ۺزجعمہ ڑکمیۺ۔ایک

)THE MIRACLE IN THE SPIDER (

ۺ: فنصمک

ک

اہروؿۺی

ۺدبعادیمحلۺولدیھۺ: رتممج

نکی

شف

ا

اؾۺۺ

اقرنیئۺےکۺن

ۺوچہکنۺتقیقحۺ‘‘ رظنۂیۺاراقتءۺیکۺومتۺ’

ت

ک

ۺدنمشۺوفسلفںۺیکۺاینبدۺےہ۔ۺڈارون ب

ۺاخصۺنبابۺاسۺےئلۺصتخمۺایکۺایگۺےہۺویکہکنۺہیۺرظنہیۺامتؾۺذمہ ےکۺےئلۺایک

ت

ادۺ ۺ

ۺ ۺ اچۺ ب ںۺ ۺاسۺرظنرظنۺ ۺ دۺاا اۺ ۺ دۺ رکۺےہۺاسۺےئلۺ ۺایک

دنیۺنکاۺکیکشتۺاکۺاکشرۺوہۺاج ۺ ۺ ۺ وکاورۺااۺ ءۺ ۺوودۺ

اۺےہۺسجۺاکۺدنیۺےسۺرہگاۺقلعتۺےہ۔ۺہیۺادش

ت

ہضیۺنبۺاجن

ۺامہۺا

ت

کۺاہنی ۺےہوکۺایک ب

کی

ۺا رضوریۺےہۺہکۺہیۺ املئۺایکۺےہ۔ۺانچہچنۺاسۺنباتۺاکۺااہظرۺہکۺہیۺرظنہیۺایک

اریۺ ارےۺاقرنیئۺ ۺےسۺھچکۺاےسیۺوہںۺںیہنجۺہ

ۺےچنہپ۔ۺوہاتکسۺےہۺہ

ت

ۺی ۺایک ۺہ

ت

م

اۺامہۺ

ۺیہۺاتکبۺڑپےنھۺاکۺومعقۺےلموکۺل اتکوبںۺ ۺےسۺرصػۺایک

ۺنبابۺاسۺوموضعۺےکۺالخےصۺےکۺےئلۺرقمرۺ ۺدنکاۺاجےئ۔ۺۺ مہۺہیۺومزوںۺےتھجمسۺںیہۺہکۺاسۺاتکبۺ ۺایک

آینۺآنکاتۺیکۺروینشۺ ۺایبؿۺےئکۺےئگۺںیہۺاورۺولوگںۺ ۺاہللۺےکۺااکحام

ت

ۺےسۺقلعتمۺاسملئۺا ب

تۺےنھکیسۺاورۺاؿۺےکۺاطمقبۺزدنیگۺفنصمۺیکۺامتؾۺاتکوبںۺ ۺذمہ

اؿۺرسب ۺیکۺدوعتۺدیۺیئگۺےہ۔ۺاہللۺیکۺآنکاتۺےسۺقلعتمۺامتؾۺاضمنیمۺاسۺرطحۺایبؿۺےئکۺےئگۺںیہۺہکۺاقریۺےکۺذنہۺ ۺکشۺیکۺ یئۺاجنگشئۺنکاۺ

اہیلۺن

ا۔ۺسجۺاصلخمہنوکۺاسدہۺوۺرواںۺاولسبۺ ۺاانپنکاۺایگۺےہۺاسۺ ۺاسۺنباتۺ ۺینیقی

ت

ۺرمعۺاکۺصخشۺوخاہۺوہۺیسکۺیھبۺاعمرشرکۺےقبطۺےسۺقلعتۺ نبایقۺںیہنۺرہۺاجن ۺدنکاۺےہۺہکۺہ

ۺیہۺتسشنۺ ۺاؿۺاتکوبںۺ ۺمتخۺ ۺ ۺدمدۺداتیۺےہ۔ۺ ۺاورۺلہسۺادنازۺایبؿۺایک

اۺوہوکۺاؿۺاتکوبںۺ ۺہبۺآاسینۺھجمسۺےکس۔ہیۺوم

ت

ۺ ۺیتخسۺےسۺ دۺرھک ب

ذمہ

ادۺیھبۺاؿۺاتکوبںۺ ۺایبؿۺ دہ

دیک ۺںیہنۺ ۺن اےت۔ۺۺ ۺواےلۺاا

ت

ۺوہےتۺںیہۺاورۺاؿۺےکۺنتمۺیکۺ

اقحقئۺےسۺاتم

ۺرگوہۺ ۺھٹیبۺ ۺدوراؿۺوگتفگۺاسۺاتکبۺ ۺنباتۺ ۺیکۺاجۺیتکسۺےہ۔وہۺفنصمۺیکۺدرگیۺبتکۺیکۺامدننۺہیۺاتکبۺارفنادیۺوطرۺ ۺیھبۺڑپیھۺاجۺیتکسۺےہۺنکاۺرھپۺایک

ت

ک

چ

اۺ ےتہۺںیہۺاںیھن

ۺدورسےۺ ۺاےنپۺایخالتۺاورۺرجتنباتۺےسۺآاگہۺاقرنیئۺواؿۺاتکوبںۺےسۺدیفتسمۺوہن ۺہیۺوگتفگۺتہبۺافدئہۺدنمۺوسحمسۺوہۺیگۺویکہکنۺارطسحۺوہۺایک

ۺںیکسۺےگ۔ۺۺ

یک ۺہیۺہکۺاؿۺاتکوبںۺ وکۺوۺرصػۺاہللۺیکۺوخونشدیۺاحلصۺ ۺیکۺاخرطۺیھکلۺیئگۺںیہوکۺڑپےنھۺاورۺدورسوںۺےکۺاسےنمۺشیپۺ ۺ ۺدمدۺاگ

ۺمیظعۺدینیۺم ریۺایک

ت

م

ۺرط

ۺےسۺوم اۺ ےتہۺںیہوکۺاؿۺےکۺےئلۺسب

ۺدنیۺاچنہپن

ت

ۂقیۺغیلبتۺہیۺۺوہیگ۔ۺفنصمۺیکۺامتؾۺبتکۺوکۺاقریۺ ۺاقلئۺ ۺیتیلۺںیہ۔ۺااۺےئلۺوۺولگۺدورسوںۺی

بیغۺدںی۔ۺۺ

ت

ےہۺہکۺوہۺولوگںۺ ۺہیۺاتکںیبۺڑپےنھۺیکۺ

یۺاحفصتۺ ۺدرجۺفنصمۺیکۺدرگی

ۺےسۺقلعتمۺاسملئۺ ۺوکۺوۺمہۺہیۺادیمۺ ےتۺںیہۺہکۺاقریۺاسۺاتکبۺےکۺآخ ب

ۺاتکوبںۺ ۺرصبتےۺڑپےھۺاگۺاورۺاؿۺ ۺذمۺہ

ڑپےنھۺ ۺدیفمۺاورۺرسمتۺشخبۺںیہۺوکۺومودۺومادۺےکۺیتمیقۺرسےمشچۺیکۺدقرداینۺ ےۺاگ۔ۺ

ازۺایبؿۺوۺدقمسۺوموضاعتۺےکۺےئلۺدورسیۺاتکوبںۺےکۺ ب سکعۺاؿۺاتکوبںۺ ۺآپۺ ۺہنۺوتفنصمۺےکۺذارکۺایخالتوکۺہبتشمۺذراعئۺ ۺینبمۺرشتاحیتوکۺاورۺااسیۺادن

اتۺوۺدؽۺ ۺارحناػۺدیپاۺ ےتۺںیہ

ۺارتحاؾۺوۺمیظعتۺاکۺن اسۺہنۺ ےۺوکںیلمۺےگۺاورۺہنۺیہۺامویسۺنکۺوکۺکشۺڈاےنلۺواےلۺاورۺونقیطۺایبن بب

۔ۺۺواج

ۺاضمنیمۺ

ت

رہفس

شیپۺظفلۺ

دابیہچۺ

ڑکمیۺےکۺاکشریۺرطےقیۺ

اےنلھچۺ د ۺوایلۺڑکمیۺیکۺوصخایصتۺ

رمشیۺاکۺزجعمہۺ

اجےلوکۺوصنمہبۺدنبیۺاکۺریحتۺازیگنۺومنہنۺۺ

ۺاکۺزجعمہۺ

ااتتخؾۺ

ۺ:رظنۂیۺاراقتءۺ بک

ی

ۺا ایک

ونسٹۺ

شیپۺظفلۺ

ۺےھننۺےسۺڑیکےۺ ۺینبم ۺدپسچلۺںیہن۔وہۺہیۺ ںیچۺےگۺہکۺایک دیک

ۺاتکبۺوہۺاتکسۺےہۺہکۺضعبۺاقرنیئۺہیۺایخؽۺ ںیۺےگۺہکۺاسۺاتکبۺاکۺوموضعۺاؿۺےکۺ

ۺیھبۺںیہنۺاتچب۔ۺ ۺ

تت

اؿۺےکۺےئلۺھچکۺںیہنۺراھکۺاورۺرصموػۺراتفرۺزدنیگۺ ۺاؿۺےکۺن اسۺایسیۺاتکبۺےکۺاطمےعلۺاکۺوق

ۺزنکادہۺدشکلۺاورۺ اا

ت

بتشی

ناوؽۺوکۺ

ۺن وہۺںۺےگ۔ۺنکاۺرھپۺوہۺایخؽۺ ںیۺےگۺہکۺ‘‘ اکرآدم’’وہۺاتکسۺےہۺیہیۺولگۺرھپۺہیۺوسحمسۺ ںیۺہکۺاعمیشۺاورۺایساۺقیقحتۺ ۺبتکۺنکاۺایک

ۺاقریۺےکۺاہھتۺ ۺےہۺاؿۺامشیبدرگی

تت

ۺوہںۺیگ۔ۺاحالہکنۺتقیقحۺہیۺےہۺہکۺہیۺاتکبۺوۺاسۺوق

رۺاتکوبںۺےسۺۺاضمۺنیمۺ اتکںیبۺاؿۺےکۺےئلۺزنکادہۺدیپسچلۺاکۺنباع

ۺاطمہعلۺ ۺاکچۺےہۺاورۺاؿۺےسۺںیہکۺزنکادہۺولعمامتۺشیپۺ ےۺیگ۔ۺویکہکنۺہیۺاتکبوکۺایح‘ دیفم’زنکادہۺ

ت

ۺوہیگۺنجۺاکۺوہۺابۺی

ت

بای

یکۺ) Biology(ایتتۺن

ۺےھننۺےسۺاجونرۺ امہۺ ۺےکۺےئلۺرحت ک ۺیکۺیئگۺوہ۔ۺاتکبۺاکۺوموضعۺ‘ ڑکمیۺ’ دراۺاتکبۺںیہنۺوۺایک

رضورۺےہۺرگمۺاسۺیکۺالصۺ‘ ڑکمی’ ۺلصفمۺولعمامتۺا

ۺ رکۺےہ۔ۺاتیمہۺزدنیگۺیکۺاسۺاتیلصۺےسۺواہتسبۺےہۺہکۺےسجۺہیۺےبۺاقنبۺ رکۺےہوکۺاورۺاسۺاغیپؾۺ ۺوپدیشہۺےہۺوۺہیۺشیپ

اتۺوخدۺتہبۺریغۺامہۺےہ۔ۺارگۺآپۺہیۺیسکۺاےسیۺصخشۺ ۺامھتۺدںیۺسجۺ ۺہیۺےلہپۺ

ۺااسیۺآہلۺےہۺوۺیب ۺ یبۺیکۺرطحۺ۔۔۔ۺ یبۺایک یھبکۺہنۺدیھکیۺوہۺاورۺااۺنبالکلۺایک

اوافقۺوہۺوتۺاےسۺاےنپۺاہھتۺ ۺامھتیئۺیئگۺ

اےلۺےکۺنبایمہۺقلعتۺےسۺیھبۺن

ت

ۺےبۺاکرۺڑکٹاۺولعمؾۺوہیگ۔ۺ) یب(ہیۺزیچۺالیملعۺیکۺ ءۺ ۺ یبۺاورۺن ےبۺینعمۺاورۺولےہۺاکۺایک

اےلۺ ۺدنبۺ ےکۺریھکۺیئگۺوہۺوتۺاسۺومعقۺ

ت

اےلۺیک(احالہکنۺارگۺدروازےۺےکۺےھچیپۺ یئۺتہبۺیہۺیتمیقۺزیچوکۺن

ت

ۺوہۺ) اسۺن

ت

بای

ۺےسۺیتمیقۺےشۺن یبۺیہۺداینۺیکۺسب

یتکسۺےہ۔ۺ

اۺےہۺاورۺاسۺ یبۺےسۺےنلھکۺواےلۺ‘ یب’یۺ ۺاتکبۺاکۺوموضعۺ دنکاۺاجےئوکۺہکلبۺاہیںۺاےسۺوطبرۺہیۺاتکبۺےنھکلۺاکۺدصقمۺرصػۺہیۺںیہنۺہکۺڑکم

اامعتسؽۺ ۺالن

ۺدرنکاتفۺ ۺاتکسۺےہ۔ۺویکہکنۺاسۺ) reality(دروازےۺےکۺےھچیپۺواعقۺتقیقح

تت

نیۺاچسیئۺےہۺےسجۺ یئۺیھبۺصخشۺاینپۺزدنیگۺ ۺیسکۺیھبۺوق

ت

وہۺمیظعۺ

ۺ ۺ

ت

بای

سقد رۺےبۺاینبدۺےہۺ۔اورۺاسۺےکۺاسھتۺاسھتۺںیمہۺدنچۺ االتۺےکۺتقیقحۺ ۺہیۺنکدنکاۺےہۺہکۺرظنۂیۺاراقتءۺوۺقحۺ ۺالٹھج ۺواولںۺ ۺشیپۺایکۺےہۺوکۺ

اؿۺازؽۺےسۺالتمیشۺےہ۔

امہۺےئکۺںیہ۔اےسیۺوانباتۺنجۺاکۺینبۺونان

یگۺاکۺزدن’اورۺ‘ےھجمۺاورۺاکانئتۺ ۺےسیکۺ ۺایکۺایگ؟’وکۺ‘ ۺ ؿۺوہں؟’وانباتۺیھبۺا

اؿۺاینبدیۺ اولںۺےکۺوابۺیہۺدروازےۺےکۺےھچیپۺواعقۺتقیقحۺںیہ۔ۺ‘ دصقمۺوبلطمۺایکۺےہ؟

اؿۺاورۺاکانئتوکۺسجۺےکۺوہۺ

اؿ(اؿۺ اولںۺاکۺوابۺہیۺےہۺہکۺینبۺونۺان

یۺ) ان

نی(نیکمۺںیہوکآخ

ت

ۺیہۺ) ینعیۺومعمیلۺاورۺرصتخمۺ ۺرصػۺاورۺرصػۺایک

ت

وۺی

بخ

ارۺ ۺاورۺااۺیکۺدمحۺوۺانثۺےکۺےئلۺہیۺواخقلوکۺاہللۺاعتیلۺ ۺ ۺےئکۺںیہ

ت

اۺےہۺہکۺاہللۺاعتیلۺومودۺےہوکۺاورۺاںیہنۺااۺاخقلۺاکۺاا

ت

ۺ ن

ت

بای

ودۺ۔اؿۺاکۺاانپۺوودۺہیۺن

آؿۺدیجمۺ ۺاہلل

ت

ۺےہۺاورۺالدحمودۺوطرۺ ۺاطوتقرۺےہۺوکاہللۺاعتیلۺیہۺےہ۔اسیجۺہکۺا

ت

اۺےہۺہکۺیسکۺیھبۺاعت اشخبۺایگۺےہ۔وہۺاخقلۺوۺبیعۺاورۺاخویمںۺےسۺنباال

ت

امن

یلۺا

اؿۺاینپۺاورۺاکانئتۺیکۺ ۺ ۺوغرورکفۺ ےۺاورۺا

اؿۺےکۺوودۺیکۺوادحۺوہجۺہیۺےہۺہکۺان

ۺےشۺاکۺامکلۺےہ۔ۺهللان اعتیلۺیکۺابعدتۺ ےۺوۺہ

ۺزیچۺاکۺاشمدہہ ۺہصحۺہ اۺاورۺاسۺ ۺومودۺ ہیۺھجمسۺاورۺمہفۺاحلصۺ ۺےکۺےئلۺذراۺاۺیعسۺوۺ ششۺدراکرۺوہرکۺےہ۔ااۺ ششۺاکۺایک

اوکاسۺ ۺوغرورکفۺ ن

ن

اینۺےہۺ

ۺذیۺروحۺےشۺنباوصخلصوکۺاہللۺاعتیلۺےکۺوودۺیکۺن ۺزیچۺنباومعلؾۺاورۺاکانئتۺیکۺہ

اورۺاسۺیکۺذاتۺیکۺوگایہۺدیتیۺاغیپؾۺ ۺانھجمسۺےہ۔ویکہکنۺوودۺرےنھکۺوایلۺہ

ےہ۔ۺۺ

ۺںیمہۺوتم ب

ۺیکۺاجی

ت

ک آؿۺدیجمۺیکۺدنمرہجۺزلیۺآی

ت

ازؽۺیک۔ۺاہللۺاعتیلۺا

ۺ ۺال ۺےکۺےئلۺن

ت

اونںۺ ۺراہۺراس

اۺےہۺوۺاسۺ ۺاےنپۺ ۺ دہۺان

ت

ہجۺ ن

ۺدورسےۺےکۺدعبۺآ ۺ وکاؿۺویتشکںۺ ۺ’’ ۺ ۺوکراتۺاورۺدؿۺےکۺمہیپۺایک

ت

اؿۺوۺولگۺلقعۺےسۺاکؾۺےتیلۺںیہۺاؿۺےکۺےئلۺآامسونںۺاورۺزنیمۺیکۺاسج

وۺان

اۺےہۺرھپۺاسۺےکۺذرےعیۺےسۺزنیمۺ ۺزدنیگۺےکۺعفنۺیکۺزیچںیۺےئلۺوہےئۺدرنکاؤںۺاورۺدنمس

ت

روںۺ ۺیتلچۺرھپرکۺںیہۺوکۺنبارشۺےکۺاسۺن اینۺ ۺےسجۺاہللۺاو ۺےسۺ ب اسن

اۺےہوکۺوہاؤںۺیکۺرگدشۺ ۺاورۺاؿۺنبادولںۺ ۺوۺآ

ت

ۺمسقۺیکۺاجدنارۺولخمؼۺ ۺالیھپن ۺزنیمۺ ۺہ

ت

امسؿۺاورۺزنیمۺےکۺدرایمؿۺاتشخبۺےہۺاورۺاےنپۺااۺااظتنؾۺیکۺدبول

ااینںۺںیہ

امؿۺ ۺ ۺرےھکۺےئگۺںیہوکامشیبرۺن

اعبۺا

ت

)۱۶۴: رۃۺارقبلہ(۔‘‘ن

آؿۺدیجم ۺنجۺاومرۺاکۺااہظرۺایکۺےہۺوہۺتہبۺےسۺولوگںۺیکۺرظنۺ ۺنبالکلۺاعؾۺاورۺومعمیلۺوا

ت

ۺ ۺا

ت

ک ہۺایلۺاجےئۺوتدرجۺنباالۺآی

اعقتۺوہںۺےگ۔ۺراتۺاورۺارگۺاج

اوکۺویتشکںۺاکۺڈوےنب

اؿۺاکۺایخؽۺےہۺہکۺاؿۺ دؿۺاکۺےکیۺدعبۺدرگیےۺآن

اوکۺنبارشۺاکۺیٹمۺ ۺزدنیگۺانشخبوکۺوہاؤںۺاورۺنبادولںۺیکۺشبنج۔۔۔ۺدورۺ ب یک ۺےکۺان

ےکۺاجبےئۺریتن

ۺاؿۺامتؾۺاومرۺ ۺریحتۺاکۺ یئۺ دیک

ۺیکۺاجیتکسۺےہۺاورۺااۺوہجۺےسۺاسۺےکۺ

ت

رصنعۺومودۺامتؾۺاومرۺیکۺاسسنئۺاورۺاکیمیکینۺادتسالؽۺےکۺذرےعیۺواضج

امہۺاس

ت

یۺامدیۺاچسویئںۺ ۺوغرۺ رکۺےہۺاورۺیھبکۺیھبۺ اؽۺںیہن۔ن امہۺںیہنۺ ۺیکس۔ۺےبۺربخیۺاورۺالیملعۺیکۺہیۺتیفیکۺوکۺوۺداینۺ‘ ویکں’سنئۺضحمۺاظہ

اکۺوابۺا

آؿۺ ۺاھچےئۺےبۺدنیۺاعمرشرکۺےقبطۺیکۺدیپاوارۺےہوکۺولوگںۺ ۺاؿۺآنکاتۺ ۺوغرۺ ۺاورۺاؿۺےکۺےھچیپۺواعقۺفلتخمۺونعمںۺ ۺےنھجمسۺےسۺ

ت

رویتکۺےہ۔یفۺاتقیقحلۺا

ادۺےہۺہکۺرصػۺ

ۺںیہ۔ۺ‘ وغرودت ب ۺ ۺواےل’دیجمۺ ۺارش

ت

یہۺاؿۺآنکاتۺیکۺونتیعۺاکۺادرا ۺ ۺتکس

اۺےہۺنکاۺدورسےۺاافلظۺ ۺاچسیئۺےکۺدروازےۺیکۺیجنکۺےہ۔وچہکنۺ‘ وغرودت ب ۺ ۺواولں’

ت

اینۺیکۺتیثیحۺرھک

ۺن ۺہصحۺایک ےکۺےئلۺاینبدیۺوطرۺ ۺاکانئتۺاکۺہ

امہۺیھبکۺاھبکرۺیسکاک

ت

ابیۺالدعتادۺوصحںۺ ۺمیسقتۺیکۺاجۺیتکسۺےہۺااۺےئلۺ ویبںۺاورۺدروازوںۺیکۺدعتادۺیھبۺرقتابیۺالدحمودۺےہ۔ن

ت

ۺصخشۺ اچسۺراہتسۺداھک ۺانئتۺا

ۺوپ ۺہصحۺوکۺاثمؽۺےکۺوطرۺ ۺایک ۺایکۺایگۺایک

اۺےہ۔ۺاکانئتۺ ۺےسۺا

ت

ۺیہۺدروازہۺوھکؽۺدانیۺاکیفۺوہن داۺنکاۺاجونروکۺاچسیئۺےکۺالتمیشۺ ۺامتؾۺاکانئتۺےکۺےئلۺرصػۺایک

اۺےہ

ت

امن

آؿۺدیجمۺ ۺاہللۺاعتیلۺا

ت

ۺالۺاتکسۺےہ۔ااۺوہجۺےسۺا بک

ی

ت

ۺیسکۺزیچۺیکۺ’’ : ۺھجمسۺےنیلۺےکۺا

ت

اۺہکۺرھچمۺنکاۺاسۺےسۺیھبۺریقحۺ

ت

زگۺںیہنۺرشامن اہںۺاہللۺاسۺےسۺہ

ںیہۺوہۺایہنۺولیثمتںۺ ۺدھکیۺ ۺاجؿۺےتیلۺںیہۺہکۺہیۺقحۺےہۺوۺاؿۺےکۺربۺیہۺیکۺرطػۺےسۺآنکاۺوۺولگۺقحۺنباتۺ ۺوبقؽۺ ۺواےلۺ’’ وکویکہکنۺ‘‘ںیلیثمتۺدے

)۲۶: رۃۺارقبلہ(۔‘‘ےہ

ۺریغۺامہۺاجونروصترۺ ےتۺںیہۺااۺرطحۺڑکم ہۺومودۺےہ۔سجۺرطحۺولگۺرھچمۺ ۺایک

ت

آینۺآنکاتۺ ۺی

ت

یۺیھبۺاخصۺڑکمیۺاورۺرھچمۺےسیجۺےھننۺاجونروںۺاکۺا

ۺ‘وغرورکفۺ ۺواےل’ ۺںیہنۺوکۺرگمۺاتیمہۺیکۺاحلم ۺںیہۺنجۺےکۺنبارےۺ ۺہیۺآنکاتۺںیمہۺاتبرکۺںیہ۔اؿۺوھچےٹۺاجونروںۺ ۺےسۺہ

ت

اؿۺزجعماتۺ ۺدھکیۺتکس

ۺ ۺ ۺ ۺےکۺےئلۺدروازہۺوھکےتلۺںیہ۔اورۺہیۺاتکبۺیھب‘ یب’ایک ۺ ۺاظہ

ت

کت ملیک

اۺیکۺاجتیعمۺوۺا

وکۺوۺڑکمیۺیکۺایسیۺےکۺوطرۺ ۺداھکیۺاجۺاتکسۺےہۺاورۺہیۺولخمؼۺ

ۺنیقیۺوصخایصتۺایبؿۺ رکۺےہۺوۺتہبۺمکۺولگۺاجےتنۺںیہوکۺاورۺوۺدوراؿۺایبؿۺ بااقب

ےسیجۺ االتۺیھبۺااھٹرکۺےہوکۺااۺنباتۺ ۺ‘ ویکں’اورۺ‘ ےسیک’ریحاؿۺنکۺاورۺن

ۺاطمہعلۺ ۺےکچۺںیہۺویکہکنۺ وحلمظۺرےتھکۺوہےئۺیھکلۺیئگۺےہ۔ۺرصػۺیہیۺوہجۺےہۺہکۺہیۺاتکبۺاؿۺامشیبرۺاتکوبںۺےسۺزنکادہۺامہۺےہۺنج

ت

وغرورکفۺ ۺ’اکۺآپۺابۺی

اۺیسکۺیھبۺےشۺےسۺزنکادہۺرضوریۺےہ۔ۺ‘ واولں

المۺوہۺاجن

ۺش

ااینںۺںیہۺاؿۺولوگںۺےکۺےئل’’

یۺن

ۺھچکۺاےنپۺن اسۺےسۺ۔اسۺ ۺ ب اسۺ ۺزنیمۺاورۺآامسونںۺیکۺاسریۺیہۺزیچوںۺ ۺاہمترےۺےئلۺرخسمۺ ۺدنکاوکۺسب

)۱۳: رۃۺااجلہیث(‘‘۔ووغرورکف ۺواےلۺںیہ

دابیہچۺ

ںیہ۔ہیۺوھچےٹۺاجونرۺیھبکۺںیمہۺریمعتارکۺارئنیجنۺیکۺامدننۺرظنۺآےتۺںیہۺنجۺ ۺاینپۺراہشئۺاگہۺ ۺےکۺےئلۺاسحبۺ)species(داینۺ ۺڑکمویںۺیکۺیئکۺ ۺاوناعۺ

ارنئۺیکۺرطحۺدیچیپہۺوصنمہب

ۺڈ ک

ریٹنۺ ۺا دنبیۺ ےتۺوہےئۺولعمؾۺوہےتۺںیہ۔ۺیھبکۺہیۺایمیکۺداؿۺوسحمسۺوہےتۺںیہۺوۺ اتکبۺ ۺیکۺاقتیلبۺوہۺوتۺیھبکۺایک

ۺایعراہنۺدتریبںیۺےتلچۺوہےئۺاکشریۺےتگلۺںیہ

ت

ک ۺاورۺیلیلحتۺزیتابۺ ےتۺوہںۺوتۺیھبکۺاہنی

۔ۺۺدحدرہجۺوبضمطۺاورۺکچلۺدارۺداھےگۺوکاجؿۺویلاۺزہ

اۺہکۺڑکمنکاںۺسکۺدقرۺریغۺومعمیلۺولخمؼۺںیہ۔ۺڑکمیۺیکۺاؿۺامشیبرۺایلعۺوصخایصتۺےکۺنباوودۺ یئۺیھبۺاینپۺروز

ت

رمہۺزدنیگۺ ۺہیۺ ےنچۺیکۺزتمحۺوگاراۺںیہنۺ ن

ۺطلغۺادنازۺرکفۺڑکمویںۺےسۺقلعتمۺاسۺطلغۺادنازےۺیکۺروۺےسۺہنۺڑکمویںۺاورۺہنۺیہۺدورسےۺاجونروںۺےکۺوودۺ ۺ یئۺریحتۺازیگنۺرصنعۺومودۺےہ۔رگمۺہیۺنبالکل

یک ۺولعمامتۺاحلصۺ ےتۺاجےتۺںیہۺوکالثمۺاؿۺےکۺاکشروکۺدافعۺاورۺلسنۺزیخیۺ) یھب(رطحوکۺوںۺوںۺمہۺڑکمویںۺےکۺنبارےۺ ۺےہۺویکہکنوکۺدرگیۺولخماقتۺیکۺ

م

)Reproduction (ارےۺرو ب وۺآرکۺںیہ۔ۺۺ ہۺےتیلۺںیہوکۺوتۺیئکۺریحاؿۺنکۺافصتۺہ

ےکۺرطوقیںۺاکۺاج

اانپرکۺںیہۺنجۺےکۺےئلۺلقعۺوۺمہفۺدراکرۺوہرکۺےہ۔اؿۺامتؾۺوطرۺرطوقیںۺ ۺوکۺوۺاجدناروںۺ اکانئتۺ ۺامتؾۺذیۺروحۺاایشءۺزدنہۺرےنہۺےکۺےئلۺاےسیۺوطررطےقی

ۺزیچۺرتشم ۺےہ ۺےکۺےیلۺ: ۺادعتسادۺوکۺاہمرتۺاوۺرۺایلعۺدرےجۺیکۺوصنمۺہبۺدنبیۺیکۺاتیلہۺیکۺاینبدۺںیہۺوکۺایک ’’اؿۺسب

ت

الزامۺولطمبۺےہۺ۔ۺوہۺامتؾۺ‘‘ چک

اؿۺرصػۺوصحؽۺملع

یۺہصحۺرنہۺنجۺ ۺاۺن

اۺےہۺوکۺاجونروںۺ ۺدیپایشئۺوطرۺ ۺن اےئۺاجےتۺںیہ۔اسۺاتکبۺاکۺآخ

ت

ۺوکۺاہمرتۺاورۺرجتےبۺےکۺذرےعیۺوبعرۺاحلصۺ ن

ۺوابۺبلطۺںیہ۔ۺالثمۺوکۺہیۺ ںیتیحۺ

ت

ےسیکۺروامنۺوہںیئۺاورۺاجدناروںۺ ۺاںیھنۺسکۺ) وۺلیصفتۺےسۺایبؿۺیکۺاجںیئۺیگ(اؿۺ االتۺ ۺلمتشمۺےہۺوۺایھبۺی

ۺدنملقعاہنۺاینبدیۺاخ ںۺنکاۺویلبۺ سٹنۺرطحۺاھکیس

ت

کےکۺاطمقبۺلمعۺ ےتۺںیہۺوکےپنۺےلتۺادنازےسۺاکشرۺ ےتۺںیہوکۺ) blue prints(۔ۺہیۺاجدنارۺوۺاہنی

ۺریحاؿۺ ۺدےتیۺ رضورتۺےکۺتحتۺایمیکیئۺارئنیجنۺیکۺامدننۺلمعۺ ےتۺںیہۺاورۺہیۺاجےتنۺںیہۺہکۺوصخمصۺوصرتۺاحؽۺ ۺ ؿۺاۺزیچۺ ینۺےہ؛ۺاؿۺاسدسنئاونں

نیۺاجدنارۺیھبۺایسی

ت

ۺاسدسنئاؿۺیھبۺہیۺارتعاػۺ ۺ ۺوبجمرۺںیہۺہکۺ ال ۺ

ت

ۺہکۺاراقتءۺ س

ت

ۺافصتۺےکۺاحلمۺںیہۺوہنجںۺ ۺاؿۺاکۺاطمہعلۺایکۺےہ۔اہیںۺی

’ںیہۺنجۺےکۺےئلۺ

ت

ۺوہ ۺےکۺنباوودۺاراقتءۺدنسپ)Richard Dawkins(الزامۺدراکرۺےہ۔اسدسنئاؿۺررچڈۺڈازنکۺ) Intelligence(‘ ذاہی

اۺےہ' Climbing Mount Improbable'ڑکمویںۺےکۺوطرۺرطےقیۺاینپۺاتکبۺ

ت

کو ںۺایبؿۺ نی: میکں

سجۺےسۺوہۺ ےئۺ) رظنۺآےئۺیگ(وہۺریحاؿۺنکوکۺنکیلۺالوعشریوکۺاہمرتۺیھبۺ) نجۺ ۺںیمہ(ںیمہۺاےنپۺراےتسۺ ۺڑکمیۺےکۺاجےلۺدےنھکیۺاکۺومعقۺےلمۺاگ۔’’

۱‘سکۺرطحۺاکؾۺ ےتۺںیہ۔) ۺےگۺہکۺاجےلہیۺیھبۺدںیھکی(اجےتۺںیہۺاورۺ

ۺنکممۺںیہنوکۺےسیجۺہکۺ

ت

اۺےہۺنجۺیکۺیسکۺیھبۺوصرتۺرظنۂیۺاراقتءۺےسۺواضج

ت

ۺآڑھکاۺوہنب

اجدناروںۺ ۺنباوعشرۺ’درالصۺویںۺہہکۺ ۺڈازنکۺاےسیۺ االتۺےکۺاقمب

ۺوہاۺاورۺاسۺاکۺعبنمۺایکۺاھت؟ ۺآزیمۺروہیۺےسیکۺاظہ

ت

ۺےسیکۺاحلصۺوہرکۺےہۺاورۺوہۺےسیکۺےتھکیسۺںیہۺہکۺاسۺ’ۺہکۺوایعقۺہیۺ االتۺےسیج‘ اوۺرۺذاہی

ت

اجدناروںۺ ۺہیۺذاہی

اۺےہ

ۺ ۺبکۺاورۺاہکںۺاامعتسؽۺ ن

ت

اےسیۺںیہۺنجۺےکۺےلھکۺاورۺیمتحۺوانباتۺشیپۺ ۺےسۺرظنۂیۺاراقتءۺےکۺاحیمۺرسکیۺاقرصۺاورۺذعمورۺںیہ۔ۺ‘ ذاہی

اۺومزوںۺوہ

ۺاسۺاقمؾۺ ۺاؿۺداللئۺاکۺوغبرۺاشمدہہۺ ن

تت

ۺآزیمۺرطزلمعۺےکۺقلعتمۺ اؽۺاکۺوابۺدےتیۺوق

ت

وکۺاجدناروںۺےکۺوعشریۺاورۺذاہی

ت

راقتءۺ ساگۺوۺا

ۺایسیۺاالطصحۺاکۺ بلطمۺواحضۺ ۺےکۺرشوعۺ ےتۺںیہۺوۺرظنۂیۺاراقتءۺےکۺاحیمۺاےنپۺدوعوںۺ ۺاامعتسؽۺ ےتۺ‘ الص’شیپۺ ےتۺںیہ۔ۺآےیئۺہیۺاکؾۺمہۺایک

ںیہ۔ۺۺ

ۺظفلۺ‘‘ ررطےقیۺسکۺرطحۺن اےئۺ؟اجدناروںۺ ۺنبادصقمۺوط’’ ۺایک

ت

ۺواےلۺاراقتءۺ س

سۺ اؽۺاکۺوابۺڈوھیاکۺاامعتسؽۺ ۺ) Instinct(‘ تلبج’ا

ےکۺوصترۺاکۺلمکمۺادنازہۺاگل ۺ‘ تلبج’ےکۺاسۺاعمےلمۺ ۺروینشۺڈاےنلۺیکۺ ششۺ ےتۺںیہ۔رگمۺوہۺاسۺ ۺیسکۺیھبۺرطحۺاکایمبۺںیہنۺوہےئۺاورۺہیۺتقیقحۺ

یکۺ ءۺ ۺاتفلۺوتبحموکۺوصنمہبۺدنبیوکۺدتاریبۺنکاۺاےسیۺوطررطےقیۺاانپےتۺںیہۺنجۺ‘ تلبج’رۺ ۺاسےنمۺآاجرکۺےہ۔ۺاراقتءۺ وتسںۺےکۺاطمقبۺاجدنارۺےکۺدعبۺواحضۺوط

ۺےہۺہکۺاراقتءۺ وتسںۺاکۺضحمۺہیۺہہکۺدانیۺیہۺاکیف ۺرضوریۺوہں۔ۺنکیلۺاظہ

ت

ۺںیہنۺ۔ۺاسۺدوعےۺےکۺےئلۺاخصۺ ںیتیحۺدراکرۺوہںوکۺنجۺےکۺےئلۺوعشرۺاورۺذاہی

رۺتلبجۺےکۺوصترۺےکۺتحتۺےکۺاسھتۺاسھتۺاںیھنۺاسۺ اؽۺاکۺوابۺیھبۺدانیۺوہاگۺہکۺہیۺرطزلمعۺےلہپۺلہپۺےسیکۺروامنۺوہاۺاورۺرھپۺےسیکۺلسنۺدرلسنۺلقتنمۺوہاۺوکۺاۺو

امہۺاراقتءۺدنسپوںۺےکۺن اسۺاؿۺ االتۺاکۺاعطقۺ یئ

ت

ۺاینیجتۺوگرڈؿۺسکۺرطحۺاجدنارۺاایشءۺ ۺلقعۺوۺآیہگۺاحلصۺوہیئ۔ن ۺوابۺومودۺںیہن۔ۺاراقتءۺدنسپۺامہ

ۺےکۺنبارےۺ ۺہیۺااہظرۺ ےتۺںیہ) Gordon Rattray Taylor(رارٹےۺرلیٹۺ

ت

تبل : جبت

اۺاورۺ’’ ۺمہۺوخدےسۺہیۺ اؽۺ ےتۺںیہۺہکۺوطررطوقیںۺاکۺیلبجۺومنہنۺےلہپۺلہپۺےسیکۺوہظرۺ ۺآنک بب

یئۺوابۺومرویثۺوطرۺ ۺمکحتسمۺوہایگۺوتۺںیمہۺ ) سکۺرطح(ج

ا۔

ت

۲‘‘ ںیہنۺدنکاۺاجن

ۺےتہکۺںیہۺہکۺامتؾۺاجدناروںۺےکۺوطرۺرطوقیںۺیکۺاینبدۺ

ت

ۺںیہنۺہکلبۺاؿۺیکۺاینیجرکۺ ورگاگنمۺ ۺےہ۔نکیلۺاسۺوصرتۺ ۺیھبۺاؿۺ ۺہیۺ‘ تلبج’درگیۺاراقتءۺ س

امہۺاراقت

ت

ۺ ینۺوہیگۺہکۺہیۺ ورگاؾۺسکۺ ۺایترۺ ۺےکۺاجدنارۺاایشءۺ ۺبصنۺایک؟ۺن

ت

ۺااسیۺ ۺےسۺاقرصۺںیہ۔ۺاسۺرظنرظنۺاکۺنباینۺوہ ۺےکۺواضج

ت

ءۺ س

اۺےہ

ت

ؿۺاافلظۺ ۺارتعاػۺ ن: نباوودۺڈاروؿۺاراقتءۺ وتسںۺ ۺدرشیپۺانھجلۺاکۺا

ۺایسیۺریحتۺازیگنۺتلبجۺےسیجۺہکۺےتھچۺوایلۺیھکمۺاکۺاےنپۺاخ ’’ ۺایسیۺلکشمۺولعمؾۺوہ) cells(ایک اۺوکےبۺامشرۺاقرنیئۺ ۺاغابلۺایک

یئۺوہۺیگۺوۺریمےۺوپرےۺ ن

ۺدےنیۺےکۺےئلۺاکیفۺےہ۔

۳‘‘رظنرظنۺ ۺال

ۺےہۺہکۺ ۺ‘ ‘تلبج’’ ذم رہۺایبؿۺےسۺاصػۺاظہ

تت

ۺایسیۺاطق ااکیفۺےہ۔ۺانیقیایک

اکۺوصترۺاجدنارۺاایشءۺےکۺوعشریۺوطرۺرطےقیۺنکاۺرویک ںۺ ۺروینشۺڈاےنلۺےکۺےئلۺن

ۺہنۺوتۺ ۺےکۺاؿۺ ۺلمعۺ ‘‘ ورگاؾ’’ومودۺےہۺوۺاجدناروںۺ ۺ

تت

اۺاھکسرکۺےہ۔ۺنکیلۺہیۺاطق

اۺےہ(اکۺہجیتنۺےہۺ*‘ امدرۺرطفت’ن

ت

اورۺہنۺ)اسیجۺہکۺومعامۺاےسۺاہکۺاجن

سبۺ ۺےہۺوۺاےنپۺیچبۺاکۺدافعۺ ۺےکۺےئلۺاجؿۺیکۺنبازیۺیھبۺاگلۺداتیۺےہوکۺنکاۺاےنپۺرگوہۺےکۺرنکۺیکۺاجؿۺاچب ۺیکۺرغضۺےسۺفلتخمۺ) اےنپ(یہۺیسکۺاجدنارۺےکۺ

اۺےہ۔ۺۺدتاریبۺےکۺذرےعی

ت

ۺدنمشۺ ۺدوھاکۺدےنیۺیکۺ ششۺ ن

ۺوۺاجدناروںۺ ۺاؿۺامتؾۺوصخایصتۺےسۺونازرکۺےہۺوکۺوۺاؿۺ ۺذنیہۺرطزلمعۺاورۺنبادصقمۺرحاکتۺ ۺ رکۺےہوکۺاہللۺاعتیلۺیکۺتیکلم

تت

ۺےہ۔رصػۺاہللۺوہۺاطق

ایئۺاکۺامکلۺےہۺوۺمہۺاجدنارۺاایشءۺ ۺدےتھکیۺںیہۺاورۺرطفتۺ

ۺسجۺیکۺاؿۺتنگۺاثمۺںیلۺیتلمۺںیہ۔ۺاجدنارۺوۺیھبۺلمعۺرسۺااجنؾۺدےتیۺںیہۺوہۺاہللۺاعتیلۺاعتیلۺیہۺاسۺدان

اۺےہ۔ۺ

ت

یہۺاؿۺےکۺدؽۺ ۺویحۺ ن

انکممۺےہ۔ۺااسیۺ یئۺ)Coincidence(‘‘ اافتؼ’’یسکۺیھبۺاجدنارۺےکۺرورظنۺیکۺ

اۺن

ۺ ن

ت

وکۺیسکۺدورسےۺاکیمیکینۺلمعۺنکاۺیسکۺاورۺدپسچلۺرظنرظنۺےسۺواضج

ادۺےہ یھبۺرظنہی

ۺ ۺارش

ت

کۺآی یۺ ۺےسۺایک

ہ ل

ۺےسۺزنکادہۺھچکۺہنۺوہاگ۔ۺآنکاتۺا بک

ی

ۺا : ایک

اۺ ۺوھچڑۺ ۺاکپراۺ ےتۺوہۺ؟ۺےھجمۺاتبؤۺاوھنںۺ ۺزنیمۺ ۺایکۺدیپا) ملسو هيلع هللا ىلصاےۺیبنۺ( ’’

ایکۺےہ؟ۺ اؿۺےسۺوہکۺیھبکۺمتۺ ۺداھکیۺیھبۺےہۺاےنپۺرشوکیںۺ ۺںیھنجۺمتۺ

ۺوتۺاؿۺےسۺوپوھچ( نکاۺآامسونںۺ ۺاؿۺیکۺایکۺرشتکۺےہ۔

ت

اےنپۺاسۺرش ۺےکۺ(ایکۺمہۺ ۺاںیھنۺ یئۺرحت ک ۺھکلۺ ۺدیۺےہۺسجۺیکۺ ءۺ ۺہیۺ) ارگۺہیۺںیہنۺاتبۺتکس

ۺاجۺرےہۺںیہ)ےئلۺ

ۺےکۺاھجےسنۺدیک بک

ی

ۺدورسےۺ ۺضحمۺا )۴۰: رۃۺاافلرطۺ(۔‘‘ یئۺاصػۺدنسۺرےتھکۺوہں؟ۺںیہنۺہکلبۺہیۺاظملۺایک

ۺ ۺےتۺںیہ۔ۺوہۺاجونرۺوۺاسۺاتکبۺاکۺوموضعۺےہ

ت

بای

اۺن

ۺوکۺینعیۺڑکمیۺوکۺاسۺےکۺوطررطوقیںۺےکۺومن ۺاورۺےبۺبیعۺاکیمیکینۺلمعۺوکۺاےسیۺںیہۺوۺرظنۂیۺاراقتءۺ ۺوھجن

ۺوہاگۺہکۺاسۺ

ت

ۺزجعمےۺ۔ۺاتکبۺےکۺاےلگۺاحفصتۺاہللۺاعتیلۺیکۺتقلخۺےکۺاؿۺتنگۺزجعماتۺ ۺےسۺا‘رظنرظنۺ ۺابتۺہۺوۺ ب نبادۺ ۺدےتیۺںیہ’ہکلبۺہیۺانہکۺزنکادہۺدرس یک

ۺ ںیۺےگۺہکۺرظنۂیۺاراقتءۺوۺلمکمۺوطرۺ ۺ‘ ڑکمی’

ت

بای

ۺنبارۺرھپۺہیۺن ہپۺرصحنمۺےہوکۺکیحضتۺاورۺےبۺیسبۺیکۺ‘‘ اافتاقت’’ ۺشیپۺ ںیۺےگۺاورۺاسۺےکۺاسھتۺاسھتۺایک

رہگاویئںۺ ۺاجۺرگاۺےہ۔ۺ

ڑکمیۺےکۺاکشریۺرطےقیۺ

) The Lasso-throwing spider(دنمکۺنکاۺدنھپاۺےنکنیھپۺوایلۺڑکمیۺ

ۺےسۺزنکادہۺدپسچلۺےہ۔اسۺڑیکےۺ ۺاینپۺلصفمۺررسیچۺےکۺ))Bolasڑکمویںۺیکۺامشیبرۺاوناعۺ ۺےسۺوبالسۺ ڑکمیۺاینپۺاکشریۺدتاریبۺیکۺ ءۺ ۺسب

ۺ,دعب ۺیکۺےہۺہکۺوبالسۺڑکمیۺاےنپۺاکشرۺ ۺڑکپ ۺےکۺےئلۺدنھپےۺ Dr.Gertschڑکمویںۺےکۺامہ

ت

بای

رکۺےہ۔ۺاکۺاامعتسؽۺ )noose( ۺہیۺنباتۺن

ۺداھاگۺنبۺ ۺاکشرۺیکۺاھگتۺ ۺھٹیبۺاجرکۺ ےہ۔دعبۺ ۺوہۺااۺوبالسۺڑکمنکاںۺدوۺرمولحںۺ ۺاانپۺاکشرۺڑکپرکۺںیہ۔ےلہپۺرمےلحۺ ۺڑکمیۺےپچپچۺرسےۺواالۺایک

ۺوتمہجۺ ۺےکۺےئلۺڑکمیۺےکۺوطرۺ ۺاامعتسؽۺ رکۺےہ۔ۺاکشرۺ ۺاینپ) ارمہکیۺ ۺومویشیںۺ ۺڑکپ ۺاکۺدنھپا( ' lasso'ےپچپچۺداھےگۺ ۺدنھپےۺ ب

ۺاجی

ۺتہبۺاخصۺایمیکۺاخرجۺ رکۺےہ۔ہیۺ اۺےہۺےسجۺامدہۺےگنتپۺیتفجۺےکۺےئلۺرنۺوگنتپںۺیکۺوتہجۺاحلصۺ ۺےکۺےئلۺ)pheromone(‘ ریفوومؿۺ’ ایک

ت

الہکن

اتھۺےہ۔ۺڑکمویںۺیک)moth(اامعتسؽۺ ےتۺںیہ۔رنۺاگنتپۺ

ۺ ب ب

وقتۺانیبیئۺتہبۺزمکورۺوہرکۺےہۺنکیلۺوہۺاڑےتۺوہےئۺ یلعجۺآوازۺےسۺدوھاکۺاھکۺ ۺوبۺےکۺعبنمۺیکۺاجی

ےتھۺوہےئۺوسحمسۺ ۺیتکسۺےہ۔دپسچلۺنباتۺہیۺےہۺہک

ۺ ب ب

ہیۺڑکمیۺرقتابیۺ ےگنتپۺےسۺدیپاۺوہ ۺواےلۺاراعتشۺ ۺوسحمسۺ ۺیتیلۺںیہ۔ویںۺڑکمیۺاکشرۺ ۺاینپۺاجی

ےگۺےسۺنباآاسینۺڑکپۺیتیلۺےہۺےسجۺوہۺوہاۺ ۺکٹلۺ ۺیتنبۺےہ۔ۺۺادنیھۺوہرکۺےہۺرگمۺاسۺےکۺنباوودۺوہۺاڑےتۺوہےئۺزدنہۺاجونرۺ ۺاسۺداھ

ۺڑکمیۺےکۺاسۺاکشریۺرطقیۺاکرۺ ۺرنکااہتسےئۺدحتمہۺارمہکیۺےکۺدنھپاۺےتکنیھپۺوہےئۺاگویںۺےکۺ"Strange Things Animals Do"اتکبۺ

ےسۺہیبشتۺدیۺیئگۺےہ۔ۺ) cowboy(‘ اکؤۺوباےئ’روھکاےلۺ

ۺریمشیۺداھاگۺیتنبۺےہ’’ ۺوزؿۺرھکۺدیتیۺےہ۔اسۺرطحۺہیۺایھتہرۺںیمہۺاکؤۺڑکمیۺایک ۺرسےۺ ۺوگدنۺےکۺاھبریۺڑکٹےۺیکۺوصرتۺ ۺایک ۺاورۺرھپۺاسۺےکۺایک

ۺاگنتپ بب

اوگنںۺ ۺوکوۺابۺنبازوؤںۺاکۺاکؾۺدںیۺیگوکۺڑکپۺیتیلۺےہ۔ۺج

اۺےہ۔اسۺےکۺدعبۺڑکمیۺداھےگۺ ۺاینپۺاسےنمۺوایلۺدوۺن

ت

اۺےہۺوتۺوباےئۺیکۺنکادۺدالن

ت

ۺن اسۺےسۺزگرن

اۺےہۺاورۺڑکمیۺےگنتپۺ ۺاینپۺرطػۺچنیھکۺ ۺاےسۺٹیپلڑکمیۺدنھپ

ت

ۺدیتیۺاۺیتکنیھپۺےہ۔اپچپچۺوزینۺرساۺاڑےتۺوہےئۺڑیکےۺےکۺمسجۺےسۺرکٹاۺ ۺاسۺےسۺکپچۺاجن

۴‘‘ےہ۔

اںیگنۺےھچیپۺیکۺ

اتھۺےہ۔ۺاینپۺن

ۺ ب ب

ۺاکشرۺوبۺےسۺدوھاکۺاھکۺ ۺڑکمیۺیکۺاجی بب

اۺےہۺج

ت

ۺرشوعۺوہن

تت

ۺےلۺاجۺ ۺڑکمیۺہلمحۺ ۺاکشرۺ ۺاکۺدورساۺرمہلحۺا ق ب

اجی

اۺےہ۔ابۺد

ت

اھےگۺےسۺاکشرۺیکۺوپزنشیۺ ۺآاجرکۺےہۺاورۺمشچۺزدؿۺ ۺدنھپاۺےگنتپۺیکۺرطػۺیتکنیھپۺےہ۔ۺداھےگۺےکۺرسےۺ ےگلۺےپچپچۺوگےلۺےسۺاگنتپۺکپچۺاجن

اۺےہ۔اسۺےکۺدعبۺوہۺےگنتپۺ ۺایک

ت

ۺ ۺاینپۺرطػۺچنیھکۺ ۺڑکمیۺاےسۺاکاکۺےہۺسجۺےسۺوہۺ جۺوہاجن

ت

اخصۺداھےگۺےسۺٹیپلۺدیتیۺےہۺوۺذغاۺ ۺوطلیۺدمتۺی

اۺےہ۔اسۺرطحۺڑکمیۺاےنپۺاکشرۺ ۺدعبۺ ۺاھک ۺےکۺےئلۺوفحمظ

ت

ازہۺرھک

ت

ۺیتیلۺےہ۔ۺ)preserve(ن

اۺےہ۔ۺ

ت

درجۺنباالۺاتکبۺ ۺفنصمۺڑکمیۺیکۺوصنمہبۺدنبیۺےکۺتحتۺیکۺیئگۺرحاکتۺاکۺاؿۺاافلظۺ ۺزجتہیۺ ن

ۺرتمک’’ ۺدساھیئۺوہیئۺن اینۺDr.Gertschۺاجونرۺےتھجمسۺںیہ۔ۺنکیلۺاسدسنئاؿۺڑکمیۺ ۺایک ۺاالطصحۺےہ۔ویکہکنۺسجۺزیچۺ ۺایک

ت

ۺدرس نئمطمۺںیہنۺہکۺہیۺایک

اۺےہوک

ت

ۺاکؤۺوباےئۺ ۺیھبۺلکشمۺولعمؾۺوہن اۺنبۺامسنۺیھبۺںیہنۺ ۺاتکسوکۺوۺاکؾۺایک

ۺ ب ۺاتکوکۺنکاۺریشۺںیہنۺ ۺاتکسوکۺےسجۺایک ۺوکۺایک

واالۺہیۺریقحۺالہکےئۺاج ۺ یکۺلبب

۵‘‘ ۺاتیلۺےہ۔)نباآاسین(اجونر

ۺےہۺاورۺلسلسمۺقشمۺےکۺذرےعیۺاسۺرطےقیۺ ۺرجت ۺاخصۺاہمرتۺاکۺاطلب ۺےہۺہکۺوبالسۺڑکمیۺاکۺاکشرۺ ۺاکۺرطہقیۺایک ہبۺوۺاہمرتۺانچہچۺہیۺنباتۺاصػۺاظہ

ہۺںیلۺوتۺڑکمیۺیکۺرحاکتۺیکۺدیچیپہۺ

یک واحضۺوہۺاجرکۺےہ۔ۺآےیئۺاسۺ اؽۺےکۺوابۺ ۺرظنۺاحلصۺیکۺاجۺیتکسۺےہ۔ارگۺمہۺاسۺلمعۺاکۺدرہجۺہبۺدرہجۺاج

ونتیعۺم

اۺےہ؟’ڈاےتلۺںیہۺہک

ت

اۺوہن

ۺوبالسۺڑکمیۺ ۺایکۺھچکۺ ن

تت

‘ اکشرۺ ےتۺوق

ۺاپچپچۺوگالۺایترۺ رکۺےہ۔ۺ* ڑکمیۺداھےگۺےکۺرسےۺ ۺایک

اخرجۺ رکۺےہۺوۺدورسیۺونع* ۺایسیۺوبۺایتۺر ۺےکۺنباہ ۺوتمہجۺ ۺےکۺےئلۺاخرجۺےکۺوکم) species(وہۺاےنپۺمسجۺ ۺایک ب

ڑوںۺیکۺامدہۺرنۺ ۺاینپۺاجی

رکۺےہ۔ۺ

اسۺےکۺدعبۺمشچۺزدؿۺ ۺدنھپےۺ ۺاکشرۺیکۺرطػۺیتکنیھپۺےہ۔ۺ*

اہنۺنبادنھۺ ۺاسۺ ۺرضبۺاگلرکۺےہ۔ۺ*

وہۺدنھپےۺےسۺاکشرۺاکۺن

ۺاخصۺمسقۺاکۺداھاگۺیتنبۺےہۺسجۺ ۺوہۺاکش* ازہۺرےنھکۺیکۺرغضۺےسۺڑکمیۺایک

ت

ۺ ۺاکشرۺ ۺن

رۺ ۺٹیپلۺدیتیۺےہ۔ۺآخ

اۺاؿۺاجدناروںۺاکۺاخاصۺےہۺوۺ ےنچۺےنھجمس

ےۺ ۺرہۺ ۺاکؾۺ رکۺےہ؟وصنمہبۺدنبیۺ ن

ۺرےتھکۺوتۺوبالسۺڑکمیۺسکۺرطحۺاےنتۺنباامکؽۺوصنمےبۺےکۺدا

تت

ۺیکۺاطق

ۺنباوتںۺاکۺادرا ۺ ۺاورۺاںیھنۺیلمعۺاجہمۺانہپ اؿ۔ۺالعوہۺازںیۺڑکمیۺےکۺدامغۺ ۺاؿۺسب

ۺںیہنۺوہرک۔نکیلۺرھپۺایسیۺوصرتۺںیہۺےسیجۺہکۺان

ت

ۺیکۺ چک

اںۺںیہ

ۺوابۺالتشۺ ۺ ۺےکۺےئلۺ ش

ت

۔ۺ ۺڑکمیۺ ۺریحتۺازیگنۺافصتۺواالۺرطۂقیۺاکشرۺےسیکۺاحلصۺوہا؟ہیۺوہۺ اؽۺےہۺسجۺاکۺاسدسنئاؿۺآجۺی

