गाउ सभा र नगर सभाको कारयसञ चालन न सबनधमा ा यवरथ ा

गनय नको वारक

२०७५

गाउ सभा र नगर सभाको कारयसञचालन न सबनधमा ा यवरथ ा गनय नको वारक, २०७५

परथताना : न ालन को स वाान ोजि गाउ सभा र नगर सभाको कारयसञचालन न, ठकको कारयवधा, सभा ा रहन सध धतहरको गठन, सभाका सदथरहरको द ररकत हन अथ ा स तको सबनधमा ा आशरक यवरथ ा गनय ाञछनीर भएकोलन ,

न ालन को स वाानको ाारा २२७ ोजि परदश नबनर ७ को परदश सभालन रो ऐन नाएको छ ।

ररचछद-1

परारजबनभक

1. स जिपत ना र परारबनभ : (1) रस ऐनको ना “गाउ सभा र नगर सभा (कारयसञचालन न) ऐन, २०७5” रहकोछ।

(2) रो ऐन तरधमत परारबनभ हनछ ।

2. ररभाषा : वषर ा परसङगलन अको अ य नलन ाग ा रस ऐन ा,- (क) “अधरि” भननालन सभाको अधरि सबनझन छय । (ख) “उ ाधरि” भननालन सभाको उ ाधरि सबनझन छय । (ग) “अधाशन” भननालन सभाको अधाशन सबनझन छय । (घ) “कारय ाधलन का” भधम नालन गाउ कारय ाधलन का ा नगर कारय ाधलन का सबनझन छय । (ङ) “परथता” भननालन सभाको वचारा य श गररएको कन परथता ा सो परथतासग

सबनजधमात स शोान परथता सबनझन छय । (च) “परदस” भननालन परदस नबनर ७ लन ाई सबनझन छय । (छ) “परथततकताय सदथर” भननालन वारक ा परथता परथततकताय सदथर सबनझन छय । (ि) “ठक” भननालन सभाको अधाशन सबनझन छय । (झ) “ठक कि” भननालन सभाको ठक कि सबनझन छय र सो शबदलन ठक

किसग िोधिएको दशयकदीघाय त ा रणिालन ाई स त िनाउछ । (ञ) “वारक” भननालन सभा ा श भएको ऐनको थरौदा ा ऐनको स शोान थरौदा

सबनझन छय । (ट) “सजच” भननालन गाउ ाधलन का ा नगर ाधलन काको पर ख परशासकीर अधाकत सबनझन

छय र सो शबदलन धनिको अन जथ धत ा सभाको सजच भई का गनय अधरिलन तोकको अधाकत क यचारीलन ाई स त िनाउछ ।

(ठ) “सदथर” भननालन गाउ सभा ा नगर सभाको सदथर सबनझन छय । (ि) “सभा” भधम नालन गाउ सभा ा नगर सभा सबनझन छय । (ढ) “स रोिक” भननालन सध धतको स रोिक सबनझन छय । (ण) “सध धत” भननालन दफा 70 ोजि का सध धत सबनझन छय । (त) “थ ानीर तह” भधम नालन न ालन को स वाान ोजि का गाउ ाधलन का त ा नगर ाधलन का

सबनझन छय ।

~3~

ररचछद-२

अधाशन आहवान, अधमर त ा सदथरहरको उ जथ धत

3. अधाशन आहवान र अधमर : (१) अधरिलन थ ानीर तहको धनायचनको अजधमत ररणा घोषणा भएको ध धतलन एक वहनाधभतर वहलन ो अधाशन आहवान गनय नछ । रस धछ रस ऐन ोजि अधरिलन स र स र ा अधमर अधाशन ोलन ाउन नछ ।

तर एउटा अधाशनको स ाधपत र अको अधाशनको परारबनभका ीचको अधा छ वहनाभधमदा ढी हन छन ।

(२) उ दफा (१) ोजि अधाशन आहवान गरको सचना ठक थनभधमदा सात ददन अगाधि सजचलन सदथरहरलन ाई ददन नछ ।

(3) उ दफा (१) ोजि आहवान गरको अधाशन अधरिलन अधमर गर ा सो सबनधमाी सचना धनिलन ठक ा ढर सनाउन नछ ।

(4) ठक थ धगत भएको अथ ा ा अधाशनको अधमर भए ा सो सबनधमाी िानकारी सजचलन सदथरहरलन ाई ददन नछ ।

(5) अधरिलन रस दफा ोजि अधाशन आहवान र अधमर गरको सचना सदथरहरलन ाहा ाउन गरी सजचलन आशरकता अनसार थ ानीर सायिधनक सञचारका ाधर ाट परचार परसारस त गनय नछ ।

(6) अधाशन चालन नरहको ा ठक थ धगत ा अधमर भएको अथ ा ा ठक ोलन ाउन ाञछनीर छ भनी वषर र कारण खलन ाई सभाको सबन णय सदथर सङखराको एक चौ ास सदथरहरलन धलन जखत अनरोा गर ा अधरिलन रथतो ठक थन ध धत र स र तोकन नछ ।

(7) कारय ाधलन काको कधम रहको थ ान ा अधरिलन तोक ोजि अधाशन थनछ ।

4. सदथरहरको उ जथ धत : ठक ा आसन गरहण गनय अजघ पररक सदथरलन ठक कि ावहर राजखएको जथतका ा वदयतीर उ करण ा उ जथ धत िनाउन नछ ।

5. सभाको गण रक सङखरा : रस ऐन ा अधमर ा लन जखएको ा ाहक ठक ा सबन णय सदथर सङखराको चास परधतशतभधमदा ढी उ जथ त नभएसबन कन परश न ा परथता धनणयरका लन ाधग परथतत गररन छन ।

6. ठकको धनणयर : (१) ठक ा ह तको धनणयर ाधमर हनछ र त रार भए ा ठकको अधरिता गन यवरजकतलन धनणायरक त ददनछ ।

(२) ठकको धनणयर ठकको अधरिता गन यवरजकतलन पर ाजणत गनछ ।

7. था य ाजझए ा ठकको अधरिता : (१) सभा ा वचारााीन कन वषर ा अधरिको यवरजकतगत था य गाधसएको भए ा रथतो ठकको अधरिता उ ाधरिलन गनछ ।

(२) सभा ा वचारााीन कन वषर ा अधरि र उ ाधरि द को यवरजकतगत था य गाधसएको भए ा रथतो ठकको अधरिता ठक ा उ जथ त िषठ सदथरलन गनछ ।

~4~

ररचछद-3

ठकको परारबनभ र थ गन

8. ठकको परारबनभ र थ गन : (१) रस ऐनको अाीन ा रही अधरिलन सभाको कारय ोझलन ाई धरान ा राखी आशरकता अनसार तोकको ददन ा ठक थन नछ ।

(२) अधरिलन धनाायरण गरको स र ा ठक शर हनछ ।

तर ठक ोलन ाएको स राट दई घणटासबन धन परारबनभ हन नसक ा अधरिलन सो ठक थ गन गरी अको ठकको सचना गनय नछ ।

(३) कन कारणश ठक थन तोवकएको ददन, स र ा कारयकर ा ररतयन भए ा रसको कारण सवहतको सचना सभाको सचना ाटी ा टाधसनछ र सो सबनधमाी िानकारी सदथरलन ाई वदयतीर सञचारको ाधर ाट स त ददसनछ । रसरी ददसएको सचना स सदथरहरलन ाएको ाधननछ ।

(४) अधरिलन पररक ठकको परारबनभ त ा थ गनको घोषणा गनय नछ ।

(5) सभा ा परधतधनधा गन स रािनीधतक दलन का परधतधनधाहरलन ठक सञचालन न ा सहरोग गनय नछ ।

9. सदथरहरको थ ान ररकत रहको अथ ा ा सभाको कारय सञचालन न : सभाको कन सदथरको थ ान ररकत रहको अथ ा ा स त सभालन आफनो कारय सञचालन न गनय सकनछ र सभाको काराही ा भाग धलन न न ाउन कन यवरजकतलन भाग धलन एको करा धछ तता लन ागरो भन धन भससकको कारय अ ाधमर हन छन ।

ररचछद-4

ठकको कारयवधा

10. दधनक कारयसची : (१) अधरिको धनदशन अनसार सजचलन ठक थन पररक ददनको कारयसची अनसची-१ ोजि को ढाचा ा तरार गनय नछ र रसको एक परधत अठचालन ीस घणटा अगा पररक सदथरलन ाई उ लन बा गराउन नछ ।

तर वशष ररजथ धत ा अधरिको धनदशन अनसार ठक थन आठ घणटा अगा कारयसची तरार गरी रसको एक-एक परधत पररक सदथरलन ाई उ लन बा गराउन सवकनछ ।

(२) रस ऐन ा अधमर ा लन जखएको ा ाहक अधरिको अन धत नधलन ई कन ददनको कारय सची ा न रको कन वषर ाध सो ददन वचार गनय सवकन छन ।

(३) अधरिलन अधमर ा आदश ददएको ा ाहक सचना ददन न कन धन कारय आशरक अधा र अधमर परवकररा रा नभएसबन दधनक कारयसची ा राजखन छन ।

१1. कारय यवरथ ा रा शय सध धत : (१) ठक ा श हन वषरहरको परा ध कता त ा स राधाको धनाायरण लन गारत ठकलन ाई सयवरजथ त ढङगलन सञचालन न गन सबनधमा ा र अधरिलन आशरक ठहर राएको अधमर वषर ा रा शय ददन अधरिको अधरिता ा सबनभ भएसबन सभा ा परधतधनधा गन सबन णय रािनीधतक दलन का सदथरहर स ाश हन गरी ढी ा सात िना सदथर रहको एक कारय यवरथ ा रा शय सध धत गठन गनय सवकनछ ।

(२) उ ाधरि कारययवरथ ा रा शय सध धतको दन उ ाधरि हनछ ।

~5~

12. स राधाको धनाायरण : (१) अधरिलन ठक ा श हन वषर ाध छलन फलन गनय स राधा तोकन नछ ।

(२) उ दफा (१) ोजि तोवकएको स राधा स ापत भए धछ रस ऐन ा अधमर ा लन जखएको ा ाहक अधरिलन अर छलन फलन हन नददई सो वषरको टङगो लन गाउन आशरक स परश नहर धनणयरा य ठक ा परथतत गनय नछ ।

