bhartruhari sataka trisati - neeti · pdf filebhartruhari sataka trisati - neeti satakam ......
TRANSCRIPT
Bhartruhari Sataka Trisati - Neeti Satakam
dikkaalaadyanavacCinnaanantacinmaatramoortayE |
svaanubhootyEkamaanaaya namaH Saantaaya tEjasE || 1.1 ||
bOddhaarO matsaragrastaaH
prabhavaH smayadooShitaaH |
abOdhOpahataaH caanyE
jeerNam angE subhaaShitam || 1.2 ||
agnyaH sukham aaraadhyaH
sukhataram aaraadhyatE viSEShagnyaH |
gnyaanalavadurvidagdhaM
brahmaapi taM naraM na ranjayati || 1.3 ||
prasahya maNim uddharEnmakaravaktradaMShTraantaraat
samudram api santarEtpracaladoormimaalaakulam |
bhujangam api kOpitaM Sirasi puShpavaddhaarayEt
na tu pratiniviShTamoo^^Rukhajanacittam aaraadhayEth || 1.4 ||
labhEta sikataasu tailam api yatnataH peeDayan
pibEcca mRugatRuShNikaasu salilaM pipaasaarditaH |
kvacidapi paryaTanSaSaviShaaNam aasaadayEt
na tu pratiniviShTamoorkhacittam aaraadhayEth || 1.5 ||
vyaalaM baalamRuNaalatantubhirasau rOddhuM samujjRumbhatE
CEttuM vajramaNiM SireeShakusumapraantEna sannahyati |
maadhuryaM madhubindunaa racayituM kShaaraamudhEreehatE
Page 1 of 19
Vaidika Vignanam (http://www.vignanam.org)
nEtuM vaanCanti yaH khalaanpathi sataaM sooktaiH sudhaasyandibhiH || 1.6 ||
svaayattam EkaantaguNaM vidhaatraa
vinirmitaM Caadanam agnyataayaaH |
viSEShaa^^ataH sarvavidaaM samaajE
vibhooShaNaM maunam apaNDitaanaam || 1.7 ||
yadaa kincijgnyOhaM dvipa iva madaandhaH samabhavaM
tadaa sarvagnyOsmeetyabhavadavaliptaM mama manaH
yadaa kincitkincidbudhajanasakaaSaadavagataM
tadaa moorkhOsmeeti jvara iva madO mE vyapagataH || 1.8 ||
kRumikulacittaM laalaaklinnaM vigandhijugupsitaM
nirupamarasaM preetyaa khaadannaraasthi niraamiSham |
surapatim api Svaa paarSvasthaM vilOkya na SankatE
na hi gaNayati kShudrO jantuH parigrahaphalgutaam || 1.9 ||
SiraH SaarvaM svargaatpaSupatiSirastaH kShitidharaM
mheedhraaduttungaadavanim avanEScaapi jaladhim |
adhOdhO gangEyaM padam upagataa stOkam
athavaavivEkabhraShTaanaaM bhavati vinipaataH SatamukhaH || 1.10 ||
SakyO vaarayituM jalEna hutabhukcCatrENa sooryaatapO
naagEndrO niSitaagkuSEna samadO daNDEna gOgardabhau |
vyaadhirbhEShajasangrahaiSca vividhairmantraprayOgairviShaM
sarvasyauShadham asti SaastravihitaM moorkhasya nastyauShadhim || 1.11 ||
saahityasangeetakalaaviheenaH
saakShaatpaSuH pucCaviShaaNaheenaH |
Page 2 of 19
Vaidika Vignanam (http://www.vignanam.org)
tRuNaM na khaadannapi jeevamaanas
tadbhaagadhEyaM paramaM paSoonaam || 1.12 ||
yEShaaM na vidyaa na tapO na daanaM
gnyaanaM na SeelaM na guNO na dharmaH |
tE martyalOkE bhuvi bhaarabhootaa
manuShyaroopENa mRugaaScaranti || 1.13 ||
varaM parvatadurgEShu
bhraantaM vanacaraiH saha
na moorkhajanasamparkaH
surEndrabhavanEShvapi || 1.14 ||
SaastrOpaskRutaSabdasundaragiraH SiShyapradEyaagamaa
