1

Where have all our gunda thopes gone? A meeting of old friends Maranna and Lakshmamma

ಗುಂಡುತ�ೋಪುಗಳತತ ಹ�ೋದವು?ಹಳಯ ಗಳಯ ಮಾರಣಣನ ಜೊತ ಲಕಷಮಮಮನ ಭೇಟ

2

February 2021 | ಫಬರವರ 2021

1

Illustration: Neeharika Verma, Sukanya Basu, Sahana Subramanian

Story: Seema Mundoli and Harini Nagendra

Story translation: M K Shankar

Neeharika Verma (2017-20) and Sahana Subramanian (2016-19) are undergraduate students, and Sukanya Basu, Seema Mundoli and Harini Nagendra are researchers at Azim Premji University.MK Shankar teaches and researches Hindustani classical music. He is visiting faculty at the National School of Drama Bengaluru.

Layout Design : Kshiraja Krishnan, Krithika Santhosh Kumar, and Tejas Pande

ಚತರಗಳು: ನೀಹಾರಕಾ ವರಮ, ಸುಕನಯ ಬಸು, ಸಹನಾ ಸುಬರರಣಯಮ

ಕತ: ಸೀಮಾ ರುಂಡ�ೀಲ, ಹರಣ ನಾಗೀಂದರ

ಕತಯ ಅನುವಾದ: ಎಂ ಕ ಶಂಕರ

ನೀಹಾರಕಾ ವರಮ ಹಾಗ� ಸಹನಾ ಸುಬರರಣಯಮ ಬಂಗಳೂರನ ಅಜೀಮ

ಪರೀಮ ಜ ವಶವವದಾಯಲಯದ ಸಾನಾತಕ ಪೂವಮ ವದಾಯರಮಯನಯರು. ಅದೀ

ವಶವವದಾಯಲಯದ, ಸುಕನಯ ಬಸು, ಸಹಯೀಗ ಅನವೀಶಕ; ಸೀಮಾ ರುಂಡ�ೀಲ ಹಾಗ�

ಹರಣ ನಾಗೀಂದರ, ಪಾರಧಾಯಪಕಯರು. ಎಂ ಕ ಶಂಕರ ಹಂದ�ಸಾತಾನ ಸಂಗೀತದಲಲ

ತರಬೀತುದಾರ ಹಾಗ� ಅನವೀಷಕ. ಜ�ತಗ ಅವರು ನಾಯಶನಲ ಸ�ಕೂಲ ಆಫ ಡಾರಮಾದ

ಬಂಗಳೂರು ಕೀಂದರದಲಲ ಧವನ ರತುತಾ ವಾಕ ವಷಯದ ಅಧಾಯಪಕರಾಗದಾದಾರ.

2

Our research on the gunda thopes of Bengaluru has been published in reports, academic journals and newspapers. It has also been used as a teaching case study for PG students of M.A. Development at Azim Premji University. One of the questions we have asked ourselves is:

“How can we communicate our research to a wider public, and partner with them in protecting the city’s environment?”

This illustrated story on gunda thopes is our small attempt to do just that.

India is rapidly urbanising, but our cities are facing an environmental crisis. Whenever there is any development, for building a road, a flyover or a metro, the first casualties are trees.

The story of this story...

3

ಬಂಗಳೂರನ ಗುಂಡು ತ�ೀಪುಗಳ ಬಗಗ ನಾವು ಕೈಗ�ಂಡ ಅಧಯಯನದ ಅರವುಗಳು

ಹಲವಾರು ವರದಗಳಲಲ, ಜನಮಲ ಹಾಗ� ವಾರಾಮಪತರಕಗಳಲಲ ಪರಕಟಗ�ಂಡವ.

ಅದೀ ಅಧಯಯನ ಅಜೀಮ ಪರೀಮ ಜ ವಶವವದಾಯಲಯದ ಸಾನಾತಕ�ೀತತಾರ M.A. Development ವದಾಯರಮಗಳಗಾಗ ಕೀಸ ಅಧಯಯನದ (case study) ಅಧಾಯಪನ

ಪಠಯವಾಗ ನೀಡಲಾಗದ. ವಷಯವನುನಾ ಸಾಕಷುಟು ಆಳದ ಚಂತನಗ ಒಳಪಡಸದದಾ

ನರಮಲಲ ಒಂದು ಪರಶನಾ ಕಾಡುತತಾತುತಾ:

“ಅಧಯಯನದ ರ�ಲಕ ನಾವು ಪಡಕ�ಂಡ ತಳವಳಕಗಳನುನಾ ಸರುದಾಯದ

ಜನಸಾಮಾನಯರಲಲ ಇನ�ನಾ ಹಚುಚು ವಸಾತಾರವಾಗ ಪರಸಾರ ಮಾಡುವುದು ಹೀಗ?

ಜನಸರುದಾಯದ ಜ�ತ ಸೀರ ಬಂಗಳೂರನ ಪರಸರವನುನಾ ಕಾಪಾಡಲು ನಾವು

ಕಾಯೀಮನುಮಖಯಾಗ ಕೈಜ�ೀಡಸುವುದಾದರ� ಹೀಗ?”

ಬಂಗಳೂರನ ಗುಂಡು ತ�ೀಪುಗಳ ಬಗಗ ಬರಯಲಾದ ಈ ಸಚತರ ಹ�ತತಾಗ ಆ ಪರಶನಾಗ

ಉತತಾರ ಹುಡುಕಲು ನಾವು ಕೈಗ�ಳುಳುತತಾರುವ ಪುಟಟು ಪರಯತನಾ.

ಭಾರತ ದೀಶ ನಗರೀಕರಣದ ಬಕಕೂಟಟುನ ದಟಟುದಸಯಲಲ ಸಲುಕದ. ನರಮ ನಗರಗಳ

ಪರಸರ ಅತೀವ ಸಂಕಷಟು ಎದುರಸುತತಾದ. ಬಳವಣಗಯ ನಪದಲಲ ಕೈಗ�ಳುಳುವ

ಕಾರಗಾರಗಳಗ—ಅಂದರ, ಹ�ಸ ರಸತಾ ಹಾಸುವುದು, ಮೀಲೀತುವ ಕಟುಟುವುದು,

ಮಟ�ರೀ ರೈಲ ಅಳವಡಸುವುದು—ಮೊದಲು ಜೀವ ತತುತಾವುದು ರರಗಳು.

ಕತಯೊಂದು ಶುರುವಾಯತು...

4

Trees are our city’s lungs, cleaning the air of dust and toxic fumes from vehicles and industries.

Trees are a source of food, fuelwood and medicines, especially for the urban poor, and a source of shade in the hottest days to all. The very presence of trees helps us deal with the stress of city life. For many of us, trees are also of cultural and sacred significance.

When trees in cities are cut to make way for urban projects, we also lose the many services that trees provide. But more importantly, what we and our future generations lose forever is a connect to nature, and a way of living that encompasses trees as living beings—neighbours, friends and spiritual guides.

This is a fictitious story. But the village, which remains unnamed, exists just as it is described in the outskirts of Bengaluru. The thope exists too. All the elements of the story are drawn from our conversations with the village residents.

Finally, this may be a story of loss—the loss of nature as a city expands. We also hope that the story will fuel an urge for us to get to know more about nature in our neighbourhood. We hope that each of you who read this book will be enriched by the understanding of trees and thopes—sentinels and companions in the cities we live in.

5

ರರಗಳು ನರಮ ನಗರಗಳ ಪುಪುಪುಸಗಳು. ಅವು ನಗರ ಪರಸರದಲಲ ಏಳುವ ಧ�ಳು;

ಹಾಗ� ವಾಹನಗಳು ರತುತಾ ಕೈಗಾರಕಗಳು ಉಗಳುವ ವಷ ಗಾಳಗಳನುನಾ ತರಮ ಒಡಲಲಲ

ಹೀರ ಸವಚಛ ಗ�ಳಸುತತಾವ.

ರರಗಳು ನರಗ ತನನಾಲು ಹಣುಣುಕಾಯ, ಅನನಾ ಬೀಯಸಲು ಕಟಟುಗ, ಖಾಯಲ

ಗುಣವಾಗಲು ಔಷಧ ರತತಾತರ ರ�ಲವಸುತಾಗಳನುನಾ ಒದಗಸುತತಾವ. ನಗರದ ಬಡವರಗ

ಅವು ಶರೀರಕಷ; ದಾರಹ�ೀಕರಗ ಬಸಲನ ಝಳದಂದ ಕಾಪಾಡುವ ಆತಮೀಯ ಅಸಮತಗಳು.

ಅವುಗಳ ಹಸರ ತಳರೀ ಸಾಕು, ನಾಗರಕ ಜೀವನದ ಆತಂಕಗಳನುನಾ ಒಂದು ಕಷಣಕಾಕೂದರ�

ನೀಗಲು. ಜನರು ತರಮ ಸಾಂಸಕೂಕೃತಕ ಹಾಗ� ಆಧಾಯತಮಕ ಜೀವನದಲ�ಲ ರರಗಳ ಮೊರ

ಹ�ೀಗುವುದು ಸಹಜ.

ಬಳವಣಗಯ ನಪದಲಲ ರ�ಲಸಕಯಮ ಯೀಜನಗಳನುನಾ ಹ�ಡದಾಗ

ನಗರ ಕಳದುಕ�ಳುಳುವುದು ರರಗಳಷಟುೀ ಅಲಲ; ಅವುಗಳು ನೀಡುವ ಹಲವಾರು

ಪರಯೀಜನಗಳನ�ನಾ ಕ�ಡ. ಇನ�ನಾ ಹಚುಚು ಗಂಭೀರವಾದ ನಷಟು ಏನಂದರ ನರಮ

ತಲಮಾರನ ರತುತಾ ರುಂಬರುವ ಪೀಳಗಗಳು ಹ�ಂದಬಹುದಾದ ಪರಕೃತಯ

ಜ�ತಯ ಒಡನಾಟ; ಒಮಮ ಕಳದು ಹ�ೀದರ ರತತಾ ಬಾರದ ಒಡನಾಟ. ಜ�ತಗ

ಯಾವ ಜೀವನಸದಾಧಂತ ರರಗಳನುನಾ ಜೀವಗಳಂದ�, ನರಹ�ರಯ ಸನಾೀಹತರಂದ�,

ಬಾಳನ ದಾರದೀಪವಂದ� ಪರಭಾವಸುತ�ತಾೀ ಅಂತಹ ಅರವನುನಾ ನಾವು ಎಂದಂದಗ�

ಕಳಕ�ಳುಳುವ ಸಾಧಯತ ದಟಟುವಾಗದ.

ಇಲಲ ಹೀಳರುವುದು ಒಂದು ಕಾಲಪನಕ ಕತ. ಆದರ�, ಕತಯಲಲ ಕಾಣಬರುವ

ಹಳಳು ಇಂದಗ� ಅಸತಾತವದಲಲದ. ಈ ಹಸರಸದ ಹಳಳು ಇರುವುದು ಬಂಗಳೂರನ

ಹ�ರವಲಯದಲಲ. ಈ ಹಳಳುಯಲಲ ಒಂದು ತ�ೀಪು ಕ�ಡ ಇದ. ಎಲಲಕ�ಕೂ ರುಖಯವಾದ

ವಷಯ, ಕತಯಲಲ ರ�ಡಬರುವ ವವರಗಳು ಹಳಳುಯ ವಾಸಗರ�ಂದಗ ನಾವು

ನಡಸದ ಮಾತುಕತ, ಸಂವಾದಗಳ ಟಪಪಣಗಳೀ ಆಗವ.

ಕ�ನಯದಾಗ, ಇದು ನಾವು ಕಳಕ�ಂಡ ವಸುತಾವನ ಕತ, ಪರಕೃತಯ ನಾಶದ ಕತ.

ಕತಯ ರ�ಲ ಆಶಯ ಏನಂದರ ಪರಕೃತಗ� ಹಾಗ� ಅದರದೀ ಅಂಗವಾಗರುವ

ನರಗ� ಇರುವ ಸ�ಕಷಷಮ ಸಂಬಂಧಗಳನುನಾ ಇದು ಅರಯಲು ಪರೀರಣ ನೀಡುತತಾದಂದ�;

ಕತಯನುನಾ ಓದುವ ಪರತಯಬಬರ� ರರಗಳನುನಾ ಕಾಪಾಡುವ ದಕಕೂನಲಲ ಕರಯಾಶೀಲರಾಗ,

ನರಮ ನಗರ ಪರಸರದ ಮಾಲನಯ ತಡಗಟುಟುವ ಸಪಾಯಗಳ, ರರಗಳಂಬ ಮನ

ಸಂಗಾತಗಳ, ವನಾಶಕಕೂ ತಡಗ�ೀಡ ಒಡುಡುರಾತಾರಂದ�.

6

Lakshmamma is visiting her childhood home after many years.

She had left her village, located in the outskirts of Bengaluru city, as a young bride of eighteen. After her marriage she lived in a crowded slum in the city with her husband, who worked as a mason, and her in-laws.

Lakshmamma had very few opportunities to visit her village since she left. Life in the city had not been easy. She had been busy taking care of her family, raising her children, and working as a domestic help in several houses to make ends meet.

Now in her fifties, Lakshmamma, who had last been to her village nearly 10 years ago, had come for a short visit. But she had returned to find that the village looked very different—a little like the city itself from where she had just arrived—with offices, apartments, layouts and shops selling all kinds of items.

Lakshmamma and the thope

7

ಹಲವಾರು ಬೀಸಗಗಳು ಕಳದ ನಂತರ ಲಕಷಷಮರಮ ತನನಾ ಬಾಲಯದ ತವರಗ ಭೀಟ

ನೀಡುರಾತಾಳ.

ಬಂಗಳೂರನ ಹ�ರವಲಯದ ಅಂಚನಲಲ ನ�ರಾರು ವಷಮಗಳಂದ ಅಸತಾತವದಲಲದದಾ—

ಈಗಲ� ಇರುವ—ಹಳಳುಯನುನಾ ಹದನಂಟರ ನ�ತನ ವಧು ರದುವಯ ಸಡಗರದಲಲ

ಬೀಳೂಕೂಡುರಾತಾಳ. ಆನಂತರ, ತನನಾ ಗಾರಕಲಸದ ಗಂಡನ ಜ�ತ, ಅತತಾ ಮಾವನ ಜ�ತ,

ಸಂಸಾರ ಹ�ಡಲು ರಹಾನಗರದ ಜನನಬಡ ಕ�ಂಪಯಂದನುನಾ ಸೀರುರಾತಾಳ.