ۺوصخایصتۺےکۺےئلۺ

ت

ۺضحمۺاافتؼۺےسۺدنھپاۺ ۺاکۺارادہۺ ۺایلوکۺایمیکیئۺدیپاوارۺیکۺیکۺونممؿۺےہ۔ۺڑکمیۺ‘ اافتاقت’اراقتءۺ وتسںۺےکۺاطمقبۺڑکمیۺاینپۺامتؾۺ

ا ۺ ۺدنھپےۺےسۺرضبۺاگل ۺیکۺاہمرتۺیھب

ۺاافتؼۺےسۺوکہیۺنباتۺیھبۺاافتؼۺےسۺیہۺاسۺےکۺملعۺ ۺیھتۺہکۺاےسۺومھتۺ ۺاینپۺرطػۺانچنیھکۺےہۺاورۺاسۺ ۺن

ۺوۺودۺ ۺآںیئ۔ۺہیۺنباتۺاصػۺ‘ اافتؼ’ۺےئلۺڑکمیۺ ۺدراکرۺوہرکۺںیہوکۺلمکمۺوطرۺ ۺاحلصۺ ۺیل۔درگیۺامتؾۺوخایبںۺیھبۺوۺدنھپےۺےسۺاکشرۺ ۺےک

ےکۺنباع

ےہۺہکۺ یسنئۺ ۺینبمۺامتؾۺدوعےۺضحمۺوخابۺایخیلۺںیہۺنجۺیکۺ یئۺاسیسنئۺنکاۺیلقعۺاینبدۺںیہن۔ہیۺدےنھکیۺےکۺےیلۺہکۺاراقتءۺ وتسںۺیکۺوخابۺایخایلںۺاس‘ اافتؼ’اظہ

ۺرصتخمۺاسۺرظنمۺوکدعؾۺااکمؿۺےکۺنباوودۺوکاےنپۺوصترۺ ۺالےتۺںیہ۔ۺاقحقئۺےسۺینتکۺدورۺںیہۺ وکۺآےیئۺمہۺایک

اہم

ےۺوغرۺےسۺاےنپۺاردۺرگدۺےکۺاموح: رظنمۺن

ۺڑکمیۺ ۺہیۺااسحسۺوہاۺہکۺوہۺدورسیۺڑکمویںۺیکۺرطحۺاجالۺںیہنۺنبۺیتکسۺوتۺاسۺ ۺ ب ۺایک بب

ؽۺاکۺتہبۺرعہصۺےلہپۺج

ۺدؿۺاسۺ ۺداھکی ہۺانیلۺرشوعۺ ۺدنکا۔ایک

ۺایمیکویۺرمبک)moths(ۺہکۺامدہۺےگنتپاج اامعتسؽۺ)chemical(رنۺوگنتپںۺیکۺوتہجۺاحلصۺ ۺےکۺےئلۺایک

اۺوہۺاگوکۺانچہچنۺڑکمیۺ ۺاےنپ

ۺلکیمیکۺدیپاۺ ن ۺایمیکیئۺرجتہبۺاگہۺ ۺرےہۺںیہ۔ہیۺدھکیۺ ۺڑکمیۺ ۺ ۺہکۺرنےگنتپۺ ۺڑکپ ۺےکۺےئلۺاےسۺیھبۺااسیۺیہۺایک مسجۺ ۺایک

ۺہنۺوہۺاجرکوکۺاںیھنۺوتمہجۺ یئۺاورب

ۺڑکمیۺوگنتپںۺ ۺڑکپۺےنیلۺےکۺاقب

ت

ۺی بب

ۺاکۺ یئۺلکیمیکۺایترۺ ۺیگل۔نکیلۺایھبۺاسۺےکۺاسملئۺلحۺںیہنۺوہےئۺویکہکنۺج

زۺاورۺدنھپےۺیکۺ

ۺااسیۺایھتہرۺ نکاۺوۺگ بیکۺ یجۺاورۺاسۺ ۺاےنپۺداھےگۺےسۺایک

ت

ۺاورۺ یلمۺیلجۺلکشۺاھت۔ۺوازۺہنۺاھت۔اسۺومعقۺ ۺڑکمیۺ ۺایک

ۺ ںیشش

ت

ۺارگۺاکشرۺ ۺاکریۺرضبۺہنۺیتگلۺوتۺڑکمیۺیکۺامتؾۺ

تت

ۺایھتہرۺ ۺانیلۺیہۺاکیفۺںیہنۺاھتۺ۔یلہپۺرمہبتۺاکشرۺ ےتۺوق اضعئۺیلچۺاجںیتۺاورۺوہۺوھب ۺ رگمۺضحمۺایک

ادنارۺاکشری

ۺش وہۺیئگ۔ۺابۺاسۺ ۺہیۺرطۂیۺاکشرۺ‘ اکایمب’رطہقیۺلیکشتۺدےنیۺ ےسۺرمۺاجرک۔رگمۺااسیۺںیہنۺوہاۺ۔ۺڑکمیۺ ۺےگنتپۺاکاکشرۺ ۺایلۺاورۺویںۺوہۺایک

وپریۺلیصفتۺےکۺاسھتۺدورسیۺڑکمویںۺ ۺاھکس ۺاکۺارادہۺایک۔اورۺاسۺملعۺ ۺآ ۺوایلۺولسنںۺ ۺلقتنمۺ ۺاکۺرطہقیۺیھبۺاکنؽۺایل۔ۺ

ااکیفۺںیہ۔اسۺرظنم

اےمۺےکۺضحمۺےصحۺںیہۺاورۺاےسۺرحت ک ۺ ۺےکۺےئلۺن

ۺرظنمن ۺتقیقحۺ ۺدبانلۺوہۺاگ۔آےیئۺاسۺدصقمۺےکۺےئلۺمہوکاو ۺایبؿۺےئکۺ ہیۺسب

ےۺ ۺرےتہۺوہےئۺوکھچکۺابتمدؽۺالیخترکۺوصروتں

اےمۺےکۺدا

ۺوغرۺ ےتۺںیہ۔ۺ) Imaginary alternatives(ےئگۺالیخترکۺرظنمۺن

ۺ: ۱الیخترکۺابتمدؽۺوصرتۺ

ت

المۺںیہۺںیہنجۺاراقتءۺ س

وکوھپؽوکآامسؿوکن اینوکنبارشوک رجۺوریغہ۔اسۺ‘‘ امدررطفت’’اسۺ ۺوہۺزیچںیۺش

ت

ےتہکۺںیہۺینعیۺدرج

ۺلمکمۺرحتم ۺاظنؾۺاقمئۺایکۺوہاۺےہ۔اسۺاسرےۺلمعۺ ےکۺدوراؿۺےکۺالعوہۺاکانئتۺ ۺومودۺامتؾۺیعبطۺوقںیتۺیھبۺںیہۺوہنجںۺ ۺنبایمہۺمہۺآیگنہۺےسۺایک

اۺےہۺہک

ت

اۺاورۺاسۺنباتۺاکۺایخؽۺراھکۺاجن

ت

اومشۺںیہنۺایکۺاجن

ۺااھچۺاکشریۺرطہقیۺاحلصۺوہۺاجےئ۔ۺوبالسۺڑکمیۺ ۺا ۺڑکمیۺ ۺایک

ۺ ۺیھبۺاتچنہپۺےہۺ:۲الیخترکۺابتمدؽۺوصرت

ت

ۺرحتم ۺوقتۺےتہکۺںیہوکۺدورسےۺاکشرویںۺےکۺاسھتۺاسھتۺوبالسۺڑکمیۺیکۺااعی ۺایک

ت

ضحمۺاۺافتؼوکےسجۺاراقتءۺ س

ۺ داتیۺےہ۔ۺب

اورۺاکشرۺ ۺیکۺاہمرتۺاحلصۺ ےنیلۺےکۺاقب

ۺدقررکۺنباتۺےہۺہکۺہیۺسب

ت

ۺرحتم ۺایخؽۺیکۺدیپاوارۺںیہ۔ۺاسۺرحتم ۺایخؽۺےکۺامکلۺاراقتءۺ س ۺنباںیتۺالیختتۺےکۺ اۺاورۺھچکۺںیہنۺاورۺرصػۺایک

عد ؾۺاورۺےبۺاینبدۺںیہ۔ۺسقد رۺریغۺیقطنموکۺکل

ک ہۺےتیلۺںیہۺہکۺہیۺانمرظےۺ

ےنھۺےسۺےلہپۺآےیئۺمہۺاسۺنباتۺاکۺاج

ںیہ۔الصۺوابۺیکۺرطػۺ ب

ۺایمیکویۺارئنیجن* ۺھچکۺاجےتنۺوبےتھجۺالبکشۺڑکمیۺایک اۺاورۺرھپۺسب

بیکۺوحنیۺ ن

ت

اوکۺاؿۺیکۺ

ۺںیہنۺاسۺےکۺےئلۺےگنتپۺےکۺاخرجۺ دہۺایمیکویۺرمابکتۺاکۺاطمہعلۺ ن

ارۺلقعۺوۺمہفوکقطنمۺاورۺاسسنئۺےکۺیلکۺاخمفل

ت

اۺنکممۺےہ۔اسۺنباتۺاکۺاا

ےہ۔ۺ وہےئۺنبالکلۺواسیۺیہۺایمیکویۺرمبکۺاےنپۺمسجۺےکۺادنرۺدیپاۺ ۺانیلن

اکشرۺ ۺےکۺ ایسکۺاورۺاامعتسؽۺ ۺںیہنۺالۺیتکس۔ارگۺاسۺ ۺہیۺایمیکویۺرمبکۺاافتؼۺ) ےسجۺوہۺوخدۺ رکۺےہ( ےگنتپۺےکۺاخرجۺ دہۺایمیکویۺرمبکۺ ۺڑکمیۺ*

ۺیھبۺاےسۺےگنتپۺاورۺاینپۺیکۺوبۺےکۺدرایمؿۺاممتلثۺ ۺانھجمسۺرضوریۺاھتۺاورۺرھپۺاسۺاشمتہبۺاکۺزجتہی ب

ت

ۺ ۺےنیلۺےکۺدعبۺڑکمیۺےکۺن اسۺےسۺدیپاۺ ۺیھبۺایلۺاھتوکی

’

ت

االزیمۺاھتۺسجۺےسۺوہۺاسۺایمیکویۺرمبکۺ ۺاےنپۺافمد ۺاامعتسؽۺ ےکس۔ۺۺ‘ ذاہی

اکوہن

ہکۺاےسۺاےنپۺقح‘اینتۺزیتۺمہفۺیھت’ایلۺاھتۺاورۺرھپۺوہۺ‘ اجؿ’ارگۺمہۺہیۺنباتۺامؿۺیھبۺںیلۺہکۺڑکمیۺ ۺیسکۺرطحۺےگنتپۺیکۺاخرجۺ دہۺوبۺیکۺونتیعۺےکۺنبارےۺ ۺ*

ۺوہینۺ ےیہۺہکۺوہۺایمیکویۺرمبکۺدیپا ۺےکۺےئلۺاےنپۺادنرۺرضوریۺیعبطۺ

ت

دبتایلیںۺالۺ ۺاامعتسؽۺ ۺےکسۺوکوتۺاسۺوصرتۺ ۺیھبۺڑکمیۺ ۺہیۺ چک

امہۺیسکۺیھبۺاجدنارۺےکۺےئلۺہیۺنکممۺںیہنۺہکۺوہۺاےنپۺمسجۺ ۺاینپۺرمیضۺےسۺےئنۺنکاۺزادئۺوضعۺنکاۺایمیکویۺدیپاوارۺےکۺاظن

ت

ؾۺاکۺااضہفۺ ۺےل۔اسۺنباتۺ ۺےکس۔ن

ۺامؿۺانیلۺوتۺدرانکروکضحمۺااسیۺ انچۺیھبۺہکۺڑکمیۺااسیۺھچکۺ ۺیتکسۺےہۺادتسالؽۺیکۺداینۺ ۺ ںۺدورۺوھچڑۺدےنیۺےکۺرتمادػۺےہ۔ۺ

ت

کت کقیجقی

ضۺ ۺےتیلۺںیہۺہکۺڑکمیۺ ۺوہۺامتؾۺوصخایصتۺںیہنجۺمہۺایب

انکممۺویکںۺہنۺوہۺآےیئۺمہۺہیۺا

ےسۺاحلصۺ ۺ‘ اافتؼ’ؿۺ ۺےکچۺںیہۺوکۺوایعقۺہیۺنباتۺ ےہۺینتکۺیہۺن

انئ’اورۺویںۺدنھپاۺ‘ ےچ’ںیل۔ابۺڑکمیۺےکۺےئلۺہیۺرضوریۺاھتۺہکۺوہۺےگنتپۺ ۺڑکپ ۺےکۺےئلۺدنھپےۺ ۺاامعتسؽۺ ۺال ۺاکۺ

ۺےنیلۺےکۺدعبۺاینپۺ‘ ڈ ک

رمیضۺےسۺاےسۺ ۺ ۺےل۔ۺ

ۺےہۺہکۺارگۺوبالسۺڑکمیۺیکۺوصخایص سقد رۺاؿۺنباوتںۺےسۺاصػۺاظہ

کتۺاکۺوغبرۺزجتہیۺایکۺاجےئۺوتۺہیۺنباتۺرتہبۺوطرۺ ۺھجمسۺآۺاجرکۺےہۺہکۺاافتاقتۺ ۺینبمۺرظنۂۺاراقتءۺ

وکۺوصنمہبۺدنبیۺاورۺدتریبںیوکۺایہمۺںیہن

ت

واخؽۺںیہنجۺمہۺاو ۺایبؿۺ ۺےکچۺںیہۺالثمۺذاہی

۔العوہۺازںیۺہیۺ ہکحضمۺزیخۺےہ۔ضحمۺاافتاقتۺڑکمیۺ ۺوہۺامتؾۺ

ت

ۺتکس

واخؽۺازوخدۺدیپاۺ ۺےنیلۺےسۺاقرصۺوہۺیگ۔ہیۺےنھجمسۺےکۺےئلۺتہبۺزنکادہۺوغروۺرکفۺ ۺنباتۺیھبۺو

ۺےکۺاسھتۺاسھتۺیھبۺڑکمیۺہیۺامتؾۺ

تت

نکاۺیسکۺاحضۺےہۺہکۺوق

قیقحتۺیکۺرضورتۺںیہن۔اسۺایعںۺاچسیئۺ ۺےنھجمسۺےکۺےئلۺوھتڑیۺاۺاعؾۺ ھجۺیب ھجۺیہۺاکیفۺےہ۔ۺ

اۺےہہجیتنۺہیۺالکنۺہکۺاراقتءۺ وتسںۺےکۺرظن

ت

ۺ:رظنۺرصاحیۺطلغۺاورۺوھجےٹۺںیہۺ۔نبایقۺرصػۺچسۺیہۺرہۺاجن سجۺوصرتۺاحؽۺاکۺمہۺذ ۺ ۺرےہۺںیہۺاسۺےکۺےئلۺایک

اتۺاورۺرشحاتۺاالرضۺ ۺدیپاۺایک۔اہللۺاعتیل

اتوکۺویحان

ت

ۺ اخصۺلمعۺ ۺیکۺرضورتۺےہۺ۔وہۺاہللۺاعتیلۺیہۺےہۺسجۺ ۺامتؾۺاجدناروںوکۺابنن

تت

الۺدحمودۺاطق

ۺاو

ت

ایئۺاکۺامکلۺےہ۔ۺوکملعوکذاہی

رۺدان

اےنشخبۺواالۺےہ۔’’

ۺاورۺ ب

ت

)۶۶: رۃۺص(‘‘ وۺ ورداگرےہۺآامسونںۺاکۺاورۺزنیمۺاکاورۺوۺھچکۺاؿۺےکۺدرایمؿۺےہوکوہۺز ب دس

یشۺدروازہ

) trap door(رحصاۺ ۺرےنہۺےکۺےئلۺا

امہۺضعبۺاجدنارۺ

ت

ۺںیہ۔ن

ت

ۺوہۺتکس

ت

بای

ۺرگؾۺن

ت

تخسۺرگیمۺ(ایسیۺ وتیحںۺےکۺامکلۺوہےتۺںیہۺوۺاںیھنۺرحصاۺ ۺرحصایئۺوممسۺاجدناروںۺےکۺےئلۺاجؿۺویلاۺدحۺی

ۺنکاۺرھپۺوطرۺرطوقیںۺےکۺادنازۺاںیہنۺرحصایئۺاموحؽۺ ۺآراؾۺ) ےکۺنباوودۺ

ت

ۺ رکۺںیہ۔اؿۺاجونروںۺےکۺاکشریۺرطۂیۺاکروکۺمسجۺیکۺاسجب

ےسۺزدنہۺرےنہۺےکۺاقب

ۺ ےتۺںیہ۔اسۺاتکبۺےکۺوموضعۺب

ۺونعۺایسیۺوصخایصتۺیکۺامکلۺےہۺوۺرحصاۺ ۺزدنیگۺزگار ۺےکۺےیلۺدراکرۺ)یۺینعیۺڑکم(زدنیگۺزگار ۺےکۺاقب یکۺایک

یشۺدروازےۺوایلۺڑکمیۺ’وہرکۺںیہ۔ہیۺاجدنارۺو

ۺ ۺ ۺاےسۺرگیمۺےسۺاچبؤۺاوراکشرۺ ۺڑکپ ۺےکۺےئلۺداؾۺےکۺوطرۺ‘اب

ۺلصفنمۺب شۺ ۺایک

اۺےہۺرحصاۺےکۺا

ت

الہکن

اۺےہ۔ۺۺ

ت

ۺیھبۺاامعتسؽۺ ن

ۺےسۺےلہپ ۺوھکدرکۺےہ۔وہۺیٹمۺےکۺوھچےٹۺوھچےٹۺذراتۺایسؽۺامدےڑکمیۺسبب

ۺب ۺےکۺ)ےسجۺوہۺوخدۺیہۺایترۺ رکۺےہ( ۺزنیمۺ ۺایکب

ےکۺاسھتۺاکپچۺ ۺب

ۺداھاگۺنبۺ ۺدویاروںۺ ۺاسۺ اۺےہ۔دعبۺ ۺڑکمیۺایک

ت

ۺدیتیۺادنروینۺےصحۺ ۺرتسلپۺ رکۺےہ۔ہیۺلمعۺدویاروںۺ ۺوفحمظۺ ۺےکۺاںیہنۺرگ ۺےسۺاچبن

ےسۺڈاھی

رحارتۺ

زجبح

ےکۺاسۺرطۂقیۺاکرۺنکاکینکتۺےسۺتہبۺاتلمےہۺوۺمہۺآلکجۺاامعتسؽۺ ےتۺںیہ۔اسۺ)thermal insulation(ےہ۔رتسلپۺ ۺاکۺہیۺرطہقیۺ

اۺےہ۔ۺ

ت

رطحۺآراشئۺاگہۺےکۺادنروینۺےصحۺ ۺرگؾۺریبوینۺدرہجۺرحارتۺےسۺوفحمظۺ ۺایلۺاجن

ۺانکرہۺمہۺذ ۺ ۺےکچۺںیہۺہکۺآایش ۺیکۺدورسیۺوصختیصۺاسۺاکۺد ۺاکۺایک

ن

ھک

ۺ رکۺےہ۔ڈ

ن

ھک

اؾۺےکۺوطرۺ ۺاامعتسؽۺےہ۔ڑکمیۺاےنپۺرمشیۺےسۺآایش ۺےکۺےئلۺڈ

اۺےہۺ( hingeالقےبۺ

ت

ۺدروازےۺاکۺاکؾۺداتیۺےہ۔ہیۺدروازہۺڑکمیۺ ۺاکشرۺیکۺ)ووبضمطۺداھےگۺےسۺ ۺوہن

ن

ھک

اۺےہ۔ویںۺہیۺڈ

ت

ےکۺذرےعیۺآایش ۺےسۺڑجاۺوہن

ۺ ۺاھجڑویںۺوکۺاکنھجراوریٹمۺےسۺاپھچۺدیتیۺےہ۔اسۺےکۺدعبۺڑکمیۺوتپںۺےکۺےچینۺداھےگۺ رظنوںۺےسۺاولھجۺوہۺاج ۺ ۺیھبۺدمد

ن

ھک

وۺ(داتیۺےہ۔ڑکمیۺڈ

ےسۺآایش ۺےکۺادنرۺآےتۺںیہ اۺےہۺوتۺز ک زنیمۺداھےگۺرھترھتا ۺےتگلۺ)نباہ

ت

ۺآ ۺاؿۺوتپںۺنکاۺیٹمۺ ۺدقؾۺرھک بک

ی

ت

ۺ یئۺوکمڑاۺرھگۺےکۺا بب

اؿۺدیتیۺےہ۔ج

ت

چنیھکۺ ۺن

ۺےہ۔ۺایتریۺلمکمۺوہۺاج ۺ ۺڑکمیۺآایش ۺ ۺدالخۺوہۺ ۺاکشرۺاکۺااظتنرۺ رکںیہ۔ااۺرھتۺ دیک

اۺےہۺہکۺاکشرۺ

ت

ۺڑکمیۺ ۺہتپۺلچۺاجن

ت

ۺیکۺدبول

ت

ےہ۔ۺ رھتاہ

ۺ ۺ ۺزگارۺدیتیۺےہۺاورۺرقتابییھبکۺنباہ

بۺب اریک

ت

ۺرہۺیتکسۺےہ۔وہۺاینپۺاسریۺزدنیگۺاسۺن

ت

یشۺدروازےۺوایلۺڑکمیۺاےنپۺٹھبۺ ۺدسۺاسؽۺی

ۺآرک۔اکشرۺ ۺںیہنا

ۺ ۺینہٹۺےسۺوھکالۺاجےئۺوتۺڑکمیۺدرو

ن

ھک

ۺںیہنۺآںیت۔ارگۺڈ اںیگنۺآایش ۺےسۺنباہ

ۺوھکےلۺیھبۺوتۺاسۺیکۺیلھچپۺن

ن

ھک

ۺآ ۺاےسۺدوبےنچۺیکۺرغضۺےسۺارگڈۺ

ت

ازےۺی

ۺںیہنۺںیتلکنۺہکبجۺرنۺضحمۺیتفجۺےکۺےئل اۺ ششۺ ےۺیگ۔امدہۺڑکمنکاںۺآایش ۺےسۺنباہ

ۺآےتۺدونبارہۺدنبۺ ۺیکۺےبۺاحتش ۺامدہۺالتشۺ ۺےکۺےئلۺنباہ

ۺ ۺآ ۺاج ۺےکۺراےتسۺےسۺاکپچۺ وکۺوبضمیطۺےسۺرادہاریۺ ۺدنبۺ

ن

ھک

ۺآاجےئۺوتۺامدہۺڑکمیۺاےنپۺداھےگۺےسۺڈۺ

تت

ۺےچبۺدیپاۺ ۺاکۺوق بب

ۺدیتیۺےہ۔ویںۺںیہ۔ج

ۺآےئۺریغبۺاسۺےکۺادنر ۺاسؽۺزگارۺیتکسۺےہ۔ۺاشمدہےۺےسۺہیۺنباتۺاسےنمۺآیئۺےہۺہکۺامدہۺڑکمیۺاےنپۺآایش ۺےسۺنباہ ایک

ۺاکشرۺ رکۺںیہۺاورۺدؿۺ ۺاےنپۺآایشونںۺےکۺدوازےۺوبضمیطۺےسۺدنبۺریتھکۺںیہ۔ادنریھاۺاھچ ۺےگلۺوت

تت

یشۺدروازےۺوایلۺڑکمنکاںۺراتۺےکۺوق

ۺا

ن

ھک

ۺڑکمیۺڈ

یۺےہۺہکۺآنکاۺلمکمۺادنریھاۺاھچۺایگۺےہۺنکاۺںیہن۔ارگۺادنریھاۺاطریۺوہۺوتۺڑکمیۺڈ

ت

ھتکک ی

ۺاکنؽۺیتیلۺےہ۔وہۺ ۺآداھۺااھٹۺ ۺہیۺد اںیگنۺنباہ

ۺآداھۺوھکؽۺ ۺاینپۺاسےنمۺوایلۺن

ن

ھک

ۺاگلۺ

ۺآاجرکۺںیہۺوتۺڑکمیۺوفرا ب ؼۺراتفریۺےسۺاؿۺ ۺالھچن بک

ی

ت

اںۺا ک

ۺاکشروکۺوصخاصۺویچن بب

ۺھٹیبۺیتکسۺےہ۔ج

ت

ںۺی

ۺےکۺادنرۺاسۺادنازۺ ۺیئکۺھگب

ۺاںیھنۺب

ا

ت

ۺاۺےنپۺوزؿۺےلتۺدونبارہۺدنبۺوہۺاجن

ن

ھک

ےہ۔ۺ چنیھکۺیتیلۺےہ۔ڈ

ۺوکدراکرۺوہںۺیگۺنج

ت

ۺیکۺاسۺ ۺ یئۺکشۺںیہنۺہکۺاو ۺایبؿۺ دہۺرطےقیۺےکۺاطمقبۺانیجۺےنھکیسۺےکۺےئلۺھچکۺایسیۺ ںیتیحوکالثمۺریمعتیۺ چک

ت

ۺےکۺےئلۺذاہی

ۺ ۺشپتۺےسۺلصفنمۺ ۺےلۺنکاۺیٹمۺ ب

ۺ ۺےسۺرضورتۺوہۺ۔ڑکمیۺےکۺےئلۺہیۺنکممۺںیہنۺہکۺوہۺضحمۺاافتؼۺنکاۺیعسۺاورۺاطخۺےکۺذرےعیۺبب

ۺرہبوپۺرھبۺےل۔ب

ۺ ےئۺیگۺوکاےنپۺ‘ اجیتن’ےلہپۺیہۺڑکمیۺہیۺنباتۺ

ن

ھک

ۺاکۺڈۺب

ۺ ۺرحارتۺےسۺوفحمظۺ ۺےکۺےئلۺاانپۺرمشیۺاامعتسؽۺ ےۺیگۺوکۺااۺریمشیۺداھےگۺےسۺبب

ےہۺہکۺوہۺب

ۺےبۺاثمؽۺداؾۺےکۺوطرۺ ۺاامعتسؽۺ ےۺیگۺاوررمشیۺےسۺڈیکھ ےۺےکۺےئلۺاورۺایک

ی ھیح

ۺ ۺدنمشۺےسۺب

ۺ ۺافحتظۺےکۺاسھتۺےچبۺدےۺبب

ۺدویاروںۺواےلۺب

یشۺدروازےۺوایلۺڑکمیۺرگیمۺنکاۺوھب ۺےسۺرمۺاجرک۔او

ےۺوایلۺیلہپۺا

کلی

نۺولعمامتۺہنۺوہںیتۺوتۺرحصاۺےکۺچیبۺ رۺاسۺاکۺبلطمۺاسۺونعۺیگ۔ارگۺڑکمیۺ ۺےلہپۺےسۺہیۺسب

ا۔ۺ

ت

اکۺاخہمتۺوہن

ۺونزادیئہۺڑکمیۺااۺرطےقیۺےسۺزدنیگۺزگاررک ۺیہۺرطےقیۺےسۺآایشہنۺ رکۺاورۺااۺرطےقیۺےسۺاھکرکۺےہ۔اسۺےئلۺیلہپۺڑکمیۺےکۺےئلۺضحمۺالعوہۺازںیۺہ ۺےہوکۺایک

اۺیھبۺرضوریۺاھت

ۺوہنب

ۺلقتنمۺ ۺےکۺاقب

ت

اۺیہۺاکیفۺںیہنۺاھتۺہکلبۺاینپۺولعمامتۺ ۺآ ۺوایلۺولسنںۺی

۔ااسیۺرصػۺااۺاؿۺریحاؿۺنکۺوصخایصتۺاکۺامکلۺوہن

یشۺدروازےۺ)gene(امتۺڑکمیۺےکۺنیجۺوصرتۺ ۺنکممۺےہۺہکۺہیۺولعم

ۺمکحتسمۺوہۺاجںیئ۔نکیلۺاؿۺاقحقئۺےکۺنباوودۺںیمہۺیئکۺ االتۺاکۺاسانمۺےہ۔ا

وایلۺڑکمیۺ ۺہیۺوصخایصتۺےسیکۺاحلصۺوہۺںیئگۺاورۺاؿۺ ۺسکۺ ۺاسۺیکۺنیجۺ ۺبصنۺایک۔ۺ

ۺآزیمۺوطرۺرطےقیوکۺوصنمہبۺدنبیۺیکۺاتیلہۺوکۺدم ب اہنۺااختنبۺاورۺلیمکت

ت

وکۺالیخترکۺلمعۺوکۺہیۺذاہی

ت

تبل ۺاورۺےبۺبیعۺامسجینۺ وٹۺوکنجۺیکۺرظنۂیۺاراقتءۺےکۺاحیمۺجبت

ۺوہۺیتکسۺےہ۔ۺاجدنارۺنجۺاہمروتںۺےکۺامکلۺںیہ

ت

ۺیہۺواضج ۺرصػۺایک اا

ت

کقتجقیاۺ ےتہۺںیہوکۺیکۺ

ۺ ن

ت

ۺوہۺاہللۺاعتیلۺیکۺاافتؼۺنکاۺامدرۺرطفتۺےسیجۺرظنویںۺےسۺواضج

کااۺدورسےۺاافلظۺ ۺاہلل ۺاعتیلۺ ۺاجدناروںۺ ےلہپۺیہۺےسۺاؿۺاہمروتںۺےسۺآراہتسۺ ۺےکۺدیپاۺایک۔ۺاہللۺاعتیلۺےبۺاثمؽۺملعۺاکۺامکلۺےہ۔ۺاطعۺ دہۺہ یکںت

ۺڑکمیۺ دوھہکۺدیہۺیکۺامہ

ۺڑکمیۺوۺاےنپۺاکشرۺ ۺاجےلۺےکۺریغبۺڑکپرکۺےہ crab(ۺڑکیکاۺڑکمیۺاعؾۺایخؽۺےکۺ ب سکعۺڑکمویںۺیکۺتہبۺاۺااسقؾۺاجالۺ ےئۺریغبۺاکشرۺ رکۺںیہ۔ۺایسیۺیہۺایک

spider(۶ےہ۔ہیۺڑکمیۺاےنپۺآپۺ ۺوھپولںۺ ۺاپھچۺیتیلۺےہۺاورۺدہشۺیکۺاؿۺویھکمںۺاکۺاکشرۺ رکۺےہۺوۺاؿۺ ۺآیتھٹیبۺںیہ۔

ۺےسۺلیمۺاھک ۺےکۺےئلۺاامعتسؽۺ رکۺےہ۔وہۺوھپ

ۺ ۺوھپولںۺےکۺےلیپۺنکاۺدیفسۺرن

ت

ۺدبؽۺیتکسۺےہۺاورۺوہۺاینپۺاسۺ چک

ؽۺےکۺچیبۺ ۺاینپۺڑکیکاۺڑکمیۺاانپۺرن

اۺےہۺسجۺ ۺوہۺپھچۺ ۺیھٹیبۺوہرک

ت

ۺنبالکلۺاسۺوھپؽۺاسیجۺوہن

اںیگنۺلمکمۺوطرۺ ۺاپھچۺ ۺاکشرۺےکۺااظتنرۺ ۺھٹیبۺاجرکۺےہ۔ڑکمیۺاکۺرن

ےہ۔رصػۺرہگےۺ ن

ؼۺایکۺاجۺاتکسۺےہ۔ۺ

اعمےنئۺےسۺیہۺڑکمیۺاورۺوھپؽۺ ۺا

ۺدہشۺیکۺیھکمۺرسۺوچ بب

ۺرحتکۺ ۺآرکۺےہۺج

تت

ےنسۺےکۺےئلۺاسۺوھپؽۺ ۺآیتھٹیبۺےہۺسجۺ ڑکمیۺاھگتۺاگلےئۺیھٹیبۺوہرکۺےہ۔کیھٹۺااۺےحملۺڑکمیۺاسۺوق

ۺدیساھۺیھکمۺےکۺرسۺ ۺدالخۺ ۺدیتیۺےہ ۺاسۺےکۺرسۺ ۺاکٹۺ ۺاانپۺزہ اںیگنۺیھکمۺےکۺرگدۺیتٹیپلۺےہۺاوررھپۺاکییک

۔اسۺےکۺدعبۺڑکمیۺاکشرۺڑکمیۺآیگتسہۺےسۺاینپۺن

ۺیلتتۺنکاۺدہشۺیکۺیھکمۺااجن ۺ ۺڑکمیۺےکۺنیعۺاو ۺآیتھٹیبۺےہ۔ۺ ۺاھکۺاجرکۺےہ۔ۺڑکمیۺاےنپۺ آپۺ ۺاسۺ الیکۺےسۺوھپؽۺ ۺاپھچۺیتیلۺےہۺہکۺیھبکۺاھبکرۺایک

ۺدیپاۺ ۺےل؟ایکۺاسۺ ۺوھپولںۺاکۺاطمہعلۺ ۺےکۺاؿۺ

ت

ۺدبےنلۺیکۺ چک

ۺےکۺرہگےۺاورۺایکڑکمیۺ ۺاافتاقۺہیۺہلصیفۺ ۺایلۺہکۺوہۺوخدۺیہۺاےنپۺادنرۺرن

ےکلہۺرن

ۺھچکۺ ۺیکۺالہۺںیہنۺوہیتکسۺیھتۺ۔دنچۺنبامہۺرموبطۺیبصعۺویلخں ےکۺ) nerve centres(اےنپۺمسجۺ ۺلقنۺ ۺےئل؟ہیۺنباتۺواحضۺےہۺہکۺڑکمۺیۺہیۺسب

ۺ ر

یک ۺ ب آںۺڑکمیۺرن

ۺاورۺہنۺیہۺالگیبۺوہرکۺےہ۔وہۺہنۺالیپ)colour blind(العوہۺڑکمیۺےکۺن اسۺااسیۺدامغۺیھبۺںیہنۺےہۺسجۺ ۺ ےنچۺیکۺاتیلہۺوہ۔ۺم

ۺےحملۺےکۺےئلۺہیۺوبقؽۺ ۺیھبۺںیلۺہکۺڑکمیۺیسکۺرطحۺاےنپۺآپۺ ۺاؿۺےکلہۺنکاۺرہگےۺروگنںۺےسۺکیھٹۺکیھٹۺمہۺ ۺدھکیۺیتکسۺےہ۔ارگۺمہۺایک

آگنہۺ ۺیتکسۺیھتۺرن

انکممۺاھت۔ہی

اۺن

ۺوۺاسۺ ۺدےھکیۺوتۺاسۺوصرتۺ ۺیھبۺڑکمیۺےکۺےئلۺاؿۺروگنںۺ ۺاےنپۺمسجۺ ۺدیپاۺ نب

ۺاہللۺاعتیلۺےہوکۺایلعۺدقرتۺاکۺامکلوکۺوۺڑکمیۺ ۺاسۺاقب

ؼۺ ۺےکۺاؿۺیکۺلقنۺایترۺ ۺےکس۔ۺ

اۺےہۺہکۺوہۺروگنںۺ ۺا

ت

ن

ۺےسۺمہۺ

ۺدورسےۺےکۺرن ۺےسیجۺروگنںۺاورۺ ب شۺےسۺ�ہیۺنباتۺایعںۺےہۺہکۺوھپولںۺاورۺڑکمویںۺ ۺاہللۺاعتیلۺ ۺایک آگنہۺ نکاۺےہ۔ااسیۺاتگلۺےہۺےسیجۺایک

ۺیہ ۺدورسےۺےسۺاینتۺامملثۺ یئۺیئگۺںیہۺہکۺاؿۺیکۺیسکۺ ویںۺیکۺاہکینۺےسیجۺ)canvas(ۺ چمایک ۺےسیجۺرہگےۺاوردممھۺروگنںۺ ۺایک دوۺوصت ک ںیۺایک

انکممۺےہ۔ۺ‘ اافتؼ’

ۺن

ت

ےسۺواضج

اۺ

ڑیسیھۺواےلۺوگؽۺاجےلۺےسۺاکشرۺ ن

ۺوہےتۺںیہ۔

ت

بای

نکیلۺھچکۺاجدنارۺومتۺےکۺاؿۺکلہمۺدنھپوںۺ ۺاکشرۺوہ ۺےسۺچبۺاجےتۺڑکمویںۺےکۺاجےلۺامشیبرۺاجدناروںۺےکۺےئلۺومتۺاکۺدنھپاۺن

اتۺاجؽۺےکۺےپچپچۺوصحا۔ویکہکنۺےگنتپۺےکۺمسجۺ ۺےگلۺنیہمۺذر

ت

ۺںیہنۺوہن

ۺاعؾۺےگنتپۺ ۺڑکمیۺےکۺاجےلۺاکۺ یئۺا ۺ ۺدےتیۺںیہ۔اثمؽۺےکۺوطرۺ ۺایک

ںۺ ۺےبۺا

ۺاگنتپۺنباآاسینۺاجؽۺےسۺچبۺؿ

ت

اتلکۺےہ۔ۺںیہ۔ااۺاختیصۺیکۺدبول

ۺاعؾۺاجؽۺےسۺفلتخمۺوہرکۺےہ۔دمارینیۺالعےقۺ ۺرےنہۺوایل ۺایک

ت

ڑکمیۺاکۺ Scoloderusرگمۺےگنتپۺرھپۺیھبۺاےسیۺاجولںۺ ۺسنھپۺاجےتۺںیہۺنجۺیکۺاسج

اۺےہۺاوریھکمۺامرۺاکذغ

ت

رۺ ۺیتیلۺےہ۔ہیۺآاسینۺےسۺےگنتپۺاکۺاکشscoloderusےسۺاتلمۺاتلجۺےہ۔اسۺرطحۺ) fly-paper(اجؽۺارثکۺاجولںۺےسۺفلتخمۺوہن

ۺابملۺاورۺ

کۺم ۺےگنتپۺ۲۰۔۱۵ڑکمیۺایک

تت

ۺوچڑاۺڑیسیھۺامنۺاجؽۺیتنبۺےہ۔اسۺاجےلۺ ۺےنسنھپۺواےلۺےگنتپۺاجؽۺےکۺےلچنۺےصحۺ ۺاجۺرگےتۺںیہ۔رگےتۺوق

کیٹنیسۺم

ڑکمیۺےکۺدنھپےۺ ۺسنھپۺScoloderusویںۺ وۺاںیہنۺاعؾۺاجؽۺ ۺےنکپچۺےسۺاچبرکۺےہوکوھکۺدےتیۺںیہۺاور)نیہمۺذرات(اےنپۺمسجۺ ۺیگلۺوہیئۺافحیتظۺہتۺ

اجےتۺںیہ۔ۺ

ہتسۺاسۺڑکمیۺاکۺاکشریۺرطۂقیۺاکردورسیۺونعۺیکۺڑکمویںۺےسۺتہبۺفلتخمۺےہ۔اسۺاکشریۺرطےقیۺیکۺوغرۺبلطۺنباتۺہیۺےہۺہکۺڑکمیۺایسیۺوصخایصتۺےسۺآرا

اۺ یتہۺےہ

ۺاکۺاجؽۺےننبۺوایلۺڑکمیۺیکۺہیۺونعۺاؿۺےبۺامشرداللئۺ ۺےسۺاجؽۺیتنبۺےہۺوۺاےسۺاسۺرشحےۺ ۺڑکپ ۺ ۺدمدۺدیتیۺںیہۺےسجۺوہۺاکشرۺ ن

ت

۔ۺفلتخمۺاسج

ۺےہۺوۺاہللۺاعتیلۺیکۺالدحمودۺنفۺ ۺیکۺوگایہۺدےتیۺںیہ۔ۺ ایک

Dinopis:اجؽۺےنکنیھپۺوایلۺڑکمی

اؾ( Dinopisہیۺوخانف ۺڑکمیۺنکاۺڈونیسپۺ

ۺمکحتسمۺاجالۺنبۺ ۺاکشرۺاکۺ)اسیسنئۺن ۺاوناھکۺاورۺریحاؿۺنکۺاکشریۺرطۂقیۺاکرۺاامعتسؽۺ رکۺےہ۔ایک

ت

کاہنی

ٹیپلۺدیتیۺااظتنر ۺےکۺاجبےئۺہیۺدنچۺاخصۺوصخایصتۺاکۺاحلمۺاجالۺیتنبۺےہۺاورۺاےسۺاکشرۺےکۺاو ۺکنیھپۺدیتیۺےہ۔اسۺےکۺدعبۺاکشرۺ ۺاسۺاجےلۺ ۺ

اہکۺاینپۺذغاۺ ۺدعب ۺاھک ۺےکۺےہ۔اجےلۺ ۺےسنھپۺاکش

ت

اۺےہ۔ڑکمیۺاکشرۺ ۺوھچےٹۺڈنبؽۺیکۺوصرتۺ ۺےئنۺداھوگںۺ ۺٹیپلۺدیتیۺےہۺن

ت

رۺاکۺ ب اۺااجنؾۺوہن

ازہۺرھکۺےکس۔

ت

۷ےئلۺن

ۺوصنمےبۺےکۺتحتۺاکشرۺ رکۺےہ۔وصنمہبۺدنبیۺاورۺاسۺےکۺےجیتنۺ ۺحیحصۺمجحوکۺلکش ۺےہۺہکۺڑکمیۺاےنپۺاکشرۺ ۺایک اۺوۺاسۺ ہیۺنباتۺاصػۺاظہ

اورۺوقتۺاکۺاجالۺ ن

ۺ ۺینبمۺایلعۺ ںیتیحۺدراکرۺ

ت

ۺاےسیۺااعفؽۺںیہۺنجۺےکۺےئلۺذاہی اۺوکسب

یک ۺ ب آںۺارگۺاکشریۺرطےقیۺےکۺےئلۺنبالکلۺومزوںۺوہۺاورۺرھپۺاکشرۺاکۺےٹیپلۺاجن

وہرکۺںیہ۔م

ۺیکۺوصخایصتۺاکۺوغبرۺاشمدہہۺایکۺاجےئۺوتۺہیۺوصخایصتۺنبالکلۺےبۺ

ت

ۺوہرکۺںیہ۔ۺڑکمیۺےکۺاجےلۺیکۺاسج بیعۺاظہ

Dinopisۺیہۺاےنپۺآپۺ

ت

ۺریحتۺازیگنۺومنہنۺےہ۔ۺڑکمیۺسجۺرمشیۺ ۺاامعتسؽۺ ۺالرکۺےہۺاسۺیکۺایمیکیئۺاسج ۺاحلظۺےسۺوصنمہبۺدنبیۺاکۺایک ۺاکۺاجالۺہ ۺایک

ۺاکشرۺےکۺااظتن بب

رۺ ۺیھٹیبۺوہرکۺےہۺوتۺاسۺاکۺاجالۺوکنتںۺزجعمہۺےہ۔ڑکمیۺاےنپۺاجؽۺ ۺسجۺرطےقیۺےسۺاامعتسؽۺ رکۺےہۺوہۺیھبۺنباوصخلصۺدپسچلۺےہ۔ڑکمیۺج

ۺہیۺڑکمیۺرحتکۺ ۺ بب

اۺےہ۔اکشرۺ ۺدوبےنچۺےکۺےئلۺج

ت

ۺوہن بک

ی

ۺا ۺگنتۺرجنپےۺاسیجۺاتگلۺےہ۔نکیلۺاجےلۺیکۺہیۺےبۺرضرلکشۺدرالصۺایک آرکۺےسۺےنبۺایک

ۺیکۺرطػۺااٹلدیتیۺےہ۔ویںۺہیۺاجالۺومتۺاکۺدنھپ اوگنںۺےسۺاجےلۺاکۺادنروینۺہصحۺنباہ

اۺنکممۺںیہن۔ۺےہۺوتۺاینپۺن

ارۺوہن

اۺےہۺسجۺےسۺچبۺ ۺا

ت

اۺنبۺاجن

ۺواالۺاجالۺسکۺرطحۺریمعتۺ یتیلۺےہ؟ۺاےسیۺاکؾۺنجۺےکۺےئلۺوصنمہبۺدنبیۺ

ت

یکۺرضورتۺوہۺوکۺ ےہۺوہۺنکیلۺڑکمیۺایسیۺرتہبنیۺاکیمیکینۺوصنمہبۺدنبیۺاورۺایمیکیئۺاسج

ۺےنتکۺیہۺآاسؿۺویکںۺہنۺوہںوکاںیہنۺرسااجنؾۺدانیۺ یئۺومعمیلۺنباتۺۺاکؾۺےکۺےئلۺفلتخمۺوصنمےبۺاورۺرجتےبۺیکۺرضورتۺوہرکۺےہ۔مہۺاسۺیکۺسحب ۺایک

ںیہن۔ہ

ؿۺاافلظۺۺمہۺارثکۺا

تت

ۺںیہ۔ڑکمیۺاکۺاجالۺایبؿۺ ےتۺوق

ت

اکۺاامعتسؽۺ ےتۺںیہ۔اسۺےئلۺہیۺانہکۺطلغۺہنۺوہۺاگۺہکۺڑکمنکاںۺاےنپۺ‘ اسیج) اھجرل(اچۺ’ذلیۺوتحیضۺ ۺتکس

اجولںۺےسۺوایعقۺاچۺ رکۺںیہ۔ۺ

ۺآدیمۺ ۺاپکسۺاوراچۺ ۺواےلۺاوزارۺالثمۺےھچگۺدارۺاچۺنکااھجرلےننبۺوایلۺرھپیک ضۺےتیلۺںیہۺہکۺڑس ۺ ۺےتلچۺایک

tatting(آےیئۺمہۺہیۺا

shuttle(ۺاےسیۺصخشۺےسۺےسجۺاچۺ ۺاکۺ یئۺاسہقبۺرجتہبۺںیہنوکۺیلہپۺیہۺ ششۺ ۺاچ ۺ ۺیکۺوک ایئںۺوکۺداھےگۺوریغہۺدرظنۺاجےتۺںیہ۔ۺایکۺمہۺایک

ۺنبۺاجےئۺوۺضحمۺاافتاقۺگلۺیئگۺوہں۔انیقیۺںیہن

ۺاچۺدارۺزیمۺوپشۺاؿۺرگوہںۺےسۺا ی ۺںیہۺہکۺایک

ت

ۺںیہ؟ۺنکاۺمہۺہیۺ چۺتکس

ت

۔ۺوتعقۺرھکۺتکس

ۺوکۺاہمرتۺاورۺولعمامتۺاچنہپ

ت

انکممۺےہ۔ویکہکنۺیسکۺیھبۺوصنمےبۺےکۺوہظرۺےکۺےئلۺذاہی

اۺن

اۺرضوریۺیسکۺیھبۺوصنمےبۺاکۺازوخدومندارۺوہۺاجن

ۺےکۺذرےعیۺاکۺوہن

ۺاجدنارۺاکۺ یک ۺ ب آںۺاؿۺوصنموبںۺ ۺریغبۺیسکۺاخیمۺےکۺرسااجنؾۺدےنیۺےکۺےئلۺوکۺایک

امہۺہیۺوبقؽۺ ۺانیلۺنکممۺ‘ ذنیہۺ’ ےہ۔وصنمےبۺ وکۺم

ت

اۺالزیمۺےہ۔ن

وہن

یۺےہ

دہۺادتسالؽۺیکۺک

ۺڑیکاۺذنیہۺوہۺاتکسۺےہۺاورۺوصنمےبۺ چۺاتکسۺےہ۔ہیۺضحمۺا اۺےہۺاورۺںیہنۺہکۺایک

ت

ۺےنچنہپۺیکۺ ششۺ ۺاامعتسؽۺایکۺاجن

ت

ۺےسجۺچسۺی

ۺاطعۺیکۺنکاۺہیۺانہکۺرتہبۺوہۺاگۺہکۺاسۺیک

ت

ۺایسیۺوقتۺانیقیۺومودۺےہۺسجۺ ۺڑیکےۺ ۺذاہی ۺ تقیقحۺیکۺاکعاۺںیہنۺ رک۔یہیۺوہجۺےہۺہکۺایک رامنہیئۺ رکۺےہ۔ایک

ۺرحاکتۺاھکسںیئۺوۺوہۺ ۺےہۺسجۺ ۺڑیکےۺ ۺوہۺسب

تت

اۺےہۺنکاۺہیۺانہکۺزنکادہۺرتہبۺوہۺاگۺہکۺ) اڑیک(ایسیۺاطق

ت

( ن

تت

ڑیکےۺےسۺرحاکتۺ وارکۺ) اطق

ۺاخقلۺےہ۔ۺ ےہ۔دورسےۺاافلظۺ ۺڑیکےۺاکۺانیقیۺایک

ۺاسۺتقیقحۺ ۺرظنادنازۺ ےتۺ

ت

ۺواحضۺاچسیئۺےہۺہکۺہیۺاجدنارۺاہللۺاعتیلۺ ۺدیپاۺےیک۔نکیلۺاراقتءۺ س اتۺ ۺاےنپۺںیہۺاورۺااکماسیجۺہکۺمہۺ ۺداھکیۺہیۺنباتۺایک

ن

ۺےسۺرحموؾۺ ۺدنکاۺےہ۔اورۺہی

ت

ۺیکۺ چک

ۺ ۺچنہپۺ رظنرظنۺاوتسارۺ ےتۺںیہ۔اےنپۺرظننکاتۺیکۺداہتسنۺالغیمۺ ۺاںیہنۺ ےنچۺےنھجمسۺوکۺدےنھکیۺاورۺنس

ت

ۺایسیۺاحل ایک

ۺاورۺوۺھچکۺدےتھکیۺاورۺےتھجمسۺںیہۺاےسۺوبقؽۺںیہنۺ

ت

ۺواحضۺاچسیئۺ ۺدھکیۺںیہنۺتکس ےت۔ۺےئگۺںیہۺاہجںۺہیۺایک

ۺایلاورۺاافتؼۺےسۺیہۺاےسۺاامعتسؽۺDinopisاراقتءۺ وتسںۺےکۺاطمقبۺ

ۺاانپۺاجالۺاؿۺامتؾۺوصخایصتۺےکۺاسھتۺںیہنجۺمہۺاو ۺایبؿۺ ۺےکچۺںیہوکۺاافتؼۺےسۺبب

ۺےحملۺےکۺےئلۺمہۺہیۺوبقؽۺ ۺےتیلۺںیہۺ انکممۺےہ۔نکیلۺایک

ۺذنیہۺصخشۺہیۺنباتۺاجاتنۺےہۺہکۺااسیۺن اۺیھبۺھکیسۺایل۔ہ

ہکۺااسیۺوکۺواحضۺوطرۺ اخرجۺازۺااکمؿۺوہ ۺےکۺ ن

ؿۺ االتۺ ۺہکۺ(اجالاافتاقۺ ۺیہۺایل۔ۺ)درجۺنباال(ڑکمیۺ ۺ Dinopisنباودوکۺنکممۺاھتۺاورۺیلہپۺڑکمیۺےلہپۺلہپۺےسیکۺوودۺ ۺآیئۺاورۺاسۺ ۺDinopisمہۺا

۔اسۺوصرتۺ ۺدنمرہجۺ) ۺےئلۺوکۺولعمؾۺتقیقحۺےتھجمسۺوہےئۺرظنادنازۺ ںیۺےگاانپۺاجال ۺےکۺےئلۺرضوریۺایمیکیئۺامدےۺاےنپۺمسجۺےکۺادنرۺےسیکۺدیپاۺ

اۺ: ذلیۺ االتۺاکۺوابۺدانیۺرضوریۺےہۺ

باۺایگ؟ۺڑکمیۺ ۺنبالکلۺواسیۺیہۺاجالۺاسیجۺاسۺ ۺاافتؼۺےسۺب

باایگاھتۺوتۺدورساۺاورۺشیتاۺاجالۺےسیکۺب

بارگالہپۺاجالۺاافتاقۺب

اۺےہ اھتوکدونبارہۺےسیکۺ ۺایل؟ایک

ت

ونومولدۺڑکمیۺہیۺنباتۺےسیکۺاجیتنۺیھتۺہکۺاچۺامنۺاجالۺےسیکۺےتنبۺںیہوکدورسےۺاجولںۺےسۺفلتخمۺوصخایصتۺاکۺاحلمۺاجالۺےسیکۺ ۺنکااجن

اورۺہیۺہکۺاےسۺاجالۺاےنپۺاکشرۺےکۺاو ۺانکنیھپۺوہاگ۔ۺ

ۺیہۺوابۺےہ۔ۺڑکمیۺ وکوۺھچکۺیھبۺےنھکیسۺنکازنباینۺنکادۺ ۺےک ۺںیہنۺاورسجۺےکۺن اسۺہیۺاکؾۺرسااجنؾۺدےنیۺےکۺےئلۺدقبرۺاؿۺ االتۺاکۺرصػۺایکب

ۺاقب

رضورتۺہتخپۺدامغۺیھبۺںیہنوکہیۺامتؾۺوصخایصتۺاہللۺاعتیلۺ ۺاطعۺںیکۺوۺامتؾۺذیۺروحۺاایشءۺاکۺاقدرۺقلطمۺاخقلۺےہ۔ۺ

ۺ وپرایشۺڑکمی۔دوھاکۺدیہۺیکۺامہ

الۺ ۺ ۺاکشرۺڑکپ ۺےکۺالعوہۺاجےلۺےسۺدورۺیھبۺاکشرۺڑکپرکۺےہ۔وپرایشۺیکۺاج)Portia Fimbriata(دورسیۺتہبۺاۺڑکمویںۺےکۺ ب سکعۺوپرایشۺڑکمیۺ

حیجۺدیتیۺےہ۔یہیۺوہجۺےہۺہکۺوپرایش

ت

ۺاورۺوصختیصۺہیۺےہۺہکۺہیۺدورسےۺرشحاتۺاالرضۺاھک ۺےکۺاجبےئۺاینپۺیہۺونعۺیکۺڑکمنکاںۺاھک ۺ ۺ ڑکمیۺاکۺ ایک

اۺےہ۔ہیۺاکش

ت

ۺدمعہۺاورۺدپسچلۺتمکحۺیلمعۺےسۺاکؾۺیتیلۺےہ۔ۺدیماؿۺلمعۺومعامۺدورسیۺڑکمویںۺاکۺاجالۺوہن ۺایک

تت

رۺ ےتۺوق

ۺوہاۺلچۺریہۺوہۺنکاۺرھپۺ یئۺڑیکاۺاےنپۺآپۺ ۺاجےلۺےسۺڑھچا ۺیک بب

ۺاجۺیتھٹیبۺےہۺج

تت

ششۺ ۺراہۺوہ۔وہاۺ وپرایشۺڑکمیۺدورسیۺڑکمویںۺےکۺاجےلۺ ۺومعامۺاسۺوق

ۺڑکٹےۺےسۺ اورۺڑیکےۺےسۺدیپاۺوہ ۺوایلۺہیۺزیترلزںیشۺدےبۺن اؤںۺآ ۺاپھچۺدیتیۺںیہ۔دےنھکیۺ ۺہیۺڑکمیۺلھپۺنکاۺوپدےۺےکۺایک

وایلۺوپرایشۺیکۺرھترھتاہ

ۺایگۺوہ۔اؿۺدورسیۺڑکمویںۺےکۺ ب سکعۺوۺاکشرۺ ۺدےتھکیۺیہۺاسۺ ۺٹپھجۺڑپرکۺںیہۺوکۺوپرایشۺڑکم

