अधौ ा िनमलन कथा भाग १ व २

समम सावरकर वा मय खड ६ ःवात यवीर सावरकर रा ीय ःमारक काशन

wwwsavarkarorg

bull मिक-काशक ौी प डत बखल मबई

ौी नाना गोडस पण

ःवात यवीर सावरकर रा ीय ःमारक काशन

२५२ ःवात यवीर सावरकर माग िशवाजी उ ान

दादर मबई ४०००२८ फोन ४४६५८७७

सौ हमानी सावरकर bull मिणःथळ

जॉली ओफसट १४ वडाळा उ ोग भवन

मबई ४०००३१ bull म यः ५००००

समम सावरकर वा मय - खड ६ २

अनबम

मनोगत ५

१ अधौ ा िनमलन कथा भाग ndash १ ६

११ कसम६

१११ lsquoइडा पडा टळो िन अमगळ पळो rsquo १० १२ गो वदा गवळ १७

१३ प याच दसर ल न कस फसकटल २५

१४ काळ आ ण कसर ३२

१४१ अ य ाच भाषण ३४

१५ नारदाची प वीस प हा भट ४० १५१ िलःबनचा भकप आ ण यरो पयनाचा धमभोळा मखपणा ४७

१६ एक घडलला चरचर त सवाद ५०

१७ आता माऽ दवाळ त दकाळाची भीतीच नको ५७

१८ नद बल आ ण माणस बल ६६

१९ चातमाःय ७७

११० ताबताची गो ८१ ११०१ राजपऽ हसन-हसन ८३

११०२ खिलफा य झड ८४

११०३ हाय हसन हाय हसन ८४

११०४ करबलाची लढाई न ह क ल ८५

१११ lsquoतोतयाrsquo राजा झाला ९०

११११ तोतय ९०

१११२ मल याच तोतय ९०

१११३ इ लडमधील एक उदाहरण ९१ १११४ मल याचच न हत तर मळ ज मलच नाह याच स ा िनघालल तोतय ९२

१११५ भोवाल सःथान या राजकवराच करण चम कार प हला ९२

१११६ ितसर आ य ९३

१११७ इकड काय झाल ९४

समम सावरकर वा मय - खड ६ ३

१११८ सहाव आ य नागा गोसा याचा जो राजपऽ ठरला तोच त काल राजपऽाचा lsquoठगrsquo

ठरला ९६

१११९ जगातील एक अ यत भानगड चा चम काराचा आ ण लाबीचा खटला ९६

११२ अगर याला माणस बतणारा िशपी ९९

२ अधौ ा िनमलन कथा भाग ndash २ १०४

२१ बाळतीण १०४

२२ ाथना११४

२३ पा हज का या माणसाना गोर करणारा सशोधक पा हज १२२

२४ गाढव सघटन १३१ २५ शदाडपरचा िशवाजी उ सव १३६

२६ दवसक आ ण माणसक १४६ २६१ ा णाना म य का यतो १४६ २६२ दवसक च सार चटक जाणणार मर आईची महारवा यातील सतीण १४९ २६३ पटक वरचाच न ह तर अःप यतवरचाह तो एक वजय होता १५३

२७ अपघात क आ मघात१५५

२८ भ वजयातील हरवलला नवा अ याय १६३

२९ वटाळाच वड१६९

२१० ोत आ ण वक य १७९

२१०१ नारायणाच खर तीक हणज नरच होय १७९

२१०२ शिनभती महोपमह१८५

२१०३ तसच ह सय आ ण चि१८७

२१०४ जसा ाणदायक तसाच ाणहारकह आह हा सयच१८७

२१०५ ोतान न ह व ानान १८८

२१०६ साराश १८९

२१०७ ल वातीच वा ल दवाच ोत १९१ २१०८ तीच गो लाख दवाची १९२

२१०९ वड पपळाना लाख द णा १९३

२१०१० ोत करावीत तर अशी १९७

समम सावरकर वा मय - खड ६ ४

अधौ ा िनमलन कथा

मनोगत

Ocircझाल बह होतील बह परत या सम हाOtilde या िस वचनाच य ा प हणज वनायक दामोदर सावरकर आप या परम य मातभमीवर ल अ वचल ौ पोट यानी वराण वाळवटातन अखड वास कला याच द य दा ण ोत अढळपण स असताना भारतीय समाज सघ टत क न आप या पाठ शी उभा ठव याचा याचा य होता धारदार लखणी आ ण अमोघ वाणी ह याची साधन होती ःवात यासाठ समाज पटन उठावा अस याना वाटत होत समाजाला स य ःथतीची जाणीव क न दऊन एका िन त दशन वाटचाल हावी असा याचा य होता ःवात याबरोबर समाजाच सवागीण प रवतन हाव अस याना मनोमन वाटत होत याच िनबध बातमीपऽ आ ण भाषण या तीन साधना या वाचनातन या गो ीचा यय यतो

भारतातील उदारमतवाद नत टश अिधका या या आ ण सःकती या छायत वावरत होत आज ना उ ा टश लोक भारताला ःवात य दतील यावर या नमःत न याचा ढ व ास होता टशा या सहवासामळ भारतीय समाजाच सवागीण उ थापन होईल अशी याची समजत होती सावकरकरानी टशाच ःवाथ दट पी आ ण द अतरग काशात आणल याचबरोबर भारतातील भोळसट न यावर कठोर ट का कली स य आ ण अ हस या मागान भारताला ःवात य िमळल अशी म गाधीची भिमका होती सावरकरानी म गाधी या वचारातील वसगती समाजासमोर ठवली म गाधीचा माग यवहार- वसगत अस याच कठोर श दात दाखवन दल सावरकरानी रा ीय हताला सवौ ःथान द यामळ या या ीन ज ज रा हत वघातक होत या या गो ीवर घणाघाती ट का कली

सावरकरा या रा वाद वचारात रा ीय ःवात य ह एक बाज होती तर समाजाचा सवागीण उ कष ह दसर बाज होती सावरकराची आधिनक व ान आ ण तऽ ानावर अप रिमत ौ ा होती अ यावतता हा या या व ान वचाराचा मलमऽ होता भारतीय मःलीम व ानिन झाल तर या यातील धमवड कमी होईल यातन याच िन हदच भल होईल अस याना मनोमन वाटत होत याचा अनभव माऽ वगळा होता हदनी आधिनक व ान आ ण तऽ ान अवगत कराव िन आपला उ कष साधावा यासाठ यानी व ानिन चा आवजन परःकार आ ण चार कला तका या कसोट वर न बसणा या हद जीवन प तीतील द ःव पा या ढ परपरा िन थावर कठोर ट का कली या या िनबधातन याचा यय यतो हद समाजातील अत य आ ण द प ती हणज जाित यवःथा होय ज मिध त जाित यवःथा आ ण ःप याःपशता या यावर यानी कठोर आघात कला या या जा य छदक िनबधातन याचा यय यतो सावरकर ह ह द वाचा आमह परःकार करणार थोर बाितकारक वचारवत तर होतच पण समाजप रवतकह होत यानी कवळ सामा जक वचाराचा िस ात माडला नाह तर याच य ात उपयोजन कल सावरकराचा हा सव वचार या खड यात समा व कला आह या सहा या खडात व ानिन िनबध अधौ ा िनमलन कथा आ ण जा य छदक िनबध समा व कल आहत यातन वाचकाला सावरकरा या ि पणाची चीती यत काशकानी कल या अनमोल कायाब ल याच अतकरणपवक अिभनदन

वषित दा २००१ प

श ना नवलगदकर

समम सावरकर वा मय - खड ६ ५

अधौ ा िनमलन कथा

१ अधौ ा िनमलन कथा भाग ndash १

११ कसम

वडगाव यथील शाळचा आज पा रतो षक समारभ अशा ाथिमक मराठ शाळाचा पा रतो षक समारभ हणज मला या महनतीच चीज हो याचाच काय तो दवस नसन िश का या महनतीचह चीज हो या न हो याचा दवस असतो यातह गावठ शाळत खचपत पडल या आजकाल या आम या अधपोट मराठ िश काना तर ा दवसाच फारच मह व कारण या या पोटापा या या ाशीह ा अस या वा षक पा रतो षक-समारभाचा थोडाफार सबध पोच याचा सभव असतो

कारण गावपचाना गावातील पालकाना आ ण वळ ड यट महाशयानाह सत कर याची ा वळ या बचा या िश काला एक सवणसधीच आलली असत अशा समारभा या दवशी या गावच त गावपच द डदमड या भाडवलाच गावशठजी ज मात याना कोणी खच दत नाह अस OcircपालकOtilde ा थोर पदवीन या दवशी शाळतील ख यावर बस वल जाणार रमडोक गावगहःथ मल मली जातीयती बायामाणस ा सा या जणाना अशा समारभातील या झळिम या ताशढोल गाणी-सवाद पट -तबला Ocircया हो या हो Ocircची आजवी ःवागत यानी या शाळ वषयी मोठ आपलक वाट लागत आ ण व ाथा या पर प ाह ा अस या पा रतो षक-समारभामळच या िश काच नाव गावात या या या या त ड ऐक यऊ लागत यामळ वर ड यट लाह आपली शाळा आ ण आपण ःवत गावक यात कती लोक य आहो ह िश काना सहजासहजी दाखवता यत

या समारभाचा गावठ शाळातील बाप या सरकार िश काना जर आणखी एक मह वाचा उपयोग होत आप या तर तो आप या शाळ या गती या भाषणात यनकनकारण ःवत या आबाळ च दख वशीवर टाग याची सधी या िनिम ान िमळत हा होय ओढाताण क न शाळ या गती या या याना या वषयात ःवत या पोटापा या या अधोगतीचा थोडातर उ लख िश काना सहज घसडन दता यतो

वडगावच िश कह असच आबाळलल यातह जरा भोळसर या या या गावातील शाळ या या आज या पा रतो षक-समारभास गावपचास ा झाडन सार लोकच न हत तर शजार या या ताल या या म य ठा यात म ह या-दोन म ह यानी एखादा अक काढणा या Ocircजग समाचारOtilde नावा या सा ा हकाच सपादक ौी बडोपत हच अ य पद वराजमान हो याःतव यणार होत वतमानपऽा या सपादकासारखी आपली दख जीवर जगतासमोर टागता यतील अशी उच िन भ य वस दसर कठ िमळणार अशा व ासान वडगावातील ा शाळ या दगोजीपत िश कानी आप या होणा या या यानात आप या दखाची कहाणी सागोपाग गोवन पगारा या िन तादळ डाळ भाजी भाड भतीसाठ ससारात कमीत कमी जो खच यतो या या माणश माणश यतचा पाढा वाचलला होता त भाषण यानी ःवत तर

समम सावरकर वा मय - खड ६ ६

अधौ ा िनमलन कथा

पाठ कलच होत पण याच अथाच एक पद रचन त इतर पदामाणच मलामलीकडनह पाठ कर वल होत

याच पद हणणा या मलीत कसम होती ती दस यात चागली वयान दहा वषाची बोल यात चणचणीत ग याची गोड अथात पद बस वताना दगोजीपतानी ितलाच म य गाियकच काम दल त पद ितला िशक वताना आताशी ित याशी दगोजीपत यता-जाता इतक बोलत क इतर मलामलीना म सर वाटन या या- या यातच न ह तर काह गावगड बायामाणसातह Ocircजळतस आह अ टपणOtilde अशी टवाळ सहजासहजी आतन आतन चाल लागली

तस हटल असता दगोजी िश क कसमप ा इतर मलामलीशीच पकळ बोलत पण शाळा-कॉलजातील िश क-अ यापक-ा यापका या व ा याशी आ ण बोल याची मोजणी या को कान गणली जात या को कामाणच काय त बचारा दगोजीपत कसमशीच अिधक बोलतो अस ठर

त को क अस शाळा-कॉलजातील को या मलाशी िश क शभर वळा बोलतो तर त इतक आ पाह नाह िततक त वगातील एखा ा गबाळ मलीशी दहादा बोलल तर आ पाह समजाव आ ण गबाळ मलीशी दहादा बोलण जतक आ पाह याहन को या चणचणीत मलीशी एकदा बोलण अिधक सशयाःपद समजाव हा या करणीचा दडकच पडला यामळ चणचणीत कसमशी दगोजीपत िश क एकदा बोलताच सा या शाळस त जतक ठळकपण ऐक जाई िन भडकपण दसन यई तस शभरदा कोणा इतर मलामलीशी बोलल असताह ऐक जात नस

०००

शाळचा पा रतो षक समारभ चाल होताच मलामलीची पद सवाद झाल कसमची भिमका सग यात सरख वठ यामळ अ य असल या OcircजगतसमाचाराOtilde या सपादकानीह ितच कौतक कल Ocircपाघळल अ पाहण पणOtilde दोघ चौघजण कोप यात हातावर हात मा न खदळल दगोजीपत मनात सिचत झाल Ocircमाझ भाषणह कसम या सवादासारख वठल का सपादक याच ह असच कौतक करतील का - तो झालीच या भाषणाची वळ - आ ण मलामली या एकच गल याची दगोजीपतानीह मलामलीचा तो गलका थब वणा या िश काची िन शाळ या गतीचा व ा त वाचन यावर भाषण करणा या या या याची अशा आप या दो ह भिमका एकसहाच कर यास कबर कसली उज या हातात ितव ाच ( रपोट) त पडक डा या हाताशी टबलावर ठवलली छड घऊन त बोलावयास उभ रा हल Ocircमलानो मलीनोOtilde असा प हला शालय भाषणातील सवयीचा सबोधनी होकार दगोजीपतानी घसा खरडन दताच या आ ाधारक मलामलीनी Ocircओ ओ माःतरOtilde अशा यतराची एकच ओरड चाल वली Ocircहा चप चप नसत ऐका रा या त त ितथ गो ा गप Ocircअस या दगोजीनी मला-मलीनी दटावीत डा या हातान टबलावर छड दहापाच वळास कडाकड आपट यानतर मलामली या बरचस यानात आल क ा वळ माःतरानी आपणास हाका मार या कवा काह वचारल तर आपण बरोबर उ र न दता चप बसायच आहस दसत

समम सावरकर वा मय - खड ६ ७

अधौ ा िनमलन कथा

दगोजीपता या ल ात या वळपयत यऊन गल होत क शालय भाषणातील सवयीन आपण सभतह आरभ Ocircमलानो िन मलीनोOtilde असा क न गलो ह चक झाली यासाठ आता यानी सावधपण प हा प ह यापासन भाषण चाल वल-

Ocircअ य महाराज आ ण बधभिगनीनो (ह सो या हश श) आज आप या शाळच परमभा य क Ocircजग समाचाराOtildeसार या थोर पऽाच जगिस सपादक ौीयत बडोपत ह अ य हणन समारभास लाभल आहत (थोरा या टा या यासरशी चाणा पोराना कळन चकल क वा याशवट टा या ा या लागतात यामाण पढ ल वा य सप याची त हात टाळ साठ सजवन वाट पाहतात) या शाळच सःथापक ौी दगडजी पाट ल या वष च पटक न वारल - (पोरा या टा याचा कडकडाट दगोजीपता या रागावन टबलावर आपट या जाणा या छड चा छमछमाट आ ण आ ाचा गडगडाट हश ऐकन या ितथ च ा चप) या वषयी मी आरभीच अ यत खद दश वतो आता शाळ या गतीच ितव थम वाचावयाच परत (माःतर माःतर हा िभ या मला कोपरख या मारतो आह सारखाOtilde Ocircनाह माःतर ा स यानच मला िचमटा काढला प ह यानOtilde असा ग गाट Ocircहा उठा दोघह उठा ितथन त इकड बस त जा मागOtilde अशा िश क दगोजीपता या कडक आ ा) - परत ह पाहताच आहा त ह या उनाड मलाची गडबड त हा मी इतकच सागतो क मी एक बापडा द रि िश क कटबात मल-लकर तर सारखी वाढताहत पण दरमहा या बारा पय पगारात माऽ ग या बारा वषात एक दमड चीह वाढ नाह बारा एक बारा पण पढ काय (चाणा गो ाला वाटत-पा याच पढ काय ह माःतराना अडचण पडली तो ताडकनओरडतो - Ocircपढ बारा दोनी चोवीस माःतर रा या हणतो - Ocircबारा ऽीक छ तीस माःतरOtilde यासरशी अ य वगर सवजण खो खो हसतात दगोजीपत आप या क ण कहाणी या भर शोकरसात ा हाःयरसान माती काल व यामळ सतापन दहभान वसरतात डा या हाताकडची छड क हा उज या हातात घतली आ ण या पायापाशीच बसल या गो ारा या या अगावर सपासप क हा लगावली त ती मल मो यामो यान Ocircअयायाया अयायOtilde अस ककोळन उठतो दगोजी िश का या ःप पण यानात स ा यत नाह ) ा ग गाटासरशी या सभ या समय अ य महाशयानी शवट आपण म यच उठन सािगतल

Ocirc दगोजीपत आता अस करा त ह त तमच ितव िन ह तमच िल हलल मळ भाषण दो ह ह मा याकड धाडन ा मी त Ocircजग समाचाराOtildeत समम छापतो मग इथ त भाषण नसत बोलन दाख व यासाठ च काय तो हवा कशाला हा ग धळ नाह तर त ह ह िल हलल भाषणच पाठ कलल दसतOtilde

Ocircछ तसच नाह काह रावसाहब अगद पण आपण जर त समम छापीतच असाल तर मािगतला एक डोळा िन दवान दल दोन असाच उपकार होईल या द नावरOtilde लगच अ य ानी सार भाषण र क न दहापाच पा रतो षक तवढ ःवहःत वाटावयाच ठर वल

OcircकसमOtilde प हलच नाव अ य ानी घतल - प ह याच बमाका या पा रतोषकास यो य हणन

समम सावरकर वा मय - खड ६ ८

अधौ ा िनमलन कथा

कसमला जर चा खण िमळताच प हली टाळ पडली दगोजीपताची यासरशी मलामलीनी कळसऽी बाह यामाण कडकडाट चाल वला म यच काह ना खोक या या मोठमो यान खाकर यावाचन राहवल नाह बाक ची पा रतो षक वाटन होताच समारभ सपला मल सटली आ ण या गाव या वाटवाटन आनदाचा एकच गलका कर त घरोघर चालली

शतातील मढवाडा झझर याला उघडताच एखाद कोक जस हरवळ वर मोकाट बागड लागत आ ण उगीच उच उ याच उ या मार त इकड ितकड आनदान नाच लागत तशी आप या घर या अगणात पाऊल टाकताच कसम बागड लागली बाहर गलली आई परत यताच ितला तो पा रतो षक िमळालला जर चा खण कधी दाखवीन अस ितला होऊन गल होत आई परत यताना द न दसताच ती धावत सटली आई भटताच ितला ितन िमठ मारली खण दाख वला सभतील काय काय गमती सािगत या पद पण हणन दाख वली आईन जो जो ितच कौतक कराव तो तो ितचा आनद गगनात मावनासा झाला

या दहा वषा या लकराला या णी काय ठाऊक क तशा मनमोक या आनदाचा ित या आययातील तो बहधा शवटचाच ण होता

०००

कारण या णी गोपाळभटजी - ितच वड ल - ितथ आल त एक उच गोरपान ढ लाच शा समजणार िभ क आ ण दधदह वक याच दो ह परपःपर व यवसाय एकऽच करणार या तटप या उ प नावर कसाबसा च रताथ चाल वणार बरच कमठ थोड तापट िन फार हकखोर प ष होत यानी अगणात पाय टाकताच गगाबाईला कसम या आईला हसडल

Ocircकाय मनात काय मलीला नायक ण करायच आणल आहस क काय कती मो यान हणत ह कारट ती पाचकळ पद कसम उ ापासन त शाळत पाऊल टाकता कामा नयOtilde

Ocircत काOtilde गगाबाई रागावन हटक या झा या

Ocircका कसम काय आता सात-आठ वषाच क कबाळ आह वाटत दहा वषाची ल नाची मलगी झाली ती आता शाळत आज कचाळ लोक ित याकड टकमक पाहत होत माह त आह बाराबारा वषा या घोडनव या शाळत नाच वणा या उ लतला मी नाह समजलीस शा ानी काह उगीच Ocircअ वषा भवतक याOtilde ह मयादा घातली नाह

बाराबारा वषा या मलीना घोडनव या हणणा या ा कमिन गोपाळभटजीच गगाबाई ह ितसर कटब होत प नाशी या वयात याच दसर कटब वारल दोन मोठ मलह होती पण तर दखील यानी ितसर ल न कर याच ठरवन एका तरा वष वया या कमार स पा णम हल याच गगाबाईची वड ल मलगी चवदा वषाची होती ती रानपाट या खोताना दली होती दसर कसम आम या या गो ीत या समाजिचऽापक ह प हल समाजिचऽ गोपाळभटजी पास ी उलटलल याची ितसर बायको गगाबाई ितशी या वयाची आ ण ितची ह दसर धाकट मलगी कसम दहा वषाची - ती ित या या व डला या शा मयादामत घोडनवर होत आलली आह

०००

समम सावरकर वा मय - खड ६ ९

अधौ ा िनमलन कथा

गोपाळभटजी आप या बायकोला अस फटकार त असताच अगणात एक िशपाई यऊन OcircतारOtilde हणन ओरडला OcircतारOtilde श द ऐकताच याना नहमी तारा यतात या या दखील मनाची चल बचल झा यावाचन राहत नाह फार िनकड ची वशष आनदाची वा घोर सकटाची बातमी हणज तार यातह खडगावात गोपाळभटासार या बाप या कटबाला तार य याचा सग ज मात दोनतीन वळाच यणार ःवत गोपाळभटाना या वळपावतो एकच तार आलली आठवत होती ती या या प नाशीनतर मो या यासान गगाबाईशी ल न जमल त हा त ठर याची होती यानतर तार अशी ह दसर च काय ती यानी आली या वळ ल नाचा च न हता - अथातकाह तर अ र च असल तर असणार ह शका यऊन थरथर या हातान गोपाळभटजीनी तार घतली िन शजार या घर ती वाचन यावयास त घाईघाईन चालल असता याच शकन त ड सकन गल या गगाबाईनी हात जोडन दवास ािथल

१११ Ocircइडा पडा टळो िन अमगळ पळो Otilde गगाबा ची वड ल मलगी रानपाट या खोताना दली होती ती आजार होती ह ह बातमी

आधीच कळली होती गगाबा या दयात सारखी धडक भरली - तार ित या घरची तर नसल ना ितचच काह वडवाकड तर तो भयकर वचार मनालादखील ितन परता उ चा दला नाह अधा उ चारला हणनस ा ती बचार मायाळ आई मनावर रागावली - Ocircवर िचती ना त ह मल मन िचतीतOtilde गोपाळभटजी डो यातन टप गाळ तच लगोलग परतल तार या या वड ल मलीकडचीच होती रानपाट या खोतानी - या या जावयानी - या तारन कळ वल होत क

Ocirc याची वड ल मलगी अ यवःथ सासबा ना िन कसमला जवत अस या तर हात धवायलाच इकड शौषसाठ धाडाOtilde

Ocircजवत असलOtilde तर कशाला जव यासस ा न बसता पा याचा घोटदखील न घता ताबडतोब गाड क न कसमसह गगाबाई लगच िनघन ग या

पण या ितथ पोचतात तोच ती याची वड ल मलगी म य या पाशात न सटशी अडकत आली होती आप या आईला िन कसमला ितन डोळ भ न काह वळ पा हल वाचा बद हणन हात तवढा कसम या त डाव न फरवला या दखासरशी हबरडा फोडल या आई या माड वर आपली लटपटती मान एक वळ टकली आ ण ितन राम हटल

खोत सःवभावी िन समजस गहःथ होत त ण प ी वार याच याना तीो दख झाल असताह त िगळन त आप या सासबा च िन लहान या कसमच समाधान परोपर न कर त होत त घरच सखवःत सासरची मडळ िनधन याःतव अड अडचणीस यानी आप या सास यास हातभारह लावलला होता कसमला तर या याच आमहान गोपाळभटजीना शाळत धाडण भाग पडल होत ती आप या वड ल ब हणीसह खोताकड पकळदा रा हलली होती असा ा दोन कटबाचा जडलला दाट लोभ िन मळ नातह या त ण प ी या या साखळ न त

जळल तीच अचानकपण ददवान तोडन टाक यामळ आता तटत क काय ह शकाह या

समम सावरकर वा मय - खड ६ १०

अधौ ा िनमलन कथा

त णी या मरणाइतक च कसम या आईबापाना आ ण खोताना मनात या मनात याकळवीत होती

आप या घर या माणसासार या अगद ज हा या या वाट लागल या ा आप या सासर या माणसाची ममता तर यापढ अत नय या स द छ या पोट च प ी या सतकाच दहा दवस उलटतात न उलटतात तोच याना वाटल क कसम या िश णाचा सारा भार आपण यावयाचा सासबा नी परत घर जायच नाव काढल त हा खोत हणाल

Ocircमला त ह च आई या ठकाणी होतात या आ हास अतर या या अतर याच ितथ याचा आमचा उपाय खटला पण आपण जी मायची माणस उरलो आहोत यानी तर एकमकाना अतर दऊ नय यापढह मला आपण आई याच ठकाणी असाव आपण जाऊ हणता त ठ कच गोपाळभटजी काह झाल तर इकड यऊन राहणार नाह त या यासाठ आपणालाह ितकड जाण भाग पण ह लक आह त तर मायच माणस हणन आप या कटबातील ममतची साखळ हणन मजजवळ ठवाव सपाक गड घर आहतच ित या सवला ितच िश ण लालनपालन मी ित या व डलाइत याच ममतन कर नOtilde

Ocirc विचत अिधक ममतनस ा कराल बर त सगळ झाल तर ितच िश ण होईल इकडच पण स या मी ितला नत आ ण मग व डलाचा वचार घऊन लवकरच धाडन दत परतOtilde सासच ह बोलणच यो य अस समजन खोतानीह यास अनमती दली

गगाबा नी घर परत यताच वळसग पाहन गोपाळभटजीपढ ती गो काढली खोताशी जळलला ना याचा सबध िन याच पाठबळ तट नय ह भटजीचीह उ कट इ छा होतीच कसम या िश णाची नसली तर ल नाची िचता याना आधीच लागलली ितला बारा वषाची घोडनवर क न कळास ब टा लावायचा नाह हा याचा िनधार या मन ःथतीत खोताचा हा बत ऐकताच गोपाळभटजी या मनात अचानक एक योजना जळन आली

ब हणीवर खोतानाच कसम दऊन टाकली तर सगळच मनासारख जळणार शा मयादचा च न हता चाल िश ाचारास त अगद ध न होत Ocircअस ममतच बनह याच सखवःत ठकाण कसमला तर कठ पाहणार आ ह मलीच भा यच हणायच ह सगळ जळल तरOtilde

गगाबा नाह तो बत अगद आवडला कसम या आवड -िनवड चा च न हता ल न हणताच ितला भीती वाटली पण ती कसली ह या दहा वषा या मलीस ःवतह कळना आ ण कोणी वचार ह ना

गोपाळभटजीनी अगद ःप िन आजवी श दात ती योजना खोताना कळवली कसमसारखी दखणी मलगी लोभाची आधीचीच धडता सापडावयाची नाह कोणा बजवराला खोतानी काह एक आढवढ न घता कसमशी ल न कर याच वचन दल पण आणखी द डएक वषतर म य जाऊ ाव िन तोवर कसमन खोताकडच राहाव इतक काय त सच वल

Ocircल नाची मलगी ल नावाचन पर या घर अशी ठवण ह आपणास चणार नाह दहा लोक हसतील त हा कसमच ल न करायच तर त लगच कराव ह उ म इतकच न ह तर पढ चातमास महत नाह त हणन अगद याच म ह यात त मगलकाय उरक यास ठ क

समम सावरकर वा मय - खड ६ ११

अधौ ा िनमलन कथा

टपण जळत आह -Otilde अस जरा िनवाणीचा झोक असलल उ र गोपाळभटजीनी धाडल याना धाःती होती क दवसगत लाग यास न जाणो खोताना दसर एखाद ह याच ठकाणद खल यईल याच मन बदलल कसम या त डचा घास काढन घ यास टपल या बारा वषा या Ocircघोडनव याOtilde घरोघर याना आढळत हो याच या शकमळ मलीच क याण हाव या स द छनच गोपाळभटजीनी ल नाची घाई चाल वली याचा हा बत या या क तील भट-िभ क-शा ी मडळ नी शा ो आ ण िश ानी िश समत ठर वललाच होता काह बायाबाप या OcircइशOtilde हणन कटाळ लोक शीळ दत पण शा ाची टपणाची वा िश ाचाराची अशी काह अडचण न हती

खोता या क तील भट-िभ क-आ ानीह या योजनस शा ो िन िश ाचारास ध नच आह अशा ा का याचा िनवाह असा अनक वळा करावाच लागतो ब हणीवर मह याला बह ण दतातच असा अिभाय दला खोतानीह बत पसितला ल न जळल महत ठरला भट-िभ क-आ िनसकोचपण िमळाल सव सोहाळ यथाशा यथासाग होऊन अकरा वषा या आत असल या या मलीच कसमच ल न या ित या वड ल ब हणी या वधर झाल या ौढ नव याशी या वड ल ब हणीस म न एक वष उलटत न उलटत तोच वा ा या आनद गजरात यथाशा लावल गल - खोतानी नवा ससार थाटला

जो तो मनापासन हणाला मलीच चागल झाल यात कोणाचीह इ छा ितच अन हत करावयाची न हती हह खरच एक प ी अकाली मानवी उपायाना न जमानता म यन ओढन नली यास काय उपाय पण म याग यासाठ खोतासार या वयात असल या प षाचा सारा ससार थोडाच बड ावयाचा जगाची रहाट पाहन एक डाव उधळला तर प हा दसरा नीटनटका माडणच भाग असा यानी जो वचार कला तो य सगत न हताच अस कस हणायच हच सा याच मत पडल

आ ण कसम ितला मत अस जवळजवळ न हतच आवडल नाह खर त सार वरवर चागल झाल हणन हणणा या आयाबायापक काह मागमाग ितची टगलह करताना ती ओशाळस ा क हा क हा पण चागलवाईट काय बोलायच त ितला न क कळना ज कळ त बोलावयास ितला कणी सागना पसह ना

या गो ीतील ह दसर समाजिचऽ पाहा आपली प हली त ण प ी वारताच एका वषा या आतबाहर ितचीच धाकट दहा वषाची जी बह ण ित याशीच ल न लावणार ितशीप ःतशीच बजवर खोत प नाशीनतर लावल या आप या ितस या ववाहापासन झाल या या दहा वषा या मलीच ित या वड ल ब हणी याच नव यास तस क यादान करणार शा मयादािभमानी गोपाळभटजी आ ण या सास या-जावाय या ितस या दस या ववाहामाणच या दहा वषा या अ लड मली या ववाहासह शा ो िन िश ाचारसमत मानन तो यथासाग ःवत पार पाडणारा भट-िभ क-आ -िश ा दकाचा समाज

यातह ह समाजिचऽ अव या नऊ-दहा वषापव च-अगद ताज

०००

समम सावरकर वा मय - खड ६ १२

अधौ ा िनमलन कथा

ल न झा यानतर लगच कसमला खोताकड पोच व यात आल यानी ितला श य या या उपायानी सखात ठव याचा य कला ल न झा यामळ शाळत धाड याचा च रा हला न हता पण कसमला खोतानी घर ःवत मािसक कादब या नाटक वाच याचा िन ऐक याचा चागला नाद लावला कसम ब ची कशाम दहान उफा याची िन ःवभावान तरतर त मलगी होती हळहळ ितच मनह सासर रम लागल कामक भाव जाग लागल ज लागल घर या ससारातीलच न हत तर सावजिनक उठाठवीह करा याशा वाट लाग या एकदर त खोताशी झाल या ववाहामळ ितचा ससार सखातच जाईल असा रग दस लागला गोपाळभटजीना आ ण गगाबा ना आप या मलीच क याण झालल पाहन जी क यक यता वाट ितला तर पारावरच न हता

कसम या ल नाला आता वष-द डवष होऊन गल होत गगाबा नी पा हल क गोपाळभटजी आज बरच रगात दसताहत पाहाटच ःनानस या आटोपन गाई हशीच दध काढन या चर या ग यापाशी सोपवन त सागत होत - अम याला इतक उका याच घाल तम याकडन दधाच पस यण त आण दध वकायला गड जाताच िभ क साठ बाहर जा या या आधी त एक ःतोऽ हणत गगाबाईकड आल िन सहज ज ासल

Ocircकाय त या लाड या मलीच ग पऽ आल क काय एखाद - मला न साग यासारखी आनदाची बातमी सागणार इतक गालात या गालात हसतशी आहस तीOtilde

Ocircआता अशी आनदाची बातमी सागणार पऽ यायच हणज कसम या गभदानाच यायचच आता तह आज ना उ ा कडोसर ला दोन पस लावन ठवायच बर का या पाळ ला मलीच त मगलकाय तर अगद ौीमती हौशीच झाल पा हज अOtilde गगाबाई उ हास या

तोच अगणातन आवाज आला Ocircतार गोपाळभटजी तमची तारOtilde जळता िनखारा पायावर पडावा तसा तो भयकर श द या बचा या नवरा-बायको या

कानावर पडला OcircतारOtilde गोपाळभटजी या ज मातली ती ितसर तार मागची तार याची वड ल मलगी

अ यवःथ अस याची होती ह तार याचा जावई - कसमचा नवरा अ यवःथ अस याची होती

गगाबाई तर ितथ या ितथच खचन खाली बसली गोपाळभटजी ितला कसबस ऊठवन गाड क न ःवतबरोबर घऊन कसम या सासर ताबडतोब िनघाल ितथ पोचतात तोच घरातन रडारड चा एकच आबोश या या कानावर आला कसमचा नवरा वाखा होऊन तडकाफडक वारला

बारा वषाची कसम बाल वधवा झाली ह ितसर समाजिचऽ पाहा वाचका ह समाजाची िचऽ न हतच छायािचऽ आहत ती अगद यथावत

कसम मानवी शा ाधार बाल वधवा झाली पण िनसगाच शा मानवी शा ाधाराला थोडच भीक घालणार दवस दवस यौवन ित या अगात बह लागल भोग छा सळसळ लाग या पण सासरहन ितला गोपाळ भटजीनी माहर आणन जी क बली ती प हा काह अगणाबाहर जाऊ दली नाह ित या ना यागो या या घर ल नकाय गौर -गणपित होत

समम सावरकर वा मय - खड ६ १३

अधौ ा िनमलन कथा

ितची वयातीत आई समारभाना िमरवणक ना हळद -ककवाला जाई पण ती सोळा-सतराची भर हौशी या वयाची िन मळ या खळकर ःवभावाची कसम एखा ा घातक अपरा यासारखी घरातच डाबन ठवलली राह ती गोर असताना िन ितचा काह एक अपराध घडला नसताह ित या त डाला कसली काय काळोखी फासली गली समाजात ितला एखा ा अशभासारखी चोरासारखी त ड लपवन जग याची पाळ आली एकदा तर टाळपयत भाग फाटल या गावसासन ित या त डावर ित या भरदार कसाकड बोट दाखवन नाक मरडल िन घोग या ठस या या आवाजात हणाली

Ocircलाज नाह का ग वाटत कसम तला या कसा या न टयाप टयाची गोपाळभटजी तर लाज कोळनच यायल हणा नाह तर वधव या हाती फणी पाहावली तर कशी यानाOtilde पण गोपाळभटजीनी शवटपयत तवढ दया कली होती

आताशी घरोघर तोच कार आह Ocircशा ात ढ बलीयसीOtilde किलयगच आह हOtilde अस हणन यानी कसम या कसाकड तवढा कानाडोळा कला होता कोण या शा ाधार - तर समाजात आताशी तस पकळ लोक करतात ा तव यासाठ आताशी भटावर कणी ब हकार घालीत नाह त ा

पण यौवन सरसर अगी भरभराटात चालल या या त णी या सा या भावना एका वणीफणी या पट त थो याच मावणा या हो या हची वणीफणीची पट तवढ जर कणी हसकन घतली न हती तर या बाल वधवची अतकरणाचीच पट ज झाली होती मोहोरबद कलली होती मन मनातच गाडन टाक ल होत यात या यात ितला सोबत अशी पःतकाची तवढ उरलली होती - तीह ित या आई या सवलतीन खोताकड सासर असता मािसक क वता गो ी वाच याचा ितला छद लागला होता तोच वाढत जाऊन ितन आता वाचनच वाचन चाल वल सःकतच ोकह भाषातरा या सा ान ती वाच लागली मराठ भाषातरा या आधार अथ क न वाचता वाचता मघदत ितला इतक आवडल क ितन त सरस सःकत का य त डपाठ कल त हणत असता आकाशातील या मघासारखा ित या नयनातह अौचा एक मघ यऊन याला नाव ना गाव अशा ित या को या यकराच तच याकळ सदश ितलाह दऊ लाग

एक दवस या या एका दर या ना याची जी ित यासारखी बाल वधवा मलगी प याकड अस ती िशकन मोठ होताच ितचा पन ववाह थाटान प यास लाग याच व एका मािसका या ता या अकात ितन वाचल ती बातमी ितन धावत जाऊन गगाबा ना सािगतली - यानी लगच गोपाळभटजीना यासरशी यानी पन ववाह करणा या या मलीला या िश या हासड या या वचा च नयत

Ocircमाझी मलगी अशी कलटा िनघल तर मी ितचा तर जीव घईन नाह तर माझा तर दईनOtilde हा याचा सतापलला समारोप तर इतका कडकड त होता क कसम एका कोप यात जाऊन थरथरत रड लागली गोपाळभटजीनी ित या खोलीतली सार मािसक उचलन नली आ ण आजकालचा बाकळ OcircछापाOtilde प हा घरात दसता कामा नय अशी स आ ा सोडली कसमची ती एकच एक मनमोकळ सोबतह नाह शी झाली सकाळ-स याकाळ गाई हशीची दधदभती काढण दपार याचच पाणीवरण पाहण हा तवढा ितचा कायबम वषानवष चालला

समम सावरकर वा मय - खड ६ १४

अधौ ा िनमलन कथा

Ocircया गाई हशीमाण मीह एक गो यातल ग च नाह काOtilde ितन िचडन ःवतशीच हणाव ितची आजकालची पःतक बद झाली पण ित या आईन पाडवताप राम वजय ह र वजय ितला वाचायला ाव पण यात तर काय मणीहरण सभिाहरण रामलीला कती िन कण शतन िन गगा ित या आईन िन य हणावी ती गविळणीची रसभ रत मगीत उषाहरणाच Ocircप यपावनOtilde गाण मािसक पःतकातील गो ीप ाह या प य दवदवी या िन राजष ष या सवनान प वऽतरच वाट लागल या कामवासना ित या अतकरणातन अिधकच सळसळ लाग या ित याबरोबर एकदोघी म ऽणी आप या प ह या छबक या लकराचा िचमकला हात हातात खळवीत ज हा याला पाजीत बसताना ती पाह त हा कसमला वाट आपणह झप कनी या ग डस ता ाला घऊन छातीशी तसच पाजाव पण ा कोणा याह उ कट वासनाचा उ चार हणन ितला उघडपण कर याच लवलश धय न हत उलट या लप व यासाठ ती वरवर याचा ितटकारा दाखवी

रमणीच जीवन हणजच रती आ ण व सलता ा दो ह जीवनव ीच ित या जीवनातन वजा झाल या व य झाल या ितच जीवन ितला अस झाल आ ण त अगद सस आह अस आईबापा या धाकान याना मलगी बघडली अस न वाटाव हणन वरवर दाख वण तर ितला भाग यामळ ितचा ःवभाव लपडाव-िनणात होऊ लागला दहा बाया जम या क गावातील वा जगातील ीप षा या ब यावाईट उठाठवी हटकन कराय या तशा गो ी िनघताच कसमन Ocircइय मला नाह बाई अशा पाचकळ गो ी आवडतOtilde अस हणत फणका न ितथन उठन जाव पण आडोशाला उभ राहन श य तोवर या गो ी आवड न ऐका या अशा प र ःथतीतील अनक त ण कमा रकाचा िन बाल वधवाचा ःवभाव समाजभीतीमळ इतका िम याचार बनतो क आप या या वषयाचा या ितटकारा दाख वतात या याना न क ह याया असतात अस समजाव Ocircह मळ च आवडत नाह मला अOtilde अस याच फणका याच वा य Ocircह मला फार आवडत अOtilde याच अथ बहधा योजलल असत

मनात या मनात ती बचार बाल वधवा कसम अशी कढता कढता ितला अठराव वष उलटत आल गोपाळभटजीनी प नासा या वष या कारणाक रता आपली दसर दहा वषाची मलगी या खोताना दण याना माणसक च िश ाचाराच िन शा समत वाटल यापक कोण याह कारणासाठ या यौवनान मसमसत रा हल या आ ण आता अत तन झरणीस लागल या आ ण बारा या वष बाल वधवा झाल या मलीचा पन ववाह करण कवा ितला नसत मनमोकळ अगणाबाहर जाऊ दणस ा माणसक च वाटल नाह

होय शवट कसम झरणीसच लागली अत वासना या मानिसक कळा ितला सोसवचनात यायोग ितची ीणता वाढत वाढत ितला चोरटा ताप यऊ लागला ितथ अथ ण धरल आई तळमळ पण ती औषधपाणी काय करणार पशाच पाळबळ नाह आ ण िततक िचताह नाह हणन डॉ टर पाह याच नाव गोपाळभटजी कसल काढणार गगाबाई ह जाणनच हो या पण तर ह या माउलीन एक य योजन कसमचा जो एक मावसभाऊ चागला डॉ टर झाला होता याला घर च काह दवस राहावयास बोलावन वनाम य कसमची कती पर न यावी असा घाट घातला िन मो या िमनतवार न यास यजमानाची अन ा िमळ वली

समम सावरकर वा मय - खड ६ १५

अधौ ा िनमलन कथा

कसमच मावसभाऊ डॉ गो वदराव पऽ पावताच आल कसमची कती पर ताच यानी ताडल क दखण मानिसक िोग काय तो गोपाळभटा या माग गगाबा नी गो वदरावाशी मनमोक या बोल याबस याची सवलत कसमला दत असाव दोनचार दवसातच गो वदरावानी ित या मनाची सार यथा य य न ितला हसवन खळवन समजावन घतली या हस याखळ याचा ित या कतीवर त काल इतका चागला प रणाम झाला क ती दसर च कोणी ताजीतवानी कसम दस लागली डॉगो वदरावानाह ितच वाचन बहौतता िन ब द पाहन कौतक वाट यानी ितला ित या मानिसक यथच मळ ःप पण समजावन दल आ ण अशाच काह बाल वधवानी धीटपण ःवतऽ होऊन आपल िश ण वा पन ववाह क न सखाच ससार कस थाटल याची उदाहरण सािगतली शवट ितला आ ािसल-

Ocircतझी इ छा अस यास मी त या िश णाचा भार उचलीन हणशील तर तझा कठ यातर ःथळ पन ववाहह लावन दता यईल त यासार या सब स छल सरख िन िनकोप त णी या उदर दोन-तीन दवदतासारखी बाळ उपजन त या कस याला आ ण आप या रा ाला ध य वतीलह विचत उगीच का झराव मग काढ का हा वषय ःप पण त या व डलापाशीOtilde

Ocircनको नकोOtilde हात जोडन कसम हणाली Ocircत माझा तर जीव घतील नाह तर याचा तर दतीलOtilde

Ocircछ तसल काह एक होणार नाह मी समज घालीन तशी यानी कधी अन ा जर दली नाह तर त ःवतऽपण िश ण कलसच तर भलतीच आडकाठ पण घालणार नाह त तला तर यात काह एक पाप कवा वावग वाटत नाह नाOtilde

Ocircमळ च नाह पण याना साग नकोस हणशील तर मी त याबरोबर गपचप िनघन यत नशील का मला सोड व र मला एकदाची माझ जीवन अगद नीरस झाल आह या म या गाई हशी िन मी गली सहा वष मी ा अगणाबाहर पडल नाह बर आणखी साग का र - मला कनी कोणाला तर कडकडन भटावस वाटत कोणीतर मला याव आ ण - गो वदा त खरच का उ ा जाणार नको र मला सोडस Otilde अस दय हलवन सोडणा या क वलवा या श दात बोलताबोलताच ितन गो वदरावा या ग यास घ ट िमठ मारली मनाच सार बाध फटन सार भान सटन याच मटामट मक घतल आ ण याना घऊन आप या खाटवर महापरात लतामडप उ मळन पडावा तशीच ती पडली

इत यात माग दार करकरल गगाबाई उ या असा यातस ितला वाटल - आ ण ित या मनान भयकर उचल खा ली ितन गो वदरावाना दर ढकलल आईन त पा हल अस यास आप यावर एका अ राचाह बोल यऊ नय हणन ती ताडकनतशीच आईकड गली िन रागाच रड रड लागन ःफदली -

आई ग वदा वाईट मनय आह मला सहज पाठमोर पाहताच यान घ ट िमठ मारली आ ण - कती द असतात ह प षOtilde

त ड हातात झाकन ती हदक दऊ लागली ित या आईला ती इतक खोट बोलल ह श यच वाटना

समम सावरकर वा मय - खड ६ १६

अधौ ा िनमलन कथा

Ocircगो वदाला हणाव त आता घराबाहर जा मी याच प हा त ड पाहाणार नाह बाबा य या या आधी जा हणावOtilde

कसमन कपट कोपाची पराका ा कली - आ ण ती कती सहज साधली ितला - कबहना या वळपरत तच ितच सगळ मन होत दट पी कपटाला लागत तस ितच दसर मन हणन ज होत त या भीती या ध यान तव यापरत तर च काचर होऊन गल होत आप यावर कसमन रचलल ह अ यत खोट िन खोडसाळ कभाड गो वदरावाना ःप पण

एक आल त मनात हणाल Ocircअरर ाच याड िम याचारापायी याची जगात जी होत आह ती पायम ली झाली या या पायातील ब या त ड यास यणा या प षाला प हली िशवी जर कोणी हासड त असल तर ती बहधा ीच होय ीःवात याचा खरा शऽ आज तर ःवत ी ह च आह पण - याचा हा याड िम याचारस ा प षी समाजा या धाकदपटशाह चीच

पडछाया आह हह खोट नाह कसमचा तर काय दोष आता जर मी असाच जाऊन खर त सागन तर ा बचा या कसमचा स यानाश होईल मला त ओझ झपल हणनच ितन ह कभाड मजवर लादल आह नाह का आपण ित या आई या ीन द ठरलो तर चालल- पण ा अनाथ मलीला आणखी दखभोग घडव नय हच कत यOtilde

असा वचार तो थोर मनाचा डॉ टर कर त आह तोच याची मावशी गगाबाई ितथ आली Ocircगो वदा झाल त झाल मलीसाठ मी त या ा दवतनाचास ा गाजावाजा कर त नाह

ितकडदखील सागणार नाह पण त आता या आता यथन जाव ह बरOtilde डॉ टर गो वदराव पाणीस ा न पता या घरातन पढ या दारातन खरोखरच बाहर पडतो

आह ह कसमला दसताच आप या दहातन आपला जीवच बाहर पडतो अशा तीो वदनची ित या दयात कळ आली

गो वदा नको नको जाऊस र मला सोडन अर मला पण न न गो वदा ए गो वदाOtilde अशी अगद कका याच फोड त ती जी धावली ती या उ मादा या झट यात पढ या दाराला उबर याची ठच लागन धाडकन अःता यःत पडली

ा गो ीतील हच त शवटच समाजिचऽ अगद ताज - अगद ग या वष च

१२ गो वदा गवळ

गो वदा गवळ पव मबईस िगरणीत काम कर त अस पढ उतर या वयात काम होईनास झाल श घटत िन ऋण चढत चालल त हा एक दवस ःवार सहकटब गपचप िनघन बप ा होऊन कोकणात समिाकाठ असल या आप या मळ या गाव या झोपड वजा कबळ घरात यऊन राह लागली

मबईहन या झोपड वजा घरात परत यताना यान मबईची िमळकत अशी जी एकच गो आणली ती लॉटर चा नाद

समम सावरकर वा मय - खड ६ १७

अधौ ा िनमलन कथा

मनयानी चाल वल या लॉटर ची ितक ट यान अनकवार घतली होती पण यात यास अजन क हाह यश हणन आल न हत तथा प लॉटर चा िनकाल हणन जो िस होई यात कोणास तर पाच हजार पय िमळाल हणन OcircछापनOtilde यईच या कोणाचा गो वदाला जर प ा नस तर OcircछापातOtilde यईल त खोटह अस शकत अशी याला ःव नातह शका यत नस ज या शा ीपरा णकाचा अमक गो अगद खर असलीच पा हज ह िस कर याचा अमोघ परावा हणज Ocircपोथीत तस आह हा तसाच कोण याह गो ी या अशकनीय खरपणाचा खडवळ लोकाचा परावा हणज OcircछापातOtilde तस आल आह हाच यामळ अम याला पाच हजार िमळाल अस OcircछापातOtilde वाचलल ऐकताच गो वदा या अम या या मिची क पना कर त आप या खोलीत पड िन ह पाच हजाराची र कम अचानक या अम या या हाती सापडताच याची मिा कशी Ocircदा या यावानीOtilde तरर झाली असल त िगरणीकामास लाथ मा न

Ocircिगरणी या शटावाणीOtilde लगच गाड घोडा उडवीत सा या मबईत हडत बोलपट नाटक तमाशा पाह यात कसा चर झाला असल याच िचऽ आप या तशा सभवनीय अनभवाच भडक रगात िचता लाग लगच याचा िन य होई Ocircशहाण हणतात तच खर ग ा चल फ न य क न पाहाOtilde यासरशी शहाणा होऊन तो प हा कोण या तर दस या सोडतीच पया आठ आ याच ितक ट घऊन या पाच हजार पया या या या हातात अचानक पडणा या रकमची नी छापात अचानक झळकणा या या या Ocircगो वदा गवळ Otilde या नावाची वाट पाहात आश या आनदाची िनशा भोग लाग

यान मबईहन आ यावरह कोकणात या या गावी बसन ःवत उपासतापास काढ त वाच वल या पया आठ आ यात दोनतीनदा लॉटर ची ितक ट काढली होती याला जर कोणी हटल क Ocircअर तला पोटापा याची टचाई कोण त हा कठला तर धदा करावयाचा का कडोसर स नसला तर पोट मा न पया काढायचा िन सोडतीत दवडायचाOtilde तर तो मनाशी हण क धदा करावयाचा तर याला हव त भाडवल कठन आण ह एक हस मी घतली तर पाचप नास पय खाऊन बसली ितच दध वकन दहापाच पय जमतम पदर बाधता यतात यतील पण या ज मात तर ित यावर पाच हजाराची र कम गाठ स बाधता यईल का या यापाशी लाखो पय आहत यानी तर लॉटर त दहापाच पय फकावच कारण याना त बडाल तर दहापाच पयाची तीच वाटत नसत पण या यापाशी ध ाला हणन भाडवलच नाह या द रि बाप यानीदखील ा लॉटर या ध ातच काय त आपल एका अ या पयाच असल नसल भाडवल टाकण हा शहाणपणा आह कारण एका पया या भाडवलावर आज नाह उ ा एकदम एकगाठ दहापाच हजार पय याज अचानक िमळवन दणारा धदा ा जगात जर कोणचा असला तर हा लॉटर चाच काय तो आह या अम याला नाह का

िमळाली अशी र कम िन या तम यालास ा OcircछापातOtilde काय खोट छापतात वाटत कधी या यापाशी फार फार तर पयाच काय त भाडवल अस शकत यास लाभकारक धदा असा एकच - लॉटर

अस ववचन यान प हा लॉटर च ितक ट काढाव अस कतीदा तर झाल पण काह क या याला मनयान काढल या लॉटर त प रतो षक हणन िमळना त हा यान या पाळ ला या मनयान काढल या लॉटर च ितक ट घतल याला यशाची िन ती लाभावी

समम सावरकर वा मय - खड ६ १८

अधौ ा िनमलन कथा

हणन दवा या नाव परातन काळापासन चालत आल या सित त अशा दवी लॉटर चह दसर ितक ट काढल यान नवस कला - क जर या वळ या या मानवी लॉटर ितक टाचा या या नावाचा बमाक यशःवी होऊन याला काह तर पा रतो षक िमळाल तर Ocirc दवा मोरया त या नाव एकवीस ा ण जव घालीन मोदक वाढ न सक ी चतथ च ोतह कर नOtilde

०००

नवस ह एक दवा या नाव चाललली दवी लॉटर च नाह काय मानवी लॉटर त शकडो वळा फसगत होत पण क हातर लागोभागो तीन टोल होऊन दहा हजारात एखा ाला एखाद पा रतो षक िमळन जात नवसाचह तसच आह शकडो वळा नवस खोट ठरतात जो जो मनय आजार पडतो या या बर हो यासाठ बहधा दहापाच नवस होतच असतात पण लाखानी माणस मरतच असतात िततक लाखो नवस खोट पडतातच क नाह लहान माणसाच क बड बकर काप याच नवसच न हत तर मोठमो या राज महाराजा या ाणाितक दख या या महादानाच नवसह लटक पडतात प हल माधवराव पशव यान मरणी टकल त हा गो पकाबा नी सा या महारा रा यभर ठक ठकाणी हजारो ा ण बसवन दवळोदवळ अिधका या या स दखरखीखाली म यजय मऽाचा कोट जप कर वला पण ती कोट ची स या पर झा याची बातमी यत तोच माधवराव पशव मरायच त मलच तो नवस यथ गला पानपतची लढाई जकली गली तर लाखो पया या धमादायाच नवस मोठमो या जागत दवदवताना पश यानी कल होत पण त सार वफल होऊन पानपती महारा ाची दोन लाख बागड फटली पण ह लटक पडलल लाखो नवस आपण वस न जातो - आ ण मलगा हावा हणन जजाबाईन कलला भवानीचा नवस योगायोगान सफल होऊन िशवाजी ज मला तर या एक या दक या नवसावर कथा रच या जातात पोवाड गाियल जातात या योितषाची लाख भ वय खोट पडतात याच काकतालीय यायान भ वय खर ठरताच तो तवढच आप या िस कात (जा हरातीत) छापन यात योितषी हण वतो तसच ा नवसाच ःथ भाब या लोका या वःमतीवर काय त उभारलल असत खोट पडलल लाखो नवस वस न सहजग या बोलाफलास गाठ पडताच नवसावाचनह ज काय या साधनानी शकड वळा घडल तच याच साधनानी धडधड त घडल असताह या वळ कल या नवसानच त कल अस भोळ लोक मानतात आ ण तव याच नवसाचा काय तो चहकड बोलबाला होऊन दव नवसास कसा पावतो पाहा हणन जो तो हण लागतो जो तो नवसा या दवी लॉटर च ितक ट दशनीहड या पतीसार याच अमोघ पतीच मानन पनपन काढ त असतो

एक वळ मानवी लॉटर ला तर थोडबहत बड असत पण ह नवसाची दवी लॉटर अगद चकचक त बनबडाची असत मानवी लॉटर िनवळ फसवणक ची ठरली तर सरकार कधीकधी या भामटिगर या चालकाना दड तर करत पण दवाला दड कोण करणार या या नाव चालल या या नवसा या दवी लॉटर ची सार ितक ट जर खोट ठरली तर कोणी वचारता ना पसता एखा ाच सार नवस खोट ठरल तर दोष कोणी कोणास दलाच तर या फसल यासच दला जाणार Ocircतझा भावच खोटा हणन त या नवसाला दव पावला नाह Otilde असच जो तो हणणार

समम सावरकर वा मय - खड ६ १९

अधौ ा िनमलन कथा

लाखो ितक ट फकट जातात तर ह जशा लॉट या चाल याच आहत तस लाखो नवस लटक पडतात तर ह लोक नवस कर तच आहत

गो वदा गव यानह या दो ह सोडतीची ितक ट काढली थम लॉटर च ितक ट काढल िन त यशःवी हाव हणन याच कलदवत ज मोरया याला नवसह कला नसत लॉटर या ितक टात यश याव हणनच न ह तर आप या कटबावरची सार सकट टळावी याःतव यान सक ीचतथ चह ोत कल

०००

या गावात गो वदा गव या या ओळखीचा एक कासम नावाचा मसलमान मनय होता यानह लॉटर या यसनात क यक पय दवडल िन दमड ह कमावली न हती यानह गो वदाबरोबर एक ितक ट याच लॉटर च घतल मोरया या नाव गो वदान नवस कला तसाच आपणह खदाचा विशला लॉटर कड लावावा हणन कासमनह या या गावी गडदोर खचड भती नवस पीरा या नाव घणा या एका फ कराकड जाऊन पीरास नवस कला नवसा या लॉट या हदतच भरभराटल या आहत अस नाह हद एकपट धमभोळ तर मसलमान सातपट धमभोळ इतकच न ह तर त या यित र बहधा धमवड िन धम म ह असतात दव पावला नाह तर वतागन हद फार तर दवापढ आपलच डोक फोड ल पण मसलमानात खदान पावाव हणन दस याच डोक फोड याचा नवसदखील करणार अ लाउ न खलजी कवा Ocircमाय ह मोपला दसOtilde काह थोडथोडक िनघत नाह त

तच कशाला वाटमार िन ठग या याह दवता असतात आ ण ल नाची व हाड लट यात जर आ हाला या वष या ल नसराईत खप यश िमळल तर कोणातर वधवराच र तला वाह कवा एखादा तर नरबळ तला दऊ हणन नवस त करतात आ ण या नवसालाह क हा क हा दवी कवा खदा पावतो वाःत वक दरोडखोराना या मानान याची तडफ बरता श ा कारागीर असतात या मानानच दरव यात यश िमळात दव वा अ ला ःवत कधीच दरव यात भाग घत नाह कवा नवस क न झोपी गल या दरोडखोर भ ासमोर ःवत दरोडा मा न दव वा खदा दरो याच ि य आणन ओतीत नाह पण दरोडखोर यश पावतात या याच य य ान आ ण समजतात त नवसान िमळाल हणन याचह शकडो नवस लटक पडतात पण त वस न जो एखादा बोलाफलास गाठ पडन खरा ठर यासारखा भासतो तवढाच त यानात ठवतात िन नवसा या बनबड लॉटर च अिभमानी बनतात

लॉटर या िनकालाची तार ख उलटली गो वदा गवळ िन कासम दोघह टपालवा या या वाटकड यह सकाळपासन डोळ लावन बस लागल तो दसताच Ocircआमच काह आह काOtilde हणन धडधड या काळजान वचार त या टपालवा यान ःथत उप न नकाराथ मान हालवन पढ पाऊल टाकल क यास या टपालवा याचाच अगद मनापासन राग यई गो वदा लगच मनाला हण Ocircदवास दोष तो टपालवाला काय ःवतच मला हव त पऽ िलहन धाडणार होता क कायOtilde आ ण चप राह पण कासमन ितस या दवसापासन आप या िनराशचा राग या टपालवा यावरच काढ यास आरिभल Ocirc या साला मग र ह यह पोःटमन

समम सावरकर वा मय - खड ६ २०

अधौ ा िनमलन कथा

हाथ म िचठठ ह या नह दखता भी नह इस काफरकोह लाठ स जरा नरम करना पडगा तब यह डाक जसका खत उसको ठ क व पर पहचायगा Otilde

तीन चार दवस आणखी गल तो गणशचतथ आली या दवशी घरातन गो वदा हस सोडन बडन बाहर पडतो तो टपालवाला नीट या याच दाराशी यताना दसला

Ocircगो वदा तझी मनीऑडर आली आहOtilde टपालवाला हणाला

Ocircकाय आली मनीऑडर माझी

Ocircहोय शभर पयाचीOtilde

गो वदा गव यास उ या ज मात ःवत या नाव मनीऑडर य याचा हा प हलाच सग यात ती शभर पयाची मनीऑडर खर दखील वाट नय इतक चागली ह बातमी गो वदाच ऊर धडधड लागल सह बह कठ करायची त टपालवाला सागल तस स नपण सार क न शभर पय या या हातात पडल तर याला त न क काय घडत आह त आकळना सोबतच पऽह वाचल लॉटर त याचा बमाक कठसा यऊन याला शभर पय िमळाल इतक अगद खर

शभर पय एक रकमी अगद रोकड याच हाती मर मरतो खपन पाचपचवीस पयापलीकड या या घरात कमाईची र कम हणन ज मात दसली नाह याला काबाडक न करता अचानक शभर पय रोख िमळाव खरोखर लॉटर सारखा धदा नाह मोरयासारखा दव नाह नवसासारखी सोडत नाह

याच दवशी गणशचतथ यामळ मोरयाला कल या नवसामळच ह यश आल अशी याची प क िन ती झाली या या बायकोचाह आनद दयात मावनासा झाला ती हणाली Ocircतमचा नवस लॉटर परता जसा खरा झाला तशीच सक ीचतथ ची िचती यऊन तमचा आजार बकार इडा पडा समद सकट आता टळणार चागल दवस आणल बर बा पा मोरयानOtilde

ा वष गो वदा गव यान गणपतीचा उ सव मो या गाजावा यान कला सा या गावात याला लॉटर ची र कम िमळा याची आ ण त यश गणपतीला कलला नवस सफळ यामळ आ याची अ भत कथा या या या या त ड झाली

कासमला लॉटर त काह िमळाल नाह याचा पीराला कलला नवस वफळला ह ह ट का जो तो क लागला यामळ कासम िन पीरा या नाव नवसाची लॉटर काढन बसलला तो फक र ह माऽ िचडन गल असल नवस या जगा या यशापयशा या ी फकट असतात ह स य िशक याच सोडन कासमन िन फ करान गो वदास िन या या मोरयास यथ छ िश या हासड या Ocircदख लग तर को भीOtilde हणन कासमन मठ वळवन गो वदा या त डावर हातवार कर त धमकावल गो वदाह क या मातीचा न हता Ocircजा र अशा काव या या शापान ढोर मरत नसतात जाOtilde हणन कासमलाह िध का रल

०००

समम सावरकर वा मय - खड ६ २१

अधौ ा िनमलन कथा

आज सा या गावभर गणपती बोळ व याची धादल चाल आह सार माग Ocircमोरया मोरयाOtilde अशा जयजयकारान घमत आहत या सा या जयघोषाहन उच जयघोष होता गो वदा गव याचा याची िचमकली गणपतीची मत आप याच हाती उच ध न Ocircमोरया मोरयाOtilde गजत तो पढ आ ण याची मल टा या वाजवीत माग अशी या बाप यान आप यापर मोठ थाटाची िमरवणक काढन गणपती समिावर आणला अ यत भ भावान मनात आभार मानल- Ocircदवा मोरया मला लॉटर त यश दलस मा या नवसास पावलास सक ी चतथ च ोतह सफळवन त माझी सार सकट िनवारशीलच िनवारशील गणपितबा पा मोरया पढ या वष लवकर याOtilde अस गजन ती लहानशी मत हाती घऊन यान समिात उड घातली आणखीह दहापाच कसलल पोहणार या या मत सग या यापढ बड व यासाठ पोहत िनघाल गो वदा कसलला पोहणारा िन तो सग या या पढ िनघाला अधार पडत आला होता

तोच समिा या दोन तीन लाटा इत या उच उसळ या िन इतक चवताळलली आपटधोपट क लाग या क त पोहणार लोक मत झटकन या लाटातच सोडन कसबस परत तीराला लागल

पण गो वदा तो का रगाळला याची मल वाळवट वर खरापत वाट त बागडत होती ती या परतल याना वचा लागली Ocircबाबा कठ आहतOtilde बोलता बोलता जो तो वचा लागला

Ocircगो वदा कठOtilde तोच शवटचा जो तटास लागला तो पोहणारा ओरडला Ocircअर बडाला गो वदा बडाला लाटा या कचीत दबन पढ दसला हणन नाह मलाOtilde पोिलसानी मचव सोडल जकड ितकड हाकाहाक झाली - पण प ा नाह गो वदा आपला गणपती सग यात पढ नऊन बड व या या धादलीत समिा या वादळ लाटात गडप झाला

गणपतीच घर ज कलास - थट तथ गणपती गो वदास घऊन गला गणपतीबरोबर श य िततक पढ जाता जाता गो वदा थट कलासास गला गो वदा कलासवासी झाला

०००

गो वदा या या अगणात ितसर हर ती आनदाची िमरवणक मातली याच अगणात ित ह साजा उलटन जातात न जातात तोच एकच रडारड माजली याची धायधाय रडणार बायको याची मल समजा व या शजार या आयाबाया - एकच आकात झाला आप या नवसास पावन आपली सार सकट दर करणारा हणन या मोरयास िमरवत आणल यालाच िमरवत नताना या याच पायी आप यावर ह महासकट गजराव Ocircअसा माझा घात दवा त कलास तर कसाOtilde अस वचा न ती बचार गो वदाची बायको व हळत होती ितचा उपा याय पाडभटजी ितथ यऊन श य त समाधान क लागला तो ती अिधकच तळमळन हबरली Ocircभटजी भटजी मा या गो वदान कती हो कळवळन आताच दवास वन वल होत - गणपितबा पा मोरया पढ या वष लवकर या भटजी मोरया पढ या वष यतीलच पण माझा गो वदा माऽ आता प हा - हाय र दवा हायOtilde

पाडभटजी या दखील डो यास टचकनपाणी आल त उपर या या पदरान टपीत आहत तोच-

समम सावरकर वा मय - खड ६ २२

अधौ ा िनमलन कथा

Ocirc य पाडभट अब रोत हो य भाई अब त हार मोरयाक नामस रडो - दवक नामस य रोत होOtilde या झोपड या अगणातील हरवळ वर उभा असलला आ ण दश ध न अचानक िनघाल या नागासारखी या या मानची फणा उमटपण उभारलला कासम होता तो Ocircमोरया नवसास पावतो ना या ग ाची सार सकट तो हरणार होता नाह दल लॉटर च ितक ट िन ह न नला ाण य त हार िम ट क दव दखो अब तो फक दो उनको और भजो हमारा पीर आम या खदाला जो नवस करतो याच िनदान ाण तर जात नाह त मोरयाला भजणारा ग ा मला - पण मी मोरयाला दगड हणणारा हा मी कासम जवत आह बघ स चा ह मरा पीर और अबबब काटा या अ ला तोबा Otilde

प हल वा य अधच सोडन कासमन अकःमात अस मो यान ओरडन पाय फडफड झटकला या या पायास वळखा मा न कडकडन डसलला एक भयकर नाग सटकन खाली पडला आ ण या हरवळ तन फसफस कर त सपासप जो िनसटन गला तो मद चाद या या एका करणातन जवळ या शतातील बळात जाताना च क दसला

कासम तडफडत ितथ मला

दव क द य कोणाचा नवस खरा कोणाचा खोटा

०००

ामा णक लॉटर त काह ित कट यशःवी हायचीच गो वदाच ितक ट उचलल गल हणन याला पा रतो षक िमळाल कासमच ित कट उचलल गल नाह हणन याला काह िमळाल नाह धडधड त कायकारणभाव ा दोन घटना उलगडन दाख व यास जतका परायचा िततका परतो यापलीकड नवसान अिधक काय कल कोणाचा अिधक पटणारा कायकारणसबध उलगडला याचा नवस सफळला तर याचा वफळला आ ण नवसाच थोताड या यरोपमधन आजकाल जवळजवळ नामशष झाल आह यात शकडो लॉट यात हजार लोकास नवसावाचनह पा रतो षक िमळत आहतच क नाह त

भर समिात पोह याची श सपली हणन गो वदा बडला -ग वाकषणा या िनयमाला मोरया उलटव शकला नाह सापा या शपट वर पाय पडताच साप चावला िन त वष उतर वणार औषध वळ च िमळाल नाह हणन कासम मला शार रक िनयमास अ ला उलटव शकला नाह या दोन धडधड त स ीिनयमानी या दोन घटनाचा जो काह उलगडा होतो याहन कोणचा अिधक समजस नी अ यिभचार कायकारणसबध नवसा या भाकड ग हत क यान ःथा पला जातो

मोरया मोरया कर त गो वदा मला या अ ला या अ ला कर त कासम मला दवा या हणा व द या या हणा अशा कोणा याह भाकड नावावर चाल वल या नवसाचा धदा हणज एक अगद अनवलबनीय पोकळ आ ण बनबडाची सोडत आह नस या नवसान काय घडतह नाह िन बघडतह नाह Ocircनवस क यापऽ होती त र का करण लाग पितOtilde अस तकारामच वचारतात

समम सावरकर वा मय - खड ६ २३

अधौ ा िनमलन कथा

नवस फड यासाठ म कला जाणा या मसलमानाची क यक जहाज प म समिात (अरबी समिात) बडतात नवस फड यासाठ पढर या याऽला जाणार शकडो वारकर महामार न चिभाग या वाळवटावर पटापट मरतात

या घटनाचा कायकारणभाव ःथा पणारा स ीिनयम आपणास आज अवगत नाह यास कोणी Ocircचम कारOtilde कवा Ocircनवसास दव पावलाOtilde ह दो ह नाव अ ानाच ितश द आहत ानाच न हत

समम सावरकर वा मय - खड ६ २४

अधौ ा िनमलन कथा

१३ प याच दसर ल न कस फसकटल

स य हणज जवळ जवळ जशी यानी ःवत आ हास सािगतली तशीची तशीच पण तर ह OcircकथाOtilde एव याचसाठ हटली क तीत नाव-गाव तवढ भाग पडल हणनच बदलली आहत िन घटनशी घटना जळवन घत या आहत

याना ज या समाज ःथतीतील काह गो ी टाकाऊ वाटतात त ज या पाऽाची एक क पत कथा रचन तीत या गो ीचा वपाक कती हानीकारक वा हाःयापद झाला त वण पाहतात उलटप ी याना न या समाज ःथतीतील काह पालट भयावह वाटतात तह या पालटाची हड स वा अिन बाज उठावदारपण रग वली जाईल अशी पाऽाची नी प रणामाची क पत जळणी सहज क शकतात अशा क पत कथा-कादब याचीह ती ती बाज समाजा या मनावर ठसठशीतपण अ क यास पकळ उपयोग होतोच होतो परत न याचा वा ज याचा द वपाक दाख वणा या क पत गो ीस झडका न ज याच वा न याच अिभमानी या क पत कथ या फगल या िशडास या एका टो यासरशी फाडन यातील सारा वारा काढन त शीड अकःमात ढलावन सोडतात तो टोला ाच आ पाचा असतो क Ocircजा र क पनाच करायची तर वाटल ती करता यईल Ocircएकच यालाOtilde नाटकात दा पऊन बायकोला मारणारा नवरा जसा दाख वला तसा दा पऊन बायकोला कडवर घऊन नाचणारा नवराह दाख वता यईल िसधसारखी दा या नव याची पितोता बायको आज बायका या कवा यान रग वली तशी ी जा याच कलटा असत Ocircपमािन यव भजतOtilde ह परातन सऽ समिथणा याना जाराच नाद लागन दा पऊन नव याचा गळा कापणार िसधह रग वण कठ ण नाह बोलन चालन भाकडकथा वचारतो कोण ितलाOtilde

क पताप ा घ टताचा प रणाम नहमीच शतपट न अिधक टकाऊ अिधक लाग अिधक व सनीय असणारच असणार अथातसमाजातील कोण याह ढ च सप रणाम वा दप रणाम अखडनीय परा यान सामा जक मनावर ठस व यास स यकथाचा उपयोगह ितत याच पट न अिधक होणार या या ता प याला िततक सहजासहजी ितप ालाह हटाळता यत नाह उदाहरणाथ - ववाहाचा वषय घऊ लखका या लहर माण ववाहा या ौढ वा बाल सवण वा अवण ःवतऽ वा परतऽ अशा वाटल या कारचा सखद प रणाम कादबर कारास सहज रग वता यईल तो ववाह साजरा करावयास याला हवी ती घटनाची साममी क पन या हाटात वाटल िततक माग यावार िमळ शकत यामळ क पत बध इतर ीन कतीह उपयोगी वा आकषक असल तर ववाहा या ज या वा न या कारात समाज कती सखी वा दखी अस शक कवा शकतो त िन ववादपण ठर व यास तशा खरोखरच घडल या ववाहा या आ ण ववाह वषयक घटना या वय क स यकथा ाच िनभळ व ा ताच खालोखाल उपयोगी पडणा या असतात आ ण क हा क हा क पताहन अिधक आकषक िन रोमहषक अस शकतात

समाजा या वाःतव प र ःथतीवर ल ख काश पाडणार अशीच एक स यकथा आ ण याच ववाह वषयक करणी आ हास ौी पऽ ा या तोडन ऐकावयास िमळाली ती पव या या ःवत याच होऊ घातल या दस या ल नाची या या ःवतचीच फसगत तीत

समम सावरकर वा मय - खड ६ २५

अधौ ा िनमलन कथा

असताह ती यानी ःवतच न लप वता सािगतली ाव न िन या यासार या सरळ मना या सदगहःथान या िनकपट सहजपण ती सािगतली याव न ती जवळजवळ अ रश खर आह अशी वाह आमच मन दत होत पण तर ह ती आ ह यातील दोघाितघा मह वा या िश पाऽाकडन पडताळनह पा ह यामळ ित या स यत वषयी आ हास शकाच उरली नाह

आजचा काळ तर बोलनचालन शारदा िनबधा या किलयगाचा पण ज हा अ वषा भव क याOtilde अगद स ययगीन काळ होता त हा या सनातन सऽामाण चालणा या धमशील लोकाचीह ववाहनीती सगी काय काय प धर ह यथात य दाख व यासह स यकथा एखादा आरशासारखी कामी यत या सभाषणाचा मह वाचा भाग असा-

Ocirc हणज त ह पशावरकड नौकर वर असतानाच तमच प हल कटब इकड वारल या कठ असतOtilde

Ocircमा या प ी हणजच सौभा यवती इ दराबाई पऽ तम या िशतत डॉ टरा या नातलग लागत या आल यानात या वार याच कळताच मी ती द डश पय दरमहाची पशावरची नौकर सोडन तडक महारा ात परत फरलो ितकड ल मडळ नी पकळ हटल क Ocirc पऽ त ह अस बरागी काय होता एकदम नोकर सोड नकाOtilde पण मी काह ऐकल नाह तडक पढरपरला परत आलो प हल कटब ज वारल यापासन झालली माझी दोन लहान मल या या आजोळ पोच वली आ ण रामभाऊनी बोलाव यामाण या या भट स गलो जाताच रामभाऊनी मला ःप पण सािगतल क Ocircतम या मनात असल तर छान मलगी कोकणात आ ाच आ ा िमळ यासारखी आह त हा पऽ त ह ह ल नसराई हातची जाऊ दऊ नय त हास दसर काह एक उठाठव करावयास नको यानी माझ दसर ल न ग या वष असच बनबोभाट जळवन दल त ध डभट जोशी हच तमच ह ल नह जळ वणार मग िचता काय यानी कोकणात या अशा अनक मलीची ल न दशावर जळवन आप या घर पार पाडली आहत त ह नसत एकट जर ितकड जाल तर बाक च सगळ सोहोळ त जोशीबवा उरकन घतील िन यताना त ह नवीन बायको खाकोट स मा न जोड न याल माझ प हल कटब िनवत याच ऐकताच मला ध डभटजीनी असच एकट कोकणात बोलावन नल आ ण आठदहा दवसात सारा वधी उरकन मलगी मा या पदरात टाकन माझी सहकटब पाठवण क न दली या आत या अस ह पाहा ती मलगी ह आमच तीय कटब ग याच वष ल न झाल आमचOtilde रामभाऊनी अस उ जन द यावर मीह वलब न करता ल न उरकन घ याच ठर वल रामभाऊ माझ बालिमऽ याना ःवत या अनभवान जो जतका कता नी व ासाह वाटरला तो कोकणातील ा ध डभटजीसारखा साहा यक काह वारवार िमळणार नाह ह मी जाणन होतो यातह रामभाऊनी कलली ती कोकणातील याची दसर बायको चागली चणचणीत अकराबारा वषाची या वळ या समजतीमाण उपवर पोर दसली ौीमान वधराना अशा मली कोकणात िमळ शकतात असा या वळ भार लौ कक असOtilde

Ocirc हणज ह गो अशी घडली तर कती वषापव आपल वय काय होत त हाOtilde Ocircसरासर वीस वषापव मी चािळसा या वषा या आतबाहर असनOtilde

समम सावरकर वा मय - खड ६ २६

अधौ ा िनमलन कथा

Ocircबर पढ त ह मग काय कोकणात एकटच गलात क ध डभटजीशी आधी मली या मा हती वषयी काह पऽ यवहार कलातOtilde

००० Ocircछ मला गाजावाजा नको होता प हा ल नसराई जवळ आलली आ ण रामभाऊच

यशःवी उदाहरण डो यापढ याःतव यानी सािग यामाण पधराश या नोटाच पडक एका पशा या कशात घालन िन तो कबरस बाधन कोकणात िनघालो तो थट ध डभटजी या गावी जाऊन या या घर उतरलो रामभाऊनी सगळ कळवन ठवलच होत ध डभट माझी वाटच पाहत होत ओट वर या ख यातल काह भडार होत याना मी का आलो ह कळलल असावस दसल कारण त मी थोडा इकड ितकड उभा रा हलास पाहन आपापसात बोलत होत क म या या मलीच बामणाशी जमल तर बश होईल बवा ध डभट काय हणतील त करतील या म या या त डच पाणी पळाल आह मलगी तर गळ लागली आता अकराव वष लागणार सम ा बाया वचारतात लगीन कधी करणार पण गाठ दमड नाह म या तर करणार काय आता हा आपला उपकार भटजीबवाच तार ल तर तार ल या मलीला पाहणाबी स जन दसतोयOtilde या या या मा यामाग बोलल या पण मला ऐक यणा या सवादान मला बर च तरतर आली ध डभटजी वषयी आदर या कोण याशा म या या मली वषयी आतरता िन ा भडार बडार गावक या वषयी आपलक भास लागली

Ocircःनानाची वळ होताच मला एका मोक या शतासार या आगरात मोठमोठ ध ड पाडन कल या चलीवर पाणी तापत होत ितकड न यात आल पा यापाचो यातच एक िचरा होता ितथ अगद उघ यावर ःनान क लागलो कोकणी खडगावच त सगळच नवीन ठाण त ह पाहा कर यात मन बावचळल होत यामळ अगावर उ याउ या तीनचार ताब पाणी ओतन अग हातान घास लागतो नोटाचा कसा कबरला बाधलला आह याचा मला आठवणच रा हली नाह हात कबरला लागताच चमकलो घाईघाईन कसा सोडला तो नोटा िभजत आल या तसाच पढ होऊन उ हात या नोटा पस न यावर दगड ठवन ःनान उरकन मी धोतर नसलो तो ध डभटानी द न कोकणात ज सहज बोलण हणतात पण याला दशावर ओरडणच हटल जाईल अशा उच आवाजान Ocircमलीला पाणी भरायचय किचतइकड यावOtilde अस घाईघाईन सािगतल मी झटकनितकड गलो तो स यचा पाट ठवलला पा हला या या कोकणी भावना दखव नयत हणन पाटावर बसन भःम लावतो न लावतो तोच एका मलीन धावत यऊन सािगतल क त कागद कोणाच पडल आहत काव यान उड वला क एका मी ितकड ी ठवली होती नी लगच परतणारा होतो नोटा उचल यास तोच ती मलगी ह ओरडली झटपट जाऊन पाहतो तो शभराची एक नोट नाह अथातकाव यान नली काव याच काय घणार ध डभटान या या बायकोन या भडा यापक एकान काव य या उपि यास िश या हासड या कावळया या उपिवाच कार साग यात यऊ लागल कोकणाच कावळ नी दशी कावळ या या जातीपातीपयत गो ीव न गो गली पण नोट काह परत आली नाह

Ocircतर दखील ती खडवळ माणस कती हळहळली एका भडा या या डो यात तर टप आ यासारखी दसली मो या नगरातील लोकाप ा खडगावची माणस दयाळ सरळ साधी असतात हणन क व ज गोडव गातात त काह खोट न ह मी मनात हण लागलो -

समम सावरकर वा मय - खड ६ २७

अधौ ा िनमलन कथा

मा याएवढा ौढ बजवर िमळल ती मलगी पदर पाडन घ यास आला असता अजन एकानह मला खजवल नाह - नाह तर नगरातील ती हलकट स यता एव यात शभरदा मजकड बोट दाखवन फद फद हसली असती लागट बोलली असती

Ocircया वचारान नोट गमाव याचा मला जवळजवळ वसरच पडला सारखी आठवण होत होती ती एवढ च क दोन दवस उलटन गल पण ध डभटजी म या या मलीकड मला अजन कस नत नाह तOtilde

Ocircतोच मज वषयी थमपासन कळकळ दाख व यामळ यासबधी मला मम व वाट तो िशद भडार यऊन मला हणाला Ocircमहाराज आल क एकदाच मळ बाहरगावाहन परत आज ध डभट त हासनी न क नणार बघा मलगी बघायासOtilde

Ocircमी हटल अर ध डभटजीना पसत ती मला पसत आहच क बघायची कसली ठरवनच टाकायच एकदमOtilde

यावर िशद हणाला तादळाच गोण भार सःतावल आहती आमचा तोच यापार आज खरद ःनी जाणार मी तमचभी लिगनसा ह य सःतात घऊन शानी यतो तरOtilde मी हटल Ocircजाच तOtilde तोच ध डभट आल नी मलीकड िनघायच हणाल मी अगद स न झालो या िनघ या या लगबगीतच ध डभट मला झटकन थाबवन हणाल Ocircिशद जवास जीव दणारा मनय तादळ खरद साठ नडला आह आज न गला तर ल नापयत परत शकणार नाह पण तो नसला तर सा या गावास वळ दटाऊ शकन काय पार पाडणारा दसरा दडम माणस कोण िमळणार तर याला हव त २०० पय लगच ाव तो यताच पय परत दईल आप या ल नाच तादळ पण ःवःतात घऊन यईल ह चला मलीकड लवकर गल पा हजOtilde

मलीकड जाय या मा या धादलीत या या हरमोडाची आडकाठ मळ च नको या वचारावाचन दसरा वचार मला सचच न शक यामळ मी २०० पया या नोटा िशदला दऊन लगबग म या या घर गलो

Ocircमलगी ठ क होती या खडगावात या काळपयत Ocircअ वषा भवतक यOtilde-चच यग नादत होत यामळ या अकरा वषा या मलीस लोकानी घोडनवर हण नय हणन म यानाह ल नाची घाई आह ह मी जाणन होतो पण तर ह मा यासार या बजवराकडन मली या नाव उलट हडा उपटणार क यक आईबाप आम या नगरातन मला आढळल अस यामळ तशा ट याशी माझी गाठ पडत क काय अशी मला भीित वाटत होती पण द याघ याची कोणतीह भानगड म यानी कली नाह मी हणन यात याचा सतोष मला प हा वाटल ह खडवळ लोकच खर धमभी कती साधाभोळा यवहार याचा रामकणपत मकादम नावाच कणी गहःथ ितथ शजार या गावाहन सहजासहजी आल होत यास बोलावन याच सम ल न न क ठ न मला एक गडगनराची जवणावळह याच दवशी झाली

Ocircराऽी ध डभटजीनी पधरा दवसावरचा महत न क कला माझबरोबर एक भडार माणस दऊन त हणाल Ocircत ह मबईस जाऊन ठरलल दािगन घऊन या पण या आधी ल नाचीह तपसाखरभती कराणा साममी ा भडा याच हाती उलट बोट न धाडावी दािगन झाल क त ह याव तोवर िशद भडार ह तादळ खरद हन यईल

समम सावरकर वा मय - खड ६ २८

अधौ ा िनमलन कथा

Ocircआ ह दोघ मबईस आलो शभरसवाशच कराणा सामान िन कापड ा भडा याबरोबर बोट न लगच धाडन दल पाचसहा दवसात मनाजोग दािगन घडवन मीह परत ध डभटजीकड आलो

Ocircपाहातो तो मा यामाग ध डभटजी या मलाची मज साजर झालली आह िन ल नासाठ हणन धाडलल तपसाखर कापडचोपड या मजीसाठ खच झालल आह आ ण ह गो ःवत ध डभट मला साळसदपण अशी सागत झाल क त ह ग यावर या भडा याच हाती ज सामान धाडलत त यताच मी म याना माडव बडव घाल याची वनती करावयास जो गलो तो यानी मलगी द याचा बत र क याच कळ वल त हा हटल ह सामान आता उगीच सडवन का टाका यासाठ यातच मलाची मज उरकन घतलीOtilde ध डभटाच ह बोलण ऐकताच मला राग आला मी हटल Ocircमला मलगी तर ा नाह तर माझ पस तर भ न ा आ ण तो िशद भडार आला क नाह यान नलल दोनश पयह मला त ह च दल पा हजत

Ocircमा या या रागीट मागणीन मळ च न रागावता अिधकच थडपण ध डभट हणाला Ocircतमची दमड नदमड आ ह दऊ इतकच न ह पण दसर मलगीह मी शोधीत आह त ह काह दवस धीर ध न इथच राहावOtilde

Ocircमी प हा ग धळलो णभर वाटल हा मनय ल चा असता तर इत या यायाची गो बोलता ना पण आता आपण थोड सावध राहाव आ ण प हा दमड दऊ नय हणज झाल असा वचार कर त जवन जो ओट वर यतो तो माझी दािग याची लहान शक ितथ नाह मा या उरात आता माऽ धडक च भरली जवळ जवळ ओरडनच मी उठलो Ocircपण माझी शक कठ आह Ocircशक तोच आतन ध डभटजी आल नी या प ह या शातपणाहनह शातपण हणाल Ocircओट वर शक कशी ठवावी आत नीट मा यावर ठवन दणच सर त पण त हास हवी तर इथ जवळ ठवाOtilde मी िन न हटल घऊन या तीOtilde यानी आणन दली ती

Ocircमा या उरात भरल या धडक सरशी मा या मनात आता माऽ एक चम का रक अवसान आल पजाबपयत नाना दशच पाणी यालला मी मनय - हा ध डभट खरा असो खोटा असो ा या हातात इतक मी सापडावच का क हा मला फसवील क काय ा शकन मला अस

सारख याकळ हाव लागाव ज गल त गल समजन ती परत आलली दािग याची शक तर इथ ठवण नाह असा वचार क न आजबाजस पा हल तो ध डभट माग दर आगारात ग याच नी जवळ पास कोणी नस याच आढळल तडक उठलो शक च क डो यावर घतली िन सपासप जो समोर या घाट न चढ लागलो तो माग हणन पा हल नाह

Ocircथोड शी घाट चढन एका दाट झाड त वाट फटलली पाहताच तीत वळलो दोनचार माणसाना - या म या या घर झाल या गडगनराच वळ ज रामकणपत मकादम मला भटल होत - या या गावाचा प ा वचारला त गाव याच वाटन स याकाळपयत या चालीवर आह अस कळताच ितकडच जाव हणन चाललो आमच एक नात या दवशी बोलता बोलता िनघाल होत

Ocircस याकाळ मकादमाच घर गाठल यानाह फार आनद झाला त हणाल Ocircबाबा सटलास का एकदाचा या ध डभटाच जब यातन जाऊ ात हो ज गल त पस ह वाच वलत तच वशष समजा अहा कसला म य कसली मलगी कसला िशद भडार िन कसल तादळ

समम सावरकर वा मय - खड ६ २९

अधौ ा िनमलन कथा

घऊन बसला आहात महाराज ती एक चाडाळ चौकड आह िन या ध डभटान आजवर अस तम यासारख दहापाच उतावळ नवर फस वल आहत तमची नोट त ह ःनान करता करता या काव यान पळ वली ना तोच कावळा तमची ह शक पळ व या या बतात होता पण उचलली नाह या या चोचीला झटकन इतकच आ ह या गडगनरा या दवशीच त हास सावध करणार होतो पण बोलाव कोणी त ह च त खोट मानलत तर आमचच दात पडत कारण तो ध डभट तो म य नी त दोनचार भडार गड गाजावाजा तर होऊ नय िशकार गवसावी अशा बतानच िनबाधाच कचीत ःवत न गवसता गळा कापतात दस याचा इत या सावधपण क यास गळकाप हणन जो कोणी हणल यावरच उलट मानहानीचा खटला भ न कोटात खचता याव

Ocircम या या मा या मळावरच आल या मली या पायी मी पडत असल या ख यातन िशरसर त सटलो ाचा आनद मला न होतो तोच काय साग राव प हा एकदा ल नाच नव सकट ितथ या ितथच द हणन उभ रा हल कारण वर ल भाषण सपत न सपत तोच रामकणपत हणाल Ocircआता ह पाहा ह आमची मलगी ह आ ह त हाला दतो आ ण कोकणात य या या तम या ौमाच शवट साथक करतोOtilde ह बोलतबोलतच यानी मलीला मजसमोर उभी कली तर ती मा या गड याहन फारशी काह उच दसली नाह या काळ िश समत असलला Ocircअ वषा भवतक यOtildeचा परकरदखील ितला मोठा होईलस ःप दसत होत मी दखील थोड ओशाळतच वचारल Ocircमलीच वय कती फारच लहान दसतOtilde

Ocircरामकणपत िन त िन यान उ रल Ocircवयच वचाराल तर सातव लागल आह पण आ ह एक-दोन वष ितला माहर च साभाळ हणज झाल तम या प ह या कटबाची दोन लहान मल आहत यातच ह ह वाढल मलीची जात दोन तीन वषात अशी उफाडल क यवOtilde

Ocircहसता काय महाराज आज मलाह या भाषच जर तम यासारखच हस यत तर कोकणातील खडगावातन कवळ वीस वषापव पयत ह भाषा अगद प रचयाची अगद िश ाचाराची अस अहो गजराथ राजपता यात तर मी अजनह तीनतीन चारचार वषा या मलीची ल न पाहात होतो तर या काळ मला ात काय वशष आ य वाटणार यातह कोकणात आ यासरशी मलगी िमळवायचीच असा मला एक अिभिनवशच चढलला आता हसा वा हस नका या वळ तर मी आनदान ल नास होकार भरला हटल झाली आमची मलगी जवळ दािग याची शक होतीच त सार दाखवन बोलता बोलता याच बठक वर महत ठर वला या म या या मलीशी या दवशी तो ध डभट माझ ल न लावणार होता ना याच दवशी ित या सवाई ठकाणीची मलगी वरणारच तर मी असा सड उगव यासार या एक आवशच चढला मला

Ocircअगद शजार दखील फारसा गवगवा न होऊ दता ठर या दवशी ववाह सःकारास आरभ झाला मला नी मलीला हळदह लागली तोच -

Ocircदरव न दहापाच दाडगट लोक मोठमो यान बोलत यताना दसल बोलता बोलता िशद भडार या ध डभटा या बठक त या इतर भडा यासह दाराशी यऊन ठपलला नी मला भट यासाठ दडम ह ट ध न उभा असलला पा हला मनात कसलीशी भीती वाटली पण रामकणपतानी याच हटल हणन तसाच हळद लावलला मी पढ आलो या िशद भडा याच

समम सावरकर वा मय - खड ६ ३०

अधौ ा िनमलन कथा

डोळ लाल फरलल माड पऊन तरर झालल या या साथीदारा या तोडातनह माड या उमट गधाच भपकार यत होत मला पाहताच त दटावन ओरडल Ocircअर बामणा या म या या मलीशी ठरलल ल न मोडन आम या गावाला काळोखी लावन इथ आलास काय पळनOtilde मी श य या सौज यान दादा-बाबा कर त हणालो Otildeअर ध डभटानी मला सािगतल ना क म यानीच मलगी द याच नाकारल हणनOtilde

Ocircत व यावाक या िश या हासड त हणाल चलीत गला तो पाजी ध डभट आ ह तला या कोकणातली कोणाचीच मलगी आता क दणार नाह चल धऊन टाक ती अगाला माखलली हळद चल खडोबा दसतया जसाOtilde

इत यात रामकणपतानी मध पडन िशदला बाजला घऊन काह स गयावया क न सागताना मी द न पा हल िशदची नाड या या चाग या प रचयाची दसली तो थोडा थडाव यासारखा झाला पण या या रोगावर कोणत औषध इतक त काळ रामबाण ठरल

Ocircआ ह याची समज काढ यासाठ प नास पय दड ावा ह ह का च न करता मी त पय रामकणपतासमोर या गडा या हाती टाकल त वाटला लागल आ ण मी तसाच तडक तापत असल या ःनाना या पा याकड जाऊन अगावर भराभर लोट ओतीत हळद धऊन टाकली

Ocirc बचार अभक ती मलगी - आत हळद लावन तशीच बस वलली होती बचारा रामकणपत Ocircआहो पऽ आता या गडाची समजत झाली आह आता काह वाधा नाह हळद का धताOtilde हणन काकळतीन पस लागल मला

मी हटल आता याचा न ह माझाच वाधा आह याची जशी एका अथ पटली - तशीच दस या अथ माझीह समजत पटली आता या ज मात प हा ल न हणन कत य नाह छ पा हज तर त हालाह ल न मोड याचा हणाला तो दड दतो पण अस अपशकनी ल न आता लावण नाह Otilde

Ocircपण रामकणपतानी माऽ मा याकडन काह ह दड न घता माझ दागदािगन परत कल नी मी आ या वाटन परत फरलो त हापासन ETH

ख यातील लोक हणज गोगलगायOtilde साळसदपणाच आगर हणज खड नागर तवढा काय तो ल चा अशी एक एक क वता यावर िल हलली आह आ ण मी ःवत त ध डभट तो िशद भडार त या ओट वर या बठक तल इतर सालस खडवळ त म य आ ण आ हा सवा या पायदळ या दोन आठदहा वषा या िनरपराध अभक मली वरमाला घऊन याम य ववाहहोमा या पटल या कडात उड घत आहत अस एक छायािचऽ काढन याची एकक त ज या नीती या अमया दत अिभमा याना भट ावी अशी मला लहर वर लहर यतOtilde

- १९३५

समम सावरकर वा मय - खड ६ ३१

अधौ ा िनमलन कथा

१४ काळ आ ण कसर

सा या मख इितहास सशोधकाची एकच दाट मडपा या दाराशी उडालली होती एकमकावर वषानवष िनयतकािलकातन ितखट िन सगी िशवराळ ट का कर यापरतीच याची परःपर ओळख अस अस दरवरच शकडो ऐित सशोधक आज यथ दाटलल अस यामळ आज याची परःपर त डओळखह होणार होती हाह एक सशोधनाचा वषयच अस यान एक सशोधक याच कामावर िनयो जला होता यक आल या सशोधकाची वशावली िन ब दावली मो यान सक त त तो यास यास मडपात वशवन यो य ःथानी बसवी

ऐित सशोधक महामडलाच ह समलन अगद अपव अस यान अनक यात इितहास आपल अगद अपव तवढच िनवडक िनबध घऊन सभस आलल होत अ यापक िचत यानी गली चाळ स वष या शोधा वषयी खिचली याची गभीर चचा यानी आप या िनबधात कलली होती याचा तो वषय हणज Ocircमीकावर चालन जाताना साट चिग या घो यावर बसला या या शपट च कस कती लाब होतOtilde हा होय ती चिग ा या घो या या शपट या कसाची लाबी िन णार अनक पराव यानी या िनबधात गणना या त यासह दऊन या परा याचा परावा हणन मौयकाल या घो याची िचऽ असलली नाणी छायािचऽ कागद तापटभती ाचीन वःत सोबत या दशनातह माडल या हो या यात परात व ौीयत रावण यानीह ाचीन वःत धाडलली होती ती हणज ऽा टक या चोळ ची उजवी बाह ह होय

हजारो क ती बाह पाह यास या गा यास दाटलल असत हा शोध जर खरा ठरला तर पराणकालावर रामायणावर आ ण एकदर मनयजाती या ानावर मोठाच काश पडन ितच असीम हत साधणार अस यामळ गली चार वष सा या व ानमडळ नी सा या व पऽातन िन मािसकातन उलटसलट चचच लखामागन लख िलहन मोठ खळबळ उडवन दलली होती यातह त सशोधक रावण नािशक पचवट च राहणार अस यान खर पचवट राजमहि या बाजला आह अस मानणा या सशोधकानी या शोधा व कचाळक ह कर यास कमी कल नाह असा ौी रावण या या प ाचा आ प होता यामळ या वादास नािशककर व महि कर अस ःव प यऊन जो जो नािशककर तो तो या शोधास भराभर अनकल होत चालला आ ण जो जो महि कर तो महि कर हणनच या कचाळक स खरा शोध हणन उचलन ध लागला परात व रावण याच हणण अस होत क पचवट या या बाजकड ऽोपा या या अखड परपरमाण खडकावर खडक होऊन पडलल लआमणान कापलल

रा िसणीच नाक िन कान अ ाप दाख वली जातात या या काह अतरावरच एक गहसारख थोरल भगदाड आह जशी सीतागफा तशीच ऽा टकागफा असली पा हज रा िसणीसह ऽा टका ितथ क हा क हा तर रमत असावी आ ण रामचि सीतागफत जाता यता यथनच ितन चो न यास पाहात असाव िन या यावर मोहत असाव असा िन य होऊन या ऽा टकागफच सआम िनर ण कर यास ौी रावण ज हा गल त हा एका खबदाडात खपसन ठवलल काह तर व यास आढळल ओढन पाहतात तो ती दणकट मळकट कापडाची बाह अथात ती ऽा टक या चोळ चीच असली पा हज चोळ साठ एक बाह ठवन बाक िशवायची तो याच दवशी रामाची

समम सावरकर वा मय - खड ६ ३२

अधौ ा िनमलन कथा

शवटची कटकट होऊन ती मारली गली असावी ा तकास या बाह या लाबीचा रामायणातील रा सी या िध पाड दहा या वणनाचा भती अवातर परावाह ौी रावण यानी आप या िनबधात वःतारश दला होता पण महि कर सशोधकानी तो त छ मानन या व ाची उपप ी अशी लावली होती क या बाजस भटक पठाण वारवार जातात ितथच खाऊन पऊन आपल उ खरकट फटक फाटक सामान फकन िनघन जातात या यापक कोणा पठाणा या अघळपघळ फाट या तमानीचा तो उजवा पाय ितथ पडलला असावा न ह यानी एका पठाणाच या अथाच व यह सह स ा िस ल यात या पठाणान सािगतल त ःवत अम या वष या जागी गळ आ ण शगाच दाण फाक त बसल असता खबदाडातन क टमगी वर यऊ नय हणन मा या एका फाट या तमानीचा जवळ असलला पाय यात क बन ठवला होताOtilde अथात ती ऽा टका या चोळ ची बाह नसन पठाणा या तमानीचा पाय होता ा महि करा या हण यान सतापन ौी रावण यानी आप या ा समलनाथ िल हल या वशष िनबधा या शवट अस वचारल होत क Ocircएका लफ या पठाणास लाच दऊन एका अ यत मह वा या ऐितहािसक िस ा तास खोट पाड याचा य करताना महि कराना लाज कशी वाटली नाह Otilde

जपानन चीनवर जी ःवार कली आह ितच हदःथानावर काय प रणाम होणार आहत ा वा अशा लक वषयास एक अ रह जागा न दता वर ल या अ यत मह वा या

ाची चचा कर यात सार व पऽ िन व ानगली चार वष गतल होत त Ocircऽा टक या चोळ ची बाह का पठाणा या तमानीचा पायOtilde हा आज या समलनात मखपण चिच या जाणा या वषयातील जसा एक वषय होता तसाच दसराह एक इत याच मह वाचा वषय ौी नावकर ा सिस सशोधकानी िनबध िलहन समलनात ःता वला होता नावकर ह दशभ िन ःवािभमानी इितहासकार हणन यात होत त ःवत वय जातीच गोमातकात नाव यथील पठतन या या जातीची मडळ दशावर पसरलली होती आय लोक ह उ र ीवाकडन भारतात आल या ःवािभमानी दशभ स लािछणा या मता या त अगद व होत आयाची ज मभ भारतच असन त नतर उ रीवाकड वसाहत कर त गल ा ःवदशािभमानी मतास त परःकार त इतकच न ह तर सा या जगातील यक रा ह कोणातर जियण भारतीय जातीन बाहर जाऊन वस वल असलच पा हज असा याचा उपजत ठाम िस ा त होता यास समिथणार एक अ यत मह वाच गमक याना अलीकडच ज ज सापडल याचीच सागोपाग िस करणारा िनबध या समलनाक रता यानी धाडलला होता याचा हा नवीन िन अ यत साधार शोध असा क नाव हा दश नावकर वयाचीच वसाहत आह परावा भरभ कम दसराितसरा सोडा - य नावाचाच गोमातकातील ा नाव पठ या वयानी जाऊन तो दश वस वला नसता तर यास नाव नाव ठव याच दस या लोकाच काय अडल होत प हा भारतीय वय सय पासक तर नावच रा ह मळच सय पासक पण ौी नावकर याचा हा मह वाचा शोध लागताच दशािभमानश य अशा एका द ान याच नामािभधा या या परा यास पढ क न एक अगद उलट िस ा त माडला तो असा क नाव दश या लोकानी गोमातकात घसन नाव पठ ःथापली आ ण नावकर ह तीच परक जात मळ भारतीयच न हत त जस िचतपावन Ocircआय लोक ह उ र ीवाकडन हदःथानात आल अस ितपादणा या ःवािभमानश य द पणाची ती व ीच नाव दश हा आ हा भारतीय नावकर

समम सावरकर वा मय - खड ६ ३३

अधौ ा िनमलन कथा

वयाची वसाहत होय ह माझ हणण अस खोडन काढ याचा िनदयपणा कर त आह नाव या पर या लोकापासन भारतीय नावकर वयाची उ प ी झाली आह अस हणण िन वळ दशिोह होयOtilde अशा कडक श दात ौी नावकर यानी आप या िनबधात ा आ पकाचा खरपस समाचार घतला होता तोच आज समलनात चिचला जाणार अस यान तीह मोठ खडाजगी उडणारच होती

अशा अनक अपव ऐितहािसक शोधाचा िनणय ा समलनात लागणार होता यामळ या समलनाच मह वह अपवच आह अस जाणन जो तो ऐित सशोधक या मडपात वळआधीच यऊन बसला आ ण समलनाचा आरभ हो याची ती ा आतरतन क लागला

शवट ललका या या िन जयघोषा या दण यात िनयो जत अ य रावसाहब धरधर ह ानव अस यामळ मळ च न हसता आ ण वयोव अस यामळ लचकत लगडत सभाःथानी

वशल समलन आरभल

१४१ अ य ाच भाषण अ य रावसाहब धरधर ह ानव ास िन वयोव ास शोभल अशा गाभी यान िन

वलबान गळाची भली का यावर चढवन तोलन उचलन फकावी तसा यक श द थबकत थबकत त डाबाहर टाक त हणाल Ocircजटलमन ऍ ड लड ज मला टाईम नसताह कवळ तम या डली शरसाठ च काय त मी ह िसडटची चअर ऍ सपटतो ा कॉ फर सच इपॉट स अगद यिनक आह ह त हा सवा या मनावर इसण ह मा या यट समजतो माझ ःपीच आपण अट ट हली िलसनाव (हशा होतो) हॉट सालयल स आचरटासार यो बह हता (हशाच हशा) मी इ लश हबसयजतो हणन ना अहो मराठ त मसलमानी आ ण इमजी नाउ स ऍड ऍडज ट हसयाची भर घालन आपली मराठ ल वज रच कर याच मह काय आजवर पकळ जण कर त आल आहत बट त ह अगद फरगटता क मराठ भाषा जर कशात अगद पअर असल तर ती हबसम यच होय आप या मदर ल वजचा जर त हास काह अिभमान असल तर त ह इमजीसार या बयापदानी सम असल या क चड ल वजमधन श य िततक हबसमराठ त आणली पा हजत त महतकाय मी मा यासाठ रझ वल आह जर इमजी मदर फादर दर वाइफ ए सशा अगद घरगती नामह त ह वापरता तर तीच यसफल ोसस पढ रटन मी इमजी हबसह मराठ त बोल लागलो तर यात मराठ च हतच नाह काय जस आपण आप या मदरलडम य मसलमान य इ लश पोतगीजभती जो यइल तो फॉरनर बधमान रसी हला आ ण यायोग आपल नशन हणज जगता या धमशाळसारख शोभ लागल आह - आय नो वकड पीपल याला जगताचा उ करडा हणन हणवतात पण दटस ऑल नॉ सस तसच इ लश जमन फारशी अरबी अदमानी निमटोभती झाडन सा या ल वजामधील लाखो वडाची भर आम या मराठ म यह घालन आ ह या आम या मदरटगला व डटग क न सोडली पा हज (टा या) मराठ च नसत र ण कल हणन जर िचपळणकर मराठ च िशवाजी ठरतात तर आ ह मराठ त ा ह रयस फॉरन नाउनाना ऍडज ट हाना ऍड हबसना हबाना सामील क न अन सन मराठ च बाजीराव का बन नय (टा या) इ लश हबसची भर मराठ त घालन ा मा या

समम सावरकर वा मय - खड ६ ३४

अधौ ा िनमलन कथा

मदरटग या बयापदाच दा रिय नाह स कर याच मी अगद रझॉ हल आह मग मला फिलश पीपल वाटल िततक र ड यलोत (अवसान या भरात दम लागन धापा टाक त खाली बसतात आ ण आता तमचा म य ठराव माडा हणन ौी त व यास हातानच खणावतात याबरोबर ौी त व उठन बोल लागतात) ौी त व - मी वायफळ बोलणारा माणस नाह कोण याह करणी त व तवढ नमक

सागतो आजच समलन अपव का अ य ानी मराठ च बयापद दा रिय िनवार यासाठ इमजी बयापद यावी असा जो उपबम कला यामळ काह ह समलन अपव ठरत नाह मराठ भाषा बयापदा या करणी द रि आह खर च सा या ाकत भाषाच तशा आहत आपली सःकत भाषा ह इतर कोण याह सप ीमाण बयापदा या सपदतह इ लशला दखील हार जाणार नाह त हा मराठ त बयापद जी यायची ती आप याच सःकत भाष या अगाध िनधीतन यावी ह कबराची सप ी घर असता दस या या दाराशी भीक मागत िन या या उ चारानी दात वचक त फर यास आ हास लाज वाटली पा हज (अ य - बॉश ःट पड ) त व ह क ःवत या सःकताकत भाषात ज श द आहत वा िनिमता यतात याना लाथाळन मा न नामशष क न फादर मदर कायदा तहहयात कबल भतीसारख अनावयक परक श द घऊ नयत वाप नयत पण आप यात ज मळ च नसतील तस विश काराच श द जस बट कोट जाक ट प डग गलाब भती सखनव याव पण (अ य - तो वषयच सापा ःटॉपा) बर तर मी त व तवढच सागतो आम या ा ऐितहािसक सशोधक महामडळाची आजवर अव या भतलावर कोणाह ऐित मडळान न कलली जी विश कामिगर ती ह क आजवर सव इितहास सशोधक मडळ आ ण सरकार ऐितहािसक कागद तापट भती साधन सर ण कर याची एकागी कामिगर च काय ती कर त आली आहत पण आप या ऐित सशोधक मडळान ती सामा य कामिगर एका बाजला कर त असताच दस या बाजला ऐितहािसक साधनाच िनदालन कर याच स कायह पार पाड त रा हल पा हज

जगा या आरभापासन ह ल ी कोणासह सचली नाह या कामी मसलमानी वज यानी आ ण काह जणा या मत मड डफ साहबानीह थोड कामिगर कलली आह पण याना याच त व उमगल नाह या या ःवत या कायसाध अ पलपोटपणासाठ यानी जन मथ कागदपऽा दक नािशल पण सशोधनाच कत य हणन िनरप िनकाम ब न त काय यानी कल नाह त त व मलाच कळल हा माझा इितहाससशोधन शा ावर आ ण कलवरच उपकार झालला आह त हा थोड यात माझा ठराव हा क आपण Ocircऐितहािसक - साधन - िनदालक - सिमितOtilde ा नावाचा आपला एक ःवतऽ वभाग ःथापन आज ाचीन ठरणार जन कागदपऽच न हत तर उ ा ाचीन ठरणार आजच मह वाच कागदपऽ - प ट - वःत मथ - वाःत भती ऐितहािसक मह व पावणार पदाथ फाडन तोडन जाळन पोळन िनदाळ याची मोठ मोह म आरभावी (शम हा ःवीकार िध कार बोला बसा अशा गजनाची उलट सलट सरब ी सभत चाल होत अ य घटा वाजवीत बजावतात Ocircहा हा ःपीकरला म यच इटर टता कामा नय) मला वायफळ बोल याची सवय नाह त व तवढ मी सािगतल बाक उलगडा अनमोदक कर ल सपल माझ भाषणOtilde

समम सावरकर वा मय - खड ६ ३५

अधौ ा िनमलन कथा

अनमोदक ौी उलगड हणाल Ocircस यहो आपणापक काह जणास ौी त व याचा ऐित साधन िनदालकमडळ ःथाप याचा ठराव ऐकन बर वाटल नाह त साह जकच आह पण Ocircइितहास-साधन-सर ण-कायOtilde सोडाव अस काह हा ठराव हणत नाह ह आपण वस नय आप या महामडळान ाचीन वःतसर णाथह कती खटपट कली आह त यानी आणा ाचीन कागद - तापट - साधन अ नजलवायभती या उ पातातह सर त राहावी हणन आजवर जगातील ऐित सशोधकानी फारतर िचरबद समहालय बाधली पोलाद कपाट ठवली तीह पडझड पावतात याःतव क यकानी कोण यातर चड पवता या पोटात याःतव भयार पाडन यात जगातील सव मह वा या ाचीन वःत जतन करा या अशी य सच वली पण चड भकपासार या उ पातात या पवतातील ती गभःथ भयारह हद न कोसळतात तीदखील आप ी टळावी हणन आ ह स या वमानासारखा सदव तरता असा एक मोठा नभोदग आकाशातच अधातर बाधन यात वदकालीन वःतपासन तो थट आजकाल या वा या या चोप यापयत सार ऐितहािसक कागदपऽ पटा दसाधन समहावी अशी योजना जगापढ माडली आहच क नाह त हा ऐित साधन सर णाच काय एका बाजस आपण कर त राह यात काह बाक ठवली नाह ह उघड आह पण त काम एका बाजस कर त राहनह आता आपणास याबरोबरच ऐितहािसक साधन काह माणात तर वनािशन याचह काय करावयास पा हज नाह तर पढ या प यातन ऐितहािसक सशोधनाची गती साफ खटन जा याच सकट कोसळ यावाचन कधीह राहणार नाह ह आपण कस वसरता समजा कािलदासान आपल ज मम यच ठकाण िन िमती न क सािगतलला एखादा ोक जर िल हला असता िन तो आजपयत िन तीन उपल ध असता तर महाराज आप या या ऐित सशोधनशा ाची कवढ मोठ हानी झाली असती बर मग कािलदासाची ज मभ एकान कामीर दस यान बगाल ितस यान उ जियनी तर चव यान रामटक अशी सागन त त कोड सोड व यात जो आपणास आनद वाटतो यास आपण आचवलो असतो न ह का आपण अशा एका ोकान कवढ तर ब ःवात य गमावन बसतो पण या क वकलग न दर ीन तसा ोक िल हला नाह यामळ आज आमची ब या करणी इतक ःवतऽ आह क उ ा कािलदासाची ज मभ लका होती अस ितपाद यासह आ हा सशोधका या ितभस म जाव कर याची कोणाचीह छाती नाह पश याच द र जतक अजन अ ण आह िततक जर राजगहातील बदसार भती राजाच वा मौयाच द र आज अबािधत राहत तर सा या ब कालीन सशोधक मडळाची दवाळ िनघती दवाळ ब हा मनय असा कोणी न हताच - याची ती सार कथा स यावरच एक पक असा जो ितभाशाली पा मा य इितहाससशोधकान काढला आह तसा वचा न तो सोड व यात सशोधनत ास जो र या भत आनद होतो यास आपण सवःवी पारख झालो नसतो काय चिग होता िन याचा घोडाह होता यवढ च मा हती चिलत ठवन बाक गहाळ कली हणनच ना आज या समलनात चिग ा या घो या या शपट ची लाबी कती हा र या भत वाद आपणास उपभोगता यतो आह अहो इितहास-साधनाचा सारखा नाश होत आला हणनच इितहास-सशोधनशा नाश पावल नाह इितहासाची साधन जर वनािशली नाह त तर इितहास सशोधनशा ठार झालच हणन समजा ान र एक क दहा िशवाजीची ज मितथी कोणती िशवाजीला िल हता यत होत क न हत या को यास सोड वताना जो आनद मनयजातीस होतो या

समम सावरकर वा मय - खड ६ ३६

अधौ ा िनमलन कथा

का यमय आनदास िशवाजीच न क हःता र नाना फडण वसा या अ रासारख पशापासर न मोकाट सापडत तर आपण आचवतो नाह का रामदास नावा या दस या कोणा साधची सशयाःपद च रऽ या पढ न िलहन ठव याचा शहाणपणा कला नाह हणन आज आपणास रामदास एक क एकवीस ा वादा या दयगम यवसायास मकाव लागत याचा त हा इितहास सशोधक मडळ स राहन राहन खद नाह का वाटत इितहास सशोधनास सवःवी जतन करण हणज या फाद वर आ हा इितहास सशोधकाच अ ःत व तग ध न आह तीच तोड याचा आ मघातक मखपणा करण होय याःतव माझ ठाम मत आह क -

यक शतका या शवट या शतकातील ऐितहािसक कागदपऽाद साधनाचा आिशक नाश करावा

उदाहरणाथ लोकमा य टळकासारखा महाप ष या यवढा थोर प ष या शतकात िनपजन जर आ ह या या वषयी या इितहाससशोधनास पढ ल पढ स काह च वाव ठवला नाह तर या पढ ल प यास ान र एक क दोन भती कोड सोड वताना आ हास जो र या भत आनद होतो तशा आनदास नाग व यासारखच होणार नाह काय पण टळकाच कळकरकत वःतत च रऽ तसच ःथर ठव यास पढ ल इितहास सशोधकाना आपली ितभा चाल व याला हण यासारखी जागाच उरणार नाह याःतव या कळकर च रऽाचा या शतका या अती नाश करावा टळका या कड या चारपाच तर िनरिनरा या क न ठवा या सन बरोबर तर शक चकलला शक बरोबर तर म हना िनराळा शक म हना जळल तर भल याच ितथीस भलताच वार िल हलला तसच कठ कसर कार टळक कवी होत असा उ लख तर कठ कवी टळक ब दवासात पडल अशा उ लखा या बखर ची दहावीस पान िलहन जतन क न ठवावी टळका या पत यावर ल काह अ र ठवन काह घासन नासावी सन १८ श ठवन ५६ आकडा खरडवन टाकावा हणज आज िशवज मितथी या को याची जी मौज आ हा सशोधकास उपभोिगता यत तशीच र हरड टळक िन लोकमा य टळक एक क दोन ज मितथी ह क ती टळकाचा Ocircकसर Otilde हणज एक व पऽ होत क यानी खरोखरच एक िसह पाळलला आ ण गायकवाडवा यात बाधलला होता अशा अनक कारच मनोरजक पढ ल प या या इितहास सशोधक ितभस उ भ वता यऊन इितहास सशोधक िन इितहास सशोधनशा बकार पायी म शकणार नाह फार काय सागाव जर आपण कशलपण इितहासाची काह नाव-गाव-आ याियका िन आ यान याची चलाखीची पसणी क न बाक ची साधन गहाळ क शक तर कािलदास कोण या वबमा या पदर होता ह जस आज मनोरजनाच कोड पडल आह तस पचवीस प यानतर टळक ह कोण या छऽपती िशवाजीमहाराजाचा प घऊन लढल रायगडच सतराशतील थम िशवाजी क को हापरच एकाणवीसशतील िशवाजी ह च एक ज टल सम या होऊन बसल िन या भावी पढ तील कोणीतर जदनाथसरकार आज रामदासासबधी काह सशोधक हणतात तस अ टाहासान ितपाद लागतील क टळकाला राजकारण कशाशी खाव ह दखील उमजत नसन तो बचारा एक ान रासारखा गीताभाय िल हणारा वदा यासजड परा णक छऽपती िशवाजी या पदर राहत अस िन याला िन ववाद आधार हणज गीतारहःयावर ल ( याची ःतावना फाडन नाह शी कली आ ण वरच टळककत ोक तवढ ठवल तर) ःवत टळकानीच सािगतलल

समम सावरकर वा मय - खड ६ ३७

अधौ ा िनमलन कथा

ःवतच उ लख Ocircबालो गगाध र ाह ितलका वयजो ज महारा प यपर वसन शा ड यगोऽभतOtilde OcircौितरOtilde अशी ःवतची मा हती या ोकात भायकार टळक दतो पण यात आपण राजकारणाच मळा रदखील पा ह याच तो परा णक सागतो आह का

Ocircराजकारणी टळकOtilde हा अथातच ा Ocircगीताभायकार परा णक टळकाOtildeहन दसराच असला पा हज

त हा अशा अ यत र या भत गमतीस पढ ल प यानी पारख होऊ नय अस जर त हास वाटत असल आ ण आ हा इितहास सशोधकाचा यापढ िनवशच हावा अशी जर तमची द इ छा नसल तर त ह ठरावास समताव िन यक इितहास सशोधक मडळान आप या एका उपमडळाकड इितहाससाधनिनदालक वभागाची कामिगर ह सोपवन ावीOtilde

टा या या कडकडाटात ठराव एकमतान सभन समितला लगच ौी त व ानी दसरा ठराव माडला

त व - मी यक करणातील त व तवढ पाहणारा माणस इितहास सशोधन शा ाची श यताच जगात कशी झाली इितहासाची साधन वारवार नाश पावतात ामळ अगद प हला मन राजा हणतात या यापासन ज ल ावधी राज झाल - सार सयवशी रघवशी चिवशी यादववशी पडवशी मौयवशी का ववशी आीवशी शािलवाहनवशी रा कटवशी पा य चर चोळ कदब राठोड ग हलोत - रामा रामा नस या वशाची नाव घता घता ास उखडन जातो-

या या वशातील शभर शभर प या या लाखो राजाची च रऽ जर यक नपोिलयनच जस वःतत च रऽ उपल ध आह िततक जर वःतत च रऽ आज अन असती आ ण मोलन लडःटनच िल हल तस बाडच बाड या या दशल ावधी धाना या च रऽाच जर आज उपल ध असत तर या पःतका या भाराखाली शषदखील मटकन मोडन बसता याची नसती वशावळ थमपासन शवटपयत हणता हणता आयय सपन जात ऐक आव ी करायला दखील आयय परत ना मग अ यास कठला यातच या या पढ च मख कवी योितषी िश पी व ऋषी परा णक याचीह आ मच रऽ जवत राहती यक ल ल मथ िल हणा या मथकारा या मथाची बाड साा याची द र शतकोट रामायण को टकोट अभग रामा रामा तर ती सार मल याची इितहास साममी ठव याला भमी कमी पडन जवताना राह यास अगलीभर ःथलह उरत ना त हा वरचवर जन मथ च रऽ तापट कागद वःत वाःत सारखी नाश पावत गली ा वषयी आपणा ऐितहािसक सशोधकानी महो सव करावयास हवा महो सव पण त व पाहतो कोण ा जीण ताडपऽाचा चराडा क न इितहासाचा नाश क न आम या इितहास सशोधनाशा ाच अ ःत व कोणी श य कल काळान या वनाशश न ाःतव आप या ठरावात या अथ इितहासिनदालन हह इितहास सशोधनाच मख कत य आह ह त व आपण मा य कल आहात या अथ या वनाशाची दवता जी काळ ितचच आभार सवाआधी आपणा इितहास सशोधकास मनपव मानावयास नकोत काय इितहास सशोधकाच काळ हाच कळदवत आह आजवर त व न जाण यामळ कोणाह इितहाससशोधक मडळान काळाच उपकार समजल नाह त याःतव त

समम सावरकर वा मय - खड ६ ३८

अधौ ा िनमलन कथा

अपव काम आज आपण कल पा हज आ ण ऐित साधनाचा सपाटन वनाश करणा या काळाच ा ठरावान आभार मानन अनणी झाल पा हज (टा या)

अ यापक िचत - आ ण कसर नह काळामाणच कसर चह आम यावर अनत उपकार झाल अस यान ितच आभार मानन ितचह आ ह अनणी होण अवय आह काळ हा राजा पण याचा ा काय अितकशल कामदार कसर ह च इितहासाची म य साधन हणज रा याची स वशाल द र - जस पश याच ती द र त ह काळालाह कठ ण जाईल अशा वळाय दगात पोलाद कपाटात शभर शभर कलप लावन ठवलीत तर पाहारक यास प ा लाग न दताह क हा घसल िन मालाची फडक कागदाची बाड वर जशीची तशी दस दऊन आतन याच कस पीठ पाड ल ह सागनह सागता यणार नाह टाळ हटल तर साटानाह टाळता आल नाह खरोखर ह कसर ऐितहािसक कागदपऽाचा जो नाश करत तोह आपणा ऐितहािसक सशोधकास हवा तसाच सगळा कागद नासणार नाह मधलीच अ र खाऊन टाक ल - पण अशी क ज ासन वच चाव यामाण खाडकनजाग हाव ओरडन उठाव बाजीराव भ ी वा यातील बाक सार श द खाईल पण OcircबाजीOtilde ठवील हणज ा कागदात तो बाजी घोरपड क दशपाड क प हला बाजीराव क दसरा - उमगह नय को यात जस थोड तर सागाव पण परत तर साग नय तस ह कसर करत इत या मािमकपण क कसर चा हा कडा पवज माचा कोणी मम ऐितहािसक सशोधकच असावा अस वाटाव

ाःतव मी हणतो क पराबमाची मत जशी िसह तशी ऐितहािसक साधनिनदालक जो काळ ाची य मत कसरच अस यान कसर या ःव पाचा एक पतळा उभा न याची आम या या आज ःथा पल या न या िन ऐित साधनिनदालक उपमडळाची दवता हणन िन य पजा होत जावी (टा या)

ह दो ह ःताव समत होताच अ य महाशय आळस दत उठल िन हणाल Ocircआता फार लट झाला आह बाक काम आपण टमारो या मी टगम य र यम मी आजची मी टग आता लोजतोOtilde

समम सावरकर वा मय - खड ६ ३९

अधौ ा िनमलन कथा

१५ नारदाची प वीस प हा भट

ःवगाम य इसवीसनामाण द १६ जल सन १९३५ शबवार सरसाट इिान झाडन सा या दवदवताची राजसभा बोलावली सार दव आपाप या आसनावर बस यानतर दवाधीश इि हणाला Ocircनारद कठ आहOtilde

तोच अ यत ौितमनोहर अशा सगीतान वातावरण मजळ झाल आ ण - अस नारदमनी दवसभ या म यभागी आ वभवल

वीणा याची डल व त दशा घ वहावा वहावा पायी या यावर जड व या चाद या या खडावा सरपती इि - Ocircनारदा ऽभवनात एकसारख सचरत यह च व सरसभस िनव दण ह

तमच पवापार कत य असता गली हजार द ड हजार मनयवष तर आप या प वीकड ल काह एक ितव ( रपोट) धाडल नाह ह कस प वीच ःवगाशी सबध जवळजवळ सटत आ यासारख झाल आह आमची बातमी याना िन याची आ हाला काह च कळनाशी झाली आह दवामाणसात पव कती दाट सबध अस प वीवर ल मोठमोठ य तर काय पण साधारण गहक यदखील आ हा दवाना सपार द यावाचन होत नसत आम या ःवगातील उलाढालीचाह यास वारवार प ा िमळ मनया या - यातह या य ीय भारता या - कोण याह करणी त हाला कती मम व वाट वशषत मोठमो या लढायापासन तो लहान मला या परःपर बोचका यापयत आपण ःवत उप ःथत राहन सार भाडण यथाशा भाडली जातात क नाह त त पयव ीत (सप रटडत) असा आ ण या कथा आ हास सरख सःकत अन पात यऊन सागत असा आ हा दवाची ती कती करमणक होई दवा-मानवातील तो ज हा याचा सबध प हा जळावा याःतव आमची अशी इ छा आह क आपण पव माण प वीला प हा य भट दत जावी आ ण मानवाकड ल यक व आ हाला यऊन िनव दत असाव प वीवर दवा वषयी कोण काय बोलत त तर बनचक कळवीत राहावOtilde

सर र इिाच ह भाषण ऐकन दोन-चार ि रागावन हणाल Ocircदवाचा या मानवाशी सबध तटत आह तोच बरा याचा आ हाला आता एवढा कोणता

उपयोग होतो आह मानव उमट झाल आहत दवाची याना आठवणदखील होत नाह पव आमच ह वभाग यव ःथत पोचत आ ह ह याची वाःतपःत ठवीत अस पण आताशी यानी आमची खडणी साफ बद पाडली आह ना चौथाई ना सरदशमखी मीकाची ःथ डल कधीच वझन गली पारिसकाचा अ नी उ वःत आयदखील अनाय झाल अहो या भारतवषातन यह दवाच मख जो अ नी यात सगधी िन ःन ध अशा ता या ता या तपाच हौद आ ण िचर मासाच ढ ग या ढ ग अ पल जात या भारतातन ग या उ या वषात क दवाड या टपालातन एक बोकड काय तो धाडला गला चारपाच माणसाना दखील ज मास अपर पडाव यात तहतीस कोट दवाची भक भागल अस का यास वाटल यानी आमची च ा चाल वली आह दसर काय अशा मानवाशी यापढ ज हा याचा सबध कसला ठवता इिा भारतवषाकडन अजन वषाकाठ थोडातर आ या या आहतीचा नी अजमासाचा परवठा

समम सावरकर वा मय - खड ६ ४०

अधौ ा िनमलन कथा

आ हा दवास होतो पण या उ ाम उमट िन ना ःतक यरोप अम रका वशषत तो रिशया यानी तर या दवमखाःपद अ नीम य यक ज मम यवासय भती सगी स िचर आ य नी अजमास अपावयाच यात हटकन कोळस आ ण पशोल ओतीत बसाव आ इिा ज हा या या सबधाच नाव सोड दवाची खडणी गली हजार वष तबली ती उगवन घ यासाठ या मानवाशी जर कोणचा सबध आता ठवायचा तर तो कवळ य लग भकप जाळपोळ याचाOtilde

िवशातील दवाच ह रागीट भाषण एकन इि शातपण हणाला Ocircकाह झाल तर मानव आपली लकर आहत या यावर अगद रागावनच कस चालल अस अगद सोम या यासारख काय चवताळता नारद - Ocircइिा त हाला खर सागायच हणज आप या ा खडणी या आ ण दडणी या

ःवभावास आ ह दवानी आता सोड याची वळ आली आह यातह या रिशया दक लोकाम य व ान नावाचा एक नवीन दव अवतरला आह तो आम या व त म त व ण भरव मर आई हसोबा भती दवत कर त या बहतक करामती लाचबीच काह एक न घता अगद िनयिमतपण िन िनरप पण घ याळामाण क न दाख वतो आपण दव असलो तर स ी या या िनयमानी ब आहोत या िनयमासच या व ानान मानवास हळहळ िशक व यास आरिभल आह आपली अनक बग यान फोडली आहत हळहळ सा या मानवजातीस या व ाना याच भ वाखाली सोपवन त हा ज या दवास ःवगापरत काय त बस ाव असा ौी वणचा हत दसतो त हा मीका या दवानी जसा प वीचा िनरोप कधीच घतला असा आता त ह यावा ज या प रचयाचा ःनसबध तवढा मानवाशी ठव यास ठवावाOtilde

इि - हच आता यो य बर नारदा त ह गली हजार वष तर प वीवर फारस गला नाह त त काOtilde

नारद - Ocirc याच कारण असच एक होत मज वषयीह याचा एक गरसमज झाला होता क

Ocircहा तो सारा कलह करवीOtilde भडखोरा जनानी पव कड पक विल ितला लोक तो स य मानी या या भाडाभाड पव चालत त हा मी थोड गमत पाहात उभा अस खराच पण -- मातची का कलह बघता मौज कोणा न वाट तीचह मी प र अलीकड का ढ का नावह त लोकाथा या सतत झटता नारदान पराण गाती थोड चकिन कळह लागता लाब गाण हणन मी या यात जाणच सोडन दल तर ह या अथ या या भाडाभा या िन

ल ठाल ठ सारखी चालच रा हली या अथ Ocircनारद यतो हणन आमची भाडण होतातOtilde अस

समम सावरकर वा मय - खड ६ ४१

अधौ ा िनमलन कथा

हण यास याना त डच रा हल नाह जमन महाय ात मी एव याचसाठ चकार श दस ा उ चारला नाह कसरला भटलो नाह क झारला क लिननला अत ानान आपली सगळ लाथाळ पाहात होतो पोट धरध न हसत होतोOtilde

इि - Ocircआता याना तम यावाचनह चागल मरमरतो भाडत यावयास लागल अस यामळ त ह कळ लावीतो त थाबतच नाह त हणता असो आता त ह प वीवर प हा सचाराथ िन य जाव दवा वषयीच मानवाच गरसमज श य तो दर कराव प वीवर ल लोक दवा वषयी काय बोलतात त सार व आ हास सागत चलाव आपण आणल या मा हतीच एक प रपऽ (स यलर) आ ह सव दवास धाडल जा याची यवःथा क भगवान वणन घतलला नवयगवतक नवावतार जो व ान याच वचःव मान यावर ःथाप या या प यकाय ह आपण झटालाचOtilde

००० अ हसानद िन श दशा ी वादा या भररगात आल होत वाद रगता रगता आता अगद

एकर वर आला भकप दवा या रागान यतो ह दोघासह मा य होत पण ा वष एकदम दोन भयकर भकप लागोपाठ बचा या भारतावर धाड याइतका दव रागावला का हा या या मतभदाचा म य होता

श दशा ी - Ocircअहो अ हसानद अःप यता ह शा श सनातन यह को यवधी लोक ती पाळतात सव भारतवषभर ती पाळली जात पण हा बहारमधील भकप तर ाच वष झाला अथातदवाला मनयाचा इतका वशष राग य यासारखी कोणतीतर वशष पापमय घटना ाच वषात घडलली असली पा हज अःप यतची शा ा ा सनातन असताह पा हज अःप यतची शा ा ा सनातन असताह उ छदन या ह न जातीचा सारा वटाळ समाजात कालवावा इतकच न ह तर दवा या दवळात दखील अःप याना यऊ ाव ह तमची पाखड चळवळ या अथ याच वष चाल झाली या अथ तीच ती पापी वशष घटना असली पा हज क जी योग दवाला आ हा मानवाचा हा वशष राग यऊन आमच डोळ उघड यासाठ हा दड यान ावा अहो दवाचा याय कती स वर िन कती काटकोर असतो पाहा ग वायपर या दवालयात या क याहनह ओव या िन अमगळ असणा या अःप यास न यासाठ त ह पापी लोक या दवळा या दरवाजाशी जाता न जाता तोच दवान भयकर भकपा या जब यात सारा बहार ात ढकलन दला गगामाय रागान फगन या पापी भलोकास सोडन ःवगात परत जा यासाठ अतराळात अध उच चढन गली त हा ह ःप आह क महाराधडाना दवळात न याचा जो पापी अनबम त ह कलात यामळ चवताळन दवान हा दड मनयास दला आह भकप नको असतील तर एकच उपाय क धमशा ानसार िन सनातन ढ माण अःप यता पाळावी िन म दरवशाचा हा ाकार त काळ बद करावाOtilde

अ हसानद - Ocircअहो श दशा ी ती सधारणा चळवळ आ ह त काळ बद कली तर आज एक या बहारला भकप झाला तो सा या भरतखडभर पसरल नसती गगाच न ह तर गोदा कणा कावर यक ओहोळ फार काय नगरसःथच यक गटार रागान तडब फगन वर उसळन य चावतनगरसःथातील आधीच नाकास अस झालली घाण शतपट न अिधक

समम सावरकर वा मय - खड ६ ४२

अधौ ा िनमलन कथा

वाढवील सधारणा ह या वष ची भकपकारक वशष घटना न ह तर आजवर अःप यता ह महापाप आह अस त हास कोणी िशकवीत नस यामळ तमच त पाप अहतक नी अ नाज य हणन ज थोडस य होत त आता आ ह त हास त पाप आह अस या वष सागत असताह त ह एकत नाह यामळ अ य ठरल ह ती भकपकारक वशष घटना होय अःप यता ठवणारच मिासला ग वायरच म दर अःप याना उघडणारच नाह च असा ह ट धरलात हणन बहारला भकपाचा भयकर दड दवान दलाOtilde

श दशा ी - Ocircपण जर अःप यता ठवतो हणन भकपाचा दड असता तर तो या शा ास धमधडा यान उपदिशणा या वणाौमधमािभमानी अशा आ हा पढा यास झाला असता पण आम या चार शकराचायापक भकपात एकह कसा सापडला नाह या या मठाचा एक दगडह कोसळला नाह मिासला ज ग वायर अःप यास उघडल नाह हणन भकप झाला हणता त दऊळह नसत डलक आलला मनय कलतो िततकदखील कलल नाह य झामोर न या क टर म दरवश वरोधी महाराजा या त डावर ल माशीदखील दचकन उडावी इतकादखील भकपाचा ध का याना बसला नाह

अ हसानद - अहो श दशा ी जर ग वायर या आ ण इतर दवम दरास व यासाठ आ ह सधारक धडपडतो हणन भकप झाला ह तमच हणण खर असत तर तो भकप ज सधारक या वळ याच ग वायर या दवळात बळ-बळ-न ह-स यामहान घसत होत त हा या या छावणीत हावयास हवा होता पण अःप यतािनवारणाची िन म दरवशाची घोर ित ा क न गाधीजीभती ज सधारक या दवळाजवळ ठाण माडन बसल होत या यासमोर ल या साधशील द रि नारायणास शोभशा िा लोणी मोसबीभती बाप या आहाराचा ढ गस ा डळमळ नय आ ण डळमळन कोलमडला तर नमका या या त डात यथामाण पडावा अशाच बतान कोलमडावा असा उलट दवान याचा याव द पाहणचार कला तो कसा अःप यतािनवारक पढार मिासम य पाप करतात हणन बचा या बहारला हजारो बायकामल गग या भकपीय महापरात गळचड दऊन बडवन टाक यास हा तमचा दव हणज कोणी ठकाचा सरदार होता क काय इत यात - या वळपावतो अ य पान तो सवाद ऐकत असलल नारदमनी आ वभवन या

दोघा याम य उप ःथत झाल यासरशी वःमयाचा प हला ध का ओसरताच या दोघानीह याना सादर उ थापन दल नारदानह उभयास आशीवादन वचारल क Ocircतम या वादातन शवट काय िस ा त िनघालाOtilde

श दशा ी - माझ हणण हच क माझा िस ा त हाच क सनातन वणाौमधमा या मयादा उ लघन अःप याना िशवाव इतकच न ह तर याना दवम दरात याव या पाखडमताचा चार या सधारकानी चाल व यामळ दवाचा कोप झाला आ ण यान ह भकपाची भयकर आप ी बहारवर कोसळ वली

अ हसानद - आ ण माझा िस ा त असा क आज प यान प या अःप या या होत असल या अमानष छळामळ सतापन आता यापढ तर या ःप याच डोळ उघडाव िन तो छळ

समम सावरकर वा मय - खड ६ ४३

अधौ ा िनमलन कथा

यानी बद पाडन अःप यता काढन दवम दर या अःप यास म ार करावी याःतव दवान बहारला भकपाचा भयकर दड दला ःप या या डो यात चरचर त अजन घातल

नारद - पण अ हसानद अःप यता सा या भरतखडभर पाळणा या को यानकोट ःप या या पापासाठ बचा या बहार ातातील अःप यानाच काह एक आगाऊ सचना न दता रातोरात क ल क न टाकणारा आ ण तर ह या ःप यत या पापाच सवात मोठ अपराधी ज ह श दशा ीसारख काशी त राम रापयतच प डत राज महाराज अ हता न धमवीर शकराचाय वणवाचाय भती या या माऽ कसासह ध का न लावणारा आ ण या अःप याचाह बहारम य याच भकपात तशाच िनदाय िन रपण ाण घऊन या सनातनी धमािभमानी ःप यानी याचा कधीह कला न हता असा घोर छळ करणारा - हा तमचा दव हणज एका चोर या अपराधासाठ सावस याशास ा सा या नगराची क ल करणारा आ ण या बाप याला या चोरान लटल या बाप यालाह फाशी दणारा कोणी सवाई ना दरशाहच असला पा हज न ह काय

श दशा ी - वा नारद वा भली खोड मोडली या सधारकाची अगद मीह वचारल होत काय अ हसानद बोला आता चप का

नारद - आ ण काय हो श दशा ी Ocircअःप यतािनवारक सधारका या पाखडान रागावनच मी दव बहारचा भकपान फडशा पाडतोOtilde अशी दवाची ःवहःताची बोटभर िच ठ तर त हास आली होती काय जर आली असती वा शा ाथानच दवाचा तसा िन य त ह अनमानीत असला तर बहार या भकपात मठभर सधारकाबरोबर हजारो वणधमािभमानी ःप यासह दवान ठार मारल इतकच न ह तर जी शकडो ःप य म दर आत अःप याची सावलीदखील पड न दता शकडो वष श रा हली तीच दवमत स ा भकपीय लाथ या ठोकर सरशी धळ स िमळ वली आ ण अःप य थट गाभा यात जाऊन ा णासह ि पाढत यात ःवहःत दवास अिभषक शकतात शकडो चाभार- महार - ा ण - मराठ यात कट सहभोजन झोडतात यान अःप याच Ocircपवाःप यOtilde क न सोडल त जातपाततोडक अस र ािगर च पिततपावन म दर माऽ सर त ठवल अशी शा ाथाची िन वळ टर उड वणा या ा तम या दवाहन कोणचा अःप यतािनवारक सधारक अिधक पाखड आह सागा बर सधारकाइतका पाखड पण अःप यता पाळता हणन त हा सनातनी मडळ वर कोणताह सधारक जो कहर कधीह क इ छणार नाह अशी जाळपोळ ह या यानी त हा बहार सनात याचाह च काचर उड वणारा आ ण हणनच सधारकाहन सह पट न अिधक बर असा हा तमचा दव - द य क दव

अ हसानद - भल नारदा भल चागली खोड मोडलीत या वावदक श दिन अःप य-छळकाची मी तच सागत होतो क दवास अःप यता य नाह तो पिततपावन पण ह अःप याना छळन दवम दर यऊ दईनात यासाठ दवाचा सताप होऊन यानी बहार या भकपा या भयकर दड या लोकास दला बायकामला हाता यास ा भमीत जवत गाडन टाकल कोसळ या दगडा या मा याखाली शकडो सनात याना ठचन काढल शकड चा आगीत भाजन कोळसा कला - दवाचाच कोप तो

समम सावरकर वा मय - खड ६ ४४

अधौ ा िनमलन कथा

नारद - अरर अ हसानद दा पऊ झगल या िन चवताळल या दा याच बोलणदखील इतक वसगत र ाळ िन बर नसत अहो त ह अ हसानद ना आ ण तमचा दव इतका हसाळ गभात या लकरानी तर अःप याचा छळा कला न हता ना मग तशा शकडो गभवती आस नसवा माताना ज मन दधाची प हली धार पीत असल या शकडो लकराना या भकपान बकारसरासारखा आपला र बबाळ जबडा उघडन कचाकच खाऊन टाकल या भकपा या भयकर सकटास दड हणन जो दव दऊ शकतो याच भ हणवन घ यास ह रा स दखील कचरतात अशा ह दवाच भ हण वणार त ह अ हसावाद एक िम याचार तर आहात नाह तर महामख या बाप या सनात याची ब पालटन याना अःप यतािनवारणाची स ब ावयाची श या दवास - तो दवच असला तर - होतीच होती माशील दवान त न करता थम याना अःप याचा छळ करणा या ःम या पढवन याना दब दली आ ण नतर या दब साठ या या हजारो जीवा या सपासप माना काप या गळ घोटन ाण घतल - हा दव क द य बर व या या मसलमानात जपानम य द ण अम रकत अःप यता हदःथान सारखी नाह ना

दोघह - नाह नारद - मग तथह असच भकप का झाल अ हसानद - या या प र ःथतीचा मी अ ाप फारसा अ यास कला नाह पण - पण

यानी काह तर दसर पाप कली असतील श दशा ी - बहधा सवरोगितबधक पचग य त लोक िनयमान पीत नसावत आ ण

सवा र शािती यथ Ocircौीराम जयराम जय जयरामOtilde हा मऽ एक कोट वळा जपतह नसावत रामनामाचा ताप अ र शामक आह

नारद - त ह यक मढ नताना Ocircराम बोलो भाई रामOtilde हणन राममऽ सारखा उ चार त ःमशानापयत जाता पण ःमशानात ितरड ठवताच ती सार मढ त अ र टळन जवत होतात काय हदःथानात हा मऽ यगोयग जपता - हदःथानावर च जगात कठह नाह त इतक अ र आज कोसळली आहत भकपाची साथची साथ आली आह

अ हसानद- पण तथापी भकपन व चा मी आजवर जो खोल अ यास कला याव न एक िस ा त माऽ मी िन तपण साग शकतो क या व टा जपान द ण अम रकाभती ठकाणी दवाची ाथना वळ या वळ होत नसावी हणन ितकड भकप होतात आम या अःप यता-िनवारक मडळ या किात जथ जथ दवा या ाथना वळ या वळ होत ितथ ितथ भकप आला नाह साबरमती वधा अ हसाळ झा यापासन सादन दव भकप धाड त नाह भकप नकोत तर ाथना करा मग दव रागावन भकप का बर धाड ल

नारद - अ हसानद एखा ा ग हनरला त ह मानपऽ दल नाह त हणन यान राजधानीतील बायकामलामाणसाची सरसहा क ल कली तर या ग हनरला त ह यायी स वशील िन दयाळ हणाल का

समम सावरकर वा मय - खड ६ ४५

अधौ ा िनमलन कथा

अ हसानद - क हाह नाह आ ह या बरा व थम या या दारात आडव पड याचा स यामह पका शवट अ नस यामह पका न ःवतच उपाशी म

नारद - तर मग जो दव याची ाथना कर यास याची ःतती गा यास काह लोक वसरतात हणन ज ाथना करतात यास ा जी लकर परत दोन श दह अजन बोल शकत नाह त न ह जी अप य अजन गभातच आहत यास ा हजारो जणाच जीव भकपाद अ र ा या गदखाली चदामदा क न टाकतो तो दव क द य अहो त ह या दयाळ स वमय परमका णक पिततपावन भगवता या ठायी अशा क पना आरोपन याची नकळत का होईन पण कोण वटबना करता आहा पाहा बर

श दशा ी - मग नारदमनी वद अवःता पराण कराण बायबल तालमदभती य चावतई र धममथात दवाची ाथना न कली तर तो रागावन या लोकावर रोग दकाळ भकप जललय अ नलय भती सकट आणतो अस ज ई रानच मिथल वा किथल आह त काय सार लटक आह सागा ह धमरहःय आ हाहन आपणास अिधक बनचकपण कळतात यात आ हास काह च शका नाह

नारद - तर मग सागतो ऐका ह सार मथ ई रमिथत वा ई रकिथत नसन मनयकत आहत आपला Ocircआतला आवाजOtilde Ocircअतःफत Otilde ह च दवाची य वाणी इ छा ःफत आ ा होय अशा ामा णक भावनन काह थोर प षाची ःवतच फसगत झाली काह नी ःवतच ःतोम माज व यासाठ जाणनबजन दस यास फस वल या वशाल व ाच स ीिनयमन ठरलल असन याचा त ह मानव तम या अ यत त छ आवड िनवड माण तम या या धममथात यास पाप वा प य समजता या याशी लवलशह सबध नाह मसलमान- भः याना गाय मारण पाप नसन बहधा प यह वाटत हदना त महापाप िनयोग एकदा ा णानाह पाप न हत आज त महापाप असा तमच त ह च ज पापप याचा बोटावर या थक माण प या या पसणीमाण खळ क शकता या या लहर माण या चड व ाच अबािधत स ीिनयम बदल शकतील ह मानण हणज दव हा माणसाचा गलाम आह अस मान यासारख आह तम या घराची कलती िभत धाडकनकोसळली कवा ज या क लाचा भ कम ब ज धडाडला वा नवीन बाधलला क चा पायाचा चड पल कोलमडला तर तो पाया खच यामळ वा जीण बाधकाम हादर यामळ होय पण या िभतीवर ब जावर वा पलावर रगाळणार बागरड जर समजल क आम या हातन काह पाप घडल हणन ह घर ब ज वा पल कोसळला भकप झाला याची अड क चीब ची च काचर झाली तर त ह हसाल याचमाण त ह माणस ज हा भकपात पवत कोसळल समि उफाळल न ाच डोह या डोह आचमनासारख भगभातील उसळ या अ नीन पऊन टाकल त हा हा स ी ोभ त हा चार सधारक बागर यानी Ocircदवम दर अःप यास उघडाOtilde हणन सािगतल असता इतर सनातनी बागर यानी त ऐकल नाह याःतव झाला अस समजता त हा मला हस यत ाथना कली नाह तर दव रागावतो हट यान दवच द य ठरतो इतक मी त हास सािगतल आता आणखी अस सागतो क स ी यवहारापरत तर ज कोणी दवाची ाथना न करता स ीिनयमा या अबािधत बमासच त ड दतात आ ण यातील अनकल त िनयम पाळन ितकल िनयमास त ड दतात त ाथना न करणार लोकच दवास अिधक आवडतात तो

समम सावरकर वा मय - खड ६ ४६

अधौ ा िनमलन कथा

रिशया पाहा त ह दवालाच द य बन वणा या या भाब या क पना क न ख या दवाच वडबन करता तस कर याच रिशयान सोडन तशा दवाच अ ःत वच नाकारल मान याला एकदर त या प र ःथतीत ज उपय त चागल त प य ज अनपय त या प र ःथतीत वाईट पाप हा मानवाचा मानवधम और सबझट या मानवी पापप याचा बागर या या पापप याचा मनया या हालचालीशी नसतो तसा स ीिनयमानसार होणा या स ी या चड भकपापासन तो यक तकोिथ बर या कणकपापयत या हालचालीशी काह एक सबध नसतो हणन ाथना अन ान भती तदथक भाबड उपाय अ ान वा थोताड अस हणणा या या रिशयावर खरा दव उलट सादला आह रिशयात जा वाढत आह याना प न उरल इतक धनधा यसम पकत आह रोगराई घटत आह ाथना करणा या तमची घरदार - दवळस ा एक वषात दोन भकपात गडप करणा या दवान ितकड या वष एकस ा भकप धाडला नाह इतकच न ह तर त ह भकप थाब व यासाठ अःप यता िनवारावी क ठवावी ाथना कराणानसार मिशद त करावी क वदमऽानी दवळात या भाब या चचा कर त असता ितकड त रिशयात भकप व स अ ययन याच स ीिनयम समजावन घत भकप कठ कस क हा होतात ाच क यक अबािधत िनयम आ वका नह बसल आहत न क ओळखलल भकपाच प ट

टाळन त आता नगर वसव शकतात श दशा ी - पण त रिशयन िन यरा पयनह भःती आहत आ ण भःती लोकह

चचातन ाथना करतात अस आ ह ऐकतो नारद - त हा हद-मसलमानामाण त रिशयना दक यरो पयन पव बायबलास ई रकत

मानन तसाच वडगळपणा कर त त हा भकपा वषयी या या तम यासार याच दधख या क पना असत याचा एक ऐितहािसक दाखला (पव माण पौरा णक भाषत न ह तर-) ऐितहािसक भाषत सागतो तो ऐका -

१५१ िलःबनचा भकप आ ण यरो पयनाचा धमभोळा मखपणा इसवी सन १७५५ त िलःबनला भयकर भकप होऊन िलःबन नगर ची नगर गडप झाली

पधरा हजार माणस चटक सरशी च काचर झाली सारा यरोप हादरला त हा या भयकर अ र ास टाळ यासाठ या भाब या भःती लोकापक ज ॉटःटट सधारक होत त हणाल Ocircया रोमन कथोिलक सनात या या धािमक ढ दवाला आवडत नाह त हणन दवान हा दड दला याःतव आता ॉटःटट सधारका या धमासच सवानी आचराव हणज भकप यणार नाह तOtilde ह ऐकताच रोमन कथोिलक सनातनी खवळन ितपाद लागल क Ocircसनातन भःती धम ढ ना त ड याच पाप ज ह ॉटःटटास सधारक कर त आहत यानच दव रागावन िलःबनला उ छ दल ा ॉटःटटसच नामशष करण हाच एक भकपापासन जगतास बचाव याचा उपाय आहOtilde कथोिलक सनातनी बहस य अस यामळ यानी नसत बोलनच न थाबता िलःबन नगर प हा उभार या या आधी ज भकपातन उरलसरल ॉटःटट या या हाती लागल याची या कथोिलकानी क ल कली आ ण त बळ द यान दव सादल अस समजन या या क लीचा पायावर नगरमाम प हा उभारली आ ण ह प यक य दवास िनवद यासाठ

समम सावरकर वा मय - खड ६ ४७

अधौ ा िनमलन कथा

ा कथोिलक सनात यानी एक मोठ सामदाियक ाथना कली परत यानतर झाल या भकपात हजारो कथोिलक लोकह सापडल ितथ जवत गाडल गल - जाताहत

श दशा ी - मोठ दधखळ होत ह यरो पयन खःती लोक नारद - होय फरक इतकाच क त यरो पयन भःती पव दधखळ होत िन त ह हद-

मसलमान अजनह या करणी दधखळ आहात अःप यत या पापान - क अःप यतािनवारणा या पापान भकप झाला ह त ह हद तम या अप या अधवट िन अध या Ocircआत या आवाजासOtilde वचार त बसला आहात आ ण तो भकप मिशद त सामदाियक िनमाज पढल हणज टळल हणन मसलमान अ ला या ाथना कर त आहत तर बर क या भकपात बहारमधली शकडो दवळ जशी च काचर झाली तशीच वट याला यह िनमाजानी िननादणा या शकडो मिशद मातीस िमळा या

अ हसानद - मग हा दधखळपणा या यरो पयनानी क हा सोडला कोणी िशक वल त याना नारद - ज हा यानी बायबलाची ःमती िमटन व ानाची ःमती उघडली त हा -

व ानान िशकवल ह याना श दशा ी - हा व ान कोण नारद - हा वणचा नवा अवतार स ी यवहारापरत तर त ह आता ा व ानाचीच

ःमती अनसरा ित या बळच यरोप दरदशन दरौवण प वीच साा य समिा या खोल तळापासन त आकाशा या वरल ःतरापयत अ याहत गती भती अ य भत आ य यरोप क शकत आह हा व ानदव लाचलचपत पजानव बळ -बोकड िनमाजकरबानी मऽमऽ ःततीिनदा कशासह अप त नाह कशानह सादत नाह रागावत नाह तो कोणा या ग यातील ताईत होत नाह कोणास गडा घालीत नाह अबािधत स ीिनयमा वय याचा सारा कारभार चालतो त ह माणसानी या या ःमतीत भकप का होतो िन या या उ पातापासन माणसाच र ण कस िन कती माणात करता यईल त िशकाव ा व ानान आणलली ह ःमती तम या बायबल-कराण-पराणामाण मनया या को या ाना या िन अ ाना या आत या आवाजाच पडसाद नसन ती खरोखरच ई रकत आह सनातन आह कारण ती ऽकालाबािधत स ीिनयमासच काय ती सागत- तम या मानवी क पनानी क पलल द ह या ःमतीतील िनयमास उ लघ शकत नाह त कारण ती मनया या दवान कज या ताडपऽावर वा खजरा या पानावर िल हलली नसन व ा या दवान आकाशा या नीलपऽावर ता या या जा व य अ रात म िली आह यात या यात कशास हणावयाचच तर मनयास तर ितलाच सनातन धम हणता यईल

श दशा ी - ा ःमतीतन भकप टाळ याचा आम यापरता आ ा या आता आपण कोणता उपाय साग शकता

नारद - (हसन) भकप व च ज िनयम आहत या स ीिनयमाचा शोध लावा ज कळल आह या या आधार भकपाच प ट भगभात कठ कठ आहत त िन त क न या या क त