ಊರು ಬಟಟು ನಂತರ ಲಕಷಷಮರಮ ತನನಾ ತವರಗ ಭೀಟ ನೀಡದುದಾ ಬಹಳ ಕಡಮ. ಪೀಟಯ

ಜೀವನ ಸಲೀಸಾಗರುವುದಲಲ. ತನನಾ ಗಂಡ, ಅತತಾ ಮಾವ, ರಕಕೂಳು ಹೀಗ ಕುಟುಂಬದ

ಎಲಲರ ಕಲಸಕ�ಕೂ ಆಕಯೀ ಆಗಬೀಕು. ಇಷುಟು ಸಾಲದು ಎಂಬಂತ ಎರಡು ಕಾಸು

ಸಂಪಾದನಗಂದು, ರನಖಚುಮ ತ�ಗಸಲಂದು, ಒಂದರಡು ರನಗಳಲಲ ರುಸುರ ತಕಕೂ,

ಬಟಟು ಒಗದು ನಲ ಸಾರಸುವ ಕಲಸ.

ಇದೀಗ ಲಕಷಷಮರಮನಗ ಐವತುತಾ ತುಂಬದ. ಹತುತಾ ವರುಷಗಳು ಸಂದ ಮೀಲ ಆಕ ರತತಾ ತನನಾ

ಊರಗ ರರಳುವ ಅವಕಾಶ ಒದಗ ಬಂದದ. ಹಂದನ ಭೀಟ ಒಂದರಡು ದನದುದಾ,

ಮೈರನ ರುದಗ�ಳಸಲು ಸಾಲದಾದಾಗತುತಾ ಸದಯದ ಭೀಟಯಲಲ ಆಕಗ ತನನಾ ಹಳಯ

ಊರನುನಾ ಗುರುತಸಲು ಆಗುತತಾಲಲ. ಎಲಲವೂ ಬದಲಾಗದ. ರಾನು ಬಂಗಳೂರನುನಾ ಬಟುಟು

ಬಂದದದಾೀನಯೀ ಇಲಲವೀ ಎಂಬ ಸಂಶಯ ರ�ಡಸುವಷುಟು ಮಾಪಾಮಟಾಗದ. ಹಳಳುಯ

ಓಣಗಳು ಇದದಾ ಜಾಗಗಳಲಲ ಈಗ ದ�ಡಡು ದ�ಡಡು ಕಟಟುಡಗಳು, ಕಂಗ�ಳಸುವ ರನಗಳ

ಸರ�ಹಗಳು, ಅಂಗಡ ರಟುಟುಗಳು, ಕ�ರೈಸುವ ಬಳಕನಲಲ ಖರೀದಗಟಟುರುವ.

ತ�ೋಪನ ಬಳ ಲಕಷಮಮಮ

8

The evening she arrived at her village, Lakshmamma went for a walk on a familiar path—a path she had often taken as a child while herding her goats. The path took her from her house, through the centre of the village, beside the kalyani1 with its peepul tree.

ಸಾಮಾನು, ಸರಂಜಾರು, ಸರಕು. ಊರು ಸೀರದ ದವಸ ಸಂಜ ಲಕಷಷಮರಮ ತನಗ

ಚಕಕೂಂದನಲಲ ರ�ಢಯಾಗದದಾ ಜಾಡನುನಾ ಹಡದು ನಡದು ಹ�ರಟಳು. ಆ ಜಾಡು ರಾನು

ಆಡನ ಹಂಡನುನಾ ನಡಸಕ�ಂಡು ಹ�ೀಗುತತಾದದಾ ಜಾಡು. ಅದು ತನನಾ ರನ, ರನಯಂದ

ಹ�ರಟ ಸ�ಟಟು ತರುವನ ಓಣ, ಗಂಜಲ ಹರಯುತತಾದದಾ, ಅಲಲಲಲ ಸಗಣ ಬದದಾದದಾ,

ಆಡುಗಳು ಹಕಕೂ ಹಾಕ ಇತತಾಲಂದ ಅತತಾ ಅತತಾಲಂದ ಇತತಾ ಓಡಾಡುತತಾದದಾ ಜಾಡು. ಓಣಯ

ಒಂದು ತರುವನಲಲ ಊರನ ಅರಳೀ ಕಟಟು, ಪಕಕೂದಲಲ ಮಟಟುಲುಗಳುಳಳು ಕಲಾಯಣ.

9

Lakshmamma’s final destination on this walk was the gunda thope2, located at one end of the village. Under the shade of the trees in the thope, Lakshmamma had spent many happy hours as a child.

As Lakshmamma walked towards the thope, she gazed around the village. The village she remembered from her childhood was so different—a village she had thought to be timeless and unchanging. Her grandfather had told many stories of her village, and how old it was.

ಕಟಟುಯ ಬಳಯ�, ಕಲಾಯಣಯ ಬಳಯ� ನಲುಲವುದಲಲ ಲಕಷಷಮರಮ. ಆಕ ಅದಾವುದನ�ನಾೀ

ನನದಂತ ಊರಹ�ರಗ ಚಾಚದದಾ ಕಾಲುದಾರಯ ಕಡ ಹಜಜಹಾಕುರಾತಾಳ. ಆ ದಾರಯ

ತುದಯಲಲ ರಾನು ಬಾಲಯ ಕಳದ ಗುಂಡು ತ�ೀಪು ಇದ. ತ�ೀಪನ ಎತತಾರದ ರರಗಳ

ದಟಟು ನರಳಲಲ ರಾನು ಆಡದ ಆಟಗಳ, ಸಂತ�ೀಷದಂದ ಸಂಭರಮಸದ ದನಗಳ ನನಪು

ಆಕಯನುನಾ ಕಾಡದ.

ದಾರಯಲಲ ಸಾಗುರಾತಾ, ತನ�ನಾರಲಲ ಈಗ ತಲದ�ೀರದ ದೃಶಯಗಳನುನಾಹಳಯದರ ನನಪನ

ಚತರಗಳಗ ಹ�ೀಲಸುರಾತಾ ನಡದಳು ಲಕಷಷಮರಮ. ರಾನು ಹುಟಟುದ ಆ ರನ, ಆ ಕೀರ, ಆ

ಕರದಾದ ಓಣ, ಆಕಾಲದಲಲ ಅದನುನಾ ದಾಟ ಹಜಜ ಇಡುತತಾದದಾದು ಆ ಗುಂಡು ತ�ೀಪನತತಾ.

ಈಗನ ಊರು ಬಂಗಳೂರನ ಹ�ಸ ಬಡಾವಣಯೀ ಮೈವತತಾದಂತ ಆಕಗ ಕಾಣುತತಾ. ತನನಾ

ಬಾಲಯದ ಊರು ಈಗ ಇಲಲವಾಗದ. ತನನಾ ರಾತ ಪುರಾತನವಂದು ವವರಸುತತಾದದಾ ಹಳಳುಯ

ಸುಳವೂ ಕಾಣದಾಗದ.

10

The kalyani and the peepul treeಕಲಾಯಣಯ ತೀರದಲಲ ನಂತ ಅರಳೀರರ

11

12

According to a legend, the Pandavas, the five brothers from the epic Mahabharatha, had halted at this village during their exile. One day while waiting for their pot of rice to cook, the Pandavas cut and moved huge blocks of stone to build the village temple. To pass their time, the Pandavas, built the lake, the bund and the kodi3. Still waiting for the rice to cook they played a game of anchankal4 with boulders on the lake bed. These boulders could still be seen in summer when the lake was dry.

13

ರಾತ ಹೀಳುತತಾದದಾ ಸಥಳಪುರಾಣದ ಪರಕಾರ, ಪಂಚಪಾಂಡವರು ತರಮ ವನವಾಸದ

ದವಸಗಳಲಲ ಕಾಡುಮೀಡು ಅಲಯುತತಾದುದಾ, ಈ ಹಳಳುಯನುನಾ ಕಂಡಾಗ ಇಲಲೀ ಕಲಕಾಲ

ತಂಗವುದಂದು ನಧಮರಸದರು. ಊಟಕಕೂಂದು ಅಕಕೂಯ ಒಸರು ಒಲಯ ಮೀಲ ಇಟುಟು,

ಒಸರು ಬೀಯಲು ತಡವಾಯತಂದು ಅವರು ಹತತಾರದ ಕಲುಲಗುಡಡುದಂದ ಬಂಡಗಳನುನಾ

ಒಡದು, ದ�ಡಡು ದ�ಡಡು ಕಲಲನ ಚಪಪಡಗಳನುನಾ ಹ�ತುತಾ ಎಳದು ತಂದು, ಊರನ

ದೀವಸಾಥನ ಕಟಟುದರು. ತರಗ ಹಡಸದ ವಾರಾವರಣದಲಲ ಇನನಾಷುಟು ಕಾಲಕಳಯಲು

ಬಯಸ, ಕರ ಅಗದು, ಏರ ಅಟಟು, ಖ�ೀಡ ಕ�ರದರು. ಇಷಟುಲಲ ಕಲಸ ರುಗಸದರ�

ಅನನಾ ಬಂದಲಲದದದಾ ಕಂಡು ಕರ ದಂಡಯ ಮೀಲ ಕುಳತು ಅಂಚನಕಲುಲ ಆಟ ಆಡದರು.

ಆಡುರಾತಾ ಆಡುರಾತಾ ಬಂಡಕಲುಲಗಳನುನಾ ಅತತಾ ಇತತಾ ಎಸದು ಮೊೀಜುಮಾಡದರು.

ಆ ಬಂಡಕಲುಲಗಳು ಈಗಲ� ಬೀಸಗ ದನಗಳಲಲ ಕರ ಬತತಾದಾಗ,

ಕರ ತಳದಲಲ ಕಾಣಬರುತತಾವ.

The lake bund ending in the kodi and the boulders used to play anchankal by the Pandavas

ಖ�ೀಡಯಲಲ ಕ�ನಗ�ಳುಳುತತಾದದಾ ಕರ ಏರಯ ಮೀಲ ಪಾಂಡವರು ಅಂಚನಕಲುಲ ಆಟ ಆಡುತತಾದದಾರು

14

Lost in thought, Lakshmamma suddenly realised that she had arrived at the thope, or what she realised, in shock, had once been the thope.

The thope she remembered did not have either a gate or a fence. It had also looked like a forest with trees—towering mango and jamun that her grandfather had told her were more than 200 years old. When she entered the thope, she saw that it had become a park, like the parks she had seen in the city. Now the thope was fenced with barbed wire, and entry was through a wrought iron gate.

Even more shocking to Lakshmamma was that she could hardly see any of the old trees. In the park near her home, there were trees that people called royal palms. These trees looked a little like coconut trees. Unlike the coconut though, the leaves of the royal palm were of little use, and neither did the tree bear any useful fruit.

She saw paved footpaths crisscrossing the park, an open hall in the centre, and a number of cement benches. Lakshmamma also saw some strange looking machines where three thick trunked mango trees had stood. (She later found that people used them for exercising).There were ornamental plants where the yakka5 had grown wild. The undergrowth her goats had loved to graze on was replaced by lawn grass. Everything looked neat, and in place—and very strange.

Recovering from her initial shock, Lakshmamma noticed a majestic looking peepul tree, and the sight of the tree gladdened her.

15

ನನಪನ ದ�ೀಣಯೀರ ಪಯಣಸುತತಾದದಾ ಲಕಷಷಮರಮನಗ ರಾನು ತ�ೀಪನ ಬಳ ಬಂದದುದಾ

ತಳದಲಲ. ಒಂದುಕಾಲದಲಲದದಾ ತ�ೀಪನ ಕುರುಹುಗಳು ರರಯಾಗವ; ಎಲಲವೂ

ಬದಲಾಗಬಟಟುದ.

ಆಕಯ ನನಪನ ತ�ೀಪನಲಲ ಬೀಲಯ� ಇರಲಲಲ, ದಡಡುಬಾಗಲ� ಇರಲಲಲ. ಸ�ಂಪಾಗ

ಎತತಾರಕಕೂ ಬಳದು ನಂತದದಾ ಹರಾತಾರು ಮಾವು ರತುತಾ ನೀರಳ ರರಗಳದದಾ ತ�ೀಪು ಕಾಡನನಾೀ

ಹ�ೀಲುತತಾತುತಾ. ಅವು ಇನ�ನಾರು ವರುಷಕ�ಕೂ ಹಳಯವು ಎಂದು ರಾತ ಹೀಳದದಾರು.

ಲಕಷಷಮರಮ ಅಲಲ ಈಗ ಉದಾಯನವನ ಒಂದನುನಾ ಕಾಣುರಾತಾಳ. ಬಂಗಳೂರನ ರೀತಯಲಲ

ಹಾಸದ ಉದಾಯನವನ ಅದು. ಅದರ ಸುತತಾಲ� ಕಬಬಣದ ರುಳುಳುಬೀಲ ಎಬಬಸದಾದಾರ.

ಬೀಲರಧಯದಲಲ ಎತತಾರದ ಕಬಬಣದ ಕಟಕಟಯ ಬಾಗಲು ಇಟಟುದಾದಾರ.

ಬದಲಾದ ತ�ೀಪನುನಾ ಕಂಡು ಲಕಷಷಮರಮನಗ ಗರಬಡದಂರಾಗುತತಾ. ಮಾವು ನೀರಳ

ರರಗಳು ಯಾವುವೂ ಕಾಣವು. ಅವುಗಳ ಬದಲು ಪೀಟಯ ಉದಾಯನಗಳಲಲ ಕಂಡ

ಕೃತರರ ರರಗಳು ಎದದಾವ. ಅದಾಯವುದ�ೀ ದಪಪ ಕಾಂಡದ, ತಂಗಗಂತ ಗಡಡುವಾದ, ತಂಗನ

ಗರಗಳಂತಯೀ ಕಾಣುವ ಗರಗಳನುನಾ ಹ�ತತಾ ಒಣ ಸಸಯ; ಅದರ ಹಸರು ಅರಸನ ರಾಳ.