یۺآہتسہۺےسۺرحتکۺ رکۺیتلمۺیتلجۺےہۺوۺوہاۺےسۺاڑۺ ۺاجےلۺ ۺای

اۺےہۺوتۺےہ۔اجےلۺ ۺھٹیبۺاج ۺےک

ت

ۺآن دیک

ۺ بب

ۺدعبۺوپرایشۺڑکمیۺاجےلۺ ۺےسنھپۺوہےئۺڑیکےۺیکۺرطحۺاجؽۺ ۺڑیھچرکۺوکیتچنیھکۺاورۺامررکۺےہ۔اجؽۺاکۺامکلۺج

۸وپرایشۺنبالکلۺایترۺاھگتۺاگلےئۺیھٹیبۺوہرکۺےہ۔

ارۺ ۺاؿۺ ۺدوھاکۺدیتیۺںیہ۔اثمؽۺےکۺوطرۺ ۺوپرایشۺڑکم

ت

اررکۺےہ۔ہیۺEuryattusیۺوپرایشۺڑکمنکاںۺاینپۺونعۺیکۺڑکمویںۺیکۺلقنۺان

ت

ڑکمیۺیکۺیتفجۺیکۺرمسۺیکۺلقنۺان

Euryattusےۺوہےئۺےتپۺےکۺادنریتہۺےہ۔امدہۺڑکمیۺےکۺرھگۺےکۺاو ۺھٹیبۺ ۺوپرایشۺےتپۺ ۺالہرکۺےہۺاورۺا

ۺم اروںۺےسۺےتکٹلۺوہےئۺایک

ت

ورۺرنۺڑکمیۺرمشیۺےکۺن

Euryattus ۺےحملۺےکۺےئلۺدوھاکۺاھکۺ ایتچۺےہ۔ایک

ۺلکنۺآرکۺےہ۔ یکۺرطحۺاسۺےکۺاو ۺن ۹امدہۺڑکمیۺرھگۺےسۺنباہ

ارہۺاشمہبۺ ۺیتیلۺےہ؟اورۺاسۺ ۺااسیۺفلتخمۺرطۂقیۺاکشرۺویکںۺانچ؟ہیۺانہکۺریغۺیقطنم

اروںۺےسۺاانپۺاش

ۺوہۺاگۺہکۺڑکمیۺیسکۺوپرایشۺسکۺرطحۺفلتخمۺڑکمویںۺےکۺاش

یۺاسۺرطےقیۺےسۺاسۺےئلۺاکشرۺ رکۺےہۺویکہکنۺاےسۺاہللۺاعتیلۺ ۺااسیۺیکۺامکلۺےہۺاورۺااۺوہجۺےسۺاسۺ ۺااسیۺدپسچلۺاکشریۺرطہقیۺانچ۔ڑکم‘ دیلقتیۺاہمرت’

اۺےہ۔ۺ

ت

یہۺ ۺایک۔ایسیۺاثمۺولںۺےکۺذرےعیۺاہللۺاعتیلۺںیمہۺاےنپۺنفۺ ۺیکۺےبۺلثمۺوصخایصتۺداھکن

ڑکمیۺےکۺایلھچمںۺڑکپ ۺےکۺرطےقیۺ

ۺیبیشنۺDolomedes ۺن اینۺوایلۺڑکمیۺھچکۺڑکمنکاںۺریغۺوتمعقۺالعوقںۺ ۺیھبۺاکشرۺ رکۺںیہ۔اثمؽۺےکۺوطرۺ

ت

یکۺاکشرۺاگہۺن اینۺیکۺحطسۺےہۺ۔ہیۺڑکمیۺزنکادہۺ

اولںۺ ۺن ایئۺاجرکۺےہ۔ۺ

اقمامتۺالثمۺرموطبۺاورۺن

ۺن اینۺےکۺانکرےۺداھےگۺنبۺنبۺ ۺاںیہنۺاےنپۺرگدوشیپۺالیھپ ۺ ۺزگاررک

تت

ۺوق

ت

ۺداھےگۺۺےہ۔ہیآیبۺڑکمیوکۺوۺایھچۺانیبیئۺےسۺرحموؾۺوہرکۺےہوکاانپۺزنکادہۺ

ومہعۺالعےقۺیکۺدحۺرقمرۺ ےتۺںیہ۔

ےضیۺرسۺااجنؾۺدےتیۺںیہ۔ہیۺدورسیۺڑکمویںۺےکۺےئلۺہیبنتۺاکۺاکؾۺدےتیۺںیہۺاورۺڑکمیۺےکۺم

ۺدوۺا

تت

اسۺےکۺالعوہۺریغۺ کیبۺوق

ارۺےکۺاگنہیمۺراےتسۺاکۺاکؾۺیھبۺدےتیۺںیہ۔ۺ

وتمعقۺرطخےۺیکۺوصرتۺ ۺا

ۺےسۺزنکادہۺاامعتسؽۺوہ ۺواالۺاکش ۺڑکمیۺاکۺسب

تت

اںیگنۺیکشخۺ ۺریتہۺںیہ۔ۺااسیۺ ےتۺوق

اںیگنۺن اینۺ ۺرھکۺدیتیۺےہۺہکبجۺنبایقۺ رۺن

ریۺرطہقیۺہیۺےہۺہکۺہیۺاینپۺ رۺن

اوگنںۺ ۺاےنپۺداوتنں

ۺنسحۺدتریبۺےسۺاکؾۺیتیلۺےہۺ۔آیبۺڑکمیۺن اینۺ ۺدالخۺوہ ۺوایلۺن

ت

کۺ ڑکمیۺاےنپۺآپۺ ۺڈوےنبۺےسۺاچب ۺےکۺےئلۺاہنی ۺےسۺزگارۺ ۺایک

رکۺےہ۔ۺہیۺآ

ت

اھےتۺوہےئۺن اینۺیکۺحطسۺ ۺا

ۺاایتحطۺےسۺاانپۺمسجۺآےگۺ ب

ت

کۺاورۺبۺرو ۺہتۺےسۺڈکھۺدیتیۺےہ۔اسۺےکۺدعبۺن اینۺےکۺانکرےۺچنہپۺ ۺاہنی

ت

اےنپۺدای

ہۺیتیلۺںیہۺہکبجۺاحمسۺاسۺرطحۺن اینۺےکۺادنرۺڈایتلۺےہۺہکۺحطسۺآبۺرشتنمۺںیہنۺوہرک۔ڑکمیۺیسکۺاجونرۺےکۺآ ۺاکااظتنرۺ رکۺےہ۔اسۺیکۺآںیھکنۺآسۺن ا

سۺاکۺاج

اںیگنۺن اینۺ ۺدیپاۺوہ ۺواےلۺاراعتشۺ ۺوسحمسۺ رکۺںیہ۔اانپۺٹیپۺرھب ۺےکۺےئلۺڑکمیۺ ۺمکۺازۺمکۺوصت ک ۺ ۺداھکیئۺیئگۺ

یۺ"Golyan"ن

یلھچمۺینتجۺ ب

اۺرضوریۺےہ۔ۺ

یلھچمۺڑکپن

ۺیلھچمۺاسۺ

ت

ۺی بب

ۺےبۺسحۺوۺرحتکۺڑھکیۺریتہۺےہۺج

ت

ۺی

تت

ۺڑکمیۺاسۺوق

تت

ۺےکۺافےلصۺ ۺںیہنۺآاجرک۔رھپۺوہۺادکیؾۺ ۵.۱ےکۺڑبجوںۺےسۺاکشرۺ ےتۺوق

کیٹنیسۺم

ےلیۺداوتنںۺےسۺاےسۺاکاکۺےہ۔اسۺےکۺدعبۺڑکمیۺوفراۺاودنیھۺوہ اوگنںۺ ۺڑکجۺیتیلۺےہۺاورۺاےنپۺزہ

اہکۺیلھچموکۺوۺن اینۺ ۺدالخۺوہۺ ۺیلھچمۺ ۺاینپۺن

ت

ۺاجرکۺےہۺن

یۺوہرکۺےہۺوکاےسۺن اینۺےکۺادنرۺ

ااءۺ ۺڑکمیۺےسۺاکیفۺ ب

ضعاۺےہ۔وہۺہنۺرصػۺاکشرۺ ۺالہ ۺ ۺداتیۺےہۺہکلبۺاسۺےکۺادنروینۺا

ت

ۺداھکن

ۺزیتیۺےسۺاانپۺا ہنۺچنیھکۺےل۔زہ

ۺاکشرۺرمۺاجےئۺوتۺڑکمیۺاےسۺانکرےۺ ۺالۺ ۺاھکۺاجرکۺےہ بب

ۺوشرےبۺ ۺدبؽۺداتیۺےہۺسجۺےسۺوہۺنباآاسینۺمضہۺوہۺاجےتۺںیہ۔ج ۱۰۔لیلحتۺ ۺےکۺایک

وۺاےسۺڈوےنبۺےسۺاچبرکۺےہۺوکاہکںۺےسۺاحلصۺوہیئۺاورۺاسۺ ۺسکۺ) ومؾۺےسۺاتلمۺاتلجۺامدہۺ(التۺذنہۺ ۺارھبےتۺںیہ۔ۺڑکمیۺ ۺوہۺالھکاسۺاقمؾۺ ۺےبۺامشرۺ ا

اہکۺڈوےنبۺےسۺچبۺےکس؟ڑکمیۺ ۺومؾۺاکۺافرومالۺےسیکۺاحلصۺایکۺاورۺاےسۺسکۺرطحۺ نکا؟انیقی

ت

اۺاھکیسۺن

اھن

اوگنںۺ ۺاسۺیکۺہتۺخ

ۺزیچںیۺوکۺۺڑکمیۺ ۺرطحۺاینپۺن ہیۺسب

ۺےہوکۺاینپۺرمیضۺےسۺروامنۺںیہنۺ ۺںیل۔ۺدرگیۺامتؾۺاجدناروںۺیکۺرطحۺڑکمیۺیکۺہیۺونعۺیھبۺاہللۺاعتیلۺ

ت

ۺیکۺالعم

ت

ۺذاہی ۺایک یکۺویحۺےسۺاےنتۺنجۺ ۺےسۺہ

ۺآزیمۺرطےقیۺےسۺاکؾۺ رکۺےہۺاورۺایسیۺوصنمہبۺدنبیۺ ۺاورۺاسۺ ۺیلمعۺاجہمۺانہپ ۺیکۺاتیلہۺریتھکۺےہ

ت

ۺ ۺاہللۺاعتیلۺذاہی

ت

کۺآی ۔اینپۺآنکاتۺ ۺےسۺایک

اۺےہ۔ۺ

ت

ۺاجدنارۺ ۺاسۺاکۺرزؼۺایہمۺ ن اۺےہۺہکۺوہۺہ

ت

امن

ا

ۺ زنیمۺ ۺےنلچۺواالۺ یئۺاجدنارۺااسیۺںیہنۺےہۺسجۺاکۺرزؼۺاہللۺےکۺذےمۺہنۺوہۺاورۺسجۺےکۺقلعتمۺوہۺہنۺاجاتنۺوہۺہکۺاہکںۺوہۺراتہۺےہۺاور’ اۺےہ۔ۺسب

ت

اہکںۺوہۺ اپنۺاجن

ۺ )۶: رۃۺوھد(‘اصػۺدرتفۺ ۺدرجۺےہۺ۔ھچکۺایک

ہٹنھگۺوایلۺڑکمیۺاکۺوغہطۺاگل ۺاکۺرطہقیۺ

ۺآبۺزگاررکۺںیہۺ۔انچہچۺہیۺاانپۺرھگۺیھبۺن اینۺےک ۺز ک

تت

ہقیۺےکۺرگؾۺالعوقںۺ ۺن ایئۺاج ۺوایلۺآیبۺڑکمنکاںۺاانپۺرتشیبۺوق

ادنرۺ رکۺںیہ۔ۺ اایشیۺاورۺاا

ۺےسۺےلہپۺ ےۺ ۺونتںۺےکۺاسھتۺرمشیۺےکۺاانپۺآایشہنۺ ۺےئلیکۺڑکمیۺسب

ت

ہۺریمعتۺ رکۺےہ۔ڑکمیۺوبچ

ت

ۺوبچ ن اینۺ ۺوپدوںۺےکۺونتںۺنکاۺوتپںۺےکۺدرایمؿۺایک

ےۺ ۺااکحتسؾۺےتشخبۺںیہ۔اسۺےکۺالعوہۺہیۺراڈارۺ

ت

ادنیہۺ ےتۺںیہۺاورۺوبچ

اکۺاکؾۺیھبۺ ےتۺ)radar(داھوگںۺےسۺوڑۺدیتیۺےہ۔ہیۺداھےگۺڑکمیۺےکۺرھگۺیکۺن

آدمۺےسۺربخۺدارۺ ےتۺںیہ۔ۺ ںیہۺاورۺاکشرۺیک

اتھۺ

ۺ ب ب

اوگنںۺاورۺدڑھےکۺذرےعیۺوہاۺےکۺےلبلبۺاسۺےکۺےچینۺےلۺاجرکۺےہ۔اسۺرطحۺاجالۺاو ۺیکۺاجی

ہۺایترۺ ےنیلۺےکۺدعبۺڑکمیۺاینپۺن

ت

اۺےہ۔اورۺوںۺوںۺوبچ

ت

اجن

اۺےہۺاجالۺہٹنھگۺیکۺلکشۺاایتخرۺ ۺاتیلۺےہ۔ہی

ت

اۺاجۺن

ت

یک ۺوہاۺاکۺااضہفۺوہن

ےہۺاہجںۺڑکمیۺریتہۺےہ۔ۺ وہۺرھگ‘ ہٹنھگ’ م

ۺزیتیۺ

اۺےہۺوتۺڑکمیۺا ی

ت

ۺڑیکاۺنکاالرواۺن اسۺےسۺزگرن اۺاجونرۺوکۺاخصۺوطرۺےسۺایک

ۺ یئۺوھچن بب

ۺلکنۺ ۺاےسۺدؿۺ ۺڑکمیۺاےنپۺرھگۺ ۺااظتنرۺ رکۺےہ۔ج ےسۺنباہ

اۺےہ۔ڑکمیۺٹپھجۺ ۺڑکپۺیتیلۺےہۺاورۺاےسۺاھک ۺےکۺےئلۺواسپۺاےنپۺرھگۺ ۺٹیسھگۺ ۺےلۺاجرکۺےہ۔ن اینۺیکۺحطس

ت

ۺ ۺرگ ۺواالۺڑیکاۺن اینۺ ۺاراعتشۺدیپاۺ ن

رکۺےہۺاوراسۺاجےلۺ ۺاںیہنۺوسحمسۺ ۺےکۺحطسۺآبۺ ۺآۺاجرکۺےہۺاورۺڑیکےۺ ۺڑکپۺ ۺاےسۺن اینۺےکۺےچینۺٹیسھگۺیتیلۺےہ۔ڑکمیۺن اینۺیکۺحطسۺ ۺاجالۺیھبۺاامعتسؽۺ

ؼۺںیہن

ۺ رک۔ۺرگ ۺواےلۺڑیکوںۺاورۺدورسےۺاجونروںۺےکۺامنیبۺ یئۺا

ۺآ ۺ ۺ دیک

ۺےنمجۺےسۺاچبؤۺےکۺےئلۺڑکمیۺ ۺدنچۺاایتحیطۺادقاؾۺااھٹ ۺیکۺرضورتۺوہرکۺےہ۔ااۺوہجۺےسۺرسدیۺ دیک

آیبۺڑکمیۺن اینۺیکۺوممسۺرسامۺیکۺآدمۺےکۺ

یۺ رہگایئۺ ۺیلچۺاجرکۺےہ۔اسۺرمہبتۺوہۺرسدیۺیکۺیٹنھگۺ رکۺےہۺاورۺاسۺےکۺادنرۺوہاۺرھبۺدیتیۺےہ۔ضعبۺدورسیۺڑکمنکاںبجبل جل

یمکشۺامےصۺوایلۺوھچیٹۺ

ایئۺ)sea-snails(ویلھچمں

ےکۺاخیلۺوخولںۺےکۺادنرۺریسباۺ ۺیتیلۺںیہ۔ہیۺڑکمیۺےٹنھگۺےکۺادنرۺیھبکۺدالخۺںیہنۺوہرکۺاورۺوپرےۺوممسۺرسامۺ ۺلکشمبۺ یئۺوتان

ایئۺیتچبۺےہۺاورۺآنجیسکۺیکۺرضورتۺٹھگۺاجرکۺےہ۔اؿۺاایتحیطۺدتاریب

اکۺدصقمۺہیۺےہۺہکۺڑکمیۺوےلبلبۺہٹنھگۺ ۺےلۺاجرکۺےہۺوہۺ رصػۺ رکۺےہ۔اسۺرطحۺوتان

ۺاامعتسؽۺ ۺےکۺےئلۺاکیفۺوہں۔

ت

۱۱رسدویںۺ ۺ رۺےسۺن اچنۺونیہمںۺی

ۺآبۺزدنہۺرےنہۺےکۺےئلۺایعمریۺرطۂقیۺاکرںیہ۔یسکۺیھبۺاجدنارۺےک ۺآبۺزدنۺیگۺ ےئلۺاافتاق اسیجۺہکۺمہۺ ۺداھکیۺڑکمیۺاکۺوہاۺاکۺہلبلبۺاورۺاسۺاکۺاکشریۺرطہقیۺز ک ز ک

ۺآبۺزدنہۺرےنہۺےکۺےئلۺدراکروصخایصتۺہنۺوہںۺوتۺوہۺن اینۺ ۺیلہپ انکممۺےہ۔ارگۺیسکۺاجدنارۺےکۺن اسۺز ک

ۺاکنانلۺن

رمہبتۺدالخۺوہےتۺیہۺ زگار ۺاکۺرطہقیۺڈوھی

ۺاج

کۺزیم اۺایک

ۺیہۺںیہنۺوہۺاگ۔ل

تت

ۺآبۺزدنہۺرہۺےکسوکۺاےنپۺرمۺاجےئۺاگ۔اسۺےکۺن اسۺاافتؼۺنکاۺیسکۺاورزیچۺاکۺااظتنرۺ ۺاکۺوق ونرۺوومزوںۺاہمروتںۺیکۺ ءۺ ۺز ک

ازیۺوصخایصتۺاورۺ وتیحںۺوایلۺاسۺآیبۺڑکمیۺ ۺاہلل ک

ت

ۺوہرکۺےہۺہکۺام

ت

بای

اعتیلۺ ۺ وودۺےکۺےئلۺاؿۺاہمروتںۺےکۺوہظرۺاکۺرموہؿۺےہ۔اسۺےسۺہیۺنباتۺن

رتہبنیۺادنازۺ ۺ ۺایک۔ۺ

ھااراۺربۺیھب۔ۺ یئۺاجدنارۺااسیۺںیہنۺسجۺیکۺوچیٹۺاسۺےکۺاہھتۺ ۺہنۺوہۺ۔ےبۺکشۺریماۺربۺدیسیھۺراہۺ ۺ ریماۺرھبوہسۺاہللۺ ۺےہۺوۺریماۺرب’

م

ت

ت

یھبۺےہۺاورۺ

)۵۶: رۃۺوھد(‘ےہ۔

ہیہپۺامنڑکمیۺ

ہقیۺےکۺ

اۺںیگنۺلمکمۺوطرۺ ۺمسجۺ Namibianونجبۺرغمیبۺاا

ۺاینپۺن

تت

ےکۺادنرۺٹیمسۺیتیلۺںیہۺرحصاۺ ۺن ایئۺاج ۺوایلۺڑکمویںۺیکۺضعبۺاوناعۺرطخےۺےکۺوق

رۺوہۺاجرکۺںیہ۔ۺاورۺاانپۺمسجۺنبالکلۺےیہپۺاسیجۺ ۺیتیلۺںیہ۔ۺاسۺےکۺدعبۺاےنپۺےیہپۺامنۺمسجۺےسۺلسلسمۺالقنبازنکاںۺاھکےتۺوہےئۺزیتیۺےکۺاسۺھتۺرطخےۺےسۺدو

یۺزیتیۺےسۺرحتکۺ رک ۳۔۵.۲ہیۺڑکمنکاںۺ

ۺیفۺڈنکیسۺیکۺراتفرۺےسۺ ب

ک ۺیبملۺوہرکۺںیہۺاورۺدوۺم

کۺاثمؽۺدےتیۺ یٹنسۺم ںیہ۔ۺاسۺراتفرۺاکۺادنازہۺاگل ۺےکۺےئلۺمہۺایک

ۺیفۺہٹنھگۺیکۺراتفرۺےسۺےنلچۺوایلۺاگڑیۺےکۺویہپںۺیکۺوحمریۺرگدشۺےکۺ ب ا ب ۺوہرکۺےہ۔ۺۺ ۴۰ںیہ۔ےیہپۺیکۺوصرتۺ ۺڑکمیۺےکۺمسجۺیکۺوحمریۺرگدشۺ

کولکم

ےۺےکۺےئلۺہیۺرطہقیۺاامعتسؽۺ رکۺںیہ

کلی

نۺہلمحۺ ۺوایلۺیلگنجۺامدہۺڑھبۺڑکمیۺیکۺھچکۺاوناعۺدنمشۺےسۺچبۺ

وہرکۺ)raider wasp(۔ارثکۺاواقتۺہیۺدنمشۺا ی

ۺآاجرک ۺوسحمسۺ ےۺہکۺ یئۺآایش ۺ ۺوھکد ۺاگلۺےہۺوتوہۺادکیؾۺنباہ ب

بۺےکۺولیٹںۺیکۺوچیٹۺ ۺاانپۺآایشہنۺ رکۺےہۺوکۺج

ت

کےہ۔ۺےلہپۺاینپۺراتفرۺ ےہ۔ڑکمیۺوکۺوری

اھرکۺےہ

اھ ۺےکۺےئلۺوہۺدنچۺدقؾۺ ب

اںیگنۺادنرۺٹیمسۺیتیلۺےہۺاورۺڈالھؿۺیکۺرطػۺزلےتکھۺوہےئۺےیہپۺیکۺرطحۺراتفرۺ ب

۔ۺاسۺےکۺدعبۺاینپۺن اچنۺوڑوںۺوایلۺن

ۺےکۺولیٹںۺیکۺیٹیلتۺ ۺاانپۺرھگۺ رکۺوتۺرضورتۺےکۺاطمۺقبۺاینپۺراتفرۺزیتۺہنۺ ۺن ارکۺاورۺ

ت

ک ارۺوہۺاجرکۺےہ۔ارگۺڑکمیۺری

ڑکمیۺ اکشرۺ ۺیلۺاجرک۔ااۺوہجۺےسڑکپرکۺوہیئۺا

اۺوکۺریغبۺیسکۺدنمشۺےسۺواہطسۺڑپ

حیجۺدیتیۺےہ۔ظفحۺامدقتؾۺےکۺوطرۺ ۺڑکمیۺاکۺےلیٹۺےکۺاو ۺآایشہنۺ ن

ت

ۺوعشریۺردۺلمعۺےہ۔البۺولیٹںۺیکۺوچیٹۺ ۺرھگۺ ۺ ۺ ےوکۺایک

اۺےہۺ

ت

اورۺوہۺامتؾۺولخماقتۺےسۺنباربخۺےہ۔ۺہبشۺاہللۺاعتیلۺ ۺڑکمیۺ ۺااسیۺ ۺ ۺااسکنکا۔اہللۺاعتیلۺریغبۺیسکۺاسہقبۺاثمؽۺےکۺ ۺ ن

اکچپریۺامر ۺوایلۺڑکمیۺ

ۺاورۺےپچپچۺامدےۺاکۺآزیمہۺاکچپریۺیکۺوصرتۺ ۺکنیھپۺ ۺاںیہنۺالہ ۺ ۺدیتیۺےہ۔ہیۺایسؽۺScytodesڑکمیۺیکۺہیۺونعۺوکوۺ الہکرکۺےہۺاےنپۺاکشروںۺ ۺزہ

ۺتہبۺدغےۺ ۺاورۺدورسےۺ ۺ ۺدیپاۺوہےت))glandامدےۺڑکمیۺیکۺآوھکنںۺےکۺےھچیپۺایک ۺاخ ۺ ۺزہ ںیہ۔اسۺدغےۺےکۺدوۺاخ ۺوہےتۺںیہۺ۔ۺایک

ۺ ۺڑکمیۺےکۺداوتنںۺےسۺوگدنۺیکۺداھرۺزورۺےسۺاخرجۺوہرکۺےہ۔آڑیھ

کڑسکی اذل ۺاخ ۺےکۺرگدۺےھٹپۺوہےتۺںیہۺںیہنجۺ

اۺےہ۔ؤمخ

ت

یھچۺلکشۺاپچپچۺامدہۺوہن

ت

ۺ

اۺےہۺ

ت

ۺااسیۺاجالۺنبۺاجن ےۺواالۺہیۺاپچپچۺامدہۺایک

کلی

ن۔اکشرۺ ۺویںۺےبۺرحتکۺ ۺدےنیۺاورۺینہٹۺنکاۺےتپۺ ۺ ۱۲وۺاکشرۺ ۺااۺےتپۺنکاۺینہٹۺ ۺسجۺ ۺوہۺلچۺراہۺوہۺاکپچۺداتیۺےہ۔ ۺ

اۺوہوکۺواہںۺچنہپۺ ۺاےسۺاھکۺاجرکۺےہ۔ۺ

ۺ ۺڑکمیۺاہجںۺاکشرۺٹل

اکپچ ۺےکۺدعبۺآخ

ڑکمیۺاکۺداؾۺ Pasilobusن اوبیسشل

Pasilobusۺ

ۺےہ۔اسۺےکۺےنبۺوہےئۺاجےلۺتہبۺےپچپچۺوہےتۺNew Guineaڑکمیۺوۺرصػۺوینۺگ

یۺامہ

ۺن ایئۺاجرکۺےہۺداؾۺایترۺ ۺ ۺ ب

ۺرسےۺ ۺرگہۺتہبۺیسکۺوہیئۺوہرکۺےہۺرگمۺدورسےۺرسےۺیکۺرگہۺاخیصۺڈیلیھۺوھچ اۺےہ۔ایک

ت

اۺوہن

ڑۺدیۺاجرکۺںیہ۔ۺوپراۺاجالۺدوۺمکحتسمۺانکروںۺےکۺدرایمؿۺٹل

ۺاتچنہپۺےہ۔ہیۺیسکۺیطلغۺنکاۺڑکمیۺیکۺےبۺوتیہجۺ دیک

ۺاکشرۺڑکمیۺےکۺ بب

اۺےہۺج

ت

ۺوہن

تت

ۺاکشریۺتمکحۺیلمعۺےہ۔اورۺاسۺنباتۺاکۺادنازہۺاسۺوق اکۺہجیتنۺںیہنۺہکلبۺایک

اۺدنباھۺراتہۺےہۺاسۺےئلاۺےہ۔ۺوچہکنۺاجےلۺاکدورساۺس

ت

ااۺےہۺوکاجےلۺاکۺڈیلیھۺرگہۺواالۺرساۺلھکۺاجن

ت

ست

ھیت

یکۺۺاگنتپۺوہاۺ ۺدنلپےۺےہ۔ۺوںۺیہۺ یئۺاگنتپۺاجؽۺ ۺآۺ

ۺچنہپۺ ۺاسۺےکۺوپرےۺمسجۺ ۺوکۺرسۺےسۺرشوعۺ ےتۺوہےئۺاپچپچۺامدہۺارپسےۺ ۺدیتیۺےہ۔ویںۺ بک

ی

ت

ااۺراتہۺےہ۔دعبۺ ۺڑکمیۺاکشرۺےکۺا

ت

کت

لتڑکمیۺاکشرۺ ۺرطحۺ

زدنہۺڑکپۺیتیلۺےہ۔ۺۺ

اےنلھچۺ د ۺوایلۺڑکمیۺیکۺوصخایصتۺ

اۺ

ۺاگلن

ےبۺبیعۺالھچن

ۺاگل ۺوایلۺڑکمیۺاےنپۺاکشرۺ) ڑیکوںۺاکۺاسۺاجؽۺ ۺآ ۺےنسنھپۺاک(رھپ ڑکمویںۺیکۺرتشیبۺاوناعۺاجؽۺیتنبۺںیہۺاور

ااظتنرۺ رکۺںیہ۔ۺنکیلۺاؿۺڑکمویںۺےکۺ ب سکعۺالھچن

ۺےہ( ۺوخدۺالھچۺ ۺ اؾۺےسۺاظہ

ۺدورۺ)اسیجۺےکۺاسۺےکۺن

ک حیجۺدیتیۺےہ۔ڑکمیۺاسۺلعفۺ ۺاسۺدقرۺاہمرتۺریتھکۺےہۺہکۺاےنپۺےسۺفصنۺم

ت

ہلمحۺآورۺوہ ۺ ۺ

ۺاڑےتۺوہےئۺڑیکےۺ ۺیھبۺاکشرۺ ۺیتیلۺےہ۔ۺ وہا

یۺوہگجںۺ ۺوپدوںۺےکۺدرایم

ھتگ

ۺومعامۺ

یۺےہۺاورۺاےنپۺوبضمطۺڑبجےۺاسۺ ۺاگڑھۺدیتیۺےہ۔ۺہیۺالھچن

ت

ھی تبح

ۺاکشرۺ ۺ

ؿۺاگلیئۺاجرکۺےلمحۺےکۺدعبۺڑکمیۺا ی

ۺومزوںۺزاورظنۺےک اۺےہۺ۔ۺےہ۔ہیۺاکؾۺاکایمیبۺےکۺاسھتۺرسۺااجنؾۺدےنیۺےکۺےئلۺڑکمیۺ ۺایک

ت

اۺوہن

ۺاسھتۺاسھتۺاکشرۺیکۺراتفرۺاورۺتمسۺاکۺیھبۺاسحبۺاگلن

اۺےہۺویک

ت

ہکنۺاےنپۺاکشرۺاسۺےسۺیھبۺزنکادہۺدپسچلۺنباتۺہیۺےہۺہکۺاکشرۺڑکپۺےنیلۺےکۺدعبۺڑکمیۺاےنپۺآپۺ ۺسکۺرطحۺومتۺےسۺاچبرکۺےہ۔ڑکمیۺیکۺاجؿۺ ۺرطخہۺوہن

ۺاگلینۺوہرکۺےہۺاورۺاسۺا

تب

ۺیکۺوچیٹۺوہرکۺےہ(واچنیئۺےسۺ ۺڑکپ ۺےکۺےئلۺاےسۺوہاۺ ۺسح

ت

ۺڑکمیۺاکۺواسپۺزنیمۺ ۺرگۺاج ۺ)وۺومعامۺدرج

تت

ۺاگلےتۺوق

الھچن

اخۺےسۺنبا

ۺداھاگۺنبۺ ۺاسۺاکۺرساۺاسۺش ۺاگل ۺےسۺلبقۺڑکمیۺایک

اۺےہ۔نکیلۺڑکمیۺاسۺاحدےثۺاکۺاکشرۺںیہنۺوہرک۔ویکہکنۺالھچن

ت

دنھۺدیتیۺےہۺسجۺ ۺاکۺااکمؿۺوہن

اۺےہۺہکۺوہۺڑکمیۺاورۺاسۺےکۺڑکپےۺوہےئۺ وہۺیھٹیبۺوہرکۺےہ۔ہیۺرطہقی

ت

اےسۺزنیمۺ ۺرگ ۺےسۺاچبۺ ۺوہاۺ ۺکٹلۺاج ۺ ۺدمدۺداتیۺےہ۔داھاگۺاانتۺوبضمطۺوہن

ہہۺاتیلۺےہ۔ۺساکشرۺوکۺدوونںۺاکۺوزؿۺ

اہنۺنبادنانھ۔ۺ:نشم

ا ۺ ۺن

ت

اکشرۺ ۺن

ورجتۺہبۺاکرۺونعۺ ۺاگل ۺوایلۺڑکمیۺیکۺاسۺامہ

ایصتۺیھبۺاکلمۺاورۺےبۺبیعۺںیہ۔ڑکمیۺےکۺرسۺےکۺدرایمؿۺ ۺےسۺدوۺیکۺدرگیۺیعبطۺوصخ)species(الھچن

یۺآںیھکنۺاےنپۺاخونںۺ

یھۺوہیئۺوہرکۺںیہ۔ہیۺدوۺ ب

ۺ ب ب

ۺداںیئۺےسۺنباںیئۺاورۺاو ۺےچینۺرحتکۺ ۺیتکسۺ)sockets(آںیھکنۺدورنیبۺیکۺامدننۺآےگۺیکۺاجی

یۺوطؽۺومج) retinas(ںیہ۔آوھکنںۺ ۺومودۺ رۺوتمازیۺدروںۺواےلۺ دۂۺمشچبجفس

ببی

یۺاورۺاموراےئۺ green and ultraviolet(وکوۺہ

wavelengths(ۺوفراۺوسحمسۺ ۺےتیلۺںیہوکۺڑکمیۺ ۺدورۺیکۺرتہبنیۺرظناطعۺ ےتۺںیہ۔رسۺےکۺولہپۺ ۺومودۺدورسیۺ رۺآںیھکنۺاینتۺافصیئۺےسۺںیہنۺ

ۺرحتکۺاکۺہتپۺاگلۺیتیل امہۺاےنپۺاردۺرگدۺوہ ۺوایلۺہ

ت

۱۳ۺںیہ۔اسۺرطحۺہیۺاجونرۺاےنپۺےھچیپۺیکۺرطػۺومودۺاکشرۺنکاۺدنمشۺاکۺنباآاسینۺادرا ۺ ۺاتیلۺےہ۔ۺدھکیۺںیتکسۺن

ۺایسیۺےہۺوۺاےسۺزیتیۺےسۺرحتکۺ ۺ

ت

ۺمہۺ ۺوۺھچکۺاھکیسۺےہۺاسۺ ۺوغرۺ ےتۺںیہ۔ڑکمیۺیکۺامسجینۺاسج

ت

ۺآےیئۺاسۺڑکمیۺےکۺنبارےۺ ۺابۺی اورۺایک

ۺ ۺاکشرۺ ۺڑکپۺےنیلۺ

تب

ۺوہرکۺےہ۔ااۺرطحۺڑکمیۺیکۺآںیھکنۺاکشرۺ ۺیسکۺیھبۺتمسۺےسۺدھکیۺےنیلۺ ۺدمدۺدیتیۺںیہ۔ۺیہۺسح

ت

بای

ۺاعموؿۺن

ۺوہۺیتکسۺںیہۺاورۺویںۺاسۺ ۺاںیہنۺوخ

ت

بای

ۺدقررکۺنباتۺےہۺہکۺڑکمیۺ ۺوخدۺہیۺںیہنۺ ۺوہاگۺہکۺہیۺااضیفۺآںیھکنۺاسۺےکۺےئلۺدیفمۺن دۺیہۺدیپاۺ ۺایلۺوہاگ۔ہیۺہیۺایک

ۺ ۺاکسۺےسۺیھبۺوخدۺیہۺوودۺ ۺںیہنۺآںیئگ۔ۺہکلبۺاسۺاجونرۺ ۺاؿۺامتؾۺوصخایصتۺتیمسۺاہللۺاعتیلۺ ۺ ۺایک۔رظنۂیۺاراقتءۺوۺہیۺواحضۺںیہن‘ ؼاافت’آںیھکنۺ

ۺاگل ۺوایلۺڑکمیۺیکۺآھٹۺآوھکنںۺاورۺاؿۺےکۺچیبۺلمکمۺرطبۺدیہۺ

ۺآھکنۺیہۺےسیکۺوودۺ ۺآیئۺوکۺالھچن ۺ یئۺراےئۺ)coordination(ہکۺرصػۺایک

ت

بیکۺنبای

شیپۺ ۺےسۺاقرصۺےہ۔ۺ

ت

ۺاحلظۺےسۺرتہبنیۺرہبوپۺرھب ۺیکۺ چک : ہ

اں’ارگۺآپۺےسۺہیۺوپاھچۺاجےئۺہکۺاو ۺوصت ک ۺےکۺدیسےھۺاہھتۺ ۺآپۺ ۺایکۺرظنۺآراہۺےہۺوتآپۺانیقیۺیہیۺںیہکۺےگۺ ک

۔نکیلۺوصت ک ۺ‘ےتپۺےکۺاو ۺاورۺےچینۺدنچۺویچن

ۺاگل ۺوایلۺڑکمیۺیکۺمسقۺ ۺےتپۺےکۺےچینۺوۺاجونرۺرظتنم

ےہ۔ڑکمیۺاورۺویچویٹنںۺےکۺدرایمؿۺرصػۺMyrmarachneۺےہۺوہۺویچیٹنۺںیہنۺہکلبۺالھچن

اںیگنۺوہرکۺںیہ۔ۺ

ؼۺایکۺاجۺاتکسۺےہ۔ویکہکنۺڑکمویںۺیکۺآھٹۺہکبجۺویچویٹنںۺیکۺھچۺن

اوگنںۺیکۺدعتادۺنگۺ ۺیہۺا

ن

دیتیۺےہ؟ہیۺڑکمیۺضحمۺویچویٹنںۺاسیجۺروپۺداھرۺ ۺیہۺاںیہنۺدوھاکۺںیہنۺدیتیۺہکلبۺویچویٹنںۺےکۺاےنلھچۺ د ۺوایلۺڑکمیۺویچویٹنںۺ ۺسکۺرطحۺدوھاکۺدےۺ

اںیگنۺویچیٹنۺےک

اوگنںۺیکۺدعتادۺاپھچ ۺےکۺےئلۺاےنلھچۺ د ۺوایلۺڑکمیۺاینپۺاسےنمۺوایلۺدوۺن

اررکۺےہ۔الثمۺاینپۺن

ت

ےۺروویںۺیکۺیھبۺلقنۺان

ی ی

ت

ب

ۺےتلہۺوہےئۺا

)antennae(ےۺیکۺرطحۺداھکیئۺدیتیۺںیہ۔اسۺاقمؾۺ ۺںیمہۺ۱۴ےکۺےئلۺاو ۺااھٹۺیتیلۺےہ۔ےسۺاشمہبۺ ۺ

ی ی

ت

ب

۔ۺاسۺرطحۺڑکمیۺیکۺہیۺآںیھکنۺویچیٹنۺےکۺا

اںیگنۺاو ۺااھٹۺےنیلۺاک:(رہھٹۺ ۺ انچۺوہاگ

اوگنںۺیکۺدعتادۺینگۺاورۺد) ن

وونںۺاکۺبلطمۺہیۺوہاۺہکۺڑکمیۺیتنگۺ ۺیتکسۺےہ۔ۺڑکمیۺ ۺےلہپۺاینپۺاورۺرھپۺویچویٹنںۺیکۺن

ےۺاتحم

اۺوہاگ۔ۺاورۺویںۺ ب

اوگنںۺےسۺاکٹھچراۺاحلصۺ ن

ۺےنیلۺےکۺدعبۺہیۺنباتۺاسۺیکۺھجمسۺ ۺآیئگۺہکۺاےسۺاینپۺزادئۺن

ؼۺاھبی

طۺرطےقیۺےسۺاسۺ ۺومازہنۺایک۔ۺا

ےۺےسۺاشمہبۺ ۺںیل۔ۺ

ی ی

ت

ب

اںیگنۺویچیٹنۺےکۺا

اینپۺزادئۺن

ۺےسۺیلہپۺنبا تۺہیۺہکۺڑکمیۺیعبطۺاحلظۺےسۺویچیٹنۺےسۺرسکیۺفلتخمۺےہ۔ویچیٹنۺاسیجۺےنگلۺےکۺےئلۺڑکمیۺےکۺاہیںۺیئکۺےطقنۺذنہۺ ۺرےنھکۺیکۺرضورتۺےہ۔سب

اںیگنۺوہاۺ ۺااھٹۺانیلۺیہۺاکیفۺںیہنۺہکلبۺاےسۺویچیٹنۺیکۺ ؽۺاورۺامسجینۺوعضۺیکۺیھبۺلقنۺ ۺیکۺرضورتۺوہرکۺےہ۔ااسی

ۺ ۺےکۺےئلۺاےسۺےئلۺرصػۺاینپۺن

ۺاشمدہۺوہ ۺےکۺاسھتۺاس ۺامہ ۺادااکرۺیکۺرطح۔ۺایک ۺوہ ۺیکۺیھبۺرضورتۺےہۺنبالکلۺادااکریۺ ےتۺوہےئۺایک

یۺےہۺایکسۺاقنیلۺ ۺ ۺامہ

ت

ھتکک ی

ھتۺوۺھچکۺوہۺد

ار

ت

ااورۺلقنۺان

ۺرضوریۺاسیجۺہکۺمہۺ ۺداھکیۺڑکمیۺلقنۺ ۺےکۺاےسیۺرطےقیۺاامعتسؽۺ رکۺےہۺنجۺےکۺےئلۺ انچوکۺرھپۺاؿۺ وچںۺ ۺیلمعۺاجہمۺانہپن

تت

ےتۺوق

ۺھچکۺازۺوخدۺںیہنۺیعبطۺدبت ۺمہفۺصخشۺےکۺےئلۺہیۺنباتۺانھجمسۺلکشمۺںیہنۺہکۺڑکمیۺہیۺسباۺرضوریۺےہ۔یسکۺیھبۺنباھجمسۺاورۺاصجب

ۺیتکس۔اوؽۺویلیںۺاکۺااسحسۺ ن

ۺڑکمیۺیکۺ وتیحںۺاکۺعبنمۺایکۺےہ؟ۺیسکۺےجیتنۺ

ا۔وتۺآخ

ت

ےنچنہپۺےسۺےلہپۺڑکمیۺیکۺاؿۺدرگیۺدنچۺ وتۺہیۺہکۺڑکمیۺاکۺدامغۺاسۺمسقۺیکۺ چۺواچبرۺ ۺیکۺاتیلہۺںیہنۺرھک

ہۺانیلۺافدئہۺدنمۺوہۺاگۺوۺرہبوپۺلمکمۺ ۺےکۺےئلۺرضوریۺںیہ۔ۺ

وصخایصتۺاکۺاج

اۺیھبۺرضوریۺےہۺوۺویچیٹن

المۺںیہن۔ویچیٹنۺیکۺرطحۺےنگلۺےکۺےئلۺڑکمیۺ ۺاینپۺآںیھکنۺاپھچن

یکۺآوھکنںۺیکۺ ڑکمیۺےکۺرہبوپۺ ۺرصػۺدرجۺنباالۺزیچںیۺیہۺش

امدننۺ

ۺوصختیصۺ ۺہیۺلکشمۺلحۺ ۺدیۺےہۺ۔ڑکمیۺےکۺرسۺےکۺارطاػۺ ۺدوۺاکےلۺےطقنۺوہےتۺںیہۺوۺ ب ےۺےطقنۺیکۺرطحۺںیہنۺوہںیت۔رگمڑکمیۺیکۺایک

ب

۱۵ےسیجۺےتگلۺںیہ۔)compound eyes(یکۺمشچۺرمبکۺ)weaver ant(وایلۺڑکمی

ےۺ

ی ی جکتک

ۺڑکمیۺیسکۺزیچۺاکۺ ڑکمیۺ ۺاسۺنباتۺاکۺملعۺںیہنۺہکۺاسۺےک:آےیئۺذراۺر ۺ ۺوغرۺ اۺاہجںۺایک

رسۺےکۺارطاػۺ ۺدوۺےطقنۺںیہ۔یسکۺایسیۺوصرتۺاحؽۺاکۺذ ۺ ن

ۺتمکحۺیلمعۺلیکشتۺدےۺوکۺدنملقعیۺیکۺنباتۺںیہن۔ۺارگۺااسیۺےہۺوتڑکمیۺ وکۺوۺویچویٹنںۺ ۺاھکرک اررکۺ ملعۺرےتھکۺوہےئۺوکوعشروآاگیہۺےکۺاسھتۺایک

ت

اورۺاؿۺیکۺلقنۺان

ۺھچکۺسکۺرطحۺےہوکۺاےنپۺرسۺےکۺولہپۺ ۺہی اری؟ۺارگۺڑکمیۺاؿۺیلعجۺآوھکنںۺیکۺامکلۺہنۺ‘اھکیس’ۺیلعجۺآںیھکنۺےسیکۺاحلصۺوہۺںیئگ۔ڑکمیۺ ۺسب

ت

اۺاورۺلقنۺان

وکۺگ

اںۺاےسۺاچہپؿۺںیتیلۺاورۺرطخہۺاھب ک

ۺویکںۺہنۺرھبۺیتیلۺوکۺویچن

ا؟ایسیۺوصرتۺ ۺڑکمیۺوخاہۺانتکیہۺااھچۺ ان

ت

ۺےنیلۺےکۺوہرکۺوتۺاسۺاکۺایکۺااجنؾۺوہن

اںۺی ک

دعبۺارگۺویچن

اںۺاےنپۺاطوتقرۺڑبجوںۺےسۺڑکمیۺ ۺلتقۺ ۺڈاںیتل۔اسیجۺہکۺاصػۺاظہ ک

ۺےہۺڑکمیۺےکۺےئلۺڑکمیۺےسۺےلہپۺ یئۺردۺلمعۺ ۺںیتۺوتۺڑکمیۺالہ ۺوہۺاجرک۔ہیۺویچن

ارۺانیلۺیہۺاکیفۺںیہنۺہکلبۺرہبوپۺ ۺاکایمبۺ ۺےکۺےئلۺڑکمیۺےکۺن اسۺدیپایشئۺ

ت

اۺیھبۺرضوریۺےہ۔ۺرصػۺویچویٹنںۺیکۺلقنۺان

وطرۺ ۺیلعجۺآوھکنںۺاکۺوہن

ۺاگل ۺوایلۺڑکمیۺدلجیہ

ۺیکۺیھبۺیمکۺوہۺوتۺالھچن رماجےئ۔اسۺ ہیۺوہۺدنچۺوصخایصتۺںیہۺنجۺیکۺڑکمیۺ ۺزدنہۺرےنہۺےکۺےئلۺرضورتۺےہ۔ارگۺاؿۺ ۺےسۺایک

انکممۺےہۺہکۺڑکمیۺ ۺہیۺوصخایصتۺ

ۺاجدنارۺ ۺےسۺاحلصۺوہۺںیئگ۔ڑکمیۺ ‘اابطنؼۺ’وصرتۺ ۺہیۺانہکن ۺںیلم۔اہللۺاعتیلۺ ۺہ

تت

ۺوصخایصتۺکیبۺوق

ت

ۺہیۺامتؾۺ

ۺاسۺوفصۺےکۺاسھتۺسجۺیکۺاسۺاجدنارۺ ۺرضورتۺےہوکۺرتہبنیۺلکشۺ ۺ ۺایک۔ۺ وکہ

ےسیجۺڑبجےۺ) flick-knife(تپگۺرھچےۺنکاۺامکینۺدارۺ وق

Myrmarachne plataleoidesۺدپسچلۺلکشۺیکۺامکلۺےہ۔اسۺون

ت

کا ’عۺیکۺرنڑکمویںۺیکۺیبملۺونعۺیکۺرنۺڑکمیۺاہنی

وہرکۺےہ۔اکشرۺڑکپےتۺ‘ن

ا ۺقشۺ رکۺےہۺاورۺ

ۺنکاۺارگۺےلمحۺاکۺرطخہۺوہوکۺوتۺڑکمیۺاانپۺن

تت

ا ۺےک(وق

ۺاکنؽۺیتیلۺےہ۔اؿۺڑبجوںۺےکۺرسوںۺ ۺےبۺ)ن دوونںۺوصحںۺ ۺہتۺےئکۺوہےئۺڑبجےۺنباہ

ۺوہےتۺںیہ۔

ت

ۺاامعتسؽۺ رکۺےہ۔ۺ ڑکمیۺاؿۺےبملۺاورزیتۺداھرۺڑبجوںۺ ۺولتارۺےکۺوطر.۱۶اینؾۺدای

ۺاگل ۺوایلۺڑکمیۺیکۺاتفلۺاورۺاجؿۺاثنری۔ۺ

الھچن

تۺوپریۺ ۺیتیلۺےہۺاےنلھچۺ د ۺوایلۺڑکمیۺاےنپۺونزادیئہۺوچبںۺ ۺھچکۺرعےصۺےکۺےئلۺاینپۺھٹیپۺ ۺااھٹےئۺرھپرکۺےہ۔اسۺرطحۺوہۺہنۺرصػۺاےنپۺوچبںۺیکۺرضورنکا

ۺوہرکۺےہوکۺدورسیۺرطػۺاےنپۺ۱۷ہکلبۺاؿۺیکۺرتہبۺوطرۺ ۺافحتظۺیھبۺ ۺیتکسۺےہ۔

ت

بای

ۺنیشمۺن

ت

ۺےبۺرمحۺاقب ۺرطػۺاےنپۺدونمشںۺےکۺےئلۺایک ۔ڑکمیۺوکۺوۺایک

ۺ

ۺایسیۺوصراحتؽۺےہۺسجۺ ۺاےسیۺاراقتءۺ وتسںۺےکۺےئلۺامشیبرۺلکشمۺ االتۺڑھکےۺ ۺدیک ۺتقفشۺےسۺشیپۺآرکۺےہ۔ہیۺایک

ت

کںیہۺوچبںۺےکۺاسھتۺاہنی

نبااقبلء’ےکۺدرایمؿۺ نجۺاکۺہیۺدوعیۺےہۺہکۺرطفتۺ ۺاجدناروںب

ن ایئۺاجرکۺےہۺاورۺرصػۺالہۺنکاۺتحصۺدنمۺاجونریہۺ)struggle for survival(‘ ج

ہۺےتیلۺںیہۺوتۺیئکۺایسیۺاثمںیلۺاسےنمۺآرکۺںیہۺوۺاراقتءۺ وتسںۺےکۺدوعوں

ۺمہۺاکانئتۺ ۺاجدناروںۺاکۺاج بب

ۺںیہۺ۔نکیلۺج

ت

ۺیہۺ زدنہۺرہۺتکس ےکۺیلکۺالخػۺںیہ۔ایک

ےکۺامنیبۺدشیک ۺاتفلۺےکۺاسھتۺاسھتۺفلتخمۺونعۺےکۺاجدناروںۺےکۺدرایمؿۺیھبۺدیلۺقلعتۺیکۺواحضۺاثمںیلۺیتلمۺںیہ۔اجدناروںۺاکۺدورسےۺ ونعۺےکۺاجدناروں

نباینۺدےنیۺنکاۺاےنپۺیہۺوچبںۺےکۺےئلۺاجؿۺیکۺنبازیۺاگلۺدےنیۺیکۺتقیقحۺاراقتءۺ وتسںۺ ۺتخسۺلکشمۺ ۺالتبمۺ ۺدیتیۺےہ

ت

ۺوہۺاظماجونروںۺےکۺےئلۺا بب

رطفتۺ ۺۺج ہ

اۺےہ۔ۺ

ت

ۺاسیسنئۺراسہلۺاۺسۺومفقۺ ۺاؿۺاافلظۺ ۺایبؿۺ ن اگنہۺڈاےتلۺںیہ۔ایک

ذیۺروحۺےشۺاینپۺزدنیگۺیکۺاقبءۺاورۺلسنۺیشکۺےکۺےئل’ ۺدورسےۺیکۺدمدۺویکںۺ ےتۺںیہ؟ڈاروؿۺےکۺرظنرظنۺےکۺاطمقبۺہ لسلسمۺ اؽۺہیۺےہۺہکۺاجدنارۺایک

ۺیکۺتیفیکۺ ۺالتبمۺےہ۔وچہکنۺدورسوںۺیک

باۺ ےیہۺاھتۺہکبجۺ ج

ۺتہبۺرعہصۺےلہپۺدعموؾۺوہۺاجناۺےہۺوکۺانچہچنۺہیۺرویک

ت

دمدۺ ۺےسۺاسۺیکۺاینپۺاقبۺاکۺااکمؿۺٹھگۺاجن

ہۺ ےتۺںیہ۔)اسۺےکۺ ب سکع( ۱۸‘ہیۺداھکیۺایگۺےہۺہکۺاجدنارۺااثیرۺاکۺاظمہ

ۺایسیۺاسملۺاورۺوھٹسۺتقیقحۺےہۺہیۺنباتۺنبالکلۺواحضۺےہۺہکۺاےنپۺوچبںۺےئلیکۺامدہۺاجونروںۺےکۺایپرۺیکۺیسکۺاراقتیئۺرط انکممۺےہ۔ہیۺایک

اۺن

ۺ ن

ت

قیۺلمعۺےسۺواضج

ۺےسیجۺ

ت

یھبۺاےسۺمیلستۺ ۺ ۺوبجمرۺوہۺےئگۺںیہ۔ۺ Cemal Yildirimہکۺرتشیبۺاراقتءۺ س

المۺہنۺوہں‘ادنےھۺ’ایکۺےچبۺےکۺےئلۺایپرۺیکۺیسکۺ’

نبارکۺوعالمۺش

ۺ ۺاکۺ) natural selectionینعیۺیعبطۺااختنب(اظنؾۺےکۺذرےعیۺسجۺ ۺ ب

ت

واضج

ۺاسۺ اؽۺاکۺیلستۺشخبۺوابۺشیپۺ ۺےکسۺںیہ۔

ت

نیۺایحایتتۺاورۺڈاروؿۺ س ‘ یئۺااکمؿۺےہ؟ہیۺانہکانیقیلکشمۺےہۺہکۺامہ

اۺنکممۺںیہن۔ۺویکہکنۺو‘ ادنےھ’انیقیایپروکۺدرددنمیۺاورۺےچبۺیکۺافحتظۺیکۺوخاشہۺےسیجۺوصتراتۺیکۺیسکۺ

ۺ ن

ت

ہۺرصػۺاہللۺاعتیلۺیہۺاظنؾۺیکۺاالطصحۺ ۺواضج

ت

اۺےہ۔یسکۺیھبۺاجدنارۺےکۺےئلۺہیۺنکممۺںیہنۺہکۺوہۺازوخدوکۺا

ت

ۺےسۺرحموؾۺاجونروںۺےکۺدؽۺ ۺاسرےۺوطررطےقیۺااجرگۺ ن

ت

ہۺےہۺوۺوعشرۺاورۺذاہی نباینۺاکۺاظمہ

ۺےشۺ ۺاقدرۺےہ۔ۺ ےۺوکۺوصنمہبۺایترۺ ےۺنکاۺ یئۺیھبۺاورۺاکؾۺرسۺااجنؾۺدے۔ۺاہللۺاعتیلۺہ

زجعمہۺ رمشیۺاک

ۺصخشۺےکۺملعۺ ۺےہۺہکۺڑکمیۺاجالۺےننبۺےکۺےئلۺاےنپۺیہۺمسجۺ ۺدیپاۺےئکۺےئگۺریمشیۺداھےگۺاامعتسؽۺ رکۺےہ۔نکیلۺداھاگۺدیپا ۺےکۺرمالحۺاورۺ ہیۺنباتۺہ

ۺ یئۺوافقۺںیہن۔ڑکمیۺاکۺداھاگوکۺسجۺاکۺرطقۺ اروہںیۺےصحۺےسۺیھبۺمکۺوہ ۱اسۺیکۺومعیمۺوصخایصتۺےسۺہ

ۺےکۺہ

کاۺیلمۺم

ایئۺیکۺوفالدیۺراۺےسۺن اچنۺگ

اۺومنوکۺا

ۺاورۺریحتۺازیگنۺاختیصۺہیۺےہۺہک ۺاتکسۺےہ۔ۺرمشیۺیکۺایک

چ

ھتک

اۺزنکادہۺ

اۺےہ۔اسۺےکۺالعوہۺہیۺداھاگۺاینپۺابملیئۺےسۺ رۺگ

ت

اۺےہۺ۔ۺمہۺ زنکادہۺوبضمطۺوہن

ت

ۺاکلہۺوہن

ت

کہیۺاہنی

ۺداھاگۺارگۺوپریۺداین ۺںیہ۔رمشیۺاکۺایک

ت

ۺاثمؽۺےسۺواحضۺ تکس ۲۰رگاؾۺوہۺاگ۔ ۳۲۰ۺےکۺرگدۺٹیپلۺدنکاۺاجےئۺوتۺداھےگۺاکۺوزؿۺرصػۺاےسۺایک

