c;jh - esahity.com · ई बयर लेखक : संजय येरणे नागभड,...
TRANSCRIPT
-
ई www.esahity.com
c;jh
ys[kd
lat; fo-;sj.ks
ई
-
ई www.esahity.com
बयरी
लेखक : संजय येरणे
नागभीड, जज. चंद्रपूर
9404121098
या पुस्तकातील लखेनाचे सर्व हक्क लखेकाकडे सुरजित असून पुस्तकाचे
ककर्ा त्यातील अशंाचे पुनर्ुवद्रण र् नाट्य ककर्ा जचत्रपट रुपांतर
करण्यापुर्ी लेखकाची परर्ानगी घेणे आर्श्यक आह.े तसे न केल्यास
कायदशेीर कारर्ाई होऊ शकत.े
-
ई www.esahity.com
प्रकाशक :-- ई साजहत्य प्रजतष्ठान
www.esahity.com
प्रकाशन :- ३१ २०१७
©esahity Pratishthan®2017
जर्नार्ूल्य जर्तरणासाठी उपलब्ध
आपले र्ाचून झाल्यार्र आपण फॉरर्डव करू शकता
ह ेपुस्तक र्ेबसाईटर्र ठेर्ण्यापूर्ी ककर्ा र्ाचना व्याजतररक्त कोणताही
र्ापर करण्यापूर्ी ई साजहत्य प्रजतष्ठानची लेखी परर्ानगी आर्श्यक आह.े
-
ई www.esahity.com
euksxr %
^c;jh* gh ek>h nqljh dknacjh gks;- ;kiqohZ ^larkth txukMs ,d ;ks)k*
gh dknacjh egkjk’VªHkj xktyh- R;kyk dkj.kgh rlap gksra- dkj.k lnj lar rsyh
tkrhrhy vlwu ;k larkoj vktrkxk;r dq.khgh dknacjh fyghyh uOgrh fdaok ngk
ohl ikukaP;k iyhdMs R;kapa pfj= miyC/k uOgra- ek= eh ;koj lkjklkj fopkj
d:u txkrhy larkthoj ifgyh dknacjh lkdkj dsyh- lkfgR;ewY;kP;k vuq’kaxkus rh
mRre o ntsZnkj >kyh fu okpdkauh fryk MksD;koj ?ksrys- ijarq c;jh gh dkancjh
ek>h ys[kukRedn`’Vîk ifgyh dknacjh gks;- rh vkrk b lkfgR;kP;k :ikus
vki.kkleksj ;sr vkgs-
;kiqohZgh vusd izdkjps ys[ku djhr vktrk;xr ek>s pkSnk iqLrds
izdkf”kr >kys vkgsr- ;kr pkjksGh] ckydFkk] leh{kk] dfork] oSpkfjd xzaFk] dknacjh
o dFkk vls vusd izdkjps ys[ku lekfo’B vkgs- ;krwu ek÷;k MQja ;k
dFkklaxzgkyk pkj laLFkkRed jkT;iqjLdkjgh ykHkys- nksUgh leh{kk xzaFkkyk jkT;iqjLdkj
feGkys- rj oSpkfjd xzaFk brjgh iqLrdkyk jfldkauh nkn fnyh vkgs-
c;jh gs dFkkud dkYifud] euksjatukRed vlys rjh gh dFkk xzkeh.k
thoukrhy okLro o d:.kke;h fopkjkyk ti.kkjh vkgs- ;kr izlax gs ukfo.;iw.kZ
vlwu dkgh izlax gs iz;ksxkRed lkdkj dsys vkgsr- vkeph >kMhcksyh ;krhy cjspls
laokn ;kr Mksdkorkr- ;keqGs ;k dknacjhyk izknsf”kdrspk niZ vkysyk vkgs- gh
lkfgR;kizkarkr jfldkauk vkoMsy v”khp dFkk vkgs- tUekyk vkY;kuarj dkgh
oG.kkoj ek.klkauk vyxn izsj.kk feGrs- ekxkZr vkysys vusd vMlj rks ftn~nhP;k
tksjkoj iw.kZ djrks rj d/kh R;k izoklkr vagdkjRokpk niZ mxkGrkauk fnlrks- ek=
-
ई www.esahity.com
dkgh ek.kls vuqHkokP;k f”knksjhrwu gs lkja thou letwu ?ksr ,d ek.kwli.k lkaxrkr
uOgs rj tirkr- vlap ek.kwli.k :to.kkjh gh lanHkZdFkk d:.kke;h gksr vkiY;k
eukP;k dksiÚ;kr nMwu clsy ;kpk fo”okl okVrks vkgs-
gh dknacjh iqLrd :ikus ;s.;kiwohZp b lkfgR;kP;k :ikus nk[ky gksr
vkgs- ;k djhrk b lkfgR; fVeps vkHkkj ekuua ek>a drZO; vkgs- R;kapk eh lnSo
_.kh vlsu-
lat; fo- ;sj.ks
ukxHkhM] ft- panziwj
eks- 9404121098
-
ई www.esahity.com
lat; ;sj.ks ;kapk ifjp; %
uko % lat; foLrkjh ;sj.ks-
iÙkk % ^;s.kw fHkdkth* lnu] okMZ ua- 6] f”kokth pkSd] eq- iks- rg- ukxHkhM-
ft- panziwj- fiu 441205]
laidZ & 9404121098- f”k{k.k % ,e- ,- ¼ejkBh] lekt] MkW-
vkacsMdj FkkWVl~½
Mh- ,M] Mh- ,l- ,e-
tUe % 19 uksOgsacj 1976 O;olk; % izkFkfed f”k{kd] ukxHkhM- ft-
panziwj
izdkf”kr lkfgR; %
1½ pkjksGh % ^dkVsjh fuoMqax* Hkjkjh
izdk”ku] ukxHkhM- 2008
2½ dFkklaxzg % ^MQja* ek;cksyh izdk”ku]
eqacbZ] 2014
3½ oSpkfjd xzaFk % ^lwMkpk izokl* Hkjkjh
izdk”ku] ukxHkhM- 2014
4½ dforklaxzg % ^tkxy* Hkjkjh izdk”ku] ukxHkhM- 2011
5½ ckydFkklaxzg % ^,d vkgs vfudsr* ¼ejkBh o baxzth vko`Ùkh½ Hkjkjh
izdk”ku] ukxHkhM- 2012
6½ leh{kkxzaFk % ^uk- xks- FkqVs ;kaP;k pkjksGh dforsph leh{kk*
Js;l izdk”ku] fgax.k?kkV] 2014
7½ leh{kkxzaFk % ^dkO;Qqykaps varjax* MkW- jktu t;Loky ;kaph dfork]
Hkjkjh izdk”ku] ukxHkhM- 2014
8½ “kS{kf.kd % ^lat; ;sj.ks bafXy”k iWVuZ* Hkjkjh izdk”ku] ukxHkhM- 2016
9½ dkO;laiknu % 1- vaxkj 2- m/kku 3- vkjlk- Hkjkjh izdk”ku] ukxHkhM-
-
ई www.esahity.com
9½ dknacjh % larkth txukMs ,d ;ks)k] Hkjkjh izdk”ku] ukxHkhM 2016
9½ laiknu % ?kk.;kps vHkax] iqfLrdk Hkjkjh izdk”ku] 2016 10½ dknacjh % ^;equk* larkth txukMs egkjktkaph lkoyh izdk”ku 2017
11½ lfe{kkxzaFk % ^e/kq?kV* e/kqdj xjkVs ;kaP;k dforspk vH;kl izdk”ku 2017
lkfgR;fo”ks’k %
1½ ys[kd] dFkkdkj] dknacjhdkj] doh] laiknd] izdk”kd] oDrk Eg.kwu ifjfpr-
2½ vusd okM~-e;hu fu;rdkfydkarwu] o`Ùki=krwu ys[k] dFkk] dfork izfl)-
3½ laLFkkid&v/;{k % Hkjkjh lkfgR; f”k{k.k dyk lsok laLFkk- t- rq- lk- i- }kjk lkfgR; dk;Z] lektlsok] cgqtu pGoGhps dk;Z] lkfgR;laesyu vk;kstu] dohlaesyu vk;kstu]
uoksfnrkauk lkfgR; ekxZn”kZu] “kS{kf.kd pGoG o la?kVukRed dk;Z] vusd laLFkk o la?kVukapk
inkf/kdkjh- vusd laesyukr dfork okpu rFkk dFkk lknjhdj.k- “kS{kf.kd ekxZn”kZu-
iqjLdkj %
f”k{k.k xkSjo lUeku] fonHkZ ; qok xkSjo lUeku] deZohj HkkÅjko ikVhy lUeku] varjax
lUeku] e- Qqys jkT;Lrjh; f”k{kd lUeku] ckS)lekt iapdesVh lUeku] loZK lkfgR;jRu
iqjLdkj rFkk fofo/k lkfgfR;d] “kS{kf.kd] lkekftd laLFkkdMwu lUekfur- rsyh lekt uo[kGk]
ukxHkhM] czEgiqjh] rGks/kh] fHklh] usjh dMwu lektHkw’k.k lUeku-
fo”ks’k iqjLdkj %
1½ ^MQja* ;k dFkklaxzgkl Lo- olarjko nkanGs Le`rh jkT;Lrjh; ejkBh
okM~-e; iqjLdkj 2015 MkW- foðy ok?k ;kaps gLrs lkn cgqís”kh; laLFkk] vdksyk }kjk fn-
20 fMlsacj 2015- yk izkIr-
2½ ^MQja* dFkklaxzg o ^lwMkpk izokl* oSpkfjd xzaFkkl jkT;iqjLdkj vadqj lkfgR; la?k]
egkjk’Vª }kjk 55 os vf[ky Hkkjrh; vadqj ejkBh lkfgR; laesyu vdksyk ;sFks MkW- Qqyk
ckxwy laesyuk/;{k ;kaps gLrs izkIr- fn- 28 vkWx’V 2016-
3½ ^uk- xks- FkqVs ;kaP;k pkjksGh dforsph leh{kk* ;k leh{kkxzaFkkl frljs jkT;Lrjh; jfldjkt ejkBh lkfgR; laesyu ukxiwj- Jh fo”okl ikVhy laesyuk/;{k ;kapss gLrs iqjLdkj
izkIr- fn- 20 ekpZ 2016-
4½ dFkkLi/ksZr izFke iqjLdkj vadqj lkfgR; la?k xMfpjksyh }kjk fn- 12 ekpZ 2016-
5½ ftYgkLrjh; dkO;Li/kkZ iqjLdkj 2014 u{k=kp a ns.ka dkO;eap iq.ks] ftYgk “kk[kk panziwj
}kjk fn-23 vkWx’V 2014-
-
ई www.esahity.com
6½ jkts”ojth cks
-
ई www.esahity.com
thoukpa ekGjku Qqyfo.;kl vkiqydhph ftOgkG;kph lkFk
feGkoh i.k lkja O;FkZ Bjra] eu mnkl gksr tkra]
rjhi.k vlp txkoa
thouk”kh >qat nsr]
c;jhlkj[ka--------
-
ई www.esahity.com
c;jh
-
ई www.esahity.com
1
^vk;q’; igkoa txquh* i.k vk;q’; txrkauk [kMrj ik;okVk eukP;k
varjaxkr lnkp ckspr jkgkO;kr- txrkauk ej.;klkBh vkf.k ejrkauk tx.;klkBh
fOn/kkfLFkrhr vfHkyk’kk dks.k ckGx.kkj ukgh\ v”kkp laca/kkrwu ,d thoukrhy
lkQY; mn;kl ;sra-
dkgh ukrslaca/k vlsp vlrkr- T;kauk uko dh xkogh ukgh- uk dq.kkpk
vk/kkj dh uk dq.kkpk lgokl- R;k laca/kkph vkBo.k lnSo eukr jsaxkGr jkgkoh
vlp ?kMra- ts dkgh >kya rs ,d lR; gksra dh vkHkkl\
dMd mUgkGîkph vkx vLrkyk tkr gksrh- ikolkP;k u{k=kpa vkxeu
gks.kkj gksra- lxGhdMs “ksrdÚ;kaPkk dydykV ,sdw ;sow ykxyk- “ksrhps dke lq:
gks.kkj Eg.kwu dkekyk ykxysya- ukaxj] o[kj] [kqjI;k yksgkjkdMa usowu ik.kh nsow
ykxys- vkHkkGkpa jax dkGîk ikakya- ekrhpk xa/k njoGw ykxyk- loZ= tehu “ks.kkekrhua lkjoY;kxr okVw ykxyh-
o:.k vkxeukus “ksrdjh vkivkiY;k dkekyk ykxys gksrs-
>kMkaoj fgjohdap ikyoh QqVyh- i{kkapk fpofpokV ,sd.;kl xksM okVw
ykxyk- ik[kjkauh vkiyh ?kjVh ikolkph pkgwy ykxrkp >kMkyk Vkaxwu ltowu ?ksryh
-
ई www.esahity.com
gksrh- “ksrdjhgh vkiyh ?kjs xorkua] iMkjkua ltow ykxys gksrs-mUgkG;kP;k fnolkr
>kysyh vaxkph ykgh vkrk FkaM Ogk;yk ykxyh gksrh- iksVkph [kGxh Hkj.;klkBh
iqkykp ukgh ;kph ek= [kar okVr gksrh- FkksMaQkj f”kdya dh >kya]
thoukpk [ksG c?kk vlkp vlrks- iksVkph [kGxh Hkj.;klkBh dk; ukgh djkoa
ykxr vkf.k [kwi f”kdwu Qk;nk dk;\ “kwU;---- v”khp letwr vlk;ph-
xkokrhy iMohotk xorkauh cka/kysY;k ?kjkf”kok; nksupkj nxMfoVkaph
dkSyk: ?kj ekstdhp fnlk;ph- xkokpa uko rla lktsla ^vkcknh* vkcknhpk fodkl
ek= d/kh >kykp ukgh- vkcknh iklwu rkyqD;kyk tk.kkjk eq[; jLrk nksu eSykoj
gksrk- frFkikosrks ik;nG xsya dh rkyqD;kyk tk;yk xkMh feGk;ph- vkcknhr loZ
tkrh /kekZps yksd jkgk;ps- loZ vkivkiY;k ijhus lq[kh gksrs-
vkcknhr iUuklP;k toGikl ?kjs vlkohr- toGwup unh okgk;ph- tqua
xko unhP;k iyhdMs olysya vlrkauk nqFkMh Hk:u okg.kkÚ;k unhus xkokph ukl/kwl
>kyh gksrh- gGwgGw tqua xko vkslkaMwu ojp< Hkkxkyk vkcknh olyh- vkrk gîkauk
iqjkpk /kksdk uOgrk dh leL;kgh uOgrh-
vkcknhr ldkGP;k johfdj.kkiwohZp bFkY;k ck;kckiMîkauk tkx ;k;ph-
loZ ldkGh ?kjph dkes vkVksiwu “ksrhdMs fu?kk;ps- izR;sdkaP;k ?kjh xk;hEg”kh
vlY;kus xkokrhy nksupkj xqjk[kh xk;hlkj[kk ^xk;h lksMk* gacjMk QksMr jkukP;k
okVsua fu?kwu tkr-
vkcknhP;k izeq[kkyk ^vkck* Eg.kk;pa- vkckp R;kxkopk loZdkgh gksrk-
ljiap] U;k;nku dj.kkjk] ok brj leL;k lksMo.kkjk] dkgh vo?kM okVya dh]
-
ई www.esahity.com
izR;sd O;Drh vkckdMs /kko ?;k;ps- vkck rlk loZxq.kh ek.kwl] vkckpk xkokr
njkjk gksrk- mapf/kIikM] nkik>i ikoys Vkd.kkjk gk ek.kwl
R;kpk “kCn tho dh izk.k gksowu tk;pk- njjkst jk=ks oêîkoj cqt:d eaMGh
tek;ph- gîkr vkckgh vlk;pk- lxGîkauh feGwu felGwu ek.klkokuh okxkoa-
gîkdjhrkp rks /kMiMr vls- vkckyk ,dp eqyxh gksrh- oa”k pkyok;yk fu”kku
lqn~/kk mjya uOgra- vkckyk gîk ckchph vkBo.k >kY;kl ,dVkp fgjeqlwu jMr
clk;pk- ekxY;k tUekr dks.kra uk dks.kra iki dsya vlkoa- vlpa R;kauk okVk;pa-
vkckyk eqyxkgh >kyk gksrk- ngk o’kkZiwohZ--- vkckP;k ck;dksua vkWijs”ku dsya-
xkokrhy ifgyh L=h gksrh- vkWijs”ku dj.kkjh- lxGa cjkscj pkyw gksra- vkckps
oMhy ej.k ikoys fu loZ gDd ikp lgk o’kkZiklwu R;kaP;kdMs vkys gksrs- vpkud
vkckyk /kDdk clyk- mUgkGîkr vkacs rksMrkauk >kMkP;k “ksaMîkoj.ka [kkyh iMyk-
rkyqD;kyk nok[kk.;kr usya- i.k dkghgh mi;ksx >kyk ukgh- vkckpk eqyxk
R;kaP;kiklwu dqBarjh nwjoj xsyk gksrk- vkckua /khj /kjyk- eqyhykp loZdkgh ekur
vls- xkokrhy ygku eqykaoj R;kaph vikj ek;k- eqykph vkBo.k >kyh dh “kstkjP;k
eqykauk cksykowu R;kaP;k”kh [ksGr clk;pk- vkck xkokrhy lokZr Jhear O;Drh- i.k
R;kaps nq%[k vikj gksrs- vkckP;k ofMykapk LoHkko ek= rkiV gksrk- i.k vkck
lokaZe/;s felGyk- “kkar LoHkkokpk ek.kwl] dq.khgh R;kaP;koj Vhdk dsyh uOgrhp-
000
-