समम सावरकर वा मय - खड ६ ४८

अधौ ा िनमलन कथा

वसती क नका नगर वसव नका आ ण भकपात आपण दगावलो तर आप या कटबातील जी कोणी मल-माणस वाचतील याना काह तर अ नव ाचा आधार असावा हणन भकपात सापड या या आधीच श य ितत या मो या रकमचा वमा उत न ठवा महारा ापरत बोलायच तर मबईची नवभारत कवा प याची कॉमनव थ ात वमा उतरावयास यत असाल तर मा याच बरोबर का चलाना मी ितकडच चाललो आह

नारदा या त डची ह वा य ऐकताच श दशा ी स वःमय वर पाहात हणाल Ocircनारदा आपण या वमा मडळाची अडती (एज सी) घतलली आह क काय आजकाल एव या गभीर सनातन वषयाचा हा असला िभकार उपसहार अरर या परम भगव भ भगवाननारदाचा शवट एक वमा मडळ चा अड या हावा ना कोण अधपातOtilde

पण ह वा य सप या या आधीच नारद अतधानल होत - १९३५

समम सावरकर वा मय - खड ६ ४९

अधौ ा िनमलन कथा

१६ एक घडलला चरचर त सवाद

जसा धािमक भाबडपणा असतो तसाच एक बौ क भाबडपणा असतो धमभोळा वग जर एखाद गो धम हणन क लागला िन याला वचारल क अहो ा गो ीचा काय लाभ ह का करता अस तर तो बचारा सरळपण सागतो Ocircपोथीत अस आह ह दवाला आवडत हा आमचा धम आहOtilde- इतकच काय त कोणच तर कारण सागन माझी तशी ौ ा हणन मी करतो एवढच काय त हणतो याच त हणण आप याला पटल नाह तर समजत पण काह लोकाना नसत पोथीत आह हणन आपण एखाद गो करतो ती तकाला टकत क नाह उपय आह क नाह ह आ ह पा हलल नाह अस मा य क न ःवतला धमभोळ हणवन घ याची तर लाज वाटत पण ती धमभोळ गो आचार वा समजत तर सवयीमळ सोडवत नाह पोथीत सािगतल हणन काय त खर अस हणन न थाबता तो आचार वा ती समजत आज या ब वादा या कसोट सह पणपण उतरत आ ण व ाना या य िस योगात ती तशी कसास उतरत हणनच आ ह या समजतीस उचलन ध न तस आचरतो आ ह भोळ नसन ब िन च आहत अस िस कर याचा याचा य चालतो याना धमभोळपणा तर सोडवत नाह आ ण ब वाद पण हणन यावस वाटत यामळ िनभळ धमभोळपणाहनह याचा हा बौ क भाबडपणा क वलवाणा वाट लागतो या आचाराच त समथन क जातात तो अिधकच हणकस ठ लागतो आज या सधारकातह अशा अधवट व ीच कती तर लोक आढळन यतात यातह काह जण कवळ दट पीपणाम ळच कवा िम याचार पणामळच अस वतडवाद करतात अस नाह या यातील काह ची एक िनरप िन िनःवाथ अशी पवजािभमानाची स भावनाह यास आप या धमभो या िन आज टाकाऊ ठरणा या आचारास अस यनकन कारण समिथ यास व करत यास अस भय वाटत क जर आपल पोथीगत आचार आज या व ाना या वा तका या कसोट स उतरत नाह त अस िस होऊन दल तर आपल ऋषी ऽकालदश आमची शा ऽकालाबािधत िन आमचा धम सनातन नाह अस मानाव लागल पवज मख होत अस ठरल या चक या समजतीमळ त ज ज या धमभोळपणाच समथन ब वादान िन व ानान क जातात तो तो तो आचार वा ढ अिधकच धमभोळ ठ लागत िन पवजा या पदर नसता मखपणा अिधकािधकच पड लागतो

माग या प र ःथतीत एखाद ढ उपय असली कवा या काळ या भौितक ाना या मानान एखादा िस ा त बरोबर वाटला पण जर ती ढ आज समाजास हानीकारक ठरत असल वा तो िस ा त वाढ या भौितक िन योगिस ानान खोटा पडत असल तर ती ढ बदल यात वा तो िस ा त अिस मान यात पवजाचा काह ह अपमान होत नसन उलट यात आमचा िन याचा गौरवच आह कारण यानी मानवी ानाची सीमा या काळ िततक वाढ वली या भाडवलाचा यो य उपयोग क न या याच भाडवला या बळावर आ ह आपली मानवी ानाची सप ी अिधकािधक वाढवीत चाललो आहो असच यायोग िस होत व डलाच रा य वशजानी वाढ वल Ocircबापस बट सवाईOtilde िनघाव हच पवजाना िन वशजाना भषण पण काह लोकाना व डलाहन आ ह अिधक मख होत आहोत बापाची िमळकत आ ह बडवीत

समम सावरकर वा मय - खड ६ ५०

अधौ ा िनमलन कथा

आहोत अस िस कर यातच ःवतची ध यता व डलाचा गौरव िन या या पोट आपण ज म घत याच साथक वाटत

ःवतस धमभोळ हणवन घ यास कमीपणा मानणा या आ ण ब वादास टकल तच ःवीका अस हणणा या ामा णक सधारकातह हा ब भोळपणा कसा याना नकळत दबन बसलला असतो त ःप हाव यासाठ आ ण Ocircआप या यक ढ आ ण आचार आज या प र ःथतीत आप या हद रा ा या उ ारास उपय आह क नाह तो ब वादास टकतो क नाह त कोण या कसोट वर कस पारखाव याची प त यानी यावी हणनह Otilde Ocircपचग यOtilde या वषयावर आमचा एका सधारक िमऽाशी झालला सवाद खाली दत आहो सवाद श य तो ःमरणपवक घडला तसाच दलला आह

आमच ह िमऽ हदसघटनाच पण अिभमानी अःप यताच न ह तर जाितभदह न मानणार आ ण कट सहभोजक आहत ामा णक िच क सावण बहौत िन आयव काच अ यास असल या ा आम या व शा ीय िमऽानी ग या गणशो सवी आमची भट घऊन पचग याचा आचार टाकाऊ िन भाबडा होय ा आम या मता वषयी याचा िनषध य व यासाठ िन तो आचार आज या व ाना या कसोट सह कसा पणपण उतरतो त ब वादानच आ हास पटवन द यासाठ आम याशी ब या चचा कली ितचा ववच भाग असा-

व महाशय - आम या ऽकालदश पवजानी आप या या अनक आचाराना धम हणन पाळावयास सािगतल आह त या आचारानी लोकाच भौितक क याणह हाव अशाच हतन सािगतल आह पचग य पण हाह आचार असाच ऐ हक यादखील हतकर आह अशा आचारा वषयीची धमभावना नाह शी करण ह उपय तावादा या ीनह घातक ठरत

व बवास यावर आ ह वचारल Ocircथम ह सागा क त ह आ हाशी पोथीवाद घालणार आहात क ब वाद हणज अमक वचन शा ात आह हणन त स य अस हणणार क मानवी तकाला िन उपय तला त ध न आह हणन मा अस हणणार त ठरल हणज तस आ हास बोलता यईलOtilde

व महाशय - मी ब वादानच ह िस करणार क शा वचन िनदान या पचग यकरणी तर अगद मा आहत धम हणन तो आचार जो आम या ऽकालदश पवजानी सािगतला तोच तकाला िन उपय तावादालाह ध न आह

आ ह - ठ क ज मनय हतास ऐ हक या उपय आह त कस उपय आह ह न सागता नसत त क य प य उलट क य पाप या क यान दव पावतो उलटप ी रागावतो इतकच काय त साग याची धमा या पारलौ कक अवडबरात तो आचार गरफटन टाक याची प त पव कतीह आवयक असली तर ती आता या य िन अ हतकारकच ठर वण भाग आह कारण अमक एक गो उपय हणन न सागता तो ऽकालाबािधत सनातन धम आह एवढच सागत रा ह यान तो आचार वा ती वःत ःव पतच ःवयमवच ध य आह असा लोकाचा ब म होतो आ ण यामळ या प र ःथतीत या वःतापासन वा आचारापासन मनयाच अ हत होत याह प र ःथतीत ती वःत वा आचार ध य मानला जाऊन लोक

समम सावरकर वा मय - खड ६ ५१

अधौ ा िनमलन कथा

अनस लागतात गायीचच पाहा ती उपय पश हणन पालनीय ठरली यायोग हळहळ ितला दवता परलोक ःवगग दणार दवी अस समज लागताच ती गाय वःततच प य प वऽ मनयाहनह ौ वाट लागली यामळ या प र ःथतीत गाय ह रा ास ऐ हक या अनपय ठरत वा गोवध हच मनय हतसाधक क य ठरत याह प र ःथतीत गाय ह वःततच प य दवता माता अशी धमभावना ढ झा यान ितला मार याच OcircपातकOtilde कर याप ा रा ा या लढाया ह न रा दखील लोक म दतात शऽ या गायी कवळ उपय त या ीन आप या शऽच ह त काळ पटत शऽ या दाणावरणीमाण या या गायीचाह नाश करण अवयमव स क य ठरत पण गाय ह वःततच प य दवता मानली जाऊ लागली हणन वःततच अव य ठरली हणन शऽ या गायीदखील मारावयास हद सिनक सहसा िस होत नाह त क यक परदशी वढयात शऽया गायीच मास खा यास नाका न हद िशपाई उपाशी मरत पण त गोमास खाईनात कारण गोमास ह धमत िन ष ह याची भावना कली गली होती पण जर कवळ गाय ह उपय हणनच र णीय अस ःप ान याना दलल असत तर त हद लोक यरो पयनामाणच परशऽ या गायी चापन कापन काढन यावर जगत अ नह पर च पण शऽची दाणावराण आपण जशी अवय तर जाळन पोळन टाकतो तशीच शऽ या गायीचीह वाट लागती परत गाय ह वःततच ध य ठरली प वऽ ठरली यामळ ितच दधच न ह तर गोमय गोमऽह प वऽ ठरल कारण ित या शर रातील दधा या ःथानी जस दव ःथा पल गल तसच गोमय-गोमऽातह याची ःथापना पोथीत सािगतली यवहार शपथवर यकास िशक वली अगद गोस ात शा ो ोक सागतो Ocircमऽ गगाOtilde गाई या मऽात गगा िनवसत मग काय आ य क लाखो लोक

गोमऽशनान पाप जात मनय प वऽ होतो हणन त पऊ लागलो व महाशय - नाह गोमऽ ज आ ह पतो त पाप जात हणन पीत नाह पचग य

प याचा आचार व शा ाला अगद ध न आह ह आमची ढ मळ च भाबडपणाची नाह मी व शा ा या आधार पचग य पण कस अवय त िस क न दतो

आ ह - व क च आधार थोड मागाहन बघ थम आज गोमय-गोमऽ ह पाप ालनाथच लोक पचग यात घालन फार काय गोमऽ तर नसत दखील पतात यात आपण एखा ा रोगावरच ह औषध घत आहोत ाच भानदखील याना नसत ह गो खर क खोट ज हजारो ा ण ौावणी या दवशी गोमऽ-गोमय पतात यातील बहतक लोक तो एक पाप ालक ध य सःकार हणनच करतात - ह नाकारण िन वळ खोट बोलण होईल वटाळल या कप यावर ज हा हातार माणस गोमऽाच उगीच चार िशतोड टाकतात सहभोजनाच ाय त हणन गोमऽ पळ भर या िन मोकळ हा हणन तो Ocircश Otilde कर यासाठ ज हा सार गाव या व हर त वा तलावात गायीच शणमऽ ओतन यास अिधक घाणरड कर त असताना समजतात क त पाणी प हा Ocircश Otilde क न घतल - अशा यह हजारो सगी गोमऽ ज आ ह वापरतो त गोमय गोमऽान OcircपापOtilde जात प वऽता यत ाच भावनन होय - रोग जावा ा भावनन न ह ह कस नाकारता यईल यक ाय ातच पचग य असत यक रसायनात न ह या एकाच गो ीव न ह िस होत Ocircमऽ गगाOtilde अस गोमाहा यात शा वचन आह Ocircमऽ औषधयOtilde अस नाह फार काय पचग य पताना जो

समम सावरकर वा मय - खड ६ ५२

अधौ ा िनमलन कथा

ोक मऽ हणन आपण हणतो तोच ह िन ववाद िस करतो तो मऽ हाच ना क Ocircय वग ःथगत पाप दह ित ित मामक ाशनातदह य न रव धनमOtilde आता बोला यात पचग यान हाड मासी खळलल OcircपापOtilde जळल जात अस सािगतल आह रोग बर होतात अस न ह हा धािमक ोक आह का व शा ीय

व महाशय - धमशा ात जर तो ोक असला तर व शा ास अगद ध न आह आम या धमशा ातील यक ोकात गढ अथ भरलला असतो

आ ह - ती नसती धमक नको कोणता गढ अथ तो ा ोकापरता काढन व शा ीय कसा त सागाOtilde

व महाशय - ा ोकात OcircपापOtilde असा जो श द आह याचा अथ OcircरोगOtilde असा यावा हणज Ocircहाड मासी खळलल रोग बर होतीलOtilde असा अथ होईल हा ोक व शा ा या कसोट त उतरल

आ ह - आता गमत पाहा हा ोक धमशा ीय होता तोवर फार तर उप णीय ठरता पचग यान पाप जात ह ौ ा होती ौ ला कशाला तकाची करवत लावा अस एक वळा हणता यत पण ज या भो याभाब या ोकाना तकशा ठर व या या हौसन त ह या यात नसता गढ अथ दडपन ज हा तका या कसोट ला लावता त हा धाव या या ःपधस हावभर होऊन भाग घऊन लागणा या पगसारख त िन वळ हाःयाःपद होतात OcircपापOtilde याचा अथ OcircरोगOtilde असा घण हच वपर त नाह काय रामकण परमहस रोगान मल ह खर गो सागताना रामकण परमहस पापान मल हणन जर कोणी हणाला तर यास त ह द डशहाणाच हणणार नाह का आम या औषधानी रोगी त काळ रोगम होतात अशी पाट न लावता जर एखा ा व ान अशी पाट लावली क Ocircआम या औषधान पापी पापम होतातOtilde तर त ह याची हय उड वणार नाह का डॉ टर या घर जाऊन जर आपण हणलात Ocircआम या घर एक पापी आह यास आपण पापम कराल कायOtilde तर डॉ टर त हास सागणारच क Ocircगहःथा त प ा चकलास शकराचाय इथ राहात नाह त-Otilde इतका गरसमज वाढ वणारा श द व कशा ासार या काटकोर व ानात वापरणारा ा ोकाचा कता कती गबा या मनय असला पा हज बर व कात पाडरोग यरोग व ान रोगिच क सा करावी अस श दयोग आ ह शतावधी पा हल आहत पण पाडपाप यपाप व ान पापिच क सा करावी अस योग काह पा हलल नाह तOtilde

व महाशय - पण Ocircपाप ा श दाचा OcircरोगOtilde असाह अथ असलला मी त हाला दाखवन दला तरOtilde

आ ह - तर काय रोग हा सिन त श द व क व ाना या प रभाषतलाच योज याच सोडन अनक घोटाळ उ प न करणारा OcircपापOtilde हा श द या अथ योजणा या ा मथकाराची चकच ठरल नाह काय रोग श द काय या व ात बसला नसता त व क व ानातल मोजक वचन िलहावयाच होत - Ocirc य र षयबधाOtildeच एखाद का य न ह

व महाशय - (हसन) याना काय माह त क तम यासारख अौ लोक पढ या या श दाच अस िधडवड काढतील हणन

समम सावरकर वा मय - खड ६ ५३

अधौ ा िनमलन कथा

आ ह - (हसन) आता प हा ौ च नाव का म य आणता ौ या ीन तो ोक िन पिवी फार तर भोळसर हणन आ ह कधीच बाजस सारला होता त ह च याला अगद काटकोर पा रभा षक व कशा ीय कसोट स लाव िनघालत दसर अस क या पचग यमाहा या या क यास आम यासारख OcircपापOtilde श दाचा OcircरोगOtilde हा अथ न समज याइतक अ ानी लोक पढ िनघणार आहत ह काय माह त असणार हणन ज हणालात त तर याहनह आ य होय अहो मघापासन त ह ा शा कार अशा या आम या पवजाना

Ocirc ऽकालदश Otilde हणन ठासन दहादा हणालात याना पढ सन १९३५ त अौ लोक िनघ शकतील ह कळल नाह अस होईल तर कस का या या या ऽकालदश ानपचागात ह १९३५ सनाच पान तवढ फाटलल होत

व महाशय - बर आ ह तमचा हा आ प मा य करतो क पचग य ह व क य औषध हणन मा अस न सागता आम या धमशा ात त पाप ालक हणन सािगतल आ ण यामळ आज ल ावधी लोक ौाव यातन ाय ातन िन यवहारातन ज पतात त मळचा व क य हत साफ वस न जाऊन िन वळ धािमक भावननच काय त पतात पण आ ह हणतो क यामळ याचा व क य उपयोग अिधकच हावा औषध या हणन सािगतल हणज लोक इतक िनयमान त पणार नाह त पण धम हणन सािगत यान पाप जा या या आिमषामळ त पचग य लाखो लोक अिधकच सा पान पतील असाच शा काराचा या पचग या या धम करणात स त न हता का आ ण याचा प रणामह एकदर त चागलाच झाला नाह काय

आ ह - चागला प रणाम तर झाला नाह च पण उलट एकदर त पाहता अगद वाईट प रणाम झाला या भाब या काळ जो काह उपयोग अशा धम करणाचा असल नसल तो आता तर अगद च दघट कस त पाहा अमक औषध अम या रोगावर रामबाण आह इतक च यथाथ शसा व क मथात शकडो औषधाची कली असताह आ ण या औषधान पाप जात प य लागत भती भाकड विशल लावल नसताह ती औषध हजारो रोगी व ाना पस दऊन घतातच ना धडधड त बाटलला महार डॉ टर असल या औषधालयात या या हातान बाट या पतात याला बटास ा घरात आणतात रोग रोखठोक बरा करणार औषध घण OcircपापOtilde आह हणन िन ष कल तर रोगी घतातच त हा गोमऽ - गोमयान अमक रोग बर होतात अस नसत सािगतल असत िन तसा रोखठोक अनभव यता तर व कातील ओवा शोपा धमाचा विशला नसतानस ा जशा घरोघर वापर या जातात तस त पचग यह या या रोगावर वापरल जातच पण या गोमऽान पाप जात गाय हणन ितची शपट िशवली तर वटाळ जातो ितच गोमऽ हणज गगा अशी वा ात ःतती क यान या गोमऽ-गोमयाचा जो खरा औषधी गण तो उलट ल होऊन कचकामाचा झाला रोग घाल व याऐवजी ब शाचा िन भाबडटपणाचा एक नवा रोग फलाव यास माऽ ह गोमऽ - गोमय कारण होऊ लागल

व महाशय - ह माऽ त ह अितशयो करता आ ह - मळ च नाह उलट या पचग या या मऽात Ocircहाड मासी खळलल पापOtilde - त ह

हणता या अथ रोग - पचग य पताच अ नीत सपण जळाव तस जळन भःम होतात - Ocircदह य न रवधनमOtilde ह माऽ अितशयो आह खर च यता जाता भाबड गोर क बोलन

समम सावरकर वा मय - खड ६ ५४

अधौ ा िनमलन कथा

जातात गोमऽ-गोमय खा यान पचग यान सव रोगाचा मळातच उ छद होतो अहो जर पचग यान सवरोग ितबध होतो कवा सपण अ नी जाळतो तसा य चावतरोग िततका पचग य पताच दहा नीत राख होऊन जातो तर मग वा भट-चरकाना व क मथाच पढ एक पानदखील िल ह याची आवयकता न हती सार औषध श य रसायन माऽा डॉ टर व करण जत न टोचणी - िनरथक ठरती सार णालय बद क न गोमऽालय तवढ उघड

ठवली क आरो यखा याच काम आटोपत जकड ितकड पी हळद िन हो गोर पी पचग य िन हो बर - हा धडाका स झाला असता असली मखपणाची अितशयो त हास खपत तर कशी िन अशा भाबडट मऽात त ह व ािनक अ यावतऔषधीय पाठ हणन आज या व कात िलह धजणार तर कोण या त डान जर गोमऽ अशी सवाई सजीवनी असती तर या या हौदात शतकोशतक डबत राहणार आ ह आज लग - महामार च राखीव रान कस झालो आ ण सात प यात या पश या शणामताचा थबह त डात न घालणार त यरो पयन अस लालबद गलल ठ िनकोप िन िनरोगी कस अगद आम याच वायमानात आम या शजार राहणार मसलमान गोमऽ पीत नाह त हणन पटापट मरत नाह त कस गोमऽा या व क य उपयोगाची ह अवा य िन भरमसाट ःतितच याची वटबना करत - आ ण यास कारण या पदाथाच धम करण न ह काय पशच मऽ या यान हण मनय Ocircप वऽOtilde होतो अशा भाकड गो ीवर व सणा या ब शाचा रोग माऽ ा पचग यान फलावला खरा

व महाशय - आपण ा भाब या धािमक अितशयो व ह यार उपसलत ह अगद ठ क कलत पण शा श प तीन िल हल या आप या व क मथात अशी अितशयो नाह अ गोमऽाच औषध कोणकोण या रोगावर लाग पडत त जस यात दल आह तसच गोमऽ कोण या कतीपर व अपायकारक होत तह दल आह उदारहणाथ गोमऽ ह प कती या माणसान याल असता अपाय करत अस ःप सािगतल आह प वण सा या रो याना त वावड आह

आ ह - कशी लाखाची गो बोललात प वकाराना गोमऽ औषध नाह अपायकारक या एकाच उदाहरणाव न त सवरोगप रहारक वा ितबधक अस हणण मखपणाच ठरत नाह का पण गोमऽाच धम करण क यामळ आज बायाबाप या त वाटल यास पाजतात पतात ाय ात भट त पचग य सरसहा सवाना दतात ौावणीत जमणार ध प ाद सार लोक काह णालयापढ दाट करणार रोगी नसतात गोमऽान ज रोग बर होतात यानीच पीडल याना तवढ पचग य ाव प कतीच ा ण िनवडन याना त दऊ नय अशी काह एक प त या सःकारात नाह अथात ह सःकार िन पचग याची ह ढ िन वळ धािमक हणजच िन वळ भाबडट आह व कशा ान ितच समथन होऊच शकत नाह उलट सवास सरसहा गोमऽ - गोमय दण व का या ीन अपायकारकच होत तस हटल तर गायीचच का गाढ वणीच मऽह औषधीयच आह

व महाशय - होय आठ कारची मऽ औषधीकमात सािगतली आहत शळ च उ टणीच गाढ वणीच घोड च - Otilde

समम सावरकर वा मय - खड ६ ५५

अधौ ा िनमलन कथा

आ ह - फार काय Ocircना ःत मलमनौषधम ा सऽामाण Ocircना ःत मऽमनौषधमOtilde अस हटल तर चालल नमऽह औषधीय आह पण गोमऽाचच एवढ ःथ का गाय ह दवता हणन प हा अस पाहा व कात वाटल या गाईच शणमत काह औषधीय मानलल नाह व महाशय - मळ च नाह उलट अ न प वा न खाणा या गाई या शणा-मतास िन ष

मानल आह कालवड रानात हरवगार गवत खाणार अशा गाईच गोमऽ औषधीय आ ह - अस िनयम आहत पण तह एक प नाह त आ ण यवहारात तर याचा

मागमस ा उरलला नाह ठाणबद ज खड ओखटवाणीखाऊ या या शणास दगध रोगीट यी - गाय हटली क दवता गोमऽ हटल क गगाजल अशा ा ओगळ ढ च समथन

व का या आधार कधीतर करता यईल का धम करणान आमच व कदखील गोमऽा या करणी थोड अधळच झाल आह हणन यात ज रोग गोमऽान बर होतात हणन िल हल आह याची अ यावत िच क सा िन रसायन या या कसोट न योगशाळत प हा एकदा पर ा हावी औषध हटल हणज याच पाठमाण - पाऽ- प र ःथितपर व िनयमब को क हव नसत आपल Ocircदह य नितव धनमOtilde काय कामाच तशा अ यावत योगशाळतील व क य आ ण रासायिनक कसोट त गोमऽ - गोमयाच ज औषधीय कवा क षकम य उपयोग ठरतील या मानान त स य समज यास यत किचतह हरकत नाह हा एक गोमऽाचा गायीचा वा पचग याचाच नाह यक पदाथ मनयाला या माणात उपय याच माणात स य याच धम करण कल क तो वःततच दवता होऊन पडतो आ ण ा भाब या व ीन रा ाची ब च मारली जात ा भाब या व ीस उ छद यासाठ गाय वड तळस गोमऽ ह काह उपल ण हणन िनवडन या या चचत इतका वळ आ ह दवडतोOtilde

- १९३५

समम सावरकर वा मय - खड ६ ५६

अधौ ा िनमलन कथा

१७ आता माऽ दवाळ त दकाळाची भीतीच नको दवाळ चा सण कती गोड कती मळ याचा याला याला आनद दवाळ आली र आली क लहान लकराना मलामलीना कमार -कमाराना न यान या

छानछान वषाची जर या टो याची रशमी पोल याची गलाबी पातळाची ऐटदार न या घाटा या कोट-जा कट-सद याची सरख धोतरजो याची आ ण फलबा या हवया सापतारा तोटलवगी फटाक इ याद नाना कार या गमतीदार दा कामाची ःव न पड लागतात व डलापाशी Ocircमला ह हव अ त हव अOtilde Ocirc याल न बाबाOtilde असा सादर अजामह आ ण तो अमा य होणार अशी भीती पडली तर आईपाशी Ocircघतलच पा हज अ आई - हवच त मलाOtilde असा गोड ह टामह मलामलीचा घरोघर चाल होता इत यात नाना मोहक खळ याच वषाच फटा याच अ र उदब या सगधी तलाच सामान एकक घरात यऊ लागत आई या हाती यातील ज पडल याची Ocircपाह ग पाह गOtilde हणन मलाची ओढाताण चाल होत यात लहान रागती मलह हातास यईल त उचल लागतात याना आई इकड आवरत आह ितकड मो या मला या ओढाताणीत एखाद सगधी तलाची वा अ राची कपी खाली पडन फट यामळ ती ओशाळ होत आहत तोच तो सगध जकड ितकड दरवळन त वातावरण इतक आनदमय होत क आईला रागाव हणल तर रागावता यत नाह

घरोघर साडसारव साफसफाई रगरगोट चाल आह ितकड बग यात बठका टबलख या िचऽ तस बर पप-पाऽ याची थाटदार माडणी होत आह इकड सपाकघरात प या कर या कडबो याच खमग तळण सळसळत आह मल आशाळभतपण डोकावन डोकावन पळत आहत एखादा दसरा अचपळ मलगा ल गा लागला तर यातील काह तर पळवन त डात घालन रागावणा या आईला आजीला व हनीलाच उलटा हसत आह

सासर - नववध आप या भावाकड या भाऊ बजसाठ यणा या आमऽणाची सो कठ वाट पाहात आहत माहर - माउलीच डोळ आप या आमऽणामाण मलगी दवाळ ला घर यत क नाह अशा धगधगीन वाटकड लागलल आहत

दवाळ त सार हदरा आनदाची लट कर त असत गह गह िम ा न नगरोनगर द पो सव जकड ितकड लखलखाट ःवःथता सगीत यजना या भट भावास ब हणी ओवाळ त आहत िमऽाना िमऽ आ ाना आ ीितभोजन दत आहत मोपाहार वाट त आहत सार जनता चि योती या फटाकफलबाजा या गमतीत रगन गली आह दवाळ चा सण ह च एक आनदाची फलबाजी आह

रा ची रा जी एकजीव होऊन शतकोशतक नादतात ती काह या या पःतक वा ता कक या यन न ह हदरा ह एकजीव आह क नाह त हद वाची शा दक या या पाहन कतीस यानात यणार गगा नद या या यव न ितची जतक क पना यईल कवा आल यातील (नकाशातील) ितची कसासारखी आखलली रषा पाहन ित या वाहातील गभीरता शीतलता वा गोड जतक पटणार िततक च रा ा या िन शा दक या यन या या जवतपणाची क पना यणार गगा खरोखर कशी आह त जस गगला य

समम सावरकर वा मय - खड ६ ५७

अधौ ा िनमलन कथा

पा ह यावाचन यथावत कळत नाह यामाणच हद रा ा या जीवनौघाची जवतपणाची एका मतची खर खर क पना या या कोट कोट दयाना सखदखा या एकाच भावनची एकच ऊम कशी थरथ न सोडत तो साराचा सारा चड रा प ष एका य सारखा ा दस याला रगपचमीला दवाळ ला ा रामनवमीला ा कणा मीला एकाच भावनन कसा उचबळन जातो त य पण पा ह यावाचन यथावतपण यानी यणार नाह पःतक िन ता कक या याचाह उपयोग आहच जसा आल यातील ितळाएव या दाख वल या हमालयाचा पण हमालयाची काह तर यथावतक पना हवी तर िनदान कामीर तर पा हल पा हज तसच या हद-रा ा या अख डत परपरची िन सामा जक एका मतची काह तर यथावत क पना हवी असल तर हा दवाळ चा एक सण तर पाहा दवाळ हद वाची एक साकितक या याच आह िनदान मौयकालापासन तर हणजच गली दोन हजार वष ह दवाळ ा आप या

हदसमाजात ितवष अशीच लखलखाटात आलली आह याचा याचा ऋत आला क कमलवन जशी आपोआप फलन उठतात तसा तो दवाळ चा दवस आला क आपोआप हद हदची मखकमल आपोआप फल लागतात याला रा सभच कवा हदमहासभच ठराव नकोत चार नको हद हद या र ातच ती दवाळ ची जाणीव जागन उठत का मरातील अ य च पवतौणीवर ल एकटदकट हद दवालयापासन नपाळतराईतील घनदाट जगलातील रानट छपर पासन िभ ल-ग ड को या या पणक यापासन तो मोठमो या राजामहाराजा या ासादापयत दवाळ च दव जण काय आपणच पटाव तस लखलखाट लागतात अशी हद झोपड नाह दरवर या घनदाट रानावनातील िन बड अधारातील एक या रानट पाहारक याचीह झोपड नाह क जथ ा दवाळ या राऽी दहापाच प या तर तवत नाह त ह सामा जक सणच आम या रा ीय एकत या ना या होत रा ीय जा णवच हद वा या मम वाच ानतत होत

यातह ज काह थोड सण आजस ा जातीपातीपथिन वशषपण य यावत हदना एकाच भावनन एकाच सःकारान एकजीव क न सोड त आहत यातह दवाळ च मख आह आम या हद वा या वजयतीतील सार मणी मा णक मौ क ा दवाळ या सऽात आपण होऊन ओवल जातात व दक हदची कोट कोट जनता तर दवाळ स आपला एक रा ीय सण समजतच समजत पण महावीराची ःवगारोहण जयती हणन आमच जन हदह हा सण पाळतात आमच शीख हदह हा पाळतात िलगायत हद आयसमाजी हद ा समाजी हद दवसमाजी हद - हदमाऽ िततका हा सण ःवक य ःफत नच पाळ त आह कामीर त िसहलपयत ाला अपवाद नाह गली दोन हजार वष तर हा सण आपण पाळ त आलो आजह अ खल हदरा ाचा तो अ यत आवडता सण आह आ ण आणखी एक हजार वष तर - न ह हदरा हणन जगत आह तोवर ती दवाळ त फटाक त सदर आगकाम त नळ तो फलबाजा तो वीज द याचा लखलखाट ती िम ा न या भाऊ बजा - ती आनदाची दवाळ अशीच चाल राहणार - अशा तकसगत व ासान ितचा वमा अ यत सावध अशी वमामडळ दखील काढ यास सहसा कचरणार नाह

समम सावरकर वा मय - खड ६ ५८

अधौ ा िनमलन कथा

परत कवळ ती एकदोन हजार वषाची परपरा आह हणनच काह ा सणास आ ह िचकटन राहण यो य होय असा अथ नाह रा ीय जीवनात परपरला एका अशी मह व असल तर उपय तला िन ःथलकाल ववकाला याहनह अिधक मह व दल पा हज ःतत प र ःथतीत जर एखाद ढ हानीकारक ठरत असल कवा मानवी ाना या उ वलतर काशात एखाद समजत कवा िस ा त चक चा ठरत असल तर तो या यच गणला जावा पण हा दवाळ चा आमचा रा ीय सण ःवतच इतका गोड मळ सामा जक सघटनस सवथव अनकल आज या ब वादा या कसोट सह उतरणारा आह क याची परपरा ख ड याच काह ह कारण यात आढळत नाह इतकच न ह तर दवाळ सार या या सणाची परपरा गौरवाःपद आ ण उ वल आह याची सामा जक उपय ताह या परपरनच उलट अिधक वाढत असत नाना कार या ऐितहािसक ःमती आ ण आप या रा ीय जीवना या स वाचा िन सात याचा आ म व ास अशा परपरन जागत राहतो सदवान कोण याह धािमक भा डा या दलदलीत दवाळ चा सण तलला नाह भाब या िन ब वह न लोकमाची पट यावर हण यासारखी चढलली नाह त नरकचतदशीला पाहाटच ःनान न कल तर अगावर घाण पडत भती लोकम लकरावाचन कोणी खर मानीत नाह त - आ ण लकरानीह तस या अमगळ थापा ापढ कोणी दऊ नयत हणज झाल दवाळ या सणात मऽतऽ जादटोणा होमहवन गोमऽ-गोमय भती कोण याह धािमक जजाळाच ःथ लवलश नसतच हटल तर चालल दवाळ एक िनभळ सामा जक सण आह आप या िनव धान रा ाचाह तो एक व धान आनदो सव आह याच सार सःकार मळ स य समाजसघटक ौवण-नयनानदक आरो यद आ हादायक आ ण सवःवी िनमळ आहत घरदार गोपर नगर रगवन शगा न जकड ितकड आरो यद वातावरण िनमावयाच सगधी तल लावन अ यग ःनान करावयाच शोिभवत नव व यावयाच ःन ध िचर िम ा न खावयाची ःनह मडळ पाचारायच मोपाहार पसःपराना ायच - यायच द पो सव करावयाच सा या जनतन दा कामा या स ग या या सगती या स य हौशीत िनम नावयाच श दःव प गधःपशाचा आनद आनद लटावयचा असा हा सण याची दवताच मळ लआमी आ ण सःकार आनद - आ ण परपरा ौीकणमहावीराद अनक रा प षा या ऐितहािसक वजयो साहानी गजबजलली

अस रा ीय सण रा ास एकजीव िन एक प कर यास फार उपयोगी असतात हणनच आसत हमाचल हदमाऽ िततका गली दोन हजार वष या ा सणात रगत आला आह या ा दवाळ या सामा जक सणास आपण सव हदनी आपल एक रा ीय कत य हणन अ यत

उ साहान साजर कर त राहाव आप या पवपरपरत आप या हद रा ा या अ यदयास आजह ज काह उपय बलद िन सघटक सणवार आहत आ ण ज समाजमानसा या (सोशल सायकॉलॉजी) ब य कसोट सह उतरतात यातच हा दवाळ चा रा ीय सणह गणता यतो दवाळ तील बहतक सःकार-उपचार हदसघटनास पोषकच आहत य िन समाजमानसासी ध नच आहत

दवाळ चा सण आ हास असा अगद मनापासन आवडत अस यामळ आ ह तो या वष ह आनदान पाळणार होतो पण दकाळ पड याचा बात या जशा वरचवर यऊ लाग या तसतस आम या आनदावर वरजण पड लागल अशा उ न मन ःथतीत आ ह होतो तोच

समम सावरकर वा मय - खड ६ ५९

अधौ ा िनमलन कथा

आम या ओळखीच एक भा टया गहःथ-मबईकड धमचारक हणन काय कर त असतात त आम या खोलीत आल यताच या या ग यातील धमाथ दानाची एक पट होती ती आ ण हातातील पऽकाचा एक ग ठा बठकवर ठवन िन लोडाशी टकन त वचारत झाल Ocircकाय वाचता आहा त काय बातमी आह यात एवढ Otilde Ocircव हाडात दकाळाच ठाण बसल आह काह बापड लोक तर आताच इत या अ ना नदशस पोचल आहत क झाडाचा पाला ओरबडन खात आहत या बचा याना कसली दवाळ या वषाची दवाळ हणजच बोलन चालन दकाळातील दवाळ त ह आ ह सार कली तर एक

कत य हणन दखातल सख हणन Ocircछ छ अस उ न हो याच काह च कारण नाह ह पऽक पाहा अहो आता या दवाळ त

दकाळाच भय कशाला हव दवाळ या आधीच दकाळास पटाळन लाव धो धो पाऊस पडन जकड ितकड या म ह या या आत धा यसम झालीच पा हज अहो वदभगवान आम या पाठ शी असता आ हाला दकाळ कसा गाज शकणार पण काय कराव आ ह च जर या वदभगवानाकड पाठ फर वली तर आम या कमाच कट फळ आ हास चाखावच लागणार यासाठ च दकाळाच सकट यत न यत तोच आ ह यावर तोडगा कर याचा िन य कला आह आता या दवाळ त दकाळा या भयाच नाव कशाला घता एवढा रामबाण उपाय माऽ वळ च योजला गला पा हज या का यास साहा य योज यासाठ च मी आप याकड आलो आहOtilde

Ocircकोणचा बवा तो उपाय एवढा अमोघ दकाळास दवाळ या आत पटन घाल वणारा पज याचा िशळधारा भमीवर कोसळ वणाराOtilde आ ह अौ पण हसलो

Ocircअहो कोणचा हणज काय वचारता पज यस ाचा जप आ ण लोकानी हव िततक ि यसाहा य दलच तर पज यस ा मक एक महाय Otilde इतक बोलता बोलताच यानी अ य साहान झटपट या पऽका या पड यातील दोनचार पऽक ओरबाडन आम या हाती दलीह यातील एकात बातमी होती ती अशी क -

Ocircमबई ऋ षकल आौम द हसर या सःथच सचालक व ािथगणासह मबई आमवाडा काळबादवी रोड यथ प षो म मासािनिम आल असन सवऽ पज या या अभावामळ दकाळाची िच ह जी भासत आहत या या िनवारणाथ यानी पज यस ाच जपान ान चाल कल आह सनातनी धमािभमानी स गहःथाच साहा य िमळा यास पज यस ाचा य कर याचाह याचा वचार आहOtilde

ह पऽक आ ह वाचतो आहो न वाचतो आहो तोच भा टया िमऽ हणाल Ocircह बातमी कसर तह िस झाली आह आमची वर ल ऋ षकल-सचालकाशी काह ओळख नाह तर आ ह ःवयःफत नच यास वर ल य ा या का याथ काह ि य िमळवन धाड याच मनात आणल िन ह दान-पट ग यात बाधन आज बाहर पडलो थम आपला वचार यावा हणन इकड आलो आहोतOtilde

Ocircआप या सदहत वषयी आभार ऋ षकला या वर ल सचालकाचा हतह सावजिनक क याण असल पण सा याच भारतात बोकाळलला खर दकाळ मबई या एका कोप यात

समम सावरकर वा मय - खड ६ ६०

अधौ ा िनमलन कथा

पाच हजार वळा Ocircपाऊस पडोOtilde हणन जप क यान कवा य ाची होळ पटवन यात तप जाळ त बस यान जाईल ा ख या क पनच माऽ आ हास हस आ यावाचन राहात नाह अहो माझा वचार घता हणन सागतो हा माझा टाक िन ह दौत इथ पडली आह मी जर एखाद दौतस कवा टाकस लाख वळा जपत बसलो - Ocircह टाका या दौतीत त आपण होऊन बड ह दौती त शाई द आ ण त ह दोघ िमळन हा माझा लख िलहन टाका सरःवती त हाला ब दवोOtilde तर या मा या दौतस ान वा टाकस ान ा वःत हा लख झटपट उठन कधीतर िलहन टाकतील का कवा तो पलीकड पा याचा ता या िन भाड आह जर मी एखा ा जलस ाचा य कर त बसलो आ ण ािथल Ocircह ता या ह पचपाऽी स न हा ता या त आपल पाणी आपण होऊन या पचपाऽीत न साडल इतक काठोकाठ भर मग ह पचपाऽी त यऊन अलगत मा या त डास लाव मला भयकर तहान लागली आह जलदवतानो स न हा िन ता यातल जल कधीह आट दऊ नकाOtilde तर हा िनज व ता या िन ह पचपाऽी आपण होऊन मला तहान लागताच लगबग उठन मला पाणी पाजतील का त हाला ह पाहा ा क पनच हस आल पण पज यस ाचा मबईस नसता जप क यान वा य क यान

आकाशातील असल-नसलल मघ सार एकऽ होऊन ज ा ता यासारखच िनज व त जवत माणसामाण जप ऐकन सतोषन आप या ा सा या अफाट रा ातील हजार योजन शतीवर ध धो वषाव करतील अशा क पनच माऽ त हास हस यत नाह नस या ाथनन एक पचपाऽीभर पाणीदखील जर मा या त डात आपण होऊन जलदवता पाड त नाह त तर या तशाच नस या ाथनसरशी धो धो पाऊस हजारो कोसा या शतीवर पाडतील ह सभवत का तर Otilde

Ocircपण पज यस ह त ह ता यापचपाऽी या कल या ा टवाळखोर ाथनसारखी नसती ाथना नाह परमप य वदातील तो मऽ आह यात कोण गभीर िन द य अथ भरलला आहOtilde

Ocircअशीच काह तर गढ िन ामक समजत ा वदातील मऽासबधी लोकाची झालली असत हणनच याना या मऽातनच काह या बाह च अशी रहःयमय श भरलली आह अस वाटत पण मी सागतो क या पज यस ातन मी आता टाकस वा शाईस ात जी ाथना कली ती अगद तशी एक ाथना साधी काय ती कलली आह त ह ती पज यस साथ वाचली आहत का ऋ वदातील मळ स पा हली वा ऐ कली तर आहतOtilde

Ocircनाह ऋ वद समज याइतक सःकत यत आह कोणास ऋ वदाचा अथ कोणी सािगतला आह का कधीOtilde

Ocircहो आह आ ह कोणी सािगतला तर तो चकला हणन हणता यईल पण अगद व दक वगानच आधारानच आजवर परपरािभमानी व ान वदशा सप न ग जी शतावधी वदशाळातन तो िशकवीत आल आहत या सायनाचाया या भायातच जो ऋ वदाचा अथ सािगतला आह तो तर अमा य करता यणार नाह वद अथश य आहत अस जर हणावयाच नसल तर सायनभायातील अथ जो परम भा वक ा ण व दकह मानतात तो तर मानला पा हज त हास सःकत यत नसल तर मराठ चागल यत सायनभाया याच म याधार िचऽावशा यासार या व ािनधी ा णान कल या या पज य वषयक स ापक

समम सावरकर वा मय - खड ६ ६१

अधौ ा िनमलन कथा

एकदोन मख स ाचा अथ मी त हास वाचन दाख वतो हणज त हास मा या शाईस ाहन यातील ाथना फारशा िनरा या वाटणार नाह त मडकस ाच तर हसच कोसळल अशा ाथनानी खरोखरच दवदवता सतोषतात अशी भावना या काळ ामा णकपण सा या मनयजातीस वाट त हा या मानवी मना या ाथिमक अवःथत आ ण मानवी जीवना या ाथिमक अनभवात या ाथना अगद साह जक िन स मानाह हो या दोष या काला या या ऋषीचा नाह पण आता यगोयगी या अनभवान या ाथना फोल ठरतात ह ययास आ यानतरह आ ण महण पाऊस ऋत कस िन का घडतात याच िनसगिनयम कळन चक यावरह ा व ािनक ाना या पव हन अिधक झाल या वकासा या ा यगातह तशा खळचट उपायानी दकाळ टाळ पाहण ह आजच आप या लोकाच खळचटपण होय हाःयापद आह त आपल भाबडपण होय ह ऐका या एका मख पज यस ाच थोडस भाषातर -

दवा प ऋ षषण पऽ हणतो - Ocircह बहःपत मा याकड पाऊस पाडणा या दवतला पाठ व त शतनक रता पाऊस पाड ह बहःपत त आम या ःतोऽात िनद ष आवाज सारखा वाह िन ओज उ प न कर या ःतोऽान आ ह शतनक रता पाऊस पाड याची मागणी कर त आहोत या ःतोऽान ःवगातन मधर पाझर व ोत दवाची ःतती जाणणारा आ शण ऋ ष बसला आह तो वर या अत र ाखालील जलमय भागातन उ क पावसाच पाणी उ प न करो ा जलमय भागावर वरचा जलमय भाग दवानी अडवन ठवला आह त उदक या या इ छनसार यो य भमीवर पावसा या पान पडल ह अ न त पाऊस पाडणा या मघाना रणा कर ह अ न ा न या णव गाई तला सम पतो लोकातन आम या इ छनसार पाऊस पड द ह अ न न या णव सह गाई पाऊस पाडणा या इिाला याचा भाग हणन द ह अ न शऽच क ल फोड रोग दर कर रा साना लाब सार ा अफाट पसरल या अत र ातन वपल उदक पज य पान सोडOtilde (ऋ वद म स९८)

ह स शतन या रा यात बारा वष पाऊस पडला नाह त हा हटल गल अशा पा ठका आहत एवढ दकाळ व दक ऋषी या काळातह पडत अशा स ानी जर पाऊस हटकन पडतो तर य ऋषी या काळात क ज हा इि अ नी य हणताच यत िन पाव हणताच पावत त हा कस पडल बारा वषात या इि-अ नीना या सह ावधी लोका या भयकर यातनाची आपण होऊन क णा आली नाह अशा िन र दवता ा एका स ासरशी पाऊस पाड याइत या ःततीला हपापल या हो या क काय ा स ात दऊ कल या न या णव वा सह गा ची लाच िमळताच यानी पाऊस पाडावा नाह तर ती लाच उपट यासाठ बारा बारा वष सह विध जीवाना तहानभकन तडफडत मार त राहाव अशी या दवताची क पना ह दवपणाची नसन द यपणाचीच न ह काय ह दवाची ःतती क वटबना बर बारा वषानतर तर राजान कर वल या य ातील ा स ान पाऊस पडला अस कशाव न दगादवी या बारा वषा या किलयगीन दकाळात मसलमान राजा होता यान य कर वलाच नाह - विसला माऽ पण तर ह पाऊस पववत चाल झालाच क नाह बारा वषा या दकाळानतर पाऊस स ीबमान क हातर पडणारच तसा पडताच त या काळ या धमभो या लोकाना राजा या य ाच वा ा स ाच फळ वाटण कतीह साह जक असल तर ह य राजान न करताह दगादवीसार या द घ दकाळानतर िनसगाची ित बया होऊन पाऊस पज यस ावाचनह पडतातच असा

समम सावरकर वा मय - खड ६ ६२

अधौ ा िनमलन कथा

अनभवच शभरदा यऊन ग यानतरह आ ह अशा ाथनाना दकाळाव र ल रामबाण उपाय मानावा ह साह जकह हणता यत नाह शहाणपणाच तर नाह च नाह हा िन वळ खळचटपणा आहOtilde

Ocircपज या या ाथन वषयी आणखी एक व दक स ाची गो ऐका म ७ स १०१ ह स ह पाऊस पाड यासाठ हटल जात Ocircजो औषधीना वाढ वतो आ ण जो पा याची लयलट करतो तो पज य आ हास सख दवो ा पज याच एक प वाझ गाईसारख आह िन दसर उ पादक ह ःतोऽ तो ःवयिस पज य ऐको तो सतोषो आ हास पावसाचा लाभ होवो तो पज य बलामाण अनक औषधीना उ प न करणारा तो ःथावर जगमाचा मलाधार त उदक मला लाभो दवानो माझ क याण कराOtilde अस विश ाच OcircपाऊसदवतOtildeच स आह या याच पढच १०३ व स ह Ocircबडक -दवतOtilde या ाथनच आह

Ocircपज यस ऋषीनी हटल त हा याना बडकानी अनमो दल याःतव विश ान मडकस गाियल अशी याची पी ठका दली आह त स अस-

ोताचरणी ा णामाण वषभर पडन रा हलल बडक पज याला य असणार श द बोल लागल सकल या पखालीमाण पडन रा हल या ा बडकाकड ज हा ःवग य उदक आल त हा वासरासाठ हबरणा या गाईमाण ा मडकाच श द कोलाहाल लागतात वषाकाळ आ यावर तषात बडकावर ज हा व ी होत त हा मल बापाकड बोबड बोल बोलत जात तस एक मडक दस या मडकाकड श द कर त जातो पाऊस पड यामळ आनदलला िचऽ विचऽ एक बडक दस या ह रतवण बडकाशी आपला आवाज िमसळतो एक जाऊन दस याला धरतो िश काचा िशय अनवाद करतो तसा एक बडक दस याचा अनवाद करतो उ हा यात मातीला िमळन गलल बडक पाऊस पडताच प हा जवत होऊन श द कर त फगन जातात एक बडक गाईसारखा ओरडतो तर एक शळ सारखा अनक रगाच पण एकाच Ocircमडक Otilde नावाच ह बडक श द कर त आहत अितराऽ नावा या सोमयानात ा ण यामाण मऽ हणतात यामाण भरल या सरोवराभोवती मडक श द कर त आहत सोम पऊन वा षक ःतोऽ हणणा या ा णामाण श द करणार व य ऋ वजामाण घामान डबडबलल काह बडक पाऊस पडताच बाहर कटतात ह सवौ मडक दवाची आ ा पाळतात ा बडकानी आ हास सप ी दली वषाऋतनतर मडकानी शकडो गाई आ ण द घायय आ हास दल (ऋ वद म७ स १०३)

Ocircऐकलत का वाःत वक ह स छान आह यातील वनोद गोड ःवभावो चटकदार पण अशा स ाना ई रो समजण कवा याचा जप क यान पाऊस पडतो अस मानण हणज िन वळ भाबडपणा नाह का आ हास तर अस वाटत क पज यस हट यान पाऊस पडतो या भाबडपणाची च ा कर यासाठ च विश ान Ocircबडक दवतवरOtilde ह स रचलल असाव कारण पज यस ाच मऽ हट यान पाऊस पडतो ह धमभोळ समजत बडक ओरडतात हणन पाऊस पडतो अशा ःततीइतक च खळचट आह अस यात मो या गमतीन सच वलल दसत िनदान नकळत तर यात तसा वनी उमटला गला खरा

समम सावरकर वा मय - खड ६ ६३

अधौ ा िनमलन कथा

Ocircबर व दक ाथना िन स यगोयग हणत असता आप या इकड यगोयग दकाळ िन अवषण पडतच आली आहत ह खोट आह काय उलटप ी पज यस कशाशी खातात हह माह त नसल या िन वदिनदक अशा अनक ल छ दशातन दकाळाची आव ी आप या इकड यासारखी ितवष न िनघता त धनधा यानी आपणाहन अिधक सम आहत हह खर नाह काय एखाद वळ पज यस हणावयास िन पाऊस पड यास बोलाफलाची गाठ शभर वषात एकदा पडली असल कावळा बसायला िन फाद मोडायला जशी पडत तशी पण हणन फा ा मोडाय या क यावर एक कावळा बसवावा असा िनयम का यायोग बाधता यतो क हाड न हटकन फाद तटत तशी कावळा बस यान जोवर बहतक सगी तटत नाह तोवर तसा िनयम बाधण मखपणाच होय न ह काय आम या ःवत या आठवणीत पचवीसदा लहानमोठ दकाळ आल पचवीसदा पज यस ाच लहानमोठ य झाल पण एकदाह दकाळ हट याच कवा त काळ भरग च पाऊस पड याच आठवत नाह त हासह अशीच आठवण नाह काय इितहासातह हच आढळत न ह कायOtilde

Ocircखर सागायच तर माझाह अनभव हाच इितहासा वषयी हणण मला पटत आजकाल ा किलयगात मऽाचह साम य लोपल खरच पण व दक काळ त मऽ-Otilde

Ocircमी मघाच त हास दाखवन दल क आजकालच न ह तर मऽ जवत होत अस त ह या यगी समजता या व दक यगात अशा ाथनानी पाऊस पडत होताच होता ह गो मळातच सवःवी असभवनीय होय आ ण वदात परावा तसाच सापडतो ा वर ल स ा या पवपी ठकतच बारा वषा या दकाळाचा उ लख आह पवपी ठकतच बारा वषा या दकाळाचा उ लख आह अहो इतर जनाना सोडाच पण य मऽि या ऋषीनाह पज यस ा या घोक यान अ नाच शीत िमळाल नाह दकाळान फटफ जती कली तो तपोभाःकर व िमऽ पाहा वदपाठक चतवद च न ह तर वदमऽि ा पण या याह काळात असाच एक भयकर दकाळ पडला पज यस काय व िमऽाला कवा या भर व दक काळातील मऽि या या पढ त कोणालाह यत न हत पण याचा काह उपयोग झाला नाह य व ािमऽऋषी अ न अ न कर त पचा यास ा घर भीक मागत िशरल तथह काह च खावयास िमळना त हा क या या म याची तगड यानी ितथन चो न पळ वली आ ण भकन कासावीस झा यामळ िमट या मार त चघळली त हा ह पज यस वा ाथना व दक काळ स ा Ocircपड पावसाOtilde हणताच पाऊस पाड त ह समजत अगद िनमल आहOtilde

Ocircपण ह असमथता काह वदपराण यातील ाथनाची कवा स ाचीच आह अस न ह तर कराणातील आयतात वा ाथनातह पाऊस पाड याच साम य नाह न बायबलातील न अवःतातील दगा दवीचाच बारा वषाचा दकाळ या यात हजारो हद या दवा या नावानी कल या पज यस ाद ाथना जशा फोल ठर या तशाच या काळ मिशद मिशद तन अ ला या नावान कल या शकडो ाथनाह फोल ठर या आ ण मसलमानी रा यातच लाखो मसलमान अ न अ न कर त तडफडन मल आजह यक दकाळात जस पराणाच अनयायी हद तसच कराणाच अनयायी मसलमान दोघह दकाळा या जब यात िचरडन जात आहत बायबल या ज या करारात तर याना दव जाता यता भट अशा पगबरा दकाना सहकटब दकाळात उपासमार न छळ या या आ ण ज हा ज हाच भ असणार त रा च रा

समम सावरकर वा मय - खड ६ ६४

अधौ ा िनमलन कथा

अ नावार इ ज या फर हाच दासानदास झा या या कथा आहत त हा व दक वा पौरा णक कराणीय वा बायबलीय ाथनानी वा मऽजपानी पाऊस पडतो वा दकाळ हटतो ह िन वळ भाबडपणाची समजत अनमानधप याचा बाजार पाऊस पाड याच कवा दकाळाना नामशष कर याच ज काह साम य मनया या अगी यण श य आह त ा द वक अ ाना या माग लागन न ह तर ा य क व ाना या अबािधत स ीिनयमा या ानान आजह आप या इ छमाण पाऊस पाड याच काह योग रिशयाकड सफळत आल आहत आ ण त पणपण सफळ होईतोपयत ह दकाळाची नागी ठचण इतर मानवी मागानीह श य आह ह पाहा जर का रा स ा बळ य शील िन असल तर या हदःथानात दकाळा या वषातह ठक ठकाणी यथ छ पज य पडतो िन अफाट पाणी वाया जात याचा यो य उपयोग क न शतीसधार कायवाह त आणन िन जथ धा याची मागणी तथ झटपट धा याची वाहतक क न दकाळाची नागी ठचली जाऊ शकल पण आपला इथ तो वषय नाह Otilde

Ocircआपल हणण सवःवी खर आह पण आता आज या आज मी मा या य परत ा करणी काय क तवढ सागावOtilde

Ocircाथना - पज यस ा या खळापायी भर दकाळातह आह त तप िन धा यस ा अ नय ःवाहा कर याचा हा खळचट उपाय यागन या दवाळ त ह च पट ग यात बाधन इतर चारकासह घरोघर हडाव दवाळ साजर कशीतर होणारच पण उदाहरणाथ फटा यासार या दा कामापायी ज हजारो पय अगद थट परदशी जातात तवढ तर वाचवन यक कटबान ती र कम दकाळमःत बधसाठ दान ावी अशी भीक मागावी आ ण ज जमल या ि याच धा य घऊन ःवहःत य दकाळात ज भकन याकळ या या त ड दोन घास घालाव ठ क ना चला तर लागा कामाला अकरणा म दकरण ौय ह माझी वगणी प ह यान या

- १९३६

समम सावरकर वा मय - खड ६ ६५

अधौ ा िनमलन कथा

१८ नद बल आ ण माणस बल

Ocircघ ग बाई एव या भा याOtilde लाकडा या मोळ वा या बाया नानशठजी या प ीला गळ घालन हणत हो या

Ocircटाका तर मग पण अड च आ याप ा मी एकका मोळ ला दमड स ा अिधक दणार नाह Otilde शटाणी हणा या

Ocircनको ग ताई अस क स अग चार चार आण यतात बर ा एकका मोळ च आ ह घर मलबाळ टाकन झजर याला ज िनघालो त ा नगरात ह दोनहरची वळ यईतो बोजा डो यावर घऊन भटकत आहो न दारोदार अड च आ यात िमरची मीठ दाण काय नणार घर साडतीन आण मोळ माग द बया िन घ सा या मो याOtilde

Ocircतला सािगतल न एकदा अड च आण मोळ टाकायची तर टाक नाह तर जा आपली कशी तला चार नाह आठ आण कोणी दल भा यामाग तर मी नको का हणत तला परवडल ितथ द आपली त अ छ तीन आण नाह िन दोन आण नाह त अड च आण मोळ परवडल तर सा याजणी टाका काय जा पाह आप या उगीच ताईबाई कर त बस नका मला कचक च करायला वळ नाह नसल पटत तर चाल लागा पढOtilde

Ocircपढ कठ जाणार आता दोनहर दवस डो यावर आला घर लकर बर एकक पसा जाःत-Otilde

Ocircमी ध न का ठवल आह त हाला जाःत पसा दईल ितकड जा अड च आण मोळ िमळाली तरच मला हवी मा यावर तर तझ बळ काOtilde

सौ ा या ीन शटाणीच ह बोलण सरळच होत ितलाह ितचा ससार होताच शवट आबट त ड क न जळफळत बडबडत या भारवा या बायानी अड च आण

मोळ माण भा या टाक याच मा य कल या बाया या कट ना एकक लहानस लगड यात या यात का या मा न गडाळलल कट खाली मा याची वीतदखील परती न झाकणार वर एक फाटक तटक चोळ अग घामात डबडबलल हातात पतळ कथली िन काच या राकट बाग या तव या भरपर अशा या चारपाच मोळ वा या बाया शटाणीन दाख वल या बोळात वळन या घरा या माग या दाराकड या मो या टाक यास ग या धडाधडा एकावर एक मो या पड या शटाणीन गणन क न पस या या हाती टाकल तोच या भारवा या बायानी ठरा वक भाडण काढल आ ण जन अड च आण मोळ ला OcircहोOtilde हटल होत ती सोडन बाक यानी मोठा गलका कला

Ocircनाय नाय आ ह नाय हटल अड च आण तीन तीन आण हणालीस बाई त हणन आ ह आम या मो या टाक या ितची अड च आ याची असल नाय नाय नगत आ हाःनी तझ पस मो या द परत आम याOtilde असा कोलाहल कर त दोघीितघीनी आपल पस फकल िन भा या उचल लाग या अथातच शटाणी सतापली ितचा वड ल मलगा दारातच होता याला

समम सावरकर वा मय - खड ६ ६६

अधौ ा िनमलन कथा

ओरडन हणाली Ocircग या उचल त पस िन हात लाव दऊ नको या ल या बायाना या मो यानाOtilde

ग या हा हायःकलात िशकणारा उच िन दडम पो या होता तो लगच धावला पस उचलीत ग यान दटावल Ocircह दर हात लावशील मोळ ला तर यानात धर हो हो

दत नाह जा पस नाह त िन मो या पण दत नाह जा लबाड करता काय शवटची य पण फसली Ocircबडव बाई आ हा बाप यानाOtilde Ocircलट कलीस बया आम या

मो याचीOtilde अस शाप त डान दत या भारवा या बायानी शवट फकलल पस अड च आ या या भावानच परत घतल त वाटन घ या या अवधीत मागचा सगळा रागलोभ या वसर या आ ण नहमी या घातामाण मो या या सौ ात भाडणापायी उणावलल उ प न गोड गलाबान भ न काढ याचा ठरा वक असा दसरा अक चाल झाला

Ocircपाणी तर द बया थोडOtilde Ocircलोणच द ग ताई लकराला एक फोडOtilde Ocircिशळा घास हाय का एखादा थोडा भात-भाकर तर इवलीशी द ग मावलीOtilde अस

गयावया क लाग या Ocircजात कोणOtilde त आधी वचा न शटाणीन जाती या को कान प कोणाला ओजळ न कोणाला तपली दऊन पण यथ छ पाणी पाजल थोड िशळ ताजी भातभाजी हातावर टाकली या भारवा या बायानी सौ ात लबाड क याचा शटाणीसह राग उरला नाह - मो या फार ःवःतात ग याच दख भारवा याह वसर या दोघानाह या ठरा वक बाचाबाची िन हो - नाची सवयच होती - र तच होती ती - िश ाचारच होता तो मो या या यवसायामधला

थोडस हश क न या बाया तो भाकरतकडा खात िन पाणी पीत बस या झजर यापासन ज भार डो यावर वाहत आप या खडगावाहन या नगरानगरातन घरोघर भर दपारपयत हडत हडत याची कबरड बसली होती नाक नव आल होत आ ण शवट तो लाकडफाटा तोडन आणन वक तो झाल या क ाची िमळकत झाली अड च आण

या शठजी या घरासमोरच आप या माड या खडक त रामभाऊ उभ होत या मोळ वा या बाप या बाया शठजी या पढ या दार मो या या अड च आण क तीन आण दारा वषयी घासाघीस कर त असताना ती त पाहत होत या बाया शठजी या माग या दार मो या टाक यासाठ बोळात वळतो याना दस या िन या या क ाळपणा वषयी वचार रामभाऊ या मनात घोळत होत शठजी या माग या दार शठाणीची िन या बायाची ितकड गडबड चालली असताच इकड शठजी या पढ या दाराशी हातातील एक डम Ocircडम डम डमक डम डम डमक Otilde अस वाजवीत एक बवाजी आ ण या यामाग एक नद बल िन गाय अस लटाबर यऊन ठपल सार वाट अडवन तो बवा शठजी या पढ या दाराशी तळ ठोकन डम वाजवीत ओरड लागला-

Ocircगोमातला धम करा बाई अहो बाई नद बलाची पजा कराOtilde या बवा या ग यात एक पायघोळ भगवी कफनी होती वर एक िा ाची माळ

डो याला भगवा फटा रगान काळा उ चाराचा अडाणी दस यात ज मद रि िन अजागळ

समम सावरकर वा मय - खड ६ ६७

अधौ ा िनमलन कथा

पण िचता कवा वनय असा काह च न हता या या चयवर वा वनीत भीक हणन तो काह मागत होता असा कोणचाह भाव या या या ओरड यात न हता उलट या दारात तो य या या आधीच कोणीतर OcircधमOtilde घऊन आप या ःवागतास उभा न हता बर न हता तर न हता पण आता मी दाराशी ओरडत असता अजन कणी ल ह दत नाह याचा याला राग यत चाललला दसत होता तो याचना कर त न हता तर Ocirc धमाचीOtilde मागणी कर त होता नद बल आ ण गोमाता दोन दवताचा परो हत तो

Ocircकाय कणाला एक यत क नाह नद बलाची पजा नाह करायची का डम डम डमक डम डमक अहो बाई धम कराOtilde

या आरडाओरड न एकदाची घरातील दोनचार मडळ यतातशी पाहन यान धम पदशाच सगीत छडल पण तदखील कस कोणचाह िभकार िनदान एखादा अभग ोक गाण तर पाठ कर याच ौम घतो पण या नद बला या िन गोमात या भाडवलावर च रताथ चाल व याच भा य पदर असल या साधप षास तवढदखील क करावयाची आवयकता न हती याचा धम पदश शीयक व व छद-म छद तो साध ग ज सच तच एका कोण या तर सरात मनात यईल ितथ मनास यईल तो श द ताणीत वा आखड त बोलणच गाऊ लागला यातील कार साधारणत असा-

Ocirc ा ऽऽ हो बाई ा गोमाऽऽ तला कपडा कऽऽ डता ा हळदकक गो ऽऽ मा ऽऽ तला महादवाचा चा ऽऽ नद ब ऽऽल दवाचा ऽ नद रा ऽऽ जा पसा गोमाता ततीस ऽऽ कोट दवाची ची ऽऽ पसा चारा घाल ऽ हो बाई ध ऽ र ऽ म करा ऽ बा जी डम डम डम क डम डम डमक ा हो बाई नद माग ऽऽ तो पसा ऽऽ दानाचा महाद ऽऽ वाचा ऽ Otilde

तो ग गाट ऐकन शटाणीह पढ या दाराशी आली ितला पाहताच साधबवा धम पदशका या अिधकार ःवरात हणाला

Ocircमाई दार नद राजा आला महादवाला दान द ह आ ददवी गोमाता कामधन दार आली आह ित यावर दया कर चा यासाठ धम काह तर कर - काय मागतोस नद बा पाठ वर एक कपडाOtilde हातातल दाव ाथकपण बवान खचताच नद न मान हाल वली पोर हसली शटाणीह हस या िन चार आ याचा तकडा यानी गाईव न ओवाळन याला दला

रामभाऊह हसल - पण उपाहासान महादवाचा जो नद याला हण फाटकातटका कपडा पाठ झाकायला हवा यासाठ महादव माणसापाशी दान मागतो आ ण जला हा आ ददवी कामधन हणतो या गाईला हण चा यासाठ भीक घाल कामधन चा यासाठ दारोदार भटकत ा िभका याना भीकदखील ससगतपण कशी मागावी त कळत नाह

भीक मागणार एकपट मख तर भीक घालणार दसपट मख धािमक भाबडपणान सा या श दाचा अथह कळनासा होतो इतर सव यवहारात ज डोळस िन चाणा तह आधळ िन मख होतात कधी न फसणार हौसन ःवतस फसवन घतात मघा या क ाळ मोळ वा याशी स ा अड च क तीन आण दर इतक बार क घासाघीस या ा शटाणीन कली ितन घस दशी या ऐतखाऊ िभका याला नद बलाची नसती ओवाळणी हणन चार आण दऊन टाकल जी कामधन ती भीक मागल तर कशी हा स ा ित या मनात आला नाह

समम सावरकर वा मय - खड ६ ६८

अधौ ा िनमलन कथा

शटाणीन खणाव याव न ित या मलीन हळदकक आणन या गाईला लावल नद लाह लावल िन नमःकार कला इतक झाल तर तो ग लल ठ साध आपल डमक डमक वाजवीत िभकचा पा हाळ कर तच होता Ocircचारच आण दलOtilde त गोमातला परस नाह त हा नद कपडा मागतो दवा या घर त दशील या दाना या शभरपट तला परत िमळल ग बयाOtilde हणन मागतच होता िन डम वाजवन िन दाव हसडन आप या माग या िन वचन महादवा या नद दवाचीच आहत अस माणपऽ द यासाठ या नद बलाची मान हालवन याचा होकार घतच होता याची कामधन ह काड खा या कच या या ढगात त ड खपस अगणा या बाहर आल या झाडाचा फाद पाला ओरबाड अशी मागपढ वाट अडवन वावरत होती

इत यात याच वाटन नगरसःथची ( यिनिसपािलट ) मोठ मलागाड आली या गाड वर नगरा या म यान भरलला गाड वर आडवा ठवलला एक बद अवजड बब होता या जड ओ याना दवसभर वाहणारा एकच बल जपलला होता िन नगरसःथचाच भगी ितला हाक त होता म या हपयत घामट ओगळ िन अवजड ओझ उचलीत फक त बबात भर त गा यावर चढवीत उतर त तो भगीह या बलासारखाच मटाकट स आलला होता िनढळा या घामा या काबाडक ा या र ा या कल या पा या या धारा या बला या िन या भगा या डो यावर िन त डावर िनथळत हो या बारा वाज या या आत ती मलागाड कशीबशी ठकाणावर पोचवन भाकर या मध या सट त घर जातो कधी िन थोडा मोकळा होतो कधी अस या भ याला होऊन गल होत आपली गाड तो मागातन श य ितत या सावध वगान जर हाक त होता बचारा बल ह का च न करता जर ती ओढत होता तर या भ या या मलागाड या घाणीन आल या िशसार चा राग आजबाज या घरातील लोक िन मागावर ल साबणचवट ल धित त या भ यावरच काढ त होत याला अ ात ा बकत िन ितरसकार त Ocircहट जावोOtilde Ocircवाट काय अडवतो आह हा गाढवOtilde Ocircअर रामा आली ा चाडाळाची गाड Otilde Ocircअर ल जाव साला जलद घाणीन जीव नकोसा करतात ह हरामखोरOtilde अशा अपश दाचा िन धम याचा मारा जो तो या बचा या काबाडक कर त मटाकट स आल या भ यावर कर तच होता जण काय या घाणीन या दषक नाग रकाचा जीव याना नकोसा होत होता ती मलाबबातील गाडाभर घाण या भ यानच कली होती जण काय ती ा दषक नगरस यानी कललीच न हती पण ज घाण करणार तच नाग रक नाकास माल िन उपरणी लावन ती याची नगरघाण काढणा या िन नणा या भ यालाच नहमी अ यत ितटका यान ह डस फड स करतात हा कती अधम अ याय आप या हातन यह घडत असतो ह आप या बहधा यानात यत नाह भ याची गाड पाहताच आपण ज हा चटकनआप या घाणीचा राग या बचा यावर काढतो िन याची चहबाजनी हड स फड स होत - Ocircघाणीन जीव नकोसा करतो हा गाढव भर वाटन मलागाड नऊनOtilde त हा आपण यानात धराव क कोण यातर वाटन त घरोघर या म याच डब िन शवट गाड न याची या भ याला काह हौस नसत त ह वमानातन वरचवर अलगत ती मलागाड नव वली वा खालन पाताळातन तर तो ती तशी नईल आ ण वशष ह क तो गाढव तस अ यत घाणरड काम क न ती मलागाड दाख वल या वाटन तशी हाक त असता त हाला णभर तमचा जीव नकोसा करतो - हणनच त ह द डशहाण स यजन त हाला हवा तो जीव ज मभर सख पपण उपभोग शकता नगराच ःवाः य िन आरो य िनवध राह शकत

समम सावरकर वा मय - खड ६ ६९

अधौ ा िनमलन कथा

ती भ याची गाड ितकडन जो यत तो ा भीकमा या साधच त लटाबर ती वाट अडवन उभ होत भ यान दोनदातीनदा ओरडन सािगतल क Ocircत गायबल बाजला या ए बवाजीOtilde पण भीक माग या या या या या रडगा यात तो बोवा म न होता या या या गायबलालाह या भ यान हट हट क न पा हल पण या पशना नद बल िन कामधनपणाच भीकमाग पा व य आ यापासन याना सहसा कोणीह वाटत ह डस फड स कर त हसक त वा चपराक त नस यामळ आपण एक अव यच न ह तर अता य दवी जीव आहोत अशीच जण काय जाणीव असलली दसली मार ल तर हा आपला साध धनीच आपणास मार ल-बाक च लोक पजाच करणार - याच काय ऐकायच अशी सवयीन जण याना िन ित पटलली अस यामळ या भ या या हटहटला न जमानता ती गाय िन नद बल वाटतन दर हणन होईनात तो साधह ऐकना हा घोळ पडला आह तोच या भक या गाईला तो मलाचा वास यऊन ती बबा या पढ या टोकाला खटन जभन चाट लागली ितला जर हटली आ ददवी जग जननी गोमाता - तर होता तो एक पशच

िन पयान गाड थोपवन तो भगी थोडा थाबतो तोच आजबाज या घरातन वाटसरातन िन य शटाणी या त डातन एकच िध कार उठला Ocircए भगडा हाक ती गाड घाणीन जीव नकोसा कला या गाढवान - अर हाक न ती याद एकदाची यथनOtilde

भगी ओशाळला जसा काह तो कोणी चोर चोर करताना धरला जातो आह असा घाबरला यान गाड या बलाला एक चाबक हासडन गाड पढ घातली मलाबबाच पढ ल टोक चाटणार गाय मध लडबड लागली हणन ितला यान चाबका या काठ न माग ढोसली

ह पाहताच तो गलल ठ भीकमा या OcircसाधOtilde एखा ा सतानासारखा खवळन Ocircए सा या या मा या प वऽ गोमातला िशवलास मारलस त याOtilde अशा आईमाईव न िश या हसडन या साधन एक ध डा उचलन भरकन या भ याला मारला थोड चकल हणन तो भ याला लागला नाह यासाठ दसरा टोला उचलन तो साध या भ यावर फक पाहत आह त च सारा कार पाहन खवळलल रामभाऊ माड व न ओरडल Ocircहा यानात धर ए िभकार या जर या भ याला मारलस तर - थाब आलोच मी खालीOtilde अस ओरडत रामभाऊ माग या पायी जना धडधड उतरल आ ण वाटशी आल

Ocircटाक तो दगड खाली वाटतन दर हो िभकार या ऐतखाऊ तो बचारा भगी काबाडक क न आप या िनढळा या घामावर पोट भरतो ती आपली गाड हाक त असता याची वाट अड वलीस िन उलट यालाच िश ा दतोस मारतोसOtilde रामभाऊ गरजल

Ocircमग माझी प वऽ गोमाता यान वटाळली ितला ढोसल त नाह का दसल त हालाOtilde िभकारडा साध दटाव लागला Ocircगाईला तो िशवला ती मला िशवली मलाह वटाळ झाला ह कस पाहात नाह त ह Otilde

Ocircतवढच पाहात नाह मी तर मघापासन मी हह पाहत आह क तझी ह प वऽ गोमाता आपण होऊन मो या आवड न तो मलाबब चाट त होती मग त हा नाह का ती बाटली आ ण या भ याचा वटाळ तला झाला हणन ज हणतोस ना याच अस क जर कोणी िशवल हणन वटाळ होत असल तर काबाडक ावर ःवतच पोट भरणारा िन अ यत

समम सावरकर वा मय - खड ६ ७०

अधौ ा िनमलन कथा

कळसवाण काम तच आप या वा याला घऊन समाजाची घाण ःव छ क न समाजा या आरो याची साधना करणारा हा भगीच त यासार या ऐतखाऊ साध याप ा अिधक प वऽ आह या या िशव यान वटाळ होत नाह होतच असल तर त यासार या ऐतखाऊलाच जो िशवतो याला वटाळ होतोOtilde

Ocircमी ऐतखाऊ काय मी दवसभर आम या ा नद बलाच दशन लोकाना घड व याच क कर त नाह क काय आज तीन प या आमचा धदा आ ह ह कर त आहोOtilde

Ocircतर मग तच एक ऐतखाऊ नसन त या तीन प या ऐतखाऊ आहत हणाय या समाजाच कोणतह उपय काम न करता दारोदार भीक मागत फरायच ाला का बाबा धदा हणतात क हणतात भीक मागण हाह एक धदाच आह अशी त हा भीकमा या ल ावधी लोकाची सोियःकर समज असत ह खर याचा दोष जतका तम यावर आह िततकाच त हासार या ऐतखाऊना पोस यातच धम घडतो अस मखपणान समजणा या ा आ हा भीक घालणा या लोकाचाह आह हह खर पण हणनच आता यापढ अशा ऐतखाऊना भीक घालण धम नसन अधम आह अस लोकाना िशकवण आ हास भाग आह हह खरचOtilde

ग याला त हणण त काळ पटल तो होकार भ लागला Ocircअगद खर आह बर भाऊच हणण मी मघाच ताईला हणालो क दऊ नकोस चार आण टचकन ा ऐतखाऊला हणन या बचा या क ाळ भ या या डो यात दगड घाल याप ा या आळशी िभकार या या डो यात दगड घालायला हवा बर का ताईOtilde शटाणीला गपन बजावल

Ocircदगडच नको काह घालायला याची खोड मोडायची हणज याना कोणी भीक घाल नय हणज झाल भीक िमळत आयती हणनच त भीक माग यालाच धदा हणतात आपण ती भीक अशा नद बल घऊन िमरवत राहणा याना न घातली क बसतोच याचा िभकचा हा धदाOtilde रामभाऊन शटाणीकड पा हल

शटाणीताई आपली बाज साव लाग या Ocircअहो भाऊ पण या नद बलान िन ा गोमातन काय कल आह पाप ा िभका यावर काह मी दया कली नाह तर या नद बलाव न िन गाईव न ओवाळन टाकली ती पावली त तर दवत आह नाOtilde

Ocircपशला दवत हणणह पापच पण जर हणायचच ना तर ा भ या या गाड चा हा बलच ा नद बलाप ा अिधक प य दयाह िन दवलसी हटला पा हज बर ताई हा भगीबल पाहा बर समाजाच काबाडक कती करतो आह ह घाणीच जवापाड बोज सकाळपासन स याकाळपयत तो वाहात असतो याला एक सोडन चार प या चारा घाला या चा यावर समाजाच कवढ हत साधता यईल पण ा िभकार या साधन समाजा या क ावर ःवतसच ऐतखाऊ बन वल नाह तर ा या या बलालाह Ocircनद Otilde िन गाईला Ocircआ ददवीOtilde बनवन ऐतखाऊ क न सोडल आह समाजाच शती गाड भाड अस कोणतह उपयोगी काम न करणारा हा बलह िभका यान ऐतखाऊ क न सोडला हा माणस बल िन तो ाचा नद बल दोघा याह ौमाना समाज अतरतो ा भाबडपणापायी एक रकामटकडा ऐद बल दोघाना समाजाला हणजच तम या- आम या-सार याना यथ पोसाव लागत याप ा ा नद बलाला जपावा

समम सावरकर वा मय - खड ६ ७१

अधौ ा िनमलन कथा

नागराला िन ा माणसबलाला धरावा समाजा या वठ ला हच यो य न ह काय तोच खरा धमOtilde

Ocircआ ण ा गाईच तर काय अहो भाऊOtilde ग या हसला Ocircमी दोन दवस धमशाळपाशी पाहतो आह क हा बवा ितला नावाचा चारा घालतो ितच दध काह पतो िन काह वकतो दस या या पशाच गवत िन दध पतो हाOtilde ग या खो खो हसला

Ocircखर काय र साधबवाOtilde शटाणी पण थो या ितरःकारान हसलीOtilde इश मला ह माह त असत तर मी पावली तर काय पण गवताची काड दखील घातली नसती ाला पण नद पजावा हा धम -Otilde

Ocirc ा धमछापानच डो याला अधर यत ताई आप या नाह तर या मोळ वा या बाया या चार आण मोळ या थापाना कस डोळसपणान पर न पा हलत या मोळ वा या बायानी जर त हाला सािगतल असत - Ocircबाई ा सो या या मो या आहत त हा ाना चार आण दशील तर दवा या घर सो या या मो या िमळतील तर त ह हसला असतात याना हणाला असता ा मो या एव या सो या या आहत तर त का दारोदार चार आ यावार वक त फरतसOtilde पण हा ल चा ज हा हणाला Ocircबल नद दव आह ह गाय कामधन आहOtilde त हा त ह याला काह हासडल नाह त क Ocircजर ह कामधनच त या घर त पाळतोस तर त दारोदार भीक का मागतोस गाईला नद ला चारा घालण हा धम आह तर त आप या दहास क ीव चार पस िमळव िन यातन या गाई-नद ला पोसन ःवतच या धमाच प य का जोड त नाह सOtilde पण तो काह वचार त हाला सचला नाह कारण गाईला चारा ावा नद ला पजाव हा धम आह ह पो यातन त ह ऐकलल मोळ वा याना दान ाव मागतील या दरान मो या या या हा धम आह अस पोथीन िशक वल नाह ताई आता यापढ तर मोळ घताना जस डोळ उघडन वःत पारखन घता तसाच धम पण पारखन यावा नाह तर आधळपणान कलला धमच असा अधम होतो कोण याह िभका याला पारख यावाचन OcircधमOtilde करण ह पाप आह तच दान काबाडक क न समाजाची काम करतात दस यान िमळवाव िन यानी खाव अस आळशी ऐतखाऊ नाह त अशानाच ज दण त दान ाव पोटचा मलगा जर न िमळवता घरबशा झाला तर यालाह आपण सागतो क धदा कर तर जवायला िमळल पण नसती एक कफनी कवा िा माळा कवा टाळ वकत घ यापरत तवढ भाडवल ह ल च लोक खचतात आ ण या भाडवलावर ज मभर OcircसाधOtilde OcircबवाOtilde बनन समाजाचा पसा उकळन च रताथ चाल वतात त आळशी ल च ऐतखाऊ बनतात समाज याना पोस यात या मानान द रि बनतो दो ह पाप अशा आध या दानान आपणा ःवतस न कळत लागतात यनात यन दहा ल िभकार आप या समाजाच धनर अस गोिचडासारख आज शो षत आहतOtilde

Ocircभाऊ आता प हा कोणीह असा नद बल वा मरतकड गाय घऊन लोका या धमभावनवर धदा कर त ित या नाव िमळाल या पशावर ःवतच पोट भर त िन ितच दध ःवतच ग ट क न गलल ठ बनत फरणारा भ द मा या दाराशी आला ना तर बघा मी याला एक दमड तर दतो का त ए ताई तला गाईला धमच करायचा ना तर एक छान गाय ःवतच पाळ नद दव हणशील तर शतीत राबणारा बलच खरा नद कारण या या क ान नागर-ओखर

समम सावरकर वा मय - खड ६ ७२

अधौ ा िनमलन कथा

क न जो धा य उग वतो िन घर दार सग याना जो आनद वतो तोच खरा नद याला शताव न थकन जाताच हरवीचार गवताची पढ सोडत जा- या शतक याना चवली पावली या नाव दत जाOtilde ग या धम पदशक बनला

Ocircआ ण या घर पाळल या गाईच दध एकदोन िनधन पण स छ ल व ा याना यायला दत जा हव तर कवा गाईची वीण िन समाजाला य उपयोगी अस गण वाढ वणा या या गोर ण सःथा असतील यातील गाई या ख लाराना त दान दत जा हव तरOtilde

Ocircपण ऐकलत का ताई गाय िन बल पश आहत - समाजाला उपय पश आहत - हणन याचा समाजाला उपयोग होईल अशा प तीच दान दल तरच प य ह ी धरा क मग तमच दान आपोआप डोळस होईल िन या पशची उपय ता वाढल यवहारचतराना ब होईल पण गायबल ा ःवयमवच दवता आहत असा धमछाप डो यावर मा न ठवलात क तम या दानब च डोळ फटन हा असा अधळा धम तम याकडन अधम घडवीत गलाच हणन समजा

Ocircआ ण ग या नद बलवाल ह अस आल हणजच न ह तर कोणीह िभकार दाराशी आला क यालाह हच सागत जा क समाजाला उपयोगी असा काह तर उपाजक क त करतोस क नाह त आधी बोल काम कर िन पोट भर काम नसल तर मी तला झपल त दतो त काम दण एवढच खर दान कामाच ितम य याला दयन यो य वाटल तर थोड अिधक ा पण ऐतखाऊ िभका याला नसती कफनी वा िा घालतो वा शख फकतो हणन दमड ची भीक घाल नकाOtilde

इत यात रामभाऊना घरात कोणी हाक मारली Ocircआलो अOtilde अस हणन त लगबग घरात िनघन गल त दसनास झाल अस पाहताच तो नद बलवाला तावातावान हणाला Ocircतो मलागाड वरचा एक भगी तर बामन सवाई भगी दसतो दतस ना एखादा कपडा नद राजाची पाठ झाकायला Ocirc डम डम डमक डम डम डमक - याच िभकच डम प हा वाज लागल

Ocircचल चालता हो इथनOtilde दडम गपा ओरडला ताई हणाली Ocircग या भाडतोस कशाला फार तर दऊ नय याला काह त जा अ बाबा

आता पावली दली न तलाOtilde ताई अजन बोटचपी आह अस तकन या साधन आप या ऽा याच शवटच अ सोडल

भाब या लोकापढ ऽागा कला क अिधक दान हटकन िमळत िनदान दलल कोणी परत घत नाह हा ा िभ क याचा नहमीचा बहधा अचक अनभव असतो Ocircघ ताई घ तझी ह पावली पण घ परत दव बघन घईल ा त या पोराला गोमाता नद राजा महादव-Otilde

तोच यान फकलली ती पावली पटकन उचलन ग यान अबाळ वबाळ अवसानान या यावर चालन जाऊन दटावल Ocircचल होतोस क नाह यथन चालता होतोस क नाह Otilde

याबरोबर तो नद बलवाला एकदम दबला आ ण नद च दाव ओढन दहा पावल चपचाप माग हटला पण तथन प हा एकदा गयावया कर त Ocircमाझी पावली तर द र दादा ती परतOtilde हणन यान हात पसरला पण ग याचा तो Ocircचालता होOtilde प हा गडगडताच प हा चपचाप पढ

समम सावरकर वा मय - खड ६ ७३

अधौ ा िनमलन कथा

चालता झाला ग या पण काह गडबड कर त घरात परतलला ज हा या साधजीना दसला त हा एकदा यानी ःवत या मनासमोर तर ःवतची पत राख यासाठ झाल या अपमानाचा सड उगवला - ओठात या ओठातच या ग याला एक िशवी हसडन Ocircहा एक ितसरा भगी दसतो ा आळ त भ याचच बट राहातातस दसतात सगळOtilde

ितथच ती आळ सपली होती आ ण ग या या माग या दाराशी जाणारा बोळ लागला होता ग याच मागच दार या बोळातच उघडत ह क पनाच नस यान नवी वाट हणन साध याचा नद िन ती कामधन अस त सार लटाबर या बोळात घसल इत यात या दारातन या मोळ वा या बाया हातात मो या या स या घऊन याना िमळाल या या या काबाडक ा या या अड च अड च आ या या ा ीत कती मीठ-िमरती-तल वकत यायच त बत योजीत ितकडन यत हो या या याला भट या या न या िग हाइकाना पाहताच साधच डम प हा वाज लागल-

Ocircडम डम डमक डम डम डम डमक Ocircगोमाता कामधन ा ऽवा हो चारा पसा ावा ऽ हो काह दान नद ऽ ऽ राजाला

घाला ऽ ऽ हो प ऽसा प ऽ ऽ जा ऽ हो नद रा ऽ जा डम डम डमक डम डम डमक Otilde

साधची चपटपजर सरावर चाल झाली या मोळ वा या बायानी नद ला नमःकार कला गाय तर अगद च आडवी आली साध हात पस न पस न Ocircध ऽ र ऽ म गायी ऽ ला गायी ऽ ला Otilde हणन प छा परव लागला गायी या नाव या बायाना नाह च हणवना या आपसात कजबजन एक दोन पस काढन आता या यापढ फकणार तोच-

Ocircए बायानो थाबा दमड स ा दऊ नका या ल चा िभकार यालाOtilde असा दरडावणारा आवाज आला

ग याचाच तो आवाज पण ह याद बोलत आह कठन अस ग धळन या साधन बोळा या त डाकड वळन पा हल तो ग या ितथ नाह पढ पा हल तो ग या या या माग या दारातन खवळन बाहर पडताना दसलाच या भयभीत साधजीना

Ocircबायानो दऊ नका काह एक ा अस या भ द िभका याला हा माणस बल िन हा याचा नद बल दोघह ऐतखाऊ आहत ऐतखाऊ आ ण त ह कठ रानावनात ौमन ती लाकड त डलीत फोडलीत पाहाटसच भार बाधन ख यातन नगरात अनवाणी यऊन तो बोजा मा या ह दवस यईतो डो यावर वाहन दारादोर भटक यात त हा कठ अड च आण पदरात पडतात त तम या िनढळा या घामाच पस हा ऐतखाऊ आता आयत उपटणार दऊ दणार नाह मी त याला या अड च आ यात तम या घर या मलालकराना मीठ िमरची तल त त ह काय नणार ए साध अर त याना या पशवर OcircदयाधरमOtilde करायाला सागतोस पण या या लकराची दया तला नको का यायला आप या मलालकरा या त डचा घास हसडन बायानो कशाला दत होतात त ह याला पस ग यान कळवळन वचारल

Ocircगोमात या पायाचा अगारा दत होता साध आ हालाOtilde

समम सावरकर वा मय - खड ६ ७४

अधौ ा िनमलन कथा

Ocircसाध भ द आह तो भ द पश या पाया या अगारा माणसाना वकतो बायानो तम या घर शतीच बल िन गायी गरढोर असतीलच ना मग या क ाळ गराढोराचा अगारा आप या माथी लावीत जा जर काह लवायचाच तर कारण त पश तम या कामास तर यतात ह पाहा ा ऐतखाऊ साधला मघा मा या आईन चार आण दल होत दान हणन त कपाऽी दान मी दऊ दल नाह स पाऽी ाव हणन जा ह या त चार आण तमची ती मललकर ित तमची ती गरढोर दानाला खर स पाऽ या हOtilde

Ocircनग नग आ हासनी त दादाOtilde या बाया अगद कळवळन हणा या Ocircतझ पस आ ह कशापायी घणार काबाडक क न खातो दादा आ ह दोन घास अध या पाग या थो याच आहोत आ हासन कशा हव दानOtilde

Ocircए साध ऐकलस का दसत आह का ह तला बघ ा का ाळ बायाची थोर दय अर त या या यात ख या साध ा मोळ वा या आहत िन त िन वळ भ द आता तर सोडन द हा ऐतखाऊपणा आ ण ह अगारा वकण अर जर कोणा या पायाचा अगारा लावायचाच ना तर या त या ऐद पश या पायाचा अगारा ा बायामाणसाना लाव याप ा ा काबाडक क न समाजा या काह तर उपयोगी पडणार काम क न यावर पोट भरणा या या भ या या ा मोळ वा या या शतकरणी कामकरणी या पायाचा अगारा तलाच लावावयास हवा समाज जो अजन जीव ध न आह तो ा याच काबाडक ावर होय त यासारख माणसबल िन ह पशबल िन ह पशपजा िन ह अगार िन ह ऐतखाऊ साधता िन ह तझ नद बल ह समाजा या भाबडपणाची मलागाड आह - या भ या या मलागाड हन ितरःकाय टाकाऊ कारण या भ या या मलागाड च शताना तर खत होत - पण ा भाबडपणा या मलागाड न ब शाची रोगराईची काय ती जकड ितकड फलावत उपयोग असा काह नाह बायानो दान हणन नाह पण तम या लकराना खाऊ हणन फटा यासाठ मी त दतो ह चार आण बर ओशाळ नका या त अOtilde

ग यान बळ बळ ती पावली मोळ वाली या हाती टाकली या िभका या या तावड तन सटन या बाया बोळाबाहर पडतो ग या ितथ उभा रा हला तो बाबा या बोळा या दस या त डाकड जात आह अस पा हल त हाच काय तो ग या घरात परतला

ग या दसनासा होताच या साध या पोटात साचलला ग यावरचा सारा राग एकदम वर उसळला आ ण याचा वचपा या एकाच वःतवर या िभकार याला काढता य यासारखा होता या वःतवर हणजच या या नद बलावर यान हातातील काठ चा एक र टा असा बळान हाणला क तो बचारा बल धम पढ पळाला आ ण लगच माग वळन गवतकाड वचन खात रगाळत चालणा या या बचा या गाई या नाकावरच यान दसरा र टा हाणला क गाईला दवता न मानता कवळ एक उपय पश हणनच काय त मानणा या मनयाचह दय या िनकारण बरतन कळवळन याव या नद ला दव आ ण गाईला दवी हणन लोकानी पोसाव अस ढ ग तो लोकाना िशकवी यानाच तो भ द ःवत पशइत या दखील दयन वागवीत न हता अस ह नद बल काह तर दहा हजार आ ण ऐतखाऊ िा टाळकट भ द दहा लाख गावग ना भटकत आहत समाज जर ग यासारखा होईल तर अशा दहा लाख ऐतखाऊना

समम सावरकर वा मय - खड ६ ७५

अधौ ा िनमलन कथा

काम क न पोट भरण भाग पडल भ दपणाचा िन भाबडपणाचा रोग लगसारखाच समाजाला पोखर त आह

समम सावरकर वा मय - खड ६ ७६

अधौ ा िनमलन कथा

१९ चातमाःय

(रागोळ ची करड घऊन रखमाबाई यतात आ ण Ocircवनवासी राम माझा सागा कणी पा हला Otilde ह गाण गणगणत गोप रागोळ न काढ त बसतात इत यात सकताई लीला शािलनी मािलनी सीता भती या यतात यास रखमाबाई ःवागिततात)

रखमाबाई - या सकताई लीला - या अशा कणी इथ बसा कणी इथ बसा या (प हा गोप काढ लागतात)

सकताई- ह काय चालल आह रखमामावशी रखमाबाई - अग या चातमाःयात मी कनी गोप ाच ोत धरल बर अग पण ती

कमला नाह आली ती कठ तम याबरोबर आज कती बातर आह ग ती आली क कठ मल त हदसघटन का कायस आह न त काढलच ितन

सकताई - मग यात हो वाईट त काय आह रखमामावशी ती जर वयान लहान असली न तम याहन तर ितच वचार कती पो असतात तमच हो वय रखमामावशी आता

रखमाबाई - आमच काय बाई दहा गल िन पाच रा हल (बोट मोजन) बघ तीन िसहःथ मला अगद चागल आठवतात मग तच पाहा आपली आता माझ वय काय असल त

सकताई - आता मला जर ितशी उलटली तर त ह साठ या जवळ असणारच मावशी अहो आलीच वाटत ती कमला हाक मारत आह ओ - या या दार लोटलल आह हो नसत उघडा या आत (कमला यताच) या िश क ण बाई बसा अशा

कमला - काय रखमामावाशी कस काय आह ह काय करता आहा रखमाबाई - अग ह गोप काढत आह मी चातमाःयात गोप ाच ोत फार प वऽ १०८

गोप यह रागोळ न काढावी मग याची पजा करावी ःवत सोव यान सपाक क न प वा नाच पान वाढन गो यात जाव गाईला हळदकक लावन फलाची माळ घालन सोव यान आप या हाती गोमास घालावा आ ण मग जवाव अशी १०८ गोप - अग हणज गाई या खराची ह अशी िचऽ -चार म हन काढली न हणज गोलोक नावाचा ःवग १०८ वष जवाला भोगायला िमळतो हो पण ोत सपताच दहा तर भट-जवायला बोलावन यकाला एकक सो याच गोप दल पा हज हो - नाह तर नाह ःवग िमळणार अग कमळ तला काह ोत नको का धरायला आता िश क ण झालीस हणन काय झाल अग दवाची सवा काह करावी काह धम आचरावा त पण ह गोप ाचच ोत धर पाह

कमला - पण यह गायीसार या एका पश या खराची १०८ िचऽ काढ यान आ ण भटाना सो याची गोप द यान दवाची सवा ती काय साधणार धम तो काय घडणार धम हणज परोपकार परोपकार प यच त हा ा लोक काह य असा परोपकार घडल अस ोत करण बर तस एक ोत मी धरल तर यात नाह का दवाची सवा घडत

रखमामावशी- लागलीस पाचकळपणा करायला अग गायीची सवा तीच दवाची सवा भाव ठवावा ितथ दव आहच पोथीतच आह हो ह सार

समम सावरकर वा मय - खड ६ ७७

अधौ ा िनमलन कथा

कमला - होय ना मग जर पशत भाव ठवला तर दव पावतो तर आप या ा हदरा ा या भावाब हणीची माणसासार या माणसाची सवा दवा याच नाव कली तर काय तो पावणार नाह नराची सवा तीच नारायणाची सवा हस ा पोथीच सागत

सकताई - ह अगद खर हो कमलाताई मी तस ोत धरत या ल दवाप ा तोच खरा परोपकार ती दशसवा कोणच ध

कमला - अस बघा सकताई एका बहारा या भकपात अनाथ अशी हदची तीन हजार बाळ िमशनर मौलवीनी नली बाटवली याच आईबाप याना मकल इतकच न ह तर ह तीन हजार वश पढ ल पढ पासन हदच क टर शऽ होणार आप या हदरा ाच स याबळ अशा यह या धडगसापायी कोट कोट नी घटत असता हदधमाच खर ोत हणज लाख लाख दवा या गवताच भार दवा या नाव बाधीत बसण नसन अशी एकक अनाथ हद बालबािलका वाच वण हच होय पण यासाठ हदसभन काढल या अनाथालयाना भीकदखील कोणी घालीत नाह आ ह दखील द रि अशा हद अनाथालयास पस कठन दणार पण आपल शर र तर हदसघटना या अशा प वऽ कायासाठ क वण आप या हातच आह हह तपच आह अशा हतन आ ह दहा पाच म ऽणीनी अस ोत धरल आह क यह आम या यथील हदसभ या अनाथालयात दोन तास जाऊन तथील लकराना अगजणीन आघोळन जववन याच कपड घर या साबणान धऊन पर टघड सारख च क क न ठवायच आ ण दर र ववार याना हद वीर प षा या सो या कथा सागाय या व ानाच चम कार खळ व वमानयऽ विन प याची खळणी दऊन समजन सागायच झाडझड क न मळदखील आ ह च काढतो

रखमाबाई - इश कठली मली ती बनवारशी पोरट ना जात ना पात याचा मळ काढायचा िन गदळ कपड धवायच भिगणी आहात का धो बणी

सकताई - अस का हणता रखमामावशी अहो आपण आप या घर या लकरा या मळान लडबडलली िचरगट नाह का धत कटबात या लकराचा मळ काय सो याचा असतो हदरा हह आपल एक मोठ कटबच आह हो मी तर असच हदसघटनाच काह सवाोत धरणार या अनाथालयासाठ सागा ना कमलाताई मी काय क

कमला - त ह अहो खरच त हाला फ कड िशवणकाम यत नाह का बःस तर त ह अस करा क चातमाःयात िनदान शभर झबली िन सदर या अनाथालयास धमाथ िशवन ा फकट त साहा य या सःथची कवढ तर िचता दर कर ल

सकताई - हो हो पण बाई कापड कठल वकत आण मी इतक रखमाबाई - मी दत बर तला कापड या मा या १०८ गोप ामाग १०८ मला या

झब यासद याच कापड मी दईन हो धमाथ मग तर पावल ना मलास ा तो तझा हदसघटन - दव अग हसता काय अशा हदसघटना हाह एक दवच आह बर गणपती हणज गणाचा पती सघटनाचा दव अग आ हाला कळत का नाह ह पण आ ह आपली जनी माणस तम या न या क पना आ हाला आम या ज या भाषतच सािगत या हणज लवकर पटतात हो मीह आपली १०८ गोप पजीनच पण अनाथालयातील १०८ लकराना कापड पण धमाथ

समम सावरकर वा मय - खड ६ ७८

अधौ ा िनमलन कथा

द यावाचन ोताची सागता झाली अस मानणार नाह बर हणज जन ोत पण झाल िन नवह झाल काय कमला

कमला - आभार आहत हो मावशी तमच त हा वड लधा या माणसानी आ हाला इतका आशीवाद िन सहकाय दल तर पर आह बर लीला शािलनी मािलनी त ह सा या जणीनी काणकोणची ोत या चातमाःयात धरली आहत

लीला - आ ह दहा जणानी यक ल ल वातीच ोत धरल आह यह शभर दोनश वातीचा काकडा सकाळ दवघरात वा दवळात जाळायचा अशी लाखोली यक न जाळली क दहा भट बोलावन याना दहा सो या या वाती ाय या (सग या हसतात)

कमला- भटा या घर सो या या वाती जाळतात होय लील पव वजच गसच रॉकलच दव नसत क हा घर दवळ पण यातन वातीच लावीत त हा या काळ लाख वाती फकट जात नसत घर दवळ याचा उपयोग होई पण आता जकड ितकड रॉकलच कद ल गस िन वजच दव झगझगाटत आहत आता या झगझगाटात लाख वातीपायी त हा दहा-पाच जणीच ज मणभर तर तप नसत जाळन टाकायच यात काय अथ आह बर प हा वाती पटवाय या या हण सकाळ उजाड यावर पटवाय या कती यथ क हणन हणत त ह त मणभर तप अस उगीच जाळन टाक याप ा या अनाथालयातील लकरा या त ड घाला नस या कापसा या वाती पटवन पडल या उजडात आप या रा ातील दाःय दा रिय दकाळ ददशा याचा अधरच काय तो दसतो पण आप या हदरा ा या या लकरा या जीवनाची वझती वात जर तव वली ना तरच तो अधर घाल वणारा खरा उजड आप या घर पडल

सकताई - आ ण ाणदानाच तच क य दवालाह जाःत आवडल अग मा या मलीन मलालकरा या त ड पडणार तप जर चलीत उगीच ओतन दल तर मी ित यावर रागावन का सादन तसच दवा या लकरा या त ड पडणार ह मणोगणती तप अस नसत जाळन टाक यान दव उलट रागावतच असला पा हज याप ा त मणमण तप दवा याच नाव या अनाथ लकरास पोस यासाठ खाऊ घातल तर यातच खरा परोपकार घडल इहलोक य लाभ परलोक प य

शािलनी - मी कनी चातमाःयात कळ या पानावर जवायच ोत धरल आह चार म हन कळा या पानावर जवायच िन मग भटाना जवायला घालन ऐकक चाद च कळ च लहानमोठ पान दान ायच

मािलनी - मी कनी भड ोत धरल आह या चातमाःयात भ याची भाजी खायची नाह आ ण शवट भटाला बोलावन एक चाद ची भड दान ायची आम या गोपाळ भटजीनी सािगतल आह क इथ अशी चाद ची भड दान दली क म यावर ःवगात सो या या भ या िमळतात हो जवाला (सग याजणी प हा हसतात) हसता ग काय सार या

रखमाबाई - अग हस नको तर काय क मला हातार लादखील ह भटाची ल चिगर पसत नाह बर पडत कोण ग हा गोपाळभटजी तो का वा ग वा लोकाची घर म यान बाधायचा याचा एक धदा आहच घर गाई हशी बाळगन दध गावभर वकतोच अग परवा

समम सावरकर वा मय - खड ६ ७९

अधौ ा िनमलन कथा

मी मनःमतीत ऐकल क जो ा ण दध वकतो तो त काल पितत होतो हणन याचा मलगा पोिलसखा यात मोठा कारकन आहच तीन मजली नव घर यान अिलकडच बाधल आह ितकड ती आप या हदची शकडो लकर भकन मरताहत िमशनर मसलमान याना बाटवन हद रा ाच क टर शऽ बन वताहत िन आ ह इकड मणमण तप आगीत जाळतच आहोत िन अशा पसवा या धदवाईक भटाना चाद ची कळ ची पान िन सो या या भ या धम हणन दान दत आहोत हा कसला मला धम - अधम आह हा कमला तझ हणण अगद खर आह ह भट मोठ ल च आहत दवा या नाव भाब या लोकाना मनास यतील तशा थापा मा न ःवतची तबड भरत आहत

कमला - पण रखमामावशी मी हणत क ाचा सारा दोष भटावरच टाकणह अ यायाच होईल आज या भटा या बायाह तीच ोत क न दस याना तशीच दान दतात भट तर आपलच भाऊबद यानाह सधाराव तर तह सधारतील खरा दोष आप या सग या या भाबडपणाचा आह भट बळबळ लाठ घऊन काह आप या घर यत नाह आ ह च यास बोलावतो भट आला नाह तर जवतदखील नाह मग आ ह दऊ िततक दान तो नतो त हा मळ दोष आप या भाबडपणाचा आपण आप या ववकान पोथीत खोट काय खर काय त ठरवाव बर सीताबाई त ह कोणच ोत कलत

सीताबाई - मी काय बाई ोत धरणार घर मलाना गोडधोड दखील िमळत नाह मधकर दखील मागावी लागत बचा याना हणन मी आप या वडाभोवती ल द णा तव या ग या वष घात या या चातमाःयात गोमास कानव याच ोत धरल आह दर सोमवार नऊ गळाच कानवल करत पक आठ कानवल गाईला घालत िन एक तवढा साद हणन मलाना दत मी ःवत उपास करत अस सोळा सोमवार करायच

सकताई - इश हा तर िन वळ आचरटपणा नाह का अहो घर मलाना गोडधोड िमळत नाह हणन एक कड हणता आ ण गळाच नऊ कानवल क न गाईसार या एका पशला आठ चारता िन मला या त ड एक घालता अहो मलामाणसाना दध दत हणन जी गाय हवी ितला मलामाणसाना उपाशी ठवन तपाशी जववायच काय पशची जोपासना करायची तर पशसारखी करा पशला हरव गवत पढ भर आणन घाला पा हज तर ओखटवाणी घाला आ ण कानवल मलाना ा गो यातला पश दव आह तर तमची पोटची लकर काय भत आहत माणसाहन पश ौ आह ह सागणार ोत दवाच नसन द याच आह द याच

लीला - तसच त या या वडा या भोवती ल वळा गरगर फरायच ोतदखील भाबडटपणाच नाह का यात परोपकार असा ग कोणचा कलास

रखमाबाई - त ह सग याजणी कमल या प टिश यणी झा यातस दसत मला खरच बर ितच ज हणण क अशीच ोत करावी क यात या लोक य परोपकाराच काह क य रा ाची काह सवा घडल त अगद बरोबर आह हो अमक भाजी खायची नाह कळ या पानावर जवायच उगीच लाख वळा गरगर फरायच असा यथ दहदड कर याप ा दहदडाच तपह घडाव आ ण रा ाची य सवा या लोक काह तर य परोपकार करावा अस मी एक ोत त हाला सागत अ त ह िनधन अस यात तर दखील पकळ दान

समम सावरकर वा मय - खड ६ ८०

अधौ ा िनमलन कथा

द याच प य त हाला कस जोडता यईल बघा अ मा या अगणास लागन माझी ह कवढ तर मोकळ जागा आह तीत नसत रान उगवत तर त ह दहावीस जणी यह इथ यऊन ःवहःतान खणन प न या चातमाःयात वागी अळ िमर या कोिथबीर भती शाक भाजी लावा या अनाथालयास चारसहा म हन परल इत या भा या आपण ःवत या महनतीन परव या

कमला - ठ क ठ क दवाच भार बाधीत भटक याप ा वा वाती कर त वा ह अशी गाई या खराची िचऽ काढ त वा झाडाभोवती लाख वळा गरगर फ या घालीत राह याप ा असा आप या धमबाधवा या या हदरा ा या सवत दह झजवावा हच उ म जर दव झाडपश या सवन सतोषत असल तर तो नरा या सवन अिधक सतोषत असला पा हज आ ण या या ोतानी पारलौ कक फळ िमळत असतील तीह िमळत असलीच पा हजत आता बघा अ रखमाबाई या अनाथ शभर लकराना कापड दतील सकताई याची झबली िन सदर िशवन दतील त ह मणभर तप ाल ा सग याजणी िमळन चार म ह या या भा या परवतील हणज आपण या एका अनाथालयाचा कवढा खच भागव बर - हदधमाची रा ाची कवढ सवा िन कवढा परोपकार क शक बर मग घताना ह सगळ ोत

सा या जणी अगद आ ह सग यानी ह च ोत या चातमाःयात करायचा सक प हा आताच कला बर त ह जा नी या अनाथालया या सचालकाना ा ह वचन इत या धमाथ साहा याच

कमला - याना कतीतर आनद होईल याची कवढ िचता दरावल ह ऐकन जाऊ या आपण सा याजणीच ितकड चला (जातात)

११० ताबताची गो

आप याला ताबताची गो माह त आह काय त ह ितवष मसलमानाचा ताबताचा सण पाहाताच असता लाखो मसलमान यात जर खप नाचताबागडताना दसतात तर तो सण आनदाचा नसन याच मळ एका अ यत दयिावक शोककथत आह मसलमानी धमसःथापक ज महमद पगबर या या य नातवा या झाल या बर क लीची ती वा षक ःमती आह

पण अशी एखाद क णरसान थबथबलली गो नसती क पननच कोणी रिचत तर ितन भावना खळबळन सोड याच अस या ह जर खर असल तर ह ित यापासन िशक यासार या या काह मह वा या गो ी आहत याचा प रणाम वाचकावर हावा िततका सहजच झाला नसता कारण मन हणत Ocircऊ ह नसती क पकथा आह अस काह खरोखर थोडच घडल आह य ा या यवहारात अशा भाकडकथाचा तो काय उपदश यायचा ःव नात तीन फटा या खोलीत तीन हजार िशपाई िशरलल दसतात बछा यावर असता ःवतला डोहात फकलल दसत पण हणन जाग होताच या डोहात आपण पडलो आहोत असच समजन

समम सावरकर वा मय - खड ६ ८१

अधौ ा िनमलन कथा

तर यासाठ कोणी पोह लागतो थोडाच ःव नातला चटका सवःवी ःव नापरताच क पत गो ीचा चटका म यत मनोरजनापरताचOtilde

यासाठ यवहारात घ यासारखा उपदश मनावर प का ठस व या या कामी नस या भावना खळबळन सोडणा या अर बयन नाइटसार या क पत कथाचा जर थोडाबहत उपयोग होतो तर या याहन कती तर पट न इितहासात जशा या घटना खरोखरच घडल या असतात याची पकड भावनवर न ह तर ब वरह अिधक प कपणी बसत कोणतह स य मनावर बबवावयाच झाल तर त मलतच ब हशी अस य असल या क पत कादबर प ा िततकच भावनो पक असताह अ र िन अ र स य असणा या ऐितहािसक घटननच अिधक प रणामकारकपण बब वल जाऊ शकत

ह ताबताची गो ह कादबर सारखीच अ यत िच वधक असताह इितहासाइतक च स य आह

यातह िगबन सल भती अनक इमजी इितहासकारा या िन कराणशर फ या अ यासका याकड न जाता आपण ह ताबताची गो हतत ज ःटस अमीरअ लीसार या िन ावत पण स व मसलमानी लखका याच त डन ऐक हणज यायोग ती सागताना बनम ःलम लखकानी ती जाणनबजन चकलली सािगतली अशी शका आपणास वा दस यास घ याच फारस कारण उरणार नाह

महमद पगबरानी या वळ त अ यत ह न ःथतीत होत आ ण या या गावीह त पगबर - ई रदत - हणन ज हा बहतकास माह त न हत या वळ एक होतक दखणा िन मा णक मलगा पाळला होता याच नाव अ ली यास पढ महमद पगबर यानी आप या पऽा या ठायी मानल कारण पगबरास पऽ न हता पढ महमदानी आपली मलगी फाितमा ह स या त ण अ लीलाच दऊन यास आपला जावईह कल महमदावर आल या अनक सकटात अ लीन यास सोडल नाह अरबानी महमदाच

पगबर व मा य कल त हा या या वाढ या वभवासह अ लीचह मह व वाढत गल पण महमद पगबर सन ६३२ त वारल त हा या या गाद वर अ लीलाच ह क आह अस या या प ा या लोकाच मत असतानाह खिलफापदावर दस याच गहःथाची िनवड व प ान कली

यथनच या दोन प ात तमल य ास आरभ झाला अ ली या व असल या प ाच पढार पण मोअ वया नावा या बला य सनानीन ःवीका न अ लाला रणागणात हतवीय कल आ ण शवट मसलमानातील काह कटवा यानी ा मसलमानी पगबरा या अ यत व ास आ ण पऽवतमानल या जावयाची सन ६६१ त बरपणान ह या कली आ ण तीह क हा तर तो स प ष अ ली पगबराचा कतकपऽ मसलमानाचा खिलफा म य मिशद त ई राची ाथना कर त असताना मसलमानी धमशा ामाण िन न वागणा या मनयाचा दव पाठ राखा असतो यास वजयच िमळतो अशा समजती या जगातील वजया या अथ तर कती पोकळ आहत ह या घटनव न ःप होत नाह काय कराण अ ली या बाजस होत पण यश िनदान भौितक यश तर मारक या या स यास िमळाल कराणाच ाथनामऽ या

समम सावरकर वा मय - खड ६ ८२

अधौ ा िनमलन कथा

अ ली या ओठावर असताच मारक याचा सरा या या दयात घसला त कराणाच मऽ यास ा जगात तर वाचव शकल नाह त

११०१ राजपऽ हसन-हसन अ लीला महमद पगबरा या फाितमा नावा या या मलीशी याच ल न झाल होत

तीपासन हसन आ ण हसन ह दोघ पऽ झाल अ लीला वर सािगत यामाण मारकर घालन ठार मार यानतर या या ितप ान मोअ वयाच खिलफापद मा य कल परत अ ली या प ा या मत खिलफापद ह महमद पगबरा या वशातच राहाव अस अस यान आ ण अ लीच ज वर ल पऽ तच महमद पगबरा या वशाचा उरलला अकर ठव याची अ ली या प ान पराका ा चाल वली अ ली ठार मारला जाताच यानी हसनला खिलफा हणन घो षत कल पण ितकड मोअ वया हा बळ स य घऊन या यावर चालन यत आह अस कळताच याची गाळण उडाली पगबराचा हसन हा नात असला तर त दवी नात ा मानवी जगात बळ असल या स यावाचन अगद दबळ ठरल आ ण हसनला खिलफापदावर ल आपला अिधकार सोडन दऊन मोअ वयास एका वषा या आत शरण रघाव लागल दो ह प ाचा करार झाला तो इतकाच क मोअ वयानच खिलफा हाव पण या या म यनतर माऽ पगबराचा दसरा नात जो हसन याला खिलफा नमाव

अशा र तीन मोअ वया हाच शवट मसलमानी साा याचा एकमव िन अितरथ खिलफा झाला यश याला आल तो कोणी मोठा धमभी कराण िन न पाळणारा यायी सदाचार होता हणन का याला ह अितम यश यऊन तो कराण मानणा याचा म य रा या य च न ह तर धमा य ह झाला मळ च नाह य चयावत मसलमानाचा अगद िन ववादपण झालला आ ण अ यत बळ ठरलला असा जो प हला खिलफा तो हा मोअ वया कसा होता या वषयी अमीर अ लीच हणतात -

Ocirc याच िमऽ वी राखता यण कठ ण जाई कवा याच शऽ वी डोईजड होई याचा याचा वषान वा ख जरान या मोअ वयान घात कला आ ण कर वला ह या ह या या अगवळणी पडलल एक बळ ह यार होत या या स ला अडथळा क लागल अशी वाटल ती कराणातील दवी वा यवहारातील मानवी आ ा वा आचार झगा न द यास तो कमी कर त नस पण सोईःकर अस यास कराणातील आचार बा श पाळ याच स गह अस वठवन दई क यव हा कवढा दवद वलास होय क यानी य महमद पगबराचा छळ कला तच या या वशजा या पतक सप ीच िन रा याच वारस ठराव आ ण यानी मत पजाकचा प घतला तच महमदा या मत भजक मसलमानी धमाच खिलफा - धमा य - हावOtilde ( हःटर ऑफ द सारास स प ७१ िन ८२)

पण ऐ हक ीन पाहता मोअ वयाला ह यश कस आल त अगद सयकाशाइतक ःप पण दस शकत तो अ यत धाडसी राजनीितपारगत शर कारःथानी प ष होता ऐ हक रा य जक यास ज गण अवय त यात होत याच सिनक झझार असन श ा उ क असत हणन ऐ हक रा य जक या या कामी याला यश आल आ ण पगबराचा दवी वश ितकड धळ स िमळत असता मोअ वयान ःथा पलल दमाःकसच मसलमानी साा य िन

समम सावरकर वा मय - खड ६ ८३

अधौ ा िनमलन कथा

धमा य वाच त खिलफापद या या सा या मानवी वशात शभर वष अ याहतपण नादत रा हल

हसन या हातन खिलफापद िन साा य िछनावन घऊनच मोअ वया ःवःथ बसला नाह थो याच अवधीत याचा मलगा य झड या या कारवाईन हसनला वष पाजन ठार मार यात आल पगबराचा - दवदताचा तो य नात पण याला ह वाच व यासाठ महमद पगबर दवापाशी म यःथी क शकल नाह त - दवान माग अ लीला कटवा या या ख जरास मा दल तसच आता या स हसनलाह वषा या प यास प याआधी एकवार दखील सावध न करता द ा या घातास बळ पड दल

राहता रा हला महमदचा दसरा नात हसन खिलफा मोअ वयान पव करार कला होता क या या माग खिलफापदावर िन साा यपदावर हसनला ःथा पल जाईल पण याचा वड ल भाऊ हसन याला वषयोगान ठार क याबरोबर हा करारह मोडन खिलफा मोअ वयान आप यामाग आपला पऽ य झड ासच खिलफापद िमळाव हणन िन ल आ ण मसलमानी साा यातील मिशद मिशद तन य झडला खिलफा कर याची वाह दली गली स यान िन राजधानीन तीच शपथ घतली पराबमी मोअ वया सन ६८० म य वारताच याचा हा सवाई पराबमी पऽ य झड राजधानी दमाःकसम य आप या प या या वःतीण साा याचा धनी िन मसलमानी धमाचा धमा य झाला

११०२ खिलफा य झड ाच य झडन महमद पगबरा या एका नातवास हसन यास वषयोग करवन मारल ह

वर दलच आह महमद पगबराचा दसरा नात हसन याला खिलफा नम याचा झालला करार लाथाडन आता तोच य झड खिलफा झा यामळ हसन जातीच िन प ाच लोक अथातच फार िचडल या यापक इराक या लोकानी तर हसनला बड क न उठ यास खपच भर दली Ocircआपण आम या ातात पाऊल टाकताच सार जनता एका माणसासारखी बड क न उठल आप या य याचा काय तो अवकाशOtilde अस उ ोभक िनरोप हसनला यत रा हल यासरशी या िनरोपावर व ासन आप या खिलफापदाचा य झडन िछनावन घतलला ह क रणागणावरच परत िमळवीन अशा िन यान हा पगबराचा धमशील नात हसन इराककड उघडपण चालन गला या याबरोबर याच नातलग दोन मोठ मलग काह िन ावत अनयायी बायकामल इतक मठभर सना काय ती होती

११०३ हाय हसन हाय हसन य झडला तर हच पा हज होत तो जतका पराबमी िततकाच ल चा यान सा या

मसलमानी साा यात असा दरारा बस वला होता क या या वतनात तो कराणा या आ ाचा उपमद जमल त हा कर त असताह तोच खिलफा धमिन ाचा धमग - हणन सारा मसलमान या यापढ चपचाप गडघा टक त होता लाखो मसलमानाची सहानभती य महमद पगबरा या या सऽःत असताह स यपरायण राहाणा या नातवाकड - हसनकड - होती पण खिलफा य झड या व काढ याची कोणाची छाती होईना अशा ःथतीत हसन

समम सावरकर वा मय - खड ६ ८४

अधौ ा िनमलन कथा

बड क न उठतो आह ह पाहन खिलफा य झड उलट सतापला ग हःतकाकरवी उ ोभक बात या यान होऊनच हसनला चहकडन धाड व या क Ocircया आ ह य झड व त हास त काळ िमळतोOtilde या िनरोपास स य मानन तो स यपरायण हसन या मठभर बाजारबण यासार या टोळ िनशी जो जो पढ चालला तो तो याला कोणी अड व यास यईच ना यालाह ह आ यच वाटल िन ावत भा वक मसलमान हण लागल Ocircअ ला स याचा अिभमानी य पगबरा या नातवा व असणा या शऽच डोळ अ लान अधळ कल ब िशली नाह तर खिलफा य झड असा नागी टाकन बसणार ाणी न ह दवाचा अ भत चम कार आह हाOtilde

तो अ भत चम कार होता खराच पण तो दवा या दयचा नसन य झड या राजनीतीचा कारण हसनला अस खो या आश या माग लावीत यान अशा ठकाणी आणन सोडल क जथ िनराश या जा यात तो पगबराचा नात अचानक िन परतपणी सापडावा

इराक या ातान यास बोलावल होत जायचच काय त कठ ण काम ितथ जाताच तो ातचा ात Ocircअ ला हो अकबरOtilde क न हसनसाठ उठणार ा अप तील कठ ण काम तच पार पडल हसन इराकम य वशतो याला कोणीह अड वल नाह पण इराकम य बडाचा झडा घऊन यान पाय ठवताच ज सोप वाटल तच काम कठ ण ठरल- हसन कान दऊन ऐकत रा हल पण इराकम य िनजल याची झोप मोड याइतक दखील गडबड कठ ऐक यईना Ocircहसन क जयOtilde गजत एकह तरवार यानातन खणखणना

तो तरवार खणखण या तीरह स स सटत चालल पण हाय हाय त हसनला साहा य द याच वचन दल या मसलमानाच नसन या लबाड खिलफा य झडन हसनला अचानक गाठन कापन काढ यासाठ धाडल या मसलमानी स याच होत

Ocirc व ासघातOtilde हसन या टोळ त एकच हाहाकार उडाला िन पायान एका गाव या आौयास आपल तब ठोकन यात या यात रचता यईल िततका यह रचन हसनन ठाण माडल शऽन व याची तात या ठा या या ग याभोवती घातली

११०४ करबलाची लढाई न ह क ल या जागच नाव करबला होत खिलफा य झडन हसनला या पज यात क ड यासाठ जो

सनानी धाडला होता यान हसन या टोळ वर चढन न जाता याचा छळ करावयाचाच तवढा वडा उचलला होता हसनची ती मठभर टोळ - ती जर तरवार उपसन उभी होती तर ितलाह शऽवर चालन जाण अश य होत लढाईचा च न हता तो शऽन हसनच पाणी त डल द न तीराचा वषाव चाल वला दवसामागन दवस हसनच लोक पा यावाचन तळमळ लागल शऽशी हसनन बोलण कल Ocircमला सख प परत ा - मी लढणार नाह Otilde पण या या लढाईला भीत होता कोण महमद पगबराचा तो नात हजारो मसलमान पगबरा या या वशास दवी अश मानीत या वशाचा तो राजपऽ पा यावाचन तडफड लागला Ocircमी शरण यतो-पण मला खिलफा य झडकड याल त ब दवान हणन नऊ नका तर माननीय वीरप ष हणन याOtilde पण यास ब दवानच न ह तर नीच पापी हणन अपराधी हणन आणा

समम सावरकर वा मय - खड ६ ८५

अधौ ा िनमलन कथा

आणला तर उ म माग हणन जवत आणच नका ह च तर या या शऽची -खिलफा य झडची - आ ा होती शवट तो यायपरायण हसन हणाला Ocircमाझाच जीव त हास हवा आह ना मग हा मी पढ यतो मला मारा िन वाद सपवा पण िनरपराध लकराना िन याना तर तहानन तडफडत मा नका याना सर तपण व याबाहर काढन ाOtilde पण

ह ह वनती खिलफा या सनानीन अमानली आता म यवाचन ग यतर नाह स पाहन हसन आप या अनयायास सािगतल त ह यथ म नका यास जाण यान मला सोडन जाव हच उिचत यातच मला समाधान वाटलOtilde पण कोणी गला नाह उलट आप या मसलमानी धमसःथापका या य नातवावर तलवार चाल व यास कच न झजण तर या या वतीनच झज अशा िन यान य झड याच स यातील काह धमशील मसलमान सिनक हसन या छावणीत िनघन आल

तीरामागन तीर एकसारखा य झड या स यातन सटत चालला हसन या मठभर लोकातील वीरामागन वीर वचक वचक पडत चालला शवट तो पगबराचा नातह घायाळ झाला यान पाणी मािगतल मो या यासान पा या या वाहाशी यास न यात आल तोच शऽ या तीराची झोड उडाली तहान तहान कर त हसन प हा तब या दाराशी आला या ओ साबो शी रड लाग या हसनच लढत पऽ म न पडल होत एक अभक उरल याच शवटच चबन घ यास हसनन त लक उचलल - तोच शऽन यास एका तीआण बाणान खळन टाकल यासरशी Ocircअ लाOtilde अस ओरडन तो राजपऽ हसन तबपढ मटकन बसला पाणी पाणी एका सतीन य ाची शथ क न एक पला पाणी िमळ वल

पाणी पाणी या घायाळ राजपऽा या हातात तो पा याचा पला यताच यान तो प यास आवड न उचलला घोट घ यास कोरड पडलल त ड पटकन उघडन आ कला तोच पा या या घोटाआधीच शऽचा बाण नमाका या या तोडात स स कर त िशरला एक ककश ककाळ फोडन वीरपऽ तरवार उचलन उठतो तो चोहोकडन हाणा मारा कर त शऽ धावला िन हसन तरवार या घावानी िछ न विछ न होऊन ठार झाला

मसलमानी धमसःथापका या नातवाच या मसलमाना या दवी खिलफाच दहावर या मानवी खिलफा य झडच त बर मसलमान थ थ नाचल या या तास यानी हाणल ठोकरल याच िशर भा यास टोचन िमरवीत िनघाल पण दवान या OcircदवीOtilde पण दबळया खिलफा या साहा याथ ह का च कल नाह (अमीरअ ली प ८६) मानवी पण बळ अशा खिलफा य झडपढ दवस ा असतोषाचा एक ह काढ धजला नाह

य झडचा तो सनानी ओबाइद ला या राजपऽ हसनची ती ददशा पाहता रा हला या या या बर सिनकानी हसनच िशर आणन या यापढ ज हा टाकल त हा तो अगद च पसाळला हसन वषयीचा याचा राग अनावर होऊन यान हातात या छड न मत राजपऽा या कापन आणल या र ाळ मःताक या त डावर िन ओठावर सपासप मारल

य झड या या बर सिनकात दखील त बीभ स य पाहन हळहळणारा एक तर ाणी होता ह च गो वशष तो एक व मसलमान पटपटला Ocircहाय हाय दवी पगबरा या ाच लाड या नातवा या ाच ओठाच या पगबराच ओठ चबन घताना मी ःवत पा हल होत

समम सावरकर वा मय - खड ६ ८६

अधौ ा िनमलन कथा

हसन या याना फाटक तटक ल र नसल या मळल या पा यासाठ तळमळल या या मसलमानी पगबरा या मली - सनाना मसलमान सिनका या पाह यात य झड खिलफाकड धाड यासाठ दमाःमकला पाठ वल या टोळ या पढ भा यावर टोचलल हसनच मःतक िमरवत चाल वलल होत करबला या अ यत बर क लीचा तो वजय वज होता

खिलफा य झड या भ य राजवा या या तटाखाली िभतीला टकन महमद पगबरा या या मली - लक - सना ल र नसल या मळल या हसनच त कापन आणलल मःतक या यापढ पडल आह अशा या राज या ओ साबो शी रडत बस या आपल कस त डतोडन मोठमो यान यानी एवढा आबोश माडला क सार राजधानी रड लागली िचड लागली य झड दखील थोडा गडबडन गला यान याची झाली ती िनभ सनाच बस झाली अस समजन याना परत म काम दनकड आपाप या गावी जाऊ दल

अशी करबलाची क ल झाली मसलमानी पगबराच य नात ज हसन-हसन या राजपऽाचा असा अ यत शोचनीय शवट झाला महमदा या वशाची करबलाला अशी ददशा झाली असा नायनाट झाला तीच क णकथा आठवन आठवन करबला या या क ली या दवशी ितवष को यवधी मसलमान ताबता या ःमित दनी Ocircशोक हा शोकOtilde अस वारवार आबदत धायधाय रड लागतात करबलाची ह च क णकथा ताबताची गो होय हसन-हसन या या दयिावक शवटाचा तो शोक दन असतो त दखःमारक असत

हसन या ा ददश या बातमी पोचताच मसलमानाची जी मखतम धम ऽ िन पगबर महमद ःवत जीत राहत या म दना नगर तील लोक अ यत खवळन गल यानी य झडच खिलफापद र कल िन याचा अिधकार पटन घाल वला ह बातमी पोचताच तो पराबमी य झड डवचल या िसहासारखा चवताळला आ ण िसहाहनह ह अवतार ध न सस य म दनवर यऊन कोसळला या या बोधान तो सारा अरब दश थरथर काप लागला य झड मसलमानी साा याचा म य धनी मसलमानी धमा य खिलफा पण या मसलमानी खिलफानच मसलमानी धम ऽाची राखरागोळ उड वली महमद पगबराच िनवडक अनयायी लहानमोठ वचन वचन क ल कर यात आल ज उरल याना दास बन व यात आल या या मानवर डाग दऊन ठवल अ ली या खलाफतीपासन जी णालय सावजिनक कायालय उठ वलली होती ती सार धळ स िमळ वली फार काय - या मसलमानी प य ऽातील ती पगबराची प यतम मशीद ितची खिलफा य झडन घोडशाळा बन वली िन प वऽ ःथलाची अन वत वटबना कली ( हःटर ऑफ सारास स प ८८) म दनला धळ स िमळवन य झड म कवर चालन गला आ ण यथील प वऽ OcircकाबाOtilde आ ण इतर प यःथळ याचीह यथ छ नासधस कर यात आली

य झड हाच शवट अितरथ खिलफा ठरला ऐ हक रा य यश दरारा वजयौी ह सार या या पायाशी किनसात कर त होती हा एवढा वजय या य झडला िमळाला आ ण हसन-हसना दक पगबरा या पऽपौऽाचीह

धळधाण झाली का बर य झड हा या हसन-हसनहन कराणा या आ ा अिधक एकिन पण पाळ त होता करा या या सदाचारात अिधक िन ावत वा मानवी या अिधक यायी होता

समम सावरकर वा मय - खड ६ ८७

अधौ ा िनमलन कथा

हणन का हसन-हसन नाश पावल िन य झड वजयी झाला न ह न ह या खिलफा य झड या धमिन वषयी मसलमानी मथकारह काय हणतात त ःवत ज ःटस अमीरअ लीच थोड यात अस समारोपतात -

Ocircखिलफा य झड बर िन व ासघातक होता मसलमानी धमात अ यत पातक ज गणल त म पान प वऽ मिशद ची वटबना ह या वषयोग हलकट यसन इ य द धमबा दराचारानी मःत असा हा खिलफा य झड मसलमानी धमपरो हताची च ा कर यासाठ एका माकडास म ला मौलवीच स ग दववन एका सज वल या गाढवावर बसवी िन यास आपण जाई तथ मागमाग िमरवीत चालवीOtilde

महमद पगबरान आपला मत भजक धम ःथा प यानतर पव मत पजक धमास पाळ त असल या म कवर ह ला कला त नगर जकल िन ःवत तथील ज या मत धडाधड फोडन तोडन टाक या जयो मादात मसलमान ओरडल Ocircह पाहा तमच लाकड दगड दव महमदा या हातो याखाली चण झाल कती दबळ ह दवOtilde ( हःटर ऑफ सारास स प१६) महमदाच ह तकशा खर होत

महमद पगबरान मत पजका या दवास दबळ हटल आ ण मत भजक दवा या मिशद बाध या पण खिलफा य झडन या मिशद उ वःत क न या या घोडशाळा क या ती म काम दना धळ स िमळ वली या मत भजक पगबरा या वशाचा बरपण नायनाट कला - मग आता याच तकशा ान दवह िततकाच दबळा आह हातोडा धडधाकटा असला क तो मत पजका या दवळासारखाच मत भजका या मिशद ह चण करतो याच वशज िनवश करतो खरा दव महमदाचा हातह धर त नाह - य झडचाह नाह ऐ हक रा य ऐ हक वजय ऐ हक स ा या या हाती ती ती ऐ हक साधन बळ या याच हाती पडणार मग त पराणात व सोत वा कराणात आ या मक मो ाचा ा लखाचा वषयच नाह

य पजक इिाच अनयायीच वजयी होतात ह पराणवचन जशी अनभवान अत य ठरली तशीच य वसक मत भजक अ लाच अनयायीच Ocircफ Otilde पावतात ह कराणवचनह अत यच ठरली आहत य लोकानाच जगाच रा य दईन हणन OcircजहोवाOtildeन बायबलात वचन दली पण आज जगात जर कोणाच ट चभरह रा य नसल तर त Ocirc यOtildeचच

जर वद कराण बायबल तौिलद इ जल भती धममथ याच याच अनयायी मानतात तस ई रद ई रकतच असत तर ई रान याची वचन अशी खोट पड दली नसती या या पगबरा या िन ऋषी या वशाची अशी धळधाण उड दली नसती कधी पराणाच आचार पाळणा याचाह स यनाश कधी कराणाच आचार पाळणा याचाह स यनाश कधी बायबलवा याचीह ददशा कबहना या धममथात Ocircगाय पजाOtilde िन या धममथात Ocircगाय पज नकोस खाOtilde अशा धडधड त उलटसलट फसविगर या आ ा दऊन मन यात नसता कलह चत व याच द काम िनदान दवासार यान तर करावयास नको होत

पण दवान त कल ह हण यातच खर चक आह ह सार वद बायबल कराण भती धममथ मनयकत आहत यातील अनक वचन जी आज खोट पडली आहत ती टाकन ज ान आज लटक ठरत त सोडन आजह ज उपयोगी वा स य वाटत तवढ मानाव हच उिचत

समम सावरकर वा मय - खड ६ ८८

अधौ ा िनमलन कथा

कोण याह मानवी मथामाणच तह आहत एवढ मानताच त मथ मनयजातीचीच ऐितहािसक िन सामाइक सप ी होत दवाच नाव डोक फोडण बद पडत आपण सवानीच बाबीलोन या इ का मथामाण यास सादर सर ाव साभार आदराव सावधान अ यासाव पण दव यायाचा वाली आह स य प वजयी होतोच पराण वा कराणवा याचा जय हा ठवललाच भती िम या आशावर न वसबता रा य सपा दण वा जोड िशवण - तर या ऐ हक सा यास या ऐ हक साधनाची आवयकता य पण भासत ती साधन सपादावी

ऐ हक जगापरता खरा धम हणज ऐ हक व ान (ए सप रमटल साय स) हच होय

समम सावरकर वा मय - खड ६ ८९

अधौ ा िनमलन कथा

१११ lsquoतोतयाrsquo राजा झाला िचत न उठलल त नागा गोसा यास गाद बारा वष आपलीच ओळख वसरलला राजकवर आप या पतीसच तोतया पती ठर वणार राणी म न बारा वष झाल या भावास भटणार बह ण वर ल मथ यापक कोणताह एक मथळा जर एखा ा कथस दता आला तर ती कथा

मनास चटका लावन सोडती मग ह सगळ मथळ या कथस लावता यतात अस कथानक क पत असल तर ह कती र या भत (रोम टक) असल पा हज

मग वर ल सव चम का रक घटनानी प रपण अस कथानक जर क पत नसता खरोखरच घडलल असल तर तो योगायोग एक अलौ कक आ यच न ह काय दवच कादब या िलह लागला तर इितहासदखील कादबर हनह र या भत झालाच पा हज क हा क हा घटनाच (फ ट) क पताहनह आ यकारक असत खर

बगालम य अलीकडच जो Ocircभोवाल स यासीOtilde नावाचा खटला िनकालात िनघाला आ ण यायालयात परा याची सआमाितसआम छाननी होऊन या या ःवत या प ीनह OcircतोतयाOtilde हणन नाकारल या एका राजकवरास खरा राजपऽ हणन ज ठर व यात आल ती घटनाह असच एक क पत कथानास ा माग सारणार आ य आह

११११ तोतय कोण याह तोतयाची कथा बहधा मळातच थोड बहत आ यकारक असणारच मग तो

तोतया लबाड असो कवा याला तोतया ठरव पाहणार लबाड असोत ह खर क खोट या वषयी तमल कतहल वाट लागल क या ाचा मनास चटका लाग यावाचन राहत नाह तोतयाचा मळातच Ocircह खर क खोटOtilde अस कोड घालणारा अस यामळ तोतया या कथा लोकाना हटकन आ यकारक वाटतात त कोड उलगडतो सह ावधी लोका या मनास सारखा चटका लावन सोडतात क यकदा तोतयानी ल ावधी लोकाना चक वल आह क यकदा ल ावधी लोकानी ख यालाच तोतया ठर वल आह

१११२ मल याच तोतय उदाहरणाथ पानपत या समामाची गो या सिस भाऊसाहबा या तोतयाचा झालला

बोलबाला सह वधी मरा याना तो खराच भाऊसाहब हणन पडलला म प यावर चालन य याची धमक यावी इतका या या हाताखाली याला खराच भाऊसाहब समजन जमलला दळभार फार काय य पावतीबा ना हा आपला खराच पती असावा असा झालला सदह या गो ी िस च आहत चकला नाह असा Ocircभला ब चा सागरOtilde नाना फडणवीसच काय तो

समम सावरकर वा मय - खड ६ ९०

अधौ ा िनमलन कथा

होता हणन शवट सव रा ास िन ववाद वाटावा अशा परा यान तो भाऊसाहब नसन तोतयाच आह अस उमगल आ ण याच डोक मखसन फोडन या तोतयास दहा त शासन द यात आल

याच पानपत या समामात पडलल ज दोन वीर जनकोजी िशद िन यशवतराव पवार ाच धामधमीत िनमाण झाल होत आ ण यानी वा हर या िन धार या सःथानावर अिधकार सागन बर च गडबड माज वली याचह कपट शवट असच उघडक स आल तर काह काळ अनक लोकाना यानीह भरळ पाडलीच होती

१११३ इ लडमधील एक उदाहरण आप याइकडच अशा मोठमो या ऐितहािसक य च नामधार तोतय उ प न होऊन

सह ावधी लोक फसत गल अस नसन तोतया या मायाजालात यरोपमधील जनताह वारवार अशीच कशी फसत सामा य जनाची चम कार लोलपतची सहज व ी OcircतोतयाOtilde उठताच यरोपम यह कशी उ जत होऊन उठत याचह एक उदाहरण हणन सर रॉजर Ocirc टचबोनOtilde या मनयाच करण सागता यईल आपण सर रॉजर टचबोन हच असन क यक वषापव नाह स झा यामळ बनवारशी समजली जाणार म ा आप यास िमळावी असा एकजणान दावा आणला यावर ितवाद च हणण पडल क हा मनय खरा बप ा झालला सर रॉजर टचबोन नसन वी सलडमधील Ocircवा गावा वाOtilde नावा या गावातील एक खाट क आह सर रॉजर सडपातळ होत तर हा ल ठ त च भाषाप डत तर ाला चच अ र बोलता यईना त सिश त िन स य तर हा िनर र िन अडाणी सर रॉजर या कटबातील बहतक मडळ नीह तो तोतयाच आह अस ःप सािगतल पण तर दखील तोच सर रॉजर आह अस ामा णकपण वाटणा या जवळजवळ शभर िभ न िभ न वगा या मख गहःथानी तोच खरा सर रॉजर अस यायालयात शपथवर सािगतल फार काय सर रॉजरची य मातास ा चकली ित या पोट या मलाची खण जी कानाची वशष ठवण ती या मनयाच कान बघताच ितला ततोतत पटली आ ण थमदशनीच तो आपला पऽ हणन या आईन जो यास घतला तो शवटपयत सोडला नाह आईनच मलास ओळखल ा एका बातमीचा सामा य जनतवर इतका पगडा बसला क सह वधी इमज लोकानी या मनयासच खरा खरा सर रॉजर हणन उचलन धरल सामा य जनतची समज काह काह सगी एक ःपशज य साथ कशी असत आ ण पाचामखी परम र ह हणस ा भाबडपणाचच एक स कस ठरत त इ लडसार या गत दशातील लोकह अशा ह लड ला ज हा बळ पडतात त हा सहजी दसन यत शवट ज हा तर जॉन कोल रजन या मनया या इ थमत व ाचा छडा लावन त कपट च हा यावर माडल आ ण या आईला एकक ली वडगळपणाची बाधा अस याच डॉ टरानी िस ल त हाच काय तो अतोनात ि याची राखरागोळ क न शभर दवस अ याहत चालल या या खट याचा िनकाल लागला आ ण पचा या एकमतान प यायाधीशान तो धाडसी मनय सर रॉजर नसन एक ल चा तोतयाच काय तो आह असा िनणय दला

समम सावरकर वा मय - खड ६ ९१

अधौ ा िनमलन कथा

१११४ मल याचच न हत तर मळ ज मलच नाह याच स ा िनघालल तोतय ज मन हरवल या कवा मल या माणसाच तोतय जस इितहासात िस आहत तसच

क यक वळा न ज मल या य चह तोतय िनघा याच इितहास सागतो याचह एक उदाहरण घऊ को हापरच राज सभाजी १७६० त िनप ऽक वारल या वळ याची धाकट बायको कसाबाई गरोदर होती पश याच फार दवसाच धोरण हणज मरा या या साा यातन पव फटन िनघाल या को हापर या रा यास सातार या रा यास प हा जोडन टाकाव िन सार महारा ीय श एककि िन एकमखी करावी यास अनस न माधवराव पश यानी को हापरास औरस धनी उरला नाह अस पाहन पव या अतकलहामळ दोन झालली पण वःतत एक रा य असलली सातारा-को हापरची सःथान एकवटन मरा याच एकछऽ कराव असा घाट घातला पण सभाजी या वधवा बायकाचा ह ट क को हापर िनराळ ठवाव ासाठ यानी पऽ टाकल रा य िनप ऽक हा च िमटला कारण Ocircकसाबाई वशाख व ७

इदवासर सत झाली राजकवर ज मास आल त हा कारण साखर धाडली आह ःवीकारणOtilde पण ा बातमी या खरपणाचा पश यास सशय आला त हा रागावन आणखी एका पऽात सभाजी या बायकानी फटका न िल हल क Ocircआमच वशी अशा ल क पना यामाग झा या नाह त पढ होण नाह त त ह यऊन पर ा पाहन सागणाराशी सागाव याच मख OcircहोयOtilde हट यान हा राजा होतो नाह तर दवाच िल हण लटक पडत अस नाह Otilde परत माधवराव पशव काह फस व यान फसणार थोडच होत शोध लावन खरा कार

यानी इत या परा यासह उघडक स आणला क सभाजी या प ीन शवट आप या मख मा य कल Ocircकसाबाईस पऽ झाला ह आमची बतावणी खोट Otilde त हा मळातच न ज मल या को हापर या राजाचा तो बन वलला तोतया त मल खोट पडल याच खर आईबाप ध न आणल आ ण याना शासनह कर यात आल अशा खोडसाळ वतनान जजाबाई-कसाबाईचा फार दल कक झाला पण पढ तो मा क न माधवराव पश यान बाईस द काची अन ा दली (सरदसाई म य वभाग ४ प १३४)

परत आप या वा इतर दशा या इितहासाम य अस ज अनक तोतय िनघा या या मनोरजक कथा आहत या सवाम य ा बगालमधील भोवाल स यासी खट यातील करणाइतक चम का रक िन रोमहषण व अगद वरळा कारण ा करणी नसता कोणी तोतया उभा रा हला कवा को या ख या प षावर तोतयपणाचा आरोप आला इतक च चम कती नसन यातील यक घटना िनरिनरा या कार ित या र या भततन मनास चटका लावन सोडणार आह

१११५ भोवाल सःथान या राजकवराच करण चम कार प हला बगा यात भोवाल नावाच एक वषाच साधारणत आठदहा लाखा या उ प नाच सःथान

आह याच वगत ःवामी क राज िनारायण राय ाचा तीय पऽ कमार रामि नारायण राय याची प ी वभावतीदवी वड ल वार यानतर आप या वा या या उ प नाचा उपभोग घत असता इ स १९०९ म य कमार रामि नारायण ह आपली प ी वभावतीदवी ह यासह दा जिलग नाम रमणीय थड दशी वारापलट कर यासाठ गल या यासह याच महण

समम सावरकर वा मय - खड ६ ९२

अधौ ा िनमलन कथा

वभावतीच बध स य िनाथ बानज कौटबीय िच क सक डॉ आशतोष अनक सवकस वका असा प रवारह होता दा जिलगला काह दवस शीतल जलवायचा उपभोग घतात न घतात तोच यास अचानक समहणी या रोगान पछाडल िच क सा होऊन या डॉ आशतोष भती मडळ नी - काह अघोर कटामळ असो वा नसो पण राजकवराना सोमल द यात आला या वषान जी बश आली ितचा वकोप होऊन शवट राजकवर वारल अस सवानमत ठरल प ी वभावती ितचा तो भाऊ तो डॉ टर भती सवानी िमळन रातोरात त ःमशानात न याच योजन घाईघाईन त हल वल ःमशानात जाऊन िचता रचन त तीवर ठवन आग ज लावणार तोच आ यकारक योगायोगान अकःमातमोठ वादळ उठल पाऊस धो धो कर त वष लागला सोसा या या वा यात उभ राहणस ा भयद झाल आग तर िचतस लागता लागना त हा या ःमशानातील या भीषण वादळामधन आपला जीवच कसाबसा वाच वण आधी अवय अस होऊन त िचतवर तसच ठवन ती सार मडळ घाब याघाब या घर परत आली तोच एक दसरा चम कार घडन आला िचतवर त त ठवताच भयकार वादळ िन मसळधार पाऊस असा अकःमात चाल होऊन या ताच अ नीपासन र ण झाल तसच ती मडळ या तास िचतवरच टाकन घर पळन गली असता याच वादळात याच राऽी ितथ नागा स यासी काह दस या चम का रक योगायोगान भटकत आल विचत राजकवर या घात या ा कटाची बातमी कटातीलच काह य या वधळपणीन ा नागा स याशाना या ःथानी

िनवसत असता आगाऊ कळली असावी ज अघोर याच ःथळ जी अघोर नम या याच वळ ज अघोर याच सकटात उड

घण सहन करण भटकत राहण आ ण ःमशानी रानीवनी हॐ ापदातन अस भटकत असता अनक जीवाना दा ण सकटातन सोड वण - हच ा अघोरपथी सवसगप र यागी पण बळ अशी एक सघ टत मठसःथा असल या ा नागसदायाच ीद आह

१११६ ितसर आ य त नागसदायी साध या ःमशानात यऊन पहतात तो िचतवर OcircतOtilde हणन ज पडल

होत त अगद तच नसन एक मरणास न बश तील माणस होत गा ािगर ावर प यपा याची पराका ची यवःथा िन शौषा असताह अशा घातक बश त आजार मनय सधारण असा य - पण आजारा या तशा भयकर मरणास न अवःथत लाकडगव या या िचतत क बल या आ ण वादळा या वा यात िन पावसा या िशळधार वषावात ःमशानात पडलला तो आजार मला नाह - तर उलट असा य अशा मतावःथ बश तन सधा न गलली जीवनाची धगधगी या या दयात िन बद पडलल ठोक या या नाड त प हा सचरल Ocirc वषम यमत विच भवदमत वा वषमी र छयाOtilde

या परोपकाररत नागा गोसा यानी ती धगधगी पाहन या OcircतासOtilde उचलन िनजन िन एका त अशा गहत नल औषधोपचारात त गोसावी अ यत िनणात वनःपा या दक उपचारानी यानी या राजकवरास प हा ज मच दला आ ण यास याच काह एक पवव न सागता आप या सदायात सामावल याची कती प हा अगद धडधाकट झाली

समम सावरकर वा मय - खड ६ ९३

अधौ ा िनमलन कथा

पण चवथ आ य अस क या मरणास न बश या तडा यात या राजकवराची पवःमती आमलात नाह शी झाली आपण कोण कोठ ल कोणाच ह याला मळ च आठवत न हत यास त कोणी सागणारह भटत न हत नागा या महताना ती मा हती - यानी ती ग राखलली अशी ती वःमती बारा वष टकली

या राजकवरला या अ भत वःमतीम यह मधन मधन ज ासा होई - आपण मळच कोण तो वचार ह महताना तो पण त हणत Ocircबटा यथासमय तझ तलाच त सगळ आठवल थोडा थाब कारण काह दवी न हत तर अ भत होत - असा पवःमितश जसा ती ःमितकि दखाव यान अकःमातहोतो तसाच हळहळ म जा पड प हा बळावत जर पववत िनरोगी झाला तर तीच ःमितकि प हा ःवकाय म होताच तो ःमितश ितत याच अकःमात नाह सा होऊन पवःमती पन दत होत

नागसदायामाण या नविशयाची यथाबम बढती होता होता कामीरच बाबा धरमदात नागा ा म य महामहता या हःत यास नागसदायाची महाद ाह द यात आली एकदर बारा वष तो राजकवर आपण राजकवर आहोत ह जाणीव लशमाऽ उरली नस यान नागा गोसावी हणनच काय तो ःवतस समजत या सदायानसार उ लग अवःथत महता या आदशानसार दशोदशी भटकत रा हला

१११७ इकड काय झाल राजकवर रामि नारायणाच त या वादळात िचतवर तसच टाकन ज याच महण भती

पळन गल होत त वादळ काह शात होताच ती राऽ सप या या आधी ःमशानात ती िचता पट व यासाठ प हा आल - पण पाहतात तो तच नाह स झालल तर ह यानी धीर न सोडता रातोरात आणखी एक कपट यह रचला आ ण सकाळ गावात या समयीच मल या को या एकाच त नऊन राजकवराच तच त अशा बहा यान याला अ नी दला ा गो ीव न तर राजकवरला सोमल द यात आ ण या बश सच म य समजन याना झटपट जाळ यासाठ न यात या चाडाळचौकड चा थमपासनच एक नशस कट असला पा हज अस उ कट अनमान सभवत

राजकवराच हणन अस एक दसरच त जाळ यानतर या लोकानी राजकवर रामि मल अस याची ाह सवऽ फरवली राजकवराची प ी वभावती ह बारातरा वषाचीच या वळ होती अथात ितच चालक व ित या या भावाकड आल यान ित या हःत या मत हणन िस ल या नव याची उ र बया यथासाग कर वली ित या वा याच सःथानच ितस या भागाच दोन-तीन लाख पयाच वा षक उ प न ित या नाव सरकारातन र तसर क न घतल ित या चालक वा या िन पालक वा या िमष याचा सगळा भोगवटा आप या हाती घतला आ ण ितला आप याच घर नऊन ठवल

या उ प नाचा असा यथ छ उपभोग घत ती दोघ भाऊबह ण ितकड अशा कार जी नादत रा हली ती एकसारखी भरभ कम बारा वष

समम सावरकर वा मय - खड ६ ९४

अधौ ा िनमलन कथा

इकड या पनज वत राजकवरास नागा स यासी मडळ न या चाडाळ-चौकड कडन प हा काह अपाय होऊ नय ा स ब न पजाबात नल ितकड तो राजकवर ःवतचा ःवतसह पणपण वस न आ ण नागा स यासी मडळात आप याला तसाच एक पवापार नागा स याशीच समजन बारा वष भटकत रा हला परत तो काळ सपत यताच -

पाचव आ य अस घडल क याची मख पवःमती आपण होऊन हळहळ जाग लागली तो पन पन Ocircआपल खर खर पवव काय मला आता अस ःमरत क मी भोवालचा राजकमार रामि नारायणच असलो पा हज मला मा या मडळ ना एकदा नसत बघावयाच आहOtilde अस वनव लागला या या जवाला अपाय होऊ नय हणन नागा गोसा या या पातच यान ःवमामी जाव अस योजन नागा महत महाशयानी शवट यास बगा यात जायची अन ा दली आ ण याच सार पवव यास कळ वल यामाण १९२० सनात तो राजकवर नागा गोसा या या पात डा का ःटशनवर यऊन उतरला भोवाल याच ज ात ितथ पाय टाकताच याला त वातावरण िन य पव अनकवार पा हलस वाटल या या वःत पाहताच अनक पवःमती अधकपण जाग लाग या तो डा का नगरातन वासत एका नद तीर जाऊन आपला डरा टाकता झाला याची लाब दाढ मःतक जटाजट सार शर र वभितचिचत आचार नामपरपरा नागसदायाची परत तर ह बोलता बोलता लोकाम य कजबज चाल झाली क होय ना होय हाच तो भोवालचा मधला राजकवर असला पा हज सा या नगरभर ह अ भत बातमी पसरताच आजबाज या गावच लोकह याला पाह यास यऊ लागल सन १९२१ त जवळ ल काशीमपर या भिमदारान या जटाजटधार गोसावी महाशयास आप या गावी नल ितथ त उतरताच सा या लोकानी एकमखान Ocircभोवालच मधल राजकवरOtilde ा नावान याचा जयजयकार कला भोवाल तथन स नधच ितथ ह बातमी पोचताच सा या

