païcama-vilä saù

ä dhiñ ö hä nikaù

çré -caitanya-prabhuà vande bä lo’pi yad-anugrahä t | taren nä nä -mata-grä ha-vyä ptaà püjä -kramä rëavam ||1||

sanä tanaù: çré -caitanyäya namaù | bälo’jïaù | pakñ e çiçuù | nänä-vidha-matäny eva grähas tair vyäptam | püjäyäù kramo vidhiù | vidhy-anukramo vä sa evärëavas tam ||1||

--o)0(o--

çré mad-gopä la-devasyä ñ ö ä daçä kñara-yantrataù | likhyate’rcä -vidhir güòhaù krama-dé pikayekñ itaù ||2||

sanä tanaù: añ ö ädaçäkñ ara-mantreëa yo’rcä-vidhiù püjä-prakäraù sa likhyate | yadyapi daçäkñ arädinäpi püjä-vidhau bhedo nästi, tathäpi nyäsädi-bhedäpekñ ayä, tathä likhitam | güòho’pi krama-dé pikayä çré -keçaväcärya-viracitayä é kñ itaù darçitaù san | ataù krama-dé pikoktänusäreëa lekhya iti bhävaù ||2||

--o)0(o--

ä gamoktena mä rgeëa bhagavä n brä hmaëair api | sadaiva püjyo’to lekhyaù prä ya ä gamiko vidhiù ||3||

tathä ca viñ ëu-yämale—

kå te çruty-ukta-mä rgaù syä t tretä yä à små ti-bhä vitaù | dvä pare tu purä ëoktaù kalä v ä gama-sambhavaù ||4||

açuddhä ù çüdrä kalpä hi brä hmaëä ù kali-sambhavä ù | teñä m ä gama-mä rgeëa çuddhir na çrauta-vartmanä ||5||

sanä tanaù: teñ äm ägama-märgeëa çrauta-vartmanety anena tair api ägamika-vidhinaiva püjä käryeti bhävaù | tathä caikädaça-skandhe [BhP 11.5.61] nänä-tantra-vidhänena kaläv api tathä çå ëu iti | tatra çré dhara-svämi-pädäù—nänä-tantra-vidhäneneti kalau tantra-märgasya prädhänyaà darçayati iti ||3-5||

--o)0(o--

atha dvä ra-püjä

çré -kå ñëa-dvä ra-devebhyo dattvä pä dyä dikaà tataù | gandha-puñpair arcayet tä n yathä -sthä naà yathä -kramam ||6||

sanä tanaù: tän çré -kå ñ ëa-dvära-devän, praëavädi-caturthy-antaà deva-näma namo’ntakam ity agre lekhyatväd atraivaà prayogaù—çré -kå ñ ëa-dvära-devatäbhyo namaù | anena mantreëa pädyärdhyädikaà dattvä gandhädibhiù punar viçeñ eëa püjayed ity arthaù | evam agre’pi sa-parivärebhyaù çré -kå ñ ëa-pärñ adebhyo namaù ity ädi prayogo drañ ö avyaù ||6||

--o)0(o--

dvä rä gre sa-paré vä rä n bhü-pé ö he kå ñëa-pä rñadä n | tad-agre garuòaà dvä rasyordhve dvä ra-çriyaà yajet ||7|| prä g-dvä robhaya-pä rçve tu yajec caëòa-pracaëòakau |

dvä re ca dakñ iëe dhä tå -vidhä tä rau ca paçcime ||8|| jayaà ca vijayaà caiva balaà prabalam uttare |

dvandva-çastv evam abhyarcya dehalyä à vä stu-puruñam ||9||

sanä tanaù: evaà sämänyena sarveñ äm eva püjä-vidhir likhitaù | idäné à yathä-sthänaà yathä-kramam iti yal likhitaà, tad eva vivicya likhati—dvärägra iti dväräbhyäm | taträpy ädau dvärasyägre yat bhü-rüpaà pé ö haà, tatra samasta-pariväränvitän çré -kå ñ ëa-pärñ adän yajet püjayet | anantaraà tasya dvärasyägre garuòaà | yadyapi dvära-çriyo’rcanaà prabalärcanänantaram eva krama-dé pikäyäm uktam, tathäpi iñ ö veti kö vä-pratyayena caëòädi-püjätaù pürva-käla eveti bodhitam | tathaivaa sad-äcärät | kià ca, dvandva ity agre likhanät, caëòa-pracaëòäbhyäà namaù ity evaà yugmatvena prayogo jïeyaù ||7-9||

--o)0(o--

dvä rä ntaù-pä rçvayor gaìgä à yamunä à ca tato’rcayet |

tat-pä rçvayoù çaìkha-nidhià tathä padma-nidhià yajet ||10|| sanä tanaù: dvärasyäntaù abhyantare tat-pärçva-dvaye tayor gaìgä-yamunayoù pärçva-dvaye ||10||

--o)0(o--

gaëeçaà mandirasyä gni-koëe durgä à ca nairå te | vä ëé à vä yavya aiçä ne kñetrapä laà tathä rcayet ||11||

sanä tanaù: ägneye koëe gaëeçam arcayet | tathä coktaà krama-dé pikäyäm [7.103-106]—

pariväräräù kå täù sarve punaù çré -viñ ëu-pärñ adäù | dvärägräbali-pé ö he’rcyäù pakñ é ndraç ca tad-agrataù || caëòa-pracaëòau präg dhätå -vidhätärau ca dakñ iëe | jayaù sa-vijayaù paçcäd balaù prabala uttare || ürdhve dvära-çriyaà ceñ ö vä dväry etän yugmaço’rcayet | püjyo västu-pumäàs tatra tatra dväù-pé tha-madhyataù || dväräntaù-pärçvayor arcyä gaìgä ca yamunä nadé | koëeñ u vighnaà durgäà ca väëé à kñ etre samarcayet || iti |

--o)0(o--

dvä ù-çä khä m ä çrayan vä mä à saìkocyä ìgä ni dehalé m | aspå ñ ö vä praviçed veçma nyasyan prä g dakñ iëaà padam ||12||

sanä tanaù: vämäà sva-väma-bhäga-vartiné à dvära-çäkhäà äçrayan é ñ at spå ñ ad nijäìgäni saàkocya dehalé m aspå ñ ö vä na laìghayitvety arthaù | dakñ iëaà padaà präk ädau nyasyan | dakñ iëa-päda-nyäsa-krameëety arthaù | veçma çré -bhagavan-mandiraà harer gehaà pravekñ yann iti pürva-likhanät | praviçet tan-madhyaà çanaiù püjako gacchet ||12||

--o)0(o--

tathä ca sä radä -tilake— kiàcit spå çan vä ma-çä khä à dehalé à laìghayan guruù | aìgaà saìkocayann antaù praviçed dakñ iëä ìghriëä ||13||

sanä tanaù: gurur iti dé kñ ä-vidhänoktaù ||13||

--o)0(o--

atha gå ha-praveça-mä hä tmyam tan-mähätmyaà ca hari-bhakti-sudhodaye—

praviçann älayaà viñ ëor arcanärthaà subhaktimän | na bhüyaù praviçan mätuù kukñ i-kärä-gå haà sudhé ù ||14||

atha gå hä ntaù-püjä nairå te vä stu-puruñaà brahmä ëam api püjayet | ä sanastho yajet tä às tä n anyatra bhagavad-gå hä t ||15|| tat-püjämantraç coktaù—

praëavädi-caturthy-antaà deva-näma namo’ntakam | püjä-mantram idaà proktaà sarvaträrcana-karmaëi ||16|| iti |

atha kå ñëä gratas tiñ ö han kå tvä dig-bandhanaà kñ ipet | puñpä kñatä n samastä su dikñu tatrokta-mantrataù ||17||

atha püjä rthä sanam tataç cä sana-mantreëä bhimantryä bhyarcya cä sanam | tasminn upaviçet padmä sanena svastikena vä ||18|| tatra kå ñëä rcakaù prä yo divase prä ì-mukho bhavet | udaìmukho rajanyä à tu sthira-mürtiç ca sammukhaù ||19|| tatra ca ekädaça-skandhe [BhP 11.27.19]—

äsé naù präg udag-värcet sthiräyäntv atha sammukhaù ||20||

athä sana-mantraù ä sana-mantrasya meru-på ñ ö ha å ñ iù sutalaà chandaù | kürmo devatä ä sanä bhimantreëa viniyogaù ||21|| på thvi tvayä dhå tä lokä devi tvaà viñëunä dhå tä | tvaà ca dhä raya mä à nityaà pavitraà kuru cä sanam ||22||

athä sana-vidhiù närada-païcarätre—

vaàçäçma-däru-dharaëé -tå ëa-pallava-nirmitam | varjayed äsanaà vidvän däridrya-vyädhi-duùkhadam | kå ñ ëäjinaà kambalaà vä nänyad äsanam iñ yate ||23||

anyatra ca—

kå ñ ëäjinaà vyäghra-carma kauñ eyaà vetra-nirmitam | vasträjinaà kambalaà vä kalpayed äsanaà må du ||24||

atha viçeñata ä sana-doña-vidhiù närada-païcarätre—

vaàçäd ähur daridratvaà päñ äëe vyädhi-sambhavam | dharaëyäà duùkha-sambhütià daurbhägyaà däraväsane ||25|| tå ëäsane yaço-hänià pallave citta-vibhramam | darbhäsane vyädhi-näçaà kambalaà duùkha-mocanam ||26||

kià ca, çré -bhagavad-gé täsu [ìé tä 6.11]—

çucau deçe pratiñ ö häpya sthiram äsanam ätmanaù | nätyucchritaà nätiné caà cailäjina-kuçottaram ||27|| iti |

yathokatam upaviçyä tha sampradä yä nusä rataù | çaìkhä di-püjä -sambhä rä n nyaset tat-tat-padeñu tä n ||28||

atha pä trä sä danam svasya vä mä grataù çaìkhaà sä dhä raà sthä payed budhaù | tatraivä rdhyä di-pä trä ëi nyasyec ca dvä ri bhä gaçaù ||29|| tulasé -gandha-puñpä di-bhä janä ni ca dakñ iëe |

vä me ca sthä payet pä rçve kalasaà pürëam ambhasä ||30|| dakñ iëe ghå ta-dé paà ca taila-dé paà ca vä mataù | sambhä rä naparä n nyaset sva-då ñ ö i-viñ aye pade | kara-prakñä lanä rthaà ca pä tram ekaà sva-på ñ ö hataù ||31||

atha pä trä ëi tan-mä hä tmyaà ca devé -puräëe— nänä-vicitra-rüpäëi puëòaré käkå té ni ca |

çaìkha-né lotpaläbhäni päträëi parikalpayet ||32|| ratnädi-racitäny eva käïcé -müla-yutäni ca | yathä-çobhaà yathä-läbhaà tathä päträëi kärayet ||33||

kià ca—

haàsa-pätreëa sarväëi cepsitäni labhen mune | arghyaà dattvä tathä raupyeëäyu-räjyaà çubhaà bhavet | tämra-pätreëa saubhägyaà dharmaà må ë-maya-sambhavam ||34||

värähe—

sauvarëaà räjataà käàsyaà yena dé yate bhäjanam | tän sarvän samparityajya tämraà tu mama rocate ||35|| paviträëäà pavitraà yo maìgalänäà ca maìgalam | viçuddhänäà çucià caiva tämraà saàsära-mokñ aëam ||36|| dé kñ itänäà viçuddhänäà mama karma-paräyaëaù | sadä tämreëa kartavyam evaà bhümi mama priyam ||37|| iti |

kecic ca tä mra-pä treñu gavyä der yoga-doñataù | tä mrä tiriktam icchanti madhuparkasya bhä janam ||38|| tathaiva çaìkham evä rdhya-pä tram icchanti kecana | çaìkhe kå tvä tu pä né yaà sa-puñpaà salilä kñatam | arghyaà dadä ti devasyety evaà skä nde’bhidhä nataù ||39||

atha maìgala-ghaö a-sthä panam maìgalä rthaà ca kalasaà sajalaà karakä nvitam | phalä di-sahitaà divyaà nyased bhagavato’grataù ||40|| tathä ca skände—

kumbhaà sa-karakaà divyaà phala-karpüra-saàyutam | nyased arcana-käle tu kå ñ ëasyäté va vallabham ||41|| iti |

kià ca—

sané raà ca sa-karpüraà kumbhaà kå ñ ëäya yo nyaset |

kalpaà tasya na päpekñ äà kurvanti prapitämahäù ||42||

athä rghyä di-pä trä ëi prakñ iped arghya-pä tre tu gandha-puñpä kñatä n yavä n | kuçä gra-tila-dürvä ç ca siddhä rthä n api sä dhakaù | kecic cä tra jalä dé ni dravyä ëy añ ö au vadanti hi ||43|| yata uktaà bhaviñ ye—