vikhyaataaH kavayO vasanti viShayE yasya prabhOrnirdhanaaH |
tajjaaDyaM vasudhaadipasya kavayastvarthaM vinaapeeSvaraaH
kutsyaaH syuH kupareekShakaa hi maNayO yairarghataH paatitaaH || 1.15 ||
harturyaati na gOcaraM kim api SaM puShNaati yatsarvadaapy
arthibhyaH pratipaadyamaanam aniSaM praapnOti vRuddhiM paraam |
kalpaantEShvapi na prayaati nidhanaM vidyaakhyam antardhanaM
yEShaaM taanprati maanam ujjhata nRupaaH kastaiH saha spardhatE || 1.16 ||
adhigataparamaarthaanpaNDitaanmaavamaMsthaas
tRuNam iva laghu lakShmeernaiva taansaMruNaddhi |
abhinavamadalEkhaaSyaamagaNDasthalaanaaM
na bhavati bisatanturvaaraNaM vaaraNaanaam || 1.17 ||
ambhOjineevanavihaaravilaasam Eva
Page 3 of 19
Vaidika Vignanam (http://www.vignanam.org)
haMsasya hanti nitaraaM kupitO vidhaataa |
na tvasya dugdhajalabhEdavidhau prasiddhaaM
vaidagdheekeertim apahartum asau samarthaH || 1.18 ||
kEyooraaNi na bhooShayanti puruShaM haaraa na candrOjjvalaa
na snaanaM na vilEpanaM na kusumaM naalankRutaa moordhajaaH |
vaaNyEkaa samalankarOti puruShaM yaa saMskRutaa dhaaryatE
kSheeyantE khalu bhooShaNaani satataM vaagbhooShaNaM bhooShaNam ||
1.19 ||
vidyaa naama narasya roopam adhikaM pracCannaguptaM dhanaM
vidyaa bhOgakaree yaSaHsukhakaree vidyaa gurooNaaM guruH |
vidyaa bandhujanO vidESagamanE vidyaa paraa dEvataa
vidyaa raajasu poojyatE na tu dhanaM vidyaaviheenaH paSuH || 1.20 ||
kShaantiScEtkavacEna kiM kim aribhiH krOdhOsti cEddEhinaaM
gnyaatiScEdanalEna kiM yadi suhRuddivyauShadhaM kiM phalam |
kiM sarpairyadi durjanaaH kim u dhanairvidyaanavadyaa yadi
vreeDaa cEtkim u bhooShaNaiH sukavitaa yadyasti raajyEna kim || 1.21 ||
daakShiNyaM svajanE dayaa parijanE SaaThyaM sadaa durjanE
preetiH saadhujanE nayO nRupajanE vidvajjanE caarjavam |
SauryaM SatrujanE kShamaa gurujanE kaantaajanE dhRuShTataa
yE caivaM puruShaaH kalaasu kuSalaastEShvEva lOkasthitiH || 1.22 ||
jaaDyaM dhiyO harati sincati vaaci satyaM
maanOnnatiM diSati paapam apaakarOti |
cEtaH prasaadayati dikShu tanOti keertiM
satsangatiH kathaya kiM na karOti puMsaam || 1.23 ||
Page 4 of 19
Vaidika Vignanam (http://www.vignanam.org)
jayanti tE sukRutinO
rasasiddhaaH kaveeSvaraaH |
naasti yEShaaM yaSaHkaayE
jaraamaraNajaM bhayam || 1.24 ||
soonuH saccaritaH satee priyatamaa svaamee prasaadOnmukhaH
snigdhaM mitram avancakaH parijanO niHklESalESaM manaH |
aakaarO ruciraH sthiraSca vibhavO vidyaavadaataM mukhaM
tuShTE viShTapakaShTahaariNi harau sampraapyatE dEhinaa || 1.25 ||
praaNaaghaataannivRuttiH paradhanaharaNE saMyamaH satyavaakyaM
kaalE Saktyaa pradaanaM yuvatijanakathaamookabhaavaH parEShaam |
tRuShNaasrOtO vibhangO guruShu ca vinayaH sarvabhootaanukampaa
saamaanyaH sarvaSaastrEShvanupahatavidhiH SrEyasaam ESha panthaaH ||
1.26 ||
praarabhyatE na khalu vighnabhayEna neecaiH