اۺزنکادہ

ۺہکۺرمشیۺوفالدۺےسۺن اچنۺگ

ت

ۺرسرسیۺاگنہۺںیہنۺڈاؽۺتکس اینۺےکۺالقئۺںیہ۔مہۺاسۺتقیقحۺ ۺضحمۺایک

اےہ۔ویکہکنۺ درجۺنباالۺیکینکتۺالیصفتتۺرظنۺن

ت

وبضمطۺوہن

ۺےسۺزنکادہۺوبضمطۺاایشءۺ ۺےسۺ اۺےہۺفلتخمۺداھوتںۺاکۺرمبکۺولاہۺوکےسجۺداینۺیکۺسب

ت

اۺاجن

ۺامن ےۺاکراخونںۺ ۺلسلسمۺلمعۺےسۺزگرۺ)alloy(ایک

ےۺ ب

ےہۺوۺ ب

ۺلصفمۺن اہیۺ اہکلبۺاےسۺایک

ت

ےۺاکرۺاخونںۺ ۺدیپاۺںیہنۺوہن

اۺزنکادہۺوبضمطۺڑکمیۺاکۺاجالۺ ب

امہۺولےہۺےسۺن اچنۺگ

ت

اۺےہ۔ۺن

ت

اۺےہ۔داینۺ)arachnid( ۺایترۺوہن

ت

ایترۺ ن

ۺزیتۺدرہجۺرحارتۺ ۺ ۺںیہکۺیھبۺ یئۺیھب

ت

کاۺلکشمۺےہ۔ہیۺاہنی

ۺڑکمیۺاےسۺدیپاۺ ۺیتکسۺےہ۔وفالدۺتہبۺاھبریۺےشۺےہۺاورۺااۺوہجۺےسۺاےسۺاامعتسؽۺ ۺالن

ا

ت

اۺےہ۔ۺاسۺےکۺاقمےلبۺ ۺڑکمیۺاکۺاجالتہبۺاکلہۺوہن

ت

اۺےہۺاورۺاسوچنںۺ ۺڈنھٹاۺ ۺےکۺاےسۺاکرآدمۺ نکااجن

ت

یۺویٹھبںۺ ۺایترۺایکۺاجن

ویںۺےکۺوھچےٹۺۺےہ۔ہیۺڑکم ب

یۺویٹھبںۺاورۺاسوچنںۺ ۔ۺ

یۺ ب

اۺےہۺہنۺہکۺ ب

ت

ےسۺومسجںۺےکۺادنرۺدیپاۺوہن

اےہ۔یسکۺایسیۺےشۺاکۺانلمۺتہبۺلکشمۺےہۺوۺوبضمطۺوہ ۺےکۺاسھتۺاس

ت

ھتۺدکچلارۺیھبۺڑکمیۺےکۺداھےگۺاکۺدورساۺریحتۺازیگنۺولہپۺہیۺےہۺہکۺہیۺتہبۺدکچلارۺوہن

ا

ت

اۺن ۺوہ۔اثمؽۺےکۺوطرۺ ۺولےہۺیکۺرایسںۺنک

ت

ۺیکۺرطحۺکچلۺدارۺںیہنۺوہںیتۺاسۺےئلۺآہتسہۺآہتسہۺاینپۺاسج

ۺںیہۺرگمۺوچہکنۺوہۺر ب نیۺاایشءۺ ۺےسۺایک

ت

رںیۺوبضمطۺ

ارۺریتھکۺںیہۺرگمۺوہۺاینتۺوبضمطۺںیہنۺوہںیتۺہکۺاھبریۺوزؿۺااھٹۺںیکس۔دورسیۺرطػۺوک

ت

ارںیۺارگہچۺاینپۺالصۺلکشۺ ب ا

ت

ۺیکۺن

اسیجۺہکۺاو ۺایبؿۺایک وھکۺدیتیۺںیہ۔ر ب

ۺےسۺ

ایئۺےکۺر ب

اۺےہۺاورۺااۺومن

ت

اۺزنکادہۺوبضمطۺوہن

ارےسۺن اچنۺگ

ت

ایئۺیکۺوفالدیۺن

۔ینفۺاالطصحۺ ۺڑکمیۺاکۺداھاگۺ۲۱.دصیفۺزنکادہۺکچلۺدار ۳۰ایگۺوکڑکمیۺاکۺرمشیۺااۺومن

ۺایسیۺےشۺےہۺسجۺیک اتمحۺاورۺوٹےنٹۺےسۺےلہپۺاینپۺےچنھکۺاج ۺیکۺدحۺےکۺۂطقنۺرظنۺےسۺایک

ۺلثمۺداینۺ ۺ یئۺاورۺےشۺومودۺوٹٹۺاج ۺےکۺالخػۺوقتۺم

ںیہن۔ۺ

اؿۺیئکۺ ۺیلھچپۺدنچۺداہویئںۺ ۺڑکمویںۺ ۺیکۺاج ۺوایلۺقیقحتۺاورۺاسۺےسۺاحلصۺوہ ۺوایلۺولعمامتۺاےنپۺاسھتۺیئکۺ االتۺالیئۺےہ۔الثمۺارگۺینب

ۺونعۺان

اۺےہ

ت

ارںیۺ ن

ت

ۺیکۺن

اۺےہۺ۔ااسیۺویکںۺاسولںۺیکۺدمتۺ ۺعمجۺ دہۺملعۺےکۺےجیتنۺ ۺوفالدۺاورۺر ب

ت

اۺےہوکۺسکۺملعۺےکۺتحتۺ نکاۺاجن

ت

ۺایلعۺوہن

ت

کۺوتۺرھپڑکمیۺاکۺداھاگوکۺواہنی

اؿۺ

بیکۺ ۺوپریۺرطحۺھجمسۺ ۺاےسۺیلمعۺاجہمۺںیہنۺانہپۺاکس؟ڑکمیۺےکۺرمشیۺ ۺایسیۺ ؿۺاۺزیچۺاتممزۺ رکۺےہ؟اؿۺ) اجےلۺےک(ےہۺہکۺینبۺونعۺان

ت

افرومےلۺنکاۺ

ت

ۺڑکمیۺےکۺداھےگۺیکۺ اولںۺاکۺوابۺرمشیۺیکۺاسج

ت

ۺدحۺی ۺ ۺوپدیشہۺےہ۔ۺایمیکیئۺرمبکۺدیپاۺ ۺواےلۺنیبۺاالوقایمۺاداروںۺیکۺاقیقحتتۺ ۺرصػۺایک

وٹۺدرنکاتفۺیکۺےہ۔ۺۺ

ۺ

ت

رمشیۺیکۺاسج

ۺاسۺنبا بب

اۺےہ۔ۺاسدسنئاونںۺ ۺج

ت

کااۺونصمیعۺوکںیہکۺزنکادہۺوبضمطۺوہن تۺاکۺااسحسۺوہاۺوتۺاوھنںۺڑکمویںۺاکۺرمشیۺدورسےۺولعمؾۺروشیںۺےسوکۺ ےہۺوہۺدقررکۺوہںت

اہکۺہیۺھجمسۺںیکسۺہکۺڑکمیۺسکۺرطےقیۺےسۺرمشیۺ رکۺےہ۔ےلہپۺاسدسنئاونںۺاکۺہیۺایخؽۺاھتۺہکۺڑکمیۺےسۺرمشی

ت

اۺاانتۺیہۺ ۺرجتےبۺ ۺرشوعۺ ۺدےیئۺن

احلصۺ ن

ا۔نکیلۺدعبۺ ۺولعمؾۺوہاۺہکۺوہۺطلغۺےھت۔ۺ

آاسؿۺوہاگۺانتجۺرمشیۺےکۺڑیکےۺےسۺرمشیۺاحلصۺ ن

اینپۺقیقحتۺےسۺاسۺےجیتنۺ ۺےچنہپۺہکۺرمشیۺ ۺ Fritz Vollrathےکۺاراقتیئۺاعملۺویحااینتۺ)Aarhus University(ر ۺیکۺآرسہۺویوینریٹسۺڈامن

اۺنکممۺںیہن۔ایسیۺوصرتۺ ۺرھپاسدسنئاونںۺ ۺ

ۺاحلصۺ ۺےکۺ ۺن

ت

ۺابتمدؽۺ‘ ڑکمیۺےکۺونصمیعۺرمشیۺیکۺدیپاواری’ ڑکمویںۺےسۺ ب اہۺراس

رطےقیۺیکۺوجت ک

ۺےکۺےئلۺہیۺاجاننۺرضوریۺاھتۺہکۺڑکمیۺسکۺرطحۺرمشیۺدیپاۺ رکۺےہ۔اسۺ ۺیئکۺاسؽۺرصػۺوہےئ۔اع

نککقی قی

جم

ملۺےکۺوطرۺ ۺشیپۺیک۔نکیلۺاسۺےسۺےلہپۺ

ۺامہۺہصحۺدرنکاتفۺ ۺایل۔ڑکمیۺاکۺرمشیۺ ۺاکۺہیۺرطہقیۺریغۺومعمیل Vollrathویحااینتۺ ۺوطرۺ ۺاسۺلمعۺ ۺاےنپۺدورسےۺرجتےبۺ ۺاسۺرطےقیۺاکۺایک

اولئؿ

ۺVollrathڑکمنکاںۺاےنپۺرمشیۺ ۺزیتابۺےکۺذرےعیۺتخسۺ رکۺںیہ۔: ےسیجۺیتعنصۺرےشیۺایترۺےئکۺاجےتۺںیہ)nylon(ےسۺاتلمۺاتلجۺےہۺسجۺےسۺن

ۺیکلنۺاکۺوغبرۺاشمAraneus diadematusنباغۺ ۺن ایئۺاج ۺوایلۺڑکمیۺےسجۺ اۺاورۺایک ۺ نک

ےۺےتہکۺںیہوک ۺاینپۺوتہجۺاکۺرمک

کلی

ن ۺ دہہۺایکۺسجۺ ۺےسۺرمشیۺنباہ

ۺایسؽۺایمحلتۺ ۺےسۺن این ک

اۺےہ۔یکلنۺےکۺادنرۺوصخمصۺلخ

ت

ۺچنیھکۺےتیلۺےسۺےلہپۺاتہبۺےہ۔اسۺیکلنۺ ۺدالخۺوہ ۺےسۺلبقۺرمشیۺایسؽۺایمحلتۺ ۺلمتشمۺوہن

ۺیکلنۺےکۺدورسےۺےصحۺ ۺپمپۺےئکۺاجےتۺںیہۺسج رونجۺامٹیۺنکاۺوہ

ۺاسۺںیہ۔ن اینۺےسۺاحلصۺ دہۺاہی بب

اۺےہ۔رمشیۺےکۺایمحلتۺج

ت

ۺےسۺزیتایبۺامعئۺدیپاۺوہن

اۺےہ۔

ت

ۺ ےتۺاجےتۺںیہۺسجۺےسۺرمشیۺتخسۺوہۺاجن

ۺدورسےۺےکۺاسھتۺب ۺےہۺرمشیۺاکۺاننبۺاانتۺآاسؿۺںیہنۺ۲۲زیتابۺےسۺاجۺےتلمۺںیہۺوتۺہیۺہتۺوہۺ ۺایک ۔نکیلۺاظہ

اایئۺوسیکںۺیکۺیھبۺرضورتۺوہرکۺےہ۔ۺانتجۺہکۺاہیںۺایبؿۺایکۺایگۺےہ۔رمشیۺیکۺایتریۺےکۺےئلۺدرگیۺاایشءۺاو

ش

عرۺونتمؿۺاخوتیصںۺواےلۺ

انیت’ڑکمیۺےکۺرمشیۺاکۺاخؾۺامؽۺ

ت

شۺزریجنوۺںۺ)keratin(‘ ا

ت

کہۺےہۺوۺاونیم متجل

ۺااسیۺ یکۺوگدنیھۺوہیئوکۺamino acid chainsےہ۔ہیۺایک

اۺےہ۔ڑکم

ت

اۺےہ۔ہیۺامدہۺنباؽوکگنیسۺاورۺ وںۺ ۺیھبۺن انکاۺاجن

ت

یۺاےنپۺاجےلۺےکۺےئلۺاسراۺاخؾۺومادۺاکشرۺ ۺمضہۺ ۺےکۺاسۺےسۺدلبارڈورویںۺےکۺوطرۺ ۺرظنآن

یک ۺ

افیلۺےسۺاحلصۺ رکۺےہ۔ڑکمنکاںۺاےنپۺاجےلۺیھبۺاھکۺ ۺمضہۺ ۺیتیلۺںیہۺاورۺویںۺاےنپۺمسجۺ ۺم

ت

بیکۺوۺن

ت

وشںۺیکۺ

ت

اجےلۺ ۺےکۺاحلصۺ دہۺاونیمۺ

ےئلۺومادۺدیپاۺ ۺیتیلۺںیہ۔ۺ

ۺہگجۺر ۺدغہۺفلتخمۺانعرص) silk glands(مشیۺ ۺےکۺدغےۺڑکمیۺےکۺٹیپۺےکۺےلتۺ ۺایک اۺےہ۔اؿۺ) elements(ن اےئۺاجےتۺںیہ۔ہ

ت

دیپاۺ ن

ابیکۺےسۺفلتخمۺااسقؾۺےکۺریمشیۺداھےگۺدیپاۺوہےتۺںیہ۔دغوںۺےکۺدرایمؿۺتہبۺزنکادہۺاطمتقبۺن ایئۺاجرکۺےہ۔رمشیۺیکۺدیپاوا

ت

ریۺےکۺانعرصۺیکۺفلتخمۺ

یصۺوطرۺ نبادیلہۺپمپۺاورۺدنباؤےکۺاظنؾۺاامعتسؽۺ ۺالےئۺاجےتۺںیہ۔دیپاۺوہ ۺواالۺاخؾۺرمشیۺروشیںۺیکۺوصرتۺ ۺدوراؿۺلمعۺڑکمیۺےکۺمسجۺ ۺومودۺوصخ

ارۺشک

ت

ۺ ےہۺوھپاہرۺےکۺدنباؤۺ ۺ) spinnerets(وٹویٹنںۺیکۺامدننۺاکؾۺ ۺواےلۺوضعۺن بب

ااءۺ ۺج

ضعارشکۺا

ت

اۺےہ۔ڑکمیۺاؿۺن

ت

ۺاخرجۺایکۺاجن ےکۺذرےعیۺنباہ

ۺدبؽۺاجرکۺےہ۔امصومںدبؽۺیتکسۺےہ۔ہیۺ

ت

انیتۺ ۺواےلۺاسوملںۺیکۺاسج

ت

ۺامہۺوصختیصۺےہ۔ویکہکنۺاسۺرطحۺاخؾۺا ) valves(اخصۺوطرۺ ۺایک

اتمحۺاورۺکچلۺ ۺدبتیلیۺیکۺاجۺیتکسۺےہ۔ویںۺداھاگۺاینپۺایمیک

ۺرو ۺےکۺاامعتسؽۺےسۺداھےگۺیکۺ یئۺےکۺدوراؿۺاسۺےکۺرطقۺوکۺوقتۺم بیکۺ ۺ ۺاظنؾ

ت

یئۺ

ۺاورۺدغہۺ ب رس یسکۺمسق یۺدبتیلیۺیکۺرضورتۺوہۺوتۺایک

اۺیکۺدبتیلیۺیکۺرضورتۺےکۺریغبۺولطمہبۺیعیبطۺوصخایصتۺاایتخۺر ۺاتیلۺےہ۔ارگۺداھےگۺ ۺیسکۺ ب

ت

ۺلمعۺآن

اہنۺاامعتسؽۺےسۺولطمہبۺرط اوگنںۺےکۺامہ

ےقیۺےسۺالیھپۺدرظنۺےہ۔اسۺےکۺےجیتنۺ ۺدیپاۺوہ ۺواےلۺےبۺامشرۺوصخایصتۺےکۺاحلمۺےھننۺریمشیۺداھےگۺیلھچپۺن

اجےتۺںیہ۔ۺ

ۺاپچپچۺداھاگۺ نکاۺاجراہۺوہۺ

تت

ۺےسۺآزیمشۺیکۺاجرکۺےہۺوہۺااہتنیئۺاتیمہۺیکۺاحلمۺےہ۔الثمۺسجۺوق ۺیکۺھچۺفلتخمۺدغوںۺیکۺدیپاوارۺیکۺسجۺانتسب

وتۺوہۺامدہۺوۺاپچپچہ

ۺوھکۺدےۺاگ۔اورۺارگۺتہبۺزنکادہۺدقمارۺ ۺاامعتسؽۺایکۺاجےئۺوتۺاجےلۺےکۺتفصۺاتشخبۺےہۺارگۺاکیفۺدقمارۺ ۺاامعتسؽۺہنۺایکۺاجےئۺوتۺداھاگۺڑیکےۺڑکپ ۺیکۺ

ت

چک

اۺالزیمۺےہ۔ۺ

اامعتسؽۺیکۺدمتۺٹھگۺاجےئۺیگ۔داھےگۺ ۺاکرۺآدمۺ ۺےکۺےئلۺدرگیۺدغوںۺیکۺدیپاوارۺ ۺحیحصۺدرےجۺ ۺاکؾۺ ۺالن

ۺدورسےۺےسۺفلتخمۺوہرکۺںیہۺاورۺفلتخمۺاکؾۺرسۺااجنؾۺدیتیۺہیۺاسرےۺلمعۺاکایمیبۺےکۺاسۺھتۺلمکمۺوہاج ۺاکۺاحلصۺڑکمیۺاکۺاجالۺےہۺسجۺیک ۺامتؾۺوصخایصتۺایک

ۺویحااینتۺ اۺےہۺہکۺامہ

ت

ۺونصمیعۺدکچلارۺ( Kevlarڑکمیۺاکۺرمشیۺ’’: ۺاےسۺاؿۺاافلظۺ ۺایبؿۺایکۺےہۺ Vollrathںیہ۔ڑکمیۺاکۺداھاگۺادقسرۺوبضمطۺوہن ایک

نیۺونصمیعۺرہشیۺےہ۔ Kevlarےسۺزنکادہۺوبضمطۺاورۺکچلۺدارۺےہۺاورۺ) رہشی

ت

۲۳‘‘وبضمطۺ

و ںۺیکۺرصػۺیہیۺاخصۺافصتۺںیہن۔م

کس ن

اۺےہ( Kevlarڑکمیۺےکۺر

ت

ۺمسقۺاکۺالپکٹسۺوۺاینپۺوبضمیطۺیکۺ ءۺ ۺوگیلۺرو ۺ ٹۺیکۺایتریۺ ۺاامعتسؽۺوہن ) ایک

ۺنبازرگداینۺ باۺےہۺاورۺنبارۺنباراامعتسؽۺ ۺالنکاۺاج) recyclable(ےکۺ ب سکعۺڑکمیۺاکۺرمشیۺاقب

ت

اتکسۺےہ۔ۺ وہن

ۺےسۺزنکادہۺدکچلارۺےہۺوکۺڑکمیۺےکۺمسجۺ ۺ

نیۺےشوکۺوۺوفالدۺےسۺزنکادہۺوبضمطۺاورۺر ب

ت

ۺےسۺامہۺہتکنۺہیۺےہۺہکۺداینۺیکۺہیۺرتہبنیۺ ایترۺوہرکۺےہ۔ڑپکےۺےکۺاہیںۺسب

نیۺانکیٹولیجۺےسۺلمکمۺوطرۺ ۺآراہتس

ت

ۺاورۺ ب یک ۺ

یقۺنکاہتفۺرماک

ت

ۺےسۺ ےۺاکراخ ۺوکۺڑپکاۺےننبۺےکۺسب

ےۺےسۺ ب

اررٹنکاںۺیھبۺ ب ب ۺ ۺاقیقحتتۺ ۺوایلۺلک ۺوہ

ۺیکۺوصنمہبۺدنبیۺےسیکۺیکۺ؟ۺوصنمہبۺدنبیۺ

ت

ۺےکۺدعبۺرمشیۺ ۺڑکمیۺےکۺرمشیۺیسیجۺ یئۺےشۺایترۺںیہنۺ ۺںیکس۔وتۺرھپۺڑکمیۺ ۺایسیۺےبۺاثمؽۺایمیکیئۺاسج

اےئۺ

بۺاقمئۺےکۺےئلۺرضوریۺاخؾۺامؽۺاکۺعبنمۺسکۺرطحۺولعمؾۺایکاوۺرۺھچۺاینبدیۺاخ یۺےکۺدرایمؿۺانتسب ب

کت کی

ت

اےئۺ

بیۺےکۺنبارےۺ ۺےسیکۺہلصیفۺایک؟اؿۺاخ ب

کت کی

ت

ۺےکۺےئلۺنکۺآالتۺامیپشئۺاکۺاامعتسؽۺایکۺ؟ۺ

ۺایخؽۺ ےتۺںیہ۔ڑکمیۺاےنپۺمسجۺ ۺ

ت

ۺھچکۺاافتؼۺےسۺلمعۺ ۺںیہنۺآایگۺوہۺاگۺاسیجۺےکۺومعامۺاراقتءۺ س ۺاینۺاظنؾۺدیپاسۺ ۺ یئۺکشۺںیہنۺہکۺہیۺسب اۺںیہنۺایک

اعملۺاسسنئۺاورۺادتسالؽۺ ۺیتکس۔اسۺےکۺےئلۺہیۺنکممۺںیہنۺہکۺےلہپۺوہۺاینپۺرضورنکاتۺ ۺاچہپ ۺاورۺرھپۺاۺںیہنۺاےنپۺمسجۺےکۺادنرۺالتشۺ ے۔ااسیۺ یئۺیھبۺوصتر

ےسۺ ںۺدورۺےہ۔ۺ

اۺےہوکۺازوخدۺدیپ

ت

ۺااقمحہنۺدوعیۺےہ۔ۺیسکۺیھبۺاےسیۺاظنؾۺاکوکۺوۺامتؾۺرمشیۺاؿۺیکۺفلتخمۺافصتۺتیمسۺدیپاۺ ن اۺاعطقنکممۺںیہن۔ہیۺضحمۺایک

اۺوہاجن

ۺزیچۺےبۺبیع اۺےہۺانیقیآامسونںۺاورۺزنیمۺےکۺاخقلۺاہللۺاعتیلۺ ۺڑکمیۺاورۺاسۺریغۺومعمیلۺاظنؾۺ ۺیھبۺدیپاۺایک۔ہیۺاہللۺاعتیلۺیہۺےہۺوۺہ

ت

ۺاورۺحیحصۺرطےقیۺےسۺدیپاۺ ن

ۺ ۺےسۺنباۺربخۺےہ۔ۺ اورۺوہۺہ

ۺدقت ک ۺرقمرۺیک۔ ۔۔۔سجۺےکۺاسھت’ ۺزیچۺ ۺدیپاۺایکۺرھپۺاسۺیکۺایک ۺںیہنۺےہ۔ۺسجۺ ۺہ ایہۺ ۺ یئۺرشیک

)۲: رۃۺارفلاقؿ(‘نبادش

نیۺداھےگۺ

ت

دصقمۺےکۺےئلۺومزوںۺ ہ

ۺےسۺزنکادہۺمسقۺےکۺداھےگۺاامعتسؽۺ رکۺںیہ۔الصۺ ۺڑکمنکاںۺاےنپۺمسج ۺایک

تت

اےتنۺوق

ت

ۺ ولعمؾۺںیہنۺہکۺڑکمنکاںۺاےنپۺاجےلۺن ۺایک ۺ ۺفلتخمۺمسقۺہیۺنباتۺہ

ۺمہۺڑکمویںۺیکۺزدنیگۺ ۺوغرۺ ےتۺںیہۺوتۺہیۺنباتۺواحضۺوہۺاجرکۺےہۺہکۺہیۺینتکۺامہۺاختیص بب

ۺےہ۔ویکہکنۺہیۺےکۺداھےگۺفلتخمۺاقمدصۺےکۺےئلۺدیپاۺ رکۺںیہ۔ج

ۺدورسےۺےسۺفلتخمۺوہں۔الثمۺوہۺادشۺرضوریۺےہۺہکۺوہۺداھےگۺنجۺ ۺڑکمیۺیتلچۺرھپرکۺےہۺاورۺوہۺنجۺےسۺوہۺاانپۺاکشرۺڑکپرکۺنکاۺاےسۺوبضمیطۺےسۺ یتٹیپلۺےہۺوکایک

اۺےسجۺوہۺاکشرۺڑکپ ۺےکۺےکۺےئلۺاامعتسؽۺ رکۺےہۺوتۺڑکمیۺیھبۺاسۺ ۺکپچۺاجرک

ت

ۺاورۺویںۺاسۺیکۺومتۺداھاگۺسجۺ ۺڑکمیۺیتلچۺےہۺارگۺااۺداھےگۺانتجۺاپچپچۺوہن

واعقۺوہۺاجرک۔ۺ

ۺڑکمنکاںۺفلتخمۺااسقؾۺےک ۺاثمؽۺ ۺوغرۺ ےتۺںیہ۔سب ڑکمنکاںۺاؿۺAraneidرمشیۺدیپاۺ ےکۺاںیہنۺاامعتسؽۺ رکۺںیہۺنکیلۺوگؽۺاجالۺےننبۺوایلۺ آےیئۺایک

ۺےسۺرعموػۺریمشیۺڈاھہچنۺینعیۺوگؽۺنکاۺ ویۺاجال و ںۺ ۺ دۺاقمدصۺےکۺےئلۺاامعتسؽۺ رکۺںیہۺاورۺہیۺسبم

کس ن

یتنبۺںیہ۔ہیۺڑکمنکاںۺمکۺازۺمکۺorb-web) (ر

ارۺ استۺمسقۺےکۺرمشیۺدیپاۺ رکۺںیہ۔اؿۺ ۺسب

ت

یھبۺسجۺ)dragline(ےسۺالہپۺوہۺرمشیۺےہۺوۺوگؽۺاجےلۺاکۺوچاٹھکۺاورۺفصنۺرطقۺلیکشتۺداتیۺےہۺاورۺوہۺن

اۺےہۺوۺوگؽۺاجےلۺےکۺاھپےنسنۺواےلۺرموغےل

ت

اۺےہ۔ۺالعوہۺازںیۺڑکمیۺ)spirals(ےکۺذرےعیۺڑکمیۺےچینۺآرکۺےہ۔دورساۺرمشیۺاپچپچۺوہن

ت

ۺےکۺاکؾۺآن

ۺاورۺرموغےلۺدارۺریمشیۺداھےگۺ ۺڈاھ

اجےلۺےکۺوچٹھک ۺوگدنۺایترۺ رکۺےہۺ۔ۺاسۺےکۺالعوہۺاےسیۺااضیفۺرےشیۺیھبۺدیپۺاۺ رکۺےہۺنجۺےسۺاظبہ ےنپنۺےکۺےئلۺایک

ۺیتلمۺےہ۔ۺہیۺڑکمیۺ نکااکۺرمشیۺ

ت

ک یک وقتی

ار ۺم

ت

و )cocoon silk(ےچینۺآ ۺوایلۺنم

کس ن

ارۺےکۺر

ت

ۺاورۺےچینۺآ ۺوایلۺن

ںۺ ۺوکۺوبقمضۺاکشرۺ ۺےنٹیپلۺاکۺرمشیۺاورۺوچٹھک

۲۴حطسۺےسۺوڑ ۺےکۺےئلۺیھبۺفلتخمۺرمشیۺایترۺ رکۺےہ۔

ۺےکۺدرےجۺیھبۺاظ

اایئںۺاوراپچپچہ

ۺ ےتۺسجۺرطحۺامتؾۺرمشیۺاینپۺوبضمیطۺاورۺکچلۺےکۺۂطقنۺرظنۺےسۺفلتخمۺافصتۺےکۺاحلمۺںیہۺااۺرطحۺہیۺفلتخمۺومن ہ

ارۺ

ت

ۺیکۺتفصۺےسۺ)dragline(ںیہ۔ۺاثمؽۺےکۺوطر ۺےچینۺآ ۺےکۺےئلۺاامعتسؽۺوہ ۺوایلۺن

اۺ دارۺاداۺ رکۺےہوکۺوگۺاپچپچہ

وۺڑکمیۺیکۺزدنیگۺ ۺتہبۺ ب

ہہۺیتکسۺےہ۔ااۺرمشیۺیکساۺزنکادہۺوزؿۺنباآاسینۺ

ارۺڑکمیۺےکۺوزؿۺےسۺدوۺنکاۺنیتۺگ

ت

امہۺہیۺوبضمطۺاورۺکچلۺدارۺوہرکۺےہ۔ہیۺن

ت

ۺڑکمیۺاےنپۺاکشرۺ رحموؾۺوہرکۺےہۺن

ت

دبول

ۺیتکسۺےہ۔ۺ ۺااھٹۺ آاسینۺےسۺاو ۺاورۺےچینۺرحتکۺ

ۺرمشیۺاہکںۺاسیجہکۺمہۺ ۺداھکیۺزدنہۺرےنہۺےکۺےئلۺہیۺرضوریۺےہۺہکۺڑکمیۺفلتخمۺااسقؾۺےکۺرمشیۺدیپاۺ ۺےکسۺاورۺاسھتۺاسھتۺاےسۺہیۺیھبۺولعمؾۺوہۺہکۺ ۺایک ہ

ۺیکۺیھبۺیمکۺاکۺبلطمۺڑکمیۺیکۺومتۺوہیگ۔ۺ اۺےہ۔اؿۺ ۺےسۺیسکۺایک

اہکںۺاامعتسؽۺ ۺالن

انئۺےکۺےبۺارگۺہیۺامتؾۺرمشیۺڑکمیۺےک

ۺایسیۺڑکمیۺاکۺوصترۺ ںیۺےسجۺریحتۺازیگنۺڈ ک انکممۺںیہن۔ایک

ۺومودۺہنۺوہںۺوتڑکمیۺےکۺےئلۺزدنۺہۺچبۺاجن

تت

ۺادنرۺکیبۺوق

ا۔ڑکمیۺ ۺاسۺنباتۺاکۺیھبۺا

ت

اروںۺایتخرۺںیہنۺبیعۺاجےلۺوتۺےننبۺآےتۺےھتۺرگمۺاسۺےکۺاجےلۺےپچپچۺہنۺےھت۔ۺایسیۺوصرتۺ ۺڑکمیۺاکۺاجالۺنبالکلۺےبۺاکرۺوہۺاجن

ہکۺوہۺہ

ۺ اہکۺلمعۺاراقتءۺاےسۺےپچپچۺاجےلۺاننبۺاھکسۺدےۺویکہکنۺاسۺملعۺےکۺریغبۺڑکمیۺدنچۺدونںۺ ۺیہۺرمۺاجےئۺیگ۔نکاۺرھپۺایک

ت

ایسیۺڑکمیۺوصترۺ ۺالںیئۺ ب سۺااظتنرۺ ےۺن

ۺمسقۺاکۺرمشیۺوتۺدیپاۺ ۺیتکسۺیھتۺنکیلۺاجالۺےننبۺےسۺاقرصۺیھت۔انیقیۺاسۺےکۺایترۺ دہۺرمشیۺ اکرآدمہنۺوہےتۺاورۺویںۺڑکمیۺرھپۺرمۺاجرکۺ۔ارگۺڑکمۺیۺاسرےۺرمشیۺوۺہ

وںۺیکۺافحتظۺےکۺےئلۺ نکاۺرمشیۺ

ۺیھبۺوہرکۺرگمۺایب

ہنۺدیپاۺ ۺیتکسۺوتۺاسۺوصرتۺ ۺیھبۺڑکمیۺدعموؾۺوہۺ cocoon silk) (ایتر ۺےکۺاقب

تت

ۺیہۺںیہنۺ ۺہکۺوہۺوق

تت

ۺایکۺایگوکۺڑکمویںۺ ۺیھبکۺوق

ت

بای

ۺزگر ۺےکۺاسھتۺاسھتۺوہۺامتؾۺوصخایصتۺاحلصۺ ۺںیلۺنجۺیکۺوہۺامکلۺںیہوکاسیجۺہکۺاجرک۔اسیجہکۺاو ۺن

اراقتءۺ وتسںۺاکۺدوعیۺےہ۔ۺ

اۺ

ت

ےہ۔ۺزنیمۺ ۺاونیلۺڑکمیۺڑکمنکاںۺنجۺافصتۺیکۺامکلۺںیہۺاؿۺ ۺےسۺذرہۺ ب ا ب ۺافصتۺیھبۺدرہجۺہبۺدرہجۺروامنۺںیہنۺوہۺیتکسۺںیھتۺاسیجۺہکۺرظنہیۺاراقتءۺدوعیۺ ن

ۺ ۺومندارۺوہںیئےکۺوو

تت

ۺیہۺوق ۺنکاۺدورسےۺدۺےسۺیہۺامتؾۺڑکمنکاںۺلمکمۺلکشۺ ۺوودۺرےنھکۺ ۺن ادنبۺںیھت۔ۺامتؾۺاقحقئۺاسۺنباتۺاکۺوبثتۺںیہۺہکۺڑکمنکاںۺایک

ارےۺاسےنمۺاینپۺالدحموۺدۺاط ۺ راہۺےہ۔ۺاافلظۺ ۺاںیہنۺاہللۺاعتیلۺ ۺ ۺایک۔رکمویںۺ ۺ ۺےکۺاسۺزجعمےۺےکۺذرےعیۺاہللۺاعتیلۺہ

ۺاورۺملعۺاظہ

تت

ق

ریمشیۺداھوگںۺیکۺکچلۺ

اۺےہۺاورۺاسۺاکۺااصحنرۺاسۺنباتۺ ۺےہۺہکۺڑکمیۺداھےگۺ ۺسکۺاکؾۺےئلیکۺاامعتسؽۺ ےۺیگ۔اثمؽۺےکۺوط

ت

ۺ ن رۺ ۺےپچپچۺداھےگۺڑکمیۺاکۺداھاگۺفلتخمۺوصخایصتۺاظہ

ےتۺںیہۺاورۺہیۺزنکادہۺےلتپۺاورۺدکچلارۺوہےتۺںیہ۔ضعبۺاحالتۺ ۺہیۺےپچپچۺوکےچینۺآ ۺےکۺےئلۺاامعتسؽۺوہ ۺواےلۺداھوگںۺےسۺفلتخمۺدغوںۺ ۺدیپاۺوہ

ۺچنیھکۺاجےتۺںیہ۔ۺ ۵۰۰۔ۺ۶۰۰داھےگ

ت

یفۺدصۺی

ےۺ)pump-and-valve system(ڑکمنکاںۺپمپۺاورۺامصہمۺاظنؾۺ

کلی

ناایلںۺاےنپۺادنرۺےسۺ

یکۺامکلۺںیہۺسجۺیکۺدمدۺےسۺوہۺداھےگۺ ۺیتیلۺںیہ۔دغویۺن

ۺااسیۺایسؽۺولبرۺسجۺ ۺاسےملۺوتمازیۺوطخطۺ ۺڈےلھۺوہےتۺںیہ۔زیتۺ)viscous(ےکۺااہتنیئۺسلجۺدارۺاورۺاگڑاھۺواےلۺامدےۺ ۺاگڑاھۺ ۺ ۺدیتیۺںیہۺینعیۺایک

اۺوہاۺوقیۺدنباؤۺڈایتلۺںیہۺسجۺیکۺوہجۺےسۺرتشیبۺاافلۺزریجنںی

ت

اںوکۺومندارۺوہ ۺواےلۺداھےگۺ ۺریچن ک

ۺمکحتسم) alpha chains(داھرۺاکنےنلۺوایلۺوٹن وکۺایک

ۺڈاھےچنوکۺےسجۺ

ال

ےتہکۺںیہۺوکیکۺوصرتۺاایتخرۺ ۺیتیلۺںیہ۔ۺbeta-pleated sheetsن

ۺامنۺاموحؽۺ

اۺےہۺوۺ)matrix(ہیۺایمحلرکۺولبرۺر ب

ت

شۺزریجنوںۺ ۺلمتشمۺوہن

ت

ےھۺوہےتۺںیہۺوۺایسیۺاونیمۺ

ےسۺکلسنمۺ beta-pleated sheets ۺگ

سۺےکۺاجبےئۺ شۺزریجنوںۺیک(ںیہنۺوہںیت۔ۺا

ت

ۺیکۺ)اونیمۺ

یبیتۺر ب

ت

ۺدورسےۺےسۺایھجلۺوہیئۺوہرکۺںیہ۔یہیۺےبۺ ۺ ۺایک

ت

ااکریگۺیکۺاحل

ہیۺدلبارۺزلنکاںۺدشیک ۺن

ۺآاجرکۺںیہۺاورۺاسۺاچنھکؤ یبیتۺےسۺنباہ

ت

اتمحۺ رکۺرطحۺرمشیۺ ۺیھبۺریغۺومعمیلۺکچلۺاطعۺ رکۺےہ۔داھاگۺےنچنیھکۺےسۺایمحلرکۺزلنکاںۺااھجلؤۺنکاۺےبۺ

ےکۺالخػۺم

یبیتۺےسۺٹمسۺاجرکۺںیہ۔ںیہ۔ہکبجۺداھاگۺوھچ

ت

ۺنبارۺرھپۺےبۺ ۲۵ڑ ۺ ۺہیۺزلنکاںۺایک

اۺےہ۔ےپچپچۺداھوگںۺ ۺاامعتس

ت

ؽۺوہ ۺواالۺےپچپچۺداھوگںۺیکۺکچلۺاڑےتۺوہےئۺڑیکوںۺ ۺرہتفۺرہتفۺرو ۺدیتیۺےہ۔اسۺرطحۺاجالۺوٹٹۺاج ۺاکۺرطخہۺمکۺوہۺاجن

اۺےہۺوۺفلتخم

ت

ۺدورسےۺرگوہۺ ۺدیپاۺوہن اۺےہۺہکۺاجےلۺ ۺسنھپۺاج ۺواےلۺڑیکوںۺاپچپچۺامدہۺدغۺوںۺےکۺایک

ت

ۺاکؾۺرسۺااجنؾۺدےتیۺںیہ۔ہیۺامدہۺادقسرۺاپچپچۺوہن

اۺنکممۺےہ۔ۺ

اۺن

ارۺوہاجن

ےکۺےئلۺا

ڑکمیۺےکۺداھےگۺوفولدۺےسۺزنکادہۺوبضمطۺوہےتۺںیہ۔ۺ

کہۺ متجل

ک ۺ

الحۺی

ۺن ارشکۺ ۺےسۺامعئۺیکۺوصرتۺ ۺاخر)scleroprotein(ڑکمیۺاکۺرمشیۺایک

ت

کہۺےہۺوۺوضعۺن متجل

ۺااسیۺ کہۺایک متجل

ک ۺ

اۺلحۺی

اۺےہ۔ۺہیۺن

ت

جۺایکۺاجن

اۺےہ

ت

ۺوبضمطۺوہن

ت

کۺرمشیۺاہنی

ت

ےۺیکۺدبولمیجل

ۺاایتخرۺ ۺاتیلۺےہ۔ااۺ

ت

اۺےہۺاورۺوبضمطۺوکۺکچلۺدارۺاسج

ت

۔ۺڑکمۺیۺاکۺرمشیۺاسۺدقرۺےہۺوۺوہاۺےکۺاسھتۺلمۺ ۺتخسۺوہۺاجن

ۺےسۺامیہۺاجؽۺ اینۺانتسب

ۺوہاۺےہۺہکۺان

ت

بای

ۺوہایئۺاہجزۺ ۺرو ۺےلۺاگ۔ۺوبضمطۺاورۺکچلۺدارۺن ۲۶ےسۺاتلمۺاتلجۺڑکمیۺاکۺاجالۺایک

ۺرمبکۺےشۺےہۺااۺےئل اۺ رمشیۺیکۺوبضمیطۺاسۺیکۺکچلۺ ۺوتازؿۺاقمئۺریتھکۺےہ۔ۺرمشیۺوچہکنۺابنرکۺوگدنۺ ۺڑجےۺےشیشۺےکۺروشیںۺیکۺامدننۺایک

ت

ہیۺوبضمطۺوہن

اتمحۺ ےتۺںیہ۔ۺاچنیھک

سکۺوٹےنٹۺےکۺالخػۺم

کۺڑتنقۺاسۺ ۺرچپۺےہ۔ۺاسۺےکۺولبرۺاورۺم اۺےہۺویکہکنۺحطسۺ ۺومودۺنباریک

ت

ۺوہاۺداھاگۺومعامۺاسۺےئلۺوٹٹۺاجن

)wedge(اۺ

ت

اۺاجن

ت

یکۺرطحۺاگشػۺڈایتلۺاجرکۺےہ۔رےشیۺیکۺحطسۺ ۺڑپ ۺوایلۺوقںیتۺاگشػۺ ۺرم زۺوہرکۺںیہۺسجۺیکۺوہجۺےسۺاگشػۺزیتیۺےکۺاسھتۺرہگاوہن

امہۺاےسیۺاگشػۺرصػۺااۺوصرتۺ ۺیہۺ

ت

سکۺ ۺومودۺولبرۺےہ۔ۺن

ک ۺم

اتمحۺےسۺرکٹاؤۺہنۺوہ۔ۺڑکمیۺےکۺرمشیۺےکۺر ب

ۺںیہۺہکبجۺاؿۺاکۺیسکۺمسقۺیکۺم

ت

ھۺتکس

ب

۲۷ایسیۺراکوٹۺایہمۺ ےتۺںیہۺوۺریچےتۺوہےئۺدنباؤۺ ۺواسپۺومڑۺ ۺزمکورۺدےتیۺںیہ۔

ۺ

ت

بای

ا ۺن

ۺ ۺیسکۺیھبۺزیچۺیکۺحطسۺ ومعمیلۺاسۺرضرۺیھبۺرطخۺن

ت

ۺیلۺیئگ(وہۺاتکسۺےہ۔ۺنکیلۺڑکمیۺےکۺداھےگۺ ۺانتؤۺنکاۺاچنھکؤۺیکۺاحل

تت

ایئۺےکۺوق

باایتحرکۺدتریبۺ) ب

ۺایسؽۺامدےۺیکۺہتۺےسۺاسۺرطحۺڈکھۺدیتیۺےہۺہکۺحطسۺرمشیۺ ۺہنکمم ۺاےسۺایک

تت

ۺاانپۺرمشیۺیتنبۺےہۺوتۺاسۺوق بب

نۺاسۺرطخےۺےسۺاچبرکۺےہ۔نباغۺیکۺڑکمیۺجکی

قت

ۺڑت

اۺےہۺوۺاھبریۺوزؿۺ ومندارۺںیہنۺوہۺن اںیت۔ہیۺرطہقیۺےسجۺڑکمنکاںۺالوھکں

ت

اروںۺیکۺایتریۺ ۺاامعتسؽۺایکۺاجن

ت

ب ںۺےسۺاامعتسؽۺ رکۺآریہۺںیہۺدور ب یک ۺیکۺیتعنصۺن

ۺرضوریۺےہ۔ۺ

ت

کاۺاہنی

ااھٹ ۺےکۺاکؾۺآرکۺںیہۺاورۺاؿۺاکۺوبضمطۺوہن

یۺریمعتیۺزجعمےۺیکۺضحمۺیکینکتۺالیصفتتۺایبؿۺیکۺیئگۺںیہ۔ۺنکیلۺابۺںیمہۺرہھٹۺ ۺ انچۺ ۺاظہ ۺایک

ت

وہاگ۔ۺاؿۺیکینکتۺرشتاحیتۺیکۺہتۺ ۺ یسنۺتقیقحۺابۺی

ۺیکۺولبریۺاحوتلںۺےسۺےبۺربخۺےہ۔ۺوہۺملعۺایمیکوکۺایعیبطتۺاورۺارئنیجنیۺےکۺ امۺےہ؟ہیۺنباتۺوتۺواحضۺےہۺہکۺڑکمیۺایمحلتۺےسۺاورۺوہ

قلعتمۺیھبۺھچکۺںیہنۺاکرۺا

ت

ۺےسۺیھبۺرحموؾۺےہ۔ۺنکیلۺاہجںۺی

ت

انکممۺ‘ اافتؼ’ۺاسۺیکۺوصخایصتۺاکۺقلعتۺےہوکۺاؿۺیکۺاجیتن۔ہیۺولخمؼۺ ےنچۺےنھجمسۺیکۺ چک

ےکۺذرےعیۺرشتحیۺن

اۺاورۺاسرےۺاسحبۺوۺامشرۺرسۺااجنؾۺداتیۺےہ؟ۺڑکمیۺےکۺاجےلۺاورۺرمشیوکۺاسۺےک

ت

ۺاکشرۺ ۺاورۺےہ۔رھپۺاسۺوصرتۺ ۺوہۺ ؿۺےہۺوۺہیۺامتؾۺوصنمہبۺدنبنکاںۺ ن

ۺوکۺہیۺنباتۺواحضۺوہۺاجرکۺےہۺہکۺڑکمیۺ ۺہیۺےبۺبیعۺیکینکتۺلمعۺوخدیہۺرسۺااجنؾۺںیہنۺدنکاۺوہاگ۔ۺۺرنہۺنہسۺےکۺرطوقیںۺاکۺمہۺوںۺوںۺاطمہعلۺ ےتۺاجےتۺںیہ

اۺنباغۺ ۺوپدوںۺےکۺدرایمؿۺدےتھکیۺںیہۺاینپۺایمیکیئۺوکۺایعیبطرکۺاورۺریمعتارکۺ وتیح ۺیسکۺوپدیشہۺ ۺنک

تت

ۺڑکمیۺےسجۺمہۺیسکۺیھبۺوق ایک ںۺتیمسۺاہللۺاعتیلۺےکۺنفۺہ

اۺےہ۔ۺاہللۺیہۺڑکمیۺ ۺاکۺواحض

ت

ۺوقتۺ ۺمہۺ ۺفشکنمۺ ن

ت

ایئۺاورۺز ب ۺدس

ۺےکۺذرےعیۺاہللۺاعتیلۺاینپۺالۺدحمودۺدان ایمک

ۺلمعۺااقلۺۺوبثتۺےہ۔اسۺاجدنارۺن اکۺہ

آؿۺدیجمۺ ۺاالعؿۺایکۺےہ۔ۺۺ

ت

اۺےہ۔ۺاسۺتقیقحۺاکۺاہللۺاعتیلۺ ۺا

ت

ن

ۺاسۺزیچۺ ۺوۺزنیمۺاورۺآامس’ اۺاہللۺیکۺحیبستۺیکۺےہۺہ

ۺاورۺدان

ت

ےہ۔زنیمۺاورۺآامسونںۺیکۺتنطلسۺاکۺامکلۺوہۺیہۺ) تمکحۺواال(ونںۺ ۺےہۺاورۺویہۺز ب دس

اۺےہ۔

ت

ۺزیچۺ ۺدقرتۺرھک )۱۔۲: رۃۺادحلیک (‘ ےہوکزدنیگۺاتشخبۺےہۺاورۺومتۺداتیۺےہ۔اورۺوہۺہ

ابیکۺ

ت

نباغۺیکۺڑکمیۺیکۺاجالۺےننبۺیکۺریحتۺازیگنۺ

ۺےس( ۺےکۺےئلۺآڑۺاامعتسؽۺ رکۺںیہ۔ۺڑکمیۺاےنپۺاجےلۺےکۺ نباغۺیکۺڑکمنکاںۺاےنپۺاجولںۺ ۺوبضمط

نیۺرموغےلۺدارۺداھےگۺ ۺ رۺنکاۺھچۺاقمامتۺ) رمک

ت

دیعبۺ

ۺےسۺ ۺاہسراۺدےۺ ۺاےسۺمکحتسمۺ رکۺےہۺاورۺاسۺےکۺدعبۺاڑےتۺوہےئۺڑیکوںۺ ۺڑکپ ۺےکۺےئلۺاجےلۺ ۺومعداۺقلعمۺ ۺدیتیۺےہ۔ۺاسۺےکۺالعوہۺ

ہیۺڑکمیۺرمک

اۺدیتیۺےہ۔ہیۺوزینۺےشۺو دیعب

ۺوزینۺےشۺٹل ۺدورسےۺوھچےٹۺداھےگۺےکۺذرےعیۺایک اےننۺےکۺےئلۺاسۺےکۺےلچنۺےصحۺ ۺایک

ت

نیۺرموغےلۺدارۺداھےگۺ ۺن

ت

وہاۺ

اۺرھتپۺوکۺڑکلیۺاکۺڑکٹاۺنکاۺوھگےگنۺاکۺوخؽۺیھبۺوہۺیتکسۺےہ۔ۺاسدسنئاونںۺ ۺہیۺاشم

ۺاجؽۺےسۺ ۺیتکٹلۺریتہۺےہۺاورۺداھےگۺ ۺوبضمطۺ رکۺےہۺوکۺوھچن بب

دہہۺایکۺےہۺہکۺج

ۺ ک رکۺےہ۔ۺاسۺےکۺےتکٹلۺاسۺوزؿۺ ۺ ۺوھچڑےۺاورۺوھجےنلۺےسۺرو ۺ ۺآہتسہۺےسۺاو ۺااھٹےتۺںیہۺوتۺآایش ۺ ۺرظتنمۺڑکمیۺادکیؾۺومنارۺوہۺ ۺاےسۺچ

اہکۺوز ۺےشۺرھپۺےسۺوھجےنلۺےگل۔اؿۺاشمدہاتۺےسۺاحلصۺوہ ۺواےلۺاتن

ت

اۺ ۺرکۺن

ۺ ۺدنکاۺےہۺہکۺڑکمیۺہیۺاسرےۺاکؾۺدعبڑکمیۺداھےگۺ ۺوھچن

ت

بای

جئۺ ۺہیۺن

۲۸اجےلۺ ۺوبضمطۺ ۺےکۺےئلۺرسۺااجنؾۺدیتیۺےہ۔

ا ۺومتۺاکۺدنھپاۺ

ۺن

ت

کۺےسۺاذی داینۺاکۺسب

اۺےہۺہکۺارگۺاکشرۺاسۺ ۺےس

ت

اہنۺرطےقیۺےسۺایترۺایکۺاجن ڑکمیۺےکۺاجےلۺ ۺاسنھپۺاکشرۺلکشمبۺاسۺےسۺاکٹھچراۺن اۺاتکسۺےہ۔ۺداؾۺادقسرۺامہ

اۺےہۺی

ت

ےنلۺیکۺ ششۺ ن

اۺےہۺ

ت

ۺاکشرۺلمکمۺوطرۺ ۺےبۺوقتۺوہۺاجن بب

وتۺاجالۺےلہپۺےسۺزنکادہۺوبضمطۺوہۺوتۺاجالۺاینپۺکچلۺوھکۺداتیۺےہۺاورۺاکشرۺ ۺاینپۺرگتفۺاورۺوبضمطۺ ۺداتیۺےہ۔ۺوھتڑیۺد ک ۺدعبۺج

اۺےہ۔اسۺرطےقیۺےسۺڑکمیۺوۺیسکۺ ۺ ۺیھٹیبۺاکشرۺیکۺامویسۺنکۺ ششۺ

ت

یک ۺنتۺاجن

اۺ ۺم

ت

دھکیۺریہۺوہرکۺےہۺنباآاسینۺےسنھپۺوہےئۺاکشرۺ ۺوکۺوۺابۺکھتۺاکچۺوہن

ےہوکۺامرۺدیتیۺےہ۔ۺۺ

ابۺوہۺاجےئۺاگۺاورۺڑیک

ےۺیکۺ ششۺ ےۺاگۺوتاجالۺخ

کلی

ناۺےہۺہکۺےسیجۺےسیجۺوہۺاسۺ ۺےسۺ

ت

اۺےہۺوتۺیہیۺاھجمساجن

ت

ۺاکشرۺاجےلۺ ۺسنھپۺاجن بب

ارۺوہۺج

اۺداؾۺ ۺےسۺا

اۺےہ۔اورڑیکےۺ ۺلمکمۺوطرۺ ۺےبۺرحتکۺ ۺداتیۺےہ۔ۺاجےلۺیکۺوبضمیطۺ اجےئۺاگ۔ۺنکیلۺوصرتۺاحؽۺاس

ت

ۺوہاجن

ت

ۺوہرکۺےہۺاورۺاجالۺوبضمطۺ

ت

بای

ےکۺ ب ۺسکعۺن

اۺےہ؟ۺ

ت

ۺاسۺ ۺاسنھپۺاکشرۺاسۺےسۺاکٹھچراۺن ا ۺیکۺ ششۺ ن بب

اۺےہۺج

ت

ۺااضہفۺےسیکۺوہن

اۺ

ت

ارےۺاسےنمۺآن ہۺایلۺاجےئۺوتۺاسۺ اؽۺاکۺوابۺہ

ۺاکۺاج

ت

ےہ۔ۺڑکمیۺےکۺوہۺداھےگۺوۺاکشرۺ ۺرگتفۺ ۺےتیلۺںیہۺوہاۺ ۺومودۺیمنۺیکۺوہجۺےسۺاجےلۺیکۺاسج

ۺیئنۺلکشۺاایتخرۺ ۺےتیلۺںیہ۔ۺدبتیلیۺدنمرہجۺذلیۺرطےقیۺےسۺووقعۺ ۺآرکۺےہ۔ۺنباغۺیکۺڑکمیۺےکۺرموغےلۺدارۺداھےگۺایسؽۺےسۺڈےکھۺدوۺر وشیںۺےکۺنبامہۺایک

ےۺواےلۺلمۺاج ۺےسۺلکشتمۺوہےتۺںیہۺ۔ۺہیۺاپچپچۺایس

کلی

نارۺشکۺدغودۺےسۺ

ت

اےہ۔ڑکمیۺےکۺن

ت

ۺفلتخمۺدغےۺ ۺدیپاۺوہن ؽۺاینبدیۺرےشیۺ ۺواےلۺدغودۺےسۺایک

ۺ

ک

یۺتفصۺاکۺعبنمۺاسۺ ۺومودۺالگیئۺ وٹ ج تج ت

اھیئۺاجرکۺےہ۔اسۺامدےۺیکۺ

ریمشیۺداھوگںۺ ۺلسلسمۺاسۺےپچپچۺامدےۺیکۺیلتپۺہتۺخ

)glycoproteins)(

ک

اۺےہۺوۺاکیفۺدقمارۺ) ۺےسۺلمۺ ۺےننبۺواےلۺرمابکتایمحلتۺاورۺاکروباہاہری

ت

ۺیفۺدصۺن اینۺ ۺلمتشمۺوہنںیہ۔ۺالعوہۺازںیۺہیۺامدہۺاس

اۺےہ۔

ت

۲۹ ۺدایتسبۺوہن

اۺےہۺوۺوھچےٹۺوھچےٹۺومویتںۺیکۺامدننۺداھےگ

ت

کلسنمۺوہۺاجےتۺ ۺےکۺاسھتےسیجۺیہۺہیۺاپچپچۺایسؽۺوہاۺ ۺومودۺن اینۺےسۺاجۺاتلمۺےہۺہیۺےھننۺرطقوںۺ ۺمیسقتۺوہۺاجن

ۺاورۺےنچنیھکۺےسۺرطقوںۺ ۺوموۺدرایمینۺرےشی

کڑسکی ۺےکۺاسھتۺےکیۺدعبۺدرگیےۺ

ت

ےۺاورۺےتلھکۺاجےتۺ)core fibres(ںیہ۔ۺےپچپچۺداھےگۺ ۺزیتۺوتا

ت

ی

ی لت

ۺانتۺراتہےہ۔ۺڑیپھت

تت

ۺوق ۺدنباؤۺراتہۺےہۺسجۺےسۺاپچپچداھاگۺہ ۺز ک

تت

ۺوق یۺہتۺاکۺاسراۺاظنؾۺہ

ج تج ت

ےۺامررکۺوہیئۺوہاۺنکاۺاطخۺاھک ۺواےلۺںیہ۔درایمینۺروشیںۺاورۺ

اۺےہ۔ۺۺ

ت

بۺ ن

ایئۺرصػۺرمشیۺیہۺںیہنۺہکلبۺوپراۺاظنؾۺ ب

ڑیکوںۺےسۺدیپاۺوہ ۺوایلۺوتان

ۺیکۺرطحۺوہۺےتۺںیہۺاورۺاسۺنباتۺےسۺافدئہۺااھٹ

ۺمکحتسمۺر ب ااکدرایمینۺرےشیۺاےنپۺےصحۺاکۺاکؾۺیھبۺرسۺااجنؾۺدےتیۺںیہ۔ہیۺالپکٹسۺےسیجۺاورۺایک