ई www.esahity.com
2
cuh fdrh lqaanj uko\ ukokizek.ka frpa okx.ka cksy.ka- xorkP;k eÅeÅ
ikR;kizek.ka] dksey fdj.kkP;k rstkizek.ka eukr Bl.kkja lkSan;Z] [ksMîkrhy
dkckMd’Vkua kya gksra- Lor%P;k vfLrRokph iokZ ulrkauk fnolHkj
jkcjkc jkcwu dkoGîkizek.ka dko&dko dj.kkja mnj Hkj.;kP;k uknkrp eaxÚ;klkscr
rh txr jkfgyh- cuhyk izsekph Hkwd dh u”khckpa lq[kgh feGr uOgra- uoÚ;klkscr
fejowu FkksMla vY;kMiY;kM gl.ka--- vk.k[kh jkcjkc jkc.ka-
nkfjnzîkua fryk ek[kya gksra- FkksMaQkj eaxÚ;k deok;pk rksgh tqxkj o
fcMhr u’V djk;pk- eaxÚ;k jkcjkc jkcwu ;k;pk- cuhlkscr yXu >kY;koj /kêkdÍk
vlysyk eaxÚ;k lxGk dkMhizek.ka okdklkj[kk fnlw ykxyk- cuhph dwl Hk:u igkoh
;k rGeGhua txrp jkfgyk- foMhpk ukn tMyk- ukdk rksaMkrwu lksMysyk /kwj R;kpa
lkja “kjhj iks[kjr gksra- R;kyk dGyp ukgh- xsY;k fdR;sd fnolkiklwu eaxÚ;k
vktkjh gksrk- ne] [kksdyk R;kph ikB lksMr uOgrk- xkokrhy oS|kua FkksMaQkj bykt
djkoa- MkWDVjdMs tk;yk iSls rjh dqBwu ;s.kkj- cuh fnolHkj jkcwu eaxÚ;kpa iksV
Hkjr jkfgyh- i.k jkstP;k dkekph >kysyh lo; fryk dkfggh =klnk;d Bjyh ukgh-
c;jh vkt dkeko:u vkyh- pV.khHkkdj d:u eaxÚ;kyk fnya- eaxÚ;kpk
ne [kwi ok
-
ई www.esahity.com
[kkVsoj rMQMrp futyk gksrk- oS|kua ukMh cf?kryh] nksupkj >kMkaP;k ikukpk jl
d:u iktya- eaxÚ;kyk “kkar >ksi vkyh- oS| fu?kwu xsyk gksrk- cuhus nksu ?kkl
tso.k dsya- vaFk:.k Vkdwu >ksih xsyh- eukr lkj[ks fopkj ;sr gksrs- eaxÚ;k vkrk
tkLrdkG fVd.kkj ukgh- fryk dGwu pqdya gksra- ngko’kkZiklwu frph dwl Hkjyh
uOgrh- cuhua R;kyk letkoya- nqljh ck;dks dj.;kpk vkxzg dsyk- i.k eaxÚ;k
gîkyk r;kj uOgrk- eaxÚ;kps “kCn ua “kCn fryk vkBor gksrs-
ßnqljh ck;dks d:u rqyk gkdywu nsow Eg.krsl-Þ
ßrla uk; Og;] i.k vkiY;kys eqyackGa gksbZy Eg.kwu---Þ
ßcus] vkiY;k u”khckrp nsokua fygya vly rla OgbZyp] izR;sdkys dk
yodjp iksj Ogrsr Og;a-Þ
cuh fopkj djr jkgk;ph- eaxÚ;kpa cksy.ka] FkksMla eukr glw ;k;pa-
yXu >kya rsOgk eaxÚ;kpa izse ikg wu [kwi [kw”k gksrh- i.k vkrk lxGa y;kl xsya
gksra- cuhyk ,dVhp txkoa ykx.kkj- udGr frPka gkr dikGkP;k dqadokdMs xsya-
eukph /kd/kd okksispa lksax ?ksowu vk.k[kh >ksiyh- gGwp ,d gkr iksVkojrh ljdya- Lor%ph
dwl Hkjkoh frpa LoIu gksra- vk.k[kh rsp vkBor gksra- lkjadkgh eaxÚ;kpa thou]
[kksiMh leksj ldkGP;k jkeizgjh foMîk vksky;a-Þ
ßeys dk cdjk Hkktk;pk vkgs Og;a- e?kkiklwu pkj foMîk vks
-
ई www.esahity.com
ßex tkok dh] vkY;koj /kqokpa vkax-Þ
ß;s cus] vkax /kqrY;kfcxj dks.kR;k dkekph lqjokr djrsr Og;a- nso dk;
Eg.ksy oa vkiY;kys- d”khrjh nksu osGph Hkkdj feGrs Og;a-Þ
eaxÚ;k vla okpkG cksyr glk;pk] cuhua vka?kksGhyk ik.kh Vkdya gksra-
vka?kksG >kY;koj pkj nksu ?kkl [kkowu dkekP;k “kks/kkr fu?kwu tk;pk- cuh
eaxÚ;kdMa ikgkr xkykrY;k xkykr glk;ph- iqUgk vkiY;k dkekl ykxk;ph-
cuhyk vtwu tkx vkyh- lkj[ks eukr fopkj ;sr gksrs- eaxÚ;kpk vkokt
vkyk- vkrki;Zar “kkar >ksiysyk eaxÚ;k mByk gksrk- [kksdyk vtwu ;k;yk ykxyk-
ßcus---c---us--- ik.kh nsrsl Og;a-Þ
cuh iVdu mByh- ekBkrya FkaMxkj ik.kh fnya
ßvkjke okVrs Og;a\Þ
ßokVrs FkksMla---cus] vkrk eh dkgh txw “kdr uk;-Þ
cuhua eaxÚ;kys vk/kkj fnya- [kkVsoj >ksioya- eaxÚ;k [kksa--[kksa d:u
>ksik;pk iz;Ru d: ykxyk- cuhgh vaFk:.kkoj iMyh- eaxÚ;kpk [kksdyk pkyqp
gksrk- jk= okksiyk-
bdMpa&frdMpa vkBowu cuhgh r”khp iMwu jkfgyh- vkdk”kkr pkan.ks Qqywu vkys
gksrs- i.k vkt panz mxoyk uOgrk- lxGhdMs dkGkdqê va/kkj iMyk gksrk- lxGa
dkgh “kkar&“kkar gksra-
dqBwu rjh [kGcGY;kpk vkokt vkyk- cuh pVdu Hkkukoj vkyh-
lxGhdMs va/kkjgh va/kkj--- jk=ks isVr vlysyk fnok fo>yk gksrk- cuh mBwu
clyh- eaxÚ;k “kkar futyk gksrk- frP;k MksGîkoj /kqjdV va/kkj iljyk gksrk-
cuhua fnok ykoyk- fnO;kP;k ean izdk”kkr >ksiMhr HkkaMîkdMa ikgw ykxyh- ekatjhua
-
ई www.esahity.com
HkkaMîkauk /kDdk ykoyk gksrk- bdMs&frdMs utj oGowu eaxÚ;kdMa ikgw ykxyh-
nkjkP;k QVhrwu ekatj ckgsj xsY;kpa fnlya- fnok rlpa Bsowu vaFk:.kkoj iMyh-
mnîkP;k m’k%dkykph okV c?kr-
cuhyk vkt [kwi =kl okVk;yk ykxyk- jk=Hkjkr nksurhunk mByh gksrh-
vkrk igkVgh yodjp gks.kkj- ldkGh mBwu vk.k[kh dke djkoa ykx.kkj] gîkpa
Hkku u Bsork r”khp iMwu gksrh- jk=kspa dkGkfdê va/kkj--dqBwurjh dq™;kap
dksYgsdqbZizek.ks Hkqad.ka ,sdw ;sr gksra- lkja f”kokj vxnh “kkar “kkar- v/kwue/kwu dktos
pedr gksrh- {k.kk{k.kkus ldkGpk lw;ksZn; toG ;sr gksrk- vk.k[kh frp igkV
cuhyk igkoh ykx.kkj] t.kw jkstpp jMxk.ka frP;kekxs ykxkoa- {k.kHkjgh mnîkP;k
lq[kLoIukph vk”kk eukr vkyh ukgh- nkfjnzîkpa ikax d/khgh u fQV.kkja gksra- frP;k
dqflrY;k panzkpa vkxeu tj gks.kkj uOgra rj mnîkPkk vk/kkjLraHk--- oa”kkpk fnok]
eqGhp uOgrk- vlpa jkuMqdjkizek.ks jkuksjku HkVdr njjkst iksVkph f”kdkj ikgkr
txkoa ykx.kkj gksra- vkt eaxÚ;k lkscrhyk i.k iqksi ykxyh- eaxÚ;kgh jk=Hkj
mBysY;k nek [kksdY;kua cstkj gksowu fufnzLr >kysyk- R;kP;kgh eukr vusd dkgqj
ektk;ps- ek÷;kuarj cuhpa dk;\ i.k eu eksBa [kachj djk;pk- frP;k dekoysY;k
iS”kkrua ?kj pkyk;pa- fcMhpk ukn vlrkukagh vktkji.kkr eaxÚ;kPkk fcMhpk gê
ikgwu cuh jMosyh Ogk;ph-
ßv”kk vktkjkrgh fcMh vks
-
ई www.esahity.com
cuh {k.kHkj xksa/kGwu tk;ph- eaxÚ;kpa cksy.ka frP;k MksD;kr dqBsp f”kjr
uOgra- vlp ngkckjk o’ksZ myVyh gksrh] lk/;klq/;k thoukP;k
/khjxaHkhj vkBo.kh lkdkjr-
igkVsP;k ean okÚ;kph >qGwd vaxkyk tkuokoh vlk okjk eanxrhus okgw
ykxyk- vkHkkG fujHkz LoPN >kya gksra- gosP;k >ksdkr ksiyh gksrh- nksUgh gkr Nkrhoj
Bsowu eaxÚ;kP;k vkoktkdMa dkUkkMksGk dsY;kxr- jk=Hkj nksurhunk mBkoa ykxya
gksra- fnolHkjp dkckMd’V] vaxkr dqBgh frP;k =k.k mjya uOgra- MksGs pqjpqjk;yk
ykxys gksrs- rh r”khp iMwu gksrh- eaxÚ;kua [kkVs[kkyh ikfgya- ik.;kpk Xykl Hkjysyk
fnlyk- [kkVso:u gkr [kkyh d:u Xykl ?ksryk- lqdysY;k ujMîkph vkx “kkar
djkoh Eg.kwu ?kVk?kVk ik.kh fiÅ ykxyk- eukr fopkjkpa dkgqj------ eaxÚ;kpk ik.kh
firkauk ne nkVyk- [kksdyk vkyk- ik.kh lkja ukdkrwu iMya- gkr FkjFkjya- Xykl
?kjaxGr cuhP;k vaxkoj xsya- cuh ekatjhua vaxkoj ;koa R;kizek.ka npdwu mByh-
eaxÚ;kdMa ikgw ykxyh- eaxÚ;kyk ne ykxyk gksrk- eaxÚ;k /kkik Vkdhr [kksa--[kksa--
tksjtksjkus djhr gksrk- jk=his{kk tkLrp [kksdyk okksioya- eaxÚ;kpk
psgjk ykycqan >kyk- cuhyk {k.kHkjp dk; lq[k feGkya\ vk.k[kh lq: >kya gksra rsp
jMxk.ka] eaxÚ;k [kksa [kksa djrp jkfgyk cuh [kwi ?kkcjyh- dk; djkoa\ frykgh
-
ई www.esahity.com
lqpsuk- jkrP;kyk oS|kP;k ?kjkdMa tkoa] eaxÚ;kyk lksMwu] cuhyk ?kke QqVyk- eaxÚ;k
rqVd&rqVd “kCnkr cuh lkscr cksyr gksrk-
ßcus---cus---[kksa---[kksa---Þ
ßvko] pqi jgk oa tjkla- E;k gk; uk! rqEgkl dkghch gks.kkjuk;\Þ
ßcus ---rks---c?k----nsokpk---nw---r----ekgh okV----c?k---rks;--cus----
ekgîk---gîk fcMhik;h---ekgîkuarj---dq.kklkscr rjh---yXu djf”ky---cus---eh---
pkyyks---Og;a- rwgh---rwgh---dwl---Hk:u ikgkph---[kwi---bPNk---gksrh---cus]----rw
cus---- Þ
cuhpa eaxÚ;kP;k cksy.;kdMs dkghgh y{k uOgra- lkja fopkjkpa dkgqj
ektya gksra- eaxÚ;k rqVd&rqVd cksyrp jkfgyk- v/kwu&e/kwu [kksdyr ne nkVyk
gksrk- ujMîkph vkx “kkar dsyh- tksjkpk ne Hkjhr eksBîk tksjkr [kksdyyk-
v[ksjpk---- cuhleksj iMyk gksrk- cuhP;k nksUgh [kkanîkoj gkr Bsowu] cuhyk
tksjkpk gqnadk vkyk-
ßekgîa jktk-----!Þ
cuh [kwi jMk;yk ykxyh- fryk {k.kHkj eaxÚ;k xsY;kpk fo”oklp clr
uOgrk- cuhua eaxÚ;kP;k Nkrhoj Mksda Bsoya- t.kw eaxÚ;k v[ksjpk fryk dqjokGr
gksrk- eaxÚ;kpa [kkijkizek.ka >kysys xky] fidY;k dkdMhizek.ka “kjhj fnO;kP;k ean
izdk”kkr fioGlj Hkklr gksra- Nkrhpk fiatjk [kksa--[kksa-- d:u vxksnjp v/kZesyk
>kyk gksrk- lkÚ;k lkiMîk fryk fnlk;yk ykxY;k- cuhps vJw okgkrp jkfgys-
eaxÚ;kps MksGs can gksrs- ‚n;kph /kd/kd v[ksjph can >kyh gksrh- dk;epkp >ksiyk
gksrk eaxÚ;k-----
cuh Lor%ojp fo”okl jk[kw “kdr uOgrh- eaxÚ;klkBh lkj[kh jMr
gksrh- jM.ka frP;kP;kus jks[k.ka >kya ulra- tksjtksjkus gqnads nsr---- vkdk”k eksdGa
-
ई www.esahity.com
gksra- Viksj pkan.ka eaxÚ;kpa Lokxr djhr gksrs- ekatjhpa vi”kdqu] dq™;kpa Hkaqd.ka----
lkja dkgh --- [kjpa! thoukpa jku d:u xsyk- lxGhdMs futhZo okGysy jku
vlkoa vlp fryk eaxÚ;kP;k ej.kk.ka >kya gksra-
cuh /kks&/kks iM.kkÚ;k ikolkua vkdk”kkyk xolY;kxr eaxÚ;kyk fcyxwu
jMr gksrh- dq™;kP;k Hkqad.;krgh cuhpk tksjtksjkua QqV.kkjk gqandk Li’V ,sdw ;sr
gksrk- lkja xko tkxa >kya fu igkV cuhdjhrk t.kw uoh fn”kk ?ksowu vkyh gksrh-
cuh v/kZesyh gksowu r”khp jMr gksrh- eaxÚ;kP;k “ksoVkykgh iSls uOgrs- lxGa
xkokrhy yksdkauh xksGk d:u eaxÚ;kyk Le”kkukdMs ?ksowu xsys- c;jh v[ksjpa
R;kP;kdMs ikgkrp jkfgyh- gîkiqksiMhr v/kZesyh iMwu
jkgk;ph- “kstkjP;k ck;kckiMîkuhagh letkowu ikfgya i.k frua dkghgh ,sdya ukgh-
t.kw eaxÚ;klkBh osMh >kyh gksrh- ,dlkj[kh fopkj djhr- lkj[kk eaxÚ;kpk psgjk
frP;kiq
-
ई www.esahity.com
3
xkokrhy “kkGstoGhy eksdGh tkxk] R;k “kkGsyk ykxwu oêk gksrk- frFkpa
jk=ksyk yksd tek;ps- R;kiklwu rhu pkj ?kj vkM ,d iMdh >ksiMh gksrh- xorkus
“ksdkjysY;k >ksiMhr th L=h jkgk;ph rh ^cuh* gksrh- le/ka xko rhyk ^c;jh*
Eg.kk;ps- R;k xkokus fryk vk/kkj fnya gksra- i.k frp uko frykp [kVdk;pa] lxGs
c;jkckbZ Eg.kwu vkokt nîk;ps-
iwohZ c;jhpa dkSyk: ?kj gksra- rs oknGkua iMY;kus vkckuh frP;kdjhrk
gh >ksiMh cka/kqu fnyh- c;jh Qkj”kh dq.kklkscr cksyr uOgrh- dkgh yksd frph Fkêk
djk;ps- le/ka ,sdq.k rh QDr glk;ph- frpa gl.ka yksdkauk vkoMk;pa] c;jh
iLrh”khr xsyh gksrh- rk:a.;kr frP;k QDr fLer gkL;kus frP;koj vusdkapk MksGk
vlk;pk- i.k] rs rk:a.; :i o; vkrk u’V >kya gksra- nks?ksgh dkckMd’V d:u
lq[kh gksrs- fryk eqyackGa >kys uOgrs- yXukyk ngk ckjk o’ksZ yksVyh- eaxÚ;k Qkj
nq%[kh jkgk;pk- i.k nsokph d`ik Eg.kwu xIi clk;pk- R;kua c;jhyk d/khgh =kl
fnyk ukgh- i.k yodjp c;jhyk lksMwu xsyk- eaxÚ;kyk foMîk vks
-
ई www.esahity.com
eaxÚ;koj thokikM izse gksra- eaxÚ;klkBh osMh vl.kkjh c;jh] vkcknhua
fryk vkti;Zar vk/kkj fnya gksra- c;jh QkVdh&rqVdh yqxMh ?kkyk;ph- xkokrhy
ck;k fryk diMsgh nîk;P;k- rh r”khp dk;eph txr jkg.kkj gksrh-