praarabhya vighnavihataa viramanti madhyaaH |
vighnaiH punaH punarapi pratihanyamaanaaH
praarabdham uttamajanaa na parityajanti || 1.27 ||
asantO naabhyarthyaaH suhRudapi na yaacyaH kRuSadhanaH
priyaa nyaayyaa vRuttirmalinam asubhangEpyasukaram |
vipadyuccaiH sthEyaM padam anuvidhEyaM ca mahataaM
sataaM kEnOddiShTaM viShamam asidhaaraavratam idam || 1.28 ||
kShutkShaamOpi jaraakRuSOpi SithilapraaNOpi kaShTaaM daSaam
aapannOpi vipannadeedhitiriti praaNEShu naSyatsvapi |
Page 5 of 19
Vaidika Vignanam (http://www.vignanam.org)
mattEbhEndravibhinnakumbhapiSitagraasaikabaddhaspRuhaH
kiM jeerNaM tRuNam atti maanamahataam agrEsaraH kEsaree || 1.29 ||
svalpasnaayuvasaavaSEShamalinaM nirmaaMsam apyasthi gOH
Svaa labdhvaa paritOSham Eti na tu tattasya kShudhaaSaantayE |
siMhO jambukam ankam aagatam api tyaktvaa nihanti dvipaM
sarvaH kRucCragatOpi vaanCanti janaH sattvaanuroopaM phalam || 1.30 ||
laangoolacaalanam adhaScaraNaavapaataM
bhoomau nipatya vadanOdaradarSanaM ca |
Svaa piNDadasya kurutE gajapungavastu
dheeraM vilOkayati caaTuSataiSca bhunktE || 1.31 ||
parivartini saMsaarE
mRutaH kO vaa na jaayatE |
sa jaatO yEna jaatEna
yaati vaMSaH samunnatim || 1.32 ||
kusumastavakasyEva
dvayee vRuttirmanasvinaH |
moordhni vaa sarvalOkasya
SeeryatE vana Eva vaa || 1.33 ||
santyanyEpi bRuhaspatiprabhRutayaH sambhaavitaaH pancaShaas
taanpratyESha viSEShavikramarucee raahurna vairaayatE |
dvaavEva grasatE divaakaraniSaapraaNESvarau bhaaskarau
bhraataH parvaNi paSya daanavapatiH SeerShaavaSEShaakRutiH || 1.34 ||
vahati bhuvanaSrENiM SEShaH phaNaaphalakasthitaaM
Page 6 of 19
Vaidika Vignanam (http://www.vignanam.org)
kamaThapatinaa madhyEpRuShThaM sadaa sa ca dhaaryatE |
tam api kurutE krODaadheenaM payOdhiranaadaraad
ahaha mahataaM niHseemaanaScaritravibhootayaH || 1.35 ||
varaM pakShacCEdaH samadamaghavanmuktakuliSaprahaarair
udgacCadbahuladahanOdgaaragurubhiH |
tuShaaraadrEH soonOrahaha pitari klESavivaSE
na caasau sampaataH payasi payasaaM patyurucitaH || 1.36 ||
siMhaH SiSurapi nipatati
madamalinakapOlabhittiShu gajEShu |
prakRutiriyaM sattvavataaM
na khalu vayastEjasO hEtuH || 1.37 ||
jaatiryaatu rasaatalaM guNagaNaistatraapyadhO gamyataaM
SeelaM SailataTaatpatatvabhijanaH sandahyataaM vahninaa |
SauryE vairiNi vajram aaSu nipatatvarthOstu naH kEvalaM
yEnaikEna vinaa guNastRuNalavapraayaaH samastaa imE || 1.38 ||
dhanam arjaya kaakutstha
dhanamoolam idaM jagat |
antaraM naabhijaanaami
nirdhanasya mRutasya ca || 1.39 ||
taaneendriyaaNyavikalaani tadEva naama
saa buddhirapratihataa vacanaM tadEva |
arthOShmaNaa virahitaH puruShaH kShaNEna
sOpyanya Eva bhavateeti vicitram Etath || 1.40 ||
Page 7 of 19
Vaidika Vignanam (http://www.vignanam.org)
yasyaasti vittaM sa naraH kuleenaH