13. सचना ददन तररका : रस ऐन ा अधमर ा लन जखएको ा ाहक सदथरलन कन वषरको सचना दददा ददनको एघार िदजख दई िसबन सजचलन ाई ददन नछ । सो स र नघाई ददसएको सचना रस धछको कारय ददन ा ददएको ाधननछ ।

१4. सचना ा स शोान : कन सचना ा आ जततिनक, यवरङखगरा क, अनाशरक, अन रकत, असबनदध शबद ा ाकरा श पररोग भएको लन ाग ा अधरिलन रथतो सचना वतरण हनभधमदा अजघ उ रकत स शोान गनय ा गराउन सकनछ ।

१5. कागि तरको वतरण : सजचलन आशरक कागि तर र सचनाहर सदथरहरलन ाई उ लन बा गराउनछ ।

१6. ठकको परारबनभ : ठक कि ा अधरिको आग न भई राविर ान ि धछ ठक परारबनभ हनछ ।

१7. ठक ा ालन न गनय न कराहर : ठक ा दहारका कराहर ालन ना गनय नछ :-

(क) अधरि ठक कि ा परश गदाय सलन सबन ान परकट गनय उठन न,

(ख) अधरिलन ठकपरधत सबन ान परकट गरी आफनो आसन गरहण गनय न,

(ग) ठक थ धगत भई अधरि सभााट ावहर धनथक धछ ातर अर सदथरहरलन ठक कि छाडन न,

(घ) ठक ा भाग धलन न सदथरलन ोलदा अधरिलन ाई सबनोान गरर जशषट र सभर भाषा ा ोलन न,

(ङ) अधरिलन अधमर ा आदश ददए ा ाहक उधभएर ोलन न,

(च) कन सदथरलन ोधलन रहको स र ा अशाजधमत गनय ा ठकको रायदा भङग हन ा अयवरथ ा उ नन हन कन का गनय नहन,

(छ) ठकको अधाभर ठक कि ा ोाईलन फोन धमद गनय न,

(ि) अधरिको धरानाकषयण गनयको धनध तत उठन न र अधरिलन धनिको ना ोलन ाए धछ ा सशारा गर धछ ातर ोलन न,

(झ) अधरिलन ठकलन ाई सबनोान गरररहको स र ा सदथरलन आफनो थ ान छािर वहडन नहन ।

१8. ठक ा छलन फलन गनय न ासन : ठक ा दहारका वषरहर ाध छलन फलन गनय ासन छन :-

(क) स वाान ा परचधलन त काननाट धनषा गररएको वषर,

(ख) दफा 24 ा उजललन जखत वषर,

(ग) काननतः गोपर रहन वषरहर ा परकाशन गदाय राविर वहत व रीत हन वषर,

(घ) पररि ा अपररि र ा परचारको लन ाधग कन यवरजकत ा स थ ाको ना आदद भएको वषर,

~6~

(ङ) गर सरकारी यवरजकतको कन कतयवर सर हो ा होसन भनन वषर,

(च) ध तररािसगको सबनधमा ा खलन लन ा असर गन वषर,

(छ) सभालन तोकका अधमर वषर ।

19. छलन फलन ा ोलन कर : ठक ा ोलन र उततर ददन कर दहार ोजि हनछ :-

(क) परथता श गन सदथरलन ोधलन सक धछ अधरिलन ना ोलन ाएको ा सशारा गरको कर ोजि का सदथरलन ोलन ाउन,

(ख) रस ऐन ा अधमर ा लन जखएको ा ाहक अधरिको अन धत धना कन सदथरलन एउट परथता ा एक टक भधमदा ढी ोलन न ाउन,

(ग) परथता श गन सदथरलन उततर ददनको लन ाधग छलन फलन को अधमर ा फरर ोलन ाउन र सो परथताको सबनधमा ा छलन फलन ा वहलन भाग धलन एको ा नधलन एको िसक भए ता धन परथताक सदथरलन उततर ददससक धछ अधरिको अन धत नधलन ई फरर ोलन न ाउन,

(घ) परथता ा स शोान श गन सदथरलन ाई अधरिको अन धत धना उततर ददन अधाकार नहन,

(ङ) परथता श गन सदथरलन उततर ददससक धछ छलन फलन स ापत भएको ाधनन ।

20. सबनदधता : (१) सदथरलन ोलन को करा सभाको वचारााीन वषरसग सबनदध हन नछ ।

(२) कन सदथरलन असबनदध करा ोधलन रह ा ा आफनो ा अर कसको तकय लन ाई ारबनार दोहोर रासरह ा अधरिलन धनिको यवरहारपरधत ठकको धरान आकवषयत गद धनिलन ाई ोलन धमद गनय आदश ददन सकनछ । रथतो आदश हनासा रथतो सदथरलन ोलन धमद गरी आफनो थ ान गरहण गनय नछ ।

21. थ षटीकरण ाग गनय ा ददन सवकन : (१) कन वषर ा छलन फलन चधलन रहको स र ा सबनजधमात वषर ा कन सदथरलन कन थ षटीकरण ाग गनय चाह ा अधरि ाफय त ाग गनय सकनछ ।

(२) उ दफा (१) ा िनसक करा लन जखएको भए ता धन अधरिको अन धत धलन ई कन सदथरलन सभाको िानकारीको लन ाधग आफसग सबनजधमात अधमर वषर ा थ षटीकरण ददन सकनछ ।

तर रथतो थ षटीकरण दददा कन वादाथ द वषर उठाउन ासन छन र सो थ षटीकरण ाध कन छलन फलन गनय ासन छन ।

22. छलन फलन स ाधपतको परथता : (१) रस ऐन ा अधमर ा लन जखएको ा ाहक कन सदथरलन अधरिको अन धत धलन ई ठक ा श भससकको परथता ाध को छलन फलन स ापत गरररोस भनन परथता कन धन स र ा श गनय सकनछ ।

(२) लन परथता ा आशरक छलन फलन भससकको लन ाग ा अधरिलन छलन फलन स ापत गरररोस भनन परथता सभाको धनणयरा य श गनय सकनछ ।

(३) छलन फलन स ापत गरररोस भनन परथता ाध कन स शोान श गनय ा छलन फलन गनय ासन छन र रथतो परथता थीकत भए ा अधरिलन लन परथता ा छलन फलन हन नददई सभाको धनणयरा य श गनछ ।

~7~

(४) कन छलन फलन अनाशरक वकधस लन लन जबनएको छ भनन लन ाग ा अधरिलन ठकको रार झी छलन फलन अधमर हन स र तोकन सकनछ र रसरी स र तोवकएको ा अधरिलन सो स राधाधभतर छलन फलन स ापत भएको ानी लन परथता ा सभाको धनणयर परापत गनय आशरक स परश नहर धनणयरा य ठक ा श गनय सकनछ ।

23. धनर ा जतत : (१) ठकस ि तकालन वचारााीन रहको कन वषर ा कन सदथरलन ाई कन यवरथ ा उललन ङघन भएको छ भनन लन ाग ा िन यवरथ ा उललन ङघन भएको हो सो खलन ाई धनर ा जतत उठाउन सवकनछ ।

(२) धनर ा जतत उठाउन सदथरलन अधरिाट थीकधत सचक अधभयवरजकत ा सशारा ाए धछ ोधलन रहको सदथरलन ोलन धमद गनय नछ ।

(३) धनर ा जतत उठाउन सदथरलन आफनो करा र आाार थ षट गरी धनर ा जतत सबनधमाी करा ातर ोलन ाउनछ र धनर ा जतत उठाससक धछ धनिलन आफनो थ ान गरहण गनय नछ ।

(४) ठक ा उठासएको धनर ा जततको धनणयर अधरिलन गनछ र धनिको धनणयर अजधमत हनछ ।

24. हस ा धमदि : न ालन को कन अदालन त ा स वाानको ाारा 217 ोजि को धमरावरक सध धत ा वचारााीन ददा ा वादका सबनधमा ा धमरार धनर ण ा परधतकलन असर ान वषर त ा धमरारााीशको कतययवर ालन नको धसलन धसलन ा ा गरको धमरावरक कारयको सबनधमा ा सभा ा कन छलन फलन गररन छन ।

25. स सा वरक वषर ा छलन फलन : (१) सदथरहरलन आशरक दखका स सा वरक वषर परथतत गनयका लन ाधग अधरिलन सभाको कारय ोझलन ाई वचार गरी वशष स र तोकन सकनछ ।

(२) उ दफा (१) ोजि को स र ा परथतत वषरहरको िाफ कारय ाधलन कालन तोकको कारय ाधलन काको सदथरलन सात ददनधभतर अधरि ाफय त सभालन ाई उ लन बा गराउन नछ ।

ररचछद-5

धनणयर गन तररका

२6. परश नदवारा धनणयर हन : सभा ा वचारााीन रहको परथतालन ाई अधरिलन सभाको धनणयरा य परथतत गदाय परश नको र ा श गनय नछ ।

२7. धनणयरा य परश न श गन वधा : (१) परथता ाध छलन फलन स ापत भए धछ सो परथताको ि ा हन सदथरहरलन ाई “हधमछ” र व ि ा हन सदथरहरलन ाई “हनन” भनन शबद सधनन गरी उचचारण गनय भनी अधरिलन परश नहर कर शः धनणयरा य श गनय नछ ।

(२) उ दफा (१) ोजि परथतालन ाई धनणयरा य श गर धछ अधरिलन “हधमछ” ा “हनन” भनन सदथरहर धर िन िको ह त भएको ठहर राउछ सो कराको घोषणा गनछ र अधरिको वचारपरधत दफा २8 ोजि असह धत परकट नगररए ा अधरिको घोषणा सभाको धनणयर ाधननछ ।

(३) अधरिदवारा कन परथता धनणयरा य श गररसक धछ सो परथता ाध छलन फलन गनय ा स शोान परथतत गनय ा थ गन परथता श गनय ासन छन ।

~8~

२8. त वभािन र सङकलन न : (१) दफा २7 को उ दफा (२) ोजि अधरिको वचारपरधत कबनती ा ाचिना सदथरहरलन आ-आफनो थ ान ा उधभई असह धत परकट गर ा अधरिलन “हधमछ” ा “हनन” भनन सदथरहरलन ाई दहार ोजि को कन तररकालन वभािन गरी त सङकलन न गनछ :-