c;jhpa rk:a.; fdrh uktqd gksra- c;jh :ikph jk.kh gksrh- frP;k
:ikyk vkt “kki feGkyk gksrk- gîk {k.kHkaxwj thoukrhy nq%[kkph O;Fkkgh rh tk.kw
“kdyh ukgh- fdrhrjh enZxGh frP;k ykspukus ?kk;kG dsys vlrs- i.k rs rk:a.;]
:i] o; dkghgh mjya uOgra- eaxÚ;k xsY;kiklqu rh v”khp vèkZesyh txr vkyh-
tx.ka Eg.kts dk;\ gs lqn~/kk fryk dGya uOgra-vèkZesyh uOgs! rh “kjhjkus laiw.kZ esyh
gksrh- gkMkeklkpk lkaxkMk rsoViV diMs
lkQ dsys- diMs frFkpa okGw ?kkrys- vkf.k “kstkjhp vlysY;k
-
ई www.esahity.com
c;jhua ika/ku ojpk foGk mpyyk- >j>j ewBHkj Hkkth dkiyh-
xorkP;k ikR;kusp tqMh cka/kwu tk;yk fu?kkyh- diMs /kqowu ÅUgkua xGk dksjMk iMyk
gksrk- rgku ykxyh] ik.kh I;koa Eg.kwu ksiMhdMa fu?kkyh-
-
ई www.esahity.com
loZdkgh yqVya gksra kyh gksrh- enkZlkj[kk mBwu diMs
pkya xsya fol:u tk c;js] E;k vla dsya dq.kkyk lkaxw udksl- okVy ra
eh iSlsgh nsbZu- ukghrj rq>a ukd tkbZy- dq.khch gqax.kkj uk;- xkokr jkgk;yk
eqf”dy gksbZy-Þ
ßvkja eqMnîk ek>a uk”k dsyal-Þ
c;jh /kqlQwl jMr ,o
kMkP;k cqanîkyk Vsdwu clyh- vkaC;kpa
>kM gksra- {k.kHkj >kysyh deZdgk.kh vkBoyh-
-
ई www.esahity.com
gksrk fryk- [kwi /kkoyh gksrh- MksGs ?kê feVwu ?ksrys- kyh gksrh-
kyk--- rlkp iMwu jkfgyk- v[ksjpk--- c;jhP;k
dkBhua tksjnkj >Vdk clyk gksrk- MksD;kyk] {k.kHkj glrk&glrkp R;kyk dkfggh
letya uOgra- MksD;krwu jDr okgkr gksra- FkksMîkosGkiwohZp eukph >kysyh QwrhZ]
funzk/khu gksowu c;jhlkscr ?kMysY;k iz.k;ØhMsps rks t.kw LoIup igkr gksrk- vlkp
rks iMyk gksrk- dkgh {k.kki;Zar R;kP;k ‚n;kph Bksds pkyw gksrh- MksD;krwu [kwi jDr
xsY;kus ^ik.kh ----ik.kh* d:u “ksoVpk “okl lksMyk-
-
ई www.esahity.com
okV ikgkr gksrs- “ksrkdMs xsysys loZ O;Drh vkcknhdMa ijrr gksrs- unhpk ?kkV
lquklquk gksrk- dq.khgh nqikjiklua vkya uOgra frFka- c;jhP;k Li”kkZuh unhpa ik=
Mksyr gksra- ik.;kph ckjhd”kh /kkj] xM~Mîkr vlysya FkksMaQkj ik.kh] c;jh Hkkth
rksMk;yk xsyh gksrh- lk;adkGP;k tso.kkph lks; dj.;kdjhrk] diMs okGr gksrs-
okGwoj ,d yqxMa iMya gksra- ,d NksfV”kh Vksiyh frFkpa iMysyh gksrh- c;jhph okV
c?kr-
c;jh Qkj nwjoj /kkor xsyh gksrh- xkokiklwu nksupkj eSykoj] va/kkj
iMk;yk vtwugh vo/kh gksrk- vkaC;kP;k >kMk[kkyh c;jh clyh gksrh- c;jhpa vax
B.kB.kr gksra- >ksi ykxyh fryk] d”kkpkgh fopkj u djrk iMwu jkfgyh- R;k
>kMkph ek;k frP;koj ika?k:u ?kkyhr gksrh- vkaC;kyk cgj vkyk gksrk- ygku&ygku
dSÚ;k ;sr gksR;k- c;jhyk tkx vkyh- vax B.kdk;yk ykxya- rh bdMs&frdMs
fHkjfHkj ikgw ykxyh- rh >kMk[kkyh clyh gksrh- lw;Z vLrkl tkr gksrk- Mksda
nq[kk;yk ykxya- MksD;koj rk.k iMyk- eh dqBa vkyh\ t.kw fryk Hkkl >kyk gksrk-
,dne vkBoya fryk- gs vkaC;kpa >kM- vkck xkopk izeq[k] vkckpk eqyxk gîkp
>kMkoj.ka [kkyh iMyk gksrk- vkacs rksMrkauk vkckpk ,dqyrk ,d eqyxk vkckyk
lksMwu xsyk gksrk- esyk gksrk rks---frpa vax “kgkjya-
{k.kHkj Mksda B.kdya- vkBoya fryk] kyh- [kjpa kyh- frpa yqxMa okGr gksra unhoj] unhP;k fn”ksus xko--- unhgh [kwi
nwjoj xsyh gksrh- bdMs&rhdMs c?kr clyh- lk;adkG >kyh gksrh-
-
ई www.esahity.com
[kwi [kwi /kkowu Fkdyh gksrh- Hkqdsph tk.kho >kyh- jMwu&jMwu lkj[kk
xGk lqdwu vkyk- ik.kh I;k;ph bPNk >kyh- bdMs&frdMs ikgw ykxyh- vkcknhdMs
frps ikoya oGys gksrs- MksGîkleksj lkj[kk frpk psgjk ;sr gksrk- fryk nqikjps “kCn
vkBow ykxys-
ß;s c;js] toG ;s] eaxÚ;kua dk; fnya rqyk\ okVsy ra E;k] ekgîk fnykph
jk.kh cuorq;k rqyk-Þ
i>i ikoya Vkfdr fu?kkyh- Hkwd
tksjkr ykxyh gksrh- lk;adkGP;k Lo;aikdkph Hkkth dqBa Qsdyh rsgh dGya ukgh- ga!
vkBoya- [kkVsP;k cktqyk iMyh gksrh- xorkus cka/kysyh tqMh fo[kqjyh gksrh- frP;k
>kysY;k fNUu fofNUu nsgkizek.ka- e/k pk[kyk gksrk kys uOgrs-
pkyrk&pkyrk “ksrkrhy kyk uOgrk- ;kis{kkgh
-
ई www.esahity.com
r”khp ekxY;k ik;kua oGyh- frFkqup rkyqD;kP;k fn”ksua tkow ykxyh-
rgku ykxyh gksrh- ufntoG vkyh- ik.kh I;koa Eg.kwu unhP;k ik=kr f”kjyh- frP;k
yqxMîkph vkBo.k >kyh fryk- va/kkj iMya gksra- vkrk yqxMa ikg.kkj rjh dqBa\
ik.kh unhP;k ik=kr pdkdkr gksra- vkatksGhus ?kVk?kVk ik.kh I;k;yk ykxyh- iksVHkj
ik.kh I;kyh- eu dla cQkZlkj[ka “kkar >kya gksra- i.k
-
ई www.esahity.com
4
jk= >kyh- jkrfdMîkpk fdjfdj vkokt okksih xsys gksrs- vkckpagh
uqdrp tso.k vkVksiya gksra- rkyqD;ko:u vkck lk;adkGhp ijryk gksrk- >ksi
MksGîkr nkVr gksrh- vkt oêîkdMs tk.;kph bPNklqn~/kk uOgrh- vaFk:.kkoj vax
>ksdwu vkck futyk gksrk-
pkjpkS?ka xkokrhy eaMGh oêîkoj teyh gksrh- “ksrh] ihd ik.;kP;k xks’Vh
lq: gksR;k- oêîkP;k rhu&pkj ?kj vkM c;jhpa ?kj gksra- c;jh ?kjh UkOgrh- frP;k
?kjh fnokgh isVyk uOgrk-
kyk gksrk-
pV.khHkkdj dsyh gksrh- ksih xsyh gksrh- /kU;kph
okV ikgkr r”khp clwu gksrh- jkrP;kyk “ksrkdM tkoa] i.k va/kkjkr ,dVa tk.ka-
Qkj Hkhrh okVyh vlrh- dq.kkph rjh fopkjiwl djkoh Eg.kwu oêîkP;k fn”ksua
fu?kkyh-
oêîkoj xkokrys] pkjikp O;Drh clyh gksrh- utj fHkjfHkj fHkjdkfor
oêîktoG vkyh- lxGîkpa y{k frP;kdMs xsya- toG tkowu gGqp Eg.kkyh-
ßvkepa /kuh fnlya dk; th\ vtwu vkya ukgh “ksrkdMua-Þ
ßdok xsya “ksrkdMa\Þ R;kaP;kryk ,d Eg.kkyk-
-
ई www.esahity.com
ßldkGiklwu xsya gksra okMhoj] vtwu vkyp uk; th- cSygh vkya uk;-Þ
rh jMdqaMhl ;sowu gyD;k Lojkr Eg.kkyh-
ß;sbZy dh uoa m”khj ik”khj-Þ R;kaP;krhy kyk uOgrk- ?kjkP;k fn”ksua tk.kkj ,oksiyk gksrk- jk= okkY;kizek.ks npdwu mByk- vkckyk
Hkkl >kyk gksrk- ,dVd f[kMdhokVs ckgsjP;k fn”ksus ikgw ykxyk- dq™;kP;k
Hkqad.;kpk vkokt dkuh ;sr gksrk- pkjikp yksdkapa vksjM.ka vkrk R;kaP;k y{kkr
vkya gksra- cSykizek.ka gacjMk QksMhr dq.khrjh ckbZ jMr gksrh- vkck rlkp mByk-
nkj fdjZ-----vkokt djhr m?kMya- ik;kr ikn=k.k Vkdwu va/kkÚ;k okVsua pkyw
ykxyk- le/ka xko tkxa >kya gksra- eU;k
-
ई www.esahity.com
c;jh dqBrjh nwj fu?kkyh- va/kkÚ;k okVk rqMfor dqBa tkr vkgs\ frykgh
dGya uOgra- rh r”khp pkyr jkfgyh- v/khZ vf/kd jk= xsyh gksrh- “ksrkrua
pkyrkauk nksu dkVh ik;kr :ryh gksrh- d”kkpgh Hkku mjya uOgra- iMY;keqGa
vaxBîkrwu jDr xsya gksra- vaxBk B.kB.kw ykxyk gksrk- pky.;kph fgaer mjyh
uOgrh- rjhi.k ,d,d ikoya iqksiyh uOgrh- eU;kP;k ck;dkspa
jM.ka vtwugh Fkkacya UkOgra- xkokrys yksd eU;kP;k “ksoVP;k yXukph r;kjh djr
gksrs- “ksoVpa yXu gksra- c;jhlkscr uOgs! ,dVîkpa- izR;sdkpsp ,dnk “ksoVps yXu
vlrs- xktkoktk vlrks i.k vkuan ek= ulrks-
loZ= vla nq%[k unh nqFkMh Hk:u okgkoa rla okgkr gksra- vkcknhua
yXukyk gkrHkkj ykoyk- vkckua loZ r;kjh dsyh- uO;kdkiMkpk lkt pkyk gksrk- nksu cSyxkMh ykdMa Hk:u leksj
tkr gksrh- pkj yksdkaP;k [kkanîkoj frjMh gksrh- ekxwu ck;k ek.kla tkr gksrh-
eU;kpk pkj o’kkZpk iksjxk leksj vkdVa /k:u pkyr gksrk- vkck R;kyk gkrkus
vk/kkj nsr gksrk- lj.kkph jk[k gksr gksrh- eU;kph ck;dks jMrp clyh- v[ksjph]
eU;kP;k oklusua frpgh thou u’V >kya gksra-
nksu fnol myVys gksrs- vkcknhr eU;k
-
ई www.esahity.com
xkokr c;jhphgh ppkZ pkyw gksrh- i.k eU;kyk c;jhua ekjya vlsy v”kh dYiuk
dq.kkP;kgh eukr vkyh ulsy- vkckuh lxGîk >ksiMhph uhV pkSd”kh dsyh gksrh-
Hkkth okGwu fo[kqjyh gksrh- R;k fno”kh jk=ksykp cSy ?kjh vk.kyh gksrh- vkck
,dlkj[kk fopkj djhr gksrs- vpkud vkckP;k MksGîkr Åu iMY;kxr pdkdh
fnlyh- gkrkryh vaxBh gksrh- vkckua vksG[kya- rh c;jhphp vaxBh gksrh- vkckP;k
MksGîkr dYiukpk mnzsd ektyk gksrk- ^rh c;jh nksu fnolkiklwu csiÙkk-- c;jhph
vaxBh] unhoj okGysya yqxMa---] Vksiyh] Hkkthph okGwu fo[kqjysyh tqMh-*
vkckyk {k.kHkj >Vdk clyk- eU;kP;k [kkVsoj clwu vkck fopkj d:
ykxys- vkckpk jkx HkMdr gksrk-
ß[kaMîk] rh c;jh dqBa fnlyh dk ja\Þ vkckua [kaMîkl fopkjya gksra-
[kaMîk vkckP;k gkrkrhy vaxBhdMs ikgkrp jkfgyk gksrk-
ßvkck] gs le/ka c;jhpa yQMa vlkoa] gîk eU;kpk tho---Þ
ßgks] c;jh f”kok; eU;k esyk uk;- vkj a! eqMnîklkj[ka dk c?krk\ pyk
xkokr] tk “kks/kk fryk- lkja f”kokj /kqaMwu dk
-
ई www.esahity.com
deZdgk.kh lkafxryh- f”kokpsgh MksGs ikukoys gksrs- f”kokp frpk ek;cki gksrk- iqkyh] kya gksra- eaxÚ;k cuhyk c;jhp
Eg.kk;pk- ^ cuh---cus--* dqBwurjh gkd vkY;klkj[kh okVyh- frpaLoIua Hkaxya gksra-
bdMs&frdMs fHkjfHkj ikgw ykxyh- dq.khgh uOgra- Hkkl >kyk gksrk- eaxÚ;kpk vkokt
gksrk- eaxÚ;k fcMh vks
-
ई www.esahity.com
eaxÚ;kyk ikgwu c;jh jMyh gksrh- pkj ?kVdspk ikgq.kk gksrk rks- c;jh
R;kyk vk/kkj nsr gksrh- Lor%P;k dqadokph iokZ u djrk- jMrkauk dikGkoj gkr
xsya- gkr jDrkus ek[kY;kxr >kya gksra- dikGkps dqadw iqlY;k xsys gksrs- rh eukrp
?kkcjyh gksrh-
ßuk;! rqEgh eyk lksMwu tk.kkj uk;-----Þ
ßcus] rqgh dwl Hk:u ikgk;ph bPNk gksrh- vkrk dkghgh gksow “kd.kkj
ukgh- cus] rqyk iksVpk iksjxk nsow “kdyks ukgh- ;k ukgh ra iqs
vèkqja LoIua---Þ
ßrqepach ra LoIua v/kqjp jkfgya- E;k ikihu gk; th- ekgh dwl fjdkehp
jkfgyh-Þ
cuh gqnadk nsr jMr gksrh- eaxÚ;k frP;kdMs ,dVd ikgkr gksrk-
dnkfpr d/khgh fnl.kkj uOgrh R;kyk- frP;k :ikdMs lkj[kk ikgw ykxyk- frP;k
xkykoj Li”kZ dsyk- c;jh R;kP;k dqf”kr f”kjyh- gqands nsr tksjtksjkus jMr gksrh-
ßcus---c---us--Þ
“ksoVpk “kCn fu?kkyk gksrk- vax dla gyda iMya- c;jh ,dlkj[kh
ikgkrp jkfgyh- gacjMk QksMwu jMyh- dqadw iqlya gksra dk;epa] ,d v/kqjh dgk.kh--
- dq.khgh mjya uOgra- dq.kklkBh tx.kkj gksrh rh\
jk= [kwi >kyh- c;jh eaxÚ;kP;k vkBo.khr rYyhu >kyh- jMosY;k nq%[kh
eukusp >ksih xsyh- MksGk dsOgk ykxyk rsgh dGya ukgh fryk-
-
ई www.esahity.com
f”kokgh jkrP;kyk fopkj djrp >ksih xsyk- ck;dkslaxs [kwi osG cksyr
clyk gksrk- c;jhpa nqHkkZX; R;k nks?kkaukgh vkBor gksra- f”kokph iqruh gksrh rh-
l[[kh uOgs! ekuysyh- c;jhpa ek;cki vlrk iklwu thokikM izse dsya gksra
frP;koj- f”kokykgh eqya eqyh gksrs- lkÚ;kaps yXu >kys gksrs- f”kokps eqya rkyqD;kyk
jkgk;ph- f”kok R;kph ck;dks nks?kp QDr bFka jkgk;ph- T;k ekrhr tUeyk R;k
ekrhps midkj QsM.;klkBh- f”kok eqykdMa xsyk uOgrk- xkokrp jkgwu nksu d’V
d:u [kk.ka R;kyk te.kkj gksra- i.k f”kdysY;k eqyk ukroklkscr jkg.ka teya ulra-
eqyxk d/kh fQjdwugh ikgkr uOgrk- Lor%pk
eqyxk vlwugh [kwi nwj gksrk- R;kyk d/kh vkBo.kgh ;sr uOgrh- R;k jk=ks