sa paNDitaH sa SrutavaanguNagnyaH |
sa Eva vaktaa sa ca darSaneeyaH
sarvE guNaaH kaancanam aaSrayanti || 1.41 ||
daurmantryaannRupatirvinaSyati yatiH sangaatsutO laalanaat
viprOnadhyayanaatkulaM kutanayaacCeelaM khalOpaasanaat |
hreermadyaadanavEkShaNaadapi kRuShiH snEhaH pravaasaaSrayaan
maitree caapraNayaatsamRuddhiranayaattyaagapramaadaaddhanam || 1.42 ||
daanaM bhOgO naaSastisrO
gatayO bhavanti vittasya |
yO na dadaati na bhunktE
tasya tRuteeyaa gatirbhavati || 1.43 ||
maNiH SaaNOlleeDhaH samaravijayee hEtidalitO
madakSheeNO naagaH Saradi saritaH SyaanapulinaaH |
kalaaSEShaScandraH suratamRuditaa baalavanitaa
tannimnaa SObhantE galitavibhavaaScaarthiShu naraaH || 1.44 ||
parikSheeNaH kaScitspRuhayati yavaanaaM prasRutayE
sa paScaatsampoorNaH kalayati dharitreeM tRuNasamaam |
ataScaanaikaantyaadgurulaghutayaarthEShu dhaninaam
avasthaa vastooni prathayati ca sankOcayati ca || 1.45 ||
raajandudhukShasi yadi kShitidhEnum EtaaM
tEnaadya vatsam iva lOkam amuM puShaaNa
tasmiMSca samyaganiSaM paripOShyamaaNE
naanaaphalaiH phalati kalpalatEva bhoomiH || 1.46 ||
Page 8 of 19
Vaidika Vignanam (http://www.vignanam.org)
satyaanRutaa ca paruShaa priyavaadinee ca
hiMsraa dayaalurapi caarthaparaa vadaanyaa |
nityavyayaa pracuranityadhanaagamaa ca
vaaraanganEva nRupaneetiranEkaroopaa || 1.47 ||
aagnyaa keertiH paalanaM braahmaNaanaaM
daanaM bhOgO mitrasaMrakShaNaM ca
yEShaam EtE ShaDguNaa na pravRuttaaH
kOrthastEShaaM paarthivOpaaSrayENa || 1.48 ||
yaddhaatraa nijabhaalapaTTalikhitaM stOkaM mahadvaa dhanaM
tatpraapnOti marusthalEpi nitaraaM mErau tatO naadhikam |
taddheerO bhava vittavatsu kRupaNaaM vRuttiM vRuthaa saa kRuthaaH
koopE paSya payOnidhaavapi ghaTO gRuhNaati tulyaM jalam || 1.49 ||
tvam Eva caatakaadhaarO
seeti kEShaaM na gOcaraH |
kim ambhOdavaraasmaakaM
kaarpaNyOktaM prateekShasE || 1.50 ||
rE rE caataka saavadhaanamanasaa mitra kShaNaM Srooyataam
ambhOdaa bahavO vasanti gaganE sarvEpi naitaadRuSaaH |
kEcidvRuShTibhiraardrayanti vasudhaaM garjanti kEcidvRuthaa
yaM yaM paSyasi tasya tasya puratO maa broohi deenaM vacaH || 1.51 ||
akaruNatvam akaaraNavigrahaH
paradhanE parayOShiti ca spRuhaa |
sujanabandhujanEShvasahiShNutaa
Page 9 of 19
Vaidika Vignanam (http://www.vignanam.org)
prakRutisiddham idaM hi duraatmanaam || 1.52 ||
durjanaH parihartavyO
vidyayaalakRutOpi san |
maNinaa bhooShitaH sarpaH
kim asau na bhayankaraH || 1.53 ||
jaaDyaM hreemati gaNyatE vratarucau dambhaH Sucau kaitavaM
SoorE nirghRuNataa munau vimatitaa dainyaM priyaalaapini |
tEjasvinyavaliptataa mukharataa vaktaryaSaktiH sthirE
tatkO naama guNO bhavEtsa guNinaaM yO durjanairnaankitaH || 1.54 ||
lObhaScEdaguNEna kiM piSunataa yadyasti kiM paatakaiH
satyaM cEttapasaa ca kiM Suci manO yadyasti teerthEna kim |