ریگۺےسۺےتۺںیہۺہکۺن

ایئۺ)entropic elasticity(قلعتمۺکچلۺ

رحیکۺوتان

ت

ےۺوایلۺزنکادہۺ

کلی

ن kinetic(درۂجۺرحارتۺ ۺااصحنرۺ رکۺےہ۔وچہکنۺاکشرۺےسۺ

energy(ۺوہ

ت

اھرکۺےہۺسجۺےکۺےجیتنۺ ۺدرایمینۺرےشیۺوبضمطۺ

ااکریگۺ ۺ ب

اۺےہ۔ۺہیۺرگامشئۺن

ت

ےترحارتۺ ۺدبتلیۺوہاجرکۺےہۺاسۺےئلۺداھاگۺرگؾۺوہاجن

ایئۺدرالصۺاکشرۺےکۺےئلۺاامعتسؽۺوہ ۺواےلۺداھےگۺ وبضمطۺ رکۺےہۺاورۺااسیۺرصػۺڑکمیۺیکۺ

بۺدشہۺوتان

ےۺوایلۺ ب

کلی

ن اھ ۺیکۺاجےتۺںیہ۔ۺاکشرۺےسۺ

آیبۺہتۺخ

اےہ۔

ت

ۺنکممۺوہن ب ا ۺداؾۺےہ۔ۺ۳۰نباامکؽۺدتریبےکۺسب

ۺن

ت

کۺےسۺاذی ۺڑکمیۺاکۺاجالۺرطفتۺاکۺسب ب ۔اۺؿۺوصخایصتۺےکۺسب

ا؟الثمۺارگۺوزؿۺ ہیۺنباتۺاجےننۺیک

ت

اۺوتۺایکۺوہن

ت

ےنہسۺوخاشہۺدیپاۺوہرکۺےہۺہکۺآنکاہیۺوصخایصتۺدورسےۺریمشیۺداھوگںۺ ۺیھبۺن ایئۺاجرکۺںیہۺہکۺںیہن۔ارگۺااسیۺوہن

ا؟انیقیۺڑکمیۺےکۺےئلۺوخدنکاۺاےنپۺاکشرۺ ۺےلۺ ۺانلچۺاکیف

ت

ا۔ۺدرالصۺاکشرۺ واےلۺداھوگںۺیکۺےچنیھکۺاج ۺیکۺاجنگشئۺےپچپچۺداھوگںۺینتجۺوہرکۺوتۺایکۺوہن

ت

دوشارۺوہۺاجن

ۺفلتخمۺامدےۺےسۺڈکھۺدرظنۺاجےت اۺےہوکۺایک

ت

ن ۺںیہۺوۺ ۺواےلۺےپچپچۺداھوگںۺےکۺ ب ۺسکعۺوزؿۺےنہسۺواےلۺریمشیۺداھےگۺوکنجۺےسۺاجےلۺاکۺڈاھاچنۺلیکشتۺن ا

اۺرضو

اۺےہ۔ۺویکہکنۺوزؿۺےنہسۺواےلۺداھوگںۺاکۺےپچپچۺداھوگںۺانتجۺکچلۺدارۺوہن

ت

ریۺںیہن۔ۺۺاںیہنۺن اینۺےسۺوفحمظۺرھک

و ںۺےکۺےئلۺفلتخمۺامم

کس ن

ۺےکۺر

ت

ۺرضورتۺشیپۺآےئۺوہۺفلتخمۺاکؾۺااجنؾۺدےنیۺواےلۺاورۺفلتخمۺاسج بب

دوںۺیکۺہتۺایترۺاسیجۺہکۺاو ۺداھکیایگۺوکڑکمیۺ ۺےسیجۺاورۺج

ت

اتۺےکۺقلعتمۺےسیکۺاجیتنۺےہ؟ہیۺانہکۺہکۺڑکمیۺ ۺ

تیبۺدیۺیئگۺنکاۺاسۺ ۺرجتےبۺنکاۺاافتؼۺےکۺذرےعیۺ یتیلۺےہ۔ۺڑکمیۺاؿۺامتؾۺوہتںۺیکۺفلتخمۺیعیبطۺاورایمیکیئۺاۺ

اۺےہ۔ۺۺ

ۺاورۺلقعۺمیلسۺےکۺیلعۺارلمغۺدوعیۺ ن

ت

ہیۺولعمامتۺاحلصۺ ۺںیلۺوکذاہی

ۺےسۺےلہپۺاو اسۺاقمؾۺ ۺوھتڑاۺاسۺوغروۺرکفۺ اؽۺاکۺحیحصۺوابۺالتۺشۺ ےنیلۺےکۺےئلۺاکیفۺوہاگ۔اؿۺامتؾۺزیچوںۺیکۺوصنمہبۺدنبیۺ ۺےکۺےئلۺڑکمیۺ ۺایبؿۺسب

ےسۺاؿۺزیچوںۺیکۺایتریۺاکۺیکۺںیئگۺامتؾۺاساملرکۺاسایتختۺاورۺایمیکیئۺاکیمیکینۺلمعۺوۺایسؽۺ ۺتخسۺ ےتۺںیہۺےنھکیسۺوہںۺےگ۔ۺہیۺامتؾۺنباںیتۺاجؿۺےنیلۺےکۺدعبۺا

اہکۺہیۺاسر

ت

اۺوہاگۺسجۺےکۺدعبۺاےسۺاےنپۺمسجۺےکۺادنرۺھچکۺدبتایلیںۺالۺ ۺاظنؾۺاقمئۺ ۺوہںۺےگۺن

یۺاایشءۺایترۺ ۺےکس۔ۺۺہلصیفۺ ن

اہمۺےہ۔اسیجۺہکۺمہۺ ۺداھکیۺہکۺڑکمیۺےکۺمسجۺ ۺرتہبنیۺوصنمہبۺدنبیۺاورۺاسۺیکۺنبادصقمۺرحاکتۺیکۺرطفتۺےک

ۺالیخترکۺرظنمۺن ۺیسکۺواےعقۺنکاۺیسکۺاورۺہیۺانیقیۺایک

ۺذنیہۺصخشۺدھکیۺاتکسۺےہ۔ۺوقتۺیکۺروینشۺ ۺوتحیضۺںیہنۺیکۺاجیتکس۔ۺہیۺنباتۺہکۺڑکمیۺہیۺامتؾۺاومرۺازوخدۺرسااجنؾۺںیہنۺ ۺےہۺےسجۺہ

ت

کت کقیجقیۺایسیۺ دےۺیتکسۺایک

ۺےکۺاسھتۺآ ۺوایلۺدبتویلیںۺنکاۺیسکۺاورۺاراقتیئۺلمعۺےک

تت

ۺیکۺزگرےتۺوق

ت

ۺذرےعیۺرشتحیۺانچہچۺڑکمیۺیکۺنبادصقمۺاورۺ یچۺیھجمسۺرحاکتۺاورۺایکسۺیعیبطۺاسج

انکممۺےہ۔ۺ

ان

ن

ۺتفصۺاکۺاشمدہہۺاؿۺاجدناروںۺ ۺیکۺیئگۺرطفتۺ ۺامتؾۺاجدنارۺڑکمیۺےکۺیسیجۺنکاۺاسۺےسۺیھب ۺزنکادہۺلصفمۺوصخایصتۺےکۺاحلمۺںیہ۔اؿۺ ۺےسۺیسکۺیھبۺایک

ۺےہۺوۺاؿۺامتؾۺوصخایصتۺ نیعتمۺ رکۺےہۺ۔ڑکمویںۺ ۺایسیۺوقتۺاکۺوودۺاصػۺاظہ یکۺیعیبطۺایعںۺوصنمہبۺدنبیۺیکۺدصتقیۺ ۺدےنیۺےکۺےئلۺاکیفۺےہ۔ایک

ۺاخقلۺنکاۺدورسےۺاافلظۺ ۺاہللۺاعتیلۺ ۺ ۺایک۔اسۺنباتۺ ۺےنھجمسۺےکۺےئلۺوصنمہبۺدنبیۺاورۺوطرۺرطےقیۺاسۺنبا ۺ ےتۺںیہۺہکۺاؿۺاجدناروںۺ ۺایک

ت

بای

تۺ ۺن

ۺ ۺایکۺےہ

ت

کاؿۺےکۺاسےنمۺاسۺتقیقحۺاکۺاالعؿۺاینپۺآی

ۺاکۺاامعتسؽۺیہۺاکیفۺےہ۔ۺامتؾۺاہجونںۺےکۺامکلۺاہللۺاعتیلۺ ۺینبۺونعۺان

ت

: ذاہی

ۺاکۺرب۔ۺارگۺآپۺولگۺھچکۺلقعۺرےتھکۺںیہ۔رشمؼۺوۺرغمبۺاو’ )۲۸: رۃۺارعشلاءۺ(‘رۺوۺھچکۺاؿۺےکۺدرایمؿۺےہۺسب

ڑکمیۺاکرمشیۺاورۺدافیعۺہبعشۺۺ

ہۺوعیسۺ رکۺیتعنصۺےبعشۺ ۺیسکۺیھبۺےشۺیکۺوبضمیطۺاورۺکچلۺااہتنیئۺاتیمہۺیکۺاحلمۺںیہ۔یسکۺیھبۺےشۺیکۺوبضمیطۺاسۺےکۺفلتخمۺہبعشۺاجتۺ ۺاامعتسؽۺاک

ۺدا

ۺوہرکۺےہ۔ۺوبضمیطۺاورۺکچلۺےکۺاحلظۺےسۺڑکمیۺاکۺداھاگۺداینۺیک

ت

بای

ۺےکۺاسھتۺاکؾۺ ۺال ۺ ۺدمداگرۺن

ت

ۺرتہبنیۺےشۺےہۺاورۺاسۺیکۺکچلۺاےسۺزنکادہۺوہسل ۺسب

یۺوچاھتیئۺرعےصۺ ۺڑکمیۺےکۺرمشیۺ ۺاےنپۺاطماعلتۺ ۺااضہفۺ ۺدنکاۺنجۺےکۺےجیتن

ۺ ۺوسیبںیۺدصیۺےکۺآخ

نککقی قی

جم

ۺ ۺوہۺایمیکیئۺذراعئۺےہ۔ۺااۺوہجۺےسۺ

ۺےشۺایترۺ ۺن اےئۺںیہۺ۔رصتخمۺہیۺہکۺ ب یک ۺانکیٹولیجۺاےنپۺامتؾ کااۺایعمریکۺایک ت

ھی

گ

ۺ اا

ت

بتشی

ن ۺواسلئۺاورۺقیقحتۺےکۺ ےکۺذرےعیۺڑکمیۺےکۺاجےلۺےسۺضحمۺیتلمۺیتلجۺرگمۺ

ت

ں۔ۺنباوودۺااسیۺداھاگۺایترۺںیہنۺ ۺیکسۺسجۺیکۺوصخایصتۺڑکمیۺےکۺایترۺ دہۺداھےگۺےکۺاسمویۺوہ

نککشیی

ی

کہۺےہۺوۺالگ متجل

ۺااسیۺ اریئوۺنیس)serine(وکۺریسنی)alanine(وکۺاالینین)glycine(ڑکمیۺاکۺداھاگۺایک

وشں)tyrosine(اورن

ت

( اونیم

ےشۺوۺایمحلتۺ ۺن اےئۺاجےتۺںیہ

ت

نیۺدقررکۺاونیم

ت

ینپمکۺ ۺرمشیۺاکۺایمیکیئۺافرومالۺدرنکاتفۺ ۺےکۺاورۺاےسۺلیکشتDu Pont ۺلمتشمۺےہ۔ۺ) اسدہۺ

بیتۺنیعتۺ ۺےکۺفلتخمۺمسقۺےکۺونصمیعۺرےشیۺایترۺےئکۺںیہۺ۔اسۺونصمیعۺریثکۺاسیملۺرمبکۺ

ت

اۺاسہملۺاکرنبوکۺ)polymer(دےنیۺواےلۺاسوملںۺیکۺ

ب اکۺہ

ارۺاساملرکۺزریجنوںۺ ۺلمتشمۺےہ۔ۺہیۺےشۺےسجۺویکالر

وںۺیکۺیئکۺہ

ارٹیئونجۺاورۺاہاہرونجۺوہ

ونصمیعۺوطرۺ ۺایترۺایکۺےتہکۺںیہۺاورۺآلکجۺKevlarآنجیسکوکۺن

اایمرکۺرہشیۺےہ۔ۺاینپۺوبضمیطۺاورۺکچلۺےکۺاابتعرےسۺونصمیعۺویکالرۺرےشیۺڑکمیۺےکۺرمشیۺیکۺیعیبطۺوصخایصتۺ

ۺےسۺزنکادہۺنبادیلہۺن اۺےہۺسب

ت

ۺےسۺزنکادہۺاجن ےکۺسب

ۺںیہ۔ۺۺ

ت

ۺ بک

ی

ت

ا

Kevlar ا

ت

ۺایطروںۺاورۺرحبیۺاہجزوںۺیکۺ اگڑیۺیکۺافحیتظۺویٹپںۺاورۺافحیتظۺابلسۺیکۺفلتخمۺاایشءۺ ۺیھبۺاامعتسؽۺوہن

ت

یۺدحۺی

ۺامہۺےشۺےہۺوۺ ب ےہ۔ۺہیۺایک

اۺےہ۔ۺاسۺےکۺالعوہۺافربئۺآکٹپۺ

ت

ارںیۺوکۺراۺاورۺ) نیہمۺولبریۺروشیںۺےسۺےنبۺرصبیۺآالت(تعنصۺ ۺاخریجۺامدےۺےکۺوطرۺ ۺاامعتسؽۺوہن

ت

اورۺ ب یقۺاکیمیکینۺن

ارۺیکۺتعنصۺاورۺولیھکںۺےکۺفلتخمۺاسامؿۺ ۺ ۺیھبۺاامعتس

ت

اۺےہ۔ۺویکالرۺےکۺرےشیۺن

ت

poly-paraphenylene'ؽۺایکۺاجن

terephthalamide'ۺومڑ ۺاورۺوطبرۺداھاگۺاامعتسؽۺ ۺال ۺےکۺےئلۺ

ت

ۺیکۺدبول

ت

ےسۺےتنبۺںیہ۔وطلیۺاساملرکۺزریجنوںۺ ۺلمتشمۺہیۺرہشیۺاینپۺاسج

ےکۺےبۺامشرۺدیماونںۺ ۺاامعتسؽۺ ۺالنکاۺایگۺےہ۔ۺۺومزوںۺےہ۔ۺن ادیئاریۺاورۺےکلہۺنپۺیکۺوصخایصتۺیکۺ ۺ ۺہیۺامدہۺتعنصۺوۺرحتفۺ

ۺےہۺنجۺ ۺاسۺدصیۺےکۺادنرۺ نیۺہبعشۺاجتۺ ۺےسۺایک

ت

اۺاھتۺKevlarدافیعۺہبعشۺاؿۺامہۺ

ت

اامعتسؽۺایکۺایگۺےہ۔وگیلۺرو ۺاینبںینۺںیہنجۺوفالدۺےسۺ نکاۺاجن

ۺےئگۺڑپکوںۺےسۺایترۺیکۺاجرکۺںیہۺاورۺاعؾۺڑپکےۺےسKevlarابۺ

اینپۺدصہمۺرو ۺوصخایصتۺیکۺKevlarۺیعطقۺفلتخمۺںیہنۺںیتگل۔روشیںۺےسۺیب

ۺوگیلۺیکۺوقتۺاصتدؾۺمکۺ ۺداتیۺےہ۔ۺیکینکتۺۂطقنۺرظنےسۺ

ت

امہۺKevlarدبول

ت

ۺےسۺزنکادہۺاکرآدمۺیھبۺےہ۔ن نیۺدرنکاتفۺوہ ۺےکۺاسھتۺاسھتۺسب

ت

ۺامہۺ ایک

ۺاہتیئۺہصحۺںیہ۔ۺروشیںۺیکۺدصہمۺرو ۺوصخایصتۺڑکمیۺےکۺرمشیKevlarاؿۺامتؾۺوصخایصتۺےکۺنباوودۺ ۺاکۺضحمۺایک

نیۺانکیٹولیجۺےسۺآراہتسۺاسیسنئۺقیقحتۺےکۺ

ت

ۺاسۺصخشۺےکۺےئلۺاۺمہۺاتنجئۺاورۺاہیبنتتۺومودۺںیہۺوۺاسۺنباتۺ ۺوغرۺ ےۺہکۺ ب یک ۺ یھبۺڑکمیۺےکۺاہیںۺہ

رماک

ۺمکۺنبادیلہۺلقنۺایترۺ ۺن اےئۺںیہۺ۔ہیۺومازہنۺاسۺنباتۺاکۺا اا

ت

بتشی

نۺ ۺوبثتۺےہۺہکۺاہللۺاعتیلۺ ۺاجدناروںۺ ۺاینپۺےبۺاثمؽۺوقتۺ ۺایتر دہۺاجےلۺیکۺضحمۺایک یک

ےسۺ نکا۔ۺۺ

ولوگںۺیکۺزدنیگۺ ۺڑکمیۺےکۺرمشیۺاکۺاقمؾۺ

اۺاےسۺاصقن

ب ۺڑیکےۺےسۺب

ؿۺاچنہپےئۺڑکمیۺےکۺرمشیۺیکۺایمیکۺ ۺقیقحتۺےکۺدوراؿۺاخصۺونیشمںۺےکۺذرےعیۺڑکمویںۺ ۺےسۺداھےگۺےچنیھکۺاجےتۺںیہ۔ۺاسۺرطحۺہ

ۺرمشیۺ ۳۲۰

کویہیمۺاحلصۺایکۺاجۺاتکسۺےہ۔ۺۺ)یلمۺرگاؾ ۳رقتابیۺ(م

این

کااۺدورسےۺاافلظۺ ۺاہجںۺڑکمیۺونعۺان ۺاورۺدیماؿۺےہۺاہجںۺاسۺرطےقیۺےسۺایترۺ دہۺداھےگۺاامعتسؽۺ ۺالےئۺاجےتۺہ یکںت ۺیعبطۺاسسنئۺایک

ت

م

ۺ ۺ

نیۺادونکاتۺWyoming Universityشیپۺ رکۺےہ۔ۺارمہکیۺ ۺ از ۺNephilaےکۺامہ

ۺن

ت

کو ںۺاورۺوڑوںۺےکۺاہنی

ب جکست

ن

ڑکمیۺےکۺداھےگۺ

ایحۺب ۺداھوگںۺےکۺوطرۺ ۺاامعتسؽۺ ےتۺںیہ۔ۺۺ)operations(لمعۺخ

اجےلوکۺوصنمہبۺدنبیۺاکۺریحتۺازیگنۺومنہنۺ

ۺےکۺوزؿۺےنہسۺواےلۺداھےگۺوکۺاؿۺ ۺےھچب

اۺےہۺنجۺ ۺوچٹھک

ت

ۺاکشرۺ ۺڑکپ ۺواےلۺرموغےلۺدارۺداھےگۺنجۺیکۺحطسۺےپچپچۺڑکمیۺاکۺاجالۺفلتخمۺداھوگںۺ ۺلمتشمۺوہن

یۺہتۺےسۺڈےکھۺرموغےلۺدارۺداھےگۺاجےلۺ ج تج ت

المۺںیہ۔

اکۺوچاٹھکۺامدےۺےسۺڈیکھۺوہرکۺےہوکاورۺاسۺےکۺالعوہۺامتؾۺداھوگںۺ ۺآسپۺ ۺوڑ ۺواےلۺداھےگۺش

اۺےہۺاانتۺیہۺزنکادہۺاسۺلیکشتۺدےنیۺواےلۺداھوگںۺےسۺلمکمۺوطرۺ ۺڑجےۺںیہنۺوہےت۔اسۺرطحۺاجےلۺ

ت

ےۺیکۺ ششۺ ن

کلی

نۺاسنھپۺڑیکاۺانتجۺزنکادہۺاسۺ ۺےسۺ

ۺوکۺتخس

ت

ۺڑیکےۺ ۺوپریۺرطحۺکپچۺاجےتۺںیہۺوتۺرہتفۺرہتفۺاینپۺکچلۺوھکۺ ۺوبضمطۺ بب

اۺےہ۔ۺاکشرۺ ۺڑکپ ۺواےلۺہیۺداھےگۺج

ت

ۺاورۺےبۺکچلۺوہۺاجےتۺ ۺاتکپچۺالچۺاجن

اۺ

ت

ۺےکۺےبۺولچۺداھوگںۺ ۺڑکجےۺاکشرۺوکۺںیہ۔ویںۺڑیکاۺسنھپۺ ۺےبۺرحتکۺوہاجن

ےہۺاورۺاےسۺےبۺدردیۺےسۺڑکٹےۺڑکٹےۺایکۺاجاتکسۺےہ۔دعبۺازاںۺوکۺوچٹھک

ۺوہےئۺزدنہۺن ارلسۺیکۺامدننۺاتگلۺےہوکۺےکۺن اسۺاسۺےکۺ اۺ یئۺ راۺنبایقۺںیہنۺراتہۺہکۺوہۺڑکمیۺےکۺاہوھتںۺاانپۺاکؾۺامتؾ

وہۺاج ۺاکۺااظتنرۺ ے۔ۺ وۺذغاۺےکۺپل

ۺاجےلۺیکۺدص

ت

ہمۺرو ۺ چک

اۺیہۺاکیفۺںیہن

اۺنکاۺفلتخمۺوصخایصتۺےکۺاحلمۺداھوگںۺ ۺلمتشمۺوہن

ۺوہ ۺےکۺےئلۺاجےلۺاکۺضحمۺاپچپچۺوہن

ت

بای

ۺاامعتسؽۺداؾۺن ب اورۺاقب

ۺومی ۔اثمؽۺےکۺوطرۺ ۺایک

ہفیۺےسۺاقمہلبۺ ںیۺوتۺہیۺولعمؾۺوہاگۺہکۺاجےلۺیکۺ وٹۺایسیۺوہینۺ ےیہۺہکۺوہۺاڑےتۺوہےئۺڑیکےۺڑکپۺےکس۔ۺارگۺمہۺاجےلۺ ۺےسنھپۺڑیکےۺاکۺزیمالئۺ

ت

نکاۺا

ہۺےلۺاورۺاےسۺاک

ۺآ ۺاسۺاکۺاج بک

ی

ت

اہکۺڑکمیۺا

ت

ٹۺڑیکےۺ ۺضحمۺرو ۺدانیۺیہۺاکیفۺںیہن۔اجےلۺ ۺےسنھپۺاکشرۺ ۺےبۺرحتکۺ دانیۺرضوریۺےہۺن

ےکس۔زیمالئۺ ۺرو ۺ ۺاےسۺےبۺرحتکۺ ۺدانیۺ یئۺآاسؿۺاکؾۺںیہن۔ۺۺ

اۺےہ۔ہیۺکچلۺدنمرہجۺذلیۺوواہتۺیکۺاجالۺ ۺواےلۺداھےگۺکیب

ت

ۺوبضمطۺاورۺکچلۺدارۺوہےتۺںیہ۔ۺنکیلۺاجےلۺیکۺکچلۺاکۺدرہجۺفلتخمۺاقمامتۺ ۺفلتخمۺوہن

تت

ۺوق

ءۺ ۺاتیمہۺیکۺاحلمۺےہ۔ۺ

آنکاۺاھتےسیجۺہکۺیسکۺتخسۺامکینۺےسۺرکٹانکاۺارگۺداھوگںۺیکۺکچلۺاکۺدرہجۺرضورتۺےسۺمکۺوہۺوتۺاجےلۺ ۺآۺ ۺےنسنھپۺواالۺڑیکاۺرکٹاۺ ۺوںیہۺولٹۺاجےئۺاگۺ ب رھۺےسۺوہۺ*

وہ۔ۺ

ۺدورسےۺےکۺاسھتۺکپچۺاجںیئ* ۺےگۺاورۺاجالۺارگۺداھوگںۺیکۺکچلۺاکۺدرہجۺرضورتۺےسۺزنکادہۺوہۺوتۺڑیکاۺاجےلۺ ۺتہبۺےسۺزنکادہۺچنیھکۺدےۺاگۺوکۺےپچپچۺداھےگۺایک

اینپۺالصۺلکشۺوھکۺدےۺاگ۔ۺ

ۺ ۺیھب*

ۺوہاۺےکۺا

تت

اےہ۔ۺ داھےگۺیکۺکچلۺاکۺاسحبۺاگلےتۺوق

ت

ۺاچنیھکۺوہاۺاجالۺاینپۺاسہقبۺلکشۺ ۺواسپۺآاجن ب اۺےہ۔ۺانچہچۺوہاۺےکۺسب

ت

دمۺرظنۺراھکۺاجن

کچلۺوہینۺ ےیہۺ کچلۺاکۺدرہجۺاسۺتبسنۺےسۺیھبۺاتیمہۺاکۺاحلمۺےہۺہکۺاجالۺسکۺزیچۺےسۺڑجاۺےہ۔ۺاثمؽۺےکۺوطرۺ ۺارگۺوہۺیسکۺوپدےۺےسۺڑجاۺےہۺوتۺاسۺ ۺاینت*

بۺ ۺےکس۔ۺہکۺوہۺوپدےۺےسۺدیپاۺوہ ۺو

رحتکۺ ۺ ب ایلۺہ

ۺدورسےۺےکۺاسھتۺاکپچۺیتکسۺےہۺسجۺےکۺےجیتن ۺےھچبۺوہےتۺںیہ۔یکلہۺاۺشبنجۺاؿۺداھوگںۺ ۺایک دیک

ۺدورسےۺےکۺتہبۺ رموغےلۺدارۺاکشریۺداھےگۺایک

ۺںیہ۔ۺااۺوہجۺےسۺزنکادہۺدکچلاروکۺےپچپچۺاکشریۺداھےگۺمکۺدکچلارکشخ

ت

ےۺالخۺدیپاۺوہتکس

ےۺ ب

ۺداھوگںۺےکۺاو ۺاھچبےئۺاجےتۺںیہ۔ۺہیۺ ۺدیماؿۺداؾۺ ۺ ب

ارۺےکۺراےتسۺنکاۺ راخۺہنۺنبۺںیکس۔ۺ

اہکۺاجےلۺ ۺا

ت

اۺےہۺن

ت

افحیتظۺدقؾۺاسۺےئلۺایلۺاجن

ۺنبارۺ اؽۺایک

ت

ۺہنکممۺوصرتۺ ۺوغرۺایکۺایگۺےہ۔ۺہیۺوصرت ۺیتکلھجۺےہ۔ہ

ت

ۺزجعماہنۺاسج واخؽۺ ۺایک

ۺ ءۺیکۺرھپۺرظنۂیۺاراقتاسیجۺہکۺاو ۺداھکیۺایگۺاجےلۺےکۺہ

اۺاھکس

اۺےہ۔ۺےبۺکشۺہیۺنکممۺںیہنۺہکۺاافتؼۺےکۺذرےعیۺدیپاۺوہ ۺوایلۺدبتایلیںۺڑکمیۺ ۺاجےلۺیکۺدصہمۺرو ۺوصخایصتۺ ن

ت

ۺفشکنمۺ ن

تت

دںی۔ہیۺاہللۺ امحق

ۺ نکا۔ۺب

ۺاطعۺیکۺاورۺاےسۺنبادصقمۺرحاکتۺےکۺااہظرۺےکۺاقب

ت

اعتیلۺیہۺےہۺسجۺ ۺڑکمیۺ ۺہیۺ چک

ۺزیچۺوۺ وہۺاہللۺیہۺےہۺوۺ ’ اؾۺںیہ۔ۺہ

اذفۺ ۺواالۺاورۺاسۺےکۺاطمقبۺوصرتۺرگیۺ ۺواالۺےہ۔ۺاسۺےکۺےئلۺرتہبنیۺن

اکۺوصنمہبۺ ۺواالۺاورۺاسۺ ۺن

ۺاورۺمیکحۺےہ۔

ت

)۲۴: رۃۺارشحل( ‘آامسونںۺاورۺزنیمۺ ۺےہۺاسۺیکۺحیبستۺ ۺریہۺےہوکۺاورۺوہۺز ب دس

ادیۺاجےلۺبہسۺاب

ہہۺاسادیدوۺیتہجۺاجولںۺیکۺتبسنۺ

بادیۺ)three-dimensional(ب

بہہۺاب

سۺرےتھکۺںیہ۔ہیۺاجےلۺےٹپچۺوہ ۺےکۺاجبےئۺدیچیپہۺ

ت

اجےلۺزنکادہۺدیچیپہۺاسج

ادیۺاجےلۺےکۺاقمےلبۺ باۺےہ۔ۺااۺوہجۺےسۺاسۺاجےلۺ ۺدوۺاب

ت

ۺےکۺامکلۺوہےتۺںیہ۔اسۺمسقۺاکۺاجالۺاوؿۺےکۺوگولںۺےکۺڈریھۺےسۺاشمہبۺوہن

ت

ۺاھبنسانلۺاسج

اۺےہ۔ۺیہیۺوہجۺےہۺہکۺہیۺڑکمیۺاانپۺاجالۺایسیزنکادہۺلکشمۺےہ۔ارگۺ

ت

اۺڑپن

یک ۺاکؾۺ ن

اجےلۺ ۺھچکۺاےسیۺڑیکےۺسنھپۺاجںیئۺوۺڑکمیۺےکۺالقئۺںیہنۺوتۺڑکمیۺ ۺم

وہگجںۺ ۺ رکۺےہۺاہجںۺاسۺمسقۺےکۺاجونروںۺاکۺزگرۺہنۺوہ۔ۺ

ۺڑکمیۺ اۺےہ۔ۺریمعتارکۺاہمرتۺرےنھکBlack Widowاسۺمسقۺاکۺاجالۺاامعتسؽۺ ۺوایلۺایک

ت

ۺاکیمیکینۺداؾۺیھبۺن انکاۺاجن ۺوایلۺاسۺڑکمیۺےکۺاجےلۺےکۺادنرۺایک

اۺےہ۔ےسیج

ت

اۺےہ۔ۺاجےلۺاکۺہیۺوگالۺزنیمۺ ۺمکۺوبضمطۺنکاۺےچکۺداھوگںۺےکۺذرےعیۺنبادنھۺدنکاۺاجن

ت

یہۺ یئۺرحتم ۺڑیکاۺ ےہ۔ہیۺداؾۺفیثکۺاورۺےپچپچۺےصحۺ ۺلمتشمۺوہن

اۺےہوکۺداھےگۺوٹٹۺاجےتۺںیہۺ

ت

ہہۺیتہجۺاجےلۺےکۺنیعۺدرایمؿۺاجےلۺےکۺوگےلۺےسۺکپچۺاجنساۺےہ۔وھتڑیۺد ک ۺدعبۺڑکمیۺداؾۺ ۺ

ت

اورۺوگالۺزنیمۺےسۺاو ۺاھٹۺاجن

ۺاو ۺچنیھکۺیتیلۺےہۺاورۺےبۺرحتکۺاکشرۺ ۺامرۺڈایتلۺےہ۔ۺ

ہۺانیلۺ ےیہۺویکہکنۺاجےلۺیکۺوصنمہبۺدنبیۺ

ہہۺتہجۺداؾۺےکۺےشقنۺاورۺڑکمیۺےکۺاامعتسؽۺ دہۺرطےقیۺاکۺوغبرۺاج سۺیتکلھجۺںیمہۺاسۺ

ت

ۺذاہی ۺاصػۺوطرۺ ۺایک

ا

ت

ہہۺتہجۺاجولںۺ وکۺاکیمیکینۺداؾۺتیمسۺنکاۺاسۺےکۺریغبوکۺاڑےتۺوہےئۺاکشرۺیکۺراتفرۺاٹھگ ۺےکۺےئلۺیہیۺرطۂقیۺاکرۺاامعتسؽۺوہنسۺےہ۔ہیۺاجےلۺوصنمہبۺےہ۔ۺامتؾۺ

ۺنبارۺڑیکاۺسنھپ ۺاجےئۺوتۺہیۺےچکۺداھےگۺوٹٹۺاجےتۺںیہ۔ڑیکےۺیکۺرحاکتۺدنبیۺےکۺتحتۺتہبۺےسۺےچکۺداھوگںۺےکۺاسھتۺاخصۺوطرۺ ۺےنبۺاجےتۺںیہ۔ۺایک

ایئۺوچہکنۺداھےگۺوتڑ ۺ ۺاامعتسؽۺوہرکۺےہۺاسۺےئلۺاسۺیکۺراتفرۺمکۺوہۺاجرکۺےہ۔ۺاورۺویںۺاکشرۺ ۺڑکپ ۺواےلۺ

داھےگۺڑتےتپۺوہےئۺےسۺدیپاۺوہ ۺوایلۺوتان

ڑیکےۺ ۺڑکپۺےتیلۺںیہ۔ۺ

اؾۺاہندۺےلسلس

اۺےہوکۺاننبۺںیہنۺاھکیس۔درگیۺاجدناروںۺیکۺرطحۺ ےبۺکشۺڑکمیۺ ۺاراقتءۺےکۺیسکۺن

ت

ےکۺدعبۺاذوخدۺیہۺہیۺاجالوکوۺےبۺبیعۺوصنمےبۺےکۺتحتۺاکؾۺ ن

ۺ ۺایبؿۺیکۺےہ۔ۺ

ت

کۺآی آؿۺدیجمۺیکۺایک

ت

ۺاورۺرمیحۺذاتۺنباریۺاعتیلۺ ۺہیۺتقیقحۺا

ڑکمنکاںۺیھبۺاہللۺاعتیلۺاکۺمکحۺاجبۺالرکۺںیہ۔رمح

ۺ ۺانٹلپۺےہ۔۔۔۔ۺآامسونںۺاورۺزنیمۺیکۺاسریۺزیچ’ امؿۺںیہۺاورۺااۺیکۺرطػۺسب

ا روکاہللۺیہۺیکۺاطعبۺا

)۸۳: رۃۺآؽۺرمعاؿ(‘ ںیوک رون

اجےلۺیکۺدھکیۺاھبؽۺ

ۺاکشرۺیکۺوہجۺڑکمویںۺےکۺاجولںۺ ۺلسلسمۺدھکیۺاھبؽۺیکۺرضورتۺوہرکۺےہۺویکہکنۺرموغہلۺدارۺاپچپچۺہصحۺنبارشۺنکاۺاجےلۺےسۺاکٹھچراۺن ا ۺیکۺ ششۺ ےتۺوہےئ

ابۺ

ۺمتخۺ ۺدیتیۺےہ۔ۺےسۺخ

یک ۺ ب آںوکۺاجےلۺ ۺےنکپچۺوایلۺدوھؽۺرموغہلۺدارۺداھوگںۺیکۺاپچپچہ

وہۺاتکسۺےہ۔ۺم

ںۺ ۺیہۺڑیکےۺڑکپ ۺیکۺوصخایصتۺوھکۺاتکسےہ۔ۺااۺوہجۺےس

ۺاجالۺاےنپۺاجےئۺووقعۺےکۺاابتعرۺےسۺتہبۺلیلقۺدمتۺ ۺیتحۺہکۺوچسیبۺھگ ۺاجالۺواتقۺوفاتقۺایک

وشںۺ ۺاینۺاجالۺ ۺےکۺےئلۺاامعتساھپڑاۺاورۺدونبارہۺ

ت

اۺےہ۔ۺڑکمیۺاجےلۺ ۺوتڑۺ وکۺاےسۺاھکۺ ۺمضہۺ ۺیتیلۺےہ۔ۺوہۺمضہۺدشہۺداھوگںۺےکۺاونیمۺ

ت

ؽۺ رکۺنکاۺاجن

۳۱ےہ۔

ۺ ۺفلتخمۺاوناعۺیکۺڑکمنکاںۺاجےلۺےکۺفلتخمۺےصحۺاھکرکۺںیہۺاورۺاجےلۺاھک ۺےکۺاواقتۺیھبۺفلتخمۺوہےتۺںیہ۔ۺاثمؽۺےکۺوطرۺ ۺنباغۺیکۺڑکم

نکاںۺاجےلۺےکۺوچٹھک

وھچڑۺ ۺرصػۺاسۺاکۺفصنۺرطقۺاورۺےپچپچۺرموغےلۺاھکرکۺںیہ۔ۺۺ

ۺاھکۺاجرکۺںیہۺ۔دتعمؽۺآبۺوۺوہاۺےکۺالعوقںۺیکۺڑکمنکاںۺراتۺےک

تت

ۺاےنپۺاجےلۺدمارینیۺالعےقۺیکۺڑکمنکاںۺاےنپۺاجےلۺادنریھےۺ ۺ رکۺںیہۺاورۺحبصۺےکۺوق

تت

ۺوق

ۺاینۺاجال ریمعتۺ رکۺںیہۺویکہکنۺاؿۺالعوقںۺ ۺدمارینیۺالعوقںۺےنتجۺڑیکےۺوکمڑےۺن اےئۺںیہنۺاجےتۺسجۺیکۺوہجۺےسۺہیۺادشۺرضوریۺ اھکۺاجرکۺںیہۺاورۺدؿۺ ۺایک

ےہۺہکۺاجےلۺاسراۺدؿۺےنبۺرںیہ۔ۺۺ

اۺ

باکشرۺےکۺاسحبۺےسۺاجالۺن

اۺ ۺیتہۺںیہ۔ۺاثمؽۺ

ۺاجالیتنبۺڑکمنکاںۺاےنپۺاجےلۺاؿۺاجونروںۺےکۺمجحۺےکۺاطمقبۺ رکۺںیہۺںیہنجۺوہۺاکشرۺ ن ےکۺوطرۺ ۺونجبۺارمیکیۺڑکمیۺگنتۺ راوخںۺواالۺایک

یۺںیہ

ت

کلت

ن

ۺ اںۺامہۺربمتسۺ ۺےئنۺآایش ۺالتشۺ ۺےکۺےئلۺنباہ ک

اںۺنباآاسینۺڑکپیۺاجۺیتکسۺںیہۺ۔ہیۺویچن ک

ۺےہۺسجۺیکۺدمدۺےسۺدیفسۺویچن ۺڑیکےۺالثمۺایک ۔ایک

ۺڑکمیۺاجےلۺےکۺ راخۺوچڑےۺ ۺد

تت

یۺیلتتۺ ۺاکشرۺ ےتۺوق

اھۺدیتیۺےہ۔ۺۺ ب

یتیۺےہۺاورۺاجےلۺیکۺوبضمیطۺاورۺکچلۺ ب

اۺےہۺ) اڑ وکۺےنلچۺنکاۺرےنگنیۺواال( اجولںۺےکۺزاورظنۺیھبۺدبےلۺاجےتۺںیہۺاورۺہیۺاسۺ ۺرصحنمۺےہۺہکۺسکۺمسقۺاکاکشر

ت

اکشرۺایکۺاجےئۺاگ۔اسۺےسۺاصقنؿۺیھبۺمکۺوہن

ھۺاجرکۺےہ۔ۺ

ۺیھبۺ ب

ت

اورۺاجےلۺیکۺاکشرۺ ۺاھپےنسنۺیکۺ چک

ویںۺےک

اۺخ

کہہۺاورۺرہبوپۺرھبنبت ی

ت

ت

بۺےئلۺ

اہکۺاجونرۺنکاۺدقررکۺاحالتۺاجولںۺ ۺاصقنؿۺہنۺاچنہپۺںیکس۔ۺڑکمنکاںۺاےنپۺاج

ت

ولںۺ ۺوفحمظۺرےنھکۺےکۺےئلۺڑکمنکاںۺاےنپۺیتمیقۺاجےلۺومعامۺ وکسؿۺوہگجںۺ ۺ رکۺںیہۺن

ۺےسۺزنکادہۺدپسچلۺرطہقیۺویطسۺارم ۺدپسچلۺرطےقیۺاامعتسؽۺ رکۺںیہ۔ۺاؿۺ ۺسب

ت

کڑکمیۺےکۺاجےلۺ ۺداھکیۺاجۺArgiopeہکیۺ ۺن ایئۺاج ۺوایلۺاہنی

اہکۺوہۺاج

ت

بہہۺاکۺاکؾۺ ےتۺںیہۺنت

ی

ت

ی ویںۺےکۺےئلۺ

اتۺخ

ان

اؿۺ رکۺںیہ۔ۺہیۺن

ےھچۺن

ت

ےلۺےکۺادنرۺاج ۺاکۺاتکسۺےہ۔ۺہیۺڑکمنکاںۺاےنپۺاجولںۺ ۺےلیکمچوکدیفسۺآڑےۺ

ےۺےکۺےئلۺیھبۺاامعتس

ی ھیح

اتۺ

ان

ا۔ۺرطخہۺہنۺومؽۺںیل۔ڑکمنکاںۺاؿۺن

ت

ن اتۺےکۺےھچیپۺپھچۺاجرکۺےہۺاورۺویںۺاکشرۺاےسۺدھکیۺںیہنۺن ا

ان

ؽۺ ۺالرکۺںیہ۔ڑکمیۺاؿۺن

ۺوہۺ ۺ ےئۺےئگۺومن ۺ

ڑکمویںۺےکۺاجولںۺےسۺاتم

نیۺرطہقیۺہیۺےہۺہکۺرطفتۺ ۺن اےئۺاج ۺواےلۺومن ۺاامعتسؽۺےئکۺاجںیئۺویکہکنۺرطفت

ت

ۺےسۺوبقمؽۺ ۺ آلکجۺیتعنصۺوصنمہبۺدنبیۺ ۺاکۺسب ےکۺامڈؽۺہ

ۺاورۺوصنمہبۺدنبیۺےکۺےئل

ت

ک

ایئۺاچب ۺوایلۺوصخایصتوکۺامجایلرکۺافصتوکےبۺبیعۺیلمعۺااکمن

ۺ ےچۺےھجمسۺاحلظۺےسۺےبۺبیعۺوہےتۺںیہ۔ومشبؽۺدرگیۺاایشءۺوکۺوتان

اؿۺاینپۺ وتیحںۺوکۺیئکۺ ب ںۺےکۺ

عمجۺ دہۺملعۺاورۺفلتخمۺولمعںۺےکۺےجیتنۺادقاامتۺرطفتۺ ۺرتہبنیۺلکشۺ ۺےلہپۺےسۺیہۺومودۺںیہ۔ۺاےسیۺامڈؽۺںیہنجۺان

اۺےہۺومعامۺرطفتۺ ۺن ایئۺاج ۺوایلۺامملثۺاایشءۺیکۺادینۺلقنۺےسۺزنکادہۺاورۺھچکۺںیہنۺوہےتۺاورۺاسۺنباتۺاکۺادنازہۺاؿۺونصمیع

ت

ۺاایشءۺاکۺرطفتۺےکۺالصۺ ۺ ن

ومنونںۺےسۺاقمہلبۺ ۺےکۺاگلنکاۺاجاتکسۺےہ۔ۺۺ

اۺےہ۔اثمؽۺےکۺوطرۺ ۺیغلکۺدارۺنکاۺمنبشۺڑکمیۺ ڑکمنکاںۺاؿۺاجدناروںۺ ۺےسۺایک

ت

اکۺاجالۺ)dew spider(ںیہۺںیہنجۺومن ۺےکۺوطرۺ ۺشیپۺرظنۺراھکۺاجن

ارۺےکۺاھگسۺ یلیھپۺوہیئۺامجایلرکۺاورۺارئنیجنیۺۂطقنۺرظنۺےسۺنبالکلۺرتہبنیۺےہ۔ۺہیۺڑکمنکاںۺاےنپۺاجےلۺایقفۺزاورظنۺ ۺاسۺرطےقیۺےسۺریمعتۺ رکۺںیہۺہکۺوہۺزبسۺہۺز

ۺ ۺدیتیۺۺ درۺولعمؾۺوہےتۺںیہ۔ۺڑکمنکاںۺاھگسۺےکۺومعدیۺوتپںۺ ۺوزؿۺےنہسۺواےلۺاہسروںۺےکۺوطرۺ ۺاامعتسؽۺ ےتۺوہےئۺاجےلۺاکۺوپراۺوزؿۺ ب ا ب ۺمیسقتایک

ںیہ۔ۺ

ےۺالعےقۺڈاھےنپنۺےکۺےئلۺیہیۺرطۂقیۺاکرۺلقنۺایکۺےہ۔ۺویمخنۺاوکپملۺدیٹسمیۺاورۺ ب ہۺارئیۺوپرٹۺرٹلنیمۺوکنجۺ

ےۺ ب

اؿۺ ۺ ب

اکۺ ب یک ۺریمعتاتۺےکۺوطرۺ ۺان

ۺوہۺ ۺ ےئۺےئگۺںیہ۔ۺ

اۺےہوکۺاںیہنۺڑکمویںۺےکۺاجولںۺےسۺاتم

ت

وحاہلۺدنکاۺاجن

ۺےسۺوہۺیلہپۺنبارۺومندارۺوہ بب

ۺےسۺاامعتسؽۺ ۺریہۺںیہۺج

تت

اؿۺ ۺلقنۺ ےتۺوہےئۺ نکاۺےہوکاسۺوق

ںیئ۔ےبۺکشۺاےسیۺداینۺرھبۺ ۺڑکمنکاںۺہیۺومن وکۺںیہنجۺان

یۺےکۺاےھچۺاخےصۺملعۺیکۺرضورتۺےہ۔ۺرگمۺڑکمنکاںۺہنۺوتاسایتخرکۺارئنیجنیۺاورۺہنۺیہۺریمعتومنونںۺاکۺایخؽۺارھب

ت

بتکیج

ت

ارکۺ ۺاوررھپۺاںیہنۺاامعتسؽۺ ۺال ۺےکۺےئلۺا

تیبۺاحلصۺںیہنۺیک۔وہۺدورسےۺاجدناروںۺیکۺرطحۺرصػۺاںیہنۺاوصولںۺےک

ت

تحتۺلمعۺ وصنمہبۺدنبیۺےکۺقلعتمۺھچکۺاجیتنۺںیہۺویکہکنۺاوھنںۺ ۺایسیۺ یئۺ

ۺ

ت

کۺآی ۺےہ۔ۺاہللۺاعتیلۺایک ب ۺوادحۺسب اۺےہ۔ۺاؿۺےکۺریمعتارکۺزجعماتۺاکۺیہیۺایک

ت

ۺدیپاشئۺاںیہنۺاطعۺ ن

تت

اۺےہۺہکۺامتؾۺذیۺایحتۺ رکۺںیہۺوۺاہللۺاعتیلۺوبق

ت

امن

ا

ۺاایتخرۺںیہ۔ۺ ولخماقتۺااۺےکۺز ک

زیچۺاکۺاخ’ اۺاسۺےکۺ اۺںیہنۺےہ۔ۺہ

ۺزیچۺاکۺلیفکۺےہ۔ۺہیۺےہۺاہللۺاہمتراۺربۺ۔ۺ یئۺ اۺمتۺااۺیکۺدنبیگۺ وۺاورۺوہۺہ

‘ قل۔ۺل

)۱۰۲: رۃۺاالاعنؾ(

ۺاکۺزجعمہۺ

رۃۺ(‘ ۔ہیۺوتۺےہۺاہللۺیکۺ وکۺابۺذراۺےھجمۺداھکؤوکۺاؿۺدورسوںۺ ۺایکۺدیپاۺایکۺےہ۔ۺالصۺنباتۺہیۺےہۺہکۺہیۺاظملۺرصحیۺرمگایہۺ ۺڑپےۺوہےئۺںیہ’

)۱۱:امقلؿ

نکاںۺیھبۺڑکپۺیتکسۺںیہ۔ۺڑکم

وگشۺیتحۺہکۺخ

ۺاورۺاخصۺےلیکنۺداوتنںۺےسۺڈنیم وکۺخ ۺزہ

ویںۺیکۺضعبۺاوناعۺاےنپۺ ا

ۺاثمؽۺ رتہبنیۺ ۺیکۺایک

ارےۺملعۺ ۺےہۺہکۺڑکمنکاںۺ ڑ ’ہیۺنباتۺہ

بتکی ج

ت

‘ا

ت

یۺاکۺریحتۺازیگنۺومنہنۺںیہ۔ڑکمنکاںۺاقب

ک

ب

ںینیشمۺیھبۺںیہۺوۺ ںیہۺاورۺاؿۺےکۺ ےئۺوہےئۺاجےلۺریمعتاتۺاورۺاا

ۺآبۺآایش ۺ ۺوکۺاےنپۺاجولںۺ ۺھٹیبۺ ۺدنھپےۺ ۺاخرجۺ ۺیکۺیھبۺ)lasso(اکیمیکینۺداؾۺایترۺ رکۺںیہ۔ۺہیۺز ک ےکۺذرےعیۺاکشرۺ ۺڑکپ ۺاورۺایمیکیئۺزہ

اۺزنکادہۺاواچنیئۺےسۺالھچ

ۺریتھکۺںیہ۔ۺاسۺےکۺالعوہۺداھےگۺاکۺاہسراۺےلۺ ۺاےنپۺدقۺےسۺیئکۺگ

ت

ۺاگلۺیتکسۺںیہۺاوراۺےنپۺمسجۺ ۺوفالدۺےسۺزنکادہۺوبضمطۺ چک

ن

ۺمہۺڑکمویںۺیکۺوصخایصتۺےکۺاسھتۺاسھتۺاؿۺےکۺمسجۺیکۺاس بب

ۺیھبۺریتھکۺںیہ۔ج

ت

ۺاکۺداھےگۺایترۺ ۺاورۺاکشرۺیکۺرغضۺےسۺرہبوپۺرھبۺےنیلۺیکۺ چک

ت

ج

اۺےہ۔ۺ

ت

یک ۺزجعماتۺےسۺوہن

اراۺاسانمم ہۺےتیلۺںیہۺوتۺہ

اج

ۺڑکمویںۺےکۺمسجۺ کااںسب گت

کت ۺ دۺوصخایصتۺاسۺنباتۺیکۺوگایہۺدیتیۺںیہۺہکۺاںیہنۺ ۺایکۺایگۺےہوکۺےسیجۺہکۺےننبۺواےلۺاکراخ ۺیکۺامدنناکؾۺ ۺواۺیلۺ

)combs(ۺدا نیۺاراعتشۺوسحمسۺ ۺواےلۺوحاسوکزہ

ت

ااوکفیفخۺ

ضعلخۺوکایمیکیئۺاایشءۺ ۺوایلۺرجتہبۺاگںیہوکۺزیتۺااضہنیمۺوصخایصتۺدیپاۺ ۺواےلۺا

ۺںیہۺہکۺڑکمیۺرظنۂیۺ

ت

ۺوریغہۺوریغہ۔اؿۺامتؾۺوصخایصتۺ ۺدمۺرظنۺرےتھکۺوہےئۺمہۺہیۺہہکۺتکس

ت

ۺرےنھکۺواےلۺوبضمطۺےلیکنۺدای

ت

اراقتءۺیکۺطیلغتۺ رکۺ ۺیکۺ چک

ۺرمہبتۺرھپۺاافتؼۺےسیجۺہکحضمۺزیخۺرفموےضۺ ۺ ب نبادۺ ۺدیتیۺےہ۔ۺ ےہۺاورۺایک

ااۺاورۺایکنۺوصخایصتۺاک

ضع ہۺےتیلۺںیہ۔ۺ آےیئۺڑکمیۺےکۺا

اج

مسجۺ

ۺلمتشمۺےہۺاورۺدورساۺٹیپۺ) cephalothorax(ڑکمیۺاکۺمسجۺاینبدیۺوطرۺ ۺدوۺوصحںۺ ۺلمتشمۺےہ۔الہپۺہصحۺآسپۺ ۺڑجےۺوہےئۺرسۺاورۺویطسۺےصح

ۺاورۺدوۺ)thorax( ۔رسۺاورۺویطسۺےصحۺ) abdomen(نکاۺ ۺےصحۺ

ت

ےلیۺےلیکنۺدای اںیگنوکۺدوۺزہ

وہےتۺ)feelers(احمےسۺ ۺآھٹۺآںیھکنوکۺآھٹۺن

ارشک

ت

ۺسفنتۺےکۺےئلۺ راخۺیھبۺن اےئۺاجےتۺںیہ۔ویطسۺاورۺالھچپۺہصحۺ)spinnerets(ںیہ۔ۺرنؾۺاورۺدکچلارۺ ۺےصحۺےکۺرسےۺ ۺوضعۺنےکۺالعوہۺاظنؾ

ۺ

ت

ۺدورسےۺےسۺڑجےۺوہےتۺںیہ۔یسکۺاورۺاجدنارۺیکۺرمکۺنکاۺدرایمینۺہصحۺڑکمیpedicelوھچیٹۺڈلھٹنۺامنۺاسج ےکۺدرایمینۺےصحۺانتجۺالتپۺںیہنۺ ےکۺذرےعیۺایک

ایلۺاورۺااصعیبۺاظنؾۺزگرےتۺںیہ۔اعؾۺوہفمؾۺ

ایلوکۺرںیگوکۺاسسنۺیکۺن

اۺمضہۺ ۺیکۺن

ۺےسۺیھبۺگنتۺاسۺڈلھٹنۺ ۺےسۺاھکن

کۺیلمۺم ا۔ایک

ت

ۺاسۺنباتۺ ۺویںۺوہن

ۺاخصۺوطیلۺاظنؾۺ ۺںیہۺہکۺڑکمیۺےکۺمسجۺےکۺدوونںۺوصحںۺ ۺایک

ت

اۺےہ۔ہیۺریکلںیۺڑکمیۺےکۺمسجۺیکۺ)linear system(ایبؿۺ ۺتکس

ت

آسپۺ ۺوڑن

ۺ ۺومودۺدمعہۺاکیمیکینۺولمعںۺ

ت

ۺسفنتۺاورۺدوراؿۺوخؿۺاکۺاظنؾ( اسج ۺےکۺدغےوکۺرمشیۺدیپاۺ ۺواےلۺدغےوکۺوپرےۺمسجۺاکۺااصعیبۺاظنؾوکۺاظنؾ

دامغۺ) زہ

ےکۺاسھتۺ رکۺںیہ۔ۺ

اںیگنۺ

اکرۺآدمۺن

اوگنںۺےکۺ رۺوڑےۺوہےت

ۺاستۺوصحںۺ ۺلمتشمۺ ڑکمیۺےکۺن اسۺن

ان

ۺن ۺوہےتۺںیہ۔ہ

ت

بای

ےنھۺ ۺاعموؿۺن

نیۺاحالتۺ ۺےنلچۺاورۺخ

ت

ںیہۺوۺلکشمۺ

ۺےکۺرسےۺ ۺنباؽۺوہےتۺںیہۺںیہنجۺ

ان

ۺن ۺایک ۺڑکمیۺدویاروںۺ ۺیتحۺہکۺایٹلۺوہۺ ۺیھبۺلچۺیتکسۺےہ۔ۺۺ scopulaےہ۔ہ

ت

ےتہکۺںیہ۔اؿۺنباولںۺیکۺدبول

ۺاےسۺ

ت

اوگنںۺیکۺاخصۺاسج

ۺیکۺڑکمیۺیکۺن

ت

اوگنںۺیکۺاسج

ۺںیہنۺ رک۔نباوودۺاسۺےکۺہکۺڑکمویںۺیکۺانیبیئۺزیتۺںیہنۺوکۺوہۺاینپۺنب

اومہارحطسۺ یہۺےنلچۺےکۺاقب

ضحمۺن

اینۺیکۺلک

ۺیھبۺآراؾۺےسۺلچۺرھپیتکسۺںیہ۔ڑکمویںۺیکۺضعبۺاوناعۺرصػۺروینشۺ ۺوسحمسۺ ۺیتکسۺںیہۺنکاۺدورسےۺاافلظۺ ۺان