सःथानातील गागोगावच लोक आप या राजकवरा या दशनाथ लोट लागल या या या या त ड Ocircहच त हच तOtilde झाल नतर लोकानी आमहपवक याना जयदवपरास जथ याची बह ण योितमयीदवी आ ण मातामह राणी स यभामादवी होती ितथ आणल त ितथह नागा गोसावीच होत परत याची सआमाितसआम पर ा घत घत या दोघीचीह प क िन ती पटली क हाच तो आपला भाऊ आपला नात त हा जचा फार आमह पडला क राजकवरान आता कटाव राजकवरान आढवढ घतल पण शवट जवळजवळ बळान याच जटाजट काढ यात यऊन याच मळ प सवऽाना दाख व यात आल सवानी Ocircहच हच हणन जयजयकार कला त हा राजकवरान ःवमख आपल रोमहषक व ज या नागा स याशानी याना शवट या दवशी कळ वलत क टल या दवशी सा या सःथानातन लोटल या चाळ स सह जनत या चड सभत जाजनानी ठराव क न उ घो षल क Ocircकमार रामि नारायण त हच होतOtilde इतकच न ह तर आपला सःथािनक या ना यान शकडो लोक आपण होऊन याना आपला करभारह अप लागल

समम सावरकर वा मय - खड ६ ९५

अधौ ा िनमलन कथा

१११८ सहाव आ य नागा गोसा याचा जो राजपऽ ठरला तोच त काल राजपऽाचा OcircठगOtilde ठरला

भोवाल सःथानातील जत ह चळवळ फलावत चाललली पाहन कोट ऑफ वॉडस या हाती त सःथान या वळ अस यामळ डा का ज ा या कल टराना ितला पायबद घालण अवय वाटन यानी ा नागा गोसा याला राजपऽाचा ठक (तोतया) हणन उ घो षल आ ण ३ जन १९२१ ला सःथानाचा करभार भती घ याची बद क न तथन िनघन जा यास आ ा पल यामळ राजपऽाच दव प हा उलटल यान आपण ठग तोतया-नसन खर खर राजपऽ आहो ह िन ववादपण िस कर यासाठ आपली प ी जी वभावतीदवी ितलाच आप याकड बोला वल पण सवात मोठ आ ण सवात दखद आ य ह क या राणी वभावतीदवीन Ocircहा गोसावडा माझा पती नसन मा या मत पतीचा ठग आह (तोतया आह) अस सरकारात िन लोकात च क िस क न या या बोलाव यामाण या याकड जावयाच साफ नाकारल अथातच ती या याकड गली बारा वष राहात आली या ित या भावानह ित या हण याचा थम पाठपरावा क न बहतक उ च सरकार अिधका याचाह उ प नाची धनीण व हवाट माण जी ठरललीच होती या वभावतीलाच पण पा ठबा िमळ वला

आप या धमप ीनच आपणास ठग ठरा वलल ऐकताच राजकवरास पराका च दख झाल Ocircितला वध यातच आनद वाटतो तर ित या सखात माती का कालवा आ ण ह करण पढ कोटात आणन आप याच अशा अ यत ल जाःपद दल ककाचा डागोरा जगभर का पटाOtilde अस बोलन तो ःवःथ रा हला पण या या ब हणीन आ ण आजीन ऽागा क न आपला वारसा तच िस कलाच पा हजस असा अगद ह ट धरला त हा सन १९३० या ए ल म ह यात राजकवर रामि नारायण ान कोटात सःथानावर आपलाच अिधकार अस याचा दावा आणला

१११९ जगातील एक अ यत भानगड चा चम काराचा आ ण लाबीचा खटला खटला कोटात चाल होताच याकड सह ावधी लोकाच ल वधन गल हा खटला एकदर

सहा वष चालला होता वभावतीन भरकोटात सािगतल क Ocirc ा गोसा याची मिा मा या पतीशी कोण याह करणी जळत नाह मा या पतीच शव मा यासम जाळ यात आल दसर कोणाच तर शव आ ह जाळल ह साफ खोट हा मनय पजाबातील औजला गावचा िनवासी असन धरमदास नावा या नागा स याशाचा िशय आह ा लोकानी हा सारा कपट यह रचलला असन हा मा या मत पतीचा एक नीच ठग आह (तोतया आह)Otilde

वभावती या आ ण राजकवरा या अशा दो ह प ा या वतीन क यक मोठमोठ इमजी हद सरकार अिधकार डॉ टर रावसाहब वक ल आ ण जिनक नत सा ीला बोलाव यात आल पजाबातन नागा स यासी इ लडकडन सवािनव सरकार अिधकार दशी वदशी मानस व ानत मोठमोठ ब रःटर सःथानातील शकडो जानन ी-प ष यऊन एकमका या अगद उलट अशा सा ी शपथवर दऊन गल डॉ मकज डॉ रॉय सरिनाथ िमऽ ज ग आय सी एस डॉ ज कॉलबट ल क बकल हल अशी अनक थोर मडळ रामि नारायणा या वतीन सा दऊन गली वाःत वक बारा वषानतर इत या असभव

समम सावरकर वा मय - खड ६ ९६

अधौ ा िनमलन कथा

घटनातन जगन आलला मीच तो ह िस करण आ ण ःवत या प ीन ठग ठर वल असता ित या बारा वषा या व हवाट स व जनास िन विश याना खोट पाडण आ ण तह मोठमोठ सरकार अिधकार ःवतचच अनक नातवाईक आ ण िश ाजन राणी वभावती या वतीन शपथवर सागत असताना क हा मनय ठग आह - राजकवर न ह असा बलव र परावा हाणन पाडण रामि कमाराला फारच दघट गल अस यास काह नवल नाह यामळच उभय प ा या वतीन िमळन या खट यात एकदर पधराश सा ीदार आल दोन हजार िनवडक िनदशक (ए झ ब स) द डश िनवडक छायािचऽ दाख व यात आली या खट यात शवट शवट लोकाच इतक ल वधल क Ocircभोवाल दिनकOtilde नावाच एक वशष व पऽ िस होऊन त अड च वष चालल

राजकवर त हच ह ठर वताना अनवश व ानाच अनक चम कितजनक पराव ज पढ आल याची काह क पना य यासाठ आ ण सामा यत ह ती मा हती उपय हणन काह उदाहरण दत आहो

राजकवरा या Ocircम यOtildeपव या जो याचा एक जोड ितवाद नच पढ आणला याव न राजकवरा या पायाची एक विश ठवण होती ती ा OcircठगाOtilde या पायाची नाह हा वभावतीचा प पण तो जोडा िनर ता वाद या पायाची तीच ठवण िन तो जोडा या या पायास ततोतत जळतो अस िस झाल

पव या फोटोत राजकवराची उज या हाताची बोट असमान लाबीची पण डा या हाताची समान दसत हा वशष OcircठगाOtilde या बोटशीह ततोतत आढळला अस छायािचऽणत (फोटोम फक ःपिशयािलःट) िम वटरटन ानी दाख वल आ ण रामि नारायण त हच अस मत दल

याहनह आ यकारक परावा हणज हा क क राजि नारायण याची बह ण कपामयी याची मलगी योितमयी आ ण याचा वड ल िन धाकटा मलगा या या सवा या घो यावर कातड जाड र ठ आ ण सरकतलल अस कनल मक जल खाइःट ानी सािगतल क हा अनवािशक रोग असतो आ ण पर त या कटबातील ा रोगाचा ठसा OcircठगOtilde (तोतया) हणन हट या जाणा या या मध या मला या वाद रामि नारायण या याह घो यावर जसाच तसाच उमटलला आह अथात तच रामि नारायण खर राजकवर होत

सा या यायालयास च कत क न सोडणारा आणखी एक परावा आला वभावतीनच OcircमतOtilde राजकवराची काह छायािचऽ परा यात दाखल कली होती ती बारकाईन पाहता िस छायािचऽक (फोटोमाफर) ौीयत गागोली ानी यायाधीशास दाख वल क या यक छायािचऽात डो या या पापणीखाली एक काश बद आढळतो हा काश बद य याच एकच कारण अस असल पा हज क या ठकाणी राजकवरा या त डावर काह तर शार रक विश य असल पा हज यामाण वाद रामि नारायणाची मिा याहाळता अगद याच ठकाणी पापणीपाशी एका ितळासारखी एक मासाची पटकळ िन याची उठलली आढळली यक छायािचऽणत ान (फोटोःपिशयािलःट) हा परावा अखडनीय असाच मानला

समम सावरकर वा मय - खड ६ ९७

अधौ ा िनमलन कथा

बारा वष एखा ा बल मानिसक ध यासरशी पवःमती सवःवी वलोपण आ ण नतर ती हळहळ प हा जागण ह श य नाह अस काह मानस व ा यानी सािगतल तर उलट काह यात मानस व ानत ानी ती घटना श य आह अस शपथवर ितपा दल

अशा अ यत कचकट िन अ यत वःतत िन व वध परा याची छाननी होऊन शवट ज ज ौी प नालालोजी यानी २४ ऑगःट १९३६ ला या अभतपव खट याचा िनकाल दला क वाद ह ठग नसन तोतया नसन राजकवर रामि नारायण त हच होत

या िनकालासरशी भोवाल सःथान या जाजनाम य तमल हषाची एकच लाट उसळली घरोघर द पो सव झाला शकडो व त ण ी प षा या डो यातन अौधारा वाह लाग या

यायाधीशान वभावती वषयी िल हल क ि यलोभान आ ण वध या या ःथतीत सव उ प नावर ितचीच अबािधत चाललली स ा सोड याच ित या जवावर यत अस यामळच या ीन जाणनबजन आपला पती हा ठग आह तोतया आह असा कागावा कला या दकमास

ितला ित या क टल भावानच उ कल असन याला साहा यक असणा या चाडाळचौकड नच हा अधम कट बारा वषापव च थमपासन रचला होता या भावा या हातीच िन घर च वभावतीदवी अस यान याला िन या या सा याला याना ित या उ प नावर ज राजवभव भोगता यई त सोड याच या या जवावर आल आ ण हणनच यानी हा सारा अधम उपयाप कला या सहा वष चालल या खट याचा ल ावधी पयाचा यय राजकवरा या भिगनीनच

मखत कला होता पण आता ित या प ाचा जय झा यान आ ण सःथानाची स ा राजकवर रामि नारायण या याच हाती आ यान ितला या ययाच वा क ाच झालल दखच आनदद होत आह Ocirc लश फलन ह पननवता वध Otilde

ती सःथानची रा यलआमीच न ह तर ती पतीस मला - िचतवर जळला - हणन ठरव पाहणार वभावतीह याच पती या हाती आज प हा िनदान नबिधक अिधकारान तर प ी हणन सोप वली गली आह कती वजोड जोड हा

- १९३६

समम सावरकर वा मय - खड ६ ९८

अधौ ा िनमलन कथा

११२ अगर याला माणस बतणारा िशपी माणसा या अगास जळल असा अगरखा बतणार िशपी आपणा सवा या चाग या

प रचयाच आहतच माणस उच असल तर अगरखा लाब होईल इतक कापड फाडन या माणसा या छातीचा घर जतका द असल िततका अगर याचाह घर द ध न आ ण या माणसाला अगरखा िशवायचा बसल या या हाता या लाबीमाण अगर या या बा ा लाब वा आखड अशा कापन एकदर त या माणसाला ठ कठाक असल असा अगरखा िशपी बततात मनया या आकारामाण अगरखा मोठा वा लहान कापतात

पण अगाला जळल असा अगरखा न कापता अगर याला जळल अस अगच कापणारा िशपी त ह पा हला आहात काय या या अगर याचा आकार ठरलला आह तो अगर याचा आकार काह कधीह बदलणारा नाह इतका घोळ इतक लाब बाह इतक मोठ मान या ठरल या आकाराप ा िनराळा अणमाऽ अिधक मोठा कवा अिधक लहान असा अगरखा िशवण वा घालण ह या जाती या िश या या शा ात पाप समजल जात यक माणसान अगरखा हटला क तसाच घातला पा हज अगद िशवणाच टाक दखील ठरलल ा िनयमामळ या जाती या िश या या दकानी कोणीह मनय गला क त िशपी या मनया या अगामाण अगर याच कापड फाड त नाह त तर या या या ठरा वक अगर यामाण या माणसाच अग बतन घतात या अगर याप ा माणस लहान असल तर यान अगर याइतक मोठ होईतो उघड फराव कवा अग लहान असल तर तो अगर याचा च फालोळ तसाच जसा जमल तसा अगावर वागवावा अगरखा अगात लहान होईल असा मनय आला तर तर दखील िश याची ह जात अगर या या या ठरा वक माणाप ा अिधक मो या आकाराचा अगरखा बतणार नाह ठरा वक माणाहन जाःत कापड कापणार नाह तर अगर यास अग बतन घईल अगर याची बाह शा ामाण जतक लाब असावी हणन याचा पवापार जाितिनयम आह या बाह हन जाःत लाबीचा हात अस यास त िशपी िग हाइकाचा हात कापतील बाह ची लाबी वाढ वणार नाह त अगर या या शा ीय मानहन या माणसाची मान अिधक घराची अस यास ह िशपी ती मान तासन बताची करतील पण अगर या या मानचा घर वाढवन या या जातीचा परपरागत कलधम त मोडणार नाह त

या या जाती या या को या एका महनीय पवजान ा स ी या उ प ीचा प ह या दवशी दवान दल या कापडाचा प हला अगरखा िशवला या कापडाप ा अिधक पातळ वा अिधक जाड कापड वापरण कवा कोणास वाप दण हणज ह िशपी एक अधािमक क य समजतात एक ठरा वक कार या कापडाचा तो ठरा वक सा याचा अगरखा घालन माणसान अ यत थड अशा उ राीवावर असो कवा अ यत उण अशा सहारा वाळवटा या आसपासच दशात असो रा हल पा हज जर त यास करवत नसल तर याहनह उ म माग हणज या कापडाचा अगरखाच वापरणार धािमक लोक या गावात वसत आल या गावा या बाहर काह झाल तर जाऊच नय गावात भीक माग याचा सग आला आ ण बाहर कठ जर सो या या खाणीत फकट सोन धवायची सोय असली तर यान या सोयीसाठ आप या

समम सावरकर वा मय - खड ६ ९९

अधौ ा िनमलन कथा

गावची अटक ओलाडता कामा नय कारण न जाणो ितकड तो अगरखा बदल याचा मोह पडायचा

ा िशपीधमाचा आणखी एक मह वाचा िस ा त आह तो हा क मनय पापी क प यवान थोर क हलकट उ च क नीच ह या मन या या अग या गणावगणाव न ठर वण पाखड आह तर तो मनय ा ठरा वक कार या लाबी द चा हा धािमक अगरखा घालतो क आप या अगास यईल िन बदल या वायमानास जळल अस िभ न आकारकाराच अगरख बदलीत राहतो ाव न तो धािमक वा अधािमक सा वक वा तामसी साध वा ठग आह त ठर वल पा हज जर तो अगरख अगास बतील तर तो हलकट असलाच पा हज जर तो आपल अग या शा ीय अगर यास बतील तरच तो थोर होय साध होय धािमक होय

अशा या िशपीधमा या िशपीमडळ स या या अगर यास आपली अग बत दणार माणस तर िग हाइक तर कसची िमळणार अस जर आपणास वाटल तर ती चक ठरल कारण ा ठरा वक अगर यावाचन दस या कार या अगर यास मनय कवळ आप या अग या लाबी द या वा वायमाना या सोयी गरसोयी या बदल या आवयकतमाण वापर ल तो माणस घोर अशा नरकात Ocircसा वयOtilde पडल असा शाप दणार एक पोथी ा िशपी जाती यापाशी आह आ ण ती पोथी को या मनयान िल हलली नसन य ई रान ःवत या बो तासन या ःवतच लखणीन ःवत िल हलली आह अशी मसलमानाची िन ा आह हणज हद या वदाला या अथ हद OcircौतीOtilde हणतात याच अथ OcircकराणOtilde ह मसलमानाची OcircौतीOtilde आह याःतवच यात दलल बार क सार क आचारदखील ऽकालाबािधत हणन मानल जाऊ लागल इतकच न ह तर महमद पगबरा या म यनतर याचा घालावयाचा जो अगरखा अस तोदखील या या राजदडामाणच मसलमानी धमपीठा या आ ण राजपीठा या अ य वाच एक तीक

- न बदलता यणार द य िच ह - समजल गल महमदमहाशया या म यनतर याचा गाद चा धनी आ ण मसलमानाचा सव च धमा य हणन जो झाला यास खिलफा हणत आ ण खिलफासच काय तो महमद पगबराचा प वऽ अगरखा घाल याचा अिधकार अस खिलफा या पदवीसाठ अनक इ छक उभ राहात लढत परःपरा या हजारो सिनका या क ली कर त मसलमान मसलमाना या र ाच या यादवीत पाऊस पाड त आ ण एकका वळ िनरिनरा या भागात तीन तीन िनरिनराळ बळ सनापती ःवतस खरा खिलफा तो मीच हणन हणवीत रा य कर त यात बगदाद या ओमयड खिलफाचा वश मोठा बळ िनघाला महमदाचा राजदड धमदड िन हा प वऽ अगरखा या याच हाती अस

ा बगदाद या खिलफात काह खिलफा मोठ बळ आ ण साधशील अस िनपजल त महमदाचा हा प वऽ अगरखा धम पदशा या वळ घालीत

जो खिलफापदास यो य ठरल कवा त पद िछनावन घ याइतका बळ ठरल याला खिलफा होताच अगरखा घाल याचा अिधकार यई पण भाब या धमभावनची शवट जी वकती होत जात तीच मनयःवभावानसार मसलमानातह होत जाऊन जो प य खिलफा असल या या अगात हा प वऽ अगरखा असतो ह पाहता पाहता हा प वऽ अगरखा या या अगात असतो तो खिलफासारखा प य होय अशी व ी बोकाळली

समम सावरकर वा मय - खड ६ १००

अधौ ा िनमलन कथा

आप या इकड प य स यासी असतो तो भगवी कफनी घालतो ह पाहता पाहता या या अगावर भगवी कफनी दसत तो स याशासारखाच सहजग या प य वाट लागला आ ण भगवी कफनी पा हली क स यासी हणन चोरानाह स मान िन िभ ा िमळ वण अगद सोप होऊन बसल तशीच ह ह गो

अशा ब ह न धमभोळपणाची शवट याच बगदाद या मसलमानी राजधानीत इतक पराका ा झाली क खिलफाचा हा अगरखाच जवळजवळ खिलफा होऊन बसला खिलफापदाला यो य त गण या य त असोत वा नसोत ित या अगावर हा प वऽ अगरखा आह का अस यास तो खिलफा दब या ख या अनयायाच पढार ह दबळ खळ असच िनपजतात ओमयड खिलफाचीह तशीच अवनती झाली खिलफापदावर व य यऊ लाग या पण बा आचारा या पोकळ मखव यालाच जथ मख हणन समजल जाऊ लागल ितथ मखवटा तवढा सभाळला क पर होई अशाच पड या काळ या प वऽ अगर यान मो या गमती क या उदाहरणाथ या ओमयड वशातील या पड या काळचा खिलफा दसरा वािलदा याचीच गो पाहा

ा खिलफा वािलदला मसलमानी साा याचा साट िन अव या जगाचा धमा य OcircशकराचायOtilde ा ना यान राजधानीतील भ य मिशद त ाथना चालवायची अस या समारभासाठ जायच असता एका वळ याला आळस आला याःतव यान आप या एका सदर रमणीला आप या खिलफापदाच म य तीक असा तो Ocircप वऽOtilde अगरखा घालन ाथनच पौरो ह य कर यास धाडली अव या मसलमानी साा या या वतीन मसलमानी धमाचा खिलफा हणन ितन ाथना चाल वली आ ण खिलफा या या प वऽ वषाचा तो अिधकार खिलफामाणच समजन या रमणीची ती ाथना खिलफा या ाथनमाणच या धमिन अनयायानी अनवा दली य कोणीह कशीह असो - तो म य खिलफा न ह म य खिलफा हणज तो खलाफतीचा प वऽ अगरखा

पढ अनक उलाढाली होत होत अरबी मसलमानाची स ा आपसातील हाणामार त इतक दबळ झाली क बगदाद या खिलफा या वा यात पगार तक मळच मसलमानी धमाच अनयायी नसन त आप या शौ या या बळावर ा मसलमानी खलाफतीच स स खाऊन टाक त आल होत खिलफा या या हातातल बाहल झाल कोणास गाद वर बसवाव कोणास काढाव त ा भाडोऽी तक स याच सरदार ठरवीत अशा एका बळ तक सनापतीच ाब य असता आबासाईड खिलफा वािसक हा वारला मरणा या आधी आपला वारस साग याचा अिधकार खिलफाकड अस यामाण या खिलफा वािसकान मरणा या आधी सािगतल क Ocircमा या माग माझा मलगा खिलफा हावाOtilde

ती र तच होती मसलमानी समाजान खिलफाची आ ा िशरोधाय क न हटल Ocircत मलच खिलफा करावयाचOtilde

पण त या तक सनापतीस इ न हत याला या या प यातील एका खिलफावशीयास खिलफा बनवावयच होत त खर कारण न सागता तो इतकच हणाला Ocircछ खिलफाचा मलगा त मल खिलफा हो यास अयो य आहOtilde

समम सावरकर वा मय - खड ६ १०१

अधौ ा िनमलन कथा

Ocircका अयो यOtilde खिलफा या आ ला लाथाडन दसरा मनय खिलफा कर यास या मसलमाना या

धमभावनस पटल अस काह तर कारण सागण भाग होत तक सनापतीस आप या मनातल कारण सागता यईना कारण त धािमक कारण OcircसनातनOtilde कारण न हत बर तो मलगा लहान आह हणन खिलफापदास शोभसा दसरा कोणी पराबमी वा साधशील प ष हवा ह कारणह अःतत होत कारण पराबमा या ीन य यो य क अयो य हा या मसलमानी बहजनाचा मळ न हताच त बहतक या धमभो या OcircसनातनीOtilde िशपी जातीचच लोक य कशी असो - तो यो यतचा ठरा वक जनाट मखवटा ितन घातलला आह ना यवढाच याचाह असणार खिलफा सागल तो याचा उ रािधकार हा धमदडक यामाण तो मलगाच खिलफा हावयास यो य मग तो अयो य का हणावा

कवळ धमभोळपणा याच आ पाची अडचण अस यान या धत तक सनापतीन धमभोळपणालाच ततोतत पटल अस या मलाची अयो यता िन ववादपण िस करणार कारण सािगतल

तो तक सनापती हणाला Ocircजर खिलफान मरताना या आप या मलास खिलफा कर यास सािगतल असल तर तो या खिलफापदास अयो य आह कारण तो इतका लहान आह क खिलफा हो यास जो एक म य सःकार करावा लागतो तोच यास करता यणार नाह खिलफास जो अवयमव घातलाच पा हज तो प वऽ अगरखाच मळ या मला या अगास यत नाह तो अगरखा िन तो धमदड यास झपणार नाह फार मोठा होईल याःतव तो मलगा खािलफादास अयो य तो अगरखा या या अगास होईल िन तो धमदड यास झपल असा माणस खिलफा हवाOtilde

OcircसनातनीOtilde जाती या िशपीशा ास तो शा िनणय अगद ध न होता खिलफापदाला शोभल असा यो य प ष कोण खिलफापदाचा तो जनाट प वऽ अगरखा या या अगास होईल असा खिलफा नमला अगर यास माणस बतणारा िशपी असावा तर असा

- १९३४

समम सावरकर वा मय - खड ६ १०२

अधौ ा िनमलन कथा

समम सावरकर वा मय - खड ६ १०३

अधौ ा िनमलन कथा

२ अधौ ा िनमलन कथा भाग ndash २

------------------------------------------ २१ बाळतीण

तो गाव दहाबारा हजार हद वःतीचा एक पडवीसारखी धमशाळाह बोडान बाधलली गाव या म यवःतीपढ ल वाट या टोकास होती आज या धमशाळपाशी पाचपचवीस लोक जमन ह करताहत तर काय अस वाटन जाताना ःवतशी पटपटता ौी गोदास सख ितकड वळल पाहतात तो एक मरतकड वाटचकार िन वीण सपलली एक ज खड गाय ितथ मटकन बसलली आह आ ण जमलल त दहापाच लोक एकमकास वचार त आहत Ocircमारल कोठ कणी गायीला छड मारलीOtilde

गायीला छड मारली ह श द ऐकताच गोदास सख या लोकास हातान ढकलीत एकदम गायीजवळ गल याना पाहताच एका मलान सािगतल क Ocircह ज खड गाय दोन-चार दवस स याकाळ यथ बसलली असत शजार या एका काम करणा या मनयान वाटत आली हणन ितला मा या सम छड मारली मी ओरडलो नाह नाह तर तो मला मारता पण ितला वाटतन उठवन तो गला त हा मी या दोघाचौघा जा याय यास त सािगतल ह पाहा इथ मारल Otilde अस हणन यान गायी या पाठ कड बोट दाख वल पण ितथ वळबीळ काह दसत न हता गोदास सख अगद मोठमो यान बोल या या आवशात यऊन मलास फटका लागल Ocircचप िभ या गोमातला छड न मारणा याचा त िशर छद का कला नाह स गाय वाटत यऊन बसली होती तर माणसान वाट सोडन गटारा या बाजन जायच होत छड मा न ितला उठ वणारा असला वाटस कसाईच असला पा हज बचार हातार गाय आईसारखी प य त ह इतक हद लोक इथ टकमका बघत असता ितची जोपासना कर याचा य एकजण तर करतो आह कायOtilde

अस हणत गोदास सख यानी आप या उपर यातील एक गोमासपट बाहर काढली आ ण खळखळवीत सग यापढ फरवली Ocircगोमासिभ ा घाला Otilde एका-दोघानी तीत चवली पावली टाकली

गोदास सख ह एक फरत गोसवक होत पव त एका सःथ या वतीन हडत पण या सःथन याच नाव लबाड हणन छापल यानी ती सःथा लबाड हणन छापल आ ण आता त ःवतऽपण गोसवाचार कर त कर त या गावास अलीकडच आल होत या गायीच करण पाहन याना थोड मनापासन वाईटह वाटल आपल चारकाय ःता व यास ह य उदाहरण या गावी चागलच उपयोगी पडल अशीह अटकळ यानी बाधली लगच या गायीस उठवन यानी एक दाव ित या ग यात बाधल िन त ध न एक गोसवा गीत हणत या घोळ यासह त रः यान चालल

समम सावरकर वा मय - खड ६ १०४

अधौ ा िनमलन कथा

ज याच मळच नाव गोपाळराव त या गोर णसःथत त होत तोवर वापर त असत पण या सःथतन त ज हा फटन िनघाल त हा या सःथ वषयी यानी ज आ प आणल यात हाह एक आ प होता क कोण याह हद सःथन गोर ण सःथा हण वण हणज हद धमास कलक लावण होय कारण गाय ह हदची दवता ितच पजन सवन भजन करण ह हदच कत य पण ःवतस गोर णकता हणवण हणज दवतच र ण मनय करतो असा वपर त भाव कटवन या दवतची थोरवी िन श मनयाहनह कमी लखण होय या दवतची ती िनदा होय गाय ह दवता मनय ितच ितच र ण करणारा ितच पालन करणारा ित याहन कोणी महादव आह क काय मनयान Ocircमी गायीची सवा करतोOtilde अस हणण शोभल Ocircगायीच र ण करतोOtilde अस हणण हणज दव दबळ िन भ सबळ अस हण यासारख होत यासाठ सा या गो वषयक हद सःथानी गोर णसःथा ह नाव टाकन गोपजक वा गोसवक सःथा अस हणाव आ ण यक कायक यान ःवतस गोदास गोभ गोरज इ याद गाईची थोरवी य वणार नाव यावी गोपाळ ह नाव ौीकणास शोभल कारण तो गोदवतहनह ौ असा जो जगाचा पालक या परम राचाच अवतार होता पण मनयान ःवतस गोदवीच या Ocirc व जननीOtildeच पालक वा र क हणवन घण हणज काय अस सावश ितपाद त गोपाळराव सख यानी भरसभत आपल आपल मळच गोपाळ ह नाव टाकन गोदास सख ह नाव घतल होत

धमशाळपढ या गाईचा हा गौरव चाललला असताना या पडवीवजा धमशाळ या आत समोरच एक पचवीस वषाची बाई ल र कमरस गडाळलली जवळ एक िच याच बोचक एक दोन खापराची भाड त ड अगद रडकड झालल - कोणी द न पा हल क चटकनत ड फरवन घणार अशी - अगद या गाईसारखी क वलवाणी होऊन एका कोप यात बसली होती गायीची दया यऊन गोदास सख कळवळताना आ ण ःवहःत या गाईस वारवार करवाळताना पाहन ितला दहादा वाटल क या दयाळ प षापाशी जाऊन आपणह हात पसरावा पण ती समाजाला भीत होती या गावातील काह लोकाना ती ग या म हनाभर भीक मागता असता माह त झाली असन ती बाळतपणास टकलली दसत अस यामळ ित या वषयी भ याब या गो ीह गावअ डयावर दबन दबन लोक बोलत आ ण ितला घरापढह बस न दता िश या दऊन हसकन दत हणन ती दबन बसली होती पण या न या गोसवकबवा या दयाशीलतचा आसरा या ज खड गाईस दखील िमळाला - गाईहन गाय झाल या मलातर िमळलच िमळल अशी यो य अटकळ बाधन या गाईची िमरवणक चालली असता लटपट या पायानी ती आस नसवा ी बवा थोड रः या या कडस झालल पाहताच या यापढ पदर पस न उभी रा हली

Ocircमी चार दवसाची भक बाळतपणास टकल आह मला दोन पसEacuteOtilde ितच त वा य पर हो या या आधीच बवा चवताळल Ocircिभकारड ा गोमात या भकलाच परस पस जमत नाह त ितथ त माणसासारख माणस

- जा काबाडक कर िन पोट भर गाई या त डचा घास हसडन ःवत या पोटाची खळगी भर यास तला लाज वाटत नाह माणसक आह क नाह तला अहो आप या दशाच

समम सावरकर वा मय - खड ६ १०५

अधौ ा िनमलन कथा

को यवधी पय ा ऐद िभका यास पोस यास मातीत िमळतात आ ण या बचा या ज खड गोमाता भकन तडफडत राहतातOtilde

इत यात बवा या कानाशी एकान या ी या पोटाकड बोट दाखवन कागाळ कली यासरशी सा वक सतापान उसळन बवा ओरडल

Ocircहसका ितला अःस काय काळत ड Otilde अस हातवार कर त लोक गात असल या पदा या पालपदाची वळ आलली पाहन बवानी आप या उच व घोग या आवाजाचीह या पालपदात भर टाकली

Ocircगाईस ाच िभ ा हा हद धम र ा Otilde दोघाचौघानी तव यात या बाईची च ाह चाल वली पण इत यात रामभाऊ व ितथ

आल आ ण लोकास तस न कर या वषयी सागन बाईस आ ासीत वचा लागल Ocircत कठली बाई सासरमाहरच कोणी नाह का तला Otilde रामभाऊ ित याशी ह वचारतात न त च या या दहापाच ःन ानी याचा हात ओढ त एकच ग गाट कला Ocircहा हा रामभाऊ ित याशी काय बोलता तम यासार या ित त माणसावर नसत कटाळ यईल पढ चला - चला - आ ह सागतो सार Otilde

Ocircगाईस ाच िभ ा हा हद धम र ा Otilde ा पालपदान सारा रःता दमदमवीत िन य याजा यास अडवन प-पसा काढ त या ज खड गाईची िमरवणक पढ चालली

समो न एक भारवाली हर यागार गवताचा भारा घऊन यत होती वाट या अगद कडन ती चालली होती क या गायी या िमरवणक ची वाट अड नय गोदास स याच ल या गायी याआधीच या हर या भा याकड गल याची खण करताच दोघा-चौघानी बाईला अडवन Ocircभारा-टाकOtilde हणन दरडावल Ocircपस कोण दणारOtilde ह ितन वचारताच एकदम गलका उठला Ocircगोमास गाय आह ह धमा या गायी या गवताच पस मागतस काय Otilde

Ocircपण मग घर या मलालकराना तादळ कशाच नउ दादा खातील काय ती आजOtilde Ocircआ ण ह गोमाता काय खाईल गोदवी या नाव लकराना उपास क दत आजची राऽ

ःवगात तला कामधन िमळलOtilde बवानी समाधान कल Ocircबघता काय या तो भारा ितचाOtilde अस हणत दोघ ितघ भारा ओढ लागल त हा ितला

आपला बचाव कर यासाठ शवटची य सचन ती हणाली Ocircहा हा मी हार ण वटाळाल दर हाOtilde

तो ित या अटकळ चा प रणाम अगद उलट झाला झ बन भारा ओढणार त लोक चकाळल आ ण ित या त डात दऊन ओरडल Ocircतझी प ह यान दातखोळ बसली होती काय चाडाळणी वटाळ झाला ना आ हालाOtilde

ितला सोड व यास रामभाऊ धावत आल समाजास ग जा न हणाल Ocirc या गायीसार या एका पशला मघाच करवाळता आहा - आ ण महार माणस असता याचा वटाळ मानता ह काय भतदया क धमOtilde

समम सावरकर वा मय - खड ६ १०६

अधौ ा िनमलन कथा

ह ऐकताच बवा िचडल Ocircअहो द डशहाण गायीला पश हणताना तमची ज हा झडत कशी नाह गाय पश असली तर दव व यापी पशत नाह क कायOtilde

बवास शात व यासाठ रामभाऊ या या पाठ वर हळच हात फरवीत हणाल Ocircतर मग जो व यापी दव पशतदखील आह तो माणसात नाह काय आ ण महार माणस नाह कायOtilde

ा ाप ा रामभाऊ महारा या ःपशान वटाळल असता आप यास िशवन आपणासह वटाळावीत आहत याचाच जाःत सताप आ यासारख क न या बनत ड ान झालली धादल बवानी लप वली या ाकडन लोकाचह ल काढन लोकास पटणार वटाळाचीच बाज पढ धरावी हणन बवा रामभाऊचा हात हसडन गरजल Ocircभगी आहात भगी महाराला हण िशवा िशव िशव कोण पाखडOtilde लगच बवानी गायीच शपट डो यावर फरवल आ ण या पश या खराखालची मठभर माती - त पावक गोरज समाजा या अगावर फकन ःवत तो अगारा लावन या महार माणसा या झाल या वटाळाच ता परत ाय कल गायी या त डात या हर या गवताच जड यावर जडग ःवहःत चार त िमरवणक पढ चालली Ocircगायीस ाच िभ ा हा हद धम र ा Otilde वाटत मसलमान िमरवणक त सग यास खटत यत जात होत काह फद फद हसन

टवाळ कर त होत याचा वटाळ कणाला झाला नाह या या वाटस कणी गल नाह थो या वळान त गोदासबवा या एका गोभ बाई या घर उतरल होत या घराशी आल

या बा चा मलगा घरचा कता हद सघटनाचा अिभमानी पण ब वाद (Rationalist) त ण वक ल आई या िभडन यान गोदासबवाना घर च उतर वल होत दाराशी िमरवणक यताच बवानी व कलास आ ा सोडली क या गायीला यानी घर पाळावी वक ल हसन हणाल Ocircअहो आम या घरास गोठा नाह अगण नाह त हा गोसवकाना बग यात उतर वल तथच गायीला बाधतो पा हज तर या गायीला थोड गवत घऊन दतो - या मोक या मदानातील झाडाला बाधीत जा हव तर

इत यात याची आई बाहर आली बवानी कथा सागताच मलावर रागावली िन हणाली Ocircघराशी चालत आलली लआमी व मख दवडायची आजची राऽ तर घर च बाधायची ितला या ओसर वरOtilde- अगद घरात बाधा उचला या बठक तझी व कली बग यात खाली स ा माझी बाई या आ सरशी वक ल हसन चप उभ रा हल

गायीला वर आणली गा ा बठक ख या काढन ओट चा गोठा कला बा नी घरातन ता हनात आरती आणली या मळमातीन बरबटल या गायीस हळदकक लावन फल वाहन ओवाळन सतोषन व कलास हणा या Ocircततीस कोट दवाची पजा एकऽच करायची तर बाळ गायीची पजा करावी Otilde

बवा ठर व गोसवक ठ यात हणाल Ocircसवाभती परम र आह ह आम या हदधमाची अ यदार िशकवण अगी बाण यासाठ च पा हलीस ना गोपजा हच कस कस उ क साधन आह त पश िन माणस ाच आ म य भतदयची प रसीमा Otilde

समम सावरकर वा मय - खड ६ १०७

अधौ ा िनमलन कथा

दोनतीन दवस ती गाय तथच होती गोभ बा च ह धमक य पाहन जो तो Ocircध यOtilde हणत होता शजारपाजर या बायानी कणी फल आणन वा हली कणी प वा न चट या भा या खीर तप यथाःथान वाढलल पान नव हणन या गायीपढ ठवली शजारची एक बापड बाई-मल माधकर पण ितन कानव या या गोमासाच ोत घऊन नऊ कानवल गळाच कराव आठ या गायीला सोव यान यऊन चाराव िन एक पोट या माधकर मलाना ावा -गायीचा साद हणन

अशा बडजावात तीन दवस ग यावर या गायीस एका शटजीनी भ भरान ज हा आप या घर पाळावयास नली त हा दहापाच इतर भा वक मडळ ची ितला पाळवयास न याची इ छा परली नाह हणन िनराशा झाली

इकड या धमशाळत या िमरवणक त ध काब क क न लोकाची हसकन दलली ती बाळतपणास टकलली हद ी या धमशाळत जाऊन याच कोप यात त ड खपसन रडत बसली राऽी ित या पोटात भयकर वदना होऊ लाग या त हा क हण वाटवर ल दोघाचौघा हदनी ऐकल धमशाळत त काय आह त बघ यास गल पण एक बाई रडतकढत पडलली पाहन Ocircआह झाल कठलीतर याद Otilde हणन ितटकार त िनघन गल एकदोघानी ितला ओळखल त तर ित या बाळतपणाच लफड आप या अगाशी िचकटत क काय अशा शकन Ocircम ात अहो ती-ती आह भोगील पापाची फळ आ हाला काय याच Otilde अस आपसात कजबजत तथन सटकल

राऽी काळोख डो यात बोट घातल तर दसना अशा या काळोखात या कोप यात ती बाई बाळत झाली ितन िच याचा एक काकडा बाळगलला अस तो पटवला मल पा हल त जवत नाळ कापायला काह न हत दोन धारच दगड ितन कोप यात या ढगा यातन घतल िन याची आडवीितडवी नाळ कापली मल कचाळ लागल तर लपटन ठवन पाहाट ती एकट च गली आ ण जवळ या नद वर ःनान क न आली

आप ीच कधी कधी आरो यद असत रामबाण औषध होत न बाज न सईण न शाितपाठ न शक न पाळणा बाळतपणाची कोण आकल शौषा असावयाची पण त काह नसता त मल िन ती बाई जवत रा हली लोक यताजाता हसन बघत शाळतली वा भटकती मल माऽ कधी जवळ यत गमत पाहन जात पण स य गहःथ असा कणीह ढकला नाह धमा मा भट गोसवक साध ा ण पाट ल शटजी ितकड कणीह ढकला नाह ती गाय थोड च यालली होती क ितची सवा Ocirc हद धम र ावयाOtildeसाठ आवयक असावी ती एक प र य ा हद ी िन त एक अनाथ हद बवारशी कारट या या र णाशी Ocirc हद धम र ाOtildeवयाचा काय सबध उलट याची वचारपस करणदखील पाप अस यता हणन ितकड कोणी ढकला नाह अ याअ यावर टवाळ माऽ चालली मधनमधन कोणी वचार दात वचकन ःन ासोब यात Ocircका धमधाळत या िचरजीवासाठ पढ कोण वाटणार त ह क काय Otilde

पण राऽी नऊ वाज या या सधीस एक मनय माऽ ित ह दवस ितथ जाऊन यई या बाईपाशी काह सबध असला तर याचाच

समम सावरकर वा मय - खड ६ १०८

अधौ ा िनमलन कथा

कोण तो कणी साध कणी डॉ टर अधरात चो न का जातो असा टवाळ या एका वषयाप ा या बाईची अिधक चटपट जर कोणास लागली असल तर ती

एक रामभाऊ व ाना होती या िमरवणक त बाईशी बोलताना याना हात ध न या ःन ानी हसडल या या िन इतरा या त डन यानी इतक ऐकल होत क ती बाई लहान असता ितचा नवरा मबईस बप ा झाला गली पाचएक वष ती शजार या खडगावी एका मराठा पाटला या घर काबाडक क न अस ितला दवस लोट याच दसताच या खडगावात हद-समाजान जातीचा काढला पाटलान ितला हसकन दली मल पाटलाच अस ती हणत मारहाण झा यामळ खडगाव सोडन आली आ ण मो या गावी धमशाळत यऊन बसली - या गाईसारखीच मटकन ह ऐक यापासन रामभाऊस ितची दया आली आणखी एक भीती याना वाटली क न जाणो शजार या िमशन बशन या जा यात तर ती फसणार नाह ना त ितला पाह यास जा याच मनात आणीत पण याना दखील त साहस कर याइतक धमक मनात य यास तीन दवस लागल शवट समाज काय वाटल त हणो ितची चौकशी एकदा करायचीच अस िनधा न दोन त ण व ाथ बरोबर घऊन त भर दवसा एका दपार धमशाळत गल बाईपाशी थोड िशळपाक अ न होत यानी गोड बोलन ितची मा हती वचारली तो याना कळल क ितला जो एकच मनय राऽी यऊन भटतो थोड अ न दतो एकदोन फाटक व ह यान दली तो दसरा कोणी नसन होता या गावचा एक मसलमान भगी

तो काय ितची दया यऊन भतदयसाठ त दान दई काह एक ितम य घत यावाचन तो त धमक य कर भक याला अ न दण ह धमक य तो मानी हणन तो अ न दत नस तर काफरास बाट वण धमक य होत अशी याची समजत अस यान तो त अ न या बाईस दई िन साग Ocircबघ त हद मसलमानाच खातस आता हद रा हली नाह स हOtilde आ ण या अ नाच ितम य हणन या बाईस यान सािगतल होत Ocircत मल मला दल पा हज अ मी मागताच - नाह तर ठार मार न ठारOtilde

रामभाऊना ती हक कत सागत असताच ती थरथर कापत होती - नाह तर तो मसलमान भगी यऊन ितला िन याना पण ठार कर ल रामभाऊनी ितला धीर दला Ocircजर तला आ ह सव साहा य दल तर त या मसलमानाच अ न घणार नाह स ना मल दणास नाह स ना त हद धमा या र ाबीजाची नाOtilde ित याह अगी आवश यत होता पण झटकन हताश होऊन ती हणाली Ocircपण आता काय याच मी मसलमाना या हातच खा ल आह कोणता हद मला जातीत घईल माझ मल बनजात त हद कस राह लOtilde

Ocircराह ल ती िचता तला नको मी र ािगर हदसभचा या गावचा एक कायकता आह आ ह तला जातीत घऊ यह मी तला अ न िन मलास दध दईन पोिलसाना सागन या मसलमानास पायबद घालीन ह घ थोड पस अ न िन दध आ ाच धाडन दतोOtilde

को या हद या त डन अस श द ऐक याचा ितला प हलाच सग ितला स ा मसलमानाच खा यावर मनय हद राहतो कसा त पटना पण साहा य िमळत त पाहन ती चप रा हली रामभाऊ या पायावर ितन मल ठ वल Ocircमाझा धम वाचरणारा त दवच भटलास

समम सावरकर वा मय - खड ६ १०९

अधौ ा िनमलन कथा

पण मला धमशाळतन थम घर या नाह तर तो मसलमान मला खाऊन टाक ल याल तर तम या श दावर व ासOtilde

रामभाऊ परत आल थोड अ न िन दध यानी ितला पोच वल पण त न यास या सा या गावात एकदोन त णच काय त धजल बाक याला रामभाऊ वचार त यान यान उलट Ocircबाटगा ल चा याचा तर नसल काह सबध या बाईशीOtilde अस हणन रामभाऊची पाठ फरताच कटाळक कर यास सोड नय

रामभाऊ ःवत भा या या घर राहत यानी या बाटल या बाईस कोणा यातर घर आण याचा योजलला बत ऐकताच आगाऊच सावध राहाव हणन घरध यान सािगतल Ocircआधीच त ह महारास िशवन यऊन घरात वटाळ काल वता हणन कागा या होतात आता मसलमानाच खा ल या या भट या बाईची याद जर आणणार असाल तर घर सोडन चालत हाव लागल बाहर काय नगा नाच घालायचा तो घाला आ हास उपिव नकोOtilde रामभाऊ हणाल Ocircमी आणीत नाह या बाईस बळबळ तम या घर पण ती गाय

पाळावयास मागत होता तीह भटक च न हती का मसलमाना या हातच तीह खाईच नाOtilde Ocircपण तो पश होता पशधम तोOtilde Ocircहाय हाय तर मग ह समजत असनह या पशस गो यात ठवता सोव यान पजता

ितच गोमऽ पऊन ितला प वा नाच गोमास ःवहःत घालता मग ह हद बाई तर माणस मल मरा याच माणसाचा जीव तो याला मसलमाना या हातन सोडवन हदन घर आणन दोन घासEacuteOtilde रामभाऊनी वा य पर कर या या आधीच घरध यान याच त ड बद कल

Ocircपव च ऋषी गाढव िन त ह शहाण कठ ती कलटा िन बनवारशी कारट कठ त महारड आ ण कठ ती व जननी प वऽ गायऽी गोमाता होऊ ा मसलमान ितला अशा कलटा मसलमानात गल याच ब याOtilde

Ocircअशाच हदतन हसडल या या या पोट हदच क टर शऽ ज मल आ ण ह मल मसलमान होताच अठरा वषा या आत ाचा गायऽीस मारणारा एक कसाई होईल याचा वशच वश गोमास खाणारा - गो न होईल गोभ ाची स या घटन गो नाची वाढल त हा गोसव या ीन दखील Otilde

Ocircपर करा त ान मला माझ घर बाटवन यावयाच नाह बःस Otilde रामभाऊ या गावी शटजी या भटा या मराठा पाटला या श य या या घर हडल ती

मरतकड गाय पाळावयास िस झाल या भतदयावानलोकापक स ा कणीच या बाईस आौय दईना गो यातदखील राह दईना मग इतराची गो च बोलण नको

तो गाव बारा हजार हद वःतीचा मसलमानाची वसती तीनश माणसाची असल नसल ा बारा हजार हदस या या धमाची अक ी नी एक मल परधमात जात आह याची रसभर

िचता न हती एक घर अगण गायीला िमळणारा गोठादखील कोणी या बाळत बाईला दईना या तीनश मसलमानातील बाया दखील या OcircकाफरOtilde ीला िन मलाला इःलाम धमात कस

समम सावरकर वा मय - खड ६ ११०

अधौ ा िनमलन कथा

ओढन बळान दखील पळवन आणता यईल याचा कट कर त हो या आप या गोषातदखील वळ ितला लपवन ठव हणन आपण होऊन या कटास पा ठबीत हो या

ितकड या धमशाळत तो मसलमान भगी रामभाऊनी अ न दल याची गणगण कळली हणन लगोलग स याकाळ होत न होत तो ितथ आला बाईन मा हती सागताच त पोर हसक लागला बाई ओरड लागली एकदोन करता-करता वीसपचवीस हद ितथ जमल पण दर या मसलमानान OcircकाफरासOtilde काफरा या धमास िश याची लाखोली वा हली या बाईस मल दत नाह स तर टाक माझी चीजवःतOtilde हणन दरडावल ितच िच याच गाठोड िन मलाचा लग याचा तकडादखील यान हसकला मल उघडवाघड घऊन ती बाई कोप यात ःफदन ःफदन रडत हदकड बघत होती क कणी पढ याव पण कणी पढ होईना मसलमानान त कपड घतल धमशाळसमोर भर वाटवर यास आग लावली आ ण Ocircकोण तला कपडा नी खाण दतो त बघन घईन मी राऽी प हा यईन याला िन तला ठार कर नOtilde अया धम या दत या होळ पाशी ठाण माडन रा हला

या दाट त त गोदासबवाह थोडा वळ उभ होत याच धमशाळसमोर मटकनबसल या गायी या पाठ वर एक छड कणी मारली ती ऐकन याच दय पळवटल होत पण ा बाईस तो द छळताना पाहन यानी ह का च न करता असल कार आप यासार या स या या

पात घ या या यो यतच न हत अशा ऐट न त लगच वाटन पढ गल सकटातन सोड व यास ती कणी ज खड गाय थोड च होती ती एक जाितबा हद बाळत बाई िन तीनचार दवसाच बनवारशी मल

या एका मसलमानास जाणीव होती क तो एकटा ितथ असला तर मसलमान िततका या या माग ितथ असल या यक हदसह तीच जाणीव होती आणखीह एक जाणीव होती क आप यामाग हद समाज असा नाह च आपण खरोखरच एकएकट आहो तव यात इतक माऽ कोणी साहस कल क धावत जाऊन रामभाऊस ती बातमी दली रामभाऊनी पोिलसास दली आ ण एक पोिलस या वाटकड यताना द न दसताच या भगी िम यासाहबाचा धम माद उत न त तथन पाय काढत झाल

तर ह ा बाईस या धमशाळत एक िमिनटभरह ठवण धो याच आह अस रामभाऊना वाटल पण ितला नणार कठ गावात कोणी गोठास ा दईना हणन यानी र ािगर हद सभस तार कली

पण राऽी म यतर हलवन ितला लगच कठ ठवायची त त ण वक ल रामभाऊच सहकार यानाच शवट रामभाऊनी अगद गळ घातली याची आई कती दयाळ दवलसी गोभ व आई या द न गायीची दखील या दवशी ितला कती हळहळ वाटली मग ह बाई तर माणस यात एक बाळतीण ी छातीशी तीन दवसाच पत मल घऊन यणार ितला दया आलीच पा हज Ocircथोड नाकत ड मरडलच तर आमची आई नको हणणार नाह घऊन या या बाईस आजची राऽ उ ा माऽ ताबडतोब मोटार न र ािगर स धाडली पा हज हOtilde या त ण व कलानी पाठबळ दताच रामभाऊ या बाईला िन मलाला मो या यासान या दोघा त ण िशया या साहा यान रातोरात घऊन आल -

समम सावरकर वा मय - खड ६ १११

अधौ ा िनमलन कथा

तो घरात त ण व कला या आईच रागारागान चाललल बोलण यानी ऐ कल दार उघड यास त व कल धजनात रामभाऊनीह जोरजोरान दार खडखड व यास आरिभल शवट व कलानी दार उघडल - दवा बाहर कला ती बाई थरथर कापत त मल छातीशी ध न पाजत पायर वर बसली आह ती उठत आह तोच व कलाची गोभ आई धावतच ओसर वर आली या बाळात बाईस ितन पा हल िन मो यान कचाळ फोडन हणाली Ocircकठली मली अवदसा ह िन त कारट ना जात ना पात ितला आत घऊन घर बाटवशील तर ह मी घराबाहर पडत प हा पाणी घणार नाह या घरातOtilde ःवभावान या व बाई दयाळ हो या पण पोथी पोथीन या या दयला जी आरशी लावली यातनच या बघणार

गोदासबवाह ितथच उतरलल याना हात जोडन रामभाऊ हणाल Ocircव कला या आईस थोड समजावा नाOtilde कपाळास आ या घालन ता यान गोदासबवा गरजल Ocircआ ह गोदास वणाौमधमाच अिभमानी त ह लोक सब गोलकार क पाहता महारामागाना िशवता या कलटा बाया तमची मपाऽ मसलमाना या हातच ितन खा लल ितला हण हद हणा अशा पिततला ा कलीन सदाचार ा ण कटबा या घरात घ यास मी समित दऊ ती कोणी गायऽी गोमाता आह क काय ित या पदरजानी ह कल प वऽ व यास

वक ल बहतक हद (Ratioanlist) ब वा ामान कतीन पग इ छा असन आईस बाजस सार यास धजनात इत यात तो ग धळ त मलाच रडण बाईच ःफदण ऐकन शजार पाजार वाणी-ा ण बायामाणस आली Ocirc ाकार या बाट या व कलास वाळ त टाकल पा हज वह र बद करा उ ापासनOtilde जो तो िध का लागला वक ल गागरल Ocircसा ाथ पस दतो पण बाईस परत याOtilde हणाल

शवट एका चौका या कोप यात दकाना या फळ वर एका दकानदारान या बाईस राऽभर िनज द याच औदाय दाख वल रामभाऊनी पाहारा दला सकाळ र ािगर ची मोटार सटताच या बाईस िन मलास घऊन रामभाऊनी र ािगर स हद सभकड पोच वली र ािगर स पाय टाकताच या बाई या िन मला या पायातील ःपशबद या जातबद या

श बद या ब या आपोआप तडातड तटन गळन ग या Ocircमसलमान हातच खा ल हा या यात काय झाल धमाच ःथान दय पोट न ह जात र ात िन बीजात असत भाता या तप यात न हOtilde सघटनःमतीच रा य झाल या हद वािभमानी हद वा िभमानी र ािगर त ित याभोवती जमल या हद मडळ त अस हणत जो तो ितला धीर दऊ लागला अ खल हद उपाहारगहात ा ण-वाणी-मराठा मडळ जी या वळ होती यानी या बाकावर ती होती या याच सलग बाकावर बसन हतत उपाहार कला पिततपावना या सभामडपात नऊन मल दवापढ ठवल स य कटबातील य याजा या यानी ितला प स घतल दोन दवसात ितला चारपाच कटबातन पाळ यासाठ माग या आ या स या एका ित त मराठा कटबातील हद सघटनािभमानी म हलन ितला िन या मलाला पाळलल आह

(या गो ीतील कार डोळ उघडन पाहणा या या अनभवास पदोपद यत असतीलच पण या गो ीस आधार हणन सागतो क Ocircदव सव यापी पशतह नाह कायOtilde वचारणार अनक पढार गोभ गायीस सोव यान पजणार पण महारा या सावलीचा वटाळ मानतात आ ण

समम सावरकर वा मय - खड ६ ११२

अधौ ा िनमलन कथा

ःवहःत गायीस गोमास चारणार मडळ श कत ा णासह आप या घर जवणास घत नाह त ह ज वारवार आ हास आढळत तो एक आधार आ ण अलीकडच अशा सकटात सापडल या एका ीस एका मसलमान भ यान अशी जाळपोळ क न मलास हसकन न याचा धाक दाख वला असता या बाळत प र य ा हद ीस या मो या गावी अगणातह कणी ठवीना हणन र ािगर हद सभकड धाड यात आल हा आधार दसरा ा वाःत वक अनभवाची वणलली ह गो कथा असली तर सामा यत स यच हणावयास नको का)

समम सावरकर वा मय - खड ६ ११३

अधौ ा िनमलन कथा

२२ ाथना Ocircमाझ प ग कठ आहत आईOtilde Ocircत बघ या कोना यात अग ा गणपती या मखरा या कोना यात हात नाह परत

थाब हो बाबी मी दत अ काढन तलाOtilde अस हणन वमल - या दडदड धावत आल या मलीची आई - उठली िन ितन ित या या िचमक या लहान बाबीला खळायला प याचा जोड काढन दला या मखरा या रग वल या कोना यात तो प याचा जोड काढावयास गली असता वमलला एक जाळ लागलल दसल ितन OcircइशOtilde हणन ितरःकारान त कोिळ क जाळ इत या झ कनी िन सहजपण या प या या जोडाच दोन तीन फटकार मा न तोडन टाकल क ितला त जाळ मोड याची आठवणस ा बाबीकड वळताच रा हली नाह

पण को या या या कोिळ क जा याची एकदोन िचकट गडाळ या प या या जोडास लपटलली पाहन लहानशी बाबी ज हा हणाली क Ocircत बघ कायस िचकटल आह प या या जोडालाOtilde त हा वमलच ल प हा ितकड गल िन ती गडाळ झटक त ती बाबीला हणाली Ocircजाळ त तो कडा नसतो का तो कोळ याच ह घर असतOtilde

Ocircमग त तर त चरगाळन तोडलस आता ग तो कठ राह ल आई रडत असल न तो आताOtilde

Ocircअसल रडत मला बाधील प हा दसर घर याला हव तर दवसभर कोळ वणतच असतो आपली जाळ िन कोणीतर यताजाता झाडनच टाक त असतो तो सार कसा सदर मखराचा रगीत कोनाडा तो आपला या क या या जळमटाना सोय हवी हणन का असा िशमटाचा िगलावा सरख कला रग वलाOtilde

Ocircअग आई पण या क याला तसच वाटत असल नOtilde वमलचा सतरा-अठरा वषाचा पाणीदार मलगा ती गमतीची बोलणी ऐकन ितथ आला िन हणाला Ocircमी या को याला त जाळ वणताना परवा बिघतल कती दग होता तो त वण यात िन कती पटाईत एखादा मोठा यऽिश पी (ऐ जिनयर) इतका हातखडा नसल या जा याला हव ितथच काय त बार क ततच ताण यान दल ती मोठाली ततवतळ थम रचन मग या या उ या ततच धाग कस झटपट गतवीत थाबत िचकटवीत ती याची िचकट धा याची पोटातील गड सपसप कशी उकलीत चालला होता हणन साग जसा कोणी पटाईत वणकर मागात आडवउभ दोर दा या सटासट मार त ग या झरझर उकलीत चालला आह या या या ितळाएव या डो यात त वणकामाच शा या शा िन या या तादळाएव या पोटात अ या अ या मल लाब धा या या ग या मावल या पाहन मला इतका अचबा वाटला क आप या मखरा या कोना यात त जाळ बाधीत असतानाह या क याला मारायच वा त जळमट सपकनी झाडन टाकायच मा या यान होईनाच मध एकदा मी गमत हणन या या जा यास जोरान बोट लावल यासारशी घाब न तो या धा याव न या धा यावर पळत या या मत या या रा याचा सर त जो भाग या टोकावर जाऊन थाबला मग परचबाच सकट गलस पाहन प हा आप या राजधानी या म य बदत यऊन रा हला आपण जस वाःतशाित क न आप या

समम सावरकर वा मय - खड ६ ११४

अधौ ा िनमलन कथा

राजवा यात वशतो िन दवाच आभार मानतो क Ocircकवढ याची कपा यान आ हास ह घर दलOtilde तसा तोह दवस ाथना कर त िन आभार मानीत असावाOtilde

Ocircतर तर ह एवढ मोठ घर िन तो माझा सरख मखराचा कोनाडा तो या क याला जाळ वणन यात सखान नादता याव हणन बाधला वाटत दवाची सोडन मोठ महादवाची ाथना क यानी कली हणन क या या सोयीसाठ काह दव माणसाची घर राखन ठवीत नसतो ह ितनीसाज झाली हणन मी जो हा दवा लावत आह तो जसा या क याला दसाव हणन लावीत नाह तसच ह टोलजग वाड िन राजवाड माणस जी बाधतात ती को याना जाळ वणन यात नादता याव हणन न हत ह या क याना कळल नाह तर दवाला कळत हो बाळाOtilde

Ocircआ ण दवाला कळत तर आ हा माणसाना कळत नाह क आ हा माणसाना ह टोलजग वाड िन राजवाड बाधता याव िन यात नादता याव एव याच सोयीसाठ ह जग याळ व रचल नाह हा दवा या क याला दस यासाठ आ ह लावीत नाह अस आ ह हणतो पण तो चड सय माऽ मनयाना दसाव यानी जगाव हणनच काय तो दवान पट वलला आह अस आम या वद - बायबल - कराणासार या धममथातनदखील सािगतलल आह क या या वडगळ ाथनसाठ माणसाची गरसोय जर दव दर करणार नाह तर या अनतकोट ाडा या सोयीगरसोयी न पाहता Ocircआ हा माणसाच घरकलानाच तवढ र ावOtilde अशा आ हा माणसा या ाथना तव या दव ऐकलच ह तर कशाव न मग ाथनस दव पावतोच पावतो रामनाम जपा अ ला अ ला हणा क दव साहा यास आलाच हणन समजा ह ज आम या पराणकराणा दक पो यातन सागतात त भाबडपणच नाह का Otilde

Ocircह वबम पर झाला अ पाचकळपणाOtilde वमलची व सास िन ित या या वबम नावा या मलाची िन छो या बाबीची आजी दवघराशी बसन ःतोऽ पटपटत होती ती हा सवाद ऐकत असता वबम जरा बतालपण बोलत चालला आह अस वाटन याला दाब लागली Ocircइमजी चार अ र िशकली न क पोर अशी चटोर होतात मली पो या ब या वषयी अस पाचकळपणान बोल नय हो वबम कधी तला कळणार आता हOtilde

ह याच बोलण चालल आह त लहान या बाबीन या प या या तब हळवार हातान बाधला होता त कठ ण िश पकाय सपण ितस या मज या या िशखरासारखा शवटचा तब उभार यात यश यताच सफळत या अ यानदान बाबी टा या पट त नाच लागली Ocircबघ माझा तब आई भाऊ आजी मा या बाहलीचा वाडा अ हा त ह आता बोलत होतत या राजवाडयाप ा िचरबद आह अ दर अ भाऊ फकर मारलीस तर बघ मा या प या या राजवा यावरOtilde

वबम हसला Ocircहो का आम या िचरबद राजवा याप ा तझा प याचा तब प का आह न िन फकराला िभतसOtilde

बाबी मानला एक ऐट चा हसडा दत उपाहािसली Ocircपर हो तमच िचरबद राजवाड नाह पडत वाटत फकरासारख काल तच मला त िचऽ दाख वलस न बहारला एक नगर या नगर भई फाटन धडाडधडाड कोसळल तOtilde ह वा य हणताच या सातआठ वषा या बािलक या

समम सावरकर वा मय - खड ६ ११५

अधौ ा िनमलन कथा

गो जरवा या अ लड त डावर भावी ससारा या िचतची छाया पड यासराख होऊन ती क वलवा या ःवरात आजीला पस लागली Ocircआजी तशी भई बई फाटन आज राऽी माझा हा तब तर कोसळणार नाह न तसा उ ा माझी बाहली राहायला यायची आह हो यातOtilde

Ocircचप अस अशभ काह बोल नाह हो बाबी य मी ःतोऽ हणत आह दवापाशी त हात जोडन बस य अशी दवाची ाथना कर त ह ःतोऽ हटली न हणज दव सार इडा पडा दर करतो बर नाह पडणार हो तझा प याचा तब य दवबा पाला हात जोडन ाथना क यOtilde

आजीपाशी ती बािलका मनोभावान जाऊन बसली आजी काह सःकत काह ाकत ःतोऽ िन यामाण अगद ौ न हणत असता बाबी मनात या मनात दवाला हात जोडन वनवीत होती Ocircमाझा हा प याचा तब कधी कधी पड दऊ नकोस ह दवबा पा

ित दन स याकाळ हणायचा ितचा प रपाठ अस ती ती ःतोऽ आजी हणत होती या यकाची फलौित अगद अगद खर आह ह ितची ौ ा अस यामळ ती सार ःतोऽ ःतोऽ इत या मनोभावान हट यावर ससारात दख दा र य रोग अपघात अपम य याची भीती आपणास बाळगावयास नकोच अशी िन तता ित या मनाला लाभ सात िचरजीवाचा तो Ocircअ थामा बिल यासोOtilde हा ोक हणन ितन हाह ोक हटला Ocircस तान सःमर न य माकडय यथा मम जीवत वषशत साममपम य वव जतOtilde Ocircवराणःय र तीर समतनाम व ज तःय ःमरणमाऽण िनधनो धनवानभवतOtilde हा ोकह हटला Ocircह र हर ह र ि हनमत

हलायध एतषा ःमरणात साय हानीःतःय न बा यतOtilde अशा अनक ःतोऽा या पठणान अपम य िनधनता हानी भती सार इडा पडा दर सार यासारख समाधान ितला झाल नस या OcircःमरणामाऽणOtilde हा चम कार यतो या व ासान ितन ा लहान या नातीकडनह ती ती नाव ःमर वली ःतोऽ हण वली वबमदखील आजी या मनधरणीसाठ िन एक गमत हणन हात जोडन चपचाप ती ःतोऽ ऐकत होता एकदा काय त यान मध त ड घातल या या आजीन ज हा Ocircसोमनाथ वजनाथ ध वत रमथा नौ एतषा ःमरणात हानी यािधःतःय न बा यतOtilde हा ोक हटला त हा तो त ण हसला Ocircआजी सोमनाथाच ःवतच दऊळ या द महमदान फोडल त हा या या ःवत या दवळाची िन मत ची हानीदखील जर तो दराव शकला नाह तर या या नस या OcircःमरणमाऽणOtilde सा या जगतास तो कसा र ील Otilde पण लगच आजीन दटा वल Ocircतला सािगतल ना बाकळपणा क नकोस हणन Otilde त हा तो प हा आपला वरवर सतासारखा सरळ दस लागला मनात हसत रा हला सार ःतोऽ झा यावर दवाचा अगारा आजीन मलानातवासनस लावला सा याना िन व न

ठव हणन हात जोडल छो या बाबीन पण तो अगारा आप या प या या तबस लावला आता तो तब ढासळणार नाह िन उ ा यात राहावयास यणार आपली बाहली या ित या वा यात आनदान मलाबाळासह आजी एवढ हातार होईतो िन व नपण नादल अशा ला डक व ासान आनदन त मल ःवःथपण झोपल वबमन आजीस गमतीन हटल Ocircया अगा यान बाबीचा प याचा तब राजवा यासारखा िचरबद प का झाला नाह का आजी बोटान डवचळन पाह काOtilde

Ocircजाऊ द र वबम लहान मलीची समजत आपली पटली काम झालOtilde

समम सावरकर वा मय - खड ६ ११६

अधौ ा िनमलन कथा

Ocircआ ण आजी या त या ःतोऽानी हाता या मलाची समजत पटत याहन याचा तर काय खरा उपयोग आता या ःतोऽात सािगत यामाण कवळ OcircःमरणमाऽणOtilde आपण सार शभर वष जग धनधा य आरो य पाव अपघात-अपम य सार टळल ह तर आपली एक मनाची मलासारखी समजत घालणच नाह काOtilde

Ocircतला कनी वबम लहान त ड मोठा घास याऱयाची फारच सवय झाली आह होOtilde वमलन वबमच बोलण पटल असताह सासबा चा प घतलास क न आप या त ण मलास हसत हसत दटावल Ocircबर बवा रा हल Otilde अस हणत वबम या या िनजाय या खोलीकड गला छोट बाबी आप या प या या तब या िन व न भ वयान जतक आनदन िनजली होती िततक च दवा या ाथननतर दव आप या ामा णक भ भावास पावलाच पा हज आ ण ःतोऽातील फलौती खर ठ न आपल घरदार मलबाळ ससार सख यात िन व नपण नादलच पा हज अशा ौ ाळ व ासान दवलसी आजीबाई पण आनदन िनज या

या स याकाळ ा कटबातील दवघरापाशी या आजीबाई िन बाबी जश मनोभावान दवास आपल चागल कर हणन ाथ त हो या तसच त सार नगर या नगर घरोघर दवळादवळातन मिशद मिशद तन चचाचचातन आप या िन यबमा या सायाथना कर त होत दवळतन Ocircसव प स खन स त सव स त िनरामया सव भिा ण पय त मा क दखमा नयातOtilde ह अ यदार श द शात ःवरात ा ण उ चार त होत दवसातन पाचप नास शभर वळा िनमाजाची ाथना कर याच ोत घतलल िनरिनरा या सदायाच मसलमान आप या द यातन वा मिशद तन शवटच िनमाज पढत होत चचातन भ न अ यार तन या नगरात असलल मठभर पारशी काह य बहतकजण ःवतच चागल कर यासाठ िन शऽच तवढ वाईट कर यासाठ दवाची ाथना कर त होत कोणी सग याचच कर हणनह ाथ त होत परत Ocircमाझ ःवतच वाईट कर मला अपघात घड द आ हाला अपम य द माझ घरदार कोसळ द माझी मललकर ठचन ठचन मारा अस या नगरात घरातन वा दवळातन वा मिशद तन वा चचमधन हद वा म ःलम वा भःती व वा बाल प ष वा ी कोणीह ाथ त न हत जर ाथन या पायावर उभारल या आशा दगडमाती या पायावर उभारल या सा या कौला घराइत या तर बळकट पायावर आधारल या असतात अस समजावयाच असल तर या स याकाळ िन राऽी यक स याकाळ-राऽीमाणच या नगरातील सह ाविध कठातन एकच ाथना या अथ उठत होती क - दवा आयय द धन द सख द आरो य द सतती द माझ बर करOtilde याअथ त नगर हमालयाइतक िचरजीव िन िचर ःथर असावयास हव होत िनदान यातील ाथनारत मनोभाव दवास आळ वणार अस शतावधी नाग रक तर मळ च ाथना न करणा या या पाखड माःकोमध या नाग रकाइतक तर सकटापासन म राहावयाला पा हज होत कारण या नगरात जो तो Ocircमाझ बर कर दवा माझ घरदार बायकामल सर त राखOtilde असच ाथ त होता कोणीह अस ाथ तच न ह तर िचतीतदखील न हता क Ocircदवा माझा मा या मलाबाळाचा सवाचा चल चटकन स यानाश कर आकाश कोसळन पड द पाताळ फाटन जाऊ दOtilde

- पण हाय हाय ज सगळजण ाथ त होत तच नमक झाल नाह दवान कल नाह ज कोणीह ािथल नाह िचितल नाह दवान तच नमक कल

समम सावरकर वा मय - खड ६ ११७

अधौ ा िनमलन कथा

- आकाश कडकडकड कोसळ लागल वजाच चाबकावर चाबक उडवीत कोणी महा ि सा या महाभताची पाठ सडक त चवताळन उठला - पाताळ फाटल

चड स गाची राग या राग भमी या पोटातन फटन टक या या टक या दगडासार या वर फक या जाऊन खाली आदळ या भमी या िचध या िचध या उडन समिा या लाटा फाटा या तशा प वीची फरशी फाटन मोठमोठ अतल ख ड पडल िन यात मड या या उतरड धडधडत कोलमडा या तशी नगरातील य चयावतदवळ मिशद चच घर वाड बगल धडाडधडाड कोसळत गडप झाल सार नगर हाद न रा हल ध यावर ध क खात घर घरावर आदळन चण झाली बसलल उठता उठता उठल त पळता पळता घरातल घरात बाहरच बाहर पाय टाकावा ितथ भई दभगन हजारो लोक पाताळात गडप झाल वर मोठमो या बाधकामाच चड दगड व िभती राशी या राशी कोसळन हजारो जवत परल गल ठचल गल एक दोन तासा या आत भयकर भकपा या जब यात त व याच नगर या नगर गडप झाल दवळाला दवान र ल नाह न मिशद ला अ लान न जीजस न जहोव िनसगा या इ छस मनया या ाथनसाठ हणन कोणीह आड यऊ शकला नाह आडव शकला नाह

वमल या घर मखरा या कोना यातील जाळ ित या सोयी या आड यताच ितन या को या या लाख आशाआका ा सोयीगरसोयीस न जमानता एका फटका यासरशी मोडन चरगळन टाकल तसच स ी या या कोना यात माणसा क यानी वणलल त व टा नगराच जळमट स ी या ःवत या सोयी या आड यताच ितन रागा या झाड या एका फटका यासरशी झाडन चरगाळन टाकल होत क न हतस कल भकलली दध पती लकर दधाचा ओठावरचा घोट िगळदखील न दता या या डो यावर दगड लोटन जथ या स ीन ठचन टाकली ितथ ती स ी वा तो स ीसचालक पो यातील लाबलाब सःकत ःतोऽ वा कराणातील अरबी आयत थोड च ऐकन घणारा होता भगभात ज अ यम ःफोटकाच समिासारख हौद शतकोशतक कढत तापत ःफोटा या बदस आल होत या चड स ीश काय Ocircस त िचरजी वनाOtilde या वा सोरट सोमनाथ या OcircःमरमाऽणOtilde कवा िनमाजानतर कल या कोणा म लामौलवी या Ocircद या Otildeन िवणार हो या आपला व िनयमाचा आखलला बत बदलणार हो या

ाथना या ल डवाळ छो या बाबीची ाथना माऽ एका अथ सफळ झाली Ocircमाझा प याचा तब िचरबद वा याइतका टकाऊ होऊ द अ दवाOtilde अस त अ लड मल मनोभाव ाथन झोपल त माऽ दवान ऐकलस वाटत ितचा प याचा तब व टा नगर या िचरबद वा याइतका खरोखरच टकाऊ ठरला कारण या िचरबद व टा नगरातील य चयावतिचरबद वाड या प या या तबसारखच भकपा या फकरासरशी हब यासरशी एका णात कोलमडन पडल या प या या तब इतकच टकाऊ ठरल

छो या बाबीला पोटाशी घऊन आजी िनज यानतर दोन तासदखील झाल नाह त त च बाहर दरवर तोफा या बात या या बात या एकदम भडका या तस भयकर आवाज दणाणल हजारो लोका या आरो याचा कका याचा आतःवर एकदम उठला अ यासा या खोलीतन वबम खा दशी उठला या व टा नगरात धमव या कड या मसलमानाची वःती म य हद मठभर नहमी हदवर शजार या बलची टो या दरवड घालन मारहाण कर त वबम हा हद सर क दळाचा ःवयसवक याच कटब महारा ातन नोकर साठ व याकड गल

समम सावरकर वा मय - खड ६ ११८

अधौ ा िनमलन कथा

त हापासनच झाला होता याला वाटल हदवर दरवडा पडला तो झटकनखजीर लाठ घऊन दार उघडन बाहर पडतो तो - उच माडावर चढलला मनय वादळात त माडाच झाड हलताच जसा गदगद हलतो तसा पायाखालची सार प वी भकपत थरकापन झोका या घत पायवर वरच पडला - मागोमाग कडकडकड आवाज होऊन याच घर कोसळल

घर भईत प षभर ख यात दगड पडावा तस खचन गल यामळ अगणातली मोठमो या िशळाप टाची एक टकड ह कोलमडन या ख यात ितच प ष प ष उचीच दगड धबधबा आदळल Ocircअपम यOtilde ःमरणमाऽण टाळणा या माकडयाच ःतोऽ सारख ःमरत िनजल या िन तो अगारा लावल या नातीस पोटाशी धरल या आजीचा या छो या बाबीस ा या चड दगडाखाली चदामदा झाला पण याच ख डयात चार हातावर तलली वमला ितन कोणचह ःतोऽ हटलल न हत पण ितचा चदामदा झाला नाह ित या ित ह बाजनी मो या िशळा पडन या ध यान ती स न झाली इत यात पटईची लाकड ित या छातीवर पडन बश झाली - पण मली नाह

ज हा ती अ या श वर आली त हा ित या श यपण उघडल या डो याना व न या ख डयात उतरत आलला एक सय करण दसला राऽी झाल या भयकर अपघाताची अधक जाणीव ितला होऊन Ocircबाबी माझी बाबी माझा वबम माझी लकरOtilde अशी ितन अधबश ककाळ फोडली

Ocircथाबा इथ कठतर कणी घायाळ माणस आहOtilde अस एक सिनक ती ख यातील ककाळ ऐकन वर ओरडला चारपाच सिनकाची ती तकड कालराऽी झाल या भयकर भकपात ज गाडल गल याना त काळ श य त साहा य पर व यासाठ सरकार आ न या भागात फरत होती यानी लगच ितथ तो ढगारा खणन पा हल तो तीन उच दगडा याम य गहत र पडलल दसाव तस या अधबश यवतीच वदन दसल लाकडा या अलगद पडल या ढगा यातन सिनकानी घायाळ वमलला बाहर काढली या नस या बातमीसरशी वमला प हा बश होऊन पडली

माकडया या OcircःमरणमाऽणOtilde स ीश आपल अवाढ य यापार या त छ मनया या इ छनसार बदलन अपम य अपघात टळतात अस मानणा याची ह दगित आ ण सग यात अ या य ह क या मल यात हजारो अ यत स छ ल ज मभर रामा या वा र हमा या पजा िनमाज ाथन मनोभाव कर त आलल होत आ ण या वाचल या क यक अ यत दशील ल च लटा दा ड आ ण पापीह होत

णालयात भकपाम य वाचल या घायाळाची ता परती शौषा झा यानतर या या इ छमाण याना आपाप या गावी जाण याना धाडन द यास आरभ झाला बचार वमला ती वाचली बर झाली तर जाणार कठ ितचा पित त णपणीच वार यानतर ितचा वबम िन ती लहान बाबी ह दोन मलच काय त ितच जीवन िन ती ितची दवलसी मायाळ सास ह च ित या जीवनाचा आधार होता Ocirc जथ ती ितघ गली ितथ - या यमपर सOtilde अस ती धायधाय रडत जो कोणी ितला वचार Ocircत ह कठ जाणार बाईOtilde याला उ र दई शवट ितन ितचा एक दरचा नातलग नागपरला होता ितकड जा याच ठर वल सरकार अिधकार

समम सावरकर वा मय - खड ६ ११९

अधौ ा िनमलन कथा

भकपातील हजार आप मःताना श य ितत या वरन सकटाबाहर पडता याव हणन आगगा यामागन आगगा या फकट सोड त होत यातील एका कराचीला जाणा या गाड त वमलला शकडो इतर यासह धाड यात आल कराचीपढ याच यान आपल कठ कठ जायच ती यवःथा ःवत लावन यावी अस साग यात आ याव न कराची जवळ आली तसतस आता पढ काय क ा वचाराची धडक वमल या दयात लागली

राऽी कराची या ःटशनात गाड घसताच या बायका या ड यापढ वगवग या दळाच पाचपचवीस ःवयसवक नपण उभ ठाकल यात मसलमान ःवयसवकाची हद आपमःताना आप या िश बरात बळबळ न याची धडपड चाल होती हनमान दळाच हद ःवयसवकह या या तावड त त न जाऊ द याची पराका ा कर त होत पण वमला आ ण दस या दोन हद या पीरदादशहा या तावड त सापड याच पीरदाद पठण नपण हणाला Ocircब हणीनो ह मनयमाऽावर ल स ी ोभाची आप ी यात कसल हद िन कसल मसलमान एक झाली पा हज एक

वमलस पीरदाद या मानभावी सहानभतीची शका आली पण ती मनात हणाली काह तर धोका आह पण आता गाग तर साफ बड धीटपण सग पडल तस वाग तर काह तोड िमळलOtilde

आपणास कोठ नत आहत याब ल वमलन एकदोनदा दरडावन वचारल पण पीरदादन ल दल नाह शवट वमला हातघाईवर आली ओरडत आबदत खाली बसली Ocirc हद हनमानOtilde दलाच ःवयसवक ःटशनावर तरळक फरत होत एक त ण Ocirc हदOtilde ःवयसवक या बाईस नीट िनरखन पाहन वषान बभान झाला या याना आ हा हद या हातात दतोस क नाह हणन पीरदाद या अगावर गला पीरदादन सरा उपसन हटल Ocircहट जाव यह मर शाद क औरत ह ह माझी ल नाची बायकोOtilde हद त णानह Ocircर हरामखोरा ती माझी आईOtilde अस हणन सरा उपसला पोिलस धावल उजड यताच वमलन या हद त णास िनरखन पाहताच एकदम धाव घतली Ocirc वबम हा

तर माझा वबम मा या यारा पऽOtilde अस ःफदत या या ग यात िमठ मारली होय तो वबमच होता भकपा या ध यासरशी तो घराबाहर या पाय यावर पडला पण

हणनच घराखाली गाडला गला नाह ितथन सटन भटकत हदर क दळात िश न व या या भकपातन पळापळ झाल या हद अनाथाना यथाश साहा य दत होतो त सारजण पोिलसानी आप या अटकत ठा यावर नल पाहतात तो पीरदाद हा एक

फरार दरोडखोर लगच जन वॉरट या यावर बजावल गल व याकड यान दोघा हद सावकरास ठार मा न सप ी लटली होती या नोटा मोती दािगनह या यापाशी धरल गल या या साथीदारा या व याव न (जबानीव न) िस झाल क दोन वष हद यामलाना पळवन नऊन ह टोळ सरसीमपलीकड या पठाण टो याना वक व टा भकप हणज याना एक पवणीच होती ा हद यानाह तो तसाच पळवन नत होता

वबम या हाती वमलस ा या हद या सोप व यात आ या वबम आयसमाजा या आौमात आला तो या या िमऽान याला एक वतमानपऽ दाखवन हटल बघ महा मा

समम सावरकर वा मय - खड ६ १२०

अधौ ा िनमलन कथा

गाधीनी भकपा या सकटातन मनयजातीची सटका करणारा एक अ भत उपाय शोधन काढला वबम दल मय ःवरात ज ासला Ocircकोणता उपाय बवाOtilde िमऽा हणाला Ocircाथना दवाची ाथना करा भकपातन सटालOtilde

Ocircहा या गाधीजी या आधीच मा या आजीबा नीह हाच उपाय सािगतला होता पण बाबा अनभव असा क ाथना ह भकप घाल व याप ा भकप त काळ आण याची माऽ रामबाण माऽा असावी यातह या करणी तर मा या आजीबाई महा मा गाधीजीप ा अिधक य सगत बोलत कारण ाथनन भकप टळतो ह जर आजी िन गाधीजी याच एकच मत तर अःप यता पाळ यान भकप होतो असदखील हण याइतक माझी आजी वहावली न हती अर अःप यता न पाळणा या हजारो मसलमानाची बहवःती असल या व टा नगराची एका घटकत भकपात धळधाण कलली पाहन आता सनात यानी का बर हण नय क अःप यता पाळ त न हत हणनच व यास भकपाचा भयकर दड दवान दलाOtilde

Ocircपण तला वाचवल यासाठ तर दवा या दयाळपणाच आभार मान त तर कसा वाचलासOtilde

तो ाथना कर त न हतो मी कधीच हणन अस का हण नय अर िा ाचा पकला घड वरव याखाली ठचावा तसा हजार दध प या कोव या लकराचा भकपा या वरव याखाली यान चदामदा उड वला तो दव क द य द क दयाळ खर गो अशी आह क मनया या द त या वा दयाळ वा या गजान दवास मोज पशाहण हाच मखपणा स ी या चड उलाढालीत या वळ भकप हा एक ग णतागत आला भकप झाला मा या आजीचा वा माझा ष कणी कला हणन न ह या भकपात जस अनक धळ च कण वाताहत होऊन उडाल तसाच एक कण मी भईत गाडला न जाता योगायोगा या वा यावर उडन इथ पडलो मा यावर दया कर या या म य िन हतपरःसर ब न कोणी र ल हणन न ह ाथना अर या गाधीजीना ाथनानी िन उपासानी ग वायरच दऊळ उघड यापरत या एका यक त झामो रनच मन वळ वता आल नाह त गाधीजी कवळ ाथनन भकपाच मन वळत हणन सागतात िन त ह ऐकता त ह सार व याला जा िन ाथना करा माझ ह घ याळ बद पडाव हणन या तम या ाथनन ा मा या िचमक या हातघड तील ( रःटवॉचमधील) टाचणीसार या या चबकाच कपदखील िनरोिधल जाणार नाह त आ ण या ाथनन भकपाची ःफोटक िन पवता या रागा या रागा उचलन फकणार आदोलन िनरोिधली जातील अस त ह हणता हा िन वळ खळपणा न ह काय ाथना ह मनयाची आशा आह आशापत ची हमी न हOtilde

समम सावरकर वा मय - खड ६ १२१

अधौ ा िनमलन कथा

२३ पा हज का या माणसाना गोर करणारा सशोधक पा हज

पा रस नगरातील अ यत र य अशा Ocircशा झलीझOtilde नावा या राजमागान यरोपम य अनक वष रा हलल आ ण मो या या यापारात मानान िन धनान ौ वी पावलल रमाका त ह यरोप-अम रकत थोड दवस वास क न दश वदश पाह याची हौस फड यासाठ आल या आप या घनयाम नावा या एका ल ाधीश ःन ासह शोभा पाहात िन या नवागत िमऽास ःथलमाहा य सागत चालल होत जाता जाता Ocirc लस द ला ककाडOtilde अथात Ocircऐ याच उ ानOtilde ा पार समधील यात ःथली यऊन एका एका त बाजस कोचावर दोघह भारतीय गहःथ वसावा यावयास बसल असता रमाका त हणाल -

OcircOcircघनयाम शोिभवतपणात ह पार स नगर जगातील नगर ची कवळ राणी आह राणी आ ण या राणी या ासादातील दवपजच प वऽ दवघरच आह ह Ocirc लस द ला ककाड - ऐ याच उ ानOtilde िछ न व छ न झाल या ा सला या सिस च रा यबाती या मश त ओतन चानी या या मातभमीची जी अखड मत िनिमली ितच Ocircऐ याच उ ानOtilde ह रा ीय ःमारक होय त कहा त सदर पतळ ा सतील ाता या या ितिनधीक ितमा ा सची उपाग होत ती सार या रा ीय य ा नीत आपापली विभ न जीवन होमन एकदह एकजीव एकाण झाली तो एकदह हणजच छ भ तो एकजीवर हणजच ह च रा आ ण या रा ीय एकतच मत मान तीक हणजच ह Ocircऐ याच उ ानOtilde ह Ocirc लस द ला ककाडOtilde यथनच या महामऽान पढ ऽखड हाद न सोडल तो महामऽ उ घो षत झाला - ःवतऽता समता बधबधताOtildeOtilde

Ocircअसल सोडल हाद न ऽखड या मऽानOtilde रमाका ता या अवसानास हटाळ त घनयाम हणाल Ocircरावणान दखील कलास असाच गदागदा हाद न हालवन सोडला होता हणज रावण रा स न हता अस थोडच िस होत भकप ह खडज खड हाद न ल ावधी मनयास पाताळत जवत गाडन टाकतो हणज तो उ पात ठरत नाह क काय तसाच हा या दािभक गो याचा Ocircसमतचा िन ःवतऽचाOtilde महामऽ अहो रा ीय वा आिथक समता िन बधबधता तर सोडाच पण या समतसाठ या या खशातली एक कप दकाह वचली जाती ना ती नसती वण वषयक समता तर ह गोर लोक पाळताहत का जथ जाव ितथ आ हा हद लोकाची हटाळणी हय िन हड स फड स का या याहन व त सप ी कत यात आ ह य श काह हणन न ह तर ाचा य श रग गोरा िन आमचा य श रग काळा हणन टनम य मी तर काय पण आमच दवतसमान प य असलल ववकानद टळक लजपतराय गोखल यासारख थोर प ष ह मागान जाताना ा गो याची ह ची पोरटोर दखील याची Ocirc लक Otilde Ocirc लक Otilde हणन हय कर त माग लागतात व ापीठात का यात म जाव वसितगहात का याना म जाव खळात का याबरोबर खळण अपमान जाल ितथ काळा हणन या यातील पाजीतला पाजी गोरा दखील आमची हटाळणी करणार - िशवणार नाह पण हटल टनच िन आमच रा ीय सबध आज त धनी आ ह दास अस पड यामळ या या या वण षाला ह इतक वषार धार पाजली जात असल पण या याशी आमचा घ याद याचा कवा जतजतपणाचा अथाअथ सबध नसन कवळ माणसक चच काय त नात अमितकत जमनीत फार काय या तम या समतचा महामऽ उदघो षणा या ा सम य कवळ

समम सावरकर वा मय - खड ६ १२२

अधौ ा िनमलन कथा

काळपणासाठ आ हा हद लोकाचा जो पदोपद उपमद हातो तो पाहन या गो याची मला अगद चीड यत कालच पा हलत ना सावजिनक हणन धडपडात पाट असल या या चहा या दकानात या याच व त या याहन ौ असल या आ ण सप त या यासार य दहा नोकर घर राबत असल या मला िन मा या या व ान दशबधला कवळ आ ह रगान काळ हणन तम या या पार समध याच उपाहारगहात या गो यानी कसा म जाव कला िन द डदमड या या बाजार च पोर टोर नी कती टवाळक कली ती कोण हा अमानष वण षOtilde

Ocircअगद अमानष न ह असमथनीय हणा असहनीयह हणता यईल - पण अगद अमानष न ह Ocircघनयामास थोपवीत आ ण थडावीत रमाकात हणाल Ocircयरोपायनाना वाटणा या का या रगा या ितट याला त ह आता जो Ocircवण ष हणन श द योजलात यातील िनदान तो वण हा श द तर आमचा एक ाचीन ऋणानबधी आह आप या वण यवःथत गालबोट चागल हौसन रखन लावलल न हत का गोरा तो ज उ च काळ तो शि तो ि स वाचा रग त तमाचा कण परत गो या वणाचा प ा Ocircा णवाड तOtilde आ ण का या वणाचा प ा Ocircशिवाड तOtilde असा जर न दला गला तर ितलोम अनलोम आ ण गधव ववाहा या ल नमडपातन आ ण लताकजातन या प याची साराखी पसणी होता होता आ ण उ हा यामागन उ हा या या झळ लागता लागता तो गोराकाळा हा वणभद बप ा झाला ा णात काळपण िन शिात गोरपण िमसळन गल जो उरला तो वणभद नसन वाःत वक पा हता वण ष जाित ष होय यासाठ आता का यागो या रगाच तीो भाडण आपणात आज ितकस उरल नाह तर दखील गो या रगाप ा काळा रग हा आपणह हणकसच मानतो नाह काय काळा रग आपण यामलवण य लोकासह हवासा वाटात अस थोडच आह इतकच न ह तर यामल वणातह कमीअिधक काळसरपणामाण आ ह ह अगद काळक टपणाचा ितटकारा करतो या वषयी आ हास ितरःकार य वावयाचा यास आपण Ocircकाळत याOtilde हणतो गदळ असल यास OcircकाळकटOtilde हणतो सनस Ocircकठली काळि पदर बाधली आह ग बाई आम याOtilde हणन चोच मारणा या नाक या सासवा आम यातह आहतच काश उ वलता आ ण सौ य चाकच य ह मनया या नयानातील नाततस आ हादक वाटावी अशीच याची ःवाभा वक घडण अस यामळ कोणाह मनयास काळपणा हा सहजच उ जक वाटतो मनात कोणतीह वशष जातीय वा रा ीय उ ामव वा वरोध नसताह आपणा यामल लोकास अगद कोळशासार या काळाक ट िश पाहताच जशी सहजच एक नकोशी व उ प न होत तशीच िश याहन उजळ असणा या इटािलयनास वा दधासारख श असणा या गो यापान रिशयाना दकास आमचा यामल रग थोडासा उ जक वाटण साह जकच आह ह आ ह ह या यात धरल पा हज काळा रग ह शार रक आकषणा या ीन आम यात असणार एक किचतस यग आह यास गो या लोकानी सहजासहजी यग हणन हटल तर आपण न िचडणच बर तसा उपाहास यानी क यास तो या या स यपणास कमीपणा आणणारा आह आप या न ह अस जाणन याची श यत उप ाच करावीOtilde

घनयाम परत ज हा काळा रग पाहताच ा गो याना वाटणारा त ह यास Ocircसाह जकOtilde हणता तो उ ग साह जक पणाची क ा सोडन खोडसाळ उपिवाच ःव प धारण क लागलो

समम सावरकर वा मय - खड ६ १२३

अधौ ा िनमलन कथा

त हा याचा वण ष हा जाित षाच आ ण रा षाचच द ह यार होऊ पाहतो त हा त हा तर याची आ हास चीड नको का यावयाला अहो इ लडाम य असता एका भरसभत एक िमशनर महाशय गभीरपण साग लागला क Ocircएिशया आ का अम रका यथील का या रगा या लोकावर यरो पयनानीच भ व गाज वण यो य होय हा ई र सकतच असला पा हज आ ण तो सकत य व यासाठ दवान आमचा वण गोरा कला आ ण याचा काळा कारण कोण याह जाती या वा मयाचा वा समाजात शिचता श ता प वऽता आरो य बल आ ण भ व हयाचा रग त गौर ःव छ असाच िनदिशला जातो आ ण काळा रग हा ह नतच बरतच कळकटपणाचच ोतक मानल जातOtilde ा या या चपटपजर तील अतःथ द हत रा षावाचन दसरा कोणताह नाह ह पाहन मला फार चीड आली आ ण मी ितथ या ितथच य राची वळ यताच ताडकनउभा राहन या मानभावी िमशनर स हटकाल क Ocircदव दवदत दवताचा रग गौर श ःव छ असाच व णलला अस यामळ जो जो गोरा वा पाढरा तो तो दव दवता वा दवदत असला पा हज का याहन ौ सौीक बलवान आ ण भ वास पाऽ असला पा हज ह आपल तकशा आ हाला ततोतत पटल आह आता ह ी हा बहधा काळा असतो आ ण हजारो डकर पाढर ःव छ असतात त हा यापढ ड कर हच ह ीहन बलवान आ ण सौीक अस आपण सवानी समजल पा हज अगावर कोड उठल क काळा मनयाह इतका गोरापान दस लागतो क द न पाहताच तो कोणी गोरा िमशनर च यतो आह क काय अस वाटाव त हा यापढ कोड फटल या मनयास आ ह दवदतासारखा स मान दला पा हज यायिसहाहन रानच सस अगद हमगौर वणाच असतात अथात यापढ रानातील रा याच भ व िसह यायास पद यत क न सशासच अ पल पा हज यापढ िसहान सशास यायल पा हज मीक स या या या िशकदर सनापतीस भारतीय चिग ान रणागणात ज हा धळ चारली त हा या यवनािधपित स यकसन या चिग ा या पायावर जयौीच न ह तर आपली राजक याह कारभार हणन वा हली याःतव त लाखो पराभत गोर मीक सिनक िन तो मीक सनानी स यकस ह सार या लाखो यामल भारतीय सिनकाहन िन या वजयी चिग ाहन शतपट न अिधक काळकिभ न असल पा हजत अशा एक नवीन शोधाची भर आता इितहासात घातली पा हज त ह आम या भारतीयातील गौरवण य जातीहन जतक अिधक गोर आहात िततकच त रिशयन लोक त हा तामखाहन अिधक गोरपान - अगद व दक OcircहसOtildeवणाच आहत अथात इ लडवर रिशयनाचच भ व असाव ह तम याच सऽामाण दवाची इ छा असली पा हज तर मग बोला इ लडचा राजमकट रिशयनाच हवाली क हा करायचाOtilde रमाकात ा मा या भ डमारासरशी तो िमशनर पा यात टाकल या ढकळासारखा वरघळन गला आ ण या शकडो गो या ीप षानीच मा या वा यागणीक मला टा या द या

रमाकात झाल तर आम या साव या रगासाठ कोणी मयादबाहर द ब न उपमद क लागला तर याच दात अस या या घशात क बल क झाल

घनयाम अहो पण गो या लोकातील मोठमोठ शहाण आ ण त व दखील गो या जाती ा भ वास िनसगत पाऽ असन का या रगाच लोक ह िनसगतच जीवनाथ कलहात टकाव

धर यास अ म आहत असा ठाम िस ा त ठोकन दतात ह आ य न ह काय

समम सावरकर वा मय - खड ६ १२४

अधौ ा िनमलन कथा

रमाकात यात कसल आ य आह शहाण लोकह ल च नसतात क काय अहो ा गो या मख िमशनर ची काय कथा तो ऍ रःटॉटलसारखा त व ाचा मकटम णदखील एकदा असच भकन चकला क मीस दश हा दवान जगावर ःवािम व गाज व यासाठ उ प न कला असला पा हज कारण जगाच रा य या या म यभागी राहनच चागल चाल वता यणार आ ण मीस हाच जगा या म यभागावर - आिशया यरोप िन आ क या सगमःथानी िनिमलला आह अथात तोच जगिा याचा ई रिनिमत कि असला पा हज ऍ रःटॉटलला माह त असल या जगावर या काळ मीसच भ व होत हणन याला हा िस ा त सचला पढ तोच मीस रोमच पादपीठ झाल िन आज आह क नाह त जगा या आल यात (नकाशात) सआमदशक यऽातनच पा ह यास दसत ग या शतकातीलच गमत पाहा यरोप - हणजच पा मा य रा ह भ व गाज व यास िनसगतच स म आ ण पौवा य दास हो यास हा िस ा त बोकाळला होता त च जपानन रिशयाच कबरड मोडल त हा जपान अपवाद ठ न इ लड आ ण जपान ह दो ह ह बल रा या गोलाधा या उ र य शीतक त अस यामळ आणखी काह शहा यानी नवा िस ा त काढला क उ र य शीतक तील दश हच दा णा य क तील दशाच नसिगक वजत असणार पण रोम दा णा य क तच मोडणार असताह ा उ र य शीतधान टनभमीला यान शतकोशतक आपली दासी क न ठवलली होती टनहन काळसर असणा या रोम या साा यात टन या गो यापान रगाच अ ःत व जर कशात उपयोगी पडल असल तर टन या गो यापान क यकाचा रोमन सिनकासाठ आ ण सरदारासाठ आवड या दासी हणन परवठा कर या या काय च काय त होय आप या लाटबाजीच आ ण अहकाराच समथन िनसगा या आ ण दवा या नावान कर याची खोड मनयमाऽास लागलली आह ठगा या अ याचाराचीह एक दवता होती आ ण सतानह सोियःकर वाटल तर आप या समथनाथ बायबलचा आधार घत असतो

घनयाम पण मग काळा रग ह एक नसिगक यग आह ह मघा त ह च कस हणालात रमाकात आम यात त एक यग आह अस हटल हणज या गो यात काह च यग

नसन आम याहन सवातोपर त ौ आहत आ ण जगा या अतापयत ौ च राहणार आहत अस ठरत क काय दहा या रगाचा सबध म यत य शी रा ीय श शी मतशी कवा कतबगार शी गोरपणाचा वा काळपणाचा लवलश सबध नाह आज आमच यामलवण य हद रा जर गौरवण य यरो पयनाप ा रा श त किन ठरत असल अवनत असल तर तो प रणाम आम या सामा जक राजक य आ ण धािमक दगण िन दधखळपणाचा आह आम या यामलवणाचा कवा या या गौरवणाचा न ह त दगण िन दधखळपणा न हता त हा आ ह रा ा ीन यामल असनह जगास भार झाललो होतो - त दगण सटताच प हाह असच भार होऊ लक या गो या रावणाची दाह िशर छाटणारा तो अयो यचा राजपऽ घनयामलच होता तो गीताि ा सदशनधार ौीकणह घनयाम होता आजह अधजगत या या चरणाची धळ अगारा हणन मःतक धर त आह या दवक प ब ाहन कणी यरो पयन टॉमी अिधक गोरा आह हणन अिधक ौ ठरणारा आह क काय जपा याना िमशा नसतात हणन जस त िमशाळ रिशयनाहन पौ षात ह नतर ठरल नाह त तसच आमचा रग काळा हणन

समम सावरकर वा मय - खड ६ १२५

अधौ ा िनमलन कथा

आ ह ह जत झालो नाह त एक वळ जपान या वय क बटकपणामळ रा ीय श ला किचत कमीपणा य याचा सभव अस शकल पण आम या वय क काळपणाचा कवा या या वय क गोरपणाचा रा ीय श शी वा ौ किन तशी लवलश सबध पोच शकत नाह घनयाम आ ण वय क ौ किन तशी तर का या िन गो या रगाचा कोणता मोठा

सबध आह आज दखील हद व ाथ यरोप-अम रक या कोण याह व ापीठात गो या व ा या या रितभरह माग नसतो परक दशा या भाष या प ापाता या अडचणीशी याला त ड ाव लागत असताह या अडचणी यास मळ च नसतात या गो या व ा याम य हद व ाथ य श अनक ःथळ उनट सरसच ठरलला दसतो व क िनबध िश प यऽ ग णत - कोण याह वषयात यरो पअन पीठात हद त ण प ह या दहा बमाकातच बहधा झळकतो - अगद प हल बमाकह तो अनकदा पटकावतो या बौ क समातमाणच सिनक-यो यततह हद सिनक गो या सिनकाशी य श त यबळ तर आहच आह ह गो जमन महाय ात अगद यरोपातील ता यातील ता या श ा ानी य शरातील शर अशा गो या जमनस याशी आम या शीख गरखा सिनकानी या लढाया झज व या याव न िन ववादपण सा या यरोपन मानली आह तीच गो ौिमक श ची आह मॉ रशसपासन तो वायनापयत कानडापासन कािलफोिनयापयत अित शीत वा अित उण अशा कोण याह वायमानात हद ौिमक हा यास कोण याह राजश चा मम वाचा पा ठबा नसता यरो पयन ऽया या चढाओढ त टकन राहतो न ह आप या सा या राहणीन आ ण क मतन याना न झपल असा ितःपध बन शकतो फजी वायना आ का मॉ रशसभती जगातील अनक दशात दासासारख करारब क न नल या लाखो हद ौिमकानी कवळ आप या स हणत या बळावर ितकड मोठमो या हद वसाहती वस व या आहत आ ण या गो या मळवा याच त दास हणन गल या याच तोड च ध याढय मळवालह या हद ौिमकातील क यक कतबगार प ष हळहळ झालल आहत त हा आम या का या रगामळ यरो पयन गो या याप ा कोण याह र तीन शौय धय ब म ा सा ौम मताभती पौ षा या वय क गणात आ ह लशमाऽ ह नतर ठरललो नाह मग या का या रगास आम यातल यग हणन आम यातील एक उ चार कर यासारखी नसिगक उणीव हणन आपण कोण या अथ समजावी आ ण का हणन मानावी

रमाकात कवळ ा अगद द यम अथ च मी ती मानतो क यामळ आप या शार रक स दयास अशत बाध यतो स दय ह माणसक चा कोणताह मह वाचा गण नसल शौय धय दया दा य मा णकपणा जनत परता थोड यात हणज शील ह जर स दयाहन शतपट न ौ असा स गण असल शील असन स दय नसल तर ती उणीव त छ िन स दय ओसडत असल तर शील नसल तर त माणस माणस नसन रा सारख भयकर ह जर खर असल तर शील असनह स दय जर असल तर तो मनय दवदतासारखा शोभ लागतो हह काह वसरता कामा नय

घनयाम मा य पण गोरपणा हणजच स दय न ह स दयातह - शार रक स दयातह - शर राची सबक ठवण सरख अगलट ह च नस या श तहन नस या गोरपणाहन अिधक नयनानदकार असत आ ण सरख अगलट त आ ण सबक त डाव यात आ हा भारतीयाच

समम सावरकर वा मय - खड ६ १२६

अधौ ा िनमलन कथा

स दय यरो पयनाहन एकदर त लवलश कमी असत नाह मी मघा हट यामाण डकर पाढर श असतात - ह ी काळग असतात पण ड कर त ड कर - ह ी तो ह ी

रमाकात पण ह ी असनह जर तो यात या यात श ह असला तर तो शोभ या ापरता तर अिधक अिभलषणीय ठरणार नाह का ऐरावत हमधवल - याःतव दवानीह र हटला पाढरा ह ी हा आ ह ह रा यलआमीच भषण समजतो तीच गो आधिनक शर रस दया या वषयी सबक वा सडौल दहय ी असनह याना हमगौर कवा हमगौर अगकातीची दणगी िनसगाकडनच लाभलली अस यान एकदर शर रस दयात त ौ ठरतात कारण काह झाल तर गोरपणा हा शर रस दयाचा एक अनपआणीय घटक आह आ ण काळपणा हा स दयास बाधक आह ह नाकार यात काह अथ नाह सो यामो याच अलकार कोणा काळाक ट िश णीला घातल तर ती होती याहन चागली दसल पण ित या का या रगास या सो यामो या या तजान जसा थोडासा उजळा यतो तसाच ित या डाबर का या छायन यास सो यामो यासह किचत कळकटपणा आ यािशवाय राहत नाह को या ईषत यामल क यकला तच सो यामो याच अलकार अिधकच शोभतात आ ण ती सोनमोतीह सो यामो यासारखीच दसतात पण एखा ा गो यापान क यकला तच सो यामो याच अलकार घातल असता ितची काित खलत स दय अस साड पाहत आ ण सो याच अलकार ित या कातीन सो याहनह पवळ आ ण मोती मो याहनह पाणीदार भासतात माणस हा ा याचा अनक गणात राजा आह स दयातह सदर ा याचा ज हा तो राजा शोभतो त हा त या या या एकदर ौ तस अिधकच साजत आ ण स दयातह िनसगाची राणी साज यास मानवी सदरतची सवणभ दहकाित सो या या क दणातच खलन दसावयास हवी मोरासार या सदर ा यास वा हरणासार या सरख मगास एखाद काळ क यका करवाळ त उभी रा हली तर ती सदरतत याची ःवामीनी शोभ याप ा दासीच भास लागल पण मोरास वा ह रणास कोणी गोर पान क यका करवाळ त रा हली तर ती स दयातह याची राणीच साजल

घनयाम पण मी हणतो िनदान आपणा आयाचा रग व दक काळात तर हमासारख कवा सो यासारखा गोरापान होता ह गो या काळ या व दक वणनाव न ःप असताह आमचा रग पढ इतका काळा का पडत गला

रमाकात याची पकळ कारण सागता य यासारखी आहत पण इतर कणवण यासह झालल ितलोम अनलोम वा सकर-र बीजसबधभती द यम कारण वगळली असता आपण भारतीय आयापरत तर आपला गोरा रग काळा पड याच मख कारण हटल हणज आम या दशाच उणतामान हच होय हणनच आप या दशात कामीरसार या शीत ातात आजह गोरापान रग पकळ माणात टकलला आह - आ ण मिाससार या उण ातात ा णह िभ लासारख काळवडन गलल दसतात ज यरा पयन लोक ा झल भती उण अम रकत कवा अ यण आ कत वसाहती क न रा हल याचा गोरा रग एका चारपाच प यातच या यात य यासारखा काळवडत जात आह मग आज पाच हजार वषा या उण वायमानान आ ह भारतीय आय इतक काळवडलो यात काह आ य नाह

घनयाम जर आमचा गोरा रग उण वायमानान पाच हजार वषात इतका काळवडला तर तो पढ या पाच हजार वषात आ क या िश यासारखा अगद कोळशामाण काळाक ट

समम सावरकर वा मय - खड ६ १२७

अधौ ा िनमलन कथा

होणार क काय आणखी एक गमतीची शका आज कोळशासार या असणा या िश या या का या रगावर आ क या भयकर उणतच ताप बसता बसता तो पढ मा णकर ासारखा तजपज होऊन उठणार नाह कशाव न कारण कोळशाचीच कठ कठ मा णक र होतात हणन ऐकतो रमाकात पण दहा हजार वषानी पढ मा णकर ासारखा चमकदार रग हावा हणन

आधी पाच हजार वष कोळशासारखी काळ क ट त ड िमर व यास िस आहात का कोळशाचीच पढ मा णक होतात ह तमची लि ध न वचारतो

घनयाम अहो िस न होऊन करणार काय आपण हणता तसा जर उण वायमानाचा हा नसिगक प रणाम असल तर हदःथा न या नाग रकाना दसव दवस अिधकािधक काळ पड यावाचन ग यतरच नाह अ यत लक का होईना पण शार रक स दयातल ह यग आ हास क हाह पसन टाकता वायवाच नाह टकाऊपणात यरोप या आ ह य श समान वा वरचढ असताह दखाऊपणात नहमीच ह न ठरणार कारण नसिगक वातावरण कोण बदल शकणार

रमाकात िनसगच अहो िनसगाच मनयास सोयीःकर नसलल िनयम बदलन दणारा ितिनयम िनसगच आ हास अनक वळा परवीत आलला आह वषास ित वष आ ण रोगास औषध दत आलला आह का या जातीत दोन भद पाडता यतील मनयाची उ प ह वानरा वा मकटाचाच वकास मानला तर ा ा यात काह लाल त डाची काह का या त डाची तर काह श असतात ाव न याना मनयपण यऊ लागल तस मनयातह या वशपरपरमाण मळपासनच काळा ताबस वा तवण उतरला असावा या मानवजाती कधीतर गो या हो या असा परावा मळ च िमळत नाह याना ह ःप ीकरण लाग पडल पण आप या भारतीय आयाचा रग मळचा अगद OcircहसOtilde धवल अस याची िन ितच अस यान आपण आज काळसर ज पडत चाललो आहो तो म य वक न उण वायमानाचाच अवाचीन प रणाम असला पा हज अप रवतनीयपण ठाम झालला आनवशाचा नाह कारण अजनह आप या अनक जातीत ःपन-पोतिगजाइतका तर गोरपणा असणार माणस आढळतात अथात याअथ सव आयानाच उण वायमानात राहाव लागल असनह अ ाप सगळच अगद काळ झाल नाह त तर एका कटबातील भावडात स ा काह यरोपातील ःपन-इटलीत सहज िमसळन जावी इतक गोर मल िन काह काळ िनपजतात या अथ भारतीय उणतामानाचा आम या मळ या गो या रगावर होणा या का या प रणामास हाणन पाडन या वातावरणातह गोरपणा टकव शकणा या माऽा िनसगा या बट यात अस याच पा हजत

घनयाम आपण हणता तशी माऽा सापडण मनयास श य आह का रमाकात मनयान आजवर जर कोण या शा ाकड अ यत दल कल असल तर त

गभशा ाकड होय इतर पदाथावर आपणास जस वाटल तस व छना मक वा व षणा मक योग करता यतात तस गभावर करण अितदघट हह या दल ाच एक कारण आह खरच परत आता मनया या जीवनाशी अ यत सब असताह आज मनयास ात असणा या सव शा ात अ यत मागासलल असणा या या गभशा ाकडह शा ीय शोधकाच ल वधल जाऊ

समम सावरकर वा मय - खड ६ १२८

अधौ ा िनमलन कथा

लागल आह मनयाची ऊची वाढ वणा या मथी कोण या म ःतकातील कोण या ान पडाची वा ानततची काय कोणती गभावर विभ न अ न-पाणी-काश ाच काय विभ न प रणाम घडतात अनवशाचा (ह र डट ) प रणाम कठपयत अप रवतनीय समजावा लागल आ ण प रवतन ( ह रएशन) मग त शार रक असो वा मानिसक - कठ कस होऊ शकत इ याद अनक मह वाच शा ीय िस ा त आम या ाना या आटो यात यत आहत मलगा कवा ज कोणच अप य हव असल तच नमक हो याचा व ािनक िन तीचा िनयमह सापड यासारखाच आह ज मा या आधीच गभाचा िलगिनणय करता यऊ लागला आह इतकच नसन ज मानतरह श बया दक उपायानी िलगप रवतन अनक करणी कर यात आल आह कालपयत यास आपण मलल समजन प न वा जाळन टाक अशा काह दय वषयक रोगानी मल याना जवत करता यऊ शकत फार काय प ष सयोगावाचन यास गभसभव िन जो पादन नसत टोचन घत यानह सा य आह ह गो डॉ कोएनर

या या आ यकारक योगाव न आता मा य कलीच पा हज अस दसत फार नको आणखी दोनश वषा या आत जर शा ानी गभ व ानावर योगाचा मारा सारखा चाल ठवला तर आज आपण कपडा जसा हवा तसा बततो तसा मनय मागणीमाण घड वता आला ना - इतक उची प ष क ी असा रग अशी मिा अस कस इतक ब अशी माप घऊन मनय घड वता आला ना- तर मला आ य वाटणार नाह कारण िनसग हा मनयगठन या अथ िनयमानीच करतो या अथ त िनयम समजताच यात हवी ती िनवड करण मनयास श य झालच पा हज ती श या िनसगानच मनयात ठवली आह असा अनक करणी - अपवाद वजा जाता - आजपयतचा अनभव आह

घनयाम परत अस मनयिनिमतीच शोध या या शा ानी लावल याना रगप रवतनाचा शोध अजनह लागला नाह याव न तो दघटच दसतो नाह का

रमाकात याच एक कारण आह यरो पयन व ािनकच आज सशोधनाच नत त गोर अस यामळ रगप रवतनाची आवयकताच यास नस यान यानी या करणी कसन य च कल नाह त पण ाझीलसार या उण दशात ज गोर वसाहतवाल काळवड लागल आहत याच ल गोरा रग टक व याकड असन यानी या काय पकळ विश रसायन टोच यान त पाढर श होतात अस िस झा याच अलीकडच ऐ कवात आल परत का या रगास धऊन दहास गौरवण कर याची आवयकताच भारतास आज िनकड ची अस यान भारतीय व ािनकानीच हा ताबडतोब हाती घतला पा हज जर त यावर आप या बौ क बळाचा मारा सारखा करतील तर योगाती अस एखाद रसायन सापड यावाचन बहधा राहणार नाह क ज अगात टोचल असता वा गभात सच वल असता या पढ चा वा पढ ल प याचा रग आम या पवजामाण प हा गोरापान होऊ शकल

घनयाम खरोखरच जर असा एखादा रगप रवतनाचा शोध लागला तर मला तम याहनह अिधक आनद होईल य प शौय धय य दया दा य भती माणसक या कोण याह मह वा या टकाऊ गणात भारतीय य ह यरो पयन य शी य श त यबळच ठरत आ ण शार रक स दया या साप त उप णीय असणा या दखाऊ गणातह दहा या सरख ठवणीत ह नतर ठरत नाह तर ह जो नस यास मळ च नडत नाह पण

समम सावरकर वा मय - खड ६ १२९

अधौ ा िनमलन कथा

अस यास हवासाच आह तो गौरवणह जर आ हास लाभला तर सो याहन पवळच होईल तर मग आता थम वशषत आम या भारतीय व ािनकाच ल हा रगप रवतनाचा शोध लाव याकड बलपण वघ याचा त ह य करा आ ण जकड ितकड िस जा हराती फडक ात क Ocircपा हज दहाचा काळा रग बदलन गोरा करणार रसायन पा हजOtilde ह काम तमच मी हट यामाण जो कोणी सशोधक असा उपाय शोधील यास दहा ल पय िननावी पा रतो षक धाडन द याच काम माझ माझा प ा माऽ कणालाह लाग दला न पा हज

रमाकात अ छा मी मा या कामास लागतोच हणन समजा पण माझाह प ा लाग न दता

अस हणत त दोघह अधारात बप ा झाल हा लखह आमचकड षका या प यावाचन आलला आह नाह तर कोण याह मानवी लखाचा मळ षक कोण याचा प ा कोणासह लागत

नसतोच

समम सावरकर वा मय - खड ६ १३०

अधौ ा िनमलन कथा

२४ गाढव सघटन

ग या एकदोन वषाम य हद सघटनाची चळवळ जशीजशी बळ होत चालली तशीतशी तराई या रानापासन तो थट मलबार िसधतीरापयत रानारानातन आ ण गावागावातन वखर या असल या गाढवी समाजात मोठ खळबळ उड लागली हद लोक या या भारतीय रा ाची सघटना कर त असता आपण आप या गदभीय रा ाची सघटना न करता ःवःथपण कभाराची ओझी वाहत पडाव याची गाढवातील क या पढा यास लाज वाट लागन यानीह गाढव सघटनाची चळवळ हाती घ याच ठर वल यामाण िनरिनरा या रानातन भटकत असल या रानट गाढवा या कळपानी आपआपल ितिनधी िनवडन त नाग रक गाढवा या सिम यातन धाडाव आ ण हदःथानातील कोण या तर म य नगर ितवष अ खल भारतीय गाढवी ातीचा एक रा ीय ग धळ भरवावा अस ठ न याची अिधवशनह भ लागली यापक अगद काल परवाच भरल या एका सभची मा हती आम या वाचकास या चळवळ च ःव प समज यासाठ खाली दत आहोत

ह सभा भर व यासाठ नगरा या कभारवाडयासमोर ल वःतत उ कर याच मदानच िन त कर यात यऊन त अनक त ण गाढवानी फकन फकन साफ क न ठ वल होत या सभसाठ शकडो ितिनधी ठक ठकाण या अ खल गाढवीय मजलसइ-आम या शाखाकडन धाड यात आलल होत आरभ होताच सभ या कायवाहकान या जमल या गाढवात ज अ यत शाहण होत याच नाव सच वल आ ण उनमोदन िमळन त शहाण गाढव अ य पदावर वराजमान झाल या या अ य ीय भाषणात यानी सािगतल क Ocircआपल गदभीय रा ह वाःत वक पाहता हद रा ा याह आधीच आह सःकतम यह पराणातन त कालीन या अनक रा ाचा उ लख कला आह यात कराताितदक नावासहच OcircगदभाOtilde नावा या जातीचा उ लख यतो खर पाहता या भारतभमीच मळच र हवासी आ ह गाढवच आहोत कारण शा ा या शोधाव न ह िन त झाल आह क मनयजात ह गाढवानतर ज मास आली न ह मी तर अस छातीठोकपण सागतो क यक मनयाच मल ह ज मत गाढवच असत वकत िश णान पढ गाढवपणास अत न माणसक या परधमात ढकलल जात या ीन पाहता यक माणसा या मलास या मानवी काफरा या हातन सोडवन आप या गाढव सःकतीत परत आणण ह आपल प हल कत यच आह माझी दसर अशी सचना आह क आपण गाढव मनयापव च या भमीच धनी अस यान आपण ःवतस Ocircआ दमनयOtilde हणन सबोध लागलो मला तर ई राची अशी ःप आ ा झालली आह क Ocircजा ह गदभा त सव जगात आपला गदभीय सदश द जाOtilde या ई र य ःफत माण मी हदसघटनाच अ य डॉ म यापासन त शकराचायापयत हा माझा सदश ःवत नऊन पोच वणार आह वाःत वक पाहता आजपयत शकडो हद लोक आपण होऊन आप या या गदभीय सदशास पाळ त असत परत या हद सघटना या द चळ वळ मळ हद रा ावर आप या गाढवी सःकतीचा बसलला पगडा कमी होऊ लाग यान आजकाल हद लोकात गाढवपणा पव इतका आढळन यईनासा झाला आह इतकच न ह तर उलट आप यातील क यक स मा य गाढव नाग रकास श क न माणस कची द ा दत चालल आहत या या सघटनचा ितकार करण ह आपणा सव

समम सावरकर वा मय - खड ६ १३१

अधौ ा िनमलन कथा

अःसल गाढवाच प वऽ धमक य आह अस आपण समजल पा हज ह हदलोक कती वडगळ आहत पाहा त हणतात Ocircदवान यास जो माणसक चा सदश दला आह तोच सपण धम होय यास मी बळपवक अस वचा रतो क कोणाच कान जाःत लाब आहत त हा माणसाच क आ हा गाढवाच जर आ हा गाढवाच कान जाःत लाब आहत ह त हास नाका रता यत नाह तर मग तमच कान आखड आ ण आमचच लाब कर यात दवाचा काह विश हत आह क नाह तो हत हाच न ह का क तम याप ा आमच कान अिधक लाब आ ण मो या भोकाच अस यान दवाच श द तम याप ा आ हास अिधक लौकर आ ण अिधक पणपण ऐक यावत तम या लहान कानात दवाचा सपण सदश मावना हणन तर मग यान आम या कानास तो सदश सपणपण मावल इतक मोठ कल ह गो इतक ःप असता हद लोक या या माणसक सच सपण धम समजन आम या गाढवक स अपण धम समजतात हा या हदचा कवढा गाढवपणा आह छ छ हा वचार मा या मनात आला क या हद सघटनवा ा या व गनाचा मला अगद राग यतो यास खाऊ का िगळ अस मला होऊन याचा असा बळ िनषध करावासा वाटतोOtilde

इतक बोलताच सा वक रागान फरफरत या अ य ीय गाढवान चटकन वळन आ ण सभकड पाठ फरवन हदसघटनाचा बळ िनषध कर यासाठ इत या जोरान दगा या झाड या क या या पढच त टबल ताडकन उडन ौोतसमाजावर जाऊन आदळल यासरशी सव सभासद Ocirc हदसघटनाचा जोराचा िनषध कराOtilde हणन एकच गजना कर त आपआप या दगा याह जोरान झाड लागल या रा ीय उ साहा या भरात कोणा या दगा या कोणास लागत आहत याच कोणाह गाढवास भान उरल नाह ती सभा कोण या प ाची आह ह अगद माह त नसणा या को या अडाणी परःथासदखील या वळस माजल या या नस या लाथा या सकाळाव नच बनचकपण सागता आल असत क हा यानगाढवीय मजलस-इआम-चाच रा ीय ग धळ असला पा हज ितक़ड या सभागहातील शकडो दगा या या झाड यान आ ण गजनच अिधकच उ सा हत होऊन अ य ाच या यान बल वगान सारख फरफरत चालल या अ य ा या व वाच वषयात हात धर ल असा या उ या गाढव समजात कोणीह मनय न हता तो एकदा या यानाच भरात गज लागला क गाढवात या िसहासारखा शोभ लाग

या गजन-तजना या भरात ती सभा अशी अगद रगन गली असता एकाएक दोन चार मनय या सभत अ यत नपणान हात जोडन आत यताना दसली यासरशी अ य ान यास हटकन वचारल क Ocircत ह कोण गाढवा या रा ीय ग धळात य यास त हास कोणी परवानगी दलीOtilde

Ocirc व मानOtilde त गहःथ नपणान हणाल Ocirc व मान आक षत होऊन आ ह तम यात िमसळ यासाठ आललो आहो मनय काय आ ण गाढव काय एकाच ई राची लकर आहत ह माणसक आ ण गाढवक अशा धमाधमा या आ ण सःकितसःकती या नस या क पनानी वडावलल लोक गाढवात आ ण माणसात िनकारण वरभाव माजवीत आहत त आ हाला समत नस यान आ ह आपणास अशी वनती करतो क यापढ आम या तम यात अगद जाितधमिन विश भावनन रत झालली एक ःथा पत हावीOtilde

समम सावरकर वा मय - खड ६ १३२

अधौ ा िनमलन कथा

ह श द ऐकताच एक व गाढव हणाला OcircOcircपण ह तमच कपट कशाव न नसल त हदसघटनाच परःकतह जीवमाऽा या एक या अशाच ता वक ग पा मार त असतात पण आ ह ज हा याचकड एक कर यास गलो आ ण हणालो क एक हवी तर त ह तम या माणसक या आकिचत सःकतीस सोडन आम या गाढवी सःकतीस अगीकारा सःकतीस सोडन आम या गाढवी सःकतीस अगकारा त हा याच त एक च कपट उघडक स आल कारण त साफ साग लागल क Ocircगाढवानी माणसक धरावी हाच एक चा खरा माग आह माणसानी गाढव हाव हा न ह कारण मानवीय सःकती ह गदभीय सःकतीहन ौ आहOtilde अशा कारच त ह कोणी हदसघटक नसाल कशाव नOtilde

Ocircआम या वतनाव नOtilde ती तीन-चार माणस हणाली Ocircआम या वतनाव न आ ह माणस आहोत क गाढव आहोत याची आपण पर ा क शकालOtilde त हा अ य हणाल Ocircवतनाव न पर ा करावयास फार वळ लागतो या वर हत तम या वतनाव न त ह Ocircगाढव क माणसOtilde ह पर ा कर याच ान य याइतका िश णाचा फलाव आम या गाढव ातीत अजन झालला नाह त हा जर त ह व मान खरोखर च रत झालल असाल तर त ह बा वतनातह आम या गाढवी सःकतीमाण चालल पा हज गाढवानी मनयासारख वागाव हणज एक होईल हा हदसघटनाचा उपदश ल चपणाचा आह व माचा जर त हास खरोखरच उमाळा आला असल तर त ह माणसानी गाढव का होऊ नयOtilde

Ocircअवय हाव यात काय आहOtilde त नवागत मनय हणाल Ocircआ ह ह हद आई-बापाच पोट जर ज मलो आहोत तर या ह ट हदसघटनवा ाशी आमचा काह एक सबध नाह व म हाच आमचा धम अस यान आप या गाढवी सःकतीचा अवलब क नह आ ह आपणाशी एक ःथा पत क इ छतो हा मानव आ ण हा गाढव ह खळ क पना आ ह या य समजतोOtilde

Ocircमग माऽ त ह गाढव समाजात समा व हो यास यो य आहोतOtilde अ य हणाल Ocircतर ह हडसन खडसन याव हणन ःप पण त हास पन एकदा वचारतो क त ह पव ची हदची मानवी सःकती सोडन आमची गाढवी सःकती ःवीकार यास िस आहात कायOtilde

Ocircहो हो हो व माच उपनऽ लाव यापासन आ हाला माणसक त आ ण गाढवक त काह एक फरक दसत नाह सा झाला आहOtilde त सव मनय ओरडल

त हा आनदान उ हािसत होऊन अ य गदभाचाय आप या अ खल गदभबधस हणाल Ocircस य गहःथ हो पव शकडो हद आप या गाढवी सःकतीचा ःवीकार कर त आलच आहत या हदसघटना या द चळवळ मळ तो ओघ बराच सकत चालला तथा प अजनह या हद मनयासारख काह मनय व मान का होईना पण आप या गाढवी सःकतीच अनयायी होऊ इ छत आहत ह थो या उ साहाची गो नाह यापढ या आल या माणसास आपण गाढवच समजाव आ ण ह मनय हो त ह ह यापढ आ हा गाढवाशी समरस होऊन जा यासाठ आ ह चालतो तस चालाव तर चला त ह नस या माग या पायावर उभ न राहता तमच पढच पाय ज त ह हातासारख उचलन धर त असात तह टकन चार पायावर उभ राहाOtilde

समम सावरकर वा मय - खड ६ १३३

अधौ ा िनमलन कथा

या आ सरशी त सव गहःथ आप या हातास भईवर टकन चार पायावर चाल लागल परत यास थम नीट चालता यईनास पाहन सव गाढव Ocircखो खोOtilde हस लागल इत यात तो व गाढव पन हणाला Ocircहा गाढवानी स यतच अस उ लघन क नय या नवीन गहःथास स यतच अस उ लघन क नय या नवीन गहःथास गाढवासारख चालावयास िशकवाव क तस एकालाह चालता यत नाह हणन हसाव बर आता याच आखड कान आप यासारख लाब कल पा हजत नाह का त जरा ओढल पा हजत त हास लागणार तर नाह ना

गहःथ हणाल Ocircछ छ आमच कान आजवर क यकानी अस ओढलल आहत आ हास याची अगद सवय आह आपण अमाच कान ओढावOtilde त हा या सभतील दोघा पढार गाढवानी त कान त डात ध न थोड बहत ओढलह परत त अिधकािधक लाब होणा या ःथली अिधकािधक लालच होत आहत ह पाहन अ य गदभाचाय किचत रागान या कान ओढणा या गाढवास हणाल Ocirc कती गाढव आहात त ह राह ा त ओढन का कान वाढतात यह या कानाच मळाशी उ ापासन पाणी घालीत जा हणज त वाढतील आता ह नवागत बधनो गाढव सघटन या म य कायकार मडळान आम या गाढवी सघटन या म य कायकार मडळान आम या गाढवी सःकचा फलाव कर यासाठ काह िश णसःथा काढ याच ठर वल आह यात त ह अ यापकाच काम कराल का गाढवाची मागासल या जातीत गणना न होता त हा हदती ल तम यासार या पढारल या जातीत गणना हावी अशी आमची मह वाका ा आह हणज आम या जातीशी तम या जाती आपण होऊन रोट बोट -यवहार दखील करतीलOtilde

Ocircकरतील अस कशाला हणता ह आ ह त सव काह आ ा दखील करावयास िस आहोतOtilde उ साहान ती नवागत मनय हणाली Ocircत ह नवीन सःथा काढ या या भानगड त कशास पडता आम या ःवत या िश णसःथा व मा या पायावरच आ ह उभारल या अस यान यात आ ह मलामलीस Ocircमाणसक आ ण गाढवक Otilde यात काह च फरक नाह अस िशकवीतच असतो यातच आपण आप या ब मान गाढव मलामलीस धाडाव माणसात आ ण गाढवात काह एक फरक न मािनता सव एकाच िनराकार इ राची लकर आहत ह स बय र तीन िस कर याचा वडाच आ ह उचलला आह यासाठ आम या मलीनी एक व मी सघ ःथा पला असन यानी ित ाच क या आहत क - वर न तर गाढवालाच वर न नस या या यत व म न ठवता त Ocircशिन चव पाक च समदश Otilde होऊन य आच न दाखवीनOtilde

ह ऐकताच या सभतील ौोतवद हषाितरकान एकसहाच गजना क लागला अ य ह स न झाल आ ण सवजणानी या या समाजात यऊ इ छणा या या नवागताच मनपवक ःवागत कर त हटल Ocirc या आपणास गाढवपणाचा आम याहनह अिधक अिभमान वाटतो या आपणास आ ह आम या जातीचच समजत आहोत या अस याOtilde अ य हणाल

Ocircआज माणसक वर गाढवक चा वजय झाला आह आमच गाढव-सघटन हदसघटनाच लवकरच नाक कापील आता आज बराच उशीर झा यान सभा सप वली पा हजOtilde अ य ाच भाषण सपताच कायवाहान अ य ाच आभार मािनल िन हटल Ocircगदभाचायासारखा आम या गदभीय सःकतीचा अिभमानी वरळाच सापडल या यात आम या गाढवपणाच सव

समम सावरकर वा मय - खड ६ १३४

अधौ ा िनमलन कथा

शहाणपण एकवटलल आह आ हा गाढवात इतका थोर गाढव आजपयत झालाच नाह या जाती या आ ण याचमाण आ हा गाढवाशी बट यवहारह आज या आज कर याच नीितधय यानी दाख वल या ा नवागत माणस-गाढवाचह मी आभार मानीत आहOtilde शवट गाढव-सघटना या जयजयकारा या आकाश दमदमवन टाकणा या खका यात ती

पन-गाढवीय-मजलस-इ-आम ची सभा वसजन पावली

समम सावरकर वा मय - खड ६ १३५

अधौ ा िनमलन कथा

२५ शदाडपरचा िशवाजी उ सव

ग या पधरव यात नागजीरावा या जवाची एकच ताराबळ उडालली होती कारण या या वाःत यान पावनल या शदाडपरात ा वषापासन िशवाजी-उ सव थमच चाल कर याचा बत ठरला होता

महारा ात या अनक नगरातन जर िशवाजी उ सव ग या पचवीस वषापव पासन होत आला असला तर शदाडपर या नाग रकानी आजवर या याकड जी पाठ फरवलली होती ती काह याना या उ सवाला त ड द याची छाती न हती हणन न ह प याकडच कच खोर लोक तस हणवत पण शदाडपरच नाग रक आजवर तो उ सव जो कर त न हत याच म य कारण अस होत क प हली क यक वष तो उ सव काह सशियत वतना या लोकानी काढलली एक जाती-जातीत वमनःय फलावणार टम होती उ सवात भाग घण ह या वळ सख प स यतच कवा बनधोक िन अनपवाद रा ािभमानाच क य समजल जात न हत पण आता या उ सवातील वष काढ त काढ त तो अगद पा याहन पातळ पाणी तरा रग कसा - जसम िमलगा वसा असा झाला यात रा ातील वाटल या माणसाला आता भाग घता यऊ लाग यामळ याला पणपण रा ीय ःव प आल आह यात आता हद हबशी इरणी तराणी भती हदःथानातीलच काय पण जगातील कोण याह जाती या स य गहःथास मनमोक या सख पपण बनधोक सामावता यत ग हनर-किमशनर-दखील याच अ य होऊ शकतात खानसाहब म लाजी पाि म य व हो यास नाकार त नाह त अस अ यत श रा ीय ःव प यास आल त हा आता शदाडपर या रा ािभमानी नाग रकाना तो हवासा वाट लागला यामळच पव या उ सवापासन दहा पावल दर राहणा या नागजीरावासार या गहःथानीह ा वषापासन Ocircिशवाजीमहाराज क जयOtilde अस कटपण गजन गजन या शदाडपरच वातावरण दमदम व यात दोन पावल सग यापढ राहावयाच अस न क ठर वल होत यातह नागजीरावाच क व व याच उ सवात जगतासमोर थमच कटावयाच होत यायोग तर िशवाजीमहाराजा वषयी नागजीरावाचा अिभमान याना सळो क पळो क न सोडता झाला उ सवा वषयी सव लोकात अपव उ साह सचर व यासाठ उ सवमडळाच त कायवाह ौीयत क ववर नागजीराव ह जातीन गावभर हडत होत Ocircिशवाजीमहाराज क जयOtilde अस घरोघर जाताना गजत होत परत जाताना Ocircमाझ थम का यगायनह ा समारभात आहOtilde अस गणगणत होत

या उ सवासाठ दोन क वता रच याच काय दोन वषापव च नागजीरावानी हाती घतल होत

पण क ववर नागजीरावा या या दोन क वताच बाधकाम पर हावयाच होत रचना चाललीच होती या वषयी नागजीरावाना मोठा अिभमान वाट त हणत ाव न िश पाप ा का याची ौ ता कती मोठ आह ह कस आपोआप िस होत पाहा का य हणज काह दगडाच याच बाधकाम न ह ताजमहाल बाधावयास जी अनक वष लागली नाह त त दगड बाधकाम काय एका दहा दवसाच पण वषानवष जी लागली ती या ताजमहाल या िभतीिभतीवर िन खाबाखाबावर जी का यमय चरण कोरलली आहत ती का याची अ र

समम सावरकर वा मय - खड ६ १३६

अधौ ा िनमलन कथा

कोर यास होत तर दखील ती चरण रचायची न हती नसती कोरायची होती पण मला तर या दोन क वता मळातच रचावया या हो या याच बाधकाम पायातील ध या या भर पासन तो कळसा या दगडापयत OcircएकहातीOtilde करावयाच होत (नागजीराव Ocircएकहाती एकटाक OcircअसचOtilde हणणार होत पण या या या दोन क वता या बाधकामात कमीत कमी दोनश ब ीस टाक झजन गल होत खडाखड झालल एकश बचाळ स चवरख कामास आल होत)

क व हो याचा िन य नागजीरावानी दोन वषापव जो कला याच अस झाल होत नागजीरावाना ःवत या असामा य ब म वषयी िन कत वा वषयी असल या दाड या आ म व ासामळ आपण जगात कोण या तर ना यान अलौ कक नाव िमळ वणार अस याना नहमी वाटत अस यानी थमत ो पराज याचा बडजाव ऐकन र लर हो याचा िन य कला पण दशाश अपणाकाची ध ड ददवान हायःकलम य आडवी आ यामळ याना ती वाट आरभीच सोडावी लागली इमजी चौथीत असताना यानी दोन वष तीत उ ीण हावयाचा य िचकाट न कला आ ण ितसर वषह त चौथीत घाल वणारच होत पण म शक होऊन तर काय दस पड ची नोकर स ा िमळत नाह अस ज हा याना कळल त हा Ocircसाठा या वषापयत बसत राह न पण या ज मी म शक झा यावाचन राहणार नाह Otilde अशी चौथी या माःतरापढ जी कतिन यी ित ा त कर त असत ती मोड यास उ म िनिम सापडल िन वया या बा वसा या वष यानी इमजी चवथीतन नाव काढन शाळा सोडली पढ एका यापा याला स टयात खप पस िमळा याच ऐकन यानीह घरची होती न हती ती पजी स टयात घातली ती यातच गडप झाली यानी घतल या लॉटर या ितक टाचा तर प याचा जोडच झालला होता आ ण यापायी खशाची चाळणी झाली होती यानी अलौ कक व सपाद यासाठ म यतर एकदा सावजिनक चळवळ त भाग घतला थम फटा फकन दऊन खाद टोपी घातली नतर ती फकन दऊन कस फदा न बोडक हडल पण आधीच डो यावर कस फार थोड उरलल अस यामळ ट कल पडल या या या या डो याला या प ातह समरस होता आल नाह अशा ःथतीत वतागन गल असता यानी याची कहाणी याच एक िमऽ छदोपत याना

सािगतली िन हटल क Ocircमा यात अलौिलक हो यासारख अनक गण आहत हा माझा ठाम िस ा त झालला असताह मला अजन जगात काह च कस होता यत नाह याला काय करावOtilde ह ऐकताच छदोपत हणाल Ocircिमऽा तला काह च होता आल नाह ह अगद खर ना व या तर मग क व हो यास त यो य असलाच पा हजस त क व हो मीह असाच भटक भटक भटकलो काह च साधना त हा क वता क लागलो आ ण आता पाहातोसच क मला ग या क वसमलनात यानी कती गौर वल छदोपत ह एक पदवी तर मला शवट पटकवता आलीOtilde

Ocircहो र हो पण क वता करायची हणज याच शा हव िशकायला जर का दशाश अपणाकासारख करण यात प हा आडव आल-Otilde

Ocircछ क वत या शा ात अपणाकाचा च यत नाह क व हा ःवयमवच एक पणाक आह तला सागतो ऐक का यशा ाच शा एका सऽाम य त पाठ कलस क सार पाठ

समम सावरकर वा मय - खड ६ १३७

अधौ ा िनमलन कथा

कलस याला शा च नाह त का य ह याची या या आ ण Ocircिनरकशा कवयOtilde ह याच सऽ कवीच ज मिस -तापट Otilde

Ocircठ क ठ क पण कवीला अकश नसला तर छदोबधनाचा लगाम तर असतोच ना कोणचासाOtilde

Ocircछद - बध जाळन टाक त बधह तवढ दखील अडचण कवीना उ नय हणन तर मी म बध नावा या क वमडळाचा सभासद झालो आह कवीना बधनच जर नाह जर क व ज मजात िनरकश हणज वदतो याघात न ह काय त म बध छदातच क वता कर ग ा या ओळ तला िल हता यतात ना या सरळ न िल हता एकाखाली एक िलह त गलास क म बध छद साधलाOtilde

Ocircवा तोड पण काय सच वलीस अडचण पण टळली आ ण कािलदासापासन या सा या लौ कक कवीप ा आपली अशी काह तर अलौ कक अपवाई पण आप या क वतला लाभणार अडचणीवाचन अलौ ककता बर छदाचा सटला पण काह झाल तर क वतम य िश ा या कानाला गोड लागाव अस सःकत श द हण पकळच घालाव लागतात आता मला सःकत यतच नाह अस नाह पण कोणचा श द सःकत िन कोणचा असःकत ह ओळखण तवढ बरच जड जात यातह तो भाषाश चा कायसा एक बाकळ वाद काह उपिवी लोक घालीत आहत हण या या उपिवामळ Ocirc दलOtilde आदमीOtilde Ocircदिनया Otilde अस अगद श सःकत श ददखील क वतत घाल याची चोर झाली आह आम या त ड तर छ पन भाषाच इमजी उद होटटाट तक श द खळलल स टबाजारात गोद वर चोरबाजारात ह बाजार बोलीच तम या श सःकताप ा कवा क ज इ लशप ा आम या जाःत उपयोगी पडत ती बाजार बोली हणजच आजची माझी मातभाषा पण तीत क वता चालल कायOtilde

Ocircहोय तर अर ती बाजार बोली तला खरच छान यत का तर मग व या भ वयकाळाचा महाकवी हो यात तच आघाड मारणार अर आता कोण वचारतो या भतकाला या सःकताला िन भाषाश ला या िशवाजीच िन या िचपळणकराच त भाषाश च खोबर होणार आता रा ीय भाषची जागा कोण घणार आह माह त न ान राची मराठ न टागोराची बगाली न तलसीदासाची हद ह स टबाजारातील बाजार भाषाच आता रा पदा या मह पदावर चढणार आह अरबी तक पारशी यहद पतगीज च इमजी- कमीत कमी इत या भाषाच ितिनधी श द तीत असणार या या हद मसलमान यहद भ न भती हदःथानातील नाग रका या स य या माणात यक ातातील बोलीत त त वदशी श द मळ या ःवदशी भाषातन घतलच पा हजत उदाहरणाथ बगालीतल शकडा हद श द इतक शकडा मसलमानी श द इतक शकडा मसलमान िततक शकडा भ न वसती िततक इमजी-पतगीज-च श द यातह मसलमानी समाजाचा त मागसलल आहत हा एक मोठा सदगण एक मोठ अिधकाराह थोरवी यानी आम यावर कलला एक मोठा उपकार अस यामळ या या उद श दाना वशष ितिनिध व या रा भाषत िमळाल पा हज ह गो ह ठरललीच त हा जर तला खरोखरच स टबाजाराची िन चोरबाजाराची भाषा यत असल तर तीत पकळ उद िन थोड इतर श द अस यामळ त तझी नवी क वता बधडक तीतच क लाग टागोराची बगाली क वता बगा याबाहर कोण वाचतो पण त जर या भावी रा ीय भाषा

समम सावरकर वा मय - खड ६ १३८

अधौ ा िनमलन कथा

होणा या उदबहल बाजार भाषत क वता करशील तर ती तझी बाजार क वता सा या हदःथानात घरोघर वाचली जाईल थोड यात हणज त उठ िन क वता क लागOtilde

या तडा यासरशी नागजीराव लगच उठल िन घर जाऊन यानी दोनचार क वता - प हली पःती हणनच मराठ भाषत - रातोरात रचनह टाक या म बध छदातच त रचावयास गल असताह ती क वता नकळत छदोब होऊन पडली आ कवीचह असच झाल होत त शोकसत होऊन ओरडावयास गल त अन प रचन बसल

Ocircपरक श दाना मराठ यय लागल क झाल त श मराठ Otilde या द वजयी शा ाधार रचल या या क वतची थोड शी वानगी हणन काह चरण खाली दत आहोत -

(चाल बाजीराव नाना तबड भर दाणा अशी काह शी) रोमा स या रा यात चल मा लाब मजल य त पोएश ऍड मी एक तझी गजल इकान मी बजार झालो टक ना माझी दाद ग लोग ली शाउटन तझा खाद झदाबाद ःपीक एक वड तर रडतो धाय धाय र वःट नको रज ट ह चा टन तझ पाय दला या गो यात दयची जी गाय फट द ना पा हा ितला ड ट मी ऍनॉय ःतोऽ ःवीट हाट तझी िसगतो बारबार खद त माझी मी तझा खदाइ खदमतगार १ या क वत या Ocirc द वजयOtilde मराठ स मख लोक पव हसल पण आज अनक कवी आप या

मराठ क वतत खदाई खदमतगार आ ण झदाबाद हा श द उघडपण खरोखर च योजीत असतात ह गो ग या अनक वषातील काह मराठ मािसक चाळताच वाचकाच यानात यईल

या क वतमळ नागजीरावाच नाव क वमडळात चमक लागल असल तर याना उघड सभत ःवतच का य ःवतच गाऊन दाख व याची सधी भाषाश वर या ज या कवी या म सरामळ आजवर कठह िमळाली न हती ती शदाडपर या ा आज या िशवाजी-उ सवात श य ितत या चड माणावर साजर कर यासाठ नागजीरावानी याच कायवाहपद ःवत ःवीका न एक अ यत मनोरजक िन भपकबाज कायबम आखला होता

पण तो कायबम उ सवमडळाकडन समतवन घताना स कायाला नहमी यतात तशाच अनक अडाचणी आ या हो या थमत या ज ाच लोक य कल टर िम लकःटोन यानी या सव सरकार नोकराना उ शन ज एक प रपऽ (Circular) काढल होत याचा वचार करावा लागला या प रपऽात अस िल हल होत क -

समम सावरकर वा मय - खड ६ १३९

अधौ ा िनमलन कथा

Ocircिशवाजी या उ सवास जर खर खर रा ीय ःव प आलल असल तर यात सरकार नोकरानी भाग घ यास हरकत नाह खर खर रा ीय ःव प हणज अस क या उ सवा या कायबमात मसलमान भःती यहद यरो पयन याचह सव ितिनधी ःवसतोषान यऊ शकतील असा याचा कायबम हवा सरकार नोकर िन नाग रक या दोघानाह आजची शातता िन स यवःथा याना ध का न पोचल असाच काय तो भाग िशवाजी या च रऽातन िनवडन या उ सवात लोका या पढ आदश हणन ठवावा आजची या रा ाची ःथती िशवाजी या वळ या ःथतीहन अवनत झाली आह हणन ती सधार यास िशवाजीन याव असा कोणचाह राजक य बाकळ उ लख यात अस नय फार तर आजची सधारलली शाितसौ यमय रा ीय प र ःथती ह या काळ या धामधमी या लटालट या हाणामार या रानट प र ःथतीहन कती वरचढ आह आ ण आज िशवाजी असता तर तोस ा शाततच िन िश णाच लाभ पाहन आधी जाता ायमर ःकलात मग हायःकलात िन शवट रामकण िमशनात अशा अथ काय तो िशवाजी-उ सवात स प र ःथतीचा उ लख झा यास हावा नाह तर कवळ ऐितहािसक या या काळ घडल या गो ीचाच तवढा खल करावा आ ण या िशवाजी या उ सवाचा समारोप Rule Britania Britania rules the waves अशा कोण यातर उ क िन अना पाह साा यगीतात कला जावा अशा कायबमान जो जो िशवाजी उ सव होईल यात सरकार नोकरानी भाग घ यास हरकत नाह - न ह यावाचOtilde

कल टरच ह प रपऽ हणज नागजी कवी या का यावर एक वळाघात होता कारण या िशवाजी-उ सवासाठ यानी जी एक अ यत उ पक क वता कली होती ती कल टरा या प रपऽात नको हटल या थाटाचीची होती Ocircभमाता कसाया या स याखाली हबरत आह - धाव वजापर या रः यात ती गाय सोड वलीस तशीच ह िशवराया ह ह गाय सोड व यOtilde इ याद दहापाच ओळ तर अशा जा व य हो या क िनदान दोन हजार टा या तर पड याच अस या पण अरर नागजी कवीला या ओळ गाळन टाका या लाग या कारण तशी क वता ठवली तर सरकार अिधकार यणार नाह त आ ण तो िशवाजी उ सव करावयाच धाडस शदाडपर या स य नाग रकानी ज ाच वष कल त यात सरकार अिधकार आताशी यतात ाच आधारावर अवलबन उ सवमडळाच अ य रावबहादर पोटाळ ानी साफ सािगतल क

िशवाजी उ सवास जर रा ीय ःव प ावयाच तर रा ातील अ यत मह वाचा वग जो सरकार अिधकार तो यात असलाच पा हज आ ण अरा ीय िशवाजी-उ सव आप याला करावयाचा नाह त हा सवानमत तसच ठरल सा या कायबमातन सरकार प रपऽान आखन दलला भागच काय तो ठवला िशवाजी महाराजा या च रऽा वषयी कवळ ऐितहािसक चचा करणार िनबध भाषण क वता - ाच काय या न या कायबमात समाविश या ह कळताच उ सवाच अ य पद घ याच ःवत कल टर महाशय िम लकःटोन यानी मा य कल

त च दसर अडचण द हणन उभी रा हली िशवाजी या च रऽातील ऐितहािसक घटनाच वणन िन ष नाह हणन नागजी कवीन अफझलखानवधावर क वत करावयाच ठर वल अगद इितहासाला ध न तवढच बोलण स प र ःथतीच नाव नाह अशी दोन कडवी रचलीह आ ण ःवागतमडळा या बठक त रावबहादर पोटा या या पण समतीन यानी नवीन कायबम वाचन दाख वला यात अफझलखाना या वधावर ल आपला पोवाडाह गाइला जाईल

समम सावरकर वा मय - खड ६ १४०

अधौ ा िनमलन कथा

अस वा य नागजीरावानी ज हा उ चारल त हा अकःमात अफझलखानाच कोण या अगात सचा न डरकाळावा तस डरकळत OcircStop Stop that humbugOtilde अस कोणीस ओरडन उठल पाहतात तो खानबहा र फाजलखानसाहब उ सवमडळाच उपा य

या खानबहा र फाजलखानानी मोड या त ड या मराठ त साफ सािगतल क हःश बःश को आग लगा दो मसलमानाना कमीपणा य ल अस एकह अ र उ सवात

िनघता कामा नय काफर िशवाजीका नाम भी हम नह सनना मॉगत ल कन या कर कल टरसाबनी िच ठ च धाडली क रा ीय सो पचाच काय त कायबम आह त हा त ह बशक या हणन मी या बतपरःत िशवजी का नाव तवढा ऐक याचा मा य कला तो तमन ए या बदमाषी मचाई ह अफझलखानाचा वध या वध बध आ ह काह सनग नह इितहासच कशाला हवा या तमाशात अफझलखानानच िशवाजीचा वध कला असा काह क वता रचन हणा हव तर नह तो हम चल दगOtilde

Ocircहा हा खानबहा र ठ रय माफ क रय ऐका तर खर आ ह तमच सार हणण मा य करतो मग झाल नाOtilde

असा िनकाल रावबहा र पोटाळ ानी दला यासरशी नागजी कवीचा अफझलखानाचा पोवाडाच काय पण वीररसाच अस कोणतह का य िशवाजी या इितहासापरत तर िन ष ठरल मनात चरफडत पण वरवर सौ यपण नागजीराव कायवाह या ना यान ज ासल - Ocircतर मग िशवच रऽपर अस िशवाजी-उ सवात काह च बोल नय ह उ म घडलला इितहासस ा सागण आता र कल पा हज नाह का िशवाजी वषयक ह सार ऐितहािसक िनबध परत वतो तरOtilde

रावबहा र पोटा यानी थोडा वचार कला नतर त हणाल Ocircथाबा िशवाजी या च रऽातील जो भाग खानबहा राना नापसत तवढा गाळला क झाल मसलमाना या भावना न दखवील असा भाग िशवाजी या च रऽातन पकळ काढता यईल काय खानबहा र त ह च तो िनवडन ावाOtilde

यामाण या रा ीय िशवाजी-उ सवात मसलमाना या भावना न दखतील अस ज िशवच रऽ वाचावयाच हणन खानबहा दरा या समतीन ठर वल त एक ोक रामायणामाण अगद चार चरणाचच होत त अस -

िशवाजी हा शहाजी नावा या मसलमाना या एका अ कत सरदाराचा पऽ होता या या आईच नाव जजाबाई तो कोण या तर एका तारखस (सन १६२० त १६३० या म यतर ) एका वष ज मला (ज मितथी वष वादमःत अस यान रा ीय उ सवात दो ह प ाना सामावता याव हणन न क ितथी िन वष सािगतली नाह त) ज म यानतर बरच दवस जगन तो सन १६८० त म य पावला

या सवसमत झाल या रा ीय िशवच रऽावरह खानबहाददराचा एक अिभाय न दला होता तो असा क िशवाजी ज मला ह च गो मसलमाना या भावना दख वत पण रा ीय हताकड

समम सावरकर वा मय - खड ६ १४१

अधौ ा िनमलन कथा

दऊन आ ण कल टरसाहबा या श दास मोड नय हणन यव या उ लखाकड मसलमान बधनी दल करा याची स हणता दाखवावी

ह िशवाजीच रा ीय च रऽ रा ीय शाळातन िशक व यास हरकत नाह असा िशवाबावनीस र क यानतर गाधीजी या कलास अनस न नागपर रा भाषासिमतीनह िनवाळा दला

परत नागजी कवीपढ जो म य होता तो कसा सोडावयाचा आता िशवाजी उ सवात ा न या रा ीय कसोट स उतरल आ ण मसलमानानाह मानवल अस का य कोण या वषयावर करावयाच इत यात याना एक य पण य सचली िशवाजी-उ सव हणज पराबमाचा वबमाचा बदलल या प र ःथतीत वबमाच ऽ बदलल पण थोरवी बदलणार नाह त हा या या प र ःथतीत जो वबम तो िशवाजीन कला तसा आज या प र ःथतीत जो वबम तो आज करणारा मनयह अशा उ सवात स मािनला जा यास स पाऽ असलाच पा हज या यावर क वता रचन तीच ा उ सवात गावी