saujanyaM yadi kiM guNaiH sumahimaa yadyasti kiM maNDanaiH
sadvidyaa yadi kiM dhanairapayaSO yadyasti kiM mRutyunaa || 1.55 ||
SaSee divasadhoosarO galitayauvanaa kaaminee
sarO vigatavaarijaM mukham anakSharaM svaakRutEH |
prabhurdhanaparaayaNaH satatadurgataH sajjanO
nRupaangaNagataH khalO manasi sapta Salyaani mE || 1.56 ||
na kaSciccaNDakOpaanaam
aatmeeyO naama bhoobhujaam |
hOtaaram api juhvaanaM
spRuShTO vahati paavakaH || 1.57 ||
maunOum^^ookaH pravacanapaTurbaaTulO jalpakO vaa
dhRuShTaH paarSvE vasati ca sadaa doorataScaapragalbhaH |
Page 10 of 19
Vaidika Vignanam (http://www.vignanam.org)
kShaantyaa bheeruryadi na sahatE praayaSO naabhijaataH
sEvaadharmaH paramagahanO yOginaam apyagamyaH || 1.58 ||
udbhaasitaakhilakhalasya viSRunkhalasya
praagjaatavistRutanijaadhamakarmavRuttEH |
daivaadavaaptavibhavasya guNadviShOsya
neecasya gOcaragataiH sukham aapyatE || 1.59 ||
aarambhagurvee kShayiNee kramENa
laghvee puraa vRuddhimatee ca paScaat |
dinasya poorvaardhaparaardhabhinnaa
CaayEva maitree khalasajjanaanaam || 1.60 ||
mRugameenasajjanaanaaM tRuNajalasantOShavihitavRutteenaam |
lubdhakadheevarapiSunaa niShkaaraNavairiNO jagati || 1.61 ||
vaanCaa sajjanasangamE paraguNE preetirgurau namrataa
vidyaayaaM vyasanaM svayOShiti ratirlOkaapavaadaadbhayam |
bhaktiH Soolini SaktiraatmadamanE saMsargamuktiH khalE
yEShvEtE nivasanti nirmalaguNaastEbhyO narEbhyO namaH || 1.62 ||
vipadi dhairyam athaabhyudayE kShamaa
sadasi vaakyapaTutaa yudhi vikramaH |
yaSasi caabhirucirvyasanaM Srutau
prakRutisiddham idaM hi mahaatmanaam || 1.63 ||
pradaanaM pracCannaM gRuham upagatE sambhramavidhiH
priyaM kRutvaa maunaM sadasi kathanaM caapyupakRutEH |
anutsEkO lakShmyaam anabhibhavagandhaaH parakathaaH
Page 11 of 19
Vaidika Vignanam (http://www.vignanam.org)
sataaM kEnOddiShTaM viShamam asidhaaraavratam idam || 1.64 ||
karE SlaaghyastyaagaH Sirasi gurupaadapraNayitaa
mukhE satyaa vaaNee vijayi bhujayOrveeryam atulam |
hRudi svacCaa vRuttiH Srutim adhigataM ca SravaNayOr
vinaapyaiSvaryENa prakRutimahataaM maNDanam idam || 1.65 ||
sampatsu mahataaM cittaM
bhavatyutpalakOum^^alam |aapatsu ca mahaaSailaSilaa
sanghaatakarkaSam || 1.66 ||
santaptaayasi saMsthitasya payasO naamaapi na gnyaayatE
muktaakaaratayaa tadEva nalineepatrasthitaM raajatE |
svaatyaaM saagaraSuktimadhyapatitaM tanmauktikaM jaayatE
praayENaadhamamadhyamOttamaguNaH saMsargatO jaayatE || 1.67 ||
preeNaati yaH sucaritaiH pitaraM sa putrO
yadbharturEva hitam icCati tatkalatram |
tanmitram aapadi sukhE ca samakriyaM yad
EtattrayaM jagati puNyakRutO labhantE || 1.68 ||
EkO dEvaH kESavO vaa SivO vaa
hyEkaM mitraM bhoopatirvaa yatirvaa |
EkO vaasaH pattanE vaa vanE vaa
hyEkaa bhaaryaa sundaree vaa daree vaa || 1.69 ||
namratvEnOnnamantaH paraguNakathanaiH svaanguNaankhyaapayantaH