f”kokph ck;dks c;jh fo’k;h cksyr gksrs-
ßc;jhua eU;kyk ekjya] xkokr tj ekghr >kya rj---rs ;sFki;Zar ;srhy-
ex dk; djk;pa oa\Þ
ßikgw iqkya rj c;jh dk;eph tkbZy- ukgh] iksfylkauk ekghr gks.kkj
uk;- vki.kp fryk cksykoya Eg.kwu lkaxk;pa- eU;k esyk rsOgk dq.khgh ikfgya ukgh-
c;jhlkBh vki.k [kksVa cksyw-Þ
ßi.k] c;jh---Þ
ßfrpa le/ka cjkscj gksbZy-Þ
f”kok R;kph ck;dks jk=Hkj fopkj djhr clys gksrs- R;kapkgh MksGk dsOgk
ykxyk R;kaukp dGya ukgh- c;jhlkBh f”kokph rGeG lq:p jkg.kkj gksrh-
-
ई www.esahity.com
egkX;k] uanîk] [kaMîk] f>axÚ;k >i>i pkyr gksrs- ,dk gkrkr dkBh]
[kkanîkoj ?kksaxMa gksra- R;kapk psgjk dlk yky caqn >kyk gksrk- xkokrhy fn”ksus ?kqlyh
gksrh- jLR;kojua tkrkauk ,dk fofgjhoj Fkkacyh- ck;k ik.kh Hkjr gksR;k- ik.kh
dkkya gk;-
Þ-
[kaMîk R;kyk letkfor gksrk-
ßga! R;k fdlukph iksj dk;\ i.k esyk dh uo rks- c;jh bFka ;sr ch
uk;] ybZ fnl >kys-Þ
rks ljG tkow ykxyk- pkS?kgh R;k ek.klkdMs ikgkrp jkfgys- vk.k[kh
dq.kkyk rjh fopkjkpa gîk fopkjkr- pkS?kgh frFkp Fkkacysr- jLR;kP;k dMsua oMkpa
>kM gksra- R;k >kMkP;k lkoyhr fopkj djr mHks gksrs- vk.k[kh dq.hkrjh ;s.;kph
pkgwy ykxyh-
-
ई www.esahity.com
ßgîkyk fopkj dh\Þ [kaMîkua f>axÚ;kl EgVya gksra- rh O;Drh R;kP;k
toGwu tkow ykxyh gksrh-
ßvgks jko! Þ R;k ek.klkph R;kP;kdMs utj xsyh-
ßdk; j\ d”kkyk vkokt fnya\Þ
ßdke gksra rqeP;kdMa-Þ
ßdks.kra\Þ
ßgîk bFka fdluk jkgkr gksrk-Þ
ßesyk rks] ngk ckjk o’kZ >kyhr-Þ
ßR;kpa dq.kh ukrsokbZd uk; dk bFka\Þ
ßga! vkgs uk! vkcknhyk R;kph eqyxh jkgrs c;jh] dkyp fnlyh R;k
f”kokP;k ?kjh- frpk pqykr Og; uk rks!Þ
ß?kj dq.kkdMa vkgs R;kpa\Þ
ßgsp leksjpa Og;a dh-Þ
rh O;Drh leksj xsyh- egkXîk] [kaMîk] f>axÚ;k ykycaqn >kysr- c;jheqGa
[kwi fQjkoa ykxya R;kauk- pkS?ksgh f”kokP;k ?kjkdMa fu?kkyh- f”kokph ygku >ksiMh
gksrh- vkre/;s dq.kkpa rjh cksy.;kpa vkokt ;sr gksra- pkS?kgh nkjkr Fkkacys-
,desdkdMs utj fQjoyh- f>axÚ;kua tksjkr vkokt fnya-
ßf”kok gk; dk ?kjkr\Þ
f”kok nkjkrwu ckgsj vkyk- dq.hkrjh cksyoY;kpk vkokt vkyk gksrk- R;kpa
dkGht B.kdya- ‚n;kpk Fkjdki mMkyk- vkcknhpa pkS?ka t.k R;kp nkjkr mHkh gksrh-
-
ई www.esahity.com
ßc;jh dqBa gk;\Þ uanîkua jkxkr fopkjya-
ßdks.k c;jh--- bFka c;jh jkgkr uk;\Þ
ß[kksV cksyrq;kl] R;k fdlukph iksj] vk.k fryk ckgsj- uk; ra rq>k eqMnk
ikMY;kxr jkg.kkj uk;-Þ
egkX;k f”kokoj /kkowu xsyk- f”kokua nkjkr vlysY;k dkBhua okj dj.kkj
rksp f>axÚ;kua dkBh vMoyh- f”kok jkxkr cksyr gksrk-
ßekgîk ?kjh ;sowu eykp ne nsrksl dk ja\ fgaer vly ra ;s dh ,dVk-
vkcknhP;k fx/kkMkauks rqepa eqMnp /kkMhua-Þ
ßFkkac f”kok] vkepa Eg.k.ka ,sdw.k ?ks- vkEgh ekjfiB dj.;kl vkyks uk;-Þ
f>axÚ;k f”kokyk letkfor gksrk- R;kP;kp xkokr tkowu R;kauk ekj.ka
Eg.kts] xkok”kh fojks/k dj.ka gksra- le/;k xkokrhy yksdkauh R;kyk lksMya ulra-
f”kok cksyyk rs cjkscj gksra- fx/kkMkykgh R;kaph rqdMs iqjyh ulrh- f”kok “kkar >kyk
gksrk- rs iq
-
ई www.esahity.com
>kY;kxr fnlw ykxya gksra- f”kokph ck;dks frP;k toG tkowu frP;kdMs ,dlkj[kh
ikgw ykxyh- dnkfpr c;jhP;k MksGîkrp frpa Hkfo’; fnlr gksra- va/kkÚ;k okVk---
c;jhP;k thoukrhy iqkM gksra- yXu >kya rsOgk c;jhua oMkyk
rhu QsÚ;k ekjY;k gksR;k- xkokrhy rh izFkk gksrh- vktgh rh oMkyk rhu iznf{k.kk
ekj.;kl xsyh gksrh- L=hpa lkSHkkX; dk;e jkgra- i.k lkja dkgh u’V >kya gksra-
lkSHkkX; ijr feGsy gîk vk”ksuap t.kw QsÚ;k ekjY;k gksR;k- c;jh iqi ikoya iMr
gksrh- nqikjpa Åu p
-
ई www.esahity.com
5
vkcknh “kkar gksrh- ksdkr rjaxr gksrk- xkokrya nq%[k t.kw R;kpp nq%[k gksra- vkckph eqyxh
lqjs[kk [ksGr gksrh- ,dk o’kkZph >kyh vlsy- [ksG.;k”kh [ksGrkauk jkaxr&jkaxr ;sr
gksrh- vkckyk {k.kHkj glw vkya- vkck ,dlkj[ks lqjs[kkdMs ikgkrp jkfgys-
oÚgkaMîkrY;k ik;Ú;ktoG xsyh- okjaokj mHka jkgk;P;k iz;Rukr gksrh-
vkckph utj pqdyh- vkck vkiY;kp fopkjkr eXu >kyk- lqjs[kk mHkh
>kyh- ,dk,dh rksy tkowu ik;Ú;ko:u iMyh- frP;k jM.;kpk vkokt ,sdw.k vkck
?kkcjyk- vkckus /kkor tkowu fryk mpyya- frph ikB FkksiVyh i.k jM.ka ek=
Fkkacya uOgra- frph vkbZ vkyh- fryk lkscr ?ksowu xsyh- vkckph ck;dks] ikVyhuckbZ
Eg.kk;ps lxGs] “kkark uko gksra lqjs[kkP;k vkbZpa- vkckpa [kwi izse gksra frP;koj-
lklqlkljs xsY;koj gîk ?kjkyk frup lkaHkkGya gksra- nq%[kkph d/kh iokZgh dsyh
uOgrh-
nq%[k izR;sdkP;kp u”khckr vlrkr- ^ikVykusp tj nq%[k djhr clys
rj xkokpa dk;\* usgeh Eg.kk;ph rh- vkck ikG.;koj ;sowu clys- lqjs[kk iMyh]
jMyh] vkckP;k eukyk {k.kHkj /kDdk clyk- tqU;k vkBo.kh rjaxr gksR;k- vkckpk
eqyxk vlkp fu?kwu xsyk gksrk- tqU;k dkGkpa iki Hkksxrks; Eg.kwu vkck xIIk
clk;ps- R;kapk gîk tUekr rjh iq.; feGok;pk /;kl gksrk- vkckph ck;dks
-
ई www.esahity.com
ikVyhuckbZ Qkj nq%[kh >kyh- vUu ik.kh lqVya gksra- i.k vkckua lkojya fryk
izsekpk vk/kkj fnyk- vkck vlkp vkcknhykgh vk/kkj nsr jkfgyk-
vkckyk nqikjpa Fkdok vkyk gksrk- MksGs ykxr gksrs- rlkp fopkj djhr
ikG.;koj iMwu jkfgyk- vkckyk Lor%pa ckyi.k vkBok;yk ykxya- FkksMîkosGkiwohZp
iMysY;k lqjs[kkpa----vkckph ,dqyrh ,d eqyxh----
vkckpa uksdj jaX;k xMh vkyk- nqikjpa cSy okljkauk ik.kh iktwu---
jaX;k ybZ bZekunkj--- ?kjP;k O;Drhizek.ks gksrk- vkckyk R;kua gkd fnyh-
ßekydÞ
vkckpk MksGk ykxyk gksrk- vkckyk tkx vkyh-
ßdk; ja! dks.kr dke gksra\Þ
ßekyd] FkksMla iSls ikfgts gksra- ekgh ?kjokyh ckGari.kklkBh ekgsjkyk
tkra Egq.ka ---- [kpkZik.;kyk---Þ
ßfdrh iSls ikfgts ja rqyk-Þ
ßiapsfol&frl :i;s ikfgts th-Þ
ßgksbZy dk ja ,o
-
ई www.esahity.com
vkckpk MksGk vk.k[kh ykxyk- ikVyhuus nqikjpa pgk vk.kyk- jaX;k
frFkpa gksrk- vkck mBwu clysr- vkrkrjh >ksi tk.kkj gksrh- vkckus jaX;kus pgk
?ksryk-
ßjaX;k R;k
-
ई www.esahity.com
ßgs ?ks “kaHkj :i;s] [kpkZyk --- vH;kl dj--- ikl gks] dkgh vMp.k
Hkklyh rj ;sr tk-Þ
R;kus vkckP;k gkrwu iSls ?ksrys- vkckP;k ik;k iMyk vkf.k fopkj djhr
fu?kwu xsyk- vkcklkj[kk nsoek.kwl xkokr ukgh- vkckusp ikVyhuyk
-
ई www.esahity.com
[ksGk;ps- i.k vkckyk u fnlrk- vkckpk lDr fojks/k vlk;pk- iRrs [ksG.;keqGa
vkcknhrhy rhu pkj xMh tqxkjkik;h cjckn >kys gksrs- rsOgkiklwu vkck xkokr
dq.kkykgh tqxkj [ksGw nsr ulr- ts dkgh [ksGr rs vkckP;k ekxsp- vkck d/kh
[kkenîkr ;sr ulr- i.k ,[kknîk fno”kh r:.k eqyklkscr xIIkk djk;yk ;sowu
clk;ps- vkck r:.k vlrkauk njjkst bFka [ksGk;ps-
R;k fno”kh vlsp ik; fQjysr [kkenîkdMs] [kkenîkP;k ekxP;k cktqyk
nksupkj eqys tqxkj [ksGr gksrh- vkckyk dGya gksra- rlsp rs [kkenîkdMs xsys-
iS”kkpk Mko pkyw gksrk- vkck tkowu frFka Fkkacys] dq.kkpsgh R;akP;kdMs y{k uOgra-
vkck R;kaph xaer igkr clyk- dq.khrjh R;kaP;kdMs ikfgya- vkck vkys Eg.kwu gGwp
iqViqVyk- lokZaP;k vaxkph ykgh&ykgh >kyh gksrh- lxGs ,dVd ikgw ykxys- vkckyk
[kwip jkx vkyk gksrk- R;kauk dkghrjh Eg.k.kkj i.k xIip jkfgyk- gs lxGa ikgwu
ijr fQjyk] rh eqygh ,desdkdMs ikgw ykxyh- vkckuh R;kauk dkfgp EgVya uOgra-
rlkp fu?kwu xsyk- lxGîkauk uoy okVya- i.k vkck f”k{kk fnY;kf”kok; jkg.kkj
ukgh ;kph [kk=h gksrh- dnkfpr oêîkoj loZ xkokleksj f”k{kk nsrhy- vlgh okVya
R;kauk] pkS?kgh vkilkr dqtcqtr gksrs- [kkenîkr vlysyh ckdhph eqya glw ykxyh-
vkckyk [kwi fHkr] R;kapk eku jk[kr vlr- vkck vkiY;k xkokP;k
HkY;klkBh djrks- vkiY;kgh HkY;klkBh---- nqlja ikVhy vlra rj R;kaP;k
ofMykizek.ka /kunkSyr [kwi dekoyh vlrh- Lor%pk QDr fopkj d:u pSuhus txys
vlrs- dq.kh uko Bsoya] fojks/kgh dsyk rj izk.kkyk eqdkoa ykxya vlra R;kaP;kleksj-
-- i.k vla rs d/khgh okxys ukgh- U;k;nku djrkaukgh xkokP;k erkizek.ksp djhr-
Lor%pk fopkj “kD;rks cktqykp Bsor vlr- pkS?kgh ekQh ekxk;yk tk.;kP;k
fopkjkr gksrs- vkckP;k ?kjh tkowu ekQh ekxkoh] ik; idMkos- vkckpa eu
es.kkizek.ks foj?kG.kkja gksra- ;kph tk.kho R;kauk gksrh- pkS?kgh vkckP;k ?kjkdMs fu?kkys
gksrs- vkckP;k ?kjh iksgpysr- ikVyhu nkjkrp gksrh-
ßvkckth gk;r dk; th ?kjh\Þ
-
ई www.esahity.com
R;krhy ,dkus fumRlkgh eukua ikVyhuyk fopkjya gksra-
ßvkÙkkp rj ckgsj xsysr] i.k dk; ja dkgh [kkl dke\Þ
pkS?kkauhgh ekydhuyk [kkenîkrY;k tqxkjkcíy lkafxrya- ekydhu eukrp
glyh-
ß,okyh gksrh- vk.k[kh fu?kkysr [kkenîkdMs] tqxkj u [ksG.;kpk ladYi djhr-
lw;Z vLRkkyk tk.kkj gksrk- xk;hoklja jkukrwu ;k;ph osG >kyh gksrh-
“kkGsphgh lqêh >kyh gksrh- ygku eqys mMîk ekjr ?kjkdMs iGr gksrh- vkck
[kkenîkdMqu ljG “kkGsrp xsyk gksrk- nksup ekLrj gksrh frFkY;k “kkGsr-
ohl&iapsfol eqya f”kdk;ph frFka- vkck ekLrj lkscr ijr ;sr gksrs- R;kapa y{k
c;jhP;k ?kjkdMs xsya- c;jhph o eU;kkyh R;kauk- vkck
ekLrjklkscr cksyr&cksyr rlsp fu?kkys- ekLrjkaukgh R;kaP;k eukr rjax.kkÚ;k
vkBo.khph dYiuk uOgrhp- ekLrj vkiY;k ?kjkdMs fu?kwu xsys- vkck gkrkr
/kksrjkpk “ksyk idMwu lxGhdMs pkSQsj utj fQjfor ?kjkdMs tkr gksrs- nq:up
dq.khrjh /kkor ;srkauk fnlya- ia/kjk lksGk o’kkZpk eqyxk
èkkik Vkdhr ;sr gksrk- vkckpa y{k R;kP;kdMs gksra- [kkenîkr nqikjh
tqxkj [ksGr vlysyk rks eqyxk gksrk- vkckleksj ;sowu Fkkacyk- R;kyk dk; lkaxk;pa
gksra rsgh rks /kM lkaxw “kdyk ulrk-
ßdk; ja dk; >kya\ ,o
-
ई www.esahity.com
ßvkck] c;jh ;sr gk; th- f”kokjki;Zar vkyh;k- lkscr egkX;k] [kaMîk
pkS?kagh gk;-Þ
vkckyk {k.kHkj g’kZ >kyk- c;jh pkS?kklkscrp ;sr gksrh- ikp&lkr
fnolkiklwu [kwi riklya fryk- dqBgh iÙkk ykxyk uOgrk- vkck ikoya Vkdhr
?kjkdMa fu?kkys- iqhp vkgs uk!Þ
c;jh ?kkcjyh frpa dkGht /kd/kd djr gksra- frP;k vaxkyk Fkjdki
lqVyk gksrk- lxGh vkcknh frP;kdMs ikgkr gksrh- frP;k rksaMwu “kCngh QqVr
uOgrk- f”kok fryk vk/kkj nsr gksrk- c;jh dkghgh cksyyh ukgh- vkckpk jkx p
-
ई www.esahity.com
ßOg; th] rh c;jhphp vaxBh Og;-Þ
ßex eU;k
-
ई www.esahity.com
eaxÚ;kph ifo= cuh] eaxÚ;k Lohdkj.kkj dk fryk\ rh vifo= >kyh gksrh- k eaxÚ;k eyk LOkhdkjsy] {k.kHkj frP;k eukyk
vk/kkj feGkyk- eaxÚ;kus fryk ejrkauk “kiFk fnyh gksrh-
ßrw eyk fol: uxl cus]Þ
c;jh Lor%P;k {k.kHkaxqj thoukr rYyhu >kyh gksrh- fryk d”kkpgh Hkku
jkfgya uOgra- vpkud vkck mHkk >kyk- c;jhpa LoIua Hkaxya gksra vkck cksy.kkj
gksrk- c;jhps MksGs ik.kkoys gksrs-