äpaù kñ é raà kuçägräëi dadhy-akñ ata-tilas tathä | yaväù siddhärthakäç caivam arghyo’ñ ö äìgaù praké rtitaù ||44|| pädya-pätre ca kamalaà dürvä çyämäkam eva ca | nikñ iped viñ ëu-patré à cety evaà dravya-catuñ ö ayam ||45|| tathaiväcamané yärthaà pätre dravya-trayaà budhaù | jäté -phalaà lavaìgaà ca kakkolam api nikñ ipet ||46|| madhuparké ya-pätre ca gavyaà dadhi payo ghå tam | madhu-khaëòam apé ty evaà nikñ iped dravya-païcakam ||47|| kecit tré ëy eva pätre’smin dravyäëé cchanti sädhavaù ||48||

yata uktaà çré -viñ ëu-dharme—

ghå taà dadhi tathä kñ audraà madhuparko vidhé yate ||49|| ädi-värähe ca—

dadhi-sarpir madhu-samaà pätre auòumbare mama | madhunas tu aläbhe tu guòena saha miçrayet ||50|| ghå tasyäläbhe suçroëi läjaiç ca saha miçrayet | tathä dadhno’py aläbhe tu kñ é reëa saha miçrayet ||51|| teñ äm abhäve puñ pädi tat-tad-bhävanayä kñ ipet | näradas tv äha vimalenodakenaiva püryate ||52|| mülena pätreëaikena mañ ö akå tvo’bhimantrayet | kuryäc ca teñ äà päträëäà rakñ aëaà cakra-mudrayä ||53|| püjäm ärabhamäëo hi yathoktäsanam ästhitaù | paö hen maìgala-çäntià täà yärcane sammatä satäm ||54||

atha maìgala-çä ntiù oà bhadraà karëebhiù çå ëuyä ma devä bhadraà paçyemä kñabhir yajaträ | sthirair aìgais tuñ ö uvä àsas tanubhir vyaçema deva-hitaà yad ä yuù ||55|| svasti na indro vå ddhaçravä ù | svasti naù püñä viçvadevä ù | svasti nas tä rkño’riñ ö anemiù | svasti no bå haspatir dadhä tu ||56|| iti |

paö han, oà çäntiù çré -kå ñ ëa-päda-padmärädhaneñ u çäntir bhavatu || iti |

atha vighna-nivä raëam apasarpantu te bhütä ye bhütä bhuvi saàsthitäù | ye bhütä vighna-kartäras te naçyantu çiväjïayä ||57|| ity udé ryästra-mantreëa väma-pädasya pärñ ëinä | ghätais tribhir budho vighnän bhaumän sarvän nivärayet ||58|| äntaré kñ äàç ca tenaivordhvordhva-täla-trayeëa hi | nirasyotsärayed divyän mäntriko divya-då ñ ö itaù ||59||

çré -gurv-ä di-natiù tataù kå tä ïjalir vä me çré -guruà paramaà gurum | parameñ ö hi-guruà ceti named guru-paramparä m ||60|| gaëeçaà dakñ iëe bhä ge durgä m agre’tha på ñ ö hataù | kñetrapä laà named bhaktyä madhye cä tmeñ ö a-daivatam ||61|| tataç cä streëa saàçodhya karau kurvé ta tena hi | tä la-trayaà diçä à bandham agni-prä kä ram eva ca ||62||

atha bhüta-çuddhiù çaré rä kä ra-bhütä nä à bhütä nä à yad viçodhanam | avyaya-brahma-samparkä d bhüta-çuddhir iyaà matä ||63|| bhüta-çuddhià vinä kartur japa-homä dikä ù kriyä ù | bhavanti niñphalä ù sarvä yathä -vidhy apy aniñ ö hitä ù ||64||

tat-prakä raç ca kara-kacchapikä à kå tvä tmä naà buddhyä hå d-abjataù | ç iraù-sahasra-paträ bje paramä tmani yojayet | på thivyä dé ni tattvä ni tasmin lé nä ni bhä vayet ||65|| vä ma-hastaà tathottä nam adho dakñ iëa-bandhitam | kara-kacchapikä mudrä bhüta-çuddhau praké rtitä ||66|| dehaà saàçoñya dagdhvedam ä plä vyä må ta-varñataù | utpä dya draòhayitvä su-pratiñ ö hä à vidhinä caret ||67|| ä tmä nam evaà saàçodhya né tvä kå ñëä rcanä rhatä m | vä tsalyä d dhå d-gataà kå ñëaà yañ ö uà hå t punar ä nayet ||68|| tathä ca trailokya-saàmohana-tantre—

näbhistha-väyunä dehaà sa-päpaà çodhayed budhaù |

vahninä hå daya-sthena dahet tac ca kalevaram ||69|| sahasräre mahäpadme laläö a-sthe sthitaà vidhum | sampürëa-maëòalaà çuddhaà cintayed amå tätmakam ||70|| tasmäd galita-dhäräbhiù plävayed bhasmasäd budhaù | äbhir varëamayé bhiç ca païca-bhütätmakaà vapuù | pürvavad bhävayed devé m ||71|| ity ädi |

kià cägre—

tatas tasmät samäkå ñ ya praëavena tu mantravit | tat tejo hå daye nyasya cintayed viñ ëum avyayam ||72|| kià vä cintana-mätreëa bhüta-çuddhià vidhäya täm | präëäyämäàç tataù kuryät sampradäyänusarataù ||73||

atha prä ëä yä maù recaù ñoòaça-mä trä bhiù püro dvä triàçatä bhavet | catuùñañ ö hyä bhavet kumbha evaà syä t prä ëa-saàyamaù ||74|| virecya pavanaà pürvaà saàkocya guda-maëòalam | pürayitvä vidhä nena sva-çaktyä kumbhake sthitaù ||75|| tatra praëavam abhyasyan bé jaà vä mantram ürdhvagam | å ñy-ä di-smaraëaà kå tvä kuryä d dhyä nam atandritaù ||76|| tad dhyänaà coktam— viñ ëuà bhäsvat-kiré ö äìgada-valaya-kalä-kalpa-härodaräìghri-

çroëé bhüñ aà savakñ o-maëi-makara-mahä-kuëòalämå ñ ö a-gaëòam | hastodyac-chaìkha-cakrämbuja-gadam amalaà pé ta-kauçeya-väsaà vidyotad-bhäsam udyad-dina-kara-sadå çaà padma-saàsthaà namämi ||77||

kvacic ca— rudras tu recake brahmä pürake dhyeya-devatä | çré -viñ ëuù kumbhake jïeyo dhyäna-sthänaà guror mukhät ||78|| tathä hi—

näbhi-sthäne pürakeëa cintayet kamaläsanam | brahmäëaà rakta-gauräìgaà caturvaktraà pitämaham ||79|| né lotpala-dala-çyämaà hå di madhye pratiñ ö hitam | caturbhujaà mahätmänaà kumbhakena tu cintayet ||80|| recekanaiçvaraà dhyänaà laläö e sarva-päpaham | çuddha-sphaö ika-saìkäçaà kuryäd vai nirmalaà budhaù ||81|| iti |

ekä ntibhiç ca bhagavä n sarva-deva-mayaù prabhuù | kå ñëaù priya-janopetaç cintané yo hi sarvataù ||82||

atha prä ëä yä ma-mä hä tmyam pädme [3.31.79-83] devahüti-vikuëòala-saàväde—

yama-lokaà na paçyanti präëäyäma-paräyaëäù | api duñ kå ta-karmäëas tair eva hata-kilbiñ äù ||83|| divase divase vaiçya präëäyämäs tu ñ oòaça | api brahma-haëaà säkñ ät punanty ahar-ahaù kå täù ||84|| tapäàsi yäni tapyante vratäni niyamäç ca ye | go-sahasra-pradänaà ca präëäyämas tu tat-samaù ||85|| ambu-binduà yaù kuçägreëa mäse mäse naraù pibet | saàvatsara-çataà sägraà präëäyämas tu tat-samaù ||86|| pätakaà tu mahad yac ca tathä kñ udropapätakam | präëäyämaiù kñ aëät sarvaà bhasmasät kurute naraù ||87|| iti |

nyä sä n vinä japaà prä hur ä suraà viphalaà budhä ù | ato yathä -sampradä yaà nyä sä n kuryä d yathä -vidhi ||88||

taträ dau mä tå kä -nyä saù å ñ i-cchando-devatä di små tvä dau mä tå kä -manoù | ç iro-vaktra-hå d-ä dau ca nyasya tad-dhyä nam ä caret ||89|| tac coktam—

païcäçal-lipibhir vibhakta-mukha-doù-pan-madhya-vakñ aù-sthalé à bhävan-mauli-nibaddha-candra-çakaläm äpé na-tuìga-stané m | mudräm akñ a-guëaà sudhäòhya-kalasaà vidyäà ca hastämbujair bibhräëäà viçada-prabhäà tri-nayanäà väg-devatäm äçraye ||90||

akä rä dé n kña-kä rä ntä n varëä nä dau tu kevalä n | lalä ö ä diñu cä ìgeñu nyased vidvä n yathä -kramam ||91|| tac ca vivicyoktam—

laläö a-mukha-bimbäkñ i-çruti-ghräëeñ u gaëòayoù | oñ ö ha-dantottamäìgäsye doù-pat-sandhyagrakeñ u ca ||92|| pärçvayoù på ñ ö hato näbhau jaö hare hå daye’àsake | kakudyase ca hå t-pürvaà päëi-päda-yuge tataù | jaö haränanayor nyasen mätå kärëän yathä-kramam ||93|| iti |

sä nusvä rä n visargä òhyä n sä nusvä ra-visargakä n | nyased bhüyo’pi tä n vidvä n evaà vä ra-catuñ ö ayam ||94||

atha mä tå kä -nyä saù

kaëö ha-hå n-nä bhi-guhyeñu pä yu-bhrü-mahdyayos tathä | sthite ñoòaça-paträ bje krameëa dvä daça-cchade ||95|| daça-patre ca ñ aö -patre catuñpatre dvipatrake | nyased ekaika-paträ nte sa-bindv-ekaikam akñaram ||96||

atha keçavä di-nyä saù små tvä å ñy-ä dikä à varëä n mürtibhiù keçavä dibhiù | ké rtyä dibhiù çaktibhiç ca nyaset tä n pürvavat kramä t ||97|| nyasec caturthé n atyantä mürté ù çakté ç ca yä dibhiù | sapta-dhä tün prä ëa-jé vau krodham apy ä tmane’ntakä n ||98||

tatra dhyä nam udyat-pradyotana-çata-rucià tapta-hemä vadä naà pä rçva-dvandve jaladhi-sutayä viçva-dhä tryä ca juñ ö am | nä nä -ratnollasita-vividhä kalpam ä pé ta-vastraà viñëuà vande dara-kamala-kaumodaké -cakra-pä ëim ||99||

atha çré -mürtayaù prathamaà keçavo nä rä yaëaù paçcä c ca mä dhavaù | govindaç ca tathä viñëur madhusüdana eva ca ||100|| trivikramo vä mano’tha çré dharaç ca tataù param | å ñ é keçaù padmanä bhas tato dä modaras tathä ||101|| vä sudevaù saìkarñaëaù pradyumno’thä niruddhakaù | cakré gadé tathä çä rìgé khaògé çaìkhé halé tathä ||102|| muñalé ca tathä çülé pä çé caivä ìkuçé tathä | mukundo nandajaç caiva tathä nandé naras tathä ||103|| narakajid dhariù kå ñëaù satyaù sä tvata eva ca | tataù çauris tathä çüras tataù paçcä j janä rdanaù ||104|| bhüdharo viçvamürtiç ca vaikuëö haù puruñottamaù | balo balä nujo bä lo vå ñaghno vå ña eva ca ||105|| haàso varä ho vimalo nå siàhaç ceti mürtayaù ||106||

atha çaktayaù ké rtiù kä ntis tuñ ö i-puñ ö é dhå tiù çä ntiù kriyä dayä | medhä harñä tathä çraddhä lajjä lakñmé ù sarasvaté ||107|| pré té ratir jayä durgä prabhä satyä ca caëòikä | vä ëé vilä siné caiva vijayä virajä tathä ||108|| viçvä ca vinadä caiva sunandä ca små tis tathä | å ddhiù samå ddhiù çuddhiç ca buddhir mürtir natiù kñamä ||109|| ramomä klediné klinnä vasudä vasudhä parä |

parä yaëä ca sükñmä ca sandhyä prajïä prabhä niçä ||110|| amoghä vidyutety eka-païcä çat çaktayo matä ù | dadä ty ayaà keçavä di-nyä so’trä khila-sampadam ||111|| amuträ cyuta-sä rüpyaà nayati nyä sa-mä trataù ||112|| tad uktaà—

dhyätvaivaà parama-pumäàsam akñ arair yo vinyased dinam anu keçavädi-yuktaiù | medhäyuù-små ti-dhå ti-ké rti-känti-lakñ mé - saubhägyaiç ciram upabå àhito bhavet saù ||113||

anyatra ca— keçavädir ayaà nyäso nyäsa-mätreëa dehinaù |

acyutatvaà dadäty eva satyaà satyaàna saàçayaù ||114|| iti | yaç ca kuryä d imaà nyä saà lakñmé -bé ja-puraùsaram | bhaktià muktià ca bhuktià ca kå ñëaà ca labhate’cirä t ||115|| tathä coktam— amum eva ramä-puraù-saraà

prabhajed yo manujo vidhià budhaù | samupetya ramäà prathé yasé à punar ante haritäà vrajaty asau ||116||

atha tattva-nyä saù ma-kä rä di-ka-kä rä nta-varëair yuktaà sa-bindukaiù | namaù parä yeti pürvam ä tmane nama ity anu ||117|| nä ma jé vä di-tattvä nä à nyaset tat-tat-pade kramä t | nyä senä nena loko hi bhavet püjä dhikä ravä n ||118|| taträ dau sakale nyasej jé va-prä ëau kalevare | hå daye maty ahaìkä ra-manä àsé ti trayaà tataù ||119|| çabdaà sparçaà tato rüpaà rasaà gandhaà ca mastake | mukhe hå di ca guhye ca pä dayoç ca yathä -kramam ||120|| çrotraà tvacaà då çaà jihvä à ghrä ëaà sva-sva-pade tataù | vä k-pä ëi-pä yüpasthä ni sva-sva-pade tathä ||121|| ä kä ça-vä yu-tejä àsi jalaà på thvé à ca mürdhani | vadane hå daye liìge pä dayoç ca yathä -kramam ||122|| hå di hå t-puëòaré kaà ca dviñaö -dvyañ ö adaçä dikam | kalä -vyä pteti pürvaà ca sürya-candrä gni-maëòalam | varëaiù saha sarephaiç ca kramä n nyaset sa-bindukaiù ||123|| vä sudevaà ña-kä reëa parameñ ö hi-yutaà ca ke | ya-kä reëa mukhe saìkarñaëaà nyaset pumanvitam ||124|| hå di nyasel la-kä reëa pradyumnaà viçva-saàyutam |

aniruddhaà nivå tty-ä òhyaà va-kä reëa ca guhyake | nä rä yaëaà ca sarvä òhyaà la-kä reëaiva pä dayoù ||125|| nå siàhaà kopa-saàyuktaà tad-bé jenä khilä tmani | tattva-nyä so’yam acirä t kå ñëa-sä nnidhya-kä rakaù ||126||

tathä coktam—

atattva-vyä ptya-rüpasya tat-prä pter hetunä punaù | tattva-nyä sam iti prä hur nyä sa-tattva-vido budhä ù ||127||

yaù kuryä t tattva-vinyä saà sa püto bhavati dhruvam | tad-ä tmanä nupraviçya bhagavä n iha tiñ ö hati |

yataù sa eva tattvä ni sarvaà tasmin pratiñ ö hitam ||128||

atha punaù prä ëä yä àa-viçeñaù

prä ëä yä mä às tataù kuryä n müla-mantraà japan kramä t | vä rau dvau caturaù ñaö ca reca-püraka-kumbhakaù ||129||

athavä recakä dé às tä n kuryä d vä rä às tu ñoòaça | dvä triàçac ca catuùñañ ö hià kä ma-bé jaà japan kramä t ||130||