svaarthaansampaadayantO vitatapRuthutaraarambhayatnaaH paraarthE |
kShaantyaivaakShEparukShaakSharamukharamukhaandurjanaandooShayantaH
Page 12 of 19
Vaidika Vignanam (http://www.vignanam.org)
santaH saaScaryacaryaa jagati bahumataaH kasya naabhyarcaneeyaaH || 1.70 ||
bhavanti namraastaravaH phalOdgamair
navaambubhirdooraavalambinO ghanaaH |
anuddhataaH satpuruShaaH samRuddhibhiH
svabhaava ESha parOpakaariNaam || 1.71 ||
SrOtraM SrutEnaiva na kuNDalEna
daanEna paaNirna tu kankaNEna |
vibhaati kaayaH karuNaparaaNaaM
parOpakaarairna tu candanEna || 1.72 ||
paapaannivaarayati yOjayatE hitaaya
guhyaM nigoohati guNaanprakaTeekarOti |
aapadgataM ca na jahaati dadaati kaalE
sanmitralakShaNam idaM pravadanti santaH || 1.73 ||
padmaakaraM dinakarO vikaceekarOti
camdrpvOlaasayati kairavacakravaalam |
naabhyarthitO jaladharOpi jalaM dadaati
santaH svayaM parahitE vihitaabhiyOgaaH || 1.74 ||
EkE satpuruShaaH paraarthaghaTakaaH svaarthaM parityajanti yE
saamaanyaastu paraartham udyamabhRutaH svaarthaavirOdhEna yE |
tEmee maanuSharaakShasaaH parahitaM svaarthaaya nighnanti yE
yE tu ghnanti nirarthakaM parahitaM tE kE na jaaneemahE || 1.75 ||
kSheerENaatmagatOdakaaya hi guNaa dattaa puraa tEkhilaa
kSheerOttaapam avEkShya tEna payasaa svaatmaa kRuSaanau hutaH |
Page 13 of 19
Vaidika Vignanam (http://www.vignanam.org)
gantuM paavakam unmanastadabhavaddRuShTvaa tu mitraapadaM
yuktaM tEna jalEna Saamyati sataaM maitree punastveedRuSee || 1.76 ||
itaH svapiti kESavaH kulam itastadeeyadviShaam
itaSca SaraNaarthinaaM SikhariNaaM gaNaaH SEratE |
itOpi baDavaanalaH saha samastasaMvartakai^^Ru
ahO vitatam oorjitaM bharasahaM sindhOrvapuH || 1.77 ||
tRuShNaaM Cindhi bhaja kShamaaM jahi madaM paapE ratiM maa kRuthaaH
satyaM broohyanuyaahi saadhupadaveeM sEvasva vidvajjanam |
maanyaanmaanaya vidviShOpyanunaya prakhyaapaya praSrayaM
keertiM paalaya duHkhitE kuru dayaam EtatsataaM cEShTitam || 1.78 ||
manasi vacasi kaayE puNyapeeyooShapoorNaas
tribhuvanam upakaaraSrENibhiH preeNayantaH |
paraguNaparamaaNoonparvateekRutya nityaM
nijahRudi vikasantaH santa santaH kiyantaH || 1.79 ||
kiM tEna hEmagiriNaa rajataadriNaa vaa
yatraaSritaaSca taravastaravasta Eva |
manyaamahE malayam Eva yad^^aaSrayENa
kankOlanimbakaTujaa api candanaaH syuH || 1.80 ||
ratnairmahaarhaistutuShurna dEvaa
na bhEjirE bheemaviShENa bheetim |
sudhaaM vinaa na parayurviraamaM
na niScitaarthaadviramanti dheeraaH || 1.81 ||
kvacitpRuthveeSayyaH kvacidapi ca parankaSayanaH
Page 14 of 19
Vaidika Vignanam (http://www.vignanam.org)
kvacicCaakaahaaraH kvacidapi ca SaalyOdanaruciH |
kvacitkanthaadhaaree kvacidapi ca divyaambaradharO
manasvee kaaryaarthee na gaNayati duHkhaM na ca sukham || 1.82 ||
aiSvaryasya vibhooShaNaM sujanataa Sauryasya vaaksaMyamO