ತಂಗು ಫಲ ನೀಡುವ ರರವಾದರ ಇದು ಕಣಣುನ ನ�ೀಟಕ�ಕೂ ಸಪಪಯಾಗದುದಾ, ಯಾವ

ಉಪಯೀಗವೂ ನೀಡದ ರರದಂತ ಕಾಣುತತಾದ.

ಉದಾಯನದ ನಡುವ ಆಕಗ ಕಾಣುವುದು ನಡಯಲಂದೀ ಹಾಸರುವ ಕಾಂಕರೀಟನ

ಸಕುಕೂಸಕಾಕೂದ ಕಾಲುದಾರಗಳು. ರಧಯದಲಲ ಸರುದಾಯ ಭವನ, ಅಲ�ಲಂದು

ಇಲ�ಲಂದರಂತ ಸಮಂಟನ ಆರಾರ ಬಂಚುಗಳು. ಹಂದ�ಮಮ ಮಾವು ನಂತದದಾಲಲ

ಈಗ ವಚತರವಾದ, ಸೈಕಲ ಹಡಯ ಆಕಾರ ಹ�ಂದದ ಯಂತರಗಳು ನಂತವ. (ಇವು

ಜನ ವಾಯಯಾರ ಮಾಡಲು ಬಳಸುವ ಯಂತರ ಎಂದು ಆಕಗ ಆಮೀಲ ತಳಯುತತಾ.)

ಹುಲುಸಾಗ ಎಕಕೂದ ಗಡಗಳು ಬಳದದದಾ ಜಾಗದಲಲ, ಆಲಂಕಾರಕ ಸಸಯಗಳು ಮೈದ�ೀರವ.

ಆಡುಗಳಗ ಮೀವಾಗದದಾ ಗಡಡು ಪೂದಗಳ ಬದಲು ಈಗ ಹುಲಲನ ಹಾಸಗ. ಎಲಲವನ�ನಾ

ಒಪಪವಾಗ ಜ�ೀಡಸಲಾಗದ. ಚಂದವನಸದರ� ಜೀವವಲಲದಂತ, ತನಗ� ಅವಕ�ಕೂ

ಯಾವ ಸಂಬಂಧವೂ ಇಲಲದಂತ ಅನಸುವ ಸೃಷಟುಗಳು.

ದಗಭರಮಯಂದ ಸವಲಪಸವಲಪವಾಗ ಲಕಷಷಮರಮ ಹ�ರಬರುರಾತಾಳ. ಆಕಗ ಸಾಂತವನ

ನೀಡುವುದು ಸವಲಪ ದ�ರದ ರರಯಲಲ, ಕಾಣಬೀಕ�ೀ ಬೀಡವೂೀ ಎನುನಾವ ಇಬಬಂದ

ಸಥತಯಲಲರುವಂತರುವ ಅರಳೀ ರರ. ಅದನುನಾ ಕಂಡು ಆಕಯ ಆತಂಕ ಕ�ಂಚ

ಕಡಮಯಾಗುತತಾ.

16

The peepul tree stood on a katte6. At the base of the tree were nagarkallus7. This was a familiar tree to Lakshmamma. She had spent many hours under the shade of the peepul, sometimes in silence, and at other times chattering to the tree about things of great importance to a child.

Maranna, she had fondly called the tree.

ಅರಳೀರರ ಕಟಟುಯ ಮೀಲ ನಂತದ. ರರದ ಬುಡದ ಸುತತಾಲ� ನಾಗರಕಲುಲಗಳು

ಸಟದು ನಂತವ. ಲಕಷಷಮರಮನಗ ಈ ಅರಳೀ ತೀರ ಪರಚತವಾದ ರರ. ಸಣಣುವಳದಾದಾಗ

ಗಂಟಗಟಟುಲ ರರದ ನರಳಲಲ ಕ�ತು ರಾನು ಆಡದ, ರಲಗದ ರರ ಇದು. ಎಷ�ಟುೀ ಸಲ

ತನಗ ಬೀರಯವರಲಲ ಹೀಳಕ�ಳಳುಲಾಗದ ಮಾತುಗಳನುನಾ, ಕಷಟುಸುಖಗಳನುನಾ ಪಟಪಟನ

ರಾನು ತ�ೀಡಕ�ಂಡ ರರ ಇದು; ತನನಾ ಆತಮಯ ಗಳಯ ಈ ರರ.

ಆಕ ಅರಳೀರರಕಕೂ ಪರೀತಯಂದ ಇಟಟು ಹಸರು—ಮಾರಣಣು.

The thope landscaped into a park with paved paths, benches, and exercise machines

ತ�ೀಪು ಉದಾಯನವನಕಕೂ ಎಡಮಾಡಕ�ಟಟುದ, ನಡುವ ಸಮಂಟ ಕಾಲುದಾರಗಳು, ಸಮಂಟ ಬಂಚುಗಳು, ವಾಯಯಾರದ ಯಂತರಗಳು

17

Standing under the tree, she heard the rustle of the leaves that seemed to speak to her.

“Maranna”, she asked, “What has happened here? Where is your companion the neem? Where are your many friends, the jamun and the mango trees?”

ರರದ ಅಡಯಲಲಯ ಸಪಾಟಾದ ಕಟಟುಯ ಮೀಲ ನಂತ ಆಕಗ ಮಾರಣಣು ತನನಾ ಎಲಗಳ

ಕಲರವದ ರ�ಲಕ ಉತತಾರಸುವಂತ ಭಾಸವಾಗುತತಾ.

“ಮಾರಣಣು,” ಆಕ ಕೀಳುರಾತಾಳ. “ಇಲಲ ಏನಾಯುತಾ, ಮಾರಣಣು.? ಎಲಲ ನನನಾ ಗಳಯರು? ಎಲಲ

ಆ ಬೀವು, ಆ ಮಾವು, ಆ ನೀರಳ? ಎಲಲ ಹ�ೀದುವಲಲ?”

Maranna and the old katte in the modern park

ಮಾರಣಣು, ಅಡಯಲಲ ಹಳೀ ಕಟಟು, ಇವನುನಾ ಸುತುತಾವರದ ಹ�ಸ ಪಾಕುಮ

18

The rustle of the leaves became louder, and a soft and sad voice replied, “Who is this? Someone long ago used to call me by this name. I remember a young girl. But who are you?”

Lakshmamma realised that Maranna had not recognised her. How would he? It had been a very long time.

She said, “Maranna, it is me, Lakshmamma, the little girl who u sed to visit you every day with her goats. I am, of course, much older now.”

“Lakshmamma!” Maranna exclaimed. “Is this really you? You have grown so big…and old. It has indeed been very long. It is good to see you. But yes, Lakshmamma, all my old friends have gone.”

Lakshmamma speaking to Maranna

ಮಾರಣಣುನ ಜ�ತಯಲಲ ಸಂವಾದ ನಡಸುತತಾರುವ ಲಕಷಷಮರಮ

19

ಎಲಗಳ ಸಪಪಳ ಹಚಾಚುದಂತ ಆಯತು. ರರದ ಪೂಟರಯ ಆಳದಂದ ಒಂದು ನ�ಂದ

ಧವನ ಮಲಲಗ ಉಸುರತು: “ಯಾರು? ಯಾರರಮ ನೀನು, ರಾಯ? ನನಗ ತಳದಂತ

ಚಕಕೂ ಹುಡುಗಯಬಬಳು ಈ ಹಸರನಂದ ನನನಾನುನಾ ಕರಯುತತಾದದಾದುದಾ ನನಪು. ಹಲವಾರು

ವರುಷಗಳೀ ಆಗ ಹ�ೀಗವ. ಯಾರರಮ ನೀನು?”

ಮಾರಣಣು ತನನಾನುನಾ ಗುರುತಸಲಲಲ ಅನ�ನಾೀದು ಲಕಷಷಮರಮನಗ ತಳಯತು. ಹದು, ಅದು

ಸರಯೀ ಆಗದ. ಅಷ�ಟುಂದು ಹಳಯ ಅನುಭವಗಳ ನನಪಟುಟುಕ�ಳುಳುವುದು

ಕಷಟು ಅಲಲವೀ?

ಈ ರೀತ ಯೀಚಸುರಾತಾ ಆಕ ಹೀಳುರಾತಾಳ, “ಮಾರಣಣು, ನಾನು ಲಕಷಷಮ, ಆಡನ ಹಂಡನನಾ

ಕರಕ�ಂಡು ನನನಾಲಲಗ ದನಾಲ� ಬರುತತಾದದಾ. ಈಗ ನನಗ ಐವತುತಾ ವಯಸು.”

“ಹಾಂ, ಹಾಂ, ಲಕಷಷಮ, ನೀನೀನಾ? ನಜವಾಗಲ�? ಅದಷುಟು ದ�ಡಡುವಳಾಗಬಟಟುದದಾೀ!

ವಯಸ� ಆಗದ ಅನುನಾತತಾೀ! ಬಹಳ ವರುಷದ ನಂತರ ಬಂದದದಾೀ. ನನನಾನುನಾ ನ�ೀಡದುದಾ

ಬಹಳ ಸಂತ�ೀಷ. ಆದರ, ನನನಾ ಹಳಯ ಗಳಯರಲಾಲ ಹ�ೀದರು, ಲಕಷಷಮ. ಈಗ

ಯಾರ� ಇಲಲ.”

20

Lakshmamma was worried at how sad Maranna sounded.

She said to Maranna, “It is good to see you too. While walking here I saw that so much has changed. I could hardly recognise our village anymore.”

The village that Lakshmamma grew up in was rather small, with less than fifty families living in it. The closest village seemed to be miles away. In addition to the kalyani she had walked past on her way to the thope, there was an ashwathkatte8 at the village centre. There were also wells and small ponds in different parts of the village, whose water was used for cooking, washing and bathing. Some of the wells were still there, but the ponds had been filled up long ago.

The village had a lake around which paddy, ragi9 and vegetables were grown. The lake dried up in summer, leaving small slushy pools in the centre. Buffalos loved to wallow in these pools on hot summer days, while cows, sheep and goats came to the pools to quench their thirst.

When the lake filled up after the rains, children would go swimming, catching fish. Grass grew thick around the lake, and cattle were brought here to graze every day. Now, Lakshmamma saw that the lake still existed, with some cattle grazing, but there was no sign of any cultivation—no rice, ragi or vegetables. The round stepwell near the lake held some water, but it looked dirty and stank. Empty bottles and plastic wrappers floated on the surface.

What Lakshmamma remembered most fondly were the gunda thopes. Her village had four thopes. The one she stood in now had been her favourite. She wondered what had happened to the other thopes.

21

ಮಾರಣಣುನ ಹರಾಶ ಮಾತುಗಳು ಲಕಷಷಮರಮನನುನಾ ಚಂತಗ ಒಡಡುದವು.

ತನನಾ ದುಗುಡವನುನಾ ತ�ೀರಗ�ಡದ ಲಕಷಷಮರಮ, “ನನನಾನುನಾ ನ�ೀಡ ನನಗ� ಬಹಳ

ಸಂತ�ೀಷ ಆಗದ, ಮಾರಣಣು. ಆಗ ನಾನು ಕಂಡದದಾಲಾಲ ಈಗ ಎಷುಟು ಬದಲಾಗಬಟಟುದ!

ನನನಾ ಊರು ಗುರುತಗೀ ಸಗದಂರಾಗದ!”

ಲಕಷಷಮರಮ ಹುಟಟು ಬಳದ ಊರು ಸುಮಾರು ಐವತುತಾ ರನಗಳ ಸಣಣು ಊರು.

ಸಮೀಪವಂದರ ಹಲವಾರು ಮೈಲುಗಳ ದ�ರದಲಲ ಇನ�ನಾಂದು ಹಳಳು. ಊರಲಲ

ಎಲಲಕಕೂಂತ ಮಗಲು ಅಂದರ ಕರ, ಆಕ ಈಗಷಟುೀ ಬಳಸ ಬಂದ ಕಲಾಯಣ, ಗುಂಡು ತ�ೀಪು,

ರತುತಾ ಊರ ರಧಯದಲಲ ಹರಡದದಾ ದ�ಡಡು ಅಶವತಥಕಟಟು. ಹಳಳುಯ ಅಲಲಲಲ ಬಾವಗಳು,

ಕ�ಳಗಳು. ಅವುಗಳಂದ ಸೀದದ ನೀರನುನಾ ಜನ ಅಡುಗಗ, ಸಾನಾನ ಮಾಡಲು, ಬಟಟು

ತ�ಳಯಲು ಬಳಸುತತಾದದಾರು. ಈಗಲ� ಒಂದ�ೀ ಎರಡ�ೀ ಬಾವಗಳು ಕಾಣುತತಾವ ಆದರ

ಬತತಾ ಹ�ೀದ ಕರಕುಂಟಗಳ ಕುರುಹು ಎಲ�ಲ ಕಾಣ�ಲಲ.

ಆಗ ಹಳಳುಯ ನಡುವನ ಭಾಗದಲಲ ಒಂದು ದ�ಡಡು ಕರ ಇತುತಾ. ಅದರ ಅಚುಚುಕಟಟುನ

ಭ�ಮಯಲಲ ರೈತರು ಭತತಾ, ರಾಗ ಹಾಗ� ತರಕಾರಗಳನುನಾ ಬಳಯುತತಾದದಾರು.

ಬೀಸಗಯಲಲ ಕರಯ ನೀರು ಬತತಾ, ತಳದ ಅಲಲಲಲ ಸಣಣು ಕ�ಚಚುಗಳು ರ�ಡುತತಾದದಾವು.

ಕ�ಚಚು ನೀರಲಲ ಎಮಮಗಳು ರಾಡ ಎರಚಕ�ಂಡು ತ�ಯಾದಾಡುತತಾದದಾವು. ಕ�ಚಚುಯ

ಅಂಚನಲಲ ದನಕರುಗಳು, ಕುರ ರಂದ ಹಾಗ� ಆಡುಗಳು ನಂತು ಬಾಗ ನೀರು ಕುಡದು

ದಾಹ ಆರಸಕ�ಳುಳುತತಾದದಾವು.