ßnqikjyk [kkenîkr dks.k ja tqxkj [ksGr gksra\Þ vkckua fo’k;karj dsya
gksra- lxGh vkcknh R;kaP;kdMa ikgw ykxyh- vkcknhrys lxGs yksd R;kaP;kleksj
clys gksrs- tqxkj [ksG.kkjs pkS?kgh R;kaP;kdMs ekxwu pkyr ;sr gksrs- R;kauk dYiukgh
uOgrh- oêîkoj ;kosGsl cksyko.kkj Eg.kwu- R;kaph ?kkcjxqaMh mMkyh- vkckP;k
“kCnkyk tkxk;pa ,o
kyh- t.kw pkS?kgh vijk/kh gksrs] ;akuhp c;jhoj vR;kpkj dsyk gksrk-
-
ई www.esahity.com
ßeh rqEgkyk dk; f”k{kk ns.kkj ja iksjkauks! vjs] rqepa rqEghp ikgk;pa- eh
rqEgkyk ;kdjhrk cksykoya ukgh- tqxkj [ksG.kkja xqaM letrkr- i.k rqEgh rls ukghr
Lor%P;k cjcknhph tkf.ko Bsok Eg.kts >kya\Þ
vkck vkt eqyka”kh fofp=p cksyr gksrk- vkcknhP;k yksdkauk gîkrhy xw<
letyp ukgh- tso.kkph osG gksr gksrh- [kwi m”khj >kyk gksrk-
ßlkaxk ja iksjkauks] gîk c;jhyk dks.krh f”k{kk nîk;ph\Þ
lxGs yksd vkckdMs ikgkr gksrs- vkck vkt ifgY;kankp nqlÚ;kauk f”k{kk
nîk;yk ykfor gksrk- pkS?kke/kwu dq.khgh cksyyk ukgh- vki.kgh dsysY;k vijk/kkph
tk.kho R;kauk gksrh- lxGa dla “kkar gksra-
ßrqEgk yksdkae/kua dq.khrjh lkaxk ga!Þ
lxGh vkcknh “kkar gksrh- dq.khgh cksyk;yk r;kj uOgrs- lxGs vkckdMs
ikgkrp jkfgys-
eU;k
-
ई www.esahity.com
tuhdMs ikgwu dls loZ vk”p;Zpdhr >kys- c;jh] f”kokgh tuhdMs ikgw
ykxys- rh vkckP;k eukrya cksyyh gksrh- c;jhpk dkghgh nks’k uOgrk-
ßtuh ekgîa eukrya cksyyh- c;jh fo/kok vkgs- fo/kosyk vla NG.ka]
frP;koj vR;kpkj dj.ka] eyk ek= iVr ukgh- eU;k
-
ई www.esahity.com
6
vkcknhoj dkGîk&dkGîk kya gksra- vkcknhph
unh vkiyh dwl dsOgk Hkj.kkj gîkp uknkr vlkoh- vkBia/kjk fnolkr nksu&frunk
ikolkP;k ljh dkslGY;k gksR;k- ekrhph vkx “kkar >kyh gksrh-
tfeuhus Lor%yk Hksxk ikMwu vkiY;krp oSj dsya vlkoa i.k rs oSj u’V
>kya gksra- Hksxk feVY;k- vkcknhph ukaxja] o[kja dkGîk kyh gksrh- dq.kkykgh {k.kHkjkph mlar uOgrh- vkcknhpa f”kokj fgjoaxkj
fnlw ykxya- mUgkGîkP;k vkxhus detksj >kysyh xk;hoklja fgjO;kxkj xorkua Qqywu
fnlw ykxys- vkcknhtoG vlysya Mksaxj fgjoaxkj ikukQqykauh cgjya gksra- djdkauk
ikyoh QqVyh gksrh- ,d& ,d fnol tkr gksrk- toGikl efguk myVyk gksrk-
xjhc “ksrdjh vkckdMa gaxkekl iSls ekxk;yk tkr gksrh- vkck loZrksijh R;kauk
enr djk;pk- gaxke fu?kkya dh iSls ijr djk;ps- unh Hk:u okgw ykxyh- gaxke
Qk;nîkpa gks.kkj Eg.kwu vkcknh d”kh u[kÚ;kus MkSykr mHkh gksrh-
c;jh vkcknhrp jkgw ykxyh- vkcknhua frP;koj midkj dsysr-
dkckMd’V d:u iksV Hk: ykxyh- >kya xsya fol:u uO;k thoukyk lqjokr dsyh-
vkcknh t”kh u[kÚ;kua MkSykr mHkh jkfgyh rlhp c;jhgh [kachji.ks [kachji.ks
thouk”kh >qat nîk;yk r;kj gksrh- f”kok frpk pqyrk R;k fnolkuarj fu?kwu xsyk
gksrk-
vkcknhph jkso.kh >kyh- vkcknh ukp.kkj xk.kkj gksrh- “ksrdÚ;kapk l.k
vkyk- lxGs iksGîkph okV ikgw ykxys- nksu] pkj fnol ckdh gksrs- u{k=kpa
-
ई www.esahity.com
,desdkoj vkxeu gks.kkj gksra- ikÅl Fkkacyk gksrk- unh nqFkMh Hk:u okgkr gksrh-
rkyqD;kP;k cktkjkyk tk;ph r;kjh pkyw >kyh- iSlk vMdk tek d:u iksGk
lktjk gks.kkj gksrk- lxGh vkcknh iksGîkP;k m’k%dkykyk leksj tk.kkj- vkcknh
jk=ks LoIukr xqax gksrh- njo’khZ is{kk ;ko’khZ ikÅl pkaxyk >kyk gksrk- ihd Hkjiwj
;s.kkj vlp lokZauk okVk;pa- o:.kkph d`ik vkcknhoj gksrh- u[kÚ;kua Mksy.kkÚ;k
vkcknhyk dq.kkph rjh utj ykxyh vlkoh- fotspk dMdMkV] ViksÚ;k FksackP;k /kkjk]
oknG ikÅl Lkq: >kyk gksrk- lxGhdMs ikolkua FkSeku ?kkrya gksra-
ldkGpk lw;Z vkt mxoykp uOgrk- lxGa vkdk”k dkGa&dkGa gksra-
eqlG/kkj ikÅl lq:p jkfgyk- vkt vkuankpk fnol vlkp ok;k xsyk- dq.khgh
?kjkP;k ckgsj fu?kkys ukghr- dky cSykauk fnysya vkea=.k rlp jkfgya- lxGh
vkcknh ?kjkr nMwu clyh gksrh- dksYgîk] ekatjkua nMwu clkoa rla- ikolkph xjt
uOgrhp- ikolkph fjifji rlhp lq: jkfgyh- “ksrkoj.ka ik.kh okgw ykxya- lxGhdMs
leqnzklkj[kk vFkkax lkxj r;kj >kyk- vkcknh mapkoj vlY;kua xkokr ik.kh ;k;yk
/khj feGkyk-
pkj&ikp fnolkiklwu ik.kh lq:p gksrk- xk;hokljagh xksBîkr rlsp
clwu gksrs- nksu pkj “ksrdjh [kkenîkr ;sowu ikolkcíy cksyw ykxys- vkckykgh
fpark ykxyh- lxGa ihd okgwu tk.kkj gksra- dq.khgh “ksrdjh “ksrkdMa fQjdwu ikgr
uOgrs- ikp fnol vkdk”kkrhy
-
ई www.esahity.com
vkcknhph “kkGkgh can jkfgyh- dq.khgh frdMs kysY;k ikolkua frP;k
>kksiMhph uklkMh >kyh gksrh- lxGa ihd ok;k xsya gksra- xkokr dke feG.ka dBh.k
>kya gksra- c;jhykgh dke feGr uOgra- c;jh vkckdMa HksVk;yk xsyh-
ikVyhuckbZyk dkekr enr dj.kkjh ckbZ ikfgts gksrh- c;jh vkckP;k ?kjh ?kjdke
d: ykxyh- frph leL;k lqVyh gksrh- vkckP;k bFka tso.k [kko.k lq: >kya gksra-
fryk eaxÚ;kph d/kh&d/kh vkBo.k ;k;ph- d/kh jk=P;k jk= tkxk;ph- LOkr%oj
>kysY;k vU;k;kph vkBo.k djhr- eU;k kY;klkj[ka okVr gksra- rh vkt
vkckdMs dke djk;yk xsyh ukgh- jaX;k fryk cksyok;yk vkyk- c;jhyk vkokt
ns.kkj] brD;kr rksp ?kkcjyk- R;kpk Lor%oj fo”okl clr uOgrk- c;jh myVîk
djhr gksrh- jaX;kyk ikgwu rh lko/k >kyh- jaX;kua fryk vkckpk fujksi dGfoyk-
ekxY;k ik;kua rlkp ijr xsyk-
c;jhpa eu ?kkcjr gksra- c;jhyk dkgh lqpsukla >kya- c;jhyk fnol
xsys gksrs- eU;k
-
ई www.esahity.com
lq[k- i.k oklusph Nki iMyh- kyk gksrk rks- nkfjnzîkr yksG.kkÚ;k i.k :ikua jk.kh vl.kkÚ;k ,dk c;jhyk Li”kZ
d: “kdyk gksrk- c;jhP;k varjaxkrhy ‚n;kph fVdfVd okkya gksra- kyk- ^eqyxk gks.kkj] ek>k eqyxk] ekgîk tx.;kpk vk/kkj-*
c;jh osxGîkp fopkjkr xaqryh gksrh- ^i.k vkcknhpa dk;\ vkcknh
fLodkjsy dk;\ ikikpa ikrd Eg.kwu nwj rj lkj.kkj ukgh] ukgh! vla gks.kkj ukgh-
kyh- rksaMkoj.ka ik.kh ?ksrya-
dq.kkykgh “kadk ;s.kkj ukgh v”kk in~/krhua fo[kqjysY;k dslkapk vackMk cka/kyk-
MksD;koj inj ?ksowu fu?kkyh- okVsr fopkj djhr rh vkckdMs tkr gksrh- eu mnkl
gksra- “kjhj detksj >kY;klkj[ka okVr gksra-
ßvkckyk lkja dkgh lkaxkoa----ukgh! vkckyk dk; lkax.kkj] ikVyhuckbZyk
lxGa [kja [kja lkaxkoa\Þ vlkp fopkj djhr rh xsyh-
vkck oÚgkaMîkleksjhy Qqy>kMkauk ik.kh nsr gksrs- uO;k jksiVîkauh tUe
?ksryk gksrk- i.k Qqys ;k;ph gksrh- vkck R;k >kMkph lsok djhr gksrs- fdrh izse
-
ई www.esahity.com
gksra >kMkoj\ c;jhua vkckdMs utj Vkdyh- c;jhyk Lor%P;k mnjkr okkyh- vkckdMs dkukMksGk djhr ?kjkr f”kjyh- Lor%pa ?kj
vlY;kizek.ka-----
ikVyhuckbZ lkQlQkbZ djhr gksrh- c;jhdMs R;kapa y{k xsya- frpk mnkl
psgjk ikgwu rh Eg.kkyh-
ßcus] rC;sr pkaxyh ukgh okVr\ vktP;k fnl iMwu jkfgyh vlrhl- rla
dkgh dkegh uOgra-Þ
c;jh ikVyhuckbZP;k gkrph >kMw ?ksowu >kMw ykxyh-
ßrC;sr ch pkaxyh gk; i.k----Þ
ßi.k dk; xa\Þ
ß,d xks’V lkaxk;ph gksrh-Þ
ßd.kph-Þ
ßeyk---e--yk--- fnol--- xsysr-Þ eu ?kê djhr rh cksyyh-
ikVyhuckbZyk /kDdk clyk- dk; cksykoa fryk lqpsuk- c;jhua lxGa
dkgh ,dk >VD;kr lkaxwu Vkdya gksra- ikVyhu frP;kdMa ,dlkj[kh ikgkrp jkfgyh
gksrh- cuhyk jMw dkslGys- gkrkrya >kM.ka cktqyk Bsowu ikVyhuckbZyk tkowu
fpidyh- frpk ek;spk gkr c;jhoj fQjr gksrk- vk.k[kh vk/kkj feGkyk gksrk-
ßdk; gks.kkj xa rq>a] rq>a u”khcp esya QqVda c;k----Þ
ikVyhuckbZyk jMw ;k;yk ykxys- i.k c;jhyk rla Hkklgh gksow fnyk
ukgh- ikVyhuus vkckyk lkafxrya- lxGh vkcknh c;jhdMs ikgw ykxyh- c;jhyk
fnol xsysr- eU;k
-
ई www.esahity.com
vadqj:ih okkyh- [kwi fnolkauh R;kua fryk ikfgya gksra- lkj[ka jkukr tk.ka gsp R;kpa
dke gksra- c;jh R;kP;k toGwu tk.kkj rsokya- {k.kHkj rh fQ:u ikgw ykxyh-
ßgs dq.;k xa jkuVh ek.klkpa------Þ
c;jhyk R;kpk jkx vkyk- i.k c;jh dkghgh cksyyh ukgh- ljG fu?kwu
xsyh- c;jhyk Lor%ph fpM ;sow ykxyh- Lor% dsysY;k ikikph- egkX;kpk eqyxk
-
ई www.esahity.com
glr glr xsyk- ,dk xk;hyk R;kua ikBhr tksjnkj n.kdk ekjyk- xk; iqkya xsya fol:u tk cus] jMwu dk; Qk;nk\ u”khckr vlra rsp ?kMra-
i.k rw vkt ,okyk- vkck rlkp jkxkr rkyqD;kyk fu?kwu xsyk-
ik;kryh pIiy vkckP;k ik;kyk fdMîkeqaX;kuh pkokoa r”kh pkorp jkfgyh gksrh-
c;jh vkckP;k ?kjh fnolHkj gksrh- unhoj diMs /kqok;ykgh xsyh ukgh-
lkj[kk jM.;krp fnol xsyk- lw;Z ekoGyk gksrk- va/kkj iMr vkyk- vkck vtwu
vkys uOgrs- vkt [kwip m”khj >kyk gksrk- ,okyh gksrh- jaX;k loZ dkes vkVksiwu
?kjkdMs fu?kkyk- ikVyhuckbZua R;kyk vkokt fnya- jaX;k ekydhudMs vkyk-
ßjaX;k] ekyd ukgh vkys js!Þ
-
ई www.esahity.com
ß;srhy dh brD;kr] xkoyk xsys ua xokj >kys-Þ
ßi.k ,oi>i ikoys
Vkdhr gkrkr /kksrjkpk “ksyk idMwu ;sr gksrs- psgÚ;koj fof”k’V dkGth] dlY;krjh
fopkjkr xqarY;klkj[ks Hkklr gksrs-
ßekyd lxGh dke >kya th] E;k ?kjkdMa tkowu jkfgyks-Þ
jaX;k ekydkyk Eg.kkyk] vkckua R;kP;kdMa y{k fnya-
ßjaX;k] frFkyh dqÚgkM ?ks] yodj vk.k] vk.ka py ek÷;kcjkscj-Þ
vkckyk [kwi jkx vkyk vlkok- jaX;k vkckdMa ikgkrp jkfgyk-
ßjaX;k] py yodj-Þ
vkckua [kkanîkojpk nqiêk dki ikoys Vkdhr tkow ykxys- jaX;k dqÚgkM ?ksowu vkyk- vkckP;k gkrkr nkaMk
fnyk- ikVyhuckbZyk dkghrjh foijhr ?kMY;kpa eukr vkya- vkck ifgY;kankp vls
jkxkoys gksrs- vkckyk d/kh ,o
-
ई www.esahity.com
vpkud R;kaP;kr vkt [kwip cny >kyk gksrk- ikVyhuckbZ vkckdMs
ikgkrp jkfgyh- vkckP;k ekxksekx [kkanîkoj dqÚgkM ?ksowu jaX;k pkyr jkfgyk-
000
ßjkE;k vkja ckgsj ;s!Þ
jkE;k ?kjkr clwu cSykps dkljs fo.kr clyk gksrk- dq.kkpk rjh vkokt
,sdwu jkE;k ckgsj vkyk- R;kP;k ekxksekx R;kpk ckigh vkyk-
ßdks.k Og; ja\ dk vla vksjMwu jkfgykl\Þ
jkE;k ckgsj vkyk- ckgsj va/kkj iMyk gksrk- leksjhy O;Drh dks.k
vlkoa R;kyk fnlyp ukgh- R;kph utj vkckoj xsyh- jkE;kpk psgjk fgjeqlyk-
vkckyk osMkokdMk cksyyk gksrk-
ßvkck] rqEgh! ,o
-
ई www.esahity.com
ßnwj gks egkX;k--- vkt lksM.kkj uk; gîkyk- ok?kkua xk;hpk ?kksV ?;kok
rlk ?kksV ?ks.kkj gk; eh ;kP;k jDrkpk-Þ
vkck tksjkr jkE;koj /kkowu xsyk- egkX;k ykFksua cktqyk iMyk gksrk-
vkckua jkE;kP;k ikBhoj rkdnHkj dkBh ?kkryh gksrh- dkBhps nksu rqdMs >kysr-
vkckP;k gkrkr ygku”kh dkBh jkfgyh gksrh- jkE;kyk tksjkr dkBh clyh rlkp
[kkyh iMyk- jkE;k jMw ykxyk- vkckua ,dkoj ,d nksu pkj dkBîk ikBhoj
gk.kY;k- vkckpk psgjk ykyHkMd cuyk gksrk- le/kh vkcknh egkX;kP;k ?kjh
myVyh- vkckua jkE;kpk diMk gkrkr /kjyk- f[kprk&f[kpr vkck [kkenîkdMs pkyw
ykxyk- ekxksekx [kkanîkoj dqÚgkM ?ksowu jaX;k ;sr gksrk- lxGh vkcknh vkckdMs