(क) पररक सदथरलन ाई “हधमछ” ा “हनन” भनन शबद उचचारण गनय लन गाई,

(ख) “हधमछ” ा “हनन” भनन िाय वतरण गरर,

(ग) “हधमछ” र “हनन” भनन द री सदथरहरलन ाई धभननाधभनन ढोकााट उ कि (लन ी) ा परश गराएर ा

(घ) थचाधलन त त अधभलन खरधमतर सञचालन न गरर ।

(२) उ दफा (१) ा िनसक करा लन जखएको भए ता धन वभािनको ाग अधरिलन ाई अनाशरक लन ाग ा वभािनको आदश ददनभधमदा वहलन “हधमछ” र “हनन” भनन सदथरहरलन ाई आ-आफनो थ ान ा कर शः उठन लन गाई सङखरा गणना गरी सभाको धनणयर धनशचर गनय सवकनछ।

(३) उ दफा (१) ोजि “हधमछ” र “हनन” भनन िायहर वतरण गदाय “हधमछ” भनन िाय “हरररो”, “हनन” भनन िाय “रातो” रङगको हनछ र रथतो िाय ा सदथरलन आफनो कर सङखरा र ना उललन ख गरी सही स त गनय नछ ।

(४) उ दफा (१) ोजि त सङकलन न गनय थचाधलन त त अधभलन खरधमतर पररोग भएको ा :-

(क) कन सदथर कन कारणश सो रधमतर सञचालन न गनय अस य छ भनन अधरिलन ाई लन ाग ा सभाको धनणयर सनाउन अजघ धनिसग सोार त गणना गनय सकनछ,

(ख) कन सदथरलन थचाधलन त त अधभलन खरधमतरको गलन त धधमद ध चको कारणलन गलन त तदान हन गए ा सभाको धनणयर सनाउन अजघ अधरिको धरान आकवषयत गरी आफनो तदान सचराउन सकनछ ।

(५) उ दफा (१) ा (२) ोजि सङकधलन त तगणनाको ररणा अधरिलन तकालन सनाउन नछ र रसपरधत कसलन धन असह धत परकट गनय ाउन छन ।

(६) अधरिलन कन परथतालन ाई खणि खणि गरी एकभधमदा ढी परश नको र ा धनणयरा य राखन सकनछ ।

(७) त सङकलन क तोकन र त वभािनको अधमर कारयवधा धनाायरण गन अधाकार अधरिलन ाई हनछ ।

ररचछद-6

ठक ा सयवरथ ा

29. चतानीरकत आदश : अधरिलन ठक ा अभ यवरहार गन सदथरलन ाई आफनो यवरहार धनरधमतरण गनय चतानीरकत आदश ददन सकनछ र सो आदश ाए धछ रथतो सदथरलन आफनो यवरहार उ र तरधमत धनरधमतरण गनय नछ ।

30. ठक किाट धनषकाशन : (१) दफा 29 ोजि को आदश ालन ना नगन सदथरलन ाई अधरिलन ठक किाट ावहर िान आदश ददन सकनछ । आदश ाए धछ रथतो सदथर ठक किाट ावहर िान नछ र धनि सो ददनको ाकी अधाको ठक ा उ जथ त हन ाउन छन ।

~9~

(२) उ दफा (१) ोजि को आदश ाए धछ धन रथतो सदथर ठक किाट ावहर नगए ा अधरिलन धनिलन ाई सबनजधमात क यचारीको सहरोग धलन ई ावहर धनकालन सकनछ । रसरी धनकाधलन एको ा रथतो सदथरलन रस धछको तीन ददनसबन सभा ा सध धतको कन ठक ा भाग धलन न ाउन छन । रसरी धनकाधलन एको ा सजचलन सो कराको सचना स सध धतलन ाई ददन नछ ।

31. सदथरको धनलन बनन : (१) अधरिको आसनको अहलन ना गन ा सभाको कारय ा िानी िानी ारबनार ााा ददन ा अभ यवरहार गन ा स वाान ा रस ऐनको िानीिानी उललन ङघन ा अहलन ना गन सदथरको ना अधरिलन अहलन नाकतायको र ा घोषणा गनय सकनछ ।

(२) उ दफा (१) ोजि ना घोषणा भएको सदथरलन ाई ठकाट धनलन बनन गरररोस भनी कन सदथरदवारा परथता श भए ा रथतो परथता अधरिलन धनणयरा य ठक ा तरधमत परथतत गनय नछ र सो परथता उ र कन स शोान ा थ गन परथता लराई छलन फलन गनय ासन छन ।

(३) उ दफा (२) ोजि को परथता ाररत भए ा रथतो सदथर धनलन बनन भएको ाधननछ र रसरी धनलन जबनत सदथर रस धछको धमर ददनसबन सभा र सध धतको कन ठक ा उ जथ त हन ाउन छन ।

(४) उ दफा (३) ोजि परथता ाररत भई धनलन बनन भएको सदथर ठक किाट तरधमत ावहर िान नछ ।

(५) उ दफा (४) ोजि धनलन बनन भएको सदथर ठक किाट तरधमत ावहर नगए ा अधरिलन धनिलन ाई ावहर धनकालन सबनजधमात क यचारीलन ाई आदश ददन सकनछ ।

(६) रस दफा ोजि कन सदथर धनलन जबनत भए ा ा रथतो धनलन बनन फका भए ा सजचलन रथतो सचना स सध धतलन ाई ददन नछ ।

(७) उ दफा (३) त ा दफा ३2 ोजि धनलन बनन भएको सदथरलन य सचना ददससकको परथता धनलन बनन भएको अथ ा ा ठक ा परथतत गनय न भए ा अधरिलन सो परथता श गनयको लन ाधग अधमर कन सदथरलन ाई अधाकार परदान गनय सकनछ ।

32. सयवरथ ा कार राखन अधरिको वशष अधाकार : (१) रस ररचछद ा अधमरतर िनसक करा लन जखएको भए ता धन कन सदथरलन ठक कि ा शाजधमत, सयवरथ ा त ा अनशासन भङग गर ा ा गनय लन ाग ा ा कन वकधस लन ठक किधभतर ध सा क कारय गर ा ा लन पररोग गर ा ा गनय लन ाग ा ा कन भौधतक हाधन नोकसानी र राए ा अधरिलन धनिलन ाई ठक किाट तकालन धनषकाशन गनय सबनजधमात क यचारीलन ाई आदश ददन सकनछ । रसरी धनषकाशन भएको सदथरलन ाई अधरिलन ढी ा धमर ददनसबन को लन ाधग धनलन बनन गरी िधत भएको भौधतक सा गरीको र ा य िधत धतय धनिाट भराउन आदश ददन सकनछ ।

(२) उ दफा (१) ोजि धनलन जबनत सदथरलन सो अधाभर सभा ा कन सध धतको ठक ा उ जथ त हन ाउन छन ।

(३) रस दफा ोजि कन सदथर धनलन जबनत भएको ा रथतो धनलन बनन फका भएको सचना सजचलन स सध धतलन ाई ददन नछ ।

(४) रस ऐन ा अधमरतर िनसक करा लन जखएको भए ता धन कन सदथरलन ठक ा आ जततिनक ा ध सा क यवरहार गरको ा ठक कि ा भौधतक हाधन नोकसानी र राएको करा अधरिलन ाई ठक सबन नन भए धछ ाहा भए धन अधरिलन रथतो सदथरलन ाई ढी ा धमर ददनसबन को

~10~

लन ाधग धनलन बनन गरी िधत भएको भौधतक सा गरीको र ा य िधत धतय धनिाट भराउन आदश ददन ााा न छन ।

तर अधरिलन रसरी काराहीको आदश ददनभधमदा अगाधि सबनजधमात सदथरलन ाई आफनो सफाई श गन ौका ददन नछ ।

33. काराही वफताय हन सकन : रस ररचछद ा अधमरतर िनसक करा लन जखएको भए ता धन धनषकाजशत ा धनलन जबनत सदथरलन जचतत झदो सफाई श गर ा ा ाफी ाग ा अधरिलन ठकको रार झी रथतो सदथरलन ाई ाफी ददई काराही वफताय धलन न सकनछ ।

३4. ठक थ धगत गन अधाकार : ठक किधभतर अयवरथ ा भई ा हन सबनभाना भई ठक धनरध त र लन सञचालन न गनय ााा न दजखए ा अधरिलन सो ददनको कन स रसबन ा तोकको अधासबन को लन ाधग ठक थ धगत गनय सकनछ । अधरिलन गरको रथतो थ गन ाध कन सदथरलन परश न उठाउन ाउन छन ।

ररचछद-7

परथता र तसबनधमाी कारयवधा

35. परथता धना छलन फलन गनय नसवकन : (१) स वाान र रस ऐन ा अधमर ा लन जखएको ा ाहक परथता धना ठक ा कन करा ाध छलन फलन गनय सवकन छन ।

(२) ठक ा श हन परथता ा अधरिको थीकधत परापत भएको हन नछ ।

36. परथता को सचना : परथता श गनय चाहन सदथरलन सो कराको धलन जखत सचना सजचलन ाई ददन नछ ।

37. परथता सबनधमाी शतयहर : (१) ठक ा दहार ोजि का वषर स ाश रहको कन परथता श गनय सवकन छन :-

(क) दफा 24 लन हस ा धमदि गरका वषरहर ा स वाानको अधमर कन यवरथ ा व रीत भएको,

(ख) एकभधमदा ढी वषरहर स ाश भएको,

(ग) वषरथत अथ षट ा अधनजशचत भएको,

(घ) अजशषट भाषा पररोग गररएको, असबनदध, आि रकत ा अर कन अन ाधनत ा आ जततिनक करा रहको,

(ङ) कन यवरजकतलन सायिधनक ा सरकारी हधसरतलन ाहक यवरजकतगत हधसरतलन गरको का करा सबनधमाी आचरणको उललन ख गरको,

(च) सभा ा रसका कन सध धतको धनणयर ा रहा वचारााीन रहको वषरको आलन ोचना गरको,

(छ) परचधलन त कानन ोजि थ ाव त धमरावरक ा अायधमरावरक धनकार ा अधाकारी ा परचधलन त कानन ोजि िाचझ गनय, सझा ददन, परधतदन श गनय गदठत आरोग ा सध धतको वचारााीन रहको वषर उललन ख भएको,