ರಳಗಾಲದಲಲ ಕರ ತುಂಬ ತುಳುಕುತತಾತುತಾ. ಆಗ ರಕಕೂಳು ಈಜಾಡುರಾತಾ ಮೀನು

ಹಡಯುವ ಪರಯತನಾ ನಡಸುತತಾದದಾವು. ಸುತತಾಲ� ಹಸರು ಹುಲುಲ ಬಳದು ನಲುಲತತಾತುತಾ.

ದನಗಾಹಗಳು ಕುರುಬರು ತರಮ ರಂದಗಳನುನಾ ಕರ ಅಂಚಗ ತಂದು ಪಾರಣಗಳಗ

ಹುಲುಲಣಲು ಅವಕಾಶ ಮಾಡಕ�ಡುತತಾದದಾರು. ಈಗ ಕರ ಏನ�ೀ ಇದ, ಆಕಳು

ರಂದಗಳೂ ಇವ. ಆದರ ಸುತತಾಲದದಾ ಹ�ಲಗದದಾಗಳು, ರಾಗ ಭತತಾದ ಪೈರ�, ತರಕಾರ

ಗಡಬಳಳುಗಳೂ ಕಾಣಯಾಗವ. ಕರ ಬದಯಲಲದದಾ ದುಂಡು ಬಾವ ಈಗಲ� ಇದ. ಅದರ

ತಳವನುನಾ ಒದದಾಯಾಗಡಲು ಬೀಕಾದಷುಟು ಬಗಗಡದ ನೀರು ನಂತದ. ಆ ಬಗಗಡದಲಲ

ರಣದಷುಟು ಕಸ, ಬಳಸದ ಖಾಲ ಬಾಟಲಗಳು, ಪಾಲಸಟುಕ ಚೀಲಗಳು ಹರಡವ. ನ�ೀಡಲು

ಅಸಹಯವಾದ ದೃಶಯ; ರ�ಗು ರುಚಚುಸುವಂತಹ ದುವಾಮಸನ ಅಲಲಂದ ಹ�ರುಮತತಾದ.

ಎಲಲಕ�ಕೂ ಹಚಾಚುಗ ಲಕಷಷಮರಮ ಗುಂಡು ತ�ೀಪುಗಳನುನಾ ನನದಳು. ಊರ ರಧಯದಲಲ, ಊರ

ಸುತತಾರುತತಾ ನಾಲುಕೂ ತ�ೀಪುಗಳದದಾವು. ಮಾರಣಣುನದದಾ ತ�ೀಪು ಆಕಯ ಅಚುಚುಮಚಚುನದು.

ಉಳದ ತ�ೀಪುಗಳು ಏನಾದವೂೀ? ಎಂಬ ಯೀಚನ ಅವಳನುನಾ ಕಾಡತು.

22

The village that Lakshmamma remembered as a young girl—with the lake, agricultural fields and the step well

ಲಕಷಷಮರಮನ ನನಪನ ಆಳದಲಲ ಹುದುಗದದಾ ಹಳಳುಯ ಚತರ: ಆ ಕರ, ಅದರ ಅಚುಚುಕಟಟುನಲಲ ಹರಡದದಾ ಹ�ಲಗಳು, ರತುತಾ ಹ�ಲಗಳೀಚ ಅಗದದದಾ ಮಟಟುಲುಗಳುಳಳು ಗುಂಡಾಕಾರದ ಬಾವ

23

24

Maranna seemed to read her thoughts and said, “The other thopes have all gone; the crows told me about it. The trees were cut to set up a school and for building houses. Only one of the banyan trees still stands in the school compound”.

Lakshmamma asked, “Where do the villagers now meet? For festivals and family occasions?”

ಮಾರಣಣು ಆಕಯ ರನದಲಲ ಆಗುತತಾದದಾ ತಳರಳವನುನಾ ಊಹಸ, “ಇನುನಾ ಉಳದ

ತ�ೀಪುಗಳು ಏನಾದವು ಅಂತ ಯೀಚಸುತತಾದದಾೀಯಲಲವೀ? ಎಲಲವೂ ನಾಶವಾಗ

ಹ�ೀದವು. ನನಗ ಕಾಗಗಳು ವರದ ಮಾಡದುದಾ ಏನಂದರ ಒಂದು ತ�ೀಪನ ರರಗಳನುನಾ

ಕಡದು ಪಾಠಶಾಲ ಕಟಟುದರಂತ, ರತ�ತಾಂದರಂದ ರನ-ಬಾಗಲು ಕಟಕ ಚಂದರಕಗಳಗಾಗ,

ಹಂಚನ ಸಂಬಗಳಗಾಗ ರರಗಳು ಸಂದುವಂತ. ಒಂದೀ ಒಂದು ರರ—ಆ ದ�ಡಡು

ಆಲ—ಶಾಲಯ ಆವರಣದಲಲ ಇನ�ನಾ ಇದಯಂತ.”

ಮಾರಣಣು ನೀಡದ ಮಾಹತಗ ಪರತಕರಯಸುರಾತಾ, ಲಕಷಷಮರಮ, “ಊರ ಜನ ಈಗ ಹಬಬ

ಹರದನ ಹಾಗ� ಇತರ ಸಮಾರಂಭಗಳಗ ಎಲಲ ಸೀರುರಾತಾರ?”

Crows bringing news to Maranna

ಮಾರಣಣುನಗ ವರದ ತಂದ ಕಾಗಹಂಡು

25

Maranna replied, “The last time the Ramanavmi10 feast was held in this thope was nine years ago.”

Lakshmamma was surprised. Ramanavmi was one of the festivals when the entire village would come together, cook a feast and share the meal, under the shade of the trees in the thope. Children played and climbed trees, while the elders talked under the shade. For as long as she could remember, the entire village celebrated Ramanavmi together. So she was surprised to hear that the festival was no longer held.

“ಕ�ನಯ ಬಾರ ಜನ ರಾರನವಮ ಆರಾಧನಗಾಗ ಈ ತ�ೀಪನಲಲ ಸೀರದುದಾ ಒಂಭತುತಾ

ವರುಷಗಳ ಹಂದ...”

ಲಕಷಷಮರಮನಗ ಅಚಚುರಯಾಯತು. ಹಬಬಗಳ ಪೈಕ ರಾರನವಮಯ ಆಚರಣ ಊರಗೀ

ಪರಸದಧ. ಇಡೀ ಊರು ತ�ೀಪನಲಲ ಸೀರ, ಅಡುಗ ಮಾಡ, ರರಗಳ ನರಳನಲಲ ಒಟಟುಗ

ಊಟಮಾಡುತತಾದದಾರು. ಊಟ ರುಗದು ರಕಕೂಳುರರಗಳು ರರಕ�ೀತ ಆಡುತತಾದಾದಾಗ,

ಹರಯರು ಹರಟುತತಾದದಾರು. ಲಕಷಷಮರಮನ ಬಾಲಯದ ನನಪನ ಆಳದಲಲ ರಾರನವಮಯ

ಸಡಗರ ಅಚಾಚುಗ ಹುದುಗತುತಾ. ಒಂಭತುತಾ ವಷಮಗಳಂದ ರಾರನವಮಯ ಆಚರಣಗಾಗ

ಊರು ಸೀರುತತಾಲಲ ಎಂದು ಮಾರಣಣು ಹೀಳದುದಾ ಆಕಯಲಲ ಆಶಚುಯಮವೂ ಖೀದವೂ

ಒಟಟುಗ ರ�ಡಸತುತಾ.

Villagers celebrating Ramanavmi in the thope

ತ�ೀಪನಲಲ ಊರಜನರಂದ ರಾರನವಮ ಆಚರಣ

26

“What about the nomadic community that used to come and stay at this thope every year?” Lakshmamma asked.

“Who? The fortune tellers? Oh, they stopped coming even earlier”, said Maranna, “No one needs fortune tellers now. You can know all you want about your future through TV programmes.”

Before she could say anything, Maranna continued, “No one comes here now like before. See, they have put a fence all around. Why people, even the birds and the bats, have stopped visiting the thope. They just fly overhead”.

Lakshmamma remembered the fruit trees well, especially the mango trees. She and her friends were often scolded for trying to climb the mango trees by the priest and village elders, as the trees in the thope were believed to be the abode of gods.

She also remembered the taste of the sour mangos, brought down with a stone. And eaten with salt and chilli powder, that Lakshmamma and her friends took with them when they brought their goats to graze at the thope.

Lakshmamma looked at the nagarkallus in the shade of Maranna’s canopy and asked, “They seem to have spared the nagarkallus. Do the women from the village still come here to pray?”

Maranna gave a sigh, his branches shaking, “Some of them still do. But not as often as before. I miss listening to their conversations. Now people come for exercise, walk briskly and leave. Some sit on the benches and talk for a while. But people can only enter for a few hours in the morning and evening. The gate is locked for the rest of the day.”

27

“ವಷಮ ವಷಮ ಈ ತ�ೀಪನಲಲ ಒಂದರಡು ತಂಗಳರಟಟುಗ ವಲಸ ಬರುತತಾದದಾ ಅಲಮಾರ

ಜನ ಏನಾದರು?” ಲಕಷಷಮರಮ ಸವಲಪ ದುಗುಡದಂದಲೀ ಮಾರಣಣುನನುನಾ ಕೀಳದಳು.

“ಯಾರು? ಭವಷಯನುಡಯೀ ಜನರಾ? ಅವರು ಇನ�ನಾ ಹಂದಯೀ ಬರ�ೀದು

ನಲಲಸದರು,” ಮಾರಣಣು ಹೀಳದ. “ಭವಷಯ ಹೀಳೂೀರನನಾ ಈಗ ಕೀಳೂೀರಲಲ. ನರಮ

ಟವ ಯಂತರದಲಲ ಪರಸಾರವಾಗುವ ಭವಷಯವಾಣಗ ಯಾರು ರಾನ ಸಾಟ? ಮಾರಣಣುನ

ದನಯಲಲ ತುಸು ಕ�ಂಕು ಸೀರತುತಾ.

ಲಕಷಷಮರಮ ಮಾರಾಡುವ ರುನನಾ ಮಾರಣಣು ರತತಾ ನುಡದ, “ಆ ದನಗಳಂತ ಈಗ ತ�ೀಪಗ

ಯಾರ� ಬರ�ಲಲ. ಅಲಲ ನ�ೀಡು, ಸುತತಾಲ� ಹಾಕದ ರುಳುಳುಬೀಲ ಯಾರನ�ನಾ

ಬರಗ�ಡಲಲ. ಜನರೀ ಏಕ, ಪಕಷಗಳು ಬಾವಲಗಳು ಸಹ ಇಲಲಗ ಬರ�ೀದು ನಲಲಸವ.

ತ�ೀಪನ ಮೀಲಂದಲೀ ಹಾರಹ�ೀಗುತತಾವ.”

ಲಕಷಷಮರಮ ಹಣುಣು ಬಡುತತಾದದಾ ಮಾವನ ರರಗಳನುನಾ ನನದಳು. ರಾನು ರತುತಾ ತನನಾ

ಗಳತಯರು ರರ ಹತುತಾತತಾದದಾನುನಾ ಕಂಡ ಊರ ಪೂಜಾರಗಳು ಅಥವಾ ಊರ ಗಡರು

ತರಮನುನಾ ಬೈದು, ರರದಂದ ಇಳಸ, ಬುದದಾವಾದ ಹೀಳದುದಾ ನನಪಾಗುತತಾದ: “ರಕಕೂಳೀ,

ಈ ತ�ೀಪು ದೀವರ ಕಾಡು. ಇಲಲ ದೀವರು ವಾಸಸುರಾತಾರ ಅಂತ ಎಲಲರ ನಂಬಕ. ಈ

ರರಗಳು ಅವರ ವಾಸಸಾಥನ. ಹಣುಣುಗಳು ಅವರ ಆಹಾರ. ನಾವು ದೀವರ ರಯಾಮದ

ಮಾಡಬೀಕು. ರರ ಹತತಾಬಾರದು.”

ಕಲುಲ ಬೀಸ ಬದದಾ ಮಾವು ಕಚಚು ತಂದ ಒಗಚು ಹುಳರುಚ ಆಕಗ ನನಪಾಯತು. ಆಹಾ!

ಮಾವನ ತುಂಡನ ಮೀಲ ರಾವುಗಳು ತಂದ ಉಪುಪುಖಾರ ಸವರ ತಂದದುದಾ! ಆಡು

ಮೀಯಸುವ ಸಲುವಾಗ ರಕಕೂಳು ತ�ೀಪಗ ಬಂದಾಗ ತಪಪದೀ ಬಟಟುಯಲಲ ಕಟಟುತರುತತಾದದಾ

ಆ ಉಪುಪು-ಮಣಸನಪುಡ! ಎಲಲವೂ ರಳರಳ ನನಪಾಯತು ಆಕಗ.

ನನಪುಗಳನುನಾ ಸವಯುರಾತಾ ಲಕಷಷಮರಮ ಮಾರಣಣುನ ಟ�ಂಗಗಳ ನರಳ ಅಡಯಲಲ ಹಾಸದದಾ

ನಾಗರಕಲುಲಗಳ ಕಡ ಗರನಹರಸ, ಕೀಳದಳು: “ನಾಗರಕಲುಲಗಳನುನಾ ಹಾಗೀ ಬಟಟುರುವ

ಹಾಗದ. ಊರ ಹಣುಣುರಕಕೂಳು ನಾಗಪೂಜಗಂದು ಈಗಲ� ಬರುರಾತಾರಾ?”