--o)0(o--

tathä ca krama-dé pikä yä m [1.39]—

recayen mä rutaà dakñayä dakñ iëaù

pürayed vä mayä madhya-nä òyä punaù | dhä rayed é ritaà recakä di-trayaà syä t

kalä danta-vidyä khya-mä trä cyukam ||131||

sanä tanaù: tad eva krama-dé pikoktyä saàvädayan tatraiva kiàcid viçeñ aà ca darçayati—recayed iti | dakñ ayä dakñ iëa-näòyä, dakñ iëaù vidvän janaù | madhya-näòyä suñ umëayä dhärayet | evaà recaka-püraka-kumbhakäkhyaà trayaà syät | recakädiñ u triñ u krameëävadhikälam äha—kaläù ñ oòaça | dantä dvätriàçat | vidyäç catuùñ añ ö his tat-tat-saìkhyaka-mäträtmakam ity arthaù | mäträ ca—vämäìguñ ö hena väma-kaniñ ö hädy-aìgulé näà pratyekaà parva-traya-samparka-kälaù | väma-hastena väma-jänu-maëòalasya prädakñ iëyena sparça-kälo vä | taträpy aìguli-niyamo’py uktaù—

kaniñ ö hänämikäìguñ ö hair yan näsä-puö a-dhäraëam | präëäyämaù sa vijïeyas tarjané -madhyame vinä || iti |

tatra teñ u präëäyämeñ u purvaà recakädiñ u saìkhyoktä | atra ca präëäyämeñ v iti bhedaù ||131|| --o)0(o--

tatra kä laù saìkhyä dikaà ca

tatraiva [1.36]— purato japasya parato’pi

vihitam atha tat-trayaà budhaiù | ñoòaça ya iha samä cared dineçaù

paripüyate sa khalu mä sato’à haàsaù ||132||

sanä tanaù: japasya purata ädau parataù ante ca iti präëäyämeñ u kälaù | tat trayaà präëäyäma-trayam iti saìkhyä | yo jano dinaçaù pratyahaà ñ oòaça-präëäyämän äcaret, sa mäsataù mäsenaikena aàhasaù päpät paripüyate çuddho bhavaté ti sämänyataù phalam | paraà ca sarvaà purvaà likhitam eva ||

--o)0(o--

atha pé ö ha-nyä saù tato nija-tanüm eva püjä -pé ö haà prakalpayet | pé ö hasyä dhä ra-çaktyä dé n nyaset svä ìgeñu tä ravat ||133|| ä dhä ra-çaktià prakå tià kürmä nantau ca tatra tu | på thivé à kñ é ra-sindhuà ca çvetadvé paà ca bhä svaram ||134|| çré -ratna-maëòapaà caiva kalpa-vå kñaà tathä hå di | nyaset pradakñ iëatvena dharma-jïä ne tato’àsayoù ||135|| ürvor vairä gyam aiçvaryaà tathaivä dharmam ä nane | trike’jïä nam avairä gyam anaiçvaryaà ca pä rçvayoù ||136|| hå d-abje’nanta-padmaà ca süryendu-çikhinä n tathä | maëòalä ni kramä d varëaiù praëavä àçaiù sa-bindukaiù ||137|| sattva rajas tamaç cä tmä ntarä tmä nau ca tatra hi | paramä tmä nam apy ä tmä dy-ä dya-varëaiù sa-bindukaiù ||138|| jïä nä tmä naà ca bhuvaneçvaré -bé jena saàyutam | tasyä ñ ö a-dikñu madhye’pi nava-çakté ç ca dik-kramä t ||139|| täç coktäù—

vimalotkarñ iëé jïänä kriyä yogeti çaktayaù | prahvé satyä tatheçänänugrahä navam små tä ||140|| iti |

nyaset tad-upariñ ö hä c ca pé ö ha-mantraà yathoditam | å ñy-ä dikaà smared asyä ñ ö ä daçä rëa-manos tataù ||141|| jïeyä ç caikä ntibhiù kñ é ra-samudrä di-catuñ ö ayam | kramä c chré -mathurä -vå ndä vanaà tat-kuïja-né pakä ù ||142||

tato pé ö ha-nyä saù

tathä ca brahma-saàhitä yä m ä di-puruña-rahasya-stotre [5.56]—

sa yatra kñ é rä bdhiù sravati surabhé bhyaç ca su-mahä n nimeñä rdhä khyo vä vrajati na hi yaträ pi samayaù |

bhaje çvetadvé paà tam aham iha golokam iti yaà vidantas te santaù kñ iti-virala-cä rä ù katipaye ||143||

krama-dé pikä yä à [1.44-45]— evaà hå dayaà bhagavä n viñëuù sarvä nvitaç ca bhütä tmä | ìe’ntä ù sa-vä sudevä ù sarvä tma-yutaà ca saàyogaà ||144||

yogä vadhaç ca padmaà pé ö hä t ìe-yuto natiç cä nte | pé ö ha-mahä -manur vyaktaù paryä pto’yaà saparyä su ||145||

sanä tanaù: täraù praëavaù | tato hå dayaà nama iti padam | tataç ca bhagavän iti viñ ëur iti ca | sarvänvitaù sarva-çabda-yukto bhütätmä sarva-bhütätmeti | ete trayaù sa-väsudevä väsudeva-sahitäù pratyekaà ìe’ntäç caturthy-antäù | tataç ca sarvätmanä yutaà saàyogaà sarvätma-saàyogam iti napuàsakatvam ärñ am | tataç ca yogasyävadhau ante padmaà yoga-padmam iti | tad-ante ìe-yuktaç caturthy-antaù pé ö hätmä | tad-ante ca natiù namaù-çabdaù | evaà oà namo bhagavate viñ ëave sarva-bhütätmane väsudeväya sarvätma-saàyoga-yoga-padma-pé ö hätmane nama iti siddham | tathä ca çäradä-tilake—

namo bhagavate brüyäd viñ ëave ca padaà vadet | sarva-bhütätmane väsudeväyeti vadet tataù || sarvätma-saàyoga-padäd yoga-padma-padaà punaù | pé ö hätmane hå d-anto’yaà mantras tärädir é ritaù || iti |

sanat-kumära-kalpe ca— oà namaù padam äbhäñ ya tathä bhagavate-padam | väsudeväya ity uktvä sarvätmeti padaà tathä || saàyoga-yogety uktvä ca tathä pé ö hätmane padam | vahni-patné -samäyuktaù pé ö ha-mantra ité ritaù || iti ||144-5||

--o)0(o--

atha å ñy-ä di-smaraëam oà añ ö ädaçäkñara-mantrasya çré -nä rada å ñ ir gäyatré -cchandaù, sakala-loka-maìgalo nanda-tanayo devatä , hré à bé jaà, svä hä çaktiù, kå ñëaù prakå tir, durgä dhiñ ö hä tré devatä , abhimatä rthe viniyogaù ||146|| tathä ca saàmohana-tantre çivomä-saàväde—

å ñ ir närada ity ukto gäyatré -cchanda ucyate | gopa-veça-dharaù kå ñ ëo devatä pariké rtitaù ||147|| bé jaà manmatha-saàjïaà tu priyä çaktir havir bhujaù | tvam eva parameçäni asyädhiñ ö hätå -devatä | caturvarga-phaläväptyai viniyogaù praké rtitaù ||148||

athä ìga-nyä saù catuç caturbhir varëaiç ca catvä ry aìgä ni kalpayet | dvä bhyä m asträ khyam aìgaà ca tasyety aìgä ni païca vai ||149|| nyasyec ca vyä pakatvena tä ny aìgä ni kara-dvaye | tä ny aìgulé ñu païcä tha kecid varëä n svarä n api ||150|| te coktäù—

drävaëa-kñ obhaëäkarñ a-vaçé kå t-srävaëäs tathä | çoñ aëo mohanaù sandé panas täpana-mädanau ||151|| iti |

kià ca— namo’ntaà hå dayaà cä ìgaiù çiraù svä hä nvitaà çikhä m | vañaò-yutaà ca kavacaà huà-yug-astraà ca phaò-yutam ||152|| nyasyanti punar aìguñ ö hau tarjanyau madhyame tathä | anä mike kaniñ ö he ca kramä d aìgaiç ca païcabhiù ||153|| punaç ca hå dayä dé ni tathä ìguñ ö hä dikä ni ca | nyasyanti yugapat sarvä ëy aìgais taiù païcabhiù kramä t ||154|| nyasyanti ca ñ aò-aìgä ni hå dayä dé ni tan-manoù | hå dayä diñu caiteñä à païcaikaà dikñu ca kramä t ||155|| ñ aò-aìgäni coktäni sammohana-tantre sanat-kumära-kalpe—

varrëenaikena hå dayaà tirbhir eva çiro matam | caturbhiç ca çikhä proktä tathaiva kavacaà matam | netraà tathä caturvarëair astraà dväbhyäà tathä matam ||156|| iti |

tataç cä pä dam ä keçä n nyased dorbhyä m imaà manum | vä rä às tré n vyä pakatvena nyasec ca praëavaà sakå t ||157||

athä kñara-nyä saù tato’ñ ö ä daça-varëä àç ca mantrasyä sya yathä -kramam | dante lalä ö e bhrü-madhye karëayor netrayor dvayoù ||158|| nä sayor vadane kaëö he hå di nä bhau kaö i-dvaye | guhye jä nu-dvaye caikaà nyased ekaà ca pä dayoù ||159|| santo nyasyanti tä rä di-namo’nantä às tä n sa-bindukä n | çré -çakti-kä ma-bé jaiç ca så ñ ö y-ä di-kramato’pare ||160||

atha pada-nyä saù tä raà çirasi vinyasya païca mantra-padä ni ca | nyasen netra-dvaye vaktre hå d-guhyä ìghriñu ca kramä t ||161|| dehe ca vyä pakatvena nyaset tä ny akhile punaù | kecit tä ni namo’ntä ni nyasyanty ä dyä kñaraiù saha ||162|| svä hä ntä ni tathä tré ëi saàmiçrä ëy uttarottaraiù | guhyä d galä n mastakä c ca vyä payya caraëä vadhi ||163|| nyä so’tra jïä na-niñ ö hä nä à guhyä di-viñ ayas tu yaù | sva-sva-varëa-tanoù kä ryas tat-tad-varëeñu vaiñëavaiù ||164||

atha å ñy-ä di-nyä saù å ñy-ä dé n sapta-bhä gä àç ca nyased asya manoù kramä t |

mürdhä sya-hå tsu kucayoù punar hå di punar hå di ||165||

atha mudrä -païcakam veëv-ä khyä à vana-mä lä khyä à mudrä à sandarçayet tataù | çré -vatsä khyä à kaustubhä khyä à blivä khyä à ca manoramä m ||166|| itthaà naysta-çaré raù san kå tvä dig-bandhanaà punaù | kara-kacchapikä à kå tvä dhä yec chré -nanda-nandanam ||167||

atha çré -nandandana-bhagavad-dhyä na-vidhiù [Krama-dé pikä 3.1-36]

atha prakaö a-saurabhodgalita-mä dhvikotphulla-sat- prasüna-nava-pallava-prakara-namra-çä khair drumaiù |

praphulla-nava-maïjaré -lalita-vallaré -veñ ö itaiù smarec chiçiritaà çivaà sita-matis tu vå ndä vanam ||168||

athänantaraà sita-matiù çuddha-manäù san vå ndävanaà cintayet | ké då çaà ? drumaiù çiçiritaà çé talé -kå tam | ké då çaiù ? prakaö am udbhaö aà saurabhaà yasya tac ca | tad udgalita-mädhvé kaà ca pracyuta-madhu | utphullaà ca vikasitaà | sac ca uttamaà yat prasünaà puñ paà nava-pallavaà ca | tayoù prakaraù samühaù | tena namräù çäkhä yeñ äà taiù | mädhviketi—hrasvatvaà mahä-kavi-nibaddhatvät soòhavyam | prakaö a-saurabhäkulita-matta-bhå ìgollasad iti päö has tu sugama eva | punaù ké då çaiù ? praphulläbhir nava-maïjaré bhir lalitä manoharä yä vallaryaù agra-çäkhä latä vä, tabhir veñ ö itaiù | çivaà maìgala-rüpaà, nirbädhatvät parama-kalyäëa-karatväc ca ||168||

vikä si-sumanorasä svä dana-maïjulaiù saïcarac-

chilé mukha-mukhodgatair mukharitä ntaraà jhaìkå taiù | kapota-çuka-çä rikä -parabhå tä dibhiù patribhir

virä ëitam itas tato bhujaga-çatru-nå tyä kulam ||169||

kalinda-duhituç calal-lahari-vipruñä à vä hibhir vinidra-sarasé -ruhodara-rajaç-cayoddhüsaraiù | pradé pita-manobhava-vraja-vilä siné -vä sasä à

vilolana-vihä ribhiù satata-sevitaà mä rutaiù ||170||

pravä la-nava-pallavaà marakata-cchadaà vajra-mauktika- prakara-korakaà kamala-rä ga-nä nä -phalam |

sthaviñ ö ham akhila-rtubhiù satata-sevitaà kä madaà tad-antar api kalpakä ìghripam udaïcitaà cintayet ||171||

suhema-çikharä valer udita-bhä nuvad bhä svaram adho’sya kanaka-sthalé m amå ta-çé karä sä riëaù |

pradé pta-maëi-kuö ö imä à kusuma-reëu-puïjojjvalä à smaret punar atandrito vigata-ñ aö -taraìgä à budhaù ||172||

tad-ratna-kuö ö ima-niviñ ö a-mahiñ ö ha-yoga— pé ö he’ñ ö a-patram araëaà kamalaà vicintya |

udyad-virocana-sarocir amuñya madhye saïcintayet ssukha-niviñ ö am atho mukundam ||173||

süträ maratna-dalitä ïjana-megha-puïja-

pratyagra-né la-jalajanma-samä na-bhä sam | susnigdha-né la-ghana-kuïcita-keça-jä laà

rä jan-manojïa-çiti-kaëö ha-çikhaëòa-cüòam ||174||

rolamba-lä lita-sura-druma-süna-kalpi- tottaàsam utkaca-navotpala-karëa-püram |

lolä laka-sphurita-bhä la-tala-pradé pta- gorocanä -tilakam uccala-cilli-mä lam ||175||