(ि) चालन अधाशन ा वहलन भससकको छलन फलन लन ाई दोहोर राउन पररास गररएको।

~11~

(२) उ दफा (१) को खणि (छ) ा िनसक करा लन जखएको भए ता धन अधरिलन ाई सो खणि ा उजललन जखत आरोग ा सध धतको कारय ा कन परधतकलन परभा न न भनन लन ाग ा िाचझको कारयवधा र कारय परगधतको वषरसबन ा सीध त रही परथता श गनय अधरिलन अन धत ददन सकनछ ।

38. परथता थीकाररोगर छ ा छन भनन धनणयर गन : कन परथता थीकाररोगर छ ा छन भनन कराको धनणयर अधरिलन गनय नछ र रसरी धनणयर गदाय अधरिलन कारण खलन ाई परथताको कन अ श ा र परथता अथीकार गनय सकनछ ।

39. छलन फलन को ददन र स राधा तोकन : (१) अधरिलन सभाको कारय ोझलन ाई धरान ा राखी परथता ाध छलन फलन गन ददन र स राधा तोकन सकनछ ।

(२) छलन फलन का धनध तत धनाायररत स राधा स ापत भए धछ छलन फलन स ापत हनछ र रस ऐन ा अधमर ा लन जखएको ा ाहक अधरिलन लन वषर ाध धनणयर परापत गनयका लन ाधग आशरक स परश नहर धनणयरा य ठक ा श गनय नछ ।

40. परथता धनजषकरर हन र फरर उठाउन न ासन : (१) ठक ा परथता श गन अन धत परापत भससक धछ धन श नगररएको परथता थतः धनजषकरर हनछ ।

(२) रस ऐन ा अधमर ा लन जखएको ा ाहक सभाको चालन अधाशन ा कन परथतादवारा छलन फलन गररएको ा धनणयर भससकको लन भत र ा स ान वषर कन अधमर परथता ा स शोानदवारा नः उठाउन ासन छन ।

41. धनाायररत स र अगा छलन फलन गनय न ासन : ठक ा छलन फलन गनयको धनध तत स र धनाायररत भससकको कन वषर ाध रथतो धनाायररत स र अगा छलन फलन गनयका लन ाधग कन परथता ा स शोान लराउन ासन छन ।

42. परथता वफताय धलन न सवकन : (१) सभा ा दताय भससकको परथता अधरिको अन धत धलन ई परथताकलन धलन जखत धनदनदवारा वफताय धलन न सकनछ ।

तर ठक ा श भससकको परथता ठकको अन धत धना वफताय धलन न सवकन छन र परथता ाध कन स शोान श भएको छ भन रथतो स शोानको टङगो नलन ागसबन परथता वफताय धलन न सवकन छन ।

(२) एकभधमदा ढी सदथरहरलन लन भत र ा स ान वषर ा एकभधमदा ढी परथताहर श गर ा आ सी सह धत ा गोलन ापर ादवारा धनाायररत एउटा परथता ा ातर छलन फलन गनय नछ ।

43. िररी र सायिधनक हततको परथता : (१) कन सदथरलन िररी र सायिधनक हततको वषर ाध छलन फलन गनय चाह ा तसबनधमाी परथताको सचना ठक शर हनभधमदा कबनती ा दई घणटा अगा सजचलन ाई ददन नछ र रथतो परथतालन ाई कबनती ा दईिना सदथरलन स यन गरको हन नछ ।

(२) उ दफा (१) ोजि को सचनाको सा ा उकत परथता ाध छलन फलन गनय न कारण थ षट र ा उललन ख गरको हन नछ ।

(३) उ दफा (१) ोजि को परथताको वषर अधरिलन िररी र सायिधनक हततको ठहर राए ा कारय ाधलन कालन तोकको कारय ाधलन काको सदथरसग रा शय गरी उकत परथतालन ाई थीकधत ददनछ ।

(४) उ दफा (३) ोजि थीकत परथता ाध छलन फलन का लन ाधग अधरिलन ढी ा दई घणटाको स र तोकन नछ र रथतो परथता ाध तीन ददन धभतर छलन फलन गनय नछ ।

~12~

(५) उ दफा (३) ोजि परथता थीकत भई अधरिलन परथताक सदथरको ना धलन ए धछ परथताक सदथरलन स जिपत कतयवर ददनछ । रस धछ अधरिलन छलन फलन ा भाग धलन न सदथरहरलन ाई स र ददनछ ।

(६) छलन फलन ा उठका परश नहरको िाफ कारय ाधलन कालन तोकको कारय ाधलन काको सदथरलन ददन नछ ।

44. सचना धना धन परथता श गनय सवकन : (१) रस ररचछद ा िनसक करा लन जखएको भए ता धन अधरिको अन धत धलन ई दहारको कन परथता सचना धना धन श गनय सवकनछ र रथतो परथतादवारा कन वादाथ द वषर उठाउन ासन छन :-

(क) ाधमराद जञा न गन,

(ख) ठक थ धगत गन,

(ग) परथता त ा स शोान वफताय धलन न,

(घ) ााई ददन ा शोक परकट गन,

(ङ) छलन फलन थ धगत गन,

(च) छलन फलन को अधा ढाउन,

(छ) ठकको अधा ढाउन, ा

(ि) छलन फलन स ापत गन ।

(२) उ दफा (१) ा उजललन जखत परथताका सबनधमा ा अधरिको अन धत परापत भई ठक ा परथता श भए धछ अधरिलन उकत परथतालन ाई ठकको धनणयरा य श गनय नछ ।

45. अधमर परथता श गनय नसवकन : दफा 43 र 44 ोजि का परथताहर ाहक रस ररचछद अधमतगयत अधमर कन परथता श गनय सवकन छन ।

ररचछद-8

स शोानहर

46. स शोान सबनधमाी शतयहर : कन परथताको सबनधमा ा दहारका शतयका अाीन ा रही स शोान श गनय सवकनछ :-

(क) लन परथताको उददशर ा धसदधाधमत व रीत नभएको,

(ख) लन परथताको करासग सबनदध त ा रसको ितरधभतरको भएको,

(ग) ठकलन वहलन गररसकको धनणयरधसत नाजझएको,

(घ) अथ षट ा धनर यक नभएको ।

47. स शोानको सचना : (१) स शोान श गनय चाहन सदथरलन परथता ाध वचार गररन ददनको चौीस घणटा अगा स शोानको सचना सजचलन ाई ददन नछ ।

तर अधरिको अन धत धलन एर परथता ाध छलन फलन परारबनभ हनभधमदा अगाधि कन धन स र ा स शोानको सचना श गनय सवकनछ ।

~13~

(२) स शोानको सचना परापत भए धछ पररक स शोानको एक-एक परधत स सदथरहरलन ाई उ लन बा गराउन नछ ।

(३) उ दफा (१) ोजि सचना नददई स शोान श गर ा कन धन सदथरलन आ जतत िनाउन सकनछ ।

48. स शोान थीकत गन ा नगन अधाकार : (१) परथता ाध श गररन स शोान थीकत गन ा नगन अधाकार अधरिलन ाई हनछ ।

(२) स शोान थीकत ा अथीकत गन पररोिनको लन ाधग अधरिलन सबनजधमात सदथरलन ाई स शोानको उददशर थ षट गनय लन गाउन सकनछ ।

49. स शोान श गन : अधरिलन थीकत गरको स शोान ा स शोान सवहतको परथता ा लन परथतालन ाई धनणयरा य श गनयभधमदा वहलन ठक ा ढर सनाउन नछ । रसरी धनणयरा य श गदाय एकभधमदा ढी स शोानहर भए ा अधरिलन उ रकत ठहर राएको कन एक स शोान ा स शोान सवहतको परथता ा लन परथतालन ाई परा ध कता ददई श गनय सकनछ ।

ररचछद-9

थ गन परथता

50. थ गन परथताको सचना र अधरिको अन धत : (१) रस ऐनको अाीन ा रही िररी सायिधनक हततको कन खास वषर ाध छलन फलन गनय ठकको कारयकर थ धगत गरररोस भनन परथता अधरिको अन धतलन श गनय सवकनछ ।

तर,

(क) रथतो परथता रस ऐनको यवरथ ा अनकलन नभए ा ा अधरिलन अथीकत गर ा र धनिलन उजचत ठान ा उकत परथता ऐनको यवरथ ा अनकलन नभएको ा अथीकत गरको कारणको िानकारी परथताक सदथरलन ाई ददन सकनछ ।

(ख) परथता ा उललन ख भएका तथरको सबनधमा ा अधरिलन ढी िानकारी धलन न आशरक ठान ा परथता थीकत ा अथीकत गनय अजघ परथताक सदथर ा कारय ाधलन कालन तोकको कारय ाधलन काको सदथराट परथताको तथरको वषर ा िानकारी धलन न सकनछ ।

(२) थ गन परथता िन ददनको ठक ा श गनय खोजिएको हो सो ददनको ठक थन स रभधमदा एक घणटा अगा सजचलन ाई सचना ददन नछ र रथतो परथता सवहतको सचनाको एक-एक परधत अधरि र वषरसग सबनजधमात कारय ाधलन कालन तोकको कारय ाधलन काको सदथरलन ाई धन ददन नछ । सो स र धछ परापत भएको सचनालन ाई भोधलन लट परापत सचना ाधननछ ।

(३) उ दफा (२) ोजि को परथता सबनधमाी सचना एक ठक ा एउटाभधमदा ढी ददन ासन छन ।

(४) एक िनाभधमदा ढी सदथरलन परथताको सचना ा हथतािर गरको भए वहलन ो कर सङखरा ा हथतािर गन सदथरलन सचना ददएको ाधननछ ।

~14~

51. थ गन परथता सबनधमाी शतयहर : कन िररी र सायिधनक हततको वषर ाध छलन फलन गनय ठक थ धगत गरररोस भनन परथता दहारका शतयहरको अाीन ा रही श गनय सवकनछ :-

(क) परथताको वषर तकालन घटको घटना र थ ानीर सरकारको उततरदावरधभतरको हन न,

(ख) दफा 3७ ा उजललन जखत शतयहर रा भएको हन न ।

52. परथता ा छलन फलन गन स र धनाायरण : थ गन परथता ा छलन फलन गनय अधरिलन ठकको कारयकर लन ाई स त दवषटगत गरी सोही ददनको कन स र तोकन सकनछ ।