gnyaanasyOpaSamaH Srutasya vinayO vittasya paatrE vyayaH |
akrOdhastapasaH kShamaa prabhaviturdharmasya nirvaajataa
sarvEShaam api sarvakaaraNam idaM SeelaM paraM bhooShaNam || 1.83 ||
nindantu neetinipuNaa yadi vaa stuvantu
lakShmeeH samaaviSatu gacCatu vaa yathEShTham |
adyaiva vaa maraNam astu yugaantarE vaa
nyaayyaatpathaH pravicalanti padaM na dheeraaH || 1.84 ||
bhagnaaSasya karaNDapiNDitatanOrmlaanEndriyasya kShudhaa
kRutvaakhurvivaraM svayaM nipatitO naktaM mukhE bhOginaH |
tRuptastatpiSitEna satvaram asau tEnaiva yaataH yathaa
lOkaaH paSyata daivam Eva hi nRuNaaM vRuddhau kShayE kaaraNam || 1.85
||
aalasyaM hi manuShyaaNaaM
SareerasthO mahaanripuH |
naastyudyamasamO bandhuH
kurvaaNO naavaseedati || 1.86 ||
CinnOpi rOhati tarkSheeNOpyupaceeyatE punaScandraH |
iti vimRuSantaH santaH santapyantE na duHkhEShu || 1.87 ||
nEtaa yasya bRuhaspatiH praharaNaM vajraM suraaH sainikaaH
Page 15 of 19
Vaidika Vignanam (http://www.vignanam.org)
svargO durgam anugrahaH kila harErairaavatO vaaraNaH |
ityaiSvaryabalaanvitOpi balabhidbhagnaH paraiH sangarE
tadvyaktaM nanu daivam Eva SaraNaM dhigdhigvRuthaa pauruSham || 1.88 ||
karmaayattaM phalaM puMsaaM
buddhiH karmaanusaariNee |
tathaapi sudhiyaa bhaavyaM
suvicaaryaiva kurvataa || 1.89 ||
khalvaatO divasESvarasya kiraNaiH santaaDitO mastakE
vaanCandESam anaatapaM vidhivaSaattaalasya moolaM gataH |
tatraapyasya mahaaphalEna patataa bhagnaM saSabdaM SiraH
praayO gacCati yatra bhaagyarahitastatraiva yaantyaapadaH || 1.90 ||
raviniSaakarayOrgrahapeeDanaM
gajabhujangamayOrapi bandhanam |
matimataaM ca vilOkya daridrataaM
vidhirahO balavaaniti mE matiH || 1.91 ||
sRujati taavadaSEShaguNakaraM
puruSharatnam alankaraNaM bhuvaH |
tadapi tatkShaNabhangi karOti
cEdahaha kaShTam apaNDitataa vidhEH || 1.92 ||
patraM naiva yadaa kareeraviTapE dOShO vasantasya kim
nOlookOpyava^^OkatE yadi divaa sooryasya kiM dooShaNam |
dhaaraa naiva patanti caatakamukhE mEghasya kiM dooShaNam
yatpoorvaM vidhinaa lalaaTalikhitaM tanmaarjituM kaH kShamaH || 1.93 ||
Page 16 of 19
Vaidika Vignanam (http://www.vignanam.org)
namasyaamO dEvaannanu hatavidhEstEpi vaSagaa
vidhirvandyaH sOpi pratiniyatakarmaikaphaladaH |
phalaM karmaayattaM yadi kim amaraiH kiM ca vidhinaa
namastatkarmabhyO vidhirapi na yEbhyaH prabhavati || 1.94 ||
brahmaa yEna kulaalavanniyamitO brahmaaDabhaaNDOdarE
viShNuryEna daSaavataaragahanE kShiptO mahaasankaTE |
rudrO yEna kapaalapaaNipuTakE bhikShaaTanaM kaaritaH
sooryO bhraamyati nityam Eva gaganE tasmai namaH karmaNE || 1.95 ||
naivaakRutiH phalati naivaa kulaM na SeelaM
vidyaapi naiva na ca yatnakRutaapi sEvaa |
bhaagyaani poorvatapasaa khalu sancitaani
kaalE phalanti puruShasya yathaiva vRukShaaH || 1.96 ||
vanE raNE SatrujalaagnimadhyE
mahaarNavE parvatamastakE vaa |