تت

ۺراتۺےکۺوق

ت

ۺانیبیئۺیکۺدبول

ۺاجےلۺ یتیلۺںیہۺاورۺاؿۺ ۺآاسینۺےکۺاسھتۺیتلچۺرھپرکۺیھبۺںیہ۔ۺ دسۺیف

تت

دصۺیکۺامکلۺوہرکۺںیہ۔نکیلۺاسۺےکۺنباوودۺڑکمنکاںۺراتۺےکۺوق

ادرۺیہۺدقؾۺریتھکۺںیہ

اذوۺن

وہۺ اورۺارگۺااسی ڑکمنکاںۺاجےلۺےکۺےپچپچۺوصحںۺےسۺےتچبۺوہےئۺرصػۺکشخۺوصحںۺ ۺدقؾۺرھکۺ ۺیتلچۺںیہ۔وہۺاجےلۺےکۺےپچپچۺےصحۺ ۺش

ۺاخصۺایسؽۺےسۺوکۺوۺاؿۺےکۺدغوںۺ ۺدیپاۺوہ اںیگنۺایک

اۺےہوکۺڈیکھۺوہرکۺاجےئۺوتۺوہۺاسۺ ۺیتکپچۺںیہنۺ۔اسۺےکۺےئلۺڑکمنکاںۺاسۺنباتۺیکۺرموہؿۺںیہۺہکۺاؿۺیکۺن

ت

ن

ارشکۺ

ت

اوگنںۺےکۺرسےۺ ۺایھگنکںۺومودۺوہرکۺںیہ۔ۺڑکمیۺےکۺٹیپۺےکۺرسےۺ ۺوضعۺن

ۺیئکۺ ۺن اےئۺاجےتۺںیہۺنجۺ ۺےسspinneretsںیہ۔ن ۺایک ۺہ

اۺےہۺاورۺ)spigots(وٹویٹنںۺ

ت

ۺاخرجۺایکۺاجن ؿۺوٹویٹنںۺیکۺدمدۺےسۺمسجۺےسۺنباہ

اۺےہ۔ڑکمیۺےکۺٹیپۺ ۺواعقۺدغودۺےسۺدیپاۺوہ ۺواالۺایسؽۺرمشیۺا

ت

ےسۺڈاکھۺوہن

اۺےہ۔ۺ) ویھگنکںۺیکۺدمدۺےس( رھپ

ت

رمشیۺیکۺلکشۺ ۺنبۺایلۺاجن

ایلعۺایسحیئۺ ںیتیحۺ

ۺاگل ۺوایلۺڑکم

ۺدھکیۺیتکسۺںیہ۔اسۺزمکوریۺنکاۺصقنۺالھچن

ت

ۺزمکورۺوہرکۺےہۺاورۺوہۺرصػۺرصتخمۺافےلصۺی

ت

ۺڑکمویںۺیکۺانیبیئۺیسکۺدحۺی

ت

یکۺیمکۺویںۺ ۺوھچڑۺ ۺوکۺزنکادہۺ

باہۺاکۺاظنؾۺ

ت

ۺوہۺیتکسۺےہوکۺڑکمیۺاکۺوصخیصۺوطرۺ ۺاسحسۺیگشیپۺان

ت

بای

ۺاکشریۺےکۺےئلۺاصقنؿۺدہۺن اۺےہ۔ۺوپر) early warning system( ۺوکۺوۺایک

ت

اۺ ن

اۺےہۺوۺاراعتشۺ ۺوفراۺوسحمسۺ ۺےتیلۺ

ت

بایہۺاظنؾۺوھچ ۺیکۺسحۺنکاۺوقتۺالہسمۺ ۺینبمۺےہ۔ڑکمیۺاکۺدبؿۺاےسیۺنباولںۺےسۺڈاکھۺوہن

ت

ےۺےکۺہیۺانصیع

ۺنباؽۺ ۺایک ںیہ۔ہ

اۺےہ۔سملۺیتحۺہکۺآوازۺاورۺوبۺےسۺدیپاۺوہ ۺواالاراعتشۺاؿۺنباولںۺ ۺرحت )nerve ending(رسے

ت

نکاۺاجیہؿۺدیپاۺ ۺداتیۺےہ۔نباولںۺیکۺ ےسۺڑجاۺوہن

ےۺدامغۺ ۺزیتیۺےسۺاغیپؾۺاراسؽۺ ۺدےتیۺںیہ۔ۺاسۺرطےقیۺےسۺڑکمنکاںۺفیفخصیع

ۺیبصعۺروشیںۺےکۺرسوںۺ ۺرحتم ۺ ۺدیتیۺےہۺاورۺہیۺ

نیۺ رھترھتاہ

ت

ۺ ۺیھبۺوسحمسۺ ۺیتیلۺںیہ۔ۺ

رھترھتاہ

ںۺےکۺدیپاۺ دہۺاراعتشۺ ۺوسحمسۺ ۺےکۺاسحبۺاگلۺیتیلۺںیہۺہکۺاجےلۺ ۺڑیکاۺسکۺہگجۺاسنھپۺےہ۔ۺارگۺڑکمنکاںۺےبۺرحتکۺاکشرۺاکۺادرا ۺںیہنۺ ۺںیتکسۺرگمۺاجدنارو

اںیگنۺامرۺ ۺوکۺاےسۺالہۺالجۺ ۺہیۺولعمؾۺ ۺرکۺےہ

ہکۺڑیکاۺسکۺہگجۺاسنھپۺےہ۔اسۺلمعۺ ڑکمیۺلمکمۺوطرۺ ۺنئمطمۺہنۺوہۺہکۺاجےلۺ ۺڑیکاۺاہکںۺواعقۺےہۺوتۺوہۺاجےلۺ ۺاینپۺن

ۺ ۺدیپاۺوہ ۺواےلۺاراعتشۺےسۺرھپۺوہۺاکشریکۺہگجۺاکۺہتپۺاگلۺیتیلۺےہ۔ۺےکۺےجیتن

کۺم ۺےکۺوہےتۺںیہ۔ڑکمنکاںۺایک

ت

نیۺوہےتۺںیہ۔نباؽۺوھکےلھکۺاورۺےبۺکچلۺاسج

ااۺںیہۺوۺاؿۺایسحیئۺنباولںۺےسۺایھچۺرطحۺم

ضعاںیگنۺوہۺا

ۺیکۺدوریۺ ۺڑکمیۺیکۺن

ےۺواےلۺاراعتشۺ ۺوسحمسۺ

کلی

نۺاورۺیسحۺاظنؾۺومودۺواعقۺوشرےکۺرخمجۺےسۺ اوگنںۺےکۺنباولںۺ ۺایک

ۺیتیلۺںیہۺہکۺوہۺاہکںۺےسۺلکنۺراہےہ۔العوہۺازںیۺاسۺیکۺن

اۺےہۺوۺدرۂجۺرحارتۺ ۺوفراۺوسحمسۺ ۺاتیلۺےہ۔ڑکمیۺےکۺمسجۺیکۺحطسۺ ۺےبۺنباؽۺےصحۺیھبۺوہےتۺںیہۺنجۺےکۺادنرۺااہتنیئۺاسحسۺیبصعۺرس

ت

ےۺن اےئۺاجےتۺوہن

ۺرحتکۺاورۺیسکۺیھبۺےشۺیکۺآدمۺ ۺوسحمسۺ ۺیتیلۺںیہ۔ۺںیہ۔اؿۺامتؾۺوصخایصتۺیکۺو ہجۺےسۺڑکمنکاںۺاےنپۺاردۺرگدۺیتحۺہکۺاینپۺاھکؽۺ ۺیھبۺوہ ۺوایلۺہ

ۺوکۺوۺزنیمۺ ۺیتکٹۺیھبۺںیہن

ان

ۺدیپاۺوہۺاجرکۺےہ۔ڑکمیۺاینپۺہیۺن

ان

ۺوھکۺدےۺوتۺھچکۺد ک ۺدعبۺایکسۺہگجۺدورسیۺن

ان

ۺن ؽۺںیہنۺوکۺےنلچۺےئلیکۺاامعتس ارگۺڑکمیۺاینپۺایک

ۺدیپاۺوہ ۺاکۺوادح

ان

اوگنںۺےکۺاسۺھتۺاکیفۺآراؾۺےسۺلچۺیتکسۺےہ۔دورسیۺن

اوگنںۺیکۺفصنۺدعتادۺوکینعیۺ رۺن

وکۺوگۺہکۺوہۺ رک۔ۺدرالصۺڑکمیۺاۺینپۺالصۺن ب سب

وھچیٹۺوہرکۺےہوکۺہیۺےہۺہکۺڑکمیۺ ۺاسۺ ۺومودۺاسحسۺنباولںۺیکۺرضورتۺےہ۔ۺ

عبنمۺاجےلۺ ۺاسنھپۺوہاۺاکشرےہۺنکاۺیتفجۺیکۺ)اراعتشۺاکۺ(ادقسرۺنبادیلہۺوہرکۺےہۺہکۺوہۺاسۺنباتۺاکۺادنازہۺاگلۺیتیلۺںیہۺہکۺ ڑکمویںۺ ۺاراعتشۺ ۺوسحمسۺ ۺیکۺتیسح

رغضۺےسۺآیئۺوہیئۺرنۺڑکمی۔ۺ

۔ۺنکیلۺاحؽۺیہۺ ۺ یئ

ت

ۺیکۺوہجۺےسۺاراعتشۺاراسؽۺںیہنۺ ۺتکس

ت

اۺاھتۺہکۺاجےلۺاینپۺدکچلارۺاسج

ت

ۺہیۺاھجمسۺاجن

ت

یئگۺونیشمںۺےکۺذرےعیۺوکۺںیہنجۺ دنچۺاسؽۺےلہپۺی

یۺ

کب وم

ک

ۺزیلرۺواٹ ۺ ۺدنکاۺےہۺہکۺوصرتۺاحؽۺنبالکلۺ ب سکعۺ" Doppler Laser Vibrometry"ڈاپ

ت

بای

ےتہکۺںیہۺوکۺیکۺیئگۺقیقحتۺ ۺہیۺن

ۺےکۺنباوودۺاراعتشۺلقتنمۺ ےتۺںیہۺاورۺوہۺاراعتشۺےکۺد

ت

ۺولعمؾۺوہیئگۺےہۺہکۺاجےلۺاینپۺدکچلارۺاسج

ت

کت کقیجقیرےجۺ ۺااضہفۺ ےتۺںیہۺےہ۔ابۺہیۺ

ۺاسۺیکۺ یئۺاسیسنئۺوہجۺدرنکاتفۺںیہنۺوہۺیکس۔ۺ۳۲۔

ت

امہۺایھبۺی

ت

۔ن

ےۺواحضۺوطرۺ ۺادرا ۺ ۺیتیلۺےہ

کہہۺاکۺ ببت ی

ت

ت

ب ۺمسقۺیکۺ

ۺہ

ت

ۺوھچیٹۺاۺوصرکۺرہلےسۺےلۺ ۺاےنپۺاجےلۺ ۺدیپاۺوہ ۺواےلۺاراعتشۺی ۔اجےلۺ ۺےنلچۺڑکمیۺایک

بایہۺاظنؾواالہیۺااہتنیئۺاکرآدمۺاورۺدیفمۺیگشیپ

ت

نیۺوصخایصتۺاکۺاحلمۺےہ۔ارگۺمہۺاسۺ) ڑکمی(ۺان

ت

ۺااسیۺاکیمیکینۺلمعۺےہۺوۺاکرآدمۺ وکۺڑکمیۺےکۺۂطقنۺرظنۺےسۺایک

اےہۺاورواہںۺےسۺرھپۺدامغۺ

ت

ےۺےکۺرسۺےۺےسۺڑجاۺوہنصیع

ۺنباؽۺ ۺایک اروںۺنباولںۺ ۺےسۺہ

ۺوغرۺالںیئۺہکۺڑکمیۺےکۺمسجۺ ۺومودہ ےسۺاجاتلمۺےہۺاورۺتقیقحۺ ۺز ک

یک ۺامننکاںۺوہۺاجےئۺیگ۔ۺ ہی

اراتۺاکۺزیتیۺےکۺاسھتۺادنازہۺاگلۺیتیلۺےہوکۺوتۺاسۺاظنؾۺیکۺدیچیپیگۺم

بایہۺاش

ت

ہکۺڑکمیۺےنلمۺواےلۺان

ۺ

ت

ۺپمپۺ ۺواےلۺےلیکنۺدای زہ

ۺوہۺایھتہرۺںیہۺںیہنجۺڑکمیۺاکشرۺ ۺاورۺاینپۺافحتظۺےک

ت

ۺن اےئۺاجےتۺںیہ۔ہیۺدای

ت

ۺڑکمیۺیکۺآوھکنںۺےکۺاسےنمۺدوۺےلیکنۺدای

ت

ۺدای ۺےئلۺاامعتسؽۺ رکۺےہ۔ۺہ

ۺیکۺڈنکیۺب

ۺب اۺےہۺسجۺاکۺاجؿۺویلاۺزہ

ت

ۺاکۺدغہۺن انکاۺاجن اۺ ےہۺوتۺاےنپۺ)venom hook(یکۺیلھچپۺرطػۺزہ

ۺاکشرۺ ۺےبۺرحتکۺ ن بب

اۺےہ۔ۺڑکمیۺج

ت

ۺرگن

اکشرۺےکۺمسجۺ ۺپمپ ۺاسۺ ۺاگڑھۺدیتیۺےہ۔رھپۺاےنپۺداوتنںۺ ۺومودۺ راوخںۺےکۺراےتسۺزہ

ت

ۺ ۺدیتیۺےہ۔ۺدای

احم ںۺ ڑکمنکاںۺہیۺوخانف ۺاورۺکلہمۺاوزارۺاےنپۺآایش ۺ ۺاورۺوھچیٹۺاایشءۺااھٹ ۺےنلچۺےکۺےئلۺیھبۺاامعتسؽۺ رکۺںیہ۔داوتنںۺےکۺارطاػۺ

)antennae(بگہۺدوۺااضیفۺےصحوکۺںیہنجۺ جکتک

pedipalps)ہۺےنیلۺےکۺےئلۺےتہکۺںیہۺوکن اےئۺاجےتۺںیہ۔ڑکمیۺاےنپۺاجےلۺ ۺےسنھپۺاکش)دوۺتخلۺاحمےس

رۺاکۺاج

اںیہنۺاامعتسؽۺ رکۺےہ۔ۺ

انئۺےکۺاحلمۺںیہ۔ہیۺنباتۺنبالکلۺواحضۺےہۺہکۺہیۺاظنؾۺرظنۂیۺاراقتءۺےکۺاراقتیئۺ

ۺاخصۺڈ ک ازفاشئۺےکۺدوعےۺ ۺاسیجۺہکۺمہۺدھکیۺےکچۺںیہۺوکڑکمیۺےکۺیسحۺاظنؾۺایک

ارۺدےۺداتیۺےہ۔اسۺےکۺاسھتۺاسھتۺاےسیۺاظنومںۺیکوکۺنجۺےکۺذرےعیۺ

ت

ۺدیپاۺ ۺیتیلۺےہۺوکاافتؼۺےکۺذرےعیۺرشتحیۺنبالطۺا ڑکمیۺاےنپۺیہۺمسجۺےکۺادنرۺکلہمۺزہ

انکممۺےہۺ۔ۺ

اۺیھبۺن

ن

ۺوصخمصۺریغۺوملصۺنکاۺوجحمز ۺایک بیکۺڑیکےۺوکمڑوںۺ ۺامر ۺ ۺدمدۺدیتیۺےہ۔ہیۺزہ

ت

ۺیکۺایمیکیئۺ ب

اہکۺڑکمیۺ) insulated(ب

ت

اۺےہۺن

ت

ےصحۺ ۺومودۺوہن

ۺاکٹۺ ۺاصقنؿۺہنۺاچنہپۺےکس۔ااۺرط

ب

چ

ستک

ن

ۺپمپۺ ۺواےلۺاکیمیکینۺلمعۺیکۺ ۺاکرزگارۺوہےتۺںیہ۔زہ

ت

کۺیھبۺاہنی

ت

-tissue(حۺڑکمیۺےکۺےبملۺدای

cutting( ۺایمیکیئۺاورۺامسجینۺایھتہرۺےکۺوطرۺ یھبۺاکؾۺ

ت

ۺلقتنمۺ ۺ ۺدمدۺدیتیۺےہ۔ویںۺہیۺدای ےتۺںیہ۔ۺداوتنںۺےکۺادنرۺومودیگوکۺاکشرۺےکۺادنرۺزہ

ۺنبارۺرھپۺہیۺنبا ہصحۺاخصۺوصنمہبۺدنبیۺےکۺتحتۺ نکاۺایگۺےہۺسجۺیکۺاافتاقتوکاینیجرکۺریغتاتۺنکاۺیسکۺاورۺالیخترکۺاایک ۺوہرکۺےہۺہکۺڑکمیۺےکۺمسجۺاکۺہ

ت

بای

راقتیئۺتۺن

ارےۺےئل اہللۺےکۺنفۺ ۺ اکیمیکینۺلمعۺےکۺذرےعیۺرشتحیۺںیہنۺیکۺاجیتکسۺ۔اہللۺاعتیلۺ ۺڑکمیۺ ۺایکسۺامتؾۺوصخایصتۺتیمسۺدیپاۺایک۔ہیۺامتؾۺوصخایصتۺہ

اکۺوبثتۺںیہ۔ۺ

اۺاورۺمضہۺاکۺلمعۺ

اکشرۺ ۺ جۺ ۺن

ۺاکشرۺاجےلۺ بب

ۺایترۺ رکۺےہۺج

تت

ۺایھچۺاجےلۺ ۺسنھپۺاج ۺواےلۺاجونروںۺ ۺڑکمیۺدورسےۺداھےگۺ ۺوپرۺیۺرطحۺٹیپلۺدیتیۺےہ۔ۺہیۺداھاگۺوہۺاسۺوق

اۺےہ۔اسۺےکۺدعبۺوہۺاکشۺرۺ ۺاےنپۺداوتنںۺےسۺڑکپ

ت

اۺےہ۔ۺرطحۺسنھپۺاجن

ت

ۺےسۺرھبۺدیتیۺےہۺسجۺےسۺاکشرۺالہ ۺوہاجن ۺ ۺاےسۺلمکمۺوطرۺ ۺزہ

ےۺےھننۺذر

اروںیۺےصحۺےسۺ ب

ۺےکۺہ

کۺیلمۺم اتۺڑکمیۺرصػۺایسؽۺامدےۺمضہۺ ۺیتکسۺےہ۔ڑکمیۺےکۺہنمۺےکۺرگدۺنباؽۺن اےئۺاجےتۺںیہۺنجۺےکۺذرےعیۺایک

ۺاجےتۺںیہ۔ااۺوہجۺےسۺڑکمیۺےکۺےئلۺہیۺرضوریۺےہۺہکۺوہۺاج

ونرۺےکۺروشیںۺ ۺمضہۺ ۺےسۺےلہپۺاںیہنۺامعئۺ ۺدبتلیۺ ۺدے۔ۺیہیۺوہجۺےہۺہکۺاھچؿۺدیک

نۺکبی جستک

ن

ۺہیۺرےشیۺایھچۺرطحۺامعئۺنبۺاجےتۺںیہۺوتۺرھپۺڑکمیۺامعئۺےنچنیھکۺےکۺ)tissues(ڑکمیۺاہمضۺاخرموںۺےکۺذرےعیۺڑیکوںۺیکۺ بب

اگلۺاگلۺ ۺدیتیۺےہۺ۔ج

ۺایسؽۺ ۺیپۺاجرکۺےہ۔الثم

ت

ڑکمیۺاسۺےکۺمسجۺ ۺدوۺMisumenoides Formosigesدہشۺیکۺیھکمۺ ۺامرۺدےنیۺےکۺدعبۺ وبضمطۺاظنؾۺیکۺدبول

ۺرسۺنکاۺرگدؿۺ ۺاورۺدورساۺاسۺےکۺٹیپۺ ۔اسۺےکۺدعبۺوہۺاؿۺ راوخںۺ ۺےسۺیھکمۺےکۺمسجۺاکۺرسۺوچسۺیتیلۺےہ۔ۺ راخۺ رکۺےہۺوکایک

وشںۺ

ت

و ںۺ ۺوچسۺیتیلۺےہۺاںیھنۺاےنپۺمسجۺےکۺدعمیۺ ب جکست

ن

ۺاکشرۺےکۺمسجۺ ۺالخۺاکۺدنباؤۺڑکمیۺیکۺامعئۺےنچنیھکۺیکۺوقتۺےسۺڑکمیۺنجۺ بب

ےکۺاسھتۺ ۺیتیلۺےہ۔ۺج

اۺےہۺوتۺڑکمیۺاےنپۺٹیپۺےکۺاردۺرگدۺومودۺ

ت

ےنچنیھکۺواےلۺوھٹپںۺ ۺڈالیھۺوھچڑۺدیتیۺےہ۔ۺویںۺڑکمیۺےکۺمسجۺ ۺومودۺاہمضۺاخرمےۺیھکمۺےکۺ) امعئ(زنکادہۺوہۺاجن

ۺ ۺواہںۺےکۺرےشیۺیھبۺلیلحتۺ ۺدےتیۺںیہ۔رھپۺڑکمیۺٹیپۺ ۺےئکۺےئگۺدورسےۺ راخۺ ۺےسۺرسۺوچسۺیتیلۺےہ۔اورۺمسجۺےکۺفلتخمۺوصحںۺ ۺدالخۺوہ

ۺمضہۺیھکمۺلمکمۺوطرۺ ۺاخیلۺںیہنۺوہۺاجرک۔ذغاۺاکعبنمۺوہ ۺےکۺالعوہۺیھکمۺاکۺمسجۺڑکمیۺےکۺاظنؾ

ت

ۺی بب

ۺاجریۺراتہۺےہۺج

ت

ۺی

تت

ۺاعریضۺااضیفۺہیۺوتاردۺاسۺوق ۺاکۺایک

ۺوخؽۺےکۺ اۺھچکۺنبایقۺںیہنۺراتہ۔ۺہصحۺیھب ےۺےکۺاخیلۺےکلھچۺیسیجۺےنگلۺیتگلۺےہۺاورۺایک

ۺیھکمۺای

اۺےہ۔ۺنباآلخ

ت

ۺنبۺاجن

ۺںیہ۔ۺ

ت

اہنۺنبۺتکس

ۺڑکمویںۺےکۺاکشرۺاکۺن ۺنکاۺوھچےٹۺ دنےۺسب

وتۺ‘ دنہۺڑکمنکاں’ڑیکےۺوکمڑےۺڑکمویںۺیکۺوادحۺذغاۺںیہن۔ۺڈنیم وکۺوچےہوکۺایلھچمںوکۺاسی

وگشۺاورۺرمایغںۺاکشرۺ ۺےکۺمضہۺ ۺیتیلۺںیہ۔ۺۺ اسۺدقرۺاطوتقرۺوہرک

ںیہۺہکۺخ

ن اینۺ ۺےنلچۺوایلۺڑکمیۺ

ۺیکۺامکلۺوہرکۺںیہۺسجۺیکۺدمدۺےسۺوہۺن اینۺ ۺلچۺیتکسۺںیہ۔ۺاؿۺڑکمویںۺےکۺریپوںۺےکۺرسوںۺ ۺآبۺ

ت

ۺاخصۺاسج رو ۺومؾۺنکاۺالھکۺن اینۺ ۺےنلچۺوایلۺڑکمنکاںۺایک

ۺادقسرۺایلعۺےسۺڈےکھۺنباولںۺیکۺومیٹۺیلمخمۺوچیٹۺن ایئۺ

ت

اجرکۺےہ۔اؿۺیکۺدمدۺےسۺڑکمیۺریغبۺڈوےبۺن اینۺ ۺلچۺیتکسۺےہ۔ڑکمیۺیکۺن اینۺیکۺحطسۺ ۺڑھکےۺرےنہۺیکۺ چک

ۺیھبۺن اینۺیکۺحطسۺ ۺنباآاسینۺلچۺیتکس۔ۺ ب

ت

اۺزنکادہۺاھبریۺیھبۺوہرکۺوتۺی

ےہۺہکۺارگۺڑکمیۺاےنپۺومودہۺوزؿۺےسۺسیچپۺگ

ۺآیبۺڑکمنکاںۺاینپۺ

تت

اںیگنۺوتپارۺن اینۺیکۺحطسۺ ۺےتلچۺوق

اںیگنۺےنلچۺ ۺدمددیتیۺںیہۺہکبجۺاسےنمۺوایلۺ)rudders(یلھچپۺن

ےکۺوطرۺ ۺاامعتسؽۺ رکۺںیہ۔ایکنۺدرایمینۺن

ۺاویچنۺالھچ

کۺم ۺایک

اۺےہ۔ۺآیبۺڑکمنکاںۺادقسرۺزیتیۺےکۺاسھتۺرحتکۺ رکۺںیہۺہکۺوہۺن اینۺیکۺحطسۺ ۺا ی

اوگنںۺاکۺاکؾۺاکشر ۺڑکپن

ۺیھبۺاگلۺیتیلۺںیہوھچیٹۺن

۔اسۺاکۺن

بلطمۺہیۺےہۺہکۺوہۺومرٹۺےسۺےنلچۺوایلۺیتشکۺیکۺراتفرۺےسۺرحتکۺ رکۺںیہ۔ۺ

ۺآیبۺڑکمیۺن اینۺیکۺحطسۺ ۺاجےلۺےکۺوطرۺ ۺاامعتسؽۺ رکۺےہ۔طلغۺدقؾۺےکۺےجیتنۺ ۺن اینۺ ۺرگ ۺوایلۺریھبنھبیۺیسیجۺیھکم

تت

وکۺ)dragonfly(اکشرۺ ےتۺوق

ۺاؿۺڑیکوںۺےکۺ ۺن اینۺےسۺرکٹاےتۺںیہۺوتہیۺن اینۺیکۺحطسۺ ۺاسۺرطحۺسنھپۺاجےتۺںیہۺےسیجۺہکۺیھکمۺنکاۺیلتتۺوکڑکمیۺیکۺاسۺونعۺےکۺےئلۺرتہبنی بب

ۺاکشرۺنبۺاجرکۺےہ۔ۺج

یک ۺ ب آںوکۺڑکمیۺاسۺ)fly-paper(یھکمۺامرۺاکذغ

ۺےکپچۺوہں۔ڑیکوںۺیکۺوہجۺےسۺن اینۺیکۺحطسۺ ۺدیپاۺوہ ۺواےلۺاراعتشۺ ۺڑکمیۺوسحمسۺ ۺیتیلۺےہ۔م

اۺرصػۺاکشرۺیکۺہگجۺاکۺہتپۺاگلۺیتیلۺےہۺہکلبۺاسۺےکۺمسجۺےکۺمجحۺاکۺیھبۺادنازہۺاگلۺیتیلۺےہ۔ۺوہۺوفراۺاسۺہگجۺچنہپۺاجرکۺےہۺاہجںۺاکشرۺن ا اراعتشۺےکۺذرےعیۺہن

ت

ینۺ ۺاسنھپۺوہن

ۺدالخۺ ۺےکۺالہ ۺ ۺدیتیۺےہ۔ۺ ۺےسۺاکٹۺ ۺاسۺےکۺمسجۺ ۺزہ

ت

ےہۺاورۺاےسۺدای

ۺڑکمیۺےکۺریپوںۺےکۺنباولںۺ ۺہیۺہتۺہنۺاج ۺسک

ت

ہۺاسۺنباتۺ ۺوغرۺ ۺےکۺوعیسۺایکۺاجاتکسۺےہۺہکۺآجۺی

اہکۺوہۺڈوےنبۺےسۺچبۺاجےئ؟ۺاسۺ اؽۺاکۺدا

ت

ۺ ۺ یئۺن

اۺوہاۺرےھکۺاگ۔ا

ت

ۺےکۺریپۺااۺرطحۺہتۺےسۺڈےکھۺےھت۔ڑکمنکاںۺہیۺنباتۺےسیکۺاجیتنۺںیہۺہکۺن اینۺاںیہنۺریتن ںیہنۺآبۺرو ۺاسوملںۺینتجۺیھبۺڑکمنکاںۺدیپاۺوہںیئۺاؿۺسب

سکۺ ۺ اورۺاؿۺاسوملںۺاکۺن اینۺےکۺاسھتۺردلمعۺےکۺقلعتمۺےسیکۺولعمؾۺےہ؟ۺاسۺاظنؾۺیکۺوصنمہبۺاسزیۺڑکمنکاںۺوخدۺوتۺںیہنۺ ۺیتکسۺںیھتۺوتۺرھپۺہی یکۺوصخایصت

ویںۺ ۺہیۺاظنؾۺاورۺاسۺےشۺاکۺایمیکیئۺیک؟ۺن اینۺےکۺیحطسۺانتؤۺ ۺرصحنمۺہیۺمظنمۺاظنؾۺازوخدۺنکاۺاافتؼۺےسۺوتۺوودۺ ۺںیہنۺآاتکسۺاھتۺوتۺرھپۺہیۺےسیکۺوودۺ ۺآنکا؟اورۺڑکم

ۺےسیکۺلقتنمۺایک؟ۺ

ت

افرومالۺوۺاںیہنۺڈوےنبۺےسۺاچبرکۺےہۺوکۺڑکمویںۺیکۺآ ۺوایلۺولسنںۺی

ۺےبۺبیعۺاورۺاکلمۺ ۺیکۺومودیگۺےسۺاعتمرػۺ اےتۺںیہ۔ڑکمویںۺ ۺاہللۺاعتیلۺ ۺےبۺبیعۺاورۺلمکمۺلکشۺ ۺدیپاۺاؿۺ االتۺےکۺوابۺںیمہۺایک

ۺونعۺ ۺاؿۺامتؾۺوصخایصتۺےسۺونازاۺنجۺیکۺاےسۺرضورتۺےہۺنبالکلۺااۺرطحۺاسۺ ۺاؿۺڑکمویںۺ ۺیھبۺن اینۺ ۺےنلچایک۔ یکۺاختیصۺ سجۺرطحۺاہللۺاعتیلۺ ۺہ

اطعۺیکۺسجۺیکۺاںیہنۺرضورتۺےہ۔ۺ

ااتتخؾۺ

ۺاورۺہنۺھچکۺدقرتۺرےتھکۺںیہ۔سپۺاہللۺاعتیلۺےکۺ اورۺوہۺاہللۺاعتیلۺےکۺ اۺاؿۺیکۺابعدتۺ ےتۺںیہۺوۺآامسونںۺاورۺزنیمۺےسۺاںیہنۺھچکۺیھب’

ت

وتۺروزیۺںیہنۺدےۺتکس

ۺ ؤوکۺاہللۺاعتیلۺوخبۺاجاتنۺےہۺاورۺمتۺںیہنۺاجےتن۔

ت

)۷۳۔۷۴: رۃۺالحنل(‘ےئلۺاثمںیلۺم

ۺاحلصۺںیہنۺاورۺہنۺیہۺہیۺیسکۺوقعمؽۺدلیل

ت

کاورۺوبثتۺ ۺینبمۺےہ۔دورسیۺرطػۺاسۺاکۺہیۺ رظنۂیۺاراقتءۺایقسۺ ۺینبمۺدوعیۺےہۺےسجۺیسکۺیھبۺاسیسنئۺاوصؽۺیکۺامحی

ۺاورۺاسسنئۺےسۺرسکیۺاخیلۺاینبدۺ

ت

ۺاجدنارۺاؿۺتنگۺاورۺاعطقۺدیعبۺازااکمؿۺاافتاقتۺےکۺےجیتنۺ ۺومندارۺوہاۺوہۺاگۺوکذاہی ینبمۺےہ۔ۺ دوعیۺہکۺہ

اہکۺومجم

ت

یعۺاعمرشےۺ ۺتقیقحۺےسۺدورۺراھکۺاجۺےکس۔اورۺااۺوہجۺےسۺاسۺرظنرظنۺاسۺےکۺنباوودۺاراقتءۺوہۺوادحادیمۺےہۺےسجۺضعبۺرظننکارکۺوقلحںۺ ۺاانپۺایلۺےہۺن

امہۺرظنۂیۺاراقتءۺڑکمیوکۺسجۺاکۺمہۺ ۺ

ت

اںۺںیہ۔ن

المۺرےنھکۺےکۺےئلۺ ش

ۺاراقتءۺ ۺاڈنجیےۺ ۺش

ت

ہۺایلۺےکۺالخػۺامتؾۺداللئۺےکۺنباوودۺہیۺایھبۺی

اتکبۺ ۺاج

ر حۺرطفتۺ ۺ سطجب

ۺ ۺےسۺرسکیۺاقرصۺےہۺہکۺ ےہوکۺےکۺاسےنمۺااۺرطحۺےبۺسبۺےہۺ

ت

ۺذیۺایحتۺےشۺےکۺاسےنم۔ہیۺرظنہیۺاسۺارمۺیکۺواضج دشہۺہ

ڑکمویںۺیکۺوصخایصتۺےسیکۺروامنۺوہیئۺوہںۺیگ۔ۺۺ

سقد رےبۺاینبدۺکۺںیہۺہکۺرظنۂیۺاراقتءۺ

ت

آزیمدوعیۺاورۺاغمہطلۺارگۺمہۺاراقتءۺےکۺۂطقنۺرظنۺےسۺڑکمویںۺیکۺوصخایصتۺ ۺوغرۺ ںیۺوتۺہیۺنباتۺرتہبۺوطرۺ ۺھجمسۺتکس

ادجمۺایخؽۺ ںیۺےگ۔مہۺہیۺوصترۺ ےتۺںیہۺہکۺہیۺڑیکاۺدوۺایسیۺونعۺز ک وغرۺالےتۺںیہۺےسجۺمہۺامتؾۺڑکمویںۺاکۺ ب راحرضۺیکۺڑکمویںۺیکۺےہ۔آےیئۺمہۺڑیکےۺیکۺایک

ۺےسۺرمۺاجےئۺاگ۔نکیلۺیسکۺہنۺیسکۺرطحۺہیۺڑیکاۺوکۺرطحۺرہبہۺاوررقتابیۺادناھۺےہ۔ۺایسیۺوصرتۺ ۺہیۺڑیکاۺیسکۺیھبۺزیچاکۺاکشرۺںیہنۺ ۺےکسۺاگۺاورۺویںۺوفراۺوھب

ۺزدنہۺرہۺاج ۺ ۺاکایمبۺوہۺایگ۔ۺ

ۺوتحیضۺوقتۺےکۺنباع بااقب

اافتؼۺنکاۺیسکۺدورسیۺن

ۺدؿۺاسۺادنےھۺاورۺرہبےۺڑیکےۺ ۺاکشرۺ ۺےکۺےئلۺاجالۺ ۺاکۺودتۺایخؽۺآنکا۔اسۺاکۺبلطمۺہیۺوہاۺہکۺڑیکےۺےکۺن اسۺرےنہۺاکۺ یئۺا اۺوہۺوۺاسیۺاکھٹایک

ن

ۺاورۺاسحبۺ ۺیکۺاتیلہۺاکۺامکلۺںیہنۺواجالۺ ۺےکۺےئلۺرضور

ت

یۺںیہ۔ڑکمیۺ ۺےکیۺاکشرۺڑکپ ۺےکۺےئلۺداؾۺاکۺاکؾۺیھبۺدے۔نکیلۺہیۺڑیکاۺریمعتارکۺ چک

اورۺوتپںۺوریغہۺیکۺوزؿۺےنہسۺیکۺدحۺوریغہۺنجۺدعبدرگیےۺوہاۺاورۺاھپےسنۺاج ۺواےلۺاکشرۺیکۺراتفرۺوکۺاسرےۺوزؿۺوۺاجالۺاتہسےہوکۺاؿۺاوزاؿۺےکۺالیھپؤۺوکۺوپدوںۺ

اےہۺہکۺڑکمیۺسکۺرطحۺاسح

ت

بۺوۺاتکبۺ ۺ ۺوہۺاانپۺاجالۺ ےئۺیگۺاورۺدورسیۺتہبۺاۺالیصفتتۺاکۺاسحبۺاگل ۺیکۺرضورتۺوہرکۺےہ۔اسۺاقمؾۺ ۺہیۺ اؽۺارھبن

اۺےہۺاسۺےئلۺاسۺےکۺن اسۺاسۺےکۺ اۺ یئۺاورۺیتکسۺےہ؟نکیلۺںیمہۺہیۺوھبانلۺںیہنۺ ےیہۺہکۺاراقتۺیکۺاینبدیۺقطنمۺیھبۺیہیۺےہ۔ا

ت

راقتءۺوچہکنۺ ۺےسۺااکنرۺ ن

وابۺںیہنۺہکۺڑیکےۺ ۺہیۺیگشیپۺامشرۺوخدۺیہۺرسااجنؾۺدرظن۔ۺ

اۺےہۺوتۺایسیۺوصرتۺ ۺیھبۺاسۺےکۺےئل

ت

ۺرھک

ت

امہۺارگۺمہۺہیۺوبقؽۺ ۺیھبۺںیلۺہکۺڑیکاۺاجےلۺیکۺریمعتۺےکۺےئلۺوصنمہبۺدنبیۺ ۺیکۺذاہی

ت

ےسۺانچبۺنکممۺومتۺ ن

ںیہنۺویکہکنۺاسۺےکۺن اسۺاجےلۺ ۺےکۺآالتۺںیہن۔اےسیۺآالتۺنجۺ ۺاجےلۺ ۺےکۺےئلۺرضوریۺوصخایصتۺومودۺوہںۺرطفتۺ ۺن اےئۺںیہنۺ

یۺلکشمۺاکۺاس

ۺ ب ۺنبارۺرھپۺاےسۺایک اڑپا۔ۺوہۺہیۺداھاگۺسکۺاجےت۔ایسیۺوصراحتؽۺ ۺاسۺ ۺاجالۺےننبۺےکۺےئلۺوخدۺیہۺداھاگۺدیپاۺ ۺاکۺارادہۺایک۔نکیلۺایک

انمۺ ن

رطحۺدیپاۺ ےۺ؟ۺ

ۺنبارۺرھپاسمواتۺ ۺےسجۺاافتؼۺےتہکۺںیہۺایک

تت

ک ۺ equationاانتۺہہکۺدےنیۺےکۺدعبۺوہۺاطق

ۺدالخۺوہرکۺےہۺ۔ۺڑیکےۺےکۺمسجۺےکۺادنرۺیئکۺدبتایلیںۺووقعۺی

ۺاسۺےکۺدڑھۺ ۺلمکمۺوطرۺ ۺنبادیلہۺھچۺفلتخمۺدغےۺومندارۺوہ

اجےتۺںیہ۔ہیۺدغےۺایمیکیئۺایسؽۺامدےۺاخرجۺ ۺےکۺےئلۺایترۺوہےتۺںیہۺوہرکۺںیہۺاورۺا ی

ۺنبارۺرھپۺاافتؼۺےسۺاؿۺدغوںۺےکۺایمیکیئۺایسؽۺامدےۺ اۺرشوعۺ ۺدےتیۺںیہ۔ایک

ۺےکۺاظنومںۺےکۺتحتۺاکؾۺ ن

تت

ۺاورۺدعبۺازاںۺاسمویۺدنباؤۺاورۺوق وصخمصۺانتسب

ۺدورسےۺےسۺلمۺاجےتۺںیہۺاورۺڑکمیۺےکۺداھےگۺاکۺاخؾۺوم ارشکۺےسۺایک

ت

اںیگنۺوضعۺن

ۺاورۺاافتؼۺےسۺاسۺیکۺیلھچپۺن اۺےہ۔کیھٹۺااۺےحملۺایک

ت

ادۺومندارۺوہۺاجن

)spinnerets(اۺےہۺہکۺومندارۺوہ ۺواالۺداھاگ

ت

ۺوہن

ت

بای

اۺےہ۔ۺاافتؼۺادقسرۺدیفمن

ت

ۺرتہبنیۺداھاگۺایترۺوہۺاجن ۺںیہۺاورۺڑیکےۺےکۺےئلۺایک

ت

ب

ۺےسۺرےشیۺب

اۺزنکادہۺوبضمطۺاورۺ

اؿۺلمکمۺلقنۺںیہنۺ ۺوفالدۺےسۺن اچنۺگ

اۺےہ۔اسۺداھےگۺاورۺاسۺیکۺفلتخمۺایمحلرکۺوصخایصتۺیکۺوکۺنجۺیکۺان

ت

ۺےسۺسیتۺدصیفۺزنکادہۺکچلۺدارۺوہن

ر ب

ۺےھننۺےسۺڑیکےۺ ۺیکۺےہ۔ۺ اتکسۺوکۺوصنمہبۺدنبیۺایک

ا۔ایکۺبیجعۺنسحۺاافتؼۺےہۺہکۺاسۺےکۺدعبۺڑیکےۺ ۺیھبکۺےپچپچۺاورۺدکچلارۺداھےگۺاامعتسؽۺ ۺےکۺاورۺیھبکۺےبۺکچلۺاورۺوبضمطۺداھےگۺاامعتس

بؽۺ ۺالۺ ۺاجالۺب

ۺوہۺےکسب

اہکۺوہۺاجےلۺ ۺےنلچۺےکۺاقب

ت

اںیگنۺیھبۺاستۺوڑۺوایلۺںیہۺن

ۺاورۺدیپاوارۺےلہپۺےسۺیہۺاسۺےکۺن اؤںۺ ۺومودۺیھتۺ!ڑیکےۺیکۺن اؾۺاہندۺاافتؼۺیکۺایک

اورۺاسۺن

ۺاخصۺہتۺوۺاےسۺاےنپۺیہۺاجےلۺ ۺکپچۺاج ۺےسۺاچبرکۺےہ۔او رۺہیۺاافتاقتۺںیہیۺمتخۺںیہنۺوہاجےت۔سجۺدؿۺاجالۺ ۺایگۺااۺدؿۺےسۺاسۺرہبےۺاورۺ۔ایک

نیۺاراعتشۺوسحمسۺ ۺےتیلۺںیہ۔ویںۺدورۺاحرضۺیک

ت

ۺڑکمیۺاافتؼۺےسۺرقتابیۺادنےھۺڑیکےۺاکۺمسجۺےلہپۺےسۺیہۺاےسیۺاخصۺنباولںۺےسۺڈاکھۺاھتۺوۺاجےلۺ ۺفیفخۺ

ؿۺںیہنۺ ۺےکسوکےکۺےجیتنۺ ۺوودۺ ۺآیئ۔ۺاحلصۺ دہۺ وتیحںۺوکۺنجۺیکۺالیصفتتۺمہۺایب

ۺامہۺہتکنۺایبؿۺ ۺےسۺرحموؾۺہنیمختۺےہ۔اہیںۺایک

ت

اس

اےمۺاکۺوغبرۺاشمدہہۺ ۺےسۺہیۺارمۺواحضۺوہۺایگۺےہۺہکۺرظنۂیۺاراقتءۺا

یکۺرضورتۺ اسۺرظنمن

ۺزگر ۺےکۺاسھتۺاسھت

تت

ۺثحبۺ ںیتیحۺڑکمیۺےکۺادنرۺ ےہ۔اوالۺہیۺہکۺڑکمیۺنجۺوصخایصتۺیکۺامکلۺےہۺوہۺیسکۺیھبۺرطحۺوق روامنۺںیہنۺوہۺیتکسۺںیھت۔ز ک

ۺومودۺریہۺوہںۺیگۺ۔ایسیۺیسکۺڑکمیۺاکۺوودۺںیہنۺےسجۺاجالۺ ۺاکۺملعۺوتۺوہۺرگمۺوہۺرمشیۺدیپاۺ ۺےسۺاقرصۺوہنکاۺو

تت

اۺ الزامۺکیبۺوق

رمشیۺوتدیپاۺ ۺےکسۺنکیلۺاجالۺ ن

ۺایسیۺڑکمویںۺاکۺقلعت

ت

ۺاگل ۺوایلۺڑکمۺیوکاںیھنۺیئکۺزنکادہۺوصخایصتۺتیمسۺ ۺایکۺایگۺوکایسیۺوصخایصتۺ ہنۺاجیتنۺوہ۔اہجںۺی

ےہۺوۺاجالۺںیہنۺ ںیتۺالثمۺالھچن

اروںۺرمہبتۺطیلغتۺیکۺےہ۔ۺ

وہنجںۺ ۺاراقتءۺیکۺہ

نیۺاجےلۺریمعتۺ ۺیتکسۺےہۺرگمۺاسۺےکۺن اسۺوہۺاپچپچۺامدہۺںیہنۺےسجۺوہۺاجےلۺ ۺالیھپرکۺ

ت

ےہۺوتۺہیۺاجالۺیسکۺاکؾۺںیہنۺآےئۺاگ۔ارگۺاپچپچۺامدہۺارگۺڑکمیۺوخوصبرتۺ

ۺاعؾۺاۺنباتۺوہۺیگ( وتومودۺےہۺرگمۺاسۺنبارۺےپچپچۺداھوگںۺ ۺکچلۺاطعۺ ۺواےلۺایمحلرکۺاسےملۺومودۺںیہنۺ ۺوہاگۺاورۺ)وۺنبالکلۺایک

ت

بای

ۺیھبۺاجالۺنبالکلۺاکیبرۺن ب

ت

ی

ڑکمیۺومتۺےسۺدو رۺوہۺاجےئۺیگ۔ۺ

ۺایسیۺڑکمیۺوۺرمشیۺ کہۺنکاۺایک متجل

یۺ بکت کی

ت

ک ۺ

الحۺی

ۺامدہۺےسجۺن ۺےکۺےئلۺامتؾۺرضوریۺاکیمیکینۺولمعںۺیکۺامکلۺوہۺنکیلۺاےسۺمضہۺدشہۺذغاۺےسۺایک

scleroprotein ۺ ب

ت

اۺےہۺوتۺی

ت

ۺںیہنۺےکسۺیگ۔اسۺےکۺنباوودۺیھبۺارگۺڑکمیۺ ۺاجالۺاافتاقۺلمۺاجن

ےتہکۺںیہۺاحلصۺہنۺوہےکسۺوتۺاسۺوصرتۺ ۺیھبۺوہۺرمشیۺبب

ۺایسیۺایمیکیئۺہتۺیکۺرضورتۺوہۺیگۺوۺاےسۺاجےلۺ ۺےنکپچۺےسۺاچبۺ ۺےنلچۺ ۺدمدۺدےۺےکس۔اسۺےکۺاسھتۺاسھتۺاجےلۺ ۺ یھبۺاےس دیپاۺوہ ۺاےنپۺریپوںۺ ۺایک

ۺایسحیئۺاظنؾۺ ۺیک) ( sensory systemواےلۺاراعتشۺ ۺوسحمسۺ ۺےکۺےیلۺایک اۺیھبۺرضوریۺےہ۔اؿۺامتؾۺوصخایصتۺ ۺےسۺیسکۺایک

ۺیھبۺاکۺوہن

یمکۺیکۺوصرتۺ ۺڑکمیۺدنچۺوحملںۺ ۺومتۺاکۺاکشرۺوہۺاجےئۺیگ۔ۺ

ۺومندارۺوہےئۺوہںۺےگ۔مہۺیسکۺایسیۺڑکمیۺ

تت

اکۺوصترۺیھبۺڑکمیۺسفنتوکمضہۺاورۺدوراؿۺوخؿۺےکۺاظنومںۺیکۺامکلۺےہ۔درگیۺاظنومںۺیکۺرطحۺہیۺاظنؾۺیھبۺکیبۺوق

ت

کلت

ۺسجۺاکۺٹیپۺنکاۺدؽۺہنۺوہ۔اسۺےسۺہجیتنۺہیۺن

ت

ؿۺںیہنۺ ۺتکسااءۺ ۺومودۺوہ ۺےکۺےئلۺہیۺرضوریۺےہۺہکۺا

ضعااءۺےسیجۺہکۺاجےلۺ ۺواےلۺا

ضعاےہۺہکۺنبایقۺامتؾۺا

ااءۺےکۺاینیجیئۺےشقنۺ

ضعۺےکۺادنرۺومودۺوہںۺنجۺےسۺڑکمیۺلیکشتۺن ارکۺےہ۔ےئنۺوضعۺاکۺ)genetic codes(ا ک

ۺلخ ۺایک اۺاؿۺالوھکںۺویلخںۺ ۺےسۺہ

ۺ ۺیھبۺدبتیلیۺاکۺےکۺالوھکںۺدتریجیۺ DNAبلطمۺڈیۺاؿۺاےۺ ولسلسںۺینعیۺاینیجیئۺےشقنۺ ۺااضیفۺولعمامتۺاکۺادنراجۺےہ۔اؿۺولسلسںۺ ۺےسۺیسکۺایک

ۺوہۺاگ۔

ت

بای

ۺیکۺاتکبۺ(بلطمۺہیۺےہۺہکۺاینۺوضعۺنبالکلۺاکیبرۺنک

ک

ۺزجعمہ"لصفمۺولعمامتۺےکۺےئلۺاہروؿۺی Vural Publishingوکاوبنتسؽوکۺ"ہیلخۺ۔ایک

). ہظحۺ ںی

ۺاورۺوتہجۺبلط تیبۺن اےئۺریغبۺاجالۺےننبۺےکۺےئلۺرضوریۺملعۺےسۺآراہتسۺوہرکۺےہ۔ااۺملعایک

ت

ۺڑکمیۺوکیسکۺمسقۺیکۺ ےۺیہۺہ

ت

کلی

ن ےۺےسۺنباہ

ۺیکۺ ءۺۺہتکنۺہیۺےہۺہکۺای

تیبۺاحلصۺںیہنۺ رکۺاورۺہنۺیہ

ت

ۺےلۺ ۺدیپاۺوہرکۺںیہ۔ونومولدۺڑکمیۺاعطق یئۺ

ت

یئۺ رسۺڑپےنھۺاجرکۺ ۺڑکمویںۺیکۺولسنںۺہپۺںیلسنۺاجےلۺےننبۺیکۺ چک

ےہ۔ۺ

اۺےہ۔ۺوہۺےلہپۺےسۺعبطۺدشہۺیئک

ت

ۺارئنیجنۺامعرتۺڑھکیۺ ۺاکۺرضوریۺملعۺےنھکیسۺےکۺےئلۺویوینریٹسۺ ۺمکۺازۺمکۺ رۺاسۺؽۺملعۺاحلصۺ ن ۺایک

ۺ ۺیملعۺاصتفینۺام

ت

اۺےہۺاورۺویپمکرٹۺ ۺاانپۺاسحبۺواتکبۺااجنؾۺداتیۺےہ۔اسۺےکۺااسی

ت

اۺاھکسےتۺںیہ۔ڑکمیۺےسۺےکۺوطرۺ ۺاامعتسؽۺ ن

ہۺایکسۺرامنہیئۺ ےتۺںیہۺاورۺاسحبۺاتکبۺ ن

اۺےہۺانتجۺیسکۺامعرتۺ ۺریمعتۺ ۺےکۺےئل۔اجالۺ ۺواےلۺداھ

ت

اۺاجالۺریمعتۺ ۺےئلیکۺاانتۺیہۺاسحبۺوۺاتکبۺدراکرۺوہن

اۺ ب

وگںۺےکۺانتؤوکاجالۺسجۺاینبدۺ ۺیئکۺ ۺگ

عضۺک اتمحۺاورۺکچلۺgeometric formریمعتۺایکۺایگۺاسۺیکۺوبضمیطوکادیلقس

یکۺدریتسوکوہاۺاورۺاکشرۺیکۺرحاکتۺ ۺدمرظنۺرےتھکۺوہےئۺاجےلۺ ۺاطعۺیکۺیئگۺم

ۺ ۺدرجۺںیہنۺایکۺاجۺاکسوکۺوصنمہبۺدنبیۺاورۺاسحبۺوۺاتک

ت

ونکاتۺیکوکۺںیہنجۺرہفس

ببۺرسااجنؾۺدےنیۺوکداھےگۺیکۺیعیبطۺاورۺایمیکیئۺوصخایصتۺاوردورسیۺتہبۺاۺخ

اۺیھبۺاکیفۺںیہن۔رہبوصرتۺونومولدۺڑکمویںۺےکۺےئلۺ یئۺویوینریٹسۺومودںیہن۔داینۺ ۺآاج ۺےکۺوھتڑیۺد ک ۺدعبۺیہۺوہ ےکۺےئلۺویوینریٹس

اکۺڈرگیۺنکاہتفۺوہن

ۺدورسےۺاعطق اۺرشوعۺ ۺدیتیۺںیہ۔اراقتءۺدنسپۺاسدسنئاؿۺوۺاسۺارمۺیکۺرشتحیۺ ۺےسۺاقرصۺںیہۺایک

ااورۺاکشرۺ ن

اوکاجےلۺ ن

ہکحضمۺزیخۺدوعےۺ داھاگۺایترۺ ن

اولعمؾۺوقتۺےسجۺتلبجۺ

ۺن اۺےہوکایک

ت

ےتہکۺںیہۺونومولدۺڑکمیۺ ۺہیۺاتبرکۺےہۺinstinctاکۺاہسراۺےتیلۺںیہ۔اسۺقطنمۺےکۺتحتوکۺوۺاینبدیۺلمعۺ ۺےسۺااکنرۺ ن

ہکۺاےسۺ ؿۺاسۺاکؾۺرسۺااجنؾۺدانیۺےہ۔ۺ

ۺااسیااہلؾۺےہۺسجۺاکۺعبنمۺریغۺوا‘تلبجۺ’وتۺہیۺ ۺریمعتاتۺ ۺداتیۺےہ؟اسۺایکۺےہ؟ایکۺہیۺایک حضۺےہۺاورۺوۺڑکمیۺ ۺایعیبطتۺاورۺملعۺایمیکۺاکۺ ورسیفوکۺریمعتارکۺارئنیجنۺاورامہ

ۺاکۺاج

ت

اۺےہۺہکۺہیۺڑکمیۺ ۺومودۺےہۺاورۺازوخدۺومندارۺوہاۺےہوکۺرخمجۺایکۺےہۺ؟آےیئۺمہۺڑکمیۺیکۺاسج

ت

ہۺےلۺ ۺاےسۺالتشۺااہلؾۺاکۺوکۺسجۺےکۺنبارےۺ ۺاہکۺاجن

ۺ ششۺ ےتۺںیہ۔ۺ ۺیک

ےشۺنبامہۺلمۺاج ۺواےل

ت

وشںۺ ۺلمتشمۺوہےتۺںیہ۔ۺہیۺاونیم

ت

ےۺاسوملںۺ امتؾۺاجدناروںۺیکۺرطحۺڑکمیۺیھبۺایمحلتۺےسۺلمۺ ۺیتنبۺےہ۔ہیۺایمحلتۺاونیمۺ

ب

ۺآسپۺ ۺڑجۺاجےتۺںیہ۔آےیئۺاہیںۺدرجۺنباالۺ اؽۺاک ۺوہ ب

بۺدیپاۺوہےتۺںیہۺج

تت

کہۺےسۺلمۺ ۺےتنبۺںیہ۔اورۺاسےملۺاسۺوق ۺوابۺالتشۺ ےتۺںیہ۔ۺڑکمیۺمیکںت

اؿۺلقنۺںیہنۺ ۺاکساورۺوۺریمعتاتۺاورۺارئنیجن

اۺاھکسرکۺےہۺنجۺیکۺان

یۺےکۺےبۺاثمؽۺومن ۺتلبجۺکیھٹۺکیھٹۺاہکںۺن ایئۺاجرکۺےہۺوۺڑکمیۺ ۺاےسیۺداھےگۺ ن

اۺےہۺنکا) تلبجۺ( ۺ رکۺےہ۔ایکۺہی

ت

ب وشںۺ ۺنجۺےسۺایمحلتۺےتنبۺںیہ؟ۺنکاۺاؿۺاسوملںۺ ۺوۺاونیمۺ اؿۺایمحلتۺ ۺواعقۺےہۺنجۺےسۺڑکمیۺاکۺمسجۺن

ت

اونیمۺ

ۺ

ت

وںۺ ۺوۺاسےملۺلیکشتۺدےتیۺںیہۺ؟ۺاؿۺ ۺےسۺ ؿۺاسۺااہلؾۺنکاۺویحۺاکۺعبنمۺےہۺےسجۺاراقتءۺ س ےشۺ ےتۺںیہ؟ۺنکاۺرھپۺاؿۺوہ

ت

اؽۺدےتیۺ‘ تلبجۺ’