53. छलन फलन को स ाधपत : अधरिलन ाई परथता ाध को छलन फलन रायपत भएको लन ाग ा उकत परथतालन ाई ठकको धनणयरा य श गनय नछ ।

54. ोलन स रको लन ाधग स र धनाायरण : कन परथताको सबनधमा ा परथताक, स यक, कारय ाधलन कालन तोकको कारय ाधलन काको सदथर र अधमर सदथरहरलन ोलन स र अधरिलन तोक ोजि हनछ ।

ररचछद-१0

सङकल परथता

55. सङकल परथतत गनय सवकन : (१) रस ऐनको अाीन ा रही सभा ा सायिधनक हततको दहारको कन वषर ा सङकल परथता श गनय सवकनछ :-

(क) रार ा धसफाररस परकट गनय,

(ख) थ ानीर सरकारको कन कारय ा नीधतको स यन ा वरोा परकट गनय ा नवयचारका लन ाधग धरान आकषयण गनय, ा

(ग) कन सधमदश ा धनदशन ददन ।

(२) अधरिलन उ रकत र आशरक ठहर राएको अधमर कन वषर ा सङकल परथता श गनय अन धत ददन सकनछ ।

56. सङकल परथताको सचना : (१) सङकल परथता परथततकताय सदथरलन आफलन श गनय चाहको परथताको सचना कबनती ा सात ददन अगा सजचलन ाई ददन नछ ।

तर कारय ाधलन काको कन सदथरलन कबनती ा तीन ददनको सचना ददई सङकल परथता श गनय सकनछ ।

(२) कारय ाधलन काको सदथर ाहक अर सदथरलन अधरिको अन धत नधलन ई एउट अधाशन ा तीनभधमदा ढी सङकल परथताहरको सचना ददन ाउन छन ।

57. सङकल परथता सबनधमाी शतय : रस ररचछद ा लन जखएको कराहरका अधतररकत परथताका सबनधमा ा रस ऐन ा उललन ख भएका स शतयहर सङकल परथताको हक ा स त लन ाग हनछन ।

58. थीकार रोगर छ ा छन भनन धनणयर : (१) कन सङकल परथता थीकाररोगर छ ा छन भनन परश नको धनणयर अधरिलन गनछ । कन सङकल ा सङकल को कन अ श स वाान ा रस ऐनको व रीत भए ा अधरिलन रसलन ाई अथीकार गनय नछ ।

(२) उ दफा (१) ोजि धनणयर गदाय अधरिलन चाह ा कारय यवरथ ा रा शय सध धतको रा शय धलन न सकनछ ।

~15~

(३) अधरिलन उ रकत दख ा सङकल परथतालन ाई रस ऐन ोजि को यवरथ ा अनकलन नाउनको धनध तत आशरक स शोान गनय सकनछ ।

(४) अधरिाट ठक ा श गनय थीकत सङकल परथताको परधत सो परथता श हन दई ददन अगा स शोान श गन पररोिनको लन ाधग सदथरहरलन ाई वतरण गनय नछ ।

59. सङकल परथता श हन : एउटा ठक ा एकिना सदथरको एकभधमदा ढी सङकल परथता कारयसची ा राजखन छन र एक ठक ा दईभधमदा ढी सङकल परथताहर राजखन छनन ।

60. सङकल परथता श गन तरीका : (१) अधरिलन ना धलन ए धछ सङकल परथता परथतत गनय चाहन सदथरलन ठक ा आफनो सङकल परथता श गनय सकनछ र रसरी सङकल परथता श गदाय सो को यवरहोरा ढी कतयवर ददन सकनछ ।

तर अधरिको अन धत धलन एर कन सदथरलन अधमर कन सदथरलन ाई आफनो सङकल परथता श गनय अधाकार परदान गनय सकनछ ।

(२) उ दफा (१) ोजि अधरिलन सदथरको ना धलन ए धछ सो सदथरलन सङकल परथता श नगन सचछा परकट गनय सकनछ ।

(३) सबनजधमात सदथरलन श नगरको सङकल परथता धनिलन वफताय धलन एको ाधननछ ।

61. छलन फलन को स राधा : सङकल परथता परथतत गन र सो परथता उ र छलन फलन गदाय सदथरलन ोलन स राधा अधरिलन धनाायरण गर ोजि हनछ ।

62. स शोान सबनधमाी शतयहर : (१) रस ररचछद अधमतगयत श भएका सङकल परथता ाध अधरिको अन धत धलन ई स शोान श गनय सवकनछ ।

(२) दफा 46 ा उजललन जखत शतयहर सङकल परथता को स शोानको हक ा धन लन ाग हनछन ।

63. सङकल परथता ा धनणयर : छलन फलन स ापत भए धछ ठकलन सङकल परथता उ र कन स शोान श भएको रहछ भन वहलन रसको धनणयर गरी सङकल परथता ा धनणयर गनय नछ ।

64. थीकत सङकल परथता ठासन : सजचलन ठकदवारा थीकत गररएको पररक सङकल को एक-एक परधत कारय ाधलन कालन ाई र कारय ाधलन कालन तोकको कारय ाधलन काको सदथरलन ाई ठाउन नछ । कारय ाधलन कालन तोकको कारय ाधलन काको सदथरलन थीकत सङकल परथता कारायधमरन गरी सो को िानकारी सभालन ाई गराउन नछ ।

तर कन नाधस कारण री सङकल परथता कारायधमरन हन नसकको ा रथतो कारण सवहतको िानकारी सभालन ाई गराउन नछ ।

ररचछद-१1

रािथ र यवररको अन ान सबनधमाी कारयवधा

65. रािथ र यवररको अन ान : (१) कारय ाधलन काको उ ाधरि ा उ पर ख ा कारय ाधलन कालन तोकको कारय ाधलन काको कन सदथरलन ठक ा रािथ र यवररको ावषयक अन ान परथतत गनछ ।

(२) उ दफा (१) ोजि रािथ र यवररको ावषयक अन ान परथतत भए धछ सको ठक ा कारय ाधलन काको उ ाधरि ा उ पर ख ा कारय ाधलन कालन तोकको कारय ाधलन काको कन सदथरलन रािथ र यवररको ावषयक अन ानको एक परधत टलन गनछ ।

(३) रािथ र यवररको ावषयक अन ान टलन गररएको ददन रस ा छलन फलन गररन छन ।

~16~

66. रािथ र यवररको ावषयक अन ान ाध छलन फलन : (१) रािथ र यवररको ावषयक अन ान श गन कारय ाधलन काको उ ाधरि ा उ पर ख ा कारय ाधलन कालन तोकको कारय ाधलन काको कन सदथरलन ठक ा आध यक वारक परथतत गन अन धतको लन ाधग परथता श गनय नछ ।

(२) उ दफा (१) ोजि परथता श गनय अजघ रािथ र यवररको ावषयक अन ान ाध सा ाधमर छलन फलन गनयको लन ाधग अधरिलन कारय ाधलन काको उ ाधरि ा उ पर ख ा कारय ाधलन कालन तोकको कारय ाधलन काको कन सदथरसग रा शय गरी ददन त ा स राधा तोकनछ ।

(3) उ दफा (२) ोजि तोवकएको ददन र स राधाधभतर रािथ र यवररको ावषयक अन ान ाध सा ाधमर छलन फलन गररनछ ।

(४) उ दफा (३) ोजि को छलन फलन को परारबनभ कारय ाधलन काको उ ाधरि ा उ पर ख ा कारय ाधलन कालन तोकको कारय ाधलन काको कन सदथरको कतयवराट हनछ र छलन फलन ा उठका परश नहरको उततर उ ाधरि ा उ पर ख ा कारय ाधलन कालन तोकको कारय ाधलन काको सदथरलन छलन फलन को अधमर ा ददनछ ।

(५) रािथ र यवररको ावषयक अन ान (िट) ाध छलन फलन स ापत भई आध यक वारक र वधनरोिन वारक ाररत भए धछको धतस ददन धभतर उकत अन ान (िट) को वरण सवहतको िानकारी सङघ र परदश सरकारलन ाई ददन न छ ।

67. यवररको अन ान : (१) पररक ितरको धनध तत परथता गररएको खचयको रक सा ाधमरतः छटटाछटट शीषयक अधमतगयत राखन नछ ।

तर कारय ाधलन काको उ ाधरि ा उ पर ख ा कारय ाधलन कालन तोकको कारय ाधलन काको कन सदथरलन दई ा सोभधमदा ढी ितरहरको धनध तत परथता गररएको खचयको रक एउट शीषयक ा स ाश गनय ा खास ितरहर अधमतगयत सहि र ा गीकरण गनय नसवकन खचयको रक हर एउट शीषयक अधमतगयत राखन सकनछ ।

(२) पररक शीषयक ा वहलन स परथतावत खचय रक को वरण र रस धछ उ शीषयकहर ा वभाजित पररक खचय रक को वथतत वरण उललन ख गरको हन नछ । रथतो वरण ाध ठक ा छलन फलन गनय सवकनछ ।

ररचछद-१2

वधनरोिन त ा थ ानीर आध यक वारक सबनधमाी कारयवधा

68. वधनरोिन वारक सबनधमाी कारयवधा : (१) रस ऐन ा अधमरतर िनसक करा लन जखएको भए ता धन वधनरोिन वारकको सबनधमा ा रस ररचछद ा लन जखए ोजि को कारयवधा अ नासनछ ।

(२) वधनरोिन वारक परथतत गनय य ठक ा िट तरारीका लन ाधग वधनरोिन वारकका धसदधाधमत र परा ध कता सबनधमा ा (कर परथता ाहक) छलन फलन गरररोस भनी कारय ाधलन काको उ ाधरि ा उ पर ख ा कारय ाधलन कालन तोकको कारय ाधलन काको कन सदथरलन परथता राखनछ ।

(३) उ दफा (२) ोजि गररन छलन फलन को कारयवधा अधरिलन धनाायरण गर ोजि हनछ ।

~17~

(४) उ दफा (२) ोजि को छलन फलन ठक ा वधनरोिन वारक परथतत हनभधमदा कबनती ा धन सात ददन य न स ापत गररसकन नछ ।