ä pürëa-çä rada-gatä ìka-çaçä ìka-bimba-

kä ntä nanaà kamala-patra-viçä la-netram | ratna-sphuran-makara-kuëòala-raçmi-dé pta-

gaëòa-sthalé -mukuram unnata-cä ru-nä sam ||176||

sindüra-sundaratarä dharam indu-kunda- mandä ra-manda-hasita-dyuti-dé pitä ìgam |

vanya-pravä la-kusuma-pracayä vakÿ pta- graiveyakojjvala-manohara-kambu-kañ ö ham ||177||

matta-bhramad-bhramara-juñ ö a-vilambamä na-

santä naka-prasava-dä ma-pariñkå tä àsam | hä rä valé -bhagaëa-rä jita-pé varoro-

vyoma-sthalé -lalita-kaustubha-bhä numantam ||178||

çré vatsa-lakñaëa-sulakñ itam unnatä àsa- ä jä nu-pé na-parivå tta-sujä ta-bä hum |

ä bandhurodaram udä ra-gabhé ra-nä bhià bhå ìgä ìganä nikara-vaïjula-roma-rä jim ||179||

nä nä -maëi-praghaö itä ìgada-kaìkaëormi-

graiveya-sä ra-sana-nüpura-tunda-bandham | divyä ìga-rä ga-paripiïjaritä ìga-yañ ö i-

mä pé ta-vastra-parivé ta-nitamba-bimbam ||180||

cä rürujä nu-manuvå tta-manojïa-jaìghaà

kä ntonnata-prapada-nindita-kürma-kä ntim | mä ëikya-darâ ëa-lasan-nakharä jirä ja-

dratnä ìguli-cchadana-sundara-pä da-padmam ||181||

matsyä ìkuçä radara-ketu-yavä bja-vajra- saàlakñ itä ruëa-karä ìghri-talä bhirä mam |

lä vaëya-sä ra-samudä ya-vinirmitä ìga- saundarya-nirjita-manobhava-deha-kä ntim ||182||

ä syä ravinda-paripürita-veëu-randhra- lolat-karä ìguli-samé rita-divya-rä gaiù |

çaçvad-ddravé kå ta-vikå ñ ö a-samasta-jantu- santä na-santatim ananta-sukhä mbu-rä çim ||183||

gobhir mukhä mbuja-vilé na-vilocanä bhi-

rüdhobhara-skhalita-manthara-mandagä bhiù | dantä gra-dañ ö a-pariçiñ ö a-tå ëä ìkurä bhi-

rä lamb-vä ladhi-latä bhivé tam ||184||

saprasravastana-vicüñaëa-pürëa-niçca- lä syä vaö akñarita-phenila-dugdha-mugdhaiù |

veëu-pravartita-manohara-mandragé ta- dattocca-karëa-yugalair api tarëakaiç ca ||185||

pratyagra-çå ìga-må du-mastaka-samprahä ra- saàrambha-valgana-vilola-khurä gra-pä taiù |

ä medurair bahula-sä sna-galair udagra- pucchaiç ca vatsatara-vatsataré -nikä yaiù ||186||

hambä -rava-kñubhita-dig-valayair mahadbhi-

rapy ukñabhiù på thu-kakudbhara-bhä ra-khinnaiù | uttambhita-çruti-puö é -parivé ta-vaàça-

dhvä nä må toddhata-vikä çi-viçä la-ghoëaiù ||187||

gopaiù samä na-guëa-çé la-vayo-vilä sa- veçaiç ca mürcchita-kala-svana-veëu-vé ëaiù |

mandroccatä ra-paö a-gä na-parair vilola- dor-vallaré -lalita-lä sya-vidhä na-dakñaiù ||188||

jaìghä nta-pé vara-kaö é ra-taö é -nibaddha- vyä lola-kiìkiëi-ghaö ä raö itair aö adbhiù |

mugdhais tarakñu-nakha-kalpita-kaëö ha-bhüñai- ravyakta-maïju-vacanaiù på thukaiù paré tam ||189||

atha sulalita-gopa-sundaré ëä à

på thu-nivivé ñ a-nitamba-mantharä ëä m | guru-kuca-bhara-bhaìgurä valagna-

trivali-vijå mbhita-roma-rä ji-bhä jä m ||190||

tad-atimadhura-cä ru-veëu-vä dyä - må ta-rasa-pallavitä ìgajä ìghripä ëä m |

mukula-visara-ramya-rüòha-romo- dgama-samalaìkå ta-gä na-vallaré ëä m ||191||

tad-atirucira-manda-hä sa-candrä -

tapa-parijå mbhita-rä ga-vä ri-rä çeù | taralatara-taraìga-bhaìga-vipruö -

prakara-sama-çrama-bindu-santatä nä m ||192||

tad-atilalita-manda-cilli-cä pa- cyuta-niçitekñaëa-mä ra-bä ëa-vå ñ ö yä |

dalita-sakala-marma-vihvalä ìga- praviså ta-duùsaha-vepathu-vyathä nä m ||193||

tad-atisubhaga-kamra-rüpa-çobhä -

må ta-rasa-pä na-vidhä na-lä lasä bhyä m | praëaya-salila-püra-vä hiné nä -

malasa-vilola-vilocanä mbujä bhyä m ||194||

visraàsat-kavaré -kalä pa-vigalat-phulla-prasüna-srava- n-mä dhvé -lampaö a-caïcaré ka-ghaö ayä saàsevitä nä à muhuù | mä ronmä da-mada-skhalan-må du-girä m ä lola-kä ïcy-ucchvasa-

nné vé -viçlatha-mä na-cé na-hicayä ntä vir-nitamba-tviñ ä m ||195||

skhalita-lalita-pä dä mbhoja-mandä bhidhä na- kvaëita-maëi-tulä koö y-ä kulä çä mukhä nä m | calad-adhara-dalä nä à kuö -nala-pakñmalä kñ i-

dvaya-sarasiruhä ëä m ullasat-kuëòalä nä m ||196||

skhalitasya skhalana-yuktasya lalitasya ca pädämbhojasya mandäbhighätena é ñ ad bhü-bhägaa-prahäreëa kvaëitaù kå ta-çabdo maëi-mayo yas tuläkoö ir nüpuraà, tenäkulaà çabda-vyäptam äçänäà diçäà mukhaà yäbhyas täsäm | kuòmalat mukuläyamänaà pakñ malaà ca utkå ñ ö a-pakñ ma-yuktam akñ i-dvaya-sarasi-ruhaà yäsäm ||196||

drä ghiñ ö ha-çvasana-samé raëä bhitä pa-

pramlä né bhavad-aruëoñ ö ha-pallavä nä m | nä nopä yana-vilasat-karä mbujä nä -

mä lé bhiù satata-niñevitaà samantä t ||197||

dräghiñ ö ho’tidé rghaù çväsana-samé raëaù çväsa-väyus tena abhitäpaù santäpas tena pramläné -bhavan aruëoñ ö ha-pallavo yäsäm ||197||

tä sä m ä yata-lola-né la-nayana-vyä koña-né lä mbuja-

sragbhiù samparipüjitä khila-tanuà nä nä -vinodä spadam | tan-mugdhä nana-paìkaja-pravigalan-mä dhvé -rasä svä diné à

vibhrä ëaà praëayonmadä kñ i-madhu-kå n-mä lä à manohä riëé m ||198||

vyäkoçaà vikasitaà, praëayäd unmade udgata-made akñ iëé eva madhu-kå n-mälä bhramara-paìktiù | täà bibhräëam prakaö ayantam | çré -locanayor itas tato bahudhä nipatanena sarvato darçanän mälety uktam | ké då çé m ? täsäà yan mugdhaà manoharam änana-paìkajaà | tasmät pravigalito mädhvé -rasasya makarandasya äsvädana- çé läm | ata eva manohäriëé à ||198||

gopa-gopé -paçünä à bahiù smared agrato’sya gé rvä ëa-ghaö ä m | vittä rthiné à viriïci-trinayana-

çatamanyu-pürvikä à stotra-parä m ||199||

idäné à krameëa vitta-dharma-mokñ a-kämäkhya-puruñ ärthacatuñ ö ayasya tathä sarvataù çreñ ö hasya païcama-puruñ ärtha-rüpäyä bhakteç ca väïchäyäù pradänäà devädé näà dhyänam äha—gopeti païcabhiù | asya kå ñ ëasya agrataù sammukhe ||199||

tad-dakñ iëato muni-nikaraà

då òha-dharma-vä ïcham ä nä ya-param | yogé ndrä n atha på ñ ö he mumukña-

mä ëä n samä dhinä sanakä dyä n ||200||

dakñ iëe cäsya muni-nikaraà smaret | då òhä dharme väïchä yasya tam ||200||

savye sakä ntä n atha yakña-siddha- gandharva-vidyä dhara-cä raëä àç ca | sa-kinnarä n apsarasaç ca mukhyä ù

kä mä rthino nartana-gé ta-vä dyaiù ||201|| sa-käntän patné -sahitän yakñ ädé àç ca smaret | katham-bhütän ? nartanädyaiù kämärthino nija-nijäbhé ñ ö a-prärthakän | mukhyäù çreñ ö häù urvaçy-ädyä apsarasaç ca smaret ||201||

çaìkhendu-kunda-dhavalaà sakalä gama-jïaà

saudä mané -tati-piìga-jaö ä -kalä pam | tat-pä da-paìkaja-gatä m acalä à ca bhaktià

vä ïchantam ujjhitatarä nya-samasta-saìgam ||202|| tasya çré -kå ñ ëasya päda-paìka-jagatäà tad-viñ ayiëé m ity arthaù | ujjhitataro nitaräà parityakto’nyasmin bhakti-vyatirikte samaste saìga äsaktir yena tam ||202||

nä nä -vidha-çruti-gaëä nvita-sapta-rä ga-

grä ma-trayé -gata-manohara-mürchanä bhiù | sampré ëayantam uditä bhir amuà mahatyä

saïcintayen nabhasi dhä tå -sutaà muné ndram ||203|| ata eva amuà çré -kå ñ ëaà mahatyäkhyayä kacchapikayä svaké ya-vé ëayä pré ëayantam | käbhiù ? nänä-vidhaù ñ aö -triàçad-bhedätmako yaù çruti-gaëo näda-samühas tenänvitä ye sapta rägäù niñ ädädi-svarä meghanäda-vasantädi-rägä vä, teñ u vä gräma-trayé tatra grämäëäà trayäëäà samähäras tasyäà gatäù präptä yä manoharä mürchanäs täbhiù | kimbhütäbhiù ? uditäbhiù svayam eva präkaö yaà präptäbhiù | mahatyoditäbhir iti vä sambandhaù | ata eva muné ndraà muni-gaëa-çreñ ö haà dhätå -sutaà çré -näradaà nabhasi samyak cintayet ||203|| çré -gautamé ya-tantre—

atha dhyä naà pravakñyä mi sarva-pä pa-praëä çanam | pé tä mbara-dharaà kå ñëaà puëòaré ka-nibhekñaëam ||204||

rakta-neträ dharaà rakta-pä ëa-pä da-nakhaà çubham | kaustubhodbhä sitoraskaà nä nä -ratna-vibhüñ itam ||205||

tad-dhä ma-vilasan-muktä -baddha-hä ropaçobhitam | nä nä -ratna-prabhodbhä si-mukuö aà divya-tejasam ||206||

hara-keyüra-kaö aka-kuëòalaiù parimaëòitam | çré vatsa-vakñasaà cä ru-nüpurä dy-upaçobhitam ||207||

nä nä -ratna-vicitraiç ca kaö i-süträ ìgulé yakaiù | barhi-patra-kå tä pé òaà vanya-puñpair alaìkå tam ||208||

kadamba-kusumodbaddha-vana-mä lä -vibhüñ itam | sa-candra-tä rakä nandi-vimalä mbara-sannibham ||209||

veëuà gå hé tvä hastä bhyä à mukhe saàyojya saàsthitam | gä yantaà divya-gä naiç ca goñ ö ha-madhya-gataà harim ||210||

svargä d iva paribhrañ ö a-kanyakä -çata-veñ ö itam | sarva-lakñaëa-sampannaà saundaryeëä bhiçobhitam ||211||