ہہکۺ ۺن

ںیہ؟ۺ

ںیہن۔امتؾۺاجدناروںۺیکۺرطحۺڑکمیۺیھبۺامتؾۺاہجونںۺےکۺامکلۺاہللۺاعتیلۺاکۺمکحۺاجبالرکۺےہۺاورۺااۺیکۺویحۺےکۺاطمقبۺ انیقیۺاؿۺ ۺےسۺ یئۺیھبۺتلبجۺاکۺرسۺہمشچ

لمعۺ رکۺےہ۔ۺۺ

ھتۺایکسۺحیبستۺہنۺ ۺریہۺےکۺاساسۺیکۺن ایکۺوتۺاسوتںۺآامسؿۺاورۺزنیمۺاورۺوہۺاسریۺزیچںیۺایبؿۺ ۺریہۺںیہۺوۺآامسؿۺوۺزنیمۺ ۺںیہ۔ۺ یئۺزیچۺایسیۺںیہنۺوۺایکسۺدمحۺ’

اۺیہۺ ب دۺنبارۺاورۺدرزگرۺ ۺواالۺےہ۔

)۴۴: رۃۺینبۺارسالیئ(‘ وہوکۺرگمۺمتۺاؿۺیکۺحیبستۺےتھجمسۺںیہن۔ۺتقیقحۺہیۺےہۺہکۺوہۺ ب

ۺ بک

ی

اراقتءۺاکۺا

اریۺآۺںیھکنۺوھکؽۺدےتیۺںیہ ۺہ ب

ۺمیظعۺتقیقحۺیکۺاجی یکۺتقیقحۺ۔۔۔اہللۺاعتیلۺ ۺامتؾۺذیۺایحتۺ ۺ: یھبکۺابھکرۺےھننۺاجدناروںۺےکۺےبۺاثمؽۺاظنؾۺایک

ۺزیچۺاافتؼۺےکۺےجیتنۺ ۺومندارۺوہیئۺوکۺاجدناروںۺ واخؽۺتیمسۺےبۺبیعۺدیپاۺایک۔ۺرظنۂیۺاراقتءۺوکسجۺاکۺدوعیۺےہۺہکۺہ

ۺن ایئۺاج ۺوایلۺاجتیعمۺواۺاایشءۺ ۺاےکنۺ

ۺےکۺاسےنمۺالوابۺےہ۔ ب یک ۺاسیسنئۺدرنکاوتفںۺ ۺیھبۺاصػۺوطرۺےس

ت

کت ملیک

ۺےہ۔ۺ بک

ی

ۺدوھاکۺاورۺا ۺ ۺدنکاۺےہۺہکۺہیۺرظنہیۺایک ہیۺاظہ

ۺوۺاکانئتۺ ۺ ۺیکۺتقیقحۺےسۺااکنر

ت

کاۺامدی

سفہفلاۺےہ۔اسۺےکۺ ب ۺسکعۺ

ت

ارہۺ ن

ۺاش ب

ۺ ۺیکۺاجی

ت

ۺایلعۺوۺ ب وۺایک

ب ۺخ اںۺ اکانئتۺاکۺہ

ۺےکۺےئلۺ ش

ۺریغۺاسیسنئۺاغمہطلۺےہ۔ۺ راتہۺےہوکایک

ۺنبالطۺنکا

ت

کۺرمہبتۺامدی ۺےسۺامہۺرظنہیۺایک ارۺن ااجےئۺوتۺاسۺےفسلفۺ ۺینبمۺدرگیۺامتؾۺرظننکاتۺیھبۺےبۺالصۺوۺےبۺاینبدوہۺاجےتۺںیہ۔اؿۺ ۺسب

ت

ۺاکدعلؾۺا

’’

ت

ک

رہعیۺاافتاقتۺوودۺ ۺآیئوکۺاسۺارتعاػۺےک‘ ڈارون

اۺےہۺہکۺزدنیگۺےبۺاجؿۺامدےۺےسۺیب

ت

ۺثحبۺالن ۺدعبۺےہۺینعیۺرظنۂیۺاراقتء۔ہیۺرظنہیۺوکوۺاسۺنباتۺ ۺز ک

ویہۺراسۺ اسۺارمۺیکۺویںۺرشتحیۺ ےتۺںیہ۔ۺHugh Ross دۺ ۺدنکاۺایگۺےہۺہکۺاکانئتۺ ۺاہللۺاعتیلۺ ۺ ۺایک۔امسویۺایعیبطتۺےکۺارمیکیۺامہ

) Atheism(ااحلدۺ’

ت

ک

ےۺواےلۺرقتابیۺامتؾۺ)Darwinism(وکڈارون

کلی

ن ۺنکاۺرظنرظن’اورۺااھٹروںیۺاورۺاوسینںیۺدصیۺےکۺوفسلفںۺےسۺ

) isms(ازم

اتیہۺ

ت

ۺزیچۺےکۺن اروکۺےھچیپۺ)singularity(اسۺطلغۺرفموےضۺ ۺینبمۺںیہۺہکۺاکانئتۺالدحمودۺےہ۔اسۺالۺم المۺایحتۺتیمسۺہ

ۺںیمہۺاکانئتۺاورۺاسۺ ۺش

اۺنباین۔ۺےکۺآےنمۺاسےنمۺالۺڑھکاۺ ۺدنکاۺےہ۔ۺ ۺ۔نک بب

امۺومج

۳۳‘اورۺآےگۺاکرا

ۺایکسۺوصنمہبۺدنبیۺیک۔انچہچۺرظنۂیۺاراقتءۺ وکۺسجۺاکۺومفقۺہیۺےہۺہکۺاجدنارۺاہللۺاعتیلۺہیۺاہللۺاعتیلۺیہۺےہۺسجۺ ۺاکانئتۺ ۺ ۺایکۺاورۺنیہم

ت

ونکاتۺی

ب نیۺخ

ت

ۺ

انکممۺےہ۔ۺ

یکۺ ۺںیہنۺہکلبۺاافتاقتۺاکۺہجیتنۺںیہۺوکۺچسۺمیلستۺ ۺانیلۺن

ۺاگنہۺدوڑاےتۺںیہۺوتۺہیۺدےتھکی ۺمہۺرظنۂیۺاراقتءۺ ۺایک بب

ۺ ےتۺںیہ۔زدنیگۺاسۺ ۺریحتۺیکۺ یئۺنباتۺںیہنۺہکۺج

ت

ۺںیہۺہکۺاسیسنئۺاتنجئۺاسۺرظنرظنۺیکۺیلھکۺذمم

ۺںیہۺہکۺایمٹیۺذرات

ت

ہۺےلۺتکس

ۺدیچیپہۺاورۺریغۺومعمیلۺںیہ۔اثمؽۺےکۺوطرۺ ۺےبۺاجؿۺاایشءۺ ۺمہۺاسۺارمۺاکۺیلیصفتۺاج

ت

ک واخؽۺاہنی

از ۺوتازؿۺ ےکۺ

سکۺدقرۺن

ۺدورسےۺےسۺکلسنمۺںیہ۔اسۺےکۺالعوہۺاعملۺذیۺ ایحتۺ ۺیھبۺاسۺنباتۺاکۺاشمدہہۺایکۺاجۺاتکسۺےہۺہکۺہیۺامٹیۺےسیکۺےسیکۺدیچیپہۺادنازۺ ۺنبامہۺوڑےۺےکۺاسھتۺایک

سقد رۺریغۺومعمیلۺںیہ۔ۺۺ) enzymes(ےئگۺاورۺاؿۺےسۺایترۺوہ ۺواےلۺاکیمیکینۺلمعۺاورۺڈاھےچنۺالثمۺایمحلتۺوکاخرمےکۺ ک

اورۺلخ

انئۺنکاۺمظنۺوۺطبض

ارۺدےۺدنکا۔ۺایحتۺ ۺن اےئۺےئگۺاسۺریغۺومعمیلۺڈ ک

ت

ۺ ۺاکدعلؾۺا

ۺ وسیبںیۺدصیۺےکۺآخ

ت

ک

ۺ ۺڈارون

اراۺایخؽۺےہۺہکۺاسۺوموض امہۺہ

ت

یۺلیصفتۺےکۺاسھتۺایبؿۺایکۺےہۺاورۺآدنئہۺیھبۺ ےتۺرںیہۺےگ۔ۺن

عۺیکۺاتیمہۺمہۺ ۺاسۺوموضعۺ ۺاینپۺدرگیۺاصتفینۺ ۺ ب

ۺوہ

ت

بای

اۺدیفمۺن

المۺ ن

اگ۔ۺےکۺشیپۺرظنۺاہیںۺیھبۺاسۺاکۺرصتخمۺالخہصۺش

ۺاکۺاسیسنئۺادہناؾۺ

ت

ک

ڈارون

ۺاجۺیتچنہپۺںیہۺرگمۺاےسۺوعیسۺامیپ ۺ ۺاوسینںیۺدصیۺ ۺشیپۺایکۺایگ

ت

اؿۺی

ۺااسیۺدیقعہۺےہۺسجۺیکۺڑجںیۺدقمیۺوین ۺےسۺامہۺشیپۺرتفۺارگہچۺرظنۂیۺاراقتءۺایک ۔سب

نیۺوموضعۺ ۺدنکاۺ رشلۺڈاروؿۺیک

ت

ایمۺاتکبۺ) The Origin of Species(‘ ادتباء اونعۺیک’ سجۺ ۺاسۺوموضعۺ ۺاسیسنئۺداینۺاکۺوبقمؽۺ

ن

دیک ۺیکۺہکۺزنیمۺ ۺفلتخمۺذیۺروحۺاوناعۺاہللۺاعتیلۺ ۺدحیلعہۺدحیلعہۺ ۺیکۺ۱۸۵۹یھتۺوۺ

ت

اعئۺوہیئ۔اسۺاتکبۺ ۺڈاروؿۺ ۺاسۺتقیقحۺیکۺ

ۺش

ۺادجمۺاھتۺاورۺہیۺاجدنارۺۺیہۺرتشمہکۺ ب ۺدورسےۺےسۺںیہ۔ڈاروؿۺےکۺاطمقبۺامتؾۺاجدناروںۺاکۺایک ۺےکۺاسھتۺاسھتۺوھچیٹۺوھچیٹۺدبتویلیںۺےکۺےجیتنۺ ۺایک

تت

وق

فلتخمۺوہےتۺےلچۺےئگ۔ۺ

ۺ یک ۺ' assumption'‘ رفموہض’ڈاروؿۺاکۺرظنہیۺیسکۺوھٹسۺاسیسنئۺدرنکاتفۺنکاۺرجتےبۺ ۺینبمۺہنۺاھتاسیجۺہکۺاسۺ ۺوخدۺیھبۺوبقؽۺایکۺہکۺہیۺضحمۺایک

اھت۔م

ااکیمۺےسۺدو رۺوہۺ‘ رظنرظنۺیکۺالکشمت’ ب آںۺڈاروؿۺ ۺاینپۺاتکبۺےکۺوطلیۺنباب

ۺاسۺنباتۺاکۺارتعاػۺایکۺہکۺہیۺرظنہیۺیئکۺدیقنتیۺ االتۺےکۺاسےنمۺن

راہۺاھت۔ۺ

ۺادیمںیۺلبقتسمۺ ۺوہ ۺوایلۺیئنۺاسیسنئۺدرنکاوتفںۺےسۺواہتسبۺ ۺںیل۔اےسۺوتعقۺیھتۺہکۺہیۺدرنکاںیتفۺرظنرظنۺیکۺ

ت

الکشمتۺلحۺ ۺدںیۺیگڈاروؿۺ ۺاینپۺامتؾۺ

ہۺوعیسۺ ۺدنکا۔ۺ

اۺمہۺاسۺیکۺوتاعقتۺےکۺ ب سکعۺاسیسنئۺاتنجئۺ ۺاؿۺالکشمتۺاکۺدا

ت

ن

ہۺایلۺاجۺاتکسۺےہ۔ۺ

اتۺےکۺتحتۺاج

ۺیکۺتسکشۺاکۺنیتۺاینبدیۺونعان

ت

ک

اسسنئۺےکۺاقمےلبۺ ۺڈارون

ۺںیہنۺ ۺاتکسۺہکۺ ۂۺارضۺ ۺزدنیگۺاکۺآاغزۺےسیکۺوہا۔ۺ۱

ت

۔ہیۺرظنۂیۺیسکۺیھبۺرطحۺاسۺنباتۺیکۺواضج

ۺ دہۺ ۔۲

ۺوہۺہکۺرظنرظنۺےکۺوجت ک evolutionary(‘اراقتیئۺاکیمیکینۺلمع’ایسیۺ یئۺاسیسنئۺولعمامتۺدایتسبۺںیہنۺنجۺےسۺہیۺاظہ

mechanisms(ۺرےتھکۺںیہ۔ۺ

تت

ک یۺیکۺ یئۺاطق

اراقتۺی

ۺ ےتۺںیہ۔ۺ۳

ت

بای

ۺ ۺطلغۺن

ز نکاوفلسۺراکیرڈۺرظنۂیۺاراقتءۺیکۺاجتو کجبج

ت

مت

ار

۔آن

ہۺںیلۺےگ۔ۺاسۺےصحۺ ۺمہۺاؿۺنیتۺاینب

دیۺاقنتۺاکۺالمجماج

ۺوبعرۺدقؾ بااقب

: الہپۺن

ادتباےئۺایحتۺ

ۺےسۺوکوۺ ک

ۺیہۺاجدنارۺلخ اۺےہۺہکۺامتؾۺذیۺروحۺاوناعۺایک

ت

ضۺ ن

رہعیۺاراقتءۺوودۺ ۺ ۸.۳رظنۂیۺاراقتءۺہیۺا

نیلبۺ ب سۺلبقۺدقمیۺ ۂۺارضۺ ۺومندارۺوہاوکۺیب

ۺوادحۺہیلخۺالوھکںۺدیچیپہۺاجدنارۺا ک ۺوہاۺوترھپۺوفلسۺراکیرڈۺ ۺاسۺاکۺ یئۺآںیئ۔رصػۺایک

وناعۺ ۺےسیکۺاعملۺوودۺ ۺالنکا؟ۺاورۺارگۺوایعقۺااسیۺ یئۺاراقتءۺووقعۺی

ۺےسۺےلہپۺوکۺہنیبمۺاراقتیئۺلمعۺےک امہۺسب

ت

اونیلۺرمےلحۺ رساغۺویکںۺںیہنۺاتلم؟ہیۺاےسیۺدنچۺ االتۺںیہۺنجۺاکۺرظنہیۺاراقتءۺوابۺشیپۺ ۺےسۺاقرصۺےہ۔ن

اۺ ےیہۺہکۺےکۺقلعتم

سکۺرطحۺوودۺ ۺآنکا؟ۺۺ‘ الہپۺہیلخ’ۺولعمۺؾۺ ن

ااسۺےئلۺاسۺاکۺایخؽۺےہۺہک

ت

اۺےہۺاوۺریسکۺمسقۺیکۺاموفؼۺارطفلتۺدماتلخۺ ۺوبقؽۺںیہنۺ ن

ت

وقانینۺ‘ اونیلۺہیلخ’ وچہکنۺرظنۂیۺاراقتءۺ ۺیکۺتقیقحۺےسۺااکنرۺ ن

انئوکۺوصنم

ےۺ ۺرےتہۺوہےئۺوکۺریغبۺیسکۺڈ ک

بیتۺےکوکۺاافتاقۺومندارۺوہا۔ۺاسۺرظنرظنۺےکۺاطمقبۺےبۺاجؿۺامدےۺ ۺرضورۺاافتاقتۺےکۺرطفتۺےکۺدا

ت

ےبۺنکاۺ

ازعۺاورۺمکحتسمۺاوصولںۺےسۺیھبۺاصتمدؾۺےہ۔ۺ

ت

امہۺہیۺدوعیۺایحایتتۺےکۺااہتنیئۺریغۺم

ت

ےجیتنۺ ۺاجدنارۺہیلخۺدیپاۺ ۺایلۺوہاگ۔ن

زدنیگۺزدنیگۺےسۺوودۺن ارکۺےہ۔ۺ

سۺرفموےضۺ ۺینبمۺیھتۺہکۺاجدناروںۺیکۺڈاروؿۺ ۺاینپۺاتکبۺ ۺںیہکۺ ۺیھبۺزدنیگۺےکۺآاغزۺاکۺذ ۺںیہنۺایک۔اسۺےکۺدورۺ ۺاسسنئۺیکۺدقمیۺ ھجۺوبھجۺا

وؿۺویطسۺےکۺدہعۺےسۺ

ت

ۺاسدہۺوہرکۺےہ۔ا

ت

کۺاہنی

ت

اویم‘ وخدۺونۺزادئیگۺ’اسج

ںۺیکۺاکۺرظنہیۺوبقمؽۺاعؾۺاھتۺسجۺاکۺدوعیۺےہۺہکۺےبۺاجؿۺاایشءۺاجکیۺوہۺ ۺاجدنارن

اۺاھتۺہکۺسپۺوخردہۺنکاۺیچبۺیھچکۺذغاۺےسۺرشحاتۺاالرضۺاورۺدنگؾۺ ۺےسۺوچےہۺدیپاۺوہ

ت

ۺیتنبۺںیہ۔ومعیمۺوطرۺ ۺیہیۺاھجمسۺاجن ب اجےتۺںیہۺ۔اسۺرظنرظنۺ ۺ ۺاکۺسب

اۺہک

ت

ۺ ۺےکۺےئلۺدپسچلۺرجتنباتۺےیکۺےئگ۔ےلیمۺڑپکےۺ وھتڑیۺاۺدنگؾۺڈاؽۺدیۺاجرکۺیھتۺاورۺہیۺاھجمسۺاجن

ت

بای

ۺوھتڑیۺد ک ۺدعباسۺ ۺےسۺوچےہۺدیپاۺوہۺچسۺن

اجںیئۺےگ۔ۺۺ

ۺ ۺڑیک

ت

امہۺھچکۺیہۺرعےصۺدعبۺہیۺولعمؾۺوہۺایگۺہکۺوگس

ت

اۺاھت۔ن

ت

اۺازوخدۺ ۺاکۺوبثتۺاھجمسۺاجن

ۺ ۺڑیکوںۺاکۺدیپاۺوہاجن

ت

ےۺرطفیۺوطرۺ ۺنکاۺااۺرطحۺوگس

ںیھتۺورظنۺںیہنۺآےتۺاورۺدعبۺ ۺڑیکوںۺ ۺدبتلیۺوہۺاجےتۺںیہ۔ۺۺوھچڑۺاجرکۺ larvaeوخدوخبدۺیہۺںیہنۺڑپۺاجےتۺہکلبۺایھکمںۺواہۺںۺالروےۺ

ۺوثےمۺےبۺاجؿۺامدےۺےسۺ‘ زدنیگۺیکۺادتباء’ سجۺدورۺ ۺڈاروؿۺ ۺباۺاھتہکۺخ

ت

کہۺدیقعہۺوعیسۺامیپ ۺ ۺمیلستۺایکۺاجن ۺیھبۺداینےئۺاسسنئۺمیکںت

تت

یھکلۺاسۺوق

ۺںیہ۔ۺ

ت

وودۺ ۺآتکس

ۺےکۺن اچن

ت

اع

امہوکۺڈاروؿۺیکۺاتکبۺیکۺاش

ت

ۺ Louis Pasteurۺاسؽۺدعبۺولیئۺن ارچسۺن

ت

بای

یکۺدرنکاتفۺ ۺاسۺدیقعےۺ ۺوکوۺرظنۂیۺاراقتءۺیکۺااسسۺاھتۺوکۺطلغۺن

ۺرصػۺ ۺےکۺدعبۺن ارچس ۺاےنپۺےجیتنۺاکۺالخۺہصۺویںۺشیپۺایک

تت

: ۺدنکا۔ۺاطماعلتۺاورۺرجتنباتۺ اخاصۺوق

ارخیۺےکۺاحفصتۺ ۺدنفۺوہۺایگۺےہ۔ ہیۺدوعیۺہکۺےبۺاجؿۺامدہۺزدنیگۺ ۺوودۺشخبۺاتکسۺےہۺہشیمہۺےک’’

ت

۳۴‘‘ےئلۺن

ۺیکۺدیچیپ ک

یقۺ ۺاجدنارۺےشۺےکۺلخ

ت

ۺاسیسنئۺ بب

امہۺج

ت

ۺن ارچسیکۺدرنکاوتفںۺیکۺاخمتفلۺیک۔ن

ت

ۺ ۺواولںۺ ۺوطلیۺرعےصۺی

ت

ۺرظنۂیۺاراقتءۺیکۺواکل

ت

ہۺاسج

یک لطعتۺاکۺاکشرۺوہۺایگ۔ۺدرنکاتفۺ ۺیلۺوتۺہیۺایخؽۺہکۺزدنیگۺاافتاقۺوودۺ ۺآیتکسۺےہۺےلہپۺےسۺیھبۺزنکادہۺدش

وسیبںیۺدصیۺیکۺریغۺہلصیفۺنکۺ ںیششۺ

ۺایحایتتۺازگیلڈنیرۺاوریپؿۺ ۺوہشمرۺرواۺامہ اھنکاۺایک

ۺسجۺ ۺوسیبںیۺدصیۺ ۺزدنیگۺیکۺادتباءۺےکۺوموضعۺ ۺآےگۺ ب

ت

Alexanderالہپۺاراقتءۺ س

Oparin ۱۹۳۰اھت۔

ت

بای

ۺیکۺ ششۺیکۺہکۺاجدنارےشۺاکۺہیلخۺاافتؼۺےسۺوودۺ ۺآاتکسۺ ےکۺ ےۺ ۺےبۺامشرۺاقمےلۺشیپۺ ۺےکۺاسۺ ۺہیۺن

اۺڑپا۔ۺ

ااکیمۺےسۺدو رۺوہےئۺاورۺاوریپؿۺ ۺدرجۺذلیۺارتعاػۺ ن

امہوکۺہیۺیقیقحتۺاطمےعلۺن

ت

ےہ۔ن

نیۺولہپۺےہ’

ت

ۺ اریک

ت

اؿۺےہۺوۺیفۺاتقیقحلۺوپرےۺرظنۂیۺاراقتءۺاکۺن

ۺ اہیلۺن ۺیکۺادتباۺءۺایک ک

۳۵۔‘دبۺیتمسقۺےسۺلخ

ۺےسۺوہشمرۺاوریپ رجتہبۺؿۺےکۺاراقتءۺدنسپۺریپواکروۺںۺ ۺزدنیگۺیکۺادتباۺےکۺےلئسمۺ ۺلحۺ ۺےکۺےئلۺرجتنباتۺ ۺیکۺ ششۺیک۔اۺؿۺرجتنباتۺ ۺسب

ۺرجتنبارکۺاموحؽۺ ۺرلمۺ ۺایسیۺوسیگںۺ ۺآسپۺ ۺ نکاۺوۺاسۺےکۺ ۱۹۵۳ ۺ Stanley Millerارمیکیۺایمیکۺداؿۺےلنیٹسۺرلمۺ وقبؽۺدقمیۺ ۂۺ ۺایک۔ایک

اایمرکۺ

ۺ ۺن اےئۺاج ۺواےلۺیئکۺن

ت

ز ۺ ۺایمحلتۺیکۺاسجکل تم

ایئۺدالخۺ ۺےکۺ

اونیمۺ( اسےملارضۺیکۺاضفۺ ۺن ایئۺاجرکۺںیھت۔وسیگںۺےکۺاسۺآزیمےۺ ۺوتان

ےش

ت

ۺ۔ۺ)

بیکۺدیک

ت

ۺامہۺدقؾۺےکۺوطرۺ ۺشیپۺ اؾۺ ۺایک

ۺوہۺایگۺاورۺاسۺ ۺاامعتسؽۺوہ ۺوایلۺاضفۺلکشمبۺدنچۺاسؽۺزگرےۺوہںۺےگۺہکۺہیۺرجتہبۺےسجۺاراقتءۺےکۺن

ت

بای

ایکۺایگۺاھتوکۺنبالطۺن

۳۶یھبۺالصۺاریضۺاحالتۺےسۺتہبۺفلتخمۺیھت۔

ۺوطلیۺاخومیشۺےکۺدعبۺرلمۺ ۺہیۺمیلستۺ ۺایلۺہکۺاسۺ ۺوۺاضفیئۺاموحؽۺاامعتسؽۺایکۺوہۺریغۺیقیقحۺاھت۔ ۳۷ایک

ۺشیپۺ ۺےکۺےئل

ت

ااکیمۺےسۺدو رۺوہںیئ۔ۺویسیبںۺدصیۺ ۺزدنیگۺےکۺآاغزۺیکۺواضج

San Diego Scrippsۺاراقتءۺ وتسںۺیکۺامتؾۺ ںیششۺن

Instituteر یۺنباڈاۺیکف بج ارۺایکۺوۺ Jeffrey Badaےسۺواہتسبۺارایضرکۺایمیکۺداؿۺ

ت

ۺاقمےلۺ ۺاسۺتقیقحۺاکۺاا نیۺ Earth‘ زنیم’ ۺ ۱۹۹۸ ۺایک

کم

اعئۺوہا۔ۺ

ۺش

ۺمہۺوسیبںیۺآجۺہکبجۺمہۺوسیبںیۺدصیۺےھچیپۺوھچڑۺرےہۺ’ بب

ۺیھبۺدو رۺےھتۺج

تت

ںیہوکۺمہۺدبوتسرااۺمیظعۺاللحنیۺےلئسمۺاکۺاسانمۺ ۺرےہۺںیہۺسجۺےسۺمہۺاسۺوق

۳۸‘ دصیۺ ۺدالخۺوہےئۺےھتۺہکۺ ۂۺارضۺ ۺزدنیگۺیکۺادتباۺےسیکۺوہیئ؟

ۺۺ

ت

زدنیگۺیکۺدیچیپہۺاسج

نیۺرظنۺآ ۺواےلۺاجدنارۺیھبۺوہۺاینبدیۺوہجۺسجۺیکۺوہجۺےسۺرظنۂیۺاراقتءۺزدنیگۺیکۺادتباءۺےکۺنبارےۺ ۺا

ت

ۺاسدہۺ دقسرۺدشیک ۺلطعتۺاکۺاکشرۺوہۺایگہیۺےہۺہکۺاظبہ

ۺیکینکتۺونصمۺاعتۺےسۺیھبۺزنکادہۺدیچیپہۺ

ت

اؿۺیکۺااجیدۺ دہۺامتؾۺ

ۺاجدنارۺاکۺہیلخۺان ۺرےتھکۺںیہ۔ۺایک

ت

ۺدیچیپہۺاسج

ت

ۺنیقیۺدحۺی بااقب

اۺےہۺ۔ۺیتحۺہکۺآجۺیھبۺداینۺن

ت

وہن

یقۺنکاہتف

ت

ۺےسۺزنکادہۺ ۺاجدنارۺہیلخۺایترۺںیہنۺایکۺاجاتکس۔ۺیکۺسب اایمرکۺاایشءۺ ۺاجکیۺ ۺےۺایک

ۺرجتۺہبۺاگوہںۺ ۺریغۺن

ۺہیلخۺ ۺےکۺےئلۺدراکرۺاحالتۺوۺرشاطئۺیکۺدعتادۺادقسرۺزنکادہۺےہۺہکۺ انکممۺےہ۔ۺ‘ اافتاقت’ایک

اۺن

ۺ ن

ت

ۺ ۵۰۰ےسۺاؿۺیکۺواضج وشںۺ ۺلمتشمۺایک

ت

اونیمۺ

ےمیجل

ۺاکۺاینبدی(اوطسۺ ک

اۺےہ وۺلخ

ت

ۺوۺوۺ ۱ ۺےس ۱۰ ۹ ۵۰اکۺاافتاقۺلکشتمۺوہۺاج ۺاکااکمؿۺ) ہصحۺوہن

ت

ک

ےسۺمکۺوہۺیلمعۺ ۱۰/۱ ۵۰ےہ۔رنکایضۺ ۺایسیۺااکمن

انکممۺوصترۺیکۺاجرکۺےہ۔ۺ

وطرۺ ۺن

ۺ

ۺےکۺرمک ک

اۺےہۺوکولعمامتۺاک)nucleus(ڈیۺاؿۺاےۺاسہملۺوکوۺلخ

ت

اۺےہۺاورۺاینیجۺرکۺولعمامتۺاکۺذریخہۺرھک

ت

ۺریحاؿۺنکۺزخمؿۺےہۺ۔ۺاسحبۺاگلنکاۺایگۺ ۺن انکاۺاجن ایک

یۺالربئ ک یۺایترۺوہۺاجےئۺیگۺسج

ۺ ب ۺیکۺلکشۺ ۺومودۺولعمامتۺ ۺرحت ک ۺایکۺاجےئۺوتۺاسۺےکۺےجیتنۺ ۺایک

( ۺزخمؿۺاولعلؾۺ ےہۺہکۺارگۺڈیۺانیۺاےۺ ۺرم

اولکیئڈیپنکا

ۺدلج ۹۰۰یکۺ) ان احفصتۺ ۺلمتشمۺوہۺیگ۔ۺ ۵۰۰دلجںیۺوہںۺیگۺاورۺہ

ۺوہرکۺےہ۔ڈیۺانیۺاےۺرصػۺدنچۺاخصۺایمحلتۺا یۺلکشمۺاظہ

ۺےبۺدحدپسچلۺدہ امہۺاؿۺ) اخرموں(سۺاقمؾۺ ۺایک

ت

یکۺدمدۺےسۺیہۺاینپۺلقنۺایترۺ ۺاتکسۺےہ۔ۺن

ۺدورسےۺ ۺنکاۺ ڈۺےکۺوطرۺ ۺدرجۺےہ۔وچہکنۺہیۺدوونںۺایک

بیکۺرصػۺاسۺولعمامتۺےکۺذرےعیۺیہۺنکممۺےہۺوۺڈیۺانیۺاےۺ ۺرم

ت

ااصحنرۺ اخرموںۺیکۺ

ارضوریۺےہ۔ویںۺہیۺانمرظہۺہکۺزدنیگۺوخدوخبدۺوودۺ ۺآیئۺلطعتۺ

ۺومودۺوہن

تت

اینۺ ۺےکۺےئلۺاؿۺدوونںۺاککیبۺوق

اۺ ےتۺںیہۺاسۺےئلۺلقنۺن

ت

اکۺاکشرۺوہاجن

ۺ ورسیفۺ

ت

راسےلۺےکۺ'Scientific American' ۺ Leslie Orgelےہۺ۔یلیکۺوفراینۺیکۺاسؿۺڈنکاوگۺویوینریٹسۺےسۺواہتسبۺوہشمرۺاراقتءۺ س

ۺاسۺتقیقحۺاکۺارتعاػۺایک۔ۺ ۱۹۹۴امشرۂۺامہۺربمتسۺ

ےشۺ’

ت

ۺیہۺ)nucleic acids(ہیۺنباتۺیعطقۺوطرۺ ۺدیعبۺازۺااکمؿۺےہۺہکۺایمحلتۺاورۺوینایلکیئۺ ۺایک

تت

وکۺوۺدوونںۺیہۺاسایتخرکۺاحلظۺےسۺدیچیپہۺںیہۺوکۺکیبۺوق

ۺےکۺریغبۺدو اۺوہاگۺہکۺزدنیگۺاقمؾۺےسۺارطضاریۺوطرۺ ۺومندارۺوہےئ۔رگمۺایک

ۺ ن

اۺےہوکانچہچۺیلہپۺاگنہۺ ۺیہیۺہجیتنۺا

ت

انکممۺرظنۺآن

اۺیھبۺن

رسےۺاکۺومودۺوہن

۳۹درالصۺیھبکۺیھبۺایمیکیئۺذراعئۺےسۺوودۺ ۺںیہنۺآیئۺوہۺیگ۔

اۺےہۺہکۺزدنیگۺاموفؼۺا

ت

اۺالزؾۺوہۺاجن

یکۺیئگ۔ہیۺتقیقحۺ‘ ’رطفلتۺرطےقیۺےسۺالبکشۺارگۺزدنیگۺیکۺادتباءۺرطفیۺوواہتۺےسۺنکممۺںیہنۺوتۺرھپۺہیۺمیلستۺ ن

اۺےہ۔ۺ

واحضۺوطرۺ ۺرظنۂیۺاراقتءۺ ۺنبالطۺ دیتیۺےہۺسجۺاکۺاونیلۺدصقمۺ ۺ ۺالٹھجن

لمعۺاراقتءۺےکۺالیخترکۺاکیمیکینۺلمعۺ

دیک ۺوہرکۺےہۺہیۺےہۺہکۺاسۺرظنرظنۺ ۺنجۺدوۺوصتراتۺ ۺ

ت

اراقتیئۺ’) بۺاورۺاینیجرکۺدبتایلیںرطفیۺااختن(دورساۺامہۺہطقنۺسجۺےسۺڈاروؿۺےکۺرظنرظنۺیکۺ

ےکۺاحلمۺںیہنۺںیہ۔ۺ‘ اراقتیئۺوقت’ےکۺوطرۺ ۺشیپۺایکۺاھتوکۺوہۺتقیقحۺ ۺیسکۺ‘ اکیمیکینۺلمع

ےکۺاکیمیکینۺلمعۺ ۺاوتسارۺیکۺیھت۔اسۺ ۺاسۺاکیمیکینۺ)Natural Selection(‘ رطفیۺااختنب’ ڈاروؿۺ ۺاےنپۺاراقتیئۺدوعےۺیکۺاینبدۺلمکمۺوطرۺ ۺ

اؾۺ لمع

سقد رۺاتیمہۺدیۺوہۺاسۺیکۺاتکبۺےکۺنجب رہعیۺرطفیۺااختنب’ ۺ

The Origin of Species, By Means of(‘ اوناعۺیکۺادتباۺءۺیب

Natural Selection(ۺےہ۔ۺ ےسۺیہۺاظہ

یگۺیکۺ ب ودہجۺرطفیۺااختنبۺاکۺومفقۺہیۺےہۺہکۺاےسیۺاجدنارۺوۺزنکادہۺاطوتقرۺوہںۺےگۺاورۺاےنپۺنکسمۺےکۺدقررکۺاحالتۺےسۺزنکادہۺوماتقفۺرےتھکۺوہںۺےگوکۺزدن

ؿۺ ۺرویڑۺ ۺےسۺوکوۺیلگنجۺاجونروںۺےکۺرطخےۺ ۺرھگاےہوکۺزیتۺدوڑ ۺواےلۺہ ونںۺےکۺایک

یہۺزدنہۺچبۺںیکسۺ ۺزدنہۺرہۺںیکسۺےگ۔اثمؽۺےکۺوطرۺ ۺہ

ونںۺ ۺ) لسنۺدعبۺلسن( ےگ۔انچہچ امہۺاسۺ ۺ یئۺکشۺںیہنۺہکۺہیۺاکیمیکینۺلمعۺہ

ت

ونںۺاکہلگۺزنکادہۺزیتۺدوڑ ۺواےلۺاورۺوبضمطۺاجونروںۺ ۺلمتشمۺوہاگ۔ن ہ

ۺدورسیۺاجدنارۺونعۺالثمۺوھگڑوںۺ ۺدبتلیۺںیہنۺ ۺدےۺاگ۔ۺۺ اراقتیئۺلمعۺےسۺزگارۺ ۺاںیہنۺایک

ۺاکۺاحلمۺںیہن۔ڈاروؿۺیھبۺاسۺتقیقحۺےسۺوافقۺاھتۺاورۺاسۺ ۺاینپۺاتکبۺ انچہچۺرطفی

تت

رطفیۺ’’: ۺاہکۺہک‘ اوناعۺیکۺادتبا’ااختنبۺاکۺلمعۺیسکۺاراقتیئۺاطق

ک ۺںیہنۺوہۺاجںیت

ۺوماقفۺدبتایلیںۺاافتاقۺووقعۺی

ت

ۺی بب

ۺھچکۺںیہنۺ ۺاتکسۺج

ت

ۺی

تت

۴۰۔‘ااختنبۺاسۺوق

ۺۺ

الامر ۺاکۺرہگاۺا

اہتخپۺاسیسنئۺ ھجۺوبھجۺےکۺۂطقنۺرظنۺ‘ ریغتاتۺنکاۺدبتایلیںۺوماقفۺ’ سپۺہیۺ

ۺںیہ؟ۺڈاروؿۺ ۺاےنپۺدورۺ ۺراجئۺدقمیۺاورۺن

ت

ک ۺوہۺتکس

نکاۺاسزاگرۺاحالتۺےسیکۺووقعۺی

ایسیسنۺایحایتتۺداؿۺالامر ۺ

ۺا زدنیگۺےکۺاطمقبۺاجدناروںۺ ۺاینپۺLamarckےسۺاسۺ اؽۺاکۺوابۺدےنیۺیکۺ ششۺیک۔ڈاروؿۺےسۺلبقۺومودۺایک

ۺ ۺےکۺدعبدورسیۺلسنۺ ۺعمجۺوہےتۺےئگۺاورۺویںۺایک ۔ۺہیۺاواصػۺایک

ازیۺاواصػۺاینپۺآ ۺوایلۺولسنںۺ ۺلقتنمۺ ۺدیک ک

ت

یئنۺونعۺلکشتمۺ ۺاحلصۺ دہۺام

ونں رہعیۺاراقتیئۺلمعۺوودۺ ۺآےئ۔اوےچنۺدروتخ) antelopes(وہۺیئگ۔ۺالثمۺالامر ۺےکۺاطمقبۺزراےفۺگنیسۺواےلۺہ

ںۺےکۺےتپۺاھک ۺ ۺےسۺیب

یکۺ ششۺ ۺزراوفںۺیکۺرگدںینۺلسنۺدرلسنۺیبملۺوہرکۺیلچۺںیئگ۔ۺ

ۺاھکلۺہکۺذغاۺالتشۺ ۺےکۺےئلۺن اینۺ ۺاج ۺواےلۺروھچیںۺ ۺ‘ اوناعۺیکۺادتبا’ڈاروؿۺ ۺیھبۺااۺمسقۺیکۺاثمںیلۺشیپۺںیک۔الثمۺاسۺ ۺاینپۺاتکبۺ

ۺےکۺاسھتۺاسھتۺاےنپۺآپۺ ۺولیہۺویلھچمں

تت

۴۱ ۺدبتلیۺ ۺایل۔ وق

ۺےکۺوقانین

ت

ک

امہۺڈنیمؽۺےکۺدرنکاتفۺ دہۺومرون

ت

وغۺن ا ۺواےلۺملعۺاینیجتۺ) Laws of Inheritance(ن

وکۺنجۺیکۺوسیبںیۺدصیۺ ۺا

)science of genetics (ۺدیپاۺوہ ۺوایلۺایح

ۺا ارۺدنکاۺہکۺاموحؽۺےکۺز ک

ت

ایترکۺدبتایلیںۺ ۺدصتقیۺیکۺوکۺلمکمۺوطرۺ ۺاسۺنمۺڑھگتۺومفقۺ ۺنبالطۺا

ادیئۺےسۺرحموؾۺوہۺ‘ اراقتیئۺاکیمیکینۺلمع’ آ ۺوایلۺولسنںۺ ۺلقتنمۺوہۺاجرکۺںیہ۔اسۺرطحۺرطفیۺااختنبۺتیثیحبۺ)acquired traits(نکاۺوصخایصتۺ

ت

ن

ایگ۔ۺۺ

ۺاورۺاینیجرکۺدبتایلیںۺ

ت

ک

ونۺڈارون

۱۹۳۰اسۺےلئسمۺاکۺلحۺالتشۺ ۺےکۺےئلۺڈاروؿۺدنسپوںۺ ۺ

) Modern Synthetic Theory(‘ ب یک ۺونصمیعۺرظنہی’ ۺ یکۺداہیئۺےکۺآخ

’شیپۺایکۺےسجۺرعۺػۺاعؾۺ ۺ

ت

ک

ۺ ۺرطفیۺااختنبۺےکۺاسھتۺاسھتۺاینیجرکۺدبتویلیںۺ یھبۺ)Neo-Darwinism(‘ونۺڈارون

ت

ک

ےتہکۺںیہ۔ۺونۺڈارون

ۺ’ ب ارۺدنکا۔ۺہیۺاینیجرکۺدبتایلیںۺاجدناروںۺیکۺنیجۺ ۺدیپ‘ وماقفۺوۺدیفمریغتاتۺاکۺسب

ت

یۺا

اینۺ ۺویطلغںۺنکاۺاعشعۺر ک

اۺوہ ۺواےلۺاےسیۺاگبڑۺوہےتۺںیہۺوۺلقنۺن

ۺوہےتۺںیہ۔ۺ ےسیجۺاخریجۺوعالمۺےکۺےجیتنۺ ۺاظہ

ۺاےسیۺلمعۺےکۺےجیتن ۺےہ۔ۺاسۺرظنرظنۺاکۺومفقۺہیۺےہۺہکۺزنیمۺ ۺومودالوھکںۺاجدنارۺاایشءۺایک

ت

ۺیہۺاراقتءۺیکۺالعم

ت

ک

ۺ ۺوودۺ آجۺداینۺرھبۺ ۺونڈارون

ےۺاورۺ ۺ

ر ھ ھتت

ااءۺالثمۺاکؿوکۺآںیھکنوکۺ

ضعاویمںۺےکۺےبۺامشرۺدیچیپہۺا

ینعیۺاینیجرکۺاگبڑۺ)Mutations(‘ اینیجرکۺدبتویلیں’آںیئۺسجۺےکۺدوراؿۺاؿۺاجدنارن

ۺواحضۺاسیسنئۺتقیقحۺاسۺرظنرظنۺ ۺلمکمۺوطرۺ ۺڑجۺےسۺااھکڑۺیتکنیھپۺےہ امہۺایک

ت

ۺںیہنۺےتنبۺاینیجرکۺریغتاتۺاجدناروںۺےکۺنبادیلہۺ: ےسۺزگرے۔ن ب وہ ۺاکۺسب

ہکلبۺوہۺہشیمہۺاںیہنۺاصقنؿۺیہۺاچنہپےتۺںیہ۔ۺ

ۺںیہ

ت

اتۺاےسۺرصػۺاصقنؿۺیہۺاچنہپۺتکس

ۺدیچیپہۺےہۺاورۺاسۺ ۺوہ ۺواےلۺالکٹۺوچپۺا

ت

کۺاہنی

ت

ۺاسۺیکۺتہبۺاسدہۺاۺوہجۺےہ۔ۺڈیۺانیۺاےۺیکۺاسج ۔ارمیکیۺامہ

اسۺارمۺیکۺویںۺرشتحیۺ ےتۺںیہ۔ۺB.G.Ranganathanاینیجتۺ

اۺےہۺہکۺہیۺریغ’

ت

ۺااکمؿۺہیۺوہن

ت

ادرۺیہۺواعقۺوہرکۺںیہۺاورۺزنکادہۺ

اذوۺن

ۺوہںۺیگ۔ۺاینیجرکۺدبتویلیںۺاینیجرکۺدبتایلیںۺوھچیٹۺوکۺالکٹۺوچپۺاورۺاصقنؿۺدہۺوہرکۺںیہ۔ۺہیۺش

ۺؤم

یقۺںیہنۺوہرک۔ۺفلتخم

ت

ۺ رکۺںیہۺہکۺریغتاتۺےکۺےجیتنۺ ۺ یئۺاراقتیئۺ

ت

ۺ ۺالکٹۺوچپۺیکۺہیۺ روصخایصتۺاسۺنباتۺ ۺدالل ایمک

ااءۺرےنھکۺواےلۺاجدنارۺن

ضعۺا

بیتۺدبتیلیۺاےسۺرتہبۺوتۺںیہنۺ ۺیتکس۔زنکادہۺااکمؿۺ

ت

ۺ ۺےبۺ

ت

ۺڑھگیۺیکۺاسج ۺوہۺیگۺنکاۺرھپۺرضرۺراسں۔ایک

ت

بای

ۺن

وتۺیہیۺےہۺہکۺہیۺدبتیلیۺاےسۺدبتیلیۺنکاۺوتۺریغۺؤم

ۺوہیگ۔زسلہلۺیسک

ت

بای

ۺن

اۺےہ۔ اصقنؿۺدےۺیگۺنکاۺزنکادہۺےسۺزنکادہۺریغۺؤم

ت

۴۲‘ رہشۺ ۺرتہبۺوتۺںیہنۺ ۺداتیۺہکلبۺاےنپۺاسھتۺابتیہۺوۺ ب نبادیۺیہۺالن

یقۺدے۔امتؾۺاینیجرکۺدبت

ت

ۺنکاۺ ڈۺ ۺ

ۺایسیۺ یئۺیھبۺدیفمۺدبتیلیۺاشمدہےۺ ۺںیہنۺآیئۺوۺاینیجرکۺرم

ت

ۺبجعتۺںیہنۺہکۺابۺی

ۺہیۺارمۺنباع

ت

بای

ایلیںۺاصقنؿۺدہۺیہۺن

اۺےہۺوۺ‘ اراقتیئۺاکیمیکینۺلمع’ۺےہۺہکۺوہۺاینیجرکۺدبتیلیۺےسجۺوہیئۺںیہ۔ہیۺنباتۺابۺھجمسۺ ۺآیکچ

ت

ۺااسیۺاینیجرکۺاحدہثۺوہن اۺےہۺتقیقحۺ ۺایک

ت

ےکۺوطرۺ ۺشیپۺایکۺاجن

ااکرہۺ ۺداتیۺےہ۔

اۺےہۺاورۺاںیہنۺن

ت

اویمںۺ ۺاصقنؿۺاچنہپن

اۺےہ(اجدنارۺن

ت

ۺرساطؿۺیکۺوصرتۺ ۺوہن

ۺےسۺاعؾۺا اونںۺ سب

ۺابتہۺنکۺ۔الب)اینیجرکۺریغتۺاکۺان ہبشۺایک

اسیجۺہکۺڈاروؿۺ ۺیھبۺمیلستۺایک۔ۺہیۺتقیقحۺ‘ اےنپۺوطرۺ ۺھچکۺںیہنۺ ۺاتکس’ ںیہنۺوہۺاتکس۔ۺدورسیۺرطػۺرطفیۺااختنبۺ‘ اراقتیئۺاکیمیکینۺلمع’اکیمیکینۺلمعۺ

ۺ رکۺےہۺہکۺرطفتۺ ۺ یئۺ ا۔وچہکنۺااسیۺ یئۺ‘اراقتیئۺاکیمیکینۺلمعۺ’ اسۺنباتۺ ۺاظہ

ت

اؾۺاکۺ یئۺن انکاۺںیہنۺاجن

اۺاراقتءۺےکۺن

ال

ت

اراقتیئۺاکیمیکینۺلمعۺوودۺںیہنۺرھک

ک ۺںیہنۺوہاےہ۔ۺ

الیخترکۺلمعۺیھبۺیھبکۺووقعۺی

وبعریۺولکشںۺیکۺدعؾۺومودیگۺ: وفلصۺراکیرڈۺ

ک ۺںیہنۺوہاۺ۔ۺ

ۺ دہۺانمرظہۺیھبکۺووقعۺی

ۺےسۺواحضۺوبثتۺںیہۺہکۺرظنہیۺاراقتءۺاکۺوجت ک وفلصۺراکیرڈۺاسۺنباتۺاکۺسب

ۺےکۺاسھتۺاسھتۺیسکۺاورۺےشرظنۂی

تت

ۺونعۺوق ۺاجدنارۺےشۺاےنپۺیسکۺشیپۺروۺےسۺوودۺ ۺآیئۺےہ۔امیضۺ ۺےلہپۺےسۺومودۺایک ۺدبتلیۺ ۺاۺراقتءۺےکۺاطمقبۺہ

یتھۺےہۺسجۺ ۺ

ۺدتبرجیۺآےگۺ ب

ت

کت ی

یئکۺنیلمۺ ب سۺےتگلۺوہۺیئگۺاورۺامتؾۺاوناعۺااۺرطحۺےسۺوودۺ ۺآںیئ۔اسۺرظنرظنۺیکۺروۺےسۺہیۺبلقۺامتیہۺنکاۺدبتلیۺہ ی

ںیہ۔ۺ

ۺ ۺاقمئۺامشیبرۺاوناعۺزدنہۺریہۺوہںۺیگ۔ۺ

ت

ۺےکۺاسۺوطلیۺدورۺ ۺدرایمینۺاحل

ت

کت ی

ارگۺوااتعقۺاۺاسیۺاھتۺوتۺدبتلیۺہ ی

/ اثمؽۺےکۺوطرۺ امیضۺ ۺدنچفصنۺیلھچمؿۺفصنۺرےنگنیۺواےلۺاجونرۺرضورۺزگرےۺوہںۺےگۺنجۺ ۺویلھچمںۺےکۺاواصػۺےلہپۺےسۺیہۺومودۺےھتۺاورۺا

دنہۺ۔ۺ دنےۺ

زدنہۺ) reptile-birds(اواصػۺےکۺاسھتۺاسھتۺاوہنںۺ ۺرےنگنیۺواےلۺاجونروںۺیکۺھچکۺوصخایصتۺیھبۺاحلصۺ ۺیلۺںیھت۔نکاۺدنچاےسیۺخ

ونرۺوبعریۺرےہۺوہںۺےگۺوھنجںۺ ۺےلہپۺےسۺومودۺرےنگنیۺواےلۺاجونروںۺےکۺاواصػۺےکۺاسھتۺاسھتۺ دنوںۺےکۺھچکۺاواصػۺیھبۺاانپۺےئلۺےھت۔وچہکنۺہیۺاج

ۺاؿۺالیخترکۺاجدناروںۺ وکنجۺےکۺقلعتمۺاںیہنۺنیقیۺےہۺہکۺ

ت

المکمۺاورۺان اجہۺرےہۺوہںۺےگۺ۔اراقتءۺ س

وہۺامیضۺ ۺومودۺرمےلحۺ ۺےھتۺاسۺےئلۺوہۺذعمورۺوکۺن

اؾۺدےتیۺںیہ۔ۺ)Transitional forms(‘ وبعریۺااکشؽۺ’ےھتوکۺ

اکۺن

ۺاجونروںۺیکۺنباایقتۺارگۺاےسیۺاجونرۺوایعقۺومودۺےھتۺوتۺاؿۺیکۺدعتادۺ بک

اورااسقؾۺ وڑوںۺیتحۺہکۺاروبںۺ ۺوہۺینۺ ےیہ۔زنکادہۺامہۺنباتۺہیۺےہۺہکۺاؿۺبیجعۺوۺرغی

ۺیک‘ اوناعۺیکۺادتبا’وفلصۺراکیرڈۺ ۺیھبۺن ایئۺاجینۺ ںیئہ۔اینپۺاتکبۺ

ت

: ۺڈاروؿۺ ۺواضج

ۺرگ’ وہۺیکۺامتؾۺاوناعۺ ۺآسپۺ ۺکلسنمۺ رکۺںیہوکۺانیقیۺزدنہۺریہۺوہںۺیگ۔یہیۺوہجۺےہۺہکۺارگۺریماۺرظنۺہیۺاچسےہۺوتۺاجدناروںۺیکۺالدعتادۺوبعریۺںیمسقوکۺوۺایک

ز ہۺ ۺیہۺلمۺاتکسۺےہ۔جبج

ت

مت

ارۺ

۴۳‘اؿۺیکۺاسہقبۺومودیگۺاکۺوبثتۺرصػۺآن

اۺ

ڈاروؿۺیکۺادیموںۺ ۺن اینۺاکۺرھپن

ۺداینۺرھبۺ ۺوفلصۺالتشۺ ۺیکۺاؿۺکھت

ت

نۺ دۂۺاافخۺےسۺ وگۺاوسینںیۺدصیۺےکۺوطسۺےسۺاراقتءۺ سککلی

ش

ۺ یئۺوبعریۺ

ت

امہۺوکآجۺی

ت

ششۺ ۺرےہۺںیہوکۺن

ۺلکنۺ ۺاسےنمۺںیہنۺآںیئ۔ۺدھکایئۺےکۺذرےعیۺ ب ۺآدمۺوہ ۺواےلۺامتؾۺوفلصۺےسۺاتپۺالچۺہکۺاراقتءۺ وتسںۺیکۺوتاعقتۺےکۺ ب ۺسکعۺزدنیگۺ ۂۺ

ارضۺ ۺا ی

ۺرجحنکاتۺ اےہ۔ۺDerek V.Agerاوراکلمۺلکشۺ ۺومندارۺوہیئ۔ۺوہشمرۺ ب اطونیۺامہ

ت

اراقتءۺدنسپۺوہ ۺےکۺنباوودۺاسۺتقیقحۺ ۺمیلستۺ ن

یکۺحطسۺ ۺ)species(یکۺحطسۺ ۺوہۺنکاۺاوناعۺ)Orders(دروںۺ)فنصۺدنبیۺ ۺ(الصۺہتکنۺہیۺےہۺہکۺارگۺمہۺوفۺلصۺراکیرڈۺاکۺلصفمۺاطمہعلۺ ںیۺوکوخاہۺوہۺ’

یۺدعتادۺ ۺومندارۺوکۺمہۺنبارۺنبارہیۺدےتھکیۺںیہۺہکۺدرہجۺہبۺدرہجۺاراقتءۺےسۺزگ

ۺ ب

ۺرگوہۺدورسےۺرگوہۺےکۺوقفمدۺوہۺاج ۺےکۺدعبۺا ی ر ۺےکۺاجبےئۺایک

۴۴‘وہا۔

ۺومندارۺوہےئۺ۔ہیۺارمۺڈار

ۺےکۺا ی

ت

وؿۺےکۺرفمواضتۺاسۺاکۺبلطمۺہیۺےہۺہکۺوفلصۺراکیرڈۺےکۺاطمقبۺامتؾۺاجدنارۺاینپۺلمکمۺلکشۺ ۺریغبۺیسکۺدرایمینۺاحل

ۺےکۺنیعۺ ب ۺسکعۺےہ۔اسۺےکۺالع ۺہ

ادجمۺےکۺریغبۺا یوہۺہیۺاسۺنباتۺاکۺاطوتقرۺوبثتۺیھبۺےہۺہکۺاجدنارۺ ۺےیکۺےئگۺںیہ۔یسکۺیھبۺاجدنارےکۺیسکۺاراقتیئۺ ب

ۺایحایتتۺ وۺ ۺاکلمۺومندارۺوہ ۺیکۺوادحۺوتہہیجۺیہیۺےہۺہکۺاےسۺ ۺایکۺایگۺےہ۔ۺوہشمرۺاراقتیئۺامہ

بیھبۺاسۺتقیقحۺ ۺDouglas Futuyamaخ

ےتۺںیہ۔ۺمیلستۺ

ومندارۺ)اکلمۺ(وپریۺرطحۺنبادیلہۺرظنہیۺ ۺاورۺرظنہیۺاراقتءۺےکۺامنیبۺاجدنارۺاایشءۺیکۺادتباۺےسۺقلعتمۺامتؾۺہنکممۺرشتاحیتۺشیپۺوہۺیکچۺںیہ۔ۺاجدنارۺزنیمۺ ۺنکاۺوتۺ’

ۺ ۺومندارۺںیہنۺوہےئۺوتۺرھپۺوہۺالزامۺےلہپۺےسۺومو

ت

یمیمۺلمعۺےکۺذرےعیۺنبادیلہۺوہےئگۺوہںۺوہےئۺنکاۺااسیۺںیہنۺوہا۔ۺارگۺوہۺلمکمۺاحل

ت

ۺونعۺ ۺےسۺیسکۺ دۺایک

ت

‘ ۺومندارۺوہےئۺےھتۺوتۺرھپۺانیقیۺاںیہنۺیسکۺاقدرۺلکۺمیہفۺیتسہۺ ۺ ۺایکوہاگ۔) fully developed state(ےگ۔اورۺارگۺوہۺلمکمۺنبادیلہۺاحل

۴۵

ۺ ۺزنیمۺ ۺومندارۺوہےئ۔ۺاسۺاکۺبلطمۺہیۺےہۺہکۺوفلصۺاسۺارماکۺواحضۺوبثتۺشیپۺ ےتۺںیہۺہکۺاجدنارۺوپریۺرطحۺنبادیل