(५) ठक ा रािशव र यवररको ावषयक अन ान ाध छलन फलन स ापत भए धछ उ दफा (२) ोजि भएको छलन फलन को आाार ा कारय ाधलन काको उ ाधरि ा उ पर ख ा कारय ाधलन कालन तोकको कारय ाधलन काको कन सदथरलन वधनरोिन वारक परथतत गनछ ।

(६) वधनरोिन वारक ाध वचार गरररोस भनन परथता श भए धछ अधरिलन उ दफा (५) ोजि वधनरोिन वारक श गन कारय ाधलन काको उ ाधरि ा उ पर ख ा कारय ाधलन कालन तोकको कारय ाधलन काको कन सदथरसग रा शय गरी वारकका वधभनन शीषयकहर ाध छलन फलन र धनणयर गनयको लन ाधग ददन त ा स राधा तोकन नछ ।

(७) वधनरोिन वारक ा धनददयषट गरी राजखएको पररक शीषयक ाध छटटाछटट ा स हीकत र ा छलन फलन गनय नछ ।

(८) उ दफा (७) ोजि को छलन फलन को कर ा कन शीषयक ाध उठको परश नको िाफ उ दफा (५) ोजि वधनरोिन वारक श गन कारय ाधलन काको उ ाधरि ा उ पर ख ा कारय ाधलन कालन तोकको कारय ाधलन काको कन सदथरलन छलन फलन को अधमर ा ददन नछ ।

(९) कन शीषयकलन ाई धनणयरा य परथतत गनय अजघ सो शीषयकको सबनधमा ा दलन ीर स रचनाको आाार ा परथतत गररएका खचय कटौतीका परथताहर धर एक परकधतको परथता एकभधमदा ढी भए ा कन एक ा ातर छलन फलन गरी धनणयर गनय नछ ।

(१०) एउट शीषयकको खचय रक सग सबनजधमात छटटाछटट परथताहर परथतत गररए ा ावषयक अन ान ा यवरथ ा गररएको सबनजधमात शीषयकहरको कर अनसार छलन फलन गनय नछ ।

(११) उ दफा (६) ोजि तोवकएको ददन त ा स राधाको अधमर ा छलन फलन गनय ाकी रहका स शीषयकहरलन ाई छलन फलन धना न अधरिलन धनणयरा य ठक ा परथतत गनय नछ ।

(१२) कन सदथरलन ठक ा कन शीषयक ा खचय कटौतीको परथता राखन सकनछ ।

(१३) उ दफा (१२) ोजि खचय कटौतीको परथता सबनधमाी कारयवधा अधरिलन तोक ोजि हनछ ।

69. आध यक वारक : (१) दफा 65 ोजि रािशव र यवररको ावषयक अन ान परथतत भएको लन गतत धछ सको सभाको ठक ा कारय ाधलन काको उ ाधरि ा उ पर ख ा कारय ाधलन कालन तोकको कारय ाधलन काको कन सदथरलन थ ानीर सरकारको आध यक वारक परथतत गनछ ।

(२) रस ऐन ा अधमरतर िनसक करा लन जखएको भए ता धन आध यक वारकका सबनधमा ा रस दफा ा तोवकए ोजि को कारयवधा अ नासनछ ।

(३) आध यक वारक ाध वचार गरररोस भनन परथता श भई थीकत भए धछ अधरिलन उ दफा (1) ोजि आध यक वारक श गन कारय ाधलन काको उ ाधरि ा उ पर ख ा कारय ाधलन कालन तोकको कारय ाधलन काको कन सदथरसग रा शय गरी सो वारक ा छलन फलन गन ददन त ा स राधा तोकनछ ।

(4) आध यक वारकका सबनधमा ा रस दफा ा उललन ख गररएदजख ाहक अधरिलन उ रकत ठहर राएको कारयवधा अ नाउन सवकनछ ।

~18~

ररचछद-१3

सभाका सध धतहर

70. सध धतहर : (१) थ ानीर सरकारलन ाई सभा परधत उततरदारी र िाफदही नाउन, थ ानीर सरकाराट भए गरका का काराहीको अनग न र लराङकन गरी आशरक धनदशन ा रार सललन ाह ददन स तका लन ाधग सभा ा दहार ोजि का सध धतहर रहन सकनछन :-

कर.स. सध धतको ना कारयितर

(क) लन खा सध धत थ ानीर तहको सायिधनक लन खा, वतत र तत सबनधमाी वषर

(ख) वाारन सध धत सभा ा श भएका वारक उ रको सध धत ा हन छलन फलन , पररारोजित वाारन सबनधमाी, सा ाजिक धमरार, थ ानीर कानन सबनधमाी वषर

(ग) सशासन त ा धकास सध धत

थ ानीर तहको भौधतक ायाार, रातारात लन गारतका वकास धन ायण त ा सशासन सबनधमाी वषर र वकास धन ायण ा रहको स थराको स ााानको वषर

(२) उ दफा (१) ोजि गदठत वषरगत सध धतहरलन आ-आफनो कारयितरधभतर न वषर ा छलन फलन गरी सो सबनधमाी परधतदन श गनय नछ ।

71. वषर तोकन सकन : दफा 70 ा न रका वषरहर अधरिलन उ रकत सबनझको सध धतको कारयितरधभतर रहन गरी तोकन सकनछ ।

72. सध धतको गठन (१) कारययवरथ ा रा शय सध धतको रा शय ा अधरिलन पररक सध धतकोलन ाधग ढी ा ५ िना सदथरहर नोनरन गरी सभाको सह ती धलन न न छ ।

(२) नोधनत सदथरहर धराट सबनभ भए सयसबन जतत र सबनभ नभए ह तलन सध धतको स रोिकको छनौट गनय न छ ।

(३) सध धत ा स रोिक त ा सदथरहरको नोनरन गदाय सभा ा परधतधनधा गन रािनीधतक दलन को सदथर सङखरा, वहलन ा, आददासी÷िनिाधत, ाशी, ार, दधलन त, जथलन , खस-आरय त ा अधमर स दारको स ान ाधतक परधतधनधालन ाई धरान ददन नछ ।

(४) कारय ाधलन कालन तोकको कारय ाधलन काको कन सदथर सध धत ा उ जथ त भई छलन फलन ा सहभागी हन सकनछ ।

तर रथतो सदथरलन ाई तदानको अधाकार हनछन ।

73. सध धतको का , कतययवर र अधाकार : (१) आफनो कारयितरको ररधाधभतर रही पररक सध धतको का , कतययवर र अधाकार दहार ोजि हनछ :-

(क) कारय ाधलन का ा सो अधमतगयतका धनकार त ा कारायलन रहरको नीधत त ा कारयकर , सरोत ररचालन न, यवरथ ा न र अर रथत वकरराकलन ा को लराङकन गरी सबनजधमात धनकारलन ाई आशरक धनदशन ददन र स जचत वटप णी, धसफाररस र धनदशन सवहतको ावषयक परधतदन ठक ा श गन,

~19~

(ख) कारय ाधलन का ा सो अधमतगयतका धनकार त ा कारायलन रहरको रािथ र यवरर सबनधमाी अन ानको िाच गरी ावषयक अन ान तरार गन तरीका, ावषयक अन ान ा धनवहत नीधतको सटटा अ नाउन सवकन कजल क नीधत र ावषयक अन ान ा रहको रक ा क कधत वकफारत गनय सवकधमछ भनन सबनधमा ा सबनजधमात धनकारलन ाई आशरक धनदशन ददन र आफनो रार सवहतको ावषयक परधतदन ठक ा श गन,

(ग) कारय ाधलन काका सदथरहरलन थ ानीर सरकारको तफय ाट ठक ा स र-स र ा ददएका आशवासनहरलन ाई रा गनय थ ानीर सरकारदवारा क–कथता कद हर उठासएका छन सो सबनधमा ा अधररन गरी सबनजधमात धनकारलन ाई आशरक धनदशन ददन र ठक ा परधतदन श गन,

(घ) वषरसग सबनजधमात सरकारी धनकारको सायिधनक सबन जततको वहनाध ना भए, नभएको अधररन, अनग न र लराङकन गरी आशरक धनदशन ददन र ठक ा परधतदन श गन,

(ङ) थ ानीर सरकारदवारा परचधलन त कानन ोजि भए गरका का काराही ार छलन फलन गरी सबनजधमात धनकारलन ाई आशरक धनदशन ददन,

(च) थ ानीर सरकारदवारा स र-स र ा गठन हन छानधन सध धतदवारा परथतत परधतदन कारायधमरनको अनग न गरी सबनजधमात धनकारलन ाई आशरक रार, सललन ाह र धनदशन ददन,

(छ) कारय ाधलन का ा सो अधमतगयतका धनकार त ा कारायलन रहराट सबन ादन भएका का को अनग न त ा लराङकन गरी सो सबनधमा ा आशरक धनदशन ददन,

(ि) सध धतको धसफाररस ा अधरिाट अन ोददत िट र कारयकर को अाीन ा रही आफनो कारयकर सञचालन न गन, र

(झ) ाध उजललन जखत खणिहर ोजि कारय सबन ादन गदाय कारय ाधलन काका परधतधनधाहर र आशरक र तत तत वषरका वशषजञहरसग स त वचारको आदान-परदान गन,

(ञ) ठकलन सबन को अधमर का गन ।

(२) वाारन सध धतलन परचधलन त काननको पररारोजित अधाकार ार अधररन, अनग न र धनदशन सवहतको परधतदन सभाको ठक ा श गनय नछ ।

(३) सध धतहरलन आफनो कारयितर अधमतगयतको जिबन ारी स-यवरजथ त ढङगलन हन गन सधमदभय ा अधरिको थकधत धलन ई आशरक कारयवधा, कारयरोिना र कारयताधलन का नाई लन ाग गनय सकनछन ।

(४) सध धतको कारय सबन ादनको धसलन धसलन ा ा सध धतका सदथरहरलन अधरिको य थीकधत धलन ई आशरक थ ानको भर ण गनय सकनछन ।

(५) रस दफा ोजि सध धतलन ठक ा परथतत गनय न ावषयक परधतदनहर ावषयक अन ान श हन अगा र अर परधतदनहर िनसक स र ा परथतत गनय सकनछन ।