çubhaà jagan-maìgala-rüpaà, tasya kaustubhasya dhämnä tejasä vilasanté bhir muktäbhir äcchannena saàveñ ö itena häreëa upaçobhitam | muktä-baddheti vä päö haù | kaö i-sütreëäìgulé yakaiç cälaìkå tam | sa-candräbhis täräbhir änandaà sukha-karaà yad vimalam ambaraà vyoma tat sadå çam | atra candra-sthäne kaustubhaù | tärä-sthäne kadamba-mälä | ambara-sthäne çré mad-vakñ aù-sthalam ühyam | svargäd iva paribhrañ ö änäà parama-sundaré ëäm ity arthaù | tadå çé näà kanyänäà çré -gopa-kumäré ëäà çatena veñ ö itam | çata-çabdo’träsaìkhyatve ||204-211||

mohanaà sarva-gopé nä à sarvä sä à ca gavä m api | lelihyamä naà vatsaiç ca dhenubhiç ca samantataù ||212||

siddha-gandharva-yakñaiç ca apsarobhir vihaìgamaiù | surä sura-manuñyaiç ca sthä varaiù pannagair api ||213|| må gair vidyä dharaiç caiva vé kñyamä ëaà suvismitaiù |

nä radena vaçiñ ö hena viçvä mitreëa dhé matä ||214|| parä çareëa vyä sena bhå guëä ìgirasä tathä |

dakñeëa çaunakä tribhyä à siddhena kapilena ca ||215|| sanakä dyir muné ndraiç ca brahma-loka-gatair api |

anyair api ca saàyuktaà kå ñëaà dhyä yed aharniçam ||216|| saìkñ epeëa çré -sanat-kumära-kalpe’pi—

avyä n mé lat-kalä ya-dyutir ahi-ripu-picchollasat keça-jä lo gopé -netrotsavä rä dhita-lalita-vapur gopa-go-vå nda-vé taù | çré mad-vakträ ravinda-pratisahit-çaçä ìkä kå tiù pé ta-vä sä

devo’sau veëu-nä da-kñapita-jana-dhå tir devaké -nandano naù ||217|| iti | asau anirvacané ya-mähätmyaù çré -devaké -nandano devo naù asmän avyät rakñ atu | kaläyasya tat-puñ pasyeva dyutiù çyämä käntir yasya saù ||217||

athä ntar-yä gaù dhyä tvaivaà bhagavantaà taà samprä rthya ca yathä -sukham | ä dau sampüjayet sarvair upacä raiç ca mä nasaiù ||218|| lekhyä ye bahir arcayä m upacä rä vibhä gaçaù | te sarve’py antar-arcä yä à kalpané yä yathä -ruci ||219||

atha prä rthanä -vidhiù çré -närada-païcarätre—

svägataà deva-deveça sannidhau bhava keçava | gå häëa mänasé à püjäà yathärtha-paribhävinäm ||220|| iti |

athopacä rair bä hyaiç ca svä tmany eva sthitaà prabhum | püjayan sthä payed ä dau çaìkhaà sat-sampradä yataù ||221||

atha çaìkha-pratiñ ö hä svasya vä mä grato bhümä v ullikhya try-asra-maëòalam | tatä stra-kñä litaà çaìkhaà sä dhä raà sthä payed budhaù ||222|| çaìkhe hå daya-mantreëa gandha-puñpä kñatä n kñ ipet | vyutkrä ntair mä tå kä rëais taà çiro’ntaiù kena pürayet ||223|| sa-bindunä ma-kä reëa tad-ä dhä re’gni-maëòalam | sampüjayed a-kä reëa çaìkhe cä ditya-maëòalam ||224|| u-kä reëa jale soma-maëòalaà ca tathä rcayet | té rtha-mantreëa té rthä ny ä vä hayec cä rka-maëòalam ||225|| kå ñëaà cä vä hya hå t-padmä d gä liné à çikhayekñayet | netra-mantreëa vé kñyä ntaù kavacenä vaguëö haet ||226|| kuryä n nyä saà jale müla-manträ ìgä nä à tato diçaù | baddhvä streëä må té kuå yä d atha tad-dhenu-mudrayä ||227|| tac cakra-mudrayä rakñya salilaà matsya-mudrayä | ä cchä dya saàspå çan çaìkhaà japen mülaà tato’ñ ö açaù ||228||

taj jalaà prokñaëé -pä tre kiàcit kñ iptvä trir ukñayet || tac-cheñeëä rcana-dravya-jä tä ni sva-tanüm api ||229|| kaniñ ö hä ìguñ ö hakau saktau karayor itaretaram | tarjané -madhyamä nä mä ù saàhatä bhugna-sajjitä ù | mudraiñä gä liné proktä çaìkhasyopari cä litä ||230|| tato’pä syä vaçiñ ö ä ntaù çaìkhaà vardhanikä mbunä | punar ä pürya kå ñëä gre nyased ä cä rataù satä m ||231|||

atha sva-dehe pé ö ha-püjä gurün mürdhni gaëeçaà ca mülä dhä re’bhipüjya tam | pé ö ha-nyä sä nusä reëa pé ö haà cä tmani püjayet ||232||

atha devä ìgeñu manträ ìgä di-nyä saù tato japan kä ma-bé jaà tri-sthä na-sthaà paraà mahaù | müla-manträ tmakaà bé jenaiké bhütaà vicintayet ||233|| tac ca païcä ìga-nyä sena sä kä raà sveñ ö a-daivatam | vicintya païcä ìgä dé ni nyasyet tasmin yathä tmani ||234|| kuryur bhagavati prä durbhüte kå ñëe ca vaiñëavä ù | tat-tan-nyä sä n abhedä ya manor bhagavatä saha ||235|| kecin nyasyanti tattvä dé nn avyaktä ni yathoditam | manträ rëaiù svara-haàsä dyair bhüñaëeñu prabhoù kramä t ||236||

atha bä hyopacä rair antaù-püjä tasmin pé ö he tam ä sé naà bhagavantaà vibhä vayan | ä sanä dyais tu puñpä ntair yathä -vidhy arcayed budhaù ||237|| tato mukhe’rcayed veëuà vanamä lä à ca vakñasi | dakñastanordhve çré vatsaà savye tatraiva kaustubham ||238|| vaiñëavaç candanenä mum ä lipyopaka-niñ ö hayä | prä gvad dé pa-çikhä kä ra-tilakä ni dviñaò likhet ||239|| yathoktaà païcabhiù puñpä ïjalibhiç cä bhipüjya tam | dhüpaà dé paà ca naivedyaà mukha-vä sä di cä rpayet ||240|| gé tä dibhiç ca santoñya kå ñëam asmai tato’khilam | açakto bahir arcä yä m arpayej japam ä caret ||241||

athä ntar-yä ga-mä hä tmyam vaiñ ëava-tantre—

açvamedha-sahasräëi väjapeya-çatäni ca |

ekasya dhyäna-yogasya kaläà närhanti ñ oòaçé m ||242|| bå han-näradé ye (1.11.12) çré -vämana-prädurbhäve—

yan-nämoccäraëäd eva sarve naçyanty upadraväù | stotrair vä arhaëäbhir vä kim u dhyänena kathyate ||243||

närada-païcarätre çré -bhagavan-närada-saàväde—

ayaà yo mänaso yägo jarä-vyädhi-bhayäpahaù | sarva-päpaugha-çamano bhäväbhäva-karo dvija | satatäbhyäsa-yogena deha-bandhäd vimocayet ||244|| yaç caivaà parayä bhaktyä sakå t kuryän mahämate | kramoditena vidhinä tasya tuñ yämy ahaà mune ||245||

smaraëa-dhyä nayoù pürvaà mä hä tmyaà likhitaà ca yat | jïeyaà tad-adhikaà cä trä ntaryä gä ìgatayä tayoù ||246|| evaà yathä -sampradä yaà çaktyä yä van-manaù-sukham | antaù-püjä à vidhä yä dä v ä rabheta bahis tataù ||247|| tathä coktaà näradena— dhyätvä ñ oòaça-saìkhyätair upacäraiç ca mänasaiù | samyag ärädhanaà kå tvä bähya-püjäà samäcaret ||248||

atha bahiù-püjä anujïä à dehi bhagavan bahir yoge mama prabho | çré -kå ñëam ity anujïä pya bahiù püjä à samä caret ||249|| tatra tv anekaçaù santi püjä -sthä nä ni tatra ca | çré -mürtayo bahu-vidhä ù çä lagrä ma-çilä s tathä ||250||

atha püjä -sthä nä ni saàmohana-tantre—

çälagräme manau yantre sthaëòile pratimädiñ u | hareù püjä tu kartavyä kevale bhütale na tu ||251||

ekädaça-skandhe [BhP 11.11.42-46] çré mad-uddhava-saàväde—

süryo 'gnir brähmaëä gävo vaiñ ëavaù khaà maruj jalam | bhür ätmä sarva-bhütäni bhadra püjä-padäni me ||252|| sürye tu vidyayä trayyä haviñ ägnau yajeta mäm | ätithyena tu viprägrye goñ v aìga yavasädinä ||253|| vaiñ ëave bandhu-sat-kå tyä hå di khe dhyäna-niñ ö hayä | väyau mukhya-dhiyä toye dravyais toya-puraù-saraiù ||254|| sthaëòile mantra-hå dayair bhogair ätmänam ätmani | kñ etra-jïaà sarva-bhüteñ u samatvena yajeta mäm ||255|| dhiñ ëyeñ v ity eñ u mad-rüpaà çaìkha-cakra-gadämbujaiù |

yuktaà catur-bhujaà çäntaà dhyäyann arcet samähitaù ||256||

atha çré -mürtayaù tatraiva [BhP 11.27.12-14]—

çailé därumayé lauhé lepyä lekhyä ca saikaté | manomayé maëimayé pratimäñ ö a-vidhä matä ||257|| caläcaleti dvi-vidhä pratiñ ö hä jé va-mandiram | udväsävähane na staù sthiräyäm uddhavärcane ||258|| asthiräyäà vikalpaù syät sthaëòile tu bhaved dvayam | snapanaà tv avilepyäyäm anyatra parimärjanam ||259||

gopä la-mantroddiñ ö atvä t tac-chré -mürtir apekñ itä | tathä pi vaiñëava-pré tyai lekhyä ù çré -mürtayo’khilä ù ||260||

atha çré -mürti-lakñaëä ni çré -hayaçé rñ a-païcarätre çré -bhagavat-çré -hayaçé rñ a-brahma-saàväde— ädi-mürtir väsudevaù saìkarñ aëam athäså jat |

caturmürtiù paraà proktaà ekaiko bhidyate tridhä | keçavädi-prabhedena mürti-dvädaçakaà små tam ||261|| paìkajaà dakñ iëe dadyät päïcajanyaà tathopari | vämopari gadä yasya cakraà cädho vyavasthitam | ädi-mürtes tu bhedo’yaà keçaveti parké rtyate ||262|| adharottara-bhävena kå tam etat tu yatra vai | näräyaëäkhyä sä mürtiù sthäpitä bhukti-muktidä ||263|| savyädhaù paìkajaà yasya päïcajanyaà tathopari | dakñ iëordhve gadä yasya cakraà cädho vyavasthitam | ädimürtes tu bhedo’yaà mädhaveti praké rtyate ||264|| dakñ iëädhaù-sthitaà cakraà gadä yasyopari sthitä | vämordhva-saàsthitaà padmaà çaìkhaà cädho vyavasthitam | saìkarñ aëasya bhedo’yaà govindeti praké rtyate ||265|| dakñ iëopari padmaà tu gadä cädho vyavasthitä | saìkarñ aëasya bhedo’yaà viñ ëur ity abhiçabdyate ||266|| dakñ iëopari çaìkhaà ca cakraà cädhaù pradarçyate | vämopari tathä padmaà gadä cädhaù pradarçyate | madhusüdana-nämäyaà bhedaù saìkarñ aëasya ca ||267|| vämordhva-saàsthitaà cakram adhaù çaìkhaà pradarçyate | brahmäëòagaà väma-pädaà dakñ iëaà çeñ a-på ñ ö hagam ||269|| dakñ iëordhvaà sahasräraà päïcajanyam adhaù-sthitam | sapta-täla-pramäëena vämanaà kärayet sadä ||270|| ürdhvaà dakñ iëataç cakram adhaù padmaà vyavasthitam | padmä padma-karä väme pärçve yasya vyavasthitä ||271||

sthito väpy upaviñ ö o vä sänurägo viläsavän | pradyumnasya hi bhedo’yaà çré dhareti praké rtyate ||272|| dakñ iëordhvaà mahä-cakraà kaumudé tad-adhaù-sthitä | vämordhve nalinaà yasya adhaù çaìkhaà viräjate | hå ñ é keçeti vijïeyaù sthäpitaù sarva-kämadaù ||273|| dakñ iëordhve puëòaré kaà päïcajanyam adhas tathä | vämordhve saàsthitaà cakraà kaumudé tad-adhaù-sthitä | padmanäbheti sä mürtiù sthäpitä mokñ a-däyiné ||274|| dakñ iëordhve päïcajanyam adhastät tu kuçeçayam | savordhve kaumudé caiva heti-räjam adhaù-sthitam | aniruddhasya bhedo’yaà dämodara iti små taù ||275|| eteñ äà tu striyau kärye padma-vé ëädhare çubhe ||276||

iti krameëa märgädhimäsädhipäù keçavädayo dvädaça |

atha caturviàçati-mürtayaù siddhärtha-saàhitäyäm—

väsudevo gadä-çaìkha-cakra-padma-dharo mataù | padmaà çaìkhaà tathä cakraà gadäà vahati keçavaù ||277|| çaìkhaà padmaà gadäà cakraà dhatte näräyaëaù sadä | gadäà cakraà tathä çaìkhaà padmaà vahati mädhavaù ||278|| cakraà padmaà tathä çaìkhaà gadäà ca puruñ ottamaù | padmaà kaumodaké à çaìkhaà cakraà dhatte’py adhokñ ajaù ||279|| saìkarñ aëo gadä-çaìkha-padma-cakra-dharaù små taù | cakraà gadäà padma-çaìkhau govindo dharate bhujaiù ||280|| gadäà padmaà tathä çaìkhaà cakraà viñ ëur bibharti yaù | cakraà çaìkhaà tathä padmaà gadäà ca madhusüdanaù ||281|| gadäà sarojaà cakraà ca çaìkhaà dhatte’cyutaù sadä | çaìkhaà kaumodaké à cakram upendraù padmam udvahet ||282|| cakra-çaìkha-gadä-padma-dharaù pradyumna ucyate | padmaà kaumodaké à cakraà çaìkhaà dhatte trivikramaù ||283|| çaìkhaà cakraà gadäà padmaà vämano vahate sadä | padmaà cakraà gadäà çaìkhaà çré dharo vahate bhujaiù ||284|| cakraà padmaà gadäà çaìkhaà narasiàho bibharti yaù | padmaà sudarçanaà çaìkhaà gadäà dhatte janärdanaù ||285|| aniruddhaç cakra-gadä-çaìkha-padma-lasad-bhujaù | hå ñ é keço gadäà cakraà padmaà çaìkhaà ca dhärayet ||286|| padmanäbho vahet çaìkhaà padmaà cakraà gadäà tathä | padmaà cakraà gadäà çaìkhaà dhatte dämodaraù sadä ||287|| çaìkhaà cakraà sarojaà ca gadäà vahati yo hariù | çaìkhaà kaumodaké à padmaà cakraà viñ ëur bibharti yaù ||288|| etäç ca mürtayo jïeyä dakñ iëädhaù-kara-kramät ||289||