ت

اجدناروںۺیکۺ’ ہۺاورۺلمکمۺاحل

رہعیۺ ۺوہیئ۔ۺ‘ ادتباءۺ

رہعیۺاراقتءۺںیہنۺہکلبۺیب

ڈاروؿۺےکۺایقسۺےکۺ ب ۺسکعۺیب

اینۺاراقتءۺاکۺااسفہنۺ

ان

ۺثحبۺالےتۺںیہۺوہۺ اؿۺیکۺا’وہۺےسجۺرظنۂیۺاراقتءۺےکۺاحیمۺسجۺوموضعۺ ۺنباومعلؾۺز ک

ےہ۔ڈاروینۺرظنرظنۺاکۺدوعیۺےہۺہکۺدورۺ)origin of man(‘دتباءۺان

اؿۺامیضۺےکۺوبزہنۺامنۺ

اۺن اچنۺنیلمۺ ب سۺلبقۺ)ape-like(احرضۺےکۺ ب یک ۺان اۺےہۺہکۺآجۺےسۺ رۺنک

ت

رہعیۺاراقتءۺوودۺ ۺآےئ۔ہیۺدوعیۺایکۺاجن

اجونروںۺےسۺیب

اؿۺاو

نۺ’رۺاسۺےکۺآنباؤۺا ب ادۺےکۺدرایمؿۺھچکۺرشوعۺوہ ۺواےلۺاسۺایقاۺلمعۺاراقتءۺےکۺدوراؿۺ ب یک ۺانککلی

ش

ۺلمکمۺوطرۺ‘ وبعریۺ زنیمۺ ۺریہۺںیھت۔ہیۺایک

اہمۺےہۺسجۺےکۺاطمقبۺ رۺاینبدیۺ

ۺےئکۺےئگۺںیہ۔ۺ‘ زرمے’ ۺالیخترکۺرظنمۺن

ت

رہفس

س۱

تککھ

ت

کت ی ی

) Australopithecus(۔ۺآرٹساول

اؿ۲

) Homo habilis(۔دقمیۺان

اؿۺ۳

) Homo erectus(۔دیساھۺڑھکاۺوہۺ ۺےنلچۺواالۺان

اؿ۴

) Homo sapiens(۔ومودہۺان

اؾۺاہندۺاونیلۺدنبرۺامنۺآنباؤۺا ب ادۺ ۺ

اونںۺےکۺن

ۺان

ت

س’اراقتءۺ س

کک تھ

ت

کت ی ی

یقیۺوبزہنۺ’ ےتہکۺںیہۺسجۺاکۺبلطمۺ‘ آرٹساولۺ

ےہ۔ۺہیۺاجدنارۺدرالصۺوبز ۺ‘ ونجبۺاا

ادیپۺوہۺیکچۺےہ۔ ب اطہینۺا

ۺدقمیۺمسقۺےکۺ اۺاورۺھچکۺںیہنۺوۺابۺن ااءۺیکۺایک

ضع نیۺملعۺرشتحیۺاال

Lord Sollyورۺارماکیۺےکۺدوۺاعیملۺرہشتۺنکاہتفۺامہ

ZuckermanاورۺProfessor Charles Oxnardۺ ۺدنکاۺہکۺہیۺ

ت

بای

سۺےکۺفلتخمۺومنونںۺ ۺیکۺیئگۺاجعمۺاقیقحتتۺ ۺہیۺن

کک تھ

ت

کت ی ی

یکۺآرٹساولۺ

ادیپۺوہیئگۺاورۺ

اونںۺےسۺیسکۺمسقۺیکۺاشمتہبۺںیہنۺرےتھکۺےھتۺ۔ۺاجونرۺاعؾۺوبزونںۺیکۺونعۺےسۺقلعتۺرےتھکۺےھتۺوۺن

ان

اینۺاراقتءۺےکۺاےلگۺرمےلحۺ ۺ

ۺان

ت

اؿ’ینعیۺ‘ وہوم’اراقتءۺ س

ےلسلسۺےکۺاجدنارۺ‘ وہوم’ےکۺدرےجۺ ۺرےتھکۺںیہ۔اراقتءۺ وتسںۺےکۺدوعےۺےکۺاطمقبۺ‘ ان

ؿۺولخماقتۺےکۺفلتخمۺا

ت

سۺیکۺتبسنۺزنکادہۺنبادیلہۺںیہۺ۔ۺاراقتءۺ س

کک تھ

ت

کت ی ی

ۺایقاۺاراقتیئۺاخہکۺ)fossils(ۺراکزاتۺآرٹساول بیتۺےسۺرھکۺ ۺایک

ت

ۺاخصۺ

ۺںیہنۺوہاۺہکۺوہومۺےلسلسۺےکۺفلتخمۺزرموںۺےکۺدرایمؿۺیسکۺمسقۺاکۺاراقتیئۺقلعتۺ

ت

بای

ومودۺےہ۔ۺوسیبںیۺ ےتۺںیہ۔ہیۺاخہکۺوصترارکۺےہۺویکہکنۺہیۺیھبکۺیھبۺن

نیۺاحویمںۺ

ت

ۺاحیمۺارٹسنۺریمۺدصیۺوسیعیۺ ۺرظنۂیۺاراقتءۺےکۺاتممزۺ اۺےہۺ)Ernst Mayr( ۺےسۺایک

ت

ارۺ ن

ت

ۺاکۺاؿۺاافلظۺ ۺاا

ت

کت کقیجقیاسۺ

یۺدرالصۺمگۺوہۺیئگۺےہ۔’:

ۺےنچنہپۺوایلۺک

ت

اؿۺی

۴۷‘ ب یک ان

ویںۺاکۺویںۺاخہکۺ ۺ

ۺ روںۺذتم ہۺک

ت

سۺ’ :اراقتءۺ س

کک تھ

ت

کت ی ی

اؿ>آرٹساول

اؿ>دقمیۺان

اؿ>دیساھۺڑھکاۺوہۺ ۺےنلچۺواالۺان

وکۺاسۺنباتۺ ۺزورۺ ومودہۺان

نیۺیکۺاحہیلۺدرنکاوتفںۺ ۺہیۺ اؿۺ ۺقیقحتۺ ۺواےلۺامہ

امہۺدقمیۺان

ت

ۺادجمۺےہ۔نۺونعۺدورسیۺونعۺیکۺ ب ۺایک

ااشکنػۺایکۺےہۺہکۺدےتیۺںیہۺہکۺاؿۺ ۺےسۺہ

ۺ ۺداینۺےکۺفلتخمۺوصحںۺ ۺن ا

تت

ۺیہۺوق اؿۺایک

اؿۺاورۺدیساھۺڑھکےۺوہۺ ۺواےلۺان

سوکدقمیۺان

کک تھ

ت

کت ی ی

۴۸ےئۺاجےتۺےھت۔آرٹساول

ۺاخصۺرگوہۺوۺ اونںۺاکۺایک

یک ۺ ب آںۺان

ۺزدنہۺاھت۔ Homo erectusم

ت

اۺےہوکۺ ب یک ۺدہعۺی

ت

Homo sapiensےکۺدرےجۺ ۺآن

neandarthalensisاورۺHomo sapiens sapiens )ۺاسۺھتۺآنبادۺےھت۔) ب یک ۺآدیم ۺیہۺےطخۺ ۺایک ۴۹ایک

ۺدقمیۺایحایتتۺ ہیۺوصرتۺاحؽۺاسۺدوعےۺ ۺ دۺ رکۺےہۺہکۺہیۺسب ۺدورسےۺےکۺآنباؤۺا ب ادۺےھت۔ۺاہرورڈۺویوینریٹسۺےکۺامہ Stephen Jayایک

Gould ۺوہ ۺےکۺنباوودۺرظنہیۺاراقتءۺ ۺاسۺیھتگۺےکۺنبارےۺ ۺاتہکۺےہۺ

ت

: اراقتءۺ س

اینۺیکۺنیتۺںیلسنۺ’

اؿ(ارگونعۺان

یقیۺدنبرۺاورۺدقمیۺان

یقیوکۺونتدنمۺونجبۺاا

ۺیہۺدورۺ ) اےۺاا ۺیھبۺلسنۺواحضۺوطرۺ ۺایک ۺومودۺرںیہۺاورۺاؿۺ ۺےسۺایک

ارےۺزےنی ۺ ۺیھبۺزنیمۺ ۺاےنپۺرعۂصۺزدنیگۺ ۺ یئۺ) ۂلسلسۺدمارج(دورسیۺلسنۺ ۺےسۺںیہنۺیلکنۺوتۺہ ںۺ ۺےسۺیسکۺایک

ک

ت

یک ۺ ب آںۺاؿۺت

اکۺایکۺ ؟ۺم

اتۺںیہنۺداھکےئ۔

۵۰‘ اراقتیئۺراحجن

اؿۺاکۺہیۺااسف

اۺنکاۺ رسۺیکۺاتکوبںۺ ۺرصتخماۺوکاراقتےئۺان اؿ’ہنۺوۺڈیمنک

ۺےکۺ‘ مینۺدنبروکۺمینۺان

ت

اع

اجونروںۺیکۺفلتخمۺاصتو ک ۺ ۺ ۺ ۺوھجیٹۺاورۺابمہغلۺآزیمۺاش

ۺاہکینۺےکۺ ۺاورۺھچکۺںیہن۔ۺ ےۺاامعتسؽۺ ےتۺوہےئۺااھچالۺایگۺےہۺوکۺاسیسنئۺاینبدۺےسۺرحموؾۺایک

د

کت

ت

ہ ت

اومرۺاورۺرتحمؾۺاسدسنئ

ۺےسۺن ۺاسدسنئاؿۺالرڈۺ یلۺذ امؿۺ ب ۺاطہینۺےکۺسب وھنجںۺ ۺاسۺوموضعۺ Lord Solly Zuckermanاونںۺ ۺےسۺایک

ۺاسۺےجیتنۺ

ۺوہ ۺےکۺنباوودۺنباآلخ

ت

ۺنباوصخلصۺاطمہعلۺایکۺوکۺاراقتءۺ س

ت

سۺوفلصۺاکۺدنپرہۺ ب سۺی

کک تھ

ت

کت ی ی

ۺقیقحتۺیکۺاورۺآرٹساول

ت

ۺےچنہپۺہکۺتقیقحۺ ۺ ب ںۺی

اۺوہ۔ۺااسیۺ یئۺرجشہۺبصنۺن انکاۺںیہنۺ

ت

اونںۺ ۺوبزہنۺامنۺولخمؼۺےسۺ ن

اۺوۺان

ت

اجن

Zuckerman ۺدپسچلۺ کف’ ۺایک کفۺےکۺاطمۺقبۺ‘ اسیسنئۺطی و ؾۺ ۺلمتشمۺاھتۺںیہنجۺوہۺاسیسنئۺنکاۺریغۺاسیسنئۺاتھجمسۺاھت۔ۺاسۺطیعلکفۺاؿۺ نکا۔ہیۺطی

و ؾۺوہۺںیہۺنجۺیکۺاینبدۺوھٹسۺادعادوۺامش) the most scientific(‘ ااہتنیئۺاسیسنئۺ’عل

و ؾۺاورۺرھبۺعلر ۺوہۺےسیجۺہکۺایمیکاۺورۺایعیبطۺتۺ۔اؿۺےکۺدعبۺایحایتۺرکۺ

ۺےسۺزنکادہۺ یۺرسےۺ وکےسجۺسب

کفۺےکۺآخ و ؾۺآےتۺںیہ۔اسۺطیعلاےہوکۺ‘ ریغۺاسیسنئ’اعمرشرکۺ

ت

extra-sensory(‘ ااضیفۺیسحۺادرا ’ وصترۺایکۺاجن

perceptions(ۺ ۺ ینعیۺیلیٹۺیھتیپۺاورۺیٹھچۺسحۺےسیجۺوصتراتۺرےھکۺےئگۺںیہ

ۺےسۺآخ اینۺاراقتء’۔ۺسب

Zuckermanاکۺادنراجۺایکۺایگۺےہ۔‘ان

اۺےہ۔ۺ

ت

اےنپۺادتسالؽۺ ۺویںۺشیپۺ ن

یضۺایحایترکۺاسسنئۺےکۺاےسیۺوبعشںۺالثمۺاموراےئۺیسحۺادرا ۺ’

ۺ ۺدیساھۺا

ۺےسۺہ

ت

extrasensory(مہۺرھپۺرعمویضۺچسۺیکۺرہفس

perception (ارخیۺیکۺرشتحیۺوک

ت

اینۺراکزۺیکۺن

ےتھۺںیہۺہکۺاہجںۺالہۺنیقیۺنکاۺان

ۺ ب ب

( یکۺاجی

ت

اۺنکممۺےہۺ۔اورۺ) اراقتءۺ س

ۺزیچۺاکۺوہن ےکۺےئلۺہ

ۺ ۺتہبۺاۺاضتمدۺنباوتںۺ ۺنیقیۺ اتیلۺےہ۔ۺ) اراقتءۺ (اہجں

تت

ۺیہۺوق ۵۱‘ہتخپۺنیقیۺرےنھکۺواالۺضعبۺاواقتۺایک

اینۺاراقتءۺیکۺہیۺاہکینۺزنیمۺےسۺ ب ۺآدمۺوہ ۺواےلۺدنچۺراکزوںۺیکۺنبا

بااہنۺوتاحیضتۺےسۺزنکادہۺ یئۺتیثیحۺںیہنۺریتھک۔ۺہیۺراکزۺنکاۺوفلصۺاےسیۺولوگںۺ ۺان صت

ت

معی

ۺ

ت

بی

درنکاتفۺےیکۺوۺاےنپۺرظنرظنۺےسۺالبۺ ےچۺےھجمسوکۺادنوھںۺیکۺرطحۺےکپچۺوہےئۺںیہ۔ۺۺ

آھکنۺاورۺاکؿۺاکۺینفۺاظنؾۺ

ۺوموصؽۺںیہنۺوہاۺوکۺآھکن

ت

ۺےسۺابۺی ب

ۺاورۺوموضعۺسجۺاکۺوابۺرظنہیۺاراقتءۺیکۺاجی ۺاورۺاکؿۺیکۺوقتۺادرا ۺاکۺرتہبنیۺایعمرۺےہ۔ۺایک

ےۺوایلۺاعشںیعۺ دۂۺمشچۺ ۺ‘مہۺسکۺرطحۺدےتھکیۺںیہ’آھکنۺےکۺوموضعۺیکۺرطػۺآ ۺےسۺےلہپۺآےیئۺمہۺاسۺ اؽۺاکۺرصتخماۺوابۺدےتیۺںیہۺہکۺ

کلی

ن۔یسکۺےشۺےسۺ

ۺوھچیٹۺاۺ او ۺےسۺےچینۺیکۺتمسۺڑپرکۺںیہ۔اہیںۺروینشۺیکۺہیۺ ںینۺویلخںۺےکۺذرےعیۺ ب یق اروںۺ ۺدبتلیۺوہاجرکۺںیہۺاۺورۺوہۺدامغۺےکۺبقعۺ ۺواعقۺایک

اش

اروںۺاکۺادرا ۺلسلسمۺیئکۺرمالحۺےسۺزگر ۺےکۺدعبۺوصت ک ۺیک

ۺ ۺاؿۺ ب یقۺاش

ۺاگنہۺےتہکۺںیہ۔دامغۺےکۺاسۺرمک

اۺہگجۺچنہپۺاجےتۺںیہۺےسجۺرمک

ت

ۺلکشۺ ۺایکۺاجن

ۺوکۺآےیئۺمہۺھچکۺوغروۺرکفۺ ےتۺںیہ۔ۺےہ۔اسۺیکینکتۺسپۺرظنمۺ ۺذنہۺ ۺرےتھکۺوہےئ

ۺںیہنۺچنہپۺیتکسۺاہجںۺ) insulated(دامغۺروینشۺےسۺوجحمز

ت

ۺےہۺاورۺروینشۺاسۺاقمؾۺی اریک

ت

اےہ۔ۺاسۺےسۺرمادۺہیۺےہۺہکۺدامغۺاکۺادنروینۺہصحۺنبالکلۺن

ت

وہن

ۺاگنہۺ

ۺےہۺاہجں)centre of vision(دامغۺواعقۺےہ۔وہۺہگجۺےسجۺرمک اریک

ت

ایک ۺاسۺدقرۺ ےتہکۺںیہۺلمکمۺوطرۺ ۺن

ۺروینشۺیھبکۺںیہنۺچنہپۺن ارک۔ہیۺش

ت

ی

نیۺیتکمچۺدیتکمۺداینۺدھکی

ت

ۺرونشۺ نیۺہگجۺ ۺیھبۺایک

ت

ۺ اریک

ت

امہۺوکۺمہۺاسۺن

ت

ۺاقمؾۺ یئۺاورۺآپۺہنۺاجےتنۺوہں۔ن اریک

ت

ۺاقمؾۺےہۺانتجۺن اریک

ت

ۺںیہ۔ۺن

ت

ۺتکس

کہہۺ ۺےسۺاقرصۺےہ۔اثمؽۺادقسرۺواحضۺاورۺامننکاںۺوہرکۺےہۺہکۺوسیبںیۺدص) image(آھکنۺ ۺےننبۺوایلۺوصت ک بت ی

سیۺیکۺانکیٹولیجۺیھبۺایسیۺاصػۺاورۺواحضۺ

رگدۺرظنۺ ےکۺوطرۺ ۺآپۺسجۺاتکبۺ ۺڑپےتھۺںیہۺاےسۺدںیھکیۺوکاؿۺاہوھتںۺ ۺرظنۺڈاںیلۺنجۺےسۺآپۺاتکبۺ ۺاھتےتمۺںیہوکۺابۺاانپۺرسۺااھٹںیئۺاورۺارد

کہہۺیسکۺاورۺہگجبت ی

س یقۺنکاہتفۺرکسنیۺیھبۺوکےسجۺداینۺےکۺیسکۺرتہبنیۺ ڈاںیل۔۔۔ایکۺآپۺ ۺاسۺدقرۺاصػۺاورۺامننکاںۺ

ت

ۺےسۺ ۺہکۺیٹۺویۺیکۺسب

ت

دیھکیۺےہ؟ۺاہیںۺی

ادیۺبکہہۺہسۺاب

بت ی

سکہہۺںیہنۺدےۺیتکس۔ۺہیۺ

بت ی

سوکۺرنیگنۺاورۺااہتنیئۺواحضۺوہرکۺ)three-dimensional(یٹۺویۺےکۺاکتعنصرۺ ۺ نکاۺوہوکۺآپۺ ایسیۺواحضۺ

ار

کہہۺاحلصۺ ۺےکۺےئلۺہ

بت ی

س ےۺروبقںۺ ۺےہ۔ۺایسیۺواحضۺ

ےۺ ب

اںۺںیہ۔اسۺدصقمۺےکۺوصحؽۺےکۺےئلۺ ب

وںۺارئنیجنۺ ۺاسؽۺےسۺزادئۺرعےصۺےسۺ ش

ۺنبارۺرھپۺیٹۺویۺرکسنیۺاورۺاےنپۺاہوھتں انئۺایترۺےئکۺےئگۺںیہ۔آپۺایک

ۺاھتیمۺاتکبۺ ۺرظنۺ اکراخ ۺاقمئۺےئکۺےئگۺوکۺاکیفۺقیقحتۺیکۺیئگۺاوریئکۺوصنمےبۺاورۺڈ ک

ادیدوڑاںیئۺ۔ۺآپۺدںیھکیۺےگۺہکب ؼۺےہ۔العوہۺازںیۺیٹۺویۺرکسنیۺآپۺ ۺدواب

-two(ۺدوونںۺےکۺاصػۺزیتۺاورۺواحضۺوہ ۺ ۺرہگاۺا

dimensional (ۺںیہۺسجۺ ۺاایشءۺیلۺابملیئۺاورۺوچڑایئۺےکۺالعوہۺرہگایئۺیھبۺوہرکۺ

ت

ادیۺرظنمۺدھکیۺتکسباۺےہۺہکبجۺآپۺاینپۺآوھکنںۺےسۺہسۺاب

ت

سکعۺداھکن

ےہ۔ۺ

اروںۺارئنیجن

ۺےہۺہکۺاوھنںۺیئکۺ ب ںۺےسۺہ

ت

ۺچنہپۺںیکس۔ہیۺدرس

ت

اینۺآھکنۺ ۺےننبۺوایلۺوصت ک ۺےکۺایعمرۺی

اہکۺان

ت

ۺہسۺیتہجۺیٹۺویۺ ۺیکۺ ششۺ ۺرےہۺںیہۺن

ۺونصمیع یک ۺ ب آںۺہیۺضحمۺایک

اھےئۺریغبۺاےسۺدانھکیۺنکممۺںیہن۔م

ادیۺیٹۺویۺاظنؾۺ ۺایلۺےہۺنکیلۺآوھکنںۺ ۺوصخمصۺکنیعۺخ

بۺہسۺاب ا ۺایک

بدۺےہۺسجۺہسۺاب

ۺاکذغیۺاسۺرظنمۺاتگلۺےہ۔آھکنۺیکۺرطحۺیکۺواحضۺاورۺامننکاںۺوصت ک ۺایترۺ ۺانیلیھبکۺنکممۺوہۺیہ اۺددنھالۺاورۺشیپۺرظنمایک

ںیہنۺاکس۔ۺرمیکہۺاورۺیٹۺویۺ اکۺسپۺرظنمۺ ب

اۺےہ۔ۺۺ

ت

دوونںۺ ۺوصت ک ۺاکۺایعمرۺرگۺاجن

کہہۺایترۺ بت ی

س ۺواالۺاکیمیکینۺلمعۺاافتاقۺوودۺ ۺآنکا۔ابۺارگۺآپۺےسۺ یئۺہیۺےہکۺہکۺآپۺےکۺرمکےۺ ۺراھکۺاراقتءۺ وتسںۺاکۺدوعیۺےہۺہکۺواحضۺاورۺامننکاںۺ

ۺو‘ اافتؼ’یلیٹۺوژؿۺ ۺاافتؼۺےسۺاجکیۺوہۺےئگۺاورۺاوھنںۺ ۺوصت ک ۺشیپۺ ۺواالۺہیۺآہلۺ ۺڈاالوکۺوتۺآپۺایکۺ ںیچۺےگ؟ۺوہ

ۺےسۺنبۺایگۺوکۺاسۺےکۺاسرےۺوہ ہۺسب

ۺ؟ۺھچکۺےسیکۺ ۺےتیلۺںیہ

ت

ادۺںیہنۺ ۺتکس

اروںۺاا

ۺوۺہ

اۺےہۺاافتاقۺلکشتمۺںیہنۺوہاتکسۺاھتۺوتۺرھپۺہیۺنباتۺنبالکلۺایعںۺےہۺہکۺ

ت

اہتخپۺوصت ک ۺشیپۺ ن

ۺااسیۺآہلۺوۺآھکنۺیکۺتبسنۺزنکادہۺن آھکنۺاورۺآھکنۺ ۺےننبۺوایلۺوصت ک ۺیھبۺارگۺایک

ےکۺذرےعیۺڑکپۺاتیلےہۺاورۺ)auricle(ؿۺاکۺریبوینۺہصحۺاردۺرگدۺیکۺآوازوںۺ ۺالہلۺوگشۺاافتاقۺلکشتمۺںیہنۺوہیتکسۺ۔ۺیہیۺوصرتۺاحؽۺاکؿۺےسۺقلعتمۺےہ۔ۺاک

ۺا

ت

اتۺ ۺدشتۺدیپاۺ ۺےکۺاکؿۺےکۺادنروینۺےصحۺی

اۺےہ؛ۺاںیہنۺاکؿۺےکۺدرایمینۺےصحۺیکۺتمسۺ ۺداتیۺےہۺ؛اکؿۺاکۺہیۺدرایمینۺہصحۺوصرکۺاراعتش

ت

لیسۺ ن

ت

ؿۺیکۺ

اتۺ

ۺ ۺاجۺ نبایقۺےکۺاکؿۺاکۺادنروینۺہصحۺاؿۺاراعتش

ت

ۺامسع

ۺاکۺلمعۺیھبۺدامغۺےکۺرمک

ت

اروںۺ ۺدبؽۺ ۺدامغۺ ۺ ۺداتیۺےہ۔ۺآھکنۺیکۺرطحۺوکامسع

ۺ ب یقۺاش

اۺےہ۔ۺ

ت

رمالحۺےطۺ ن

ا

ت

اۺےہۺسجۺرطحۺروینشۺےسۺوجحمزۺوہن

ت

ینعیۺوہۺیسکۺ: ےہ اکؿۺیکۺوصرتۺاحؽۺیھبۺآھکنۺیکۺادنروینۺوصراحتؽۺیکۺامدننۺےہ۔ینعیۺدامغۺآوازۺےسۺااۺرطحۺلصفنمۺوہن

ۺ ےہۺانتکۺیہۺوشرۺولغۺویکںۺہنۺوہۺدامغۺاکۺادنروینۺہصحۺلمکمۺوطرۺ ۺاخومشۺاورۺےب اےہ۔ۺاسۺےکۺآوازۺ ۺاےنپۺادنرۺدالخۺوہ ۺںیہنۺداتی۔ۺانچہچۺنباہ

ت

ۺآوازۺوہن

نیۺآوازںیۺادرا ۺن ارکۺںیہ۔آوازۺےسۺوجحمزۺاےنپۺاسۺدامغۺ ۺآپۺآررٹسیکاۺیک

ت

ۺںیہۺاورۺ ۺوجہؾۺاقمؾۺاکۺوشروۺلغۺیھبۺانسیئۺداتیۺ نباوودۺدامغۺ ۺواحضۺ

ت

دںینھۺنس

ۺآےلۺےسۺآپۺےکۺدامغۺ ۺآوازۺیکۺحطسۺیکۺامیپشئۺیکۺاجےئۺوتۺولعمؾۺوہاگۺہکۺواہںۺلمکمۺاخومیشۺاھچیئۺےہ امہۺارگۺااۺےحملۺیسکۺانمسب

ت

۔ۺۺےہ۔ۺن

ۺایسیۺآوازۺدیپاۺ ۺاسیجہکۺوصت ک ۺےکۺوحاےلۺےسۺنباتۺوہیئوکیئکۺداہویئںۺےسۺایک

ت

ۺ بک

ی

ت

ۺاورۺاسۺاکۺااعدہۺ ۺیکۺیھبۺ ششۺیکۺاجرکۺریہۺےہۺوۺالصۺےسۺا

ا ۺےکۺاظنؾۺ اورۺآوازۺاکۺادرا ۺ ۺ)high-fidelity systems(وہ۔ۺاؿۺ وششںۺاکۺہجیتنۺآوازۺ ۺوفحمظۺ ۺےکۺآالتوکۺآوازۺ ۺنمۺوۺنعۺدہ

ۺانکیٹولیج

ت

ۺایسیۺواحضۺاورۺاصػۺآوازۺ یکۺونیشمںۺیکۺلکشۺ ۺاسےنمۺآنکاۺےہ۔ۺنکیلۺامتؾۺ

ت

نیۺےکۺرصموػۺاکرۺرےنہۺےکۺنباوودۺابۺی اروںۺارئنیجنۺاورۺامہ

اورۺہ

نیۺایعمرۺےکۺاہیئۺاف

ت

یۺینپمکۺےکۺایترۺ دہۺایلعۺ

ۺےسۺ ب اۺےہ۔ۺومیقیسۺیکۺتعنصۺ ۺسب

ت

آوازۺ ۺ(یئۺاظنؾاحلصۺںیہنۺوہۺیکسۺےہۺینتجۺہکۺاکؿۺوخدۺووصؽۺ ن

ا ۺےکۺآال اۺ HI-FI systems) تنیعۺاطمقبۺالصۺدہ

ت

اۺےہۺوتۺاسۺاکۺھچکۺہصحۺاضعئۺوہۺاجن

ت

ۺیھبۺآوازۺ ۺراکیرڈۺایکۺاجن بب

اکۺوصترۺےئجیکۺ۔ۺاؿۺآالتۺ ۺج

اینۺمسجۺیکۺانکیٹ

امہۺان

ت

ۺاکسسریۺانسیئۺدیتیۺےہ۔ۺن ۺآپۺاہیئۺافیئۺاکۺنٹبۺدنباےتۺںیہۺوتۺآپۺ ۺومیقیسۺےکۺآاغزۺےسۺلبقۺہشیمہۺایک بب

یلۺولیجۺےسۺدیپاۺوہ ۺواےہۺنکاۺج

اار

ش

ت

ی

یاینۺاکؿۺ ۺڑپ ۺوایلۺآوازۺیھبکۺیھبۺیسکۺاکسسریۺنکاۺاضفیئۺا

ۺواحضۺاورۺاصػۺوہرکۺںیہ۔ۺان

ت

کےکۺاسھتۺانسیئۺںیہنۺ) atmospherics(آوازںیۺاہنی

اۺےہۺسجۺرطحۺہکۺوہۺوہرکۺےہۺینعیۺواحضۺا

ت

اؿۺیکۺدیتیۺاسیجۺہکۺاہیئۺافیئۺآالتۺ ۺانسیئۺدیتیۺےہ۔اکؿۺآوازۺاکۺنبالکلۺااۺرطحۺادرا ۺ ن

ۺےسۺان بب

ورۺاصػ۔ج

ۺوہیئۺےہۺااۺرطحۺوہراہۺےہ۔ۺۺ

اؿۺاکۺایترۺ دہۺ یئۺیھبۺرصبیۺنکاۺیعمسۺآہلۺایسحیئۺولعمامتۺاکۺادرا ۺ ۺ ۺآھکنۺاورۺاکؿۺانتجۺاسحسۺاورۺاکایمبۺںیہنۺوہ

ۺوکان

ت

ۺاکسےہ۔ۺآجۺی

ۺیکۺ وتیحںۺاکۺقلعتۺےہوکۺاؿۺےسۺآےگۺیئکۺ

ۺدےنھکیۺاورۺنس

ت

امہۺاہجںۺی

ت

اۺزنکادہۺمیظعۺتقیقحۺومودےہۺ۔ۺن

گ

اۺےہۺسکۺیکۺکلمۺےہ؟ۺ

ت

وہۺوعشرۺودروؿۺدامغۺداتھکیۺاورۺس

یۺےہ؟ۺ

ت

ھتگ

ی

ۺیتنسۺاورۺالگبۺیکۺکہمۺ ۺ

ویںۺیکۺاہچہچہ

یوکدںینھۺاورۺخ

ت

ھتکک ی

دامغۺےکۺادنرۺوہۺایکۺزیچۺےہۺوۺاسۺ ششکۺداینۺ ۺد

ا ۺےسۺدالخۺوہ ۺواےلۺاجیہ

اؿۺیکۺآۺوھکنںوکۺاکونںۺاورۺن

اتۺنکاۺرحتاکتۺ ب یقۺایمیکیئۺااصعیبۺرہلوںۺان

electro-chemical nervous(ن

impulses(ۺتہبۺاۺالیصفتتۺںیلمۺیگۺہک

ت

ب یکۺلکشۺ ۺدامغۺیکۺرطػۺرفسۺ ےتۺںیہ۔ۺایحایتۺتوکۺایلعفتۺاورۺایحرکۺایمیکۺیکۺاتکوبںۺ ۺآپۺ ۺاسۺیکۺنبای

امہۺاسۺوموضعۺ ۺاؿۺ

ت

ؿۺ ب یقۺایمیکیئۺااصعیبۺرہلوںۺاکۺدامغۺ ۺوصت ک ۺےسیکۺلکشتمۺوہرکۺےہ۔ن نیۺتقیقحۺیھبکۺںیہنۺےلمۺیگۺہکۺدامغۺ ۺا

ت

اتکوبںۺ ۺہیۺامہۺ

ا ۺیکۺرضورت

ۺااسیۺوعشرومودۺےہۺوآھکنوکۺاکؿۺاورۺن اۺےہ؟ۺدامغۺےکۺادنرۺایک

ت

کہااتوکۺاوصاتوکوبۺاورۺایسحیئۺوصرتۺےکۺوطرۺ ۺ ؿۺادرا ۺ نبت ی

سوسحمسۺےیکۺ

وکۺرچیبۺیکۺہتۺاورۺیبصعۺ)nerves( ۺاتیلۺےہ۔ۺہیۺوعشرۺسکۺیکۺکلمۺےہ؟ۺاسۺارم ۺ یئۺہبشۺںیہنۺہکۺاسۺوعشرۺاکااصعبۺ ریغبۺاؿۺامتؾۺااسحاستۺاکۺادرا

ےشۺامدےۺ ۺ ۺنجۺاکاامیؿۺےہۺہکۺہ

ت

ۺ ۺواےلۺامدہۺ س

ت

کلمتشمۺےہوکۺایلختوکۺنجۺ ۺدامغۺلمتشمۺےہوکۺےسۺ یئۺقلعتۺںیہن۔یہیۺوہجۺےہۺہکۺڈاروؿۺیکۺامحی

۔ۺاؿۺ االتۺاکۺ

ت

یئۺوابۺشیپۺںیہنۺ ۺتکس

ۺےکۺےئلۺاکؿۺیک۔ۺالعوہۺ‘ روح’ویکہکنۺہیۺوعشرۺ

کہہۺدےنھکیۺےکۺےیلۺہنۺوتۺآوھکنںۺیکۺرضورتۺےہۺہنۺیہۺآوازۺنسبت ی

سےہۺےسجۺاہللۺاعتیلۺ ۺ ۺایک۔ۺاسۺروحۺ ۺ

ازںیۺاےسۺ ےنچۺےکۺےئلۺدامغۺیکۺیھبۺرضورتۺںیہن۔ۺۺ

سۺواحضۺاسیسنئۺتقیقحۺاکۺاطمہعلۺ ۺصخشۺ ۺ ےیہۺہکۺوہۺاقدرۺقلطمۺاا

اعتیلۺےکۺقلعتمۺوغرۺوۺرکفۺ ےوکۺاسۺےسۺڈۺرےۺاورۺاسۺیکۺانپہۺبلطۺهللا ۺواےلۺہ

ادیوکۺرنیگنوکۺاسہیۺدارۺاورۺروبۺااہتنیئۺادنریھیۺہگجۺ ۺہسۺاب ۺلمتشمۺایک

کنشۺوصرتۺ ۺومسۺداتیۺ ےۺ۔اہللۺاعتیلۺاسریۺاکانئتۺ ۺضحمۺدنچۺرمعبۺیٹنیسۺم

ےہ۔ۺۺ

ۺاامیؿۺام

ت

دہۺ س

ۺااسیۺدوعیۺےہۺوۺواحضۺوطرۺ ۺاسیسنئۺقیقحتۺےکۺ ب الخػۺ امہۺیکۺںیہۺاؿۺےسۺہتپۺاتلچۺےہۺہکۺرظنۂیۺاراقتءۺایک

ۺمہۺ ۺوولعمامتۺا

ت

ےہ۔ۺادتباےئۺایحتۺابۺی

ۺ دہۺاراقتیئۺاکیمیکینۺلمعۺ

اوکۺاسۺےکۺوجت ک

ت

یئۺاراقتیئۺوقتۺںیہنۺرےتھکۺاورۺراکزاتۺہیۺےکۺنبارےۺ ۺاسۺرظنرظنۺاکۺدوعیۺاسسنئۺےکۺاسھتۺلیمۺںیہنۺاھکن

ۺ ےتۺںیہۺہکۺدرایمینۺااکشؽۺوۺاسۺرظنرظنۺاکۺوازۺنبۺیتکسۺںیھتۺاؿۺاکۺرسےۺےسۺ یئۺوودۺیہۺہنۺاھت۔انچہچۺہیۺالزؾۺےہۺہکۺرظنۂیۺار

ت

بای

ۺریغۺاسیسنئۺن اقتءۺ ۺایک

ارخیۺ ۺتہبۺےسۺرظننکاتۺالثمۺزنیمۺ

ت

ۺےئگ۔ۺۺایخؽۺھجمسۺ ۺ دۺ ۺدنکاۺاجےئ۔ن

ۺانھجمسۺااۺرطحۺاسیسنئۺاڈنجیےۺےسۺاخرجۺ ۺدیک

ۺاکانئتۺاکۺرمک

اۺےہۺیتحۺہکۺھچکۺولگۺاسۺرظنرظنۺ ۺوہ ۺوایلۺدیقنتۺ ۺ

ت

ۺویکں؟ۺ‘ اسسنئۺ ۺہلمح’رگمۺرظنۂیۺاراقتءۺربجاۺاسسنئۺےکۺاڈنجیےۺ ۺراھکۺاجن

ارۺدےتیۺںیہ۔آخ

ت

ا

ۺرظنۂیۺار دیک

ۺہیۺےہۺہکۺضعبۺوقلحںۺےکۺ ب ۺےفسلفۺےکۺادناھۺددنھۺدقتعمۺوہےتۺںیہۺاورۺااکسۺسب

ت

ۺدیقعہۺےہ۔ۺہیۺےقلحۺامدہۺ س

ازگ ک ۺوکۺہتخپۺاورۺاب

ۺن اقتءۺایک

ۺہیۺ چۺ ۺاانپےتۺںیہۺہکۺرصػۺیہیۺوہۺوادحۺامدیۺہفسلفۺےہۺوۺاکرۺاخہنۺدقرتۺیکۺاکر دیگۺواحضۺ ۺاتکسۺےہ۔ۺۺ

ت

ک

ڈارون

ت

کت کقیجقیۺاینیجتۺ ہیۺارمۺدیپسچلۺےسۺاخیلۺںیہنۺہکۺاےسیۺولگۺاسۺ

ۺوہشمرۺامہ ارۺ ےتۺرےتہۺںیہ۔اہرورڈۺویوینریٹسۺےسۺقلعتۺرےنھکۺواےلۺایک

ت

اکۺوخدۺیھبۺواتقۺوفاتقۺاا

ۺ

ۺررچڈۺاۺویلن

ت

ۺاسسنئۺRichard C.Lewontinاورۺاصػۺوگۺاراقتءۺ س ۺاوراسۺےکۺدعبۺایک

ت

ۺامدہۺ س ۺےسۺےلہپۺایک اۺےہۺہکۺوہۺسب

ت

ارۺ ن

ت

اا

داؿۺےہ۔ۺۺ

ارکۺداینۺیکۺامدیۺوتحیضۺاسسنئۺےکۺرطقیۺاکرۺاورۺوقانینۺےسۺوبجمرۺوہۺ ۺمیلستۺیکۺےہ۔ہکلبۺاسۺےکۺ ب سکعۺامدیۺاابسبۺےکۺاسھتۺااسیںیہنۺےہۺہکۺمہۺ’ ۺاظمہ

ۺااسیالہحئۺلمعۺایترۺ ںیۺوۺامدیۺوتاحیضتۺاسےنم اریۺارختسایجۺوایگتسبۺںیمہۺوبجمرۺ رکۺےہۺہکۺمہۺنبااضہطبۺقیقحتۺاورۺرظننکاتۺاکۺایک اآانشۺالےئۺوکۺ ہ

وخاہۺہیۺوتاحیضتۺن

ۺیعطقۺتقیقحۺےہۺاورۺمہۺیسکۺااہلیمۺوصترۺ ۺادنرۺآ ۺیکۺااج یک ۺ ب آںۺامداتییک

زتۺںیہنۺدےۺےکۺےئلۺینتکۺیہۺریغو ب اینۺاورۺ ارسارۺیہۺویکںۺہنۺوہں۔م

۔

ت

۵۲‘تکس

ۺیسکۺوبثتۺےکۺریغبۺمیلستۺایکۺایگۺااسیۺدیقع

ت

ک

اتۺواحضۺ ےتۺںیہۺہکۺڈارون

ہۺےہۺےسجۺرصػۺاسۺےئلۺزدنہۺراھکۺایگۺےہۺہکۺاسۺےسۺامدہۺ یتسۺاسۺرطحۺےکۺرصحیۺایبن

اۺےہۺہکۺامدےۺےکۺ اۺ یئۺاورۺیتسہۺومودۺںیہنۺےہۺاسۺےئلۺہیۺرصمۺےہۺہکۺزدنیگۺ ۺےبۺاجؿۺاورۺےب

ت

ۺیتلمۺےہ۔ۺہیۺدیقعہۺدوعیۺ ن

ت

کۺوعشرۺامدےۺ ۺوودۺ ۺوقتی

ودۺزدنہۺاوناعۺالثمۺ دنےوکۺایلھچمںۺوکۺزراےفۺوکۺےتیچوکۺڑیکےۺوکمڑےۺوکۺااجشروکۺوھپؽوکۺولیہۺایلھچمںۺاطعۺایکۺےہ۔ۺہیۺدضبۺےہۺہکۺالوھکںۺ وڑوںۺیکۺدعتادۺ ۺوم

یتکۺیلجبۺےکۺنبایمہۺاعت تۺےکۺےجیتنۺ ۺےبۺاجؿۺامدےۺےسۺمنج

اؿۺریغۺاجدنارۺامدےۺےسۺوودۺ ۺآںیئ۔ۺادنیگۺ ۺ ب یتسۺنبارشۺاورۺک

ۺایل۔ہیۺنباتۺاورۺان

اہکۺوہۺ اسسنئۺاورۺادتسالؽۺدوونںۺےس

ت

ۺےکۺربملعدارۺاسۺاکۺدافعۺرصػۺاسۺےئلۺ ےتۺںیہۺن

ت

ک

ااہلیمۺوصترۺ ۺادنرۺآ ۺےسۺ’ اصتمدؾۺےہ۔ۺاسۺےکۺنباوودۺڈارون

‘ رو ۺںیکس۔

ۺاخقلوۺصخشۺاجدناروںۺیکۺادتباءۺ ۺامدہۺ اتسہنۺبصعتۺیکۺرظنۺےسۺںیہنۺداتھکیۺےہۺوۺہۺاسۺیقیقحۺاچسیئۺ ۺاچہپؿۺےلۺاگہکۺاسریۺزدنہۺولخمؼۺا ۺیکۺاکررگییۺےہۺوۺیک

وںۺ ۺاینپۺتمکحۺےکۺلکۺوقتۺوکۺمیکحۺاورمیلعۺےہ۔ۺہیۺاخقلۺاہللۺاعتیلۺےہۺوۺاسریۺاکانئتۺ ۺدعؾۺےسۺوودۺ ۺالنکاۺوکاےسۺاکلمۺلکشۺاطعۺیکۺاورۺامتؾۺزدنہۺزیچ

اطمقبۺاخصۺوعضۺیشخب۔ۺ

ۺھچکۺاجےننۺاورۺےنھجمسۺ اوہنںۺ ۺرعضۺایکۺصقنۺےسۺن ا ۺوتۺآپۺیہۺیکۺذاتۺےہ۔ۺمہۺسبۺاانتۺیہۺملعۺرےتھک’ ںیہۺانتجۺآپۺ ۺمہۺ ۺدےۺدنکاۺےہ۔ۺتقیقحۺ ۺسب

‘ واالۺآپۺےکۺ اۺ یئۺںیہن۔

)۳۲: رۃۺارقبلہ(

Notes

1 .Richard Dawkins, Climbing Mount Improbable, W.W. Norton &Company,1996 ,

p.4 .

2 .Gordon Rattray Taylor, The Great Evolution Mystery, Harper and Row Publishers,

1983, p 222 .

3 .Charles Darwin, The Origin of Species: A Facsimile of the First Edition, Harvard

University Press,1964, p. 233

4 .Gardner Soul, Strange Things Animals Do, G..P.Putnam's Son, New York, 1970 ,

p.89

5 .Gardner Soul, Strange Things Animals Do, G..P.Putnam's Son, New York ,1970 ,

p.90

6 .Liz Bomford, Camuflage and Colour, Boxtree Ltd., London, 1992 ,p.108

7 .The Guinness Encyclopedia of the Living World, Guinness Publishing ,s.164

8 .National Geographic, November 1996, Vol.190, No.5, p.106

9 .National Geographic, November 1996, Vol.190, No.5, p.111

10 .Bilim ve Teknik Gorsel Bilim ve Teknik Ansiklopedisi (Science and Technology

Gorsel Science and Technology Encyclopedia), p.494, 495

11 .Bates Hayvanlar Ansiklopedisi (Bates Encyclopedia of Animals), p.244

12 .Natural History, Tools of the Trade ,3/95 ,p.48

13 .National Geography, All Eyes on Jumping Spiders, September 1991 ,pp.43-64

14 .Natural History, Samurai Spiders, 3/95, p.45

15 .Natural History, Samurai Spiders, 3/95, p.45

16 .National Geography, All Eyes on Jumping Spiders, September 1991, p.51

17 .Karl Von Frisch, Ten Little Housemates, Pergamon Press, London, 1960, p.110

18 .Bilim ve Teknik Dergisi )Journal of Science and Technology), no 190, p.4

19 .Cemal Yildirim, Evrim Kurami ve Bagnazlik (The Theory of Evolution and

Bigotry), Bilgi Yayinlari ,p.195

20 .Bilim ve Tenik Gorsel Bilim veTeknik Ansiklopedisi (Science and Technology

Gorsel Science and Technology Encyclopedia), p.1087

21 .Technology Review, Synthetic Spider Silk, October 1994, p.16

22 .Discover, How Spiders Make Their Silk, October 1998, p.34

23 .Discover, How Spiders Make Their Silk, October 1998, p.34

24 .Endeavour, The Structure and Properties of Spider Silk, January 1986, no 10, p.

37

25 .Scientific American, Spider Webs and Silks, March 1992, p.70

26 .Science News, Computer Reveals Clues to Spiderwebs, 21 January 1995

27 .Scientific American, Spider Webs and Silks ,March 1992, p.70

28 .Bilim ve Teknik Dergisi (Journal of Science and Technology), No 342, May 1996,

p.100

29 .Science et Vie, L'economie de la toile d'araignee, January 1999, No.976, p.30

30 .Scientific American, Spider Webs and Silks, March 1992, p.74

31 .Bilim ve Teknik Gorsel Bilim veTeknik Ansiklopedisi (Science and Technology

Gorsel Science and Technology Encyclopedia), p.1090

32 .Bilim ve Teknik Gorsel Bilim veTeknik Ansiklopedisi )Science and Technology

Gorsel Science and Technology Encyclopedia( ,p.1088

33 .Hugh Ross, The Fingerprint of God, p.50

34 .Sidney Fox, Klaus Dose, Molecular Evolution and The Origin of Life, New York:

Marcel Dekker ,1977.p.2

35 .Alexander I. Oparin, Origin of Life, (1936) New York, Dover Publications, 1953

(Reprint), p.196

36" .New Evidence on Evolution of Early Atmosphere and Life", Bulletin of the

American Meteorological Society, Vol 63 ,November 1982, p.1328-1330

37 .Stanley Miller, Molecular Evolution of Life :Current Status of the Prebiotic

Synthesis of Small Molecules, 1986, p.7

38 .Jeffrey Bada, Earth, February 1998, p.40

39 .Leslie E. Orgel, "The Origin of Life on Earth", Scientific American, Vol 271,

October 1994, p.78

40 .Charles Darwin, The Origin of Species: A Facsimile of the First Edition, Harvard

University Press, 1964, p.189

41 .Charles Darwin, The Origin of Species: A Facsimile of the First Edition, Harvard

University Press, 1964, p.184

42 .B.G. Ranganathan, Origins?, Pennsylvania: The Banner Of Truth Trust, 1988

43 .Charles Darwin, The Origin of Species: A Facsimile of the First Edition, Harvard

University Press, 1964, p.179

44 .Derek A. Ager, "The Nature of the Fossil Record", Proceedings of the British

Geological Association, vol 87, 1976 ,p.133

45 .Douglas J. Futuyma, Science on Trial, New York: Pantheon Books ,1983 .p.197

46 .Solly Zuckerman, Beyond The Ivory Tower, New York: Toplinger Publications,

1970, p.75-94; Charles E. Oxnard, "The Place of Australopithecines in Human

Evolution: Grounds for Doubt,", Nature, Cilt 258, s.389

47 .J.Rennie, " Darwin's Current Bulldog: Ernst Mayr", Scientific American,

December 1992

48 .Alan Walker, Science, vol. 207, 1980, p.1103; A.J.Kelso, Physical Anthropology,

1st ed., New York: J.B.Lipincott Co., 1970, p.221; M.D. Leakey ,Olduvai Gorge,

vol.3, Cambridge: Cambridge University Press, 1971, p.272

49 .Time, November 1996

50 .S.J. Gould, Natural History, vol.85, 1976 ,p.30

51 .Solly Zuckerman, Beyond The Ivory Tower, New York: Toplinger Publications,

1970, p.19

52 .Richard Lewontin, "The Demon-Haunted World", The New York Review of

Books, 9 January, 1997 ,p.28

یہۺاتکبۺویکں؟ۺ ڑکمیۺ

ۺےھننۺےسۺڑیکےۺ ۺینبم ۺدپسچلۺںیہن۔وہۺہیۺ ںیچۺےگۺہکۺایک دیک

ۺاتکبۺوہۺاتکسۺےہۺہکۺضعبۺاقرنیئۺہیۺایخؽۺ ںیۺےگۺہکۺاسۺاتکبۺاکۺوموضعۺاؿۺےکۺ

ۺیھبۺںیہنۺاتچب۔ۺ

تت

ۺاؿۺےکۺےئلۺھچکۺںیہنۺراھکۺاورۺرصموػۺراتفرۺزدنیگۺ ۺاؿۺےکۺن اسۺایسیۺاتکبۺےکۺاطمےعلۺاکۺوق

ۺزنکادہۺدشکلۺاورۺ وہ اا

ت

بتشی

ناوؽۺوکۺ

ۺن وہۺںۺےگ۔ۺنکاۺرھپۺوہۺایخؽۺ ںیۺےگۺہکۺ‘‘ اکرآدم’’اتکسۺےہۺیہیۺولگۺرھپۺہیۺوسحمسۺ ںیۺہکۺاعمیشۺاورۺایساۺقیقحتۺ ۺبتکۺنکاۺایک

ۺوہںۺیگ۔ۺۺ

درگیۺاضمۺنیمۺ اتکںیبۺاؿۺےکۺےئلۺزنکادہۺدیپسچلۺاکۺنباع

ۺاقری

تت

ۺاطمہعلۺ ۺاکچۺےہۺاورۺاؿۺ‘ دیفم’ےکۺاہھتۺ ۺےہۺاؿۺامشیبرۺاتکوبںۺےسۺزنکادہۺ احالہکنۺتقیقحۺہیۺےہۺہکۺہیۺاتکبۺوۺاسۺوق

ت

ۺوہیگۺنجۺاکۺوہۺابۺی

ت

بای

ن

ۺےھننۺےسۺاجونرۺ) Biology(ےسۺںیہکۺزنکادہۺولعمامتۺشیپۺ ےۺیگ۔ۺویکہکنۺہیۺاتکبوکۺایحایتتۺ ۺلصفمۺولعمامتۺ‘ ڑکمیۺ’ یکۺدراۺاتکبۺںیہنۺوۺایک

امہۺ ۺےکۺےئلۺرحت ک ۺیک

رضورۺےہۺرگمۺاسۺیکۺالصۺاتیمہۺزدنیگۺیکۺاسۺاتیلصۺےسۺواہتسبۺےہۺہکۺےسجۺہیۺےبۺاقنبۺ رکۺ‘ ڑکمی’ۺیئگۺوہ۔ۺاتکبۺاکۺوموضعۺا

ےہوکۺاورۺاسۺاغیپؾۺ ۺوپدیشہۺےہۺوۺہیۺشیپۺ رکۺےہ۔ۺ

اتۺوخدۺتہبۺریغۺامہۺےہ۔ۺارگۺآپۺہیۺیسکۺاےسی

ۺااسیۺآہلۺےہۺوۺیب ۺ یبۺیکۺرطحۺ۔۔۔ۺ یبۺایک ۺصخشۺ ۺامھتۺدںیۺسجۺ ۺہیۺےلہپۺیھبکۺہنۺدیھکیۺوہۺاورۺااۺنبالکلۺایک

اوافقۺوہۺوتۺاےسۺاےنپۺاہھتۺ ۺامھتیئۺیئگۺہیۺزیچۺ

اےلۺےکۺنبایمہۺقلعتۺےسۺیھبۺن

ت

ۺےبۺاکرۺڑکٹاۺولعمؾۺوہیگ۔ۺ) یب(الیملعۺیکۺ ءۺ ۺ یبۺاورۺن ےبۺینعمۺاورۺولےہۺاکۺایک

اےلۺ ۺدنبۺ ےکۺریھکۺیئگۺوہۺوتۺاسۺومعقۺ احالہکنۺارگۺدروازےۺےکۺےھچیپۺ یئۺتہبۺیہۺیتمیق

ت

اےلۺیک(ۺزیچوکۺن

ت

ۺوہۺ) اسۺن

ت

بای

ۺےسۺیتمیقۺےشۺن یبۺیہۺداینۺیکۺسب

یتکسۺےہ۔ۺ

اۺےہۺاورۺاسۺ یبۺےسۺےنلھکۺواےل‘ یب’ہیۺاتکبۺےنھکلۺاکۺدصقمۺرصػۺہیۺںیہنۺہکۺڑکمیۺ ۺاتکبۺاکۺوموضعۺ دنکاۺاجےئوکۺہکلبۺاہیںۺاےسۺوطبرۺ

اامعتسؽۺ ۺالن

ۺدرنکاتفۺ ۺاتکسۺےہ۔ۺ) reality(دروازےۺےکۺےھچیپۺواعقۺتقیقح

تت

نیۺاچسیئۺےہۺےسجۺ یئۺیھبۺصخشۺاینپۺزدنیگۺ ۺیسکۺیھبۺوق

ت

وہۺمیظعۺ

اؿۺاورۺاکانئتوکۺسجۺےکۺوہۺ

اؿ(چسۺوتۺہیۺےہۺہکۺینبۺونۺان

یۺ) ان

نی(نیکمۺںیہوکآخ

ت

ۺیہۺاخقلوکۺاہلل) ینعیۺومعمیلۺاورۺرصتخمۺ ۺرصػۺاورۺرصػۺایک

ت

وۺی

بۺاعتیلۺخ

ارۺ ۺاورۺااۺیکۺدمحۺوۺانث

ت

اۺےہۺہکۺاہللۺاعتیلۺومودۺےہوکۺاورۺاںیہنۺااۺاخقلۺاکۺاا

ت

ۺ ن

ت

بای

ۺےکۺےئلۺہیۺوودۺاشخبۺایگۺ ۺ ۺےئکۺںیہ۔اؿۺاکۺاانپۺوودۺہیۺن

اۺےہ

ت

ۺیہۺدروازہۺوھکؽۺدانیۺاکیفۺوہن ۺہصحۺوکۺاثمؽۺےکۺوطرۺےہ۔انچہچۺیھبکۺابھکرۺیسکۺصخشۺ اچسۺراہتسۺداھک ۺےکۺےئلۺرصػۺایک ۺایکۺایگۺایک

۔ۺاکانئتۺ ۺےسۺا

ۺالۺاتکسۺےہ۔ۺ بک

ی

ت

ۺوپداۺنکاۺاجونروکۺاچسیئۺےکۺالتمیشۺ ۺامتؾۺاکانئتۺ ۺھجمسۺےنیلۺےکۺا ۺایک

ۺنیقیۺوصخایصتۺایبؿۺ رکۺےہۺوۺتہبۺمکۺولگۺاجےتنۺںیہوکۺاورۺوۺدوراؿۺایبؿۺ بااقب

ےسیجۺ االتۺ‘ ویکں’اورۺ‘ ےسیک’ہیۺاتکبوکۺوۺڑکمیۺیکۺایسیۺریحاؿۺنکۺاورۺن

ۺاطمہعلۺ ۺےکچۺیھبۺااھٹرکۺےہوکۺااۺنباتۺ ۺوحلمظۺرےتھکۺوہےئۺیھکلۺیئگۺےہ۔ۺرصػۺیہیۺوہجۺےہۺہکۺہیۺاتکبۺاؿۺامشیبرۺاتکوبںۺےسۺزنکادہۺامہۺےہۺنجۺاکۺآپۺا

ت

بۺی

اۺیسکۺیھبۺےشۺےسۺزنکادہۺرضوریۺےہ۔ۺ‘ وغرورکفۺ ۺواولں’ںیہۺویکہکنۺ

المۺوہۺاجن

ۺش