ಮಾರಣಣು ಮೈರುರದು ನಟುಟುಸರು ಸುಯದಾ. ರರದ ಟ�ಂಗಗಳು ಆ ಮೈರುರತಕಕೂ

ಅಲುಗಾಡದವು. “ಕಲ ಹಂಗಸರು ಈಗಲ� ಬರುರಾತಾರ, ಆದರ ಅಪರ�ಪಕಕೂ,

ಒಂದರಡು ಸಲ ಅಂತ. ರುಂಚ ಇದದಾ ಸಡಗರ ಈಗ ಕಾಣ. ಅವರುಗಳ ಹರಟ,

ರನವಾತಮ ಈಗ ನನನಾ ಪಾಲಗಲಲ. ಈಗ ಬರ�ೀ ಜನ ವಾಯಯಾರಕಾಕೂಗ ಬರಾಮರ,

ಗಡಬಡಯಲಲ ನಡೀರಾರ, ಬೀಗ ಹ�ರಟುಹ�ೀಗಾತಾರ. ಕಲವರು ಬಂಚುಗಳ ಮೀಲ

ಕ�ರಾಮರ, ಹರಟುರಾತಾರ, ಆದರ ಕಲವೀ ಗಂಟಗಳ ಕಾಲಕಕೂ ಅವರ ಚಟುವಟಕ. ಬಳಗನ

ಕಾಲ ಒಂದಷುಟು ಗಂಟ, ಸಾಯಂಕಾಲ ಒಂದಷುಟು. ಮಕಕೂ ಹ�ತತಾನಲಲ ಬಾಗಲಗ ಬೀಗ

ಜಡದರುರಾತಾರ, ಯಾರ� ಒಳಗ ಬರ�ೀ ಹಾಗಲಲ.”

28

“The afternoons are especially lonely, with no grazers resting here, no women coming to collect firewood or children climbing trees to pluck mangos and jamun on their way back from school. Did you see the rules they have now—so many of them—about what you can do and not do in the thope?

“ರಧಾಯಹನಾದ ಹ�ತುತಾ ನಾನು ಒಬಬಂಟ ಅನಸುತತಾ. ಹಂದ ದನ ಕುರ ಆಡು ಮೀಯಸ�ೀರು

ವಶಾರಂತ ತ�ಗ�ಳಳುಕಕೂ ಅಂತ ಬರಾಮ ಇದುರ. ಹಂಗಸರು ಕಟಟುಗ ಆಯಕಕೂ, ನೀವು ರಕಕೂಳು

ರರ ಹತತಾ ಆಡ�ಕಕೂ ಮಾವು ನೀರಳ ಕೀಳೂಕಕೂ ಅಂತ ಬರಾಮ ಇದದಾರ. ಶಾಲಗ ಹ�ೀಗ�

ರಕಕೂಳು ಶಾಲ ರುಗದ ಮೀಲ ಇಲಲ ಸವಲಪ ಹ�ತುತಾ ಕಳದು ಹ�ೀಗಾತಾ ಇದದಾರು. ಈಗ

ರಧಾಯಹನಾಗಳು ಬಕ�ೀ ಎನುನಾತತಾವ. ಅಂದ ಹಾಗ, ಈಗ ತ�ೀಪನ ಒಳಗ ಬಂದವರು

ಪಾಲಸಬೀಕಾದ ಎಷ�ಟುಂದು ನಯರಗಳವ, ಇದು ಮಾಡಬೀಡ ಅದು

ಮಾಡಬೀಡ, ಅಂತ.”

Raw mangos that Lakshmamma ate with salt and chilli powder

ಲಕಷಷಮರಮ ಉಪುಪುಖಾರ ಸವರ ತನುನಾತತಾದದಾ ಮಾವನಕಾಯ

29

Lakshmamma was wondering how the thopes with their many trees, so special to the village, had come to this state.

She sat down on the katte and said, “Our village loved these thopes so much, and took such good care of the trees. The thope was also so useful—for the wood, fruits, for grazing. What happened to them, Maranna?”

ಲಕಷಷಮರಮ ಯೀಚನಯ ಆಳಕಕೂ ಇಳದಳು. ಊರನ ಜನಕಕೂ ಅಷುಟು ರಹತವ ಹ�ಂದದದಾ

ತ�ೀಪುಗಳಗ ಈ ಗತ ಬಂದದಾದಾದರ� ಹೀಗ?

ಆಕ ನಾಗರಕಟಟು ಮೀಲ ಕ�ರುರಾತಾ, ಮಾರಣಣುನನುನಾ ರತ�ತಾಂದು ಪರಶನಾ ಕೀಳದಳು.

“ನರ�ಮರ ಜನಕಕೂ ತ�ೀಪುಗಳು ಅಂದರ ಎಷುಟು ಅಕಕೂರ. ರರಗಳು ಅಂದರ ಅದಷುಟು

ಆಸಥಯಂದ ಆರೈಕ ಮಾಡಾತಾ ಇದುರ. ತ�ೀಪುಗಳೂ ತರಮ ಹಣುಣು, ಹ�ವು, ಜೀನು,

ಅಂಟು, ಕಟಟುಗ, ಅಡಯಲಲ ಬಳಯೀ ಹುಲುಲ ಎಷಟುಲಲ ಕ�ಡುತತಾದದಾವು...ಅವಲಾಲ ಎಲಲ

ಹ�ೀಯತು, ಯಾಕ ಹೀಗಾಯುತಾ, ಮಾರಣಣು?”

List of do’s and don’ts in the park

ಪಾಕಮನಲಲ ಮಾಡಬಾರದ ಚಟುವಟಕಗಳ ಪಟಟುಹ�ತತಾ ಫಲಕ

30

The government school where one of the village thopes stood in the past

ಗುಂಡುತ�ೀಪು ಇದದಾ ಸಥಳದಲಲ ಈಗ ಸಕಾಮರ ಶಾಲ ಎದುದಾನಂತದ.

ಒಂದು ಗುಂಡು ತ

ೋಪು ಇದದ ಸಥಳ

ದಲಲ ಸರಕಾರ ಪರಾಥಮಕ ಹಾಗೂ ಮಾಧಯಮಕ ಶಾಲ ಎದದುನಂತದ

31

ಒಂದು ಗುಂಡು ತ

ೋಪು ಇದದ ಸಥಳ

ದಲಲ ಸರಕಾರ ಪರಾಥಮಕ ಹಾಗೂ ಮಾಧಯಮಕ ಶಾಲ ಎದದುನಂತದ

32

Maranna said, “Times have changed and with it people’s needs and thinking. It began with a storm, when one huge banyan tree fell in the thope where the school stands today. The people said that there was no use planting any new trees as there was a law saying that people could no longer cut trees or branches without permission from the government. They decided to build a school instead, on the same land.”

“When other trees fell in the thopes close to the school, the villagers decided to build houses in the space.”

Maranna continued, “Only this thope remained. And for a long time nothing happened. Then suddenly one day, there was a flurry of activity and many important looking people came to this thope. They spoke in loud voices and used chains to measure the land. A few days later, machines began to dig up the earth, and people came in to work on the land. I watched as a building came up in the corner where two large mango trees stood. A few more trees were cut and the veterinary hospital you see now was built.”

“No one objected? I know the patel11 and shanbogh12 are no longer responsible for village affairs. But what about the panchayat13 and all the villagers?”,Lakshmamma asked.

Lakshmamma knew that in the past it was the patel and shanbogh who took decisions regarding the common lands in the village such as the thope, lake and gomala.14

33

ಲಕಷಷಮರಮನ ಪರಶನಾಗ ಮಾರಣಣು: “ಕಾಲ ಬದಲಾಯುತಾ, ಜನರ ನಷಠ ಬದಲಾಯುತಾ, ಅವರ

ಅಗತಯಗಳೂ ಬದಲಾದವು. ಒಂದು ದವಸ ಏನಾಯುತಾ ಅಂದರ ದ�ಡಡು ಬರುಗಾಳ

ಎದದಾತು. ಗಾಳಯ ರಭಸಕಕೂ ದ�ಡಡು ಆಲದರರ ಉರುಳಬತುತಾ. ಈಗ ಶಾಲಯ ಕಟಟುಡ

ನಂತದಯಲಾಲ ಅಲಲ. ಅಯಯೀ ರರ ಬದದಾದ ಹ�ಸ ಗಡ ನಡ�ೀಣ ಅಂತ ಕಲವರು

ಅಂದರು. ಇನ�ನಾ ಕಲವರು, ನಟಟುರ ಏನ� ಉಪಯೀಗವಲಲ, ಇನುನಾ ರುಂದ ಸಕಾಮರದ

ಅನುರತ ಇಲಲದ ರರ ಕಡಬಾರದು, ಕಟಟುಗಗಾಗ ಟ�ಂಗಯ� ಕಡಬಾರದು ಅಂತ

ಹ�ಸ ಕಾನ�ನು ಬಂದದಯಂತ, ಅಂತ ಹೀಳದರು. ಚಚಮ ನಡಯತು. ಕ�ನಗ ಒಬಬ

ಶಾಲಗ ಕಟಟುಡ ಇಲಲ. ಅದನನಾ ಇಲಾಲಯಾಕ ಕಟಟುಬಾರದು, ಅಂದ. ಹೀಗ�ೀ ಏನ�ೀ, ಎಲಲರ�

ಒಪಪದರು.”

“ಅದೀ ರೀತ ಶಾಲ ಹತತಾರದ ತ�ೀಪನಲಲ ರರಗಳು ಬದಾದಾಗ, ಸಸ ನಡಲಲಲ, ಊರ ಜನ

ಆ ಜಾಗದಲಲ ರನ ಕಟಟುಕ�ಂಡರು.”

“ಉಳದದುದಾ ಇದ�ಂದೀ ತ�ೀಪು. ಹಲವಾರು ತಂಗಳುಗಳು ಕಳದವು. ಎಲಲವೂ

ಸರಯಾಗದ ಅನಸತುತಾ. ಆದರ ಒಂದು ದನ ಇದದಾಕಕೂದಂತಯೀ ಜನ ತ�ೀಪನಮೀಲ

ಎರಗದರು. ಅವರ ಪೈಕ ದ�ಡಡು ವಯಕತಾಗಳಂತ ಕಾಣ�ೀ ಕಲವರು ಇದದಾರು. ಬಹಳ

ಸಡಗರದಲಲ ಅತತಾ ಇತತಾ ಓಡಾಡದರು. ದ�ಡಡು ದನಯಲಲ ಮಾರಾಡದರು. ಉದದಾನ

ನ�ಲನಂದ ನಲದ ಅಳತ ಮಾಡದರು. ಕಲದನಗಳ ನಂತರ ದ�ಡಡು ದ�ಡಡು ಯಂತರಗಳು

ತ�ೀಪಗ ಬಂದವು. ಕಲವರು ರರಗಳನುನಾ ಕಡದರು—ಆ ಮಾವು, ಈ ನೀರಳ, ಆ

ಬೀವು—ಎಲಲವೂ ಗರಗಸಕಕೂ ತರಮ ಕುತತಾಗಗಳನುನಾ ನೀಗದವು. ಯಂತರಗಳು ನಲ

ಅಗದವು. ಹಗಲು ಇರುಳು ಎನನಾದ ಕಲಸ ರುಂದುವರಯತು. ಕಂದಕ, ಅಡಪಾಯ,

ಗ�ೀಡಗಳು ಒಂದ�ಂದಾಗ ಸೀರ ಕಟಟುಡಗಳು ಎದದಾವು. ನಾನು ಕಣಾಣುರ ನ�ೀಡುತತಾದದಾಂತ

ಆ ರ�ಲಯಲಲದದಾ ಎರಡು ಮಾವನ ರರಗಳ ಮಾರಣ ಹ�ೀರವಾಗತುತಾ.

ಕಷಣಮಾತರದಲಲ ರತ�ತಾಂದು ಕಟಟುಡ ಎಬಬಸದದಾರು ಆ ಜನ. ಈಗ ಪಾರಣಗಳ ಆಸಪತರ

ಇದಯಲಲ ಆ ಜಾಗದಲಲ.”

“ಯಾರು ಏನ� ಹೀಳಲಲಲವಾ, ಮಾರಣಣು? ಪಟೀಲ ಶಾನುಭ�ೀಗ ಇದರ ಬಗಗ

ಏನ� ಮಾಡ�ಕಕೂ ಆಗ�ಲಲ ಅನ�ನಾೀದು ನನಗ ಗ�ತುತಾ. ಮೊದಲೀ ಅವರು ಅಧಕಾರ

ಕಳಕ�ಂಡದದಾರು. ಆದರ ಪಂಚಾಯತ ಏನು ಮಾಡಾತಾ ಇದದಾರು? ಜನ ಇದಲಲ ನ�ೀಡಯ�

ಸುರಮನದದಾರೀ?”

ಲಕಷಷಮರಮನಗ ತಳದದದಾ ಇತಹಾಸದಲಲ ಪಟೀಲ ಶಾನುಭ�ೀಗ ಹಳಳುಗ ಸೀರಬೀಕಾಗದದಾ

ಜಮೀನು ಕುರತು ರಾವೀ ಎಲಲ ನಧಾಮರಗಳನುನಾ ತ�ಗ�ರಾ ಇದದಾರು. ಊರನ ಗ�ಮಾಳ,

ಕರ-ಕುಂಟ, ಗುಂಡು ತ�ೀಪು, ದೀವರ ಕಾಡು, ವನ ಇವುಗಳ ಬಳಕಗ ಸಂಬಂಧಪಟಟು

ಎಲಲ ನಧಾಮರಗಳೂ ಇವರಬಬರ ಸುಪದಮನಲಲೀ ಜರುಗುತತಾತುತಾ.

34

Maranna telling Lakshmamma about the changes to the thope

ಮಾರಣಣು ಲಕಷಷಮರಮನಗ ತ�ೀಪನಲಲ ಜರುಗದ ವದಯಮಾನಗಳ ವವರ ನೀಡುತತಾರುವುದು

35

36

In the past, in thopes, the practice was to plant a new tree whenever a tree fell. Villagers were not allowed to cut trees. Cutting branches was permitted, but only with the permission of the patel and shanbogh.

Lakshmamma also knew that the patel and shanbogh were not always fair—their decisions sometimes gave preference to one person or a particular group. Still, this had been the system in the village, and had been accepted by all.

This old system was no longer in force. Now, the villages in the outskirts of Bengaluru had panchayats and those villages that had become a part of the city’s municipality came under wards.15

Maranna said, “There was a lot of discussion. The villagers had many heated arguments. They decided that it would be nice if they could have a park in the village—like the ones localities in Bengaluru had. Our village is almost a part of Bengaluru today, and many go to work in the city. They saw the parks—neatly laid out, with exercise equipment, benches and lawns, and wanted something similar.”

Lakshmamma was thoughtful. She had seen a number of new houses and multi-storied apartments in her village, while walking towards the thope.