matsya-puräëe ca—

etad-uddeçataù proktaà pratimä-lakñ aëaà tathä | vistareëa na çaknoti bå haspatir api dvijäù ||290|| iti |

sevä -niñ ö hä hareù çré mad-vaiñëavä ù pä ïcarä trikä ù | prä kaö yä d akhilä ìgä nä à çré -mürtià bahu manyate ||291|| sevyä nija-nijair eva mantraiù sva-sveñ ö a-mürtayaù | çä lagrä mä tmake rüpe niyamo naiva vidyate ||292|| dvibhujä jalada-çyä mä tribhaìgé madhurä kå tiù | sevyä dhyä nä nurüpaiç ca mürtiù kå ñëasya daivataiù ||293|| anyä ç ca vividhä çré mad-avatä rä di-mürtayaù | prä durbhä va-vidhä v agre lekhyä s tat-tad-viçeñataù ||294|| nitya-karma-prasaìge’tra mürti-janma-pratiñ ö hayoù | vidhir na likhituà yogyaù sa tu lekhiñyate’grataù ||295||

atha çä lagrä ma-çilä ù gautamé ya-tantre—

gaëòakyäç caiva deçe ca çälagräma-sthalaà mahat | päñ äëaà tad-bhavaà yat tat çälagrämam iti små tam ||296||

skanda-puräëe— snigdhä kå ñ ëä päëòarä vä pé tä né lä tathaiva ca | vakrä rukñ ä ca raktä ca mahä-sthülä tv aläïchitä ||297|| kapilä dardurä bhagnä bahu-cakraika-cakrikä | bå han-mukhé bå hac-cakrä lagna-cakräthavä punaù | baddha-cakräthavä käcid bhagna-cakrä tv adhomukhé ||298||

atha tä sä à varëä di-bhedena guëa-doñau tatraiva—

snigdhä siddhi-karé mantre kå ñ ëä ké rtià dadäti ca | päëòarä päpa-dahané pé tä putra-phala-pradä ||299|| né lä sandiçate lakñ mé à raktä roga-pradäyikä | rakñ ä codvegadä nityaà vakrä däridrya-däyikä ||300|| sthülä nihati caiväyur niñ phalä tu aläïchitä | kapilä karburä bhagnä bahu-cakraika-cakrikä ||301|| bå han-mukhé bå hac-cakrä lagna-cakräthavä punaù ||302| baddha-cakräthavä yä syäd bhagna-cakrä tv adho-mukhé | püjayed yaù pramädena duùkham eva labheta saù ||303||

agni-puräëe ca—

tathä vyäla-mukhé bhagnä viñ ayä baddha-cakrikä | vikärävartanäbhiç ca närasiàhé tathaiva ca ||304|| kapilä vibhramävartä rekhävartä ca yä çilä |

duùkhadä sä tu vijïeyä sukhadä na kadäcana ||305|| snigdhä çyämä tathä muktämäyä vä sama-cakrikä | ghoëi-mürtir anantäkhyä gambhé rä sampuö ä tathä ||306|| sükñ ma-mürtir amürtiç ca sammukhä siddhi-däyikä | dhätré -phala-pramäëä yä kareëobhaya-sampuö ä | püjané yä prayatnena çilä caitädå çé çubhä ||307|| iñ ö ä tu yasya yä mürtiù sa täà yatnena püjayet | püjite phalam äpnoti iha-loke paratra ca ||308||

doñ ä ç caite sa-kä mä rcana-viñ ayä ù yata uktaà çré -bhagavatä brähme—

khaëòitaà sphuö itaà bhagnaà pärçva-bhinnaà vibheditam | çälagräma-samudbhütaà çailaà doñ ävahaà na hi ||309||

çré -rudreëa ca skände—

khaëòitaà truö itaà bhagnaà çälagräme na doñ a-bhäk | iñ ö ä tu yasya yä mürtiù sa täà yatnena püjayet ||310||

tathä—

cakraà vä kevalaà tatra padmena saha saàyutam | kevalä vanamälä vä harir lakñ myä saha sthitaù ||311|| mukhyäù snighdädayas taträmukhyä raktädayo matäù | mukhyäbhäve tv amukhyä hi püjyä ity ucyate paraiù ||312||

atha tä sä m eva lakñaëa-viçeñeëa saàjïa-viçeñaù brähme çré -bhagavad-brahma-saàväde—

nivasämi sadä brahman çälägrämäkhya-veçmani | tatraiva ratha-cakräìka-bheda-nämäni me çå ëu ||313|| dvära-deçe same cakre då çyate näntaré yake | väsudevaù sa vijïeyaù çukläbhaç cätiçobhanaù ||314|| dve cakre eka-lagne tu pürva-bhägas tu puñ kalaù | saìkarñ aëäkhyo vijïeyo raktäbhiç cätiçobhanaù ||315|| pradyumnaù sükñ ma-cakras tu pé ta-dé ptis tathaiva ca | çuñ iraà chidra-bahulaà dé rghäkäraà tu tad bhavet ||316|| aniruddhas tu né läbho vartulaç cätiçobhanaù | rekhä-trayaà tu tad dväri på ñ ö haà padmena läïchitam ||317|| saubhägyaà keçavo dadyät catuñ koëo bhavet tu yaù | çyämaà näräyaëaà vidyän näbhi-cakraà tathonnatam ||318|| dé rgha-rekhä-samopetaà dakñ iëe çuñ iraà på thu | ürdhvaà mukhaà vijäné yät dväre ca hari-rüpiëam ||319|| kämadaà mokñ adaà caiva arthadaà ca viçeñ ataù | parameñ ö hé lohitabhaù padma-cakra-samanvitaù ||320||

bilväkå tis tathä på ñ ö he çuñ iraà cätipuñ kalam | kå ñ ëa-varëas tathä viñ ëuù sthüle cakre suçobhanaù | bramacaryeëa püjyo’säv anyathä vighnado bhavet ||321||

kvacic ca—

kapilo narasiàho’tha på thu-cakre ca çobhane | brahmacaryädhikäré syän nänyathä püjanaà bhavet ||322|| narasiàhas tribinduù syät kapilaù païca-bindukaù | brahmacaryeëa püjyaù syäd anyathä sarva-vighnadaù ||323|| sthülaà cakra-dvayaà madhye guòa-läkñ ä-savarëakam | dväropari tathä rekhä padmäkärä suçobhanä ||324|| sphuö itaà viñ amaà cakraà närasiàhaà tu käpilam | sampüjya muktim äpnoti saàgräme vijayé bhavet ||325||

pädme kärttika-mähätmye ca— yasya dé rghaà mukhaà pürva-kathitair lakñ aëair yutam |

rekhäç ca keçaräkärä närasiàho mato hi saù ||326|| brähme [PadmaP 5.120.61]—

värähaà çakti-liìge ca cakre ca viñ ame små te | indrané la-nibhaà sthülaà tri-rekhä-läïchitaà çubham ||327||

pädme ca tatraiva—

varähäkå tir äbhugnaç cakra-rekhäsv alaìkå taù | väräha iti sa prokto bhukti-mukti-phala-pradaù ||328||

brähma eva—

dé rghä käïcana-varëä yä bindu-traya-vibhüñ itä | matsyäkhyä sä çilä jïeyä bhukti-mukti-phala-pradä ||329||

kvacic ca—

matsya-rüpaà tu deveçaà dé rghäkäraà tu yad bhavet | bindu-trayam äyuktaà käsya-varëaà viçobhanam ||330||

brähma [PadmaP 5.120.63] eva—

kürmas tathonnataù på ñ ö he vartulävarta-püritaù | haritaà varëam ädhatte kaustubhena ca cihnitaù ||331||

pädme ca tatraiva— kürmäkärä ca cakräìkä çilä kürmaù praké rtitaù ||332||

brähma [PadmaP 5.120.64] eva—

hayagré vo’ìkuçäkäro rekhä cakra-çamé pagäù | bahu-cakra-samäyuktaà på ñ ö he né rada-né lakam ||333||

kvacic ca— hayagré väìkuçäkäre rekhäù païca bhavanti hi | bahu-bindu-samäké rëe då çyante né la-rüpakäù ||334||

pädme ca tatraiva—

häyagré vä yathä lambä rekhäìkä yä çilä bhavet | tathäsau syäd dhayagré vaù püjito jïänado bhavet ||335||

kià ca— açväkå ti mukhaà yasya säkñ amälaà çiras tathä |

padmäkå tir bhaved väpi hayaçé rñ as tv asau mataù ||336|| brähme [PadmaP 5.120.65-67] eva—

vaikuëö ham maëi-varëäbhaà cakram ekaà tathä dhvajam | dväropari tathä rekhä padmäkärä suçobhanä ||337|| çré dharas tu tathä devaç cihnito vanamälayä | kadamba-kusumäkäro rekhä-païcaka-bhüñ itaù ||338|| vartulaç cätihrasvaç ca vämanaù pariké rtitaù | atasé -kusuma-prakhyo bindunä pariçobhitaù ||339||

anyatra ca—

vämanäkhyo bhaved devo hrasvo yaù syän mahä-dyutiù | ürdhva-cakras tv adhaç cakraù so’bhé ñ ö ärtha-prado’rcitaù ||340||

brähme [PadmaP 5.120.68] eva—

sudarçanas tathä devaù çyäma-varëo mahä-dyutiù | väma-pärçve gadä-cakre rekhe caiva tu dakñ iëe ||341||

pädme kärttika-mähätmye—

cakräkäreëa paìktiù sä yatra rekhä-mayé bhavet | sa sudarçana ity evaà khyätaù püjä-phala-pradaù ||342||

brähme [PadmaP 5.120.69]— dämodaras tathä sthülo madhye cakraà pratiñ ö hitam | dürväbhaà dvära-saìké rëaà pé tä rekhä tathaiva ca ||343||

pädme ca tatraiva—

upary-adhaç ca cakre dve nätidé rghaà mukhe bilam | cakre ca rekhä lambaikä sa ca dämodaraù små taù ||344||

anyatra ca—

sthülo dämodaro jïeyaù sükñ ma-randhro bhavet tu yaù | cakre ca madhya-deça-sthe püjitaù sukhadaù sadä ||345|| nänä-varëo hy anantäkhyo näga-bhogena cihnitaù | anantaù sa tu vijïeyaù sarva-püjä-phala-pradaù ||346||

pädme ca tatraiva—

ananta-cakro bahubhiç cihnair apy upalakñ itaù | anantaù sa tu vijïeyaù sarva-püjä-phala-pradaù ||347||

[PadmaP 5.120.72-74] då çyate çikhare liìgaà çälagräma-samudbhavam | yasya yogeçvaro näma brahma-hatyäà vyapohati ||348|| äraktaù padmanäbhäkhyaà paìkaja-cchatra-saàyutam | tulasyä püjayen nityaà daridras tv é çvaro bhavet ||349|| candräkå tià hiraëyäkhyaà raçmi-jälaà vinirdiçet | suvarëa-rekhä-bahulaà sphaö ika-dyuti-çobhitam ||350||

kià ca—

ardha-candräkå tir devo hå ñ é keça udähå taù | tam arcya labhate svargaà viñ ayäàç ca samé hitäm ||351|| väma-pärçve same cakre kå ñ ëa-varëaù sa bindukaù | lakñ mé -nå siàho vikhyäto bhukti-mukti-phala-pradaù ||352|| trivikramas tathä devaù çyäma-varëo mahä-dyutiù | väma-pärçve tathä cakre rekhä caiva tu dakñ iëe ||353|| pradakñ iëävarta-kå ta-vanamälä-vibhüñ itä | yä çilä kå ñ ëa-saàjïä sä dhana-dhänya-sukha-pradä ||354||

gautamé ye—

bahubhir janmabhiù puëyair yadi kå ñ ëa-çiläà labhet | goñ padena tu cihnena janus tena samäpyate ||355|| catasro yatra då çyante rekhäù pärçva-samé pagäù | dve cakre madhya-deçe tu sä çilä tu caturmukhä ||356||

kià ca, pädme tatraiva—

vajra-ké ö odbhavä rekhäù paìkté bhütäç ca yatra vai | çälagräma-çilä yä sä viñ ëu-païjara-saàjïitä ||357|| nägavat kuëòalé -bhüta-rekhä-paìktiù sa çeñ akaù | padmäkäre ca paìkté dve madhye lambä ca rekhikä | garuòaù sa tu vijïeyaç catuç cakro janärdanaù ||358|| catuç cakraù sükñ ma-dväro vanamäläìkitodaraù | lakñ mé -näräyaëaù çré män bhukti-mukti-phala-pradaù ||359|| etal lakñ aëa-yuktäs tu çälagräma-çiläù çubhäù | yäç ca täsv api sükñ mäù syus täù praçasta-karäù små täù ||360||

tathä ca çré -bhagavad-brahma-saàväde tatraiva—

yathä yathä çilä sükñ mä mahat puëyaà tathä tathä | tasmät täà püjayen nityaà dharma-kämärtha-siddhaye ||361|| taträpy ämalaké -tulyä sükñ mä cäté va yä bhavet | tasyäm eva sadä brahman çriyä saha vasämy aham ||362||

atha çré -çä lagrä ma-çilä -mä hä tmyam çä lagrä ma-çilä -sparçä t koö i-janmä gha-nä çanam | kià punar yajanaà tatra hari-sä nnidhya-kä rakam ||363|| pädme mägha-mähätmye tatraiva—