सदवान या शदाडपरातील नाग रकातच असा एक वबम करणारा वीर नकताच उदयास आलला होता तथील न हावी नावा या एका त णान चोवीस तास सारखा वःतरा चाल व यात जागितक उ चाक पटकवला होता शकडो लोकाच कस भादरता भादरता शवट डोक करणारा दाढ करणारा िमशा काढणारा मनय ज हा िमळनासा झाला त हा यान हशी भादर यास लगोलग आरिभल पण चोवीस तास वःतरा नी कातर जी सारखी चाल वली होती ती खाली हणन ठवली न हती सा या जगातील हा यात मौ कर यात यान उ चाक पटकावन कस भादर याचा हा जो वबम कला यामळ महारा ाच नाव या यगातह उ जवल झाल होत यरोपातह वबम करतात पण यरोपातील लोकात असली खर खर पौ षाची क य क न यात उ चाक पटकाव याची धमक कठली असणार याच वबम हणज फार फार तर अटला टक महासागर उडन जा या या ःपधत नाह तर अस याच दस या कोण यातर पोरखळात असणार वमान चागल असल ती कोणीह उडवल तो यऽाचा ताप पौ षाचा न ह पण चोवीस तास सार या ब या ओढ त कवा सारखा चहा ढोशीत कवा सारख कस भादर त राह यात प षश चा खरा ताप य होतो कारण तथ यऽबळाचा नसन हःतबळाचा वा ासबळाचा वा पोटबळाचा असतो यातह कस भादर या या िचकाट त उ चाक पटकावण रकॉड करण ह तर िनभळ पौ षी क यच होय कारण क आम या इकड या अजन सहसा कस कापन घत नस यामळ आ ण दाढ िमशा तर याना फटतच नस यामळ चागली गळगळ त जर कोणाची उडवायची जर कोणाची िमशी उत न ायची जर दाढ उपटायची तर ती बहधा प षाचीच उपटावी लागत कस भादर या या क याचा म य सबध प षाशीच अस यामळ त खर खर पौ षी क य ठरत हजामतीत उ चाक पटकावण हाच िनभळ पौ षी वबम ठरतो ह सार वचार क वतम य घालायच अस योजन कवीन कायबमात तो भाग िस ह कला

Ocircचोवीस तास सारख कस भादर यात जागितक उ चाक यान पटकावला आह या मौ वबम करणा या न हा याचा गौरव आ ण या वीरावर ल नाग कवीच श ःतका यगायन या पाहा ऐका अशी िस क (जा हराती) भडक रगात जकड ितकड

समम सावरकर वा मय - खड ६ १४२

अधौ ा िनमलन कथा

फडकताच िशवाजी-उ सवा या दवशी मडळ ची नसती रटारट झाली मगीस जागा नाह असा समाज लोटला

यातह तो रा ीय िशवाजी-उ सव हदच काय पण मसलमान यहद पारशी सरकार िनमसरकार बनसरकार मनयमाऽ िचकार दाटल िशवाजी उ सवासच काय पण कोण याह ास अस रा ीय ःव प दल असता तो कती थोर पदास पावतो रा ीय एक कशी आपसक साधत याच त ा य क होत

उ सवास शवट एकदाचा आरभ झाला अ य ःवत कल टर िम लकःटोन साहब होत यानी रावबहा र पोटा याना िशवाजीच च रऽ सागावयास आ ा पल यानी त वर दलल चार ओळ च रऽ कसबस वाचल त च कातन Ocircहश हश त पर न हावी कठ नाग कवी उठाOtilde हणन गलका चालला त हा नाग कवी लगच उठल आ ण का या वतनाच समथन खणखणीत श दाम य कर त हणाल

Ocircिशवाजीच च रऽ ऐक यास त ह इथ आलला नाह ह मी जाणतो मराठ शाळतील बिमक पःतक इितहास पोवाडा नाटक कादब या ज पाहाव यात िशवाजीच च रऽ िचताडलल असतच त ऐकन ऐकन तमच कान खरोखर च वटल आहत िशवाजीच आज या रा ीय क या पढ ला अजीण झाल आह याना आता यापासन आज उपयोगी पडल अशी ःफत िमळ वता यईल असा कोणीतर अ यावत वबमी प ष हवा होता आज या रा ीय क या पढ ला हा जनापराणा वबमी िशवाजी काय िशक वणार ज लोक याच च रऽ गातात तच सागतात क आज या प र ःथतीत िशवाजी या च रऽापासन काह भलत-सलत कर याचा गाढवपणा न करण हाच शहाणपणा होय त हा पवकालीन एक थोर प ष हणन िशवाजीमहाराज जर समजल गल होत तर याचा उ सव कर यापलीकड आज या या वबमाचा आ हास काय उपयोग आह आज या सधारल या वबमाचा य उपयोग आह असच वबम आज या पढ या पढ आदश हणन धरावयास हवत तशाच एका वबमी वीराचा गौरव आज आ ह करणार आहो - तो वीर हा पाहा - (अस हणताच पड ास सा न प व याची उड मार त न हावी पढ यतो) - हा पाहा तो न हावी (टा याचा चड कडकडाट यासरशी नाग कवी बभान भडकन ओरडतात -) या रायगडाचा तो पाहा जना िशवाजी- आ ण हा पाहा आम या शदाडपरचा अ यावत िशवाजी ाचा वःतरा या ज या िशवाजीची भवानी तरवार तळपत न हती असा तळपत आह ाची ह धोपट अजना या अ य भा यासह खाली पाहावयास लावीत आह जर आज िशवाजी महाराज असत तर यानी Misguided patriotism ची ती भवानी तरवार फकन दऊन या न हा याचा हा Spiritual Safety Razer च हाती घतला असता यात मला काड चीह शका वाटत नाह

इत यात खो या या सजवल या उतरड वर ल महाराजाची तसबीर ध का लाग यासारखी कोलमडली िन ितला सावर यास ौी लडबड पढ होतात त ती तसबीर गदगद हाल लागली खालच खोकह करक न डगमगल दोघितघजण त प हा प क बसव लागल इकड नाग कवी भाषणा या आवशात व वा या अ य च िशखरा या अगद कडलोटावर यऊन गज लागल Ocircआज जर िशवाजी यईलEacute-rsquo

समम सावरकर वा मय - खड ६ १४३

अधौ ा िनमलन कथा

इत या धा धा धा तोफा एकदम सटा या तसा एक मोठा धडाका उडाला सार उ सवगह गदगद हाल लागल या तस बर खालची ती उतरड क क कोसळली - आ ण तस बर तन कवचकडल मकटास हत भवानी तरवार उपसलल य िशवाजी महाराज Ocircहरहर महादवOtilde गजन उभ ठाकल

महाराज िसहासारख गरजल - Ocircकोण हणाल आ ा क Ocircजर का आज िशवाजी इथ यईलOtilde हा मी इथ आलो आह बोला

काय हव तOtilde या िसहगजनसरशी सार सभा थरथर काप लागली खानबहादर फाजलखानसाहब तोबा

तोबा दगा फसाद अस ओरडत वा पीठाव न उड टाकन वाट फटल ितकड पळत सटल रावबहादर पोटाळ खच वर या खच वरच थड झाल एवढा धीट इमज तो कल टर लकःटोन पण या अ भतासरशी अधार यऊन तोह च करला सरत या एका वखार त आपण आहोत मरा या या न या तरवार चार बाजनी चालन यत आहत टबल होत त नाह स होऊन ितथ पो याची रास दसत आह अस या घर त िम लकःटोन ाना भासन त या पो या या राशी या आड हणन टबलाखाली जाऊन दडल

बचारा नाग कवी मटकन खालीच हबकत होता पण महाराजानी याचा एक कान चटकन ओढन यास उभा कला िन वचारल Ocircकाय र मला कशाला याव हणन बोलावीत होतास काय भकत होतास अOtilde

ततत पपप कर त नाग क व हणाला Ocircम-म-महाराज श-श-श मा करावी आपण याल अस ठाऊक असत तर बापज मी आप याला बोलाव याच साहस कल नसत Ocircय िशव भपालाOtilde अशा क वता जो तो गातो हणन मीह तस काह स बोलन गलो म-म-म-मला च-च-च च कर यत आह पाया पडतो कान सोडावा म छत पड ाव या दासाला काह वळOtilde

Ocircठ कOtilde महाराज हसल- Ocircसोडतो त हाला पण या यात धरा त ह सारजण क जर प हा कोणी कोण याह िशवाजीउ सवात OcircयOtilde हणन हटलत तर मी िशवाजी महारा ात प हा खरोखर च यईनOtilde

Ocircनको नको महाराज दसर वाटल ती िश ा ावी पण असली भयकर िश ा महारा ाला दऊ नय आ हाला फार फार तर िशवाजी-उ सव झपतो पण िशवाजी झपणार नाह आम या पढ ला हा न हावी आह याचा वबम आ हास पर याचा Razor Safety

याला कवा शळ या दधावर वाढल या कठ याह दस या शळपटाला आमचा िशवाजी करा पण महाराज आपण िसह णी या दधावर वाढलल िसह आपण ःवतच य याचा धाक आ हा बाप याना घाल नका नसत िशवाजी उ सव क आ ह हव िततकOtilde

Ocircनाह शदाडपर या शण क यानो त हाला िशवाजी नको ह तमच हणण बरोबर आह पण हणन त ह यापढ क हाह िशवाजी-उ सव करता कामा नय जर प हा असला एखादा

समम सावरकर वा मय - खड ६ १४४

अधौ ा िनमलन कथा

रा ीय िशवाजी-उ सव क न चिराव मो यासारखी आमची वटबना कराल तर- पा हलत ह काय तOtilde

लाख वजाचा लोळ तटावा तसा अस काश तळपन भवानी या या झोतासरशी सभा म छत पडली नाग क वह म छत पडल पण मधनमधन माझी क वता अर क वतागायन तसच रा हल क वताOtilde अस चमकन काह वळ बडबडतच होत

समम सावरकर वा मय - खड ६ १४५

अधौ ा िनमलन कथा

२६ दवसक आ ण माणसक

कोकणात दवसक हा श द अगद सग या या त ड बसलला आह याचा पा रभा षक अथ असा क पटक (कॉलरा) लग अवषण दकाळ दवी वषम भकप भती या मोठमो या आप ी यतात या दवा या रागान यतात आ ण या या िनराकरणाची सो यातली सोपी आ ण अमोघातील अमोघ य हणज या या रागावल या दवाची वा दवीची मनधरणी करण लग आला क द ब हरोबाला बोकडाच बळ पटक आली क मार मर आई या नाव क बड पाऊस पडनासा झाला क धर िशविलगावर सतत धार कवा कर िाची वा वदातील पज यस ाची पारायण बडक दवतला यात ःत वल आह आ ण Ocircह हर या बडका स न हो पाऊस पाडOtilde इ याद ःततीनी यात बडक दवतस विश ऋषीन ािथल आह त स हट यान पाऊस पडतो ह वदाच वचन ह वदो Ocircदवसक Otilde होय सवा र शािती यथ Ocircौीराम जयराम जयराम रामOtilde हा मऽ कोट वळा जपला क झाल काम भरतखडावर ल आज या सव आप ी अ र घाल व याचा हा त डगा ह पराणो दवसक होय दवास गा हाण लाव याचा कोकणात एक घर दार आढळणारा घात आह मराठ भडार ा ण महार भती गावकर गरवाकडन कोण याह रोगराईत वा सकटात Ocircदवास फलOtilde चढवतात आ ण अमक बाजच फल पडल तर अमक कारण अस ठरवन वाट पाहतात या बाजच फल पडल क तच कारण कवा गरव-बवा-सत-महालआमी या या अगात आणन वचारतात OcircदवाOtilde लग का झाला आग का लागली पटक का झाली पाऊस कधी पडलOtilde त अगात आलल गरव-बवा-महालआमी जतक शहाण वा शख असतात तशीच उ र यऊन बचारा दवह िततकाच शहाणा वा शख ठरतो व क य कवा व ािनक कारणाची लवलश मा हती नसल या ा अगात आल या गरव-बवा-महालआ याची कारण िन उपाय बहधा ठर व भाबडटपणाची असतात लग का झाला क ठर व उ र Ocircब हरोबाच बोकड बळ थकल आहत मर आईला क ब या गली पाच वष पोटभर िमळा या नाह त हणन लग आला पटक चकाळली पाऊस पडनासा झालाOtilde ह झाली ाकत दवसक सव कार या दवसक तील म य िन ा मलत व हच क कोण याह रोगा या साथी आप ी स ी ोभ ा घटना दवा या रागामळ वा लोभामळ घडतात ती दवाची OcircलहरOtilde होय स ीचा अबािधत िनयमागत OcircबमOtilde न ह आ ण या करणी बचावाचा उपाय हणज दवाची हाजीहाजी पजा-ाथना ौा ा दक पारलौ क आचारपालन य बळ इ याद दवताना स न कर याच कार आिधभौितक उपाय न हत तर आिधद वक

२६१ ा णाना म य का यतो मनःमतीत पाच या अ याया या आरभीच महष नी Ocircअनलभव भगमOtilde कला क

Ocircकथ म य भवित वदशा वदा भो Otilde ा णाना म य का यतो यावर भगवान भगनी उ र कल Ocircौयतामयन दोषण म य वान जघासित अन यासन वदानामआचारःय च वचनातआलःयाद नदोषा चम य वान जघासितOtilde वदाचा अ यास कला नाह OcircआचारOtilde सोडल अ नOcircदोषOtilde घडला िन आळस वाढला क वद वाना म य यतो या उ रात सव कारण आिधद वक कशी आहत ह त काळ यानात यईल आ ण हणनच यह यवहारात ती कशी खोट पडतात याचह आ य वाटणार नाह OcircआचारOtilde हणज ःनानस या

समम सावरकर वा मय - खड ६ १४६

अधौ ा िनमलन कथा

पततपणाद धािमक आचार Ocircअ नदोषOtilde हणज काय ह लगच याखाल या ोकातनच स वःतर सािगतल आह लसण कादा खवस खीर भती पदाथ वान खा ल असता तो त काळ OcircपिततOtilde होतो नतर नरकात जातो हा अ नदोष आ ण अशा धािमक अथा या अ नदोषापासन आचार यागापासन आ ण वदा यास न क यामळ म य यतो ा धािमक िन आिधद वक कारणमीमासला आिधभौितक कारणमीमासन हणजच व ानान एखा ा करणी साफ खोट पाडल क या करणी Ocircदवसक चा ात सपन Ocircमाणसक चाOtilde ात लागतो

लसण कादा काह रोगावर उपकारक या रोगावर तो घत यान ा ण कादा लसण खवस दोडक ज मभर खात असता मनःमतीतील शभर स वाश Ocircअ नदोषOtilde यह कर त असता द घायषी होतात त काल तर क हाह मरत नाह त आ ण लसण कादा न खाणार तडकाफडक साथीसाथीतन मरताना आढळतात लगची पस कोणी ा ण ऋ वद वाचीत बसला हणन याला डसावयाची थोड च थाबली आह आ ण तव या वळात वद कोण या कोण या ा णानी वाचला नाह याचा शोध काढ त याना यानाच डसत चालली आह अस काह आढळत नाह लग पटक दवी टोचली क वद न वाचणार आ ण मनःमतीतील आचार िन अ नदोष न मानणार शकडा नउश न या णव ा ण जगतात अगद वदा यासरत श यत ःनानस याशील अ नदोष साप त अिधक टाळणार आ ःतक ा ण लग पटक दवी ा या तडा यासरशी जर टोचन घतलल नसल वा भौितक औषध स वली नसली तर बहधा शकडा न वद पटापट मरतात हा यह यह चा अनभव मनःमती या Ocircदवसक सOtilde काय कवा आम या कोकणातील Ocircगा हाणा याOtilde आ ण गरवा या दवसक स काय एक धमभोळ खळ यापलीकड काह ह मह व दईनासा होता

रोग भकप उ पात ह सव स ीबमा या अबािधत कायकारणभावाच प रणाम आहत त िनयम आपणास या माणात कळतील या माणात िन या या करणी स ी या या उ पातापासन मनय आपल सर ण क शकल दवसक या ाथनन पजन वा नव ान स ीबम क हाह बदल शकत नाह त रोगाच औषध योगानी अमोघ ठरल क ाथना न करणार वा धािमक पापप य न मानणार लोकह या रोगापासन बचावल जातात ह ान हणजच व ान मनयाला झाल या स ीिनयमा या ानामळ मनयाची स ा या मानान वाढत या मानान दवसक च ःथ कमी होऊन माणसक च ःवािम व ःथा पल जात मनय अनमानधप या या दवी उपाया या नाद न लागता िन त िन अमोघ अशा मानषीय आिधभौितक उपायावर अवलब लागतो

या अथ जी जी रा Ocircदवसक Otilde या धमभो या पायर स ओलाडन Ocircमाणसक Otilde या पायर वर चढतात आ ण मनया या योगिस िन य ावीग य ानान खो या पडल या OcircधािमकOtilde छापा या समजती त काळ सोडतात ती रा स ी या जीवनकलहात तगतात

आज या सव रा ाम य जर कोणी या दवसक या अनमानधप या या यगातन माणसक या व ानयगात वशल असल भरभराटत असल तर त यरोपीय जनपदच होय

पव या सव धममथात - मग त वद असोत बायबल असो वा कराण असो - दवसक या अनमानधप याचच ःथ माजलल सापडत या काळ त अगद साह जक होत

समम सावरकर वा मय - खड ६ १४७

अधौ ा िनमलन कथा

दोनश वषापव यरोपम यह भकप रोग उ पात दवा या रागानच होतात ाथनन पजन तऽमऽान शमतात ह च भःती धमाची िशकवण ह च दवसक बोकाळलली होती िलःबनला च रा यबाती या आधी भकप झाला त हा तो ॉःटटट लोका या OcircपापानOtilde झाला आ ण या या ाय ान शमल अशीच दगल झाली ॉटःटटाचा यापायी छळ झाला च रा यबातीनतर माऽ यरोप झपा यान व ानवाद बन लागल स ीिनयमाच ान हच याच शा हाच याचा धम होत चालला आ ण दवसक ची राजवट सपन माणसक ची राजवट चाल झाली प रणाम हा झाला क पजा-ाथना धपद प धािमक अथ च पापप य याना सव मनयात अगद कमी माणात भीक घालणारा यरोप आज सव मनयाम य समथ िनरोगी दघायसप न िन जगतसाट होऊन बसला आह

परत भःती दवसक तन यरोप जसा म झाला तसा आिशया अजनह झालला नाह भारतीय हद काय मसलमान काय ब हद काय हजारो वषापव या धािमक छापा या मथात ज अनमानधप याच स ी ान िन अ ान मिथलल आह या या बाहर पाऊल टाकण हच मळ पाप मानीत रा ह यान त हद िन मसलमान आजह याच भाकड दवसक त फसलल आहत पटक दवी लग भती भयकर रोगा या साथीवर रामबाण लसी द डश वषापव मनयास माह त न ह या मग वद अवःता बायबल कराण भती ज या धममथा या काली या साथीनी हजारो माणस म य या झपा यासरशी नसती झाडन नली जात त हा पगबरा याह ब क ठत होऊन कराण िन बायबला या पानोपानी यानी आबोशाव क Ocircहा दवाचा राग िनमाज पढा ाथा पजा तर यात काय आ यOtilde मसलमानाना वाटाव महमद पगबरालाच खरा िन अन य पगबर त ह मानीत नाह हणन दवान ह साथ धाडली यना वाटाव मत पजा कली हणन साथ आली OcircपापOtilde झाल ह च सा याची िनदान आ ण उपाय उपचार स ी या व कमथात पाहता काश श वाय श पाणी जत न औषध ह य उपचार कोणी ितत या नटान सागना - क जत या तावातावान जपजा य सततधार पीर-पगबरपजा ताईत तावीज गडदोर याचा उपदश त दत या वळ या मनया या स ी ाना या अभावी त िततकस अःवाभा वकह न हत पण यायोग मनयाची दशाभल जी झाली ती माऽ ा पटक या साथीप ाह मनयास मारक ठरली भाबडपणाची Ocircदवसक चीOtilde ह साथ अजनह थाबत नाह पटक वर औषध जस व ानास सापडल तसच या दवसक या साथीवरह माणसक च औषध आता यरोपला तर सापडल आह त आप या इकडह आणन मनयास टोचल पा हज इतर लसी अगात टोचतात भाबडपणा या साथीवर ल ह व ािनक लस मनया या मनात टोचली पा हज दवसक या दप रणामाची उदाहरण यासाठ च वारवार िस ली पा हजत पटक लग या या साथीमाणच या दवसक या भाबडपणाची साथह शकडो लोकाच ाण म यमखात कस ढकलत याचा अनभव आप या दशात पावलोपावली आजह यतो

थो याच काळापव र ािगर कड दवीची साथ आली हदम य सरसहा टोचण चाल झाल या लसी या टोच यान हदत कोणी फारस दगावल नाह पण मागासल या मसलमान वःतीत अ ान अिश तपणा िन धमभोळपणा एकदर त हदप ा अिधक यामळ तशा अडाणी मसलमान वःतीत कोणी टोचन घईना जो तो पीराना नवस गडदोर या यावर

समम सावरकर वा मय - खड ६ १४८

अधौ ा िनमलन कथा

अवलब त च साथ बळावन पटापट माणस म लागली या जाण या मसलमानानी टोचन घतल त िनरोगी रा हल ह य य पा ह यावर दवसक लटपटली आ ण त अडाणी मसलमानह भराभर टोचन घऊ लागल वाचल याच दवसक या मखपणामळच र ािगर कड ल दाभोळ (ता सगम र) या लहानशा गावी महारवा यात अ महारातह मोठा कहर उसळला या या सदवान र ािगर च ड ड कल टर ौीयत मडकर महाशय सहजग या या गावी गल हणन बर झाल नाह तर या महारवा यात सहसा मनय असा राहता ना दवीसक या आ मघातक मखपणाचा एक दय वदारक पण प रणामकारक दाखला हणन त व खाली दत आहत

र ािगर ज ात दाभोळ ह गाव सगम र ताल यात आह या ज ातील मोठमो या महारवा यापक एक महारवाडा ा दाभो यास असन यात उणीपर ११० घर िन ६०० माणस ग या डसबरात होती या महारापक काह महार परगावी कामावर खारपाटणाकड गल होत ितकड या पटक या रोगात त लागन दाभोळ यथ यऊन मल या या ससगान या महारवा यात पटक ची साथ आली प हल दोनतीन म य लागोपाठ होताच महार लोक घाबरल या या परातन समजतीमाण OcircदवOtilde रागावला पटक (कॉलरा) हा एक रोग आह ती ठरा वक रोगाणमळ होत या रोगाणना ितकारक अशी लस टोचली क ती साथ हटत आ ण भरपर काश ःव छता श जलवाय वारापाणी ह या साथीस फलाव न दणार ितबधक होत ह साधी सोपी उपप ी महाराना सािगतली तर याना अशा भयकर साथी या रा सी थोरवीला न साजशी िमळिमळ त कारण साग याप ा पटक ह महामार ची म रआईची एक रागीट दवता आह ती भयकर रागावली असन बकासरासारख ितला ठरा वक बोकडाच बळ दल पा हजत ती Ocircऔषधान बर होणार Otilde नसन मऽ पजा नव नमःकार बिलदान यानीच काय ती झा यास स न होणार आह अस सागणाराच खरा ग वाटणार डॉ टरचा तो च न हता पटक ची ती साथ रोग असता तर डॉ टरचा ती साथ हणज चवताळल या वािघणीसारखी जी रागावलली दवता मर आई ितन माणसाना दलला दड कलली भयकर िश ा होती ती र करवील तर ह आमची गरवीण ह सतीण ह चटक ण काय तर करव शकल कारण मर आईची लहर तीच काय ती सभाळ शकत मर आई या पढ आमच गा हाण कस माडायच त ितलाच काय त ठाव मर आई या पढ जा याची व कलीची सनद ितलाच काय ती िमळालली या व ाला िन डॉ टरला ितथ कोण वचारतो परपरागत अशा या दवसक या ठरा वक भावनमाण त सार महार या या महारवा यात या वळ जी एक सतीण होती ितला भयभीतपण शरण गल

२६२ दवसक च सार चटक जाणणार मर आईची महारवा यातील सतीण ितन काचा कसन मतरततर छा छचा मारा पटक वर कर यास त काळ आरिभल या

महारवा यातील घर आतन झाडन धऊन फनल िशपडन उजड पाडन िनरोगी कर याच कारणच न हत पटक घरात का असत ती अवदसा कोण याह इतर माणसासारखी

समम सावरकर वा मय - खड ६ १४९

अधौ ा िनमलन कथा

अगणातन ऊब यावर िन ऊबरा ओलाडनच गली तर आत जाणार असा गढ वचार क न OcircसितणीनOtilde यक महारा या घराबाहर या अगणातच पटक स ठव यासाठ पाहारकर ठवल शणा या तीनतीन प टया या वतळाच अस मतर वलल तीन तीन शणाच प ट यक घराभोवती काढन मग यावर खडची लहान लहान वतळ ओढली उब यापयत पोच या या आधीच ती अवदसा पटक गदम न नाकात ितखट जाऊन कासावीस हावी एव यासाठ या खड या वतळात िमर या पटवन ठव या मीठमोह या घराव न Ocircउत नOtilde काढन या िमर या या धनीत सारखी टाक त ती सतीण चटका या मऽाचा मारा कर त रा हली नतर ितन महारवा याकड मर आईच ज काह दण घण होत याचा आढावा काढला उसन उधार गहाण खरद रोखीच िन ह याच एकदर हशोब ठशोब या सितणीन आप या डो या या पाट प सलीवर क न वजावट होता ठर वल क ा महारवा याकड मर आईच सरासर तीन रड यण बाक िनघत इतका उलगडा झा याबरोबर या महारवा यातील थोरा-मो या माणसासह मर आईपढ सितणीन नारळ ठवन नवस कला क Ocircपटक थाबव आ ह तझ तीन रड लगोलग बळ दऊन मा न मागची थकलली बाक साफ फडन टाकOtilde या बाक साठ पटक चा बिलफ धाडन मर आई जी या महाराच ाण ज कर त होती आ ण म य या िललावात याना पटापट बोल यावार वकत घत चालला होता तो भयकर िललाव आता थाबलाच पा हज अस या सितणीन आ ािसल आ ण त या महाराना पटल

पण इकड इकड घरोघर लोक पटापट पटक न म लागल आज सकाळ जो महार धटधाकट उठ तो स याकाळ या आत म यच आचक दत पड उ ा सकाळला जगातन नाह सा होई रच ओका या दगधी यानी या मळ याच गदळ िन आकिचत असल या झोप या घाण घाण होऊन ग या पण कटब यातच बोलता बोलता १९ माणस मली आ ण जर कवळ दवसक या उपचाराचाच मारा त महार कर त राहत तर ती पटक या यातला एकह मनय जवत सोडती ना

पण या या सदवान कल टर ौीयत मडकर महाशय ह नहमी या फरतीवर असता या गावी याच वळ आल पाहतात त महारवा यात कॉलरा पधरावीस माणस पटापट म नह गलली या गावचा पोिलस पाट ल एक अडाणी महारच होता याला वचारल त ा म यच ितव का धाडल नाह त आ ण ा सकटास त ड द यासाठ ताबडतोब काय उपाय कलस यान सािगतल Ocircसकटास त ड द यास आमची सतीण आधीच सबळपण झटत आह ितन घरोघर मतरलली शणाची वतळ अगणातन काढन पटक ला ती ओलाडन घरात य याची बद कली आह दवीपढ नारळ ठवला आह तीन रड बळ द याचा नवस कला आह दवाना गा हाणीह घातली आहतOtilde पटक ला हल व यासाठ कल या या महार मडळ चा हा कडकोट बदोबःत पाहन या मडकर महाशयानी थम या सितणीला बोला वल आ ण पटक सपत या गावात पाऊल टाक याची ितलाच बद क न गावातन काढन दल या अपमानकारक आ मळ िचडन ती दवी श न अ भत चम कार करणार चटक मडकर महाशया याच भोवती शणाच त तीन प ट ओढन मऽबळ ठक ठकाणी याना आता डाबन टाकणार अशी कोणीह अटकळ करता पण काय झाल काय क थरथर कापत ती सतीण मका यान चालती झाली या महारवा यातील आप ीपक ती सतीण जाताच आता उरली पटक तवढ

समम सावरकर वा मय - खड ६ १५०

अधौ ा िनमलन कथा

ताबडतोब मामलदाराना आ ण दव खच सरकार डॉ टर माहली ाना पटक ची लस घऊन महारमडळ स टोच यासाठ धाड यात आल औषधह नली पण पाहतात तो महारमडळ एकजात उलटन पडलली आ ह ट चन घणार नाह औषधानी पोट जाळायची आहत आमची हयOtilde वाटल िततक समजा वल महार टोचन यायला हणन घराबाहर पाऊल टाक नात शवट स याकाळ िन पायान मामलदार िन डॉ टर परतल ट चण रा हल पण औषध तर या हणन यताना यानी औषधाच घोट दऊन ठवल पण याची पाठ फरताच महारानी औषध गपचप ओतन दली ट चन घण नाह हाच िन य

औषधानी पोट माऽ जळतील पटक ची साथ थोड च हटणार औषधानी बरा हायला तो रोग होता क काय मर आईचा राग तो याच औषध दवसक याचा डॉ टर ती सतीण ती ग वीण ती चटक मामलदार झाला तर माणसच ना ा माणसा या औषधाची ा माणसक ची ह गो च नाह ह दवसक आह दवसक अस भावीत महारातील सग या शहा यानी या मामलदारभती सव जणाना िन वळ मखात काढल पटक परवली पण ह ातािधकार नकोत असा जळफळाट महारवा यात चाल झाला याच दवशी या ट चभर महारवा यात तीस जण पटक न लागल पव लागलल पटापट मरत होतच दवसक या शणा या ित ह प टया ओलाडन पटक घरोघर घसत होतीच

मामलदाराच महार ऐकत नाह त ह कळताच आप या हाताखाल या मडळ स घऊन सकाळ च (ता ८-१-३६ला) ात महाशय ौीयत मडकर ःवत महारवा यात गल मनधरणी क न ज वळल याना तस ट चल नाह याना घरात जाऊन ध न टोचल जवळ जवळ शभर माणस ट चली त लसच सपली हणन ताबडतोब मडकर महाशय मोटारन र ािगर स जाऊन तथील सरकार डॉ टर ौी दसाई आ ण सरकार णालयात होती न हती तवढ लस िन पटक ची औषध घऊन दपार दाभो याला परत आल आणखी १३० महाराना टोचल त तीह लस सपली त हा चारपाच वाजता ातमहाशय मोटारन को हापरला गल सःथानी अिधका या या सहानभतीन तथील म य डॉ टर रावबहादर धनवड याचा लसीचा सारा साठा िमळवन ता ९-१-३६ ला सकाळ ातमहाशय ौी मडकर प हा महारवा यात आल

पाहतात त पटाक चा नसता कहर उसळला होता जकड ितकड उल या रडारड क हण धावपळ आईबाप दोघह मलल पडल आहत भोवती लहान मल रडारड करताहत जवळ कोणी नाह शजार शजा याच कोणी म घातल आह जकड ितकड घाण कचरा यात त महार ातािधका यावर बथरलल घरात य यास या सरकार िन ःवयसवक डॉ टरा दक मडळ स त आडकाठ क लागल पण मल याची त घरातच पडलली याना खपत होती काह घरात दोन दोन तीन त खोलीत फकन कलप लावन बद कलली िन या खोपटात या दस या खोलीत सार मलमाणस िनजत बसत पडलली होती यामळ साथ कती झपा यान महाराना पछाड त चालली असल त सागावयासच नको अशा ःथतीत प हली गो त पर याची यात या यात ज ध प महार होत याना टोचन त पर यास आ ा पल गल त ख ड कती खणणार थकन यानी दपार ह यार फकन दली त हा ःवत ौी पाडतळकर मामलदार आ ण इतर मडळ ताना उचल यास पढ झाली या या या िनःसीम कळकळ चा

समम सावरकर वा मय - खड ६ १५१

अधौ ा िनमलन कथा

काह प रणाम होऊन महारातील काह मडळ ह वळली आ ण एका अट वर काय ती त प हणाली ती अट हणज ड तह ठ कच समजन ड यकास थोड पाजली त हा त परली गली

या वषार िन घातक वातावरणात ःवयसवक िन सरकार नोकर दखील घाब न ग यास काय नवल ती मडळ ह महारवा यातील या म य या जब यात राबावयास कच लागलीस पाहन ःवत मडकरमहाशयानी याना दय हालवन सोडणा या श दात समज वल क Ocircआता जर आपण पाय माग घऊन तर ा महारवा या या ददशस पारावार उरणार नाह भतदया धम माणसक ती ह च क ा अ ानी बाप या महारा या जवाच तच आप या आईबाप सगसोयर गलली ह क वलवाणी लकर अनाथ त णी व माणस पाहा मी तर ाना मरणा या ख यात अस जवत प दणार नाह मी तर ाना सोडणार नाह पटक त मलो तर सोडणार नाह या दयाशील अिधका या या डो यातन टप गळली ती यथ ह गली नाह त सवानी तोच िन य कला सवानी थम ःवतला टोचन घतल आ ण महारवा यात दवसभर त सार थोरथोर अिधकार आ ण इतर ःवयसवक प हा राब लागल

पण या दवशी राऽी महारानी िनराळ च त ड काढली यानी या यातील अगद मरणो मख अस लोक बाहर काढन दोनतीन गो यात टाकन दल नसतच लागलल ज ब या ःथतीत होत याना बरोबर घतल भाड कड ज घववल त सामान बोच यातन भ न डो यावर चढ वल आ ण रातोरात त महार महारवाडा सोडन रानावनात पळन गल उरलली अनाथ मलमाणस या भयाण महारवा यात या घाण झाल या घरात गो यात हगवणी िन ओकार न लडबडल या क ह या मर या रो यातच िमसळलली होती

ता ११ ला सकाळ ातमहाशया दक मडळ यऊन पाहतात त महार पळन गलल ह आयतच झालल ःथानातर एका अथ उपय तर दस या अथ भयकर कारण गावोगावी ती साथ ह पळत महार पसर वणार यासाठ ताबडतोब आजबाज या गावाना स आ ा द यात आली क दाभोळच मनय यऊ दऊ नय तथील रानावनात आजबाजलाच महाराना रोखन ठव यात आल या वळ ौी श य ह आपल सहकार श य िन ौी तडलकर या ह रजन सघा या ःवयसवकाची टोळ घऊन साहा यास आल तथील दोन िमशनर शाळािश क सातवळकर बध ह थमपासनच जवापाड महनत कर त होत या सवानी िमळन महारा या घराना साफ कर यास आरभ कला कौलार उपसन आत अवय तो उजड आणला आप या हातान घर वाटा झाडन साफ क या सारवन काढल अनाथ मलामलीना रो यापासन िनराळ ठवल त सार परली पळन गल या महारा या माग जाऊन त जथ फटन फटन झाडाझडपाखाली राहात होत तथ औषध पर वली महार औषध फक त हणन दवसातन तीनदा ह सार मडळ या दरदर या महार टो यात फ या घालन औषध सम पाज लागली उरल याना टोचल अशा अनक उपायाउपचारानी ता १५ या सधीस पटक ची साथ एकदाची आटो यात आली लागलल उणपर शभर महार वाचल अनाथ मल दहापधरा यात एक लक अवघ सहा म ह याच याच काय करावयाच हा होताच िमशनर याना पाळावयास नत पण त धमा तरा या अट वरच असणार तो काह याचा दोष न हता कारण

समम सावरकर वा मय - खड ६ १५२

अधौ ा िनमलन कथा

बोलन चालन त िमशनच असा सग पाहन र ािगर हद सभन ती सार अनाथ महार मल र ािगर स अवयच तर धाडन ावी आपण पाळ हणन कळ वल

इत यात र ािगर या िन दव ख या नाग रकानीह या सकटात या अ ना नदशा झाल या महार कटबासाठ एकदर ५२ पोती धा य िन कपड पण धमाथ जमवन ौीयत मडकरमहाशयाकड धारल त यानी यथोिचतपण वाटन दल अनाथ लकराना सवानी कती ममतन जोपािसल

या सहाश महारानी दवसक या पायी आप यावर म य ओढवन घतला होता जर वळ च याना ौीयत मडकरमहाशयासारखा कनवाळ स जना या Ocircमाणसक नOtilde हात दला नसता तर त बहतक पटक ला बळ पड यावाचन रा हल नसत इतक धावाधाव कली तर प नास महार या एव याशा महारवा यात आठ दवसा या आत पटक न मल जवळजवळ १०० महार पटक न पछाडन मरणा या त डात पडता पडता बळ बळ ओढन काढन वाच वल गल वळ च ध न ध न टोच यामळ बाक च बनडाग बचावल खरोखर ौी मडकरमहाशय िन याच सहकार यानी पाचश महाराच जीव आपल जीव धो यात घालन वाच वल ज ाच कल टर ौी जोशीमहाशय यानी या या या हाताखाल या सव अिधका याना श य त पाठबळ िन ो साहनच दल ा करणी तर ा सव अिधका यानी सरकार नोकर ह खरोखर च जिनक सवक असावत ह त व िन पदवी साथ कली ह याना भषणावह आह ज ःवयसवक कवळ कत य हणन आपण होऊन या सकटात जवापाड ौम घत झाल याच मह व ःपहणीय आहच आह

रोग हा दवाचा राग नाह लहर नाह हणनच दवसक चा तो वषय न ह ाथनन पजन बिलदानान दव पावन रोग बरा कर त नाह या या ितकाराच साधन धमशा न ह रोग हा स ीबमा या अबािधत िनयमाचा प रणाम आरो य व ा िन व कशा हच या या ितकाराच साधन यातील स ी व ानामाण मानवी उपचार कल क रोग हटतो टोचल क Ocircपा यालाOtilde ह सहसा लग दवी पटक होत नाह न टोचल तर वद वह हजार हजार या या रोगात तडफडन म यावाचन सहसा राहत नाह त ह साध स य कोण याह क पत गो ीप ा ा महारवा यात झाल या दवसक िन माणसक मधील झटापट त कती प रणामकारकपण ययास यत त पाहा त दो ह पथ जण काय योगशाळतच हतत तस कसोट स लागल भाबड दवसक बहधा म यकड नत व ानवण माणसक म यस बहधा जकत

२६३ पटक वरचाच न ह तर अःप यतवरचाह तो एक वजय होता आणखी एका ीन ह घटना सामा जक मह वाची आह Ocircअःप याOtilde या छळा वषयी

आ ह कठोरातील कठोर ट का क न आजपयत याना ितकार त आलो त हा आ ह ितकड कानाडोळा क ह श यच नाह परत आबडकरासारखी काह मडळ जी ःप या वषयी सरसकट िचडखोरपणा क लागली आहत याचा ितवाद करण ह ह कत नताच होणार आह ःप यात अःप यतािनवारणाथ जवापाड झटणारा वग कसा वाढत आह आप या OcircसनातनीOtilde कटबीय आ ाचादखील असतोष प क न या या मावर पाणी सोडन अःप यतािनवारणाथ तो

समम सावरकर वा मय - खड ६ १५३

अधौ ा िनमलन कथा

वाढता वग कसा ामा णकपण झटत आह तह ा दाभोळ यथील महारवा यातील पटक या सकटातील वर दल या वःत ःथतीव न ःप होत नाह काय ःप य अःप याचा कसा छळ करतात ह जस दाख वल पा हज तसच अःप यतािनवारणाथ िनरप पण झटणारा ःप य वगह झपा यान वाढत आह हह लप वता कामा नय दाभोळ यथ या महारवा यात ःवतचा जीव धो यात घालणा या या वर ल लहान थोर मडळ त भतदयची जशी जाणीव होती िततक च अःप यतस मठमाती दऊन अःप यतची किचतह कळस न मानता झटण अःप याची वशष सवा करण ह कत यह आपण कर त आहो याचीह ःप जाणीव होतीच होती नाह तर इतर काह ःप य लोक या महाराना जस या सकटातह िशवनात तस हह िशवत ना पण या अिधकार िन बनअिधकार जनसवकात असलल ा ण भ मराठ वय भती अनक ःप यजातीय स जनानी आप या भावाब हणीची कारावी तशी सवा या महारबधची कली या या रच उल या घाण साफ क न ःवहःत याची घर सार वली त परली औषध दऊन सवा क न याना म यमखातन सोड व यासाठ आपण म यमखात हात घातला अशा उदाहरणाच कत कौतक ह अःप यो ारा या कायास अ यत उ जक झा यावाचन राहणार नाह अःप यातह महार भ यासाठ वा ढोरासाठ जी सहानभित दाखवीत नाह ती ज ःप य दाख वतात याच आभार मान यात अःप याचह हत आह

(माच १९३६ कल ःकर)

समम सावरकर वा मय - खड ६ १५४

अधौ ा िनमलन कथा

२७ अपघात क आ मघात

Ocircकर नमःकार कर अ बाळा वडाला अःसा दवबा पा आह बर का वडOtilde भीमाबाई पाटिलणीन आप या दोन-अड च वषा या लहान यास भ भावान वडा या मळावर डोक ठवावयास सािगतल या वडास भीमाबाई गली आठ वष ल न होऊन ा ित या सासर आ यापासन िन य नमान शभर तर द णा घात यावाचन जवत नस ती जर या गावा या मराठ पाटला या ज या घरा यात दली होती तर स या या याकड नावापलीकड पा टलक अशी न हती उलट अगद िनधन होत त कटब यातह द ड वषापव ितचा नवरा लगात वारला त हा ितच ह एकलत एक मल घऊन ती या वडाशजार वखरल या दहापाच झोप यापक एका झापा या झोपड त राह दवसराऽी वळ सापडल तशा व या वळ िन एका मराठा पानतबाखवा या दकानदारास या घरबस या वकन या तटप या उ प नावर आपल पोट भर ती आता म यम वयाची होती या एका लहान मलावाचन ितला मागपढ कोणीह न हत तो वड ितचा दव िन त मल ितचा जीव

वडा या द णा सपवन या मलास वडा या पायावर घालन नव ाच थबभर दध या मलास ितन यावयास दल दधाचा असा या मलास तवढाच उकाडा पण त थबभर दध वडा या - दवा या नव ाच ितला वाट त या यावर इतर मणभर दधाद ान जी प ी ित या बाळास यणार नाह ती या वडोबा या सादान आ यावाचन राहणार नाह त मल मळ ज मल तच वडोबा या सादान कारण ल न होताच शजार या चार आयाबाया या साग याव न वडास द णा घाल याच ज ोत ितन घतल त मलगा हावा हणनच होत तशा नवसावाचनह ित या बरोबर या बायाना एक सोडन तीनतीन मलग झाल होत पण पाच वष द णा घात यावर झालल ह एक मल या वडा याच सवन िन सादान झाल अस ितला तवढ वाट वड पपळाला वःततच दवता मानणा या या भा वक हद वःतीत ित या या ौ च सवऽ कौतक होई दवताची ित ा िन पजा वशषच भ भावान दरवर फलाव यास कारण होई

समोर या माळावर असाच एक जनाट सकट पोखरलला वड होता तो माळ िमशनर साहबान वकत घऊन ितथ दसर कडन दकाळा बकाळातन बाटवन वा पळवन आणलली मल पाळ यासाठ एक िमशनची चाळ िन बगला बाधला त हा तो िनकटचा वड िन दोनतीन तसलच रोगट पपळ बग या या िन चाळ या रचनस आड यतातस पाहन मळास ा उखडन टाकल नतर या माळालगत जो नवा पथ बाधला या या दो ह रागास नव वड िन पपळ अस छान रखन लावल क या या सलग कमानीखाली तो पथ हणज एखा ा सद घ कजासारखा भर उ हा यातदखील शीतल वाटावा या वड पपळा या ितर यािशर या फा ा ितवष काटन छाटन याना माणसाळ वल या ह ी या स डत धर वल या चवर सारख मनया या सोयीसोयीनच डोलत झलत राहावयास भाग पाडल होत वड पपळ मळासकट उपटणा या यह या या फा ा कापणा या एकह द णा न घालणा या या िमशनला कोण याह वड- पपळान Ocircमल न हो याचाOtilde शाप कसा दला नाह उलट या िमशनमधली मल अिधक गटगट त िन वाढ या स यची कशी इतकच न ह तर एकदोन सगी अलीकडच

समम सावरकर वा मय - खड ६ १५५

अधौ ा िनमलन कथा

या या बग यातील दोघी बाळितणीस सरख अस जळ मलग उपजन त दडदड या माणसाळल या वड पपळा या छायत खळत असता याना या तोडल या वड पपळावर ल रागीट मजोबान एकह बोचकारास ा आजपयत कसा घतला नाह अस भीमाबाईस या भागा या वतीन या गाव या नगरसःथत सभासद हणन िनवडन गलल डॉ मो हत ह पकळ वळा वचार त आ ण समजावन सागत क या अथ तो वड अगद पोखरलला रोगीट छायाश य िन पडावयास आलला आह या अथ या या आसपास या झोप यावरच त एक सकट टाळ यासाठ तो पाडन उखडन टाकणच इ

डॉ मो हत ह भीमाबाईच दरच नातलग याना यिनिसपािलट त िनवडन दताना या बचार ला ःवतच मत न हत तर दोनतीन नातलगाची मत ित या य ानच िमळाली होती पण पढ नगरसःथत ग यावर डॉ टर मो ह यानी आप या भागातील वाटा आ या अगण चौक ःव छ बनधोक िन रखीव क न ितकडच आरो य वाढवाव अस मनात आणन काम चाल कल खळगखाचा भ न वाटा सधार या बोळातील उ करड घरा या रागाम यच साचलली डबक माजलली झडप सडलल गडग साफसफ िन नीटनीटक कल आ ण आता म य सडक याच कोप यावर ितर या पढ आल या एका दगड ढगा यातन याचा जनाट पोखरलला िन सकट सोट वर गला आह एक आडवी फाद अःता यःत लाठ माण आलली अह नवीन पालवीच उगीच काह झबक वषाकाठ फटत त हा काय त त झाड आह परलला िन बाधलला वासा न ह अस वाट इतका जो िनज व िनस व िन छायार हत झालला आह असा तो वड पाहन तो ितरपा ढगारा काढन सडकवर ल ती आडकाठ िन या ढगा या या भोवती व यावाक या बाधल या झोप यातील माणसावरच त सकट दर कराव असा डॉ मो ह यानी बत कला पण ती गो लोकास कळताच या वसाहतीत एकच गवगवा िन आरोळा उठला Ocircआमचा वड आमचा वडोबा दव पाड दणार नाह आम या धमभावना दख वता कामा नयOtilde

भीमाबाई पाटिलणीला तर तो ितचा पजचा वड पाड पाहणा या डॉ टर मो ह याचा मनःवी राग आला होता या वळ नगरसःथत तो ठराव यणार होता या या आधीच या वःती या लोकानी वड पाडन आम या धमभावना दखव नयत असा िनषधाचा एक अज कर याच ठर वल होत आ ण यावर स ा घ याच काम जोरान चालल होत या व वड तोडावा अस हणणा याचा अजह अथात हायचा पण यावर स ा िमळण फार कठ ण जाऊ लाग यामळ या दवशी डॉ मो हत ह ःवत घरोघर हडन लोकाची समज घालीत होत याच भागात मोडणा या या िमशन या चालक िमस यसी ा अम रकन बाई तो वड तोडावा ाच मता या याह नगरसःथ या िमशनर सभासद ासाठ वड तोड यास अनकल मत िमळ व याच काम काढन घरोघर हडत हो या परत वडा या करणाप ा हद धम कती Ocircसपर ःटशसOtilde- धमभोळा आ ण भ न धम हाच कसा धमभोळपणापासन सवःवी अिल ह पराण पा हाळान सागत बस याम यच िमस यसीबाई या सधीचा उपयोग अिधक ाम यान कर त हो या

भीमाबाई आप या मलास वडा या पाय यावर डोक ठव यास सागन पजा आटोपन या ढगा या या खाली मलास उतरवन जो आप या खोपटाशी यऊन पाहत तो िमस यसी

समम सावरकर वा मय - खड ६ १५६

अधौ ा िनमलन कथा

हसतमखान ितथ उ या असल या ितला दस या वड तोडावा अशा मताची सह भीमाबाईन ावी अस या हणा या त हा Ocircमी काय त उ ा सागनOtilde अस हणन िभमाबईन वळ मा न नली िमस यसी या झोप यातील मडळ त नहमी िमसळ खाऊ वाट बायबलची गाणी गाई Ocircवडा या पजच फळ हणज ह माझ बाळOtilde अस भीमाबाईन बोल या या ओघात ग हव न सािगतल त हा िमस यसीन या वषयाचा ओघ आप या आवड या करणी िमळवन हटल Ocircवड खर पण आईच म हो टमच ह या मान दवा दकानास ा ग हवर यतो बर आम या दवी मर चच पाहा ना गाणच हणत अ ह असा उपबम क न मर ला यशची मत पाहन माचा पा हा कसा फटला याच बायबलातील कथवरच एक मराठ गाण हण यास ितन आरभ कला बाई गोर गाण मराठ गळा गोड नको हटल तर भीमाबाईला त ऐकावस वाटल दहा पाच इतर बायामलह जमली त गाण चालल आह त च डॉ मो हतह स ाचा एक कागद घऊन ितथ आल यास पाहताच िमस यसी उठ या िन वषय झटकन बदलन हणा या Ocircहलो डॉ टर बघा ए बाई समझट ह क वडाच साडान टला मलगा झाला व ास टर कसा बसटो अशा भाकड समजट वर टम यासारख रशनिलःट लोक याना सधार ट का नाह टOtilde

डॉ मो हत थोड हसन हणाल Ocircिमसीसाहब मा यासार या ख या रशनिलःटसबधी वचाराल तर मला त ह दोघीह सार याच धमभो या वाटता अहो त ह आ ाच ौ ापवक ज गाण हणत होतात तच आठवा वडा या सादान मलगा झाल ह ा भीमाबाईची ौ ा ब वादान टाकाऊ ठरत ह तमच हणण जतक खर आह िततकच कमार मर या पोट दवा या तजान यश भःत ज मल ह तमची ौ ास ा टाकाऊ ठरत हह खर नाह कायOtilde

Ocircपण ह आमची ढमभावना हOtilde Ocircआ ण वडह ई राच तीक या या सादान मल होत ह भीमाबाईची धमभावनाच

आह ती ितची भावना खळ आह अस ब वादा या OcircरशनिलझमOtilde या चाराथ जर त ह सागता आ ण त चागलच करता तर या ब वादा याच कसोट स तम या धमभावना लाव याचा अिधकार मलाह असला पा हज अहो प वी वाटोळ आह ह सागणा यालाह धमभावना दख वतो हणन भ नानी ठार कल प वी फरत ह साग या वषयीह दड झाला फार काय अम रका खड शोधणा या कोलबसासह बायबलम य न सािगतलल दश आहत अस हणन आम या धमभावना हा दख वतो या आरोपाखाली भःती धमग नी अपराधी ठर वल न हत काय धमभोळपणाचा म ा हद लोकानाच तवढा दलला आह ह तमची समजत िन शखी हाह एक धमभोळपणाच आह खरा ब वाद या या समजती अस य वा लोक हतास य अपायकारक आहत या या सधा झटतो मग या भःती असोत मसलमानी असोत आ ण अशा ख या समजती सव धमातील लोकात धमाच कातड पाघ न बोकाळल या आहत हदतील धमभो या समजती काढन या या ग यात म ःलम वा भःती धमवडपणाचा ध डा बाधण हा काह ब वादा या चाराचा ामा णक माग न हOtilde

इत यात समोर या चचम य अकरा वाज याच ठोक पडल िमस यसीसमोर भीमाबाई मनमोकळ बोलणार नाह त अस वाटन िन घर जा याची वळ होऊन गली हणन डॉ मो हत भीमाबाईस Ocircआता मला गलच पा हज स याकाळ यईन हOtilde अस सागन यसीबाईसह बोलत

समम सावरकर वा मय - खड ६ १५७

अधौ ा िनमलन कथा

बोलत परत गल िभमाबा नाह हायस वाटल कारण या डॉ मो ह या या िभडस बळ पड याच टाळ त हो या Ocircवड पाड नयOtilde या अजावर सह मागणार लोक आधी भटाव अशी याची इ छा होती

Ocircवडदवा तला पाडन टाकणाराचच दात पडोतOtilde असा भीमाबाईन आज पजा सपताना या वडालाच नवसह कला होता

इत यात पचवीसतीस लोकाचा घोळका घऊन िभगाड वक ल या वःतीत वादळासारख आल Ocircस ा करा खोड मोडा ा वडपा याची त ह कोण या प ाच वडपाड क वडराख सनातनी क सधारक असा त लोक एकच गलका कर त स ावर स ा घत चालल सह नसली तर अग याच ठस या वःतीत बहतक वःती वडराखी प ाचीच होती िभमाबा नीह आपण होऊन सह दली िन वडाच त दवत कती जागत आह ह आप या ःवत या अनभव सवाना कळकळ न सािगतल कडवर या मलाची हनवीट वर उचलन भीमाबाई आसव गाळ त हणाली Ocircमा या द णा या ोतास वडोबा पावला िन ह बाळ मला दल मा या वशा या वलीला फल आल पढ लगच ा ता ह याच वड ल लगात इथच या दवशी वारल या दवशी मी या लकराला ा वडा याच पायावर घातल िन हटल Ocircदवा वडा आता तच मा या लकराला साभाळ त या सावलीत त या पायावर ह माझ मल लहानाच मोठ होऊन कापसासारख पाढर श कस होईतो नाद द िचरजीव होऊ दOtilde दहापाच वळा दहापाच य याजा याना ितन तच त सािगतल िन यक वळ कथचा पण वराम झाला क एक अस या लकराच दहापाच मक घतल वडाराख प ाचा तो घोळका परत चालला सग या या पढ ौी िभगाड वक ल तावातावान

ित ा कर त होत क Ocirc ा वडपा याच दात पाड न तरच मी िभगाड ा सग या पाखडाचा मळकद हणज हा धमबडाऊ डॉ मो हत पण याचा तर दोष काय अशा अःतनीत या िनखा याना यिनिसपािलट या अःतनीत ठवणार त ह मतदारच दोषी आहात आता ाल का प हा याला िनवडन Otilde

सार लोक एकमखी क यासारख ओरडल Ocircउभा तर राह ा आता या डॉ टर मो ह याला प हा आता िभगाड व कलानाच िनवडन दणार वक ल महाशय त ह रा हलच पा हज आ उभ एक वळ हा वड पाड दऊ पण िभगाड व कलाना िनवडणक त प हा पड दणार नाह Otilde

लोकाची ह ित ा ऐकताच िभगाड वक ल Ocircआता वड पडला तर िचता नाह Otilde अस सपकन बोलन जाणार होत पण वळ च यानी त श द िगळल िभगाड वाणीजातीच पव एकदा कथ या वळ दवळात याना ा णानी ब का लाव याच नाकारल त हा त सधारक हणवन ा णास यथ छ िश या हासड त याच ाय त ग या िनवडणक त याना िमळन त पडल िन डॉ मो हत िनवडन आल ह वड न पाड याची चळवळ यानी का हाती घतली ह आता न सागताह समज यासारख आह सनातनी ा ण बहस य मडळ ची मत आता याना न क िम णार होती धमबड या डॉ मो ह याना आता लवकरच होणा या िनवडणक त चार म या चीत पाड याचा याचा डाव हा वडाचा हकमी ए का या या हातात आ यामळ

समम सावरकर वा मय - खड ६ १५८

अधौ ा िनमलन कथा

जक यासारखाच होता व कलीत िन िनवडणक त प कार िन मतदार िमळवन दणारा जो सो यातला सोपा उपाय तो सनातन धम ह याची या या होती

नगरसःथ या सभत वड पाडन तो कोलमडावायास आलला पानाचा ढगारा काढन सडक सरळ करावी हणन ठराव य या या दवशीच वड पाड नय ा अथाचा शकडो नाग रका या स ाचा तो अजह दाखल झाला वडराख िन वडपाड ा दोन प ातील चरस अगद वकोपास गली सडकव न जाणा या नाग रका या जवावर या कोलमडल या उच ढगा याच या पोकळ पतनो मख फा ाच िन या सोटाचह सकट तरवार सारख लकटत आह ह बहतक सभासदाना मा य होत पण वरोध िचघळलला शवट अ य ानी सामोपचरान या बाज या वःतीची समज पाड याचा य कर यासाठ ितकड या पचवीस पढा याची सभा भरवन तडजोड करवावी असा सभासदास अिभाय दला ःवत अ य स ा समज पाड यासाठ नमल या मडळात होतच ह तडजोड घडत या सडक या फा यास Ocircवाट बदOtilde हणन दो ह त डावर पा या लावा या आ ण गा याभती वाहनाना तर बद असावी अशी ता परती यवःथा झाली माणसाना वाट बद कली - पण तो सकट वड िन पडाऊन पार पाडला नाह झाडा या सोयीसाठ माणसाची गरसोय झाड दव मनय झाडपाला

समजत पाड यासाठ बोलावलली सभा भरली या वःतीच पचवीसतीस पढार आ ण अ य ास ा बरच नगरसःथासभासद उप ःथत होत वडराख प ाच शकडो लोक सभागहाबाहर लोकमताचा दाब पाड यासाठ िभगाड व कलानी जमवन ठ वलल होत ःवत िभगाड हरभटशा ीभती मडळ पढार हणन सभत होती नगर-सःथा-सभासद हणन िमस यसी िन पीरजाद हह आल होत

वड का पाड नय याची कारण साग यास थम हरभटशा ी उठल Ocircवड ह दवता आह यास पजाव द णाव आ ण कधीह तोड नय अस शा आह Ocircज हद लोक वडाला त डतील तOtilde Ocircपत त नरक घोरOtilde असा शा ाचा ःप दडक आह मा या आजोबाना एक भिम दान िमळाली घर लहानस तीवर बाधल पण वडाच झाड म य अस होत क याला टाळन घर सलग बाधण कठ ण अशा अडचणीतह त झाड न त डता घर ितरप-िशरप बाधल पण वड त डला नाह उलट या याभोवती लहानसा चौक सोडन कौलारातन याला धरा यासारखा माग वर मोकळा सोडला याची पान कचरा सारा कौलारावर घरा या आत बाहरह पड याला लागन असणा या िभतीखाली याची मळ घसन एक िभत ढासळली ती प हा बाधली पण या धमपरायण ा णान वड पाडला नाह आजह याच घरात आ ह राहतो आ ण वडाची पजा नव झा यावाचन जवत नाह आ हा हदची धमभावना ह घड दणार नाह Otilde

Ocircवड त डण हणज हद धम उ छदण आ ण वड पजण हणज हद असण अशी हदधमाची उथळ िन िभकार या या कोणतयह मथात मला आढळत नाह Otilde डॉ मो हत शातपण बोल लागल त च िभगाड वक ल म यच उठन चवताळल

Ocircतशी या या त हाला आढळत नसली तर मला आढळत अहो वडाची पजा जी आम या धमात सािगतली ती काह धमभो या अशा को या वडगळान न ह अगद त ह या व ाना या (Science या) नावाची शपथ यता जाता घता या व ाना या आधार वडाची

समम सावरकर वा मय - खड ६ १५९

अधौ ा िनमलन कथा

थोरवी कती आह त बघा या या पार या औषधी याची छाया याची पान दध याचा अण िन रण एखा ा हता यासारखा मनया या हताला वा हलला आह तो पडला तर मरणानतरह या वडाचा दह हणज याची लाकड फा ा पाचोळा आप या झोप या या वाशास आ ण चली या जळणास उपयोगी असतात अथातहता याहन परोपकारात वड ौ आह कारण म यानतर हता या या हाडाच वास आम या झोप यास उपयोगी पडत नाह त याचा कोणचाह भाग चलीच सपण हणन जाळता यत नाह अहो मखहो याःतव आम या ऽकालदश ऋ षवयानी वडास दव मानल वड ई राच तीक आह ई राची वभित आह वडच ई र आह जो वडा- पपळाला त ड ल तो हाडाचा हद न ह तो मसलमानच होयOtilde

िभगाड वक ल भर रगात यऊन आणखी बोलणार होत पण मळ व डॉ मो हत असता आपण म यच बोलत आहा अस अ य ानी घट वाजवन वाजवन दरडाव यामळ त थोड थकबल त दसरच करण म य आल - कारण हद- हद या ढ वषयक वादात श यतो बोल नय अशा िश ाचारा या अवलब िमस यसी आ ण पीरजाद यानी करावा अस साधारपण ठरल होत पण िभगाड वक लाच शवटच श द ऐकन पीरजाद यास हसच आवरना त खदखदा हस लागल िभगाड वक ल यामळ िचडन वचारतात - Ocirc या ितथ या माननीय सभासदास यवढ हसावयास काय झाल आह इथ काह तमाशा नाह Otilde

िभगाड याच ह आ हान ऐकन पीरजादह खवळल Ocircसागणार न हतो व कलसाब पण आता ःवतच वचारता हणन सागतो वड पपळ त डतो तो हाडाचा हद न ह तो मसलमानच अस आपण आता ठामपण गजलात ना हणन शका आली - आपण ःवत हद क मसलमान कारण लोकहो चार वषापव या िभगाड वक ल साहबानी माझी एक जमीन वकत घतली तीत चारपाच वड पपळ होत त या वक लसाहबानी ःवत उखडन पाडन एक टमदार बगला बाधला माफ क जय वक लासाब लक न यह बात सच या झटOtilde

सा या सभत एकदम हशा पकला िभगाडह हसल पण वक लच तो काह तर उ र यणारच या या त डन सपकनतो बोलन गल Ocircअहो त हा मीह एक सधारकच होतो

Ocircमग आताह हा क दोन दवस तसच सधारक िन तोडन टाका क तो वडOtilde पीरजाद लोक यत या ओघात सापडन वाहवत चालल Ocirc या सडकवर दोनचार माणस दगावतील या वडापायी काय धमवडपणा बघा ह तम या हद लोकाच आ ह एक सोडन अस एकश वड तोडन टाक पण सडक आडवणार नाह आ हा मसलमानात सार OcircरशनलOtilde झाडाची पजा अस हणन पर जाद प हा एकदा खो खो हसल पण या वळ त एकटच हसत होत लगोलग डॉ टर मो हत प हा उभ रा हल िन हणाल

Ocircखासाहब झाडाची पजा मसलमानात नसत हाडाची असत वड पाड नय यान आम या धमभावना दखावतात अस हद नस या को टबमान भाडत आहत पण पलीकड या वष च ज हा हद या भर वःतीतील एका घरा या आत या चौकात काह कबर सारख बाधकाम अस याच काह मसलमान पजा यानी या घर कामकाजास जाताना पाहन ती पराची जागा आह हणन िधगाणा घातला िन त घर पाडन ितथ दगा ःथापन िनमाज पढन यास अडथळा होऊ नय यासाठ या सा या हद वःतीतील वा बद करावीत यथपयत ह टवादाचा

समम सावरकर वा मय - खड ६ १६०

अधौ ा िनमलन कथा

ट पा गाठला त हा आपण ःवत या मसलमाना या हण या या समथनासाठ लाठ बमान दखील भाडावयास िस झाल होतत ती पराची चार हाड स मानपवक तथन काढन दसर कड परली असती तर अशा हाडापायी क यक राजमाग हदःथानात बद पाड यात यतात मिशद व न राजमागानस ा वा वाजव नयत हणन ितवष मसलमाना या द यात कती डोक फटतात खानसाहब धमवडपणा हा सव धमनयात आज तर ा वा या ःव पान भरलला आह मनय हता या आड यणा या अशा भाब या धमभावना कोण याह समाजात अस या तर जो सधा इ छतो तोच खरा ब वाद खरा धमभी कारण धम हणज मनय समाजा या उ ाराचा धारणाचा माग िभगाड वक ल मा या व हणन ज बोलावयास गल तच मा या वधयाच समथक झाल त हणाल वडपजा िन दवतीक मान यात आमच पवज चकल नाह त कारण वड पपळ ह झाड मनयास अितशय उपयोगी आहत मग मी तर अगद तच हणतो आह पण यातनच िनघणारा उपिस ा तह िभगाड यास कसा नाकारता यईल बर िस ा त हा क

गाईबलासारख पश काय कवा वड पपळासारखी झाड काय ती मनयास अ यत उपय असतात हणन या या वषयी आ हास म वाटाव या माणात किचत प यताह वाटो याच सर ण पालन िन कौतकह करण आमच कत य ा अथ च काय तो तो आमचा धम पण या याच उपिस ा तह हाच न ह काय या प र ःथतीत त पश वा ती झाड मनयास उपिव द यास कारण होतात त हा ती पालनीय वा र णीय राहत नाह त आ ण ज हा या या नाशानच मनय जातीच वा रा ाच हत साधणार असत त हा याचा नाश हाच मनयधम वा रा धम होणार

Ocircया पायी मनय मली तर वड न पडला पा हज अस हणण हणज िनभळ मखपणा आह िभगाड वक ल यानी या क यास शहाणपणा ठर व यासाठ कल या ब वादान हच िस कल धािमक अ ानाच समथन व ानान - अ यावत साय सन क पाहणा या या सव अधवट लोकाच को टबम ह नहमी असच या या ग यात यतात याप ा य वादाचा कोणताह ढ गी मखवटा न घालता या आम या शा ीबोवासारख जो च क सागतो क Ocircवड हा दव आह - यास त डल तर तो आ हास शापतो अस शा आह यास आ ह मानतोOtilde तो धमभोळा असला तर ल चा नसतो तर यास इतकच वचारण पर आह क Ocircवड पपळ ह पदाथ वःततच जर दव तर त ःवतच क हाड न त डल आगीत जाळल वादळात मोडल कस जातात आ ण याना पजल नाह वा त डल तर जर वडोबा कवा मजोबा रागावतो तर ह मसलमान भःती कवा आम यासारख सधारक हद याना वाटल या दस या झाडासारख माणसा या सोयीसाठ त ड त वा जाळ त असता त आमच काह एक वाकड कस कर त नाह तOtilde

Ocircअहो डॉ टर त ह वा याशी भाडता आहा वड पपळ दव अस मी तर कठ हणालो ह सार भावनच खळ शा च क सागत Ocircन का न च पाषाण न िशलायामन च म मय भाव ह व त दवो तःमामभावो ह कारणमOtilde आ ह वडा या ठायी वडोबाची भावना ठवन पजतो हणन आ ह त डल क आ हास पाप लागत पाप नाश करत पण भ न मसलमान वडा पपळाना मळ झाडच मानतात त यात दवी भावना ठवीतच नाह त हणन यानी

समम सावरकर वा मय - खड ६ १६१

अधौ ा िनमलन कथा

वड पपळ त डल तर याना पाप लागत नाह दव याना दड दत नाह वड आम या नवसास पावतो ह आम या भावनच फळ असच का हणानाOtilde शा ीबोवा हणाल

Ocircवा शा ीबवा वा लाखाची गोय बोललात ह अहो मग उ म माग हणज अशी अडाणी भावना मळात ठव नय हणज झाल रा साला थम जाणनबजन राजा हणा क आ ण नतर राजा हणन याला बळ दत बसा का दोर ला जाणनबजन साप समजा का िन नतर थरकापत ित यापासन पळा का आ ह ह गायबलाना पश वड पपळाना झाड असच मानल आ ण याना प जल नाह हा वड गरसोयीची हणन काप िन सोयी या ठकाणी दहा वड दसर लाव ा वःत मन याला उपयोगी हणन थम र णीय ठर या दवी ठर या पण पढ त उपय तच मळ कारण वस न या वःतच र णीय पजनीय दवता वाट लाग या मन या या अ ानयगातील चक आता या व ानयगात सोडन दली पा हजOtilde

इत यात बाहर या लोकात मोठा गलगा झाला डॉ मो ह याच भाषण ऐक यईनास झाल लोक दारात घस लागल Ocircिभगाड वक लOtilde हणन हाकावर हाका आ या िभगाड वाटच पाहत होत जण काय या णाची तो ताडकन उठन दाराशी आल आ ण एक िच ठ हातात घऊन धापा टाक त हणाल Ocircसभा बद करा लोक ाभ अनावर होत आह कारण ह पाहा ह िच ठ भीमाबाई पाटिलणीकडन आली असन यात यानी अस िल हल आह क Ocircजर वड पाडाल तर मी या जागी मरत उपास कर नOtilde लोक ओरडत होत Ocircसभा बद करा आ ह वड पाड दणार नाह Otilde अ य ह Ocircतडजोड अश य सभा बदOtilde अस सागन उठन गल Ocircसनातन धम क जयOtilde कर त लोकह हळहळ परतल जो तो भीमाबाई या ौ ची िन दवलसीपणाची वाहवा कर त होता

ह िभगा याच अवसान पाहन भीमाबाई सतोष या पाऊस वाढत चालला वक ल घर गल Ocircवडा या पायाची धळ अगारा हणन मलाला लावन मा या बाळास वडोबा शतायषी करोOtilde अस हणन ितन याला झोपी घातल दवसभर थकलली ती बाईह तशीच झोपी गलीच वारा िन पाऊस वाढतच गला

राऽीच बारा वाजल असतील या सडकन एका लाब वासाहन आलली त टाची बलगाड अकःमातिशळधार लागल या या पावसात िन सोसा या या वा यात सापडन रगाळत चाचपडत चालली होती त च कडा कडा अस दोनचार आवाजावर आवाज झाल ती सडकवर आलली या वडाची लाब फाद तटन िभरकावल या गदसारखी या गाड या त टयास लागली एखा ा साहबाची टोपी वर यावर उडवावी तसा तो त टया उडवन गाड वर कोसळली गाड वान ठक या ठकाणी फटका यासरशी ठार होऊन खाली पडला त च या वडाचा तो मळाशी खळा खळा झाल या उच सोट उलट बाजस कोलमडन पाय या या झोप यावर पडला

Ocircअग आई गOtilde अशी ककाळ या छ पीिभतीस ा कोसळल या झोपड तन आली ती ककाळ भीमाबाईचीच होती कोसळल या झाडलाकडाखाली ितच डोक फटल होत आ ण या वडा या सोटाखाली हाय हाय ितच त लक चदामदा होऊन गल होत

समम सावरकर वा मय - खड ६ १६२

अधौ ा िनमलन कथा

२८ भ वजयातील हरवलला नवा अ याय

गो ीचा मळ सागाडा अगद स य घडलली गो पण सागताना नाव गाव गाळन जरा जळवन सािगतली गली हणनच काय ती ितला कथा हणावयाच असा जर स यकथा या श दाचा अथ कला तर आ ह सागत आहो ह एक शभर ट क स यकथा आह कारण ह गो अशी अगद खरोखर च घडली आ ण तीह अव या चारपाच वषापव

या वठोबाच दवळात ती घडली त एक या नगरातील लहानस एक वरळ वःतीत बाधलल भडार -मराठा इ याद वगातील कामकर मडळ कधीकधी यात जात यत अस बापडस दऊळ आह एक भा वक आ ण िनधन वगातील म यम वयाचा मनय माऽ नमान या दवळान जाऊन व ठलाची पजा कर दवसभर कामधदा क यानतर राऽी एकटा दकटा कसाह असला तर टाळ घऊन OcircवडवाकडOtilde ह वशषण यास लाग पडल अस भजन िन यनमान कर आ ण गाता गाता गगी आली क ितथच एकटा दकटा िनज

या या भाऊबदातील को या बाईन या या घरदारात भाग िमळावा हणन भाडण काढल होत ितला कोणी सािगतल ा भाब या माणसाचा काटा जर वाटतन िनघल तर - तो भयकर वचार ितला पटला गड लोका या सगतीत ती फसलली होती यानी काह ठरा वक र कम घऊन ितच त काम पारह पाडन टाक याच अगावर घतल

या चाडाळचौकड वाचन तो मनय एक भाबडा आ ण िन पिवी ाणी हणनच तथील लोकाना प रिचत अस याचा दवलसीपणा पाहन याला कोणी कोणी बवाह हणत या याशी नहमी भाडण करणा या या बाई या वळणातील या गड लोकानी याला हाणमार कर या या धम याह द या आहत ह ऐकन एकदोघानी बवास सािगतलह होत क Ocircराऽी बराऽी जपन राहात जा ती वाईट माणस आहतOtilde पण गजिमो ा या दामाजी या िौपद या चोखोबा या कबीरा या या अनक कथाची यान पारायण कली होती यातील कोणाची तर कथा सागन यान हणाव Ocircएकटा असलो दकटा असलो तर माझा पाठ राखा पाडरग माझी पाठ राखीलच राखीलOtilde अस हणत व ठला या मत कड या िमणिम या समई या अधक उजडात पाहन यान अभग आळवावा Ocircजथ जाई तथ त माझा सागाती सभािळसी हाती धा िनया

खन खन अर बापर भयकर खन पाहाट या वळ कणी मन य या वठोबा या दवळातन जात असता अकःमात

मोठमो यान ब ब ठोक त ओरडला आजबाज या घराझोप याची कवाड खड या खाडखाड उघडन कोणी उघड कोणी बोडक

अस काह लोक अथ णाव न उठल तसच ितकड धावत आल या बवाला कोणीतर भयकर ह यारानी घायाळ क न शजार या शतात फकल होत

र ा या डब यात तो मरणाचा घोर लागन पडलला या ब ब मारणा या वाटस स दसला होता भोवती जमल या मराठा-भडार वगा या बायामाणसास ा सगळ हळहळत होत

समम सावरकर वा मय - खड ६ १६३

अधौ ा िनमलन कथा

बवाला क ह लागला होता मधन मरणा या ध यासरशी उच या यत पण तो मला न हता लोकातन एकास एक हण लागल Ocircऐकलत बवा या त ड वठाल वठाल Otilde Ocircउचक सरशी यतो खराच तो विनOtilde Ocircदवाच नाव सटल नाह याचOtilde Ocircधावा करतो आह दवाचाOtilde दवाला ा धा यासरशी ह बातमी पोचली तर वठोबा अजनह यऊन याला हात दतीलOtilde बवा हणतच अस Ocircजथ जाई तथ त माझा सागाती वाग वशी हाती ध िनयाOtilde

पोिलस घाईघाईन प हल िलखाण थोडबहत क न बवाला णालयात धाडन दऊ लागल काह लोक परत जात होत - काह यत होत काह आपसात हणत होत Ocircबवान व ठलाच नामघोष चाल वला आहOtilde Ocircबवा मरणार नाह Otilde Ocircअहो मरायचा असता तर इत या घावातन वाचलाच नसताOtilde Ocircअहो तो दवळात असता तर घायाळच झाला नसताOtilde वठोबा जागत दवत पण दवा या पाठ माग या शतात मारक यानी घात कला याला काय उपायOtilde Ocircदव ारकत होत हणन िौपद मातस दशासन गाज शकला पण ितचा धावा कानावर पडताच दव धावल त हा ितच तो काड भरह वाकड क शकनाOtilde पोिलसह हणतच होत क Ocirc या मारक याची आ हास ब बातमी िमळाली आह शवट याचाच नाश होणारOtilde Ocircअहो स यमव जयत नानतमOtilde पजला चाललल भटजी वटाळ होऊ नय हणन लोका या वाट या बाजस होत त जाता जाता हणन गल

जमल या थ यापक तीच वा य घोळ त मली शाळत ग या मल शाळत गली बाया घर ग या भाजीवा या बाजारात ग या कामकर कामध ावर गल सकाळच दहा वाजत आल दोन तीन पोिलस जा यावर टहळ त होत काह जण द न पाहत जात होत एकदोघच दवळात जाऊन वठोबावर पाणी घालन घाईघाईन पजचा िनयम कसाबसा पाळन िनघन गल होत

साडदहा वाजन ग यामळ या नगरातील एक मख वक ल असताह सावजिनक कथाक तनातन भाग घणार ःनानस याशील गहःथ पाडरगराव ह कोटात जा यासाठ उठ पाहत होत पण या या बठक त जमलल लोक वादा या भरात आ यामळ तथन काह हालनात जो तो बवा या झाल या ह यची काह तर नवीन अ भत मा हती घऊन ितथ यई पाडरगराव ःवत सतलीलामताद मथाच मोठ चाहत अस यामळ बवा या वषयी घडत चालल या घटनाचा यासह वःमय वाट लागला होता इत यात मोर नावाच तथील खोतच आत आलल पाहन पाडरगराव हणाल Ocircत ह आता अगद चप बसा ससगत बातमी आण यासाठ गलल खोतच आता काय सागतील त खर काय मोर बवा णालयात श वर आला ह खर कायOtilde

Ocircखर हणज काय वचारता पाडरगराव अहो यान जो व ठल व ठलOtilde उचक -उचक सरशी नामघोष चाल वला होता ना या धा यान िवन ितकड य वठोबा या डो यातन अौ या धारा लाग या आहत मत या अगास घाम सटला आह - आ ण इकड बवा साफ उठन बसन भजन कर त आह औषध न लावता र वाह बद झालाOtilde

Ocircआ य काय वठोबा रड लागतो अगद य पाहतात लोकOtilde अशा उ गाराची ाची आ याची एकच सर झाडली मोर ा झड तील शवट या बदस झलन हणाल Ocircकोणी य पा हल काय वचारता शकडो लोक जाऊन यताहत वठोबा या दवळात सा या

समम सावरकर वा मय - खड ६ १६४

अधौ ा िनमलन कथा

बाजारात जो तो हणत आह - वठोबा रडत आहत आ ण बवा उठन बसला आह भ ा या दखान दव कळवळल नऽी अौधारा वाहत आहत जण काय भ ाला त घाव न लागता दवालाच त लागलOtilde

Ocircसत चोखोबा वषयी अशीच आ याियका आहOtilde गभीरपण पाडरगरावी हणाल Ocirc याला मारल या चाप यानी दवाच गाल सजल चोखोबा या डो यावीर काठ पड िन व ठला या मत या डो यावर टगळ उठ मथातर च चम कार आज आ हाला य पाहावयास िमळतात सधारक मतानी या नगरातील लोकानी ढळ लागलली भ वरची ौ ा पन बसावयासाठ च व ठलान ह नाटक कशाव न कल नसल

Ocircमी हणतो डॉ वचार ह ज या सधारकाच अमणी यासच हा चम कार दाखवावा डॉ वचा याची लोकमतावर मोठ छाप पडतOtilde

Ocircमीच हणणार होतो त मोर डॉ टर वचार माझ िमऽ आहत ब वाद आहत - पण ह टवाद नाह त आ ण य गो ीस ब वाद झाल तर नाकरणार कसा पण आता या याकड जाव तर कोटास उशीर होतो स याकाळ मी डॉ वचार यास घऊन वठोबा या दवळात ःवतच यतोOtilde

पाडरगरावा या ा अडचणीची टर उडवन मोर हणाल Ocircकोट त ह व कलाना वकठास यावयाला वमान आल तर त ह कोटाला उशीर होतो हणन त परत धाडाला अहो ान र-तकारामा या कालापासन न घडलली अशी दवाची कारणी आज इथ घडत असता

भ ा या दखान वठोबा रडत आह तोच तो सोहळा लगच य न पाहता हण कोटाला उशीर होईल हणन स याकाळ जाऊ स याकाळपयत मत च रड बद झाल तर त काह नाह व कलमहाशय आता चलायच डॉ वचा याकड िन याना घऊन वठोबा या दवळाकडOtilde

सवानी Ocircहो हो चलाचOtilde हणन िग ला कला तच ठरल खोत मोर िन पाडरगराव वक ल डॉ वचा याकड िनघाल काह मडळ ह बरोबर चालली

मागान सकाळ या शाळतन सटलली दपार या शाळत जाणार मलमली बाजारातील थव यतीजाती मडली जो तो दस यास वचार त तर होता वा सागत तर होत - तीच अ भत गो वठोबा रडतो आह

पाडरगरावास वाट लागल आपण ानोबा-तकारामा याच दवलसी काळात णभर वावरत आहोत रडा वद बोलतो आह पढर नाथाच दऊळ फरल आह दव जनीबरोबर दळत आहत रो हदासाबरोबर जोड िशवत आहत अशी अ भत व या काळ लोक एकमकास असच उ जत होऊन सागत असतील या वचारात त मय होता होता यास वाटल Ocircअहाहा जर आज एखाद म हपती असत या बवाच या भ वजयाच आ ण दवा या या रड याच यानी कती रसाळ वणन कल असतOtilde याच िच या वचारात इतक त लीन झाल क चालता चालता म हपती आज असत तर यानी जो रसाळ अ याय िल हला असता यातील काह सभवनीय ओ या जळत चालल या दखील यास दस लाग या मनात या मनात त या वाच लागल - Ocircओम नमोजी पढर राया अत य ममता अत य माया भ दख दवराया र पर

समम सावरकर वा मय - खड ६ १६५

अधौ ा िनमलन कथा

रडलासी १ ध य ध य तो बवा सत याचिन कारण भगवत कट ठविनया हःत रडत राहावा २ सता गाठोनी मारकर घाव घाली घावावर दव या दख राउळ रड लागल३ भ वजयातील या न या अ यायाची अशी काह परषा जळत न जळत त च डॉ वचा याच घर आल

Ocircया पाडरगराव मा या इथ आधीच ह पाहा मडळ ची झालली दाट जो तो हणतो वठोबा रडत आह मोठा चम कार घडतो आहOtilde डॉ वचार हसत हणाल

Ocircमग त ह एकदा च क सागन तर टाका क तमचा चम कारावर व ास नाह - मग शकडो लोक य ह गो पाहत असल तर त सगळ आधळOtilde पाडरगराव जरा ऽािसक ःवरान खोचन हणाल

Ocircअहो चम कार जर घडला असल तर तो चम कार असला तर मी यावर व ास ठवणारच ठवणार कारण ज कधी पा हल नाह त घडत कवा ज घडत याचा उलगडा आप या ात कायकारणसबधान लावता आला नाह हणज यास आपण चम कार हणतो इतकच याच चम का र व मनयास स ीच सव िनयम अजनह कळल अस आ ह समजत नाह उलट आ ह हणतो स ी या व पा या नखाचह परत दशन अजन आ हा मनयास झाल नाह पण प दसण तर असभवनीय त हा चम कारास वाव हा नहमीच असणार घडल त चम का रक क साध हा नाह आह तो हा क घडल हणन ज हणतात त तसच घडल आह क काय बर तो बवा जवत झाला र ाव आपण होऊन बद झाला ती बातमी अगद प क काOtilde

Ocircअगद प क बवा खडखड त बरा होऊन बसला आह ःवत िस हल सजन डॉ टरानी त डात बोट घातल आ यान शकडो लोक पाहन आलOtilde मोर उ जत ःवरात हणाल बवा वठोबास नहमी आळवीत OcircOcircजथ जाई तथ त माझा सागाती वाग वशी हाती धरोिनयाOtilde त उगीच नाह OtildeOtilde

डॉ वचा या या या ान जरा अचबा वाट यासारख पाहत िस हल सजन हणाल कोणता बवा त सकाळ खनाच करण माजल तो बवा क काय का याची एवढ चौकशी आ ह णालयात याला आणला त च मळ जवळजवळ म यासारखा दहा पाच िमिनटात तो लगच मलाOtilde

पाडरगरा व दचकन खच व न अध उठल Ocirc हणज तो खडखड त बरा झाला याचा र ाव आपोआप बद झाला त ह डॉ टरानीदखील आ यान त डात बोट घातल- ह सगळ-Otilde

Ocircसाफ खोट बवा मला त हा मी काह त डात बोट घातल न हत ह तमची भोळसट कथा ऐकन माऽ आ यान त डात बोट घालावस वाटत खर कोणी सािगतल ह त हालाOtilde

Ocirc ा खोतानी शकडो लोक त ःवत पाहन आल हणन ह हणाल काय खोतOtilde Ocircहो त हाला मी सािगतल खर पण मला ःवत िभकभटानी सािगतल शकडो लोक पाहन

आलOtilde

समम सावरकर वा मय - खड ६ १६६

अधौ ा िनमलन कथा

डॉ वचार हसणार होत पण करण िचड स जाऊ नय हणन गभीरपण िस हल सजनाना वचा लागल Ocircबर पण मरणाआधी शतात घायाळ होऊन पडलला असता शकडो लोकासम Ocirc व ठल व ठलOtilde हणन यान नामघो चाल वला ह तर खर नाOtilde

िस हल सजन प हा एकदा मानला ितरःकाराचा झटका दऊन उसळल Ocircछ साफ खोट अहो या या खनाची ब ब होऊन दहापाच लोक जमतात त मी सरकार ना यान ितथ पोचलो शकडो लोक कठल बश मताय दहापाच उच या आ या असतील नसतील सो वासाला Ocircकोह सोहOtilde अस जपणार Ocircअजपा गायऽीOtilde अस नाव वदा ती जस दतात

तस मरणा या उचक स Ocirc व ठलOtilde अस नाव ायच असल तर माझ काह हणण नाह अहो मरणाची घरघर दोनचार उच या यापलीकड ह या बवा या त डन िनघ यापव च तो म नह गला होताOtilde

Ocircबर त असोOtilde डॉ वचार उपाहासाचा लवलश अवलब न करता एखा ा यायाधीशासारख काटतोल बोल लागल Ocircआता वठोबा या मत या डो यातन या भ ा या घातान दखाौ या धारा लाग या आहत अगास दरद न घाम सटला आह अशी जी बातमी गावभर पसरली आह ती घटना तर कोणी य पा हली आह काOtilde

Ocircशकडो लोकानीOtilde मोर ठासन हणाल सारा दश शऽ हःतगत कर त आ यानतर शर सनापती शवटचा बाल क ला तर पड ावयाचा नाह अशा बा यान जस अढळ ठाण माडतो तस अढळ ठाण माडलल त उ र प हा दऊन मोर हणाल Ocircशकडो लोकानी त य पा हलOtilde

Ocircत ह ःवत पा हलत काOtilde Ocircनाह मी जातोच आह ितकड ःवत बघावयासOtilde Ocircबर पाडरगराव त ह ःवत पा हलतOtilde Ocircनाह पण सान आ ण गाडगीळ यानी ःवत पा ह याच ऐकतोOtilde पाडरगरावानी परावा

दला Ocircह इथच आहत पाहा सान आ ण गाडगीळ तम याआधीच त आल होत काय सान

त ह मघा सािगतलात तो अनभव कपा क न प हा सागा एकदाOtilde डॉ वचा यानी वन वल Ocircमी मघा सािगतलच क मी ह बातमी ऐकन आ यान थ क होऊन दवळात गलो होतो

पण दाट मळ मत जवळ जाता आल नाह यातह गाभारा अधारलला मला काह तसा कार आढळला नाह पण गाडगीळ पढ होत त हणाल क मत या डो यातन धारा वाहत आहत हणन तच मी हणालोOtilde सा याचा परावा सपला मडळ हस लागली पण डॉ वचार हसत नाह त पाहन दबली डॉ वचा यानी गाडगीळाना Ocircआपला अनभवOtilde हणन प छा कली

Ocircमी अधारल या गाभा यात जर काह पा हल असल तर त इतकच क वठोबा या मत च डोळ नी गाल ओलसर दसत होत आ ण काह बाया मडळ हणत होती- Ocircअयाया वठोबा रडतो आहOtilde

समम सावरकर वा मय - खड ६ १६७

अधौ ा िनमलन कथा

Ocircपण गाडगीळ त ह ःवत मला हणालात वठोबा या डो यातन धारा वाहत आहतOtilde सा यानी हटकलच

Ocircआ ण तवढच खर आहOtilde डॉ वचार सवाकड पाहन हणाल Ocircह चिचड इथ आहत ह पाहा आ ण मी पोिलस चौकशी थम चाल होती त हाच हणज दवळात दहापाच लोकदखील गल न हत त हाच ितथ गलो यावळ कोणी ा मत या डो यावर पाणी ओतन घाईघाईन एकदोन फल पायावर टाकन िनघन गल या दवळात तो बवाच काय ती नीट पजा कर मत च अग बग नीट पस यास दसरा कोण आज यणार त तसच र हल आ ह चौकशीचा रागरग पाहन परततो त या ओतल या पा याच थब िन ओलावा त डावर पाहन दोघितघ Ocirc वठोबा या डो यातन पाणी यत आह बघाOtilde हणन आ यच कतपण हणताना आ ह ऐकल यास खर कारणह आ ह सािगतल पण यास त पटलल दसना आ ह परतलो आ ण पाहतो तो तीन तासात गावभर Ocirc वठोबा रडतातOtilde ह एकच ह लड उठली आह दसर अस पाहा क थम ज हा वठोबासमोर बवावर या द ानी घाला घातला -

Ocircचक चकOtilde मोर िनराश या अवसानान म यच उसळल Ocircदवासमोर बवावर घाला पडला नाह वाटत दवा या पाठ माग शतात याला गाठला दवा या सम काय माय याली होती या द ाची Otilde

Ocircछ छ काय बकता आहाOtilde िस हल सजन ितरःकराचा झटका मानस प हा दत कातावल Ocircअहो बवाला राऽी नहमीमाण दवळात िनजलला शजार या माणसानी पा हला म यराऽी दवळात छपराव न उत न बवा या त डात बोळा दऊन दोनचार घाव घालन फरफटत मारक यानी बाहर नला िन शतात फकला उपसलली कौल त डातला बोळा दवळा या उबर यापयत र ाच उडालल डाग शतापयत र ाळ भाग - सारा परावा मा या सम पाहन पचना यात न दला आहOtilde

सरख माडत आणलली गौर खालची घडवचीच अकःमात पडन ती सार शोभा कोसळली असता तो ढ ग पाहन मलीना जस ख ट वाटत तस पाडरगरावाच मन खटट झाल चम काराला चम कार जळत जळत कोण रसाळ कथा - भ वजयात शोभावा असा कती ासा दक तो या या मनात जळत आलला दवलसी अ याय कोणीतर कोट पाटलण घातलला रा स म हपती या हातातन हसडन िल हता िल हता फाडन टाक त आह अस याना मनात या मनात भासन गल खोत मोर तर रागारागान या िस हल सजनाना रा स हणन उघड उघड हण या या बतात होत पण इत यात मनधरणी या हळवार श दात डॉ वचार हणाल

Ocircत ह सवजण अस पाहा क आपण भाब या भ न दवची थोरवी वाढ व यापायी याला उलट आपण माणसासारखा दबळा क न सोडतो माणसास दव कर ल ती खर भ दवास माणसासारखा अधळा दबळा रडवा खळा बनवील ती भ क भाबडपण तो बवा ज हण क

जथ जाई तथ त माझा सागाती साभािळसी हाती धरोिनया

समम सावरकर वा मय - खड ६ १६८

अधौ ा िनमलन कथा

त ता वक अथ न घता श दश जर खर समजावयाच तर यास द ानी दवळात न गाठता शतात गाठल अस मानल तर कोणचा फरक होणार दव शतातह याचा सागाती होताच - मग ितथह यास का साभाळला नाह मारकर यणार ह यास दवान आधीच का कळ वल नाह खरा दव भ ा या कवारान या द ास पकडन हापट याक रता या यामाग धावता का वटवर एखा ा बाईबापड सारखा मळ-मळ रडत बसता जर ती वठोबाची मत खरोखर रड लागली ना तर मला अशा दब या मत ची उलट चीड यती पण तर ह तस घडल असत तर मी त मानल असत पण या बहतक िनदान ब याचशा सत वषयक कथा ा अशाच सागोवागी बातावर रचल या सरस कादब या आहत रसाळ पण अत य अप य दव हण रडतो भ ाचा सड घत नाह तर रडतोOtilde

Ocirc कवा सत दामाजीस छळणा या या मसलमानी सलतानास हात ध न गाद खाली खचायच सोडन उलट जोहार कर त दड भरतोOtilde िस हल सजन म यच हणाल

Ocircपण ती कथाह जतक सदर िततक च खोट याच नावा या एका महारान दड भरला जसा आज को या िनिम ाला टकल या स याम ाचा दड याचा आ िननावीपण भरतो िन याची सटका होत या वठ महाराच घर व मान आह िन या यापाशी ा घटनच लख आहत पण आज या भाबडया व ीन वठोबास रड वल ितनच या वठमहारास व ठलाचा अवतार बन वल बर झाल आज एखादा म हपती महारा ात नाह नाह तर ह आजची रडकथा फगत फगत ितकड पोचन या बचा या भा वक मथकारान ामा णकपण ितचा एक भ वजयातील ासा दक अ याय बनवन सोडला असता असो झाल त झाल पण मी हणतो जर त दवत जागत असल तर जर मारक याना ःवत मर याच यास साधल नाह तर िनदान यान इतक कराव क त मारकर कोण ह आज उ ा पोिलसा या ःव नात जाऊन सागाव आ ण याच र ाळलल कपड ह यार कठ आहत ती अचानक पकडन ावी ग पोिलसाप ा तर दवाला काह अिधक अत ान असावयास हव इतक झाल तर आ ह यास एक चम कार हण काह दवसानी पोिलसानी दोनचार गड पकडल खटल भरल पण परावा क चा पडन सार आरोपी सटल त खनाच करण न ह तर याची आठवणह सवानी र त काढली आह झालीच कधी आठवण तर Ocirc वठोबा रडतोOtilde हा चम काराचा वषय हणन न ह तर च चा हणन

२९ वटाळाच वड

Ocircकाळ आलास का एकदाचा शाळतन शाळतली मल मघाच घरोघर जाऊन जनीपराणी दखील झाली िन त आता घरास पोचलास काय र दहाला शाळा सटायची नी तला दहा पावलावर घर यायला अकरा वाजायच थाब म या ह उचटण तर बघ कस लाल क न ठवल आह डाग दत थाब य असा ह ह ह चलीपाशी अर चल ह माग ध टगण मला पाय धत यावाचन सपाकघरात पाऊल टाकता कामा नय जोडा घालनच आत आला नाह स हच उपकारOtilde

समम सावरकर वा मय - खड ६ १६९

अधौ ा िनमलन कथा

Ocircकोणाच अडल होत पाऊल टाकायलाOtilde काळ ह ह ह हसत आईला हणाला Ocircतच हणालीस य आत डाग दत हणन आलो पण काक आज तापलल उचटण नाह अ - आज प ह यान चाकोलटची पट काढ कठ आह ती ग या म ह यापयत माझा मराठ चौथीत चौितसावा बमाक अस हणन हणवीत होतीस नOtilde

Ocircमग आज कोणचा असा पराबम क न आला आहस काळ ग या म ह यात तझा बमाक चौितसाचा तहतीस तर झाला का एका बमाक जर वर गला असला न तर चाकोलट दईन बर काळOtilde

Ocircतर मग ऐक आज आमच नव बमाक लागल यात माझा अठरावा बमाक आलाOtilde Ocircकाय हणतोस काळ खोट ठरल तर थोबाड फोड न अOtilde Ocircशपथ काक माझा खरोखरच आठरावा बमाक आला आज वगातOtilde Ocircभल वीर आम या काळची ब वाईट नाह च मळ पण उनाड िन अचरट या

म ह यात अ यास कलास तर बघ एकदम सोळा बमाक वर चढलास ना ह घ चाकोलटची भरलली पट च घ हो बाळ बघ पट दली न जर त पढ या म ह यात आणखी सोळा बमाक वर गलास न तर अशा दोन प या दईन मी तला अ यास कलास क बमाक वर गलाच पा हज बर त यासारखा ब मान मलाचाOtilde

Ocircअग काक अ यास कशाला हवाOtilde चाकोलटाची पट घऊन सपाकघरातन मध या घरात सर त अतरावर गल या िन चाकोलटाचा बोकणा त डात क बल या काळन अडखळत बोल यास आरभ कला Ocircअ यासाच ग कशाला हवा मा या वगात चौितसा या बमाकाव न मी जो आज एकदन सोळा बमाक वर चढन आलो तो अ यास न करतास ा वर आलो - ह च तर खबी बघतस काय अशी काक शपथ अ यास मी मळ च कला नाह अग त अस झाल- सागतो अ - चाकोलटाचा आणखी एक बोकणा भ न काळ एक पाय मधन मधन वळ त िन शातपण हसत हसत साग लागला Ocircअग मा या वगात चौतीस मल न हती का त हा मी चौितसावा न हतो का आता आज काय झाल क आम या शाळ या उलट प ाची ती दाडकर शाळा आह ना यानी पकळ पालकाना आम या शाळ व मथ वल आ ण यामळ आज आम या वगातील पधरासोळा खालची मल आमची शाळा सोडन या म ह यापासन दाडकरा या शाळत िनघन गली उरली अठरा त हा माःतर हणाल िमळन रागन बसा िन नव बमाक मोजा त हा मी नसता सरकलो िन अठरावा आलो असाच आणखी एखादा ल गा लागला तर प हलाह पण यईन हो काक अ यासच ग कशाला हवा याला इत यात ताड दशी एक लाटण काळ होता ितथ यऊन आदळल पण अनभवान त ितथ

काककडन फकल जाणार ह आगाऊच ओळखन झटकन माग पळन जा यासाठ स ज असल या काळन एक माग उड घतली प हा झप घालन त लाटण उचलल िन हटत हटत जोड-वहाणा ओट वर ठवीत ितथपयत तो खदळत आला याचा पाठलाग कर त काकबाईह पढ पढ घस या पण काळ जोड-वहाणा हो या ितथ जातो ह पाहताच याच अवसान खचन रागाव या या ठायी या काकळती यऊन हणन लाग या Ocircअर जोड िशवशील म या माझ

समम सावरकर वा मय - खड ६ १७०

अधौ ा िनमलन कथा

त सो यातल लाटण घऊन द र बाबा त इकड एकदाच नाह नाह नाह मारणार प हा फकन अर िशवशील या वहाणा अर-Otilde

Ocircमग नाह ना मारणार नाह नाOtilde याच ह करारपऽ न क होत आह त च एक टपाली आवाज दाराकडन या या कानावर

आला- Ocirc वणपत दवधरOtilde मागोमाग एक पाक ट िभर दशी दारात पडल Ocircबाबाच आल पऽ फोड काय ग काक मीचOtilde आईला त डान अस परत वचा न सपल

नाह त च काळ या हातानी त पऽ फोडलह होत Ocircफोडलस एकदाच पाक ट पण वाचता यतयका एक अ र तर Otilde Ocircकाय समजली आहस त काक आता मराठ चवथीतला अठरावा बमाक आह माझा वा

अ र पण ःव छ बाळबोध हा य या ह ऐक वाचतोOtilde काह अडखळत पण एकदर त ःप अथ कळल अस काळन वाचलह त पऽ दहापाचच

ओळ हो या या-पण या ऐकताच अनकाक थडगार होऊन उ या रा ह या या पऽाचा साराश या या ल ात ठसठशीतपण आला तो हा क ावताकड वणपत दवधरा या चलत आजोबा या कटबापक एक व गहःथ OtildeदशातOtildeला कोणी एक आ वारला असन याला तो चवथा दवस होता अथातचलत आजसास या या शाखकडच त सतक अनकाकनाह आलच होत या बातमीन थोडा वळ स न होऊन अनकाक उ या हो या त च काळ त पऽ गा ा या ढगा यावर या फळ वर ठव यासाठ उड मा न या गा ा या ढगावर चढला या ध यासरशी अनकाक वच डसावा तशा अकःमात कचाळ या

Ocircअर का या का या सतक न म या उतर खाली काल वला ग बाई वटाळ ा कार यानOtilde

काळदखील या कचाळ यान थोडा दबकला बाजस झाला त च वणपतह बाह न घर आल Ocircकाय झाल कायOtilde हणन आप या प ीस वचारताच अनकाकनी या आप या पतीकड जळफळत पाहन बातमी दली

OcircOcirc हायच काय त असतात न कोणीस आप या चलत आजोबाच भाईबद ितकड ावतास कधी तम या वा मा या ज मात त डदखील पा हली नाह त एकमकाची याच कोणीस मल आह बर मल तर मल नव या दवशी तर कळवावयाच न क ःनान कल िन सतक फटल पण उ या ज मात याना एकस ा पऽ टाकायची घाई कधी होत नाह याना मरताना माऽ सग या भाउबदाना सात प याची ओळख काढकाढन सतकाच पऽ टाकायची अगद लगीनघाई होत आजचा चौथा दवस सतकाचा त च पऽ हातात सहा दवस आता अस रखडत कडकडत पडायच साधा म यानो काय ग या ज माच वर होत त अगबाई चलीवरची डाळ करप लागली उतरायची तर कणी ती आता िभक पण अजन यईना शाळतनOtildeOtilde

अनकाक अशा जळफळत ठक या ठकाणी उ या हो या तोवर वणपत त पऽ सावकाशपण वाचीत होत काह आठवीत होत यानी या या ःवत या स या आजोबानाह

समम सावरकर वा मय - खड ६ १७१

अधौ ा िनमलन कथा

पा हल न हत चलत आजोबा या ावता या शाखच नाव काय त याना ठाऊक होत याप ा काह एक ओळख न हती काह वषापव असच एकदा कणी ितकड वारल होत त हा एकदा सतक आल होत कणी मल क ज कोणच पढ त एकाददसर पऽ यईल तवढाच काय तो या दोन कलशाखातील भाउबदपणाचा पऽ यवहार

अनकाक ह एक दवलसी सोव या-ओव याची आवड िन वटाळ-चडाळाचा ितटकारा असलली सशील बाई होती जतक मळ िततक च तापट वणपत या आप या बायको या लहर लहर नच घरातल यवहार ठवीत याच सोवळओवळ फार कडकह नस अगद च सटललह न हत या या या प ीला अनकाकला - अलीकड ताप यत अस यामळ या जाःतीच िचडिच या झा या हो या पण घरात मोलकर ण इ याद ठव याची श ह या कटबास नस यान िन अनकाक या सोव यालाह त परवडणार नस यामळ या घरच सार काम ःवतच कर त आ ण यामळ याचा ताप अिधकच रगाळन कती खालावत चालली होती ह सतकाच व न यताच नसल या सोव यास ा जकड ितकड याना वटाळच वटाळ दस लागन या भाबाव यासार या झा या चलीवरची डाळ ज ज करपत चालली त त याची बारा वषाची मलगी िभक शाळतन य यास कती उशीर करत याचा याना अनावर राग यऊ लागला

शवट एकदाची िभक आली भकलली नहमीमाण यताच द र फकन ल डवाळपण करकरच आईजवळ गली Ocircकाक खायला द न आधी काह Otilde त च वसकनित या अगावर अनकाक आ या Ocircअग िशवशील िशवशील िभक खा म यानो मलाच एकदाच ह माग मी सतक आहOtilde

बचार िभक माग हटत हा सतकाचा वटाळ हणज काय अ र आह काय क अशी घाब न पाह लागली ती मलगी अस यामळ ितला सतक नसत ःवत आघोळन आता ितनच काय यईल तसा सपाक करायचा िन सहा दवस सतक फटतो सारा पाणी-झाडलोट स ा ससार चालवावयाचा ह गो अनकाकनी समजावन दताच जड पावलानी त बारा वषाच लक चपचाप कामाला लागल अनकाक एका दर या कोप यात राहन िभक ला आ ामागन आ ा सोड त िन दर पळादोनपळामाग Ocircअग िशवशीलOtilde हणन ओरडत काम करवीत बस या

यक पावला या वटाळाच पदाथा या वटाळाच धमशा ःवतऽ - सामा य त व िनयम असा नाह ग हाला वटाळ नाह त िनवडायच पण कणक ला वटाळ ती िशवायची नाह नद ला वटाळ नाह व हर ला वटाळ व हर त या बडकाचा माशाचा पाणी लाटताना माळरहाटगाड यावर बस या उड या काव याचा वटाळ नाह माणसाचा वटाळ को या कप याना वटाळ नाह धवटाना वटाळ तल खायच तप नाह गोमऽ यायच गोद ध नाह उपर याची फ यासारखी टापशी बाधायची फटा िन पागोट घालण नाह कोर या भईवर सपाकघरात पाय पडला तर वटाळ नाह ओ या भईवर पाय पडता कामा नाह अस पोथीतल िन पोथीबाहरच अनकाकना ढ हणन सासर माहर पाठ असलल धमशा ाच अस य िनयम पावलोपावली मोडताना िन पाळताना बचा या लहान या िभक ला जीव नकोसा झाला ितला सतक न हत तर काळला होत

समम सावरकर वा मय - खड ६ १७२

अधौ ा िनमलन कथा

काळ हा एक उपजत सधारक होता सहजग या हसत हसत िभक ला चापट मा न जाई - काकची ी चकवन पण दवसातन चारपाच वळा तर काक या ीस िभक सतका या वटाळल या पदाथाना वा सतक काळ िभक ला गमतीन िशवताना दसच क अनकाक या िश याशापा या वषावात बचा या िभक ला प ह यान तापाव लागन मग थड पा यात सचल आघोळन कडकडाव लाग त दवस कडा या या थड च पण अनकाक या सतकशा ाच वधान ःप होत थड पा या या ःनानानच काय तो वटाळ जाऊ शकतो- उण पा यान नाह िभक अवघी बारा वषाची शाळकर पोर ती सपाक ती काय करणार मोठ भाड काय उचलणार सोव यातल पाणी त काय भरणार पण क चप क काह तर िशजवन या कटबाचा ससार ितलाच चालवावा लागला काळची माऽ चन होती अनकाकना तो भाडावन सोड गा ा या ढगावर मघा काळ चढला होता अनकाकनी शा ाथ सािगतला क Ocircिभक गा ा काह धत नसतात यावर गोमऽ िशपडल क झाल पण या यात या चादर तव या धवायला काढOtilde काळच मत क धवाय या तर गा ाह ध नाह तर चादर वरह गोमऽ िशपडल क वटाळ गला पा हज अनकाकनी त मत वचारात न घता गा ावर गोमऽ िशपडणच पर अस ठरवन या श क या ह पाहन काळ एका हातात गोमऽ घऊन गा ा या ढगावर जाऊन प हा प हा नाच अनकाक ओरडत धाव या क हातातील गोमऽ िशपडन हण Ocircबघ गला याचा वटाळ अगद तझ शा पाळतो बरOtilde अशा वळ माऽ काळला दोनचार चाप या खा या लागत त हा कोण या तर पोथीत सतकाम य चाप या मा नयत असाह िनयम िल हला असता तर यात काह तर अथ असता अस काळला वाट यावाचन राहत नस

सतकाम य साखर खाऊ नय हा िनयम माऽ अनकाकनी एका करणापरता किलव यात काढला होता या हणत चहात साखर खायला हरकत नाह नसती साखर खाऊ नय काळच मत अथातच अस पड क दो ह करणी साखर खावी कवा खाऊ तर नय अनकाक आप या त वामाण सतकात चहा पीत काळ आप या त वामाण चहा या वळ उघडपण काकसमोर िन नसती साखर गपचपपण काक या आड िभक ला पाणी भर यास साहा य दऊन याच म य हणन घई िन खाई

वणपत एक शात ःवभावाच आप या बाहर या कामात गढलल िन घर अनकाक या हाती दऊन टाकलल बापड माणस त अनकाक या त वामाण अनकाकस वाग दत िभक या त वामाण िभक ला काळ या त वामाण काळला आपण ःवत घर अनकाक या कलामाण िन बाहर याच िमऽ डॉ परदर या या कलामाण वागत

याच डॉ परद याकड आज वणपताना जाण अवयह झाल ती थड पा याची ःनान ती झाडलोट पाटपाणी चलपोतर िन दोन साजा सपाक ह सार खटपट या बारा वषा या िभक ला न झप यामळ ितला ितस या दवशी ताप भरला इकड अनकाक या अगी तर आधीच मरलला यात चटईवर थड त िनजण गार पा यान आघोळण िभक च क चप क जवण खाण प य त सोडन ज कप य तोच सतकातला धम यापायी अनकाकचा तापह बळावला अगाला सारखी ठणक पण सतकात गाद न घता चटईवर पडन दवसराऽ क हत रा ह या घरात ह ददशा पाहन कामकाज सप यावर ितस या दवशी स याकाळ वणपत नोकर व न आल त हापासन या या ओळखीच िन व ासाच ज एकच गहःथ होत या डॉ

समम सावरकर वा मय - खड ६ १७३

अधौ ा िनमलन कथा

परद याकड काह औषध मागावयास िन थो या ग पाह छाटावयास गल सतकापायी घर कती अडचण आली आह त वणपतानी सािगत यावर डॉ परदर ितथ बसल या आप या दोघा ःन ाकड वळन हणाल

Ocircपा हलत ना ह सतकाची आजची ढ कती अथश य िन ऽासदायक झालली आह ती काय गोपशा ी सतकात साखर खाऊ नय गाद वर िनज नय घराबाहर पड नय थड असो नसो गार पा यानच आघोळाव कप याच ढ ग ःव छ असल तर बोट लागल हणन धवाव आ ण एका मनयाचा जीव गला हणन दहा जवत माणसाना जीव नकोसा करावा हा काय धम हणावयाचा या ढ या योग लवलश सामा जक असा लाभ न होता मनयमाऽास िनकारण ऽासच ऽास होतो तो अधम होय- ह सतकाची ढ यापक च एक अगद ब श य भाबडटपणाची आहOtilde

गोपजशा ी उपाहासल Ocircतर तमच हणण काय क आपल य मनय मल हणज दखी नातलगानी बासद दध जल या लाड पढ यथ छ खातपीत गा ािगर ावर लोळाव अहो याचा कोणी यजन मरतो याला साखरच सोमलासारखी लागल हस यताच नाह सखोपभोग वषवत होतात ालाच आ ह माणसक वा मनयधम हणतो ितलाच सतकाची ढ हणतात Ocircशा हणतातOtilde डॉ परदर हसल Ocircअहो इथच तर मख आह दख मान याच शा - दख मान याची

ढ या दोन परःपरा व श दात सतका या आज या ढ गध याच त ह मला क हाह करता आल नसत अस वडबन कल आहातOtilde

Ocircडॉ परद या या हण याचा य परावा हवा अस यास आम या राणी महाशय िन यवराज काळ याचीच सा काढा सतक आ याच पऽ यताच मा या प ी या डो यात टचकन पाणी आल - पण त मा या चलत आजोबा या शाखतील एक हातार गोऽज मल हणन दखान न ह - तर त म याच पऽ नव या दवशी आम या हाती पडल अशा बतान न टाकता आ हास सहा दवस सतकात खतपत पडाव लागल इत या लवकर यानी टाकल या रागान फणफण यामळ काय ग या ज माच वर होत त साधा म यानोOtilde हाच आम या तापट राणीमहाशयाचा सतकाची बातमी कळताना टाकलला प हला दखाचा सःकारा ढ झालल दख हणजच दखाचा िम याचार लवलश दख नसताना माझी बायको ःवत आ ण लक तापान आजार पड याइतका जी सतकाची दगदग अगद मनोभावना करत आह ती कवळ सतकात तस करण ह Ocircशा Otilde आह हणनOtilde वणपतानीह ःवतचा अनभव सािगतला

Ocircप हा अस पाहा ETHOtilde डॉ परदर शातःवर हणाल Ocircअगद स खी आई वा बाप वारला तर याच दख जस मलाना तस मलीनाह होत पण मलीना पोट या मलीना सतक नसत आई वारली तर मलीना साखर खायला गा ावर िनजायला धमाची आडकाठ नाह या या कप याचा वटाळ नाह पण पोट या मलीप ा या मत ीच दख याना शतपट न कमीच वाटणार या चलत चलत द र-जावा भतीना सतक कडकपणान पाळाव लागत उलटप ी या याशी ज मभर ष असाह भाउबद मला क याच मला सतक पण माझा एखादा जवलग िमऽ वा म ऽण वारली आ ण ित या दखान मला जर जीवनह नीरस वाट याइतक

समम सावरकर वा मय - खड ६ १७४

अधौ ा िनमलन कथा

अस दख होत असल तर मला याच सतक नसत त हा दख होत हणन माणस शा ो सतक पाळतात कवा आजची सतकाची प त िन याची ती वटाळवडा या याद ची साथ याच समथन माणसक या समवदनन होऊ शकत ह लि या दो ह ह गो ी अगद लट या पडतात

Ocircबर मत य या वयोगान हळहळन खरोखरच याना शोक धायधाय रडवीत आह व हळवीत आह याना दखील दहा दवस ा सतकापायी आज आ ह बळबळ हाल अप ा भोगण ज भाग पाडतो - तो तर धम हणता यईल का तो िन वळ िनदयपणा होतो आरो यशा ा या ीन तर अशा शोक व हल कटबातील माणसाची मानिसक यथा बर करावयासाठ आ ण ित यापायी याची शर रकती ढासळन तह रोगाना बळ पड नयत हणन याना धीर दऊन स वःथ समास अ न बळबळ जवावयास वळ या वळ ावयास हव थड उ हापासन बचाव होईल अस कपड अस ःनान बाहर हडण फरण हच उपचार समजत पाडन पाडन करावयास हव माय या माणसानी यास पोटाशी घऊन पाठ वर हात फरवन आप या घर आदरान िन ममतन शजार बसवन याना काह वरगळा पाडला पा हज पण दखान याची मन व हळ िन घायाळ ज हा झालली असतात त हाच सतकान आपण याची शर रह व हळ िन घायाळ क न सोडतो एखा ा महारो यासारख Ocirc वटाळ वटाळOtilde हणन हडहड कर त कोणी याना िशवणार नाह चटईवर िनजण नी वळ अवळ कोणी दसरा काय घालील त खाण कामधदा बद घराबाहर पड याची चोर जी ती वःत मागन घण ताटकळत दवसराऽ पडण ा आजकाल या सतका या बाकळ िन अथश य ढ मळ मन िन शर र ा दोह नाह मना या दखा या भर स सतकाचा कठोर ऽासह सोसावा लागन अिधकच उदास भयाण कटाळवाण वाट लागत रोगापायी एकजण मल िन सतकापायी दोनतीन जणाची कती बघडन त आजार पडल अशी कटब मी अनकदा पाहतो ज हा यजन म यामळ ज कटब खरोखर च दखशोकान व हळल आह यातील लहान लकरापासन थोरापयत सतका या ऽासान नसती आबाळ िन वटाळापायी हडहड करण अगद िनदयपणाच िन या या आरो यास घातक आह हणन सतकाची चाल टाकाऊ आ ण याना सतकाच मळ दखच नसत या याकडन सतकाच ढ ग कर वण हा िनभळ िम याचार हणन सतक या करणीह टाकाऊ अहो धडधड त भा याची माणस आणन तापढ पसापासर सारख दर ठरवन ओरडत छाती पट त जा या या या चाली आहत या तशा सतकधमास बाकळ हण नय तर हणाव तर काय Ocircमोल घातल रडाया नाह आस नाह मायाOtilde अशी ह चाल आजह शकडो लोकात अगद तम या इकड या वटाळव या सतक चालीसारखीच OcircधमOtilde हणन अ रश पाळली जात आह सतकात जी वटाळाची साथ घर दार आपणास पछाडत - तो तर ऐक िन वळ िम पणाच न ह कायOtildeOtilde

Ocircकाय डॉ टर आता माऽ त ह परत वाहवत चालल आहा अOtilde ितथ बसलल एक समाजशा बीए(ऑनस) आ यन म यच हणाल Ocircअहो यरोपातील साहबलोक दखील आम या सतकातील वटाळ मान या या आचारास शसीत आहत म य घडतो या कटबात िन घरात ज बघडलल वातावरण असत याचा सपक समाजात फलाव नय याःतव या कटबास कोणी िशव नय यानी दहा दवस घराबाहर पड नय याच कपड धऊन याव

समम सावरकर वा मय - खड ६ १७५

अधौ ा िनमलन कथा

इ याद िनयम आम या ऽकालदश पवजानी घातल आहत महाराज आहात कठ अहो गोपशा याच त शा ो राहो पण शहाण साहब लोकस ा लगाम य वारटाईन सिमगशन भती ज उपाय यो जतात तदखील आम या सतकातील ढ पासन सचल बर का याना सतक दहा दवस ःमती हणत त एकवळ खोट हणाल पण यार टाईनदखील दहाच दवस साहब लोकानी पाळावयाच ठर वल त खोट हणायची कोणाची छाती आह साहबदखील सतकाच समथन करतात समजलात समाजशा ाचा आह हा च ा नाह Otilde

Ocircहो हो हो ोफसर महाशय खर साग का ज या ढ च समथणार त Ocircशा ो Otilde एक वळ काह तर समजसपणाच असत पण ह तमच Ocircसाहबो या ढ च अस वडबन क न सोडत हण साहबदखील सतकास समिथतात साहबात कोणी मख नसतात क काय मयोदखील एक साहबच आह ितची िनदा साहबो असली तर जशी कपट तशीच काह साहबानी आप या वडगळ ढ ची कलली ःततीह कपट असत आ ह वडचार सोड नयत हणनच काह हतशऽ साहब याना वाखाणतात आपण साहबो झाल तर पर न याव पोथीिन सतकाचा वटाळ कठ िन वारटाईन सिमगशन उपयोगी पण कोणचाह म य साप डसन ख डयात पडन मोटार अपघातात झाला तर सतकाचा वटाळ धरतात प हा अगद लगन महामार न घरात बाप मला तर मलाना सतक - पण बापा या उशाशी बसल या मलीना नाह वणपताचा कोणीतर आ मला ावताला - िन वटाळ वणपता या िन या या गोऽजा या कटबास पाळावा लागतो प याला - मिासला - िसधला - वलायतला आ म याच पऽ गोऽजातच तवढ साथ पसरवीत जात ती पोचताच दरदशी कवळ या ठरा वक ना या या माणसात तवढ रोगाण सळसळ लागाव िन याचा घर तच जलवाय सवणा या इतर राह या माणसाना माऽ यानी बाध नय ह काय व क क वड सतक यईल या घर म य घडो न घडो या माणसानी हण घराबाहर पड नय पण गाव या वाटल या माणसान या या घर सरसहा यत-जात खात-पीत राहाव ह सतकाच शा ह काय सिमगशनच त व लगची साथ काय घरचा मनय बाहर गला हणज तवढ पाळ व कऽीसारखी या याबरोबर जात पण बाहरची माणस घर आली तर या या माग जात नाह याना चावीत नाह भयकर साथीतह सतकाचा तोच ठरा वक खा या दहा या दवशी गोमऽ थोडफार िशपडल क Ocircश Otilde झाल घर कपड माणस सगळ पण याला का Ocirc डसइ फ शनOtilde हणायच कौलार उलथन कडक जत न फवा न औषधीय धरानी कपडल वःत वाफाळन या साथीला आवरता यत नाह ती काय घरात या वाटवर चार थब गोमऽ िशपडन पळ वता यत Ocirc वटाळOtilde हटला क ह धमभोळपणावर आधारलली भावना डसइ फ शन - वारटाईन भती OcircिनरोगीकरणाOtilde ची साधन व काच योगिस उपाय सतका या चालीशी व क य हतचा मळ सबध असा नाह च मलत ती चाल धािमक परलोक पनामलकOtilde

वणपत- हच कारण मा या या यात आल हत बर का डॉ टर ज हा मी इ ज भती दशातील OcircममीOtildeची िन Ocirc परािमडसOtildeची मा हती थम वाचली त हा अ मलला राजा वा रक परलोकात जाताच इथला ससार असाच पढ थाटतो ह पव ची धािमक समज अस हणनच मनय मरताच या या थड यात ताटवाट कपड दव पलग याची जशी श तस पर त परगावी ब हाड करताना जस आपण िनवडक सामान बरोबर दतो

समम सावरकर वा मय - खड ६ १७६

अधौ ा िनमलन कथा

डॉ परदर - घरगती सामान न ह तर माणसह पवकाली कोणी मला क या या थड यात या या गलामानाह जवत पर त थोर राज असल तर या या आवड या बायकानाह जवत पर त जपानसार या दशात साट मरताच याचा सनपती धान मऽी अजनह जो विचत Otildeहाराकार Otilde (ःवतच भोसकन घऊन ाणापण) करतो तीदखील अिताचीन अशा ाच सतक भावनची उरलली ःमती होय पव अस म ऽमडळदखील राजाबरोबर परलोक धाड त आम यात ताबरोबर सती जाणार पितोताह परलोक पती या ससारात ग हणीची तट पड नय याच मळ भावनची Ocircउदा ीभत (Sublimated) सा होय जी म व हल होऊन यसाठ ाणापण कर ितची गो यार तस ाणापण आई आवड या लकरा या वयोगान वीर क त साठ हता म ययासाठ करतात त िनराळ पण सतकातील Ocircकत यOtilde Ocircशा Otilde ढ हणन या याना सती जाव लाग मताला थड त उपयोगी पडल हणन घ गड टकावयास काठ दधास गाय जी भटास ावी लागत ती ाच भावनचा अवशष या काळ सायकली न ह या नाह तर मतास परलोक या सडकाव न झटपट जाता याव याःतव भटास एकक सायकल ावी असह वचन ग डपराणातील सतकशा ात सहज सापड शकत मसलमान भ नाच सतक आचारह याच आ दमानवा या धममताच अवशष याची थडगी परािमडसची अगद औरस सतती थड यात किमक टकानी र मासहदय भ ल तर ह अ ःथपजर ज उरतात यात जगा या शवट या दवशी ास फकन ई र सवाना प हा जव वणार िन याचा याय होणार ह मळ भावना साराश क मनयजातीत ज सतक य आचार आज शा हणन ढ आहत या या बडाशी व क य वा व ािनक अशी कोणचीह कसोट नसन त म यत पारलौ कक िन जनाट अशा धमक पनाच भाबड अवशष आहत पव या ाना या िन अ ाना या मानान पव त शोभन गल अस समजन तो टाळला तर ह आता यापढ तर आपल सतकाच आचार आज या व ाना या िन व का या कसोट स लावन समाज हताथ उपय ठरतील तसच िन तच काय त ठवावत ह वटाळवड तर त काळ सोडन ाव

वणपत - पण मता या ःमिती यथ एक सामा जक सःकार हणन तर सतक हव न ह काय

डॉ परदर - अवय तवढाच याचा उपयोग पव राजा भती काह जण मल हणज वषसहा म हन सतक अस सतका या अशा चाली समाज यवहारात अ यत ऽासदायक होतील ह ःप पणान सागन क यक ःमतीतन राजा मऽी सिनक िश पी भतीना Ocircस शौचा कितताOtilde हणन वगळन समाजाची काम बद न हावीत अशी सोय कली लाब सतकह बद कली तीच वचारसरणी पढ चालवन आता आपण बाक या वटाळाद चालीह सोडा या यायोग मता या शोकान व हळल या कटबीया च आरो य बघडणार नाह या या हळवार मनास वरगळा पडल मलालकराच हाल होणार नाह त अशी याची शौषा आ ानी ठवावी व क य या अवय िततक साफसफाई जत न िनरोगीकरण भती उपययानी गहश वा मनयश हावी तो डॉ टरव ाचा भटािभ काचा न ह जो मत याची साधार कळकथा िन नात ह कटब एकऽ जमवन सागावी याच गण गाव या या नाव यथाश काह र कम एखा ा समाज हतकारक सःथत वा सयो य िन स पाऽ अशा व ानास वा व ा यास

समम सावरकर वा मय - खड ६ १७७

अधौ ा िनमलन कथा

दान ावी समाजीय दशनाथ सतकाच िनदशक हणन एखाद ऽासदायक नसलल बा िच ह दहा दवस कट बयानी वा द खतानी वापराव थोड यात हणज सावजिनक मनय मला असता आज सावजिनक सतक आपण जशी कवळ दखदशक ःमितमलक िन कत ता यजक अशा जिनक (Public) हतनच िन प नच काय ती पाळतो तशीच कौट बक सतकह पाळावी

वणपत - अहो पण ह त व ान आता आम या घरापरत कस यवहारवायच आ ह आता वटाळवड सोडल बघा पण आम या सौभा यवती या तापात तशाच चरफडत राहतील ाण सोडतील पण या सतक पाळ यात अगद सतळ चा फरक पड दणार नाह त

डॉ परदर - एकदर तच तस बायकाचा छळ करणा या ढ मोड यातह खर अडचण बहधा बायकाचीच यत सधारणाना नाक मरड याक रताच दवान आपल नाक वर कल असाव अशी बहत क याची समज दसत बर आज ह दोन औषध तवढ तम या कटबाला िन मलीला ा उ ा मी यतो िन ःवत कती पाहतो

दस या दवशी डॉ परदर वणपता या घर जाऊन पाहतात तो अनकाकचा ताप भल याच थरास चाललला छातीत कळ मार त आह याना नळ लाव पर ावयास डॉ टर जाऊ लागल तो अनकाकनी िशव द याच नाकारल चटई-चवघड ची टोक आखडन आव न Ocircकम गानीव सवशOtilde अशा या हटन बस या डॉ टर हणाल Ocircअहो मला वटाळ होईल त हाला नाह नाOtilde अनकाक हणा या Ocirc हणनच मी िशव दणार नाह कारण त ह ःवत आघोळणार नाह िन गावभर वटाळ कालवालOtilde

िभक ह तापान फणफणतच होती आता दहावा दवस उजाडतो क हा अस वणपतास होऊन गल काय उपचार त अनकाकला यानतरच करता यणार अश उठवना पण ती तशीच उठन सार आ हक कर शवट च कर आली राऽी एक वातासारखा झटका पण तोच पाहाट एकदाचा दहावा दवस उगवला यासरशी या द ःथतीतह अनकाक अगद फटत न फटत त च उठली आपल अथ ण पाघ ण खाकोट स मारल आ ण दस लाग यावर कणी आपणास घर थड पा यान हाऊधऊ दणार नाह सारा वटाळ कालवतील या भयान तशा पाहाटस जावयास िनघाली - गाव या नद वर

ितथन ितला परत घर ज हा आणली त हा उचलन आणली डॉ टरानी औषधपा याची पराका ा कली पण वाताचा झटका उतरना कोणी दसल क अनकाक बफामपण कचाळ Ocircअर दर िशवशील सतकOtilde

प ह या सतका या बारा या दवशी अनकाक वारली िन वणपतास दसर िन खरखर सतक आल दखाची िन ददशची या या घरावर खर खर सतक छाया पडली पण याना िन या या दो ह लकराना डॉ परद यानी आप या घर आणन प ह या दवसापासन कोणचीह वटाळ- फटाळ हडहड न करता आप या कटबात बरोबर न सा वन-साभाळ कला हणन िनभावल

समम सावरकर वा मय - खड ६ १७८

अधौ ा िनमलन कथा

२१० ोत आ ण वक य

आपणा हदतच न हत तर धमभोळपणा या आहार गल या मसलमान-ब - भःतीभती सा या Ocircपोथीिन Otilde Ocirc कताबीOtilde समाजाम य ोतवक य वधीच थोताड इतक माजलल आह क यामळ या या समाजात व ानाचा फलाव हो यास मोठा अडथळा यतो ानाची गती खटत पगची ब पग राहत यरो पयन रा तवढ या धमभोळपणापासन आज पकळ अशान म झाली आहत व ानिन बनली आहत अशी व ानिन गतीपर ोत कोणची िन अ ानिन कोणची ह चचा वशषत आपणा हदपरती या लखात क

ोत वधीचा हत धािमक ीनह दोन कारचा असतो एक दवाची आराधना आ ण दसरा का यफलाची ाि ाि वय क िन सािघक अशी उभय वध असत

या दोन उ शापक दवाची आराधना ह दवा या अनक तीकाची - अ थ गोमाता ौीगौर गणपती तळस हसोबा ब हरोबाभती नाना पाची जर असली तर दव एकच अस यान Ocircआकाशातपितत तोय यथा ग छित सागर सवदवनमःकार कशव ितग छतीOtilde या शा ो यायानह या भगवानासच पावत आ ण तोच सत होऊन ती ती का यफल आपणास या ोतवक याचा प रणाम हणन दतो त हा ोतवक य वरवर जर नाना दवताी यथ कलली असली तर त वत ती एकाच भगवाना या सतोषाथ कलली असतात सव य तपोदानाचा भो ा िन सव का याका य फलाचा दाता ती ती तीक नसन याची ती तीक आहत तो भगवान होय ह त व ौीभगव गीतसार या त व ानमय महान मथापासन तो ोतखडासार या आचारमथापयत सवानाच मा य आह ोतवक याची ह आ ःतक ीनह सवमा य असलली उपप ी आह तशीच ःवीकारली तर दखील ज ज ोत या नारायणास सतोषवील त त पारमािथक ीस व सनीय मानणा या ौितःमितपराणो ौ लाह आपापली इ फला ी क न द यास समथ आह अशी िन ा बाळग यास मळ च हरकत नाह

२१०१ नारायणाच खर तीक हणज नरच होय आ ण नारायणास नरा या सवहन अिधक सतोष दणार साधन दस या कोण या

तीका या सवत अस शकणार आह वडाची पजा कर यान जर दव पावतो गाईची वा बलाची पजा क यान जर दव पावतो सापाला दध पाज यान जर तो दव पावतो तर अनाथ अभकास वाटवर टाकन दलल पाहन यास दध पाज यान तो दव काय पावणार नाह ज का रजल गाजल यासी हण जो आपल याच त परोपकार मनयसवच प वऽ ोत काय या दवास सतोष वणार नाह ता ह याला पाणी तापल या छाया न जाण याला ानदान मरणा याला ाणदान ह प यक य कर याच ोत ह काय ोतच न ह ौितःमितपराणो धािमक ीनह ा मनयसवलाच दवास सत वणार महाोत मानल नसत तर पाणपोयी घालण वाटन व

लावण कथाक तन करण अितथीस अ न दण भती अनक दानास िन आचारास प यद गणल असत काय पण हद मसलमान भःती यहद पारशीभती झाडन सा या धमातन ह क य प यक यच समजलली आहत झाडात पशत सापात दगडात मातीतह जर दव आह- जर ती दगडमातीह याची तीक होऊ शकतात तर या दवा या जडस ीचाच न ह

समम सावरकर वा मय - खड ६ १७९

अधौ ा िनमलन कथा

तर िच श चाह यास शा च परम य अश मानतात तो मनय या दवाच सव च तीक मानावयास नको काय नारायणाचा परम य अश िच मय मत जर कोणची असल तर तो नरच होय असच शा हणतात आ ण हणनच या नराची सवा इतर कोण याह तीका या सवहन नारायणास अिधक सतोष वणार असलीच पा हज या इतर तीका या सवन ज ज ऐ हक का यफल िमळत कवा पारलौ कक प य लागत हणन पोथीत सािगतल आह त जर खर असल तर हह खर असलच पा हज क त त ऐ हक वा पारलौ कक फल मनया या सवन परोपकारोतान इतर कोण याह ोताप ा अिधक िन ततन ोत करणारास िमळालच पा हज

अथातोतवक याच ज आ मश का यफलाि आ ण पारलौ कक प यभती हत आहत त सव मनयसवन परोपकार या ोतान िमळणार अस यामळ आपण ोताची िनवड करताना जर अशीच ोत िनवडली क या यामाग मनयजातीच य पण काह ना काह तर हतच साधल आप या समाजाची वा रा ाची काह ना काह तर हिच दह हिच डोळा फळ दणार उपय सवा घड शकल आ ण मनया या अ ानास वा धमभोळपणास उ जन न दता याच ान िन सख वाढ वल जाईल तर या ोत वधीनीच दवास सतोष व याच पारलो कक प य सपासन आपल आप या रा ाच आ ण मान याच हत साध याच ऐ हक फळह यथ या यथच आपणास िमळ वता यईल

ोतान दव पावतो परलोक ची चागलीवाईट फळ यथ या ऐ हक ब यावाईट क याव न िमळ शकतात मनय यास बरवाईट हणतो यासच दवह बरवाईट हणतो अशी भावना असणा यानाह ोतवक याची िनवड करताना वर ल कसोट उपयोगी पडावी समत वाटावी अशाच ीन ितला समिथणारा को टबम वर कलला आह कारण याची िन ा दव परलोक नीितअनीित ा वषयी अशी धािमक छापाची मळात नाह स ीिनयमा या अबािधत कायकारणभावास दवा या का पिनक स नतन वा रोषान बदलन घ याची आशा भाब या माणसाची सखःव न असन या ीन होणार ोतवक य ह मळातच लटक आहत असा याचा ठाम िस ा त ठरलला आह याचा ा वषयी सबध पोचत नाह त ोतवक य या यापलीकड गलल याना ोताची िनवड कर याचा ववक सागण मलतच असब होणार

ाःतव एका बाजस िनता त पोथीिन ा असा धमभोळा वग सोडन िन दस या बाजस िनता त व ानिन य वाद वग वगळन जो म यम वग उरतो आ ण आज याची स या भरपर आह याला उ शनच ोतात िनवड कशी करावी िन का करावी ह वर सािगतल आह हा बहस याक वग धािमक असला तर धमभोळा नाह व ानिन नसला तर ब वादास अगद च पारखा नाह ोतवक याकड याची व ी असली तर ती ोत अगद वडसर अ ानावर उभारलली नसावी आ ण श य त समाजास य पण ऐ हक याह उपयोगी असावी ह त वह तो सहसा नाकारणार नाह तो वर ल कारणासाठ ोताची िनवड आचर यास बहधा िस होईल वर वश दलल को टबमानसार ठरणार ोताची कसोट या सऽात थोड यात या लखापरती समारो पता यतील ती सऽ ह -

समम सावरकर वा मय - खड ६ १८०

अधौ ा िनमलन कथा

- १ - या ोतातील दवता आ ण याची वणन आज या योग म व ानान साफ खोट

पडलली आहत स ी व ाना या ाचीन अ ानामळच या घटनाना वा िनज व वःतना सजीव दव समजल गल याना साद व यासाठ च जी ोत चल वली गली ती सव ोत आज टाकाऊ मानली जावीत मनया या आज या व ािनक िस ा ता या सारान जनतस अिधक डोळस करावयाच सोडन ह ोत ितला अधळ ची अधळ ठव पाहतात ब चा वकास खट वतात अशी ोत अस याची पजा होत िन वळ िम याचार होत या वगा या ोताच उदाहरण हव असल तर आकाशःथ योितग ल वषयक महणETHसबात-सयचिपजाभतीी यथ आचरल जाणार आमच धम वधी पाहा

- २ - दवास स न कर यासाठ आ मश साठ भतदयसाठ कवा काह का य हत या

िस ःतव कली जाणार जी जी ोत असतील ती ती अचा रताना याची जनी प आज िनरथक भाबड वा लबाड ची दसतील ती टाकन याच हतन याच का यफलासाठ तीच ोत अशा पात करावी क यायोग या यासाठ करा या लागणा या कमानी आ ण दानानी आज या प र ःथतीत आप या हद रा ास अ यत आवयक असलली कोणती तर य हतकारक सवा घडल Ocirc ा दानान वा कमान मा या रा ाची काह तर य सवा घडत आह नाOtilde ह कसोट यक ोता या कमास वा दानास लावली क सपल तो ोत वधी या कसोट स उतरला नाह तर तो साफ सोडन ावा िन याच का य वा िनकाम हतन हद रा ाची य सवा यात घडल अशा वधीन त ोत साग कराव नरा या य सवहन हणज रा ा या य सवहन नारायणाची सवा कर याच यो यतर साधन मनया या हाती दसर कोणचह नस यान शा ह नरासच नारायणाची अवताराह वभती मानीत अस यान या रा सवन दव इतर कोण याह पजनाहन अिधक सत झालाच पा हज आ ण त त का यफल या या सवकाला पोचवीत असला पा हज जर ोताची पारलौ कक वा का य फलौती स य असल तर पण जर विचत त पारलौ कक फल क पत ठरल वा िनफळल तर दखील या ोताथ कलली अशी रा सवची कम वा दलली रा ाथ दान ह ऐ हक ीन तर क हाह िनफळ शकणार नाह त कारण या यामाग य पण आप या हद रा ा या हणजच हद धमा या हतास ज साहा य होईल त ऐ हक फळ तर पदरात पडलच पडल या मानान आ मश ह होईल स धमह घडल

ा दोन सऽाची कसोट यक ोतास लावन दाख वण अशा लखात जर असा य असल तर द दशनापरत कसोट वर ोत कशी पारखावी ाची काह उदाहरण दत आहत

समम सावरकर वा मय - खड ६ १८१

अधौ ा िनमलन कथा

- ३ - योितग ल वषयक सार पजाअचा िन ोतवक य साफ खोट अस यामळ आज या आज

टाकन ावयास हवीत महण - ह अशा टाकाऊ धम वधीच एक उ म उदाहरण आह पव रानट ःथतीत

मनयाला महणाच िनयम माह त नसत त हा आकाशात सय वा चि दसता अवळ नाह सा होत चाललला पाहन कवढ आ य िन भीती वाटत असल ाची क पना आजह आपणास सहज करता यईल आकाशात एकदम दोन सय एखा ा दवशी दस लागल तर आजह ती भय व हल अधीरता आप यासह वाट यावाचन राहणार नाह ऐितहािसक काळातह रानट लोका या ा भयाच अनक पराव सापडतात उदाहरणाथ कोलबसा वषयी आ याियका पाहा अम रकतील मळवासी रानट लोकाना महण क हा यत त वत वता यत नस याःतव त याना दवा या कोपाचच अनियिमत िन भीितद िच ह वाट कोलबसा या लोकाना महण आधी वत वता यत यामळ अम रकनास यानी िभव वल क जर त ह आ हास शरण न याल तर आमचा दव य या अमक दवशी अम या वळ आकाशातन सयासह नाह सा कर ल या धमकावणीमाण न क याच वळ सय नाह सा होऊ लागला- कारण तो महणाचा दवस होता घाबरलल त मळवासीय कोलबसास शरण यऊन Ocircदवाचा राग शात कराOtilde हणन ाथ लागल कोलबसा या लोकानीह उशाप दला क Ocircअम या वळस सय परत दऊOtilde आ ण बरोबर याच वळ सय आकाशात प हा काश लागला ा सा या भा कतान या मळवासीयावर कोलबसा या स या या अ भत श चा कवढा प रणाम झाला असल त अम रकन या नवागत लोकास अ ज य अस Ocircरा सदतOtilde कवा OcircदवदतOtilde समज लाग यास यात काय नवल आह अशा रानट अ ाना या काळ महणासरशी भयभीत होऊन या ई र कोपास प यक यानी शात व याःतव लोक Ocircद दान सट िग हाणOtilde हणन ओरडत िन दान दत ःनान कर त त स याच सतक सटताच कपड धऊन झाडन सारवन या सकटा या वटाळातन म होत त साह जकच होत क यक जाती बहधा चटकान आपण महण लावतो असह भासवीत असा या आ ण त खर वाटन यास दान दऊन सतोषवन महण सोडवण इतरास भाग पडत असाव राहकत ह द य रा स याच वशज िन सगसोयर हणजच गावाबाहर राहणार त Ocircउम माग चटक गा ड महार भती चाडालवग हणन बहधा तच ओरडत फर याचीह व हवाट पडली असावी Ocircद दान सट िग हाण दान ाल तर आमच चटक माग घऊन ह िग हाण आ ह सोड वतोOtilde

त काह असल तर आज व ानान महणाच िनयम िन कारण अशी सिन तपण ठरवन टाकली आहत क जस ब ब चार त ह दान ाल तर त महण एक पळह आधी सटत नाह न दलत तर एक पळह अिधक टकत नाह ितथ दवादानवाची कोणाचीह खरोखर लढाई होत नाह ती सगळ कथा सदर पक आह जशा हतोपदशातील क यामाजरा या क पत गो ी तसच अगद सवाशी क पत या याशी दवा या रागलोभाचा लवलश सबध नाह

आप या आज अगद टाकाऊ ठरल या ढ पव या अ ाना या वा िभ न प र ःथित या काळात ख या वा हतकारक वाटण साह जकच होत ह समथन परस न वाटन याच समथन

समम सावरकर वा मय - खड ६ १८२

अधौ ा िनमलन कथा

आज या व ाना या ीनह क पाहणारा जो एक वग आह याचा को टबम तर या ढ स अिधकच हाःयापद क न सोडतो कस तर या महणा या करणीच पाहा त हणतील

Ocircअहो महणा या वळ एकदर वातावरणात मोठ चल बचल होतOtildeOtildeबर होत पढOtilde Ocirc याचा मनया या शर रावर िन प वीवर ल वःतवर मोठा प रणाम होतो बर होतो पढOtilde Ocircअहो पढ काय हणनच आमच आरो य राख यासाठ च ऽकालदश ऋषीनी ा ढ पाड या क महणा या वळात खाऊ नय लोण याची बरणी पापडाच डब मोराव याची बाटली यावर तळशीपऽ ठवावी चाडाळ माग महारास फाटक व ावी ा णास दान ावी महण लागता सटता ःनान करावी गायऽी जपजा य याचा धमधडाका उडवावाOtilde

महणामळ वातावरणात हव त फरफार होत असल तर डब बाट या बर यावर तळशीपऽ ठव यान आतील लोणची पापड मोरावळ यावर ल अिन प रणाम टळतात त हा स ी व ानाचा िनयम अजब खरा आ ण जर ड याबरणीवर शालीपठणीवर तळशीपऽ ठव यान महणाच सकट टळत तर या घरावरच तळशीपऽाचा बचका टाकन मोकळ का होऊ नय हणज मग घरातील कपड आ द पदाथावर यक तळशीपऽ टाकण नको महणात जव यान हद लोकाचच आरो य तवढ बघडत अस दसत कारण यरोप अम रका चीन जपान सार जग महणातन जवतह असत आ ण जगतह असत ितकड कोण याह भयकर साथी - महणात पाणी या यान कपड न धत यान महारास वा ा णास दान न द यान जपजा य न क यान महणानतर पड याच फारस ऐ कवात नाह याच वायमान िनराळ हद ःथानच वातावरण िनराळ हणन प हा एका भौितक व ाना या नाव थाप ठोकाल तर त हास तीह सोय नाह कारण आधी एकाच गावात घराला लागन असणा या घरात िन पठात हद मसलमान य भःती पारशी ज राहतात यापक तळशीपऽाखालील लोणच खा ल हणन तो जगला िन तळशीपऽ नसल या एका बरणीतल लोणच िन ताजा भात महणाना जवला तो तो उठतो त च पोट फगन मला अस कधीह घडत नाह

मनःमतीत िनषध आह क Ocircन ीतो तमा द य ःनात मःत कदाचन नोपःप न वा रःथ न म यनभसो गतमOtilde (अ४३७) उगवताना महण लागताना खमास महणात पा यात वा म या ह सयास मळ पाहच नय आता या कोण याह अवःथत आकाशात वा पा यातह जर सयास पाहावयाच नाह तर आ ह यास पाहाव तर कठ िचऽात क काय सया वषयीची काह करची व ािनक मा हती यातला यात जर क हा उ क पण िनर ता यत असल तर ती या या महणा या वळ च होय एव यासाठ यरोपीय योित वद मो या यासान हजारो मलाचा वास क न सयमहण खमास असल ितथच जातात िन अिनमष िनर ण करतात पण आमची मनःमती हणत खमास सयमहण मळ पाहच नय

ा सयचिा या महणा वषयी ाचीन काळ या अ ानयगात अशा आज साफ चक या ठरल या अनक व समजती जगातील य चयावत मनयसमाजात चिलत हो या - कवळ आप या हदतच न हत पण आज या यरो पयन समाजासार या व ानिन गत लोकानी या य िस ाना या उलट आहत अस दसताच जशा त काळ सोड द या तसच आ ह ह आता करावयास हव आ ण महणा वषयीची वर व णलली सार धमभोळ अ ानज य विध वधान मळ च टाकन दली पा हजत

समम सावरकर वा मय - खड ६ १८३

अधौ ा िनमलन कथा

सबात - जी गो महणाची तीच सबातीी यथ आपण कर त असल या धम वधीची सय आ ण चि ह कोणी खरोखर च सजीव समनःक ाणी असन राहकत ह कोणी खरोखर च अबाळ वबाळ द य आहत अशी जनतची भाकड समजत क न द यास या महणावरची क पत पक िन कथा कारण झा या तशाच या सबातीिनिम ितवष पचागात िस होणार भाकड पक ल ावधी सामा य लोकाच या मकरसबमणा या सा या घटन वषयीच अ ान धमा या नाव वाढ व याची िन टक व याची फसविगर कर त आहत यक योितग ला या गित ःथतीचा प वीवर िन मनयावर प रणाम होतो ह व ािनक स य आह जसा पावसाचा उ हाचा लगचा तसाच तोह पण तो प रणाम या सबा तभती योितग ला या िनयमब गित ःथतीस दवता क पन यास गधफल वाहन वा याी यथ मड याची गाड याची दान दऊन ती ती ोत आचर यान टाळ शकतो अस िशकवीत घरोघर फरण ह माऽ िन वळ ठकबाजी आह योितग ला या गित ःथतीच प रणाम ग णता या उ रासारखी सिन त स ीबमाची फिलत होत ती मा या ख यात या को या शामभटाला मी जवायला बोला वल वा न बोला वल तर घटणार कशी वाढणार कशी चारा पच वीस ह उ र जस मी या चाराला वा पाचाला सतोष व यासाठ गध वा हल तीळ वा हल गाडगी दान दली तर वीसाच दहा होण नाह तीस होण नाह तर ठाम वसाच वीसच राहणार आह तशीच मकरसबमण महण भती योितग ला या ःथितगतीची फळ

या पचागावर छापलल सबातीच विचऽ स ग िन ितच वडगळ ःतोम पाहा Ocircती प ी जातीची आहOtilde आ ण तर ह या पआयान माणसासारखा Ocircगोपीचदनाचा ितलक कपाळास लावन कव या या पाक या हातात वासासाठ घत या आहतOtilde ती यत प मकडन जात पवला पाहत आ नयकड एक कड जाताना भलतीकडच पाहात ठोकरा खाणा या आज या हद मनोव ीची ती सयो य यय आह दसर काय सदवान ितला त ड एकच आह पण हात आठ आहत आ ण ितच Ocircओठ िन नाक लाब आहOtilde मकरसबमण या घटनला नाक आह उ ा ग वाकषणाला कस आहत िन याला कािमिनया तल लावलल आह अस सागन एखाद अ यावतदवत कोणी पज लाग यास काह हसावयास नको या अथाच एक सःकत अन प रचन भ वयपराणा या सतत वाढ या अ यायात घसडल क आटोपल पण या वष या सबातीन कलली एक गो माऽ अगद यो य आह ती ह क ितच वाहन आह गाढव अस या क पनला वाहन न यास बलदखील आप या शहाणपणास कमीपणा आणणार मानीत असावा यासाठ च बहधा या वमानवाहना या यगातह वाहन गाढवच पसत कल असाव अस या काय कायवाह हो याच शहाणपण गाढवावाचन दस या कोणात आढळणार आह

ा सबाती या पवकालात Ocircगाई- हशीच दध काढ नय गवत तोड नय आ ण दात घास नयOtilde तस या गदळ त डान या पव या ःतोऽाच भपकार सोड त बसाव आ ण सग यात म य गो हणज दान ावी - ा णास दान ावी ती हणज लोकर ची व तप भमी गाय आ ण सवण दल क प वी िन सय ा या या गित ःथती यथावत होऊन मकरसबमणाची सखसती होईल पण जर तव यात यजमानान दात घासल कवा बाळभटाला तप िमळाल नाह तर - तर काय तर त मकरसबमण खाडकन ठचाळ त सय प वी ाड ठकाण या ठकाणी थाबल

समम सावरकर वा मय - खड ६ १८४

अधौ ा िनमलन कथा

आ ण Ocirc ा सबाती या कपन प म दशच लोक सखी होतील आ ण पव दशवर ित या रोषान सकट यतील या लोकाची ददशा होईलOtilde त ठ कच आह कारण पव दशच ह बचार हद यात या यात ितची पजाअचा करतात ितची ःतोऽ गातात ित या नावान दान दतात ितचा सारखा बडजाव ठवन थरथर कापत असतात हणन या यावरच ती सबात यावी ह साह जकच आह प मच लोक जर ितला दमड चा धपह कधी जाळ त नाह त ित या ोताची टर उडवन ित या पवकाळात दध पतात मास खातात दा झोकतात दमड च दान दत नाह त दात घासतात तर याच दात कधीच कणी पाड त नाह सबात पाडत दात Ocircपवकड या Ocircलोकाच- हणजच हदच कारण प मकड वब ीन पाह यची सबातीची छातीच नाह या प म या वाटस जाताच गाठ पडणार मशीनगनशी तोफाशी बडराशी बॉबशी हणन आज शतक शतक सबात याच काह एक वाकड कर त नाह आ ण शतक शतक ा हदःथान या उरावर जी ती बसली आह ती उठता उठत नाह ाव न सबातीस स न व यासाठ हणन सािगतली जाणार ह बाकळ ोत िन धम वधी कती खळचट िन खोट आहत ह उघड होत नाह काय

त हा ाचीन यगात जत या य ितत याच या व ान यगात आता अ य ठरल या ा धमभो या कथाना िन ोताना पचागात यापढह छापन अ जनतला कोणीह फसव नय

हच उिचत िन हाच धम आह गाढवावर बसणा या या सबाती या व िचऽास फाटा दऊन यापढ तर योितषशा ातील या सबमणाची अ यावतस य ती मा हती ग णतशा ीय िन त िस ा तासह यक पचागात छापावी तो मकरसबमणाचा खरा भौितक अथ घरोघर िश ानी वाचन दाखवावा आ ण अ ास व कर याच प य पदर बाधाव सबातीस स न व यास ह भाबड ोत िन वधी पार झगा न दऊन या सणास इ िमऽास Ocircितळगळ या गोड बोलाOtilde ह मळ वनती कर त हलवा द याचा या हल याइतकाच ःन ध तो मधर घात काय तो चाल ठवावा या सणास Ocircसावजिनक ितळगळाOtildeच समारभ कर याचा पडत असलला घातह समाजसघटन या ीन फारच चागला आह

२१०२ शिनभती महोपमह ाची माजलली ःतोमह आज तशीच वायफळ राहण हा तर िन वळ अधळपणा आहच

पण याहनह अधळा िन अगद हाःयाःपद धमभोळपणा हा क तो शनी िन मगळ प वीवर या एखा ा दगडास शदर लावन िन तल ओतन शिनमाहा याची पोथी वाचली वा को या गो यासो यास दोन मठ तादळ दल क सादतो िन न दल क तो रागावतो असा उपदश दत सटाव कसला शनी िन कसल शिनमाहा य अहो या ाडा या वःत ण यिनिसपािलट न आकाशागणशत स ीिनयमानसार लावलल ह सार कद ल आहत या क दलात ठरा वक तजाच घासलट घातलल आह त वर त ह यास लाख िश या दत रा हलत तर त जळ यावाचन राहणार नाह त त तजाच घासलट जळत असता ठरा वक चटक - त ह या दगडास तलाची िन शदराची कतीह पट चढ वलीत तर सादन द याच सोडणार नाह त आ ण त घासलट सपल क त ह कतीह काकळतीन िथल तर वझ यावाचन राहणार नाह त शनी जर शिनमाहा या या भाकड पोथीन स न होतो तर या लाकड खाबावर

समम सावरकर वा मय - खड ६ १८५

अधौ ा िनमलन कथा

लावल या या गावातील सडकवरचा हा घासलट कद लह को या कद ल माहा यान का साद नय - घासलटावाचन जळ नय शिनमाहा यामाण कद लमाहा य रचन शनवारचा उपास क न पाट माडन या समोर या क दलाी यथ भ पवक जर ती पोथी आ ह वाच लागलो क -

ओमजयजयाजी क दला यिनिसपल यशोम दला काळोखासरा या धद ला उतर वता त त णी १ राकल डबा याचा पता आगपट ध य माता ह क दलदवा समथा द पो योितनमोःत त २ हा क दलवाला नौकर त झया ड यात राकल घाली थोड चोर फार काळो यािच राऽी नमान ३ याःतव कर मी नवस मावळता दवस मालव न त पर काश घासलटावाचोनी ४ ओमजयजयाजी क दला यिनिसपल यशोम दला- पावसी जर या नवसास ा ण घालीन दहावीस लाग द िनदानी न ठोकर स आ हा त याची खाबा या ५ तर अशा कद लमाहा यान जसा हा कद ल घासलटावाचन काशणार नाह तसाच तो

शनी - तो आकाशभर पटलला आगीचा एक ड बाळा

समम सावरकर वा मय - खड ६ १८६

अधौ ा िनमलन कथा

२१०३ तसच ह सय आ ण चि हा दवसाचा सा िन तो रजनीचा का त पाहा ह अ न ह जल ह सगध ह सरग ह

उणता िन ह जीवन वशषत या या अ ःत वामळच कषक न णमाऽास ा भमडलावर लाभ शकत आह या सयाच उपकार कठवर वणाव याच त द य हर यमय दद यमान तजोमडल पाहताच मनयाच नऽच न हत तर ब ह दपन जात या महनीय वभितम वान आदर िन या अ यत उपका रक वान कत ता याह भ न जाऊन या भगवान अशमालीस या वदकालीन रिसक ऋषीनाच काय पण आज या एखा ा रखरखीत ना ःतकालाह वारवार व द यावाचन राहवणार नाह आ ण याचमाण ज हा Ocircतत कमदनाथन कािमनीग डना नऽानदन चिण माहि दगलकताOtilde होऊन शोभ लागत त हा या पणचिा या दशनासरशी समिाच खार पाणीदखील जथ उ िलत होत ितथ दयाच सार रस उ लस लागतात यात काय नवल मान आ ण आदरान भा न गलल मन णभर सजीव िन िनज व स ीचा वलगपणा वस न या तजो यास आज यगानयग ज पज जात आह भज पाहत आह त अगद साह जकच आह