She said, “Yes, times have changed, and the people living here too have changed. Maybe that is why everyone wants a park now—for exercise. We had enough exercise grazing goats and climbing trees!”

37

ಇನುನಾ ತ�ೀಪಗ ಸಂಬಂಧಸದಂತ, ಯಾವುದಾದರ� ರರ ಬರುಗಾಳಯ ರಭಸಕ�ಕೂ

ರಳಯ ತೀವರತಯ ಕಾರಣಕ�ಕೂ ಬದದಾರ ಊರನ ಜನ ಆ ಸಥಳದಲಲ ಇನ�ನಾಂದು ಗಡ

ವಧಪೂವಮಕವಾಗ ನಡುತತಾದದಾರು. ಯಾರ� ರರ ಕಡಯುವಂತರಲಲಲ, ಟ�ಂಗ

ಕಡಯುವುದಕ�ಕೂ ಪಟೀಲ ಶಾನುಭ�ೀಗರ ಅನುರತ ಪಡಯಬೀಕತುತಾ.

ಪಟೀಲ ಶಾನುಭ�ೀಗರ� ಕ�ಡ ಸತಯಸಂಧರಲಲ ಅನ�ನಾೀದು ಲಕಷಷಮರಮನಗ ತಳದತುತಾ.

ತರಗ ಬೀಕಾದವರಗ ಅನುಕ�ಲಗಳನುನಾ ಮಾಡಕ�ಟುಟು ಆಗದವರಗ ತ�ಂದರ ನೀಡ�ೀ

ಅವರ ಸವಭಾವದ ಪರಚಯ ಅವಳಗ ಆಗತುತಾ. ಆದರ� ಸಣಣುಪುಟಟು ರೀತಯಲಲ ಊರನ

ಸಂಪತತಾನ ಹಾಗ� ರ�ಲಸಕಯಮಗಳ ದುಬಮಳಕ ಆಗಾಗ ಆಗುತತಾದದಾರ�, ಹಳಯ

ಕಾಲದಂದ ನಡಸಕ�ಂಡು ಬಂದದದಾ ರ�ಢಗತವಾದ ಪರಂಪರಗ ಯಾವ ಧಕಕೂಯ�

ಒದಗರಲಲಲ. ಎಲಲರಗ� ಹಚುಚುಕಡಮ ಈ ವಯವಸಥ ಒಪಪಗಯಾಗತುತಾ.

ಈಗ ಹಳಯ ವಯವಸಥ ರುರದತುತಾ, ಊರನ ಪಂಚಾಯತ ಅಧಕಾರ ಕಳಕ�ಂಡತುತಾ.

ಹ�ಸ ವಯವಸಥ ಬಂಗಳೂರು ಪೀಟಯಂದ ಆರದು ಮಾಡಕ�ಂಡದಾದಾಗತುತಾ. ಹೀಗಾಗ

ಲಕಷಷಮರಮನ ತವರ�ರು ಈಗ ರುನಸಪಾಲಟಯ ಅಧಕಾರದ ತಕಕೂಯಲಲತುತಾ.

ಮಾರಣಣು ತನನಾ ಮಾತನುನಾರುಂದುವರಸ ಹೀಳದ, “ಚಚಮ ಮಾಡದ�ದಾ ನಜ, ಚಚಮ

ಬಸಯೀರದ�ದಾ ನಜ. ಆದರ� ಕ�ನಗ ಬಂಗಳೂರನ ಉದಾಯನವನಗಳ ಥರ ಇಲ�ಲ

ಒಂದು—ಹಳಳುಯಲಲ ಪಾಕಮ—ಇದದಾರ ಎಷುಟು ರಜಾ, ಎಂದು ಊರನ ಜನರನುನಾ

ಒಪಪಸಯೀ ಬಟಟುರು. ಊರನವರ ಪೈಕ ಹಲವಾರು ಜನ ಬಂಗಳೂರಗ ಕಲಸಕಕೂಂದು

ಹ�ೀಗ ಬಂದು ಮಾಡ�ೀರು ಇದಾದಾರ. ಅಲಲಯ ಪಾಕುಮಗಳನುನಾ ನ�ೀಡದಾದಾರ. ಅವರಗ

ಬಂಗಳೂರನ ಉದಾಯನಗಳ ಒಪಪ ಓರಣ, ಅವುಗಳ ಚಂದ ಹಡಸದ ಹಾಗದ. ಆ

ವಯಾಯರದ, ಅಲಂಕಾರಕಕೂಷಟುೀ ಸಲುಲವ ರರಗಳು, ಹುಲಲನ ಹಾಸು, ಬಂಚುಗಳು,

ವಾಯಯಾರ ಯಂತರಗಳು ಇಲ�ಲ ಇದದಾರ ಚಂದ ಅಂತ ಅವರಲಾಲ ಸೀರ ಗುಂಡು ತ�ೀಪನ

ಚರರಗೀತ ಹಾಡದರು.”

ಲಕಷಷಮರಮ ಏನ� ಪರತಕರಯ ನೀಡದ ಸವಲಪಕಾಲ ಸುರಮನದದಾಳು. ತನನಾ ಹಳಳುಯಲಲ ಆಗರುವ

ಬದಲಾವಣಗಳನುನಾ ಆಕ ಗರನಸದದಾಳು. ಹ�ಸ ರಸತಾಗಳು ಹ�ಸ ರನಗಳು, ಎತತಾರದ

ಬಹುಮಾಳ ಕಟಟುಡಗಳು, ಆಕ ತ�ೀಪನಡಗ ಬರುವಾಗ ಕಂಡದದಾವು.

“ಹದು, ಕಾಲ ಬದಲಾಗದ,” ಆಕ ಮನ ರುರದಳು. “ಜನರ� ಬದಲಾಗದಾದಾರ

ಹ�ಸತನಕಕೂ ಮಾರುಹ�ೀಗದಾದಾರ. ಅದಕಕೂ ಇರಬೀಕು ತ�ೀಪನ ಬದಲು ಪಾಕಮ ಅವರಗ

ಹಡಸದ. ವಾಯಯಾರಕಾಕೂಗ ಪಾಕಮ! ಆಗ ಆಡು ಮೀಯಸುತತಾ ರರ ಹತುತಾತದದಾ ನರಗ

ವಾಯಯಾರದ ಅಗತಯ ಏನತುತಾ?”

38

Maranna bristled, and the peepul leaves shook even more. He said, “It’s not just the new residents. Ask the children of families who have lived here for decades if they know what a thope is and where it was located? They say it was always a park! And the children and youth even ask—what is a thope?”

Maranna slowly calmed down. He said to Lakshmamma, “I am glad you came to see me though, and still remembered the thope. I wish people would still plant and care for trees in this thope as they did in the past.”

Lakshmamma thought sadly of her grandchildren, growing up in the city, in a crowded slum with no thope to run around in or trees to climb.

These thoughts still occupying her mind, Lakshmamma suddenly realised that the sun was setting.

ಮಾರಣಣು ರತ�ತಾಮಮ ಸುಯಯನ ನಟುಟುಸರು ಹ�ಯದಾ. ರತ�ತಾಮಮ ಅರಳ ಎಲಗಳು

ಅಲುಗಾಡದವು. “ತ�ೀಪು ಅಂದರ ಈಗ ಯಾರಗ� ಗ�ತತಾಲಲ. ಹ�ಸರಾಗ ಈ ಊರಗ

ಬಂದವರಗಷಟುೀ ಅಲಲ ಹಳಬರ ಸಣಣು ಹಾಗ� ಹದಹರಯದ ರಕಕೂಳಗ�... ತ�ೀಪು

ಅಂದರ ಏನು, ಅಂತ ಅವರು ಕೀಳಾತಾರ.”

ಸವಲಪಸವಲಪವಾಗ ಮಾರಣಣುನ ಉದವೀಗ ಇಳಯುತತಾ. ಆತ ಲಕಷಷಮರಮನಗ ಹೀಳುರಾತಾನ: “ನೀನು

ಬಂದದುದಾ ನನಗ ತುಂಬಾ ಸಂತ�ೀಷ ತಂದದ ಲಕಷಷಮ. ನೀನು ಈ ತ�ೀಪನನಾ ರರತಲಲ.

ನನಗರ�ೀ ಆಸ ಒಂದೀ, ಜನ ರತತಾ ಬಂದು ಹ�ಸ ಗಡ ರರ ನಟುಟು ಅವುಗಳಗ ಆರೈಕ

ಮಾಡಲ ಅಂತ, ಹಂದನ ಕಾಲದ ಥರ.”

ಲಕಷಷಮರಮ ನಟುಟುಸರು ಬಟುಟು ಬಂಗಳೂರನ ಇಕಕೂಟಾಟುದ ಅಡಗ�ಬಬರಂತ ಕಾಲಗ ಅಡರುವ

ಕ�ಂಪಯಲಲ ಬಳಯುತತಾರುವ ತನನಾ ಮೊರಮಕಕೂಳ ಬಗಗ ಚಂತಸುರಾತಾಳ. ಅವರಗಲಲ

ತ�ೀಪನಲಲ ಆಡುವ, ರರ ಹತುತಾವ, ಹಣುಣು ಮಲುಲರಾತಾ ನಲಯುವ ಭಾಗಯ?

ಇದೀ ಚಂತಯಲಲ ರುಳುಗರುವ ಲಕಷಷಮರಮ ಇದದಾಕಕೂದದಾಂತ ಸ�ಯಮ ರುಳುಗುತತಾದುದಾದನುನಾ

ಕಾಣುರಾತಾಳ.

39

The slum in the city where Lakshmamma lived—congested and devoid of any trees

ಲಕಷಷಮರಮ ವಾಸವರುವ ಕ�ಂಪ; ಅಡಡುಡಡು ರನಗಳ, ಇಕಕೂಟುಟು ದಾರಗಳ, ರರಗಳೀ ಕಾಣದ ಜಾಗ

40

She was alone in the park, except for a couple, walking briskly on the paved path—clearly in the middle of their evening exercise.

It was time for her to leave too. She had to go home, and return to the city the next day.

Lakshmamma was filled with sadness. She looked up at Maranna and said, “I have to go now. I don’t know when I will see you again. I will ask my brother to plant a neem tree next to you, and I hope the tree will be a companion for you in the years to come. And I will pray at the katte near my house in the city that you will be protected and live long.”

The leaves of the peepul seemed to stand still. Maranna said, “Thank you Lakshmamma for thinking of me. Do plant more trees as well in the city—in parks, schools, along roads, around lakes maybe? I am sure there are still some lakes in the city. I am so happy you came by to talk to me.”

As the sun set, a few crows flew down onto the katte. A bat flitted among the leaves of the peepul, picking at the ripe figs. Lakshmamma got up to leave. Walking back home through a very changed landscape, she knew that atleast tonight Maranna would not be alone—the crows that had come to roost would keep Maranna company.

41

ಪಾಕಮನಲಲ ಆಕಯ ಹ�ರತು ಉದಾಯನದ ಕಾಲುದಾರಯಲಲ ಸರರನ ನಡಯುತತಾರುವ

ಒಂದೀ ಒಂದು ದಂಪತ, ಇವರುಗಳಷಟುೀ ಇರ�ೀದು.

ಹ�ರಡುವ ಸರಯ ಆಗದ. ಊರನ ತನನಾ ತವರಗ ತರಳಬೀಕು. ರರುದನ ರತತಾ

ಬಂಗಳೂರಗ.

ಲಕಷಷಮರಮ ದುಖದಲಲ ರುಳುಗದಾದಾಳ. ಮಾರಣಣುನ ಕಡಗ ರುಖಮಾಡ ಹೀಳುರಾತಾಳ:

“ಮಾರಣಣು, ನನಗ ಹ�ರಡ�ೀ ಹ�ರಾತಾಗದ. ನನನಾನುನಾ ರತತಾ ಯಾವಾಗ ಕಾಣತಾೀನ�ೀ ನನಗ

ಗ�ತತಾಲಲ. ನರಮಣಣುನಗ ನನನಾ ಪಕಕೂದಲಲ ಒಂದು ಬೀವನ ಗಡವನುನಾ ನಡಲು ಹೀಳುತತಾೀನ. ಆ

ಬೀವು ಬಳದು ನನನಾ ಪಕಕೂ ಇದುದಾಕ�ಂಡು ನನಗ ಭವಷಯದ ಸಂಗಾತ ಆಗಲ ಅಂತ ನಾನು

ಬಯಸುತತಾೀನ. ಜ�ತಗ, ಬಂಗಳೂರನ ನನನಾ ರನಯ ಬಳ ಇರ�ೀ ನಾಗರಕಟಟುಯಲಲ

ನಾನು ಬೀಡ�ೀದು ಏನಂದರ ನೀನು ದೀರಮಕಾಲ ಬಾಳಬೀಕು, ರತುತಾ ಅದು ನನನಾನುನಾ

ಕಾಪಾಡಬೀಕು ಅಂತ.”

ಅರಳರರದ ಎಲಗಳು ಅಲುಗಾಡದ ಸಪಪಳ ಮಾಡದ ಸಥಬಧವಾದವು. ಸವಲಪ ಹ�ತತಾನ

ನಶಶಬದಾದ ನಂತರ ಮಾರಣಣು ಹೀಳುರಾತಾನ: “ಲಕಷಷಮರಮ ನನನಾ ಬಗಗ ನೀನು ತ�ೀರದ ಕಾಳಜ

ನನನಾ ರನತಟಟುದ. ನನನಾ ಊರಲ�ಲ ಇನನಾಷುಟು ರರಗಳನುನಾ ನಡು, ಉದಾಯನಗಳಲಲ,

ಶಾಲಗಳಲಲ, ರಸತಾಯ ಬದಯಲಲ, ಕರ ಏರಯ ಸುತತಾಲ�—ಅಂದ ಹಾಗ, ಇನ�ನಾ

ಒಂದರಡು ಕರ ಉಳದರಬೀಕಲಾಲ? ನನನಾನುನಾ ನ�ೀಡಲು ಬಂದು ನನನಾ ಜ�ತ

ಆತಮೀಯವಾಗ ಮಾರಾಡದ ನನಗ ಒಳಳುಯದಾಗಲ.”