~20~

(६) सध धतलन कारय ाधलन का ा सो अधमतगयतका धनकार त ा कारायलन रहराट सबन ादन भएका का को तर ाधसक परगधत वरण ाग गरी रथतो वरणको अधररन गरी सो सबनधमा ा कन धनदशन ददन न भए कारय ाधलन का ाफय त रथतो धनदशन ददन सकनछ ।

(७) रस दफा ोजि कारय ाधलन का ा सो अधमतगयतका धनकार त ा कारायलन रहरसग ाग गररन धलन जखत वरण सबनजधमात सध धतका स रोिकको धनदशन ा सजचलन ाग गनय सकनछ ।

(८) उ दफा (७) ोजि ाग गररएको वरणको अधररनाट स त कन धनदशन ददन आशरक दजखएको अथ ा ा रथतो धनदशन कारायधमरन गनय न नाधस स राधा स त उललन ख गरी सध धतलन धनदशन ददन सकनछ ।

(९) उ दफा (८) ोजि तोवकएको अधाधभतर ा धन रथतो धनदशनको कारायधमरन गनय कारय ाधलन कालन कन पररास नगर ा सो सबनधमा ा सभा ा छलन फलन गन परथता सबनजधमात सध धतलन श गनय सकनछ ।

74. सध धतको ठक : (१) रस ररचछद ा अधमर ा यवरथ ा भएको ा ाहक दफा 70 ोजि का सध धतहरको ठक सबनजधमात सध धतको स रोिकलन आशरकता अनसार ोलन ाउन सकनछ ।

(२) सध धतको ठकको अधरिता स रोिकलन ा धनिको अन जथ धत ा सध धतका सदथरहरलन आफ धराट छानको यवरजकतलन गनछ । सदथरहरलन छानको यवरजकतलन स रोिक गरको ा सो कराको िानकारी अधरिलन ाई ददन नछ ।

(३) उ दफा (२) ोजि सदथरहरलन छानको यवरजकतलन सध धतको ठकको अधरिता गदाय सध धतको स रोिकलन ाई भएको स अधाकार पररोग गनय सकनछ ।

(४) सध धतको ठक सभाथ लन भधमदा ावहर थन न भए ा स रोिकलन अधरिको धलन जखत अन धत परापत गनय नछ ।

(५) सध धतको ठक सबनधमाी अधमर कारयवधा सभालन तोक ोजि हनछ ।

75. गण रक सङखरा : (१) रस ररचछद ा अधमर ा यवरथ ा भएको ा ाहक सध धत ा कबनती ा तीनिना सदथर उ जथ त भए ा सो सध धतको गण रक सङखरा गको ाधननछ ।

(२) सध धतको ठक ा गण रक सङखरा न ग ा सो सङखरा न गसबन सध धतको स रोिकलन ठकको कारय धनलन बनन गनय ा अको कन स र ा ददनसबन को लन ाधग ठक थ धगत गनय सकनछ ।

(३) उ दफा (२) ोजि सध धतको ठक ा गण रक सङखरा न गी लन गातार दई टक ठक थ धगत गनय र ा स रोिकलन रसको िानकारी अधरिलन ाई ददन नछ ।

(४) उ दफा (३) ोजि को िानकारी परापत भए धछ कारययवरथ ा रा शय सध धतको रा शय धलन ई अधरिलन उजचत स ााानको पररास गनय न छ ।

76. सध धतको धनणयर : (१) रस ररचछद ा अधमर ा यवरथ ा भएको ा ाहक सध धतको ठक ा उ जथ त सध धतका सदथरहरको ह तको धनणयर सध धतको धनणयर ाधननछ र त रार भए ा स रोिकलन धनणायरक त ददन नछ ।

(२) सध धतको ठकको धनणयर स रोिकाट पर ाजणत हनछ ।

~21~

77. सबनजधमात अधाकारी ा वशषजञको परश : (१) सध धत ा कन वषर ाध छलन फलन हदा सो वषरको परकधत हरी कारय ाधलन कालन तोकको कारय ाधलन काको सदथरलन आशरक दख ा सो वषरका सबनधमा ा थ षट िानकारी ददन थ ानीर सरकार ा थ ानीर सरकारको कन धनकार ा सो धनकार ा का ा खवटएको कन अधाकारी ा वशषजञलन ाई स रोिकको अन धत धलन ई सध धत ा धलन एर िान सकनछ । सो ोजि सध धत ा उ जथ त भई आशरक कराहरको थ षट िानकारी ददन रथतो अधाकारी ा वशषजञको कतययवर हनछ ।

(२) सध धतलन आशरक ठान ा वषर सबनदध सरोकारालन ा ि ा वहत स हका परधतधनधा त ा वशषजञलन ाई स त आ धमतरण गरी सझा धलन न सकनछ ।

(३) उ दफा (२) ोजि सध धत ा उ जथ त भई आशरक कराहरको थ षट िानकारी ददन रथतो सरोकारालन ा ि ा वहत स हका परधतधनधा त ा वशषजञको कतययवर हनछ ।

78. सध धतको परधतदन : (१) सध धतको परधतदन स रोिकलन ा धनिको अन जथ धत ा अधरिलन तोकको सो सध धतको अधमर कन सदथरलन ठक ा श गनछ ।

(२) उ दफा (१) ोजि परधतदन श गनय स रोिक ा सदथरलन चाह ा परधतदनको सबनधमा ा स जिपत कतयवर ददन सकनछ ।

(३) ठक ा श भएका परधतदनको कारायधमरन कारय ाधलन कालन गनय नछ ।

(४) सध धतलन आफनो ावषयक परधतदन कारायधमरन भए नभएको अनग न ए लराङकन गरी सो को परधतदन ठक ा श गनय सकनछ ।

(५) उ दफा (४) ोजि को अनग न ए लराङकन परधतदन र ठकलन सबन को वषरका सबनधमा ा सध धतलन ठक ा श गरको परधतदन ाध छलन फलन गरररोस भनी सबनजधमात सध धतको स रोिकलन रथतो परधतदन श भएको दई ददनधभतर परथताको सचना अधरिलन ाई ददन सकनछ ।

(६) उ दफा (५) ोजि को सचना परापत भए ा दई ददन धछको कन ठक ा छलन फलन गरररोस भनी परथता श गनय अधरिलन सबनजधमात सध धतका स रोिकलन ाई अन धत ददनछ ।

(७) परथता श गदाय सबनजधमात सध धतको स रोिकलन स जिपत कतयवर ददन सकनछ । रस धछ अधरिलन छलन फलन को लन ाधग स राधा धनाायरण गनछ ।

(८) छलन फलन ा उठका परश नहरको िाफ कारय ाधलन कालन तोकको कारय ाधलन काको सदथरलन ददए धछ छलन फलन स ापत भएको ाधननछ ।

79. अन जथ धतको सचना : (१) सध धतको लन गातार ाचटा ठक ा अन जथ त हन सदथरलन सो को कारण सवहतको सचना स रोिकलन ाई ददन नछ र सो भधमदा ढी अधाको भए ा सो सबनधमाी सचना अधरिलन ाई ददई थीकत गराउन नछ ।

(२) उ दफा (१) ोजि सचना नददई ठक ा अन जथ त हन ा ाचभधमदा ढी टक अन जथ त हन सदथरलन ाई स रोिकको धसफाररस ा अधरिलन सध धताट हटाउन सकनछ र सो कराको िानकारी ठकलन ाई ददन नछ ।

80. रार धलन न सकन : स रोिकलन चाह ा ठकको वचारााीन वषर ा सजच त ा सबनजधमात धषर वजञको रार धलन न सकनछ ।

~22~

81. छलन फलन र धनणयर ा भाग धलन न नहन : कन सध धतको वचारााीन वषरसग कन सदथरको रजकतक वहत गाधसएको भए सो वषरको छलन फलन र धनणयर ा रथतो सदथरलन भाग धलन न हदन ।

82. सध धतको कारयितरको धनणयर : सध धतका कारयितर सबनधमा ा वाद उठ ा अधरिको धनणयर अजधमत हनछ ।

83. सध धतका स रोिकहरको ठक : सध धतको परभाकाररता र कारयको लराङकन गनय स र स र ा अधरिको स रोिक ा सध धतका स रोिकहरको ठक थन सकनछ । रथतो ठक ा सजचलन स त भाग धलन न सकनछ ।

ररचछद-14

अन जथ धतको सचना र थ ान ररकतता

84. अन जथ धतको सचना : (१) कन सदथर ठक ा उ जथ त हन नसकन अथ ा भए ा तसबनधमाी अगरी सचना अधरिलन ाई ददन नछ ।

(२) उ दफा (१) ोजि कन सदथरलन अन जथ धतको सबनधमा ा अधरिलन ाई अगरी सचना ददन नसकन कन नाधस कारण भए ा उ जथ त भएको तीन ददनधभतर रथतो सचना अधरिलन ाई ददन नछ ।

(३) उ दफा (१) ा (२) ोजि अन जथ धतको सचना दददा सो को कारण र अधा स त खोलन नछ ।

(४) कन सदथर लन गातार दश टा ा सोभधमदा ढी ठक ा अन जथ त हन भए ा अधरिलन रथतो सचना सभाको थीकधतको धनध तत परथतत गनय नछ र लन गातार दश टा भधमदा क ठक ा अन जथ त हन भए ा रथतो सचना अधरिलन थीकत गनछ ।

(५) उ दफा (४) ोजि सभाको धनणयरको िानकारी सजचलन सबनजधमात सदथरलन ाई र ाशीघर ददन नछ ।

85. थ ान ररकतताको सचना : (१) सभाको कन सदथरको थ ान ररकत भए ा अधरिलन सो कराको िानकारी ठकलन ाई ददन नछ ।

(२) सभाको ठक चालन नरहको अथ ा ा अधरिलन रथतो िानकारी सचना ाटी ा परकाशन गराउन नछ ।

(३) उ दफा (१) ोजि थ ान ररकत भएको सचना सजचलन थ ानीर राि तर ा परकाशन गनयका सा कारय ाधलन कालन ाई िानकारी ददन नछ ।

ररचछद-15

सदथरको आचरण

86. आचार स वहता ालन ना गनय न : (१) सदथरहरलन दहार ोजिका आचार स वहताको ालन ना गनय नछ :-