परत िशवरायाचा पतळा पाहन आपण आदरान अवनतमःतक होऊन यास ज माणात करतो िन पपग छ वाहतो त िनराळ िन या पत यास जवत िशवाजीच मानन यान सादाव हणन उपास करण याच पाय रगडण याला खरा घोडा दऊन यावर चढ हणन आमह करण िन तशा ोतान तो पतळा या घो यावर बसन हा हदःथान दश ःवतऽ कर यास प हा िनघणार हणन अप ा करण ह िनराळ तसच सयचिा या दशनासरशी आदर िन म उ प न होण िनराळ आ ण यास सजीव दवता मानन आपणास इ फल आपण याची ःतती क यान वा अ य द यान वा बारा सयनमःकार घात यान दतात िन तस न कल तर रागावन आपली हानी करतात अस व सण ह िनराळ प हा अस पाहा क -

२१०४ जसा ाणदायक तसाच ाणहारकह आह हा सयच थड न गारठल या मनयाला सयाच करण ाणदायक भासतात पण याच करणाची

माणाबाहर झळ लागताच माणस पटकन म न पडतो सयशनीना साद व याच ोत करा वा क नका उणतच ज ठरा वक प रणाम मनय जगवावयास वा मारावयास कारण होतात त काह क या ोतामळ सया या रागामळ वा लोभामळ बदल शकत नाह त मनयजगा या भावाला कारणीभत होणारा हा सयच या या ळयाचह कारण होणारा आह - झालला आह मनयजगता या अ ान अवःथत सयशनी या आतर य रचनच िन गणाच ान नस यामळ ोत वधीनी आ ण णामानी त स न होऊन तस न वागणाराप ा वागणारास ममतन वाग वतील अस वाटण साह जक होत पण आता यगानयगा या मनया या उलटसलट अनभवानी त योितग ल िनज व िन ठरा वक स ीिनयमानी ब अस याच समजन चकल आह या अनभवान ह ोत वधान कशी साफ खोट पडतात त पाहा

सयास सतोष वणार गायऽी मखान सारखी जपत जर कोणी ा ण वा सयपजक पारशी भर म या ह उण क टबधात अनवाणी िन बोडका चाल लागला तर यास उ हाच चटक ना ःतकास लागतात याहन रसभरह कमी लागत नाह त उलटप ी ज मात गायऽीच

समम सावरकर वा मय - खड ६ १८७

अधौ ा िनमलन कथा

अ रह न उ चारणारा ा ण वा ल छ सयास सारखा िश या दत जर चालला पण पायात एक हातभर चाम याचा जोडा िन डोईवर द ड पड ची छऽी घऊन चालला - तर यास त म या ह या उ हाच चटक या व ािनक माणात कमी लाग यावाचन राहत नाह त हणज सयास साद व याच धािमक साधन ज तप त नसन व ािनक साधन ज जोडा त होय जपाप ा जो यानच शिनसयाची पीडा पकळ कमी होत

अहो ा भारतवषात या आ हा हदनी सकाळ-स याकाळ-म या ह सयासाठ भ भावान अ याची सततधार यगानयग सारखी वाहत ठवली आह आ ण सयःतती या गायऽीचा व ािमऽास तो महामऽ थम ःफरला या ाचीनतम णापासन आजपयत सारखा अखड घोष चाल ठवला आह याच आ हा हद या साा यावर आज शतकोशतक या स यान पाठ फर वली आह आम या आश या-साा यावर तो मळ च उगवत नाह पण कधीच मावळत नाह कोणा या साा यावर यानी याला यगायगातन एकदाह अ य दलल नाह त गायऽीच ज घातक सयनमःकारावाचनह याच ःनाय पोलाद मनगट वळम ी भर सयमहणात जवणार सयवशाच उ छदक राहच िन कतच वदबा साथीदार या याच साा यावर आज तो सय मावळत नाह ाचीन सय पासक बा बलोन िमौ िमसर सोडा त आज झालल आहत नामशषच पण आजह जी दोनच रा सयोपासक आहत ती पारस िन भारत या याच रा ावर आज रा य आह िनराश या एकछऽी का याकिभ न राऽीच ोत वधीन सय सादत नाह - ोत विध यागान सय रागावत नाह याच याहन उ क य माण दसर काय असणार सय सया या स ीिनयमान वततो िनवततो आम या ोतवक यान न ह तीच गो या शनीची या सबातीची या महणाची या मगळाची या सा या भाकडकथाची रः या या यक दगडाला शिन यथ शदर फासन तल चोळल यगानयग पण या शनीची साडसाती नहमी भोवणार भारतासच सबात बसणार नहमी आम याच बोकाड मगळ आ हालाच काय तो अमगळ याना ज दमड चाह कधी धप जाळ त नाह त याची उलट चगळ

२१०५ ोतान न ह व ानान त हा ोत वधीची िनवड करताना प हला ववक जो करावयाचा तो हा क योितग ल ा

िनज व वःत या सय शनी मगळ महण सबातभती योितग ल वषयक वःतना वा घटनाना सतोष व यासाठ हणन कोणतह ोतवक य वा धम विध करण या य िन अध य मानल पा हज कारण ती अस याची पजा होत समाजात यायोग या स पदाथा या ःव पा वषयी श या प रणामा वषयी खर ान सार या या हतकर काय ा भाबडट समजती तशाच चाल ठव यान अडथळा यतो या या गित ःथतीच मनयावर ज ितकल प रणाम होतात त ग वाकषण भकपभती घटना या िन स ीिनयमा या ितकल प रणामामाणच टाळ यास व ाना या य िन िन योगिस उपायानीच झटल पा हज या पोथीिन िन लट या ोतवक य वधीनी न ह

समम सावरकर वा मय - खड ६ १८८

अधौ ा िनमलन कथा

२१०६ साराश (१) धािमक ौ या ीन दखील ई र हा स यःव प आह स य हणज ज आह त

तसच मानण स ीच वा स ीक याच ान िन उपासना हणज या स याचीच उपासना असली पा हज Ocircन ह स या परो धम नानता पातक परमOtilde ह ल ण नसत स य बोल या या एका यावहा रक-आचाराच नसन त वर दल या अ यत यापक अशा ता वक अथ च सव ससःकत धमात समितलल आह त हा या या ोतात आ ण उपासनत स ी या यथात य ःव पाची वकित गह त धरलली असत ती सव ोत अस यचीच उपासना होत अस यामळ अध य ठरतात मनयात स यचा सार कर याच धमक य या ोतामळ अडखळत आ ण अस याचा सार कर त राह याच पाप माऽ पदर पडत हजारो वषापव अनक वःत या स यःव पाच ान मनयास न हत या वळस याना ज ःव प या काळ या अप व ानामळ स य वाटल याची उपासना करणार ोत कथा आ यान यानी चल वली यात याचा िततकासा दोष नाह परत यावर ऽकालाबािधत धािमक स याचा छाप मार या या चक मळ त हजारो वषापव च मानवी अ ान िचरःथायी कर याच माऽ पाप आता आ ह क नय या िन िन योग म व ाना या गतीन या या पव या स पदाथा वषयी या क पना आज साफ खो या पड या आहत या आपण जर पव यास धम समजल गल असल तर ह अस य हणन आज टाकन द या पा हजत आ ण या अस या या पायावर उभारलली त षयक जी जी ोत वा उपासना असतील या साफ सोडन द या पा हजत

(२) आज कवळ अस याचीच पजा ठरणा या अशा शकडो ोताच एक चटकन ल ात य यासारख उदाहरण हणज योितग ल वषयक ोताचा गट होय चिसयशिनशबमगळभती योितग ल ा ःवतऽ िन सजीव अशा दवता असन मनया या ःतितिनदन या साद वा ोभ शकतात अशी मनयाची पव जगभर समजत होती आप या हदतच न ह तर ाचीन काळ या बहतक रा ातन िन धमातन ह समजत आ ण तीवर आधारल या या या उपासना ोतवक य चिलत असत पण आता योितषशा ा या गतीमळ ह योगिस झालल आह क ह सार योितग ल िनज व पदाथ असन या या गित ःथती ा ग णता या कठोर िनयमानी ब असन या या काशघषणा दकाच मनयावर होणार प रणाम ह मनया या ःतितिनदन अथवा ा णभोजनान वा महारास दान द यान वा दगडास तलशदर फास यान वा शिनवारमगळवार उपाशी र ह यान वा अ यदानान वा शिनमाहा या या वा सयमाहा या या पारायणान लशमाऽ बदल शकत नाह त याच प रणाम टाळ याचा माग शिनमाहा यातील भाकडकथामाण वागण हा नसन ग णतरसायनव क या योग म व ाना या िनयमास समजन घण आ ण या या आधार त व ािनक य फलदायी उपाय योजण हा होय मनयास ह ान आता झाल असताह पव या अ ानाला OcircधमOtilde हणन उराशी बाळगण आ ण याची ती ती उपासना ोतवक य कर त राहण ह अस याचीच पजा होणार अस यामळ िनभळ अधम होय

अगद ताज उदाहरण आगगाड च या हदःथानात थम आगगाड आली त हा शकडो गावक याना ती एक दवीच वाटली ना घोडा ना बल ना गाढव जपलल पण एखा ा

समम सावरकर वा मय - खड ६ १८९

अधौ ा िनमलन कथा

वािघणीसारखी धावत आह भरमसाट एक अ भत ाणीच को या आग य जगलातन सटला िन गावात िशरला जसा आ ण याची वीण वाढन जकडितकड आगगाड च आगगाड झाली एखा ा आता नसल या भयाराच त ड फटकनदगड उचलताच उघडाव िन आतन सापाच पव फटन भराभर सापच साप जकडितकड धाव लागाव तस त आ य क यक वष अनक गावकर लोहपथा या तारापाशी ित त िन आगगाड यताच या दवीस साद व याःतव नवसाच नारळ खटाखट फोड त यात या यात इतक बर झाल क कवळ अडाणी लोकातच ह भावना रा हली आ ण उपा यायवगान ती अगीकारली नाह पण जर का को या प डतास या दवतवर काह सःकत उन प रच याची लि सचली असती तर आगगाड वषयी या या अडाणीपणावर OcircधमाOtildeच पट चढन आप या नवसास पावणा या दवतात एका आगगाड ची िन एका आगगाड वाराची वा ोताची िचरतन भर पडली असती पण धािमक वगास दस याच एका कारणाक रता अशी ब झाली नाह िन त अडाणीपण यावर धािमक छाप पडन िचरतन हो याच सकट टळल त कारण अस क ती आगगाड ित या ड यात महारास ा सा याना सरिमसळ बसवी - सोवळ नसन बस याची या बयान कोणतीह ःवतऽ सोय कली न हती यामळ ती धािमक पजस पाऽ ठरली नाह पण तर ह धािमक पजस पाऽ ठरली नाह पण तर ह धािमक िनदस पाऽ ठरलीच पकळ वषापयत आगगाड असताह उपा याय िन भा वक वग बलगाड तनच तीथयाऽा दकास जात िन आगगाड तन वा आगनावतन वास यानतर कप यास ा ःनान क यावाचन घरात वशत नसत पण आगगाड ची वा आगनावची सार कळ हजारो लोकास य पण कळताच आता आगगाड स नसता िश ाचाराचा कोणी नमःकारदखील कर त नाह - मग नवसाचा नारळ फोडण दरच आगगाड आगबोट मोटार या यातह अपघात होतातच ाणहानीह होत पण ती या वःत रागाव या हणन होत अस आता गह त ध न अडाणी खडवळदखील यात बसताना या याखाली क बड मा न वा याना कक लावन यास सादवीत बसत नाह तर त अपघात टाळ यासाठ रःत नीट करण याची अटक (क) ठ क आह क नाह त पाहण याच ऐ जन-गित-पशोल यथावत माणात ठवण या य िस उपायासच तवढा अवलबतो

आगगाड आगनाव मोटार माण िनज व िन भावनाश य असणा या ा योितग लानास ा आता यऽ हणनच ल खल पा हज यापढ यक पचागात िनदान टळक पचागात तर मकरसबमणाचा व ािनक अथ ावा महणाची व ािनक कारण ावी महाच यास िन गती सयमालची िन प वीची अवय ती आकित व ािनक प रभाषत िनवदावी आ ण त सबातीच स ग िन ती महणा दकाची भाकड वणन साफ काढन टाकावी लोकाना धडधड त थापा मा न अस यात िन अ ानात पचागवतक मडळासार या या स सःथाना ठववत तर कस अशा ववकाची कसोट लावली असता व ानान जी गो धडधड त अस य हणन ठर वली आह आ ण य योगान जी तशी अस य अस याच ययास यऊ शकत ितची उपासना पजा वा चार कर यास कारण होणार ह चि-सय-महोपमहाद योितग ल िन महणास ा योितघटना यासबधीची प नाससाठ ोतवक य िन वळ अस याची पजा िन वळ अधम ठरतात पव अ ाना या अधरात दोर साप हणन भासली यामळ भीती वाटली ती साह जक समजता यईल पण आता ती साप नसन दोर च आह ह व ाना या उजडात ःप झाल असतानास ा तो साप आह हणन लोकास थापा मार त सटण िभव वण

समम सावरकर वा मय - खड ६ १९०

अधौ ा िनमलन कथा

िन का या घऊन तीवर मार त बस याचा वा ितला दध पाज याचा दखावा करण हा माऽ काह अशी िन वळ वडगळपणा िन काह अशी ल चिगर ह होणार आह

(३) व ानान आज जी स य िन ववादपण य यया या आधार िस ली आहत या या चारास अडथळा करणार अ ानमय ोत जशी साफ सोडन दली पा हजत तशीच या ोतवक याची प कोणचह ऐ हक फल न दता िन वळ पराणातील भाकडकथा याच आधारावर चल वली जातात या ोतवक याची ती पह बदलली पा हजत अशा यक ोतास जी कसोट लावावयाची ती ह क ा ोतान ा लोक ःवतचा ःवत या रा ाचा वा एकदर मनयजातीचा काह तर य लाभ होतो आह क नाह तसा ऐ हक य लाभ होत असल तरच या ोतवक यात दवडला जाणारा काल िन धन काह तर स काय लागल अस समजाव नाह तर ती ोतवक य अशा पान क नयत ोताचा पारलौ कक लाभ पदर पडायचा असल तर तो पडनस ा यावाचन ऐ हक असा कोणचा तर य लाभह मनयजाती या पदरात पडला पा हज ा कसोट स उतरतील तीच ोतवक य तशा दहर लाभास दणा या पात िन प तीन आचरावी हणज जर विचत या यापासन होणारा क पत वा सभवनीय पारलौ कक लाभ लटका पडला तर ह यात दवडल या समयाचा िन ि याचा ऐ हक लाभ तर िनशकपण पदरात पडणारा अस यान ती क हाह अगद च यथ जा याची आप ी यणार नाह ा दस या कार या ोतास ह कसोट कशी लावावी ह वश द यासाठ आता या लखाकात उदाहरणासाठ तशा काह ोताची छाननी करावयाच योजल आह

२१०७ ल वातीच वा ल दवाच ोत दवाची सवा हणन कली जाणार ह ोत मकरसबमणासार या एका घटनला नाक आह

िन ती घटना गाढवावर बसलली आह अशा िनभळ अस यास फलावणा या थापबाजीची नसन सो वळ असतात याःतव ती िततक आ पाह नसतात पण यात ववक इतकाच करावयाचा क दवास स न व यासाठ कल या या खटपट चा य यवहारातह काह उपयोग आज होत आह का पव मोठमो या दवळाच गाभार अधकारमय असत घरातह समया लामण दव पण या याचाच चार अस या कामी कल या वाती एक आवयकताच अस दवळात या उपयोगी पडत घरातह लागत पण हजारो वषापव च हातवाती याच उजडात चाचपड याच यग आता बदलल आह ज या यात दवालया या गाभा यातह आता वज या वा यास या झगझगीत ब यानी व बटनानी सजावट होत आह घर दार तर ख यातनह कद लिचम या िन नगरातन वजच वा यासच दव खो याखो यातन लखलखाटत आहत मग आता या खोलीत सभामडपात वा गाभा यात यास या वा वज या काशाचा झगझगाट झालला आह ितथच एक लामण दवा वा पणती कवळ पणजोबा या वळस ती लावीत हणन लावन ठवण हाःयाःपद नाह काय मोटार ला बल लावण कवा मशीनगनचा गोळा धनया या तातीन फकण ह जतक वसगत वडपणाच िततकच वज या झबरानी दवसासार या ल ख काशल या गाभा यात समईचा वा लामण द याचा िमणिमण नदाद प उगीच धरकटत ठवण हह त हा या दवळ वा या घर हातवाती या िम णिम ण द याचा

समम सावरकर वा मय - खड ६ १९१

अधौ ा िनमलन कथा

मळ च उपयोग होत नाह या ठकाणी लाख वातीच ह ोत हणज वळचा कापसाचा िन तलाचा िन वळ अप यय आह पणजीच यग पणतीचच अस त हा ती काडवाती कर त शोभ पण आता या ल ख वज या यगात लाखवाती या ोतास दवह हसत असल त हा त ोत आता या ज या मोड या लामण द या या अडगळ तच टाकन दण बर

पण तर ह या ोतातील जो दवा या सवचा ौ ावत मनाला उदार करणारा हत तो माऽ सटता कामा नय याच हतन पण यायोग य यवहारात आज मनयजातीच अ पःव प हतह साधता यईल अशा पान त ोत आचराव एक कोणचा तर तसा कार सचवावयाचा तर अस सच वता यईल क या वळत टकळ वर सत काढावयास िशकन त फ कड सत अमक माणात दवा या नाव दान ाव एखा ा ामा णक िनधन वणक यास कवा मागावर त ःवत वणाव िन ती खाद ह नद न पण ःवत श य ती महनत करणा या स छ ल कटबास ावी अशा लोक हतान नरा या सवन - जर लाखवाती िन तल िनकारण भ भ जाळ यान तो सतोषत असल तर - नारायण अिधकच सतोषल यात शका नाह

२१०८ तीच गो लाख दवाची तासनतास पर यातन िन खडारातन या गवताची एकक काड खड त वळ गमवावयाचा

आ ण तो भारा गणपती या डो यावर ायचा प या िन दवा वाहताना या भा याखाली बहधा या गणपितगौर या ट चभर मत कापसा या ढगात सरक दबन गदम न जावी तशा नस या गदम न जातात एखा ा अशा ोतःथ म हल या भ ान जर ःवत या म हलला लाख कड या या प या वाह याचा मसक प कला िन ितला म य बसवन या प या ित या औतीभौती वरखाली ित या कानात नाकात डो यात त डात या का या घसतात क नाह तदखील न पाहता हण OcircअपयािमOtilde क रच पढ आशा वा ह या तर या भ ाची तशी भ जीव गदम न गलली ती ी कती वळ सोशील मग सगण भ या ीन बोलायच तर या गौरगणपती या मत स आप या गवतपा या या भा यात गदम न टाकताना याची काय काय ददशा होत असल ह नको का बघायला ास घ यापरती या मत या नाकापढची जागा तर रकामी ठवावी प हा हा लाख दवा या गवताचा का वाहायचा गणपती गवत का खातो गवता या भा यास वाहावयाचच तर तो गायीस तर वाहावा तो भारा खाऊन झा यास पश स न होईल या जगात पता यईल अस दध दईल पण मोदक खाणा या गणपतीस लाखो दवा या गवताच भार वाहावयाच आ ण गवत खाणा या िन ओखटवाणीच हौशीन खाणा या OcircगोमातसOtilde माणसासारख समास पचप वा नाच पान वाढन तो गोमास वाहायचा ह का ोत क वटबना भाकड पो या या नादान असला पाऽापाऽतचा लवलश वचार न करणारा हा वडगळपणा अ रश आज खरोखर च आचरला जात आह क नाह बर पोथीच हवी तर ती भगव गीता नाह का ौ ादखील ितला उपिनषदासमान प य मानत तीत Ocircदश काल च पाऽOtilde ज ज दान त तच सा वक िन Ocircअदशकाल य ापाऽ य द यत द यत बहलायास तत तामसमदा तमOtilde अस सािगतल आह या कार ोता मक दानात िन दाना मक ोतात आ ह आता OcircदशाOtilde माण िन OcircकालाOtildeमाण पाऽापाऽ ववक कलाच पा हज

समम सावरकर वा मय - खड ६ १९२

अधौ ा िनमलन कथा

त हा हर या गवतासबधी वा वनःपित वषयक ोत करायच तर शतकरणीसारखा च क पातळाचा काचा मा न वळा घऊन हर यागार रानात जाव िन लाख दवा खड त खडारात जो तास घालवावयाचा याप ा याच वळात कचाकच गवता या पधरावीस हर यागार प या कापन दवाी यथ गाईस घाला या कवा सवािसक सदर फलारानफला या पर या भरभ न आणन याच गजर मोलकर मलीना भट ाव कवा आप या वा को या आ ा या अगणात ःवत पाणी भ न फलवाड लावावी आ ण मालती सोनचाफा जाईजई गलाबाची सदर फल यह दवास वाहावी सार या सार उगीच दवावर ढ ग रचन न ह तर दवघरात शोभतील िततक ितथ िन बाक हार क न फलपाऽातन घरात दाराशी िन घरात कशलपण वरचावी आप या घर या िन याना ती िमळत नाह त अशा द न कमा रका या कसातन आपण ःवत पाणी भ न वाढ वल या लतावलीची ती ताजी टवटवीत फल गफावी क यायोग जथ जथ या वावरतील ितथितथ या या दवशी िन राऽी सरखपणाच िन सवासाच वातावरण दरवळत राहाव अशा आरो यद िन आनददायी स द याची पजा हह एक ोतच आह वा मीक सार या वानःथान दखील सीतसार या सयमशील ललनस स ा असच एक ोत सागन ल डवाळ आ ासन दल नाह का क Ocircपयोघटराौमबलाव ानसवधय त ःवबलान प असशय ा नयोपप ःतनधयीितमवा ःयिस वमOtilde

२१०९ वड पपळाना लाख द णा अशा वगात या ोतासह वरचीच कसोट लावावी वनःपतीशी जीव याची भावना

अनभवावयाची वा सवधावयाची तर या या भोवतीभोवती फर याचा माग टाकाऊ आह ह वशाल वःताराच व आप या उण दशातील लोकास या या छायाशीलतन अ यत व सल वाटाव िन या वषयी कत ता य व याची व ी हावी ह आप या लोका या दयाशील सःकतीस साजसच आह पण यासाठ या झाडाचा दवच क न टाकण आप या सःकती या पदर ब ह नतचा दोष बाध यासारख आह या वशाल िन उपय व ाची मनयाला उपय होईल अशी लागवड वाढवण जोपासना करण इतर उपय वनःपतीना या या या या कतीमाण खतपाणी दण ह च त मत य दश व याची उिचत र त ह च झाड चागली का तर मनयाला उपय हणन मग भरवःतीची शोभा बघड वणारा वड पपळ कवा या या फा ा िन वःतार पडावयास झाली आहत असा भरवाटवरचा वड पपळ तोडन टाकण हच ज हा मनया या हतास अवय त हा तह कल पा हज वड पपळ तोडायचाच नाह ा ह टापायी तो एकदम वा यासारशी कोसळन याखाली माणस मरतात अशा घटना या दशात या घडतात या आपली ससःकत दयाशीलता दाखवीत नसन रानट बरपणा माऽ दाख वतात

वड पपळासार या झाडाखाली तापल या वाटस स जशी छाया िमळत तशाच या या चड फा ा कोसळन सगी याचा ाणह जातो ती िनब झाड काह जाणनबजन आपल र ण कर त नाह त याना द णा घातली काय िन लाथा मार या काय फा ा प या आहत त छाया दण पोखर या क उ मळन पडत खाली द णा घालणार बालबािलका ज सापडल याचा चराडा करण ा या या भावनाश य या ऽक बया एक वळ गाढवा या अगावर हात फर वला वा याला चचकारल तर त सतोषन अगास खटन लागत काम अिधक

समम सावरकर वा मय - खड ६ १९३

अधौ ा िनमलन कथा

हौसन करत याची खोड कली तर लाथा झाडत पण या गाढवाइतक दखील मनया या मलोभाची वा हता हताची ससवाद जाणीव या वड पपळास नाह याना लाख द णा घाल यात काय अथ आह झाडाना जाणीव आह पण तशी सआमाथ दगडानाह आह िनवडगालाह आह पण हणन तो िनवडग उसासारखा सोलन का खायचा

ा पाऽापाऽत या वचारामाण उपय त या ीनह अशी ोत अिधकच टाकाऊ ठरतात जनी भाबड ी या वड पपळाना दवता समजन फ या घालत तह एक वळ परवडल पण अशा ज या वडपणास न या व ािनक वा यावहा रक ीनह समिथणार ज एक पढतमखाच पथक असत याच त समथन तर या भाबडपणास अिधकच िध काराह क न सोडत कस त पाहा - वड पपळाला ल द णा यानी घाला या या आम या दरदश दयाळ ऋषीनी सािगतल या ोताच ह पढतमख अस समथन करतात क घरात बसनबसन बायकास या दक वकार जड नयत हणन ा ोता या िमष हा यायाम घालन दला आह ह याची

उपय ता ा वषयी इतकच हणावयाच क याद वकार जडतो बायकास घरा या खरा यात क डन ठवणा या बरतस साजल अशीच ह याना अगणात या वडाभोवती पाळ व क ब यासारखी गरगर फ दणार दया आह बहधा गावात या गाड तळा या गदळ जागी वा अगणात वा ग लीकची या टोकाशी असल या क दट वातावरणातच ह वड पपळह असतात या याभोवती सार या गरगर शकडो फ या घाल या या यायामान यरोग हट याप ा हो याचाच अिधक सभव यरोगी ी लाख िगर या घताघता च कर यऊन ितथ या ितथ म झाली नाह हणज भा य यरोगापासन बचावणारा यायामच यास ावयाचा होता तर या दर सव ऋषीची दरदश न हती क काय यह स याकाळ यानी या गावाबाहर या मोक या वातावरणात सलीलपण हडन याव अस ोत असत तर त Ocirc यायामाOtildeथ हणता यत खर गो अशी आह क पव सा या जगभर झाडाझडपाना दवता मानन पज याची जी चाल चिलत अस याच चालीच आप या हदधमात उरलल ह एक अ ान आह याचा यावहा रक लाभ दमड चाह नाह

एकदा असा अिभाय आ ह य वीत असता एक ज याच ामा णक अिभमानी हणाल Ocirc यापासन काह तर यावहा रक लोकोपयोगी लाभह होईल अस वळण या वड पपळा या ल द णा या ोतास लावा - त अगद च िध कारता कायOtilde त हा आ ह हटल Ocirc या ोतापासन ऐ हक लाभह क न घ याची दसर तोड तर काह सचत नाह हा एक तोड आह या वडापाशी एक िचमकला तलाचा घाणा बसवावा याची साखळ या ोतःथ म हल या कबरप टयास अडकवावी घा यात तीळ टाकन मग ितन द णा घाल यास आरभाव हणज या हजारबाराश ित या द णा यह हावया या या सपताच शरद ड शर तल तर या घा यात गळल त दवा या नाव कोणा महनती पण द रि कटबास दान ाव हणज एका म ह याचा फोडणीचा खच तर िनघल तस करवत नसल तर ह अशी पारलौ कक या अगद भाकड िन यावहा रक या अगद कचकामी ोत कर यात समय िन ौम दवड नयतOtilde

म हलानो फ या घाल याचच ोत करावयाच तर ःवदशी वःत या चाराथ यह प नास घरातील कटबात जाऊन चार कर याच ोत या त ह पाचपाचजणी दवाच काय

समम सावरकर वा मय - खड ६ १९४

अधौ ा िनमलन कथा

हणन मानअपमान न पाहता जर प नास घर यह आळ पाळ न भट ाल िन या कटबात ःवदशी साखर बाग या ःटो ह काचकाम धारकाम(कटलर ) कापडभती वःत वापर यासाठ याची मन वळ व यास झटाल यानी तस िन ियल याचा तो िन य टकन आह क नाह याची सतत वषभर पाहणी कर त राहाल वळ ःवत त त वकाऊ ःवदशी सामान नऊन दकानात असत याहन ःवःत ाल तर आ ह अशा चळवळ या अनभवाची हमी दतो क तमच गाव ःवदशीच तस क टर िग हाईक होईल क जस शभर या यानानी वा व पऽीय अमलखानी होऊ शकत नाह या यानालखानी म ह या द ड म ह याची ह लड हात पण ःवदशीची साथ िन सतत योत तवत ठवली जात अशा सतत िन घरोघर कल या चारामळ पाहणीमळ बर ा ःवदशी या जा णवची योत घरोघर अशी तवत ठव यान जी मानिसक रा ीय िशकवण लोकास िमळल जी आिथक उ नित होऊन ःवदशी कामक या या त डात दोन घास पडतील परदशात जाणारा इतका प पसा ःवदशात राह ल या ःवदशसवन या नरनार या सवन तो नारायण वड पपळाभोवती लाख वळा बलासारख गरगर फर यान वा लाखवातीचा कापस उगीच जाळन टाक यान वा लाख दवाचा िन बलाचा भारा वा ह यान तो नारायण सतोषत नाह अस कधीतर घडल काय आ ण या वड पपळा या द णानी िमळणार ज काय तमच का य फल असल तह तो दव या ोतानह द यावाचन राह ल काय िमशनर बाया जशा भःती धमाचा उपदश कर त तम या वःतीत फरतात तशा त ह श चा उपदश कर त बा या भ न वःतीत हडा त ोत धरा अमकच कारची लोकसवा करा हा आमह नाह त हास य श जी झपल ती लोकसवा करा पण या लोक लोकोपकारक कोणत तर य फल दणार प यक य यात साधत अशीच ोत धरा हणज रा सवा घडल िन पारलौ कक या ती लोकसवा क हाह प यदच अस यान ोतान जो कोणचा सकाम वा िनकाम पारलौ कक लाभ त हास हवा तोह जर वड पपळा या सवन िमळत असल तर या लोकसव या य परोपकार ोतानह िमळलच िमळल कारण काह झाल तर नारायणाची य वड पपळ दगडध डा शणमाती या या जड मत हन नरा या सचतन मत तच अिधक उ कट वान आलली आह ह नाकार याची छाती भाकडातील भाकड पोथीसह होणार नाह नरा या सवइतक कोणतीह पजा कोणतह ोत नारायणास सतोषवीत नाह Ocircसारसार समदध यOtilde ज शा ह सागतात त हच क Ocircपरोपकार प याय पापाय परपीडनमOtilde वर भ या भर रगातह तकोबा जाणन आहत क

ज का रजल गाजल यासी हण जो आपल तोिच साध ओळखावा दव तथिच जाणावा ोताची पोथी हटली क ती थम वाचावी अथौीपासन न ह तर इितौीपासन योितग ल वषयक ोताना स ीिनयमा या अ ानामळ ती चिलत झालली हणन

अ ानज य हणता यतील वर द दिशल या लाख दवा ोता दक वगास भाबड हणता यईल पण याप ा िनराळा जो शकडो ोताचा आणखी एक वग आह यास तर भ द हच नाव लावण भाग पडत याचा म य उ श द णा िन दान उपट याच श य िततक सग शोधन काढ यावाचन दसरा काह ह असलस या या पो याव न दसत नाह या या या

समम सावरकर वा मय - खड ६ १९५

अधौ ा िनमलन कथा

भाकड उपप या ती पोकळ फळ ती बाकळ विध वधान - आ ण शवट ती ठरा वक Ocircद णा पा तOtilde - त सव वाचताच धडधड त थोताड वाट यावाचन राहात नाह उदाहरणाथ एकदोन भाकडकथा पाहा

को कळा ोत - ससःकत अन पात लाबलचक रचल या ा पोथीचा साराश असा क एकदा द य व वसनाथ शकरपावतीच भाडण झाल शकरा या शापान पावती को कळा झाली उशाप होऊन प हा पावतीची पावती होऊन नाद लागली यासाठ सव यानी यगानयग को कळच ोत कराव हणज ठरा वक दवशी को कळा पजावी पण ती कशी तर उ म प हणज यथाश एक सो याची को कळा करावी डोळ मो याच पाय याच आ ण या या व ावर ितला बसवावी ःनान उपास क न ितची पजाअचा झा यावर शवट ती

सो यामो याची को कळा या या या व ास ा दान ावी भटास आजह या ह ोत अस आचरतात

आता ह भ क भामटिगर शकर-पावती लाखो वषापव हण भाडल पण यानतर त भाडण िमटन त प हा चागल नाद लागल हसल नाचल स ग या खळल याना मललकर झाली ा सा या बात या भलोकावर कधीच यऊन पोच या आहत आ ण याअथ ा बनतार या यगातह या शकरपावतीच वडवाकड झा याची बातमी आलली नाह या अथ त अजनह ससार थाटनच आहत ह उघड आह मग आता कोणा ए या नवराबायको या णक भाडणात पावती को कळा झाली हणन कर को कळा क पज हा खा या यगानयग हवा कशाला पावती को कळाच रा हली असती तर तीच को कळा तवढ भटताच ितला कोणीह नमःकार कला असता पण ती प हा पावती झाली हणता पावती एक को कळा झाली हणन सा या को कळा पाव या होतात क काय दव एकदा ड कर (वराह) झाल हणन आजह धर ड कर क कर पजा अस करायच क काय बर एव यावरह को कळाच पजायची तर उ म माग हणज को कळ या एका ख या जवत पलास ध न हर यागार व ावर ःथापन याची पजा करावी त पाळाव हव तर पण मग भटास काय लाभ रा हला या उठाठवीत हणन पावती जवत को कळा झाली असता पजायची को कळा हवी िनज व सो याचीच िन पावती या को कळच डोळ चागल सजीव पाणीदार असता पजाय या को कळच डोळ हवत पाढर झालल मो याच बर सो यामो या याची का को कळा होईना पज यावर ती यजमानानच भ भावान ःवत या द हा यात ठवावी ह साह जकच पण नाह ती लगच दऊन टाकली पा हज भटाला तरच त ोत सफळ नाह तर इ थभत िनफळ अथात या ोताच सार मम पोथी या शवट या पानात या द णा पा ततच सापडणार आह

सकट सोमवार - सोमवार सबध दवस श य तर पाणीह न पता उपास करावा स याकाळ रोटाच तपगळ घालन तीन लाड करावत एक गाईला एक दवाा णास िन एक आपण खावा अस कडक उपास सोळा सोमवार कराव िन शवट श यतो सोळा जोडपी भटाची बोलावन यास रोटतपगळाच लाड यथ छ जवाव गायीस पान वाढन ाव िन मग त उपासोत सोडन आपण जवाव या बचा या ीन सोळा सोमवार कडकड त उपास कराव याच य फळ माऽ िमळाव सोळा भटा या जोड यास चमचमीत जव याच आ ण गायीस माणसान उपाशी राहाव िन गायीस- पशस लाड चाराव अशा बाकळपणान पोथी हणत तसा

समम सावरकर वा मय - खड ६ १९६

अधौ ा िनमलन कथा

दव सादत असो वा नसो पण य िनशकपण जर कोणी सादत असल तर ती सोळा भटाची जोडपीच होत Ocircद णा पातOtilde वाचन ा ोताच भा ड रच याचा दसरा काय उ श असणार

याःतव या ोता या पो या वषयी एक सवसाधारण िनयमच असा सागावासा वाटतो क ोताची पोथी घतली क ती अथौीपासन थम वाचच नय कारण तवाची मोठमोठ नाव अभत कहा या ःवगा या प पतवाकग पा या या ढगात पोथी रचणाराचा कावा अगद छपन बसलला असतो पण तो ट या पानात माऽ न हडकता सहज सापडतो त हा पोथी घताच ितच शवटन पारायण क लागाव इितौी थम वाचावी जर का या शवट या पानात द णा पातवरच म य भर दसला तर भभर न वद अस ह ोत को या भ ान रचल नसन भ दनच रचल असल पा हज अस बखटक समजाव िन त टाकन ाव

आ ण ःवीकाराव कोणकोणच ोत तर या ोतामळ आज व ानान साफ खो या पाडल या कोण याह भोितक वा भाविनक अस याचा सार कर याच पाप घडत नाह या ोतात दवाी यथ करावया या दानान वा ःवतस भोगा या लागणा या उपास द णा दहदडभती क ा या योगान य यवहारात आप या हदधमा या िन रा ा या स ःथतीत काह तर अ हक हतह साधता यईल मनयाची आज इथ रोखठोक अशी काह हतावह सवा क याचा परोपकार घडल त तच ोत आचराव हणज यायोग ऐ हक फळ तर य पण इथ या इथ हाती पडल

२१०१० ोत करावीत तर अशी उदारहणाथ म हलावगापरतच बोलावयाच तर य या चातमाःयात म हलानो त ह

यथाश यथाप र ःथती ा आप या अ यत अडचणीत सापडल या ाण य हद रा ा या सवी यथ खाली द दिशल या कवा या हतन यासार या ोतापक एकक जण एकक ोत जर धराल तर कवढ रा सवा क शकाल बर Ocircआप या परसात ःवत आप या महनतीन कोिथबीर वागी िमर याभती शाकभा या लावीन िन दवा त या नाव प या या अनाथ व ािथगहासार या एका ामा णक सःथस चार म हन यह ताजी भाजी परवीनOtilde अस ोत लाख वाती फलबल वाह या या ोताहन कतीतर दव य िन रा ह तकर होईल बर कवा अस ोत या क Ocircया चातमाःयात आप या हातान वणलल वा िशवलल पचवीस सद यापोल याच जोड जी ह नद न पवाःप याची मलमली शाळत जातात यातील यो य मलात वाट नOtilde Ocircचतथ च एकवीस मोदक वा सोमवारची सोळा जोडपी सावकार वा व याची अडत वा यापर करणा या पोटभ ठरा वक भटासाठ राखन ठव याप ा िततक सामान वा पस द णा हणन आज हदसघटनाच काय ख या रामदासी बा यान करणा या मसरकर महाराजा या आौमास दान कर नOtilde य या चातमाःयात एक ःवदशी साखरचाच हाती घतला तर जर यक ज हा या नगरात दहावीस यानी यह Ocircमी दहा कटबास भट दऊन ःवदशी साखरचा चार कर नOtilde अस ोत घतल िन चाल वल तर या चार म ह यात या गावी चार हजार पय तर परदशी साखरत जायच वाचतील क न पाहा होत क नाह अस त आमची हमी अनभवाची आह कवा उ या वषात Ocircशभर पयाची ःवदशी बागड

समम सावरकर वा मय - खड ६ १९७

अधौ ा िनमलन कथा

घरोघर फ न खपवीनOtilde कवा Ocircतळशी या ल नासीठ ताशवाजऽी लाव याचा मखपणा सोडन तशा ोताचा खच राखन अनाथ पण स पाऽ अशा दोन श कत हद या योग माचा यय मी सोशीन वा या कायाथ य कायक या अशा हदसभस िन आयसमाजास दान दईनOtilde र ािगर हदसभसार या या सःथा श काय सारख करताहत याना म लािमशन या हातन सोड वल या अभक वा अनाथ मलामलीच सगोपन करताना नाक नऊ यतात जर शभर पय िमळताच शभर वधम यास हद क न दाख वणार उमरावतीची हदसभा ि यसाहा याःतव अडकन पडत आह तशा य काय तसा एक पया दान दलात तर एक वश हदरा ा या गोटात आण याच ौय सपादाल हद धमाचा य थाब वणारा िनदान र ाचा एक बद यात भर टाकन वा गळताना वाचवन ज प य लाभल त पाचश अ य सयाला दऊन लाभणार नाह पाणी ओतायच तर त ोताच पाणी ता हल या या त डात ओता ता हनात व नद त न ह तो मबईचा ौ ानद अनाथ म हलाौम पाहा यान िमशनम ला या तावड तन हजारो हद या वाच व या पण याला अजन अभकालाय काढावयास दमड ह गाठ नस यामळ या या या अभकाच काय कराव ह सचत नाह सो या या को कळा इ सावकार चा धदा

करणा या भटाना द याप ा को या ौीमान म हलन जर या ौ ानद म हलाौमास यासाठ बारा लगड चातमाःयािनिम दान दली व ःवत या कटबातील मत य या ःमरणाथ एक हजार वा एक लाख ज यथाश त दान अभकालय बाधन द यासाठ दल तर त अ य ीी यथ गाय भाड व दान गाव या धदवाईक भटास द याप ा या द न दयाळ दवास शतपट न अिधक य होणार नाह काय कवा वमान व ा िशकणा या एका सयो य पण िनधन व ा याचा खच सोस याच ोत या

म हलानो जर ह हदरा जगल तगल जक ल तर हदधम ह जगल जर ह हदरा च मल हदःथान च अ हदःथान झाल तर ह हदसःकती हा हदधम ह मलाच पा हज अशा ःथतीत त हा हदम हलास खर धािमक ोत आचरावयाच असल तर आज या प र ःथतीत ा हदरा ाची य फल दणार अशी काह तर सवा यह करा तम या ि याच दान

तम या ौमाच दान तम या अ नाच दान सगी तम या मनाच िन अवय तर तम या ाणाचह दान ा ाण य हदरा ालाच ा तोच आजचा ऐह क धम तोच आजचा पारलौ कक धम ोत वधीत जो ववक आज करावयाचा तोह हाच

समम सावरकर वा मय - खड ६ १९८

• अधशरदधा निरमलन कथा भाग ndash १
• • कसम
  • • lsquoइडापिडा टळो नि अमगळ पळो rsquo
    • • गोविदा गवळी
      • पितरयाच दसर लगन कस फिसकटल
      • काळ आणि कसर
      • • अधयकषाच भाषण
        • • नारदाची पथवीस पनहा भट
          • • लिसबनचा भकप आणि यरोपियनाचा धरमभोळा मरखपणा
            • • एक घडलला चरचरीत सवाद
              • आता मातर दिवाळीत दषकाळाची भीतीच नको
              • नदीबल आणि माणस बल
              • चातरमासय
              • ताबताची गोषट
              • • राजपतर हसन-हसन
                • खलिफा यझिड
                • हाय हसन हाय हसन
                • करबलाची लढाई नवह कततल
                • • lsquoतोतयाrsquo राजा झाला
                  • • तोतय
                    • मललयाच तोतय
                    • इगलडमधील एक उदाहरण
                    • मललयाचच नवहत तर मळी जनमलच नाही तयाच सदधा निघा
                    • भोवाल ससथानचया राजकवराच परकरण चमतकार पहिला
                    • तिसर आशचरय
                    • इकड काय झाल
                    • सहाव आशचरय नागा गोसावयाचा जो राजपतर ठरला तोच ततकाल
                    • जगातील एक अतयत भानगडीचा चमतकाराचा आणि लाबीचा खटला
                    • • अगरखयाला माणस बतणारा शिपी
                      • • अधशरदधा निरमलन कथा भाग ndash २
                        • • बाळतीण
                          • परारथना
                          • पाहिज काळया माणसाना गोर करणारा सशोधक पाहिज
                          • गाढव सघटन
                          • शदाडपरचा शिवाजी उतसव
                          • दवसकी आणि माणसकी
                          • • बराहमणाना मतय का यतो
                            • दवसकीच सार चटक जाणणारी मरीआईची महारवाडयातील सतीण
                            • पटकीवरचाच नवह तर असपशयतवरचाही तो एक विजय होता
                            • • अपघात की आतमघात
                              • भकतिविजयातील हरवलला नवा अधयाय
                              • विटाळाच वड
                              • वरत आणि वकलय
                              • • नारायणाच खर परतीक महणज नरच होय
                                • शनिपरभती गरहोपगरह
                                • तसच ह सरय आणि चदर
                                • जसा पराणदायक तसाच पराणहारकही आह हा सरयच
                                • वरतान नवह विजञानान
                                • साराश
                                • लकषवातीच वा लकष दरवाच वरत
                                • तीच गोषट लाख दरवाची
                                • वडपिपळाना लाख परदकषिणा
                                • वरत करावीत तर अशी

bull मिक-काशक ौी प डत बखल मबई

ौी नाना गोडस पण

ःवात यवीर सावरकर रा ीय ःमारक काशन

२५२ ःवात यवीर सावरकर माग िशवाजी उ ान

दादर मबई ४०००२८ फोन ४४६५८७७

सौ हमानी सावरकर bull मिणःथळ

जॉली ओफसट १४ वडाळा उ ोग भवन

मबई ४०००३१ bull म यः ५००००

समम सावरकर वा मय - खड ६ २

अनबम

मनोगत ५

१ अधौ ा िनमलन कथा भाग ndash १ ६

११ कसम६

१११ lsquoइडा पडा टळो िन अमगळ पळो rsquo १० १२ गो वदा गवळ १७

१३ प याच दसर ल न कस फसकटल २५

१४ काळ आ ण कसर ३२

१४१ अ य ाच भाषण ३४

१५ नारदाची प वीस प हा भट ४० १५१ िलःबनचा भकप आ ण यरो पयनाचा धमभोळा मखपणा ४७

१६ एक घडलला चरचर त सवाद ५०

१७ आता माऽ दवाळ त दकाळाची भीतीच नको ५७

१८ नद बल आ ण माणस बल ६६

१९ चातमाःय ७७

११० ताबताची गो ८१ ११०१ राजपऽ हसन-हसन ८३

११०२ खिलफा य झड ८४

११०३ हाय हसन हाय हसन ८४

११०४ करबलाची लढाई न ह क ल ८५

१११ lsquoतोतयाrsquo राजा झाला ९०

११११ तोतय ९०

१११२ मल याच तोतय ९०

१११३ इ लडमधील एक उदाहरण ९१ १११४ मल याचच न हत तर मळ ज मलच नाह याच स ा िनघालल तोतय ९२

१११५ भोवाल सःथान या राजकवराच करण चम कार प हला ९२

१११६ ितसर आ य ९३

१११७ इकड काय झाल ९४

समम सावरकर वा मय - खड ६ ३

१११८ सहाव आ य नागा गोसा याचा जो राजपऽ ठरला तोच त काल राजपऽाचा lsquoठगrsquo

ठरला ९६

१११९ जगातील एक अ यत भानगड चा चम काराचा आ ण लाबीचा खटला ९६

११२ अगर याला माणस बतणारा िशपी ९९

२ अधौ ा िनमलन कथा भाग ndash २ १०४

२१ बाळतीण १०४

२२ ाथना११४

२३ पा हज का या माणसाना गोर करणारा सशोधक पा हज १२२

२४ गाढव सघटन १३१ २५ शदाडपरचा िशवाजी उ सव १३६

२६ दवसक आ ण माणसक १४६ २६१ ा णाना म य का यतो १४६ २६२ दवसक च सार चटक जाणणार मर आईची महारवा यातील सतीण १४९ २६३ पटक वरचाच न ह तर अःप यतवरचाह तो एक वजय होता १५३

२७ अपघात क आ मघात१५५

२८ भ वजयातील हरवलला नवा अ याय १६३

२९ वटाळाच वड१६९

२१० ोत आ ण वक य १७९

२१०१ नारायणाच खर तीक हणज नरच होय १७९

२१०२ शिनभती महोपमह१८५

२१०३ तसच ह सय आ ण चि१८७

२१०४ जसा ाणदायक तसाच ाणहारकह आह हा सयच१८७

२१०५ ोतान न ह व ानान १८८

२१०६ साराश १८९

२१०७ ल वातीच वा ल दवाच ोत १९१ २१०८ तीच गो लाख दवाची १९२

२१०९ वड पपळाना लाख द णा १९३

२१०१० ोत करावीत तर अशी १९७

समम सावरकर वा मय - खड ६ ४

अधौ ा िनमलन कथा

मनोगत

Ocircझाल बह होतील बह परत या सम हाOtilde या िस वचनाच य ा प हणज वनायक दामोदर सावरकर आप या परम य मातभमीवर ल अ वचल ौ पोट यानी वराण वाळवटातन अखड वास कला याच द य दा ण ोत अढळपण स असताना भारतीय समाज सघ टत क न आप या पाठ शी उभा ठव याचा याचा य होता धारदार लखणी आ ण अमोघ वाणी ह याची साधन होती ःवात यासाठ समाज पटन उठावा अस याना वाटत होत समाजाला स य ःथतीची जाणीव क न दऊन एका िन त दशन वाटचाल हावी असा याचा य होता ःवात याबरोबर समाजाच सवागीण प रवतन हाव अस याना मनोमन वाटत होत याच िनबध बातमीपऽ आ ण भाषण या तीन साधना या वाचनातन या गो ीचा यय यतो

भारतातील उदारमतवाद नत टश अिधका या या आ ण सःकती या छायत वावरत होत आज ना उ ा टश लोक भारताला ःवात य दतील यावर या नमःत न याचा ढ व ास होता टशा या सहवासामळ भारतीय समाजाच सवागीण उ थापन होईल अशी याची समजत होती सावकरकरानी टशाच ःवाथ दट पी आ ण द अतरग काशात आणल याचबरोबर भारतातील भोळसट न यावर कठोर ट का कली स य आ ण अ हस या मागान भारताला ःवात य िमळल अशी म गाधीची भिमका होती सावरकरानी म गाधी या वचारातील वसगती समाजासमोर ठवली म गाधीचा माग यवहार- वसगत अस याच कठोर श दात दाखवन दल सावरकरानी रा ीय हताला सवौ ःथान द यामळ या या ीन ज ज रा हत वघातक होत या या गो ीवर घणाघाती ट का कली

सावरकरा या रा वाद वचारात रा ीय ःवात य ह एक बाज होती तर समाजाचा सवागीण उ कष ह दसर बाज होती सावरकराची आधिनक व ान आ ण तऽ ानावर अप रिमत ौ ा होती अ यावतता हा या या व ान वचाराचा मलमऽ होता भारतीय मःलीम व ानिन झाल तर या यातील धमवड कमी होईल यातन याच िन हदच भल होईल अस याना मनोमन वाटत होत याचा अनभव माऽ वगळा होता हदनी आधिनक व ान आ ण तऽ ान अवगत कराव िन आपला उ कष साधावा यासाठ यानी व ानिन चा आवजन परःकार आ ण चार कला तका या कसोट वर न बसणा या हद जीवन प तीतील द ःव पा या ढ परपरा िन थावर कठोर ट का कली या या िनबधातन याचा यय यतो हद समाजातील अत य आ ण द प ती हणज जाित यवःथा होय ज मिध त जाित यवःथा आ ण ःप याःपशता या यावर यानी कठोर आघात कला या या जा य छदक िनबधातन याचा यय यतो सावरकर ह ह द वाचा आमह परःकार करणार थोर बाितकारक वचारवत तर होतच पण समाजप रवतकह होत यानी कवळ सामा जक वचाराचा िस ात माडला नाह तर याच य ात उपयोजन कल सावरकराचा हा सव वचार या खड यात समा व कला आह या सहा या खडात व ानिन िनबध अधौ ा िनमलन कथा आ ण जा य छदक िनबध समा व कल आहत यातन वाचकाला सावरकरा या ि पणाची चीती यत काशकानी कल या अनमोल कायाब ल याच अतकरणपवक अिभनदन

वषित दा २००१ प

श ना नवलगदकर

समम सावरकर वा मय - खड ६ ५

अधौ ा िनमलन कथा

१ अधौ ा िनमलन कथा भाग ndash १

११ कसम

वडगाव यथील शाळचा आज पा रतो षक समारभ अशा ाथिमक मराठ शाळाचा पा रतो षक समारभ हणज मला या महनतीच चीज हो याचाच काय तो दवस नसन िश का या महनतीचह चीज हो या न हो याचा दवस असतो यातह गावठ शाळत खचपत पडल या आजकाल या आम या अधपोट मराठ िश काना तर ा दवसाच फारच मह व कारण या या पोटापा या या ाशीह ा अस या वा षक पा रतो षक-समारभाचा थोडाफार सबध पोच याचा सभव असतो

कारण गावपचाना गावातील पालकाना आ ण वळ ड यट महाशयानाह सत कर याची ा वळ या बचा या िश काला एक सवणसधीच आलली असत अशा समारभा या दवशी या गावच त गावपच द डदमड या भाडवलाच गावशठजी ज मात याना कोणी खच दत नाह अस OcircपालकOtilde ा थोर पदवीन या दवशी शाळतील ख यावर बस वल जाणार रमडोक गावगहःथ मल मली जातीयती बायामाणस ा सा या जणाना अशा समारभातील या झळिम या ताशढोल गाणी-सवाद पट -तबला Ocircया हो या हो Ocircची आजवी ःवागत यानी या शाळ वषयी मोठ आपलक वाट लागत आ ण व ाथा या पर प ाह ा अस या पा रतो षक-समारभामळच या िश काच नाव गावात या या या या त ड ऐक यऊ लागत यामळ वर ड यट लाह आपली शाळा आ ण आपण ःवत गावक यात कती लोक य आहो ह िश काना सहजासहजी दाखवता यत

या समारभाचा गावठ शाळातील बाप या सरकार िश काना जर आणखी एक मह वाचा उपयोग होत आप या तर तो आप या शाळ या गती या भाषणात यनकनकारण ःवत या आबाळ च दख वशीवर टाग याची सधी या िनिम ान िमळत हा होय ओढाताण क न शाळ या गती या या याना या वषयात ःवत या पोटापा या या अधोगतीचा थोडातर उ लख िश काना सहज घसडन दता यतो

वडगावच िश कह असच आबाळलल यातह जरा भोळसर या या या गावातील शाळ या या आज या पा रतो षक-समारभास गावपचास ा झाडन सार लोकच न हत तर शजार या या ताल या या म य ठा यात म ह या-दोन म ह यानी एखादा अक काढणा या Ocircजग समाचारOtilde नावा या सा ा हकाच सपादक ौी बडोपत हच अ य पद वराजमान हो याःतव यणार होत वतमानपऽा या सपादकासारखी आपली दख जीवर जगतासमोर टागता यतील अशी उच िन भ य वस दसर कठ िमळणार अशा व ासान वडगावातील ा शाळ या दगोजीपत िश कानी आप या होणा या या यानात आप या दखाची कहाणी सागोपाग गोवन पगारा या िन तादळ डाळ भाजी भाड भतीसाठ ससारात कमीत कमी जो खच यतो या या माणश माणश यतचा पाढा वाचलला होता त भाषण यानी ःवत तर

समम सावरकर वा मय - खड ६ ६

अधौ ा िनमलन कथा

पाठ कलच होत पण याच अथाच एक पद रचन त इतर पदामाणच मलामलीकडनह पाठ कर वल होत

याच पद हणणा या मलीत कसम होती ती दस यात चागली वयान दहा वषाची बोल यात चणचणीत ग याची गोड अथात पद बस वताना दगोजीपतानी ितलाच म य गाियकच काम दल त पद ितला िशक वताना आताशी ित याशी दगोजीपत यता-जाता इतक बोलत क इतर मलामलीना म सर वाटन या या- या यातच न ह तर काह गावगड बायामाणसातह Ocircजळतस आह अ टपणOtilde अशी टवाळ सहजासहजी आतन आतन चाल लागली

तस हटल असता दगोजी िश क कसमप ा इतर मलामलीशीच पकळ बोलत पण शाळा-कॉलजातील िश क-अ यापक-ा यापका या व ा याशी आ ण बोल याची मोजणी या को कान गणली जात या को कामाणच काय त बचारा दगोजीपत कसमशीच अिधक बोलतो अस ठर

त को क अस शाळा-कॉलजातील को या मलाशी िश क शभर वळा बोलतो तर त इतक आ पाह नाह िततक त वगातील एखा ा गबाळ मलीशी दहादा बोलल तर आ पाह समजाव आ ण गबाळ मलीशी दहादा बोलण जतक आ पाह याहन को या चणचणीत मलीशी एकदा बोलण अिधक सशयाःपद समजाव हा या करणीचा दडकच पडला यामळ चणचणीत कसमशी दगोजीपत िश क एकदा बोलताच सा या शाळस त जतक ठळकपण ऐक जाई िन भडकपण दसन यई तस शभरदा कोणा इतर मलामलीशी बोलल असताह ऐक जात नस

०००

शाळचा पा रतो षक समारभ चाल होताच मलामलीची पद सवाद झाल कसमची भिमका सग यात सरख वठ यामळ अ य असल या OcircजगतसमाचाराOtilde या सपादकानीह ितच कौतक कल Ocircपाघळल अ पाहण पणOtilde दोघ चौघजण कोप यात हातावर हात मा न खदळल दगोजीपत मनात सिचत झाल Ocircमाझ भाषणह कसम या सवादासारख वठल का सपादक याच ह असच कौतक करतील का - तो झालीच या भाषणाची वळ - आ ण मलामली या एकच गल याची दगोजीपतानीह मलामलीचा तो गलका थब वणा या िश काची िन शाळ या गतीचा व ा त वाचन यावर भाषण करणा या या या याची अशा आप या दो ह भिमका एकसहाच कर यास कबर कसली उज या हातात ितव ाच ( रपोट) त पडक डा या हाताशी टबलावर ठवलली छड घऊन त बोलावयास उभ रा हल Ocircमलानो मलीनोOtilde असा प हला शालय भाषणातील सवयीचा सबोधनी होकार दगोजीपतानी घसा खरडन दताच या आ ाधारक मलामलीनी Ocircओ ओ माःतरOtilde अशा यतराची एकच ओरड चाल वली Ocircहा चप चप नसत ऐका रा या त त ितथ गो ा गप Ocircअस या दगोजीनी मला-मलीनी दटावीत डा या हातान टबलावर छड दहापाच वळास कडाकड आपट यानतर मलामली या बरचस यानात आल क ा वळ माःतरानी आपणास हाका मार या कवा काह वचारल तर आपण बरोबर उ र न दता चप बसायच आहस दसत

समम सावरकर वा मय - खड ६ ७

अधौ ा िनमलन कथा

दगोजीपता या ल ात या वळपयत यऊन गल होत क शालय भाषणातील सवयीन आपण सभतह आरभ Ocircमलानो िन मलीनोOtilde असा क न गलो ह चक झाली यासाठ आता यानी सावधपण प हा प ह यापासन भाषण चाल वल-

Ocircअ य महाराज आ ण बधभिगनीनो (ह सो या हश श) आज आप या शाळच परमभा य क Ocircजग समाचाराOtildeसार या थोर पऽाच जगिस सपादक ौीयत बडोपत ह अ य हणन समारभास लाभल आहत (थोरा या टा या यासरशी चाणा पोराना कळन चकल क वा याशवट टा या ा या लागतात यामाण पढ ल वा य सप याची त हात टाळ साठ सजवन वाट पाहतात) या शाळच सःथापक ौी दगडजी पाट ल या वष च पटक न वारल - (पोरा या टा याचा कडकडाट दगोजीपता या रागावन टबलावर आपट या जाणा या छड चा छमछमाट आ ण आ ाचा गडगडाट हश ऐकन या ितथ च ा चप) या वषयी मी आरभीच अ यत खद दश वतो आता शाळ या गतीच ितव थम वाचावयाच परत (माःतर माःतर हा िभ या मला कोपरख या मारतो आह सारखाOtilde Ocircनाह माःतर ा स यानच मला िचमटा काढला प ह यानOtilde असा ग गाट Ocircहा उठा दोघह उठा ितथन त इकड बस त जा मागOtilde अशा िश क दगोजीपता या कडक आ ा) - परत ह पाहताच आहा त ह या उनाड मलाची गडबड त हा मी इतकच सागतो क मी एक बापडा द रि िश क कटबात मल-लकर तर सारखी वाढताहत पण दरमहा या बारा पय पगारात माऽ ग या बारा वषात एक दमड चीह वाढ नाह बारा एक बारा पण पढ काय (चाणा गो ाला वाटत-पा याच पढ काय ह माःतराना अडचण पडली तो ताडकनओरडतो - Ocircपढ बारा दोनी चोवीस माःतर रा या हणतो - Ocircबारा ऽीक छ तीस माःतरOtilde यासरशी अ य वगर सवजण खो खो हसतात दगोजीपत आप या क ण कहाणी या भर शोकरसात ा हाःयरसान माती काल व यामळ सतापन दहभान वसरतात डा या हाताकडची छड क हा उज या हातात घतली आ ण या पायापाशीच बसल या गो ारा या या अगावर सपासप क हा लगावली त ती मल मो यामो यान Ocircअयायाया अयायOtilde अस ककोळन उठतो दगोजी िश का या ःप पण यानात स ा यत नाह ) ा ग गाटासरशी या सभ या समय अ य महाशयानी शवट आपण म यच उठन सािगतल

Ocirc दगोजीपत आता अस करा त ह त तमच ितव िन ह तमच िल हलल मळ भाषण दो ह ह मा याकड धाडन ा मी त Ocircजग समाचाराOtildeत समम छापतो मग इथ त भाषण नसत बोलन दाख व यासाठ च काय तो हवा कशाला हा ग धळ नाह तर त ह ह िल हलल भाषणच पाठ कलल दसतOtilde

Ocircछ तसच नाह काह रावसाहब अगद पण आपण जर त समम छापीतच असाल तर मािगतला एक डोळा िन दवान दल दोन असाच उपकार होईल या द नावरOtilde लगच अ य ानी सार भाषण र क न दहापाच पा रतो षक तवढ ःवहःत वाटावयाच ठर वल

OcircकसमOtilde प हलच नाव अ य ानी घतल - प ह याच बमाका या पा रतोषकास यो य हणन

समम सावरकर वा मय - खड ६ ८

अधौ ा िनमलन कथा

कसमला जर चा खण िमळताच प हली टाळ पडली दगोजीपताची यासरशी मलामलीनी कळसऽी बाह यामाण कडकडाट चाल वला म यच काह ना खोक या या मोठमो यान खाकर यावाचन राहवल नाह बाक ची पा रतो षक वाटन होताच समारभ सपला मल सटली आ ण या गाव या वाटवाटन आनदाचा एकच गलका कर त घरोघर चालली

शतातील मढवाडा झझर याला उघडताच एखाद कोक जस हरवळ वर मोकाट बागड लागत आ ण उगीच उच उ याच उ या मार त इकड ितकड आनदान नाच लागत तशी आप या घर या अगणात पाऊल टाकताच कसम बागड लागली बाहर गलली आई परत यताच ितला तो पा रतो षक िमळालला जर चा खण कधी दाखवीन अस ितला होऊन गल होत आई परत यताना द न दसताच ती धावत सटली आई भटताच ितला ितन िमठ मारली खण दाख वला सभतील काय काय गमती सािगत या पद पण हणन दाख वली आईन जो जो ितच कौतक कराव तो तो ितचा आनद गगनात मावनासा झाला

या दहा वषा या लकराला या णी काय ठाऊक क तशा मनमोक या आनदाचा ित या आययातील तो बहधा शवटचाच ण होता

०००

कारण या णी गोपाळभटजी - ितच वड ल - ितथ आल त एक उच गोरपान ढ लाच शा समजणार िभ क आ ण दधदह वक याच दो ह परपःपर व यवसाय एकऽच करणार या तटप या उ प नावर कसाबसा च रताथ चाल वणार बरच कमठ थोड तापट िन फार हकखोर प ष होत यानी अगणात पाय टाकताच गगाबाईला कसम या आईला हसडल

Ocircकाय मनात काय मलीला नायक ण करायच आणल आहस क काय कती मो यान हणत ह कारट ती पाचकळ पद कसम उ ापासन त शाळत पाऊल टाकता कामा नयOtilde

Ocircत काOtilde गगाबाई रागावन हटक या झा या

Ocircका कसम काय आता सात-आठ वषाच क कबाळ आह वाटत दहा वषाची ल नाची मलगी झाली ती आता शाळत आज कचाळ लोक ित याकड टकमक पाहत होत माह त आह बाराबारा वषा या घोडनव या शाळत नाच वणा या उ लतला मी नाह समजलीस शा ानी काह उगीच Ocircअ वषा भवतक याOtilde ह मयादा घातली नाह

बाराबारा वषा या मलीना घोडनव या हणणा या ा कमिन गोपाळभटजीच गगाबाई ह ितसर कटब होत प नाशी या वयात याच दसर कटब वारल दोन मोठ मलह होती पण तर दखील यानी ितसर ल न कर याच ठरवन एका तरा वष वया या कमार स पा णम हल याच गगाबाईची वड ल मलगी चवदा वषाची होती ती रानपाट या खोताना दली होती दसर कसम आम या या गो ीत या समाजिचऽापक ह प हल समाजिचऽ गोपाळभटजी पास ी उलटलल याची ितसर बायको गगाबाई ितशी या वयाची आ ण ितची ह दसर धाकट मलगी कसम दहा वषाची - ती ित या या व डला या शा मयादामत घोडनवर होत आलली आह

०००

समम सावरकर वा मय - खड ६ ९

अधौ ा िनमलन कथा

गोपाळभटजी आप या बायकोला अस फटकार त असताच अगणात एक िशपाई यऊन OcircतारOtilde हणन ओरडला OcircतारOtilde श द ऐकताच याना नहमी तारा यतात या या दखील मनाची चल बचल झा यावाचन राहत नाह फार िनकड ची वशष आनदाची वा घोर सकटाची बातमी हणज तार यातह खडगावात गोपाळभटासार या बाप या कटबाला तार य याचा सग ज मात दोनतीन वळाच यणार ःवत गोपाळभटाना या वळपावतो एकच तार आलली आठवत होती ती या या प नाशीनतर मो या यासान गगाबाईशी ल न जमल त हा त ठर याची होती यानतर तार अशी ह दसर च काय ती यानी आली या वळ ल नाचा च न हता - अथातकाह तर अ र च असल तर असणार ह शका यऊन थरथर या हातान गोपाळभटजीनी तार घतली िन शजार या घर ती वाचन यावयास त घाईघाईन चालल असता याच शकन त ड सकन गल या गगाबाईनी हात जोडन दवास ािथल

१११ Ocircइडा पडा टळो िन अमगळ पळो Otilde गगाबा ची वड ल मलगी रानपाट या खोताना दली होती ती आजार होती ह ह बातमी

आधीच कळली होती गगाबा या दयात सारखी धडक भरली - तार ित या घरची तर नसल ना ितचच काह वडवाकड तर तो भयकर वचार मनालादखील ितन परता उ चा दला नाह अधा उ चारला हणनस ा ती बचार मायाळ आई मनावर रागावली - Ocircवर िचती ना त ह मल मन िचतीतOtilde गोपाळभटजी डो यातन टप गाळ तच लगोलग परतल तार या या वड ल मलीकडचीच होती रानपाट या खोतानी - या या जावयानी - या तारन कळ वल होत क

Ocirc याची वड ल मलगी अ यवःथ सासबा ना िन कसमला जवत अस या तर हात धवायलाच इकड शौषसाठ धाडाOtilde

Ocircजवत असलOtilde तर कशाला जव यासस ा न बसता पा याचा घोटदखील न घता ताबडतोब गाड क न कसमसह गगाबाई लगच िनघन ग या

पण या ितथ पोचतात तोच ती याची वड ल मलगी म य या पाशात न सटशी अडकत आली होती आप या आईला िन कसमला ितन डोळ भ न काह वळ पा हल वाचा बद हणन हात तवढा कसम या त डाव न फरवला या दखासरशी हबरडा फोडल या आई या माड वर आपली लटपटती मान एक वळ टकली आ ण ितन राम हटल

खोत सःवभावी िन समजस गहःथ होत त ण प ी वार याच याना तीो दख झाल असताह त िगळन त आप या सासबा च िन लहान या कसमच समाधान परोपर न कर त होत त घरच सखवःत सासरची मडळ िनधन याःतव अड अडचणीस यानी आप या सास यास हातभारह लावलला होता कसमला तर या याच आमहान गोपाळभटजीना शाळत धाडण भाग पडल होत ती आप या वड ल ब हणीसह खोताकड पकळदा रा हलली होती असा ा दोन कटबाचा जडलला दाट लोभ िन मळ नातह या त ण प ी या या साखळ न त

जळल तीच अचानकपण ददवान तोडन टाक यामळ आता तटत क काय ह शकाह या

समम सावरकर वा मय - खड ६ १०

अधौ ा िनमलन कथा

त णी या मरणाइतक च कसम या आईबापाना आ ण खोताना मनात या मनात याकळवीत होती

आप या घर या माणसासार या अगद ज हा या या वाट लागल या ा आप या सासर या माणसाची ममता तर यापढ अत नय या स द छ या पोट च प ी या सतकाच दहा दवस उलटतात न उलटतात तोच याना वाटल क कसम या िश णाचा सारा भार आपण यावयाचा सासबा नी परत घर जायच नाव काढल त हा खोत हणाल

Ocircमला त ह च आई या ठकाणी होतात या आ हास अतर या या अतर याच ितथ याचा आमचा उपाय खटला पण आपण जी मायची माणस उरलो आहोत यानी तर एकमकाना अतर दऊ नय यापढह मला आपण आई याच ठकाणी असाव आपण जाऊ हणता त ठ कच गोपाळभटजी काह झाल तर इकड यऊन राहणार नाह त या यासाठ आपणालाह ितकड जाण भाग पण ह लक आह त तर मायच माणस हणन आप या कटबातील ममतची साखळ हणन मजजवळ ठवाव सपाक गड घर आहतच ित या सवला ितच िश ण लालनपालन मी ित या व डलाइत याच ममतन कर नOtilde

Ocirc विचत अिधक ममतनस ा कराल बर त सगळ झाल तर ितच िश ण होईल इकडच पण स या मी ितला नत आ ण मग व डलाचा वचार घऊन लवकरच धाडन दत परतOtilde सासच ह बोलणच यो य अस समजन खोतानीह यास अनमती दली

गगाबा नी घर परत यताच वळसग पाहन गोपाळभटजीपढ ती गो काढली खोताशी जळलला ना याचा सबध िन याच पाठबळ तट नय ह भटजीचीह उ कट इ छा होतीच कसम या िश णाची नसली तर ल नाची िचता याना आधीच लागलली ितला बारा वषाची घोडनवर क न कळास ब टा लावायचा नाह हा याचा िनधार या मन ःथतीत खोताचा हा बत ऐकताच गोपाळभटजी या मनात अचानक एक योजना जळन आली

ब हणीवर खोतानाच कसम दऊन टाकली तर सगळच मनासारख जळणार शा मयादचा च न हता चाल िश ाचारास त अगद ध न होत Ocircअस ममतच बनह याच सखवःत ठकाण कसमला तर कठ पाहणार आ ह मलीच भा यच हणायच ह सगळ जळल तरOtilde

गगाबा नाह तो बत अगद आवडला कसम या आवड -िनवड चा च न हता ल न हणताच ितला भीती वाटली पण ती कसली ह या दहा वषा या मलीस ःवतह कळना आ ण कोणी वचार ह ना

गोपाळभटजीनी अगद ःप िन आजवी श दात ती योजना खोताना कळवली कसमसारखी दखणी मलगी लोभाची आधीचीच धडता सापडावयाची नाह कोणा बजवराला खोतानी काह एक आढवढ न घता कसमशी ल न कर याच वचन दल पण आणखी द डएक वषतर म य जाऊ ाव िन तोवर कसमन खोताकडच राहाव इतक काय त सच वल

Ocircल नाची मलगी ल नावाचन पर या घर अशी ठवण ह आपणास चणार नाह दहा लोक हसतील त हा कसमच ल न करायच तर त लगच कराव ह उ म इतकच न ह तर पढ चातमास महत नाह त हणन अगद याच म ह यात त मगलकाय उरक यास ठ क

समम सावरकर वा मय - खड ६ ११

अधौ ा िनमलन कथा

टपण जळत आह -Otilde अस जरा िनवाणीचा झोक असलल उ र गोपाळभटजीनी धाडल याना धाःती होती क दवसगत लाग यास न जाणो खोताना दसर एखाद ह याच ठकाणद खल यईल याच मन बदलल कसम या त डचा घास काढन घ यास टपल या बारा वषा या Ocircघोडनव याOtilde घरोघर याना आढळत हो याच या शकमळ मलीच क याण हाव या स द छनच गोपाळभटजीनी ल नाची घाई चाल वली याचा हा बत या या क तील भट-िभ क-शा ी मडळ नी शा ो आ ण िश ानी िश समत ठर वललाच होता काह बायाबाप या OcircइशOtilde हणन कटाळ लोक शीळ दत पण शा ाची टपणाची वा िश ाचाराची अशी काह अडचण न हती

खोता या क तील भट-िभ क-आ ानीह या योजनस शा ो िन िश ाचारास ध नच आह अशा ा का याचा िनवाह असा अनक वळा करावाच लागतो ब हणीवर मह याला बह ण दतातच असा अिभाय दला खोतानीह बत पसितला ल न जळल महत ठरला भट-िभ क-आ िनसकोचपण िमळाल सव सोहाळ यथाशा यथासाग होऊन अकरा वषा या आत असल या या मलीच कसमच ल न या ित या वड ल ब हणी या वधर झाल या ौढ नव याशी या वड ल ब हणीस म न एक वष उलटत न उलटत तोच वा ा या आनद गजरात यथाशा लावल गल - खोतानी नवा ससार थाटला

जो तो मनापासन हणाला मलीच चागल झाल यात कोणाचीह इ छा ितच अन हत करावयाची न हती हह खरच एक प ी अकाली मानवी उपायाना न जमानता म यन ओढन नली यास काय उपाय पण म याग यासाठ खोतासार या वयात असल या प षाचा सारा ससार थोडाच बड ावयाचा जगाची रहाट पाहन एक डाव उधळला तर प हा दसरा नीटनटका माडणच भाग असा यानी जो वचार कला तो य सगत न हताच अस कस हणायच हच सा याच मत पडल

आ ण कसम ितला मत अस जवळजवळ न हतच आवडल नाह खर त सार वरवर चागल झाल हणन हणणा या आयाबायापक काह मागमाग ितची टगलह करताना ती ओशाळस ा क हा क हा पण चागलवाईट काय बोलायच त ितला न क कळना ज कळ त बोलावयास ितला कणी सागना पसह ना

या गो ीतील ह दसर समाजिचऽ पाहा आपली प हली त ण प ी वारताच एका वषा या आतबाहर ितचीच धाकट दहा वषाची जी बह ण ित याशीच ल न लावणार ितशीप ःतशीच बजवर खोत प नाशीनतर लावल या आप या ितस या ववाहापासन झाल या या दहा वषा या मलीच ित या वड ल ब हणी याच नव यास तस क यादान करणार शा मयादािभमानी गोपाळभटजी आ ण या सास या-जावाय या ितस या दस या ववाहामाणच या दहा वषा या अ लड मली या ववाहासह शा ो िन िश ाचारसमत मानन तो यथासाग ःवत पार पाडणारा भट-िभ क-आ -िश ा दकाचा समाज

यातह ह समाजिचऽ अव या नऊ-दहा वषापव च-अगद ताज

०००

समम सावरकर वा मय - खड ६ १२

अधौ ा िनमलन कथा

ल न झा यानतर लगच कसमला खोताकड पोच व यात आल यानी ितला श य या या उपायानी सखात ठव याचा य कला ल न झा यामळ शाळत धाड याचा च रा हला न हता पण कसमला खोतानी घर ःवत मािसक कादब या नाटक वाच याचा िन ऐक याचा चागला नाद लावला कसम ब ची कशाम दहान उफा याची िन ःवभावान तरतर त मलगी होती हळहळ ितच मनह सासर रम लागल कामक भाव जाग लागल ज लागल घर या ससारातीलच न हत तर सावजिनक उठाठवीह करा याशा वाट लाग या एकदर त खोताशी झाल या ववाहामळ ितचा ससार सखातच जाईल असा रग दस लागला गोपाळभटजीना आ ण गगाबा ना आप या मलीच क याण झालल पाहन जी क यक यता वाट ितला तर पारावरच न हता

कसम या ल नाला आता वष-द डवष होऊन गल होत गगाबा नी पा हल क गोपाळभटजी आज बरच रगात दसताहत पाहाटच ःनानस या आटोपन गाई हशीच दध काढन या चर या ग यापाशी सोपवन त सागत होत - अम याला इतक उका याच घाल तम याकडन दधाच पस यण त आण दध वकायला गड जाताच िभ क साठ बाहर जा या या आधी त एक ःतोऽ हणत गगाबाईकड आल िन सहज ज ासल

Ocircकाय त या लाड या मलीच ग पऽ आल क काय एखाद - मला न साग यासारखी आनदाची बातमी सागणार इतक गालात या गालात हसतशी आहस तीOtilde

Ocircआता अशी आनदाची बातमी सागणार पऽ यायच हणज कसम या गभदानाच यायचच आता तह आज ना उ ा कडोसर ला दोन पस लावन ठवायच बर का या पाळ ला मलीच त मगलकाय तर अगद ौीमती हौशीच झाल पा हज अOtilde गगाबाई उ हास या

तोच अगणातन आवाज आला Ocircतार गोपाळभटजी तमची तारOtilde जळता िनखारा पायावर पडावा तसा तो भयकर श द या बचा या नवरा-बायको या

कानावर पडला OcircतारOtilde गोपाळभटजी या ज मातली ती ितसर तार मागची तार याची वड ल मलगी

अ यवःथ अस याची होती ह तार याचा जावई - कसमचा नवरा अ यवःथ अस याची होती

गगाबाई तर ितथ या ितथच खचन खाली बसली गोपाळभटजी ितला कसबस ऊठवन गाड क न ःवतबरोबर घऊन कसम या सासर ताबडतोब िनघाल ितथ पोचतात तोच घरातन रडारड चा एकच आबोश या या कानावर आला कसमचा नवरा वाखा होऊन तडकाफडक वारला

बारा वषाची कसम बाल वधवा झाली ह ितसर समाजिचऽ पाहा वाचका ह समाजाची िचऽ न हतच छायािचऽ आहत ती अगद यथावत

कसम मानवी शा ाधार बाल वधवा झाली पण िनसगाच शा मानवी शा ाधाराला थोडच भीक घालणार दवस दवस यौवन ित या अगात बह लागल भोग छा सळसळ लाग या पण सासरहन ितला गोपाळ भटजीनी माहर आणन जी क बली ती प हा काह अगणाबाहर जाऊ दली नाह ित या ना यागो या या घर ल नकाय गौर -गणपित होत

समम सावरकर वा मय - खड ६ १३

अधौ ा िनमलन कथा

ितची वयातीत आई समारभाना िमरवणक ना हळद -ककवाला जाई पण ती सोळा-सतराची भर हौशी या वयाची िन मळ या खळकर ःवभावाची कसम एखा ा घातक अपरा यासारखी घरातच डाबन ठवलली राह ती गोर असताना िन ितचा काह एक अपराध घडला नसताह ित या त डाला कसली काय काळोखी फासली गली समाजात ितला एखा ा अशभासारखी चोरासारखी त ड लपवन जग याची पाळ आली एकदा तर टाळपयत भाग फाटल या गावसासन ित या त डावर ित या भरदार कसाकड बोट दाखवन नाक मरडल िन घोग या ठस या या आवाजात हणाली

Ocircलाज नाह का ग वाटत कसम तला या कसा या न टयाप टयाची गोपाळभटजी तर लाज कोळनच यायल हणा नाह तर वधव या हाती फणी पाहावली तर कशी यानाOtilde पण गोपाळभटजीनी शवटपयत तवढ दया कली होती

आताशी घरोघर तोच कार आह Ocircशा ात ढ बलीयसीOtilde किलयगच आह हOtilde अस हणन यानी कसम या कसाकड तवढा कानाडोळा कला होता कोण या शा ाधार - तर समाजात आताशी तस पकळ लोक करतात ा तव यासाठ आताशी भटावर कणी ब हकार घालीत नाह त ा

पण यौवन सरसर अगी भरभराटात चालल या या त णी या सा या भावना एका वणीफणी या पट त थो याच मावणा या हो या हची वणीफणीची पट तवढ जर कणी हसकन घतली न हती तर या बाल वधवची अतकरणाचीच पट ज झाली होती मोहोरबद कलली होती मन मनातच गाडन टाक ल होत यात या यात ितला सोबत अशी पःतकाची तवढ उरलली होती - तीह ित या आई या सवलतीन खोताकड सासर असता मािसक क वता गो ी वाच याचा ितला छद लागला होता तोच वाढत जाऊन ितन आता वाचनच वाचन चाल वल सःकतच ोकह भाषातरा या सा ान ती वाच लागली मराठ भाषातरा या आधार अथ क न वाचता वाचता मघदत ितला इतक आवडल क ितन त सरस सःकत का य त डपाठ कल त हणत असता आकाशातील या मघासारखा ित या नयनातह अौचा एक मघ यऊन याला नाव ना गाव अशा ित या को या यकराच तच याकळ सदश ितलाह दऊ लाग

एक दवस या या एका दर या ना याची जी ित यासारखी बाल वधवा मलगी प याकड अस ती िशकन मोठ होताच ितचा पन ववाह थाटान प यास लाग याच व एका मािसका या ता या अकात ितन वाचल ती बातमी ितन धावत जाऊन गगाबा ना सािगतली - यानी लगच गोपाळभटजीना यासरशी यानी पन ववाह करणा या या मलीला या िश या हासड या या वचा च नयत

Ocircमाझी मलगी अशी कलटा िनघल तर मी ितचा तर जीव घईन नाह तर माझा तर दईनOtilde हा याचा सतापलला समारोप तर इतका कडकड त होता क कसम एका कोप यात जाऊन थरथरत रड लागली गोपाळभटजीनी ित या खोलीतली सार मािसक उचलन नली आ ण आजकालचा बाकळ OcircछापाOtilde प हा घरात दसता कामा नय अशी स आ ा सोडली कसमची ती एकच एक मनमोकळ सोबतह नाह शी झाली सकाळ-स याकाळ गाई हशीची दधदभती काढण दपार याचच पाणीवरण पाहण हा तवढा ितचा कायबम वषानवष चालला

समम सावरकर वा मय - खड ६ १४

अधौ ा िनमलन कथा

Ocircया गाई हशीमाण मीह एक गो यातल ग च नाह काOtilde ितन िचडन ःवतशीच हणाव ितची आजकालची पःतक बद झाली पण ित या आईन पाडवताप राम वजय ह र वजय ितला वाचायला ाव पण यात तर काय मणीहरण सभिाहरण रामलीला कती िन कण शतन िन गगा ित या आईन िन य हणावी ती गविळणीची रसभ रत मगीत उषाहरणाच Ocircप यपावनOtilde गाण मािसक पःतकातील गो ीप ाह या प य दवदवी या िन राजष ष या सवनान प वऽतरच वाट लागल या कामवासना ित या अतकरणातन अिधकच सळसळ लाग या ित याबरोबर एकदोघी म ऽणी आप या प ह या छबक या लकराचा िचमकला हात हातात खळवीत ज हा याला पाजीत बसताना ती पाह त हा कसमला वाट आपणह झप कनी या ग डस ता ाला घऊन छातीशी तसच पाजाव पण ा कोणा याह उ कट वासनाचा उ चार हणन ितला उघडपण कर याच लवलश धय न हत उलट या लप व यासाठ ती वरवर याचा ितटकारा दाखवी

रमणीच जीवन हणजच रती आ ण व सलता ा दो ह जीवनव ीच ित या जीवनातन वजा झाल या व य झाल या ितच जीवन ितला अस झाल आ ण त अगद सस आह अस आईबापा या धाकान याना मलगी बघडली अस न वाटाव हणन वरवर दाख वण तर ितला भाग यामळ ितचा ःवभाव लपडाव-िनणात होऊ लागला दहा बाया जम या क गावातील वा जगातील ीप षा या ब यावाईट उठाठवी हटकन कराय या तशा गो ी िनघताच कसमन Ocircइय मला नाह बाई अशा पाचकळ गो ी आवडतOtilde अस हणत फणका न ितथन उठन जाव पण आडोशाला उभ राहन श य तोवर या गो ी आवड न ऐका या अशा प र ःथतीतील अनक त ण कमा रकाचा िन बाल वधवाचा ःवभाव समाजभीतीमळ इतका िम याचार बनतो क आप या या वषयाचा या ितटकारा दाख वतात या याना न क ह याया असतात अस समजाव Ocircह मळ च आवडत नाह मला अOtilde अस याच फणका याच वा य Ocircह मला फार आवडत अOtilde याच अथ बहधा योजलल असत

मनात या मनात ती बचार बाल वधवा कसम अशी कढता कढता ितला अठराव वष उलटत आल गोपाळभटजीनी प नासा या वष या कारणाक रता आपली दसर दहा वषाची मलगी या खोताना दण याना माणसक च िश ाचाराच िन शा समत वाटल यापक कोण याह कारणासाठ या यौवनान मसमसत रा हल या आ ण आता अत तन झरणीस लागल या आ ण बारा या वष बाल वधवा झाल या मलीचा पन ववाह करण कवा ितला नसत मनमोकळ अगणाबाहर जाऊ दणस ा माणसक च वाटल नाह

होय शवट कसम झरणीसच लागली अत वासना या मानिसक कळा ितला सोसवचनात यायोग ितची ीणता वाढत वाढत ितला चोरटा ताप यऊ लागला ितथ अथ ण धरल आई तळमळ पण ती औषधपाणी काय करणार पशाच पाळबळ नाह आ ण िततक िचताह नाह हणन डॉ टर पाह याच नाव गोपाळभटजी कसल काढणार गगाबाई ह जाणनच हो या पण तर ह या माउलीन एक य योजन कसमचा जो एक मावसभाऊ चागला डॉ टर झाला होता याला घर च काह दवस राहावयास बोलावन वनाम य कसमची कती पर न यावी असा घाट घातला िन मो या िमनतवार न यास यजमानाची अन ा िमळ वली

समम सावरकर वा मय - खड ६ १५

अधौ ा िनमलन कथा

कसमच मावसभाऊ डॉ गो वदराव पऽ पावताच आल कसमची कती पर ताच यानी ताडल क दखण मानिसक िोग काय तो गोपाळभटा या माग गगाबा नी गो वदरावाशी मनमोक या बोल याबस याची सवलत कसमला दत असाव दोनचार दवसातच गो वदरावानी ित या मनाची सार यथा य य न ितला हसवन खळवन समजावन घतली या हस याखळ याचा ित या कतीवर त काल इतका चागला प रणाम झाला क ती दसर च कोणी ताजीतवानी कसम दस लागली डॉगो वदरावानाह ितच वाचन बहौतता िन ब द पाहन कौतक वाट यानी ितला ित या मानिसक यथच मळ ःप पण समजावन दल आ ण अशाच काह बाल वधवानी धीटपण ःवतऽ होऊन आपल िश ण वा पन ववाह क न सखाच ससार कस थाटल याची उदाहरण सािगतली शवट ितला आ ािसल-

Ocircतझी इ छा अस यास मी त या िश णाचा भार उचलीन हणशील तर तझा कठ यातर ःथळ पन ववाहह लावन दता यईल त यासार या सब स छल सरख िन िनकोप त णी या उदर दोन-तीन दवदतासारखी बाळ उपजन त या कस याला आ ण आप या रा ाला ध य वतीलह विचत उगीच का झराव मग काढ का हा वषय ःप पण त या व डलापाशीOtilde

Ocircनको नकोOtilde हात जोडन कसम हणाली Ocircत माझा तर जीव घतील नाह तर याचा तर दतीलOtilde

Ocircछ तसल काह एक होणार नाह मी समज घालीन तशी यानी कधी अन ा जर दली नाह तर त ःवतऽपण िश ण कलसच तर भलतीच आडकाठ पण घालणार नाह त तला तर यात काह एक पाप कवा वावग वाटत नाह नाOtilde

Ocircमळ च नाह पण याना साग नकोस हणशील तर मी त याबरोबर गपचप िनघन यत नशील का मला सोड व र मला एकदाची माझ जीवन अगद नीरस झाल आह या म या गाई हशी िन मी गली सहा वष मी ा अगणाबाहर पडल नाह बर आणखी साग का र - मला कनी कोणाला तर कडकडन भटावस वाटत कोणीतर मला याव आ ण - गो वदा त खरच का उ ा जाणार नको र मला सोडस Otilde अस दय हलवन सोडणा या क वलवा या श दात बोलताबोलताच ितन गो वदरावा या ग यास घ ट िमठ मारली मनाच सार बाध फटन सार भान सटन याच मटामट मक घतल आ ण याना घऊन आप या खाटवर महापरात लतामडप उ मळन पडावा तशीच ती पडली

इत यात माग दार करकरल गगाबाई उ या असा यातस ितला वाटल - आ ण ित या मनान भयकर उचल खा ली ितन गो वदरावाना दर ढकलल आईन त पा हल अस यास आप यावर एका अ राचाह बोल यऊ नय हणन ती ताडकनतशीच आईकड गली िन रागाच रड रड लागन ःफदली -

आई ग वदा वाईट मनय आह मला सहज पाठमोर पाहताच यान घ ट िमठ मारली आ ण - कती द असतात ह प षOtilde

त ड हातात झाकन ती हदक दऊ लागली ित या आईला ती इतक खोट बोलल ह श यच वाटना

समम सावरकर वा मय - खड ६ १६

अधौ ा िनमलन कथा

Ocircगो वदाला हणाव त आता घराबाहर जा मी याच प हा त ड पाहाणार नाह बाबा य या या आधी जा हणावOtilde

कसमन कपट कोपाची पराका ा कली - आ ण ती कती सहज साधली ितला - कबहना या वळपरत तच ितच सगळ मन होत दट पी कपटाला लागत तस ितच दसर मन हणन ज होत त या भीती या ध यान तव यापरत तर च काचर होऊन गल होत आप यावर कसमन रचलल ह अ यत खोट िन खोडसाळ कभाड गो वदरावाना ःप पण

एक आल त मनात हणाल Ocircअरर ाच याड िम याचारापायी याची जगात जी होत आह ती पायम ली झाली या या पायातील ब या त ड यास यणा या प षाला प हली िशवी जर कोणी हासड त असल तर ती बहधा ीच होय ीःवात याचा खरा शऽ आज तर ःवत ी ह च आह पण - याचा हा याड िम याचारस ा प षी समाजा या धाकदपटशाह चीच

पडछाया आह हह खोट नाह कसमचा तर काय दोष आता जर मी असाच जाऊन खर त सागन तर ा बचा या कसमचा स यानाश होईल मला त ओझ झपल हणनच ितन ह कभाड मजवर लादल आह नाह का आपण ित या आई या ीन द ठरलो तर चालल- पण ा अनाथ मलीला आणखी दखभोग घडव नय हच कत यOtilde

असा वचार तो थोर मनाचा डॉ टर कर त आह तोच याची मावशी गगाबाई ितथ आली Ocircगो वदा झाल त झाल मलीसाठ मी त या ा दवतनाचास ा गाजावाजा कर त नाह

ितकडदखील सागणार नाह पण त आता या आता यथन जाव ह बरOtilde डॉ टर गो वदराव पाणीस ा न पता या घरातन पढ या दारातन खरोखरच बाहर पडतो

आह ह कसमला दसताच आप या दहातन आपला जीवच बाहर पडतो अशा तीो वदनची ित या दयात कळ आली

गो वदा नको नको जाऊस र मला सोडन अर मला पण न न गो वदा ए गो वदाOtilde अशी अगद कका याच फोड त ती जी धावली ती या उ मादा या झट यात पढ या दाराला उबर याची ठच लागन धाडकन अःता यःत पडली

ा गो ीतील हच त शवटच समाजिचऽ अगद ताज - अगद ग या वष च

१२ गो वदा गवळ

गो वदा गवळ पव मबईस िगरणीत काम कर त अस पढ उतर या वयात काम होईनास झाल श घटत िन ऋण चढत चालल त हा एक दवस ःवार सहकटब गपचप िनघन बप ा होऊन कोकणात समिाकाठ असल या आप या मळ या गाव या झोपड वजा कबळ घरात यऊन राह लागली

मबईहन या झोपड वजा घरात परत यताना यान मबईची िमळकत अशी जी एकच गो आणली ती लॉटर चा नाद

समम सावरकर वा मय - खड ६ १७

अधौ ा िनमलन कथा

मनयानी चाल वल या लॉटर ची ितक ट यान अनकवार घतली होती पण यात यास अजन क हाह यश हणन आल न हत तथा प लॉटर चा िनकाल हणन जो िस होई यात कोणास तर पाच हजार पय िमळाल हणन OcircछापनOtilde यईच या कोणाचा गो वदाला जर प ा नस तर OcircछापातOtilde यईल त खोटह अस शकत अशी याला ःव नातह शका यत नस ज या शा ीपरा णकाचा अमक गो अगद खर असलीच पा हज ह िस कर याचा अमोघ परावा हणज Ocircपोथीत तस आह हा तसाच कोण याह गो ी या अशकनीय खरपणाचा खडवळ लोकाचा परावा हणज OcircछापातOtilde तस आल आह हाच यामळ अम याला पाच हजार िमळाल अस OcircछापातOtilde वाचलल ऐकताच गो वदा या अम या या मिची क पना कर त आप या खोलीत पड िन ह पाच हजाराची र कम अचानक या अम या या हाती सापडताच याची मिा कशी Ocircदा या यावानीOtilde तरर झाली असल त िगरणीकामास लाथ मा न

Ocircिगरणी या शटावाणीOtilde लगच गाड घोडा उडवीत सा या मबईत हडत बोलपट नाटक तमाशा पाह यात कसा चर झाला असल याच िचऽ आप या तशा सभवनीय अनभवाच भडक रगात िचता लाग लगच याचा िन य होई Ocircशहाण हणतात तच खर ग ा चल फ न य क न पाहाOtilde यासरशी शहाणा होऊन तो प हा कोण या तर दस या सोडतीच पया आठ आ याच ितक ट घऊन या पाच हजार पया या या या हातात अचानक पडणा या रकमची नी छापात अचानक झळकणा या या या Ocircगो वदा गवळ Otilde या नावाची वाट पाहात आश या आनदाची िनशा भोग लाग

यान मबईहन आ यावरह कोकणात या या गावी बसन ःवत उपासतापास काढ त वाच वल या पया आठ आ यात दोनतीनदा लॉटर ची ितक ट काढली होती याला जर कोणी हटल क Ocircअर तला पोटापा याची टचाई कोण त हा कठला तर धदा करावयाचा का कडोसर स नसला तर पोट मा न पया काढायचा िन सोडतीत दवडायचाOtilde तर तो मनाशी हण क धदा करावयाचा तर याला हव त भाडवल कठन आण ह एक हस मी घतली तर पाचप नास पय खाऊन बसली ितच दध वकन दहापाच पय जमतम पदर बाधता यतात यतील पण या ज मात तर ित यावर पाच हजाराची र कम गाठ स बाधता यईल का या यापाशी लाखो पय आहत यानी तर लॉटर त दहापाच पय फकावच कारण याना त बडाल तर दहापाच पयाची तीच वाटत नसत पण या यापाशी ध ाला हणन भाडवलच नाह या द रि बाप यानीदखील ा लॉटर या ध ातच काय त आपल एका अ या पयाच असल नसल भाडवल टाकण हा शहाणपणा आह कारण एका पया या भाडवलावर आज नाह उ ा एकदम एकगाठ दहापाच हजार पय याज अचानक िमळवन दणारा धदा ा जगात जर कोणचा असला तर हा लॉटर चाच काय तो आह या अम याला नाह का

िमळाली अशी र कम िन या तम यालास ा OcircछापातOtilde काय खोट छापतात वाटत कधी या यापाशी फार फार तर पयाच काय त भाडवल अस शकत यास लाभकारक धदा असा एकच - लॉटर

अस ववचन यान प हा लॉटर च ितक ट काढाव अस कतीदा तर झाल पण काह क या याला मनयान काढल या लॉटर त प रतो षक हणन िमळना त हा यान या पाळ ला या मनयान काढल या लॉटर च ितक ट घतल याला यशाची िन ती लाभावी

समम सावरकर वा मय - खड ६ १८

अधौ ा िनमलन कथा

हणन दवा या नाव परातन काळापासन चालत आल या सित त अशा दवी लॉटर चह दसर ितक ट काढल यान नवस कला - क जर या वळ या या मानवी लॉटर ितक टाचा या या नावाचा बमाक यशःवी होऊन याला काह तर पा रतो षक िमळाल तर Ocirc दवा मोरया त या नाव एकवीस ा ण जव घालीन मोदक वाढ न सक ी चतथ च ोतह कर नOtilde

०००

नवस ह एक दवा या नाव चाललली दवी लॉटर च नाह काय मानवी लॉटर त शकडो वळा फसगत होत पण क हातर लागोभागो तीन टोल होऊन दहा हजारात एखा ाला एखाद पा रतो षक िमळन जात नवसाचह तसच आह शकडो वळा नवस खोट ठरतात जो जो मनय आजार पडतो या या बर हो यासाठ बहधा दहापाच नवस होतच असतात पण लाखानी माणस मरतच असतात िततक लाखो नवस खोट पडतातच क नाह लहान माणसाच क बड बकर काप याच नवसच न हत तर मोठमो या राज महाराजा या ाणाितक दख या या महादानाच नवसह लटक पडतात प हल माधवराव पशव यान मरणी टकल त हा गो पकाबा नी सा या महारा रा यभर ठक ठकाणी हजारो ा ण बसवन दवळोदवळ अिधका या या स दखरखीखाली म यजय मऽाचा कोट जप कर वला पण ती कोट ची स या पर झा याची बातमी यत तोच माधवराव पशव मरायच त मलच तो नवस यथ गला पानपतची लढाई जकली गली तर लाखो पया या धमादायाच नवस मोठमो या जागत दवदवताना पश यानी कल होत पण त सार वफल होऊन पानपती महारा ाची दोन लाख बागड फटली पण ह लटक पडलल लाखो नवस आपण वस न जातो - आ ण मलगा हावा हणन जजाबाईन कलला भवानीचा नवस योगायोगान सफल होऊन िशवाजी ज मला तर या एक या दक या नवसावर कथा रच या जातात पोवाड गाियल जातात या योितषाची लाख भ वय खोट पडतात याच काकतालीय यायान भ वय खर ठरताच तो तवढच आप या िस कात (जा हरातीत) छापन यात योितषी हण वतो तसच ा नवसाच ःथ भाब या लोका या वःमतीवर काय त उभारलल असत खोट पडलल लाखो नवस वस न सहजग या बोलाफलास गाठ पडताच नवसावाचनह ज काय या साधनानी शकड वळा घडल तच याच साधनानी धडधड त घडल असताह या वळ कल या नवसानच त कल अस भोळ लोक मानतात आ ण तव याच नवसाचा काय तो चहकड बोलबाला होऊन दव नवसास कसा पावतो पाहा हणन जो तो हण लागतो जो तो नवसा या दवी लॉटर च ितक ट दशनीहड या पतीसार याच अमोघ पतीच मानन पनपन काढ त असतो

एक वळ मानवी लॉटर ला तर थोडबहत बड असत पण ह नवसाची दवी लॉटर अगद चकचक त बनबडाची असत मानवी लॉटर िनवळ फसवणक ची ठरली तर सरकार कधीकधी या भामटिगर या चालकाना दड तर करत पण दवाला दड कोण करणार या या नाव चालल या या नवसा या दवी लॉटर ची सार ितक ट जर खोट ठरली तर कोणी वचारता ना पसता एखा ाच सार नवस खोट ठरल तर दोष कोणी कोणास दलाच तर या फसल यासच दला जाणार Ocircतझा भावच खोटा हणन त या नवसाला दव पावला नाह Otilde असच जो तो हणणार

समम सावरकर वा मय - खड ६ १९

अधौ ा िनमलन कथा

लाखो ितक ट फकट जातात तर ह जशा लॉट या चाल याच आहत तस लाखो नवस लटक पडतात तर ह लोक नवस कर तच आहत

गो वदा गव यानह या दो ह सोडतीची ितक ट काढली थम लॉटर च ितक ट काढल िन त यशःवी हाव हणन याच कलदवत ज मोरया याला नवसह कला नसत लॉटर या ितक टात यश याव हणनच न ह तर आप या कटबावरची सार सकट टळावी याःतव यान सक ीचतथ चह ोत कल

०००

या गावात गो वदा गव या या ओळखीचा एक कासम नावाचा मसलमान मनय होता यानह लॉटर या यसनात क यक पय दवडल िन दमड ह कमावली न हती यानह गो वदाबरोबर एक ितक ट याच लॉटर च घतल मोरया या नाव गो वदान नवस कला तसाच आपणह खदाचा विशला लॉटर कड लावावा हणन कासमनह या या गावी गडदोर खचड भती नवस पीरा या नाव घणा या एका फ कराकड जाऊन पीरास नवस कला नवसा या लॉट या हदतच भरभराटल या आहत अस नाह हद एकपट धमभोळ तर मसलमान सातपट धमभोळ इतकच न ह तर त या यित र बहधा धमवड िन धम म ह असतात दव पावला नाह तर वतागन हद फार तर दवापढ आपलच डोक फोड ल पण मसलमानात खदान पावाव हणन दस याच डोक फोड याचा नवसदखील करणार अ लाउ न खलजी कवा Ocircमाय ह मोपला दसOtilde काह थोडथोडक िनघत नाह त

तच कशाला वाटमार िन ठग या याह दवता असतात आ ण ल नाची व हाड लट यात जर आ हाला या वष या ल नसराईत खप यश िमळल तर कोणातर वधवराच र तला वाह कवा एखादा तर नरबळ तला दऊ हणन नवस त करतात आ ण या नवसालाह क हा क हा दवी कवा खदा पावतो वाःत वक दरोडखोराना या मानान याची तडफ बरता श ा कारागीर असतात या मानानच दरव यात यश िमळात दव वा अ ला ःवत कधीच दरव यात भाग घत नाह कवा नवस क न झोपी गल या दरोडखोर भ ासमोर ःवत दरोडा मा न दव वा खदा दरो याच ि य आणन ओतीत नाह पण दरोडखोर यश पावतात या याच य य ान आ ण समजतात त नवसान िमळाल हणन याचह शकडो नवस लटक पडतात पण त वस न जो एखादा बोलाफलास गाठ पडन खरा ठर यासारखा भासतो तवढाच त यानात ठवतात िन नवसा या बनबड लॉटर च अिभमानी बनतात

लॉटर या िनकालाची तार ख उलटली गो वदा गवळ िन कासम दोघह टपालवा या या वाटकड यह सकाळपासन डोळ लावन बस लागल तो दसताच Ocircआमच काह आह काOtilde हणन धडधड या काळजान वचार त या टपालवा यान ःथत उप न नकाराथ मान हालवन पढ पाऊल टाकल क यास या टपालवा याचाच अगद मनापासन राग यई गो वदा लगच मनाला हण Ocircदवास दोष तो टपालवाला काय ःवतच मला हव त पऽ िलहन धाडणार होता क कायOtilde आ ण चप राह पण कासमन ितस या दवसापासन आप या िनराशचा राग या टपालवा यावरच काढ यास आरिभल Ocirc या साला मग र ह यह पोःटमन

समम सावरकर वा मय - खड ६ २०

अधौ ा िनमलन कथा

हाथ म िचठठ ह या नह दखता भी नह इस काफरकोह लाठ स जरा नरम करना पडगा तब यह डाक जसका खत उसको ठ क व पर पहचायगा Otilde

तीन चार दवस आणखी गल तो गणशचतथ आली या दवशी घरातन गो वदा हस सोडन बडन बाहर पडतो तो टपालवाला नीट या याच दाराशी यताना दसला

Ocircगो वदा तझी मनीऑडर आली आहOtilde टपालवाला हणाला

Ocircकाय आली मनीऑडर माझी

Ocircहोय शभर पयाचीOtilde

गो वदा गव यास उ या ज मात ःवत या नाव मनीऑडर य याचा हा प हलाच सग यात ती शभर पयाची मनीऑडर खर दखील वाट नय इतक चागली ह बातमी गो वदाच ऊर धडधड लागल सह बह कठ करायची त टपालवाला सागल तस स नपण सार क न शभर पय या या हातात पडल तर याला त न क काय घडत आह त आकळना सोबतच पऽह वाचल लॉटर त याचा बमाक कठसा यऊन याला शभर पय िमळाल इतक अगद खर

शभर पय एक रकमी अगद रोकड याच हाती मर मरतो खपन पाचपचवीस पयापलीकड या या घरात कमाईची र कम हणन ज मात दसली नाह याला काबाडक न करता अचानक शभर पय रोख िमळाव खरोखर लॉटर सारखा धदा नाह मोरयासारखा दव नाह नवसासारखी सोडत नाह

याच दवशी गणशचतथ यामळ मोरयाला कल या नवसामळच ह यश आल अशी याची प क िन ती झाली या या बायकोचाह आनद दयात मावनासा झाला ती हणाली Ocircतमचा नवस लॉटर परता जसा खरा झाला तशीच सक ीचतथ ची िचती यऊन तमचा आजार बकार इडा पडा समद सकट आता टळणार चागल दवस आणल बर बा पा मोरयानOtilde

ा वष गो वदा गव यान गणपतीचा उ सव मो या गाजावा यान कला सा या गावात याला लॉटर ची र कम िमळा याची आ ण त यश गणपतीला कलला नवस सफळ यामळ आ याची अ भत कथा या या या या त ड झाली

कासमला लॉटर त काह िमळाल नाह याचा पीराला कलला नवस वफळला ह ह ट का जो तो क लागला यामळ कासम िन पीरा या नाव नवसाची लॉटर काढन बसलला तो फक र ह माऽ िचडन गल असल नवस या जगा या यशापयशा या ी फकट असतात ह स य िशक याच सोडन कासमन िन फ करान गो वदास िन या या मोरयास यथ छ िश या हासड या Ocircदख लग तर को भीOtilde हणन कासमन मठ वळवन गो वदा या त डावर हातवार कर त धमकावल गो वदाह क या मातीचा न हता Ocircजा र अशा काव या या शापान ढोर मरत नसतात जाOtilde हणन कासमलाह िध का रल

०००

समम सावरकर वा मय - खड ६ २१

अधौ ा िनमलन कथा

आज सा या गावभर गणपती बोळ व याची धादल चाल आह सार माग Ocircमोरया मोरयाOtilde अशा जयजयकारान घमत आहत या सा या जयघोषाहन उच जयघोष होता गो वदा गव याचा याची िचमकली गणपतीची मत आप याच हाती उच ध न Ocircमोरया मोरयाOtilde गजत तो पढ आ ण याची मल टा या वाजवीत माग अशी या बाप यान आप यापर मोठ थाटाची िमरवणक काढन गणपती समिावर आणला अ यत भ भावान मनात आभार मानल- Ocircदवा मोरया मला लॉटर त यश दलस मा या नवसास पावलास सक ी चतथ च ोतह सफळवन त माझी सार सकट िनवारशीलच िनवारशील गणपितबा पा मोरया पढ या वष लवकर याOtilde अस गजन ती लहानशी मत हाती घऊन यान समिात उड घातली आणखीह दहापाच कसलल पोहणार या या मत सग या यापढ बड व यासाठ पोहत िनघाल गो वदा कसलला पोहणारा िन तो सग या या पढ िनघाला अधार पडत आला होता

तोच समिा या दोन तीन लाटा इत या उच उसळ या िन इतक चवताळलली आपटधोपट क लाग या क त पोहणार लोक मत झटकन या लाटातच सोडन कसबस परत तीराला लागल

पण गो वदा तो का रगाळला याची मल वाळवट वर खरापत वाट त बागडत होती ती या परतल याना वचा लागली Ocircबाबा कठ आहतOtilde बोलता बोलता जो तो वचा लागला

Ocircगो वदा कठOtilde तोच शवटचा जो तटास लागला तो पोहणारा ओरडला Ocircअर बडाला गो वदा बडाला लाटा या कचीत दबन पढ दसला हणन नाह मलाOtilde पोिलसानी मचव सोडल जकड ितकड हाकाहाक झाली - पण प ा नाह गो वदा आपला गणपती सग यात पढ नऊन बड व या या धादलीत समिा या वादळ लाटात गडप झाला

गणपतीच घर ज कलास - थट तथ गणपती गो वदास घऊन गला गणपतीबरोबर श य िततक पढ जाता जाता गो वदा थट कलासास गला गो वदा कलासवासी झाला

०००

गो वदा या या अगणात ितसर हर ती आनदाची िमरवणक मातली याच अगणात ित ह साजा उलटन जातात न जातात तोच एकच रडारड माजली याची धायधाय रडणार बायको याची मल समजा व या शजार या आयाबाया - एकच आकात झाला आप या नवसास पावन आपली सार सकट दर करणारा हणन या मोरयास िमरवत आणल यालाच िमरवत नताना या याच पायी आप यावर ह महासकट गजराव Ocircअसा माझा घात दवा त कलास तर कसाOtilde अस वचा न ती बचार गो वदाची बायको व हळत होती ितचा उपा याय पाडभटजी ितथ यऊन श य त समाधान क लागला तो ती अिधकच तळमळन हबरली Ocircभटजी भटजी मा या गो वदान कती हो कळवळन आताच दवास वन वल होत - गणपितबा पा मोरया पढ या वष लवकर या भटजी मोरया पढ या वष यतीलच पण माझा गो वदा माऽ आता प हा - हाय र दवा हायOtilde

पाडभटजी या दखील डो यास टचकनपाणी आल त उपर या या पदरान टपीत आहत तोच-

समम सावरकर वा मय - खड ६ २२

अधौ ा िनमलन कथा

Ocirc य पाडभट अब रोत हो य भाई अब त हार मोरयाक नामस रडो - दवक नामस य रोत होOtilde या झोपड या अगणातील हरवळ वर उभा असलला आ ण दश ध न अचानक िनघाल या नागासारखी या या मानची फणा उमटपण उभारलला कासम होता तो Ocircमोरया नवसास पावतो ना या ग ाची सार सकट तो हरणार होता नाह दल लॉटर च ितक ट िन ह न नला ाण य त हार िम ट क दव दखो अब तो फक दो उनको और भजो हमारा पीर आम या खदाला जो नवस करतो याच िनदान ाण तर जात नाह त मोरयाला भजणारा ग ा मला - पण मी मोरयाला दगड हणणारा हा मी कासम जवत आह बघ स चा ह मरा पीर और अबबब काटा या अ ला तोबा Otilde

प हल वा य अधच सोडन कासमन अकःमात अस मो यान ओरडन पाय फडफड झटकला या या पायास वळखा मा न कडकडन डसलला एक भयकर नाग सटकन खाली पडला आ ण या हरवळ तन फसफस कर त सपासप जो िनसटन गला तो मद चाद या या एका करणातन जवळ या शतातील बळात जाताना च क दसला

कासम तडफडत ितथ मला

दव क द य कोणाचा नवस खरा कोणाचा खोटा

०००

ामा णक लॉटर त काह ित कट यशःवी हायचीच गो वदाच ितक ट उचलल गल हणन याला पा रतो षक िमळाल कासमच ित कट उचलल गल नाह हणन याला काह िमळाल नाह धडधड त कायकारणभाव ा दोन घटना उलगडन दाख व यास जतका परायचा िततका परतो यापलीकड नवसान अिधक काय कल कोणाचा अिधक पटणारा कायकारणसबध उलगडला याचा नवस सफळला तर याचा वफळला आ ण नवसाच थोताड या यरोपमधन आजकाल जवळजवळ नामशष झाल आह यात शकडो लॉट यात हजार लोकास नवसावाचनह पा रतो षक िमळत आहतच क नाह त

भर समिात पोह याची श सपली हणन गो वदा बडला -ग वाकषणा या िनयमाला मोरया उलटव शकला नाह सापा या शपट वर पाय पडताच साप चावला िन त वष उतर वणार औषध वळ च िमळाल नाह हणन कासम मला शार रक िनयमास अ ला उलटव शकला नाह या दोन धडधड त स ीिनयमानी या दोन घटनाचा जो काह उलगडा होतो याहन कोणचा अिधक समजस नी अ यिभचार कायकारणसबध नवसा या भाकड ग हत क यान ःथा पला जातो

मोरया मोरया कर त गो वदा मला या अ ला या अ ला कर त कासम मला दवा या हणा व द या या हणा अशा कोणा याह भाकड नावावर चाल वल या नवसाचा धदा हणज एक अगद अनवलबनीय पोकळ आ ण बनबडाची सोडत आह नस या नवसान काय घडतह नाह िन बघडतह नाह Ocircनवस क यापऽ होती त र का करण लाग पितOtilde अस तकारामच वचारतात

समम सावरकर वा मय - खड ६ २३

अधौ ा िनमलन कथा

नवस फड यासाठ म कला जाणा या मसलमानाची क यक जहाज प म समिात (अरबी समिात) बडतात नवस फड यासाठ पढर या याऽला जाणार शकडो वारकर महामार न चिभाग या वाळवटावर पटापट मरतात

या घटनाचा कायकारणभाव ःथा पणारा स ीिनयम आपणास आज अवगत नाह यास कोणी Ocircचम कारOtilde कवा Ocircनवसास दव पावलाOtilde ह दो ह नाव अ ानाच ितश द आहत ानाच न हत

समम सावरकर वा मय - खड ६ २४

अधौ ा िनमलन कथा

१३ प याच दसर ल न कस फसकटल

स य हणज जवळ जवळ जशी यानी ःवत आ हास सािगतली तशीची तशीच पण तर ह OcircकथाOtilde एव याचसाठ हटली क तीत नाव-गाव तवढ भाग पडल हणनच बदलली आहत िन घटनशी घटना जळवन घत या आहत

याना ज या समाज ःथतीतील काह गो ी टाकाऊ वाटतात त ज या पाऽाची एक क पत कथा रचन तीत या गो ीचा वपाक कती हानीकारक वा हाःयापद झाला त वण पाहतात उलटप ी याना न या समाज ःथतीतील काह पालट भयावह वाटतात तह या पालटाची हड स वा अिन बाज उठावदारपण रग वली जाईल अशी पाऽाची नी प रणामाची क पत जळणी सहज क शकतात अशा क पत कथा-कादब याचीह ती ती बाज समाजा या मनावर ठसठशीतपण अ क यास पकळ उपयोग होतोच होतो परत न याचा वा ज याचा द वपाक दाख वणा या क पत गो ीस झडका न ज याच वा न याच अिभमानी या क पत कथ या फगल या िशडास या एका टो यासरशी फाडन यातील सारा वारा काढन त शीड अकःमात ढलावन सोडतात तो टोला ाच आ पाचा असतो क Ocircजा र क पनाच करायची तर वाटल ती करता यईल Ocircएकच यालाOtilde नाटकात दा पऊन बायकोला मारणारा नवरा जसा दाख वला तसा दा पऊन बायकोला कडवर घऊन नाचणारा नवराह दाख वता यईल िसधसारखी दा या नव याची पितोता बायको आज बायका या कवा यान रग वली तशी ी जा याच कलटा असत Ocircपमािन यव भजतOtilde ह परातन सऽ समिथणा याना जाराच नाद लागन दा पऊन नव याचा गळा कापणार िसधह रग वण कठ ण नाह बोलन चालन भाकडकथा वचारतो कोण ितलाOtilde

क पताप ा घ टताचा प रणाम नहमीच शतपट न अिधक टकाऊ अिधक लाग अिधक व सनीय असणारच असणार अथातसमाजातील कोण याह ढ च सप रणाम वा दप रणाम अखडनीय परा यान सामा जक मनावर ठस व यास स यकथाचा उपयोगह ितत याच पट न अिधक होणार या या ता प याला िततक सहजासहजी ितप ालाह हटाळता यत नाह उदाहरणाथ - ववाहाचा वषय घऊ लखका या लहर माण ववाहा या ौढ वा बाल सवण वा अवण ःवतऽ वा परतऽ अशा वाटल या कारचा सखद प रणाम कादबर कारास सहज रग वता यईल तो ववाह साजरा करावयास याला हवी ती घटनाची साममी क पन या हाटात वाटल िततक माग यावार िमळ शकत यामळ क पत बध इतर ीन कतीह उपयोगी वा आकषक असल तर ववाहा या ज या वा न या कारात समाज कती सखी वा दखी अस शक कवा शकतो त िन ववादपण ठर व यास तशा खरोखरच घडल या ववाहा या आ ण ववाह वषयक घटना या वय क स यकथा ाच िनभळ व ा ताच खालोखाल उपयोगी पडणा या असतात आ ण क हा क हा क पताहन अिधक आकषक िन रोमहषक अस शकतात

समाजा या वाःतव प र ःथतीवर ल ख काश पाडणार अशीच एक स यकथा आ ण याच ववाह वषयक करणी आ हास ौी पऽ ा या तोडन ऐकावयास िमळाली ती पव या या ःवत याच होऊ घातल या दस या ल नाची या या ःवतचीच फसगत तीत

समम सावरकर वा मय - खड ६ २५

अधौ ा िनमलन कथा

असताह ती यानी ःवतच न लप वता सािगतली ाव न िन या यासार या सरळ मना या सदगहःथान या िनकपट सहजपण ती सािगतली याव न ती जवळजवळ अ रश खर आह अशी वाह आमच मन दत होत पण तर ह ती आ ह यातील दोघाितघा मह वा या िश पाऽाकडन पडताळनह पा ह यामळ ित या स यत वषयी आ हास शकाच उरली नाह

आजचा काळ तर बोलनचालन शारदा िनबधा या किलयगाचा पण ज हा अ वषा भव क याOtilde अगद स ययगीन काळ होता त हा या सनातन सऽामाण चालणा या धमशील लोकाचीह ववाहनीती सगी काय काय प धर ह यथात य दाख व यासह स यकथा एखादा आरशासारखी कामी यत या सभाषणाचा मह वाचा भाग असा-

Ocirc हणज त ह पशावरकड नौकर वर असतानाच तमच प हल कटब इकड वारल या कठ असतOtilde

Ocircमा या प ी हणजच सौभा यवती इ दराबाई पऽ तम या िशतत डॉ टरा या नातलग लागत या आल यानात या वार याच कळताच मी ती द डश पय दरमहाची पशावरची नौकर सोडन तडक महारा ात परत फरलो ितकड ल मडळ नी पकळ हटल क Ocirc पऽ त ह अस बरागी काय होता एकदम नोकर सोड नकाOtilde पण मी काह ऐकल नाह तडक पढरपरला परत आलो प हल कटब ज वारल यापासन झालली माझी दोन लहान मल या या आजोळ पोच वली आ ण रामभाऊनी बोलाव यामाण या या भट स गलो जाताच रामभाऊनी मला ःप पण सािगतल क Ocircतम या मनात असल तर छान मलगी कोकणात आ ाच आ ा िमळ यासारखी आह त हा पऽ त ह ह ल नसराई हातची जाऊ दऊ नय त हास दसर काह एक उठाठव करावयास नको यानी माझ दसर ल न ग या वष असच बनबोभाट जळवन दल त ध डभट जोशी हच तमच ह ल नह जळ वणार मग िचता काय यानी कोकणात या अशा अनक मलीची ल न दशावर जळवन आप या घर पार पाडली आहत त ह नसत एकट जर ितकड जाल तर बाक च सगळ सोहोळ त जोशीबवा उरकन घतील िन यताना त ह नवीन बायको खाकोट स मा न जोड न याल माझ प हल कटब िनवत याच ऐकताच मला ध डभटजीनी असच एकट कोकणात बोलावन नल आ ण आठदहा दवसात सारा वधी उरकन मलगी मा या पदरात टाकन माझी सहकटब पाठवण क न दली या आत या अस ह पाहा ती मलगी ह आमच तीय कटब ग याच वष ल न झाल आमचOtilde रामभाऊनी अस उ जन द यावर मीह वलब न करता ल न उरकन घ याच ठर वल रामभाऊ माझ बालिमऽ याना ःवत या अनभवान जो जतका कता नी व ासाह वाटरला तो कोकणातील ा ध डभटजीसारखा साहा यक काह वारवार िमळणार नाह ह मी जाणन होतो यातह रामभाऊनी कलली ती कोकणातील याची दसर बायको चागली चणचणीत अकराबारा वषाची या वळ या समजतीमाण उपवर पोर दसली ौीमान वधराना अशा मली कोकणात िमळ शकतात असा या वळ भार लौ कक असOtilde

Ocirc हणज ह गो अशी घडली तर कती वषापव आपल वय काय होत त हाOtilde Ocircसरासर वीस वषापव मी चािळसा या वषा या आतबाहर असनOtilde

समम सावरकर वा मय - खड ६ २६

अधौ ा िनमलन कथा

Ocircबर पढ त ह मग काय कोकणात एकटच गलात क ध डभटजीशी आधी मली या मा हती वषयी काह पऽ यवहार कलातOtilde

००० Ocircछ मला गाजावाजा नको होता प हा ल नसराई जवळ आलली आ ण रामभाऊच

यशःवी उदाहरण डो यापढ याःतव यानी सािग यामाण पधराश या नोटाच पडक एका पशा या कशात घालन िन तो कबरस बाधन कोकणात िनघालो तो थट ध डभटजी या गावी जाऊन या या घर उतरलो रामभाऊनी सगळ कळवन ठवलच होत ध डभट माझी वाटच पाहत होत ओट वर या ख यातल काह भडार होत याना मी का आलो ह कळलल असावस दसल कारण त मी थोडा इकड ितकड उभा रा हलास पाहन आपापसात बोलत होत क म या या मलीच बामणाशी जमल तर बश होईल बवा ध डभट काय हणतील त करतील या म या या त डच पाणी पळाल आह मलगी तर गळ लागली आता अकराव वष लागणार सम ा बाया वचारतात लगीन कधी करणार पण गाठ दमड नाह म या तर करणार काय आता हा आपला उपकार भटजीबवाच तार ल तर तार ल या मलीला पाहणाबी स जन दसतोयOtilde या या या मा यामाग बोलल या पण मला ऐक यणा या सवादान मला बर च तरतर आली ध डभटजी वषयी आदर या कोण याशा म या या मली वषयी आतरता िन ा भडार बडार गावक या वषयी आपलक भास लागली

Ocircःनानाची वळ होताच मला एका मोक या शतासार या आगरात मोठमोठ ध ड पाडन कल या चलीवर पाणी तापत होत ितकड न यात आल पा यापाचो यातच एक िचरा होता ितथ अगद उघ यावर ःनान क लागलो कोकणी खडगावच त सगळच नवीन ठाण त ह पाहा कर यात मन बावचळल होत यामळ अगावर उ याउ या तीनचार ताब पाणी ओतन अग हातान घास लागतो नोटाचा कसा कबरला बाधलला आह याचा मला आठवणच रा हली नाह हात कबरला लागताच चमकलो घाईघाईन कसा सोडला तो नोटा िभजत आल या तसाच पढ होऊन उ हात या नोटा पस न यावर दगड ठवन ःनान उरकन मी धोतर नसलो तो ध डभटानी द न कोकणात ज सहज बोलण हणतात पण याला दशावर ओरडणच हटल जाईल अशा उच आवाजान Ocircमलीला पाणी भरायचय किचतइकड यावOtilde अस घाईघाईन सािगतल मी झटकनितकड गलो तो स यचा पाट ठवलला पा हला या या कोकणी भावना दखव नयत हणन पाटावर बसन भःम लावतो न लावतो तोच एका मलीन धावत यऊन सािगतल क त कागद कोणाच पडल आहत काव यान उड वला क एका मी ितकड ी ठवली होती नी लगच परतणारा होतो नोटा उचल यास तोच ती मलगी ह ओरडली झटपट जाऊन पाहतो तो शभराची एक नोट नाह अथातकाव यान नली काव याच काय घणार ध डभटान या या बायकोन या भडा यापक एकान काव य या उपि यास िश या हासड या कावळया या उपिवाच कार साग यात यऊ लागल कोकणाच कावळ नी दशी कावळ या या जातीपातीपयत गो ीव न गो गली पण नोट काह परत आली नाह

Ocircतर दखील ती खडवळ माणस कती हळहळली एका भडा या या डो यात तर टप आ यासारखी दसली मो या नगरातील लोकाप ा खडगावची माणस दयाळ सरळ साधी असतात हणन क व ज गोडव गातात त काह खोट न ह मी मनात हण लागलो -

समम सावरकर वा मय - खड ६ २७

अधौ ा िनमलन कथा

मा याएवढा ौढ बजवर िमळल ती मलगी पदर पाडन घ यास आला असता अजन एकानह मला खजवल नाह - नाह तर नगरातील ती हलकट स यता एव यात शभरदा मजकड बोट दाखवन फद फद हसली असती लागट बोलली असती

Ocircया वचारान नोट गमाव याचा मला जवळजवळ वसरच पडला सारखी आठवण होत होती ती एवढ च क दोन दवस उलटन गल पण ध डभटजी म या या मलीकड मला अजन कस नत नाह तOtilde

Ocircतोच मज वषयी थमपासन कळकळ दाख व यामळ यासबधी मला मम व वाट तो िशद भडार यऊन मला हणाला Ocircमहाराज आल क एकदाच मळ बाहरगावाहन परत आज ध डभट त हासनी न क नणार बघा मलगी बघायासOtilde

Ocircमी हटल अर ध डभटजीना पसत ती मला पसत आहच क बघायची कसली ठरवनच टाकायच एकदमOtilde

यावर िशद हणाला तादळाच गोण भार सःतावल आहती आमचा तोच यापार आज खरद ःनी जाणार मी तमचभी लिगनसा ह य सःतात घऊन शानी यतो तरOtilde मी हटल Ocircजाच तOtilde तोच ध डभट आल नी मलीकड िनघायच हणाल मी अगद स न झालो या िनघ या या लगबगीतच ध डभट मला झटकन थाबवन हणाल Ocircिशद जवास जीव दणारा मनय तादळ खरद साठ नडला आह आज न गला तर ल नापयत परत शकणार नाह पण तो नसला तर सा या गावास वळ दटाऊ शकन काय पार पाडणारा दसरा दडम माणस कोण िमळणार तर याला हव त २०० पय लगच ाव तो यताच पय परत दईल आप या ल नाच तादळ पण ःवःतात घऊन यईल ह चला मलीकड लवकर गल पा हजOtilde

मलीकड जाय या मा या धादलीत या या हरमोडाची आडकाठ मळ च नको या वचारावाचन दसरा वचार मला सचच न शक यामळ मी २०० पया या नोटा िशदला दऊन लगबग म या या घर गलो

Ocircमलगी ठ क होती या खडगावात या काळपयत Ocircअ वषा भवतक यOtilde-चच यग नादत होत यामळ या अकरा वषा या मलीस लोकानी घोडनवर हण नय हणन म यानाह ल नाची घाई आह ह मी जाणन होतो पण तर ह मा यासार या बजवराकडन मली या नाव उलट हडा उपटणार क यक आईबाप आम या नगरातन मला आढळल अस यामळ तशा ट याशी माझी गाठ पडत क काय अशी मला भीित वाटत होती पण द याघ याची कोणतीह भानगड म यानी कली नाह मी हणन यात याचा सतोष मला प हा वाटल ह खडवळ लोकच खर धमभी कती साधाभोळा यवहार याचा रामकणपत मकादम नावाच कणी गहःथ ितथ शजार या गावाहन सहजासहजी आल होत यास बोलावन याच सम ल न न क ठ न मला एक गडगनराची जवणावळह याच दवशी झाली

Ocircराऽी ध डभटजीनी पधरा दवसावरचा महत न क कला माझबरोबर एक भडार माणस दऊन त हणाल Ocircत ह मबईस जाऊन ठरलल दािगन घऊन या पण या आधी ल नाचीह तपसाखरभती कराणा साममी ा भडा याच हाती उलट बोट न धाडावी दािगन झाल क त ह याव तोवर िशद भडार ह तादळ खरद हन यईल

समम सावरकर वा मय - खड ६ २८

अधौ ा िनमलन कथा

Ocircआ ह दोघ मबईस आलो शभरसवाशच कराणा सामान िन कापड ा भडा याबरोबर बोट न लगच धाडन दल पाचसहा दवसात मनाजोग दािगन घडवन मीह परत ध डभटजीकड आलो

Ocircपाहातो तो मा यामाग ध डभटजी या मलाची मज साजर झालली आह िन ल नासाठ हणन धाडलल तपसाखर कापडचोपड या मजीसाठ खच झालल आह आ ण ह गो ःवत ध डभट मला साळसदपण अशी सागत झाल क त ह ग यावर या भडा याच हाती ज सामान धाडलत त यताच मी म याना माडव बडव घाल याची वनती करावयास जो गलो तो यानी मलगी द याचा बत र क याच कळ वल त हा हटल ह सामान आता उगीच सडवन का टाका यासाठ यातच मलाची मज उरकन घतलीOtilde ध डभटाच ह बोलण ऐकताच मला राग आला मी हटल Ocircमला मलगी तर ा नाह तर माझ पस तर भ न ा आ ण तो िशद भडार आला क नाह यान नलल दोनश पयह मला त ह च दल पा हजत

Ocircमा या या रागीट मागणीन मळ च न रागावता अिधकच थडपण ध डभट हणाला Ocircतमची दमड नदमड आ ह दऊ इतकच न ह पण दसर मलगीह मी शोधीत आह त ह काह दवस धीर ध न इथच राहावOtilde

Ocircमी प हा ग धळलो णभर वाटल हा मनय ल चा असता तर इत या यायाची गो बोलता ना पण आता आपण थोड सावध राहाव आ ण प हा दमड दऊ नय हणज झाल असा वचार कर त जवन जो ओट वर यतो तो माझी दािग याची लहान शक ितथ नाह मा या उरात आता माऽ धडक च भरली जवळ जवळ ओरडनच मी उठलो Ocircपण माझी शक कठ आह Ocircशक तोच आतन ध डभटजी आल नी या प ह या शातपणाहनह शातपण हणाल Ocircओट वर शक कशी ठवावी आत नीट मा यावर ठवन दणच सर त पण त हास हवी तर इथ जवळ ठवाOtilde मी िन न हटल घऊन या तीOtilde यानी आणन दली ती

Ocircमा या उरात भरल या धडक सरशी मा या मनात आता माऽ एक चम का रक अवसान आल पजाबपयत नाना दशच पाणी यालला मी मनय - हा ध डभट खरा असो खोटा असो ा या हातात इतक मी सापडावच का क हा मला फसवील क काय ा शकन मला अस

सारख याकळ हाव लागाव ज गल त गल समजन ती परत आलली दािग याची शक तर इथ ठवण नाह असा वचार क न आजबाजस पा हल तो ध डभट माग दर आगारात ग याच नी जवळ पास कोणी नस याच आढळल तडक उठलो शक च क डो यावर घतली िन सपासप जो समोर या घाट न चढ लागलो तो माग हणन पा हल नाह

Ocircथोड शी घाट चढन एका दाट झाड त वाट फटलली पाहताच तीत वळलो दोनचार माणसाना - या म या या घर झाल या गडगनराच वळ ज रामकणपत मकादम मला भटल होत - या या गावाचा प ा वचारला त गाव याच वाटन स याकाळपयत या चालीवर आह अस कळताच ितकडच जाव हणन चाललो आमच एक नात या दवशी बोलता बोलता िनघाल होत

Ocircस याकाळ मकादमाच घर गाठल यानाह फार आनद झाला त हणाल Ocircबाबा सटलास का एकदाचा या ध डभटाच जब यातन जाऊ ात हो ज गल त पस ह वाच वलत तच वशष समजा अहा कसला म य कसली मलगी कसला िशद भडार िन कसल तादळ

समम सावरकर वा मय - खड ६ २९

अधौ ा िनमलन कथा

घऊन बसला आहात महाराज ती एक चाडाळ चौकड आह िन या ध डभटान आजवर अस तम यासारख दहापाच उतावळ नवर फस वल आहत तमची नोट त ह ःनान करता करता या काव यान पळ वली ना तोच कावळा तमची ह शक पळ व या या बतात होता पण उचलली नाह या या चोचीला झटकन इतकच आ ह या गडगनरा या दवशीच त हास सावध करणार होतो पण बोलाव कोणी त ह च त खोट मानलत तर आमचच दात पडत कारण तो ध डभट तो म य नी त दोनचार भडार गड गाजावाजा तर होऊ नय िशकार गवसावी अशा बतानच िनबाधाच कचीत ःवत न गवसता गळा कापतात दस याचा इत या सावधपण क यास गळकाप हणन जो कोणी हणल यावरच उलट मानहानीचा खटला भ न कोटात खचता याव

Ocircम या या मा या मळावरच आल या मली या पायी मी पडत असल या ख यातन िशरसर त सटलो ाचा आनद मला न होतो तोच काय साग राव प हा एकदा ल नाच नव सकट ितथ या ितथच द हणन उभ रा हल कारण वर ल भाषण सपत न सपत तोच रामकणपत हणाल Ocircआता ह पाहा ह आमची मलगी ह आ ह त हाला दतो आ ण कोकणात य या या तम या ौमाच शवट साथक करतोOtilde ह बोलतबोलतच यानी मलीला मजसमोर उभी कली तर ती मा या गड याहन फारशी काह उच दसली नाह या काळ िश समत असलला Ocircअ वषा भवतक यOtildeचा परकरदखील ितला मोठा होईलस ःप दसत होत मी दखील थोड ओशाळतच वचारल Ocircमलीच वय कती फारच लहान दसतOtilde

Ocircरामकणपत िन त िन यान उ रल Ocircवयच वचाराल तर सातव लागल आह पण आ ह एक-दोन वष ितला माहर च साभाळ हणज झाल तम या प ह या कटबाची दोन लहान मल आहत यातच ह ह वाढल मलीची जात दोन तीन वषात अशी उफाडल क यवOtilde

Ocircहसता काय महाराज आज मलाह या भाषच जर तम यासारखच हस यत तर कोकणातील खडगावातन कवळ वीस वषापव पयत ह भाषा अगद प रचयाची अगद िश ाचाराची अस अहो गजराथ राजपता यात तर मी अजनह तीनतीन चारचार वषा या मलीची ल न पाहात होतो तर या काळ मला ात काय वशष आ य वाटणार यातह कोकणात आ यासरशी मलगी िमळवायचीच असा मला एक अिभिनवशच चढलला आता हसा वा हस नका या वळ तर मी आनदान ल नास होकार भरला हटल झाली आमची मलगी जवळ दािग याची शक होतीच त सार दाखवन बोलता बोलता याच बठक वर महत ठर वला या म या या मलीशी या दवशी तो ध डभट माझ ल न लावणार होता ना याच दवशी ित या सवाई ठकाणीची मलगी वरणारच तर मी असा सड उगव यासार या एक आवशच चढला मला

Ocircअगद शजार दखील फारसा गवगवा न होऊ दता ठर या दवशी ववाह सःकारास आरभ झाला मला नी मलीला हळदह लागली तोच -

Ocircदरव न दहापाच दाडगट लोक मोठमो यान बोलत यताना दसल बोलता बोलता िशद भडार या ध डभटा या बठक त या इतर भडा यासह दाराशी यऊन ठपलला नी मला भट यासाठ दडम ह ट ध न उभा असलला पा हला मनात कसलीशी भीती वाटली पण रामकणपतानी याच हटल हणन तसाच हळद लावलला मी पढ आलो या िशद भडा याच

समम सावरकर वा मय - खड ६ ३०

अधौ ा िनमलन कथा

डोळ लाल फरलल माड पऊन तरर झालल या या साथीदारा या तोडातनह माड या उमट गधाच भपकार यत होत मला पाहताच त दटावन ओरडल Ocircअर बामणा या म या या मलीशी ठरलल ल न मोडन आम या गावाला काळोखी लावन इथ आलास काय पळनOtilde मी श य या सौज यान दादा-बाबा कर त हणालो Otildeअर ध डभटानी मला सािगतल ना क म यानीच मलगी द याच नाकारल हणनOtilde

Ocircत व यावाक या िश या हासड त हणाल चलीत गला तो पाजी ध डभट आ ह तला या कोकणातली कोणाचीच मलगी आता क दणार नाह चल धऊन टाक ती अगाला माखलली हळद चल खडोबा दसतया जसाOtilde

इत यात रामकणपतानी मध पडन िशदला बाजला घऊन काह स गयावया क न सागताना मी द न पा हल िशदची नाड या या चाग या प रचयाची दसली तो थोडा थडाव यासारखा झाला पण या या रोगावर कोणत औषध इतक त काळ रामबाण ठरल

Ocircआ ह याची समज काढ यासाठ प नास पय दड ावा ह ह का च न करता मी त पय रामकणपतासमोर या गडा या हाती टाकल त वाटला लागल आ ण मी तसाच तडक तापत असल या ःनाना या पा याकड जाऊन अगावर भराभर लोट ओतीत हळद धऊन टाकली

Ocirc बचार अभक ती मलगी - आत हळद लावन तशीच बस वलली होती बचारा रामकणपत Ocircआहो पऽ आता या गडाची समजत झाली आह आता काह वाधा नाह हळद का धताOtilde हणन काकळतीन पस लागल मला

मी हटल आता याचा न ह माझाच वाधा आह याची जशी एका अथ पटली - तशीच दस या अथ माझीह समजत पटली आता या ज मात प हा ल न हणन कत य नाह छ पा हज तर त हालाह ल न मोड याचा हणाला तो दड दतो पण अस अपशकनी ल न आता लावण नाह Otilde

Ocircपण रामकणपतानी माऽ मा याकडन काह ह दड न घता माझ दागदािगन परत कल नी मी आ या वाटन परत फरलो त हापासन ETH

ख यातील लोक हणज गोगलगायOtilde साळसदपणाच आगर हणज खड नागर तवढा काय तो ल चा अशी एक एक क वता यावर िल हलली आह आ ण मी ःवत त ध डभट तो िशद भडार त या ओट वर या बठक तल इतर सालस खडवळ त म य आ ण आ हा सवा या पायदळ या दोन आठदहा वषा या िनरपराध अभक मली वरमाला घऊन याम य ववाहहोमा या पटल या कडात उड घत आहत अस एक छायािचऽ काढन याची एकक त ज या नीती या अमया दत अिभमा याना भट ावी अशी मला लहर वर लहर यतOtilde

- १९३५

समम सावरकर वा मय - खड ६ ३१

अधौ ा िनमलन कथा

१४ काळ आ ण कसर

सा या मख इितहास सशोधकाची एकच दाट मडपा या दाराशी उडालली होती एकमकावर वषानवष िनयतकािलकातन ितखट िन सगी िशवराळ ट का कर यापरतीच याची परःपर ओळख अस अस दरवरच शकडो ऐित सशोधक आज यथ दाटलल अस यामळ आज याची परःपर त डओळखह होणार होती हाह एक सशोधनाचा वषयच अस यान एक सशोधक याच कामावर िनयो जला होता यक आल या सशोधकाची वशावली िन ब दावली मो यान सक त त तो यास यास मडपात वशवन यो य ःथानी बसवी

ऐित सशोधक महामडलाच ह समलन अगद अपव अस यान अनक यात इितहास आपल अगद अपव तवढच िनवडक िनबध घऊन सभस आलल होत अ यापक िचत यानी गली चाळ स वष या शोधा वषयी खिचली याची गभीर चचा यानी आप या िनबधात कलली होती याचा तो वषय हणज Ocircमीकावर चालन जाताना साट चिग या घो यावर बसला या या शपट च कस कती लाब होतOtilde हा होय ती चिग ा या घो या या शपट या कसाची लाबी िन णार अनक पराव यानी या िनबधात गणना या त यासह दऊन या परा याचा परावा हणन मौयकाल या घो याची िचऽ असलली नाणी छायािचऽ कागद तापटभती ाचीन वःत सोबत या दशनातह माडल या हो या यात परात व ौीयत रावण यानीह ाचीन वःत धाडलली होती ती हणज ऽा टक या चोळ ची उजवी बाह ह होय

हजारो क ती बाह पाह यास या गा यास दाटलल असत हा शोध जर खरा ठरला तर पराणकालावर रामायणावर आ ण एकदर मनयजाती या ानावर मोठाच काश पडन ितच असीम हत साधणार अस यामळ गली चार वष सा या व ानमडळ नी सा या व पऽातन िन मािसकातन उलटसलट चचच लखामागन लख िलहन मोठ खळबळ उडवन दलली होती यातह त सशोधक रावण नािशक पचवट च राहणार अस यान खर पचवट राजमहि या बाजला आह अस मानणा या सशोधकानी या शोधा व कचाळक ह कर यास कमी कल नाह असा ौी रावण या या प ाचा आ प होता यामळ या वादास नािशककर व महि कर अस ःव प यऊन जो जो नािशककर तो तो या शोधास भराभर अनकल होत चालला आ ण जो जो महि कर तो महि कर हणनच या कचाळक स खरा शोध हणन उचलन ध लागला परात व रावण याच हणण अस होत क पचवट या या बाजकड ऽोपा या या अखड परपरमाण खडकावर खडक होऊन पडलल लआमणान कापलल

रा िसणीच नाक िन कान अ ाप दाख वली जातात या या काह अतरावरच एक गहसारख थोरल भगदाड आह जशी सीतागफा तशीच ऽा टकागफा असली पा हज रा िसणीसह ऽा टका ितथ क हा क हा तर रमत असावी आ ण रामचि सीतागफत जाता यता यथनच ितन चो न यास पाहात असाव िन या यावर मोहत असाव असा िन य होऊन या ऽा टकागफच सआम िनर ण कर यास ौी रावण ज हा गल त हा एका खबदाडात खपसन ठवलल काह तर व यास आढळल ओढन पाहतात तो ती दणकट मळकट कापडाची बाह अथात ती ऽा टक या चोळ चीच असली पा हज चोळ साठ एक बाह ठवन बाक िशवायची तो याच दवशी रामाची

समम सावरकर वा मय - खड ६ ३२

अधौ ा िनमलन कथा

शवटची कटकट होऊन ती मारली गली असावी ा तकास या बाह या लाबीचा रामायणातील रा सी या िध पाड दहा या वणनाचा भती अवातर परावाह ौी रावण यानी आप या िनबधात वःतारश दला होता पण महि कर सशोधकानी तो त छ मानन या व ाची उपप ी अशी लावली होती क या बाजस भटक पठाण वारवार जातात ितथच खाऊन पऊन आपल उ खरकट फटक फाटक सामान फकन िनघन जातात या यापक कोणा पठाणा या अघळपघळ फाट या तमानीचा तो उजवा पाय ितथ पडलला असावा न ह यानी एका पठाणाच या अथाच व यह सह स ा िस ल यात या पठाणान सािगतल त ःवत अम या वष या जागी गळ आ ण शगाच दाण फाक त बसल असता खबदाडातन क टमगी वर यऊ नय हणन मा या एका फाट या तमानीचा जवळ असलला पाय यात क बन ठवला होताOtilde अथात ती ऽा टका या चोळ ची बाह नसन पठाणा या तमानीचा पाय होता ा महि करा या हण यान सतापन ौी रावण यानी आप या ा समलनाथ िल हल या वशष िनबधा या शवट अस वचारल होत क Ocircएका लफ या पठाणास लाच दऊन एका अ यत मह वा या ऐितहािसक िस ा तास खोट पाड याचा य करताना महि कराना लाज कशी वाटली नाह Otilde

जपानन चीनवर जी ःवार कली आह ितच हदःथानावर काय प रणाम होणार आहत ा वा अशा लक वषयास एक अ रह जागा न दता वर ल या अ यत मह वा या

ाची चचा कर यात सार व पऽ िन व ानगली चार वष गतल होत त Ocircऽा टक या चोळ ची बाह का पठाणा या तमानीचा पायOtilde हा आज या समलनात मखपण चिच या जाणा या वषयातील जसा एक वषय होता तसाच दसराह एक इत याच मह वाचा वषय ौी नावकर ा सिस सशोधकानी िनबध िलहन समलनात ःता वला होता नावकर ह दशभ िन ःवािभमानी इितहासकार हणन यात होत त ःवत वय जातीच गोमातकात नाव यथील पठतन या या जातीची मडळ दशावर पसरलली होती आय लोक ह उ र ीवाकडन भारतात आल या ःवािभमानी दशभ स लािछणा या मता या त अगद व होत आयाची ज मभ भारतच असन त नतर उ रीवाकड वसाहत कर त गल ा ःवदशािभमानी मतास त परःकार त इतकच न ह तर सा या जगातील यक रा ह कोणातर जियण भारतीय जातीन बाहर जाऊन वस वल असलच पा हज असा याचा उपजत ठाम िस ा त होता यास समिथणार एक अ यत मह वाच गमक याना अलीकडच ज ज सापडल याचीच सागोपाग िस करणारा िनबध या समलनाक रता यानी धाडलला होता याचा हा नवीन िन अ यत साधार शोध असा क नाव हा दश नावकर वयाचीच वसाहत आह परावा भरभ कम दसराितसरा सोडा - य नावाचाच गोमातकातील ा नाव पठ या वयानी जाऊन तो दश वस वला नसता तर यास नाव नाव ठव याच दस या लोकाच काय अडल होत प हा भारतीय वय सय पासक तर नावच रा ह मळच सय पासक पण ौी नावकर याचा हा मह वाचा शोध लागताच दशािभमानश य अशा एका द ान याच नामािभधा या या परा यास पढ क न एक अगद उलट िस ा त माडला तो असा क नाव दश या लोकानी गोमातकात घसन नाव पठ ःथापली आ ण नावकर ह तीच परक जात मळ भारतीयच न हत त जस िचतपावन Ocircआय लोक ह उ र ीवाकडन हदःथानात आल अस ितपादणा या ःवािभमानश य द पणाची ती व ीच नाव दश हा आ हा भारतीय नावकर

समम सावरकर वा मय - खड ६ ३३

अधौ ा िनमलन कथा

वयाची वसाहत होय ह माझ हणण अस खोडन काढ याचा िनदयपणा कर त आह नाव या पर या लोकापासन भारतीय नावकर वयाची उ प ी झाली आह अस हणण िन वळ दशिोह होयOtilde अशा कडक श दात ौी नावकर यानी आप या िनबधात ा आ पकाचा खरपस समाचार घतला होता तोच आज समलनात चिचला जाणार अस यान तीह मोठ खडाजगी उडणारच होती

अशा अनक अपव ऐितहािसक शोधाचा िनणय ा समलनात लागणार होता यामळ या समलनाच मह वह अपवच आह अस जाणन जो तो ऐित सशोधक या मडपात वळआधीच यऊन बसला आ ण समलनाचा आरभ हो याची ती ा आतरतन क लागला

शवट ललका या या िन जयघोषा या दण यात िनयो जत अ य रावसाहब धरधर ह ानव अस यामळ मळ च न हसता आ ण वयोव अस यामळ लचकत लगडत सभाःथानी

वशल समलन आरभल

१४१ अ य ाच भाषण अ य रावसाहब धरधर ह ानव ास िन वयोव ास शोभल अशा गाभी यान िन

वलबान गळाची भली का यावर चढवन तोलन उचलन फकावी तसा यक श द थबकत थबकत त डाबाहर टाक त हणाल Ocircजटलमन ऍ ड लड ज मला टाईम नसताह कवळ तम या डली शरसाठ च काय त मी ह िसडटची चअर ऍ सपटतो ा कॉ फर सच इपॉट स अगद यिनक आह ह त हा सवा या मनावर इसण ह मा या यट समजतो माझ ःपीच आपण अट ट हली िलसनाव (हशा होतो) हॉट सालयल स आचरटासार यो बह हता (हशाच हशा) मी इ लश हबसयजतो हणन ना अहो मराठ त मसलमानी आ ण इमजी नाउ स ऍड ऍडज ट हसयाची भर घालन आपली मराठ ल वज रच कर याच मह काय आजवर पकळ जण कर त आल आहत बट त ह अगद फरगटता क मराठ भाषा जर कशात अगद पअर असल तर ती हबसम यच होय आप या मदर ल वजचा जर त हास काह अिभमान असल तर त ह इमजीसार या बयापदानी सम असल या क चड ल वजमधन श य िततक हबसमराठ त आणली पा हजत त महतकाय मी मा यासाठ रझ वल आह जर इमजी मदर फादर दर वाइफ ए सशा अगद घरगती नामह त ह वापरता तर तीच यसफल ोसस पढ रटन मी इमजी हबसह मराठ त बोल लागलो तर यात मराठ च हतच नाह काय जस आपण आप या मदरलडम य मसलमान य इ लश पोतगीजभती जो यइल तो फॉरनर बधमान रसी हला आ ण यायोग आपल नशन हणज जगता या धमशाळसारख शोभ लागल आह - आय नो वकड पीपल याला जगताचा उ करडा हणन हणवतात पण दटस ऑल नॉ सस तसच इ लश जमन फारशी अरबी अदमानी निमटोभती झाडन सा या ल वजामधील लाखो वडाची भर आम या मराठ म यह घालन आ ह या आम या मदरटगला व डटग क न सोडली पा हज (टा या) मराठ च नसत र ण कल हणन जर िचपळणकर मराठ च िशवाजी ठरतात तर आ ह मराठ त ा ह रयस फॉरन नाउनाना ऍडज ट हाना ऍड हबसना हबाना सामील क न अन सन मराठ च बाजीराव का बन नय (टा या) इ लश हबसची भर मराठ त घालन ा मा या

समम सावरकर वा मय - खड ६ ३४

अधौ ा िनमलन कथा

मदरटग या बयापदाच दा रिय नाह स कर याच मी अगद रझॉ हल आह मग मला फिलश पीपल वाटल िततक र ड यलोत (अवसान या भरात दम लागन धापा टाक त खाली बसतात आ ण आता तमचा म य ठराव माडा हणन ौी त व यास हातानच खणावतात याबरोबर ौी त व उठन बोल लागतात) ौी त व - मी वायफळ बोलणारा माणस नाह कोण याह करणी त व तवढ नमक

सागतो आजच समलन अपव का अ य ानी मराठ च बयापद दा रिय िनवार यासाठ इमजी बयापद यावी असा जो उपबम कला यामळ काह ह समलन अपव ठरत नाह मराठ भाषा बयापदा या करणी द रि आह खर च सा या ाकत भाषाच तशा आहत आपली सःकत भाषा ह इतर कोण याह सप ीमाण बयापदा या सपदतह इ लशला दखील हार जाणार नाह त हा मराठ त बयापद जी यायची ती आप याच सःकत भाष या अगाध िनधीतन यावी ह कबराची सप ी घर असता दस या या दाराशी भीक मागत िन या या उ चारानी दात वचक त फर यास आ हास लाज वाटली पा हज (अ य - बॉश ःट पड ) त व ह क ःवत या सःकताकत भाषात ज श द आहत वा िनिमता यतात याना लाथाळन मा न नामशष क न फादर मदर कायदा तहहयात कबल भतीसारख अनावयक परक श द घऊ नयत वाप नयत पण आप यात ज मळ च नसतील तस विश काराच श द जस बट कोट जाक ट प डग गलाब भती सखनव याव पण (अ य - तो वषयच सापा ःटॉपा) बर तर मी त व तवढच सागतो आम या ा ऐितहािसक सशोधक महामडळाची आजवर अव या भतलावर कोणाह ऐित मडळान न कलली जी विश कामिगर ती ह क आजवर सव इितहास सशोधक मडळ आ ण सरकार ऐितहािसक कागद तापट भती साधन सर ण कर याची एकागी कामिगर च काय ती कर त आली आहत पण आप या ऐित सशोधक मडळान ती सामा य कामिगर एका बाजला कर त असताच दस या बाजला ऐितहािसक साधनाच िनदालन कर याच स कायह पार पाड त रा हल पा हज

जगा या आरभापासन ह ल ी कोणासह सचली नाह या कामी मसलमानी वज यानी आ ण काह जणा या मत मड डफ साहबानीह थोड कामिगर कलली आह पण याना याच त व उमगल नाह या या ःवत या कायसाध अ पलपोटपणासाठ यानी जन मथ कागदपऽा दक नािशल पण सशोधनाच कत य हणन िनरप िनकाम ब न त काय यानी कल नाह त त व मलाच कळल हा माझा इितहाससशोधन शा ावर आ ण कलवरच उपकार झालला आह त हा थोड यात माझा ठराव हा क आपण Ocircऐितहािसक - साधन - िनदालक - सिमितOtilde ा नावाचा आपला एक ःवतऽ वभाग ःथापन आज ाचीन ठरणार जन कागदपऽच न हत तर उ ा ाचीन ठरणार आजच मह वाच कागदपऽ - प ट - वःत मथ - वाःत भती ऐितहािसक मह व पावणार पदाथ फाडन तोडन जाळन पोळन िनदाळ याची मोठ मोह म आरभावी (शम हा ःवीकार िध कार बोला बसा अशा गजनाची उलट सलट सरब ी सभत चाल होत अ य घटा वाजवीत बजावतात Ocircहा हा ःपीकरला म यच इटर टता कामा नय) मला वायफळ बोल याची सवय नाह त व तवढ मी सािगतल बाक उलगडा अनमोदक कर ल सपल माझ भाषणOtilde