ikgw ykxyh- dk; >kya gksra dq.kkykgh dGya ukgh- lxGs ,desdkP;k rksaMkdMs ikgw
ykxys- vkckua jkE;kyk [kkenîktoG vkskyk gksrk- vkckP;k psgÚ;koj ?kke vkyk gksrk-
ßegkX;k cktqyk Og;a vkua vkiY;k ck;dksykgh cktqyk dj] ukghrj
rqepsgh eqMns iMrhy bFka-Þ
vkckua nks?kkaukgh >Vdk fnyk] nks?kgh cktqyk iMyh gksrh- lxGh vkcknh
dkoGîkizek.ka dkodko] fpofpo djhr gksrh- i.k dq.kkphgh fgaer vkckyk
vMo.;kph >kyh ukgh-
ßjaX;k ns js dqÚgkM bdMs] ;kpa /kM dkiwu gîk vkcknhP;k [kkenîkyk
yVdorks Eg.kts lety gîk vkcknhyk-Þ
-
ई www.esahity.com
jaX;kua eqdkVi.ks vkckP;k gkrkr dqÚgkM fnyh- lxGh vkcknh {k.kHkj
dkiyh- vkckua dqÚgkM mpyyh- jkE;k ,dlkj[ka dqÚgkMhdMs ikgwu jMr gksrk-
ßuk;---vkck--- uk;--- eyk ek: udk-- vkck eh dk; xqUgk dsyk\Þ
vkckus gosP;k >ksdkr dqÚgkM mpyyh- jkE;kpa {k.kHkj vax “kgkjya-
vkcknhP;k MksG;kps ikj.ks fQVys- vkckus rkdnHkj gosP;k >ksdkrwu jkE;koj dqÚgkM
lksMyh- jaX;kua {k.kHkj MksGs can dsys- vkckyk d”kkpsgh Hkku mjys uOgrs- jkE;kps
ek;cki {k.kHkj ,dlkj[ks ikgkrp jkfgys- vkckP;k gkrwu dqÚgkMlqVyh gksrh- vkck
Hkkukoj vkyk- ikVyhuckbZua vkckpa gkr idMya gksra- vkckpa y{k ikVyhudMs xsya-
jaX;kua gGwp dqÚgkM mpywu ?ksryh gksrh- vkckyk Lor%P;k mxzrsph tk.kho >kyh
gksrh-
ßjkE;k y{kkr Bso] vktiklwu R;k c;jhyk dkgh Eg.kykl rj!Þ
jkE;kyk Lor%ph pwd dGyh gksrh- jkukr tkrkauk c;jhyk Vkseuk ekjyk
ekjyk gksrk- ,oi ikoys Vkdhr fu?kkyk- R;kP;k ekxs ikVyhuckbZ
vkf.k jaX;k gksrk- lxGh vkcknh vkt izFkep vkckpk jkx ikgkr gksrh- dq.khgh
vMoya uOgra vkckyk- vkckpk /kkd gksrk vkcknhoj] lenîkauk letya gksra jkE;kua
c;jhyk fMopya Eg.kwu] lxGs vkiY;k ?kjkdMs tkow ykxyh- dq.kh tso.k djrk
djrk mBwu vkys gksrs- dk; >kya Eg.kwu ikgk;yk- egkX;k R;kph ck;dks jkE;kyk
mpywu ?kjkdMs fu?kwu xsys- jkE;kyk [kwi ekjya gksra- jkE;kP;k MksGîkr vkckpk
psgjk lyr gksrk- R;kua dsysY;k pqdhpa QG feGkya gksra R;kyk- jkE;k mik”khp >ksih
xsyk- ekj [kkowu R;kpa iksV Hkjya gksra- R;kph vkbZ xje dkiMkua vaxa “ksdwu nsr
-
ई www.esahity.com
gksrh- rks ^vkbZ vkbZ* Eg.kwu vksjMrp jkfgyk- egkX;k vkiY;k iksjkph yky ikB
ikgkrp jkfgyk- R;kP;k vkbZP;kgh MksGîkr vJw ;sr gksrs- jkE;kP;k ikBhojhy
t[kesoj vJwps Fksac iMys gksrs- jkE;kyk t[kesph tk.kho >kyh gksrh- ^vkbZ] vkbZ---
-*
000
vkck [kkVsoj IkMwu jkfgyk- vkckpa eLrd isVya gksra- vkckpk jkx
“kkar >kyk gksrk- vki.kp dsysY;k pqdhph vkckyk tk.kho >kyh] [kwi ekjya jkE;kyk]
vla djk;yk udks gksra- i.k--letkoya vlra dnkfpr jkxkoya vlra rjh jkE;kus
ekQh ekxhryh vlrh- vkck fopkj djhr rlkp iMwu jkfgyk-
ßik= okkyk gksrk-
ßjkE;k vlkp >ksih xsyk vlsy- vki.k rjh dk Eg.kwu [kkoa\Þ
ikVyhuckbZP;k MksGîkr vJw vkys gksrs- ok?kklkj[kk MjdkGh QksM.kkjk
T;kyk le/kh vkcknh Hkhr gksrh rksp ok?k ektajhlkj[kk E;ko&E;ko djr t.kw jMr
gksrk- Lor%ph pwd dcqy dsyh gksrh- ikVyhu ?kjkr xsyh- ikVyhuckbZykgh
jMw ;k;yk ykxys gksrs- vkckpa LoHkko fo”ks’k ikgwu c;jhyk dGya gksra-
vkckuh jkE;kyk ekjya Eg.kwu ldkGh fryk jkE;kpk [kwi jkx vkyk gksrk- vkckph
fLFkrh ikgwu c;jhykgh jMw dkslGya- ikVyhuckbZus c;jhyk vkckdMa cksyko.;klkBh
ikBoya- vkck MksGs ykowu “kkar eukua >ksih xsys gksrs-
ßvkck] vkck th] ---ik= ok
-
ई www.esahity.com
vkckua MksGs m?kMys- c;jhP;kp fopkjkr vkck xqax gksrs- c;jhdMs
ikgwu R;kaP;k MksGîkr ik.kh vkya- c;jhyk lxGa dGya gksra- vuokuh ik;kyk
cksp.kkja kya gksra- c;jh vkcktoG tkowu jMw ykxyh- vkck mByk gksrk-
c;jhlkBh] c;jhyk txk;pa gksra- frP;k ckGklkBh] vkckua c;jhpk ek;sua gkr
idMyk-
ßcus rw vktiklwu bFkpa jkgk;phl dk;eph-Þ
ßi.k vkck--- xkokrya dk; Eg.krhy th-Þ
ßdk; ch Eg.k.kkj uk; cus] rqgîkdMs ikgY;koj ek>a dkGht rqVY;klkj[ka
okVrs] cus rw bFkp jkgf”ky uk!Þ
c;jh jMr gksrh- vkckua fryk izsekua cuh EgVya gksra- ikVyhuckbZ
nkjkrwu nks?kkapgh izse ikgkrp jkfgyh-
ßcus] rw ek>h cgh.k uk cus---- cgh.k HkkokP;kp ?kjh jkfgy uk! py cus
tso.k djk;k----Þ
vkckua cuhyk gkrkr /k:u usya- vkt c;jh vkckph cgh.k cuyh
gksrh-
000
-
ई www.esahity.com
7
vkcknhpa lxGa ihd xsya gksra- FkksMaQkj ts dkgh mjya R;kojp vkcknh
lek/kkukus ,d ,d fnol iqkyh- jkE;kP;k eukr lSrku isVwu mByk gksrk- vkcklkscr caM dj.;klkBh]
vkck”kh >qat ns.;klkBh-----
vkck xkokdMs fo”ks’k y{k nsr uOgrs- vkckpa rkyqD;kyk v/kke/kkr
tk.ka ;s.ka pkyqp gksra- c;jh vkckdMs jkgw ykxyh- vkckph ekuysyh cgh.k gksrh rh-
vkckus c;jhph >ksiMh jaX;kP;k gkrkus eksMwu dkkya gksra-
c;jh frdMs d/kh fQjdwugh ikgkr uOgrh- c;jhpa iksV okkyh- c;jh FkksMaQkj dke djk;ph- frps lq[kh fnol ijr vkys
gksrs- vkckus fryk vk/kkj fnya gksra- vkckph lqjs[kk c;jhP;k vaxk[kkanîkoj [ksGw
ykxyh gksrh- vkck ?kjh vlys dh ekStetk dj.;kr] gl.;kr lkja dqVaqc nax
-
ई www.esahity.com
Ogk;pa- lqjs[kkyk c?krkp c;jhyk vkiY;k gks.kkÚ;k ckGkph vkBo.k Ogk;ph- d/kh
d/kh tqU;k vkBo.kh mQkGwu vkY;koj fgjeqlk;ph- ,d ,d fnol lq[kkr yksGr
gksrs- vkcknhyk c;jhpk gsok okVw ykxyk- c;jhyk vkcknhua tsokyhr-
lxGîakph eku [kkyh okdyh jkE;kPkk psgjk ykycqan >kyk-
ßrqEgh dks.k fopkj.kkj\Þ
ßdk\ rq>h eLrh vtwu xsyh ukgh okVr-Þ
ßekgh eLrh uk; xsyh i.k rqeph nknkfxjh [ki.kkj uk; ekgîktoG-Þ
ßrksaMkoj rksaM nsrksl Og;a] [kwi ektykl dk ja!Þ
ßvkck rksaM lkaHkkGwu cksyk- E;k vkiY;k ckikpa mMforks] rqEgh dks.k
cksy.kkj-;kjs--- pyk clk-Þ
jkE;k vk.k[kh [kkyh clyk dq.khgh R;kP;k toG xsyk ukgh-
-
ई www.esahity.com
ßfHkrk dk; ja ;k ikVykyk] iSdk vkgs Eg.kwu ikVhy cuyk;- ukghrj dq=h
ch fopkjyh ulrh ;kyk-Þ
ßjkE;k fojks/kkr tkrksl dk; ja\Þ
ß/kkd iMyk; dk rqepk\Þ
ß/kkd ukgh i.k [kwi egkxkr iMsy js rqyk-Þ
ßtk ja ikVyk] ikgwu ?ksbZu rqyk ch---Þ
vkck HkMdys gksrs- vkckP;k psgÚ;koj jkx vkyk gksrk- vkckP;k fojks/kkr
cksy.kkjk rks ifgykp O;Drh gksrk- jkE;kP;k toGps lxGsp fe= iGkys gksrs- frFka
tqxkj [ksG.kkÚ;k iSdh dq.khgh jkfgyk ukgh- vkckus uers ?ksrys- vkck iq
-
ई www.esahity.com
ßga! iS”kkph rsokya Og;a!Þ
vkckpa y{k EgkrkÚ;kdMs xsya- vkckyk Lor%ph tk.kho >kyh- ,dk jkuVh
ek.klk”kh vki.k cksyr gksrks- vkckua Lor%gwu ek?kkj ?ksryh- vkck >i>i ikoya
Vkdhr ?kjkdMs fu?kwu xsyas- jkek porkGysY;k dq™;kizek.ka mHka jkgwu vkckdMs
ikgkrp jkfgyk-
vkck jkxkrp ?kjh vkyk- ikG.;koj tkowu clyk- c;jh oÚgkMîkar
Hkkth [kqMr gksrh-
ßcus ikf.k ?ks I;k;yk-Þ
vkck jkxkrp Eg.kkys- frFka BsoysY;k ykac nqiêîkua ?kke iqlw ykxys-
vkckps MksGs ykycqan >kys gksrs- c;jh vkckdMs ikgw ykxyh- c;jhua ?kjkr tkowu
ik.kh vk.kya- vkckua ?kVk?kVk ik.kh fiya- nk:P;k ?kksVkizek.ka ik.kh ujMîkrwu pjpj
>ksachr xsya gksra- ,dkp nekr XyklHkj ik.kh I;k;yk gksrk- vkckdMa ikgwu c;jhua
fopkjya-
ßvkck] dk; ?kMya th vla\Þ
ßdkgh ?kMya uk;] rks egkX;kpk iksj porkGyk Og;a-Þ
c;jh jkE;kps uko ?ksrkp ?kkcjyh-
-
ई www.esahity.com
ßvktgh ekjY;kr dk; th R;kyk-Þ
ßekjya uk;---i.k-Þ
c;jh vkckdMs ,dlkj[kh ikgw ykxyh- vkckpk jkx mQkGwu ;sr gksrk-
vkckua c;jhyk lxGa lkaxwu Vkdya c;jhua vkckyk vk/kkj fnyk gksrk-
ßiksjxk gk; rks R;kpa eukoj ?;kpa dk; th-Þ
ßgks; cus] eukoj ?ksrY;kua dk; gks.kkj\ i.k ,dk vkaC;kua nqljk vkack
lMrks; R;kpa dk;\Þ
c;jhyk vkckfo’k;h fpaark okVw ykxyh- vkckP;k eukr fopkj ;sow
ykxys- ^,dk vkaC;kua----*
vkckyk vkiY;k eqykph vkBo.k >kyh- vkckpk eqyxk vkaC;kojua iMwu
esyk gksrk- {k.kHkj jkx deh >kyk- eukr nq%[kkph tk.kho >kyh- c;jh vkiY;k
dkekr xqaryh- vkckph lqjs[kk ^vkck--- vkck* djhr cuh us [kqMysyh Hkkth Qsdr
gksrh- cuh Hkkth tek d: ykxyh- lqjs[kk Hkkth Qsdk;ph] rh tek djk;ph- vkckpa
y{k frP;kdMs xsya- vkckpk jkx xsyk gksrk- vkck glw ykxys- c;jh vkckdMs ikgw
ykxyh- lqjs[kkgh glr gksrh- c;jhps MksGs ikukoys gksrs- cuhP;k MksGîkrwu Fksac
iMysr] cuhps vkuankJw---- vkckua fnysY;k vk/kkjkps--- cuhgh eukrp glw ykxyh-
ikVyhuckbZ ?kjkrwu vkyh rhyk dkgh ,d mexya uOgra- R;kP;kcjkscj frgh glyh-
osMîklkj[kh---- lxGsp glw ykxys- lqjs[kk vkck--- vkck djhr Hkkth Qsd.;kr xqax
gksrh-
-
ई www.esahity.com
jkE;kua vkckP;k fojks/kkr caM iqdkjyk gksrk- vkckP;k leksj cksyk;ph
fgaer dj.kkjk ;qxiq:’k >kyk gksrk- t.kw tUekstUeh xqykefxjh Hkksx.kkjk vkt
xqykefxjh”kh >qat nîk;yk fu?kkyk gksrk- fiatÚ;kr cafnLr iksiV mM.;klkBh vksjMr
gksrk- cafnLr lektkP;k ckgqik”kkrwu t.kw rks ik[k: mM.kkj gksrk- jkE;kyk Lor%ph]
vkcknhph tk.kho jkfgyh ukgh- vkck nsokleku ek.kwl vkcknhr tUeyk t.kw
vkcknhps _.k QsM.;klkBh- vkckP;k oMhykauh gqdwe”kkgh dsyh gksrh- i.k vkckua eh
/kqowu dkkyh- vkcknhpk lw;kZLr >kyk gksrk- vkcknh iqUgk
iqUgk va/kkje; txk”kh lkeuk dj.kkj gksrh-
ß,sdk gks ,sdk--- vkt oêîkoj le/;k vkcknhua tek Ogkoa gks-Þ
vkcknhr kys- vkckpk toGpk loaxMh jkfgyk
gksrk egkX;k- vkckua QDr dke lkaxkoa] egkX;kua th vkck Eg.kr djkoa- ia/kjk
fnolkiklwu vkckyk HksVk;ph cksyk;ph fgaergh >kyh uOgrh- egkX;k ?kjh clwu
gksrk- egkX;kph ck;dks Hkkdjh Hkktr gksrh- jkE;kgh frFkpa clwu gksrk- jkE;kph
vkbZ jkE;kl Eg.kkyh-
ßvkja eqMnîk--- vlk clykl dk bFka\ R;k nsokleku ek.klkpa ik; /kj.k
lksMwu R;kuysp f”kohxkG dsyl- u”khc js ek;a esya! ,suosGsl pV.khHkkdjhyk vkck
iSls iqjok;pk] foljykl dk ja vkckpa midkj-Þ
-
ई www.esahity.com
ßrw eys “kgk.ki.k lkaxw uxl- E;k gks.kkj gîk xkopk ikVhy- yksdkapa
yqVwu iksV Hkj.kkÚ;kyk nso ek.krl Og;a-Þ
jkE;k vkiY;k vkbZoj HkMdyk gksrk- egkX;k fopkjkr xqaryk- iq
-
ई www.esahity.com
egkX;k jkE;koj fpMyk gksrk- jkE;k mBwu tkow ykxyk- jkE;kph vkbZ
jMw ykxyh- rO;kojph Hkkdjh djiyh gksrh- frpa HkkdjhdMs y{k xsya- ljksR;kua
Hkkdj iyVoyh- Hkkdj tkLrp foLro >kY;keqGa tGyh gksrh- vkiY;kgh eqykpa eu
vlp djiya gksra Hkkdjhizek.ka-*
tso.ka [kko.ka vkViwu oêîkoj lxGh vkcknh tek >kyh gksrh- egkX;k]
jkE;kph vkbZgh vkyh gksrh- jkE;k”kh HkkaM.k >kY;keqGa iksVkr vUukpk rqdMkgh
Vkdyk uOgrk- vkck ;k;ps gksrs- xkokrys iap] ekLrj] oêîkoj vkckph okV ikgkr
gksrs- lxGh vkcknh ,desdkauk fopk: ykxyh- jkE;kpk dqBagh iÙkk uOgrk- e?kk”kh
?k:u dqBa xsyk rs egkX;kykgh dGya uOgra- vkck >i>i ikoya Vkdr gksrs-