(क) सभाको लन कषर धतय गन त ा सो उददशरका लन ाधग स वाान त ा रस ऐनको णय ालन ना गन,

(ख) सायिधनक नधतकता र आचरण अनकलन को यवरहार गन,

~23~

(ग) सभाको ठक ा आफ सदथर भएको सध धत ा उ जथ त भई रसका का काराही ा धनरध त र ा भाग धलन न त ा आफनो ताधाकारको पररोग गन,

(घ) आफनो कतययवर धनथा य र ा स ाधमदारी यक त ा थतधनषठ भई उततरदारी णय र ा ालन न गन,

(ङ) ठकसग सबनजधमात हरक का काराही ा सदथरहरलन सायिधनक उददशरलन ाई हतत ददन त ा धनिी था य र सायिधनक था यका ीच दवधमद हन जथ धत भए ा थ षट र ा सायिधनक था यका लन ाधग उधभन,

(च) ठकका कन का काराही ा यवरजकतगत, आध यक फासदा ा शलक, ाररशरध क ा ाररतोवषक धलन ई ोलन, तदान गन ा भाग धलन न का नगन,

(छ) सदथरको हधसरत ा परापत भएका गोपर सचना ए िानकारी ठकको उददशरका लन ाधग ातर पररोग गन र आध यक फासदाका लन ाधग रसलन ाई कन अधमर यवरजकत ा स थ ासग लन नदनको वषर ननाउन,

(ि) सभा ा आफ सदथर भएको सध धत ा वचारााीन रहको कन वषर ा आफनो यवरजकतगत ा धनिी था य गाधसएको भए ा थचछालन सो कराको थ षट र ा जझन गरी ठक ा सध धतलन ाई िानकारी गराई सो वषर ा हन छलन फलन ाट अलन ग रहन ।

(२) रस दफा अधमतगयतका आचारस वहता सदथरहरको सायिधनक िीनको स ि ा लन ाग हनछन ।

तर सदथरहरको णय र ा यवरजकतगत ा धनिी िीनसग सबनजधमात का ा यवरहारलन ाई रसलन धनरध त गरको ाधनन छन ।

ररचछद-16

ववा

87. वषशाधाकार : न ालन को स वाान र रस ऐनको अाीन ा रही सभालन ाई दहार ोजि को वशषाधाकार रहनछ :-

(क) सभा ा णय ाक थतधमतरता रहन र सभा ा यवरकत गरको कन करा ा ददएको कन तलन ाई धलन एर कन सदथरलन ाई कराउ गररन, ना ा राजखन ा धनि उ र कन अदालन त ा काराही नचलन ासन,

(ख) सभालन ाई आफनो का काराही र धनणयर गन णय अधाकार रहन र सभाको कन काराही धनरध त छ ा छन भनी धनणयर गन अधाकार सभालन ाई ातर हन,

(ग) सभालन ददएको अधाकार अधमतगयत कन धलन खत, परधतदन, तदान ा काराही परकाजशत गरको वषरलन ाई धलन एर कन यवरजकत उ र अदालन त ा काराही नचलन ासन ।

~24~

88. सदथरको द ररकत हन अथ ा : दहारको कन अथ ा ा सदथरको द ररकत हनछ :-

(क) अधरिलन उ ाधरि स ि र उ ाधरिलन अधरि स ि राजिना ा ददए ा,

(ख) सदथरलन अधरिस ि रािीना ा ददए ा,

(ग) धनिको दाधा स ापत भए ा,

(घ) धनिको र भए ा ।

89. अधभलन खहरको सरिा : (१) सभा र रसका सध धतहरको धनणयर त ा काराहीको अधभलन खहर सजच ा धनिलन तोकको क यचारीलन सरजित राखन नछ ।

(२) उ दफा (१) ोजि राजखन अधभलन खहर अधरिको आदश धना सजचलन सभाथ लन ा सभाको कारायलन राट ावहर लन िान कसलन ाई अन धत ददन छन ।

90. भाषा : (१) सभा ा रसका सध धतहरको का काराही न ालन ी भाषा ा हनछ । कन सदथरलन आफनो ातभाषा ा ोलन को अथ ा ा रसलन ाई अधभलन ख राखन यवरथ ा ध लन ाउन नछ ।

(२) उ दफा (१) ा िनसक करा लन जखएको भए ता धन ोलन नसकन अ ाङगता भएका सदथरको हक ा अधरिलन रथतो सदथरलन ाई साङकधतक भाषा ा आफनो वचार परकट गनय र रथतो वचारलन ाई धनिको सहरोगीलन सग अन ाद गरी ठक ा सनाउन अन धत ददन सकनछ ।

91. सदथरको कराउ सबनधमाी िानकारी : (१) परचधलन त कानन ोजि कन सदथर कराउ गररएको सचना परापत भए ा अधरिलन रसको िानकारी सभालन ाई तकालन ददन नछ ।

(२) ठक चालन नरहको अथ ा ा उ दफा (१) ोजि को सचना परापत भए ा अधरिलन सचना ाटी ा सचना टास गनय लन गाई अधमर सञचारका ाधर ाट रसको परचार परसार स त गनय लन गाउन नछ र ठक सञचालन न ा आए धछ सभालन ाई िानकारी ददन नछ ।

(३) परचधलन त कानन ोजि कन सदथरलन ाई कन फौिदारी कसर ा कराउ गररएको िानकारी परापत भए ा रथतो सदथरलन ाई परहरी वहरासत ा रहको अथ ा ा सभाको सदथरको हधसरतलन कन कारय गनय ा कन अधाकार ा उधम जकत परापत हन छन ।

(४) कन सदथर उ र परचधलन त कानन ोजि फौिदारी कसर ा यिको लन ाधग ना ा रहको अधाभर रथतो सदथरलन ाई अधरिलन धनलन बनन गनय नछ ।

92. परश धनरध त गन अधाकार : (१) सभाको ठक सा ाधमरतरा खलन ा रहनछ ।

(२) सभाको का काराही अलन ोकन गनय आउन यवरजकतहरको सवाालन ाई धरान ा राखी परश धनरध त त ा धनरधमतरण गन अधाकार अधरिलन ाई हनछ । रसरी परश धनरध त गनय अधरिलन आशरकता अनसार परश तरको यवरथ ा गनय ा गनय लन गाउन सकनछ ।

(३) उ दफा (२) ोजि िारी गररएको परश तर धलन ई ठक भनधभतर परश गन यवरजकतलन रथतो परश तर ा उजललन जखत शतयहरको ालन न गनय नछ र कसलन ती शतयहर ालन न नगर ा रथतो यवरजकतलन ाई अधरिको आदशलन ठक भनाट धनषकाशन स त गनय सवकनछ ।

93. ठकलन ाई सबनोान : (१) न ालन को राि धत, पराान धमतरी, परधतधनधा सभा सभा ख ा उ सभा ख, राविर सभाको अधरि ा उ ाधरि, सङघीर सरकारको धमतरी, सङघीर स सदका सदथर, परदश पर ख, परदश सभाको सभा ख ा उ सभा ख त ा सदथर, परदश सरकारको र धमतरी ा धमतरीलन ाई ठकलन ाई सबनोान गनय थ ानीर सरकारलन अनरोा गर ा अधरिलन अन धत ददन छ ।

~25~

(२) उ दफा (१) ोजि सभालन ाई सबनोान गनय अन धत परापत दाधाकारीलन रथतो ठकको धनरध त काराही ा भाग धलन न ा तदान गनय ाउन छन ।

(3) उ दफा (१) ोजि सबनोानको लन ाधग अ नासन परवकररा अधरिलन तोक ोजि हनछ ।

94. सभाको काराहीको स जिपत वरण : सभाको काराहीको स जिपत वरण सदथरहरलन ाई वतरण गनय नछ ।

95. सजचको का गनय सकन : सजच अन जथ त भएको अथ ा ा रस ऐन ा सजचलन गन भनी तोवकएका कारयहर अधरिलन तोकको कारय ाधलन काको ररषठत अधाकत क यचारीलन गनछ ।

96. आधमतररक का काराही ाधनन : रस ऐन ोजि सबन ादन गररन का काराही सभाको आधमतररक का काराही ाधननछ । रस सबनधमा ा कन अदालन त ा परश न उठासन छन ।

97. धनर त ा आधमतररक कारयवधा नाउन अधाकार : (१) सभालन रस ऐनको कारायधमरनको लन ाधग आशरक धनर नाउन सकनछ ।

(२) सभालन रस ऐन त ा रस ऐन अधमतगयत नको धनर को अाीन ा रही आधमतररक कारयवधा नाउन सकनछ ।

(३) उ दफा (१) र (२) ोजि नाउन धनर ा आधमतररक कारयवधा सभाको ह तदवारा ाररत भए धछ लन ाग हनछ ।

९८. परधतदन ददन: (१) न ालन को स वाानको अनसची ९ ा उललन जखत धषरहर ा गाउ ाधलन का र नगर ाधलन कालन पररक ४ वहना र आध यक षय स ापत भएको ध धतलन २ वहना धभतर आफलन गरका का काायहीको अधररन, अनसधमाान, अनग न त ा कारयकर को परधतदन थ ानीर तह हन न ालन सरकारको धमतरालन र र परदश र धमतरी त ा जधमतर ररषदको कारायलन र ा ददन न छ ।

(२) उ दफा (१) ोजि को परधतदन ा औ लराएका सझा कारायधमरन गनय थ ाधनर तह हन न ालन सरकारको धमतरालन र त ा परदश र धमतरी त ा जधमतर ररषदको कारायलन रलन सबनजधमात धनकारलन ाई आशरक धनदशन ददन सकन छ ।

९९ चाउ : न ालन को स वाान त ा रो ऐनको परधतकलन नहन गरी रो ऐन परारबनभ हनभधमदा अगाधि परचधलन त कानन ोजि गाउ सभा र नगर सभााट भए गरका का काराहीहर रस ऐन ोजि भएको ाधननछ ।

~26~

अनसची-१

(दफा 10 को उ दफा (१) सग सबनजधमात)

........... गाउ ाधलन का/ .............. नगर ाधलन का

...... सभा

कारयसची र स रताधलन का

ठक सङरा ठक थ ानः

अधरिताः

ध धत ठक थन स र कारयसची कारयसची परथततकताय कवफरत

छलन फलन को स र ताधलन का

ध धत ठक थन स र कारयसची परथता परथततकतायको ना

छलन फलन ा ोलन सदथरको ना र तोवकएको स र

कवफरत