समम सावरकर वा मय - खड ६ ३५

अधौ ा िनमलन कथा

अनमोदक ौी उलगड हणाल Ocircस यहो आपणापक काह जणास ौी त व याचा ऐित साधन िनदालकमडळ ःथाप याचा ठराव ऐकन बर वाटल नाह त साह जकच आह पण Ocircइितहास-साधन-सर ण-कायOtilde सोडाव अस काह हा ठराव हणत नाह ह आपण वस नय आप या महामडळान ाचीन वःतसर णाथह कती खटपट कली आह त यानी आणा ाचीन कागद - तापट - साधन अ नजलवायभती या उ पातातह सर त राहावी हणन आजवर जगातील ऐित सशोधकानी फारतर िचरबद समहालय बाधली पोलाद कपाट ठवली तीह पडझड पावतात याःतव क यकानी कोण यातर चड पवता या पोटात याःतव भयार पाडन यात जगातील सव मह वा या ाचीन वःत जतन करा या अशी य सच वली पण चड भकपासार या उ पातात या पवतातील ती गभःथ भयारह हद न कोसळतात तीदखील आप ी टळावी हणन आ ह स या वमानासारखा सदव तरता असा एक मोठा नभोदग आकाशातच अधातर बाधन यात वदकालीन वःतपासन तो थट आजकाल या वा या या चोप यापयत सार ऐितहािसक कागदपऽ पटा दसाधन समहावी अशी योजना जगापढ माडली आहच क नाह त हा ऐित साधन सर णाच काय एका बाजस आपण कर त राह यात काह बाक ठवली नाह ह उघड आह पण त काम एका बाजस कर त राहनह आता आपणास याबरोबरच ऐितहािसक साधन काह माणात तर वनािशन याचह काय करावयास पा हज नाह तर पढ या प यातन ऐितहािसक सशोधनाची गती साफ खटन जा याच सकट कोसळ यावाचन कधीह राहणार नाह ह आपण कस वसरता समजा कािलदासान आपल ज मम यच ठकाण िन िमती न क सािगतलला एखादा ोक जर िल हला असता िन तो आजपयत िन तीन उपल ध असता तर महाराज आप या या ऐित सशोधनशा ाची कवढ मोठ हानी झाली असती बर मग कािलदासाची ज मभ एकान कामीर दस यान बगाल ितस यान उ जियनी तर चव यान रामटक अशी सागन त त कोड सोड व यात जो आपणास आनद वाटतो यास आपण आचवलो असतो न ह का आपण अशा एका ोकान कवढ तर ब ःवात य गमावन बसतो पण या क वकलग न दर ीन तसा ोक िल हला नाह यामळ आज आमची ब या करणी इतक ःवतऽ आह क उ ा कािलदासाची ज मभ लका होती अस ितपाद यासह आ हा सशोधका या ितभस म जाव कर याची कोणाचीह छाती नाह पश याच द र जतक अजन अ ण आह िततक जर राजगहातील बदसार भती राजाच वा मौयाच द र आज अबािधत राहत तर सा या ब कालीन सशोधक मडळाची दवाळ िनघती दवाळ ब हा मनय असा कोणी न हताच - याची ती सार कथा स यावरच एक पक असा जो ितभाशाली पा मा य इितहाससशोधकान काढला आह तसा वचा न तो सोड व यात सशोधनत ास जो र या भत आनद होतो यास आपण सवःवी पारख झालो नसतो काय चिग होता िन याचा घोडाह होता यवढ च मा हती चिलत ठवन बाक गहाळ कली हणनच ना आज या समलनात चिग ा या घो या या शपट ची लाबी कती हा र या भत वाद आपणास उपभोगता यतो आह अहो इितहास-साधनाचा सारखा नाश होत आला हणनच इितहास-सशोधनशा नाश पावल नाह इितहासाची साधन जर वनािशली नाह त तर इितहास सशोधनशा ठार झालच हणन समजा ान र एक क दहा िशवाजीची ज मितथी कोणती िशवाजीला िल हता यत होत क न हत या को यास सोड वताना जो आनद मनयजातीस होतो या

समम सावरकर वा मय - खड ६ ३६

अधौ ा िनमलन कथा

का यमय आनदास िशवाजीच न क हःता र नाना फडण वसा या अ रासारख पशापासर न मोकाट सापडत तर आपण आचवतो नाह का रामदास नावा या दस या कोणा साधची सशयाःपद च रऽ या पढ न िलहन ठव याचा शहाणपणा कला नाह हणन आज आपणास रामदास एक क एकवीस ा वादा या दयगम यवसायास मकाव लागत याचा त हा इितहास सशोधक मडळ स राहन राहन खद नाह का वाटत इितहास सशोधनास सवःवी जतन करण हणज या फाद वर आ हा इितहास सशोधकाच अ ःत व तग ध न आह तीच तोड याचा आ मघातक मखपणा करण होय याःतव माझ ठाम मत आह क -

यक शतका या शवट या शतकातील ऐितहािसक कागदपऽाद साधनाचा आिशक नाश करावा

उदाहरणाथ लोकमा य टळकासारखा महाप ष या यवढा थोर प ष या शतकात िनपजन जर आ ह या या वषयी या इितहाससशोधनास पढ ल पढ स काह च वाव ठवला नाह तर या पढ ल प यास ान र एक क दोन भती कोड सोड वताना आ हास जो र या भत आनद होतो तशा आनदास नाग व यासारखच होणार नाह काय पण टळकाच कळकरकत वःतत च रऽ तसच ःथर ठव यास पढ ल इितहास सशोधकाना आपली ितभा चाल व याला हण यासारखी जागाच उरणार नाह याःतव या कळकर च रऽाचा या शतका या अती नाश करावा टळका या कड या चारपाच तर िनरिनरा या क न ठवा या सन बरोबर तर शक चकलला शक बरोबर तर म हना िनराळा शक म हना जळल तर भल याच ितथीस भलताच वार िल हलला तसच कठ कसर कार टळक कवी होत असा उ लख तर कठ कवी टळक ब दवासात पडल अशा उ लखा या बखर ची दहावीस पान िलहन जतन क न ठवावी टळका या पत यावर ल काह अ र ठवन काह घासन नासावी सन १८ श ठवन ५६ आकडा खरडवन टाकावा हणज आज िशवज मितथी या को याची जी मौज आ हा सशोधकास उपभोिगता यत तशीच र हरड टळक िन लोकमा य टळक एक क दोन ज मितथी ह क ती टळकाचा Ocircकसर Otilde हणज एक व पऽ होत क यानी खरोखरच एक िसह पाळलला आ ण गायकवाडवा यात बाधलला होता अशा अनक कारच मनोरजक पढ ल प या या इितहास सशोधक ितभस उ भ वता यऊन इितहास सशोधक िन इितहास सशोधनशा बकार पायी म शकणार नाह फार काय सागाव जर आपण कशलपण इितहासाची काह नाव-गाव-आ याियका िन आ यान याची चलाखीची पसणी क न बाक ची साधन गहाळ क शक तर कािलदास कोण या वबमा या पदर होता ह जस आज मनोरजनाच कोड पडल आह तस पचवीस प यानतर टळक ह कोण या छऽपती िशवाजीमहाराजाचा प घऊन लढल रायगडच सतराशतील थम िशवाजी क को हापरच एकाणवीसशतील िशवाजी ह च एक ज टल सम या होऊन बसल िन या भावी पढ तील कोणीतर जदनाथसरकार आज रामदासासबधी काह सशोधक हणतात तस अ टाहासान ितपाद लागतील क टळकाला राजकारण कशाशी खाव ह दखील उमजत नसन तो बचारा एक ान रासारखा गीताभाय िल हणारा वदा यासजड परा णक छऽपती िशवाजी या पदर राहत अस िन याला िन ववाद आधार हणज गीतारहःयावर ल ( याची ःतावना फाडन नाह शी कली आ ण वरच टळककत ोक तवढ ठवल तर) ःवत टळकानीच सािगतलल

समम सावरकर वा मय - खड ६ ३७

अधौ ा िनमलन कथा

ःवतच उ लख Ocircबालो गगाध र ाह ितलका वयजो ज महारा प यपर वसन शा ड यगोऽभतOtilde OcircौितरOtilde अशी ःवतची मा हती या ोकात भायकार टळक दतो पण यात आपण राजकारणाच मळा रदखील पा ह याच तो परा णक सागतो आह का

Ocircराजकारणी टळकOtilde हा अथातच ा Ocircगीताभायकार परा णक टळकाOtildeहन दसराच असला पा हज

त हा अशा अ यत र या भत गमतीस पढ ल प यानी पारख होऊ नय अस जर त हास वाटत असल आ ण आ हा इितहास सशोधकाचा यापढ िनवशच हावा अशी जर तमची द इ छा नसल तर त ह ठरावास समताव िन यक इितहास सशोधक मडळान आप या एका उपमडळाकड इितहाससाधनिनदालक वभागाची कामिगर ह सोपवन ावीOtilde

टा या या कडकडाटात ठराव एकमतान सभन समितला लगच ौी त व ानी दसरा ठराव माडला

त व - मी यक करणातील त व तवढ पाहणारा माणस इितहास सशोधन शा ाची श यताच जगात कशी झाली इितहासाची साधन वारवार नाश पावतात ामळ अगद प हला मन राजा हणतात या यापासन ज ल ावधी राज झाल - सार सयवशी रघवशी चिवशी यादववशी पडवशी मौयवशी का ववशी आीवशी शािलवाहनवशी रा कटवशी पा य चर चोळ कदब राठोड ग हलोत - रामा रामा नस या वशाची नाव घता घता ास उखडन जातो-

या या वशातील शभर शभर प या या लाखो राजाची च रऽ जर यक नपोिलयनच जस वःतत च रऽ उपल ध आह िततक जर वःतत च रऽ आज अन असती आ ण मोलन लडःटनच िल हल तस बाडच बाड या या दशल ावधी धाना या च रऽाच जर आज उपल ध असत तर या पःतका या भाराखाली शषदखील मटकन मोडन बसता याची नसती वशावळ थमपासन शवटपयत हणता हणता आयय सपन जात ऐक आव ी करायला दखील आयय परत ना मग अ यास कठला यातच या या पढ च मख कवी योितषी िश पी व ऋषी परा णक याचीह आ मच रऽ जवत राहती यक ल ल मथ िल हणा या मथकारा या मथाची बाड साा याची द र शतकोट रामायण को टकोट अभग रामा रामा तर ती सार मल याची इितहास साममी ठव याला भमी कमी पडन जवताना राह यास अगलीभर ःथलह उरत ना त हा वरचवर जन मथ च रऽ तापट कागद वःत वाःत सारखी नाश पावत गली ा वषयी आपणा ऐितहािसक सशोधकानी महो सव करावयास हवा महो सव पण त व पाहतो कोण ा जीण ताडपऽाचा चराडा क न इितहासाचा नाश क न आम या इितहास सशोधनाशा ाच अ ःत व कोणी श य कल काळान या वनाशश न ाःतव आप या ठरावात या अथ इितहासिनदालन हह इितहास सशोधनाच मख कत य आह ह त व आपण मा य कल आहात या अथ या वनाशाची दवता जी काळ ितचच आभार सवाआधी आपणा इितहास सशोधकास मनपव मानावयास नकोत काय इितहास सशोधकाच काळ हाच कळदवत आह आजवर त व न जाण यामळ कोणाह इितहाससशोधक मडळान काळाच उपकार समजल नाह त याःतव त

समम सावरकर वा मय - खड ६ ३८

अधौ ा िनमलन कथा

अपव काम आज आपण कल पा हज आ ण ऐित साधनाचा सपाटन वनाश करणा या काळाच ा ठरावान आभार मानन अनणी झाल पा हज (टा या)

अ यापक िचत - आ ण कसर नह काळामाणच कसर चह आम यावर अनत उपकार झाल अस यान ितच आभार मानन ितचह आ ह अनणी होण अवय आह काळ हा राजा पण याचा ा काय अितकशल कामदार कसर ह च इितहासाची म य साधन हणज रा याची स वशाल द र - जस पश याच ती द र त ह काळालाह कठ ण जाईल अशा वळाय दगात पोलाद कपाटात शभर शभर कलप लावन ठवलीत तर पाहारक यास प ा लाग न दताह क हा घसल िन मालाची फडक कागदाची बाड वर जशीची तशी दस दऊन आतन याच कस पीठ पाड ल ह सागनह सागता यणार नाह टाळ हटल तर साटानाह टाळता आल नाह खरोखर ह कसर ऐितहािसक कागदपऽाचा जो नाश करत तोह आपणा ऐितहािसक सशोधकास हवा तसाच सगळा कागद नासणार नाह मधलीच अ र खाऊन टाक ल - पण अशी क ज ासन वच चाव यामाण खाडकनजाग हाव ओरडन उठाव बाजीराव भ ी वा यातील बाक सार श द खाईल पण OcircबाजीOtilde ठवील हणज ा कागदात तो बाजी घोरपड क दशपाड क प हला बाजीराव क दसरा - उमगह नय को यात जस थोड तर सागाव पण परत तर साग नय तस ह कसर करत इत या मािमकपण क कसर चा हा कडा पवज माचा कोणी मम ऐितहािसक सशोधकच असावा अस वाटाव

ाःतव मी हणतो क पराबमाची मत जशी िसह तशी ऐितहािसक साधनिनदालक जो काळ ाची य मत कसरच अस यान कसर या ःव पाचा एक पतळा उभा न याची आम या या आज ःथा पल या न या िन ऐित साधनिनदालक उपमडळाची दवता हणन िन य पजा होत जावी (टा या)

ह दो ह ःताव समत होताच अ य महाशय आळस दत उठल िन हणाल Ocircआता फार लट झाला आह बाक काम आपण टमारो या मी टगम य र यम मी आजची मी टग आता लोजतोOtilde

समम सावरकर वा मय - खड ६ ३९

अधौ ा िनमलन कथा

१५ नारदाची प वीस प हा भट

ःवगाम य इसवीसनामाण द १६ जल सन १९३५ शबवार सरसाट इिान झाडन सा या दवदवताची राजसभा बोलावली सार दव आपाप या आसनावर बस यानतर दवाधीश इि हणाला Ocircनारद कठ आहOtilde

तोच अ यत ौितमनोहर अशा सगीतान वातावरण मजळ झाल आ ण - अस नारदमनी दवसभ या म यभागी आ वभवल

वीणा याची डल व त दशा घ वहावा वहावा पायी या यावर जड व या चाद या या खडावा सरपती इि - Ocircनारदा ऽभवनात एकसारख सचरत यह च व सरसभस िनव दण ह

तमच पवापार कत य असता गली हजार द ड हजार मनयवष तर आप या प वीकड ल काह एक ितव ( रपोट) धाडल नाह ह कस प वीच ःवगाशी सबध जवळजवळ सटत आ यासारख झाल आह आमची बातमी याना िन याची आ हाला काह च कळनाशी झाली आह दवामाणसात पव कती दाट सबध अस प वीवर ल मोठमोठ य तर काय पण साधारण गहक यदखील आ हा दवाना सपार द यावाचन होत नसत आम या ःवगातील उलाढालीचाह यास वारवार प ा िमळ मनया या - यातह या य ीय भारता या - कोण याह करणी त हाला कती मम व वाट वशषत मोठमो या लढायापासन तो लहान मला या परःपर बोचका यापयत आपण ःवत उप ःथत राहन सार भाडण यथाशा भाडली जातात क नाह त त पयव ीत (सप रटडत) असा आ ण या कथा आ हास सरख सःकत अन पात यऊन सागत असा आ हा दवाची ती कती करमणक होई दवा-मानवातील तो ज हा याचा सबध प हा जळावा याःतव आमची अशी इ छा आह क आपण पव माण प वीला प हा य भट दत जावी आ ण मानवाकड ल यक व आ हाला यऊन िनव दत असाव प वीवर दवा वषयी कोण काय बोलत त तर बनचक कळवीत राहावOtilde

सर र इिाच ह भाषण ऐकन दोन-चार ि रागावन हणाल Ocircदवाचा या मानवाशी सबध तटत आह तोच बरा याचा आ हाला आता एवढा कोणता

उपयोग होतो आह मानव उमट झाल आहत दवाची याना आठवणदखील होत नाह पव आमच ह वभाग यव ःथत पोचत आ ह ह याची वाःतपःत ठवीत अस पण आताशी यानी आमची खडणी साफ बद पाडली आह ना चौथाई ना सरदशमखी मीकाची ःथ डल कधीच वझन गली पारिसकाचा अ नी उ वःत आयदखील अनाय झाल अहो या भारतवषातन यह दवाच मख जो अ नी यात सगधी िन ःन ध अशा ता या ता या तपाच हौद आ ण िचर मासाच ढ ग या ढ ग अ पल जात या भारतातन ग या उ या वषात क दवाड या टपालातन एक बोकड काय तो धाडला गला चारपाच माणसाना दखील ज मास अपर पडाव यात तहतीस कोट दवाची भक भागल अस का यास वाटल यानी आमची च ा चाल वली आह दसर काय अशा मानवाशी यापढ ज हा याचा सबध कसला ठवता इिा भारतवषाकडन अजन वषाकाठ थोडातर आ या या आहतीचा नी अजमासाचा परवठा

समम सावरकर वा मय - खड ६ ४०

अधौ ा िनमलन कथा

आ हा दवास होतो पण या उ ाम उमट िन ना ःतक यरोप अम रका वशषत तो रिशया यानी तर या दवमखाःपद अ नीम य यक ज मम यवासय भती सगी स िचर आ य नी अजमास अपावयाच यात हटकन कोळस आ ण पशोल ओतीत बसाव आ इिा ज हा या या सबधाच नाव सोड दवाची खडणी गली हजार वष तबली ती उगवन घ यासाठ या मानवाशी जर कोणचा सबध आता ठवायचा तर तो कवळ य लग भकप जाळपोळ याचाOtilde

िवशातील दवाच ह रागीट भाषण एकन इि शातपण हणाला Ocircकाह झाल तर मानव आपली लकर आहत या यावर अगद रागावनच कस चालल अस अगद सोम या यासारख काय चवताळता नारद - Ocircइिा त हाला खर सागायच हणज आप या ा खडणी या आ ण दडणी या

ःवभावास आ ह दवानी आता सोड याची वळ आली आह यातह या रिशया दक लोकाम य व ान नावाचा एक नवीन दव अवतरला आह तो आम या व त म त व ण भरव मर आई हसोबा भती दवत कर त या बहतक करामती लाचबीच काह एक न घता अगद िनयिमतपण िन िनरप पण घ याळामाण क न दाख वतो आपण दव असलो तर स ी या या िनयमानी ब आहोत या िनयमासच या व ानान मानवास हळहळ िशक व यास आरिभल आह आपली अनक बग यान फोडली आहत हळहळ सा या मानवजातीस या व ाना याच भ वाखाली सोपवन त हा ज या दवास ःवगापरत काय त बस ाव असा ौी वणचा हत दसतो त हा मीका या दवानी जसा प वीचा िनरोप कधीच घतला असा आता त ह यावा ज या प रचयाचा ःनसबध तवढा मानवाशी ठव यास ठवावाOtilde

इि - हच आता यो य बर नारदा त ह गली हजार वष तर प वीवर फारस गला नाह त त काOtilde

नारद - Ocirc याच कारण असच एक होत मज वषयीह याचा एक गरसमज झाला होता क

Ocircहा तो सारा कलह करवीOtilde भडखोरा जनानी पव कड पक विल ितला लोक तो स य मानी या या भाडाभाड पव चालत त हा मी थोड गमत पाहात उभा अस खराच पण -- मातची का कलह बघता मौज कोणा न वाट तीचह मी प र अलीकड का ढ का नावह त लोकाथा या सतत झटता नारदान पराण गाती थोड चकिन कळह लागता लाब गाण हणन मी या यात जाणच सोडन दल तर ह या अथ या या भाडाभा या िन

ल ठाल ठ सारखी चालच रा हली या अथ Ocircनारद यतो हणन आमची भाडण होतातOtilde अस

समम सावरकर वा मय - खड ६ ४१

अधौ ा िनमलन कथा

हण यास याना त डच रा हल नाह जमन महाय ात मी एव याचसाठ चकार श दस ा उ चारला नाह कसरला भटलो नाह क झारला क लिननला अत ानान आपली सगळ लाथाळ पाहात होतो पोट धरध न हसत होतोOtilde

इि - Ocircआता याना तम यावाचनह चागल मरमरतो भाडत यावयास लागल अस यामळ त ह कळ लावीतो त थाबतच नाह त हणता असो आता त ह प वीवर प हा सचाराथ िन य जाव दवा वषयीच मानवाच गरसमज श य तो दर कराव प वीवर ल लोक दवा वषयी काय बोलतात त सार व आ हास सागत चलाव आपण आणल या मा हतीच एक प रपऽ (स यलर) आ ह सव दवास धाडल जा याची यवःथा क भगवान वणन घतलला नवयगवतक नवावतार जो व ान याच वचःव मान यावर ःथाप या या प यकाय ह आपण झटालाचOtilde

००० अ हसानद िन श दशा ी वादा या भररगात आल होत वाद रगता रगता आता अगद

एकर वर आला भकप दवा या रागान यतो ह दोघासह मा य होत पण ा वष एकदम दोन भयकर भकप लागोपाठ बचा या भारतावर धाड याइतका दव रागावला का हा या या मतभदाचा म य होता

श दशा ी - Ocircअहो अ हसानद अःप यता ह शा श सनातन यह को यवधी लोक ती पाळतात सव भारतवषभर ती पाळली जात पण हा बहारमधील भकप तर ाच वष झाला अथातदवाला मनयाचा इतका वशष राग य यासारखी कोणतीतर वशष पापमय घटना ाच वषात घडलली असली पा हज अःप यतची शा ा ा सनातन असताह पा हज अःप यतची शा ा ा सनातन असताह उ छदन या ह न जातीचा सारा वटाळ समाजात कालवावा इतकच न ह तर दवा या दवळात दखील अःप याना यऊ ाव ह तमची पाखड चळवळ या अथ याच वष चाल झाली या अथ तीच ती पापी वशष घटना असली पा हज क जी योग दवाला आ हा मानवाचा हा वशष राग यऊन आमच डोळ उघड यासाठ हा दड यान ावा अहो दवाचा याय कती स वर िन कती काटकोर असतो पाहा ग वायपर या दवालयात या क याहनह ओव या िन अमगळ असणा या अःप यास न यासाठ त ह पापी लोक या दवळा या दरवाजाशी जाता न जाता तोच दवान भयकर भकपा या जब यात सारा बहार ात ढकलन दला गगामाय रागान फगन या पापी भलोकास सोडन ःवगात परत जा यासाठ अतराळात अध उच चढन गली त हा ह ःप आह क महाराधडाना दवळात न याचा जो पापी अनबम त ह कलात यामळ चवताळन दवान हा दड मनयास दला आह भकप नको असतील तर एकच उपाय क धमशा ानसार िन सनातन ढ माण अःप यता पाळावी िन म दरवशाचा हा ाकार त काळ बद करावाOtilde

अ हसानद - Ocircअहो श दशा ी ती सधारणा चळवळ आ ह त काळ बद कली तर आज एक या बहारला भकप झाला तो सा या भरतखडभर पसरल नसती गगाच न ह तर गोदा कणा कावर यक ओहोळ फार काय नगरसःथच यक गटार रागान तडब फगन वर उसळन य चावतनगरसःथातील आधीच नाकास अस झालली घाण शतपट न अिधक

समम सावरकर वा मय - खड ६ ४२

अधौ ा िनमलन कथा

वाढवील सधारणा ह या वष ची भकपकारक वशष घटना न ह तर आजवर अःप यता ह महापाप आह अस त हास कोणी िशकवीत नस यामळ तमच त पाप अहतक नी अ नाज य हणन ज थोडस य होत त आता आ ह त हास त पाप आह अस या वष सागत असताह त ह एकत नाह यामळ अ य ठरल ह ती भकपकारक वशष घटना होय अःप यता ठवणारच मिासला ग वायरच म दर अःप याना उघडणारच नाह च असा ह ट धरलात हणन बहारला भकपाचा भयकर दड दवान दलाOtilde

श दशा ी - Ocircपण जर अःप यता ठवतो हणन भकपाचा दड असता तर तो या शा ास धमधडा यान उपदिशणा या वणाौमधमािभमानी अशा आ हा पढा यास झाला असता पण आम या चार शकराचायापक भकपात एकह कसा सापडला नाह या या मठाचा एक दगडह कोसळला नाह मिासला ज ग वायर अःप यास उघडल नाह हणन भकप झाला हणता त दऊळह नसत डलक आलला मनय कलतो िततकदखील कलल नाह य झामोर न या क टर म दरवश वरोधी महाराजा या त डावर ल माशीदखील दचकन उडावी इतकादखील भकपाचा ध का याना बसला नाह

अ हसानद - अहो श दशा ी जर ग वायर या आ ण इतर दवम दरास व यासाठ आ ह सधारक धडपडतो हणन भकप झाला ह तमच हणण खर असत तर तो भकप ज सधारक या वळ याच ग वायर या दवळात बळ-बळ-न ह-स यामहान घसत होत त हा या या छावणीत हावयास हवा होता पण अःप यतािनवारणाची िन म दरवशाची घोर ित ा क न गाधीजीभती ज सधारक या दवळाजवळ ठाण माडन बसल होत या यासमोर ल या साधशील द रि नारायणास शोभशा िा लोणी मोसबीभती बाप या आहाराचा ढ गस ा डळमळ नय आ ण डळमळन कोलमडला तर नमका या या त डात यथामाण पडावा अशाच बतान कोलमडावा असा उलट दवान याचा याव द पाहणचार कला तो कसा अःप यतािनवारक पढार मिासम य पाप करतात हणन बचा या बहारला हजारो बायकामल गग या भकपीय महापरात गळचड दऊन बडवन टाक यास हा तमचा दव हणज कोणी ठकाचा सरदार होता क काय इत यात - या वळपावतो अ य पान तो सवाद ऐकत असलल नारदमनी आ वभवन या

दोघा याम य उप ःथत झाल यासरशी वःमयाचा प हला ध का ओसरताच या दोघानीह याना सादर उ थापन दल नारदानह उभयास आशीवादन वचारल क Ocircतम या वादातन शवट काय िस ा त िनघालाOtilde

श दशा ी - माझ हणण हच क माझा िस ा त हाच क सनातन वणाौमधमा या मयादा उ लघन अःप याना िशवाव इतकच न ह तर याना दवम दरात याव या पाखडमताचा चार या सधारकानी चाल व यामळ दवाचा कोप झाला आ ण यान ह भकपाची भयकर आप ी बहारवर कोसळ वली

अ हसानद - आ ण माझा िस ा त असा क आज प यान प या अःप या या होत असल या अमानष छळामळ सतापन आता यापढ तर या ःप याच डोळ उघडाव िन तो छळ

समम सावरकर वा मय - खड ६ ४३

अधौ ा िनमलन कथा

यानी बद पाडन अःप यता काढन दवम दर या अःप यास म ार करावी याःतव दवान बहारला भकपाचा भयकर दड दला ःप या या डो यात चरचर त अजन घातल

नारद - पण अ हसानद अःप यता सा या भरतखडभर पाळणा या को यानकोट ःप या या पापासाठ बचा या बहार ातातील अःप यानाच काह एक आगाऊ सचना न दता रातोरात क ल क न टाकणारा आ ण तर ह या ःप यत या पापाच सवात मोठ अपराधी ज ह श दशा ीसारख काशी त राम रापयतच प डत राज महाराज अ हता न धमवीर शकराचाय वणवाचाय भती या या माऽ कसासह ध का न लावणारा आ ण या अःप याचाह बहारम य याच भकपात तशाच िनदाय िन रपण ाण घऊन या सनातनी धमािभमानी ःप यानी याचा कधीह कला न हता असा घोर छळ करणारा - हा तमचा दव हणज एका चोर या अपराधासाठ सावस याशास ा सा या नगराची क ल करणारा आ ण या बाप याला या चोरान लटल या बाप यालाह फाशी दणारा कोणी सवाई ना दरशाहच असला पा हज न ह काय

श दशा ी - वा नारद वा भली खोड मोडली या सधारकाची अगद मीह वचारल होत काय अ हसानद बोला आता चप का

नारद - आ ण काय हो श दशा ी Ocircअःप यतािनवारक सधारका या पाखडान रागावनच मी दव बहारचा भकपान फडशा पाडतोOtilde अशी दवाची ःवहःताची बोटभर िच ठ तर त हास आली होती काय जर आली असती वा शा ाथानच दवाचा तसा िन य त ह अनमानीत असला तर बहार या भकपात मठभर सधारकाबरोबर हजारो वणधमािभमानी ःप यासह दवान ठार मारल इतकच न ह तर जी शकडो ःप य म दर आत अःप याची सावलीदखील पड न दता शकडो वष श रा हली तीच दवमत स ा भकपीय लाथ या ठोकर सरशी धळ स िमळ वली आ ण अःप य थट गाभा यात जाऊन ा णासह ि पाढत यात ःवहःत दवास अिभषक शकतात शकडो चाभार- महार - ा ण - मराठ यात कट सहभोजन झोडतात यान अःप याच Ocircपवाःप यOtilde क न सोडल त जातपाततोडक अस र ािगर च पिततपावन म दर माऽ सर त ठवल अशी शा ाथाची िन वळ टर उड वणा या ा तम या दवाहन कोणचा अःप यतािनवारक सधारक अिधक पाखड आह सागा बर सधारकाइतका पाखड पण अःप यता पाळता हणन त हा सनातनी मडळ वर कोणताह सधारक जो कहर कधीह क इ छणार नाह अशी जाळपोळ ह या यानी त हा बहार सनात याचाह च काचर उड वणारा आ ण हणनच सधारकाहन सह पट न अिधक बर असा हा तमचा दव - द य क दव

अ हसानद - भल नारदा भल चागली खोड मोडलीत या वावदक श दिन अःप य-छळकाची मी तच सागत होतो क दवास अःप यता य नाह तो पिततपावन पण ह अःप याना छळन दवम दर यऊ दईनात यासाठ दवाचा सताप होऊन यानी बहार या भकपा या भयकर दड या लोकास दला बायकामला हाता यास ा भमीत जवत गाडन टाकल कोसळ या दगडा या मा याखाली शकडो सनात याना ठचन काढल शकड चा आगीत भाजन कोळसा कला - दवाचाच कोप तो

समम सावरकर वा मय - खड ६ ४४

अधौ ा िनमलन कथा

नारद - अरर अ हसानद दा पऊ झगल या िन चवताळल या दा याच बोलणदखील इतक वसगत र ाळ िन बर नसत अहो त ह अ हसानद ना आ ण तमचा दव इतका हसाळ गभात या लकरानी तर अःप याचा छळा कला न हता ना मग तशा शकडो गभवती आस नसवा माताना ज मन दधाची प हली धार पीत असल या शकडो लकराना या भकपान बकारसरासारखा आपला र बबाळ जबडा उघडन कचाकच खाऊन टाकल या भकपा या भयकर सकटास दड हणन जो दव दऊ शकतो याच भ हणवन घ यास ह रा स दखील कचरतात अशा ह दवाच भ हण वणार त ह अ हसावाद एक िम याचार तर आहात नाह तर महामख या बाप या सनात याची ब पालटन याना अःप यतािनवारणाची स ब ावयाची श या दवास - तो दवच असला तर - होतीच होती माशील दवान त न करता थम याना अःप याचा छळ करणा या ःम या पढवन याना दब दली आ ण नतर या दब साठ या या हजारो जीवा या सपासप माना काप या गळ घोटन ाण घतल - हा दव क द य बर व या या मसलमानात जपानम य द ण अम रकत अःप यता हदःथान सारखी नाह ना

दोघह - नाह नारद - मग तथह असच भकप का झाल अ हसानद - या या प र ःथतीचा मी अ ाप फारसा अ यास कला नाह पण - पण

यानी काह तर दसर पाप कली असतील श दशा ी - बहधा सवरोगितबधक पचग य त लोक िनयमान पीत नसावत आ ण

सवा र शािती यथ Ocircौीराम जयराम जय जयरामOtilde हा मऽ एक कोट वळा जपतह नसावत रामनामाचा ताप अ र शामक आह

नारद - त ह यक मढ नताना Ocircराम बोलो भाई रामOtilde हणन राममऽ सारखा उ चार त ःमशानापयत जाता पण ःमशानात ितरड ठवताच ती सार मढ त अ र टळन जवत होतात काय हदःथानात हा मऽ यगोयग जपता - हदःथानावर च जगात कठह नाह त इतक अ र आज कोसळली आहत भकपाची साथची साथ आली आह

अ हसानद- पण तथापी भकपन व चा मी आजवर जो खोल अ यास कला याव न एक िस ा त माऽ मी िन तपण साग शकतो क या व टा जपान द ण अम रकाभती ठकाणी दवाची ाथना वळ या वळ होत नसावी हणन ितकड भकप होतात आम या अःप यता-िनवारक मडळ या किात जथ जथ दवा या ाथना वळ या वळ होत ितथ ितथ भकप आला नाह साबरमती वधा अ हसाळ झा यापासन सादन दव भकप धाड त नाह भकप नकोत तर ाथना करा मग दव रागावन भकप का बर धाड ल

नारद - अ हसानद एखा ा ग हनरला त ह मानपऽ दल नाह त हणन यान राजधानीतील बायकामलामाणसाची सरसहा क ल कली तर या ग हनरला त ह यायी स वशील िन दयाळ हणाल का

समम सावरकर वा मय - खड ६ ४५

अधौ ा िनमलन कथा

अ हसानद - क हाह नाह आ ह या बरा व थम या या दारात आडव पड याचा स यामह पका शवट अ नस यामह पका न ःवतच उपाशी म

नारद - तर मग जो दव याची ाथना कर यास याची ःतती गा यास काह लोक वसरतात हणन ज ाथना करतात यास ा जी लकर परत दोन श दह अजन बोल शकत नाह त न ह जी अप य अजन गभातच आहत यास ा हजारो जणाच जीव भकपाद अ र ा या गदखाली चदामदा क न टाकतो तो दव क द य अहो त ह या दयाळ स वमय परमका णक पिततपावन भगवता या ठायी अशा क पना आरोपन याची नकळत का होईन पण कोण वटबना करता आहा पाहा बर

श दशा ी - मग नारदमनी वद अवःता पराण कराण बायबल तालमदभती य चावतई र धममथात दवाची ाथना न कली तर तो रागावन या लोकावर रोग दकाळ भकप जललय अ नलय भती सकट आणतो अस ज ई रानच मिथल वा किथल आह त काय सार लटक आह सागा ह धमरहःय आ हाहन आपणास अिधक बनचकपण कळतात यात आ हास काह च शका नाह

नारद - तर मग सागतो ऐका ह सार मथ ई रमिथत वा ई रकिथत नसन मनयकत आहत आपला Ocircआतला आवाजOtilde Ocircअतःफत Otilde ह च दवाची य वाणी इ छा ःफत आ ा होय अशा ामा णक भावनन काह थोर प षाची ःवतच फसगत झाली काह नी ःवतच ःतोम माज व यासाठ जाणनबजन दस यास फस वल या वशाल व ाच स ीिनयमन ठरलल असन याचा त ह मानव तम या अ यत त छ आवड िनवड माण तम या या धममथात यास पाप वा प य समजता या याशी लवलशह सबध नाह मसलमान- भः याना गाय मारण पाप नसन बहधा प यह वाटत हदना त महापाप िनयोग एकदा ा णानाह पाप न हत आज त महापाप असा तमच त ह च ज पापप याचा बोटावर या थक माण प या या पसणीमाण खळ क शकता या या लहर माण या चड व ाच अबािधत स ीिनयम बदल शकतील ह मानण हणज दव हा माणसाचा गलाम आह अस मान यासारख आह तम या घराची कलती िभत धाडकनकोसळली कवा ज या क लाचा भ कम ब ज धडाडला वा नवीन बाधलला क चा पायाचा चड पल कोलमडला तर तो पाया खच यामळ वा जीण बाधकाम हादर यामळ होय पण या िभतीवर ब जावर वा पलावर रगाळणार बागरड जर समजल क आम या हातन काह पाप घडल हणन ह घर ब ज वा पल कोसळला भकप झाला याची अड क चीब ची च काचर झाली तर त ह हसाल याचमाण त ह माणस ज हा भकपात पवत कोसळल समि उफाळल न ाच डोह या डोह आचमनासारख भगभातील उसळ या अ नीन पऊन टाकल त हा हा स ी ोभ त हा चार सधारक बागर यानी Ocircदवम दर अःप यास उघडाOtilde हणन सािगतल असता इतर सनातनी बागर यानी त ऐकल नाह याःतव झाला अस समजता त हा मला हस यत ाथना कली नाह तर दव रागावतो हट यान दवच द य ठरतो इतक मी त हास सािगतल आता आणखी अस सागतो क स ी यवहारापरत तर ज कोणी दवाची ाथना न करता स ीिनयमा या अबािधत बमासच त ड दतात आ ण यातील अनकल त िनयम पाळन ितकल िनयमास त ड दतात त ाथना न करणार लोकच दवास अिधक आवडतात तो

समम सावरकर वा मय - खड ६ ४६

अधौ ा िनमलन कथा

रिशया पाहा त ह दवालाच द य बन वणा या या भाब या क पना क न ख या दवाच वडबन करता तस कर याच रिशयान सोडन तशा दवाच अ ःत वच नाकारल मान याला एकदर त या प र ःथतीत ज उपय त चागल त प य ज अनपय त या प र ःथतीत वाईट पाप हा मानवाचा मानवधम और सबझट या मानवी पापप याचा बागर या या पापप याचा मनया या हालचालीशी नसतो तसा स ीिनयमानसार होणा या स ी या चड भकपापासन तो यक तकोिथ बर या कणकपापयत या हालचालीशी काह एक सबध नसतो हणन ाथना अन ान भती तदथक भाबड उपाय अ ान वा थोताड अस हणणा या या रिशयावर खरा दव उलट सादला आह रिशयात जा वाढत आह याना प न उरल इतक धनधा यसम पकत आह रोगराई घटत आह ाथना करणा या तमची घरदार - दवळस ा एक वषात दोन भकपात गडप करणा या दवान ितकड या वष एकस ा भकप धाडला नाह इतकच न ह तर त ह भकप थाब व यासाठ अःप यता िनवारावी क ठवावी ाथना कराणानसार मिशद त करावी क वदमऽानी दवळात या भाब या चचा कर त असता ितकड त रिशयात भकप व स अ ययन याच स ीिनयम समजावन घत भकप कठ कस क हा होतात ाच क यक अबािधत िनयम आ वका नह बसल आहत न क ओळखलल भकपाच प ट

टाळन त आता नगर वसव शकतात श दशा ी - पण त रिशयन िन यरा पयनह भःती आहत आ ण भःती लोकह

चचातन ाथना करतात अस आ ह ऐकतो नारद - त हा हद-मसलमानामाण त रिशयना दक यरो पयन पव बायबलास ई रकत

मानन तसाच वडगळपणा कर त त हा भकपा वषयी या या तम यासार याच दधख या क पना असत याचा एक ऐितहािसक दाखला (पव माण पौरा णक भाषत न ह तर-) ऐितहािसक भाषत सागतो तो ऐका -

१५१ िलःबनचा भकप आ ण यरो पयनाचा धमभोळा मखपणा इसवी सन १७५५ त िलःबनला भयकर भकप होऊन िलःबन नगर ची नगर गडप झाली

पधरा हजार माणस चटक सरशी च काचर झाली सारा यरोप हादरला त हा या भयकर अ र ास टाळ यासाठ या भाब या भःती लोकापक ज ॉटःटट सधारक होत त हणाल Ocircया रोमन कथोिलक सनात या या धािमक ढ दवाला आवडत नाह त हणन दवान हा दड दला याःतव आता ॉटःटट सधारका या धमासच सवानी आचराव हणज भकप यणार नाह तOtilde ह ऐकताच रोमन कथोिलक सनातनी खवळन ितपाद लागल क Ocircसनातन भःती धम ढ ना त ड याच पाप ज ह ॉटःटटास सधारक कर त आहत यानच दव रागावन िलःबनला उ छ दल ा ॉटःटटसच नामशष करण हाच एक भकपापासन जगतास बचाव याचा उपाय आहOtilde कथोिलक सनातनी बहस य अस यामळ यानी नसत बोलनच न थाबता िलःबन नगर प हा उभार या या आधी ज भकपातन उरलसरल ॉटःटट या या हाती लागल याची या कथोिलकानी क ल कली आ ण त बळ द यान दव सादल अस समजन या या क लीचा पायावर नगरमाम प हा उभारली आ ण ह प यक य दवास िनवद यासाठ

समम सावरकर वा मय - खड ६ ४७

अधौ ा िनमलन कथा

ा कथोिलक सनात यानी एक मोठ सामदाियक ाथना कली परत यानतर झाल या भकपात हजारो कथोिलक लोकह सापडल ितथ जवत गाडल गल - जाताहत

श दशा ी - मोठ दधखळ होत ह यरो पयन खःती लोक नारद - होय फरक इतकाच क त यरो पयन भःती पव दधखळ होत िन त ह हद-

मसलमान अजनह या करणी दधखळ आहात अःप यत या पापान - क अःप यतािनवारणा या पापान भकप झाला ह त ह हद तम या अप या अधवट िन अध या Ocircआत या आवाजासOtilde वचार त बसला आहात आ ण तो भकप मिशद त सामदाियक िनमाज पढल हणज टळल हणन मसलमान अ ला या ाथना कर त आहत तर बर क या भकपात बहारमधली शकडो दवळ जशी च काचर झाली तशीच वट याला यह िनमाजानी िननादणा या शकडो मिशद मातीस िमळा या

अ हसानद - मग हा दधखळपणा या यरो पयनानी क हा सोडला कोणी िशक वल त याना नारद - ज हा यानी बायबलाची ःमती िमटन व ानाची ःमती उघडली त हा -

व ानान िशकवल ह याना श दशा ी - हा व ान कोण नारद - हा वणचा नवा अवतार स ी यवहारापरत तर त ह आता ा व ानाचीच

ःमती अनसरा ित या बळच यरोप दरदशन दरौवण प वीच साा य समिा या खोल तळापासन त आकाशा या वरल ःतरापयत अ याहत गती भती अ य भत आ य यरोप क शकत आह हा व ानदव लाचलचपत पजानव बळ -बोकड िनमाजकरबानी मऽमऽ ःततीिनदा कशासह अप त नाह कशानह सादत नाह रागावत नाह तो कोणा या ग यातील ताईत होत नाह कोणास गडा घालीत नाह अबािधत स ीिनयमा वय याचा सारा कारभार चालतो त ह माणसानी या या ःमतीत भकप का होतो िन या या उ पातापासन माणसाच र ण कस िन कती माणात करता यईल त िशकाव ा व ानान आणलली ह ःमती तम या बायबल-कराण-पराणामाण मनया या को या ाना या िन अ ाना या आत या आवाजाच पडसाद नसन ती खरोखरच ई रकत आह सनातन आह कारण ती ऽकालाबािधत स ीिनयमासच काय ती सागत- तम या मानवी क पनानी क पलल द ह या ःमतीतील िनयमास उ लघ शकत नाह त कारण ती मनया या दवान कज या ताडपऽावर वा खजरा या पानावर िल हलली नसन व ा या दवान आकाशा या नीलपऽावर ता या या जा व य अ रात म िली आह यात या यात कशास हणावयाचच तर मनयास तर ितलाच सनातन धम हणता यईल

श दशा ी - ा ःमतीतन भकप टाळ याचा आम यापरता आ ा या आता आपण कोणता उपाय साग शकता

नारद - (हसन) भकप व च ज िनयम आहत या स ीिनयमाचा शोध लावा ज कळल आह या या आधार भकपाच प ट भगभात कठ कठ आहत त िन त क न या या क त

समम सावरकर वा मय - खड ६ ४८

अधौ ा िनमलन कथा

वसती क नका नगर वसव नका आ ण भकपात आपण दगावलो तर आप या कटबातील जी कोणी मल-माणस वाचतील याना काह तर अ नव ाचा आधार असावा हणन भकपात सापड या या आधीच श य ितत या मो या रकमचा वमा उत न ठवा महारा ापरत बोलायच तर मबईची नवभारत कवा प याची कॉमनव थ ात वमा उतरावयास यत असाल तर मा याच बरोबर का चलाना मी ितकडच चाललो आह

नारदा या त डची ह वा य ऐकताच श दशा ी स वःमय वर पाहात हणाल Ocircनारदा आपण या वमा मडळाची अडती (एज सी) घतलली आह क काय आजकाल एव या गभीर सनातन वषयाचा हा असला िभकार उपसहार अरर या परम भगव भ भगवाननारदाचा शवट एक वमा मडळ चा अड या हावा ना कोण अधपातOtilde

पण ह वा य सप या या आधीच नारद अतधानल होत - १९३५

समम सावरकर वा मय - खड ६ ४९

अधौ ा िनमलन कथा

१६ एक घडलला चरचर त सवाद

जसा धािमक भाबडपणा असतो तसाच एक बौ क भाबडपणा असतो धमभोळा वग जर एखाद गो धम हणन क लागला िन याला वचारल क अहो ा गो ीचा काय लाभ ह का करता अस तर तो बचारा सरळपण सागतो Ocircपोथीत अस आह ह दवाला आवडत हा आमचा धम आहOtilde- इतकच काय त कोणच तर कारण सागन माझी तशी ौ ा हणन मी करतो एवढच काय त हणतो याच त हणण आप याला पटल नाह तर समजत पण काह लोकाना नसत पोथीत आह हणन आपण एखाद गो करतो ती तकाला टकत क नाह उपय आह क नाह ह आ ह पा हलल नाह अस मा य क न ःवतला धमभोळ हणवन घ याची तर लाज वाटत पण ती धमभोळ गो आचार वा समजत तर सवयीमळ सोडवत नाह पोथीत सािगतल हणन काय त खर अस हणन न थाबता तो आचार वा ती समजत आज या ब वादा या कसोट सह पणपण उतरत आ ण व ाना या य िस योगात ती तशी कसास उतरत हणनच आ ह या समजतीस उचलन ध न तस आचरतो आ ह भोळ नसन ब िन च आहत अस िस कर याचा याचा य चालतो याना धमभोळपणा तर सोडवत नाह आ ण ब वाद पण हणन यावस वाटत यामळ िनभळ धमभोळपणाहनह याचा हा बौ क भाबडपणा क वलवाणा वाट लागतो या आचाराच त समथन क जातात तो अिधकच हणकस ठ लागतो आज या सधारकातह अशा अधवट व ीच कती तर लोक आढळन यतात यातह काह जण कवळ दट पीपणाम ळच कवा िम याचार पणामळच अस वतडवाद करतात अस नाह या यातील काह ची एक िनरप िन िनःवाथ अशी पवजािभमानाची स भावनाह यास आप या धमभो या िन आज टाकाऊ ठरणा या आचारास अस यनकन कारण समिथ यास व करत यास अस भय वाटत क जर आपल पोथीगत आचार आज या व ाना या वा तका या कसोट स उतरत नाह त अस िस होऊन दल तर आपल ऋषी ऽकालदश आमची शा ऽकालाबािधत िन आमचा धम सनातन नाह अस मानाव लागल पवज मख होत अस ठरल या चक या समजतीमळ त ज ज या धमभोळपणाच समथन ब वादान िन व ानान क जातात तो तो तो आचार वा ढ अिधकच धमभोळ ठ लागत िन पवजा या पदर नसता मखपणा अिधकािधकच पड लागतो

माग या प र ःथतीत एखाद ढ उपय असली कवा या काळ या भौितक ाना या मानान एखादा िस ा त बरोबर वाटला पण जर ती ढ आज समाजास हानीकारक ठरत असल वा तो िस ा त वाढ या भौितक िन योगिस ानान खोटा पडत असल तर ती ढ बदल यात वा तो िस ा त अिस मान यात पवजाचा काह ह अपमान होत नसन उलट यात आमचा िन याचा गौरवच आह कारण यानी मानवी ानाची सीमा या काळ िततक वाढ वली या भाडवलाचा यो य उपयोग क न या याच भाडवला या बळावर आ ह आपली मानवी ानाची सप ी अिधकािधक वाढवीत चाललो आहो असच यायोग िस होत व डलाच रा य वशजानी वाढ वल Ocircबापस बट सवाईOtilde िनघाव हच पवजाना िन वशजाना भषण पण काह लोकाना व डलाहन आ ह अिधक मख होत आहोत बापाची िमळकत आ ह बडवीत

समम सावरकर वा मय - खड ६ ५०

अधौ ा िनमलन कथा

आहोत अस िस कर यातच ःवतची ध यता व डलाचा गौरव िन या या पोट आपण ज म घत याच साथक वाटत

ःवतस धमभोळ हणवन घ यास कमीपणा मानणा या आ ण ब वादास टकल तच ःवीका अस हणणा या ामा णक सधारकातह हा ब भोळपणा कसा याना नकळत दबन बसलला असतो त ःप हाव यासाठ आ ण Ocircआप या यक ढ आ ण आचार आज या प र ःथतीत आप या हद रा ा या उ ारास उपय आह क नाह तो ब वादास टकतो क नाह त कोण या कसोट वर कस पारखाव याची प त यानी यावी हणनह Otilde Ocircपचग यOtilde या वषयावर आमचा एका सधारक िमऽाशी झालला सवाद खाली दत आहो सवाद श य तो ःमरणपवक घडला तसाच दलला आह

आमच ह िमऽ हदसघटनाच पण अिभमानी अःप यताच न ह तर जाितभदह न मानणार आ ण कट सहभोजक आहत ामा णक िच क सावण बहौत िन आयव काच अ यास असल या ा आम या व शा ीय िमऽानी ग या गणशो सवी आमची भट घऊन पचग याचा आचार टाकाऊ िन भाबडा होय ा आम या मता वषयी याचा िनषध य व यासाठ िन तो आचार आज या व ाना या कसोट सह कसा पणपण उतरतो त ब वादानच आ हास पटवन द यासाठ आम याशी ब या चचा कली ितचा ववच भाग असा-

व महाशय - आम या ऽकालदश पवजानी आप या या अनक आचाराना धम हणन पाळावयास सािगतल आह त या आचारानी लोकाच भौितक क याणह हाव अशाच हतन सािगतल आह पचग य पण हाह आचार असाच ऐ हक यादखील हतकर आह अशा आचारा वषयीची धमभावना नाह शी करण ह उपय तावादा या ीनह घातक ठरत

व बवास यावर आ ह वचारल Ocircथम ह सागा क त ह आ हाशी पोथीवाद घालणार आहात क ब वाद हणज अमक वचन शा ात आह हणन त स य अस हणणार क मानवी तकाला िन उपय तला त ध न आह हणन मा अस हणणार त ठरल हणज तस आ हास बोलता यईलOtilde

व महाशय - मी ब वादानच ह िस करणार क शा वचन िनदान या पचग यकरणी तर अगद मा आहत धम हणन तो आचार जो आम या ऽकालदश पवजानी सािगतला तोच तकाला िन उपय तावादालाह ध न आह

आ ह - ठ क ज मनय हतास ऐ हक या उपय आह त कस उपय आह ह न सागता नसत त क य प य उलट क य पाप या क यान दव पावतो उलटप ी रागावतो इतकच काय त साग याची धमा या पारलौ कक अवडबरात तो आचार गरफटन टाक याची प त पव कतीह आवयक असली तर ती आता या य िन अ हतकारकच ठर वण भाग आह कारण अमक एक गो उपय हणन न सागता तो ऽकालाबािधत सनातन धम आह एवढच सागत रा ह यान तो आचार वा ती वःत ःव पतच ःवयमवच ध य आह असा लोकाचा ब म होतो आ ण यामळ या प र ःथतीत या वःतापासन वा आचारापासन मनयाच अ हत होत याह प र ःथतीत ती वःत वा आचार ध य मानला जाऊन लोक

समम सावरकर वा मय - खड ६ ५१

अधौ ा िनमलन कथा

अनस लागतात गायीचच पाहा ती उपय पश हणन पालनीय ठरली यायोग हळहळ ितला दवता परलोक ःवगग दणार दवी अस समज लागताच ती गाय वःततच प य प वऽ मनयाहनह ौ वाट लागली यामळ या प र ःथतीत गाय ह रा ास ऐ हक या अनपय ठरत वा गोवध हच मनय हतसाधक क य ठरत याह प र ःथतीत गाय ह वःततच प य दवता माता अशी धमभावना ढ झा यान ितला मार याच OcircपातकOtilde कर याप ा रा ा या लढाया ह न रा दखील लोक म दतात शऽ या गायी कवळ उपय त या ीन आप या शऽच ह त काळ पटत शऽ या दाणावरणीमाण या या गायीचाह नाश करण अवयमव स क य ठरत पण गाय ह वःततच प य दवता मानली जाऊ लागली हणन वःततच अव य ठरली हणन शऽ या गायीदखील मारावयास हद सिनक सहसा िस होत नाह त क यक परदशी वढयात शऽया गायीच मास खा यास नाका न हद िशपाई उपाशी मरत पण त गोमास खाईनात कारण गोमास ह धमत िन ष ह याची भावना कली गली होती पण जर कवळ गाय ह उपय हणनच र णीय अस ःप ान याना दलल असत तर त हद लोक यरो पयनामाणच परशऽ या गायी चापन कापन काढन यावर जगत अ नह पर च पण शऽची दाणावराण आपण जशी अवय तर जाळन पोळन टाकतो तशीच शऽ या गायीचीह वाट लागती परत गाय ह वःततच ध य ठरली प वऽ ठरली यामळ ितच दधच न ह तर गोमय गोमऽह प वऽ ठरल कारण ित या शर रातील दधा या ःथानी जस दव ःथा पल गल तसच गोमय-गोमऽातह याची ःथापना पोथीत सािगतली यवहार शपथवर यकास िशक वली अगद गोस ात शा ो ोक सागतो Ocircमऽ गगाOtilde गाई या मऽात गगा िनवसत मग काय आ य क लाखो लोक

गोमऽशनान पाप जात मनय प वऽ होतो हणन त पऊ लागलो व महाशय - नाह गोमऽ ज आ ह पतो त पाप जात हणन पीत नाह पचग य

प याचा आचार व शा ाला अगद ध न आह ह आमची ढ मळ च भाबडपणाची नाह मी व शा ा या आधार पचग य पण कस अवय त िस क न दतो

आ ह - व क च आधार थोड मागाहन बघ थम आज गोमय-गोमऽ ह पाप ालनाथच लोक पचग यात घालन फार काय गोमऽ तर नसत दखील पतात यात आपण एखा ा रोगावरच ह औषध घत आहोत ाच भानदखील याना नसत ह गो खर क खोट ज हजारो ा ण ौावणी या दवशी गोमऽ-गोमय पतात यातील बहतक लोक तो एक पाप ालक ध य सःकार हणनच करतात - ह नाकारण िन वळ खोट बोलण होईल वटाळल या कप यावर ज हा हातार माणस गोमऽाच उगीच चार िशतोड टाकतात सहभोजनाच ाय त हणन गोमऽ पळ भर या िन मोकळ हा हणन तो Ocircश Otilde कर यासाठ ज हा सार गाव या व हर त वा तलावात गायीच शणमऽ ओतन यास अिधक घाणरड कर त असताना समजतात क त पाणी प हा Ocircश Otilde क न घतल - अशा यह हजारो सगी गोमऽ ज आ ह वापरतो त गोमय गोमऽान OcircपापOtilde जात प वऽता यत ाच भावनन होय - रोग जावा ा भावनन न ह ह कस नाकारता यईल यक ाय ातच पचग य असत यक रसायनात न ह या एकाच गो ीव न ह िस होत Ocircमऽ गगाOtilde अस गोमाहा यात शा वचन आह Ocircमऽ औषधयOtilde अस नाह फार काय पचग य पताना जो

समम सावरकर वा मय - खड ६ ५२

अधौ ा िनमलन कथा

ोक मऽ हणन आपण हणतो तोच ह िन ववाद िस करतो तो मऽ हाच ना क Ocircय वग ःथगत पाप दह ित ित मामक ाशनातदह य न रव धनमOtilde आता बोला यात पचग यान हाड मासी खळलल OcircपापOtilde जळल जात अस सािगतल आह रोग बर होतात अस न ह हा धािमक ोक आह का व शा ीय

व महाशय - धमशा ात जर तो ोक असला तर व शा ास अगद ध न आह आम या धमशा ातील यक ोकात गढ अथ भरलला असतो

आ ह - ती नसती धमक नको कोणता गढ अथ तो ा ोकापरता काढन व शा ीय कसा त सागाOtilde

व महाशय - ा ोकात OcircपापOtilde असा जो श द आह याचा अथ OcircरोगOtilde असा यावा हणज Ocircहाड मासी खळलल रोग बर होतीलOtilde असा अथ होईल हा ोक व शा ा या कसोट त उतरल

आ ह - आता गमत पाहा हा ोक धमशा ीय होता तोवर फार तर उप णीय ठरता पचग यान पाप जात ह ौ ा होती ौ ला कशाला तकाची करवत लावा अस एक वळा हणता यत पण ज या भो याभाब या ोकाना तकशा ठर व या या हौसन त ह या यात नसता गढ अथ दडपन ज हा तका या कसोट ला लावता त हा धाव या या ःपधस हावभर होऊन भाग घऊन लागणा या पगसारख त िन वळ हाःयाःपद होतात OcircपापOtilde याचा अथ OcircरोगOtilde असा घण हच वपर त नाह काय रामकण परमहस रोगान मल ह खर गो सागताना रामकण परमहस पापान मल हणन जर कोणी हणाला तर यास त ह द डशहाणाच हणणार नाह का आम या औषधानी रोगी त काळ रोगम होतात अशी पाट न लावता जर एखा ा व ान अशी पाट लावली क Ocircआम या औषधान पापी पापम होतातOtilde तर त ह याची हय उड वणार नाह का डॉ टर या घर जाऊन जर आपण हणलात Ocircआम या घर एक पापी आह यास आपण पापम कराल कायOtilde तर डॉ टर त हास सागणारच क Ocircगहःथा त प ा चकलास शकराचाय इथ राहात नाह त-Otilde इतका गरसमज वाढ वणारा श द व कशा ासार या काटकोर व ानात वापरणारा ा ोकाचा कता कती गबा या मनय असला पा हज बर व कात पाडरोग यरोग व ान रोगिच क सा करावी अस श दयोग आ ह शतावधी पा हल आहत पण पाडपाप यपाप व ान पापिच क सा करावी अस योग काह पा हलल नाह तOtilde

व महाशय - पण Ocircपाप ा श दाचा OcircरोगOtilde असाह अथ असलला मी त हाला दाखवन दला तरOtilde

आ ह - तर काय रोग हा सिन त श द व क व ाना या प रभाषतलाच योज याच सोडन अनक घोटाळ उ प न करणारा OcircपापOtilde हा श द या अथ योजणा या ा मथकाराची चकच ठरल नाह काय रोग श द काय या व ात बसला नसता त व क व ानातल मोजक वचन िलहावयाच होत - Ocirc य र षयबधाOtildeच एखाद का य न ह

व महाशय - (हसन) याना काय माह त क तम यासारख अौ लोक पढ या या श दाच अस िधडवड काढतील हणन

समम सावरकर वा मय - खड ६ ५३

अधौ ा िनमलन कथा

आ ह - (हसन) आता प हा ौ च नाव का म य आणता ौ या ीन तो ोक िन पिवी फार तर भोळसर हणन आ ह कधीच बाजस सारला होता त ह च याला अगद काटकोर पा रभा षक व कशा ीय कसोट स लाव िनघालत दसर अस क या पचग यमाहा या या क यास आम यासारख OcircपापOtilde श दाचा OcircरोगOtilde हा अथ न समज याइतक अ ानी लोक पढ िनघणार आहत ह काय माह त असणार हणन ज हणालात त तर याहनह आ य होय अहो मघापासन त ह ा शा कार अशा या आम या पवजाना

Ocirc ऽकालदश Otilde हणन ठासन दहादा हणालात याना पढ सन १९३५ त अौ लोक िनघ शकतील ह कळल नाह अस होईल तर कस का या या या ऽकालदश ानपचागात ह १९३५ सनाच पान तवढ फाटलल होत

व महाशय - बर आ ह तमचा हा आ प मा य करतो क पचग य ह व क य औषध हणन मा अस न सागता आम या धमशा ात त पाप ालक हणन सािगतल आ ण यामळ आज ल ावधी लोक ौाव यातन ाय ातन िन यवहारातन ज पतात त मळचा व क य हत साफ वस न जाऊन िन वळ धािमक भावननच काय त पतात पण आ ह हणतो क यामळ याचा व क य उपयोग अिधकच हावा औषध या हणन सािगतल हणज लोक इतक िनयमान त पणार नाह त पण धम हणन सािगत यान पाप जा या या आिमषामळ त पचग य लाखो लोक अिधकच सा पान पतील असाच शा काराचा या पचग या या धम करणात स त न हता का आ ण याचा प रणामह एकदर त चागलाच झाला नाह काय

आ ह - चागला प रणाम तर झाला नाह च पण उलट एकदर त पाहता अगद वाईट प रणाम झाला या भाब या काळ जो काह उपयोग अशा धम करणाचा असल नसल तो आता तर अगद च दघट कस त पाहा अमक औषध अम या रोगावर रामबाण आह इतक च यथाथ शसा व क मथात शकडो औषधाची कली असताह आ ण या औषधान पाप जात प य लागत भती भाकड विशल लावल नसताह ती औषध हजारो रोगी व ाना पस दऊन घतातच ना धडधड त बाटलला महार डॉ टर असल या औषधालयात या या हातान बाट या पतात याला बटास ा घरात आणतात रोग रोखठोक बरा करणार औषध घण OcircपापOtilde आह हणन िन ष कल तर रोगी घतातच त हा गोमऽ - गोमयान अमक रोग बर होतात अस नसत सािगतल असत िन तसा रोखठोक अनभव यता तर व कातील ओवा शोपा धमाचा विशला नसतानस ा जशा घरोघर वापर या जातात तस त पचग यह या या रोगावर वापरल जातच पण या गोमऽान पाप जात गाय हणन ितची शपट िशवली तर वटाळ जातो ितच गोमऽ हणज गगा अशी वा ात ःतती क यान या गोमऽ-गोमयाचा जो खरा औषधी गण तो उलट ल होऊन कचकामाचा झाला रोग घाल व याऐवजी ब शाचा िन भाबडटपणाचा एक नवा रोग फलाव यास माऽ ह गोमऽ - गोमय कारण होऊ लागल

व महाशय - ह माऽ त ह अितशयो करता आ ह - मळ च नाह उलट या पचग या या मऽात Ocircहाड मासी खळलल पापOtilde - त ह

हणता या अथ रोग - पचग य पताच अ नीत सपण जळाव तस जळन भःम होतात - Ocircदह य न रवधनमOtilde ह माऽ अितशयो आह खर च यता जाता भाबड गोर क बोलन

समम सावरकर वा मय - खड ६ ५४

अधौ ा िनमलन कथा

जातात गोमऽ-गोमय खा यान पचग यान सव रोगाचा मळातच उ छद होतो अहो जर पचग यान सवरोग ितबध होतो कवा सपण अ नी जाळतो तसा य चावतरोग िततका पचग य पताच दहा नीत राख होऊन जातो तर मग वा भट-चरकाना व क मथाच पढ एक पानदखील िल ह याची आवयकता न हती सार औषध श य रसायन माऽा डॉ टर व करण जत न टोचणी - िनरथक ठरती सार णालय बद क न गोमऽालय तवढ उघड

ठवली क आरो यखा याच काम आटोपत जकड ितकड पी हळद िन हो गोर पी पचग य िन हो बर - हा धडाका स झाला असता असली मखपणाची अितशयो त हास खपत तर कशी िन अशा भाबडट मऽात त ह व ािनक अ यावतऔषधीय पाठ हणन आज या व कात िलह धजणार तर कोण या त डान जर गोमऽ अशी सवाई सजीवनी असती तर या या हौदात शतकोशतक डबत राहणार आ ह आज लग - महामार च राखीव रान कस झालो आ ण सात प यात या पश या शणामताचा थबह त डात न घालणार त यरो पयन अस लालबद गलल ठ िनकोप िन िनरोगी कस अगद आम याच वायमानात आम या शजार राहणार मसलमान गोमऽ पीत नाह त हणन पटापट मरत नाह त कस गोमऽा या व क य उपयोगाची ह अवा य िन भरमसाट ःतितच याची वटबना करत - आ ण यास कारण या पदाथाच धम करण न ह काय पशच मऽ या यान हण मनय Ocircप वऽOtilde होतो अशा भाकड गो ीवर व सणा या ब शाचा रोग माऽ ा पचग यान फलावला खरा

व महाशय - आपण ा भाब या धािमक अितशयो व ह यार उपसलत ह अगद ठ क कलत पण शा श प तीन िल हल या आप या व क मथात अशी अितशयो नाह अ गोमऽाच औषध कोणकोण या रोगावर लाग पडत त जस यात दल आह तसच गोमऽ कोण या कतीपर व अपायकारक होत तह दल आह उदारहणाथ गोमऽ ह प कती या माणसान याल असता अपाय करत अस ःप सािगतल आह प वण सा या रो याना त वावड आह

आ ह - कशी लाखाची गो बोललात प वकाराना गोमऽ औषध नाह अपायकारक या एकाच उदाहरणाव न त सवरोगप रहारक वा ितबधक अस हणण मखपणाच ठरत नाह का पण गोमऽाच धम करण क यामळ आज बायाबाप या त वाटल यास पाजतात पतात ाय ात भट त पचग य सरसहा सवाना दतात ौावणीत जमणार ध प ाद सार लोक काह णालयापढ दाट करणार रोगी नसतात गोमऽान ज रोग बर होतात यानीच पीडल याना तवढ पचग य ाव प कतीच ा ण िनवडन याना त दऊ नय अशी काह एक प त या सःकारात नाह अथात ह सःकार िन पचग याची ह ढ िन वळ धािमक हणजच िन वळ भाबडट आह व कशा ान ितच समथन होऊच शकत नाह उलट सवास सरसहा गोमऽ - गोमय दण व का या ीन अपायकारकच होत तस हटल तर गायीचच का गाढ वणीच मऽह औषधीयच आह

व महाशय - होय आठ कारची मऽ औषधीकमात सािगतली आहत शळ च उ टणीच गाढ वणीच घोड च - Otilde

समम सावरकर वा मय - खड ६ ५५

अधौ ा िनमलन कथा

आ ह - फार काय Ocircना ःत मलमनौषधम ा सऽामाण Ocircना ःत मऽमनौषधमOtilde अस हटल तर चालल नमऽह औषधीय आह पण गोमऽाचच एवढ ःथ का गाय ह दवता हणन प हा अस पाहा व कात वाटल या गाईच शणमत काह औषधीय मानलल नाह व महाशय - मळ च नाह उलट अ न प वा न खाणा या गाई या शणा-मतास िन ष

मानल आह कालवड रानात हरवगार गवत खाणार अशा गाईच गोमऽ औषधीय आ ह - अस िनयम आहत पण तह एक प नाह त आ ण यवहारात तर याचा

मागमस ा उरलला नाह ठाणबद ज खड ओखटवाणीखाऊ या या शणास दगध रोगीट यी - गाय हटली क दवता गोमऽ हटल क गगाजल अशा ा ओगळ ढ च समथन

व का या आधार कधीतर करता यईल का धम करणान आमच व कदखील गोमऽा या करणी थोड अधळच झाल आह हणन यात ज रोग गोमऽान बर होतात हणन िल हल आह याची अ यावत िच क सा िन रसायन या या कसोट न योगशाळत प हा एकदा पर ा हावी औषध हटल हणज याच पाठमाण - पाऽ- प र ःथितपर व िनयमब को क हव नसत आपल Ocircदह य नितव धनमOtilde काय कामाच तशा अ यावत योगशाळतील व क य आ ण रासायिनक कसोट त गोमऽ - गोमयाच ज औषधीय कवा क षकम य उपयोग ठरतील या मानान त स य समज यास यत किचतह हरकत नाह हा एक गोमऽाचा गायीचा वा पचग याचाच नाह यक पदाथ मनयाला या माणात उपय याच माणात स य याच धम करण कल क तो वःततच दवता होऊन पडतो आ ण ा भाब या व ीन रा ाची ब च मारली जात ा भाब या व ीस उ छद यासाठ गाय वड तळस गोमऽ ह काह उपल ण हणन िनवडन या या चचत इतका वळ आ ह दवडतोOtilde

- १९३५

समम सावरकर वा मय - खड ६ ५६

अधौ ा िनमलन कथा

१७ आता माऽ दवाळ त दकाळाची भीतीच नको दवाळ चा सण कती गोड कती मळ याचा याला याला आनद दवाळ आली र आली क लहान लकराना मलामलीना कमार -कमाराना न यान या

छानछान वषाची जर या टो याची रशमी पोल याची गलाबी पातळाची ऐटदार न या घाटा या कोट-जा कट-सद याची सरख धोतरजो याची आ ण फलबा या हवया सापतारा तोटलवगी फटाक इ याद नाना कार या गमतीदार दा कामाची ःव न पड लागतात व डलापाशी Ocircमला ह हव अ त हव अOtilde Ocirc याल न बाबाOtilde असा सादर अजामह आ ण तो अमा य होणार अशी भीती पडली तर आईपाशी Ocircघतलच पा हज अ आई - हवच त मलाOtilde असा गोड ह टामह मलामलीचा घरोघर चाल होता इत यात नाना मोहक खळ याच वषाच फटा याच अ र उदब या सगधी तलाच सामान एकक घरात यऊ लागत आई या हाती यातील ज पडल याची Ocircपाह ग पाह गOtilde हणन मलाची ओढाताण चाल होत यात लहान रागती मलह हातास यईल त उचल लागतात याना आई इकड आवरत आह ितकड मो या मला या ओढाताणीत एखाद सगधी तलाची वा अ राची कपी खाली पडन फट यामळ ती ओशाळ होत आहत तोच तो सगध जकड ितकड दरवळन त वातावरण इतक आनदमय होत क आईला रागाव हणल तर रागावता यत नाह

घरोघर साडसारव साफसफाई रगरगोट चाल आह ितकड बग यात बठका टबलख या िचऽ तस बर पप-पाऽ याची थाटदार माडणी होत आह इकड सपाकघरात प या कर या कडबो याच खमग तळण सळसळत आह मल आशाळभतपण डोकावन डोकावन पळत आहत एखादा दसरा अचपळ मलगा ल गा लागला तर यातील काह तर पळवन त डात घालन रागावणा या आईला आजीला व हनीलाच उलटा हसत आह

सासर - नववध आप या भावाकड या भाऊ बजसाठ यणा या आमऽणाची सो कठ वाट पाहात आहत माहर - माउलीच डोळ आप या आमऽणामाण मलगी दवाळ ला घर यत क नाह अशा धगधगीन वाटकड लागलल आहत

दवाळ त सार हदरा आनदाची लट कर त असत गह गह िम ा न नगरोनगर द पो सव जकड ितकड लखलखाट ःवःथता सगीत यजना या भट भावास ब हणी ओवाळ त आहत िमऽाना िमऽ आ ाना आ ीितभोजन दत आहत मोपाहार वाट त आहत सार जनता चि योती या फटाकफलबाजा या गमतीत रगन गली आह दवाळ चा सण ह च एक आनदाची फलबाजी आह

रा ची रा जी एकजीव होऊन शतकोशतक नादतात ती काह या या पःतक वा ता कक या यन न ह हदरा ह एकजीव आह क नाह त हद वाची शा दक या या पाहन कतीस यानात यणार गगा नद या या यव न ितची जतक क पना यईल कवा आल यातील (नकाशातील) ितची कसासारखी आखलली रषा पाहन ित या वाहातील गभीरता शीतलता वा गोड जतक पटणार िततक च रा ा या िन शा दक या यन या या जवतपणाची क पना यणार गगा खरोखर कशी आह त जस गगला य

समम सावरकर वा मय - खड ६ ५७

अधौ ा िनमलन कथा

पा ह यावाचन यथावत कळत नाह यामाणच हद रा ा या जीवनौघाची जवतपणाची एका मतची खर खर क पना या या कोट कोट दयाना सखदखा या एकाच भावनची एकच ऊम कशी थरथ न सोडत तो साराचा सारा चड रा प ष एका य सारखा ा दस याला रगपचमीला दवाळ ला ा रामनवमीला ा कणा मीला एकाच भावनन कसा उचबळन जातो त य पण पा ह यावाचन यथावतपण यानी यणार नाह पःतक िन ता कक या याचाह उपयोग आहच जसा आल यातील ितळाएव या दाख वल या हमालयाचा पण हमालयाची काह तर यथावतक पना हवी तर िनदान कामीर तर पा हल पा हज तसच या हद-रा ा या अख डत परपरची िन सामा जक एका मतची काह तर यथावत क पना हवी असल तर हा दवाळ चा एक सण तर पाहा दवाळ हद वाची एक साकितक या याच आह िनदान मौयकालापासन तर हणजच गली दोन हजार वष ह दवाळ ा आप या

हदसमाजात ितवष अशीच लखलखाटात आलली आह याचा याचा ऋत आला क कमलवन जशी आपोआप फलन उठतात तसा तो दवाळ चा दवस आला क आपोआप हद हदची मखकमल आपोआप फल लागतात याला रा सभच कवा हदमहासभच ठराव नकोत चार नको हद हद या र ातच ती दवाळ ची जाणीव जागन उठत का मरातील अ य च पवतौणीवर ल एकटदकट हद दवालयापासन नपाळतराईतील घनदाट जगलातील रानट छपर पासन िभ ल-ग ड को या या पणक यापासन तो मोठमो या राजामहाराजा या ासादापयत दवाळ च दव जण काय आपणच पटाव तस लखलखाट लागतात अशी हद झोपड नाह दरवर या घनदाट रानावनातील िन बड अधारातील एक या रानट पाहारक याचीह झोपड नाह क जथ ा दवाळ या राऽी दहापाच प या तर तवत नाह त ह सामा जक सणच आम या रा ीय एकत या ना या होत रा ीय जा णवच हद वा या मम वाच ानतत होत

यातह ज काह थोड सण आजस ा जातीपातीपथिन वशषपण य यावत हदना एकाच भावनन एकाच सःकारान एकजीव क न सोड त आहत यातह दवाळ च मख आह आम या हद वा या वजयतीतील सार मणी मा णक मौ क ा दवाळ या सऽात आपण होऊन ओवल जातात व दक हदची कोट कोट जनता तर दवाळ स आपला एक रा ीय सण समजतच समजत पण महावीराची ःवगारोहण जयती हणन आमच जन हदह हा सण पाळतात आमच शीख हदह हा पाळतात िलगायत हद आयसमाजी हद ा समाजी हद दवसमाजी हद - हदमाऽ िततका हा सण ःवक य ःफत नच पाळ त आह कामीर त िसहलपयत ाला अपवाद नाह गली दोन हजार वष तर हा सण आपण पाळ त आलो आजह अ खल हदरा ाचा तो अ यत आवडता सण आह आ ण आणखी एक हजार वष तर - न ह हदरा हणन जगत आह तोवर ती दवाळ त फटाक त सदर आगकाम त नळ तो फलबाजा तो वीज द याचा लखलखाट ती िम ा न या भाऊ बजा - ती आनदाची दवाळ अशीच चाल राहणार - अशा तकसगत व ासान ितचा वमा अ यत सावध अशी वमामडळ दखील काढ यास सहसा कचरणार नाह

समम सावरकर वा मय - खड ६ ५८

अधौ ा िनमलन कथा

परत कवळ ती एकदोन हजार वषाची परपरा आह हणनच काह ा सणास आ ह िचकटन राहण यो य होय असा अथ नाह रा ीय जीवनात परपरला एका अशी मह व असल तर उपय तला िन ःथलकाल ववकाला याहनह अिधक मह व दल पा हज ःतत प र ःथतीत जर एखाद ढ हानीकारक ठरत असल कवा मानवी ाना या उ वलतर काशात एखाद समजत कवा िस ा त चक चा ठरत असल तर तो या यच गणला जावा पण हा दवाळ चा आमचा रा ीय सण ःवतच इतका गोड मळ सामा जक सघटनस सवथव अनकल आज या ब वादा या कसोट सह उतरणारा आह क याची परपरा ख ड याच काह ह कारण यात आढळत नाह इतकच न ह तर दवाळ सार या या सणाची परपरा गौरवाःपद आ ण उ वल आह याची सामा जक उपय ताह या परपरनच उलट अिधक वाढत असत नाना कार या ऐितहािसक ःमती आ ण आप या रा ीय जीवना या स वाचा िन सात याचा आ म व ास अशा परपरन जागत राहतो सदवान कोण याह धािमक भा डा या दलदलीत दवाळ चा सण तलला नाह भाब या िन ब वह न लोकमाची पट यावर हण यासारखी चढलली नाह त नरकचतदशीला पाहाटच ःनान न कल तर अगावर घाण पडत भती लोकम लकरावाचन कोणी खर मानीत नाह त - आ ण लकरानीह तस या अमगळ थापा ापढ कोणी दऊ नयत हणज झाल दवाळ या सणात मऽतऽ जादटोणा होमहवन गोमऽ-गोमय भती कोण याह धािमक जजाळाच ःथ लवलश नसतच हटल तर चालल दवाळ एक िनभळ सामा जक सण आह आप या िनव धान रा ाचाह तो एक व धान आनदो सव आह याच सार सःकार मळ स य समाजसघटक ौवण-नयनानदक आरो यद आ हादायक आ ण सवःवी िनमळ आहत घरदार गोपर नगर रगवन शगा न जकड ितकड आरो यद वातावरण िनमावयाच सगधी तल लावन अ यग ःनान करावयाच शोिभवत नव व यावयाच ःन ध िचर िम ा न खावयाची ःनह मडळ पाचारायच मोपाहार पसःपराना ायच - यायच द पो सव करावयाच सा या जनतन दा कामा या स ग या या सगती या स य हौशीत िनम नावयाच श दःव प गधःपशाचा आनद आनद लटावयचा असा हा सण याची दवताच मळ लआमी आ ण सःकार आनद - आ ण परपरा ौीकणमहावीराद अनक रा प षा या ऐितहािसक वजयो साहानी गजबजलली

अस रा ीय सण रा ास एकजीव िन एक प कर यास फार उपयोगी असतात हणनच आसत हमाचल हदमाऽ िततका गली दोन हजार वष या ा सणात रगत आला आह या ा दवाळ या सामा जक सणास आपण सव हदनी आपल एक रा ीय कत य हणन अ यत

उ साहान साजर कर त राहाव आप या पवपरपरत आप या हद रा ा या अ यदयास आजह ज काह उपय बलद िन सघटक सणवार आहत आ ण ज समाजमानसा या (सोशल सायकॉलॉजी) ब य कसोट सह उतरतात यातच हा दवाळ चा रा ीय सणह गणता यतो दवाळ तील बहतक सःकार-उपचार हदसघटनास पोषकच आहत य िन समाजमानसासी ध नच आहत

दवाळ चा सण आ हास असा अगद मनापासन आवडत अस यामळ आ ह तो या वष ह आनदान पाळणार होतो पण दकाळ पड याचा बात या जशा वरचवर यऊ लाग या तसतस आम या आनदावर वरजण पड लागल अशा उ न मन ःथतीत आ ह होतो तोच

समम सावरकर वा मय - खड ६ ५९

अधौ ा िनमलन कथा

आम या ओळखीच एक भा टया गहःथ-मबईकड धमचारक हणन काय कर त असतात त आम या खोलीत आल यताच या या ग यातील धमाथ दानाची एक पट होती ती आ ण हातातील पऽकाचा एक ग ठा बठकवर ठवन िन लोडाशी टकन त वचारत झाल Ocircकाय वाचता आहा त काय बातमी आह यात एवढ Otilde Ocircव हाडात दकाळाच ठाण बसल आह काह बापड लोक तर आताच इत या अ ना नदशस पोचल आहत क झाडाचा पाला ओरबडन खात आहत या बचा याना कसली दवाळ या वषाची दवाळ हणजच बोलन चालन दकाळातील दवाळ त ह आ ह सार कली तर एक

कत य हणन दखातल सख हणन Ocircछ छ अस उ न हो याच काह च कारण नाह ह पऽक पाहा अहो आता या दवाळ त

दकाळाच भय कशाला हव दवाळ या आधीच दकाळास पटाळन लाव धो धो पाऊस पडन जकड ितकड या म ह या या आत धा यसम झालीच पा हज अहो वदभगवान आम या पाठ शी असता आ हाला दकाळ कसा गाज शकणार पण काय कराव आ ह च जर या वदभगवानाकड पाठ फर वली तर आम या कमाच कट फळ आ हास चाखावच लागणार यासाठ च दकाळाच सकट यत न यत तोच आ ह यावर तोडगा कर याचा िन य कला आह आता या दवाळ त दकाळा या भयाच नाव कशाला घता एवढा रामबाण उपाय माऽ वळ च योजला गला पा हज या का यास साहा य योज यासाठ च मी आप याकड आलो आहOtilde

Ocircकोणचा बवा तो उपाय एवढा अमोघ दकाळास दवाळ या आत पटन घाल वणारा पज याचा िशळधारा भमीवर कोसळ वणाराOtilde आ ह अौ पण हसलो

Ocircअहो कोणचा हणज काय वचारता पज यस ाचा जप आ ण लोकानी हव िततक ि यसाहा य दलच तर पज यस ा मक एक महाय Otilde इतक बोलता बोलताच यानी अ य साहान झटपट या पऽका या पड यातील दोनचार पऽक ओरबाडन आम या हाती दलीह यातील एकात बातमी होती ती अशी क -

Ocircमबई ऋ षकल आौम द हसर या सःथच सचालक व ािथगणासह मबई आमवाडा काळबादवी रोड यथ प षो म मासािनिम आल असन सवऽ पज या या अभावामळ दकाळाची िच ह जी भासत आहत या या िनवारणाथ यानी पज यस ाच जपान ान चाल कल आह सनातनी धमािभमानी स गहःथाच साहा य िमळा यास पज यस ाचा य कर याचाह याचा वचार आहOtilde

ह पऽक आ ह वाचतो आहो न वाचतो आहो तोच भा टया िमऽ हणाल Ocircह बातमी कसर तह िस झाली आह आमची वर ल ऋ षकल-सचालकाशी काह ओळख नाह तर आ ह ःवयःफत नच यास वर ल य ा या का याथ काह ि य िमळवन धाड याच मनात आणल िन ह दान-पट ग यात बाधन आज बाहर पडलो थम आपला वचार यावा हणन इकड आलो आहोतOtilde

Ocircआप या सदहत वषयी आभार ऋ षकला या वर ल सचालकाचा हतह सावजिनक क याण असल पण सा याच भारतात बोकाळलला खर दकाळ मबई या एका कोप यात

समम सावरकर वा मय - खड ६ ६०

अधौ ा िनमलन कथा

पाच हजार वळा Ocircपाऊस पडोOtilde हणन जप क यान कवा य ाची होळ पटवन यात तप जाळ त बस यान जाईल ा ख या क पनच माऽ आ हास हस आ यावाचन राहात नाह अहो माझा वचार घता हणन सागतो हा माझा टाक िन ह दौत इथ पडली आह मी जर एखाद दौतस कवा टाकस लाख वळा जपत बसलो - Ocircह टाका या दौतीत त आपण होऊन बड ह दौती त शाई द आ ण त ह दोघ िमळन हा माझा लख िलहन टाका सरःवती त हाला ब दवोOtilde तर या मा या दौतस ान वा टाकस ान ा वःत हा लख झटपट उठन कधीतर िलहन टाकतील का कवा तो पलीकड पा याचा ता या िन भाड आह जर मी एखा ा जलस ाचा य कर त बसलो आ ण ािथल Ocircह ता या ह पचपाऽी स न हा ता या त आपल पाणी आपण होऊन या पचपाऽीत न साडल इतक काठोकाठ भर मग ह पचपाऽी त यऊन अलगत मा या त डास लाव मला भयकर तहान लागली आह जलदवतानो स न हा िन ता यातल जल कधीह आट दऊ नकाOtilde तर हा िनज व ता या िन ह पचपाऽी आपण होऊन मला तहान लागताच लगबग उठन मला पाणी पाजतील का त हाला ह पाहा ा क पनच हस आल पण पज यस ाचा मबईस नसता जप क यान वा य क यान

आकाशातील असल-नसलल मघ सार एकऽ होऊन ज ा ता यासारखच िनज व त जवत माणसामाण जप ऐकन सतोषन आप या ा सा या अफाट रा ातील हजार योजन शतीवर ध धो वषाव करतील अशा क पनच माऽ त हास हस यत नाह नस या ाथनन एक पचपाऽीभर पाणीदखील जर मा या त डात आपण होऊन जलदवता पाड त नाह त तर या तशाच नस या ाथनसरशी धो धो पाऊस हजारो कोसा या शतीवर पाडतील ह सभवत का तर Otilde

Ocircपण पज यस ह त ह ता यापचपाऽी या कल या ा टवाळखोर ाथनसारखी नसती ाथना नाह परमप य वदातील तो मऽ आह यात कोण गभीर िन द य अथ भरलला आहOtilde

Ocircअशीच काह तर गढ िन ामक समजत ा वदातील मऽासबधी लोकाची झालली असत हणनच याना या मऽातनच काह या बाह च अशी रहःयमय श भरलली आह अस वाटत पण मी सागतो क या पज यस ातन मी आता टाकस वा शाईस ात जी ाथना कली ती अगद तशी एक ाथना साधी काय ती कलली आह त ह ती पज यस साथ वाचली आहत का ऋ वदातील मळ स पा हली वा ऐ कली तर आहतOtilde

Ocircनाह ऋ वद समज याइतक सःकत यत आह कोणास ऋ वदाचा अथ कोणी सािगतला आह का कधीOtilde

Ocircहो आह आ ह कोणी सािगतला तर तो चकला हणन हणता यईल पण अगद व दक वगानच आधारानच आजवर परपरािभमानी व ान वदशा सप न ग जी शतावधी वदशाळातन तो िशकवीत आल आहत या सायनाचाया या भायातच जो ऋ वदाचा अथ सािगतला आह तो तर अमा य करता यणार नाह वद अथश य आहत अस जर हणावयाच नसल तर सायनभायातील अथ जो परम भा वक ा ण व दकह मानतात तो तर मानला पा हज त हास सःकत यत नसल तर मराठ चागल यत सायनभाया याच म याधार िचऽावशा यासार या व ािनधी ा णान कल या या पज य वषयक स ापक

समम सावरकर वा मय - खड ६ ६१

अधौ ा िनमलन कथा

एकदोन मख स ाचा अथ मी त हास वाचन दाख वतो हणज त हास मा या शाईस ाहन यातील ाथना फारशा िनरा या वाटणार नाह त मडकस ाच तर हसच कोसळल अशा ाथनानी खरोखरच दवदवता सतोषतात अशी भावना या काळ ामा णकपण सा या मनयजातीस वाट त हा या मानवी मना या ाथिमक अवःथत आ ण मानवी जीवना या ाथिमक अनभवात या ाथना अगद साह जक िन स मानाह हो या दोष या काला या या ऋषीचा नाह पण आता यगोयगी या अनभवान या ाथना फोल ठरतात ह ययास आ यानतरह आ ण महण पाऊस ऋत कस िन का घडतात याच िनसगिनयम कळन चक यावरह ा व ािनक ाना या पव हन अिधक झाल या वकासा या ा यगातह तशा खळचट उपायानी दकाळ टाळ पाहण ह आजच आप या लोकाच खळचटपण होय हाःयापद आह त आपल भाबडपण होय ह ऐका या एका मख पज यस ाच थोडस भाषातर -

दवा प ऋ षषण पऽ हणतो - Ocircह बहःपत मा याकड पाऊस पाडणा या दवतला पाठ व त शतनक रता पाऊस पाड ह बहःपत त आम या ःतोऽात िनद ष आवाज सारखा वाह िन ओज उ प न कर या ःतोऽान आ ह शतनक रता पाऊस पाड याची मागणी कर त आहोत या ःतोऽान ःवगातन मधर पाझर व ोत दवाची ःतती जाणणारा आ शण ऋ ष बसला आह तो वर या अत र ाखालील जलमय भागातन उ क पावसाच पाणी उ प न करो ा जलमय भागावर वरचा जलमय भाग दवानी अडवन ठवला आह त उदक या या इ छनसार यो य भमीवर पावसा या पान पडल ह अ न त पाऊस पाडणा या मघाना रणा कर ह अ न ा न या णव गाई तला सम पतो लोकातन आम या इ छनसार पाऊस पड द ह अ न न या णव सह गाई पाऊस पाडणा या इिाला याचा भाग हणन द ह अ न शऽच क ल फोड रोग दर कर रा साना लाब सार ा अफाट पसरल या अत र ातन वपल उदक पज य पान सोडOtilde (ऋ वद म स९८)

ह स शतन या रा यात बारा वष पाऊस पडला नाह त हा हटल गल अशा पा ठका आहत एवढ दकाळ व दक ऋषी या काळातह पडत अशा स ानी जर पाऊस हटकन पडतो तर य ऋषी या काळात क ज हा इि अ नी य हणताच यत िन पाव हणताच पावत त हा कस पडल बारा वषात या इि-अ नीना या सह ावधी लोका या भयकर यातनाची आपण होऊन क णा आली नाह अशा िन र दवता ा एका स ासरशी पाऊस पाड याइत या ःततीला हपापल या हो या क काय ा स ात दऊ कल या न या णव वा सह गा ची लाच िमळताच यानी पाऊस पाडावा नाह तर ती लाच उपट यासाठ बारा बारा वष सह विध जीवाना तहानभकन तडफडत मार त राहाव अशी या दवताची क पना ह दवपणाची नसन द यपणाचीच न ह काय ह दवाची ःतती क वटबना बर बारा वषानतर तर राजान कर वल या य ातील ा स ान पाऊस पडला अस कशाव न दगादवी या बारा वषा या किलयगीन दकाळात मसलमान राजा होता यान य कर वलाच नाह - विसला माऽ पण तर ह पाऊस पववत चाल झालाच क नाह बारा वषा या दकाळानतर पाऊस स ीबमान क हातर पडणारच तसा पडताच त या काळ या धमभो या लोकाना राजा या य ाच वा ा स ाच फळ वाटण कतीह साह जक असल तर ह य राजान न करताह दगादवीसार या द घ दकाळानतर िनसगाची ित बया होऊन पाऊस पज यस ावाचनह पडतातच असा

समम सावरकर वा मय - खड ६ ६२

अधौ ा िनमलन कथा

अनभवच शभरदा यऊन ग यानतरह आ ह अशा ाथनाना दकाळाव र ल रामबाण उपाय मानावा ह साह जकह हणता यत नाह शहाणपणाच तर नाह च नाह हा िन वळ खळचटपणा आहOtilde

Ocircपज या या ाथन वषयी आणखी एक व दक स ाची गो ऐका म ७ स १०१ ह स ह पाऊस पाड यासाठ हटल जात Ocircजो औषधीना वाढ वतो आ ण जो पा याची लयलट करतो तो पज य आ हास सख दवो ा पज याच एक प वाझ गाईसारख आह िन दसर उ पादक ह ःतोऽ तो ःवयिस पज य ऐको तो सतोषो आ हास पावसाचा लाभ होवो तो पज य बलामाण अनक औषधीना उ प न करणारा तो ःथावर जगमाचा मलाधार त उदक मला लाभो दवानो माझ क याण कराOtilde अस विश ाच OcircपाऊसदवतOtildeच स आह या याच पढच १०३ व स ह Ocircबडक -दवतOtilde या ाथनच आह

Ocircपज यस ऋषीनी हटल त हा याना बडकानी अनमो दल याःतव विश ान मडकस गाियल अशी याची पी ठका दली आह त स अस-

ोताचरणी ा णामाण वषभर पडन रा हलल बडक पज याला य असणार श द बोल लागल सकल या पखालीमाण पडन रा हल या ा बडकाकड ज हा ःवग य उदक आल त हा वासरासाठ हबरणा या गाईमाण ा मडकाच श द कोलाहाल लागतात वषाकाळ आ यावर तषात बडकावर ज हा व ी होत त हा मल बापाकड बोबड बोल बोलत जात तस एक मडक दस या मडकाकड श द कर त जातो पाऊस पड यामळ आनदलला िचऽ विचऽ एक बडक दस या ह रतवण बडकाशी आपला आवाज िमसळतो एक जाऊन दस याला धरतो िश काचा िशय अनवाद करतो तसा एक बडक दस याचा अनवाद करतो उ हा यात मातीला िमळन गलल बडक पाऊस पडताच प हा जवत होऊन श द कर त फगन जातात एक बडक गाईसारखा ओरडतो तर एक शळ सारखा अनक रगाच पण एकाच Ocircमडक Otilde नावाच ह बडक श द कर त आहत अितराऽ नावा या सोमयानात ा ण यामाण मऽ हणतात यामाण भरल या सरोवराभोवती मडक श द कर त आहत सोम पऊन वा षक ःतोऽ हणणा या ा णामाण श द करणार व य ऋ वजामाण घामान डबडबलल काह बडक पाऊस पडताच बाहर कटतात ह सवौ मडक दवाची आ ा पाळतात ा बडकानी आ हास सप ी दली वषाऋतनतर मडकानी शकडो गाई आ ण द घायय आ हास दल (ऋ वद म७ स १०३)

Ocircऐकलत का वाःत वक ह स छान आह यातील वनोद गोड ःवभावो चटकदार पण अशा स ाना ई रो समजण कवा याचा जप क यान पाऊस पडतो अस मानण हणज िन वळ भाबडपणा नाह का आ हास तर अस वाटत क पज यस हट यान पाऊस पडतो या भाबडपणाची च ा कर यासाठ च विश ान Ocircबडक दवतवरOtilde ह स रचलल असाव कारण पज यस ाच मऽ हट यान पाऊस पडतो ह धमभोळ समजत बडक ओरडतात हणन पाऊस पडतो अशा ःततीइतक च खळचट आह अस यात मो या गमतीन सच वलल दसत िनदान नकळत तर यात तसा वनी उमटला गला खरा

समम सावरकर वा मय - खड ६ ६३

अधौ ा िनमलन कथा

Ocircबर व दक ाथना िन स यगोयग हणत असता आप या इकड यगोयग दकाळ िन अवषण पडतच आली आहत ह खोट आह काय उलटप ी पज यस कशाशी खातात हह माह त नसल या िन वदिनदक अशा अनक ल छ दशातन दकाळाची आव ी आप या इकड यासारखी ितवष न िनघता त धनधा यानी आपणाहन अिधक सम आहत हह खर नाह काय एखाद वळ पज यस हणावयास िन पाऊस पड यास बोलाफलाची गाठ शभर वषात एकदा पडली असल कावळा बसायला िन फाद मोडायला जशी पडत तशी पण हणन फा ा मोडाय या क यावर एक कावळा बसवावा असा िनयम का यायोग बाधता यतो क हाड न हटकन फाद तटत तशी कावळा बस यान जोवर बहतक सगी तटत नाह तोवर तसा िनयम बाधण मखपणाच होय न ह काय आम या ःवत या आठवणीत पचवीसदा लहानमोठ दकाळ आल पचवीसदा पज यस ाच लहानमोठ य झाल पण एकदाह दकाळ हट याच कवा त काळ भरग च पाऊस पड याच आठवत नाह त हासह अशीच आठवण नाह काय इितहासातह हच आढळत न ह कायOtilde

Ocircखर सागायच तर माझाह अनभव हाच इितहासा वषयी हणण मला पटत आजकाल ा किलयगात मऽाचह साम य लोपल खरच पण व दक काळ त मऽ-Otilde

Ocircमी मघाच त हास दाखवन दल क आजकालच न ह तर मऽ जवत होत अस त ह या यगी समजता या व दक यगात अशा ाथनानी पाऊस पडत होताच होता ह गो मळातच सवःवी असभवनीय होय आ ण वदात परावा तसाच सापडतो ा वर ल स ा या पवपी ठकतच बारा वषा या दकाळाचा उ लख आह पवपी ठकतच बारा वषा या दकाळाचा उ लख आह अहो इतर जनाना सोडाच पण य मऽि या ऋषीनाह पज यस ा या घोक यान अ नाच शीत िमळाल नाह दकाळान फटफ जती कली तो तपोभाःकर व िमऽ पाहा वदपाठक चतवद च न ह तर वदमऽि ा पण या याह काळात असाच एक भयकर दकाळ पडला पज यस काय व िमऽाला कवा या भर व दक काळातील मऽि या या पढ त कोणालाह यत न हत पण याचा काह उपयोग झाला नाह य व ािमऽऋषी अ न अ न कर त पचा यास ा घर भीक मागत िशरल तथह काह च खावयास िमळना त हा क या या म याची तगड यानी ितथन चो न पळ वली आ ण भकन कासावीस झा यामळ िमट या मार त चघळली त हा ह पज यस वा ाथना व दक काळ स ा Ocircपड पावसाOtilde हणताच पाऊस पाड त ह समजत अगद िनमल आहOtilde

Ocircपण ह असमथता काह वदपराण यातील ाथनाची कवा स ाचीच आह अस न ह तर कराणातील आयतात वा ाथनातह पाऊस पाड याच साम य नाह न बायबलातील न अवःतातील दगा दवीचाच बारा वषाचा दकाळ या यात हजारो हद या दवा या नावानी कल या पज यस ाद ाथना जशा फोल ठर या तशाच या काळ मिशद मिशद तन अ ला या नावान कल या शकडो ाथनाह फोल ठर या आ ण मसलमानी रा यातच लाखो मसलमान अ न अ न कर त तडफडन मल आजह यक दकाळात जस पराणाच अनयायी हद तसच कराणाच अनयायी मसलमान दोघह दकाळा या जब यात िचरडन जात आहत बायबल या ज या करारात तर याना दव जाता यता भट अशा पगबरा दकाना सहकटब दकाळात उपासमार न छळ या या आ ण ज हा ज हाच भ असणार त रा च रा

समम सावरकर वा मय - खड ६ ६४

अधौ ा िनमलन कथा

अ नावार इ ज या फर हाच दासानदास झा या या कथा आहत त हा व दक वा पौरा णक कराणीय वा बायबलीय ाथनानी वा मऽजपानी पाऊस पडतो वा दकाळ हटतो ह िन वळ भाबडपणाची समजत अनमानधप याचा बाजार पाऊस पाड याच कवा दकाळाना नामशष कर याच ज काह साम य मनया या अगी यण श य आह त ा द वक अ ाना या माग लागन न ह तर ा य क व ाना या अबािधत स ीिनयमा या ानान आजह आप या इ छमाण पाऊस पाड याच काह योग रिशयाकड सफळत आल आहत आ ण त पणपण सफळ होईतोपयत ह दकाळाची नागी ठचण इतर मानवी मागानीह श य आह ह पाहा जर का रा स ा बळ य शील िन असल तर या हदःथानात दकाळा या वषातह ठक ठकाणी यथ छ पज य पडतो िन अफाट पाणी वाया जात याचा यो य उपयोग क न शतीसधार कायवाह त आणन िन जथ धा याची मागणी तथ झटपट धा याची वाहतक क न दकाळाची नागी ठचली जाऊ शकल पण आपला इथ तो वषय नाह Otilde

Ocircआपल हणण सवःवी खर आह पण आता आज या आज मी मा या य परत ा करणी काय क तवढ सागावOtilde

Ocircाथना - पज यस ा या खळापायी भर दकाळातह आह त तप िन धा यस ा अ नय ःवाहा कर याचा हा खळचट उपाय यागन या दवाळ त ह च पट ग यात बाधन इतर चारकासह घरोघर हडाव दवाळ साजर कशीतर होणारच पण उदाहरणाथ फटा यासार या दा कामापायी ज हजारो पय अगद थट परदशी जातात तवढ तर वाचवन यक कटबान ती र कम दकाळमःत बधसाठ दान ावी अशी भीक मागावी आ ण ज जमल या ि याच धा य घऊन ःवहःत य दकाळात ज भकन याकळ या या त ड दोन घास घालाव ठ क ना चला तर लागा कामाला अकरणा म दकरण ौय ह माझी वगणी प ह यान या

- १९३६

समम सावरकर वा मय - खड ६ ६५

अधौ ा िनमलन कथा

१८ नद बल आ ण माणस बल

Ocircघ ग बाई एव या भा याOtilde लाकडा या मोळ वा या बाया नानशठजी या प ीला गळ घालन हणत हो या

Ocircटाका तर मग पण अड च आ याप ा मी एकका मोळ ला दमड स ा अिधक दणार नाह Otilde शटाणी हणा या

Ocircनको ग ताई अस क स अग चार चार आण यतात बर ा एकका मोळ च आ ह घर मलबाळ टाकन झजर याला ज िनघालो त ा नगरात ह दोनहरची वळ यईतो बोजा डो यावर घऊन भटकत आहो न दारोदार अड च आ यात िमरची मीठ दाण काय नणार घर साडतीन आण मोळ माग द बया िन घ सा या मो याOtilde

Ocircतला सािगतल न एकदा अड च आण मोळ टाकायची तर टाक नाह तर जा आपली कशी तला चार नाह आठ आण कोणी दल भा यामाग तर मी नको का हणत तला परवडल ितथ द आपली त अ छ तीन आण नाह िन दोन आण नाह त अड च आण मोळ परवडल तर सा याजणी टाका काय जा पाह आप या उगीच ताईबाई कर त बस नका मला कचक च करायला वळ नाह नसल पटत तर चाल लागा पढOtilde

Ocircपढ कठ जाणार आता दोनहर दवस डो यावर आला घर लकर बर एकक पसा जाःत-Otilde

Ocircमी ध न का ठवल आह त हाला जाःत पसा दईल ितकड जा अड च आण मोळ िमळाली तरच मला हवी मा यावर तर तझ बळ काOtilde

सौ ा या ीन शटाणीच ह बोलण सरळच होत ितलाह ितचा ससार होताच शवट आबट त ड क न जळफळत बडबडत या भारवा या बायानी अड च आण

मोळ माण भा या टाक याच मा य कल या बाया या कट ना एकक लहानस लगड यात या यात का या मा न गडाळलल कट खाली मा याची वीतदखील परती न झाकणार वर एक फाटक तटक चोळ अग घामात डबडबलल हातात पतळ कथली िन काच या राकट बाग या तव या भरपर अशा या चारपाच मोळ वा या बाया शटाणीन दाख वल या बोळात वळन या घरा या माग या दाराकड या मो या टाक यास ग या धडाधडा एकावर एक मो या पड या शटाणीन गणन क न पस या या हाती टाकल तोच या भारवा या बायानी ठरा वक भाडण काढल आ ण जन अड च आण मोळ ला OcircहोOtilde हटल होत ती सोडन बाक यानी मोठा गलका कला

Ocircनाय नाय आ ह नाय हटल अड च आण तीन तीन आण हणालीस बाई त हणन आ ह आम या मो या टाक या ितची अड च आ याची असल नाय नाय नगत आ हाःनी तझ पस मो या द परत आम याOtilde असा कोलाहल कर त दोघीितघीनी आपल पस फकल िन भा या उचल लाग या अथातच शटाणी सतापली ितचा वड ल मलगा दारातच होता याला

समम सावरकर वा मय - खड ६ ६६

अधौ ा िनमलन कथा

ओरडन हणाली Ocircग या उचल त पस िन हात लाव दऊ नको या ल या बायाना या मो यानाOtilde

ग या हा हायःकलात िशकणारा उच िन दडम पो या होता तो लगच धावला पस उचलीत ग यान दटावल Ocircह दर हात लावशील मोळ ला तर यानात धर हो हो

दत नाह जा पस नाह त िन मो या पण दत नाह जा लबाड करता काय शवटची य पण फसली Ocircबडव बाई आ हा बाप यानाOtilde Ocircलट कलीस बया आम या

मो याचीOtilde अस शाप त डान दत या भारवा या बायानी शवट फकलल पस अड च आ या या भावानच परत घतल त वाटन घ या या अवधीत मागचा सगळा रागलोभ या वसर या आ ण नहमी या घातामाण मो या या सौ ात भाडणापायी उणावलल उ प न गोड गलाबान भ न काढ याचा ठरा वक असा दसरा अक चाल झाला

Ocircपाणी तर द बया थोडOtilde Ocircलोणच द ग ताई लकराला एक फोडOtilde Ocircिशळा घास हाय का एखादा थोडा भात-भाकर तर इवलीशी द ग मावलीOtilde अस

गयावया क लाग या Ocircजात कोणOtilde त आधी वचा न शटाणीन जाती या को कान प कोणाला ओजळ न कोणाला तपली दऊन पण यथ छ पाणी पाजल थोड िशळ ताजी भातभाजी हातावर टाकली या भारवा या बायानी सौ ात लबाड क याचा शटाणीसह राग उरला नाह - मो या फार ःवःतात ग याच दख भारवा याह वसर या दोघानाह या ठरा वक बाचाबाची िन हो - नाची सवयच होती - र तच होती ती - िश ाचारच होता तो मो या या यवसायामधला

थोडस हश क न या बाया तो भाकरतकडा खात िन पाणी पीत बस या झजर यापासन ज भार डो यावर वाहत आप या खडगावाहन या नगरानगरातन घरोघर भर दपारपयत हडत हडत याची कबरड बसली होती नाक नव आल होत आ ण शवट तो लाकडफाटा तोडन आणन वक तो झाल या क ाची िमळकत झाली अड च आण

या शठजी या घरासमोरच आप या माड या खडक त रामभाऊ उभ होत या मोळ वा या बाप या बाया शठजी या पढ या दार मो या या अड च आण क तीन आण दारा वषयी घासाघीस कर त असताना ती त पाहत होत या बाया शठजी या माग या दार मो या टाक यासाठ बोळात वळतो याना दस या िन या या क ाळपणा वषयी वचार रामभाऊ या मनात घोळत होत शठजी या माग या दार शठाणीची िन या बायाची ितकड गडबड चालली असताच इकड शठजी या पढ या दाराशी हातातील एक डम Ocircडम डम डमक डम डम डमक Otilde अस वाजवीत एक बवाजी आ ण या यामाग एक नद बल िन गाय अस लटाबर यऊन ठपल सार वाट अडवन तो बवा शठजी या पढ या दाराशी तळ ठोकन डम वाजवीत ओरड लागला-

Ocircगोमातला धम करा बाई अहो बाई नद बलाची पजा कराOtilde या बवा या ग यात एक पायघोळ भगवी कफनी होती वर एक िा ाची माळ

डो याला भगवा फटा रगान काळा उ चाराचा अडाणी दस यात ज मद रि िन अजागळ

समम सावरकर वा मय - खड ६ ६७

अधौ ा िनमलन कथा

पण िचता कवा वनय असा काह च न हता या या चयवर वा वनीत भीक हणन तो काह मागत होता असा कोणचाह भाव या या या ओरड यात न हता उलट या दारात तो य या या आधीच कोणीतर OcircधमOtilde घऊन आप या ःवागतास उभा न हता बर न हता तर न हता पण आता मी दाराशी ओरडत असता अजन कणी ल ह दत नाह याचा याला राग यत चाललला दसत होता तो याचना कर त न हता तर Ocirc धमाचीOtilde मागणी कर त होता नद बल आ ण गोमाता दोन दवताचा परो हत तो

Ocircकाय कणाला एक यत क नाह नद बलाची पजा नाह करायची का डम डम डमक डम डमक अहो बाई धम कराOtilde

या आरडाओरड न एकदाची घरातील दोनचार मडळ यतातशी पाहन यान धम पदशाच सगीत छडल पण तदखील कस कोणचाह िभकार िनदान एखादा अभग ोक गाण तर पाठ कर याच ौम घतो पण या नद बला या िन गोमात या भाडवलावर च रताथ चाल व याच भा य पदर असल या साधप षास तवढदखील क करावयाची आवयकता न हती याचा धम पदश शीयक व व छद-म छद तो साध ग ज सच तच एका कोण या तर सरात मनात यईल ितथ मनास यईल तो श द ताणीत वा आखड त बोलणच गाऊ लागला यातील कार साधारणत असा-

Ocirc ा ऽऽ हो बाई ा गोमाऽऽ तला कपडा कऽऽ डता ा हळदकक गो ऽऽ मा ऽऽ तला महादवाचा चा ऽऽ नद ब ऽऽल दवाचा ऽ नद रा ऽऽ जा पसा गोमाता ततीस ऽऽ कोट दवाची ची ऽऽ पसा चारा घाल ऽ हो बाई ध ऽ र ऽ म करा ऽ बा जी डम डम डम क डम डम डमक ा हो बाई नद माग ऽऽ तो पसा ऽऽ दानाचा महाद ऽऽ वाचा ऽ Otilde

तो ग गाट ऐकन शटाणीह पढ या दाराशी आली ितला पाहताच साधबवा धम पदशका या अिधकार ःवरात हणाला

Ocircमाई दार नद राजा आला महादवाला दान द ह आ ददवी गोमाता कामधन दार आली आह ित यावर दया कर चा यासाठ धम काह तर कर - काय मागतोस नद बा पाठ वर एक कपडाOtilde हातातल दाव ाथकपण बवान खचताच नद न मान हाल वली पोर हसली शटाणीह हस या िन चार आ याचा तकडा यानी गाईव न ओवाळन याला दला

रामभाऊह हसल - पण उपाहासान महादवाचा जो नद याला हण फाटकातटका कपडा पाठ झाकायला हवा यासाठ महादव माणसापाशी दान मागतो आ ण जला हा आ ददवी कामधन हणतो या गाईला हण चा यासाठ भीक घाल कामधन चा यासाठ दारोदार भटकत ा िभका याना भीकदखील ससगतपण कशी मागावी त कळत नाह

भीक मागणार एकपट मख तर भीक घालणार दसपट मख धािमक भाबडपणान सा या श दाचा अथह कळनासा होतो इतर सव यवहारात ज डोळस िन चाणा तह आधळ िन मख होतात कधी न फसणार हौसन ःवतस फसवन घतात मघा या क ाळ मोळ वा याशी स ा अड च क तीन आण दर इतक बार क घासाघीस या ा शटाणीन कली ितन घस दशी या ऐतखाऊ िभका याला नद बलाची नसती ओवाळणी हणन चार आण दऊन टाकल जी कामधन ती भीक मागल तर कशी हा स ा ित या मनात आला नाह

समम सावरकर वा मय - खड ६ ६८

अधौ ा िनमलन कथा

शटाणीन खणाव याव न ित या मलीन हळदकक आणन या गाईला लावल नद लाह लावल िन नमःकार कला इतक झाल तर तो ग लल ठ साध आपल डमक डमक वाजवीत िभकचा पा हाळ कर तच होता Ocircचारच आण दलOtilde त गोमातला परस नाह त हा नद कपडा मागतो दवा या घर त दशील या दाना या शभरपट तला परत िमळल ग बयाOtilde हणन मागतच होता िन डम वाजवन िन दाव हसडन आप या माग या िन वचन महादवा या नद दवाचीच आहत अस माणपऽ द यासाठ या नद बलाची मान हालवन याचा होकार घतच होता याची कामधन ह काड खा या कच या या ढगात त ड खपस अगणा या बाहर आल या झाडाचा फाद पाला ओरबाड अशी मागपढ वाट अडवन वावरत होती

इत यात याच वाटन नगरसःथची ( यिनिसपािलट ) मोठ मलागाड आली या गाड वर नगरा या म यान भरलला गाड वर आडवा ठवलला एक बद अवजड बब होता या जड ओ याना दवसभर वाहणारा एकच बल जपलला होता िन नगरसःथचाच भगी ितला हाक त होता म या हपयत घामट ओगळ िन अवजड ओझ उचलीत फक त बबात भर त गा यावर चढवीत उतर त तो भगीह या बलासारखाच मटाकट स आलला होता िनढळा या घामा या काबाडक ा या र ा या कल या पा या या धारा या बला या िन या भगा या डो यावर िन त डावर िनथळत हो या बारा वाज या या आत ती मलागाड कशीबशी ठकाणावर पोचवन भाकर या मध या सट त घर जातो कधी िन थोडा मोकळा होतो कधी अस या भ याला होऊन गल होत आपली गाड तो मागातन श य ितत या सावध वगान जर हाक त होता बचारा बल ह का च न करता जर ती ओढत होता तर या भ या या मलागाड या घाणीन आल या िशसार चा राग आजबाज या घरातील लोक िन मागावर ल साबणचवट ल धित त या भ यावरच काढ त होत याला अ ात ा बकत िन ितरसकार त Ocircहट जावोOtilde Ocircवाट काय अडवतो आह हा गाढवOtilde Ocircअर रामा आली ा चाडाळाची गाड Otilde Ocircअर ल जाव साला जलद घाणीन जीव नकोसा करतात ह हरामखोरOtilde अशा अपश दाचा िन धम याचा मारा जो तो या बचा या काबाडक कर त मटाकट स आल या भ यावर कर तच होता जण काय या घाणीन या दषक नाग रकाचा जीव याना नकोसा होत होता ती मलाबबातील गाडाभर घाण या भ यानच कली होती जण काय ती ा दषक नगरस यानी कललीच न हती पण ज घाण करणार तच नाग रक नाकास माल िन उपरणी लावन ती याची नगरघाण काढणा या िन नणा या भ यालाच नहमी अ यत ितटका यान ह डस फड स करतात हा कती अधम अ याय आप या हातन यह घडत असतो ह आप या बहधा यानात यत नाह भ याची गाड पाहताच आपण ज हा चटकनआप या घाणीचा राग या बचा यावर काढतो िन याची चहबाजनी हड स फड स होत - Ocircघाणीन जीव नकोसा करतो हा गाढव भर वाटन मलागाड नऊनOtilde त हा आपण यानात धराव क कोण यातर वाटन त घरोघर या म याच डब िन शवट गाड न याची या भ याला काह हौस नसत त ह वमानातन वरचवर अलगत ती मलागाड नव वली वा खालन पाताळातन तर तो ती तशी नईल आ ण वशष ह क तो गाढव तस अ यत घाणरड काम क न ती मलागाड दाख वल या वाटन तशी हाक त असता त हाला णभर तमचा जीव नकोसा करतो - हणनच त ह द डशहाण स यजन त हाला हवा तो जीव ज मभर सख पपण उपभोग शकता नगराच ःवाः य िन आरो य िनवध राह शकत

समम सावरकर वा मय - खड ६ ६९

अधौ ा िनमलन कथा

ती भ याची गाड ितकडन जो यत तो ा भीकमा या साधच त लटाबर ती वाट अडवन उभ होत भ यान दोनदातीनदा ओरडन सािगतल क Ocircत गायबल बाजला या ए बवाजीOtilde पण भीक माग या या या या या रडगा यात तो बोवा म न होता या या या गायबलालाह या भ यान हट हट क न पा हल पण या पशना नद बल िन कामधनपणाच भीकमाग पा व य आ यापासन याना सहसा कोणीह वाटत ह डस फड स कर त हसक त वा चपराक त नस यामळ आपण एक अव यच न ह तर अता य दवी जीव आहोत अशीच जण काय जाणीव असलली दसली मार ल तर हा आपला साध धनीच आपणास मार ल-बाक च लोक पजाच करणार - याच काय ऐकायच अशी सवयीन जण याना िन ित पटलली अस यामळ या भ या या हटहटला न जमानता ती गाय िन नद बल वाटतन दर हणन होईनात तो साधह ऐकना हा घोळ पडला आह तोच या भक या गाईला तो मलाचा वास यऊन ती बबा या पढ या टोकाला खटन जभन चाट लागली ितला जर हटली आ ददवी जग जननी गोमाता - तर होता तो एक पशच

िन पयान गाड थोपवन तो भगी थोडा थाबतो तोच आजबाज या घरातन वाटसरातन िन य शटाणी या त डातन एकच िध कार उठला Ocircए भगडा हाक ती गाड घाणीन जीव नकोसा कला या गाढवान - अर हाक न ती याद एकदाची यथनOtilde

भगी ओशाळला जसा काह तो कोणी चोर चोर करताना धरला जातो आह असा घाबरला यान गाड या बलाला एक चाबक हासडन गाड पढ घातली मलाबबाच पढ ल टोक चाटणार गाय मध लडबड लागली हणन ितला यान चाबका या काठ न माग ढोसली

ह पाहताच तो गलल ठ भीकमा या OcircसाधOtilde एखा ा सतानासारखा खवळन Ocircए सा या या मा या प वऽ गोमातला िशवलास मारलस त याOtilde अशा आईमाईव न िश या हसडन या साधन एक ध डा उचलन भरकन या भ याला मारला थोड चकल हणन तो भ याला लागला नाह यासाठ दसरा टोला उचलन तो साध या भ यावर फक पाहत आह त च सारा कार पाहन खवळलल रामभाऊ माड व न ओरडल Ocircहा यानात धर ए िभकार या जर या भ याला मारलस तर - थाब आलोच मी खालीOtilde अस ओरडत रामभाऊ माग या पायी जना धडधड उतरल आ ण वाटशी आल

Ocircटाक तो दगड खाली वाटतन दर हो िभकार या ऐतखाऊ तो बचारा भगी काबाडक क न आप या िनढळा या घामावर पोट भरतो ती आपली गाड हाक त असता याची वाट अड वलीस िन उलट यालाच िश ा दतोस मारतोसOtilde रामभाऊ गरजल

Ocircमग माझी प वऽ गोमाता यान वटाळली ितला ढोसल त नाह का दसल त हालाOtilde िभकारडा साध दटाव लागला Ocircगाईला तो िशवला ती मला िशवली मलाह वटाळ झाला ह कस पाहात नाह त ह Otilde

Ocircतवढच पाहात नाह मी तर मघापासन मी हह पाहत आह क तझी ह प वऽ गोमाता आपण होऊन मो या आवड न तो मलाबब चाट त होती मग त हा नाह का ती बाटली आ ण या भ याचा वटाळ तला झाला हणन ज हणतोस ना याच अस क जर कोणी िशवल हणन वटाळ होत असल तर काबाडक ावर ःवतच पोट भरणारा िन अ यत

समम सावरकर वा मय - खड ६ ७०

अधौ ा िनमलन कथा

कळसवाण काम तच आप या वा याला घऊन समाजाची घाण ःव छ क न समाजा या आरो याची साधना करणारा हा भगीच त यासार या ऐतखाऊ साध याप ा अिधक प वऽ आह या या िशव यान वटाळ होत नाह होतच असल तर त यासार या ऐतखाऊलाच जो िशवतो याला वटाळ होतोOtilde

Ocircमी ऐतखाऊ काय मी दवसभर आम या ा नद बलाच दशन लोकाना घड व याच क कर त नाह क काय आज तीन प या आमचा धदा आ ह ह कर त आहोOtilde

Ocircतर मग तच एक ऐतखाऊ नसन त या तीन प या ऐतखाऊ आहत हणाय या समाजाच कोणतह उपय काम न करता दारोदार भीक मागत फरायच ाला का बाबा धदा हणतात क हणतात भीक मागण हाह एक धदाच आह अशी त हा भीकमा या ल ावधी लोकाची सोियःकर समज असत ह खर याचा दोष जतका तम यावर आह िततकाच त हासार या ऐतखाऊना पोस यातच धम घडतो अस मखपणान समजणा या ा आ हा भीक घालणा या लोकाचाह आह हह खर पण हणनच आता यापढ अशा ऐतखाऊना भीक घालण धम नसन अधम आह अस लोकाना िशकवण आ हास भाग आह हह खरचOtilde

ग याला त हणण त काळ पटल तो होकार भ लागला Ocircअगद खर आह बर भाऊच हणण मी मघाच ताईला हणालो क दऊ नकोस चार आण टचकन ा ऐतखाऊला हणन या बचा या क ाळ भ या या डो यात दगड घाल याप ा या आळशी िभकार या या डो यात दगड घालायला हवा बर का ताईOtilde शटाणीला गपन बजावल

Ocircदगडच नको काह घालायला याची खोड मोडायची हणज याना कोणी भीक घाल नय हणज झाल भीक िमळत आयती हणनच त भीक माग यालाच धदा हणतात आपण ती भीक अशा नद बल घऊन िमरवत राहणा याना न घातली क बसतोच याचा िभकचा हा धदाOtilde रामभाऊन शटाणीकड पा हल

शटाणीताई आपली बाज साव लाग या Ocircअहो भाऊ पण या नद बलान िन ा गोमातन काय कल आह पाप ा िभका यावर काह मी दया कली नाह तर या नद बलाव न िन गाईव न ओवाळन टाकली ती पावली त तर दवत आह नाOtilde

Ocircपशला दवत हणणह पापच पण जर हणायचच ना तर ा भ या या गाड चा हा बलच ा नद बलाप ा अिधक प य दयाह िन दवलसी हटला पा हज बर ताई हा भगीबल पाहा बर समाजाच काबाडक कती करतो आह ह घाणीच जवापाड बोज सकाळपासन स याकाळपयत तो वाहात असतो याला एक सोडन चार प या चारा घाला या चा यावर समाजाच कवढ हत साधता यईल पण ा िभकार या साधन समाजा या क ावर ःवतसच ऐतखाऊ बन वल नाह तर ा या या बलालाह Ocircनद Otilde िन गाईला Ocircआ ददवीOtilde बनवन ऐतखाऊ क न सोडल आह समाजाच शती गाड भाड अस कोणतह उपयोगी काम न करणारा हा बलह िभका यान ऐतखाऊ क न सोडला हा माणस बल िन तो ाचा नद बल दोघा याह ौमाना समाज अतरतो ा भाबडपणापायी एक रकामटकडा ऐद बल दोघाना समाजाला हणजच तम या- आम या-सार याना यथ पोसाव लागत याप ा ा नद बलाला जपावा

समम सावरकर वा मय - खड ६ ७१

अधौ ा िनमलन कथा

नागराला िन ा माणसबलाला धरावा समाजा या वठ ला हच यो य न ह काय तोच खरा धमOtilde

Ocircआ ण ा गाईच तर काय अहो भाऊOtilde ग या हसला Ocircमी दोन दवस धमशाळपाशी पाहतो आह क हा बवा ितला नावाचा चारा घालतो ितच दध काह पतो िन काह वकतो दस या या पशाच गवत िन दध पतो हाOtilde ग या खो खो हसला

Ocircखर काय र साधबवाOtilde शटाणी पण थो या ितरःकारान हसलीOtilde इश मला ह माह त असत तर मी पावली तर काय पण गवताची काड दखील घातली नसती ाला पण नद पजावा हा धम -Otilde

Ocirc ा धमछापानच डो याला अधर यत ताई आप या नाह तर या मोळ वा या बाया या चार आण मोळ या थापाना कस डोळसपणान पर न पा हलत या मोळ वा या बायानी जर त हाला सािगतल असत - Ocircबाई ा सो या या मो या आहत त हा ाना चार आण दशील तर दवा या घर सो या या मो या िमळतील तर त ह हसला असतात याना हणाला असता ा मो या एव या सो या या आहत तर त का दारोदार चार आ यावार वक त फरतसOtilde पण हा ल चा ज हा हणाला Ocircबल नद दव आह ह गाय कामधन आहOtilde त हा त ह याला काह हासडल नाह त क Ocircजर ह कामधनच त या घर त पाळतोस तर त दारोदार भीक का मागतोस गाईला नद ला चारा घालण हा धम आह तर त आप या दहास क ीव चार पस िमळव िन यातन या गाई-नद ला पोसन ःवतच या धमाच प य का जोड त नाह सOtilde पण तो काह वचार त हाला सचला नाह कारण गाईला चारा ावा नद ला पजाव हा धम आह ह पो यातन त ह ऐकलल मोळ वा याना दान ाव मागतील या दरान मो या या या हा धम आह अस पोथीन िशक वल नाह ताई आता यापढ तर मोळ घताना जस डोळ उघडन वःत पारखन घता तसाच धम पण पारखन यावा नाह तर आधळपणान कलला धमच असा अधम होतो कोण याह िभका याला पारख यावाचन OcircधमOtilde करण ह पाप आह तच दान काबाडक क न समाजाची काम करतात दस यान िमळवाव िन यानी खाव अस आळशी ऐतखाऊ नाह त अशानाच ज दण त दान ाव पोटचा मलगा जर न िमळवता घरबशा झाला तर यालाह आपण सागतो क धदा कर तर जवायला िमळल पण नसती एक कफनी कवा िा माळा कवा टाळ वकत घ यापरत तवढ भाडवल ह ल च लोक खचतात आ ण या भाडवलावर ज मभर OcircसाधOtilde OcircबवाOtilde बनन समाजाचा पसा उकळन च रताथ चाल वतात त आळशी ल च ऐतखाऊ बनतात समाज याना पोस यात या मानान द रि बनतो दो ह पाप अशा आध या दानान आपणा ःवतस न कळत लागतात यनात यन दहा ल िभकार आप या समाजाच धनर अस गोिचडासारख आज शो षत आहतOtilde

Ocircभाऊ आता प हा कोणीह असा नद बल वा मरतकड गाय घऊन लोका या धमभावनवर धदा कर त ित या नाव िमळाल या पशावर ःवतच पोट भर त िन ितच दध ःवतच ग ट क न गलल ठ बनत फरणारा भ द मा या दाराशी आला ना तर बघा मी याला एक दमड तर दतो का त ए ताई तला गाईला धमच करायचा ना तर एक छान गाय ःवतच पाळ नद दव हणशील तर शतीत राबणारा बलच खरा नद कारण या या क ान नागर-ओखर

समम सावरकर वा मय - खड ६ ७२

अधौ ा िनमलन कथा

क न जो धा य उग वतो िन घर दार सग याना जो आनद वतो तोच खरा नद याला शताव न थकन जाताच हरवीचार गवताची पढ सोडत जा- या शतक याना चवली पावली या नाव दत जाOtilde ग या धम पदशक बनला

Ocircआ ण या घर पाळल या गाईच दध एकदोन िनधन पण स छ ल व ा याना यायला दत जा हव तर कवा गाईची वीण िन समाजाला य उपयोगी अस गण वाढ वणा या या गोर ण सःथा असतील यातील गाई या ख लाराना त दान दत जा हव तरOtilde

Ocircपण ऐकलत का ताई गाय िन बल पश आहत - समाजाला उपय पश आहत - हणन याचा समाजाला उपयोग होईल अशा प तीच दान दल तरच प य ह ी धरा क मग तमच दान आपोआप डोळस होईल िन या पशची उपय ता वाढल यवहारचतराना ब होईल पण गायबल ा ःवयमवच दवता आहत असा धमछाप डो यावर मा न ठवलात क तम या दानब च डोळ फटन हा असा अधळा धम तम याकडन अधम घडवीत गलाच हणन समजा

Ocircआ ण ग या नद बलवाल ह अस आल हणजच न ह तर कोणीह िभकार दाराशी आला क यालाह हच सागत जा क समाजाला उपयोगी असा काह तर उपाजक क त करतोस क नाह त आधी बोल काम कर िन पोट भर काम नसल तर मी तला झपल त दतो त काम दण एवढच खर दान कामाच ितम य याला दयन यो य वाटल तर थोड अिधक ा पण ऐतखाऊ िभका याला नसती कफनी वा िा घालतो वा शख फकतो हणन दमड ची भीक घाल नकाOtilde

इत यात रामभाऊना घरात कोणी हाक मारली Ocircआलो अOtilde अस हणन त लगबग घरात िनघन गल त दसनास झाल अस पाहताच तो नद बलवाला तावातावान हणाला Ocircतो मलागाड वरचा एक भगी तर बामन सवाई भगी दसतो दतस ना एखादा कपडा नद राजाची पाठ झाकायला Ocirc डम डम डमक डम डम डमक - याच िभकच डम प हा वाज लागल

Ocircचल चालता हो इथनOtilde दडम गपा ओरडला ताई हणाली Ocircग या भाडतोस कशाला फार तर दऊ नय याला काह त जा अ बाबा

आता पावली दली न तलाOtilde ताई अजन बोटचपी आह अस तकन या साधन आप या ऽा याच शवटच अ सोडल

भाब या लोकापढ ऽागा कला क अिधक दान हटकन िमळत िनदान दलल कोणी परत घत नाह हा ा िभ क याचा नहमीचा बहधा अचक अनभव असतो Ocircघ ताई घ तझी ह पावली पण घ परत दव बघन घईल ा त या पोराला गोमाता नद राजा महादव-Otilde

तोच यान फकलली ती पावली पटकन उचलन ग यान अबाळ वबाळ अवसानान या यावर चालन जाऊन दटावल Ocircचल होतोस क नाह यथन चालता होतोस क नाह Otilde

याबरोबर तो नद बलवाला एकदम दबला आ ण नद च दाव ओढन दहा पावल चपचाप माग हटला पण तथन प हा एकदा गयावया कर त Ocircमाझी पावली तर द र दादा ती परतOtilde हणन यान हात पसरला पण ग याचा तो Ocircचालता होOtilde प हा गडगडताच प हा चपचाप पढ

समम सावरकर वा मय - खड ६ ७३

अधौ ा िनमलन कथा

चालता झाला ग या पण काह गडबड कर त घरात परतलला ज हा या साधजीना दसला त हा एकदा यानी ःवत या मनासमोर तर ःवतची पत राख यासाठ झाल या अपमानाचा सड उगवला - ओठात या ओठातच या ग याला एक िशवी हसडन Ocircहा एक ितसरा भगी दसतो ा आळ त भ याचच बट राहातातस दसतात सगळOtilde

ितथच ती आळ सपली होती आ ण ग या या माग या दाराशी जाणारा बोळ लागला होता ग याच मागच दार या बोळातच उघडत ह क पनाच नस यान नवी वाट हणन साध याचा नद िन ती कामधन अस त सार लटाबर या बोळात घसल इत यात या दारातन या मोळ वा या बाया हातात मो या या स या घऊन याना िमळाल या या या काबाडक ा या या अड च अड च आ या या ा ीत कती मीठ-िमरती-तल वकत यायच त बत योजीत ितकडन यत हो या या याला भट या या न या िग हाइकाना पाहताच साधच डम प हा वाज लागल-

Ocircडम डम डमक डम डम डम डमक Ocircगोमाता कामधन ा ऽवा हो चारा पसा ावा ऽ हो काह दान नद ऽ ऽ राजाला

घाला ऽ ऽ हो प ऽसा प ऽ ऽ जा ऽ हो नद रा ऽ जा डम डम डमक डम डम डमक Otilde

साधची चपटपजर सरावर चाल झाली या मोळ वा या बायानी नद ला नमःकार कला गाय तर अगद च आडवी आली साध हात पस न पस न Ocircध ऽ र ऽ म गायी ऽ ला गायी ऽ ला Otilde हणन प छा परव लागला गायी या नाव या बायाना नाह च हणवना या आपसात कजबजन एक दोन पस काढन आता या यापढ फकणार तोच-

Ocircए बायानो थाबा दमड स ा दऊ नका या ल चा िभकार यालाOtilde असा दरडावणारा आवाज आला

ग याचाच तो आवाज पण ह याद बोलत आह कठन अस ग धळन या साधन बोळा या त डाकड वळन पा हल तो ग या ितथ नाह पढ पा हल तो ग या या या माग या दारातन खवळन बाहर पडताना दसलाच या भयभीत साधजीना

Ocircबायानो दऊ नका काह एक ा अस या भ द िभका याला हा माणस बल िन हा याचा नद बल दोघह ऐतखाऊ आहत ऐतखाऊ आ ण त ह कठ रानावनात ौमन ती लाकड त डलीत फोडलीत पाहाटसच भार बाधन ख यातन नगरात अनवाणी यऊन तो बोजा मा या ह दवस यईतो डो यावर वाहन दारादोर भटक यात त हा कठ अड च आण पदरात पडतात त तम या िनढळा या घामाच पस हा ऐतखाऊ आता आयत उपटणार दऊ दणार नाह मी त याला या अड च आ यात तम या घर या मलालकराना मीठ िमरची तल त त ह काय नणार ए साध अर त याना या पशवर OcircदयाधरमOtilde करायाला सागतोस पण या या लकराची दया तला नको का यायला आप या मलालकरा या त डचा घास हसडन बायानो कशाला दत होतात त ह याला पस ग यान कळवळन वचारल

Ocircगोमात या पायाचा अगारा दत होता साध आ हालाOtilde

समम सावरकर वा मय - खड ६ ७४

अधौ ा िनमलन कथा

Ocircसाध भ द आह तो भ द पश या पाया या अगारा माणसाना वकतो बायानो तम या घर शतीच बल िन गायी गरढोर असतीलच ना मग या क ाळ गराढोराचा अगारा आप या माथी लावीत जा जर काह लवायचाच तर कारण त पश तम या कामास तर यतात ह पाहा ा ऐतखाऊ साधला मघा मा या आईन चार आण दल होत दान हणन त कपाऽी दान मी दऊ दल नाह स पाऽी ाव हणन जा ह या त चार आण तमची ती मललकर ित तमची ती गरढोर दानाला खर स पाऽ या हOtilde

Ocircनग नग आ हासनी त दादाOtilde या बाया अगद कळवळन हणा या Ocircतझ पस आ ह कशापायी घणार काबाडक क न खातो दादा आ ह दोन घास अध या पाग या थो याच आहोत आ हासन कशा हव दानOtilde

Ocircए साध ऐकलस का दसत आह का ह तला बघ ा का ाळ बायाची थोर दय अर त या या यात ख या साध ा मोळ वा या आहत िन त िन वळ भ द आता तर सोडन द हा ऐतखाऊपणा आ ण ह अगारा वकण अर जर कोणा या पायाचा अगारा लावायचाच ना तर या त या ऐद पश या पायाचा अगारा ा बायामाणसाना लाव याप ा ा काबाडक क न समाजा या काह तर उपयोगी पडणार काम क न यावर पोट भरणा या या भ या या ा मोळ वा या या शतकरणी कामकरणी या पायाचा अगारा तलाच लावावयास हवा समाज जो अजन जीव ध न आह तो ा याच काबाडक ावर होय त यासारख माणसबल िन ह पशबल िन ह पशपजा िन ह अगार िन ह ऐतखाऊ साधता िन ह तझ नद बल ह समाजा या भाबडपणाची मलागाड आह - या भ या या मलागाड हन ितरःकाय टाकाऊ कारण या भ या या मलागाड च शताना तर खत होत - पण ा भाबडपणा या मलागाड न ब शाची रोगराईची काय ती जकड ितकड फलावत उपयोग असा काह नाह बायानो दान हणन नाह पण तम या लकराना खाऊ हणन फटा यासाठ मी त दतो ह चार आण बर ओशाळ नका या त अOtilde

ग यान बळ बळ ती पावली मोळ वाली या हाती टाकली या िभका या या तावड तन सटन या बाया बोळाबाहर पडतो ग या ितथ उभा रा हला तो बाबा या बोळा या दस या त डाकड जात आह अस पा हल त हाच काय तो ग या घरात परतला

ग या दसनासा होताच या साध या पोटात साचलला ग यावरचा सारा राग एकदम वर उसळला आ ण याचा वचपा या एकाच वःतवर या िभकार याला काढता य यासारखा होता या वःतवर हणजच या या नद बलावर यान हातातील काठ चा एक र टा असा बळान हाणला क तो बचारा बल धम पढ पळाला आ ण लगच माग वळन गवतकाड वचन खात रगाळत चालणा या या बचा या गाई या नाकावरच यान दसरा र टा हाणला क गाईला दवता न मानता कवळ एक उपय पश हणनच काय त मानणा या मनयाचह दय या िनकारण बरतन कळवळन याव या नद ला दव आ ण गाईला दवी हणन लोकानी पोसाव अस ढ ग तो लोकाना िशकवी यानाच तो भ द ःवत पशइत या दखील दयन वागवीत न हता अस ह नद बल काह तर दहा हजार आ ण ऐतखाऊ िा टाळकट भ द दहा लाख गावग ना भटकत आहत समाज जर ग यासारखा होईल तर अशा दहा लाख ऐतखाऊना

समम सावरकर वा मय - खड ६ ७५

अधौ ा िनमलन कथा

काम क न पोट भरण भाग पडल भ दपणाचा िन भाबडपणाचा रोग लगसारखाच समाजाला पोखर त आह

समम सावरकर वा मय - खड ६ ७६

अधौ ा िनमलन कथा

१९ चातमाःय

(रागोळ ची करड घऊन रखमाबाई यतात आ ण Ocircवनवासी राम माझा सागा कणी पा हला Otilde ह गाण गणगणत गोप रागोळ न काढ त बसतात इत यात सकताई लीला शािलनी मािलनी सीता भती या यतात यास रखमाबाई ःवागिततात)

रखमाबाई - या सकताई लीला - या अशा कणी इथ बसा कणी इथ बसा या (प हा गोप काढ लागतात)

सकताई- ह काय चालल आह रखमामावशी रखमाबाई - अग या चातमाःयात मी कनी गोप ाच ोत धरल बर अग पण ती

कमला नाह आली ती कठ तम याबरोबर आज कती बातर आह ग ती आली क कठ मल त हदसघटन का कायस आह न त काढलच ितन

सकताई - मग यात हो वाईट त काय आह रखमामावशी ती जर वयान लहान असली न तम याहन तर ितच वचार कती पो असतात तमच हो वय रखमामावशी आता

रखमाबाई - आमच काय बाई दहा गल िन पाच रा हल (बोट मोजन) बघ तीन िसहःथ मला अगद चागल आठवतात मग तच पाहा आपली आता माझ वय काय असल त

सकताई - आता मला जर ितशी उलटली तर त ह साठ या जवळ असणारच मावशी अहो आलीच वाटत ती कमला हाक मारत आह ओ - या या दार लोटलल आह हो नसत उघडा या आत (कमला यताच) या िश क ण बाई बसा अशा

कमला - काय रखमामावाशी कस काय आह ह काय करता आहा रखमाबाई - अग ह गोप काढत आह मी चातमाःयात गोप ाच ोत फार प वऽ १०८

गोप यह रागोळ न काढावी मग याची पजा करावी ःवत सोव यान सपाक क न प वा नाच पान वाढन गो यात जाव गाईला हळदकक लावन फलाची माळ घालन सोव यान आप या हाती गोमास घालावा आ ण मग जवाव अशी १०८ गोप - अग हणज गाई या खराची ह अशी िचऽ -चार म हन काढली न हणज गोलोक नावाचा ःवग १०८ वष जवाला भोगायला िमळतो हो पण ोत सपताच दहा तर भट-जवायला बोलावन यकाला एकक सो याच गोप दल पा हज हो - नाह तर नाह ःवग िमळणार अग कमळ तला काह ोत नको का धरायला आता िश क ण झालीस हणन काय झाल अग दवाची सवा काह करावी काह धम आचरावा त पण ह गोप ाचच ोत धर पाह

कमला - पण यह गायीसार या एका पश या खराची १०८ िचऽ काढ यान आ ण भटाना सो याची गोप द यान दवाची सवा ती काय साधणार धम तो काय घडणार धम हणज परोपकार परोपकार प यच त हा ा लोक काह य असा परोपकार घडल अस ोत करण बर तस एक ोत मी धरल तर यात नाह का दवाची सवा घडत

रखमामावशी- लागलीस पाचकळपणा करायला अग गायीची सवा तीच दवाची सवा भाव ठवावा ितथ दव आहच पोथीतच आह हो ह सार

समम सावरकर वा मय - खड ६ ७७

अधौ ा िनमलन कथा

कमला - होय ना मग जर पशत भाव ठवला तर दव पावतो तर आप या ा हदरा ा या भावाब हणीची माणसासार या माणसाची सवा दवा याच नाव कली तर काय तो पावणार नाह नराची सवा तीच नारायणाची सवा हस ा पोथीच सागत

सकताई - ह अगद खर हो कमलाताई मी तस ोत धरत या ल दवाप ा तोच खरा परोपकार ती दशसवा कोणच ध

कमला - अस बघा सकताई एका बहारा या भकपात अनाथ अशी हदची तीन हजार बाळ िमशनर मौलवीनी नली बाटवली याच आईबाप याना मकल इतकच न ह तर ह तीन हजार वश पढ ल पढ पासन हदच क टर शऽ होणार आप या हदरा ाच स याबळ अशा यह या धडगसापायी कोट कोट नी घटत असता हदधमाच खर ोत हणज लाख लाख दवा या गवताच भार दवा या नाव बाधीत बसण नसन अशी एकक अनाथ हद बालबािलका वाच वण हच होय पण यासाठ हदसभन काढल या अनाथालयाना भीकदखील कोणी घालीत नाह आ ह दखील द रि अशा हद अनाथालयास पस कठन दणार पण आपल शर र तर हदसघटना या अशा प वऽ कायासाठ क वण आप या हातच आह हह तपच आह अशा हतन आ ह दहा पाच म ऽणीनी अस ोत धरल आह क यह आम या यथील हदसभ या अनाथालयात दोन तास जाऊन तथील लकराना अगजणीन आघोळन जववन याच कपड घर या साबणान धऊन पर टघड सारख च क क न ठवायच आ ण दर र ववार याना हद वीर प षा या सो या कथा सागाय या व ानाच चम कार खळ व वमानयऽ विन प याची खळणी दऊन समजन सागायच झाडझड क न मळदखील आ ह च काढतो

रखमाबाई - इश कठली मली ती बनवारशी पोरट ना जात ना पात याचा मळ काढायचा िन गदळ कपड धवायच भिगणी आहात का धो बणी

सकताई - अस का हणता रखमामावशी अहो आपण आप या घर या लकरा या मळान लडबडलली िचरगट नाह का धत कटबात या लकराचा मळ काय सो याचा असतो हदरा हह आपल एक मोठ कटबच आह हो मी तर असच हदसघटनाच काह सवाोत धरणार या अनाथालयासाठ सागा ना कमलाताई मी काय क

कमला - त ह अहो खरच त हाला फ कड िशवणकाम यत नाह का बःस तर त ह अस करा क चातमाःयात िनदान शभर झबली िन सदर या अनाथालयास धमाथ िशवन ा फकट त साहा य या सःथची कवढ तर िचता दर कर ल

सकताई - हो हो पण बाई कापड कठल वकत आण मी इतक रखमाबाई - मी दत बर तला कापड या मा या १०८ गोप ामाग १०८ मला या

झब यासद याच कापड मी दईन हो धमाथ मग तर पावल ना मलास ा तो तझा हदसघटन - दव अग हसता काय अशा हदसघटना हाह एक दवच आह बर गणपती हणज गणाचा पती सघटनाचा दव अग आ हाला कळत का नाह ह पण आ ह आपली जनी माणस तम या न या क पना आ हाला आम या ज या भाषतच सािगत या हणज लवकर पटतात हो मीह आपली १०८ गोप पजीनच पण अनाथालयातील १०८ लकराना कापड पण धमाथ

समम सावरकर वा मय - खड ६ ७८

अधौ ा िनमलन कथा

द यावाचन ोताची सागता झाली अस मानणार नाह बर हणज जन ोत पण झाल िन नवह झाल काय कमला

कमला - आभार आहत हो मावशी तमच त हा वड लधा या माणसानी आ हाला इतका आशीवाद िन सहकाय दल तर पर आह बर लीला शािलनी मािलनी त ह सा या जणीनी काणकोणची ोत या चातमाःयात धरली आहत

लीला - आ ह दहा जणानी यक ल ल वातीच ोत धरल आह यह शभर दोनश वातीचा काकडा सकाळ दवघरात वा दवळात जाळायचा अशी लाखोली यक न जाळली क दहा भट बोलावन याना दहा सो या या वाती ाय या (सग या हसतात)

कमला- भटा या घर सो या या वाती जाळतात होय लील पव वजच गसच रॉकलच दव नसत क हा घर दवळ पण यातन वातीच लावीत त हा या काळ लाख वाती फकट जात नसत घर दवळ याचा उपयोग होई पण आता जकड ितकड रॉकलच कद ल गस िन वजच दव झगझगाटत आहत आता या झगझगाटात लाख वातीपायी त हा दहा-पाच जणीच ज मणभर तर तप नसत जाळन टाकायच यात काय अथ आह बर प हा वाती पटवाय या या हण सकाळ उजाड यावर पटवाय या कती यथ क हणन हणत त ह त मणभर तप अस उगीच जाळन टाक याप ा या अनाथालयातील लकरा या त ड घाला नस या कापसा या वाती पटवन पडल या उजडात आप या रा ातील दाःय दा रिय दकाळ ददशा याचा अधरच काय तो दसतो पण आप या हदरा ा या या लकरा या जीवनाची वझती वात जर तव वली ना तरच तो अधर घाल वणारा खरा उजड आप या घर पडल

सकताई - आ ण ाणदानाच तच क य दवालाह जाःत आवडल अग मा या मलीन मलालकरा या त ड पडणार तप जर चलीत उगीच ओतन दल तर मी ित यावर रागावन का सादन तसच दवा या लकरा या त ड पडणार ह मणोगणती तप अस नसत जाळन टाक यान दव उलट रागावतच असला पा हज याप ा त मणमण तप दवा याच नाव या अनाथ लकरास पोस यासाठ खाऊ घातल तर यातच खरा परोपकार घडल इहलोक य लाभ परलोक प य

शािलनी - मी कनी चातमाःयात कळ या पानावर जवायच ोत धरल आह चार म हन कळा या पानावर जवायच िन मग भटाना जवायला घालन ऐकक चाद च कळ च लहानमोठ पान दान ायच

मािलनी - मी कनी भड ोत धरल आह या चातमाःयात भ याची भाजी खायची नाह आ ण शवट भटाला बोलावन एक चाद ची भड दान ायची आम या गोपाळ भटजीनी सािगतल आह क इथ अशी चाद ची भड दान दली क म यावर ःवगात सो या या भ या िमळतात हो जवाला (सग याजणी प हा हसतात) हसता ग काय सार या

रखमाबाई - अग हस नको तर काय क मला हातार लादखील ह भटाची ल चिगर पसत नाह बर पडत कोण ग हा गोपाळभटजी तो का वा ग वा लोकाची घर म यान बाधायचा याचा एक धदा आहच घर गाई हशी बाळगन दध गावभर वकतोच अग परवा

समम सावरकर वा मय - खड ६ ७९

अधौ ा िनमलन कथा

मी मनःमतीत ऐकल क जो ा ण दध वकतो तो त काल पितत होतो हणन याचा मलगा पोिलसखा यात मोठा कारकन आहच तीन मजली नव घर यान अिलकडच बाधल आह ितकड ती आप या हदची शकडो लकर भकन मरताहत िमशनर मसलमान याना बाटवन हद रा ाच क टर शऽ बन वताहत िन आ ह इकड मणमण तप आगीत जाळतच आहोत िन अशा पसवा या धदवाईक भटाना चाद ची कळ ची पान िन सो या या भ या धम हणन दान दत आहोत हा कसला मला धम - अधम आह हा कमला तझ हणण अगद खर आह ह भट मोठ ल च आहत दवा या नाव भाब या लोकाना मनास यतील तशा थापा मा न ःवतची तबड भरत आहत

कमला - पण रखमामावशी मी हणत क ाचा सारा दोष भटावरच टाकणह अ यायाच होईल आज या भटा या बायाह तीच ोत क न दस याना तशीच दान दतात भट तर आपलच भाऊबद यानाह सधाराव तर तह सधारतील खरा दोष आप या सग या या भाबडपणाचा आह भट बळबळ लाठ घऊन काह आप या घर यत नाह आ ह च यास बोलावतो भट आला नाह तर जवतदखील नाह मग आ ह दऊ िततक दान तो नतो त हा मळ दोष आप या भाबडपणाचा आपण आप या ववकान पोथीत खोट काय खर काय त ठरवाव बर सीताबाई त ह कोणच ोत कलत

सीताबाई - मी काय बाई ोत धरणार घर मलाना गोडधोड दखील िमळत नाह मधकर दखील मागावी लागत बचा याना हणन मी आप या वडाभोवती ल द णा तव या ग या वष घात या या चातमाःयात गोमास कानव याच ोत धरल आह दर सोमवार नऊ गळाच कानवल करत पक आठ कानवल गाईला घालत िन एक तवढा साद हणन मलाना दत मी ःवत उपास करत अस सोळा सोमवार करायच

सकताई - इश हा तर िन वळ आचरटपणा नाह का अहो घर मलाना गोडधोड िमळत नाह हणन एक कड हणता आ ण गळाच नऊ कानवल क न गाईसार या एका पशला आठ चारता िन मला या त ड एक घालता अहो मलामाणसाना दध दत हणन जी गाय हवी ितला मलामाणसाना उपाशी ठवन तपाशी जववायच काय पशची जोपासना करायची तर पशसारखी करा पशला हरव गवत पढ भर आणन घाला पा हज तर ओखटवाणी घाला आ ण कानवल मलाना ा गो यातला पश दव आह तर तमची पोटची लकर काय भत आहत माणसाहन पश ौ आह ह सागणार ोत दवाच नसन द याच आह द याच

लीला - तसच त या या वडा या भोवती ल वळा गरगर फरायच ोतदखील भाबडटपणाच नाह का यात परोपकार असा ग कोणचा कलास

रखमाबाई - त ह सग याजणी कमल या प टिश यणी झा यातस दसत मला खरच बर ितच ज हणण क अशीच ोत करावी क यात या लोक य परोपकाराच काह क य रा ाची काह सवा घडल त अगद बरोबर आह हो अमक भाजी खायची नाह कळ या पानावर जवायच उगीच लाख वळा गरगर फरायच असा यथ दहदड कर याप ा दहदडाच तपह घडाव आ ण रा ाची य सवा या लोक काह तर य परोपकार करावा अस मी एक ोत त हाला सागत अ त ह िनधन अस यात तर दखील पकळ दान

समम सावरकर वा मय - खड ६ ८०

अधौ ा िनमलन कथा

द याच प य त हाला कस जोडता यईल बघा अ मा या अगणास लागन माझी ह कवढ तर मोकळ जागा आह तीत नसत रान उगवत तर त ह दहावीस जणी यह इथ यऊन ःवहःतान खणन प न या चातमाःयात वागी अळ िमर या कोिथबीर भती शाक भाजी लावा या अनाथालयास चारसहा म हन परल इत या भा या आपण ःवत या महनतीन परव या

कमला - ठ क ठ क दवाच भार बाधीत भटक याप ा वा वाती कर त वा ह अशी गाई या खराची िचऽ काढ त वा झाडाभोवती लाख वळा गरगर फ या घालीत राह याप ा असा आप या धमबाधवा या या हदरा ा या सवत दह झजवावा हच उ म जर दव झाडपश या सवन सतोषत असल तर तो नरा या सवन अिधक सतोषत असला पा हज आ ण या या ोतानी पारलौ कक फळ िमळत असतील तीह िमळत असलीच पा हजत आता बघा अ रखमाबाई या अनाथ शभर लकराना कापड दतील सकताई याची झबली िन सदर िशवन दतील त ह मणभर तप ाल ा सग याजणी िमळन चार म ह या या भा या परवतील हणज आपण या एका अनाथालयाचा कवढा खच भागव बर - हदधमाची रा ाची कवढ सवा िन कवढा परोपकार क शक बर मग घताना ह सगळ ोत

सा या जणी अगद आ ह सग यानी ह च ोत या चातमाःयात करायचा सक प हा आताच कला बर त ह जा नी या अनाथालया या सचालकाना ा ह वचन इत या धमाथ साहा याच

कमला - याना कतीतर आनद होईल याची कवढ िचता दरावल ह ऐकन जाऊ या आपण सा याजणीच ितकड चला (जातात)

११० ताबताची गो

आप याला ताबताची गो माह त आह काय त ह ितवष मसलमानाचा ताबताचा सण पाहाताच असता लाखो मसलमान यात जर खप नाचताबागडताना दसतात तर तो सण आनदाचा नसन याच मळ एका अ यत दयिावक शोककथत आह मसलमानी धमसःथापक ज महमद पगबर या या य नातवा या झाल या बर क लीची ती वा षक ःमती आह