yaù püjayed dharià cakre çälagräma-çilodbhave | räjasüya-sahasreëa teneñ ö aà prativäsaram ||364|| yad ämananti vedäntä brahma nirguëam acyutam | tat-prasädo bhaven nå ëäà çälagräma-çilärcanät ||365|| mahäkäñ ö ha-sthito vahnir mathyamänaù prakäçate | yathä tathä harir vyäpé çälagräme prakäçate ||366|| api päpa-samäcäräù karmaëy anadhikäriëaù | çälagrämärcakä vaiçya naiva yänti yamälayam ||367|| na tathä ramate lakñ myäà na tathä nija-mandire | çälagräm-çilä-cakre yathä sa ramate sadä ||368|| agnihotraà hutaà tena dattä på thvé sa-sägarä | yenärcito hariç cakre çälagräma-çilodbhave ||369|| kämaiù krodhaiù pralobhaiç ca vyäpto yo’tra narädhamaù | so’pi yäti harer lokaà çälagräma-çilärcanät ||370|| yaù püjayati govindaà çälagräme sadä naraù | ähüta-samplavaà yävat na sa pracyavate divaù ||371|| vinä té rthair vinä dänair vinä yajïair vinä matim | muktià yäti naro vaiçya çälagräma-çilärcanät ||372|| narakaà garbha-väsaà ca tiryaktvaà kå mi-yonitäm | na yäti vaiçya päpo’pi çälagräme’cyutärcakaù ||373|| dé kñ ä-vidhäna-mantra-jïaç cakre yo balim äharet | sa yäti vaiñ ëavaà dhäma satyaà satyaà mayoditam ||374|| naivedyair vividhaiù puñ pair dhüpair dé pair vilepanaiù | gé ta-väditra-stoträdyaiù çälagräma-çilärcanam ||375|| kurute mänavo yas tu kalau bhakti-paräyaëaù | kalpa-koö i-sahasräëi ramate sannidhau hareù ||376|| liìgais tu koö ibhir då ñ ö air yat phalaà püjitais tu taiù | çälagräma-çiläyäà tu ekenäpé ha tat phalam ||377|| çälagräma-çilä-rüpé yatra tiñ ö hati keçavaù | tatra deväsurä yakñ ä bhuvanäni caturdaça ||378|| çälagräma-çiläyäà tu yaù çräddhaà kurute naraù | pitaras tasya tiñ ö hanti tå ptäù kalpa-çataà divi ||379|| çälagräma-çilä yatra tat-té rthaà yojana-trayam | yatra dänaà japo homaù sarvaà koö i-guëaà bhavet ||380|| çälagräma-samé pe tu kroça-mätraà samantataù | ké kaö o’pi må to yäti vaikuëö ha-bhavanaà nara ||381|| çälagräma-çilä-cakraà yo dadyäd dänam uttamam | bhü-cakraà tena dattaà syät sa-çaila-vana-känanam ||382||

skände kärttika-mähätmye [padma 5.120.4-43] çré -çiva-skanda-saàväde— çälagräma-çiläyäà tu trailokyaà sa-caräcaram | mayä saha mahäsena lé naà tiñ ö hati sarvadä ||383|| då ñ ä praëamitä yena snäpitä püjitä tathä | yajïa-koö i-samaà puëyaà gaväà koö i-phalaà labhet ||384|| kämäsakto’pi yo nityaà bhakti-bhäva-vivarjitaù | çälagräma-çiläà vipra sampüjyaiväcyuto bhavet ||385|| çälagräma-çilä-bimbaà hatyä-koö i-vinäçanam | små taà saìké rtitaà dhyätaà püjitaà ca namaskå tam ||386|| çälagräma-çiläà då ñ ö vä yänti päpäny anekaçaù | siàhaà då ñ ö vä yathä yänti vane må ga-gaëä bhayät ||387|| namaskaroti manujaù çälagräma-çilärcane | päpäni vilayaà yänti tamaù süryodaye yathä ||388|| kämäsakto’thavä kruddhaù çälagräma-çilärcanam | bhaktyä vä yadi vä’bhaktyä kå tvä muktim aväpnuyät ||389|| vaivasvataà bhayaà nästi tathä maraëa-janmanoù | yaù kathäà kurute viñ ëoù çälagräma-çilägrataù ||390|| gé tair vädyais tathä stotraiù çälagräma-çilärcanam | kurute mänavo yas tu kalau bhakti-paräyaëaù | kalpa-koö i-sahasräëi ramate viñ ëu-sadmani ||391|| çälagräma-namaskäre’bhävenäpi naraiù kå te | bhayaà naiva kariñ yanti mad-bhaktä ye narä bhuvi ||392|| mad-bhakti-bala-darpiñ ö hä mat-prabhuà na namanti ye | väsudevaà na te jïeyä mad-bhaktäù päpino hi te ||393|| çälagräma-çiläyäà tu sadä putra vasämy aham | dattaà devena tuñ ö ena sva-sthänaà mama bhaktitaù ||394|| padma-koö i-sahasrais tu püjite mayi yat phalam | tat phalaà koö i-guëitaà çälagräma-çilärcane ||395|| püjito ‘haà na tair martyair namito’haà na tair naraiù | na kå taà martya-loke yaiù çälagräma-çilärcanam ||396|| çälagräma-çilägre tu yaù karoti mamärcanam | tenärcito’haà satataà yugänäm ekaviàçatim ||397|| kim arcitair liìga-çatair viñ ëu-bhakti-vivarjitaiù | çälagräma-çilä-bimbaà närcitaà yadi putraka ||398|| anarhaà mama naivedyaà patraà puñ paà phalaà jalam | çälagräma-çilä-lagnaà sarvaà yäti pavitratäm ||399|| yo hi mäheçvaro bhütvä vaiñ ëava-liìgam uttamam || dveñ ö i vai yäti narakaà yävad indräç caturdaça ||400|| sakå d apy arcite bimbe çälagräma-çilodbhave | muktià prayänti manujä nünaà säìkhyena varjitäù ||401|| mal-liìgaiù koö ibhir då ñ ö air yat phalaà püjitais tu taiù | çälagräma-çiläyäà tu ekenäpi hi tad bhavet ||402|| tasmäd bhaktyä ca mad-bhaktaiù pré ty-arthe mama putraka | kartavyaà satataà bhaktyä çälagräma-çilärcanam ||403|| çälagräma-çilä-rüpé yatra tiñ ö hati keçavaù |

tatra deväsurä yakñ ä bhuvanäni caturdaça ||404|| çälagräma-çilägre tu sakå t piëòena tarpitäù | vasanti pitaras tasya na saìkhyä tatra vidyate ||405|| pramäëam asti sarvasya sukå tasya hi putraka | phalaà pramäëa-hé naà tu çälagräma-çilärcane ||406|| yo dadäti çiläà viñ ëoù çälagräma-samudbhaväm | vipräya viñ ëu-bhaktäya teneñ ö aà bahubhiù makhaiù ||407||

(atra-prabhå ti çlokä äkare na då çyante) mänuñ ye durlabhä loke çälagrämodbhavä çilä | präpyate na vinä puëyaiù kali-käle viçeñ ataù ||408|| sa dhanyaù puruñ o loke saphalaà tasya jé vitam | çälagräma-çilä çuddhä gå he yasya ca püjitä ||409|| saàniyamyendriya-grämaà çälagräma-çilärcanam | yaù kuryän mänavo bhaktyä puñ pe puñ pe’çvamedha-bhäk ||410|| käle vä yadi väkäle çälagräma-çilärcanam | bhaktyä vä yadi väbhaktyä yaù karoti sa puëya-bhäk ||411|| dveñ eëäpi ca lobhena dambhena kapaö ena vä | çälagrämodbhavaà devaà då ñ ö vä päpät pramucyate ||412|| açucir vä duräcäraù satya-çauca-vivarjitaù | çälagräma-çiläà spå ñ ö vä sadya eva çucir bhavet ||413|| tila-prastha-çataà bhaktyä yo dadäti dine dine | tat phalaà samaväpnoti çälagräma-çilärcane ||414|| patraà puñ paà phalaà mülaà toyaà dürväkñ ataà suta | jäyate meruëä tulyaà çälagräma-çilärpitam ||415|| vidhi-hé no’pi yaù kuryät kriyä-mantra-vivarjitaù | cakra-püjäm aväpnoti samyak çästroditaà phalam ||416||

tatraiva cänyatra—

skandhe kå tvä tu yo’dhvänaà vahate çaila-näyakam | tenoòhaà tu bhavet sarvaà trailokyaà sa-caräcaram ||417|| brahma-hatyädikaà päpaà yat kiïcit kurute naraù | tat sarvaà nirdahaty äçu çälagräma-çilärcanam ||418|| na püjanaà na manträç ca na japo na ca bhävanä | na stutir nopacäraç ca çälagräma-çilärcane ||419|| çälagräma-çilä yatra tat té rthaà yojana-trayam | tatra dänaà ca homaç ca sarvaà koö i-guëaà bhavet ||420|| çälagräma-çiläyäà tu yaù çräddhaà kurute naraù | pitaras tasya tiñ ö hanti tå ptäù kalpa-çataà divi ||421|| çälagräma-samé pe tu kroça-mätraà samantataù | ké kaö o’pi må to yäti vaikuëö ha-bhuvanaà naraù ||422||

pädme ca—

çälagräma-çilä-cakraà yo dadyäd dänam uttamam | bhü-cakraà tena dattaà syät sa-çaila-vana-känanam ||423||

garuòa-puräëe— tiñ ö hanti nityaà pitaro manuñ yäs té rthäni gaìgädika-puñ karäëi | yajïäç ca medhä hy api puëya-çailäç cakräìkitä yasya vasanti gehe ||424||

pädme kärttika-mähätmye çré -yama-dhümrakeça-saàväde—

çälagräma-çiläyäà tu yair naraiù püjito hariù | saàçodhya teñ äà päpäni muktaye buddhito bhavet ||425|| kärttike mathuräyäà tu särüpyaà diçate hariù | çälagräma-çiläyäà vai pitè ë uddiçya püjitaù | kå ñ ëaù samuddharet tasya pitè n etän svalokatäm ||426||

bå han-näradé ye [1.38.67-68] ca yajïadhvajopäkhyänänte— çälagräma-çilä-rüpé yatra tiñ ö hati keçavaù | na bädhante’suräs tatra bhüta-vetälakädayaù ||427|| çälagräma-çilä yatra tat-té rthaà tat tapo-vanam | yataù sannihitas tatra bhagavän madhusüdanaù ||428||

çä lagrä ma-çilä s tä ç ca yadi dvä daça püjitä ù | çataà vä püjitaà bhaktyä tadä syä d adhikaà phalam ||429||

atha bä hulye tä sä à phala-viçeñaù pädme mägha-mähätmye [3.31.124-126] devadüta-vikuëòala-saàväde—

çilä dvädaça bho vaiçya çälagräma-çilodbhaväù | vidhivat püjitä yena tasya puëyaà vadämi te ||430|| koö i-dvädaça-liìgais tu püjitaiù svarëa-paìkajaiù | yat syäd dvädaça-käleñ u dinenaikena tad bhavet ||431| yaù punaù püjayed bhaktyä çälagräma-çiläçatam | uñ itvä sa harer loke cakravarté ha jäyate ||432|

skände kärttika-mähätmye [padma 6.120.31-33] çré -çiva-skanda-saàväde—

dvädaçaiva çilä yo vai çälagräma-samudbhaväù | arcayed vaiñ ëavo nityaà tasya puëyaà nibodha me ||433|| koö i-liìga-sahasrais tu püjitair jähnavé -taö e | käçé -väse yugäny añ ö au dinenaikena tad bhavet ||434|| kià punar bahunä yas tu pujayed vaiñ ëavo naraù | na hi brahmädayo deväù saàkhyäà kurvanti puëyataù ||435||

atha tat-kraya-vikraya-niñ edhaù tatraiva [padma 3.31.144-146]—

çälagräma-çiläyäà yo mülyam udghätayen naraù |

vikretä cänumantä ca yaù paré kñ äm udé rayet ||436|| sarve te narakaà yänti yävad ähüta-samplavam | ataù saàvarjayed vipra cakrasya kraya-vikrayam ||437||

atha pratiñ ö hä niñ edhaù tatraiva—

çälagräma-çiläyäà tu pratiñ ö hä naiva vidyate | mahä-püjäà tu kå tvädau püjayet täà tato budhaù ||438|| iti |

ato’dhiñ ö hä na-vargeñu süryä diñv iva mürtiñu | çä lagrä ma-çilaiva syä d adhiñ ö hä nottamaà hareù ||439||

atha sarvä dhiñ ö hä na-çraiñ ö hyam pädme [3.31.115-117] tatraiva—

hå di sürye jale vätha pratimä-sthaëòileñ u ca | samabhyarcya harià yänti naräs te vaiñ ëavaà padam ||440|| athavä sarvadä püjyo väsudevo mumukñ ubhiù | çälagräme-çilä-cakre vajra-ké ö a-vinirmite ||441|| adhiñ ö hänaà hi tad viñ ëoù sarva-päpa-praëäçanam | sarva-puëya-pradaà vaiçya sarveñ äm api muktidam ||442||

tatraiva kärttika-mähätmye yama-dhümrakeça-saàväde—

püjä ca vihitä tasya pratimäyäà nå pätmaja | çailé därumayé lauhé lepyä lekhyä ca saikatä | manomayé maëimayé çré -mürtir añ ö adhä små tä ||443|| çälagräma-çiläyäà tu säkñ ät çré -kå ñ ëa-sevanam | nityaà saànihitas tatra väsudevo jagad-guruù ||444||

skände kärttika-mähätmye çré -çiva-skanda-saàväde— suvarëärcä na ratnärcä na çilärcä surottama | çälagräma-çiläyäà tu sarvadä vasate hariù ||445||

ata evoktam—

hatyäà hanti yad-aìghri-saìga-tulasé steyaà ca toyaà pade naivedyaà bahu-madya-päna-duritaà gurv-aìganä-saìgajam | çré çädhé na-matiù sthitir hari-janais tat-saìgajaà kilbiñ aà çälagräma-çilä-nå siàha-mahimä ko’py eñ a lokottaraù ||446||