ಸ�ಯಮ ರುಳುಗುರಾತಾನ. ಕಾಗಯ ಹಂಡ�ಂದು ಅರಳೀರರದ ಟ�ಂಗಗಳ ಮೀಲ

ಬಂದು ಇಳಯುತತಾ. ಬಾವಲಯಂದು ಎಲಗಳ ನಡುವ ಅಲುಗಾಡ ರಾನು ಜ�ೀತುಬದದಾದದಾ

ಸಥಳದಲಲೀ ಅತತಾಹಣಣುಗ ತನನಾ ರ�ತಯಡುತತಾ. ಲಕಷಷಮರಮ ಹ�ರಡಲು ಏಳುರಾತಾಳ. ಬದಲಾದ

ಹಳಳುಯ ಚಹರಗಳ ನಡುವ ತನನಾ ಗುರುತಗೀ ಸಗದ ಕಾಲುದಾರಯಲಲ ಹಜಜಹಾಕುರಾತಾಳ.

ಒಟಾಟುರ ಬೀಸರವನಸದರ� ಆಕಯ ರನದಲಲ ತುಸುವೀ ನರಮದ ರನಮಾಡದ—

ಮಾರಣಣು ಈ ಹ�ತತಾನಲಲ ಒಬಬಂಟಯಲಲ. ಆತನ ಜ�ತ ರಾತರ ಕಳಯಲಂದು ಕಾಗ

ಬಾವಲಗಳು ಬಂದಳದವ, ಅಂತ.

42

Maranna with the crows for company as the sun sets

ಮಾರಣಣುನ ಜ�ತ ರಾತರ ಕಳಯಲು ಬಂದಳದ ಕಾಗಯ ಹಂಡು

43

44

Gunda thopes are wooded groves that were once found across villages in Karnataka. These groves used to be planted by local villagers with trees such as mango, jamun, peepul, banyan, ippe16 and tamarind.

The thopes had many uses for the village community. The wood from the trees, especially of the mango, was used to make doors and window frames for village homes, and also to repair the temple. The poor in the village, who did not own land on which they could grow trees, were also allowed to use the branches as fuelwood for marriages and cremations. Wood from fallen trees, and tamarind were collected and auctioned, and the money collected was used to fund development work in the village.

The thopes were a shaded sanctuary for grazers and their livestock. After grazing and watering their animals in the lake, the grazers would herd their cows, goats or sheep to the thope. While the grazers dozed under the canopy, their animals would lazily nibble on the grass in the thope.

What are gunda thopes?

45

ಗುಂಡುತ�ೀಪುಗಳು ಒಂದಾನ�ಂದು ಕಾಲದಲಲ ಕನಾಮಟಕದ ಹಳಳುಗಳಲಲ

ಸವೀಮಸಾಮಾನಯವಾಗ ಕಂಡು ಬರುತತಾದದಾ ತ�ೀಪುಗಳು. ಹಳಳುಯ ಜನಸರುದಾಯಕಕೂ

ಸೀರದ ಜಮೀನು ನಲದಲಲ ನಡಲಪಡುತತಾದದಾ ಈ ತ�ೀಪುಗಳಲಲ ಮಾವು, ನೀರಳ, ಅರಳ,

ಆಲ, ಇಪಪ ರತುತಾ ಹುಣಸ ಜಾತಯ ರರಗಳು ಕಂಗ�ಳಸುತತಾದದಾವು.

ಗುಂಡು ತ�ೀಪುಗಳು ಹಳಳುಯ ಸರುದಾಯಕಕೂ ಹಲವಾರು ಉಪಯೀಗಗಳನುನಾ

ನೀಡುತತಾದದಾವು. ನಶಸದ ಅಥವಾ ಒಣಗಹ�ೀದ ಮಾವನ ರರದ ಕಾಂಡ ಬಾಗಲು

ಹಾಗ� ರನಗಳ ಕಟಕಯ ಹಂದರಗಳ ತಯಾರಗಾಗ ಹಾಗ� ದೀವರ ಗುಡಗಳ

ರಪೀರಗಾಗ ಸಲುಲತತಾದದಾವು. ತರಮದೀ ಸವಂತಭ�ಮ ಇಲಲದ ಭ�ಹೀನ ಬಡಜನ ಗುಂಡು

ತ�ೀಪನ ರರದ ಒಣ ಟ�ಂಗಗಳನುನಾ ರದುವ ಅಥವಾ ತರಗಳ ಸಂದಭಮದಲಲ

ಒಲಗ ಇಂಧನವಾಗ ಬಳಸಬಹುದತುತಾ. ಬರುಗಾಳಯಲಲ ಅಥವಾ ಇತರ ಪಾರಕೃತಕ

ಕಾರಣಗಳಂದ ಬದದಾ ರರದ ಕಾಂಡಗಳನುನಾ ಹರಾಜು ಮಾಡ ಬಂದ ಹಣವನುನಾ ಊರಗ

ಅಗತಯವಾದ ಕಾರಗಾರಗಾಗ ಬಳಸಲಾಗುತತಾತುತಾ.

ಗುಂಡು ತ�ೀಪನ ರರಗಳ ನರಳಲಲ ಪಶುಗಾಹಗಳೂ ಅವರ ರಂದಗಳೂ ನಡುದವಸದ

ಬಸಲನ ಝಳದಂದ ತಪಪಸಕ�ಳುಳುತತಾದದಾರು. ರಂದಗಳನುನಾ ಮೀಯಸ, ಕರಯಲಲ ನೀರು

ಕುಡಸದ ಬಳಕ ಗಾಹಗಳು ತರಮ ದನಕರು, ಆಡು ಹಾಗ� ಕುರ ರಂದಗಳನುನಾ ತ�ೀಪಗ

ಕರತಂದು, ಅಲಲ ರಾವು ರರದ ನರಳಲಲ ವಶರಮಸುತತಾದದಾರು. ಗಾಹಗಳಗ ನದದಾಯ

ಝ�ಂಪು; ಪಾರಣಗಳಗ ನರಳನಲಲ ಬಳದ ಸಣಣುಹುಲಲನ ಮೀವನ ಸರಾಕೂರ.

ಗುೊಂಡು ತ�ೋಪು ಅೊಂದರ ಏನು?

46

The fruits of the mango and jamun were like magnets, attracting children from the village. The children would climb the jamun trees to shake down the fruit that they ate till their tongues turned purple. They would aim and bring down the mangos with stones, eating the raw mangos with salt and chilli powder. Mangos were also shared among the houses in the village, and pickle of different varieties were made and stored throughout the year. The villagers also collected seeds of the ippe, dried them and extracted oil to light lamps.

The villagers gathered for meetings and festivals at the thopes. Some thopes had small shrines and nagarkallus that were worshipped. Families also prayed to their household deity, represented in the form of stones placed at the base of the trees, anointed with turmeric and vermilion. Wandering nomadic fortune tellers set up temporary huts under the canopy of trees in the thope.

The thope was not just a place for people. Birds, animals, insects, and spiders could all be found on the trees and in the undergrowth. The cacophony of mynas and squirrels during the day, was replaced by the cawing crows that came to roost on the trees at dusk. Bats arrived later, with their high-pitched squealing, coming in for the night shift, to feast on insects and fruits.

Sadly, these thopes have now begun to disappear, especially in villages located close to cities such as Bengaluru. As a city grows and the population increases, the need for space also increases. As a result, thopes are converted to schools, houses, bus stands, community halls, and roads. Some thopes are being landscaped and converted to parks. What remains of the thopes are only a few trees.

47

ರರದಲಲ ಬಟಟು ಹಣುಣುಗಳು—ಮಾವು, ನೀರಳ, ಇರಾಯದ—ಊರ ರಕಕೂಳನುನಾ

ಅಯಸಾಕೂಂತದಂತ ಸಳಯುತತಾದದಾವು. ನೀರಳ ರರ ಹತತಾದ ರಕಕೂಳು ರಂಬಗಳನುನಾ

ಅಲುಗಾಡಸದಾಗ ಬದದಾ ಹಣುಣು ಹಕಕೂ ತಂದಾಗ ನಾಲಗ ದಟಟುನೀರಳ ಬಣಣುಕಕೂ ತರುಗುತತಾತುತಾ.

ಮಾವಗ ಕಲುಲ ತ�ರ ಬೀಳಸಬದದಾ ಕಾಯಗ ಉಪುಪುಖಾರ ಸವರ ಕಚಚು ಮಲುಲತತಾದದಾರು.

ಉಳದ ಮಾವನಕಾಯಗಳನುನಾ ರಕಕೂಳು ಹಕಕೂತಂದು ಊರಜನರ ರನಗಳಗ

ಹಂಚುತತಾದದಾರು. ದ�ೀರಗಾಯಯನುನಾ ಉಪಪನಕಾಯ ಜಾಡಯಲಲ ಕಳಯಸ ಇಟಟು

ವಯಂಜನ ಇಡೀ ವಷಮದ ಊಟಕಕೂ ಒದಗುತತಾತುತಾ. ಇಪಪರರದ ಬೀಜಗಳನುನಾ ಆಯುದಾ ಅದರ

ಎಣಣುಯಂದ ಜನ ಬುಡಡುದೀಪ ಉರಸುತತಾದದಾರು.

ಹಳಳುಗರ ಹಬಬ ಹಾಗ� ಇತರ ಸಮಾರಂಭಗಳು ತ�ೀಪನಲಲೀ ಜರುಗುತತಾದದಾವು. ತ�ೀಪನಲಲ

ಸಣಣು ಗುಡಗಳು ಹಾಗ� ನಾಗರಕಲುಲಗಳು ಇದುದಾ ಜನರು ಅವಕಕೂ ಪೂಜ ಸಲಲಸುತತಾದದಾರು.

ಕುಟುಂಬಗಳು ತರಮ ರನದೀವರ ಕುರುಹಗಂದು ಕಲ�ಲಂದನುನಾ ಅಲಲಲಲ ರರದ

ಅಡಯಲಲ ಪರತಷಾಠಪನ ಮಾಡ ಅವುಗಳ ನತತಾಯ ಮೀಲ ಅರಶನ ಕುಂಕುರ ಸವರ

ಆಯಾ ಸಂದಭಮದಲಲ ಪೂಜಸುತತಾದದಾರು. ಭವಷಯನುಡಯುವ ಅಲಮಾರ ಜನ ಆಗಾಗ

ತ�ೀಪನ ರರಗಳಡಯಲಲ ಬ�ಡುಕಟಟು ಒಂದಷುಟು ದನ ಬಡಾರ ಹ�ಡುತತಾದದಾರು.

ತ�ೀಪುಗಳು ಜನ ಸರುದಾಯದ ಹ�ರರಾಗ ಇತರ ಜೀವಗಳಗ� ನಲನೀಡದದಾವು:

ಹಕಕೂಗಳು, ಅಳಲುಗಳು, ಕರಮಕೀಟಗಳು, ಸರೀಸೃಪಗಳು, ಜೀಡ, ಜೀನುನ�ಣ

ರತತಾತರ ಜಂತುಗಳು. ಹಗಲುಹ�ತುತಾ ಕೀಳಬರುವ ಮೈನಾಹಕಕೂಯ ಪಾಡು ಅಳಲುಗಳ

ಲ�ಚಲ�ಚ ನಸುಕನ ಹ�ಸತಾಲಲಲ ಕಾಗಹಂಡನ ಕಾಕನಾದಕಕೂ ಎಡಮಾಡಕ�ಡುತತಾದದಾವು.

ಕತತಾಲ ಅತರಗಳಾದ ಬಾವುಲಗಳು ಹಣುಣು ಮಲುಲತತಾ ಕೀಟ ತನುನಾತತಾ ತರಮ ಡಬಡಬದ

ಚೀಂಕಾರ ಸೀರದ ಅವರತ ಸಂಗೀತದಂದ ರಾತರಪಾಳಯನುನಾ ಸಡಗರಗ�ಳಸುತತಾದದಾವು.

ಇತತಾೀಚನ ದನಗಳಲಲ ತ�ೀಪುಗಳಗ ಗಂಡಾಂತರ ಒದಗ ಬಂದದ. ದ�ಡಡು ನಗರ

ಸಮೀಪದಲಲ ಬೀಡುಬಟಟುದದಾ ಹಳಳುಗಳ ಗುಂಡು ತ�ೀಪುಗಳು ಕಾಣಯಾಗುತತಾವ. ನಗರ

ಬಳದಾಗ ವಸತ ಪರದೀಶ ಹಗಗ ಸುತುತಾವರದ ನಲವನುನಾ ಕಬಳಸುವ ಹುನಾನಾರ ನಡಯುತತಾ.

ಹಗುಗತತಾರುವ ಜನಸಂಖಯಯ ಸಲುವಾಗ ತ�ೀಪುಗಳು ಜೀವ ತತತಾ ಅವುಗಳದದಾ ಜಾಗದಲಲ

ರನಗಳು, ಶಾಲಗಳು, ಉದಾಯನಗಳು, ಬಸ ನಲಾದಾಣಗಳು, ಸರುದಾಯ ಭವನಗಳು,

ರಸತಾಗಳು ಇರಾಯದ ಸಕಯಮಗಳು ತಲ ಎತುತಾತತಾವ. ತ�ೀಪುಗಳ ರ�ಲವನಾಯಸದ ಒಂದ�ೀ

ಎರಡ�ೀ ಚಹರಗಳು ಉಳದು ಬಾಕಯದು ಬದಲಾಗುತತಾವ. ಪರಣಾರದಲಲ ಒಂದ�ೀ

ಎರಡ�ೀ ರರಗಳು ಮಾತರ ಉಳಯುತತಾವ.

48

The thopes that the village took care of as a community now look degraded and uncared for, with hardly any trees left. Garbage and construction debris is dumped in and around the thopes. Even more saddening is the way in which the thopes seem to have faded from the memory of people.

Our cities are fast losing their tree cover. But we need to preserve the thopes with their trees in cities—for the grazers to bring their cattle, for children to climb and relish the fruit, and for the elderly to have a quiet place to walk and meet. As our cities become hotter, thopes provide much-needed shade and respite from heat. Trees help settle dust and absorb polluting gases which we otherwise end up breathing.