पण अशी एखाद क णरसान थबथबलली गो नसती क पननच कोणी रिचत तर ितन भावना खळबळन सोड याच अस या ह जर खर असल तर ह ित यापासन िशक यासार या या काह मह वा या गो ी आहत याचा प रणाम वाचकावर हावा िततका सहजच झाला नसता कारण मन हणत Ocircऊ ह नसती क पकथा आह अस काह खरोखर थोडच घडल आह य ा या यवहारात अशा भाकडकथाचा तो काय उपदश यायचा ःव नात तीन फटा या खोलीत तीन हजार िशपाई िशरलल दसतात बछा यावर असता ःवतला डोहात फकलल दसत पण हणन जाग होताच या डोहात आपण पडलो आहोत असच समजन

समम सावरकर वा मय - खड ६ ८१

अधौ ा िनमलन कथा

तर यासाठ कोणी पोह लागतो थोडाच ःव नातला चटका सवःवी ःव नापरताच क पत गो ीचा चटका म यत मनोरजनापरताचOtilde

यासाठ यवहारात घ यासारखा उपदश मनावर प का ठस व या या कामी नस या भावना खळबळन सोडणा या अर बयन नाइटसार या क पत कथाचा जर थोडाबहत उपयोग होतो तर या याहन कती तर पट न इितहासात जशा या घटना खरोखरच घडल या असतात याची पकड भावनवर न ह तर ब वरह अिधक प कपणी बसत कोणतह स य मनावर बबवावयाच झाल तर त मलतच ब हशी अस य असल या क पत कादबर प ा िततकच भावनो पक असताह अ र िन अ र स य असणा या ऐितहािसक घटननच अिधक प रणामकारकपण बब वल जाऊ शकत

ह ताबताची गो ह कादबर सारखीच अ यत िच वधक असताह इितहासाइतक च स य आह

यातह िगबन सल भती अनक इमजी इितहासकारा या िन कराणशर फ या अ यासका याकड न जाता आपण ह ताबताची गो हतत ज ःटस अमीरअ लीसार या िन ावत पण स व मसलमानी लखका याच त डन ऐक हणज यायोग ती सागताना बनम ःलम लखकानी ती जाणनबजन चकलली सािगतली अशी शका आपणास वा दस यास घ याच फारस कारण उरणार नाह

महमद पगबरानी या वळ त अ यत ह न ःथतीत होत आ ण या या गावीह त पगबर - ई रदत - हणन ज हा बहतकास माह त न हत या वळ एक होतक दखणा िन मा णक मलगा पाळला होता याच नाव अ ली यास पढ महमद पगबर यानी आप या पऽा या ठायी मानल कारण पगबरास पऽ न हता पढ महमदानी आपली मलगी फाितमा ह स या त ण अ लीलाच दऊन यास आपला जावईह कल महमदावर आल या अनक सकटात अ लीन यास सोडल नाह अरबानी महमदाच

पगबर व मा य कल त हा या या वाढ या वभवासह अ लीचह मह व वाढत गल पण महमद पगबर सन ६३२ त वारल त हा या या गाद वर अ लीलाच ह क आह अस या या प ा या लोकाच मत असतानाह खिलफापदावर दस याच गहःथाची िनवड व प ान कली

यथनच या दोन प ात तमल य ास आरभ झाला अ ली या व असल या प ाच पढार पण मोअ वया नावा या बला य सनानीन ःवीका न अ लाला रणागणात हतवीय कल आ ण शवट मसलमानातील काह कटवा यानी ा मसलमानी पगबरा या अ यत व ास आ ण पऽवतमानल या जावयाची सन ६६१ त बरपणान ह या कली आ ण तीह क हा तर तो स प ष अ ली पगबराचा कतकपऽ मसलमानाचा खिलफा म य मिशद त ई राची ाथना कर त असताना मसलमानी धमशा ामाण िन न वागणा या मनयाचा दव पाठ राखा असतो यास वजयच िमळतो अशा समजती या जगातील वजया या अथ तर कती पोकळ आहत ह या घटनव न ःप होत नाह काय कराण अ ली या बाजस होत पण यश िनदान भौितक यश तर मारक या या स यास िमळाल कराणाच ाथनामऽ या

समम सावरकर वा मय - खड ६ ८२

अधौ ा िनमलन कथा

अ ली या ओठावर असताच मारक याचा सरा या या दयात घसला त कराणाच मऽ यास ा जगात तर वाचव शकल नाह त

११०१ राजपऽ हसन-हसन अ लीला महमद पगबरा या फाितमा नावा या या मलीशी याच ल न झाल होत

तीपासन हसन आ ण हसन ह दोघ पऽ झाल अ लीला वर सािगत यामाण मारकर घालन ठार मार यानतर या या ितप ान मोअ वयाच खिलफापद मा य कल परत अ ली या प ा या मत खिलफापद ह महमद पगबरा या वशातच राहाव अस अस यान आ ण अ लीच ज वर ल पऽ तच महमद पगबरा या वशाचा उरलला अकर ठव याची अ ली या प ान पराका ा चाल वली अ ली ठार मारला जाताच यानी हसनला खिलफा हणन घो षत कल पण ितकड मोअ वया हा बळ स य घऊन या यावर चालन यत आह अस कळताच याची गाळण उडाली पगबराचा हसन हा नात असला तर त दवी नात ा मानवी जगात बळ असल या स यावाचन अगद दबळ ठरल आ ण हसनला खिलफापदावर ल आपला अिधकार सोडन दऊन मोअ वयास एका वषा या आत शरण रघाव लागल दो ह प ाचा करार झाला तो इतकाच क मोअ वयानच खिलफा हाव पण या या म यनतर माऽ पगबराचा दसरा नात जो हसन याला खिलफा नमाव

अशा र तीन मोअ वया हाच शवट मसलमानी साा याचा एकमव िन अितरथ खिलफा झाला यश याला आल तो कोणी मोठा धमभी कराण िन न पाळणारा यायी सदाचार होता हणन का याला ह अितम यश यऊन तो कराण मानणा याचा म य रा या य च न ह तर धमा य ह झाला मळ च नाह य चयावत मसलमानाचा अगद िन ववादपण झालला आ ण अ यत बळ ठरलला असा जो प हला खिलफा तो हा मोअ वया कसा होता या वषयी अमीर अ लीच हणतात -

Ocirc याच िमऽ वी राखता यण कठ ण जाई कवा याच शऽ वी डोईजड होई याचा याचा वषान वा ख जरान या मोअ वयान घात कला आ ण कर वला ह या ह या या अगवळणी पडलल एक बळ ह यार होत या या स ला अडथळा क लागल अशी वाटल ती कराणातील दवी वा यवहारातील मानवी आ ा वा आचार झगा न द यास तो कमी कर त नस पण सोईःकर अस यास कराणातील आचार बा श पाळ याच स गह अस वठवन दई क यव हा कवढा दवद वलास होय क यानी य महमद पगबराचा छळ कला तच या या वशजा या पतक सप ीच िन रा याच वारस ठराव आ ण यानी मत पजाकचा प घतला तच महमदा या मत भजक मसलमानी धमाच खिलफा - धमा य - हावOtilde ( हःटर ऑफ द सारास स प ७१ िन ८२)

पण ऐ हक ीन पाहता मोअ वयाला ह यश कस आल त अगद सयकाशाइतक ःप पण दस शकत तो अ यत धाडसी राजनीितपारगत शर कारःथानी प ष होता ऐ हक रा य जक यास ज गण अवय त यात होत याच सिनक झझार असन श ा उ क असत हणन ऐ हक रा य जक या या कामी याला यश आल आ ण पगबराचा दवी वश ितकड धळ स िमळत असता मोअ वयान ःथा पलल दमाःकसच मसलमानी साा य िन

समम सावरकर वा मय - खड ६ ८३

अधौ ा िनमलन कथा

धमा य वाच त खिलफापद या या सा या मानवी वशात शभर वष अ याहतपण नादत रा हल

हसन या हातन खिलफापद िन साा य िछनावन घऊनच मोअ वया ःवःथ बसला नाह थो याच अवधीत याचा मलगा य झड या या कारवाईन हसनला वष पाजन ठार मार यात आल पगबराचा - दवदताचा तो य नात पण याला ह वाच व यासाठ महमद पगबर दवापाशी म यःथी क शकल नाह त - दवान माग अ लीला कटवा या या ख जरास मा दल तसच आता या स हसनलाह वषा या प यास प याआधी एकवार दखील सावध न करता द ा या घातास बळ पड दल

राहता रा हला महमदचा दसरा नात हसन खिलफा मोअ वयान पव करार कला होता क या या माग खिलफापदावर िन साा यपदावर हसनला ःथा पल जाईल पण याचा वड ल भाऊ हसन याला वषयोगान ठार क याबरोबर हा करारह मोडन खिलफा मोअ वयान आप यामाग आपला पऽ य झड ासच खिलफापद िमळाव हणन िन ल आ ण मसलमानी साा यातील मिशद मिशद तन य झडला खिलफा कर याची वाह दली गली स यान िन राजधानीन तीच शपथ घतली पराबमी मोअ वया सन ६८० म य वारताच याचा हा सवाई पराबमी पऽ य झड राजधानी दमाःकसम य आप या प या या वःतीण साा याचा धनी िन मसलमानी धमाचा धमा य झाला

११०२ खिलफा य झड ाच य झडन महमद पगबरा या एका नातवास हसन यास वषयोग करवन मारल ह

वर दलच आह महमद पगबराचा दसरा नात हसन याला खिलफा नम याचा झालला करार लाथाडन आता तोच य झड खिलफा झा यामळ हसन जातीच िन प ाच लोक अथातच फार िचडल या यापक इराक या लोकानी तर हसनला बड क न उठ यास खपच भर दली Ocircआपण आम या ातात पाऊल टाकताच सार जनता एका माणसासारखी बड क न उठल आप या य याचा काय तो अवकाशOtilde अस उ ोभक िनरोप हसनला यत रा हल यासरशी या िनरोपावर व ासन आप या खिलफापदाचा य झडन िछनावन घतलला ह क रणागणावरच परत िमळवीन अशा िन यान हा पगबराचा धमशील नात हसन इराककड उघडपण चालन गला या याबरोबर याच नातलग दोन मोठ मलग काह िन ावत अनयायी बायकामल इतक मठभर सना काय ती होती

११०३ हाय हसन हाय हसन य झडला तर हच पा हज होत तो जतका पराबमी िततकाच ल चा यान सा या

मसलमानी साा यात असा दरारा बस वला होता क या या वतनात तो कराणा या आ ाचा उपमद जमल त हा कर त असताह तोच खिलफा धमिन ाचा धमग - हणन सारा मसलमान या यापढ चपचाप गडघा टक त होता लाखो मसलमानाची सहानभती य महमद पगबरा या या सऽःत असताह स यपरायण राहाणा या नातवाकड - हसनकड - होती पण खिलफा य झड या व काढ याची कोणाची छाती होईना अशा ःथतीत हसन

समम सावरकर वा मय - खड ६ ८४

अधौ ा िनमलन कथा

बड क न उठतो आह ह पाहन खिलफा य झड उलट सतापला ग हःतकाकरवी उ ोभक बात या यान होऊनच हसनला चहकडन धाड व या क Ocircया आ ह य झड व त हास त काळ िमळतोOtilde या िनरोपास स य मानन तो स यपरायण हसन या मठभर बाजारबण यासार या टोळ िनशी जो जो पढ चालला तो तो याला कोणी अड व यास यईच ना यालाह ह आ यच वाटल िन ावत भा वक मसलमान हण लागल Ocircअ ला स याचा अिभमानी य पगबरा या नातवा व असणा या शऽच डोळ अ लान अधळ कल ब िशली नाह तर खिलफा य झड असा नागी टाकन बसणार ाणी न ह दवाचा अ भत चम कार आह हाOtilde

तो अ भत चम कार होता खराच पण तो दवा या दयचा नसन य झड या राजनीतीचा कारण हसनला अस खो या आश या माग लावीत यान अशा ठकाणी आणन सोडल क जथ िनराश या जा यात तो पगबराचा नात अचानक िन परतपणी सापडावा

इराक या ातान यास बोलावल होत जायचच काय त कठ ण काम ितथ जाताच तो ातचा ात Ocircअ ला हो अकबरOtilde क न हसनसाठ उठणार ा अप तील कठ ण काम तच पार पडल हसन इराकम य वशतो याला कोणीह अड वल नाह पण इराकम य बडाचा झडा घऊन यान पाय ठवताच ज सोप वाटल तच काम कठ ण ठरल- हसन कान दऊन ऐकत रा हल पण इराकम य िनजल याची झोप मोड याइतक दखील गडबड कठ ऐक यईना Ocircहसन क जयOtilde गजत एकह तरवार यानातन खणखणना

तो तरवार खणखण या तीरह स स सटत चालल पण हाय हाय त हसनला साहा य द याच वचन दल या मसलमानाच नसन या लबाड खिलफा य झडन हसनला अचानक गाठन कापन काढ यासाठ धाडल या मसलमानी स याच होत

Ocirc व ासघातOtilde हसन या टोळ त एकच हाहाकार उडाला िन पायान एका गाव या आौयास आपल तब ठोकन यात या यात रचता यईल िततका यह रचन हसनन ठाण माडल शऽन व याची तात या ठा या या ग याभोवती घातली

११०४ करबलाची लढाई न ह क ल या जागच नाव करबला होत खिलफा य झडन हसनला या पज यात क ड यासाठ जो

सनानी धाडला होता यान हसन या टोळ वर चढन न जाता याचा छळ करावयाचाच तवढा वडा उचलला होता हसनची ती मठभर टोळ - ती जर तरवार उपसन उभी होती तर ितलाह शऽवर चालन जाण अश य होत लढाईचा च न हता तो शऽन हसनच पाणी त डल द न तीराचा वषाव चाल वला दवसामागन दवस हसनच लोक पा यावाचन तळमळ लागल शऽशी हसनन बोलण कल Ocircमला सख प परत ा - मी लढणार नाह Otilde पण या या लढाईला भीत होता कोण महमद पगबराचा तो नात हजारो मसलमान पगबरा या या वशास दवी अश मानीत या वशाचा तो राजपऽ पा यावाचन तडफड लागला Ocircमी शरण यतो-पण मला खिलफा य झडकड याल त ब दवान हणन नऊ नका तर माननीय वीरप ष हणन याOtilde पण यास ब दवानच न ह तर नीच पापी हणन अपराधी हणन आणा

समम सावरकर वा मय - खड ६ ८५

अधौ ा िनमलन कथा

आणला तर उ म माग हणन जवत आणच नका ह च तर या या शऽची -खिलफा य झडची - आ ा होती शवट तो यायपरायण हसन हणाला Ocircमाझाच जीव त हास हवा आह ना मग हा मी पढ यतो मला मारा िन वाद सपवा पण िनरपराध लकराना िन याना तर तहानन तडफडत मा नका याना सर तपण व याबाहर काढन ाOtilde पण

ह ह वनती खिलफा या सनानीन अमानली आता म यवाचन ग यतर नाह स पाहन हसन आप या अनयायास सािगतल त ह यथ म नका यास जाण यान मला सोडन जाव हच उिचत यातच मला समाधान वाटलOtilde पण कोणी गला नाह उलट आप या मसलमानी धमसःथापका या य नातवावर तलवार चाल व यास कच न झजण तर या या वतीनच झज अशा िन यान य झड याच स यातील काह धमशील मसलमान सिनक हसन या छावणीत िनघन आल

तीरामागन तीर एकसारखा य झड या स यातन सटत चालला हसन या मठभर लोकातील वीरामागन वीर वचक वचक पडत चालला शवट तो पगबराचा नातह घायाळ झाला यान पाणी मािगतल मो या यासान पा या या वाहाशी यास न यात आल तोच शऽ या तीराची झोड उडाली तहान तहान कर त हसन प हा तब या दाराशी आला या ओ साबो शी रड लाग या हसनच लढत पऽ म न पडल होत एक अभक उरल याच शवटच चबन घ यास हसनन त लक उचलल - तोच शऽन यास एका तीआण बाणान खळन टाकल यासरशी Ocircअ लाOtilde अस ओरडन तो राजपऽ हसन तबपढ मटकन बसला पाणी पाणी एका सतीन य ाची शथ क न एक पला पाणी िमळ वल

पाणी पाणी या घायाळ राजपऽा या हातात तो पा याचा पला यताच यान तो प यास आवड न उचलला घोट घ यास कोरड पडलल त ड पटकन उघडन आ कला तोच पा या या घोटाआधीच शऽचा बाण नमाका या या तोडात स स कर त िशरला एक ककश ककाळ फोडन वीरपऽ तरवार उचलन उठतो तो चोहोकडन हाणा मारा कर त शऽ धावला िन हसन तरवार या घावानी िछ न विछ न होऊन ठार झाला

मसलमानी धमसःथापका या नातवाच या मसलमाना या दवी खिलफाच दहावर या मानवी खिलफा य झडच त बर मसलमान थ थ नाचल या या तास यानी हाणल ठोकरल याच िशर भा यास टोचन िमरवीत िनघाल पण दवान या OcircदवीOtilde पण दबळया खिलफा या साहा याथ ह का च कल नाह (अमीरअ ली प ८६) मानवी पण बळ अशा खिलफा य झडपढ दवस ा असतोषाचा एक ह काढ धजला नाह

य झडचा तो सनानी ओबाइद ला या राजपऽ हसनची ती ददशा पाहता रा हला या या या बर सिनकानी हसनच िशर आणन या यापढ ज हा टाकल त हा तो अगद च पसाळला हसन वषयीचा याचा राग अनावर होऊन यान हातात या छड न मत राजपऽा या कापन आणल या र ाळ मःताक या त डावर िन ओठावर सपासप मारल

य झड या या बर सिनकात दखील त बीभ स य पाहन हळहळणारा एक तर ाणी होता ह च गो वशष तो एक व मसलमान पटपटला Ocircहाय हाय दवी पगबरा या ाच लाड या नातवा या ाच ओठाच या पगबराच ओठ चबन घताना मी ःवत पा हल होत

समम सावरकर वा मय - खड ६ ८६

अधौ ा िनमलन कथा

हसन या याना फाटक तटक ल र नसल या मळल या पा यासाठ तळमळल या या मसलमानी पगबरा या मली - सनाना मसलमान सिनका या पाह यात य झड खिलफाकड धाड यासाठ दमाःमकला पाठ वल या टोळ या पढ भा यावर टोचलल हसनच मःतक िमरवत चाल वलल होत करबला या अ यत बर क लीचा तो वजय वज होता

खिलफा य झड या भ य राजवा या या तटाखाली िभतीला टकन महमद पगबरा या या मली - लक - सना ल र नसल या मळल या हसनच त कापन आणलल मःतक या यापढ पडल आह अशा या राज या ओ साबो शी रडत बस या आपल कस त डतोडन मोठमो यान यानी एवढा आबोश माडला क सार राजधानी रड लागली िचड लागली य झड दखील थोडा गडबडन गला यान याची झाली ती िनभ सनाच बस झाली अस समजन याना परत म काम दनकड आपाप या गावी जाऊ दल

अशी करबलाची क ल झाली मसलमानी पगबराच य नात ज हसन-हसन या राजपऽाचा असा अ यत शोचनीय शवट झाला महमदा या वशाची करबलाला अशी ददशा झाली असा नायनाट झाला तीच क णकथा आठवन आठवन करबला या या क ली या दवशी ितवष को यवधी मसलमान ताबता या ःमित दनी Ocircशोक हा शोकOtilde अस वारवार आबदत धायधाय रड लागतात करबलाची ह च क णकथा ताबताची गो होय हसन-हसन या या दयिावक शवटाचा तो शोक दन असतो त दखःमारक असत

हसन या ा ददश या बातमी पोचताच मसलमानाची जी मखतम धम ऽ िन पगबर महमद ःवत जीत राहत या म दना नगर तील लोक अ यत खवळन गल यानी य झडच खिलफापद र कल िन याचा अिधकार पटन घाल वला ह बातमी पोचताच तो पराबमी य झड डवचल या िसहासारखा चवताळला आ ण िसहाहनह ह अवतार ध न सस य म दनवर यऊन कोसळला या या बोधान तो सारा अरब दश थरथर काप लागला य झड मसलमानी साा याचा म य धनी मसलमानी धमा य खिलफा पण या मसलमानी खिलफानच मसलमानी धम ऽाची राखरागोळ उड वली महमद पगबराच िनवडक अनयायी लहानमोठ वचन वचन क ल कर यात आल ज उरल याना दास बन व यात आल या या मानवर डाग दऊन ठवल अ ली या खलाफतीपासन जी णालय सावजिनक कायालय उठ वलली होती ती सार धळ स िमळ वली फार काय - या मसलमानी प य ऽातील ती पगबराची प यतम मशीद ितची खिलफा य झडन घोडशाळा बन वली िन प वऽ ःथलाची अन वत वटबना कली ( हःटर ऑफ सारास स प ८८) म दनला धळ स िमळवन य झड म कवर चालन गला आ ण यथील प वऽ OcircकाबाOtilde आ ण इतर प यःथळ याचीह यथ छ नासधस कर यात आली

य झड हाच शवट अितरथ खिलफा ठरला ऐ हक रा य यश दरारा वजयौी ह सार या या पायाशी किनसात कर त होती हा एवढा वजय या य झडला िमळाला आ ण हसन-हसना दक पगबरा या पऽपौऽाचीह

धळधाण झाली का बर य झड हा या हसन-हसनहन कराणा या आ ा अिधक एकिन पण पाळ त होता करा या या सदाचारात अिधक िन ावत वा मानवी या अिधक यायी होता

समम सावरकर वा मय - खड ६ ८७

अधौ ा िनमलन कथा

हणन का हसन-हसन नाश पावल िन य झड वजयी झाला न ह न ह या खिलफा य झड या धमिन वषयी मसलमानी मथकारह काय हणतात त ःवत ज ःटस अमीरअ लीच थोड यात अस समारोपतात -

Ocircखिलफा य झड बर िन व ासघातक होता मसलमानी धमात अ यत पातक ज गणल त म पान प वऽ मिशद ची वटबना ह या वषयोग हलकट यसन इ य द धमबा दराचारानी मःत असा हा खिलफा य झड मसलमानी धमपरो हताची च ा कर यासाठ एका माकडास म ला मौलवीच स ग दववन एका सज वल या गाढवावर बसवी िन यास आपण जाई तथ मागमाग िमरवीत चालवीOtilde

महमद पगबरान आपला मत भजक धम ःथा प यानतर पव मत पजक धमास पाळ त असल या म कवर ह ला कला त नगर जकल िन ःवत तथील ज या मत धडाधड फोडन तोडन टाक या जयो मादात मसलमान ओरडल Ocircह पाहा तमच लाकड दगड दव महमदा या हातो याखाली चण झाल कती दबळ ह दवOtilde ( हःटर ऑफ सारास स प१६) महमदाच ह तकशा खर होत

महमद पगबरान मत पजका या दवास दबळ हटल आ ण मत भजक दवा या मिशद बाध या पण खिलफा य झडन या मिशद उ वःत क न या या घोडशाळा क या ती म काम दना धळ स िमळ वली या मत भजक पगबरा या वशाचा बरपण नायनाट कला - मग आता याच तकशा ान दवह िततकाच दबळा आह हातोडा धडधाकटा असला क तो मत पजका या दवळासारखाच मत भजका या मिशद ह चण करतो याच वशज िनवश करतो खरा दव महमदाचा हातह धर त नाह - य झडचाह नाह ऐ हक रा य ऐ हक वजय ऐ हक स ा या या हाती ती ती ऐ हक साधन बळ या याच हाती पडणार मग त पराणात व सोत वा कराणात आ या मक मो ाचा ा लखाचा वषयच नाह

य पजक इिाच अनयायीच वजयी होतात ह पराणवचन जशी अनभवान अत य ठरली तशीच य वसक मत भजक अ लाच अनयायीच Ocircफ Otilde पावतात ह कराणवचनह अत यच ठरली आहत य लोकानाच जगाच रा य दईन हणन OcircजहोवाOtildeन बायबलात वचन दली पण आज जगात जर कोणाच ट चभरह रा य नसल तर त Ocirc यOtildeचच

जर वद कराण बायबल तौिलद इ जल भती धममथ याच याच अनयायी मानतात तस ई रद ई रकतच असत तर ई रान याची वचन अशी खोट पड दली नसती या या पगबरा या िन ऋषी या वशाची अशी धळधाण उड दली नसती कधी पराणाच आचार पाळणा याचाह स यनाश कधी कराणाच आचार पाळणा याचाह स यनाश कधी बायबलवा याचीह ददशा कबहना या धममथात Ocircगाय पजाOtilde िन या धममथात Ocircगाय पज नकोस खाOtilde अशा धडधड त उलटसलट फसविगर या आ ा दऊन मन यात नसता कलह चत व याच द काम िनदान दवासार यान तर करावयास नको होत

पण दवान त कल ह हण यातच खर चक आह ह सार वद बायबल कराण भती धममथ मनयकत आहत यातील अनक वचन जी आज खोट पडली आहत ती टाकन ज ान आज लटक ठरत त सोडन आजह ज उपयोगी वा स य वाटत तवढ मानाव हच उिचत

समम सावरकर वा मय - खड ६ ८८

अधौ ा िनमलन कथा

कोण याह मानवी मथामाणच तह आहत एवढ मानताच त मथ मनयजातीचीच ऐितहािसक िन सामाइक सप ी होत दवाच नाव डोक फोडण बद पडत आपण सवानीच बाबीलोन या इ का मथामाण यास सादर सर ाव साभार आदराव सावधान अ यासाव पण दव यायाचा वाली आह स य प वजयी होतोच पराण वा कराणवा याचा जय हा ठवललाच भती िम या आशावर न वसबता रा य सपा दण वा जोड िशवण - तर या ऐ हक सा यास या ऐ हक साधनाची आवयकता य पण भासत ती साधन सपादावी

ऐ हक जगापरता खरा धम हणज ऐ हक व ान (ए सप रमटल साय स) हच होय

समम सावरकर वा मय - खड ६ ८९

अधौ ा िनमलन कथा

१११ lsquoतोतयाrsquo राजा झाला िचत न उठलल त नागा गोसा यास गाद बारा वष आपलीच ओळख वसरलला राजकवर आप या पतीसच तोतया पती ठर वणार राणी म न बारा वष झाल या भावास भटणार बह ण वर ल मथ यापक कोणताह एक मथळा जर एखा ा कथस दता आला तर ती कथा

मनास चटका लावन सोडती मग ह सगळ मथळ या कथस लावता यतात अस कथानक क पत असल तर ह कती र या भत (रोम टक) असल पा हज

मग वर ल सव चम का रक घटनानी प रपण अस कथानक जर क पत नसता खरोखरच घडलल असल तर तो योगायोग एक अलौ कक आ यच न ह काय दवच कादब या िलह लागला तर इितहासदखील कादबर हनह र या भत झालाच पा हज क हा क हा घटनाच (फ ट) क पताहनह आ यकारक असत खर

बगालम य अलीकडच जो Ocircभोवाल स यासीOtilde नावाचा खटला िनकालात िनघाला आ ण यायालयात परा याची सआमाितसआम छाननी होऊन या या ःवत या प ीनह OcircतोतयाOtilde हणन नाकारल या एका राजकवरास खरा राजपऽ हणन ज ठर व यात आल ती घटनाह असच एक क पत कथानास ा माग सारणार आ य आह

११११ तोतय कोण याह तोतयाची कथा बहधा मळातच थोड बहत आ यकारक असणारच मग तो

तोतया लबाड असो कवा याला तोतया ठरव पाहणार लबाड असोत ह खर क खोट या वषयी तमल कतहल वाट लागल क या ाचा मनास चटका लाग यावाचन राहत नाह तोतयाचा मळातच Ocircह खर क खोटOtilde अस कोड घालणारा अस यामळ तोतया या कथा लोकाना हटकन आ यकारक वाटतात त कोड उलगडतो सह ावधी लोका या मनास सारखा चटका लावन सोडतात क यकदा तोतयानी ल ावधी लोकाना चक वल आह क यकदा ल ावधी लोकानी ख यालाच तोतया ठर वल आह

१११२ मल याच तोतय उदाहरणाथ पानपत या समामाची गो या सिस भाऊसाहबा या तोतयाचा झालला

बोलबाला सह वधी मरा याना तो खराच भाऊसाहब हणन पडलला म प यावर चालन य याची धमक यावी इतका या या हाताखाली याला खराच भाऊसाहब समजन जमलला दळभार फार काय य पावतीबा ना हा आपला खराच पती असावा असा झालला सदह या गो ी िस च आहत चकला नाह असा Ocircभला ब चा सागरOtilde नाना फडणवीसच काय तो

समम सावरकर वा मय - खड ६ ९०

अधौ ा िनमलन कथा

होता हणन शवट सव रा ास िन ववाद वाटावा अशा परा यान तो भाऊसाहब नसन तोतयाच आह अस उमगल आ ण याच डोक मखसन फोडन या तोतयास दहा त शासन द यात आल

याच पानपत या समामात पडलल ज दोन वीर जनकोजी िशद िन यशवतराव पवार ाच धामधमीत िनमाण झाल होत आ ण यानी वा हर या िन धार या सःथानावर अिधकार सागन बर च गडबड माज वली याचह कपट शवट असच उघडक स आल तर काह काळ अनक लोकाना यानीह भरळ पाडलीच होती

१११३ इ लडमधील एक उदाहरण आप याइकडच अशा मोठमो या ऐितहािसक य च नामधार तोतय उ प न होऊन

सह ावधी लोक फसत गल अस नसन तोतया या मायाजालात यरोपमधील जनताह वारवार अशीच कशी फसत सामा य जनाची चम कार लोलपतची सहज व ी OcircतोतयाOtilde उठताच यरोपम यह कशी उ जत होऊन उठत याचह एक उदाहरण हणन सर रॉजर Ocirc टचबोनOtilde या मनयाच करण सागता यईल आपण सर रॉजर टचबोन हच असन क यक वषापव नाह स झा यामळ बनवारशी समजली जाणार म ा आप यास िमळावी असा एकजणान दावा आणला यावर ितवाद च हणण पडल क हा मनय खरा बप ा झालला सर रॉजर टचबोन नसन वी सलडमधील Ocircवा गावा वाOtilde नावा या गावातील एक खाट क आह सर रॉजर सडपातळ होत तर हा ल ठ त च भाषाप डत तर ाला चच अ र बोलता यईना त सिश त िन स य तर हा िनर र िन अडाणी सर रॉजर या कटबातील बहतक मडळ नीह तो तोतयाच आह अस ःप सािगतल पण तर दखील तोच सर रॉजर आह अस ामा णकपण वाटणा या जवळजवळ शभर िभ न िभ न वगा या मख गहःथानी तोच खरा सर रॉजर अस यायालयात शपथवर सािगतल फार काय सर रॉजरची य मातास ा चकली ित या पोट या मलाची खण जी कानाची वशष ठवण ती या मनयाच कान बघताच ितला ततोतत पटली आ ण थमदशनीच तो आपला पऽ हणन या आईन जो यास घतला तो शवटपयत सोडला नाह आईनच मलास ओळखल ा एका बातमीचा सामा य जनतवर इतका पगडा बसला क सह वधी इमज लोकानी या मनयासच खरा खरा सर रॉजर हणन उचलन धरल सामा य जनतची समज काह काह सगी एक ःपशज य साथ कशी असत आ ण पाचामखी परम र ह हणस ा भाबडपणाचच एक स कस ठरत त इ लडसार या गत दशातील लोकह अशा ह लड ला ज हा बळ पडतात त हा सहजी दसन यत शवट ज हा तर जॉन कोल रजन या मनया या इ थमत व ाचा छडा लावन त कपट च हा यावर माडल आ ण या आईला एकक ली वडगळपणाची बाधा अस याच डॉ टरानी िस ल त हाच काय तो अतोनात ि याची राखरागोळ क न शभर दवस अ याहत चालल या या खट याचा िनकाल लागला आ ण पचा या एकमतान प यायाधीशान तो धाडसी मनय सर रॉजर नसन एक ल चा तोतयाच काय तो आह असा िनणय दला

समम सावरकर वा मय - खड ६ ९१

अधौ ा िनमलन कथा

१११४ मल याचच न हत तर मळ ज मलच नाह याच स ा िनघालल तोतय ज मन हरवल या कवा मल या माणसाच तोतय जस इितहासात िस आहत तसच

क यक वळा न ज मल या य चह तोतय िनघा याच इितहास सागतो याचह एक उदाहरण घऊ को हापरच राज सभाजी १७६० त िनप ऽक वारल या वळ याची धाकट बायको कसाबाई गरोदर होती पश याच फार दवसाच धोरण हणज मरा या या साा यातन पव फटन िनघाल या को हापर या रा यास सातार या रा यास प हा जोडन टाकाव िन सार महारा ीय श एककि िन एकमखी करावी यास अनस न माधवराव पश यानी को हापरास औरस धनी उरला नाह अस पाहन पव या अतकलहामळ दोन झालली पण वःतत एक रा य असलली सातारा-को हापरची सःथान एकवटन मरा याच एकछऽ कराव असा घाट घातला पण सभाजी या वधवा बायकाचा ह ट क को हापर िनराळ ठवाव ासाठ यानी पऽ टाकल रा य िनप ऽक हा च िमटला कारण Ocircकसाबाई वशाख व ७

इदवासर सत झाली राजकवर ज मास आल त हा कारण साखर धाडली आह ःवीकारणOtilde पण ा बातमी या खरपणाचा पश यास सशय आला त हा रागावन आणखी एका पऽात सभाजी या बायकानी फटका न िल हल क Ocircआमच वशी अशा ल क पना यामाग झा या नाह त पढ होण नाह त त ह यऊन पर ा पाहन सागणाराशी सागाव याच मख OcircहोयOtilde हट यान हा राजा होतो नाह तर दवाच िल हण लटक पडत अस नाह Otilde परत माधवराव पशव काह फस व यान फसणार थोडच होत शोध लावन खरा कार

यानी इत या परा यासह उघडक स आणला क सभाजी या प ीन शवट आप या मख मा य कल Ocircकसाबाईस पऽ झाला ह आमची बतावणी खोट Otilde त हा मळातच न ज मल या को हापर या राजाचा तो बन वलला तोतया त मल खोट पडल याच खर आईबाप ध न आणल आ ण याना शासनह कर यात आल अशा खोडसाळ वतनान जजाबाई-कसाबाईचा फार दल कक झाला पण पढ तो मा क न माधवराव पश यान बाईस द काची अन ा दली (सरदसाई म य वभाग ४ प १३४)

परत आप या वा इतर दशा या इितहासाम य अस ज अनक तोतय िनघा या या मनोरजक कथा आहत या सवाम य ा बगालमधील भोवाल स यासी खट यातील करणाइतक चम का रक िन रोमहषण व अगद वरळा कारण ा करणी नसता कोणी तोतया उभा रा हला कवा को या ख या प षावर तोतयपणाचा आरोप आला इतक च चम कती नसन यातील यक घटना िनरिनरा या कार ित या र या भततन मनास चटका लावन सोडणार आह

१११५ भोवाल सःथान या राजकवराच करण चम कार प हला बगा यात भोवाल नावाच एक वषाच साधारणत आठदहा लाखा या उ प नाच सःथान

आह याच वगत ःवामी क राज िनारायण राय ाचा तीय पऽ कमार रामि नारायण राय याची प ी वभावतीदवी वड ल वार यानतर आप या वा या या उ प नाचा उपभोग घत असता इ स १९०९ म य कमार रामि नारायण ह आपली प ी वभावतीदवी ह यासह दा जिलग नाम रमणीय थड दशी वारापलट कर यासाठ गल या यासह याच महण

समम सावरकर वा मय - खड ६ ९२

अधौ ा िनमलन कथा

वभावतीच बध स य िनाथ बानज कौटबीय िच क सक डॉ आशतोष अनक सवकस वका असा प रवारह होता दा जिलगला काह दवस शीतल जलवायचा उपभोग घतात न घतात तोच यास अचानक समहणी या रोगान पछाडल िच क सा होऊन या डॉ आशतोष भती मडळ नी - काह अघोर कटामळ असो वा नसो पण राजकवराना सोमल द यात आला या वषान जी बश आली ितचा वकोप होऊन शवट राजकवर वारल अस सवानमत ठरल प ी वभावती ितचा तो भाऊ तो डॉ टर भती सवानी िमळन रातोरात त ःमशानात न याच योजन घाईघाईन त हल वल ःमशानात जाऊन िचता रचन त तीवर ठवन आग ज लावणार तोच आ यकारक योगायोगान अकःमातमोठ वादळ उठल पाऊस धो धो कर त वष लागला सोसा या या वा यात उभ राहणस ा भयद झाल आग तर िचतस लागता लागना त हा या ःमशानातील या भीषण वादळामधन आपला जीवच कसाबसा वाच वण आधी अवय अस होऊन त िचतवर तसच ठवन ती सार मडळ घाब याघाब या घर परत आली तोच एक दसरा चम कार घडन आला िचतवर त त ठवताच भयकार वादळ िन मसळधार पाऊस असा अकःमात चाल होऊन या ताच अ नीपासन र ण झाल तसच ती मडळ या तास िचतवरच टाकन घर पळन गली असता याच वादळात याच राऽी ितथ नागा स यासी काह दस या चम का रक योगायोगान भटकत आल विचत राजकवर या घात या ा कटाची बातमी कटातीलच काह य या वधळपणीन ा नागा स याशाना या ःथानी

िनवसत असता आगाऊ कळली असावी ज अघोर याच ःथळ जी अघोर नम या याच वळ ज अघोर याच सकटात उड

घण सहन करण भटकत राहण आ ण ःमशानी रानीवनी हॐ ापदातन अस भटकत असता अनक जीवाना दा ण सकटातन सोड वण - हच ा अघोरपथी सवसगप र यागी पण बळ अशी एक सघ टत मठसःथा असल या ा नागसदायाच ीद आह

१११६ ितसर आ य त नागसदायी साध या ःमशानात यऊन पहतात तो िचतवर OcircतOtilde हणन ज पडल

होत त अगद तच नसन एक मरणास न बश तील माणस होत गा ािगर ावर प यपा याची पराका ची यवःथा िन शौषा असताह अशा घातक बश त आजार मनय सधारण असा य - पण आजारा या तशा भयकर मरणास न अवःथत लाकडगव या या िचतत क बल या आ ण वादळा या वा यात िन पावसा या िशळधार वषावात ःमशानात पडलला तो आजार मला नाह - तर उलट असा य अशा मतावःथ बश तन सधा न गलली जीवनाची धगधगी या या दयात िन बद पडलल ठोक या या नाड त प हा सचरल Ocirc वषम यमत विच भवदमत वा वषमी र छयाOtilde

या परोपकाररत नागा गोसा यानी ती धगधगी पाहन या OcircतासOtilde उचलन िनजन िन एका त अशा गहत नल औषधोपचारात त गोसावी अ यत िनणात वनःपा या दक उपचारानी यानी या राजकवरास प हा ज मच दला आ ण यास याच काह एक पवव न सागता आप या सदायात सामावल याची कती प हा अगद धडधाकट झाली

समम सावरकर वा मय - खड ६ ९३

अधौ ा िनमलन कथा

पण चवथ आ य अस क या मरणास न बश या तडा यात या राजकवराची पवःमती आमलात नाह शी झाली आपण कोण कोठ ल कोणाच ह याला मळ च आठवत न हत यास त कोणी सागणारह भटत न हत नागा या महताना ती मा हती - यानी ती ग राखलली अशी ती वःमती बारा वष टकली

या राजकवरला या अ भत वःमतीम यह मधन मधन ज ासा होई - आपण मळच कोण तो वचार ह महताना तो पण त हणत Ocircबटा यथासमय तझ तलाच त सगळ आठवल थोडा थाब कारण काह दवी न हत तर अ भत होत - असा पवःमितश जसा ती ःमितकि दखाव यान अकःमातहोतो तसाच हळहळ म जा पड प हा बळावत जर पववत िनरोगी झाला तर तीच ःमितकि प हा ःवकाय म होताच तो ःमितश ितत याच अकःमात नाह सा होऊन पवःमती पन दत होत

नागसदायामाण या नविशयाची यथाबम बढती होता होता कामीरच बाबा धरमदात नागा ा म य महामहता या हःत यास नागसदायाची महाद ाह द यात आली एकदर बारा वष तो राजकवर आपण राजकवर आहोत ह जाणीव लशमाऽ उरली नस यान नागा गोसावी हणनच काय तो ःवतस समजत या सदायानसार उ लग अवःथत महता या आदशानसार दशोदशी भटकत रा हला

१११७ इकड काय झाल राजकवर रामि नारायणाच त या वादळात िचतवर तसच टाकन ज याच महण भती

पळन गल होत त वादळ काह शात होताच ती राऽ सप या या आधी ःमशानात ती िचता पट व यासाठ प हा आल - पण पाहतात तो तच नाह स झालल तर ह यानी धीर न सोडता रातोरात आणखी एक कपट यह रचला आ ण सकाळ गावात या समयीच मल या को या एकाच त नऊन राजकवराच तच त अशा बहा यान याला अ नी दला ा गो ीव न तर राजकवरला सोमल द यात आ ण या बश सच म य समजन याना झटपट जाळ यासाठ न यात या चाडाळचौकड चा थमपासनच एक नशस कट असला पा हज अस उ कट अनमान सभवत

राजकवराच हणन अस एक दसरच त जाळ यानतर या लोकानी राजकवर रामि मल अस याची ाह सवऽ फरवली राजकवराची प ी वभावती ह बारातरा वषाचीच या वळ होती अथात ितच चालक व ित या या भावाकड आल यान ित या हःत या मत हणन िस ल या नव याची उ र बया यथासाग कर वली ित या वा याच सःथानच ितस या भागाच दोन-तीन लाख पयाच वा षक उ प न ित या नाव सरकारातन र तसर क न घतल ित या चालक वा या िन पालक वा या िमष याचा सगळा भोगवटा आप या हाती घतला आ ण ितला आप याच घर नऊन ठवल

या उ प नाचा असा यथ छ उपभोग घत ती दोघ भाऊबह ण ितकड अशा कार जी नादत रा हली ती एकसारखी भरभ कम बारा वष

समम सावरकर वा मय - खड ६ ९४

अधौ ा िनमलन कथा

इकड या पनज वत राजकवरास नागा स यासी मडळ न या चाडाळ-चौकड कडन प हा काह अपाय होऊ नय ा स ब न पजाबात नल ितकड तो राजकवर ःवतचा ःवतसह पणपण वस न आ ण नागा स यासी मडळात आप याला तसाच एक पवापार नागा स याशीच समजन बारा वष भटकत रा हला परत तो काळ सपत यताच -

पाचव आ य अस घडल क याची मख पवःमती आपण होऊन हळहळ जाग लागली तो पन पन Ocircआपल खर खर पवव काय मला आता अस ःमरत क मी भोवालचा राजकमार रामि नारायणच असलो पा हज मला मा या मडळ ना एकदा नसत बघावयाच आहOtilde अस वनव लागला या या जवाला अपाय होऊ नय हणन नागा गोसा या या पातच यान ःवमामी जाव अस योजन नागा महत महाशयानी शवट यास बगा यात जायची अन ा दली आ ण याच सार पवव यास कळ वल यामाण १९२० सनात तो राजकवर नागा गोसा या या पात डा का ःटशनवर यऊन उतरला भोवाल याच ज ात ितथ पाय टाकताच याला त वातावरण िन य पव अनकवार पा हलस वाटल या या वःत पाहताच अनक पवःमती अधकपण जाग लाग या तो डा का नगरातन वासत एका नद तीर जाऊन आपला डरा टाकता झाला याची लाब दाढ मःतक जटाजट सार शर र वभितचिचत आचार नामपरपरा नागसदायाची परत तर ह बोलता बोलता लोकाम य कजबज चाल झाली क होय ना होय हाच तो भोवालचा मधला राजकवर असला पा हज सा या नगरभर ह अ भत बातमी पसरताच आजबाज या गावच लोकह याला पाह यास यऊ लागल सन १९२१ त जवळ ल काशीमपर या भिमदारान या जटाजटधार गोसावी महाशयास आप या गावी नल ितथ त उतरताच सा या लोकानी एकमखान Ocircभोवालच मधल राजकवरOtilde ा नावान याचा जयजयकार कला भोवाल तथन स नधच ितथ ह बातमी पोचताच सा या

सःथानातील गागोगावच लोक आप या राजकवरा या दशनाथ लोट लागल या या या या त ड Ocircहच त हच तOtilde झाल नतर लोकानी आमहपवक याना जयदवपरास जथ याची बह ण योितमयीदवी आ ण मातामह राणी स यभामादवी होती ितथ आणल त ितथह नागा गोसावीच होत परत याची सआमाितसआम पर ा घत घत या दोघीचीह प क िन ती पटली क हाच तो आपला भाऊ आपला नात त हा जचा फार आमह पडला क राजकवरान आता कटाव राजकवरान आढवढ घतल पण शवट जवळजवळ बळान याच जटाजट काढ यात यऊन याच मळ प सवऽाना दाख व यात आल सवानी Ocircहच हच हणन जयजयकार कला त हा राजकवरान ःवमख आपल रोमहषक व ज या नागा स याशानी याना शवट या दवशी कळ वलत क टल या दवशी सा या सःथानातन लोटल या चाळ स सह जनत या चड सभत जाजनानी ठराव क न उ घो षल क Ocircकमार रामि नारायण त हच होतOtilde इतकच न ह तर आपला सःथािनक या ना यान शकडो लोक आपण होऊन याना आपला करभारह अप लागल

समम सावरकर वा मय - खड ६ ९५

अधौ ा िनमलन कथा

१११८ सहाव आ य नागा गोसा याचा जो राजपऽ ठरला तोच त काल राजपऽाचा OcircठगOtilde ठरला

भोवाल सःथानातील जत ह चळवळ फलावत चाललली पाहन कोट ऑफ वॉडस या हाती त सःथान या वळ अस यामळ डा का ज ा या कल टराना ितला पायबद घालण अवय वाटन यानी ा नागा गोसा याला राजपऽाचा ठक (तोतया) हणन उ घो षल आ ण ३ जन १९२१ ला सःथानाचा करभार भती घ याची बद क न तथन िनघन जा यास आ ा पल यामळ राजपऽाच दव प हा उलटल यान आपण ठग तोतया-नसन खर खर राजपऽ आहो ह िन ववादपण िस कर यासाठ आपली प ी जी वभावतीदवी ितलाच आप याकड बोला वल पण सवात मोठ आ ण सवात दखद आ य ह क या राणी वभावतीदवीन Ocircहा गोसावडा माझा पती नसन मा या मत पतीचा ठग आह (तोतया आह) अस सरकारात िन लोकात च क िस क न या या बोलाव यामाण या याकड जावयाच साफ नाकारल अथातच ती या याकड गली बारा वष राहात आली या ित या भावानह ित या हण याचा थम पाठपरावा क न बहतक उ च सरकार अिधका याचाह उ प नाची धनीण व हवाट माण जी ठरललीच होती या वभावतीलाच पण पा ठबा िमळ वला

आप या धमप ीनच आपणास ठग ठरा वलल ऐकताच राजकवरास पराका च दख झाल Ocircितला वध यातच आनद वाटतो तर ित या सखात माती का कालवा आ ण ह करण पढ कोटात आणन आप याच अशा अ यत ल जाःपद दल ककाचा डागोरा जगभर का पटाOtilde अस बोलन तो ःवःथ रा हला पण या या ब हणीन आ ण आजीन ऽागा क न आपला वारसा तच िस कलाच पा हजस असा अगद ह ट धरला त हा सन १९३० या ए ल म ह यात राजकवर रामि नारायण ान कोटात सःथानावर आपलाच अिधकार अस याचा दावा आणला

१११९ जगातील एक अ यत भानगड चा चम काराचा आ ण लाबीचा खटला खटला कोटात चाल होताच याकड सह ावधी लोकाच ल वधन गल हा खटला एकदर

सहा वष चालला होता वभावतीन भरकोटात सािगतल क Ocirc ा गोसा याची मिा मा या पतीशी कोण याह करणी जळत नाह मा या पतीच शव मा यासम जाळ यात आल दसर कोणाच तर शव आ ह जाळल ह साफ खोट हा मनय पजाबातील औजला गावचा िनवासी असन धरमदास नावा या नागा स याशाचा िशय आह ा लोकानी हा सारा कपट यह रचलला असन हा मा या मत पतीचा एक नीच ठग आह (तोतया आह)Otilde

वभावती या आ ण राजकवरा या अशा दो ह प ा या वतीन क यक मोठमोठ इमजी हद सरकार अिधकार डॉ टर रावसाहब वक ल आ ण जिनक नत सा ीला बोलाव यात आल पजाबातन नागा स यासी इ लडकडन सवािनव सरकार अिधकार दशी वदशी मानस व ानत मोठमोठ ब रःटर सःथानातील शकडो जानन ी-प ष यऊन एकमका या अगद उलट अशा सा ी शपथवर दऊन गल डॉ मकज डॉ रॉय सरिनाथ िमऽ ज ग आय सी एस डॉ ज कॉलबट ल क बकल हल अशी अनक थोर मडळ रामि नारायणा या वतीन सा दऊन गली वाःत वक बारा वषानतर इत या असभव

समम सावरकर वा मय - खड ६ ९६

अधौ ा िनमलन कथा

घटनातन जगन आलला मीच तो ह िस करण आ ण ःवत या प ीन ठग ठर वल असता ित या बारा वषा या व हवाट स व जनास िन विश याना खोट पाडण आ ण तह मोठमोठ सरकार अिधकार ःवतचच अनक नातवाईक आ ण िश ाजन राणी वभावती या वतीन शपथवर सागत असताना क हा मनय ठग आह - राजकवर न ह असा बलव र परावा हाणन पाडण रामि कमाराला फारच दघट गल अस यास काह नवल नाह यामळच उभय प ा या वतीन िमळन या खट यात एकदर पधराश सा ीदार आल दोन हजार िनवडक िनदशक (ए झ ब स) द डश िनवडक छायािचऽ दाख व यात आली या खट यात शवट शवट लोकाच इतक ल वधल क Ocircभोवाल दिनकOtilde नावाच एक वशष व पऽ िस होऊन त अड च वष चालल

राजकवर त हच ह ठर वताना अनवश व ानाच अनक चम कितजनक पराव ज पढ आल याची काह क पना य यासाठ आ ण सामा यत ह ती मा हती उपय हणन काह उदाहरण दत आहो

राजकवरा या Ocircम यOtildeपव या जो याचा एक जोड ितवाद नच पढ आणला याव न राजकवरा या पायाची एक विश ठवण होती ती ा OcircठगाOtilde या पायाची नाह हा वभावतीचा प पण तो जोडा िनर ता वाद या पायाची तीच ठवण िन तो जोडा या या पायास ततोतत जळतो अस िस झाल

पव या फोटोत राजकवराची उज या हाताची बोट असमान लाबीची पण डा या हाताची समान दसत हा वशष OcircठगाOtilde या बोटशीह ततोतत आढळला अस छायािचऽणत (फोटोम फक ःपिशयािलःट) िम वटरटन ानी दाख वल आ ण रामि नारायण त हच अस मत दल

याहनह आ यकारक परावा हणज हा क क राजि नारायण याची बह ण कपामयी याची मलगी योितमयी आ ण याचा वड ल िन धाकटा मलगा या या सवा या घो यावर कातड जाड र ठ आ ण सरकतलल अस कनल मक जल खाइःट ानी सािगतल क हा अनवािशक रोग असतो आ ण पर त या कटबातील ा रोगाचा ठसा OcircठगOtilde (तोतया) हणन हट या जाणा या या मध या मला या वाद रामि नारायण या याह घो यावर जसाच तसाच उमटलला आह अथात तच रामि नारायण खर राजकवर होत

सा या यायालयास च कत क न सोडणारा आणखी एक परावा आला वभावतीनच OcircमतOtilde राजकवराची काह छायािचऽ परा यात दाखल कली होती ती बारकाईन पाहता िस छायािचऽक (फोटोमाफर) ौीयत गागोली ानी यायाधीशास दाख वल क या यक छायािचऽात डो या या पापणीखाली एक काश बद आढळतो हा काश बद य याच एकच कारण अस असल पा हज क या ठकाणी राजकवरा या त डावर काह तर शार रक विश य असल पा हज यामाण वाद रामि नारायणाची मिा याहाळता अगद याच ठकाणी पापणीपाशी एका ितळासारखी एक मासाची पटकळ िन याची उठलली आढळली यक छायािचऽणत ान (फोटोःपिशयािलःट) हा परावा अखडनीय असाच मानला

समम सावरकर वा मय - खड ६ ९७

अधौ ा िनमलन कथा

बारा वष एखा ा बल मानिसक ध यासरशी पवःमती सवःवी वलोपण आ ण नतर ती हळहळ प हा जागण ह श य नाह अस काह मानस व ा यानी सािगतल तर उलट काह यात मानस व ानत ानी ती घटना श य आह अस शपथवर ितपा दल

अशा अ यत कचकट िन अ यत वःतत िन व वध परा याची छाननी होऊन शवट ज ज ौी प नालालोजी यानी २४ ऑगःट १९३६ ला या अभतपव खट याचा िनकाल दला क वाद ह ठग नसन तोतया नसन राजकवर रामि नारायण त हच होत

या िनकालासरशी भोवाल सःथान या जाजनाम य तमल हषाची एकच लाट उसळली घरोघर द पो सव झाला शकडो व त ण ी प षा या डो यातन अौधारा वाह लाग या

यायाधीशान वभावती वषयी िल हल क ि यलोभान आ ण वध या या ःथतीत सव उ प नावर ितचीच अबािधत चाललली स ा सोड याच ित या जवावर यत अस यामळच या ीन जाणनबजन आपला पती हा ठग आह तोतया आह असा कागावा कला या दकमास

ितला ित या क टल भावानच उ कल असन याला साहा यक असणा या चाडाळचौकड नच हा अधम कट बारा वषापव च थमपासन रचला होता या भावा या हातीच िन घर च वभावतीदवी अस यान याला िन या या सा याला याना ित या उ प नावर ज राजवभव भोगता यई त सोड याच या या जवावर आल आ ण हणनच यानी हा सारा अधम उपयाप कला या सहा वष चालल या खट याचा ल ावधी पयाचा यय राजकवरा या भिगनीनच

मखत कला होता पण आता ित या प ाचा जय झा यान आ ण सःथानाची स ा राजकवर रामि नारायण या याच हाती आ यान ितला या ययाच वा क ाच झालल दखच आनदद होत आह Ocirc लश फलन ह पननवता वध Otilde

ती सःथानची रा यलआमीच न ह तर ती पतीस मला - िचतवर जळला - हणन ठरव पाहणार वभावतीह याच पती या हाती आज प हा िनदान नबिधक अिधकारान तर प ी हणन सोप वली गली आह कती वजोड जोड हा

- १९३६

समम सावरकर वा मय - खड ६ ९८

अधौ ा िनमलन कथा

११२ अगर याला माणस बतणारा िशपी माणसा या अगास जळल असा अगरखा बतणार िशपी आपणा सवा या चाग या

प रचयाच आहतच माणस उच असल तर अगरखा लाब होईल इतक कापड फाडन या माणसा या छातीचा घर जतका द असल िततका अगर याचाह घर द ध न आ ण या माणसाला अगरखा िशवायचा बसल या या हाता या लाबीमाण अगर या या बा ा लाब वा आखड अशा कापन एकदर त या माणसाला ठ कठाक असल असा अगरखा िशपी बततात मनया या आकारामाण अगरखा मोठा वा लहान कापतात

पण अगाला जळल असा अगरखा न कापता अगर याला जळल अस अगच कापणारा िशपी त ह पा हला आहात काय या या अगर याचा आकार ठरलला आह तो अगर याचा आकार काह कधीह बदलणारा नाह इतका घोळ इतक लाब बाह इतक मोठ मान या ठरल या आकाराप ा िनराळा अणमाऽ अिधक मोठा कवा अिधक लहान असा अगरखा िशवण वा घालण ह या जाती या िश या या शा ात पाप समजल जात यक माणसान अगरखा हटला क तसाच घातला पा हज अगद िशवणाच टाक दखील ठरलल ा िनयमामळ या जाती या िश या या दकानी कोणीह मनय गला क त िशपी या मनया या अगामाण अगर याच कापड फाड त नाह त तर या या या ठरा वक अगर यामाण या माणसाच अग बतन घतात या अगर याप ा माणस लहान असल तर यान अगर याइतक मोठ होईतो उघड फराव कवा अग लहान असल तर तो अगर याचा च फालोळ तसाच जसा जमल तसा अगावर वागवावा अगरखा अगात लहान होईल असा मनय आला तर तर दखील िश याची ह जात अगर या या या ठरा वक माणाप ा अिधक मो या आकाराचा अगरखा बतणार नाह ठरा वक माणाहन जाःत कापड कापणार नाह तर अगर यास अग बतन घईल अगर याची बाह शा ामाण जतक लाब असावी हणन याचा पवापार जाितिनयम आह या बाह हन जाःत लाबीचा हात अस यास त िशपी िग हाइकाचा हात कापतील बाह ची लाबी वाढ वणार नाह त अगर या या शा ीय मानहन या माणसाची मान अिधक घराची अस यास ह िशपी ती मान तासन बताची करतील पण अगर या या मानचा घर वाढवन या या जातीचा परपरागत कलधम त मोडणार नाह त

या या जाती या या को या एका महनीय पवजान ा स ी या उ प ीचा प ह या दवशी दवान दल या कापडाचा प हला अगरखा िशवला या कापडाप ा अिधक पातळ वा अिधक जाड कापड वापरण कवा कोणास वाप दण हणज ह िशपी एक अधािमक क य समजतात एक ठरा वक कार या कापडाचा तो ठरा वक सा याचा अगरखा घालन माणसान अ यत थड अशा उ राीवावर असो कवा अ यत उण अशा सहारा वाळवटा या आसपासच दशात असो रा हल पा हज जर त यास करवत नसल तर याहनह उ म माग हणज या कापडाचा अगरखाच वापरणार धािमक लोक या गावात वसत आल या गावा या बाहर काह झाल तर जाऊच नय गावात भीक माग याचा सग आला आ ण बाहर कठ जर सो या या खाणीत फकट सोन धवायची सोय असली तर यान या सोयीसाठ आप या

समम सावरकर वा मय - खड ६ ९९

अधौ ा िनमलन कथा

गावची अटक ओलाडता कामा नय कारण न जाणो ितकड तो अगरखा बदल याचा मोह पडायचा

ा िशपीधमाचा आणखी एक मह वाचा िस ा त आह तो हा क मनय पापी क प यवान थोर क हलकट उ च क नीच ह या मन या या अग या गणावगणाव न ठर वण पाखड आह तर तो मनय ा ठरा वक कार या लाबी द चा हा धािमक अगरखा घालतो क आप या अगास यईल िन बदल या वायमानास जळल अस िभ न आकारकाराच अगरख बदलीत राहतो ाव न तो धािमक वा अधािमक सा वक वा तामसी साध वा ठग आह त ठर वल पा हज जर तो अगरख अगास बतील तर तो हलकट असलाच पा हज जर तो आपल अग या शा ीय अगर यास बतील तरच तो थोर होय साध होय धािमक होय

अशा या िशपीधमा या िशपीमडळ स या या अगर यास आपली अग बत दणार माणस तर िग हाइक तर कसची िमळणार अस जर आपणास वाटल तर ती चक ठरल कारण ा ठरा वक अगर यावाचन दस या कार या अगर यास मनय कवळ आप या अग या लाबी द या वा वायमाना या सोयी गरसोयी या बदल या आवयकतमाण वापर ल तो माणस घोर अशा नरकात Ocircसा वयOtilde पडल असा शाप दणार एक पोथी ा िशपी जाती यापाशी आह आ ण ती पोथी को या मनयान िल हलली नसन य ई रान ःवत या बो तासन या ःवतच लखणीन ःवत िल हलली आह अशी मसलमानाची िन ा आह हणज हद या वदाला या अथ हद OcircौतीOtilde हणतात याच अथ OcircकराणOtilde ह मसलमानाची OcircौतीOtilde आह याःतवच यात दलल बार क सार क आचारदखील ऽकालाबािधत हणन मानल जाऊ लागल इतकच न ह तर महमद पगबरा या म यनतर याचा घालावयाचा जो अगरखा अस तोदखील या या राजदडामाणच मसलमानी धमपीठा या आ ण राजपीठा या अ य वाच एक तीक

- न बदलता यणार द य िच ह - समजल गल महमदमहाशया या म यनतर याचा गाद चा धनी आ ण मसलमानाचा सव च धमा य हणन जो झाला यास खिलफा हणत आ ण खिलफासच काय तो महमद पगबराचा प वऽ अगरखा घाल याचा अिधकार अस खिलफा या पदवीसाठ अनक इ छक उभ राहात लढत परःपरा या हजारो सिनका या क ली कर त मसलमान मसलमाना या र ाच या यादवीत पाऊस पाड त आ ण एकका वळ िनरिनरा या भागात तीन तीन िनरिनराळ बळ सनापती ःवतस खरा खिलफा तो मीच हणन हणवीत रा य कर त यात बगदाद या ओमयड खिलफाचा वश मोठा बळ िनघाला महमदाचा राजदड धमदड िन हा प वऽ अगरखा या याच हाती अस

ा बगदाद या खिलफात काह खिलफा मोठ बळ आ ण साधशील अस िनपजल त महमदाचा हा प वऽ अगरखा धम पदशा या वळ घालीत

जो खिलफापदास यो य ठरल कवा त पद िछनावन घ याइतका बळ ठरल याला खिलफा होताच अगरखा घाल याचा अिधकार यई पण भाब या धमभावनची शवट जी वकती होत जात तीच मनयःवभावानसार मसलमानातह होत जाऊन जो प य खिलफा असल या या अगात हा प वऽ अगरखा असतो ह पाहता पाहता हा प वऽ अगरखा या या अगात असतो तो खिलफासारखा प य होय अशी व ी बोकाळली

समम सावरकर वा मय - खड ६ १००

अधौ ा िनमलन कथा

आप या इकड प य स यासी असतो तो भगवी कफनी घालतो ह पाहता पाहता या या अगावर भगवी कफनी दसत तो स याशासारखाच सहजग या प य वाट लागला आ ण भगवी कफनी पा हली क स यासी हणन चोरानाह स मान िन िभ ा िमळ वण अगद सोप होऊन बसल तशीच ह ह गो

अशा ब ह न धमभोळपणाची शवट याच बगदाद या मसलमानी राजधानीत इतक पराका ा झाली क खिलफाचा हा अगरखाच जवळजवळ खिलफा होऊन बसला खिलफापदाला यो य त गण या य त असोत वा नसोत ित या अगावर हा प वऽ अगरखा आह का अस यास तो खिलफा दब या ख या अनयायाच पढार ह दबळ खळ असच िनपजतात ओमयड खिलफाचीह तशीच अवनती झाली खिलफापदावर व य यऊ लाग या पण बा आचारा या पोकळ मखव यालाच जथ मख हणन समजल जाऊ लागल ितथ मखवटा तवढा सभाळला क पर होई अशाच पड या काळ या प वऽ अगर यान मो या गमती क या उदाहरणाथ या ओमयड वशातील या पड या काळचा खिलफा दसरा वािलदा याचीच गो पाहा

ा खिलफा वािलदला मसलमानी साा याचा साट िन अव या जगाचा धमा य OcircशकराचायOtilde ा ना यान राजधानीतील भ य मिशद त ाथना चालवायची अस या समारभासाठ जायच असता एका वळ याला आळस आला याःतव यान आप या एका सदर रमणीला आप या खिलफापदाच म य तीक असा तो Ocircप वऽOtilde अगरखा घालन ाथनच पौरो ह य कर यास धाडली अव या मसलमानी साा या या वतीन मसलमानी धमाचा खिलफा हणन ितन ाथना चाल वली आ ण खिलफा या या प वऽ वषाचा तो अिधकार खिलफामाणच समजन या रमणीची ती ाथना खिलफा या ाथनमाणच या धमिन अनयायानी अनवा दली य कोणीह कशीह असो - तो म य खिलफा न ह म य खिलफा हणज तो खलाफतीचा प वऽ अगरखा

पढ अनक उलाढाली होत होत अरबी मसलमानाची स ा आपसातील हाणामार त इतक दबळ झाली क बगदाद या खिलफा या वा यात पगार तक मळच मसलमानी धमाच अनयायी नसन त आप या शौ या या बळावर ा मसलमानी खलाफतीच स स खाऊन टाक त आल होत खिलफा या या हातातल बाहल झाल कोणास गाद वर बसवाव कोणास काढाव त ा भाडोऽी तक स याच सरदार ठरवीत अशा एका बळ तक सनापतीच ाब य असता आबासाईड खिलफा वािसक हा वारला मरणा या आधी आपला वारस साग याचा अिधकार खिलफाकड अस यामाण या खिलफा वािसकान मरणा या आधी सािगतल क Ocircमा या माग माझा मलगा खिलफा हावाOtilde

ती र तच होती मसलमानी समाजान खिलफाची आ ा िशरोधाय क न हटल Ocircत मलच खिलफा करावयाचOtilde

पण त या तक सनापतीस इ न हत याला या या प यातील एका खिलफावशीयास खिलफा बनवावयच होत त खर कारण न सागता तो इतकच हणाला Ocircछ खिलफाचा मलगा त मल खिलफा हो यास अयो य आहOtilde

समम सावरकर वा मय - खड ६ १०१

अधौ ा िनमलन कथा

Ocircका अयो यOtilde खिलफा या आ ला लाथाडन दसरा मनय खिलफा कर यास या मसलमाना या

धमभावनस पटल अस काह तर कारण सागण भाग होत तक सनापतीस आप या मनातल कारण सागता यईना कारण त धािमक कारण OcircसनातनOtilde कारण न हत बर तो मलगा लहान आह हणन खिलफापदास शोभसा दसरा कोणी पराबमी वा साधशील प ष हवा ह कारणह अःतत होत कारण पराबमा या ीन य यो य क अयो य हा या मसलमानी बहजनाचा मळ न हताच त बहतक या धमभो या OcircसनातनीOtilde िशपी जातीचच लोक य कशी असो - तो यो यतचा ठरा वक जनाट मखवटा ितन घातलला आह ना यवढाच याचाह असणार खिलफा सागल तो याचा उ रािधकार हा धमदडक यामाण तो मलगाच खिलफा हावयास यो य मग तो अयो य का हणावा

कवळ धमभोळपणा याच आ पाची अडचण अस यान या धत तक सनापतीन धमभोळपणालाच ततोतत पटल अस या मलाची अयो यता िन ववादपण िस करणार कारण सािगतल

तो तक सनापती हणाला Ocircजर खिलफान मरताना या आप या मलास खिलफा कर यास सािगतल असल तर तो या खिलफापदास अयो य आह कारण तो इतका लहान आह क खिलफा हो यास जो एक म य सःकार करावा लागतो तोच यास करता यणार नाह खिलफास जो अवयमव घातलाच पा हज तो प वऽ अगरखाच मळ या मला या अगास यत नाह तो अगरखा िन तो धमदड यास झपणार नाह फार मोठा होईल याःतव तो मलगा खािलफादास अयो य तो अगरखा या या अगास होईल िन तो धमदड यास झपल असा माणस खिलफा हवाOtilde

OcircसनातनीOtilde जाती या िशपीशा ास तो शा िनणय अगद ध न होता खिलफापदाला शोभल असा यो य प ष कोण खिलफापदाचा तो जनाट प वऽ अगरखा या या अगास होईल असा खिलफा नमला अगर यास माणस बतणारा िशपी असावा तर असा

- १९३४

समम सावरकर वा मय - खड ६ १०२

अधौ ा िनमलन कथा

समम सावरकर वा मय - खड ६ १०३

अधौ ा िनमलन कथा

२ अधौ ा िनमलन कथा भाग ndash २

------------------------------------------ २१ बाळतीण

तो गाव दहाबारा हजार हद वःतीचा एक पडवीसारखी धमशाळाह बोडान बाधलली गाव या म यवःतीपढ ल वाट या टोकास होती आज या धमशाळपाशी पाचपचवीस लोक जमन ह करताहत तर काय अस वाटन जाताना ःवतशी पटपटता ौी गोदास सख ितकड वळल पाहतात तो एक मरतकड वाटचकार िन वीण सपलली एक ज खड गाय ितथ मटकन बसलली आह आ ण जमलल त दहापाच लोक एकमकास वचार त आहत Ocircमारल कोठ कणी गायीला छड मारलीOtilde

गायीला छड मारली ह श द ऐकताच गोदास सख या लोकास हातान ढकलीत एकदम गायीजवळ गल याना पाहताच एका मलान सािगतल क Ocircह ज खड गाय दोन-चार दवस स याकाळ यथ बसलली असत शजार या एका काम करणा या मनयान वाटत आली हणन ितला मा या सम छड मारली मी ओरडलो नाह नाह तर तो मला मारता पण ितला वाटतन उठवन तो गला त हा मी या दोघाचौघा जा याय यास त सािगतल ह पाहा इथ मारल Otilde अस हणन यान गायी या पाठ कड बोट दाख वल पण ितथ वळबीळ काह दसत न हता गोदास सख अगद मोठमो यान बोल या या आवशात यऊन मलास फटका लागल Ocircचप िभ या गोमातला छड न मारणा याचा त िशर छद का कला नाह स गाय वाटत यऊन बसली होती तर माणसान वाट सोडन गटारा या बाजन जायच होत छड मा न ितला उठ वणारा असला वाटस कसाईच असला पा हज बचार हातार गाय आईसारखी प य त ह इतक हद लोक इथ टकमका बघत असता ितची जोपासना कर याचा य एकजण तर करतो आह कायOtilde

अस हणत गोदास सख यानी आप या उपर यातील एक गोमासपट बाहर काढली आ ण खळखळवीत सग यापढ फरवली Ocircगोमासिभ ा घाला Otilde एका-दोघानी तीत चवली पावली टाकली

गोदास सख ह एक फरत गोसवक होत पव त एका सःथ या वतीन हडत पण या सःथन याच नाव लबाड हणन छापल यानी ती सःथा लबाड हणन छापल आ ण आता त ःवतऽपण गोसवाचार कर त कर त या गावास अलीकडच आल होत या गायीच करण पाहन याना थोड मनापासन वाईटह वाटल आपल चारकाय ःता व यास ह य उदाहरण या गावी चागलच उपयोगी पडल अशीह अटकळ यानी बाधली लगच या गायीस उठवन यानी एक दाव ित या ग यात बाधल िन त ध न एक गोसवा गीत हणत या घोळ यासह त रः यान चालल

समम सावरकर वा मय - खड ६ १०४

अधौ ा िनमलन कथा

ज याच मळच नाव गोपाळराव त या गोर णसःथत त होत तोवर वापर त असत पण या सःथतन त ज हा फटन िनघाल त हा या सःथ वषयी यानी ज आ प आणल यात हाह एक आ प होता क कोण याह हद सःथन गोर ण सःथा हण वण हणज हद धमास कलक लावण होय कारण गाय ह हदची दवता ितच पजन सवन भजन करण ह हदच कत य पण ःवतस गोर णकता हणवण हणज दवतच र ण मनय करतो असा वपर त भाव कटवन या दवतची थोरवी िन श मनयाहनह कमी लखण होय या दवतची ती िनदा होय गाय ह दवता मनय ितच ितच र ण करणारा ितच पालन करणारा ित याहन कोणी महादव आह क काय मनयान Ocircमी गायीची सवा करतोOtilde अस हणण शोभल Ocircगायीच र ण करतोOtilde अस हणण हणज दव दबळ िन भ सबळ अस हण यासारख होत यासाठ सा या गो वषयक हद सःथानी गोर णसःथा ह नाव टाकन गोपजक वा गोसवक सःथा अस हणाव आ ण यक कायक यान ःवतस गोदास गोभ गोरज इ याद गाईची थोरवी य वणार नाव यावी गोपाळ ह नाव ौीकणास शोभल कारण तो गोदवतहनह ौ असा जो जगाचा पालक या परम राचाच अवतार होता पण मनयान ःवतस गोदवीच या Ocirc व जननीOtildeच पालक वा र क हणवन घण हणज काय अस सावश ितपाद त गोपाळराव सख यानी भरसभत आपल आपल मळच गोपाळ ह नाव टाकन गोदास सख ह नाव घतल होत

धमशाळपढ या गाईचा हा गौरव चाललला असताना या पडवीवजा धमशाळ या आत समोरच एक पचवीस वषाची बाई ल र कमरस गडाळलली जवळ एक िच याच बोचक एक दोन खापराची भाड त ड अगद रडकड झालल - कोणी द न पा हल क चटकनत ड फरवन घणार अशी - अगद या गाईसारखी क वलवाणी होऊन एका कोप यात बसली होती गायीची दया यऊन गोदास सख कळवळताना आ ण ःवहःत या गाईस वारवार करवाळताना पाहन ितला दहादा वाटल क या दयाळ प षापाशी जाऊन आपणह हात पसरावा पण ती समाजाला भीत होती या गावातील काह लोकाना ती ग या म हनाभर भीक मागता असता माह त झाली असन ती बाळतपणास टकलली दसत अस यामळ ित या वषयी भ याब या गो ीह गावअ डयावर दबन दबन लोक बोलत आ ण ितला घरापढह बस न दता िश या दऊन हसकन दत हणन ती दबन बसली होती पण या न या गोसवकबवा या दयाशीलतचा आसरा या ज खड गाईस दखील िमळाला - गाईहन गाय झाल या मलातर िमळलच िमळल अशी यो य अटकळ बाधन या गाईची िमरवणक चालली असता लटपट या पायानी ती आस नसवा ी बवा थोड रः या या कडस झालल पाहताच या यापढ पदर पस न उभी रा हली

Ocircमी चार दवसाची भक बाळतपणास टकल आह मला दोन पसEacuteOtilde ितच त वा य पर हो या या आधीच बवा चवताळल Ocircिभकारड ा गोमात या भकलाच परस पस जमत नाह त ितथ त माणसासारख माणस

- जा काबाडक कर िन पोट भर गाई या त डचा घास हसडन ःवत या पोटाची खळगी भर यास तला लाज वाटत नाह माणसक आह क नाह तला अहो आप या दशाच

समम सावरकर वा मय - खड ६ १०५

अधौ ा िनमलन कथा

को यवधी पय ा ऐद िभका यास पोस यास मातीत िमळतात आ ण या बचा या ज खड गोमाता भकन तडफडत राहतातOtilde

इत यात बवा या कानाशी एकान या ी या पोटाकड बोट दाखवन कागाळ कली यासरशी सा वक सतापान उसळन बवा ओरडल

Ocircहसका ितला अःस काय काळत ड Otilde अस हातवार कर त लोक गात असल या पदा या पालपदाची वळ आलली पाहन बवानी आप या उच व घोग या आवाजाचीह या पालपदात भर टाकली

Ocircगाईस ाच िभ ा हा हद धम र ा Otilde दोघाचौघानी तव यात या बाईची च ाह चाल वली पण इत यात रामभाऊ व ितथ

आल आ ण लोकास तस न कर या वषयी सागन बाईस आ ासीत वचा लागल Ocircत कठली बाई सासरमाहरच कोणी नाह का तला Otilde रामभाऊ ित याशी ह वचारतात न त च या या दहापाच ःन ानी याचा हात ओढ त एकच ग गाट कला Ocircहा हा रामभाऊ ित याशी काय बोलता तम यासार या ित त माणसावर नसत कटाळ यईल पढ चला - चला - आ ह सागतो सार Otilde

Ocircगाईस ाच िभ ा हा हद धम र ा Otilde ा पालपदान सारा रःता दमदमवीत िन य याजा यास अडवन प-पसा काढ त या ज खड गाईची िमरवणक पढ चालली

समो न एक भारवाली हर यागार गवताचा भारा घऊन यत होती वाट या अगद कडन ती चालली होती क या गायी या िमरवणक ची वाट अड नय गोदास स याच ल या गायी याआधीच या हर या भा याकड गल याची खण करताच दोघा-चौघानी बाईला अडवन Ocircभारा-टाकOtilde हणन दरडावल Ocircपस कोण दणारOtilde ह ितन वचारताच एकदम गलका उठला Ocircगोमास गाय आह ह धमा या गायी या गवताच पस मागतस काय Otilde

Ocircपण मग घर या मलालकराना तादळ कशाच नउ दादा खातील काय ती आजOtilde Ocircआ ण ह गोमाता काय खाईल गोदवी या नाव लकराना उपास क दत आजची राऽ

ःवगात तला कामधन िमळलOtilde बवानी समाधान कल Ocircबघता काय या तो भारा ितचाOtilde अस हणत दोघ ितघ भारा ओढ लागल त हा ितला

आपला बचाव कर यासाठ शवटची य सचन ती हणाली Ocircहा हा मी हार ण वटाळाल दर हाOtilde

तो ित या अटकळ चा प रणाम अगद उलट झाला झ बन भारा ओढणार त लोक चकाळल आ ण ित या त डात दऊन ओरडल Ocircतझी प ह यान दातखोळ बसली होती काय चाडाळणी वटाळ झाला ना आ हालाOtilde

ितला सोड व यास रामभाऊ धावत आल समाजास ग जा न हणाल Ocirc या गायीसार या एका पशला मघाच करवाळता आहा - आ ण महार माणस असता याचा वटाळ मानता ह काय भतदया क धमOtilde

समम सावरकर वा मय - खड ६ १०६

अधौ ा िनमलन कथा

ह ऐकताच बवा िचडल Ocircअहो द डशहाण गायीला पश हणताना तमची ज हा झडत कशी नाह गाय पश असली तर दव व यापी पशत नाह क कायOtilde

बवास शात व यासाठ रामभाऊ या या पाठ वर हळच हात फरवीत हणाल Ocircतर मग जो व यापी दव पशतदखील आह तो माणसात नाह काय आ ण महार माणस नाह कायOtilde

ा ाप ा रामभाऊ महारा या ःपशान वटाळल असता आप यास िशवन आपणासह वटाळावीत आहत याचाच जाःत सताप आ यासारख क न या बनत ड ान झालली धादल बवानी लप वली या ाकडन लोकाचह ल काढन लोकास पटणार वटाळाचीच बाज पढ धरावी हणन बवा रामभाऊचा हात हसडन गरजल Ocircभगी आहात भगी महाराला हण िशवा िशव िशव कोण पाखडOtilde लगच बवानी गायीच शपट डो यावर फरवल आ ण या पश या खराखालची मठभर माती - त पावक गोरज समाजा या अगावर फकन ःवत तो अगारा लावन या महार माणसा या झाल या वटाळाच ता परत ाय कल गायी या त डात या हर या गवताच जड यावर जडग ःवहःत चार त िमरवणक पढ चालली Ocircगायीस ाच िभ ा हा हद धम र ा Otilde वाटत मसलमान िमरवणक त सग यास खटत यत जात होत काह फद फद हसन

टवाळ कर त होत याचा वटाळ कणाला झाला नाह या या वाटस कणी गल नाह थो या वळान त गोदासबवा या एका गोभ बाई या घर उतरल होत या घराशी आल

या बा चा मलगा घरचा कता हद सघटनाचा अिभमानी पण ब वाद (Rationalist) त ण वक ल आई या िभडन यान गोदासबवाना घर च उतर वल होत दाराशी िमरवणक यताच बवानी व कलास आ ा सोडली क या गायीला यानी घर पाळावी वक ल हसन हणाल Ocircअहो आम या घरास गोठा नाह अगण नाह त हा गोसवकाना बग यात उतर वल तथच गायीला बाधतो पा हज तर या गायीला थोड गवत घऊन दतो - या मोक या मदानातील झाडाला बाधीत जा हव तर

इत यात याची आई बाहर आली बवानी कथा सागताच मलावर रागावली िन हणाली Ocircघराशी चालत आलली लआमी व मख दवडायची आजची राऽ तर घर च बाधायची ितला या ओसर वरOtilde- अगद घरात बाधा उचला या बठक तझी व कली बग यात खाली स ा माझी बाई या आ सरशी वक ल हसन चप उभ रा हल

गायीला वर आणली गा ा बठक ख या काढन ओट चा गोठा कला बा नी घरातन ता हनात आरती आणली या मळमातीन बरबटल या गायीस हळदकक लावन फल वाहन ओवाळन सतोषन व कलास हणा या Ocircततीस कोट दवाची पजा एकऽच करायची तर बाळ गायीची पजा करावी Otilde

बवा ठर व गोसवक ठ यात हणाल Ocircसवाभती परम र आह ह आम या हदधमाची अ यदार िशकवण अगी बाण यासाठ च पा हलीस ना गोपजा हच कस कस उ क साधन आह त पश िन माणस ाच आ म य भतदयची प रसीमा Otilde

समम सावरकर वा मय - खड ६ १०७

अधौ ा िनमलन कथा

दोनतीन दवस ती गाय तथच होती गोभ बा च ह धमक य पाहन जो तो Ocircध यOtilde हणत होता शजारपाजर या बायानी कणी फल आणन वा हली कणी प वा न चट या भा या खीर तप यथाःथान वाढलल पान नव हणन या गायीपढ ठवली शजारची एक बापड बाई-मल माधकर पण ितन कानव या या गोमासाच ोत घऊन नऊ कानवल गळाच कराव आठ या गायीला सोव यान यऊन चाराव िन एक पोट या माधकर मलाना ावा -गायीचा साद हणन

अशा बडजावात तीन दवस ग यावर या गायीस एका शटजीनी भ भरान ज हा आप या घर पाळावयास नली त हा दहापाच इतर भा वक मडळ ची ितला पाळवयास न याची इ छा परली नाह हणन िनराशा झाली

इकड या धमशाळत या िमरवणक त ध काब क क न लोकाची हसकन दलली ती बाळतपणास टकलली हद ी या धमशाळत जाऊन याच कोप यात त ड खपसन रडत बसली राऽी ित या पोटात भयकर वदना होऊ लाग या त हा क हण वाटवर ल दोघाचौघा हदनी ऐकल धमशाळत त काय आह त बघ यास गल पण एक बाई रडतकढत पडलली पाहन Ocircआह झाल कठलीतर याद Otilde हणन ितटकार त िनघन गल एकदोघानी ितला ओळखल त तर ित या बाळतपणाच लफड आप या अगाशी िचकटत क काय अशा शकन Ocircम ात अहो ती-ती आह भोगील पापाची फळ आ हाला काय याच Otilde अस आपसात कजबजत तथन सटकल

राऽी काळोख डो यात बोट घातल तर दसना अशा या काळोखात या कोप यात ती बाई बाळत झाली ितन िच याचा एक काकडा बाळगलला अस तो पटवला मल पा हल त जवत नाळ कापायला काह न हत दोन धारच दगड ितन कोप यात या ढगा यातन घतल िन याची आडवीितडवी नाळ कापली मल कचाळ लागल तर लपटन ठवन पाहाट ती एकट च गली आ ण जवळ या नद वर ःनान क न आली

आप ीच कधी कधी आरो यद असत रामबाण औषध होत न बाज न सईण न शाितपाठ न शक न पाळणा बाळतपणाची कोण आकल शौषा असावयाची पण त काह नसता त मल िन ती बाई जवत रा हली लोक यताजाता हसन बघत शाळतली वा भटकती मल माऽ कधी जवळ यत गमत पाहन जात पण स य गहःथ असा कणीह ढकला नाह धमा मा भट गोसवक साध ा ण पाट ल शटजी ितकड कणीह ढकला नाह ती गाय थोड च यालली होती क ितची सवा Ocirc हद धम र ावयाOtildeसाठ आवयक असावी ती एक प र य ा हद ी िन त एक अनाथ हद बवारशी कारट या या र णाशी Ocirc हद धम र ाOtildeवयाचा काय सबध उलट याची वचारपस करणदखील पाप अस यता हणन ितकड कोणी ढकला नाह अ याअ यावर टवाळ माऽ चालली मधनमधन कोणी वचार दात वचकन ःन ासोब यात Ocircका धमधाळत या िचरजीवासाठ पढ कोण वाटणार त ह क काय Otilde

पण राऽी नऊ वाज या या सधीस एक मनय माऽ ित ह दवस ितथ जाऊन यई या बाईपाशी काह सबध असला तर याचाच

समम सावरकर वा मय - खड ६ १०८

अधौ ा िनमलन कथा

कोण तो कणी साध कणी डॉ टर अधरात चो न का जातो असा टवाळ या एका वषयाप ा या बाईची अिधक चटपट जर कोणास लागली असल तर ती

एक रामभाऊ व ाना होती या िमरवणक त बाईशी बोलताना याना हात ध न या ःन ानी हसडल या या िन इतरा या त डन यानी इतक ऐकल होत क ती बाई लहान असता ितचा नवरा मबईस बप ा झाला गली पाचएक वष ती शजार या खडगावी एका मराठा पाटला या घर काबाडक क न अस ितला दवस लोट याच दसताच या खडगावात हद-समाजान जातीचा काढला पाटलान ितला हसकन दली मल पाटलाच अस ती हणत मारहाण झा यामळ खडगाव सोडन आली आ ण मो या गावी धमशाळत यऊन बसली - या गाईसारखीच मटकन ह ऐक यापासन रामभाऊस ितची दया आली आणखी एक भीती याना वाटली क न जाणो शजार या िमशन बशन या जा यात तर ती फसणार नाह ना त ितला पाह यास जा याच मनात आणीत पण याना दखील त साहस कर याइतक धमक मनात य यास तीन दवस लागल शवट समाज काय वाटल त हणो ितची चौकशी एकदा करायचीच अस िनधा न दोन त ण व ाथ बरोबर घऊन त भर दवसा एका दपार धमशाळत गल बाईपाशी थोड िशळपाक अ न होत यानी गोड बोलन ितची मा हती वचारली तो याना कळल क ितला जो एकच मनय राऽी यऊन भटतो थोड अ न दतो एकदोन फाटक व ह यान दली तो दसरा कोणी नसन होता या गावचा एक मसलमान भगी

तो काय ितची दया यऊन भतदयसाठ त दान दई काह एक ितम य घत यावाचन तो त धमक य कर भक याला अ न दण ह धमक य तो मानी हणन तो अ न दत नस तर काफरास बाट वण धमक य होत अशी याची समजत अस यान तो त अ न या बाईस दई िन साग Ocircबघ त हद मसलमानाच खातस आता हद रा हली नाह स हOtilde आ ण या अ नाच ितम य हणन या बाईस यान सािगतल होत Ocircत मल मला दल पा हज अ मी मागताच - नाह तर ठार मार न ठारOtilde

रामभाऊना ती हक कत सागत असताच ती थरथर कापत होती - नाह तर तो मसलमान भगी यऊन ितला िन याना पण ठार कर ल रामभाऊनी ितला धीर दला Ocircजर तला आ ह सव साहा य दल तर त या मसलमानाच अ न घणार नाह स ना मल दणास नाह स ना त हद धमा या र ाबीजाची नाOtilde ित याह अगी आवश यत होता पण झटकन हताश होऊन ती हणाली Ocircपण आता काय याच मी मसलमाना या हातच खा ल आह कोणता हद मला जातीत घईल माझ मल बनजात त हद कस राह लOtilde

Ocircराह ल ती िचता तला नको मी र ािगर हदसभचा या गावचा एक कायकता आह आ ह तला जातीत घऊ यह मी तला अ न िन मलास दध दईन पोिलसाना सागन या मसलमानास पायबद घालीन ह घ थोड पस अ न िन दध आ ाच धाडन दतोOtilde

को या हद या त डन अस श द ऐक याचा ितला प हलाच सग ितला स ा मसलमानाच खा यावर मनय हद राहतो कसा त पटना पण साहा य िमळत त पाहन ती चप रा हली रामभाऊ या पायावर ितन मल ठ वल Ocircमाझा धम वाचरणारा त दवच भटलास

समम सावरकर वा मय - खड ६ १०९

अधौ ा िनमलन कथा

पण मला धमशाळतन थम घर या नाह तर तो मसलमान मला खाऊन टाक ल याल तर तम या श दावर व ासOtilde

रामभाऊ परत आल थोड अ न िन दध यानी ितला पोच वल पण त न यास या सा या गावात एकदोन त णच काय त धजल बाक याला रामभाऊ वचार त यान यान उलट Ocircबाटगा ल चा याचा तर नसल काह सबध या बाईशीOtilde अस हणन रामभाऊची पाठ फरताच कटाळक कर यास सोड नय

रामभाऊ ःवत भा या या घर राहत यानी या बाटल या बाईस कोणा यातर घर आण याचा योजलला बत ऐकताच आगाऊच सावध राहाव हणन घरध यान सािगतल Ocircआधीच त ह महारास िशवन यऊन घरात वटाळ काल वता हणन कागा या होतात आता मसलमानाच खा ल या या भट या बाईची याद जर आणणार असाल तर घर सोडन चालत हाव लागल बाहर काय नगा नाच घालायचा तो घाला आ हास उपिव नकोOtilde रामभाऊ हणाल Ocircमी आणीत नाह या बाईस बळबळ तम या घर पण ती गाय

पाळावयास मागत होता तीह भटक च न हती का मसलमाना या हातच तीह खाईच नाOtilde Ocircपण तो पश होता पशधम तोOtilde Ocircहाय हाय तर मग ह समजत असनह या पशस गो यात ठवता सोव यान पजता

ितच गोमऽ पऊन ितला प वा नाच गोमास ःवहःत घालता मग ह हद बाई तर माणस मल मरा याच माणसाचा जीव तो याला मसलमाना या हातन सोडवन हदन घर आणन दोन घासEacuteOtilde रामभाऊनी वा य पर कर या या आधीच घरध यान याच त ड बद कल

Ocircपव च ऋषी गाढव िन त ह शहाण कठ ती कलटा िन बनवारशी कारट कठ त महारड आ ण कठ ती व जननी प वऽ गायऽी गोमाता होऊ ा मसलमान ितला अशा कलटा मसलमानात गल याच ब याOtilde

Ocircअशाच हदतन हसडल या या या पोट हदच क टर शऽ ज मल आ ण ह मल मसलमान होताच अठरा वषा या आत ाचा गायऽीस मारणारा एक कसाई होईल याचा वशच वश गोमास खाणारा - गो न होईल गोभ ाची स या घटन गो नाची वाढल त हा गोसव या ीन दखील Otilde

Ocircपर करा त ान मला माझ घर बाटवन यावयाच नाह बःस Otilde रामभाऊ या गावी शटजी या भटा या मराठा पाटला या श य या या घर हडल ती

मरतकड गाय पाळावयास िस झाल या भतदयावानलोकापक स ा कणीच या बाईस आौय दईना गो यातदखील राह दईना मग इतराची गो च बोलण नको

तो गाव बारा हजार हद वःतीचा मसलमानाची वसती तीनश माणसाची असल नसल ा बारा हजार हदस या या धमाची अक ी नी एक मल परधमात जात आह याची रसभर

िचता न हती एक घर अगण गायीला िमळणारा गोठादखील कोणी या बाळत बाईला दईना या तीनश मसलमानातील बाया दखील या OcircकाफरOtilde ीला िन मलाला इःलाम धमात कस

समम सावरकर वा मय - खड ६ ११०

अधौ ा िनमलन कथा

ओढन बळान दखील पळवन आणता यईल याचा कट कर त हो या आप या गोषातदखील वळ ितला लपवन ठव हणन आपण होऊन या कटास पा ठबीत हो या

ितकड या धमशाळत तो मसलमान भगी रामभाऊनी अ न दल याची गणगण कळली हणन लगोलग स याकाळ होत न होत तो ितथ आला बाईन मा हती सागताच त पोर हसक लागला बाई ओरड लागली एकदोन करता-करता वीसपचवीस हद ितथ जमल पण दर या मसलमानान OcircकाफरासOtilde काफरा या धमास िश याची लाखोली वा हली या बाईस मल दत नाह स तर टाक माझी चीजवःतOtilde हणन दरडावल ितच िच याच गाठोड िन मलाचा लग याचा तकडादखील यान हसकला मल उघडवाघड घऊन ती बाई कोप यात ःफदन ःफदन रडत हदकड बघत होती क कणी पढ याव पण कणी पढ होईना मसलमानान त कपड घतल धमशाळसमोर भर वाटवर यास आग लावली आ ण Ocircकोण तला कपडा नी खाण दतो त बघन घईन मी राऽी प हा यईन याला िन तला ठार कर नOtilde अया धम या दत या होळ पाशी ठाण माडन रा हला

या दाट त त गोदासबवाह थोडा वळ उभ होत याच धमशाळसमोर मटकनबसल या गायी या पाठ वर एक छड कणी मारली ती ऐकन याच दय पळवटल होत पण ा बाईस तो द छळताना पाहन यानी ह का च न करता असल कार आप यासार या स या या

पात घ या या यो यतच न हत अशा ऐट न त लगच वाटन पढ गल सकटातन सोड व यास ती कणी ज खड गाय थोड च होती ती एक जाितबा हद बाळत बाई िन तीनचार दवसाच बनवारशी मल

या एका मसलमानास जाणीव होती क तो एकटा ितथ असला तर मसलमान िततका या या माग ितथ असल या यक हदसह तीच जाणीव होती आणखीह एक जाणीव होती क आप यामाग हद समाज असा नाह च आपण खरोखरच एकएकट आहो तव यात इतक माऽ कोणी साहस कल क धावत जाऊन रामभाऊस ती बातमी दली रामभाऊनी पोिलसास दली आ ण एक पोिलस या वाटकड यताना द न दसताच या भगी िम यासाहबाचा धम माद उत न त तथन पाय काढत झाल

तर ह ा बाईस या धमशाळत एक िमिनटभरह ठवण धो याच आह अस रामभाऊना वाटल पण ितला नणार कठ गावात कोणी गोठास ा दईना हणन यानी र ािगर हद सभस तार कली

पण राऽी म यतर हलवन ितला लगच कठ ठवायची त त ण वक ल रामभाऊच सहकार यानाच शवट रामभाऊनी अगद गळ घातली याची आई कती दयाळ दवलसी गोभ व आई या द न गायीची दखील या दवशी ितला कती हळहळ वाटली मग ह बाई तर माणस यात एक बाळतीण ी छातीशी तीन दवसाच पत मल घऊन यणार ितला दया आलीच पा हज Ocircथोड नाकत ड मरडलच तर आमची आई नको हणणार नाह घऊन या या बाईस आजची राऽ उ ा माऽ ताबडतोब मोटार न र ािगर स धाडली पा हज हOtilde या त ण व कलानी पाठबळ दताच रामभाऊ या बाईला िन मलाला मो या यासान या दोघा त ण िशया या साहा यान रातोरात घऊन आल -

समम सावरकर वा मय - खड ६ १११

अधौ ा िनमलन कथा

तो घरात त ण व कला या आईच रागारागान चाललल बोलण यानी ऐ कल दार उघड यास त व कल धजनात रामभाऊनीह जोरजोरान दार खडखड व यास आरिभल शवट व कलानी दार उघडल - दवा बाहर कला ती बाई थरथर कापत त मल छातीशी ध न पाजत पायर वर बसली आह ती उठत आह तोच व कलाची गोभ आई धावतच ओसर वर आली या बाळात बाईस ितन पा हल िन मो यान कचाळ फोडन हणाली Ocircकठली मली अवदसा ह िन त कारट ना जात ना पात ितला आत घऊन घर बाटवशील तर ह मी घराबाहर पडत प हा पाणी घणार नाह या घरातOtilde ःवभावान या व बाई दयाळ हो या पण पोथी पोथीन या या दयला जी आरशी लावली यातनच या बघणार

गोदासबवाह ितथच उतरलल याना हात जोडन रामभाऊ हणाल Ocircव कला या आईस थोड समजावा नाOtilde कपाळास आ या घालन ता यान गोदासबवा गरजल Ocircआ ह गोदास वणाौमधमाच अिभमानी त ह लोक सब गोलकार क पाहता महारामागाना िशवता या कलटा बाया तमची मपाऽ मसलमाना या हातच ितन खा लल ितला हण हद हणा अशा पिततला ा कलीन सदाचार ा ण कटबा या घरात घ यास मी समित दऊ ती कोणी गायऽी गोमाता आह क काय ित या पदरजानी ह कल प वऽ व यास

वक ल बहतक हद (Ratioanlist) ब वा ामान कतीन पग इ छा असन आईस बाजस सार यास धजनात इत यात तो ग धळ त मलाच रडण बाईच ःफदण ऐकन शजार पाजार वाणी-ा ण बायामाणस आली Ocirc ाकार या बाट या व कलास वाळ त टाकल पा हज वह र बद करा उ ापासनOtilde जो तो िध का लागला वक ल गागरल Ocircसा ाथ पस दतो पण बाईस परत याOtilde हणाल

शवट एका चौका या कोप यात दकाना या फळ वर एका दकानदारान या बाईस राऽभर िनज द याच औदाय दाख वल रामभाऊनी पाहारा दला सकाळ र ािगर ची मोटार सटताच या बाईस िन मलास घऊन रामभाऊनी र ािगर स हद सभकड पोच वली र ािगर स पाय टाकताच या बाई या िन मला या पायातील ःपशबद या जातबद या

श बद या ब या आपोआप तडातड तटन गळन ग या Ocircमसलमान हातच खा ल हा या यात काय झाल धमाच ःथान दय पोट न ह जात र ात िन बीजात असत भाता या तप यात न हOtilde सघटनःमतीच रा य झाल या हद वािभमानी हद वा िभमानी र ािगर त ित याभोवती जमल या हद मडळ त अस हणत जो तो ितला धीर दऊ लागला अ खल हद उपाहारगहात ा ण-वाणी-मराठा मडळ जी या वळ होती यानी या बाकावर ती होती या याच सलग बाकावर बसन हतत उपाहार कला पिततपावना या सभामडपात नऊन मल दवापढ ठवल स य कटबातील य याजा या यानी ितला प स घतल दोन दवसात ितला चारपाच कटबातन पाळ यासाठ माग या आ या स या एका ित त मराठा कटबातील हद सघटनािभमानी म हलन ितला िन या मलाला पाळलल आह

(या गो ीतील कार डोळ उघडन पाहणा या या अनभवास पदोपद यत असतीलच पण या गो ीस आधार हणन सागतो क Ocircदव सव यापी पशतह नाह कायOtilde वचारणार अनक पढार गोभ गायीस सोव यान पजणार पण महारा या सावलीचा वटाळ मानतात आ ण

समम सावरकर वा मय - खड ६ ११२

अधौ ा िनमलन कथा

ःवहःत गायीस गोमास चारणार मडळ श कत ा णासह आप या घर जवणास घत नाह त ह ज वारवार आ हास आढळत तो एक आधार आ ण अलीकडच अशा सकटात सापडल या एका ीस एका मसलमान भ यान अशी जाळपोळ क न मलास हसकन न याचा धाक दाख वला असता या बाळत प र य ा हद ीस या मो या गावी अगणातह कणी ठवीना हणन र ािगर हद सभकड धाड यात आल हा आधार दसरा ा वाःत वक अनभवाची वणलली ह गो कथा असली तर सामा यत स यच हणावयास नको का)

समम सावरकर वा मय - खड ६ ११३

अधौ ा िनमलन कथा

२२ ाथना Ocircमाझ प ग कठ आहत आईOtilde Ocircत बघ या कोना यात अग ा गणपती या मखरा या कोना यात हात नाह परत

थाब हो बाबी मी दत अ काढन तलाOtilde अस हणन वमल - या दडदड धावत आल या मलीची आई - उठली िन ितन ित या या िचमक या लहान बाबीला खळायला प याचा जोड काढन दला या मखरा या रग वल या कोना यात तो प याचा जोड काढावयास गली असता वमलला एक जाळ लागलल दसल ितन OcircइशOtilde हणन ितरःकारान त कोिळ क जाळ इत या झ कनी िन सहजपण या प या या जोडाच दोन तीन फटकार मा न तोडन टाकल क ितला त जाळ मोड याची आठवणस ा बाबीकड वळताच रा हली नाह

पण को या या या कोिळ क जा याची एकदोन िचकट गडाळ या प या या जोडास लपटलली पाहन लहानशी बाबी ज हा हणाली क Ocircत बघ कायस िचकटल आह प या या जोडालाOtilde त हा वमलच ल प हा ितकड गल िन ती गडाळ झटक त ती बाबीला हणाली Ocircजाळ त तो कडा नसतो का तो कोळ याच ह घर असतOtilde

Ocircमग त तर त चरगाळन तोडलस आता ग तो कठ राह ल आई रडत असल न तो आताOtilde

Ocircअसल रडत मला बाधील प हा दसर घर याला हव तर दवसभर कोळ वणतच असतो आपली जाळ िन कोणीतर यताजाता झाडनच टाक त असतो तो सार कसा सदर मखराचा रगीत कोनाडा तो आपला या क या या जळमटाना सोय हवी हणन का असा िशमटाचा िगलावा सरख कला रग वलाOtilde

Ocircअग आई पण या क याला तसच वाटत असल नOtilde वमलचा सतरा-अठरा वषाचा पाणीदार मलगा ती गमतीची बोलणी ऐकन ितथ आला िन हणाला Ocircमी या को याला त जाळ वणताना परवा बिघतल कती दग होता तो त वण यात िन कती पटाईत एखादा मोठा यऽिश पी (ऐ जिनयर) इतका हातखडा नसल या जा याला हव ितथच काय त बार क ततच ताण यान दल ती मोठाली ततवतळ थम रचन मग या या उ या ततच धाग कस झटपट गतवीत थाबत िचकटवीत ती याची िचकट धा याची पोटातील गड सपसप कशी उकलीत चालला होता हणन साग जसा कोणी पटाईत वणकर मागात आडवउभ दोर दा या सटासट मार त ग या झरझर उकलीत चालला आह या या या ितळाएव या डो यात त वणकामाच शा या शा िन या या तादळाएव या पोटात अ या अ या मल लाब धा या या ग या मावल या पाहन मला इतका अचबा वाटला क आप या मखरा या कोना यात त जाळ बाधीत असतानाह या क याला मारायच वा त जळमट सपकनी झाडन टाकायच मा या यान होईनाच मध एकदा मी गमत हणन या या जा यास जोरान बोट लावल यासारशी घाब न तो या धा याव न या धा यावर पळत या या मत या या रा याचा सर त जो भाग या टोकावर जाऊन थाबला मग परचबाच सकट गलस पाहन प हा आप या राजधानी या म य बदत यऊन रा हला आपण जस वाःतशाित क न आप या

समम सावरकर वा मय - खड ६ ११४

अधौ ा िनमलन कथा

राजवा यात वशतो िन दवाच आभार मानतो क Ocircकवढ याची कपा यान आ हास ह घर दलOtilde तसा तोह दवस ाथना कर त िन आभार मानीत असावाOtilde

Ocircतर तर ह एवढ मोठ घर िन तो माझा सरख मखराचा कोनाडा तो या क याला जाळ वणन यात सखान नादता याव हणन बाधला वाटत दवाची सोडन मोठ महादवाची ाथना क यानी कली हणन क या या सोयीसाठ काह दव माणसाची घर राखन ठवीत नसतो ह ितनीसाज झाली हणन मी जो हा दवा लावत आह तो जसा या क याला दसाव हणन लावीत नाह तसच ह टोलजग वाड िन राजवाड माणस जी बाधतात ती को याना जाळ वणन यात नादता याव हणन न हत ह या क याना कळल नाह तर दवाला कळत हो बाळाOtilde

Ocircआ ण दवाला कळत तर आ हा माणसाना कळत नाह क आ हा माणसाना ह टोलजग वाड िन राजवाड बाधता याव िन यात नादता याव एव याच सोयीसाठ ह जग याळ व रचल नाह हा दवा या क याला दस यासाठ आ ह लावीत नाह अस आ ह हणतो पण तो चड सय माऽ मनयाना दसाव यानी जगाव हणनच काय तो दवान पट वलला आह अस आम या वद - बायबल - कराणासार या धममथातनदखील सािगतलल आह क या या वडगळ ाथनसाठ माणसाची गरसोय जर दव दर करणार नाह तर या अनतकोट ाडा या सोयीगरसोयी न पाहता Ocircआ हा माणसाच घरकलानाच तवढ र ावOtilde अशा आ हा माणसा या ाथना तव या दव ऐकलच ह तर कशाव न मग ाथनस दव पावतोच पावतो रामनाम जपा अ ला अ ला हणा क दव साहा यास आलाच हणन समजा ह ज आम या पराणकराणा दक पो यातन सागतात त भाबडपणच नाह का Otilde

Ocircह वबम पर झाला अ पाचकळपणाOtilde वमलची व सास िन ित या या वबम नावा या मलाची िन छो या बाबीची आजी दवघराशी बसन ःतोऽ पटपटत होती ती हा सवाद ऐकत असता वबम जरा बतालपण बोलत चालला आह अस वाटन याला दाब लागली Ocircइमजी चार अ र िशकली न क पोर अशी चटोर होतात मली पो या ब या वषयी अस पाचकळपणान बोल नय हो वबम कधी तला कळणार आता हOtilde

ह याच बोलण चालल आह त लहान या बाबीन या प या या तब हळवार हातान बाधला होता त कठ ण िश पकाय सपण ितस या मज या या िशखरासारखा शवटचा तब उभार यात यश यताच सफळत या अ यानदान बाबी टा या पट त नाच लागली Ocircबघ माझा तब आई भाऊ आजी मा या बाहलीचा वाडा अ हा त ह आता बोलत होतत या राजवाडयाप ा िचरबद आह अ दर अ भाऊ फकर मारलीस तर बघ मा या प या या राजवा यावरOtilde

वबम हसला Ocircहो का आम या िचरबद राजवा याप ा तझा प याचा तब प का आह न िन फकराला िभतसOtilde

बाबी मानला एक ऐट चा हसडा दत उपाहािसली Ocircपर हो तमच िचरबद राजवाड नाह पडत वाटत फकरासारख काल तच मला त िचऽ दाख वलस न बहारला एक नगर या नगर भई फाटन धडाडधडाड कोसळल तOtilde ह वा य हणताच या सातआठ वषा या बािलक या

समम सावरकर वा मय - खड ६ ११५

अधौ ा िनमलन कथा

गो जरवा या अ लड त डावर भावी ससारा या िचतची छाया पड यासराख होऊन ती क वलवा या ःवरात आजीला पस लागली Ocircआजी तशी भई बई फाटन आज राऽी माझा हा तब तर कोसळणार नाह न तसा उ ा माझी बाहली राहायला यायची आह हो यातOtilde

Ocircचप अस अशभ काह बोल नाह हो बाबी य मी ःतोऽ हणत आह दवापाशी त हात जोडन बस य अशी दवाची ाथना कर त ह ःतोऽ हटली न हणज दव सार इडा पडा दर करतो बर नाह पडणार हो तझा प याचा तब य दवबा पाला हात जोडन ाथना क यOtilde

आजीपाशी ती बािलका मनोभावान जाऊन बसली आजी काह सःकत काह ाकत ःतोऽ िन यामाण अगद ौ न हणत असता बाबी मनात या मनात दवाला हात जोडन वनवीत होती Ocircमाझा हा प याचा तब कधी कधी पड दऊ नकोस ह दवबा पा

ित दन स याकाळ हणायचा ितचा प रपाठ अस ती ती ःतोऽ आजी हणत होती या यकाची फलौित अगद अगद खर आह ह ितची ौ ा अस यामळ ती सार ःतोऽ ःतोऽ इत या मनोभावान हट यावर ससारात दख दा र य रोग अपघात अपम य याची भीती आपणास बाळगावयास नकोच अशी िन तता ित या मनाला लाभ सात िचरजीवाचा तो Ocircअ थामा बिल यासोOtilde हा ोक हणन ितन हाह ोक हटला Ocircस तान सःमर न य माकडय यथा मम जीवत वषशत साममपम य वव जतOtilde Ocircवराणःय र तीर समतनाम व ज तःय ःमरणमाऽण िनधनो धनवानभवतOtilde हा ोकह हटला Ocircह र हर ह र ि हनमत

हलायध एतषा ःमरणात साय हानीःतःय न बा यतOtilde अशा अनक ःतोऽा या पठणान अपम य िनधनता हानी भती सार इडा पडा दर सार यासारख समाधान ितला झाल नस या OcircःमरणामाऽणOtilde हा चम कार यतो या व ासान ितन ा लहान या नातीकडनह ती ती नाव ःमर वली ःतोऽ हण वली वबमदखील आजी या मनधरणीसाठ िन एक गमत हणन हात जोडन चपचाप ती ःतोऽ ऐकत होता एकदा काय त यान मध त ड घातल या या आजीन ज हा Ocircसोमनाथ वजनाथ ध वत रमथा नौ एतषा ःमरणात हानी यािधःतःय न बा यतOtilde हा ोक हटला त हा तो त ण हसला Ocircआजी सोमनाथाच ःवतच दऊळ या द महमदान फोडल त हा या या ःवत या दवळाची िन मत ची हानीदखील जर तो दराव शकला नाह तर या या नस या OcircःमरणमाऽणOtilde सा या जगतास तो कसा र ील Otilde पण लगच आजीन दटा वल Ocircतला सािगतल ना बाकळपणा क नकोस हणन Otilde त हा तो प हा आपला वरवर सतासारखा सरळ दस लागला मनात हसत रा हला सार ःतोऽ झा यावर दवाचा अगारा आजीन मलानातवासनस लावला सा याना िन व न

ठव हणन हात जोडल छो या बाबीन पण तो अगारा आप या प या या तबस लावला आता तो तब ढासळणार नाह िन उ ा यात राहावयास यणार आपली बाहली या ित या वा यात आनदान मलाबाळासह आजी एवढ हातार होईतो िन व नपण नादल अशा ला डक व ासान आनदन त मल ःवःथपण झोपल वबमन आजीस गमतीन हटल Ocircया अगा यान बाबीचा प याचा तब राजवा यासारखा िचरबद प का झाला नाह का आजी बोटान डवचळन पाह काOtilde

Ocircजाऊ द र वबम लहान मलीची समजत आपली पटली काम झालOtilde

समम सावरकर वा मय - खड ६ ११६

अधौ ा िनमलन कथा

Ocircआ ण आजी या त या ःतोऽानी हाता या मलाची समजत पटत याहन याचा तर काय खरा उपयोग आता या ःतोऽात सािगत यामाण कवळ OcircःमरणमाऽणOtilde आपण सार शभर वष जग धनधा य आरो य पाव अपघात-अपम य सार टळल ह तर आपली एक मनाची मलासारखी समजत घालणच नाह काOtilde

Ocircतला कनी वबम लहान त ड मोठा घास याऱयाची फारच सवय झाली आह होOtilde वमलन वबमच बोलण पटल असताह सासबा चा प घतलास क न आप या त ण मलास हसत हसत दटावल Ocircबर बवा रा हल Otilde अस हणत वबम या या िनजाय या खोलीकड गला छोट बाबी आप या प या या तब या िन व न भ वयान जतक आनदन िनजली होती िततक च दवा या ाथननतर दव आप या ामा णक भ भावास पावलाच पा हज आ ण ःतोऽातील फलौती खर ठ न आपल घरदार मलबाळ ससार सख यात िन व नपण नादलच पा हज अशा ौ ाळ व ासान दवलसी आजीबाई पण आनदन िनज या

या स याकाळ ा कटबातील दवघरापाशी या आजीबाई िन बाबी जश मनोभावान दवास आपल चागल कर हणन ाथ त हो या तसच त सार नगर या नगर घरोघर दवळादवळातन मिशद मिशद तन चचाचचातन आप या िन यबमा या सायाथना कर त होत दवळतन Ocircसव प स खन स त सव स त िनरामया सव भिा ण पय त मा क दखमा नयातOtilde ह अ यदार श द शात ःवरात ा ण उ चार त होत दवसातन पाचप नास शभर वळा िनमाजाची ाथना कर याच ोत घतलल िनरिनरा या सदायाच मसलमान आप या द यातन वा मिशद तन शवटच िनमाज पढत होत चचातन भ न अ यार तन या नगरात असलल मठभर पारशी काह य बहतकजण ःवतच चागल कर यासाठ िन शऽच तवढ वाईट कर यासाठ दवाची ाथना कर त होत कोणी सग याचच कर हणनह ाथ त होत परत Ocircमाझ ःवतच वाईट कर मला अपघात घड द आ हाला अपम य द माझ घरदार कोसळ द माझी मललकर ठचन ठचन मारा अस या नगरात घरातन वा दवळातन वा मिशद तन वा चचमधन हद वा म ःलम वा भःती व वा बाल प ष वा ी कोणीह ाथ त न हत जर ाथन या पायावर उभारल या आशा दगडमाती या पायावर उभारल या सा या कौला घराइत या तर बळकट पायावर आधारल या असतात अस समजावयाच असल तर या स याकाळ िन राऽी यक स याकाळ-राऽीमाणच या नगरातील सह ाविध कठातन एकच ाथना या अथ उठत होती क - दवा आयय द धन द सख द आरो य द सतती द माझ बर करOtilde याअथ त नगर हमालयाइतक िचरजीव िन िचर ःथर असावयास हव होत िनदान यातील ाथनारत मनोभाव दवास आळ वणार अस शतावधी नाग रक तर मळ च ाथना न करणा या या पाखड माःकोमध या नाग रकाइतक तर सकटापासन म राहावयाला पा हज होत कारण या नगरात जो तो Ocircमाझ बर कर दवा माझ घरदार बायकामल सर त राखOtilde असच ाथ त होता कोणीह अस ाथ तच न ह तर िचतीतदखील न हता क Ocircदवा माझा मा या मलाबाळाचा सवाचा चल चटकन स यानाश कर आकाश कोसळन पड द पाताळ फाटन जाऊ दOtilde

- पण हाय हाय ज सगळजण ाथ त होत तच नमक झाल नाह दवान कल नाह ज कोणीह ािथल नाह िचितल नाह दवान तच नमक कल

समम सावरकर वा मय - खड ६ ११७

अधौ ा िनमलन कथा

- आकाश कडकडकड कोसळ लागल वजाच चाबकावर चाबक उडवीत कोणी महा ि सा या महाभताची पाठ सडक त चवताळन उठला - पाताळ फाटल

चड स गाची राग या राग भमी या पोटातन फटन टक या या टक या दगडासार या वर फक या जाऊन खाली आदळ या भमी या िचध या िचध या उडन समिा या लाटा फाटा या तशा प वीची फरशी फाटन मोठमोठ अतल ख ड पडल िन यात मड या या उतरड धडधडत कोलमडा या तशी नगरातील य चयावतदवळ मिशद चच घर वाड बगल धडाडधडाड कोसळत गडप झाल सार नगर हाद न रा हल ध यावर ध क खात घर घरावर आदळन चण झाली बसलल उठता उठता उठल त पळता पळता घरातल घरात बाहरच बाहर पाय टाकावा ितथ भई दभगन हजारो लोक पाताळात गडप झाल वर मोठमो या बाधकामाच चड दगड व िभती राशी या राशी कोसळन हजारो जवत परल गल ठचल गल एक दोन तासा या आत भयकर भकपा या जब यात त व याच नगर या नगर गडप झाल दवळाला दवान र ल नाह न मिशद ला अ लान न जीजस न जहोव िनसगा या इ छस मनया या ाथनसाठ हणन कोणीह आड यऊ शकला नाह आडव शकला नाह

वमल या घर मखरा या कोना यातील जाळ ित या सोयी या आड यताच ितन या को या या लाख आशाआका ा सोयीगरसोयीस न जमानता एका फटका यासरशी मोडन चरगळन टाकल तसच स ी या या कोना यात माणसा क यानी वणलल त व टा नगराच जळमट स ी या ःवत या सोयी या आड यताच ितन रागा या झाड या एका फटका यासरशी झाडन चरगाळन टाकल होत क न हतस कल भकलली दध पती लकर दधाचा ओठावरचा घोट िगळदखील न दता या या डो यावर दगड लोटन जथ या स ीन ठचन टाकली ितथ ती स ी वा तो स ीसचालक पो यातील लाबलाब सःकत ःतोऽ वा कराणातील अरबी आयत थोड च ऐकन घणारा होता भगभात ज अ यम ःफोटकाच समिासारख हौद शतकोशतक कढत तापत ःफोटा या बदस आल होत या चड स ीश काय Ocircस त िचरजी वनाOtilde या वा सोरट सोमनाथ या OcircःमरमाऽणOtilde कवा िनमाजानतर कल या कोणा म लामौलवी या Ocircद या Otildeन िवणार हो या आपला व िनयमाचा आखलला बत बदलणार हो या

ाथना या ल डवाळ छो या बाबीची ाथना माऽ एका अथ सफळ झाली Ocircमाझा प याचा तब िचरबद वा याइतका टकाऊ होऊ द अ दवाOtilde अस त अ लड मल मनोभाव ाथन झोपल त माऽ दवान ऐकलस वाटत ितचा प याचा तब व टा नगर या िचरबद वा याइतका खरोखरच टकाऊ ठरला कारण या िचरबद व टा नगरातील य चयावतिचरबद वाड या प या या तबसारखच भकपा या फकरासरशी हब यासरशी एका णात कोलमडन पडल या प या या तब इतकच टकाऊ ठरल

छो या बाबीला पोटाशी घऊन आजी िनज यानतर दोन तासदखील झाल नाह त त च बाहर दरवर तोफा या बात या या बात या एकदम भडका या तस भयकर आवाज दणाणल हजारो लोका या आरो याचा कका याचा आतःवर एकदम उठला अ यासा या खोलीतन वबम खा दशी उठला या व टा नगरात धमव या कड या मसलमानाची वःती म य हद मठभर नहमी हदवर शजार या बलची टो या दरवड घालन मारहाण कर त वबम हा हद सर क दळाचा ःवयसवक याच कटब महारा ातन नोकर साठ व याकड गल

समम सावरकर वा मय - खड ६ ११८

अधौ ा िनमलन कथा

त हापासनच झाला होता याला वाटल हदवर दरवडा पडला तो झटकनखजीर लाठ घऊन दार उघडन बाहर पडतो तो - उच माडावर चढलला मनय वादळात त माडाच झाड हलताच जसा गदगद हलतो तसा पायाखालची सार प वी भकपत थरकापन झोका या घत पायवर वरच पडला - मागोमाग कडकडकड आवाज होऊन याच घर कोसळल

घर भईत प षभर ख यात दगड पडावा तस खचन गल यामळ अगणातली मोठमो या िशळाप टाची एक टकड ह कोलमडन या ख यात ितच प ष प ष उचीच दगड धबधबा आदळल Ocircअपम यOtilde ःमरणमाऽण टाळणा या माकडयाच ःतोऽ सारख ःमरत िनजल या िन तो अगारा लावल या नातीस पोटाशी धरल या आजीचा या छो या बाबीस ा या चड दगडाखाली चदामदा झाला पण याच ख डयात चार हातावर तलली वमला ितन कोणचह ःतोऽ हटलल न हत पण ितचा चदामदा झाला नाह ित या ित ह बाजनी मो या िशळा पडन या ध यान ती स न झाली इत यात पटईची लाकड ित या छातीवर पडन बश झाली - पण मली नाह

ज हा ती अ या श वर आली त हा ित या श यपण उघडल या डो याना व न या ख डयात उतरत आलला एक सय करण दसला राऽी झाल या भयकर अपघाताची अधक जाणीव ितला होऊन Ocircबाबी माझी बाबी माझा वबम माझी लकरOtilde अशी ितन अधबश ककाळ फोडली

Ocircथाबा इथ कठतर कणी घायाळ माणस आहOtilde अस एक सिनक ती ख यातील ककाळ ऐकन वर ओरडला चारपाच सिनकाची ती तकड कालराऽी झाल या भयकर भकपात ज गाडल गल याना त काळ श य त साहा य पर व यासाठ सरकार आ न या भागात फरत होती यानी लगच ितथ तो ढगारा खणन पा हल तो तीन उच दगडा याम य गहत र पडलल दसाव तस या अधबश यवतीच वदन दसल लाकडा या अलगद पडल या ढगा यातन सिनकानी घायाळ वमलला बाहर काढली या नस या बातमीसरशी वमला प हा बश होऊन पडली

माकडया या OcircःमरणमाऽणOtilde स ीश आपल अवाढ य यापार या त छ मनया या इ छनसार बदलन अपम य अपघात टळतात अस मानणा याची ह दगित आ ण सग यात अ या य ह क या मल यात हजारो अ यत स छ ल ज मभर रामा या वा र हमा या पजा िनमाज ाथन मनोभाव कर त आलल होत आ ण या वाचल या क यक अ यत दशील ल च लटा दा ड आ ण पापीह होत

णालयात भकपाम य वाचल या घायाळाची ता परती शौषा झा यानतर या या इ छमाण याना आपाप या गावी जाण याना धाडन द यास आरभ झाला बचार वमला ती वाचली बर झाली तर जाणार कठ ितचा पित त णपणीच वार यानतर ितचा वबम िन ती लहान बाबी ह दोन मलच काय त ितच जीवन िन ती ितची दवलसी मायाळ सास ह च ित या जीवनाचा आधार होता Ocirc जथ ती ितघ गली ितथ - या यमपर सOtilde अस ती धायधाय रडत जो कोणी ितला वचार Ocircत ह कठ जाणार बाईOtilde याला उ र दई शवट ितन ितचा एक दरचा नातलग नागपरला होता ितकड जा याच ठर वल सरकार अिधकार

समम सावरकर वा मय - खड ६ ११९

अधौ ा िनमलन कथा

भकपातील हजार आप मःताना श य ितत या वरन सकटाबाहर पडता याव हणन आगगा यामागन आगगा या फकट सोड त होत यातील एका कराचीला जाणा या गाड त वमलला शकडो इतर यासह धाड यात आल कराचीपढ याच यान आपल कठ कठ जायच ती यवःथा ःवत लावन यावी अस साग यात आ याव न कराची जवळ आली तसतस आता पढ काय क ा वचाराची धडक वमल या दयात लागली

राऽी कराची या ःटशनात गाड घसताच या बायका या ड यापढ वगवग या दळाच पाचपचवीस ःवयसवक नपण उभ ठाकल यात मसलमान ःवयसवकाची हद आपमःताना आप या िश बरात बळबळ न याची धडपड चाल होती हनमान दळाच हद ःवयसवकह या या तावड त त न जाऊ द याची पराका ा कर त होत पण वमला आ ण दस या दोन हद या पीरदादशहा या तावड त सापड याच पीरदाद पठण नपण हणाला Ocircब हणीनो ह मनयमाऽावर ल स ी ोभाची आप ी यात कसल हद िन कसल मसलमान एक झाली पा हज एक

वमलस पीरदाद या मानभावी सहानभतीची शका आली पण ती मनात हणाली काह तर धोका आह पण आता गाग तर साफ बड धीटपण सग पडल तस वाग तर काह तोड िमळलOtilde

आपणास कोठ नत आहत याब ल वमलन एकदोनदा दरडावन वचारल पण पीरदादन ल दल नाह शवट वमला हातघाईवर आली ओरडत आबदत खाली बसली Ocirc हद हनमानOtilde दलाच ःवयसवक ःटशनावर तरळक फरत होत एक त ण Ocirc हदOtilde ःवयसवक या बाईस नीट िनरखन पाहन वषान बभान झाला या याना आ हा हद या हातात दतोस क नाह हणन पीरदाद या अगावर गला पीरदादन सरा उपसन हटल Ocircहट जाव यह मर शाद क औरत ह ह माझी ल नाची बायकोOtilde हद त णानह Ocircर हरामखोरा ती माझी आईOtilde अस हणन सरा उपसला पोिलस धावल उजड यताच वमलन या हद त णास िनरखन पाहताच एकदम धाव घतली Ocirc वबम हा

तर माझा वबम मा या यारा पऽOtilde अस ःफदत या या ग यात िमठ मारली होय तो वबमच होता भकपा या ध यासरशी तो घराबाहर या पाय यावर पडला पण

हणनच घराखाली गाडला गला नाह ितथन सटन भटकत हदर क दळात िश न व या या भकपातन पळापळ झाल या हद अनाथाना यथाश साहा य दत होतो त सारजण पोिलसानी आप या अटकत ठा यावर नल पाहतात तो पीरदाद हा एक

फरार दरोडखोर लगच जन वॉरट या यावर बजावल गल व याकड यान दोघा हद सावकरास ठार मा न सप ी लटली होती या नोटा मोती दािगनह या यापाशी धरल गल या या साथीदारा या व याव न (जबानीव न) िस झाल क दोन वष हद यामलाना पळवन नऊन ह टोळ सरसीमपलीकड या पठाण टो याना वक व टा भकप हणज याना एक पवणीच होती ा हद यानाह तो तसाच पळवन नत होता

वबम या हाती वमलस ा या हद या सोप व यात आ या वबम आयसमाजा या आौमात आला तो या या िमऽान याला एक वतमानपऽ दाखवन हटल बघ महा मा

समम सावरकर वा मय - खड ६ १२०

अधौ ा िनमलन कथा

गाधीनी भकपा या सकटातन मनयजातीची सटका करणारा एक अ भत उपाय शोधन काढला वबम दल मय ःवरात ज ासला Ocircकोणता उपाय बवाOtilde िमऽा हणाला Ocircाथना दवाची ाथना करा भकपातन सटालOtilde

Ocircहा या गाधीजी या आधीच मा या आजीबा नीह हाच उपाय सािगतला होता पण बाबा अनभव असा क ाथना ह भकप घाल व याप ा भकप त काळ आण याची माऽ रामबाण माऽा असावी यातह या करणी तर मा या आजीबाई महा मा गाधीजीप ा अिधक य सगत बोलत कारण ाथनन भकप टळतो ह जर आजी िन गाधीजी याच एकच मत तर अःप यता पाळ यान भकप होतो असदखील हण याइतक माझी आजी वहावली न हती अर अःप यता न पाळणा या हजारो मसलमानाची बहवःती असल या व टा नगराची एका घटकत भकपात धळधाण कलली पाहन आता सनात यानी का बर हण नय क अःप यता पाळ त न हत हणनच व यास भकपाचा भयकर दड दवान दलाOtilde

Ocircपण तला वाचवल यासाठ तर दवा या दयाळपणाच आभार मान त तर कसा वाचलासOtilde

तो ाथना कर त न हतो मी कधीच हणन अस का हण नय अर िा ाचा पकला घड वरव याखाली ठचावा तसा हजार दध प या कोव या लकराचा भकपा या वरव याखाली यान चदामदा उड वला तो दव क द य द क दयाळ खर गो अशी आह क मनया या द त या वा दयाळ वा या गजान दवास मोज पशाहण हाच मखपणा स ी या चड उलाढालीत या वळ भकप हा एक ग णतागत आला भकप झाला मा या आजीचा वा माझा ष कणी कला हणन न ह या भकपात जस अनक धळ च कण वाताहत होऊन उडाल तसाच एक कण मी भईत गाडला न जाता योगायोगा या वा यावर उडन इथ पडलो मा यावर दया कर या या म य िन हतपरःसर ब न कोणी र ल हणन न ह ाथना अर या गाधीजीना ाथनानी िन उपासानी ग वायरच दऊळ उघड यापरत या एका यक त झामो रनच मन वळ वता आल नाह त गाधीजी कवळ ाथनन भकपाच मन वळत हणन सागतात िन त ह ऐकता त ह सार व याला जा िन ाथना करा माझ ह घ याळ बद पडाव हणन या तम या ाथनन ा मा या िचमक या हातघड तील ( रःटवॉचमधील) टाचणीसार या या चबकाच कपदखील िनरोिधल जाणार नाह त आ ण या ाथनन भकपाची ःफोटक िन पवता या रागा या रागा उचलन फकणार आदोलन िनरोिधली जातील अस त ह हणता हा िन वळ खळपणा न ह काय ाथना ह मनयाची आशा आह आशापत ची हमी न हOtilde

समम सावरकर वा मय - खड ६ १२१

अधौ ा िनमलन कथा

२३ पा हज का या माणसाना गोर करणारा सशोधक पा हज

पा रस नगरातील अ यत र य अशा Ocircशा झलीझOtilde नावा या राजमागान यरोपम य अनक वष रा हलल आ ण मो या या यापारात मानान िन धनान ौ वी पावलल रमाका त ह यरोप-अम रकत थोड दवस वास क न दश वदश पाह याची हौस फड यासाठ आल या आप या घनयाम नावा या एका ल ाधीश ःन ासह शोभा पाहात िन या नवागत िमऽास ःथलमाहा य सागत चालल होत जाता जाता Ocirc लस द ला ककाडOtilde अथात Ocircऐ याच उ ानOtilde ा पार समधील यात ःथली यऊन एका एका त बाजस कोचावर दोघह भारतीय गहःथ वसावा यावयास बसल असता रमाका त हणाल -

OcircOcircघनयाम शोिभवतपणात ह पार स नगर जगातील नगर ची कवळ राणी आह राणी आ ण या राणी या ासादातील दवपजच प वऽ दवघरच आह ह Ocirc लस द ला ककाड - ऐ याच उ ानOtilde िछ न व छ न झाल या ा सला या सिस च रा यबाती या मश त ओतन चानी या या मातभमीची जी अखड मत िनिमली ितच Ocircऐ याच उ ानOtilde ह रा ीय ःमारक होय त कहा त सदर पतळ ा सतील ाता या या ितिनधीक ितमा ा सची उपाग होत ती सार या रा ीय य ा नीत आपापली विभ न जीवन होमन एकदह एकजीव एकाण झाली तो एकदह हणजच छ भ तो एकजीवर हणजच ह च रा आ ण या रा ीय एकतच मत मान तीक हणजच ह Ocircऐ याच उ ानOtilde ह Ocirc लस द ला ककाडOtilde यथनच या महामऽान पढ ऽखड हाद न सोडल तो महामऽ उ घो षत झाला - ःवतऽता समता बधबधताOtildeOtilde

Ocircअसल सोडल हाद न ऽखड या मऽानOtilde रमाका ता या अवसानास हटाळ त घनयाम हणाल Ocircरावणान दखील कलास असाच गदागदा हाद न हालवन सोडला होता हणज रावण रा स न हता अस थोडच िस होत भकप ह खडज खड हाद न ल ावधी मनयास पाताळत जवत गाडन टाकतो हणज तो उ पात ठरत नाह क काय तसाच हा या दािभक गो याचा Ocircसमतचा िन ःवतऽचाOtilde महामऽ अहो रा ीय वा आिथक समता िन बधबधता तर सोडाच पण या समतसाठ या या खशातली एक कप दकाह वचली जाती ना ती नसती वण वषयक समता तर ह गोर लोक पाळताहत का जथ जाव ितथ आ हा हद लोकाची हटाळणी हय िन हड स फड स का या याहन व त सप ी कत यात आ ह य श काह हणन न ह तर ाचा य श रग गोरा िन आमचा य श रग काळा हणन टनम य मी तर काय पण आमच दवतसमान प य असलल ववकानद टळक लजपतराय गोखल यासारख थोर प ष ह मागान जाताना ा गो याची ह ची पोरटोर दखील याची Ocirc लक Otilde Ocirc लक Otilde हणन हय कर त माग लागतात व ापीठात का यात म जाव वसितगहात का याना म जाव खळात का याबरोबर खळण अपमान जाल ितथ काळा हणन या यातील पाजीतला पाजी गोरा दखील आमची हटाळणी करणार - िशवणार नाह पण हटल टनच िन आमच रा ीय सबध आज त धनी आ ह दास अस पड यामळ या या या वण षाला ह इतक वषार धार पाजली जात असल पण या याशी आमचा घ याद याचा कवा जतजतपणाचा अथाअथ सबध नसन कवळ माणसक चच काय त नात अमितकत जमनीत फार काय या तम या समतचा महामऽ उदघो षणा या ा सम य कवळ

समम सावरकर वा मय - खड ६ १२२

अधौ ा िनमलन कथा

काळपणासाठ आ हा हद लोकाचा जो पदोपद उपमद हातो तो पाहन या गो याची मला अगद चीड यत कालच पा हलत ना सावजिनक हणन धडपडात पाट असल या या चहा या दकानात या याच व त या याहन ौ असल या आ ण सप त या यासार य दहा नोकर घर राबत असल या मला िन मा या या व ान दशबधला कवळ आ ह रगान काळ हणन तम या या पार समध याच उपाहारगहात या गो यानी कसा म जाव कला िन द डदमड या या बाजार च पोर टोर नी कती टवाळक कली ती कोण हा अमानष वण षOtilde

Ocircअगद अमानष न ह असमथनीय हणा असहनीयह हणता यईल - पण अगद अमानष न ह Ocircघनयामास थोपवीत आ ण थडावीत रमाकात हणाल Ocircयरोपायनाना वाटणा या का या रगा या ितट याला त ह आता जो Ocircवण ष हणन श द योजलात यातील िनदान तो वण हा श द तर आमचा एक ाचीन ऋणानबधी आह आप या वण यवःथत गालबोट चागल हौसन रखन लावलल न हत का गोरा तो ज उ च काळ तो शि तो ि स वाचा रग त तमाचा कण परत गो या वणाचा प ा Ocircा णवाड तOtilde आ ण का या वणाचा प ा Ocircशिवाड तOtilde असा जर न दला गला तर ितलोम अनलोम आ ण गधव ववाहा या ल नमडपातन आ ण लताकजातन या प याची साराखी पसणी होता होता आ ण उ हा यामागन उ हा या या झळ लागता लागता तो गोराकाळा हा वणभद बप ा झाला ा णात काळपण िन शिात गोरपण िमसळन गल जो उरला तो वणभद नसन वाःत वक पा हता वण ष जाित ष होय यासाठ आता का यागो या रगाच तीो भाडण आपणात आज ितकस उरल नाह तर दखील गो या रगाप ा काळा रग हा आपणह हणकसच मानतो नाह काय काळा रग आपण यामलवण य लोकासह हवासा वाटात अस थोडच आह इतकच न ह तर यामल वणातह कमीअिधक काळसरपणामाण आ ह ह अगद काळक टपणाचा ितटकारा करतो या वषयी आ हास ितरःकार य वावयाचा यास आपण Ocircकाळत याOtilde हणतो गदळ असल यास OcircकाळकटOtilde हणतो सनस Ocircकठली काळि पदर बाधली आह ग बाई आम याOtilde हणन चोच मारणा या नाक या सासवा आम यातह आहतच काश उ वलता आ ण सौ य चाकच य ह मनया या नयानातील नाततस आ हादक वाटावी अशीच याची ःवाभा वक घडण अस यामळ कोणाह मनयास काळपणा हा सहजच उ जक वाटतो मनात कोणतीह वशष जातीय वा रा ीय उ ामव वा वरोध नसताह आपणा यामल लोकास अगद कोळशासार या काळाक ट िश पाहताच जशी सहजच एक नकोशी व उ प न होत तशीच िश याहन उजळ असणा या इटािलयनास वा दधासारख श असणा या गो यापान रिशयाना दकास आमचा यामल रग थोडासा उ जक वाटण साह जकच आह ह आ ह ह या यात धरल पा हज काळा रग ह शार रक आकषणा या ीन आम यात असणार एक किचतस यग आह यास गो या लोकानी सहजासहजी यग हणन हटल तर आपण न िचडणच बर तसा उपाहास यानी क यास तो या या स यपणास कमीपणा आणणारा आह आप या न ह अस जाणन याची श यत उप ाच करावीOtilde

घनयाम परत ज हा काळा रग पाहताच ा गो याना वाटणारा त ह यास Ocircसाह जकOtilde हणता तो उ ग साह जक पणाची क ा सोडन खोडसाळ उपिवाच ःव प धारण क लागलो

समम सावरकर वा मय - खड ६ १२३

अधौ ा िनमलन कथा

त हा याचा वण ष हा जाित षाच आ ण रा षाचच द ह यार होऊ पाहतो त हा त हा तर याची आ हास चीड नको का यावयाला अहो इ लडाम य असता एका भरसभत एक िमशनर महाशय गभीरपण साग लागला क Ocircएिशया आ का अम रका यथील का या रगा या लोकावर यरो पयनानीच भ व गाज वण यो य होय हा ई र सकतच असला पा हज आ ण तो सकत य व यासाठ दवान आमचा वण गोरा कला आ ण याचा काळा कारण कोण याह जाती या वा मयाचा वा समाजात शिचता श ता प वऽता आरो य बल आ ण भ व हयाचा रग त गौर ःव छ असाच िनदिशला जातो आ ण काळा रग हा ह नतच बरतच कळकटपणाचच ोतक मानल जातOtilde ा या या चपटपजर तील अतःथ द हत रा षावाचन दसरा कोणताह नाह ह पाहन मला फार चीड आली आ ण मी ितथ या ितथच य राची वळ यताच ताडकनउभा राहन या मानभावी िमशनर स हटकाल क Ocircदव दवदत दवताचा रग गौर श ःव छ असाच व णलला अस यामळ जो जो गोरा वा पाढरा तो तो दव दवता वा दवदत असला पा हज का याहन ौ सौीक बलवान आ ण भ वास पाऽ असला पा हज ह आपल तकशा आ हाला ततोतत पटल आह आता ह ी हा बहधा काळा असतो आ ण हजारो डकर पाढर ःव छ असतात त हा यापढ ड कर हच ह ीहन बलवान आ ण सौीक अस आपण सवानी समजल पा हज अगावर कोड उठल क काळा मनयाह इतका गोरापान दस लागतो क द न पाहताच तो कोणी गोरा िमशनर च यतो आह क काय अस वाटाव त हा यापढ कोड फटल या मनयास आ ह दवदतासारखा स मान दला पा हज यायिसहाहन रानच सस अगद हमगौर वणाच असतात अथात यापढ रानातील रा याच भ व िसह यायास पद यत क न सशासच अ पल पा हज यापढ िसहान सशास यायल पा हज मीक स या या या िशकदर सनापतीस भारतीय चिग ान रणागणात ज हा धळ चारली त हा या यवनािधपित स यकसन या चिग ा या पायावर जयौीच न ह तर आपली राजक याह कारभार हणन वा हली याःतव त लाखो पराभत गोर मीक सिनक िन तो मीक सनानी स यकस ह सार या लाखो यामल भारतीय सिनकाहन िन या वजयी चिग ाहन शतपट न अिधक काळकिभ न असल पा हजत अशा एक नवीन शोधाची भर आता इितहासात घातली पा हज त ह आम या भारतीयातील गौरवण य जातीहन जतक अिधक गोर आहात िततकच त रिशयन लोक त हा तामखाहन अिधक गोरपान - अगद व दक OcircहसOtildeवणाच आहत अथात इ लडवर रिशयनाचच भ व असाव ह तम याच सऽामाण दवाची इ छा असली पा हज तर मग बोला इ लडचा राजमकट रिशयनाच हवाली क हा करायचाOtilde रमाकात ा मा या भ डमारासरशी तो िमशनर पा यात टाकल या ढकळासारखा वरघळन गला आ ण या शकडो गो या ीप षानीच मा या वा यागणीक मला टा या द या

रमाकात झाल तर आम या साव या रगासाठ कोणी मयादबाहर द ब न उपमद क लागला तर याच दात अस या या घशात क बल क झाल

घनयाम अहो पण गो या लोकातील मोठमोठ शहाण आ ण त व दखील गो या जाती ा भ वास िनसगत पाऽ असन का या रगाच लोक ह िनसगतच जीवनाथ कलहात टकाव

धर यास अ म आहत असा ठाम िस ा त ठोकन दतात ह आ य न ह काय

समम सावरकर वा मय - खड ६ १२४

अधौ ा िनमलन कथा

रमाकात यात कसल आ य आह शहाण लोकह ल च नसतात क काय अहो ा गो या मख िमशनर ची काय कथा तो ऍ रःटॉटलसारखा त व ाचा मकटम णदखील एकदा असच भकन चकला क मीस दश हा दवान जगावर ःवािम व गाज व यासाठ उ प न कला असला पा हज कारण जगाच रा य या या म यभागी राहनच चागल चाल वता यणार आ ण मीस हाच जगा या म यभागावर - आिशया यरोप िन आ क या सगमःथानी िनिमलला आह अथात तोच जगिा याचा ई रिनिमत कि असला पा हज ऍ रःटॉटलला माह त असल या जगावर या काळ मीसच भ व होत हणन याला हा िस ा त सचला पढ तोच मीस रोमच पादपीठ झाल िन आज आह क नाह त जगा या आल यात (नकाशात) सआमदशक यऽातनच पा ह यास दसत ग या शतकातीलच गमत पाहा यरोप - हणजच पा मा य रा ह भ व गाज व यास िनसगतच स म आ ण पौवा य दास हो यास हा िस ा त बोकाळला होता त च जपानन रिशयाच कबरड मोडल त हा जपान अपवाद ठ न इ लड आ ण जपान ह दो ह ह बल रा या गोलाधा या उ र य शीतक त अस यामळ आणखी काह शहा यानी नवा िस ा त काढला क उ र य शीतक तील दश हच दा णा य क तील दशाच नसिगक वजत असणार पण रोम दा णा य क तच मोडणार असताह ा उ र य शीतधान टनभमीला यान शतकोशतक आपली दासी क न ठवलली होती टनहन काळसर असणा या रोम या साा यात टन या गो यापान रगाच अ ःत व जर कशात उपयोगी पडल असल तर टन या गो यापान क यकाचा रोमन सिनकासाठ आ ण सरदारासाठ आवड या दासी हणन परवठा कर या या काय च काय त होय आप या लाटबाजीच आ ण अहकाराच समथन िनसगा या आ ण दवा या नावान कर याची खोड मनयमाऽास लागलली आह ठगा या अ याचाराचीह एक दवता होती आ ण सतानह सोियःकर वाटल तर आप या समथनाथ बायबलचा आधार घत असतो

घनयाम पण मग काळा रग ह एक नसिगक यग आह ह मघा त ह च कस हणालात रमाकात आम यात त एक यग आह अस हटल हणज या गो यात काह च यग

नसन आम याहन सवातोपर त ौ आहत आ ण जगा या अतापयत ौ च राहणार आहत अस ठरत क काय दहा या रगाचा सबध म यत य शी रा ीय श शी मतशी कवा कतबगार शी गोरपणाचा वा काळपणाचा लवलश सबध नाह आज आमच यामलवण य हद रा जर गौरवण य यरो पयनाप ा रा श त किन ठरत असल अवनत असल तर तो प रणाम आम या सामा जक राजक य आ ण धािमक दगण िन दधखळपणाचा आह आम या यामलवणाचा कवा या या गौरवणाचा न ह त दगण िन दधखळपणा न हता त हा आ ह रा ा ीन यामल असनह जगास भार झाललो होतो - त दगण सटताच प हाह असच भार होऊ लक या गो या रावणाची दाह िशर छाटणारा तो अयो यचा राजपऽ घनयामलच होता तो गीताि ा सदशनधार ौीकणह घनयाम होता आजह अधजगत या या चरणाची धळ अगारा हणन मःतक धर त आह या दवक प ब ाहन कणी यरो पयन टॉमी अिधक गोरा आह हणन अिधक ौ ठरणारा आह क काय जपा याना िमशा नसतात हणन जस त िमशाळ रिशयनाहन पौ षात ह नतर ठरल नाह त तसच आमचा रग काळा हणन

समम सावरकर वा मय - खड ६ १२५

अधौ ा िनमलन कथा

आ ह ह जत झालो नाह त एक वळ जपान या वय क बटकपणामळ रा ीय श ला किचत कमीपणा य याचा सभव अस शकल पण आम या वय क काळपणाचा कवा या या वय क गोरपणाचा रा ीय श शी वा ौ किन तशी लवलश सबध पोच शकत नाह घनयाम आ ण वय क ौ किन तशी तर का या िन गो या रगाचा कोणता मोठा

सबध आह आज दखील हद व ाथ यरोप-अम रक या कोण याह व ापीठात गो या व ा या या रितभरह माग नसतो परक दशा या भाष या प ापाता या अडचणीशी याला त ड ाव लागत असताह या अडचणी यास मळ च नसतात या गो या व ा याम य हद व ाथ य श अनक ःथळ उनट सरसच ठरलला दसतो व क िनबध िश प यऽ ग णत - कोण याह वषयात यरो पअन पीठात हद त ण प ह या दहा बमाकातच बहधा झळकतो - अगद प हल बमाकह तो अनकदा पटकावतो या बौ क समातमाणच सिनक-यो यततह हद सिनक गो या सिनकाशी य श त यबळ तर आहच आह ह गो जमन महाय ात अगद यरोपातील ता यातील ता या श ा ानी य शरातील शर अशा गो या जमनस याशी आम या शीख गरखा सिनकानी या लढाया झज व या याव न िन ववादपण सा या यरोपन मानली आह तीच गो ौिमक श ची आह मॉ रशसपासन तो वायनापयत कानडापासन कािलफोिनयापयत अित शीत वा अित उण अशा कोण याह वायमानात हद ौिमक हा यास कोण याह राजश चा मम वाचा पा ठबा नसता यरो पयन ऽया या चढाओढ त टकन राहतो न ह आप या सा या राहणीन आ ण क मतन याना न झपल असा ितःपध बन शकतो फजी वायना आ का मॉ रशसभती जगातील अनक दशात दासासारख करारब क न नल या लाखो हद ौिमकानी कवळ आप या स हणत या बळावर ितकड मोठमो या हद वसाहती वस व या आहत आ ण या गो या मळवा याच त दास हणन गल या याच तोड च ध याढय मळवालह या हद ौिमकातील क यक कतबगार प ष हळहळ झालल आहत त हा आम या का या रगामळ यरो पयन गो या याप ा कोण याह र तीन शौय धय ब म ा सा ौम मताभती पौ षा या वय क गणात आ ह लशमाऽ ह नतर ठरललो नाह मग या का या रगास आम यातल यग हणन आम यातील एक उ चार कर यासारखी नसिगक उणीव हणन आपण कोण या अथ समजावी आ ण का हणन मानावी

रमाकात कवळ ा अगद द यम अथ च मी ती मानतो क यामळ आप या शार रक स दयास अशत बाध यतो स दय ह माणसक चा कोणताह मह वाचा गण नसल शौय धय दया दा य मा णकपणा जनत परता थोड यात हणज शील ह जर स दयाहन शतपट न ौ असा स गण असल शील असन स दय नसल तर ती उणीव त छ िन स दय ओसडत असल तर शील नसल तर त माणस माणस नसन रा सारख भयकर ह जर खर असल तर शील असनह स दय जर असल तर तो मनय दवदतासारखा शोभ लागतो हह काह वसरता कामा नय

घनयाम मा य पण गोरपणा हणजच स दय न ह स दयातह - शार रक स दयातह - शर राची सबक ठवण सरख अगलट ह च नस या श तहन नस या गोरपणाहन अिधक नयनानदकार असत आ ण सरख अगलट त आ ण सबक त डाव यात आ हा भारतीयाच

समम सावरकर वा मय - खड ६ १२६

अधौ ा िनमलन कथा

स दय यरो पयनाहन एकदर त लवलश कमी असत नाह मी मघा हट यामाण डकर पाढर श असतात - ह ी काळग असतात पण ड कर त ड कर - ह ी तो ह ी

रमाकात पण ह ी असनह जर तो यात या यात श ह असला तर तो शोभ या ापरता तर अिधक अिभलषणीय ठरणार नाह का ऐरावत हमधवल - याःतव दवानीह र हटला पाढरा ह ी हा आ ह ह रा यलआमीच भषण समजतो तीच गो आधिनक शर रस दया या वषयी सबक वा सडौल दहय ी असनह याना हमगौर कवा हमगौर अगकातीची दणगी िनसगाकडनच लाभलली अस यान एकदर शर रस दयात त ौ ठरतात कारण काह झाल तर गोरपणा हा शर रस दयाचा एक अनपआणीय घटक आह आ ण काळपणा हा स दयास बाधक आह ह नाकार यात काह अथ नाह सो यामो याच अलकार कोणा काळाक ट िश णीला घातल तर ती होती याहन चागली दसल पण ित या का या रगास या सो यामो या या तजान जसा थोडासा उजळा यतो तसाच ित या डाबर का या छायन यास सो यामो यासह किचत कळकटपणा आ यािशवाय राहत नाह को या ईषत यामल क यकला तच सो यामो याच अलकार अिधकच शोभतात आ ण ती सोनमोतीह सो यामो यासारखीच दसतात पण एखा ा गो यापान क यकला तच सो यामो याच अलकार घातल असता ितची काित खलत स दय अस साड पाहत आ ण सो याच अलकार ित या कातीन सो याहनह पवळ आ ण मोती मो याहनह पाणीदार भासतात माणस हा ा याचा अनक गणात राजा आह स दयातह सदर ा याचा ज हा तो राजा शोभतो त हा त या या या एकदर ौ तस अिधकच साजत आ ण स दयातह िनसगाची राणी साज यास मानवी सदरतची सवणभ दहकाित सो या या क दणातच खलन दसावयास हवी मोरासार या सदर ा यास वा हरणासार या सरख मगास एखाद काळ क यका करवाळ त उभी रा हली तर ती सदरतत याची ःवामीनी शोभ याप ा दासीच भास लागल पण मोरास वा ह रणास कोणी गोर पान क यका करवाळ त रा हली तर ती स दयातह याची राणीच साजल

घनयाम पण मी हणतो िनदान आपणा आयाचा रग व दक काळात तर हमासारख कवा सो यासारखा गोरापान होता ह गो या काळ या व दक वणनाव न ःप असताह आमचा रग पढ इतका काळा का पडत गला

रमाकात याची पकळ कारण सागता य यासारखी आहत पण इतर कणवण यासह झालल ितलोम अनलोम वा सकर-र बीजसबधभती द यम कारण वगळली असता आपण भारतीय आयापरत तर आपला गोरा रग काळा पड याच मख कारण हटल हणज आम या दशाच उणतामान हच होय हणनच आप या दशात कामीरसार या शीत ातात आजह गोरापान रग पकळ माणात टकलला आह - आ ण मिाससार या उण ातात ा णह िभ लासारख काळवडन गलल दसतात ज यरा पयन लोक ा झल भती उण अम रकत कवा अ यण आ कत वसाहती क न रा हल याचा गोरा रग एका चारपाच प यातच या यात य यासारखा काळवडत जात आह मग आज पाच हजार वषा या उण वायमानान आ ह भारतीय आय इतक काळवडलो यात काह आ य नाह

घनयाम जर आमचा गोरा रग उण वायमानान पाच हजार वषात इतका काळवडला तर तो पढ या पाच हजार वषात आ क या िश यासारखा अगद कोळशामाण काळाक ट

समम सावरकर वा मय - खड ६ १२७

अधौ ा िनमलन कथा

होणार क काय आणखी एक गमतीची शका आज कोळशासार या असणा या िश या या का या रगावर आ क या भयकर उणतच ताप बसता बसता तो पढ मा णकर ासारखा तजपज होऊन उठणार नाह कशाव न कारण कोळशाचीच कठ कठ मा णक र होतात हणन ऐकतो रमाकात पण दहा हजार वषानी पढ मा णकर ासारखा चमकदार रग हावा हणन

आधी पाच हजार वष कोळशासारखी काळ क ट त ड िमर व यास िस आहात का कोळशाचीच पढ मा णक होतात ह तमची लि ध न वचारतो

घनयाम अहो िस न होऊन करणार काय आपण हणता तसा जर उण वायमानाचा हा नसिगक प रणाम असल तर हदःथा न या नाग रकाना दसव दवस अिधकािधक काळ पड यावाचन ग यतरच नाह अ यत लक का होईना पण शार रक स दयातल ह यग आ हास क हाह पसन टाकता वायवाच नाह टकाऊपणात यरोप या आ ह य श समान वा वरचढ असताह दखाऊपणात नहमीच ह न ठरणार कारण नसिगक वातावरण कोण बदल शकणार