çä lagrä ma-çilä -rüpa-bhagavan-mahimä mbudheù | ürmé n gaëayituà çakyaù çré -caitanyä çrito’pi kaù ||447||

atha çä lagrä ma-çilä -püjä -nityatä pädme—

çälagräma-çilä-püjä vinä yo’çnäti kiïcana | sa caëòälädi-viñ ö häyäm äkalpaà jäyate kå miù ||448||

skände ca—

gauraväcala-çå ìgägrair bhidyate yasya vai tanuù | na matir jäyate yasya çälagräma-çilärcane ||449|| iti |

evaà çré -bhagavä n sarvaiù çä lagrä ma-çilä tmakaù | dvijaiù stré bhiç ca çüdraiç ca püjyo bhagavataù paraiù ||450|| tathä skände çré -brahma-närada-saàväde cäturmäsya-vrate çälagräma-çilärcä-prasaìge—

brähmaëa-kñ atriya-viçäà sac-chüdräëäm athäpi vä | çälagräme’dhikäro’sti na cänyeñ äà kadäcana ||451||

tatraivänyatra—

striyo vä yadi vä çüdrä brähmaëäù kñ atriyädayaù | püjayitvä çilä-cakraà labhante çäçvataà padam ||452|| iti |

ato niñedhakaà yad yad vacanaà çrüyate sphuö am | avaiñëava-paraà tat tad vijïeyaà tattva-darçibhiù ||453|| yathä—

brähmaëasyaiva püjyo’haà çucer apy açucer api | stré -çüdra-kara-saàsparço vajräd api suduùsahaù ||454|| praëavoccäraëärcaiva çälagräma-çilärcanät | brähmaëé -gamanäc caiva çüdraç caëòälatäm iyät ||455||

sanä tanaù: tad eva çré -näradoktyä pramäëayati—brähmaëeti | satäà vaiñ ëavänäà çüdräëäà, çälagräme çré -çälagräma-çilärcane, anyeñ äm asatäà çüdräëäm | ataeva çüdram adhikå tyoktaà väyu-puräëe—

ayäcakaù pradätä syät kå ñ ià vå tty-artham äcaret | puräëaà çå ëuyän nityaà çälagrämaà ca püjayet || iti |

evaà mahä-puräëänäà vacanaiù saha—brähmaëasyaiva püjyo’ham iti vacanasya virodhän mätsarya-paraiù smärtaiù kaiçcit kalpitam iti mantavyam | yadi ca yuktyä siddhaà sa-mülaà syät tarhi cävaiñ ëaviù çüdrais tädå çé bhiç ca stré bhis tat-püjä na kartavyä, yathä-vidhi gå hé ta-viñ ëu-dé kñ äkaiç ca taiù kartvyeti vyavasthäpané yam | yataù çüdreñ v antyajeñ v api madhye ye vaiñ ëaväs te çüdrädayo na kilocyante | tathä ca näradé ye— çvapaco’pi mahé päla viñ ëor bhakto dvijodhikaù iti | itihäsa-samuccaye—

na çüdrä bhagavad-bhaktaà niñ ädaà çvapacaà tathä | vé kñ ate jäti-sämänyät sa yäti narakaà dhruvam || iti |

pädme ca—

na çüdrä bhagavad-bhaktäs te tu bhägavatä naräù | sarva-varëeñ u te çüdrä ye na bhaktä janärdane || iti |

etad-ädikaà cägre vaiñ ëava-mähätmye vistareëa vyaktaà bhävi | kià ca, bhagavad-dé kñ ä-prabhävena çüdrädé näm api vipra-sämyaà siddham eva | tathä ca tatra—yathä käïcanatäà yäti ity ädi | etac ca präg-dé kñ ä-mähätmye likhitam eva | ata eva tå té ya-skandhe devahüti-väkyam [BhP 3.33.6]—

yan-näma-dheya-çravaëänuké rtanäd yat-prahvaëäd yat-smaraëäd api kvacit | çvädo’pi sadyaù savanäya kalpate kutaù punas te bhagavan nu darçanät || iti |

savanäya yajanäya kalpate yogyo bhavaté ty arthaù | ata eva vipraiù saha vaiñ ëavänäm ekatraiva gaëanä | tathä ca hari-bhakti-sudhodaye çré -bhagavad-brahma-saàväde—

té rthäny açvattha-taravo gävo vipräs tathä svayam | mad-bhaktäç ceti vijïeyäù païca te tanavo mama || iti |

caturtha-skandhe [BhP 4.21.12] çré -på thu-mahäräja-varëane—

sarvaträskhalitädeçaù sapta-dvé paika-daëòa-dhå k | anyatra brähmaëa-kuläd anyaträcyuta-gotrataù || iti |

é mahäräjasyoktau [BhP 4.21.37] mä jätu tejaù prabhaven maha-rddhibhis titikñ ayä tapasä vidyayä ca | dedé pyamäne ïjita-devatänäà kule svayaà räja-kuläd dvijänäm || iti |

atra çré -svämi-pädänäà ö é kä—mahatyaç ca tä å ddhayaç ca täbhir yad-räja-kulasya tejas tat tasmät sakäçäd dvijänäà vipräëäà kule ajito devatä-püjyo yeñ äà vaiñ ëavänäà, teñ äà kule mä jätu prabhavet | kadäcid api prabhavaà na karotu | kathambhüte ? samå ddhibhir vinäpi svayam eva titikñ ädibhir dedé pyamäna iti | puraïjanoktau [BhP 3.26.24] ca—

tasmin dadhe damam ahaà tava vé ra-patni yo 'nyatra bhüsura-kulät kå ta-kilbiñ as tam | paçye na vé ta-bhayam unmuditaà tri-lokyäm anyatra vai mura-ripor itaratra däsät || iti |

taträpi saiva ö é kä—he vé ra-patni ! yas te kå täparädhaù | tasminn ahaà brähmaëa-kuläd anyatra anyasmin muraripu-däsäd itaratra ca damaà dadhe, daëòaà karomé ty adi | é då çäni ca vacanäni çré -bhägavatädau bahüny eva santi | itthaà vaiñ ëavänäà brähmaëaiù saha sämyam eva sidhyati | kià ca—vipräd dviñ aò-guëa-yutät [BhP 7.9.10] ity ädi-vacanair vaiñ ëava-brähmaëebhyo né ca-jäti-jätänäm api vaiñ ëavänäà çraiñ ö hyaà nirdiçyatetaräm | ata evoktaà çré -bhagavatä çré -hayagré veëa çré -hayaçé rñ a-païcarätre çré -puruñ ottama-pratiñ ö hänte—

mürtipänäà tu dätavyä deçikärdhena dakñ iëä | tad-ardhaà vaiñ ëavänäà tu tad-ardhaà tad-dvijanmanäm || iti |

ato yuktam eva likhita sarvair bhagavataù paraiù püjya iti | tathä ca brahma-vaivarte priyavratopäkhyäne dharma-vyädhasyäpi çré -çälagräma-çilä-püjanam uktam— tataù sa vismitaù çrutvä dharma-vyädhasya tad-vacaù | tasthau sa ca samäné ya darçayämäsa tav ubhau ||

ninikta-vasanau vå ddhäväsanasthau nijau gurü | çälagräma-çiläà caiva tat-samé pe supüjitam || iti |

aträcäraç ca—satäà madhya-deçe’smin viçeñ ato dakñ iëa-deçe ca mahattamänäà çré -vaiñ ëavänäà pramäëam iti dik | evaà çré -bhägavata-päö haädäv apy adhikäro vaiñ ëavänäà drañ ö avyaù | yato vidhi-niñ edhä bhagavad-bhaktänäà na bhavanté ti devarñ i-bhütäpta-nè ëäà pitè ëäm [BhP 11.5.41] ity ädi-vacanaiù | tathä karma-parityägädinäpi na kaçcid doñ o ghaö ata iti tävat karmäëi kurvé ta [BhP 11.20.9] iti, yadä yasyänugå hëäti bhagavän [BhP 4.29.46] ity ädi vacanaiç ca vyaktaà bodhitam evästi | etat sarvam agre çré -vaiñ ëava-mähätmye vistareëa vyaktaà bhävi ||454-455|| çvädatvam atra çva-bhakñ aka-jäti-viçeñ atvam eva çvänam atté ti nirukter vartamäna-prayogät kravyädavat tac-ché latva-präpteù | kädäcitka-bhakñ aëa-präyaçcitta-vivakñ äyäà tv até taù prayogaù kriyeta | rüòhir yogam apaharaté ti nyäyena ca tad virudhyate | ataeva çvapaca iti tair vyäkhyätam | savanaà cätra soma-yäga ucyate | tataç cäsya bhagavan-näma-çravaëädy-ekatarät sadya eva savana-yogyatä-pratiküla-durjätitva-prärambhaka-prärabdha-päpa-näçaù pratipadyate | uddhavaà prati bhagavatä ca – tasmät bhaktiù punäti man-niñ ö hä çvapäkän api sambhavät [BhP 11.14.20] iti kaimutyärtham eva proktam ity äyäti | kintu yogyatvam atra çvapacatva-präpaka-prärabdha-päpa-vicchinnatva-mätram ucyate | savanärthaà tu guëäntarädhänam apekñ ata eva | brähmaëa-kumäräëäà çaukre janmani yogyatve saty api sävitra-daiksya-janmäpekñ ävat | säviträdi-janmani tu sad-äcära-präpter iti savane pravå ttir na yujyate | tasmät püjyatva-mätre tätparyam ity abhipretya ö é kä-kå dbhir apy uktam anena püjyatvaà lakñ yata iti | tathäpi jäti-doñ a-haratvena prärabdha-häritvaà tu vyaktam eväyätam | sandhä ryaä vaiñëavair yatnä c chä lagrä ma-çilä ’suvat | sä cä rcyä dvä rakä -cakrä ìkitopetaiva sarvadä ||456|| brähme tatraiva—

çälagrämodbhavo devo devo dväravaté -bhavaù | ubhayoù saìgamo yatra muktis tatra na saàçayaù ||457||

skände çré -brahma-närada-saàväde—

cakräìkitä çilä yatra çälagräma-çilägrataù | tiñ ö hate muni-çärdüla vardhante tatra sampadaù ||458||

tatraivänyatra—

pratyahaà dvädaça çiläù çälagrämasya yo’rcayet | dväravatyäù çilä-yuktäù sa vaikuëö he mahé yate ||459||

atha çré -dvä rakä -cakrä ìka-lakñaëä ni çré -prahläda-saàhitäyäm—

ekaù sudarçano dväbhyäà lakñ mé -näräyaëaù små taù | tribhis trivikramo näma caturbhiç ca janärdanaù ||460|| païcabhir väsudevas tu ñ aòbhiù pradyumna ucyate | saptabhir baladevas tu añ ö abhiù puruñ ottamaù ||461|| navabhiç ca nava-vyüho daçabhir daça-mürtikaù | ekädaçaiç cäniruddho dvädaçair dvädaçätmakaù |

anyeñ ü bahu-cakreñ u anantaù pariké rtitaù ||462||

atha dvä daça-cakrä ìka-mä hä tmyam värähe—

ye kecic caiva päñ äëä viñ ëu-cakreëa mudritäù | teñ äà sparçana-mätreëa mucyate sarva-pätakaiù ||463||

gäruòe—

sudarçanädyäs tu çiläù püjitäù sarva-kämadäù ||464|| skände ca—

bhaktyä vä yadi väbhaktyä cakräìkaà püjayen naraù | api cet suduräcäro mucyate nätra saàçayaù ||465||

dvärakä-mähätmye ca dvärakä-gatänäà çré -brahmädé näm uktau—

etad vai cakra-té rthaà tu yac chilä cakra-cihnitä | muktidä päpinäà loke mleccha-deçe’pi püjitä ||466||

atha teñv eva cakra-bhedena phala-bhedaù kapila-païcarätre—

eka-cakras tu päñ äëo dväravatyäù suçobhanaù | sudarçanäbhidho yo’sau mokñ aika-phala-däyakaù ||467|| lakñ mé -näräyaëo dväbhyäà bhukti-mukti-phala-pradaù | ebhiç cäcyuta-rüpo’sau phalam aindraà prayacchati ||468|| catur-bhujaç catuç-cakraç catur-varga-phala-pradaù | païcabhir väsudevaç ca janma-må tyu-bhayäpahaù ||469|| ñ aòbhiù pradyumna eväsau lakñ mé à käntià dadäti saù | saptabhir balabhadro’sau gotra-ké rti-vivardhanaù ||470|| dadäti väïchitaà sarvam añ ö abhiù puruñ ottamaù | nava-cakro nå siàhas tu phalaà yacchaty anuttamam ||471|| räjya-prado daçabhis tu daçävatärakaù små taù | ekädaçabhir aiçvaryam aniruddhaù prayacchati ||472|| nirväëaà dvädaçätmäsau saukhyadaç ca supüjitaù ||473||

atha varëä di-bhedena doña-guëä ù püjyatvä püjyatve ca tatraiva—

kå ñ ëa må tyu-prado nityaà dhümraç caiva bhayävahaù | asvästhyaà karburo dadyän né las tu dhana-hänidaù ||474||

chidro däridrya-duùkhäni dadyät sampüjito dhruvam | päëòaras tu mahad duùkhaà bhagno bhäryä-viyogadaù ||475|| putra-pautra-dhanaiçvarya-sukham atyantam uttamam | dadäti çukla-varëaç ca tasmäd enaà samarcayet ||476||

çré -prahläda-saàhitäyäm—

kå ñ ëä må tyu-pradä nityaà kapilä ca bhayävahä | rogärtià karburä dadyät pé tä vitta-vinäçiné ||477|| dhümräbhä vitta-näçäya bhagnä bhäryä-vinäçikä | sac-chidrä ca trikoëä ca tathä viñ ama-cakrikä | ardha-candräkå tir yä ca püjyäs tä na bhavanti hi ||478||

gärgya-gälavayoù—

sukhadä sama-cakrä tu dvädaçé cottamä çubhä | vartulä caturasrä ca naräëäà ca sukha-pradä ||479|| trikoëä viñ amä caiva chidrä bhagnä tathaiva ca | ardha-candräkå tir yä tu püjärhä na bhavet tu sä | phalaà notpadyate tatra püjitäyäà kadäcana ||480||

iti çré -gopäla-bhaö ö a-vilikhite çré -bhagavad-bhakti-viläse

ädhiñ ö häniko näma païcamo viläsaù