vkckpk jkx vtwugh “kkar >kyk uOgrk- vkckP;k ekxksekx jaX;k vkyk gksrk- gkrkr
dkBh ?ksowu le/kh vkcknh vkckdMs ikgw ykxyh- vkck iapkr tkowu clys- lxGs
vkilkr ppkZ d: ykxys- ns”keq[k iap mHkk >kyk-
ßegkX;k vkgs dk; ja\Þ
egkX;k yksdkrwu mBwu iapktoG vkyk- lxGîkauk gkr tksMwu ueLdkj
dsya-
ßth!Þ
ßjkE;k dqBa gk; ja\Þ
ßvkrki;Zar ?kjhp gksrk] E;k ,d FkkiM ekjya rokiklqu rks ?k:u xsyk th-
Þ
ns”keq[kkua lxGîk yksdkdMs utj fQjoyh va/kkjkr jkE;k fnlkoa Eg.kwu-
--
-
ई www.esahity.com
ßle/;k vkcknhyk jkE;kpk LoHkko ekghrp >ky;- jkE;k xkok”kh oSj
djk;yk fu?kkyk;- ,dk ek.klkua lxGh vkkcknh vkaC;kizek.ka uklokoh rqEgkyk rjh
iVya dk; ja\Þ
dq.khgh cksyya ukgh- lxGa dla “kkar gksra- vkck bdMs frdMs utj
fQjohr gksrk-
ßle/;k xkok”kh oSj dsya uk; ikVhy--- rqEghp ekgîk”kh oSj dsya gk;a-Þ
jkE;kpk ekxwu tksjkr djMk vkokt vkyk- lxGs jkE;kdMa ikgw ykxys-
jkE;k oêîkoj ;sr gksrk- iapktoG ;sowu lxGîkdMs utj fQjoyh- ViksÚ;k MksGîkua
vkx vksrkoa rlk R;kpk jkxh’V psgjk tk.kow ykxyk-
ßjkE;k rqgîklkscr dks.k oSj dsya j!aÞ ns”keq[kkua R;kyk iz”u dsyk-
ßdks.k Eg.kts\ E;k vkiY;kua /kkowu xsyks uk; vkckoj---Þ
vkck jkE;kdMs ikgw ykxys-
ßjkE;k Hkyrp cksyw uxl-Þ
ßuk;rj dk; dj.kkj rqeh--- ikVhy gk; Eg.kwu /kedh nsrk; dk\Þ
ßvkja rqyk /kedh dk Eg.kwu ns.kkj- lxGîk”kh pkaxya dla okxkoa- i.k
vkiY;kis{kk eksBîka”kh cksyrkauk fopkj rjh dsyl dk\Þ
ns”keq[kkua jkE;kyk EgVya gksra- jkE;kpk jkx ok
-
ई www.esahity.com
ßxkok”kh oSj dj.kkÚ;kyk lektkrwu gkdywu fnya tkra- ,dVa txkoa ykxya
rqyk-Þ
ßns”keq[k rw xkokrwu gkdy.kkja dks.k ja\Þ
ßrqgîk Hkk’ksr vkEgh gîk xkops ikVhy vkgksr-Þ
ßikVhy vkgkr Eg.kwu dk; >kya\ ;k xkok”kh ek>a oSj uk;] QDr
rqeP;k”kh gk;-Þ
ßrjhi.k rq>a vla okx.ka vkcknhP;k fgrkpa ukgh R;kpa dk;\Þ
ns”keq[k iap myVk iz”u fopkjr gksrk-
ß;s ns”keq[kk gk nks?kkpk iz”u gk;- xkokr lHkk Hkjowu le/;k yksadkauk
cksykowu rqEgh Lor%ys dk usrk letrk Og;a-Þ
vkck jkE;kP;k myVîk mÙkjkua HkMdyk gksrk- vkckyk [kwi jkx vkyk-
ßjkE;k rqyk eqdkVîkua jkgk;pa uk; gîk xkokr---- ;kiqkya rqepa ukVd- rqEgh ;k xkokrua gkdy.kkja dks.k\ ehp gs
xko lksMwu tkrw;k- i.k y{kkr Bso ikVhy- iqUgk ijr ;sbZu rqEgh vMow “kd.kkj
ukgh- oSj QDr nks?kkr gk;- xkok”kh uk;] Lor%pa yQMa xkokleksj ekaMwu Lor%ys
jktk gfj”panz letw udk\Þ
jkE;k Qkj dMkD;kr vkckyk B.kdkor cksyyk gksrk- {k.kHkjgh frFka u
Fkkacrk ljG fu?kwu xsyk- lxGh vkcknh jkE;kdMa ikgw ykxyh- vkckpa Mksda
fBdk.kkoj uOgra-
-
ई www.esahity.com
ßegkX;k vkiY;k iksjkyk letko- vkt lksMyk; R;kyk] i.k ,okya gksra- jkE;kyk letkowu lkaxkoa;klkBh vkckus lHkk Hkjfoyh
i.k lkja fujFkZd Bjya gksra- jkE;kP;k MksDîkr caMkph fB.kxh isVyh gksrh-
xqykefxjh”kh] gqdqe”kkgh”kh dsysyk caM uOgs rj ,dk lR;k”kh fnysyh >qat-------
-
ई www.esahity.com
8
^T;kpa djkoa Hkya rks Eg.ks ek>p [kja-* ;kph izfprh vkckyk vkyh-
vkckpa vkcknhoj.ka nqyZ{k >kya- vkck ,dydksaMs cuys gksrs- pkjikp fnolkiklwu
oêîkoj dk; [kkenîkrgh xsyk uOgrk- dq.kkP;k ?kjkdMs tk.ka rj nqjp jkfgya-
Lor%pa dkedkt vkf.k Lor%pa dqVqac gîkrp vkiya fgr letw ykxyk- ,d,d
fnol dlk tkr gksrk gs vkckykp dGya ukgh- jkE;kus dsysY;k la?k’kkZyk vkck
foljyk- vkckus Qkjla eukojgh ?ksrya ukgh- lqjs[kk {k.kk{k.kkus eksBh gksow ykxyh-
ikVyhuckbZ loZ dkedkt d: ykxyh- c;jhP;kua dke dj.ka ter uOgra- c;jh”kh
lqjs[kk vaxk[kkanîkoj [ksGw ykxyh- c;jhpk fnol lqjs[kkyk [ksGo.;krp tk;pk-
lqjs[kk c;jhph Hkkph gksrh- c;jh dsOgk dsOgk fgjeqlwu tk;ph- vkiY;kyk gks.kkÚ;k
eqykpa dk;\ ,dk jkuVh ek.klkP;k okluspk cGh gksrk rks- i.k vkckua izsekus fryk
rla Hkklwgh fnya ukgh- c;jhpa nkfjnzî] nq%[k vkrk fofyu >kya gksra- ,dk uO;k
vk”ksP;k fdj.kkpk mn~; gks.kkj ;kp fopkjkr xqax vlk;ph-
jkE;k R;k fnolkiklwu dq.kkykgh fnlyk ukgh- jkE;k vkcknh lksMwu xsyk
gksrk- >qat ns.;kph LoIuQwrhZ djk;yk- egkX;k] jkE;kph vkbZ fparsr cqMkY;k gksR;k-
-
ई www.esahity.com
^eqyxk “ksacMk vlyk rjh vkbZyk fiz;p vl.kkj uk!* vlp >kya gksra R;kP;k
vkbZofMykpa- egkX;k Lor% dke/kank d:u iksV Hk: ykxyk- toGikl efguk
myVyk- dq.khrjh egkX;kyk lkafxrya- jkE;kus /kank Vkdyk;- gkrHkêhph nk: fodwu
iksV Hk: ykxyk- rkyqD;kyk jkgk;pk rks- toGikl [ksMîkrwu nk: vk.kk;ph vkf.k
dq.kkykgh u tqekurk Lor%P;k fgerhoj fodk;ph- jkE;kua dq.kkP;k rjh gkrkua
ek;ckikyk iSls ikBoys- egkX;kyk vk/kkj feGkyk gksrk- egkX;kua jkE;kyk HksVk;yk
tk;pa Bjoya i.k jkE;k rkyqD;kyk dqBa jkgrks gsgh ekghr uOgra- vkt uk mnîk
jkE;k ;sbZy gîk vkBo.khrp fnol tkow ykxys-
000
vkckuh c;jhP;k tkxsojrh ?kj cka/kk;pa Bjoya- c;jhph >ksiMh vkckuh
eksMwu dkkya-
c;jhyk ewy Ogk;P;k vxksnjp ?kjkpa dke iw.kZ djk;pk fopkj gksrk- dkekph xrh
ok
-
ई www.esahity.com
ikfVy cuysr- [kwi yksdkadMs dtZ ckdh gksra- vkckuh lxGîkauk dtkZrwu eqDr dsya-
T;kaP;k tfeuh rkC;kr gksR;k R;k ijr dsY;k- R;kauk tehu UkOgrh R;kauk “ksrkps rqdMs
okV.;kr vkys- R;kauh njo’khZ gaxke >kY;koj FkksMa FkksMa iSlk nîk;pk gksrk-
vkcknhyk vkckps _.k dÄhgh QsMrk vkys ulrs- i.k R;kp vkcknhryk jkE;k
R;akP;kfo:n~/k caM djk;yk mByk gksrk- ,dk lR;k”kh caM djk;yk- vkckps MksGs
ikukoys gksrs- vkck lkj[kk fopkj djk;pk- vkcknhpk--- iq:’kkauh Hkkoukiz/kku
vlwp u;s- vkck vxnh rlkp---
ikVyhuckbZ] c;jh vkcktoG clwu gksrs- lqjs[kk”kh [ksGr ekSt ?ksr
gksrs- d/kh c;jh [kwi glk;ph- t.kw fryk d/kh vJw vkys uOgrs- d/kh d/kh vkck
frP;kdMs ,dlkj[kk ikgkr jkgk;pk- frP;k thoukr izQqYyhr >kysya gkL;] [kwi [kwi
osXkGh fnlk;ph rh- frP;k,oh [kwi eksBh tkxk vkgs uk! frFka ,d okMk cka/kk;pk fopkj
djrq;k----rq>h lEerh gk; dk\*
^vkck gs dk fopkjk;yk ikfgts Og;a-*
^ukgh cus] rla uk; i.k tkxk rq>h---mnîk rq>h tkxk rw dkghgh d:
“kdrsl-*
^i.k vkck gîko’khZ ihd ik.kh xsya uk! ,o
-
ई www.esahity.com
^rqEgkyk iVra; rla djk] eyk dk; letra R;krya\*
^cus] rqgîk tkxsoj “kgjkizek.ka eksBk okMk cka/kk;pk- le/kh vkcknh
dkekya ;sbZy- R;kauk iSlk feGy- ,do’kZ R;kauk jkstxkj feGsy- ex ikolkpa gaxkegh
;s.kkj] vkf.k FkksMaQkj [kkenîktoGhy eafnjkpgh dke djk;pa-*
c;jhua vkckyk gksdkj fnyk gksrk- vkckua ?kjkpa dke lq: dsya- foVk]
flaesaV] fXkêh] eq:e lxGa lkfgR; xksGk dsya- vkcknh gkrkr gkr ?kkywu dkekyk
ykxyh- vkckpk eksBk okMk r;kj gks.kkj gksrk- toGiklP;k xkodÚ;kauhgh d/kh
ikfgyk ukgh vlk vkckpk okMk---- vkcknhyk vk.k[kh ,dnk vkckus vk/kkj fnyk
gksrk- vkckpa eu cQkZizek.ka forG.kkja gksra- R;kapa eu ek= LoLFkp clr uOgra-
pkj fnol ?kjkckgsj iMys UkOgrs- uarj vkcknhpkp fopkj- egkX;k o R;kph
ck;dksgh dkeky fHkMyh gksrh- vkckua egkX;kyk okMîkoj cksykoya gksra- vkckpk
loaXkMh gksrk rks- usgehp vkckP;k ekxa iq
-
ई www.esahity.com
cksyr gksrs- c;jh] ikVyhu frFkwu fQjr gksR;k- c;jhP;k eukr fopkj ;sow ykxys-
tqukV vkBo.khpk rjax---------
eaxÚ;kpa ?kj gksra frFka- oknGikolkus iMY;koj vkckua >ksiMh ckaèkwu
fnyh- vkckua oknGk ikolkiklwu c;jhpa j{k.k Ogkoa Eg.kwu >ksiMh cka/kwu fnyh- i.k
R;k >ksiMhrp oknG f”kjya gksra- eaxÚ;k fryk lksMwu xsyk gksrk- rh ,dVh iMyh
gksrh- Lor% dkCkkMd’V d:u iksV Hk: ykxyh- ,dsfno”kh dkG frP;koj /kkowu
vkyk- laFk okg.kkja ufnpa ik.kh---- nqikjpa rGi.kkja Åu---- yqxMa---- okMh---
fo[kqjysyh Hkkth---- [kkVspk dpdp vkokt--- kY;kr- c;jh “kkar gksrh-
ikVyhuckbZpa c;jhdMs y{k xsya- c;jh Hkkukoj vkyh gksrh- vkcknhps ck;k ek.kla
c;jhdMs ikgw ykxyh- [kwi fnolkauh c;jhyk cf?krya gksra- dkgh fnolkiklwu
?kjkrY;k ?kjkrp jkgk;ph- c;jhpa iksV eksBa >kya gksra- c;jh”kh lxGîk ck;k
cksyk;P;k- i.k dq.khgh frph Fkêk dsyh ukgh- c;jh] ikVyhu vkckdMs xsyh- vkck
glyk- baftfuvjus R;kauk ueLdkj dsya- vkckua okMîkfo’k;h FkksMhQkj ekfgrh fnyh-
c;jhyk ewy Ogk;P;k vxksnj okMk iw.kZ gks.kkj uOgrk- c;jh ,dlkj[kh ikgkrp
jkfgyh- vkcknhpa j{k.k dj.kkÚ;k tknqxkjkph fde;k------
000
vkcknhpk lw;Z dsOgk mxorks o dsOgk ekoGrks ;kpa Hkkulqn~Äk gjiya
gksra- izR;sd dqVqackrhy O;Drhyk jkstxkj feGkyk gksrk- vkck vkcknhpk nso ek.kwl--
- [kkenîkP;k cktqyk vlysY;k guqeku eafnjkpgh cka/kdke lq: >kya- vkcknhr
-
ई www.esahity.com
QDr ,dp eafnj gksra- loZ/keZleHkkokpa gs eafnj- njo’khZ rhFka mRlo lktjk dsyk
tk;pk- guqeku t;arh ;k;yk Qkj m”khj gksrk- eafnjkpa dke rlp lq: jkfgya-
c;jhpa “kjhj detksj gksr pkyya gksra- c;jhyk rkyqD;kyk usya
vkS’kèkksipkj pkyw gksrk- vkckyk c;jhph dkGth okVw ykxyh- c;jhlkBh nksu fnol
vkck rkyqD;kykp jkfgys- rjhi.k ?kjkpa dke rlp lq: gksra- vkckpk fo”okl gksrk
vkcknhoj- vkckusp vk/kkj fnya gksra xkodÚ;kauk] c;jh vkcknhyk ijr vkyh gksrh-
c;jhpa ckGrai.k dsOgkgh gksow “kdya vlra- vkckyk Hkkpk fdaok Hkkph gks.kkj]
vkckyk vkuan gks.kkj] vkckph cfgu---- ekuysyh cfgu gksrh rh- vkckyk l[[kh
cfgu uOgrhp- Eg.kwup izse gksra frP;koj] ikVyhuckbZua cuhyk d/khgh nwj lkjya
uOgra- vkckP;k LoHkkokph oG.k frykgh ykxyh gksrh- vkcknhP;k HkY;klkBh la?k’kZ
dj.kkjk vkck fryk usgeh vkoMk;pk- lkr tUekpa iq.; feGkya gksra- vkckph iRuh
cuwu okojY;keqGa i.k c;jhpa dk;\ ekgsjP;k oMkyk rhu iznf{k.kk ek:ugh bZ”ojkua
fryk nwj lkjya- i.k R;kyk v[ksj n;sph fHkd c;jhP;k injkr ?kkykohp ykxyh-
vkck:ih bZ”oj frpk HkkÅ >kyk gksrk------
pkj fnolkoj gksGh vkyh- vkcknhua iksGk lktjk dsykp uOgrk-
o:.kkph vod`ik >kyh gksrh- vkrk gksGh lktjh gks.kkj gksrh- nksu fnol vkckpa
?kjdke can jkg.kkj gksra- vkcknh lxGh vkuankr oko: ykxyh- vkck fnolHkj
dkekph ikg.kh djr vlk;pk- euktksxa dke gksr gksra-
egkX;kgh dkekyk ykxyk gksrk- vkckpa egkX;klkscr cksy.ka lq: gksra
nq:up dq.kkph rjh gkd vkyh-
ßvkck----vkck---Þ
le/kh vkcknh frdMs ikgw ykxyh- jaX;k vkckdMs /kkorp ;sr gksrk-
vkckyk {k.kHkj dkghp letya ukgh- jaX;k vkcktoG vkyk- jaX;kP;kusgh cksy.ka
dBh.k >kya gksra-
-
ई www.esahity.com
ßv---vkck--- c---uh--ph rC;sr---Þ
dkGht xGwu iMkoa rlp vkckyk okVya gksra- jaX;k iw.kZ cksyk;P;k
vxksnjp vkck ?kjkdMs >i>i ikoya Vkdr fu?kkyk- cuh--- cuh yk dk; >kya