What can we do to protect these thopes and the trees that are so important?

We could start by getting to know more about the trees around us. We should also see where we can plant trees in our cities, and how we can care for them. We need to cherish trees—not just because they are useful to us—but because a city with its canopies is a part of an imagination for a better life, a beautiful and inspiring sight in an otherwise drab, grey and polluted city landscape.

49

ಕಲವಡ ಊರ ಜನರ ಮಚಚುನ ತ�ೀಪುಗಳು ಅವರ ಆರೈಕ ಇಲಲದ ನಶಸ ಪಾಳು

ಬೀಳುತತಾವ. ನಾಗರಕ ಬಾಳನ ರಾಯಜಯ ವಸುತಾಗಳು, ಕಸ, ಕಟಟುಡಗಳ ಬಳಕಗ ಬಾರದ ಇಟಟುಗ

ಚ�ರು, ಒಡದ ಕಾಂಕರೀಟ, ಗಾಜನ ತುಂಡುಗಳು, ಇತರ ಗಲೀಜು ಪದಾಥಮಗಳು—

ಇವು ತ�ೀಪನ ಆವರಣದಲಲ ವರಾಜಸುತತಾವ. ತ�ೀಪುಗಳು ಹಾಳಾಗುವ ಜ�ತಜ�ತಗ

ಅವುಗಳ ಅಸತಾತವದ ನನಪು, ಹಳಯ ಒಂದು ಸಾರ�ಹಕ ಸಂಪರದಾಯಗಳಗ

ಆಸರಯಾಗದದಾ, ಜನಜೀವನದ ಅವಭಾಜಯ ಅಂಗವಾಗದದಾ ಒಂದು ಸಂಸಥಯ ನನಪೂ

ಮಾಸುತತಾದ.

ನರಮ ನಗರ ಪರದೀಶದಲಲ ರರಗಳ ಹನನ ಪರತದನವೂ ನಡದದ. ಗುಂಡು ತ�ೀಪನ

ಮಾದರಯ ವನಯಸಥಳಗಳನುನಾ ನರಮ ನಗರವಲಯದಲಲ ಪುನರುಥಾಥನಗ�ಳಸ

ಕಾಪಾಡುವುದು ಈಗ ಅನವಾಯಮವಾಗವ. ಗಾಹಗಳು ತರಮ ರಂದಗಳನುನಾ

ಮೀಯಸಲಕಕೂ, ರಕಕೂಳು ಹತತಾಲಕಕೂ, ಹತತಾ ಆಡಲಕಕೂ, ಆಡ ನಲಯಲಕಕೂ, ಹಣುಣುಕತುತಾ

ತನನಾಲಕಕೂ ರರಗಳ ಅಗತಯವದ. ಹರಯರಗ ಅಡಾಡುಡಲು, ಸರೀಕರ�ಂದಗ ಸೀರ ಕಾಲ

ಕಳಯಲು, ತ�ೀಪು ಬೀಕಾಗದ. ಶಾಖದವೀಪಗಳಾಗುತತಾರುವ ನರಮ ನಗರಗಳಲಲ ಸವಲಪ

ರಟಟುಗಾದರ� ತಂಪನನಾೀಯುವ ರರಗಳ ತ�ೀಪು ಬೀಕಾಗದ. ನಗರದಲಲ ಸಂಚರಸುವ

ವಾಹನಗಳು ಉಗಳುವ ಇಂಗಾಲದ ಅನಲ, ಧ�ಳು; ಕೈಗಾರಕಗಳು ಹ�ರಹಾಕುವ

ವಷಾನಲ ಹ�ಗಗಳನುನಾ ಹೀರ ಸವಚಛಗ�ಳಸ, ವಾಯುಮಾಲನಯವನುನಾ ನೀಗಲು

ರರಗಳು ಬೀಕಾಗವ.

ಇಂತಹ ಪರಕೃತದತತಾ ಹಾಗ� ಜನ ಸಂಪರದಾಯ ಉಳಸಬಳಸಕ�ಂಡು ಬಂದ

ತ�ೀಪುಗಳನುನಾ ಕಾಪಾಡಲು, ರರಗಳನುನಾ ಸಂರಕಷಸಲು ನಾವು ಇಡಬೀಕಾದ ಹಜಜ

ಎಂಥದುದಾ, ಮಾಡಬೀಕಾದದುದಾ ಏನು?

ಈ ಪರಶನಾಗ ನರಮ ಉತತಾರ ಹೀಗದ. ಮೊದಲು ರರಗಳ ಬಗಗ ನರಮ ಅರವು ಹಚುಚು

ಮಾಡಕ�ಳುಳುವುದು. ನಗರದಲಲ ರರಗಳನುನಾ ಎಲಲ ನಡಬಹುದು ರತುತಾ ಅವುಗಳ

ಆರೈಕ, ಸಂರಕಷಣ ಹೀಗ ಮಾಡಬಹುದು ಎನುನಾವುದನುನಾ ನಷಕೂಷಮ ಮಾಡುವುದು.

ರರಗಳ ಬಗಗ ನರಮಲಲ, ನರಮ ಒಡಲನ ಆಳದಲಲ ಪರೀತ ಅಕಕೂರ ಆಸಥ ಉಂಟಾಗುವುದು

ಅತಯಗತಯ. ರರಗಳು ನರಮ ನ�ೀಟಕ�ಕೂ ಬೀಕು: ಹಸರು ತಳರುಗಳಂದ ಹ�ಬಟುಟು

ವಜೃಂಭಣಯಂದ ಎತತಾರದಲಲ ಹರಡರುವ ರರಗಳ ನ�ೀಟ ಕಣಣುಗ ತಂಪು, ನಗರ

ಸಂದಯಮಕಕೂ ಒಂಪು. ಜ�ತಜ�ತಗ ಸುಂದರಬದುಕನ ಪರತಮಗ� ದಟಟುಲಗಳ

ರರಗಳ ಸರ�ಹಕ�ಕೂ ಎಲ�ಲ ಒಂದು ಅನವಾಯಮ ರಾಳಯದ. ಶುಷಕೂ,

ಸಪಪದೃಶಯಗಳುಳಳು, ರಲನ ನಗರಗಳಲಲ ರರಗಳ ಇರವು ನಜಕ�ಕೂ ಸ�ಫೂತಮದಾಯಕ.

50

Endnotes1. A small square pond found usually near templesಕಲಾಯಣ: ದೀವಸಾಥನಗಳ ಬಳ ಕಂಡು ಬರುವ ಮಟಟುಲುಗಳುಳಳು ಚಕಾಕಾರದ ಏರಯಂದ ಸುತುತಾವರದ ಕ�ಳ

2. Wooded groveವನ: ಊರ ಜನರು ಒಟುಟುಸೀರ ಭಕತಾಭಾವದಂದ ಬಳಸದ ರರಗಳ ತ�ೀಪು

3. The part of the lake where the water overflows into the channel that connects to the lake downstreamಖ�ೀಡ: ನರಯಂದ ಕರ ಉಕಕೂ ಹರದಾಗ ಹಚುಚುವರ ನೀರನುನಾ ತಗಗನಲಲರುವ ಕರಗ ಹರಸುವ ಸಲುವಾಗ ಕಟಟುರುವ ಕಾಲುವಗ ಸಂಪಕಮ ಒದಗಸುವ ತ�ತು

4. A traditional game played using five stonesಅಂಚನಕಲುಲ: ಐದು ಕಲುಲಗಳನುನಾ ಬಳಸ ಆಡುವ ಜನಪದದ ಆಟ

5. Calotropis ಎಕಕೂದ ಗಡ

6. Raised platformಕಟಟು: ಎತತಾರಸದ ಸಪಾಟು ಜಾಗ

7. Stones carved with images of snakes and worshipped especially by womenನಾಗರಕಲುಲ: ಕಲಲನಲಲ ಕತತಾದ ನಾಗ ವಗರಹಗಳು. ಸಾಮಾನಯವಾಗ ಹಂಗಸರು ಪೂಜ ಮಾಡುವ ವಗರಹ

8. A raised platform with a peepul and neem treeಕಟಟುಯ ಮೀಲ ನಂತರುವ ಅರಳೀ ರತುತಾ ಬೀವನ ರರಗಳು

9. Finger milletರಾಗ: ಕಂಪುಮಶರತ ಕಪುಪುಬಣಣುದ ಕಾಳನ ಸರಧಾನಯ

10. A festival to celebrate the birth of Rama, the Hindu godರಾರನವಮ: ಉಗಾದಯ ಒಂಭತುತಾ ದನದ ನಂತರ ಆಚರಸಲಪಡುವ ರಾರನ ಹಬಬ

11. Headman who was one of the main decision makers in the village in the pastಪಟೀಲ: ಹಳಳುಯಲಲ ಅನೀಕ ನಧಾಮರಗಳನುನಾ ತಗದುಕ�ಳುಳುವ ಅಧಕಾರ ಹ�ಂದದದಾ ಊರನ ರುಖಯಸತಾ

51

12. The new system of local self governance in the villagesಪಂಚಾಯತ: ಸಥಳೀಯ ಆಡಳತಕಕೂಂದು ಆಯಕೂಯಾದ ಹಳಳುಯ ರಟಟುದ ರಂಡಳ

13. Accountant for the village who helped the headman in managing the village affairsಶಾಯನುಭ�ೀಗ: ಪಟೀಲನ�ಡಗ�ಡ ಹಳಳುಯ ವಯವಹಾರಗಳನುನಾ ನಭಾಯಸುತತಾದದಾ ಹಳಳುಯ ಲಕಕೂಗ

14. Grazing landsಗ�ೀಮಾಳ: ಊರ ದನಕರುಗಳು ರತತಾತರ ರಂದಗಳ ಸಲುವಾಗ ಮೀಸಲಟಟು ಮೀವನ ಹುಲುಲಗಾವಲು

15. Administrative division in a cityವಾರಮ: ನಗರದ ಆಡಳತ ವಯವಸಥಯ ಒಂದು ವಭಾಗ

16. Indian butter fruit tree known as mahuaಭಾರತದ ನಲದಲಲ ಬಳಯುವ, ಹಚುಚು ಕ�ಬಬನ ಅಂಶ ಹ�ಂದರುವ ಹಣುಣು ಬಡುವ ರರ; ಈ ರರಕಕೂ ರಹುಅ ಅಂತ ಇನ�ನಾಂದು ಹಸರು

Illustration Credits

All sketches included here were drawn by the students. However, to improve clarity, pencil drawings were traced with pen by those involved in booklet design.

Cover image by Neeharika VermaIllustrations on pages 16, 17, 18-19, 24, 25, 30-31, 34-35 and 42-43 by Neeharika VermaIllustrations on pages 8 and12-13 by Sahana SubramanianIllustrations on pages 10-11, 22-23, 28, 29 and 39 by Sukanya Basu

52

Acknowledgements

We thank the people of this unnamed village, one of our study sites, for sparing their time and sharing their experiences. We also thank Azim Premji University for supporting the research, and Manjunatha B for his invaluable assistance with field research.

ಕೃತಜನತ

ಹಸರಸದ ಹಳಳುಯ ಜನಸರುದಾಯಕಕೂ ಮೊದಲ ನರನ. ಹಳಳುಯ ಜನರು ನರಮ

ಅಧಯಯನ ನಡಸುವಲಲ ತರಮ ಸರಯ ನರಗ ನೀಡ ತರಮ ಅನುಭವಗಳನುನಾ

ಹಂಚಕ�ಂಡದಾದಾರ. ಅಧಯಯನಕಕೂ ಒರಾತಾಸ ನೀಡದ ಅಜೀಮ ಪರೀಮ ಜ

ವಶವವದಾಯಲಯದ ಆಡಳತಕಕೂ ನರಮ ಧನಯವಾದಗಳು ಹಾಗ� ಬ ರಂಜುನಾಥ ಅವರಗ

ಕಷೀತರಕಕೂ ಸಂಬಂಧ ಪಟಟು ಅತಯರ�ಲಯ ಮಾಹತಗಳನುನಾ ದ�ರಕಸಕ�ಟಟುದದಾಕಾಕೂಗ (field work) ಧನಯವಾದಗಳು.

ಚತರಗಳ ವನಾಯಾಸ

ವದಾಯರಮಗಳ ಕೈಯಂದ ರ�ಲ ಚತರಗಳು ಬಡಸಲಪಟಟುದಾದಾದರ�, ಅವುಗಳ ಪನಲ

ಗರಗಳ ಮೀಲ ಲಕಕೂಣಯಂದ ತಳುರೀಖಗಳನುನಾ ಎಳದು ಸಪಷಟುತಯನುನಾ ಹಚಚುಸದ

ಕಲಸವನುನಾ ಪುಸತಾಕವನಾಯಸದಲಲ ತ�ಡಗದದಾ ತಂಡ ನವಮಹಸದ.

ರುಖಪುಟ ವನಾಯಸ: ನೀಹಾರಕಾ ವರಮ

ಪುಟ ಸಂಖಯ ೧೬. ೧೭, ೧೮-೧೯, ೨೪, ೨೫, ೩೦-೩೧, ೩೪-೩೫ ರತುತಾ ೪೨-೪೩ರಲಲ

ರ�ಡಬರುವ ಚತರಗಳನುನಾ ಬಡಸದವರು ನೀಹಾರಕಾ ವರಮ

ಪುಟ ಸಂಖಯ ೮ ರತುತಾ ೧೨-೧೩ರಲಲ ರ�ಡಬರುವ ಚತರಗಳನುನಾ ಬಡಸದವರು ಸಹನಾ

ಸುಬರರಣಯನ

ಪುಟ ಸಂಖಯ ೧೦-೧೧, ೨೨-೨೩, ೨೮, ೨೯ ರತುತಾ ೩೯ರಲಲ ರ�ಡಬರುವ ಚತರಗಳನುನಾ

ಬಡಸದವರು ಸುಕನಾಯ ಬಸು

53

54

Azim Premji University

Buragunte Village, Sarjapura Hobli, Anekal Taluk,

Billapura Gram Panchayat, Bengaluru – 562125

080-66145136

www.azimpremjiuniversity.edu.in

Facebook: /azimpremjiuniversity Instagram: @azimpremjiuniv Twitter: @azimpremjiuniv