suptaM pramattaM viShamasthitaM vaa
rakShanti puNyaani puraakRutaani || 1.97 ||
yaa saadhooMSca khalaankarOti viduShO moorkhaanhitaandvEShiNaH
pratyakShaM kurutE pareekSham amRutaM haalaahalaM tatkShaNaat |
taam aaraadhaya satkriyaaM bhagavateeM bhOktuM phalaM vaanCitaM
hE saadhO vyasanairguNEShu vipulEShvaasthaaM vRuthaa maa kRuthaaH ||
1.98 ||
guNavadaguNavadvaa kurvataa kaaryajaataM
pariNatiravadhaaryaa yatnataH paNDitEna |
atirabhasakRutaanaaM karmaNaam aavipattEr
Page 17 of 19
Vaidika Vignanam (http://www.vignanam.org)
bhavati hRudayadaahee SalyatulyO vipaakaH || 1.99 ||
sthaalyaaM vaidooryamayyaaM pacati tilakaNaaMScandanairindhanaughaiH
sauvarNairlaangalaagrairvilikhati vasudhaam arkamoolasya hEtOH |
kRutvaa karpoorakhaNDaanvRuttim iha kurutE kOdravaaNaaM samantaat
praapyEmaaM karmbhoomiM na carati manujO yastOpa mandabhaagyaH ||
1.100 ||
majjatvambhasi yaatu mEruSikharaM SatruM jayatvaahavE
vaaNijyaM kRuShisEvanE ca sakalaa vidyaaH kalaaH SikShataam |
aakaaSaM vipulaM prayaatu khagavatkRutvaa prayatnaM paraM
naabhaavyaM bhavateeha karmavaSatO bhaavyasya naaSaH kutaH || 1.101 ||
bheemaM vanaM bhavati tasya puraM pradhaanaM
sarvO janaH svajanataam upayaati tasya |
kRutsnaa ca bhoorbhavati sannidhiratnapoorNaa
yasyaasti poorvasukRutaM vipulaM narasya || 1.102 ||
kO laabhO guNisangamaH kim asukhaM praagnyEtaraiH sangatiH
kaa haaniH samayacyutirnipuNataa kaa dharmatattvE ratiH |
kaH SoorO vijitEndriyaH priyatamaa kaanuvrataa kiM dhanaM
vidyaa kiM sukham apravaasagamanaM raajyaM kim aagnyaaphalam || 1.103 ||
apriyavacanadaridraiH priyavacanadhanaaDhyaiH svadaaraparituShTaiH |
paraparivaadanivRuttaiH kvacitkvacinmaNDitaa vasudhaa || 1.104 ||
kadarthitasyaapi hi dhairyavRuttEr
na SakyatE dhairyaguNaH pramaarShTum |
adhOum^^ukhasyaapi kRutasya vahnEr
Page 18 of 19
Vaidika Vignanam (http://www.vignanam.org)
naadhaH Sikhaa yaati kadaacidEva || 1.105 ||
kaantaakaTaakShaviSikhaa na lunanti yasya
cittaM na nirdahati kipakRuSaanutaapaH |
karShanti bhooriviShayaaSca na lObhapaaSair
lOkatrayaM jayati kRutsnam idaM sa dheeraH || 1.106 ||
EkEnaapi hi SoorENa
paadaakraantaM maheetalam |
kriyatE bhaaskarENaiva
sphaarasphuritatEjasaa || 1.107 ||
vahnistasya jalaayatE jalanidhiH kulyaayatE tatkShaNaan
mEruH svalpaSilaayatE mRugapatiH sadyaH kurangaayatE |
vyaalO maalyaguNaayatE viSharasaH peeyooShavarShaayatE
yasyaangEkhilalOkavallabhatamaM SeelaM samunmeelati || 1.108 ||
lajjaaguNaughajananeeM jananeem iva svaam
atyantaSuddhahRudayaam anuvartamaanaam |
tEjasvinaH sukham asoonapi santyajanati
satyavratavyasaninO na punaH pratignyaam || 1.109 ||
Web Url: http://www.vignanam.org/veda/bhartruhari-sataka-trisati-neeti-satakam-plainenglish.html
Page 19 of 19
Vaidika Vignanam (http://www.vignanam.org)