vlsy\ vkckP;k PksgÚ;koj ?kke vkyk- ‚n; /kM/kMw ykxya- vkckP;k ekxs jaX;kgh
xsyk-- cuhph rC;sr fc?kMyh gksrh- cuh [kkVsoj rMQMr gksrh- cuhyk rkyqD;kyk
U;koa ykx.kkj gksra-
ßjaX;k cSyxkMh vk.k ja!Þ
jaX;k cSyxkMh ?ksowu gtj >kyk- vkckua cuhyk rkyqD;kyk usya- lkscr
ns”keq[k iapkykgh ?ksrya- cSyxkMh rkyqD;kdMs /kkow ykxyh- c;jh rMQMr gksrh-
ikVyhu frP;k toG clyh gksrh- ekxksekx ns”keq[k o vkck xsysr- bdMs ?kjkpa dke
rlp lq: jkfgya- c;jhyk nok[kk.;kr Hkjrh dj.;kr vkya- jk=Hkj ikVyhuckbZ
lkscr gksrh- vkckyk Qkj fpark ykxyh gksrh- c;jhyk dkgh >kya rj] cuhpa
ckGari.k lq[k:i Ogkoa vlp okVk;pa- vkck jk=Hkj tkxr jkfgys- ns”keq[kkua
vkckyk vk/kkj fnyk gksrk- fe=Rokpk vkÄkj] vkcknhr vkckP;k ?kjh dq.khgh uOgra-
vkck lxGs dkea Vkdwu vkys gksrs- egkX;k ?kjkph ns[kjs[k djk;yk vkckP;k ?kjh
Fkkacyk gksrk- le/kh vkcknh rj lkscrp gksrh-
vkckua c;jhyk [kwi tiya gksra- ,okyh ukgh-
c;jhyk eqyxk >kyk- ikVyhuckbZ /kkorp vkckdMs vkyh- vkckyk
vkuankJw vkys- vkckyk Hkkpk gksrkp Qkj vkuan >kyk gksrk- c;jhph rC;sr
laiw.kZi.ks cjh gksrh- ns”keq[kkyk vkcknhyk ikBfoya] le/;k vkcknhr kyk gksrk-
-
ई www.esahity.com
gksra- xkokr ,dp gksGh isVk;ph- vkckpk ifgyk eku vlk;pk gksGh isVfo.;kpk-
nqlÚ;k fno”kh fp[kykr ek[kY;kizek.ks jaxkr fHktk;ps- xqyky m/kGk;pk- vkcknhph
gksGh lq[kkr xsyh- lxGh vkcknh vkuankua ukpr gksrh- vkckpk rj mRlkg xxukr
ekosuklk >kyk- tuwdkgh vkckP;k ?kjh fnokGhpk l.k lktjk dsyk tkr gksrk-
vkckua ekuif=dk NkiY;kr- vkckP;k Hkk’kkpa ckjla FkkVkekVkr lktja gks.kkj gksra-
lxGîk xkokyk Hkkstu nîk;pa Bjya- vkckuh lxGh t¸;r r;kjh lq: dsyh- cuh
vkiY;k xksthjokU;k ckGkdMs ikgwu glk;ph-
ikVyhuckbZ gGwp Eg.kkyh-
ßckikP;k psgÚ;koj xsyk okVra-Þ
c;jh kY;kr- cuhP;k eqykpk ukedj.k lksgGk ikj iMyk- joh
vkcknhpk mnîkpk m’k%dky gksrk- ns”keq[k iapkph ck;dks ikVyhuckbZl Eg.kkyh]
ßnqlja uko d.kpa Bsok;pa\Þ
joh P;k dkukr Qwdaj ekjk;ph vkf.k uko ?;k;pa- ikVyhuckbZua uko
?ksrya- ^jksuVîk--*
cuhyk {k.kHkj glw vkya- uohup uko gksra dq.khgh u ,sdysya- R;kyk
“kksfHkoar vla- ikVyhuckbZykp R;k ukokrhy vFkZ dGyk gksrk-
-
ई www.esahity.com
ßikVyhuckbZ rqEgkyk gs uko dla lqpya\Þ
ikVyhuckbZ {k.kHkj xIi jkfgyh-
ßVksi.k uko vlp vlra] joh pk jksuVîkp dj.kkj dh eqya-Þ
lxGîk fL=;k glw ykxY;k- vkcknhr lw;Z mxfoyk gksrk- iapiDokU;
cuOk.;kr vkya- lxGh vkcknh okMîkr Hkkstukyk mifLFkr >kyh gksrh-
000
vkcknhP;k okVsua laFki.ks ikoya ;sr gksrh- uok rst] uok mRlkg] uohu
diMîkpk lkt] nkkyk- vkckph vkBo.k >kyh
R;kyk- {k.kkr iwohZpa thou rjaxw ykxya- c;jhlkBh [kwi ekjya gksra vkckua- ik;k
iMyk gksrk egkX;k-
ß;s c;js] gs dq.;k jkuVh ek.klkpa xa-Þ
ikBhoj oG meVys gksrs- pkj ikp fnol mBw “kdyk uOgrk- jkE;kP;k
eukr vkckfo’k;h Øqjrk fuekZ.k >kyh- [kkenîkrgh tqxkj [ksGrkauk oê;koj lHkk
?ksryh gksrh- xkokrua gkdyya gksra- jkE;kua foMh isVoyh- foMhpk ne tksjkr ?ksryk-
-
ई www.esahity.com
vkf.k vkBo.kh ukfg”kk OgkO;kr rlk ne lksMyk gksrk- jkE;k ?kjkdMs tkow ykxyk-
jkE;kph vkbZ dqBrjh tk;P;k ?kkbZr gksrh- jkE;knkjkleksj ;sowu Fkkacyk- ,dlkj[ka
ikgkr jkfgyk vkbZdMs- cnyysya jkE;kpa :i ikgwu {k.kHkj frgh Fkcdyh-
ßjkE;k--- dok vkykl ja!Þ
jkE;kua vkbZyk feBh ekjyh gksrh- R;kP;k vkbZps MksGs ik.kkoys gksrs- [kwi
fnolkuarj jkE;kyk rh c?kr gksrh- jkE;kdMs ,dlkj[kh rh ikgkrp jkfgyh-
R;kfno”kh mik”khp fu?kwu xsyk gksrk- vkckP;k jkxkoj.ka xkokrwu gkdyya gksra R;kyk-
ßvkbZ ckok dqBa xsyk oa-Þ jkE;k vkbZyk gGqp cksyyk-
ßvkckP;k ?kjh tsok;yk xsyk ja!Þ
jkE;kPkk psgjk ykycqan gksow ykxyk- MksGîkrwu jkxhV Hkko meVysr- i.k
jkE;kua rla psgÚ;kua >kdwu ?ksrya-
ßdk; vkgs oa vkckdMs\Þ
ßc;jhyk iksjxk >kyk Og;a] vkckpk Hkkpk] ckjla gk; dh ja-Þ
c;jhpa uko ,sdrkp tqU;k vkBo.khus dkgqj ekaMya gksra-
ß;s c;js] dq.;k jkuVh ek.klkpa xa-Þ
c;jhyk ekjysyk Vkse.kk jkE;kP;k ‚n;kr FkSeku ?kkywu gksrk- jkE;kpa Mksda
xjxj fQ: ykxya- jkE;kpa Hkku gjiya gksra- [kksad.;kpk vkokt vkyk- ^[kks--[kks--*
jkE;kpa y{k xsya- egkX;k vkyk gksrk- egkX;k jkE;kdMs igkrp jkfgyk- jkE;k [kwi
cnyyk gksrk- jkE;k iSlk dekow ykxyk- [kwi Jhear Ogk;ps LoIu gksrs- R;kyk
/kanîkph dyk voxr >kyh gksrh-
ßjkE;k tsok;yk tk dh vkckdMa-Þ
-
ई www.esahity.com
jkE;kyk jkx vkyk gksrk-
ßga! vkckdMa] dk\ dq= cuwu tkow rksaM nk[kok;yk] xkokrqu gkdyya]
vkt vkyks vkgs vla ekghr tjh >kya rj porkGwu ;sbZy rks ok?k] jaX;klkscr-Þ
ßuk; ja! vkck rlk ek.kwl uk;- R;kykp rqgh dkGth gksrh- vkckup nksu
osGk fopkjya] jkE;k ukgh vkyk dk Egwu\Þ
jkE;kpk jkx “kkar >kyk gksrk- ckikdMa ikgkrp jkfgyk-
ßE;k Hkkdjh Vkdwu nsrks dh ja! [kkowu ?ksf”ky-Þ
jkE;kP;k vkbZyk n;k vkyh gksrh- jkE;kpa eu lek/kkuh >kya- ?kjph
pV.khHkkdjh [kkowu] [kwi fnolkiklua vkbZP;k gkrpa [kkYya uOgra- vkcknhr
le/;kauk jkE;k vkya Eg.kwu ekghr >kya- jkE;k QDr jk=Hkj Fkkacyk- ldkGhp mBwu
xsyk gksrk- jkE;kP;k vkbZua [kwi vkxzg dsyk gksrk- i.k jkE;k Fkkacyk ukgh- jkE;kua
?kj [kpkZyk iSlsgh fnys- jkE;k dq.kkgh lkscr cksyyk ukgh- egkX;k igkrp jkfgyk-
jkE;k MksGîkauk fnlsikosrks- jkE;kP;k MksGîkr caMkph vkx vtwugh isVrp gksrh-
okMîkpa dke vk.k[kh lq: >kya gksra- vkcknh lxGa dkgh fol:u
dkekyk ykxyh gksrh- egkX;kgh dkekoj vkyk- jkE;k vkyk gksrk Eg.kwu rks vkuanh
vlk;pk- vkckyk ekfgrh feGkyh-
ßjkE;k vkyk gksrk ja] egkX;k-Þ
ßOg;a th] ckjlkP;k fnlh jkrP;kyk-Þ
ßex tsok;yk dk ukgh vk.kyla ja\Þ
ßE;k Eg.kya i.k rks ;k;ykp r;kj uOgrk-Þ
ßFkkacyk ukgh dk ja\Þ
-
ई www.esahity.com
ßdkekr vkgks Eg.ks] ?kkbZxMcMhrp xsyk th-Þ
ßdks.kra dke djrs ja-Þ
ßfopkjya ra Eg.ks] rqEgkyk dk; djk;p;a] iSls HksVrs uoa] [kkok ua jkok-Þ
ßvtwu jkE;kph ftí xsyh uk; okVra-Þ
egkX;k dkekr fHkMyk gksrk- vkck iqkyh Og;a-Þ
ßukgh cus] d/kh d/kh vkiY;kp u”khckyk jMkoa ykxra-Þ
ßjksuVîk rqeP;k eqyklkj[ka uk; dk\Þ
ßOg; cus] jksuVîk ekgîk eqyklkj[kk gk;] ekgîk Hkkpk--- gks.kkjk tkobZ]
gks.kkjk ikVhy-Þ
vkck fgjeqlwu jMrkauk c;jhlkscr glw ykxk;pk-
ßvkck] i.k jksuVîkyk lqjs[kk d”kh te.kkj Og;a-Þ
ßu tek;ys dk gksbZy\Þ
-
ई www.esahity.com
ßlqjs[kk jksuVîkis{kk nksu ojlkua eksBh gk; uk!Þ
ßeksBh gk; Eg.kwu yXu d: u;s vla dksBa fygya gk; dk\Þ
c;jh vkckps cksy ,sdwu eukrY;k eukr jewu tk;ph- ,d ,d
fnolkauh c;jhpk jksuVîk eksBk gksow ykxyk- ?kjkr loZ= vkuan iljyk gksrk- c;jh
ekxhy thoukyk foljyh gksrh- fryk d”kkphgh dkGth mjyh ukgh- okMîkpa dke
lq:p jkfgya- eafnjkpa dke iw.kZ >kya gksra- guqeku t;arhyk vkckua xkoHkkstu fnya-
egkizlkn okVyk- vkcklkj[kk nsoek.kwl “kks/kwugh feGkyk ulrk vkcknhyk-
mUgkGîkpa Åu rkow ykxya lw;kZpa rst vaxkoj ?kke mxkjr gksra- ÅUgkr dke dj.ka
tM tkow ykxya- vaxkph ykgh ykgh gksr gksrh- okMîkpa dke iw.kZ gks.kkj gksra-
le/kh vkcknh usgeh izek.ka dkekr O;Lr gksrh-
000
-
ई www.esahity.com
9
vkcknh toGp nksu eSykoj rkyqD;kpk jLrk gksrk- ;s.kkjh tk.kkjh okg.ka
okkY;kl frFkp
eksVkjxkM;kaph okV ikgkoh ykxs- rkyqD;kyk dksG”;kph [kk.k ykxyh- Vªd xkMîk
Hkj/kko osxkua /kkow ykxY;k- vklikl rsokya- jkE;kyk vkckpk
v/kZoV >kysyk okMk fnlw ykxyk- vki.kgh vlkp okMk r;kj djkok- jkE;kua
eukrgh fopkjgh dsyk- i.k iSlk viqjk iMyk vlrk- /kanîkph tserse lqjokr >kyh
gksrh- jkE;k lkj[kk fopkj d: ykxyk- vkck izek.ka eksBa Ogk;pa- vkck”kh dsysyk
caM---
vkck”kh >kysyh >qat jkE;kP;k eukr Fkjdki lksMk;ph- jkE;k [kwi
cnyyk gksrk- i.k LoHkko ek= dk;e jkfgyk- jkE;kua frFkya “ksr fodr ?ksrya-
gkWVsypa dke lq: >kya- gkWVsyP;k leksj ygku ckx r;kj dsyh- rkyqD;koj.ka lkeku
[kjsnh dsya- rhu ek.kla uksdj Bsoyh- jkE;kua gkWVsy lq: dsya- ^>aqt /kkck* lqjs[k
uko fnya- vkckP;k lqjs[kkizek.ka lqanj vla uko- ;s.kkjh tk.kkjh okg.ka frFka Fkkacw
ykxyh- njjkstpk /kank ok
-
ई www.esahity.com
olya vlra ;kp LoIukr jkE;k gksrk- jkE;kyk vkbZ ofMykaph vkBo.k ;k;ph-
vkcknhr jkE;k fo’k;h dGya- jkE;kua gkWVsy lq: dsya- egkX;kyk vkuan >kyk-
egkX;k jkE;kyk HksVk;ykgh xsyk- egkX;kyk iS”kkph fpark mjyh ukgh- jkE;kP;k eukr
vkckpk lwM ?;k;pk fopkj lyrp gksrk-
ßckok] vkckpk okMk cka/kwu >kyk dk\Þ
ßFkksMala dke mjya vkgs] i.k rw vla fopkj dk djrksl\Þ
ßehgh vlkp okMk cka/khu Eg.krks-Þ
ßrw okMk cka/k.kkj dk ja\ ,okyk- egkX;k pqipki jkfgyk- egkX;k R;k fno”kh
frFkpa Fkkacyk gksrk-
-
ई www.esahity.com
ßxkoyk ukgh ;s.kkj dk ja\Þ
jkE;kua dslkoj gkr fQjoya- MksGîkojhy p’ek dkkyh- jkE;k vkiY;k ckikdMa ikgkrp jkfgyk-
ß;sbZu i.k brD;kr uk; te.kkj-Þ
egkX;k jkE;kdMa ,dlkj[ka ikgkrp jkfgyk- {k.kHkj lkja dkgh fol:u
xsyk gksrk- jkE;kua fnysyh fi”koh R;kP;ktoG gksrh- [kpkZyk iSlsgh fnys gksrs- egkX;k
vkcknhdMs pkyw ykxyk-
ßckok---Þ
egkX;k Fkkacyk] jkE;kua gkd fnyh- nksupkj ikoya iq
-
ई www.esahity.com
jkE;kps MksGs ykycaqn >kys] ckikP;k rksMkaoj vkckpa uko ;srkp {k.kHkj
cQkZizek.ka “kkar FkaM eu xje Ogk;yk ykxya- R;kpa “kjhj lw;kZP;k rstkr gksjiGwu
fu?kkoa rla HkMdya gksra- i.k jkE;kua la;ekua gkrkP;k eqBh ?kê nkcwu ?ksrY;k-
ßvkck---vkck-- tsOgk dsOgk rq;k rksaMkr nsoek.kql vlrs Og;a- eh dk;
ukyk;d gjke[kksj gk;-Þ
egkX;kua jkE;kP;k ykycqan MksGîkdMs ikfgya vkf.k rlkp vkcknhdMs
tk;yk ykxyk- jkE;kP;k eukr fujfujkGs fopkj nkVwu ;sr gksrs-
gksGhP;k fno”kh vkckpk ikfgysyk v/kZoV okMk--- c;jh] vkck] [kkenk]
ikBhojps oG] lkÚ;k ckch MksGîkr fHkjfHkjr gksR;k- jkE;k {k.kHkjk.ks Hkkukoj vkyk-
bdMs frdMs ikgw ykxyk- egkX;k Qkj ykacoj xsyk gksrk- ikBeksjh vkd`rh iqlV”kh
>kY;kxr okVw ykxyh gksrh- nksu rhu Vªd jLR;koj Fkkacys gksrs- ldkGP;k
pgkikukph osG >kY;kua fxÚgkbZd Vscykojrh clwu gksrs- jkE;kP;k gkWVsykph Hkêh
dksG”kkua /kx/kx isVr gksrh- yky yky vaxkj vkf.k dkGk /kwj dqBrjh nwjoj tkr
gksrk- jkE;k ,dlkj[kk R;k HkêhdMs ikgkrp jkfgyk- ,okyh gksrh-
,d ,d {k.k] ,d ,d fnol myVr gksra- xkodÚ;ka”kh R;kps laca/k ok
-
ई www.esahity.com
u >ksirk ,dlkj[kk fopkj djhr clk;pk- ,dp LoIua R;kP;k n`’Vhleksj gksra-
^vkcknhpk ikVhy Og.kkj eh!*
000
-
ई www.esahity.com
10
,d o’kZ myVya gksra- vkcknhr vkckpk V