रमाकात िनसगच अहो िनसगाच मनयास सोयीःकर नसलल िनयम बदलन दणारा ितिनयम िनसगच आ हास अनक वळा परवीत आलला आह वषास ित वष आ ण रोगास औषध दत आलला आह का या जातीत दोन भद पाडता यतील मनयाची उ प ह वानरा वा मकटाचाच वकास मानला तर ा ा यात काह लाल त डाची काह का या त डाची तर काह श असतात ाव न याना मनयपण यऊ लागल तस मनयातह या वशपरपरमाण मळपासनच काळा ताबस वा तवण उतरला असावा या मानवजाती कधीतर गो या हो या असा परावा मळ च िमळत नाह याना ह ःप ीकरण लाग पडल पण आप या भारतीय आयाचा रग मळचा अगद OcircहसOtilde धवल अस याची िन ितच अस यान आपण आज काळसर ज पडत चाललो आहो तो म य वक न उण वायमानाचाच अवाचीन प रणाम असला पा हज अप रवतनीयपण ठाम झालला आनवशाचा नाह कारण अजनह आप या अनक जातीत ःपन-पोतिगजाइतका तर गोरपणा असणार माणस आढळतात अथात याअथ सव आयानाच उण वायमानात राहाव लागल असनह अ ाप सगळच अगद काळ झाल नाह त तर एका कटबातील भावडात स ा काह यरोपातील ःपन-इटलीत सहज िमसळन जावी इतक गोर मल िन काह काळ िनपजतात या अथ भारतीय उणतामानाचा आम या मळ या गो या रगावर होणा या का या प रणामास हाणन पाडन या वातावरणातह गोरपणा टकव शकणा या माऽा िनसगा या बट यात अस याच पा हजत

घनयाम आपण हणता तशी माऽा सापडण मनयास श य आह का रमाकात मनयान आजवर जर कोण या शा ाकड अ यत दल कल असल तर त

गभशा ाकड होय इतर पदाथावर आपणास जस वाटल तस व छना मक वा व षणा मक योग करता यतात तस गभावर करण अितदघट हह या दल ाच एक कारण आह खरच परत आता मनया या जीवनाशी अ यत सब असताह आज मनयास ात असणा या सव शा ात अ यत मागासलल असणा या या गभशा ाकडह शा ीय शोधकाच ल वधल जाऊ

समम सावरकर वा मय - खड ६ १२८

अधौ ा िनमलन कथा

लागल आह मनयाची ऊची वाढ वणा या मथी कोण या म ःतकातील कोण या ान पडाची वा ानततची काय कोणती गभावर विभ न अ न-पाणी-काश ाच काय विभ न प रणाम घडतात अनवशाचा (ह र डट ) प रणाम कठपयत अप रवतनीय समजावा लागल आ ण प रवतन ( ह रएशन) मग त शार रक असो वा मानिसक - कठ कस होऊ शकत इ याद अनक मह वाच शा ीय िस ा त आम या ाना या आटो यात यत आहत मलगा कवा ज कोणच अप य हव असल तच नमक हो याचा व ािनक िन तीचा िनयमह सापड यासारखाच आह ज मा या आधीच गभाचा िलगिनणय करता यऊ लागला आह इतकच नसन ज मानतरह श बया दक उपायानी िलगप रवतन अनक करणी कर यात आल आह कालपयत यास आपण मलल समजन प न वा जाळन टाक अशा काह दय वषयक रोगानी मल याना जवत करता यऊ शकत फार काय प ष सयोगावाचन यास गभसभव िन जो पादन नसत टोचन घत यानह सा य आह ह गो डॉ कोएनर

या या आ यकारक योगाव न आता मा य कलीच पा हज अस दसत फार नको आणखी दोनश वषा या आत जर शा ानी गभ व ानावर योगाचा मारा सारखा चाल ठवला तर आज आपण कपडा जसा हवा तसा बततो तसा मनय मागणीमाण घड वता आला ना - इतक उची प ष क ी असा रग अशी मिा अस कस इतक ब अशी माप घऊन मनय घड वता आला ना- तर मला आ य वाटणार नाह कारण िनसग हा मनयगठन या अथ िनयमानीच करतो या अथ त िनयम समजताच यात हवी ती िनवड करण मनयास श य झालच पा हज ती श या िनसगानच मनयात ठवली आह असा अनक करणी - अपवाद वजा जाता - आजपयतचा अनभव आह

घनयाम परत अस मनयिनिमतीच शोध या या शा ानी लावल याना रगप रवतनाचा शोध अजनह लागला नाह याव न तो दघटच दसतो नाह का

रमाकात याच एक कारण आह यरो पयन व ािनकच आज सशोधनाच नत त गोर अस यामळ रगप रवतनाची आवयकताच यास नस यान यानी या करणी कसन य च कल नाह त पण ाझीलसार या उण दशात ज गोर वसाहतवाल काळवड लागल आहत याच ल गोरा रग टक व याकड असन यानी या काय पकळ विश रसायन टोच यान त पाढर श होतात अस िस झा याच अलीकडच ऐ कवात आल परत का या रगास धऊन दहास गौरवण कर याची आवयकताच भारतास आज िनकड ची अस यान भारतीय व ािनकानीच हा ताबडतोब हाती घतला पा हज जर त यावर आप या बौ क बळाचा मारा सारखा करतील तर योगाती अस एखाद रसायन सापड यावाचन बहधा राहणार नाह क ज अगात टोचल असता वा गभात सच वल असता या पढ चा वा पढ ल प याचा रग आम या पवजामाण प हा गोरापान होऊ शकल

घनयाम खरोखरच जर असा एखादा रगप रवतनाचा शोध लागला तर मला तम याहनह अिधक आनद होईल य प शौय धय य दया दा य भती माणसक या कोण याह मह वा या टकाऊ गणात भारतीय य ह यरो पयन य शी य श त यबळच ठरत आ ण शार रक स दया या साप त उप णीय असणा या दखाऊ गणातह दहा या सरख ठवणीत ह नतर ठरत नाह तर ह जो नस यास मळ च नडत नाह पण

समम सावरकर वा मय - खड ६ १२९

अधौ ा िनमलन कथा

अस यास हवासाच आह तो गौरवणह जर आ हास लाभला तर सो याहन पवळच होईल तर मग आता थम वशषत आम या भारतीय व ािनकाच ल हा रगप रवतनाचा शोध लाव याकड बलपण वघ याचा त ह य करा आ ण जकड ितकड िस जा हराती फडक ात क Ocircपा हज दहाचा काळा रग बदलन गोरा करणार रसायन पा हजOtilde ह काम तमच मी हट यामाण जो कोणी सशोधक असा उपाय शोधील यास दहा ल पय िननावी पा रतो षक धाडन द याच काम माझ माझा प ा माऽ कणालाह लाग दला न पा हज

रमाकात अ छा मी मा या कामास लागतोच हणन समजा पण माझाह प ा लाग न दता

अस हणत त दोघह अधारात बप ा झाल हा लखह आमचकड षका या प यावाचन आलला आह नाह तर कोण याह मानवी लखाचा मळ षक कोण याचा प ा कोणासह लागत

नसतोच

समम सावरकर वा मय - खड ६ १३०

अधौ ा िनमलन कथा

२४ गाढव सघटन

ग या एकदोन वषाम य हद सघटनाची चळवळ जशीजशी बळ होत चालली तशीतशी तराई या रानापासन तो थट मलबार िसधतीरापयत रानारानातन आ ण गावागावातन वखर या असल या गाढवी समाजात मोठ खळबळ उड लागली हद लोक या या भारतीय रा ाची सघटना कर त असता आपण आप या गदभीय रा ाची सघटना न करता ःवःथपण कभाराची ओझी वाहत पडाव याची गाढवातील क या पढा यास लाज वाट लागन यानीह गाढव सघटनाची चळवळ हाती घ याच ठर वल यामाण िनरिनरा या रानातन भटकत असल या रानट गाढवा या कळपानी आपआपल ितिनधी िनवडन त नाग रक गाढवा या सिम यातन धाडाव आ ण हदःथानातील कोण या तर म य नगर ितवष अ खल भारतीय गाढवी ातीचा एक रा ीय ग धळ भरवावा अस ठ न याची अिधवशनह भ लागली यापक अगद काल परवाच भरल या एका सभची मा हती आम या वाचकास या चळवळ च ःव प समज यासाठ खाली दत आहोत

ह सभा भर व यासाठ नगरा या कभारवाडयासमोर ल वःतत उ कर याच मदानच िन त कर यात यऊन त अनक त ण गाढवानी फकन फकन साफ क न ठ वल होत या सभसाठ शकडो ितिनधी ठक ठकाण या अ खल गाढवीय मजलसइ-आम या शाखाकडन धाड यात आलल होत आरभ होताच सभ या कायवाहकान या जमल या गाढवात ज अ यत शाहण होत याच नाव सच वल आ ण उनमोदन िमळन त शहाण गाढव अ य पदावर वराजमान झाल या या अ य ीय भाषणात यानी सािगतल क Ocircआपल गदभीय रा ह वाःत वक पाहता हद रा ा याह आधीच आह सःकतम यह पराणातन त कालीन या अनक रा ाचा उ लख कला आह यात कराताितदक नावासहच OcircगदभाOtilde नावा या जातीचा उ लख यतो खर पाहता या भारतभमीच मळच र हवासी आ ह गाढवच आहोत कारण शा ा या शोधाव न ह िन त झाल आह क मनयजात ह गाढवानतर ज मास आली न ह मी तर अस छातीठोकपण सागतो क यक मनयाच मल ह ज मत गाढवच असत वकत िश णान पढ गाढवपणास अत न माणसक या परधमात ढकलल जात या ीन पाहता यक माणसा या मलास या मानवी काफरा या हातन सोडवन आप या गाढव सःकतीत परत आणण ह आपल प हल कत यच आह माझी दसर अशी सचना आह क आपण गाढव मनयापव च या भमीच धनी अस यान आपण ःवतस Ocircआ दमनयOtilde हणन सबोध लागलो मला तर ई राची अशी ःप आ ा झालली आह क Ocircजा ह गदभा त सव जगात आपला गदभीय सदश द जाOtilde या ई र य ःफत माण मी हदसघटनाच अ य डॉ म यापासन त शकराचायापयत हा माझा सदश ःवत नऊन पोच वणार आह वाःत वक पाहता आजपयत शकडो हद लोक आपण होऊन आप या या गदभीय सदशास पाळ त असत परत या हद सघटना या द चळ वळ मळ हद रा ावर आप या गाढवी सःकतीचा बसलला पगडा कमी होऊ लाग यान आजकाल हद लोकात गाढवपणा पव इतका आढळन यईनासा झाला आह इतकच न ह तर उलट आप यातील क यक स मा य गाढव नाग रकास श क न माणस कची द ा दत चालल आहत या या सघटनचा ितकार करण ह आपणा सव

समम सावरकर वा मय - खड ६ १३१

अधौ ा िनमलन कथा

अःसल गाढवाच प वऽ धमक य आह अस आपण समजल पा हज ह हदलोक कती वडगळ आहत पाहा त हणतात Ocircदवान यास जो माणसक चा सदश दला आह तोच सपण धम होय यास मी बळपवक अस वचा रतो क कोणाच कान जाःत लाब आहत त हा माणसाच क आ हा गाढवाच जर आ हा गाढवाच कान जाःत लाब आहत ह त हास नाका रता यत नाह तर मग तमच कान आखड आ ण आमचच लाब कर यात दवाचा काह विश हत आह क नाह तो हत हाच न ह का क तम याप ा आमच कान अिधक लाब आ ण मो या भोकाच अस यान दवाच श द तम याप ा आ हास अिधक लौकर आ ण अिधक पणपण ऐक यावत तम या लहान कानात दवाचा सपण सदश मावना हणन तर मग यान आम या कानास तो सदश सपणपण मावल इतक मोठ कल ह गो इतक ःप असता हद लोक या या माणसक सच सपण धम समजन आम या गाढवक स अपण धम समजतात हा या हदचा कवढा गाढवपणा आह छ छ हा वचार मा या मनात आला क या हद सघटनवा ा या व गनाचा मला अगद राग यतो यास खाऊ का िगळ अस मला होऊन याचा असा बळ िनषध करावासा वाटतोOtilde

इतक बोलताच सा वक रागान फरफरत या अ य ीय गाढवान चटकन वळन आ ण सभकड पाठ फरवन हदसघटनाचा बळ िनषध कर यासाठ इत या जोरान दगा या झाड या क या या पढच त टबल ताडकन उडन ौोतसमाजावर जाऊन आदळल यासरशी सव सभासद Ocirc हदसघटनाचा जोराचा िनषध कराOtilde हणन एकच गजना कर त आपआप या दगा याह जोरान झाड लागल या रा ीय उ साहा या भरात कोणा या दगा या कोणास लागत आहत याच कोणाह गाढवास भान उरल नाह ती सभा कोण या प ाची आह ह अगद माह त नसणा या को या अडाणी परःथासदखील या वळस माजल या या नस या लाथा या सकाळाव नच बनचकपण सागता आल असत क हा यानगाढवीय मजलस-इआम-चाच रा ीय ग धळ असला पा हज ितक़ड या सभागहातील शकडो दगा या या झाड यान आ ण गजनच अिधकच उ सा हत होऊन अ य ाच या यान बल वगान सारख फरफरत चालल या अ य ा या व वाच वषयात हात धर ल असा या उ या गाढव समजात कोणीह मनय न हता तो एकदा या यानाच भरात गज लागला क गाढवात या िसहासारखा शोभ लाग

या गजन-तजना या भरात ती सभा अशी अगद रगन गली असता एकाएक दोन चार मनय या सभत अ यत नपणान हात जोडन आत यताना दसली यासरशी अ य ान यास हटकन वचारल क Ocircत ह कोण गाढवा या रा ीय ग धळात य यास त हास कोणी परवानगी दलीOtilde

Ocirc व मानOtilde त गहःथ नपणान हणाल Ocirc व मान आक षत होऊन आ ह तम यात िमसळ यासाठ आललो आहो मनय काय आ ण गाढव काय एकाच ई राची लकर आहत ह माणसक आ ण गाढवक अशा धमाधमा या आ ण सःकितसःकती या नस या क पनानी वडावलल लोक गाढवात आ ण माणसात िनकारण वरभाव माजवीत आहत त आ हाला समत नस यान आ ह आपणास अशी वनती करतो क यापढ आम या तम यात अगद जाितधमिन विश भावनन रत झालली एक ःथा पत हावीOtilde

समम सावरकर वा मय - खड ६ १३२

अधौ ा िनमलन कथा

ह श द ऐकताच एक व गाढव हणाला OcircOcircपण ह तमच कपट कशाव न नसल त हदसघटनाच परःकतह जीवमाऽा या एक या अशाच ता वक ग पा मार त असतात पण आ ह ज हा याचकड एक कर यास गलो आ ण हणालो क एक हवी तर त ह तम या माणसक या आकिचत सःकतीस सोडन आम या गाढवी सःकतीस अगीकारा सःकतीस सोडन आम या गाढवी सःकतीस अगकारा त हा याच त एक च कपट उघडक स आल कारण त साफ साग लागल क Ocircगाढवानी माणसक धरावी हाच एक चा खरा माग आह माणसानी गाढव हाव हा न ह कारण मानवीय सःकती ह गदभीय सःकतीहन ौ आहOtilde अशा कारच त ह कोणी हदसघटक नसाल कशाव नOtilde

Ocircआम या वतनाव नOtilde ती तीन-चार माणस हणाली Ocircआम या वतनाव न आ ह माणस आहोत क गाढव आहोत याची आपण पर ा क शकालOtilde त हा अ य हणाल Ocircवतनाव न पर ा करावयास फार वळ लागतो या वर हत तम या वतनाव न त ह Ocircगाढव क माणसOtilde ह पर ा कर याच ान य याइतका िश णाचा फलाव आम या गाढव ातीत अजन झालला नाह त हा जर त ह व मान खरोखर च रत झालल असाल तर त ह बा वतनातह आम या गाढवी सःकतीमाण चालल पा हज गाढवानी मनयासारख वागाव हणज एक होईल हा हदसघटनाचा उपदश ल चपणाचा आह व माचा जर त हास खरोखरच उमाळा आला असल तर त ह माणसानी गाढव का होऊ नयOtilde

Ocircअवय हाव यात काय आहOtilde त नवागत मनय हणाल Ocircआ ह ह हद आई-बापाच पोट जर ज मलो आहोत तर या ह ट हदसघटनवा ाशी आमचा काह एक सबध नाह व म हाच आमचा धम अस यान आप या गाढवी सःकतीचा अवलब क नह आ ह आपणाशी एक ःथा पत क इ छतो हा मानव आ ण हा गाढव ह खळ क पना आ ह या य समजतोOtilde

Ocircमग माऽ त ह गाढव समाजात समा व हो यास यो य आहोतOtilde अ य हणाल Ocircतर ह हडसन खडसन याव हणन ःप पण त हास पन एकदा वचारतो क त ह पव ची हदची मानवी सःकती सोडन आमची गाढवी सःकती ःवीकार यास िस आहात कायOtilde

Ocircहो हो हो व माच उपनऽ लाव यापासन आ हाला माणसक त आ ण गाढवक त काह एक फरक दसत नाह सा झाला आहOtilde त सव मनय ओरडल

त हा आनदान उ हािसत होऊन अ य गदभाचाय आप या अ खल गदभबधस हणाल Ocircस य गहःथ हो पव शकडो हद आप या गाढवी सःकतीचा ःवीकार कर त आलच आहत या हदसघटना या द चळवळ मळ तो ओघ बराच सकत चालला तथा प अजनह या हद मनयासारख काह मनय व मान का होईना पण आप या गाढवी सःकतीच अनयायी होऊ इ छत आहत ह थो या उ साहाची गो नाह यापढ या आल या माणसास आपण गाढवच समजाव आ ण ह मनय हो त ह ह यापढ आ हा गाढवाशी समरस होऊन जा यासाठ आ ह चालतो तस चालाव तर चला त ह नस या माग या पायावर उभ न राहता तमच पढच पाय ज त ह हातासारख उचलन धर त असात तह टकन चार पायावर उभ राहाOtilde

समम सावरकर वा मय - खड ६ १३३

अधौ ा िनमलन कथा

या आ सरशी त सव गहःथ आप या हातास भईवर टकन चार पायावर चाल लागल परत यास थम नीट चालता यईनास पाहन सव गाढव Ocircखो खोOtilde हस लागल इत यात तो व गाढव पन हणाला Ocircहा गाढवानी स यतच अस उ लघन क नय या नवीन गहःथास स यतच अस उ लघन क नय या नवीन गहःथास गाढवासारख चालावयास िशकवाव क तस एकालाह चालता यत नाह हणन हसाव बर आता याच आखड कान आप यासारख लाब कल पा हजत नाह का त जरा ओढल पा हजत त हास लागणार तर नाह ना

गहःथ हणाल Ocircछ छ आमच कान आजवर क यकानी अस ओढलल आहत आ हास याची अगद सवय आह आपण अमाच कान ओढावOtilde त हा या सभतील दोघा पढार गाढवानी त कान त डात ध न थोड बहत ओढलह परत त अिधकािधक लाब होणा या ःथली अिधकािधक लालच होत आहत ह पाहन अ य गदभाचाय किचत रागान या कान ओढणा या गाढवास हणाल Ocirc कती गाढव आहात त ह राह ा त ओढन का कान वाढतात यह या कानाच मळाशी उ ापासन पाणी घालीत जा हणज त वाढतील आता ह नवागत बधनो गाढव सघटन या म य कायकार मडळान आम या गाढवी सघटन या म य कायकार मडळान आम या गाढवी सःकचा फलाव कर यासाठ काह िश णसःथा काढ याच ठर वल आह यात त ह अ यापकाच काम कराल का गाढवाची मागासल या जातीत गणना न होता त हा हदती ल तम यासार या पढारल या जातीत गणना हावी अशी आमची मह वाका ा आह हणज आम या जातीशी तम या जाती आपण होऊन रोट बोट -यवहार दखील करतीलOtilde

Ocircकरतील अस कशाला हणता ह आ ह त सव काह आ ा दखील करावयास िस आहोतOtilde उ साहान ती नवागत मनय हणाली Ocircत ह नवीन सःथा काढ या या भानगड त कशास पडता आम या ःवत या िश णसःथा व मा या पायावरच आ ह उभारल या अस यान यात आ ह मलामलीस Ocircमाणसक आ ण गाढवक Otilde यात काह च फरक नाह अस िशकवीतच असतो यातच आपण आप या ब मान गाढव मलामलीस धाडाव माणसात आ ण गाढवात काह एक फरक न मािनता सव एकाच िनराकार इ राची लकर आहत ह स बय र तीन िस कर याचा वडाच आ ह उचलला आह यासाठ आम या मलीनी एक व मी सघ ःथा पला असन यानी ित ाच क या आहत क - वर न तर गाढवालाच वर न नस या या यत व म न ठवता त Ocircशिन चव पाक च समदश Otilde होऊन य आच न दाखवीनOtilde

ह ऐकताच या सभतील ौोतवद हषाितरकान एकसहाच गजना क लागला अ य ह स न झाल आ ण सवजणानी या या समाजात यऊ इ छणा या या नवागताच मनपवक ःवागत कर त हटल Ocirc या आपणास गाढवपणाचा आम याहनह अिधक अिभमान वाटतो या आपणास आ ह आम या जातीचच समजत आहोत या अस याOtilde अ य हणाल

Ocircआज माणसक वर गाढवक चा वजय झाला आह आमच गाढव-सघटन हदसघटनाच लवकरच नाक कापील आता आज बराच उशीर झा यान सभा सप वली पा हजOtilde अ य ाच भाषण सपताच कायवाहान अ य ाच आभार मािनल िन हटल Ocircगदभाचायासारखा आम या गदभीय सःकतीचा अिभमानी वरळाच सापडल या यात आम या गाढवपणाच सव

समम सावरकर वा मय - खड ६ १३४

अधौ ा िनमलन कथा

शहाणपण एकवटलल आह आ हा गाढवात इतका थोर गाढव आजपयत झालाच नाह या जाती या आ ण याचमाण आ हा गाढवाशी बट यवहारह आज या आज कर याच नीितधय यानी दाख वल या ा नवागत माणस-गाढवाचह मी आभार मानीत आहOtilde शवट गाढव-सघटना या जयजयकारा या आकाश दमदमवन टाकणा या खका यात ती

पन-गाढवीय-मजलस-इ-आम ची सभा वसजन पावली

समम सावरकर वा मय - खड ६ १३५

अधौ ा िनमलन कथा

२५ शदाडपरचा िशवाजी उ सव

ग या पधरव यात नागजीरावा या जवाची एकच ताराबळ उडालली होती कारण या या वाःत यान पावनल या शदाडपरात ा वषापासन िशवाजी-उ सव थमच चाल कर याचा बत ठरला होता

महारा ात या अनक नगरातन जर िशवाजी उ सव ग या पचवीस वषापव पासन होत आला असला तर शदाडपर या नाग रकानी आजवर या याकड जी पाठ फरवलली होती ती काह याना या उ सवाला त ड द याची छाती न हती हणन न ह प याकडच कच खोर लोक तस हणवत पण शदाडपरच नाग रक आजवर तो उ सव जो कर त न हत याच म य कारण अस होत क प हली क यक वष तो उ सव काह सशियत वतना या लोकानी काढलली एक जाती-जातीत वमनःय फलावणार टम होती उ सवात भाग घण ह या वळ सख प स यतच कवा बनधोक िन अनपवाद रा ािभमानाच क य समजल जात न हत पण आता या उ सवातील वष काढ त काढ त तो अगद पा याहन पातळ पाणी तरा रग कसा - जसम िमलगा वसा असा झाला यात रा ातील वाटल या माणसाला आता भाग घता यऊ लाग यामळ याला पणपण रा ीय ःव प आल आह यात आता हद हबशी इरणी तराणी भती हदःथानातीलच काय पण जगातील कोण याह जाती या स य गहःथास मनमोक या सख पपण बनधोक सामावता यत ग हनर-किमशनर-दखील याच अ य होऊ शकतात खानसाहब म लाजी पाि म य व हो यास नाकार त नाह त अस अ यत श रा ीय ःव प यास आल त हा आता शदाडपर या रा ािभमानी नाग रकाना तो हवासा वाट लागला यामळच पव या उ सवापासन दहा पावल दर राहणा या नागजीरावासार या गहःथानीह ा वषापासन Ocircिशवाजीमहाराज क जयOtilde अस कटपण गजन गजन या शदाडपरच वातावरण दमदम व यात दोन पावल सग यापढ राहावयाच अस न क ठर वल होत यातह नागजीरावाच क व व याच उ सवात जगतासमोर थमच कटावयाच होत यायोग तर िशवाजीमहाराजा वषयी नागजीरावाचा अिभमान याना सळो क पळो क न सोडता झाला उ सवा वषयी सव लोकात अपव उ साह सचर व यासाठ उ सवमडळाच त कायवाह ौीयत क ववर नागजीराव ह जातीन गावभर हडत होत Ocircिशवाजीमहाराज क जयOtilde अस घरोघर जाताना गजत होत परत जाताना Ocircमाझ थम का यगायनह ा समारभात आहOtilde अस गणगणत होत

या उ सवासाठ दोन क वता रच याच काय दोन वषापव च नागजीरावानी हाती घतल होत

पण क ववर नागजीरावा या या दोन क वताच बाधकाम पर हावयाच होत रचना चाललीच होती या वषयी नागजीरावाना मोठा अिभमान वाट त हणत ाव न िश पाप ा का याची ौ ता कती मोठ आह ह कस आपोआप िस होत पाहा का य हणज काह दगडाच याच बाधकाम न ह ताजमहाल बाधावयास जी अनक वष लागली नाह त त दगड बाधकाम काय एका दहा दवसाच पण वषानवष जी लागली ती या ताजमहाल या िभतीिभतीवर िन खाबाखाबावर जी का यमय चरण कोरलली आहत ती का याची अ र

समम सावरकर वा मय - खड ६ १३६

अधौ ा िनमलन कथा

कोर यास होत तर दखील ती चरण रचायची न हती नसती कोरायची होती पण मला तर या दोन क वता मळातच रचावया या हो या याच बाधकाम पायातील ध या या भर पासन तो कळसा या दगडापयत OcircएकहातीOtilde करावयाच होत (नागजीराव Ocircएकहाती एकटाक OcircअसचOtilde हणणार होत पण या या या दोन क वता या बाधकामात कमीत कमी दोनश ब ीस टाक झजन गल होत खडाखड झालल एकश बचाळ स चवरख कामास आल होत)

क व हो याचा िन य नागजीरावानी दोन वषापव जो कला याच अस झाल होत नागजीरावाना ःवत या असामा य ब म वषयी िन कत वा वषयी असल या दाड या आ म व ासामळ आपण जगात कोण या तर ना यान अलौ कक नाव िमळ वणार अस याना नहमी वाटत अस यानी थमत ो पराज याचा बडजाव ऐकन र लर हो याचा िन य कला पण दशाश अपणाकाची ध ड ददवान हायःकलम य आडवी आ यामळ याना ती वाट आरभीच सोडावी लागली इमजी चौथीत असताना यानी दोन वष तीत उ ीण हावयाचा य िचकाट न कला आ ण ितसर वषह त चौथीत घाल वणारच होत पण म शक होऊन तर काय दस पड ची नोकर स ा िमळत नाह अस ज हा याना कळल त हा Ocircसाठा या वषापयत बसत राह न पण या ज मी म शक झा यावाचन राहणार नाह Otilde अशी चौथी या माःतरापढ जी कतिन यी ित ा त कर त असत ती मोड यास उ म िनिम सापडल िन वया या बा वसा या वष यानी इमजी चवथीतन नाव काढन शाळा सोडली पढ एका यापा याला स टयात खप पस िमळा याच ऐकन यानीह घरची होती न हती ती पजी स टयात घातली ती यातच गडप झाली यानी घतल या लॉटर या ितक टाचा तर प याचा जोडच झालला होता आ ण यापायी खशाची चाळणी झाली होती यानी अलौ कक व सपाद यासाठ म यतर एकदा सावजिनक चळवळ त भाग घतला थम फटा फकन दऊन खाद टोपी घातली नतर ती फकन दऊन कस फदा न बोडक हडल पण आधीच डो यावर कस फार थोड उरलल अस यामळ ट कल पडल या या या या डो याला या प ातह समरस होता आल नाह अशा ःथतीत वतागन गल असता यानी याची कहाणी याच एक िमऽ छदोपत याना

सािगतली िन हटल क Ocircमा यात अलौिलक हो यासारख अनक गण आहत हा माझा ठाम िस ा त झालला असताह मला अजन जगात काह च कस होता यत नाह याला काय करावOtilde ह ऐकताच छदोपत हणाल Ocircिमऽा तला काह च होता आल नाह ह अगद खर ना व या तर मग क व हो यास त यो य असलाच पा हजस त क व हो मीह असाच भटक भटक भटकलो काह च साधना त हा क वता क लागलो आ ण आता पाहातोसच क मला ग या क वसमलनात यानी कती गौर वल छदोपत ह एक पदवी तर मला शवट पटकवता आलीOtilde

Ocircहो र हो पण क वता करायची हणज याच शा हव िशकायला जर का दशाश अपणाकासारख करण यात प हा आडव आल-Otilde

Ocircछ क वत या शा ात अपणाकाचा च यत नाह क व हा ःवयमवच एक पणाक आह तला सागतो ऐक का यशा ाच शा एका सऽाम य त पाठ कलस क सार पाठ

समम सावरकर वा मय - खड ६ १३७

अधौ ा िनमलन कथा

कलस याला शा च नाह त का य ह याची या या आ ण Ocircिनरकशा कवयOtilde ह याच सऽ कवीच ज मिस -तापट Otilde

Ocircठ क ठ क पण कवीला अकश नसला तर छदोबधनाचा लगाम तर असतोच ना कोणचासाOtilde

Ocircछद - बध जाळन टाक त बधह तवढ दखील अडचण कवीना उ नय हणन तर मी म बध नावा या क वमडळाचा सभासद झालो आह कवीना बधनच जर नाह जर क व ज मजात िनरकश हणज वदतो याघात न ह काय त म बध छदातच क वता कर ग ा या ओळ तला िल हता यतात ना या सरळ न िल हता एकाखाली एक िलह त गलास क म बध छद साधलाOtilde

Ocircवा तोड पण काय सच वलीस अडचण पण टळली आ ण कािलदासापासन या सा या लौ कक कवीप ा आपली अशी काह तर अलौ कक अपवाई पण आप या क वतला लाभणार अडचणीवाचन अलौ ककता बर छदाचा सटला पण काह झाल तर क वतम य िश ा या कानाला गोड लागाव अस सःकत श द हण पकळच घालाव लागतात आता मला सःकत यतच नाह अस नाह पण कोणचा श द सःकत िन कोणचा असःकत ह ओळखण तवढ बरच जड जात यातह तो भाषाश चा कायसा एक बाकळ वाद काह उपिवी लोक घालीत आहत हण या या उपिवामळ Ocirc दलOtilde आदमीOtilde Ocircदिनया Otilde अस अगद श सःकत श ददखील क वतत घाल याची चोर झाली आह आम या त ड तर छ पन भाषाच इमजी उद होटटाट तक श द खळलल स टबाजारात गोद वर चोरबाजारात ह बाजार बोलीच तम या श सःकताप ा कवा क ज इ लशप ा आम या जाःत उपयोगी पडत ती बाजार बोली हणजच आजची माझी मातभाषा पण तीत क वता चालल कायOtilde

Ocircहोय तर अर ती बाजार बोली तला खरच छान यत का तर मग व या भ वयकाळाचा महाकवी हो यात तच आघाड मारणार अर आता कोण वचारतो या भतकाला या सःकताला िन भाषाश ला या िशवाजीच िन या िचपळणकराच त भाषाश च खोबर होणार आता रा ीय भाषची जागा कोण घणार आह माह त न ान राची मराठ न टागोराची बगाली न तलसीदासाची हद ह स टबाजारातील बाजार भाषाच आता रा पदा या मह पदावर चढणार आह अरबी तक पारशी यहद पतगीज च इमजी- कमीत कमी इत या भाषाच ितिनधी श द तीत असणार या या हद मसलमान यहद भ न भती हदःथानातील नाग रका या स य या माणात यक ातातील बोलीत त त वदशी श द मळ या ःवदशी भाषातन घतलच पा हजत उदाहरणाथ बगालीतल शकडा हद श द इतक शकडा मसलमानी श द इतक शकडा मसलमान िततक शकडा भ न वसती िततक इमजी-पतगीज-च श द यातह मसलमानी समाजाचा त मागसलल आहत हा एक मोठा सदगण एक मोठ अिधकाराह थोरवी यानी आम यावर कलला एक मोठा उपकार अस यामळ या या उद श दाना वशष ितिनिध व या रा भाषत िमळाल पा हज ह गो ह ठरललीच त हा जर तला खरोखरच स टबाजाराची िन चोरबाजाराची भाषा यत असल तर तीत पकळ उद िन थोड इतर श द अस यामळ त तझी नवी क वता बधडक तीतच क लाग टागोराची बगाली क वता बगा याबाहर कोण वाचतो पण त जर या भावी रा ीय भाषा

समम सावरकर वा मय - खड ६ १३८

अधौ ा िनमलन कथा

होणा या उदबहल बाजार भाषत क वता करशील तर ती तझी बाजार क वता सा या हदःथानात घरोघर वाचली जाईल थोड यात हणज त उठ िन क वता क लागOtilde

या तडा यासरशी नागजीराव लगच उठल िन घर जाऊन यानी दोनचार क वता - प हली पःती हणनच मराठ भाषत - रातोरात रचनह टाक या म बध छदातच त रचावयास गल असताह ती क वता नकळत छदोब होऊन पडली आ कवीचह असच झाल होत त शोकसत होऊन ओरडावयास गल त अन प रचन बसल

Ocircपरक श दाना मराठ यय लागल क झाल त श मराठ Otilde या द वजयी शा ाधार रचल या या क वतची थोड शी वानगी हणन काह चरण खाली दत आहोत -

(चाल बाजीराव नाना तबड भर दाणा अशी काह शी) रोमा स या रा यात चल मा लाब मजल य त पोएश ऍड मी एक तझी गजल इकान मी बजार झालो टक ना माझी दाद ग लोग ली शाउटन तझा खाद झदाबाद ःपीक एक वड तर रडतो धाय धाय र वःट नको रज ट ह चा टन तझ पाय दला या गो यात दयची जी गाय फट द ना पा हा ितला ड ट मी ऍनॉय ःतोऽ ःवीट हाट तझी िसगतो बारबार खद त माझी मी तझा खदाइ खदमतगार १ या क वत या Ocirc द वजयOtilde मराठ स मख लोक पव हसल पण आज अनक कवी आप या

मराठ क वतत खदाई खदमतगार आ ण झदाबाद हा श द उघडपण खरोखर च योजीत असतात ह गो ग या अनक वषातील काह मराठ मािसक चाळताच वाचकाच यानात यईल

या क वतमळ नागजीरावाच नाव क वमडळात चमक लागल असल तर याना उघड सभत ःवतच का य ःवतच गाऊन दाख व याची सधी भाषाश वर या ज या कवी या म सरामळ आजवर कठह िमळाली न हती ती शदाडपर या ा आज या िशवाजी-उ सवात श य ितत या चड माणावर साजर कर यासाठ नागजीरावानी याच कायवाहपद ःवत ःवीका न एक अ यत मनोरजक िन भपकबाज कायबम आखला होता

पण तो कायबम उ सवमडळाकडन समतवन घताना स कायाला नहमी यतात तशाच अनक अडाचणी आ या हो या थमत या ज ाच लोक य कल टर िम लकःटोन यानी या सव सरकार नोकराना उ शन ज एक प रपऽ (Circular) काढल होत याचा वचार करावा लागला या प रपऽात अस िल हल होत क -

समम सावरकर वा मय - खड ६ १३९

अधौ ा िनमलन कथा

Ocircिशवाजी या उ सवास जर खर खर रा ीय ःव प आलल असल तर यात सरकार नोकरानी भाग घ यास हरकत नाह खर खर रा ीय ःव प हणज अस क या उ सवा या कायबमात मसलमान भःती यहद यरो पयन याचह सव ितिनधी ःवसतोषान यऊ शकतील असा याचा कायबम हवा सरकार नोकर िन नाग रक या दोघानाह आजची शातता िन स यवःथा याना ध का न पोचल असाच काय तो भाग िशवाजी या च रऽातन िनवडन या उ सवात लोका या पढ आदश हणन ठवावा आजची या रा ाची ःथती िशवाजी या वळ या ःथतीहन अवनत झाली आह हणन ती सधार यास िशवाजीन याव असा कोणचाह राजक य बाकळ उ लख यात अस नय फार तर आजची सधारलली शाितसौ यमय रा ीय प र ःथती ह या काळ या धामधमी या लटालट या हाणामार या रानट प र ःथतीहन कती वरचढ आह आ ण आज िशवाजी असता तर तोस ा शाततच िन िश णाच लाभ पाहन आधी जाता ायमर ःकलात मग हायःकलात िन शवट रामकण िमशनात अशा अथ काय तो िशवाजी-उ सवात स प र ःथतीचा उ लख झा यास हावा नाह तर कवळ ऐितहािसक या या काळ घडल या गो ीचाच तवढा खल करावा आ ण या िशवाजी या उ सवाचा समारोप Rule Britania Britania rules the waves अशा कोण यातर उ क िन अना पाह साा यगीतात कला जावा अशा कायबमान जो जो िशवाजी उ सव होईल यात सरकार नोकरानी भाग घ यास हरकत नाह - न ह यावाचOtilde

कल टरच ह प रपऽ हणज नागजी कवी या का यावर एक वळाघात होता कारण या िशवाजी-उ सवासाठ यानी जी एक अ यत उ पक क वता कली होती ती कल टरा या प रपऽात नको हटल या थाटाचीची होती Ocircभमाता कसाया या स याखाली हबरत आह - धाव वजापर या रः यात ती गाय सोड वलीस तशीच ह िशवराया ह ह गाय सोड व यOtilde इ याद दहापाच ओळ तर अशा जा व य हो या क िनदान दोन हजार टा या तर पड याच अस या पण अरर नागजी कवीला या ओळ गाळन टाका या लाग या कारण तशी क वता ठवली तर सरकार अिधकार यणार नाह त आ ण तो िशवाजी उ सव करावयाच धाडस शदाडपर या स य नाग रकानी ज ाच वष कल त यात सरकार अिधकार आताशी यतात ाच आधारावर अवलबन उ सवमडळाच अ य रावबहादर पोटाळ ानी साफ सािगतल क

िशवाजी उ सवास जर रा ीय ःव प ावयाच तर रा ातील अ यत मह वाचा वग जो सरकार अिधकार तो यात असलाच पा हज आ ण अरा ीय िशवाजी-उ सव आप याला करावयाचा नाह त हा सवानमत तसच ठरल सा या कायबमातन सरकार प रपऽान आखन दलला भागच काय तो ठवला िशवाजी महाराजा या च रऽा वषयी कवळ ऐितहािसक चचा करणार िनबध भाषण क वता - ाच काय या न या कायबमात समाविश या ह कळताच उ सवाच अ य पद घ याच ःवत कल टर महाशय िम लकःटोन यानी मा य कल

त च दसर अडचण द हणन उभी रा हली िशवाजी या च रऽातील ऐितहािसक घटनाच वणन िन ष नाह हणन नागजी कवीन अफझलखानवधावर क वत करावयाच ठर वल अगद इितहासाला ध न तवढच बोलण स प र ःथतीच नाव नाह अशी दोन कडवी रचलीह आ ण ःवागतमडळा या बठक त रावबहादर पोटा या या पण समतीन यानी नवीन कायबम वाचन दाख वला यात अफझलखाना या वधावर ल आपला पोवाडाह गाइला जाईल

समम सावरकर वा मय - खड ६ १४०

अधौ ा िनमलन कथा

अस वा य नागजीरावानी ज हा उ चारल त हा अकःमात अफझलखानाच कोण या अगात सचा न डरकाळावा तस डरकळत OcircStop Stop that humbugOtilde अस कोणीस ओरडन उठल पाहतात तो खानबहा र फाजलखानसाहब उ सवमडळाच उपा य

या खानबहा र फाजलखानानी मोड या त ड या मराठ त साफ सािगतल क हःश बःश को आग लगा दो मसलमानाना कमीपणा य ल अस एकह अ र उ सवात

िनघता कामा नय काफर िशवाजीका नाम भी हम नह सनना मॉगत ल कन या कर कल टरसाबनी िच ठ च धाडली क रा ीय सो पचाच काय त कायबम आह त हा त ह बशक या हणन मी या बतपरःत िशवजी का नाव तवढा ऐक याचा मा य कला तो तमन ए या बदमाषी मचाई ह अफझलखानाचा वध या वध बध आ ह काह सनग नह इितहासच कशाला हवा या तमाशात अफझलखानानच िशवाजीचा वध कला असा काह क वता रचन हणा हव तर नह तो हम चल दगOtilde

Ocircहा हा खानबहा र ठ रय माफ क रय ऐका तर खर आ ह तमच सार हणण मा य करतो मग झाल नाOtilde

असा िनकाल रावबहा र पोटाळ ानी दला यासरशी नागजी कवीचा अफझलखानाचा पोवाडाच काय पण वीररसाच अस कोणतह का य िशवाजी या इितहासापरत तर िन ष ठरल मनात चरफडत पण वरवर सौ यपण नागजीराव कायवाह या ना यान ज ासल - Ocircतर मग िशवच रऽपर अस िशवाजी-उ सवात काह च बोल नय ह उ म घडलला इितहासस ा सागण आता र कल पा हज नाह का िशवाजी वषयक ह सार ऐितहािसक िनबध परत वतो तरOtilde

रावबहा र पोटा यानी थोडा वचार कला नतर त हणाल Ocircथाबा िशवाजी या च रऽातील जो भाग खानबहा राना नापसत तवढा गाळला क झाल मसलमाना या भावना न दखवील असा भाग िशवाजी या च रऽातन पकळ काढता यईल काय खानबहा र त ह च तो िनवडन ावाOtilde

यामाण या रा ीय िशवाजी-उ सवात मसलमाना या भावना न दखतील अस ज िशवच रऽ वाचावयाच हणन खानबहा दरा या समतीन ठर वल त एक ोक रामायणामाण अगद चार चरणाचच होत त अस -

िशवाजी हा शहाजी नावा या मसलमाना या एका अ कत सरदाराचा पऽ होता या या आईच नाव जजाबाई तो कोण या तर एका तारखस (सन १६२० त १६३० या म यतर ) एका वष ज मला (ज मितथी वष वादमःत अस यान रा ीय उ सवात दो ह प ाना सामावता याव हणन न क ितथी िन वष सािगतली नाह त) ज म यानतर बरच दवस जगन तो सन १६८० त म य पावला

या सवसमत झाल या रा ीय िशवच रऽावरह खानबहाददराचा एक अिभाय न दला होता तो असा क िशवाजी ज मला ह च गो मसलमाना या भावना दख वत पण रा ीय हताकड

समम सावरकर वा मय - खड ६ १४१

अधौ ा िनमलन कथा

दऊन आ ण कल टरसाहबा या श दास मोड नय हणन यव या उ लखाकड मसलमान बधनी दल करा याची स हणता दाखवावी

ह िशवाजीच रा ीय च रऽ रा ीय शाळातन िशक व यास हरकत नाह असा िशवाबावनीस र क यानतर गाधीजी या कलास अनस न नागपर रा भाषासिमतीनह िनवाळा दला

परत नागजी कवीपढ जो म य होता तो कसा सोडावयाचा आता िशवाजी उ सवात ा न या रा ीय कसोट स उतरल आ ण मसलमानानाह मानवल अस का य कोण या वषयावर करावयाच इत यात याना एक य पण य सचली िशवाजी-उ सव हणज पराबमाचा वबमाचा बदलल या प र ःथतीत वबमाच ऽ बदलल पण थोरवी बदलणार नाह त हा या या प र ःथतीत जो वबम तो िशवाजीन कला तसा आज या प र ःथतीत जो वबम तो आज करणारा मनयह अशा उ सवात स मािनला जा यास स पाऽ असलाच पा हज या यावर क वता रचन तीच ा उ सवात गावी

सदवान या शदाडपरातील नाग रकातच असा एक वबम करणारा वीर नकताच उदयास आलला होता तथील न हावी नावा या एका त णान चोवीस तास सारखा वःतरा चाल व यात जागितक उ चाक पटकवला होता शकडो लोकाच कस भादरता भादरता शवट डोक करणारा दाढ करणारा िमशा काढणारा मनय ज हा िमळनासा झाला त हा यान हशी भादर यास लगोलग आरिभल पण चोवीस तास वःतरा नी कातर जी सारखी चाल वली होती ती खाली हणन ठवली न हती सा या जगातील हा यात मौ कर यात यान उ चाक पटकावन कस भादर याचा हा जो वबम कला यामळ महारा ाच नाव या यगातह उ जवल झाल होत यरोपातह वबम करतात पण यरोपातील लोकात असली खर खर पौ षाची क य क न यात उ चाक पटकाव याची धमक कठली असणार याच वबम हणज फार फार तर अटला टक महासागर उडन जा या या ःपधत नाह तर अस याच दस या कोण यातर पोरखळात असणार वमान चागल असल ती कोणीह उडवल तो यऽाचा ताप पौ षाचा न ह पण चोवीस तास सार या ब या ओढ त कवा सारखा चहा ढोशीत कवा सारख कस भादर त राह यात प षश चा खरा ताप य होतो कारण तथ यऽबळाचा नसन हःतबळाचा वा ासबळाचा वा पोटबळाचा असतो यातह कस भादर या या िचकाट त उ चाक पटकावण रकॉड करण ह तर िनभळ पौ षी क यच होय कारण क आम या इकड या अजन सहसा कस कापन घत नस यामळ आ ण दाढ िमशा तर याना फटतच नस यामळ चागली गळगळ त जर कोणाची उडवायची जर कोणाची िमशी उत न ायची जर दाढ उपटायची तर ती बहधा प षाचीच उपटावी लागत कस भादर या या क याचा म य सबध प षाशीच अस यामळ त खर खर पौ षी क य ठरत हजामतीत उ चाक पटकावण हाच िनभळ पौ षी वबम ठरतो ह सार वचार क वतम य घालायच अस योजन कवीन कायबमात तो भाग िस ह कला

Ocircचोवीस तास सारख कस भादर यात जागितक उ चाक यान पटकावला आह या मौ वबम करणा या न हा याचा गौरव आ ण या वीरावर ल नाग कवीच श ःतका यगायन या पाहा ऐका अशी िस क (जा हराती) भडक रगात जकड ितकड

समम सावरकर वा मय - खड ६ १४२

अधौ ा िनमलन कथा

फडकताच िशवाजी-उ सवा या दवशी मडळ ची नसती रटारट झाली मगीस जागा नाह असा समाज लोटला

यातह तो रा ीय िशवाजी-उ सव हदच काय पण मसलमान यहद पारशी सरकार िनमसरकार बनसरकार मनयमाऽ िचकार दाटल िशवाजी उ सवासच काय पण कोण याह ास अस रा ीय ःव प दल असता तो कती थोर पदास पावतो रा ीय एक कशी आपसक साधत याच त ा य क होत

उ सवास शवट एकदाचा आरभ झाला अ य ःवत कल टर िम लकःटोन साहब होत यानी रावबहा र पोटा याना िशवाजीच च रऽ सागावयास आ ा पल यानी त वर दलल चार ओळ च रऽ कसबस वाचल त च कातन Ocircहश हश त पर न हावी कठ नाग कवी उठाOtilde हणन गलका चालला त हा नाग कवी लगच उठल आ ण का या वतनाच समथन खणखणीत श दाम य कर त हणाल

Ocircिशवाजीच च रऽ ऐक यास त ह इथ आलला नाह ह मी जाणतो मराठ शाळतील बिमक पःतक इितहास पोवाडा नाटक कादब या ज पाहाव यात िशवाजीच च रऽ िचताडलल असतच त ऐकन ऐकन तमच कान खरोखर च वटल आहत िशवाजीच आज या रा ीय क या पढ ला अजीण झाल आह याना आता यापासन आज उपयोगी पडल अशी ःफत िमळ वता यईल असा कोणीतर अ यावत वबमी प ष हवा होता आज या रा ीय क या पढ ला हा जनापराणा वबमी िशवाजी काय िशक वणार ज लोक याच च रऽ गातात तच सागतात क आज या प र ःथतीत िशवाजी या च रऽापासन काह भलत-सलत कर याचा गाढवपणा न करण हाच शहाणपणा होय त हा पवकालीन एक थोर प ष हणन िशवाजीमहाराज जर समजल गल होत तर याचा उ सव कर यापलीकड आज या या वबमाचा आ हास काय उपयोग आह आज या सधारल या वबमाचा य उपयोग आह असच वबम आज या पढ या पढ आदश हणन धरावयास हवत तशाच एका वबमी वीराचा गौरव आज आ ह करणार आहो - तो वीर हा पाहा - (अस हणताच पड ास सा न प व याची उड मार त न हावी पढ यतो) - हा पाहा तो न हावी (टा याचा चड कडकडाट यासरशी नाग कवी बभान भडकन ओरडतात -) या रायगडाचा तो पाहा जना िशवाजी- आ ण हा पाहा आम या शदाडपरचा अ यावत िशवाजी ाचा वःतरा या ज या िशवाजीची भवानी तरवार तळपत न हती असा तळपत आह ाची ह धोपट अजना या अ य भा यासह खाली पाहावयास लावीत आह जर आज िशवाजी महाराज असत तर यानी Misguided patriotism ची ती भवानी तरवार फकन दऊन या न हा याचा हा Spiritual Safety Razer च हाती घतला असता यात मला काड चीह शका वाटत नाह

इत यात खो या या सजवल या उतरड वर ल महाराजाची तसबीर ध का लाग यासारखी कोलमडली िन ितला सावर यास ौी लडबड पढ होतात त ती तसबीर गदगद हाल लागली खालच खोकह करक न डगमगल दोघितघजण त प हा प क बसव लागल इकड नाग कवी भाषणा या आवशात व वा या अ य च िशखरा या अगद कडलोटावर यऊन गज लागल Ocircआज जर िशवाजी यईलEacute-rsquo

समम सावरकर वा मय - खड ६ १४३

अधौ ा िनमलन कथा

इत या धा धा धा तोफा एकदम सटा या तसा एक मोठा धडाका उडाला सार उ सवगह गदगद हाल लागल या तस बर खालची ती उतरड क क कोसळली - आ ण तस बर तन कवचकडल मकटास हत भवानी तरवार उपसलल य िशवाजी महाराज Ocircहरहर महादवOtilde गजन उभ ठाकल

महाराज िसहासारख गरजल - Ocircकोण हणाल आ ा क Ocircजर का आज िशवाजी इथ यईलOtilde हा मी इथ आलो आह बोला

काय हव तOtilde या िसहगजनसरशी सार सभा थरथर काप लागली खानबहादर फाजलखानसाहब तोबा

तोबा दगा फसाद अस ओरडत वा पीठाव न उड टाकन वाट फटल ितकड पळत सटल रावबहादर पोटाळ खच वर या खच वरच थड झाल एवढा धीट इमज तो कल टर लकःटोन पण या अ भतासरशी अधार यऊन तोह च करला सरत या एका वखार त आपण आहोत मरा या या न या तरवार चार बाजनी चालन यत आहत टबल होत त नाह स होऊन ितथ पो याची रास दसत आह अस या घर त िम लकःटोन ाना भासन त या पो या या राशी या आड हणन टबलाखाली जाऊन दडल

बचारा नाग कवी मटकन खालीच हबकत होता पण महाराजानी याचा एक कान चटकन ओढन यास उभा कला िन वचारल Ocircकाय र मला कशाला याव हणन बोलावीत होतास काय भकत होतास अOtilde

ततत पपप कर त नाग क व हणाला Ocircम-म-महाराज श-श-श मा करावी आपण याल अस ठाऊक असत तर बापज मी आप याला बोलाव याच साहस कल नसत Ocircय िशव भपालाOtilde अशा क वता जो तो गातो हणन मीह तस काह स बोलन गलो म-म-म-मला च-च-च च कर यत आह पाया पडतो कान सोडावा म छत पड ाव या दासाला काह वळOtilde

Ocircठ कOtilde महाराज हसल- Ocircसोडतो त हाला पण या यात धरा त ह सारजण क जर प हा कोणी कोण याह िशवाजीउ सवात OcircयOtilde हणन हटलत तर मी िशवाजी महारा ात प हा खरोखर च यईनOtilde

Ocircनको नको महाराज दसर वाटल ती िश ा ावी पण असली भयकर िश ा महारा ाला दऊ नय आ हाला फार फार तर िशवाजी-उ सव झपतो पण िशवाजी झपणार नाह आम या पढ ला हा न हावी आह याचा वबम आ हास पर याचा Razor Safety

याला कवा शळ या दधावर वाढल या कठ याह दस या शळपटाला आमचा िशवाजी करा पण महाराज आपण िसह णी या दधावर वाढलल िसह आपण ःवतच य याचा धाक आ हा बाप याना घाल नका नसत िशवाजी उ सव क आ ह हव िततकOtilde

Ocircनाह शदाडपर या शण क यानो त हाला िशवाजी नको ह तमच हणण बरोबर आह पण हणन त ह यापढ क हाह िशवाजी-उ सव करता कामा नय जर प हा असला एखादा

समम सावरकर वा मय - खड ६ १४४

अधौ ा िनमलन कथा

रा ीय िशवाजी-उ सव क न चिराव मो यासारखी आमची वटबना कराल तर- पा हलत ह काय तOtilde

लाख वजाचा लोळ तटावा तसा अस काश तळपन भवानी या या झोतासरशी सभा म छत पडली नाग क वह म छत पडल पण मधनमधन माझी क वता अर क वतागायन तसच रा हल क वताOtilde अस चमकन काह वळ बडबडतच होत

समम सावरकर वा मय - खड ६ १४५

अधौ ा िनमलन कथा

२६ दवसक आ ण माणसक

कोकणात दवसक हा श द अगद सग या या त ड बसलला आह याचा पा रभा षक अथ असा क पटक (कॉलरा) लग अवषण दकाळ दवी वषम भकप भती या मोठमो या आप ी यतात या दवा या रागान यतात आ ण या या िनराकरणाची सो यातली सोपी आ ण अमोघातील अमोघ य हणज या या रागावल या दवाची वा दवीची मनधरणी करण लग आला क द ब हरोबाला बोकडाच बळ पटक आली क मार मर आई या नाव क बड पाऊस पडनासा झाला क धर िशविलगावर सतत धार कवा कर िाची वा वदातील पज यस ाची पारायण बडक दवतला यात ःत वल आह आ ण Ocircह हर या बडका स न हो पाऊस पाडOtilde इ याद ःततीनी यात बडक दवतस विश ऋषीन ािथल आह त स हट यान पाऊस पडतो ह वदाच वचन ह वदो Ocircदवसक Otilde होय सवा र शािती यथ Ocircौीराम जयराम जयराम रामOtilde हा मऽ कोट वळा जपला क झाल काम भरतखडावर ल आज या सव आप ी अ र घाल व याचा हा त डगा ह पराणो दवसक होय दवास गा हाण लाव याचा कोकणात एक घर दार आढळणारा घात आह मराठ भडार ा ण महार भती गावकर गरवाकडन कोण याह रोगराईत वा सकटात Ocircदवास फलOtilde चढवतात आ ण अमक बाजच फल पडल तर अमक कारण अस ठरवन वाट पाहतात या बाजच फल पडल क तच कारण कवा गरव-बवा-सत-महालआमी या या अगात आणन वचारतात OcircदवाOtilde लग का झाला आग का लागली पटक का झाली पाऊस कधी पडलOtilde त अगात आलल गरव-बवा-महालआमी जतक शहाण वा शख असतात तशीच उ र यऊन बचारा दवह िततकाच शहाणा वा शख ठरतो व क य कवा व ािनक कारणाची लवलश मा हती नसल या ा अगात आल या गरव-बवा-महालआ याची कारण िन उपाय बहधा ठर व भाबडटपणाची असतात लग का झाला क ठर व उ र Ocircब हरोबाच बोकड बळ थकल आहत मर आईला क ब या गली पाच वष पोटभर िमळा या नाह त हणन लग आला पटक चकाळली पाऊस पडनासा झालाOtilde ह झाली ाकत दवसक सव कार या दवसक तील म य िन ा मलत व हच क कोण याह रोगा या साथी आप ी स ी ोभ ा घटना दवा या रागामळ वा लोभामळ घडतात ती दवाची OcircलहरOtilde होय स ीचा अबािधत िनयमागत OcircबमOtilde न ह आ ण या करणी बचावाचा उपाय हणज दवाची हाजीहाजी पजा-ाथना ौा ा दक पारलौ क आचारपालन य बळ इ याद दवताना स न कर याच कार आिधभौितक उपाय न हत तर आिधद वक

२६१ ा णाना म य का यतो मनःमतीत पाच या अ याया या आरभीच महष नी Ocircअनलभव भगमOtilde कला क

Ocircकथ म य भवित वदशा वदा भो Otilde ा णाना म य का यतो यावर भगवान भगनी उ र कल Ocircौयतामयन दोषण म य वान जघासित अन यासन वदानामआचारःय च वचनातआलःयाद नदोषा चम य वान जघासितOtilde वदाचा अ यास कला नाह OcircआचारOtilde सोडल अ नOcircदोषOtilde घडला िन आळस वाढला क वद वाना म य यतो या उ रात सव कारण आिधद वक कशी आहत ह त काळ यानात यईल आ ण हणनच यह यवहारात ती कशी खोट पडतात याचह आ य वाटणार नाह OcircआचारOtilde हणज ःनानस या

समम सावरकर वा मय - खड ६ १४६

अधौ ा िनमलन कथा

पततपणाद धािमक आचार Ocircअ नदोषOtilde हणज काय ह लगच याखाल या ोकातनच स वःतर सािगतल आह लसण कादा खवस खीर भती पदाथ वान खा ल असता तो त काळ OcircपिततOtilde होतो नतर नरकात जातो हा अ नदोष आ ण अशा धािमक अथा या अ नदोषापासन आचार यागापासन आ ण वदा यास न क यामळ म य यतो ा धािमक िन आिधद वक कारणमीमासला आिधभौितक कारणमीमासन हणजच व ानान एखा ा करणी साफ खोट पाडल क या करणी Ocircदवसक चा ात सपन Ocircमाणसक चाOtilde ात लागतो

लसण कादा काह रोगावर उपकारक या रोगावर तो घत यान ा ण कादा लसण खवस दोडक ज मभर खात असता मनःमतीतील शभर स वाश Ocircअ नदोषOtilde यह कर त असता द घायषी होतात त काल तर क हाह मरत नाह त आ ण लसण कादा न खाणार तडकाफडक साथीसाथीतन मरताना आढळतात लगची पस कोणी ा ण ऋ वद वाचीत बसला हणन याला डसावयाची थोड च थाबली आह आ ण तव या वळात वद कोण या कोण या ा णानी वाचला नाह याचा शोध काढ त याना यानाच डसत चालली आह अस काह आढळत नाह लग पटक दवी टोचली क वद न वाचणार आ ण मनःमतीतील आचार िन अ नदोष न मानणार शकडा नउश न या णव ा ण जगतात अगद वदा यासरत श यत ःनानस याशील अ नदोष साप त अिधक टाळणार आ ःतक ा ण लग पटक दवी ा या तडा यासरशी जर टोचन घतलल नसल वा भौितक औषध स वली नसली तर बहधा शकडा न वद पटापट मरतात हा यह यह चा अनभव मनःमती या Ocircदवसक सOtilde काय कवा आम या कोकणातील Ocircगा हाणा याOtilde आ ण गरवा या दवसक स काय एक धमभोळ खळ यापलीकड काह ह मह व दईनासा होता

रोग भकप उ पात ह सव स ीबमा या अबािधत कायकारणभावाच प रणाम आहत त िनयम आपणास या माणात कळतील या माणात िन या या करणी स ी या या उ पातापासन मनय आपल सर ण क शकल दवसक या ाथनन पजन वा नव ान स ीबम क हाह बदल शकत नाह त रोगाच औषध योगानी अमोघ ठरल क ाथना न करणार वा धािमक पापप य न मानणार लोकह या रोगापासन बचावल जातात ह ान हणजच व ान मनयाला झाल या स ीिनयमा या ानामळ मनयाची स ा या मानान वाढत या मानान दवसक च ःथ कमी होऊन माणसक च ःवािम व ःथा पल जात मनय अनमानधप या या दवी उपाया या नाद न लागता िन त िन अमोघ अशा मानषीय आिधभौितक उपायावर अवलब लागतो

या अथ जी जी रा Ocircदवसक Otilde या धमभो या पायर स ओलाडन Ocircमाणसक Otilde या पायर वर चढतात आ ण मनया या योगिस िन य ावीग य ानान खो या पडल या OcircधािमकOtilde छापा या समजती त काळ सोडतात ती रा स ी या जीवनकलहात तगतात

आज या सव रा ाम य जर कोणी या दवसक या अनमानधप या या यगातन माणसक या व ानयगात वशल असल भरभराटत असल तर त यरोपीय जनपदच होय

पव या सव धममथात - मग त वद असोत बायबल असो वा कराण असो - दवसक या अनमानधप याचच ःथ माजलल सापडत या काळ त अगद साह जक होत

समम सावरकर वा मय - खड ६ १४७

अधौ ा िनमलन कथा

दोनश वषापव यरोपम यह भकप रोग उ पात दवा या रागानच होतात ाथनन पजन तऽमऽान शमतात ह च भःती धमाची िशकवण ह च दवसक बोकाळलली होती िलःबनला च रा यबाती या आधी भकप झाला त हा तो ॉःटटट लोका या OcircपापानOtilde झाला आ ण या या ाय ान शमल अशीच दगल झाली ॉटःटटाचा यापायी छळ झाला च रा यबातीनतर माऽ यरोप झपा यान व ानवाद बन लागल स ीिनयमाच ान हच याच शा हाच याचा धम होत चालला आ ण दवसक ची राजवट सपन माणसक ची राजवट चाल झाली प रणाम हा झाला क पजा-ाथना धपद प धािमक अथ च पापप य याना सव मनयात अगद कमी माणात भीक घालणारा यरोप आज सव मनयाम य समथ िनरोगी दघायसप न िन जगतसाट होऊन बसला आह

परत भःती दवसक तन यरोप जसा म झाला तसा आिशया अजनह झालला नाह भारतीय हद काय मसलमान काय ब हद काय हजारो वषापव या धािमक छापा या मथात ज अनमानधप याच स ी ान िन अ ान मिथलल आह या या बाहर पाऊल टाकण हच मळ पाप मानीत रा ह यान त हद िन मसलमान आजह याच भाकड दवसक त फसलल आहत पटक दवी लग भती भयकर रोगा या साथीवर रामबाण लसी द डश वषापव मनयास माह त न ह या मग वद अवःता बायबल कराण भती ज या धममथा या काली या साथीनी हजारो माणस म य या झपा यासरशी नसती झाडन नली जात त हा पगबरा याह ब क ठत होऊन कराण िन बायबला या पानोपानी यानी आबोशाव क Ocircहा दवाचा राग िनमाज पढा ाथा पजा तर यात काय आ यOtilde मसलमानाना वाटाव महमद पगबरालाच खरा िन अन य पगबर त ह मानीत नाह हणन दवान ह साथ धाडली यना वाटाव मत पजा कली हणन साथ आली OcircपापOtilde झाल ह च सा याची िनदान आ ण उपाय उपचार स ी या व कमथात पाहता काश श वाय श पाणी जत न औषध ह य उपचार कोणी ितत या नटान सागना - क जत या तावातावान जपजा य सततधार पीर-पगबरपजा ताईत तावीज गडदोर याचा उपदश त दत या वळ या मनया या स ी ाना या अभावी त िततकस अःवाभा वकह न हत पण यायोग मनयाची दशाभल जी झाली ती माऽ ा पटक या साथीप ाह मनयास मारक ठरली भाबडपणाची Ocircदवसक चीOtilde ह साथ अजनह थाबत नाह पटक वर औषध जस व ानास सापडल तसच या दवसक या साथीवरह माणसक च औषध आता यरोपला तर सापडल आह त आप या इकडह आणन मनयास टोचल पा हज इतर लसी अगात टोचतात भाबडपणा या साथीवर ल ह व ािनक लस मनया या मनात टोचली पा हज दवसक या दप रणामाची उदाहरण यासाठ च वारवार िस ली पा हजत पटक लग या या साथीमाणच या दवसक या भाबडपणाची साथह शकडो लोकाच ाण म यमखात कस ढकलत याचा अनभव आप या दशात पावलोपावली आजह यतो

थो याच काळापव र ािगर कड दवीची साथ आली हदम य सरसहा टोचण चाल झाल या लसी या टोच यान हदत कोणी फारस दगावल नाह पण मागासल या मसलमान वःतीत अ ान अिश तपणा िन धमभोळपणा एकदर त हदप ा अिधक यामळ तशा अडाणी मसलमान वःतीत कोणी टोचन घईना जो तो पीराना नवस गडदोर या यावर

समम सावरकर वा मय - खड ६ १४८

अधौ ा िनमलन कथा

अवलब त च साथ बळावन पटापट माणस म लागली या जाण या मसलमानानी टोचन घतल त िनरोगी रा हल ह य य पा ह यावर दवसक लटपटली आ ण त अडाणी मसलमानह भराभर टोचन घऊ लागल वाचल याच दवसक या मखपणामळच र ािगर कड ल दाभोळ (ता सगम र) या लहानशा गावी महारवा यात अ महारातह मोठा कहर उसळला या या सदवान र ािगर च ड ड कल टर ौीयत मडकर महाशय सहजग या या गावी गल हणन बर झाल नाह तर या महारवा यात सहसा मनय असा राहता ना दवीसक या आ मघातक मखपणाचा एक दय वदारक पण प रणामकारक दाखला हणन त व खाली दत आहत

र ािगर ज ात दाभोळ ह गाव सगम र ताल यात आह या ज ातील मोठमो या महारवा यापक एक महारवाडा ा दाभो यास असन यात उणीपर ११० घर िन ६०० माणस ग या डसबरात होती या महारापक काह महार परगावी कामावर खारपाटणाकड गल होत ितकड या पटक या रोगात त लागन दाभोळ यथ यऊन मल या या ससगान या महारवा यात पटक ची साथ आली प हल दोनतीन म य लागोपाठ होताच महार लोक घाबरल या या परातन समजतीमाण OcircदवOtilde रागावला पटक (कॉलरा) हा एक रोग आह ती ठरा वक रोगाणमळ होत या रोगाणना ितकारक अशी लस टोचली क ती साथ हटत आ ण भरपर काश ःव छता श जलवाय वारापाणी ह या साथीस फलाव न दणार ितबधक होत ह साधी सोपी उपप ी महाराना सािगतली तर याना अशा भयकर साथी या रा सी थोरवीला न साजशी िमळिमळ त कारण साग याप ा पटक ह महामार ची म रआईची एक रागीट दवता आह ती भयकर रागावली असन बकासरासारख ितला ठरा वक बोकडाच बळ दल पा हजत ती Ocircऔषधान बर होणार Otilde नसन मऽ पजा नव नमःकार बिलदान यानीच काय ती झा यास स न होणार आह अस सागणाराच खरा ग वाटणार डॉ टरचा तो च न हता पटक ची ती साथ रोग असता तर डॉ टरचा ती साथ हणज चवताळल या वािघणीसारखी जी रागावलली दवता मर आई ितन माणसाना दलला दड कलली भयकर िश ा होती ती र करवील तर ह आमची गरवीण ह सतीण ह चटक ण काय तर करव शकल कारण मर आईची लहर तीच काय ती सभाळ शकत मर आई या पढ आमच गा हाण कस माडायच त ितलाच काय त ठाव मर आई या पढ जा याची व कलीची सनद ितलाच काय ती िमळालली या व ाला िन डॉ टरला ितथ कोण वचारतो परपरागत अशा या दवसक या ठरा वक भावनमाण त सार महार या या महारवा यात या वळ जी एक सतीण होती ितला भयभीतपण शरण गल

२६२ दवसक च सार चटक जाणणार मर आईची महारवा यातील सतीण ितन काचा कसन मतरततर छा छचा मारा पटक वर कर यास त काळ आरिभल या

महारवा यातील घर आतन झाडन धऊन फनल िशपडन उजड पाडन िनरोगी कर याच कारणच न हत पटक घरात का असत ती अवदसा कोण याह इतर माणसासारखी

समम सावरकर वा मय - खड ६ १४९

अधौ ा िनमलन कथा

अगणातन ऊब यावर िन ऊबरा ओलाडनच गली तर आत जाणार असा गढ वचार क न OcircसितणीनOtilde यक महारा या घराबाहर या अगणातच पटक स ठव यासाठ पाहारकर ठवल शणा या तीनतीन प टया या वतळाच अस मतर वलल तीन तीन शणाच प ट यक घराभोवती काढन मग यावर खडची लहान लहान वतळ ओढली उब यापयत पोच या या आधीच ती अवदसा पटक गदम न नाकात ितखट जाऊन कासावीस हावी एव यासाठ या खड या वतळात िमर या पटवन ठव या मीठमोह या घराव न Ocircउत नOtilde काढन या िमर या या धनीत सारखी टाक त ती सतीण चटका या मऽाचा मारा कर त रा हली नतर ितन महारवा याकड मर आईच ज काह दण घण होत याचा आढावा काढला उसन उधार गहाण खरद रोखीच िन ह याच एकदर हशोब ठशोब या सितणीन आप या डो या या पाट प सलीवर क न वजावट होता ठर वल क ा महारवा याकड मर आईच सरासर तीन रड यण बाक िनघत इतका उलगडा झा याबरोबर या महारवा यातील थोरा-मो या माणसासह मर आईपढ सितणीन नारळ ठवन नवस कला क Ocircपटक थाबव आ ह तझ तीन रड लगोलग बळ दऊन मा न मागची थकलली बाक साफ फडन टाकOtilde या बाक साठ पटक चा बिलफ धाडन मर आई जी या महाराच ाण ज कर त होती आ ण म य या िललावात याना पटापट बोल यावार वकत घत चालला होता तो भयकर िललाव आता थाबलाच पा हज अस या सितणीन आ ािसल आ ण त या महाराना पटल

पण इकड इकड घरोघर लोक पटापट पटक न म लागल आज सकाळ जो महार धटधाकट उठ तो स याकाळ या आत म यच आचक दत पड उ ा सकाळला जगातन नाह सा होई रच ओका या दगधी यानी या मळ याच गदळ िन आकिचत असल या झोप या घाण घाण होऊन ग या पण कटब यातच बोलता बोलता १९ माणस मली आ ण जर कवळ दवसक या उपचाराचाच मारा त महार कर त राहत तर ती पटक या यातला एकह मनय जवत सोडती ना

पण या या सदवान कल टर ौीयत मडकर महाशय ह नहमी या फरतीवर असता या गावी याच वळ आल पाहतात त महारवा यात कॉलरा पधरावीस माणस पटापट म नह गलली या गावचा पोिलस पाट ल एक अडाणी महारच होता याला वचारल त ा म यच ितव का धाडल नाह त आ ण ा सकटास त ड द यासाठ ताबडतोब काय उपाय कलस यान सािगतल Ocircसकटास त ड द यास आमची सतीण आधीच सबळपण झटत आह ितन घरोघर मतरलली शणाची वतळ अगणातन काढन पटक ला ती ओलाडन घरात य याची बद कली आह दवीपढ नारळ ठवला आह तीन रड बळ द याचा नवस कला आह दवाना गा हाणीह घातली आहतOtilde पटक ला हल व यासाठ कल या या महार मडळ चा हा कडकोट बदोबःत पाहन या मडकर महाशयानी थम या सितणीला बोला वल आ ण पटक सपत या गावात पाऊल टाक याची ितलाच बद क न गावातन काढन दल या अपमानकारक आ मळ िचडन ती दवी श न अ भत चम कार करणार चटक मडकर महाशया याच भोवती शणाच त तीन प ट ओढन मऽबळ ठक ठकाणी याना आता डाबन टाकणार अशी कोणीह अटकळ करता पण काय झाल काय क थरथर कापत ती सतीण मका यान चालती झाली या महारवा यातील आप ीपक ती सतीण जाताच आता उरली पटक तवढ

समम सावरकर वा मय - खड ६ १५०

अधौ ा िनमलन कथा

ताबडतोब मामलदाराना आ ण दव खच सरकार डॉ टर माहली ाना पटक ची लस घऊन महारमडळ स टोच यासाठ धाड यात आल औषधह नली पण पाहतात तो महारमडळ एकजात उलटन पडलली आ ह ट चन घणार नाह औषधानी पोट जाळायची आहत आमची हयOtilde वाटल िततक समजा वल महार टोचन यायला हणन घराबाहर पाऊल टाक नात शवट स याकाळ िन पायान मामलदार िन डॉ टर परतल ट चण रा हल पण औषध तर या हणन यताना यानी औषधाच घोट दऊन ठवल पण याची पाठ फरताच महारानी औषध गपचप ओतन दली ट चन घण नाह हाच िन य

औषधानी पोट माऽ जळतील पटक ची साथ थोड च हटणार औषधानी बरा हायला तो रोग होता क काय मर आईचा राग तो याच औषध दवसक याचा डॉ टर ती सतीण ती ग वीण ती चटक मामलदार झाला तर माणसच ना ा माणसा या औषधाची ा माणसक ची ह गो च नाह ह दवसक आह दवसक अस भावीत महारातील सग या शहा यानी या मामलदारभती सव जणाना िन वळ मखात काढल पटक परवली पण ह ातािधकार नकोत असा जळफळाट महारवा यात चाल झाला याच दवशी या ट चभर महारवा यात तीस जण पटक न लागल पव लागलल पटापट मरत होतच दवसक या शणा या ित ह प टया ओलाडन पटक घरोघर घसत होतीच

मामलदाराच महार ऐकत नाह त ह कळताच आप या हाताखाल या मडळ स घऊन सकाळ च (ता ८-१-३६ला) ात महाशय ौीयत मडकर ःवत महारवा यात गल मनधरणी क न ज वळल याना तस ट चल नाह याना घरात जाऊन ध न टोचल जवळ जवळ शभर माणस ट चली त लसच सपली हणन ताबडतोब मडकर महाशय मोटारन र ािगर स जाऊन तथील सरकार डॉ टर ौी दसाई आ ण सरकार णालयात होती न हती तवढ लस िन पटक ची औषध घऊन दपार दाभो याला परत आल आणखी १३० महाराना टोचल त तीह लस सपली त हा चारपाच वाजता ातमहाशय मोटारन को हापरला गल सःथानी अिधका या या सहानभतीन तथील म य डॉ टर रावबहादर धनवड याचा लसीचा सारा साठा िमळवन ता ९-१-३६ ला सकाळ ातमहाशय ौी मडकर प हा महारवा यात आल

पाहतात त पटाक चा नसता कहर उसळला होता जकड ितकड उल या रडारड क हण धावपळ आईबाप दोघह मलल पडल आहत भोवती लहान मल रडारड करताहत जवळ कोणी नाह शजार शजा याच कोणी म घातल आह जकड ितकड घाण कचरा यात त महार ातािधका यावर बथरलल घरात य यास या सरकार िन ःवयसवक डॉ टरा दक मडळ स त आडकाठ क लागल पण मल याची त घरातच पडलली याना खपत होती काह घरात दोन दोन तीन त खोलीत फकन कलप लावन बद कलली िन या खोपटात या दस या खोलीत सार मलमाणस िनजत बसत पडलली होती यामळ साथ कती झपा यान महाराना पछाड त चालली असल त सागावयासच नको अशा ःथतीत प हली गो त पर याची यात या यात ज ध प महार होत याना टोचन त पर यास आ ा पल गल त ख ड कती खणणार थकन यानी दपार ह यार फकन दली त हा ःवत ौी पाडतळकर मामलदार आ ण इतर मडळ ताना उचल यास पढ झाली या या या िनःसीम कळकळ चा

समम सावरकर वा मय - खड ६ १५१

अधौ ा िनमलन कथा

काह प रणाम होऊन महारातील काह मडळ ह वळली आ ण एका अट वर काय ती त प हणाली ती अट हणज ड तह ठ कच समजन ड यकास थोड पाजली त हा त परली गली

या वषार िन घातक वातावरणात ःवयसवक िन सरकार नोकर दखील घाब न ग यास काय नवल ती मडळ ह महारवा यातील या म य या जब यात राबावयास कच लागलीस पाहन ःवत मडकरमहाशयानी याना दय हालवन सोडणा या श दात समज वल क Ocircआता जर आपण पाय माग घऊन तर ा महारवा या या ददशस पारावार उरणार नाह भतदया धम माणसक ती ह च क ा अ ानी बाप या महारा या जवाच तच आप या आईबाप सगसोयर गलली ह क वलवाणी लकर अनाथ त णी व माणस पाहा मी तर ाना मरणा या ख यात अस जवत प दणार नाह मी तर ाना सोडणार नाह पटक त मलो तर सोडणार नाह या दयाशील अिधका या या डो यातन टप गळली ती यथ ह गली नाह त सवानी तोच िन य कला सवानी थम ःवतला टोचन घतल आ ण महारवा यात दवसभर त सार थोरथोर अिधकार आ ण इतर ःवयसवक प हा राब लागल

पण या दवशी राऽी महारानी िनराळ च त ड काढली यानी या यातील अगद मरणो मख अस लोक बाहर काढन दोनतीन गो यात टाकन दल नसतच लागलल ज ब या ःथतीत होत याना बरोबर घतल भाड कड ज घववल त सामान बोच यातन भ न डो यावर चढ वल आ ण रातोरात त महार महारवाडा सोडन रानावनात पळन गल उरलली अनाथ मलमाणस या भयाण महारवा यात या घाण झाल या घरात गो यात हगवणी िन ओकार न लडबडल या क ह या मर या रो यातच िमसळलली होती

ता ११ ला सकाळ ातमहाशया दक मडळ यऊन पाहतात त महार पळन गलल ह आयतच झालल ःथानातर एका अथ उपय तर दस या अथ भयकर कारण गावोगावी ती साथ ह पळत महार पसर वणार यासाठ ताबडतोब आजबाज या गावाना स आ ा द यात आली क दाभोळच मनय यऊ दऊ नय तथील रानावनात आजबाजलाच महाराना रोखन ठव यात आल या वळ ौी श य ह आपल सहकार श य िन ौी तडलकर या ह रजन सघा या ःवयसवकाची टोळ घऊन साहा यास आल तथील दोन िमशनर शाळािश क सातवळकर बध ह थमपासनच जवापाड महनत कर त होत या सवानी िमळन महारा या घराना साफ कर यास आरभ कला कौलार उपसन आत अवय तो उजड आणला आप या हातान घर वाटा झाडन साफ क या सारवन काढल अनाथ मलामलीना रो यापासन िनराळ ठवल त सार परली पळन गल या महारा या माग जाऊन त जथ फटन फटन झाडाझडपाखाली राहात होत तथ औषध पर वली महार औषध फक त हणन दवसातन तीनदा ह सार मडळ या दरदर या महार टो यात फ या घालन औषध सम पाज लागली उरल याना टोचल अशा अनक उपायाउपचारानी ता १५ या सधीस पटक ची साथ एकदाची आटो यात आली लागलल उणपर शभर महार वाचल अनाथ मल दहापधरा यात एक लक अवघ सहा म ह याच याच काय करावयाच हा होताच िमशनर याना पाळावयास नत पण त धमा तरा या अट वरच असणार तो काह याचा दोष न हता कारण

समम सावरकर वा मय - खड ६ १५२

अधौ ा िनमलन कथा

बोलन चालन त िमशनच असा सग पाहन र ािगर हद सभन ती सार अनाथ महार मल र ािगर स अवयच तर धाडन ावी आपण पाळ हणन कळ वल

इत यात र ािगर या िन दव ख या नाग रकानीह या सकटात या अ ना नदशा झाल या महार कटबासाठ एकदर ५२ पोती धा य िन कपड पण धमाथ जमवन ौीयत मडकरमहाशयाकड धारल त यानी यथोिचतपण वाटन दल अनाथ लकराना सवानी कती ममतन जोपािसल

या सहाश महारानी दवसक या पायी आप यावर म य ओढवन घतला होता जर वळ च याना ौीयत मडकरमहाशयासारखा कनवाळ स जना या Ocircमाणसक नOtilde हात दला नसता तर त बहतक पटक ला बळ पड यावाचन रा हल नसत इतक धावाधाव कली तर प नास महार या एव याशा महारवा यात आठ दवसा या आत पटक न मल जवळजवळ १०० महार पटक न पछाडन मरणा या त डात पडता पडता बळ बळ ओढन काढन वाच वल गल वळ च ध न ध न टोच यामळ बाक च बनडाग बचावल खरोखर ौी मडकरमहाशय िन याच सहकार यानी पाचश महाराच जीव आपल जीव धो यात घालन वाच वल ज ाच कल टर ौी जोशीमहाशय यानी या या या हाताखाल या सव अिधका याना श य त पाठबळ िन ो साहनच दल ा करणी तर ा सव अिधका यानी सरकार नोकर ह खरोखर च जिनक सवक असावत ह त व िन पदवी साथ कली ह याना भषणावह आह ज ःवयसवक कवळ कत य हणन आपण होऊन या सकटात जवापाड ौम घत झाल याच मह व ःपहणीय आहच आह

रोग हा दवाचा राग नाह लहर नाह हणनच दवसक चा तो वषय न ह ाथनन पजन बिलदानान दव पावन रोग बरा कर त नाह या या ितकाराच साधन धमशा न ह रोग हा स ीबमा या अबािधत िनयमाचा प रणाम आरो य व ा िन व कशा हच या या ितकाराच साधन यातील स ी व ानामाण मानवी उपचार कल क रोग हटतो टोचल क Ocircपा यालाOtilde ह सहसा लग दवी पटक होत नाह न टोचल तर वद वह हजार हजार या या रोगात तडफडन म यावाचन सहसा राहत नाह त ह साध स य कोण याह क पत गो ीप ा ा महारवा यात झाल या दवसक िन माणसक मधील झटापट त कती प रणामकारकपण ययास यत त पाहा त दो ह पथ जण काय योगशाळतच हतत तस कसोट स लागल भाबड दवसक बहधा म यकड नत व ानवण माणसक म यस बहधा जकत

२६३ पटक वरचाच न ह तर अःप यतवरचाह तो एक वजय होता आणखी एका ीन ह घटना सामा जक मह वाची आह Ocircअःप याOtilde या छळा वषयी

आ ह कठोरातील कठोर ट का क न आजपयत याना ितकार त आलो त हा आ ह ितकड कानाडोळा क ह श यच नाह परत आबडकरासारखी काह मडळ जी ःप या वषयी सरसकट िचडखोरपणा क लागली आहत याचा ितवाद करण ह ह कत नताच होणार आह ःप यात अःप यतािनवारणाथ जवापाड झटणारा वग कसा वाढत आह आप या OcircसनातनीOtilde कटबीय आ ाचादखील असतोष प क न या या मावर पाणी सोडन अःप यतािनवारणाथ तो

समम सावरकर वा मय - खड ६ १५३

अधौ ा िनमलन कथा

वाढता वग कसा ामा णकपण झटत आह तह ा दाभोळ यथील महारवा यातील पटक या सकटातील वर दल या वःत ःथतीव न ःप होत नाह काय ःप य अःप याचा कसा छळ करतात ह जस दाख वल पा हज तसच अःप यतािनवारणाथ िनरप पण झटणारा ःप य वगह झपा यान वाढत आह हह लप वता कामा नय दाभोळ यथ या महारवा यात ःवतचा जीव धो यात घालणा या या वर ल लहान थोर मडळ त भतदयची जशी जाणीव होती िततक च अःप यतस मठमाती दऊन अःप यतची किचतह कळस न मानता झटण अःप याची वशष सवा करण ह कत यह आपण कर त आहो याचीह ःप जाणीव होतीच होती नाह तर इतर काह ःप य लोक या महाराना जस या सकटातह िशवनात तस हह िशवत ना पण या अिधकार िन बनअिधकार जनसवकात असलल ा ण भ मराठ वय भती अनक ःप यजातीय स जनानी आप या भावाब हणीची कारावी तशी सवा या महारबधची कली या या रच उल या घाण साफ क न ःवहःत याची घर सार वली त परली औषध दऊन सवा क न याना म यमखातन सोड व यासाठ आपण म यमखात हात घातला अशा उदाहरणाच कत कौतक ह अःप यो ारा या कायास अ यत उ जक झा यावाचन राहणार नाह अःप यातह महार भ यासाठ वा ढोरासाठ जी सहानभित दाखवीत नाह ती ज ःप य दाख वतात याच आभार मान यात अःप याचह हत आह

(माच १९३६ कल ःकर)

समम सावरकर वा मय - खड ६ १५४

अधौ ा िनमलन कथा

२७ अपघात क आ मघात

Ocircकर नमःकार कर अ बाळा वडाला अःसा दवबा पा आह बर का वडOtilde भीमाबाई पाटिलणीन आप या दोन-अड च वषा या लहान यास भ भावान वडा या मळावर डोक ठवावयास सािगतल या वडास भीमाबाई गली आठ वष ल न होऊन ा ित या सासर आ यापासन िन य नमान शभर तर द णा घात यावाचन जवत नस ती जर या गावा या मराठ पाटला या ज या घरा यात दली होती तर स या या याकड नावापलीकड पा टलक अशी न हती उलट अगद िनधन होत त कटब यातह द ड वषापव ितचा नवरा लगात वारला त हा ितच ह एकलत एक मल घऊन ती या वडाशजार वखरल या दहापाच झोप यापक एका झापा या झोपड त राह दवसराऽी वळ सापडल तशा व या वळ िन एका मराठा पानतबाखवा या दकानदारास या घरबस या वकन या तटप या उ प नावर आपल पोट भर ती आता म यम वयाची होती या एका लहान मलावाचन ितला मागपढ कोणीह न हत तो वड ितचा दव िन त मल ितचा जीव

वडा या द णा सपवन या मलास वडा या पायावर घालन नव ाच थबभर दध या मलास ितन यावयास दल दधाचा असा या मलास तवढाच उकाडा पण त थबभर दध वडा या - दवा या नव ाच ितला वाट त या यावर इतर मणभर दधाद ान जी प ी ित या बाळास यणार नाह ती या वडोबा या सादान आ यावाचन राहणार नाह त मल मळ ज मल तच वडोबा या सादान कारण ल न होताच शजार या चार आयाबाया या साग याव न वडास द णा घाल याच ज ोत ितन घतल त मलगा हावा हणनच होत तशा नवसावाचनह ित या बरोबर या बायाना एक सोडन तीनतीन मलग झाल होत पण पाच वष द णा घात यावर झालल ह एक मल या वडा याच सवन िन सादान झाल अस ितला तवढ वाट वड पपळाला वःततच दवता मानणा या या भा वक हद वःतीत ित या या ौ च सवऽ कौतक होई दवताची ित ा िन पजा वशषच भ भावान दरवर फलाव यास कारण होई

समोर या माळावर असाच एक जनाट सकट पोखरलला वड होता तो माळ िमशनर साहबान वकत घऊन ितथ दसर कडन दकाळा बकाळातन बाटवन वा पळवन आणलली मल पाळ यासाठ एक िमशनची चाळ िन बगला बाधला त हा तो िनकटचा वड िन दोनतीन तसलच रोगट पपळ बग या या िन चाळ या रचनस आड यतातस पाहन मळास ा उखडन टाकल नतर या माळालगत जो नवा पथ बाधला या या दो ह रागास नव वड िन पपळ अस छान रखन लावल क या या सलग कमानीखाली तो पथ हणज एखा ा सद घ कजासारखा भर उ हा यातदखील शीतल वाटावा या वड पपळा या ितर यािशर या फा ा ितवष काटन छाटन याना माणसाळ वल या ह ी या स डत धर वल या चवर सारख मनया या सोयीसोयीनच डोलत झलत राहावयास भाग पाडल होत वड पपळ मळासकट उपटणा या यह या या फा ा कापणा या एकह द णा न घालणा या या िमशनला कोण याह वड- पपळान Ocircमल न हो याचाOtilde शाप कसा दला नाह उलट या िमशनमधली मल अिधक गटगट त िन वाढ या स यची कशी इतकच न ह तर एकदोन सगी अलीकडच

समम सावरकर वा मय - खड ६ १५५

अधौ ा िनमलन कथा

या या बग यातील दोघी बाळितणीस सरख अस जळ मलग उपजन त दडदड या माणसाळल या वड पपळा या छायत खळत असता याना या तोडल या वड पपळावर ल रागीट मजोबान एकह बोचकारास ा आजपयत कसा घतला नाह अस भीमाबाईस या भागा या वतीन या गाव या नगरसःथत सभासद हणन िनवडन गलल डॉ मो हत ह पकळ वळा वचार त आ ण समजावन सागत क या अथ तो वड अगद पोखरलला रोगीट छायाश य िन पडावयास आलला आह या अथ या या आसपास या झोप यावरच त एक सकट टाळ यासाठ तो पाडन उखडन टाकणच इ

डॉ मो हत ह भीमाबाईच दरच नातलग याना यिनिसपािलट त िनवडन दताना या बचार ला ःवतच मत न हत तर दोनतीन नातलगाची मत ित या य ानच िमळाली होती पण पढ नगरसःथत ग यावर डॉ टर मो ह यानी आप या भागातील वाटा आ या अगण चौक ःव छ बनधोक िन रखीव क न ितकडच आरो य वाढवाव अस मनात आणन काम चाल कल खळगखाचा भ न वाटा सधार या बोळातील उ करड घरा या रागाम यच साचलली डबक माजलली झडप सडलल गडग साफसफ िन नीटनीटक कल आ ण आता म य सडक याच कोप यावर ितर या पढ आल या एका दगड ढगा यातन याचा जनाट पोखरलला िन सकट सोट वर गला आह एक आडवी फाद अःता यःत लाठ माण आलली अह नवीन पालवीच उगीच काह झबक वषाकाठ फटत त हा काय त त झाड आह परलला िन बाधलला वासा न ह अस वाट इतका जो िनज व िनस व िन छायार हत झालला आह असा तो वड पाहन तो ितरपा ढगारा काढन सडकवर ल ती आडकाठ िन या ढगा या या भोवती व यावाक या बाधल या झोप यातील माणसावरच त सकट दर कराव असा डॉ मो ह यानी बत कला पण ती गो लोकास कळताच या वसाहतीत एकच गवगवा िन आरोळा उठला Ocircआमचा वड आमचा वडोबा दव पाड दणार नाह आम या धमभावना दख वता कामा नयOtilde

भीमाबाई पाटिलणीला तर तो ितचा पजचा वड पाड पाहणा या डॉ टर मो ह याचा मनःवी राग आला होता या वळ नगरसःथत तो ठराव यणार होता या या आधीच या वःती या लोकानी वड पाडन आम या धमभावना दखव नयत असा िनषधाचा एक अज कर याच ठर वल होत आ ण यावर स ा घ याच काम जोरान चालल होत या व वड तोडावा अस हणणा याचा अजह अथात हायचा पण यावर स ा िमळण फार कठ ण जाऊ लाग यामळ या दवशी डॉ मो हत ह ःवत घरोघर हडन लोकाची समज घालीत होत याच भागात मोडणा या या िमशन या चालक िमस यसी ा अम रकन बाई तो वड तोडावा ाच मता या याह नगरसःथ या िमशनर सभासद ासाठ वड तोड यास अनकल मत िमळ व याच काम काढन घरोघर हडत हो या परत वडा या करणाप ा हद धम कती Ocircसपर ःटशसOtilde- धमभोळा आ ण भ न धम हाच कसा धमभोळपणापासन सवःवी अिल ह पराण पा हाळान सागत बस याम यच िमस यसीबाई या सधीचा उपयोग अिधक ाम यान कर त हो या

भीमाबाई आप या मलास वडा या पाय यावर डोक ठव यास सागन पजा आटोपन या ढगा या या खाली मलास उतरवन जो आप या खोपटाशी यऊन पाहत तो िमस यसी

समम सावरकर वा मय - खड ६ १५६

अधौ ा िनमलन कथा

हसतमखान ितथ उ या असल या ितला दस या वड तोडावा अशा मताची सह भीमाबाईन ावी अस या हणा या त हा Ocircमी काय त उ ा सागनOtilde अस हणन िभमाबईन वळ मा न नली िमस यसी या झोप यातील मडळ त नहमी िमसळ खाऊ वाट बायबलची गाणी गाई Ocircवडा या पजच फळ हणज ह माझ बाळOtilde अस भीमाबाईन बोल या या ओघात ग हव न सािगतल त हा िमस यसीन या वषयाचा ओघ आप या आवड या करणी िमळवन हटल Ocircवड खर पण आईच म हो टमच ह या मान दवा दकानास ा ग हवर यतो बर आम या दवी मर चच पाहा ना गाणच हणत अ ह असा उपबम क न मर ला यशची मत पाहन माचा पा हा कसा फटला याच बायबलातील कथवरच एक मराठ गाण हण यास ितन आरभ कला बाई गोर गाण मराठ गळा गोड नको हटल तर भीमाबाईला त ऐकावस वाटल दहा पाच इतर बायामलह जमली त गाण चालल आह त च डॉ मो हतह स ाचा एक कागद घऊन ितथ आल यास पाहताच िमस यसी उठ या िन वषय झटकन बदलन हणा या Ocircहलो डॉ टर बघा ए बाई समझट ह क वडाच साडान टला मलगा झाला व ास टर कसा बसटो अशा भाकड समजट वर टम यासारख रशनिलःट लोक याना सधार ट का नाह टOtilde

डॉ मो हत थोड हसन हणाल Ocircिमसीसाहब मा यासार या ख या रशनिलःटसबधी वचाराल तर मला त ह दोघीह सार याच धमभो या वाटता अहो त ह आ ाच ौ ापवक ज गाण हणत होतात तच आठवा वडा या सादान मलगा झाल ह ा भीमाबाईची ौ ा ब वादान टाकाऊ ठरत ह तमच हणण जतक खर आह िततकच कमार मर या पोट दवा या तजान यश भःत ज मल ह तमची ौ ास ा टाकाऊ ठरत हह खर नाह कायOtilde

Ocircपण ह आमची ढमभावना हOtilde Ocircआ ण वडह ई राच तीक या या सादान मल होत ह भीमाबाईची धमभावनाच

आह ती ितची भावना खळ आह अस ब वादा या OcircरशनिलझमOtilde या चाराथ जर त ह सागता आ ण त चागलच करता तर या ब वादा याच कसोट स तम या धमभावना लाव याचा अिधकार मलाह असला पा हज अहो प वी वाटोळ आह ह सागणा यालाह धमभावना दख वतो हणन भ नानी ठार कल प वी फरत ह साग या वषयीह दड झाला फार काय अम रका खड शोधणा या कोलबसासह बायबलम य न सािगतलल दश आहत अस हणन आम या धमभावना हा दख वतो या आरोपाखाली भःती धमग नी अपराधी ठर वल न हत काय धमभोळपणाचा म ा हद लोकानाच तवढा दलला आह ह तमची समजत िन शखी हाह एक धमभोळपणाच आह खरा ब वाद या या समजती अस य वा लोक हतास य अपायकारक आहत या या सधा झटतो मग या भःती असोत मसलमानी असोत आ ण अशा ख या समजती सव धमातील लोकात धमाच कातड पाघ न बोकाळल या आहत हदतील धमभो या समजती काढन या या ग यात म ःलम वा भःती धमवडपणाचा ध डा बाधण हा काह ब वादा या चाराचा ामा णक माग न हOtilde

इत यात समोर या चचम य अकरा वाज याच ठोक पडल िमस यसीसमोर भीमाबाई मनमोकळ बोलणार नाह त अस वाटन िन घर जा याची वळ होऊन गली हणन डॉ मो हत भीमाबाईस Ocircआता मला गलच पा हज स याकाळ यईन हOtilde अस सागन यसीबाईसह बोलत

समम सावरकर वा मय - खड ६ १५७

अधौ ा िनमलन कथा

बोलत परत गल िभमाबा नाह हायस वाटल कारण या डॉ मो ह या या िभडस बळ पड याच टाळ त हो या Ocircवड पाड नयOtilde या अजावर सह मागणार लोक आधी भटाव अशी याची इ छा होती

Ocircवडदवा तला पाडन टाकणाराचच दात पडोतOtilde असा भीमाबाईन आज पजा सपताना या वडालाच नवसह कला होता

इत यात पचवीसतीस लोकाचा घोळका घऊन िभगाड वक ल या वःतीत वादळासारख आल Ocircस ा करा खोड मोडा ा वडपा याची त ह कोण या प ाच वडपाड क वडराख सनातनी क सधारक असा त लोक एकच गलका कर त स ावर स ा घत चालल सह नसली तर अग याच ठस या वःतीत बहतक वःती वडराखी प ाचीच होती िभमाबा नीह आपण होऊन सह दली िन वडाच त दवत कती जागत आह ह आप या ःवत या अनभव सवाना कळकळ न सािगतल कडवर या मलाची हनवीट वर उचलन भीमाबाई आसव गाळ त हणाली Ocircमा या द णा या ोतास वडोबा पावला िन ह बाळ मला दल मा या वशा या वलीला फल आल पढ लगच ा ता ह याच वड ल लगात इथच या दवशी वारल या दवशी मी या लकराला ा वडा याच पायावर घातल िन हटल Ocircदवा वडा आता तच मा या लकराला साभाळ त या सावलीत त या पायावर ह माझ मल लहानाच मोठ होऊन कापसासारख पाढर श कस होईतो नाद द िचरजीव होऊ दOtilde दहापाच वळा दहापाच य याजा याना ितन तच त सािगतल िन यक वळ कथचा पण वराम झाला क एक अस या लकराच दहापाच मक घतल वडाराख प ाचा तो घोळका परत चालला सग या या पढ ौी िभगाड वक ल तावातावान

ित ा कर त होत क Ocirc ा वडपा याच दात पाड न तरच मी िभगाड ा सग या पाखडाचा मळकद हणज हा धमबडाऊ डॉ मो हत पण याचा तर दोष काय अशा अःतनीत या िनखा याना यिनिसपािलट या अःतनीत ठवणार त ह मतदारच दोषी आहात आता ाल का प हा याला िनवडन Otilde

सार लोक एकमखी क यासारख ओरडल Ocircउभा तर राह ा आता या डॉ टर मो ह याला प हा आता िभगाड व कलानाच िनवडन दणार वक ल महाशय त ह रा हलच पा हज आ उभ एक वळ हा वड पाड दऊ पण िभगाड व कलाना िनवडणक त प हा पड दणार नाह Otilde

लोकाची ह ित ा ऐकताच िभगाड वक ल Ocircआता वड पडला तर िचता नाह Otilde अस सपकन बोलन जाणार होत पण वळ च यानी त श द िगळल िभगाड वाणीजातीच पव एकदा कथ या वळ दवळात याना ा णानी ब का लाव याच नाकारल त हा त सधारक हणवन ा णास यथ छ िश या हासड त याच ाय त ग या िनवडणक त याना िमळन त पडल िन डॉ मो हत िनवडन आल ह वड न पाड याची चळवळ यानी का हाती घतली ह आता न सागताह समज यासारख आह सनातनी ा ण बहस य मडळ ची मत आता याना न क िम णार होती धमबड या डॉ मो ह याना आता लवकरच होणा या िनवडणक त चार म या चीत पाड याचा याचा डाव हा वडाचा हकमी ए का या या हातात आ यामळ

समम सावरकर वा मय - खड ६ १५८

अधौ ा िनमलन कथा

जक यासारखाच होता व कलीत िन िनवडणक त प कार िन मतदार िमळवन दणारा जो सो यातला सोपा उपाय तो सनातन धम ह याची या या होती

नगरसःथ या सभत वड पाडन तो कोलमडावायास आलला पानाचा ढगारा काढन सडक सरळ करावी हणन ठराव य या या दवशीच वड पाड नय ा अथाचा शकडो नाग रका या स ाचा तो अजह दाखल झाला वडराख िन वडपाड ा दोन प ातील चरस अगद वकोपास गली सडकव न जाणा या नाग रका या जवावर या कोलमडल या उच ढगा याच या पोकळ पतनो मख फा ाच िन या सोटाचह सकट तरवार सारख लकटत आह ह बहतक सभासदाना मा य होत पण वरोध िचघळलला शवट अ य ानी सामोपचरान या बाज या वःतीची समज पाड याचा य कर यासाठ ितकड या पचवीस पढा याची सभा भरवन तडजोड करवावी असा सभासदास अिभाय दला ःवत अ य स ा समज पाड यासाठ नमल या मडळात होतच ह तडजोड घडत या सडक या फा यास Ocircवाट बदOtilde हणन दो ह त डावर पा या लावा या आ ण गा याभती वाहनाना तर बद असावी अशी ता परती यवःथा झाली माणसाना वाट बद कली - पण तो सकट वड िन पडाऊन पार पाडला नाह झाडा या सोयीसाठ माणसाची गरसोय झाड दव मनय झाडपाला

समजत पाड यासाठ बोलावलली सभा भरली या वःतीच पचवीसतीस पढार आ ण अ य ास ा बरच नगरसःथासभासद उप ःथत होत वडराख प ाच शकडो लोक सभागहाबाहर लोकमताचा दाब पाड यासाठ िभगाड व कलानी जमवन ठ वलल होत ःवत िभगाड हरभटशा ीभती मडळ पढार हणन सभत होती नगर-सःथा-सभासद हणन िमस यसी िन पीरजाद हह आल होत

वड का पाड नय याची कारण साग यास थम हरभटशा ी उठल Ocircवड ह दवता आह यास पजाव द णाव आ ण कधीह तोड नय अस शा आह Ocircज हद लोक वडाला त डतील तOtilde Ocircपत त नरक घोरOtilde असा शा ाचा ःप दडक आह मा या आजोबाना एक भिम दान िमळाली घर लहानस तीवर बाधल पण वडाच झाड म य अस होत क याला टाळन घर सलग बाधण कठ ण अशा अडचणीतह त झाड न त डता घर ितरप-िशरप बाधल पण वड त डला नाह उलट या याभोवती लहानसा चौक सोडन कौलारातन याला धरा यासारखा माग वर मोकळा सोडला याची पान कचरा सारा कौलारावर घरा या आत बाहरह पड याला लागन असणा या िभतीखाली याची मळ घसन एक िभत ढासळली ती प हा बाधली पण या धमपरायण ा णान वड पाडला नाह आजह याच घरात आ ह राहतो आ ण वडाची पजा नव झा यावाचन जवत नाह आ हा हदची धमभावना ह घड दणार नाह Otilde

Ocircवड त डण हणज हद धम उ छदण आ ण वड पजण हणज हद असण अशी हदधमाची उथळ िन िभकार या या कोणतयह मथात मला आढळत नाह Otilde डॉ मो हत शातपण बोल लागल त च िभगाड वक ल म यच उठन चवताळल

Ocircतशी या या त हाला आढळत नसली तर मला आढळत अहो वडाची पजा जी आम या धमात सािगतली ती काह धमभो या अशा को या वडगळान न ह अगद त ह या व ाना या (Science या) नावाची शपथ यता जाता घता या व ाना या आधार वडाची

समम सावरकर वा मय - खड ६ १५९

अधौ ा िनमलन कथा

थोरवी कती आह त बघा या या पार या औषधी याची छाया याची पान दध याचा अण िन रण एखा ा हता यासारखा मनया या हताला वा हलला आह तो पडला तर मरणानतरह या वडाचा दह हणज याची लाकड फा ा पाचोळा आप या झोप या या वाशास आ ण चली या जळणास उपयोगी असतात अथातहता याहन परोपकारात वड ौ आह कारण म यानतर हता या या हाडाच वास आम या झोप यास उपयोगी पडत नाह त याचा कोणचाह भाग चलीच सपण हणन जाळता यत नाह अहो मखहो याःतव आम या ऽकालदश ऋ षवयानी वडास दव मानल वड ई राच तीक आह ई राची वभित आह वडच ई र आह जो वडा- पपळाला त ड ल तो हाडाचा हद न ह तो मसलमानच होयOtilde

िभगाड वक ल भर रगात यऊन आणखी बोलणार होत पण मळ व डॉ मो हत असता आपण म यच बोलत आहा अस अ य ानी घट वाजवन वाजवन दरडाव यामळ त थोड थकबल त दसरच करण म य आल - कारण हद- हद या ढ वषयक वादात श यतो बोल नय अशा िश ाचारा या अवलब िमस यसी आ ण पीरजाद यानी करावा अस साधारपण ठरल होत पण िभगाड वक लाच शवटच श द ऐकन पीरजाद यास हसच आवरना त खदखदा हस लागल िभगाड वक ल यामळ िचडन वचारतात - Ocirc या ितथ या माननीय सभासदास यवढ हसावयास काय झाल आह इथ काह तमाशा नाह Otilde

िभगाड याच ह आ हान ऐकन पीरजादह खवळल Ocircसागणार न हतो व कलसाब पण आता ःवतच वचारता हणन सागतो वड पपळ त डतो तो हाडाचा हद न ह तो मसलमानच अस आपण आता ठामपण गजलात ना हणन शका आली - आपण ःवत हद क मसलमान कारण लोकहो चार वषापव या िभगाड वक ल साहबानी माझी एक जमीन वकत घतली तीत चारपाच वड पपळ होत त या वक लसाहबानी ःवत उखडन पाडन एक टमदार बगला बाधला माफ क जय वक लासाब लक न यह बात सच या झटOtilde

सा या सभत एकदम हशा पकला िभगाडह हसल पण वक लच तो काह तर उ र यणारच या या त डन सपकनतो बोलन गल Ocircअहो त हा मीह एक सधारकच होतो

Ocircमग आताह हा क दोन दवस तसच सधारक िन तोडन टाका क तो वडOtilde पीरजाद लोक यत या ओघात सापडन वाहवत चालल Ocirc या सडकवर दोनचार माणस दगावतील या वडापायी काय धमवडपणा बघा ह तम या हद लोकाच आ ह एक सोडन अस एकश वड तोडन टाक पण सडक आडवणार नाह आ हा मसलमानात सार OcircरशनलOtilde झाडाची पजा अस हणन पर जाद प हा एकदा खो खो हसल पण या वळ त एकटच हसत होत लगोलग डॉ टर मो हत प हा उभ रा हल िन हणाल

Ocircखासाहब झाडाची पजा मसलमानात नसत हाडाची असत वड पाड नय यान आम या धमभावना दखावतात अस हद नस या को टबमान भाडत आहत पण पलीकड या वष च ज हा हद या भर वःतीतील एका घरा या आत या चौकात काह कबर सारख बाधकाम अस याच काह मसलमान पजा यानी या घर कामकाजास जाताना पाहन ती पराची जागा आह हणन िधगाणा घातला िन त घर पाडन ितथ दगा ःथापन िनमाज पढन यास अडथळा होऊ नय यासाठ या सा या हद वःतीतील वा बद करावीत यथपयत ह टवादाचा

समम सावरकर वा मय - खड ६ १६०

अधौ ा िनमलन कथा

ट पा गाठला त हा आपण ःवत या मसलमाना या हण या या समथनासाठ लाठ बमान दखील भाडावयास िस झाल होतत ती पराची चार हाड स मानपवक तथन काढन दसर कड परली असती तर अशा हाडापायी क यक राजमाग हदःथानात बद पाड यात यतात मिशद व न राजमागानस ा वा वाजव नयत हणन ितवष मसलमाना या द यात कती डोक फटतात खानसाहब धमवडपणा हा सव धमनयात आज तर ा वा या ःव पान भरलला आह मनय हता या आड यणा या अशा भाब या धमभावना कोण याह समाजात अस या तर जो सधा इ छतो तोच खरा ब वाद खरा धमभी कारण धम हणज मनय समाजा या उ ाराचा धारणाचा माग िभगाड वक ल मा या व हणन ज बोलावयास गल तच मा या वधयाच समथक झाल त हणाल वडपजा िन दवतीक मान यात आमच पवज चकल नाह त कारण वड पपळ ह झाड मनयास अितशय उपयोगी आहत मग मी तर अगद तच हणतो आह पण यातनच िनघणारा उपिस ा तह िभगाड यास कसा नाकारता यईल बर िस ा त हा क

गाईबलासारख पश काय कवा वड पपळासारखी झाड काय ती मनयास अ यत उपय असतात हणन या या वषयी आ हास म वाटाव या माणात किचत प यताह वाटो याच सर ण पालन िन कौतकह करण आमच कत य ा अथ च काय तो तो आमचा धम पण या याच उपिस ा तह हाच न ह काय या प र ःथतीत त पश वा ती झाड मनयास उपिव द यास कारण होतात त हा ती पालनीय वा र णीय राहत नाह त आ ण ज हा या या नाशानच मनय जातीच वा रा ाच हत साधणार असत त हा याचा नाश हाच मनयधम वा रा धम होणार

Ocircया पायी मनय मली तर वड न पडला पा हज अस हणण हणज िनभळ मखपणा आह िभगाड वक ल यानी या क यास शहाणपणा ठर व यासाठ कल या ब वादान हच िस कल धािमक अ ानाच समथन व ानान - अ यावत साय सन क पाहणा या या सव अधवट लोकाच को टबम ह नहमी असच या या ग यात यतात याप ा य वादाचा कोणताह ढ गी मखवटा न घालता या आम या शा ीबोवासारख जो च क सागतो क Ocircवड हा दव आह - यास त डल तर तो आ हास शापतो अस शा आह यास आ ह मानतोOtilde तो धमभोळा असला तर ल चा नसतो तर यास इतकच वचारण पर आह क Ocircवड पपळ ह पदाथ वःततच जर दव तर त ःवतच क हाड न त डल आगीत जाळल वादळात मोडल कस जातात आ ण याना पजल नाह वा त डल तर जर वडोबा कवा मजोबा रागावतो तर ह मसलमान भःती कवा आम यासारख सधारक हद याना वाटल या दस या झाडासारख माणसा या सोयीसाठ त ड त वा जाळ त असता त आमच काह एक वाकड कस कर त नाह तOtilde

Ocircअहो डॉ टर त ह वा याशी भाडता आहा वड पपळ दव अस मी तर कठ हणालो ह सार भावनच खळ शा च क सागत Ocircन का न च पाषाण न िशलायामन च म मय भाव ह व त दवो तःमामभावो ह कारणमOtilde आ ह वडा या ठायी वडोबाची भावना ठवन पजतो हणन आ ह त डल क आ हास पाप लागत पाप नाश करत पण भ न मसलमान वडा पपळाना मळ झाडच मानतात त यात दवी भावना ठवीतच नाह त हणन यानी

समम सावरकर वा मय - खड ६ १६१

अधौ ा िनमलन कथा

वड पपळ त डल तर याना पाप लागत नाह दव याना दड दत नाह वड आम या नवसास पावतो ह आम या भावनच फळ असच का हणानाOtilde शा ीबोवा हणाल

Ocircवा शा ीबवा वा लाखाची गोय बोललात ह अहो मग उ म माग हणज अशी अडाणी भावना मळात ठव नय हणज झाल रा साला थम जाणनबजन राजा हणा क आ ण नतर राजा हणन याला बळ दत बसा का दोर ला जाणनबजन साप समजा का िन नतर थरकापत ित यापासन पळा का आ ह ह गायबलाना पश वड पपळाना झाड असच मानल आ ण याना प जल नाह हा वड गरसोयीची हणन काप िन सोयी या ठकाणी दहा वड दसर लाव ा वःत मन याला उपयोगी हणन थम र णीय ठर या दवी ठर या पण पढ त उपय तच मळ कारण वस न या वःतच र णीय पजनीय दवता वाट लाग या मन या या अ ानयगातील चक आता या व ानयगात सोडन दली पा हजOtilde

इत यात बाहर या लोकात मोठा गलगा झाला डॉ मो ह याच भाषण ऐक यईनास झाल लोक दारात घस लागल Ocircिभगाड वक लOtilde हणन हाकावर हाका आ या िभगाड वाटच पाहत होत जण काय या णाची तो ताडकन उठन दाराशी आल आ ण एक िच ठ हातात घऊन धापा टाक त हणाल Ocircसभा बद करा लोक ाभ अनावर होत आह कारण ह पाहा ह िच ठ भीमाबाई पाटिलणीकडन आली असन यात यानी अस िल हल आह क Ocircजर वड पाडाल तर मी या जागी मरत उपास कर नOtilde लोक ओरडत होत Ocircसभा बद करा आ ह वड पाड दणार नाह Otilde अ य ह Ocircतडजोड अश य सभा बदOtilde अस सागन उठन गल Ocircसनातन धम क जयOtilde कर त लोकह हळहळ परतल जो तो भीमाबाई या ौ ची िन दवलसीपणाची वाहवा कर त होता

ह िभगा याच अवसान पाहन भीमाबाई सतोष या पाऊस वाढत चालला वक ल घर गल Ocircवडा या पायाची धळ अगारा हणन मलाला लावन मा या बाळास वडोबा शतायषी करोOtilde अस हणन ितन याला झोपी घातल दवसभर थकलली ती बाईह तशीच झोपी गलीच वारा िन पाऊस वाढतच गला

राऽीच बारा वाजल असतील या सडकन एका लाब वासाहन आलली त टाची बलगाड अकःमातिशळधार लागल या या पावसात िन सोसा या या वा यात सापडन रगाळत चाचपडत चालली होती त च कडा कडा अस दोनचार आवाजावर आवाज झाल ती सडकवर आलली या वडाची लाब फाद तटन िभरकावल या गदसारखी या गाड या त टयास लागली एखा ा साहबाची टोपी वर यावर उडवावी तसा तो त टया उडवन गाड वर कोसळली गाड वान ठक या ठकाणी फटका यासरशी ठार होऊन खाली पडला त च या वडाचा तो मळाशी खळा खळा झाल या उच सोट उलट बाजस कोलमडन पाय या या झोप यावर पडला

Ocircअग आई गOtilde अशी ककाळ या छ पीिभतीस ा कोसळल या झोपड तन आली ती ककाळ भीमाबाईचीच होती कोसळल या झाडलाकडाखाली ितच डोक फटल होत आ ण या वडा या सोटाखाली हाय हाय ितच त लक चदामदा होऊन गल होत

समम सावरकर वा मय - खड ६ १६२

अधौ ा िनमलन कथा

२८ भ वजयातील हरवलला नवा अ याय

गो ीचा मळ सागाडा अगद स य घडलली गो पण सागताना नाव गाव गाळन जरा जळवन सािगतली गली हणनच काय ती ितला कथा हणावयाच असा जर स यकथा या श दाचा अथ कला तर आ ह सागत आहो ह एक शभर ट क स यकथा आह कारण ह गो अशी अगद खरोखर च घडली आ ण तीह अव या चारपाच वषापव

या वठोबाच दवळात ती घडली त एक या नगरातील लहानस एक वरळ वःतीत बाधलल भडार -मराठा इ याद वगातील कामकर मडळ कधीकधी यात जात यत अस बापडस दऊळ आह एक भा वक आ ण िनधन वगातील म यम वयाचा मनय माऽ नमान या दवळान जाऊन व ठलाची पजा कर दवसभर कामधदा क यानतर राऽी एकटा दकटा कसाह असला तर टाळ घऊन OcircवडवाकडOtilde ह वशषण यास लाग पडल अस भजन िन यनमान कर आ ण गाता गाता गगी आली क ितथच एकटा दकटा िनज

या या भाऊबदातील को या बाईन या या घरदारात भाग िमळावा हणन भाडण काढल होत ितला कोणी सािगतल ा भाब या माणसाचा काटा जर वाटतन िनघल तर - तो भयकर वचार ितला पटला गड लोका या सगतीत ती फसलली होती यानी काह ठरा वक र कम घऊन ितच त काम पारह पाडन टाक याच अगावर घतल

या चाडाळचौकड वाचन तो मनय एक भाबडा आ ण िन पिवी ाणी हणनच तथील लोकाना प रिचत अस याचा दवलसीपणा पाहन याला कोणी कोणी बवाह हणत या याशी नहमी भाडण करणा या या बाई या वळणातील या गड लोकानी याला हाणमार कर या या धम याह द या आहत ह ऐकन एकदोघानी बवास सािगतलह होत क Ocircराऽी बराऽी जपन राहात जा ती वाईट माणस आहतOtilde पण गजिमो ा या दामाजी या िौपद या चोखोबा या कबीरा या या अनक कथाची यान पारायण कली होती यातील कोणाची तर कथा सागन यान हणाव Ocircएकटा असलो दकटा असलो तर माझा पाठ राखा पाडरग माझी पाठ राखीलच राखीलOtilde अस हणत व ठला या मत कड या िमणिम या समई या अधक उजडात पाहन यान अभग आळवावा Ocircजथ जाई तथ त माझा सागाती सभािळसी हाती धा िनया

खन खन अर बापर भयकर खन पाहाट या वळ कणी मन य या वठोबा या दवळातन जात असता अकःमात

मोठमो यान ब ब ठोक त ओरडला आजबाज या घराझोप याची कवाड खड या खाडखाड उघडन कोणी उघड कोणी बोडक

अस काह लोक अथ णाव न उठल तसच ितकड धावत आल या बवाला कोणीतर भयकर ह यारानी घायाळ क न शजार या शतात फकल होत

र ा या डब यात तो मरणाचा घोर लागन पडलला या ब ब मारणा या वाटस स दसला होता भोवती जमल या मराठा-भडार वगा या बायामाणसास ा सगळ हळहळत होत

समम सावरकर वा मय - खड ६ १६३

अधौ ा िनमलन कथा

बवाला क ह लागला होता मधन मरणा या ध यासरशी उच या यत पण तो मला न हता लोकातन एकास एक हण लागल Ocircऐकलत बवा या त ड वठाल वठाल Otilde Ocircउचक सरशी यतो खराच तो विनOtilde Ocircदवाच नाव सटल नाह याचOtilde Ocircधावा करतो आह दवाचाOtilde दवाला ा धा यासरशी ह बातमी पोचली तर वठोबा अजनह यऊन याला हात दतीलOtilde बवा हणतच अस Ocircजथ जाई तथ त माझा सागाती वाग वशी हाती ध िनयाOtilde

पोिलस घाईघाईन प हल िलखाण थोडबहत क न बवाला णालयात धाडन दऊ लागल काह लोक परत जात होत - काह यत होत काह आपसात हणत होत Ocircबवान व ठलाच नामघोष चाल वला आहOtilde Ocircबवा मरणार नाह Otilde Ocircअहो मरायचा असता तर इत या घावातन वाचलाच नसताOtilde Ocircअहो तो दवळात असता तर घायाळच झाला नसताOtilde वठोबा जागत दवत पण दवा या पाठ माग या शतात मारक यानी घात कला याला काय उपायOtilde Ocircदव ारकत होत हणन िौपद मातस दशासन गाज शकला पण ितचा धावा कानावर पडताच दव धावल त हा ितच तो काड भरह वाकड क शकनाOtilde पोिलसह हणतच होत क Ocirc या मारक याची आ हास ब बातमी िमळाली आह शवट याचाच नाश होणारOtilde Ocircअहो स यमव जयत नानतमOtilde पजला चाललल भटजी वटाळ होऊ नय हणन लोका या वाट या बाजस होत त जाता जाता हणन गल

जमल या थ यापक तीच वा य घोळ त मली शाळत ग या मल शाळत गली बाया घर ग या भाजीवा या बाजारात ग या कामकर कामध ावर गल सकाळच दहा वाजत आल दोन तीन पोिलस जा यावर टहळ त होत काह जण द न पाहत जात होत एकदोघच दवळात जाऊन वठोबावर पाणी घालन घाईघाईन पजचा िनयम कसाबसा पाळन िनघन गल होत

साडदहा वाजन ग यामळ या नगरातील एक मख वक ल असताह सावजिनक कथाक तनातन भाग घणार ःनानस याशील गहःथ पाडरगराव ह कोटात जा यासाठ उठ पाहत होत पण या या बठक त जमलल लोक वादा या भरात आ यामळ तथन काह हालनात जो तो बवा या झाल या ह यची काह तर नवीन अ भत मा हती घऊन ितथ यई पाडरगराव ःवत सतलीलामताद मथाच मोठ चाहत अस यामळ बवा या वषयी घडत चालल या घटनाचा यासह वःमय वाट लागला होता इत यात मोर नावाच तथील खोतच आत आलल पाहन पाडरगराव हणाल Ocircत ह आता अगद चप बसा ससगत बातमी आण यासाठ गलल खोतच आता काय सागतील त खर काय मोर बवा णालयात श वर आला ह खर कायOtilde

Ocircखर हणज काय वचारता पाडरगराव अहो यान जो व ठल व ठलOtilde उचक -उचक सरशी नामघोष चाल वला होता ना या धा यान िवन ितकड य वठोबा या डो यातन अौ या धारा लाग या आहत मत या अगास घाम सटला आह - आ ण इकड बवा साफ उठन बसन भजन कर त आह औषध न लावता र वाह बद झालाOtilde

Ocircआ य काय वठोबा रड लागतो अगद य पाहतात लोकOtilde अशा उ गाराची ाची आ याची एकच सर झाडली मोर ा झड तील शवट या बदस झलन हणाल Ocircकोणी य पा हल काय वचारता शकडो लोक जाऊन यताहत वठोबा या दवळात सा या

समम सावरकर वा मय - खड ६ १६४

अधौ ा िनमलन कथा

बाजारात जो तो हणत आह - वठोबा रडत आहत आ ण बवा उठन बसला आह भ ा या दखान दव कळवळल नऽी अौधारा वाहत आहत जण काय भ ाला त घाव न लागता दवालाच त लागलOtilde

Ocircसत चोखोबा वषयी अशीच आ याियका आहOtilde गभीरपण पाडरगरावी हणाल Ocirc याला मारल या चाप यानी दवाच गाल सजल चोखोबा या डो यावीर काठ पड िन व ठला या मत या डो यावर टगळ उठ मथातर च चम कार आज आ हाला य पाहावयास िमळतात सधारक मतानी या नगरातील लोकानी ढळ लागलली भ वरची ौ ा पन बसावयासाठ च व ठलान ह नाटक कशाव न कल नसल

Ocircमी हणतो डॉ वचार ह ज या सधारकाच अमणी यासच हा चम कार दाखवावा डॉ वचा याची लोकमतावर मोठ छाप पडतOtilde

Ocircमीच हणणार होतो त मोर डॉ टर वचार माझ िमऽ आहत ब वाद आहत - पण ह टवाद नाह त आ ण य गो ीस ब वाद झाल तर नाकरणार कसा पण आता या याकड जाव तर कोटास उशीर होतो स याकाळ मी डॉ वचार यास घऊन वठोबा या दवळात ःवतच यतोOtilde

पाडरगरावा या ा अडचणीची टर उडवन मोर हणाल Ocircकोट त ह व कलाना वकठास यावयाला वमान आल तर त ह कोटाला उशीर होतो हणन त परत धाडाला अहो ान र-तकारामा या कालापासन न घडलली अशी दवाची कारणी आज इथ घडत असता

भ ा या दखान वठोबा रडत आह तोच तो सोहळा लगच य न पाहता हण कोटाला उशीर होईल हणन स याकाळ जाऊ स याकाळपयत मत च रड बद झाल तर त काह नाह व कलमहाशय आता चलायच डॉ वचा याकड िन याना घऊन वठोबा या दवळाकडOtilde

सवानी Ocircहो हो चलाचOtilde हणन िग ला कला तच ठरल खोत मोर िन पाडरगराव वक ल डॉ वचा याकड िनघाल काह मडळ ह बरोबर चालली

मागान सकाळ या शाळतन सटलली दपार या शाळत जाणार मलमली बाजारातील थव यतीजाती मडली जो तो दस यास वचार त तर होता वा सागत तर होत - तीच अ भत गो वठोबा रडतो आह

पाडरगरावास वाट लागल आपण ानोबा-तकारामा याच दवलसी काळात णभर वावरत आहोत रडा वद बोलतो आह पढर नाथाच दऊळ फरल आह दव जनीबरोबर दळत आहत रो हदासाबरोबर जोड िशवत आहत अशी अ भत व या काळ लोक एकमकास असच उ जत होऊन सागत असतील या वचारात त मय होता होता यास वाटल Ocircअहाहा जर आज एखाद म हपती असत या बवाच या भ वजयाच आ ण दवा या या रड याच यानी कती रसाळ वणन कल असतOtilde याच िच या वचारात इतक त लीन झाल क चालता चालता म हपती आज असत तर यानी जो रसाळ अ याय िल हला असता यातील काह सभवनीय ओ या जळत चालल या दखील यास दस लाग या मनात या मनात त या वाच लागल - Ocircओम नमोजी पढर राया अत य ममता अत य माया भ दख दवराया र पर

समम सावरकर वा मय - खड ६ १६५

अधौ ा िनमलन कथा

रडलासी १ ध य ध य तो बवा सत याचिन कारण भगवत कट ठविनया हःत रडत राहावा २ सता गाठोनी मारकर घाव घाली घावावर दव या दख राउळ रड लागल३ भ वजयातील या न या अ यायाची अशी काह परषा जळत न जळत त च डॉ वचा याच घर आल

Ocircया पाडरगराव मा या इथ आधीच ह पाहा मडळ ची झालली दाट जो तो हणतो वठोबा रडत आह मोठा चम कार घडतो आहOtilde डॉ वचार हसत हणाल

Ocircमग त ह एकदा च क सागन तर टाका क तमचा चम कारावर व ास नाह - मग शकडो लोक य ह गो पाहत असल तर त सगळ आधळOtilde पाडरगराव जरा ऽािसक ःवरान खोचन हणाल

Ocircअहो चम कार जर घडला असल तर तो चम कार असला तर मी यावर व ास ठवणारच ठवणार कारण ज कधी पा हल नाह त घडत कवा ज घडत याचा उलगडा आप या ात कायकारणसबधान लावता आला नाह हणज यास आपण चम कार हणतो इतकच याच चम का र व मनयास स ीच सव िनयम अजनह कळल अस आ ह समजत नाह उलट आ ह हणतो स ी या व पा या नखाचह परत दशन अजन आ हा मनयास झाल नाह पण प दसण तर असभवनीय त हा चम कारास वाव हा नहमीच असणार घडल त चम का रक क साध हा नाह आह तो हा क घडल हणन ज हणतात त तसच घडल आह क काय बर तो बवा जवत झाला र ाव आपण होऊन बद झाला ती बातमी अगद प क काOtilde

Ocircअगद प क बवा खडखड त बरा होऊन बसला आह ःवत िस हल सजन डॉ टरानी त डात बोट घातल आ यान शकडो लोक पाहन आलOtilde मोर उ जत ःवरात हणाल बवा वठोबास नहमी आळवीत OcircOcircजथ जाई तथ त माझा सागाती वाग वशी हाती धरोिनयाOtilde त उगीच नाह OtildeOtilde

डॉ वचा या या या ान जरा अचबा वाट यासारख पाहत िस हल सजन हणाल कोणता बवा त सकाळ खनाच करण माजल तो बवा क काय का याची एवढ चौकशी आ ह णालयात याला आणला त च मळ जवळजवळ म यासारखा दहा पाच िमिनटात तो लगच मलाOtilde

पाडरगरा व दचकन खच व न अध उठल Ocirc हणज तो खडखड त बरा झाला याचा र ाव आपोआप बद झाला त ह डॉ टरानीदखील आ यान त डात बोट घातल- ह सगळ-Otilde

Ocircसाफ खोट बवा मला त हा मी काह त डात बोट घातल न हत ह तमची भोळसट कथा ऐकन माऽ आ यान त डात बोट घालावस वाटत खर कोणी सािगतल ह त हालाOtilde

Ocirc ा खोतानी शकडो लोक त ःवत पाहन आल हणन ह हणाल काय खोतOtilde Ocircहो त हाला मी सािगतल खर पण मला ःवत िभकभटानी सािगतल शकडो लोक पाहन

आलOtilde

समम सावरकर वा मय - खड ६ १६६

अधौ ा िनमलन कथा

डॉ वचार हसणार होत पण करण िचड स जाऊ नय हणन गभीरपण िस हल सजनाना वचा लागल Ocircबर पण मरणाआधी शतात घायाळ होऊन पडलला असता शकडो लोकासम Ocirc व ठल व ठलOtilde हणन यान नामघो चाल वला ह तर खर नाOtilde

िस हल सजन प हा एकदा मानला ितरःकाराचा झटका दऊन उसळल Ocircछ साफ खोट अहो या या खनाची ब ब होऊन दहापाच लोक जमतात त मी सरकार ना यान ितथ पोचलो शकडो लोक कठल बश मताय दहापाच उच या आ या असतील नसतील सो वासाला Ocircकोह सोहOtilde अस जपणार Ocircअजपा गायऽीOtilde अस नाव वदा ती जस दतात

तस मरणा या उचक स Ocirc व ठलOtilde अस नाव ायच असल तर माझ काह हणण नाह अहो मरणाची घरघर दोनचार उच या यापलीकड ह या बवा या त डन िनघ यापव च तो म नह गला होताOtilde

Ocircबर त असोOtilde डॉ वचार उपाहासाचा लवलश अवलब न करता एखा ा यायाधीशासारख काटतोल बोल लागल Ocircआता वठोबा या मत या डो यातन या भ ा या घातान दखाौ या धारा लाग या आहत अगास दरद न घाम सटला आह अशी जी बातमी गावभर पसरली आह ती घटना तर कोणी य पा हली आह काOtilde

Ocircशकडो लोकानीOtilde मोर ठासन हणाल सारा दश शऽ हःतगत कर त आ यानतर शर सनापती शवटचा बाल क ला तर पड ावयाचा नाह अशा बा यान जस अढळ ठाण माडतो तस अढळ ठाण माडलल त उ र प हा दऊन मोर हणाल Ocircशकडो लोकानी त य पा हलOtilde

Ocircत ह ःवत पा हलत काOtilde Ocircनाह मी जातोच आह ितकड ःवत बघावयासOtilde Ocircबर पाडरगराव त ह ःवत पा हलतOtilde Ocircनाह पण सान आ ण गाडगीळ यानी ःवत पा ह याच ऐकतोOtilde पाडरगरावानी परावा

दला Ocircह इथच आहत पाहा सान आ ण गाडगीळ तम याआधीच त आल होत काय सान

त ह मघा सािगतलात तो अनभव कपा क न प हा सागा एकदाOtilde डॉ वचा यानी वन वल Ocircमी मघा सािगतलच क मी ह बातमी ऐकन आ यान थ क होऊन दवळात गलो होतो

पण दाट मळ मत जवळ जाता आल नाह यातह गाभारा अधारलला मला काह तसा कार आढळला नाह पण गाडगीळ पढ होत त हणाल क मत या डो यातन धारा वाहत आहत हणन तच मी हणालोOtilde सा याचा परावा सपला मडळ हस लागली पण डॉ वचार हसत नाह त पाहन दबली डॉ वचा यानी गाडगीळाना Ocircआपला अनभवOtilde हणन प छा कली

Ocircमी अधारल या गाभा यात जर काह पा हल असल तर त इतकच क वठोबा या मत च डोळ नी गाल ओलसर दसत होत आ ण काह बाया मडळ हणत होती- Ocircअयाया वठोबा रडतो आहOtilde

समम सावरकर वा मय - खड ६ १६७

अधौ ा िनमलन कथा

Ocircपण गाडगीळ त ह ःवत मला हणालात वठोबा या डो यातन धारा वाहत आहतOtilde सा यानी हटकलच

Ocircआ ण तवढच खर आहOtilde डॉ वचार सवाकड पाहन हणाल Ocircह चिचड इथ आहत ह पाहा आ ण मी पोिलस चौकशी थम चाल होती त हाच हणज दवळात दहापाच लोकदखील गल न हत त हाच ितथ गलो यावळ कोणी ा मत या डो यावर पाणी ओतन घाईघाईन एकदोन फल पायावर टाकन िनघन गल या दवळात तो बवाच काय ती नीट पजा कर मत च अग बग नीट पस यास दसरा कोण आज यणार त तसच र हल आ ह चौकशीचा रागरग पाहन परततो त या ओतल या पा याच थब िन ओलावा त डावर पाहन दोघितघ Ocirc वठोबा या डो यातन पाणी यत आह बघाOtilde हणन आ यच कतपण हणताना आ ह ऐकल यास खर कारणह आ ह सािगतल पण यास त पटलल दसना आ ह परतलो आ ण पाहतो तो तीन तासात गावभर Ocirc वठोबा रडतातOtilde ह एकच ह लड उठली आह दसर अस पाहा क थम ज हा वठोबासमोर बवावर या द ानी घाला घातला -

Ocircचक चकOtilde मोर िनराश या अवसानान म यच उसळल Ocircदवासमोर बवावर घाला पडला नाह वाटत दवा या पाठ माग शतात याला गाठला दवा या सम काय माय याली होती या द ाची Otilde

Ocircछ छ काय बकता आहाOtilde िस हल सजन ितरःकराचा झटका मानस प हा दत कातावल Ocircअहो बवाला राऽी नहमीमाण दवळात िनजलला शजार या माणसानी पा हला म यराऽी दवळात छपराव न उत न बवा या त डात बोळा दऊन दोनचार घाव घालन फरफटत मारक यानी बाहर नला िन शतात फकला उपसलली कौल त डातला बोळा दवळा या उबर यापयत र ाच उडालल डाग शतापयत र ाळ भाग - सारा परावा मा या सम पाहन पचना यात न दला आहOtilde

सरख माडत आणलली गौर खालची घडवचीच अकःमात पडन ती सार शोभा कोसळली असता तो ढ ग पाहन मलीना जस ख ट वाटत तस पाडरगरावाच मन खटट झाल चम काराला चम कार जळत जळत कोण रसाळ कथा - भ वजयात शोभावा असा कती ासा दक तो या या मनात जळत आलला दवलसी अ याय कोणीतर कोट पाटलण घातलला रा स म हपती या हातातन हसडन िल हता िल हता फाडन टाक त आह अस याना मनात या मनात भासन गल खोत मोर तर रागारागान या िस हल सजनाना रा स हणन उघड उघड हण या या बतात होत पण इत यात मनधरणी या हळवार श दात डॉ वचार हणाल

Ocircत ह सवजण अस पाहा क आपण भाब या भ न दवची थोरवी वाढ व यापायी याला उलट आपण माणसासारखा दबळा क न सोडतो माणसास दव कर ल ती खर भ दवास माणसासारखा अधळा दबळा रडवा खळा बनवील ती भ क भाबडपण तो बवा ज हण क

जथ जाई तथ त माझा सागाती साभािळसी हाती धरोिनया

समम सावरकर वा मय - खड ६ १६८

अधौ ा िनमलन कथा

त ता वक अथ न घता श दश जर खर समजावयाच तर यास द ानी दवळात न गाठता शतात गाठल अस मानल तर कोणचा फरक होणार दव शतातह याचा सागाती होताच - मग ितथह यास का साभाळला नाह मारकर यणार ह यास दवान आधीच का कळ वल नाह खरा दव भ ा या कवारान या द ास पकडन हापट याक रता या यामाग धावता का वटवर एखा ा बाईबापड सारखा मळ-मळ रडत बसता जर ती वठोबाची मत खरोखर रड लागली ना तर मला अशा दब या मत ची उलट चीड यती पण तर ह तस घडल असत तर मी त मानल असत पण या बहतक िनदान ब याचशा सत वषयक कथा ा अशाच सागोवागी बातावर रचल या सरस कादब या आहत रसाळ पण अत य अप य दव हण रडतो भ ाचा सड घत नाह तर रडतोOtilde

Ocirc कवा सत दामाजीस छळणा या या मसलमानी सलतानास हात ध न गाद खाली खचायच सोडन उलट जोहार कर त दड भरतोOtilde िस हल सजन म यच हणाल

Ocircपण ती कथाह जतक सदर िततक च खोट याच नावा या एका महारान दड भरला जसा आज को या िनिम ाला टकल या स याम ाचा दड याचा आ िननावीपण भरतो िन याची सटका होत या वठ महाराच घर व मान आह िन या यापाशी ा घटनच लख आहत पण आज या भाबडया व ीन वठोबास रड वल ितनच या वठमहारास व ठलाचा अवतार बन वल बर झाल आज एखादा म हपती महारा ात नाह नाह तर ह आजची रडकथा फगत फगत ितकड पोचन या बचा या भा वक मथकारान ामा णकपण ितचा एक भ वजयातील ासा दक अ याय बनवन सोडला असता असो झाल त झाल पण मी हणतो जर त दवत जागत असल तर जर मारक याना ःवत मर याच यास साधल नाह तर िनदान यान इतक कराव क त मारकर कोण ह आज उ ा पोिलसा या ःव नात जाऊन सागाव आ ण याच र ाळलल कपड ह यार कठ आहत ती अचानक पकडन ावी ग पोिलसाप ा तर दवाला काह अिधक अत ान असावयास हव इतक झाल तर आ ह यास एक चम कार हण काह दवसानी पोिलसानी दोनचार गड पकडल खटल भरल पण परावा क चा पडन सार आरोपी सटल त खनाच करण न ह तर याची आठवणह सवानी र त काढली आह झालीच कधी आठवण तर Ocirc वठोबा रडतोOtilde हा चम काराचा वषय हणन न ह तर च चा हणन

२९ वटाळाच वड

Ocircकाळ आलास का एकदाचा शाळतन शाळतली मल मघाच घरोघर जाऊन जनीपराणी दखील झाली िन त आता घरास पोचलास काय र दहाला शाळा सटायची नी तला दहा पावलावर घर यायला अकरा वाजायच थाब म या ह उचटण तर बघ कस लाल क न ठवल आह डाग दत थाब य असा ह ह ह चलीपाशी अर चल ह माग ध टगण मला पाय धत यावाचन सपाकघरात पाऊल टाकता कामा नय जोडा घालनच आत आला नाह स हच उपकारOtilde

समम सावरकर वा मय - खड ६ १६९

अधौ ा िनमलन कथा

Ocircकोणाच अडल होत पाऊल टाकायलाOtilde काळ ह ह ह हसत आईला हणाला Ocircतच हणालीस य आत डाग दत हणन आलो पण काक आज तापलल उचटण नाह अ - आज प ह यान चाकोलटची पट काढ कठ आह ती ग या म ह यापयत माझा मराठ चौथीत चौितसावा बमाक अस हणन हणवीत होतीस नOtilde

Ocircमग आज कोणचा असा पराबम क न आला आहस काळ ग या म ह यात तझा बमाक चौितसाचा तहतीस तर झाला का एका बमाक जर वर गला असला न तर चाकोलट दईन बर काळOtilde

Ocircतर मग ऐक आज आमच नव बमाक लागल यात माझा अठरावा बमाक आलाOtilde Ocircकाय हणतोस काळ खोट ठरल तर थोबाड फोड न अOtilde Ocircशपथ काक माझा खरोखरच आठरावा बमाक आला आज वगातOtilde Ocircभल वीर आम या काळची ब वाईट नाह च मळ पण उनाड िन अचरट या

म ह यात अ यास कलास तर बघ एकदम सोळा बमाक वर चढलास ना ह घ चाकोलटची भरलली पट च घ हो बाळ बघ पट दली न जर त पढ या म ह यात आणखी सोळा बमाक वर गलास न तर अशा दोन प या दईन मी तला अ यास कलास क बमाक वर गलाच पा हज बर त यासारखा ब मान मलाचाOtilde

Ocircअग काक अ यास कशाला हवाOtilde चाकोलटाची पट घऊन सपाकघरातन मध या घरात सर त अतरावर गल या िन चाकोलटाचा बोकणा त डात क बल या काळन अडखळत बोल यास आरभ कला Ocircअ यासाच ग कशाला हवा मा या वगात चौितसा या बमाकाव न मी जो आज एकदन सोळा बमाक वर चढन आलो तो अ यास न करतास ा वर आलो - ह च तर खबी बघतस काय अशी काक शपथ अ यास मी मळ च कला नाह अग त अस झाल- सागतो अ - चाकोलटाचा आणखी एक बोकणा भ न काळ एक पाय मधन मधन वळ त िन शातपण हसत हसत साग लागला Ocircअग मा या वगात चौतीस मल न हती का त हा मी चौितसावा न हतो का आता आज काय झाल क आम या शाळ या उलट प ाची ती दाडकर शाळा आह ना यानी पकळ पालकाना आम या शाळ व मथ वल आ ण यामळ आज आम या वगातील पधरासोळा खालची मल आमची शाळा सोडन या म ह यापासन दाडकरा या शाळत िनघन गली उरली अठरा त हा माःतर हणाल िमळन रागन बसा िन नव बमाक मोजा त हा मी नसता सरकलो िन अठरावा आलो असाच आणखी एखादा ल गा लागला तर प हलाह पण यईन हो काक अ यासच ग कशाला हवा याला इत यात ताड दशी एक लाटण काळ होता ितथ यऊन आदळल पण अनभवान त ितथ

काककडन फकल जाणार ह आगाऊच ओळखन झटकन माग पळन जा यासाठ स ज असल या काळन एक माग उड घतली प हा झप घालन त लाटण उचलल िन हटत हटत जोड-वहाणा ओट वर ठवीत ितथपयत तो खदळत आला याचा पाठलाग कर त काकबाईह पढ पढ घस या पण काळ जोड-वहाणा हो या ितथ जातो ह पाहताच याच अवसान खचन रागाव या या ठायी या काकळती यऊन हणन लाग या Ocircअर जोड िशवशील म या माझ

समम सावरकर वा मय - खड ६ १७०

अधौ ा िनमलन कथा

त सो यातल लाटण घऊन द र बाबा त इकड एकदाच नाह नाह नाह मारणार प हा फकन अर िशवशील या वहाणा अर-Otilde

Ocircमग नाह ना मारणार नाह नाOtilde याच ह करारपऽ न क होत आह त च एक टपाली आवाज दाराकडन या या कानावर

आला- Ocirc वणपत दवधरOtilde मागोमाग एक पाक ट िभर दशी दारात पडल Ocircबाबाच आल पऽ फोड काय ग काक मीचOtilde आईला त डान अस परत वचा न सपल

नाह त च काळ या हातानी त पऽ फोडलह होत Ocircफोडलस एकदाच पाक ट पण वाचता यतयका एक अ र तर Otilde Ocircकाय समजली आहस त काक आता मराठ चवथीतला अठरावा बमाक आह माझा वा

अ र पण ःव छ बाळबोध हा य या ह ऐक वाचतोOtilde काह अडखळत पण एकदर त ःप अथ कळल अस काळन वाचलह त पऽ दहापाचच

ओळ हो या या-पण या ऐकताच अनकाक थडगार होऊन उ या रा ह या या पऽाचा साराश या या ल ात ठसठशीतपण आला तो हा क ावताकड वणपत दवधरा या चलत आजोबा या कटबापक एक व गहःथ OtildeदशातOtildeला कोणी एक आ वारला असन याला तो चवथा दवस होता अथातचलत आजसास या या शाखकडच त सतक अनकाकनाह आलच होत या बातमीन थोडा वळ स न होऊन अनकाक उ या हो या त च काळ त पऽ गा ा या ढगा यावर या फळ वर ठव यासाठ उड मा न या गा ा या ढगावर चढला या ध यासरशी अनकाक वच डसावा तशा अकःमात कचाळ या

Ocircअर का या का या सतक न म या उतर खाली काल वला ग बाई वटाळ ा कार यानOtilde

काळदखील या कचाळ यान थोडा दबकला बाजस झाला त च वणपतह बाह न घर आल Ocircकाय झाल कायOtilde हणन आप या प ीस वचारताच अनकाकनी या आप या पतीकड जळफळत पाहन बातमी दली

OcircOcirc हायच काय त असतात न कोणीस आप या चलत आजोबाच भाईबद ितकड ावतास कधी तम या वा मा या ज मात त डदखील पा हली नाह त एकमकाची याच कोणीस मल आह बर मल तर मल नव या दवशी तर कळवावयाच न क ःनान कल िन सतक फटल पण उ या ज मात याना एकस ा पऽ टाकायची घाई कधी होत नाह याना मरताना माऽ सग या भाउबदाना सात प याची ओळख काढकाढन सतकाच पऽ टाकायची अगद लगीनघाई होत आजचा चौथा दवस सतकाचा त च पऽ हातात सहा दवस आता अस रखडत कडकडत पडायच साधा म यानो काय ग या ज माच वर होत त अगबाई चलीवरची डाळ करप लागली उतरायची तर कणी ती आता िभक पण अजन यईना शाळतनOtildeOtilde

अनकाक अशा जळफळत ठक या ठकाणी उ या हो या तोवर वणपत त पऽ सावकाशपण वाचीत होत काह आठवीत होत यानी या या ःवत या स या आजोबानाह

समम सावरकर वा मय - खड ६ १७१

अधौ ा िनमलन कथा

पा हल न हत चलत आजोबा या ावता या शाखच नाव काय त याना ठाऊक होत याप ा काह एक ओळख न हती काह वषापव असच एकदा कणी ितकड वारल होत त हा एकदा सतक आल होत कणी मल क ज कोणच पढ त एकाददसर पऽ यईल तवढाच काय तो या दोन कलशाखातील भाउबदपणाचा पऽ यवहार

अनकाक ह एक दवलसी सोव या-ओव याची आवड िन वटाळ-चडाळाचा ितटकारा असलली सशील बाई होती जतक मळ िततक च तापट वणपत या आप या बायको या लहर लहर नच घरातल यवहार ठवीत याच सोवळओवळ फार कडकह नस अगद च सटललह न हत या या या प ीला अनकाकला - अलीकड ताप यत अस यामळ या जाःतीच िचडिच या झा या हो या पण घरात मोलकर ण इ याद ठव याची श ह या कटबास नस यान िन अनकाक या सोव यालाह त परवडणार नस यामळ या घरच सार काम ःवतच कर त आ ण यामळ याचा ताप अिधकच रगाळन कती खालावत चालली होती ह सतकाच व न यताच नसल या सोव यास ा जकड ितकड याना वटाळच वटाळ दस लागन या भाबाव यासार या झा या चलीवरची डाळ ज ज करपत चालली त त याची बारा वषाची मलगी िभक शाळतन य यास कती उशीर करत याचा याना अनावर राग यऊ लागला

शवट एकदाची िभक आली भकलली नहमीमाण यताच द र फकन ल डवाळपण करकरच आईजवळ गली Ocircकाक खायला द न आधी काह Otilde त च वसकनित या अगावर अनकाक आ या Ocircअग िशवशील िशवशील िभक खा म यानो मलाच एकदाच ह माग मी सतक आहOtilde

बचार िभक माग हटत हा सतकाचा वटाळ हणज काय अ र आह काय क अशी घाब न पाह लागली ती मलगी अस यामळ ितला सतक नसत ःवत आघोळन आता ितनच काय यईल तसा सपाक करायचा िन सहा दवस सतक फटतो सारा पाणी-झाडलोट स ा ससार चालवावयाचा ह गो अनकाकनी समजावन दताच जड पावलानी त बारा वषाच लक चपचाप कामाला लागल अनकाक एका दर या कोप यात राहन िभक ला आ ामागन आ ा सोड त िन दर पळादोनपळामाग Ocircअग िशवशीलOtilde हणन ओरडत काम करवीत बस या

यक पावला या वटाळाच पदाथा या वटाळाच धमशा ःवतऽ - सामा य त व िनयम असा नाह ग हाला वटाळ नाह त िनवडायच पण कणक ला वटाळ ती िशवायची नाह नद ला वटाळ नाह व हर ला वटाळ व हर त या बडकाचा माशाचा पाणी लाटताना माळरहाटगाड यावर बस या उड या काव याचा वटाळ नाह माणसाचा वटाळ को या कप याना वटाळ नाह धवटाना वटाळ तल खायच तप नाह गोमऽ यायच गोद ध नाह उपर याची फ यासारखी टापशी बाधायची फटा िन पागोट घालण नाह कोर या भईवर सपाकघरात पाय पडला तर वटाळ नाह ओ या भईवर पाय पडता कामा नाह अस पोथीतल िन पोथीबाहरच अनकाकना ढ हणन सासर माहर पाठ असलल धमशा ाच अस य िनयम पावलोपावली मोडताना िन पाळताना बचा या लहान या िभक ला जीव नकोसा झाला ितला सतक न हत तर काळला होत

समम सावरकर वा मय - खड ६ १७२

अधौ ा िनमलन कथा

काळ हा एक उपजत सधारक होता सहजग या हसत हसत िभक ला चापट मा न जाई - काकची ी चकवन पण दवसातन चारपाच वळा तर काक या ीस िभक सतका या वटाळल या पदाथाना वा सतक काळ िभक ला गमतीन िशवताना दसच क अनकाक या िश याशापा या वषावात बचा या िभक ला प ह यान तापाव लागन मग थड पा यात सचल आघोळन कडकडाव लाग त दवस कडा या या थड च पण अनकाक या सतकशा ाच वधान ःप होत थड पा या या ःनानानच काय तो वटाळ जाऊ शकतो- उण पा यान नाह िभक अवघी बारा वषाची शाळकर पोर ती सपाक ती काय करणार मोठ भाड काय उचलणार सोव यातल पाणी त काय भरणार पण क चप क काह तर िशजवन या कटबाचा ससार ितलाच चालवावा लागला काळची माऽ चन होती अनकाकना तो भाडावन सोड गा ा या ढगावर मघा काळ चढला होता अनकाकनी शा ाथ सािगतला क Ocircिभक गा ा काह धत नसतात यावर गोमऽ िशपडल क झाल पण या यात या चादर तव या धवायला काढOtilde काळच मत क धवाय या तर गा ाह ध नाह तर चादर वरह गोमऽ िशपडल क वटाळ गला पा हज अनकाकनी त मत वचारात न घता गा ावर गोमऽ िशपडणच पर अस ठरवन या श क या ह पाहन काळ एका हातात गोमऽ घऊन गा ा या ढगावर जाऊन प हा प हा नाच अनकाक ओरडत धाव या क हातातील गोमऽ िशपडन हण Ocircबघ गला याचा वटाळ अगद तझ शा पाळतो बरOtilde अशा वळ माऽ काळला दोनचार चाप या खा या लागत त हा कोण या तर पोथीत सतकाम य चाप या मा नयत असाह िनयम िल हला असता तर यात काह तर अथ असता अस काळला वाट यावाचन राहत नस

सतकाम य साखर खाऊ नय हा िनयम माऽ अनकाकनी एका करणापरता किलव यात काढला होता या हणत चहात साखर खायला हरकत नाह नसती साखर खाऊ नय काळच मत अथातच अस पड क दो ह करणी साखर खावी कवा खाऊ तर नय अनकाक आप या त वामाण सतकात चहा पीत काळ आप या त वामाण चहा या वळ उघडपण काकसमोर िन नसती साखर गपचपपण काक या आड िभक ला पाणी भर यास साहा य दऊन याच म य हणन घई िन खाई

वणपत एक शात ःवभावाच आप या बाहर या कामात गढलल िन घर अनकाक या हाती दऊन टाकलल बापड माणस त अनकाक या त वामाण अनकाकस वाग दत िभक या त वामाण िभक ला काळ या त वामाण काळला आपण ःवत घर अनकाक या कलामाण िन बाहर याच िमऽ डॉ परदर या या कलामाण वागत

याच डॉ परद याकड आज वणपताना जाण अवयह झाल ती थड पा याची ःनान ती झाडलोट पाटपाणी चलपोतर िन दोन साजा सपाक ह सार खटपट या बारा वषा या िभक ला न झप यामळ ितला ितस या दवशी ताप भरला इकड अनकाक या अगी तर आधीच मरलला यात चटईवर थड त िनजण गार पा यान आघोळण िभक च क चप क जवण खाण प य त सोडन ज कप य तोच सतकातला धम यापायी अनकाकचा तापह बळावला अगाला सारखी ठणक पण सतकात गाद न घता चटईवर पडन दवसराऽ क हत रा ह या घरात ह ददशा पाहन कामकाज सप यावर ितस या दवशी स याकाळ वणपत नोकर व न आल त हापासन या या ओळखीच िन व ासाच ज एकच गहःथ होत या डॉ

समम सावरकर वा मय - खड ६ १७३

अधौ ा िनमलन कथा

परद याकड काह औषध मागावयास िन थो या ग पाह छाटावयास गल सतकापायी घर कती अडचण आली आह त वणपतानी सािगत यावर डॉ परदर ितथ बसल या आप या दोघा ःन ाकड वळन हणाल

Ocircपा हलत ना ह सतकाची आजची ढ कती अथश य िन ऽासदायक झालली आह ती काय गोपशा ी सतकात साखर खाऊ नय गाद वर िनज नय घराबाहर पड नय थड असो नसो गार पा यानच आघोळाव कप याच ढ ग ःव छ असल तर बोट लागल हणन धवाव आ ण एका मनयाचा जीव गला हणन दहा जवत माणसाना जीव नकोसा करावा हा काय धम हणावयाचा या ढ या योग लवलश सामा जक असा लाभ न होता मनयमाऽास िनकारण ऽासच ऽास होतो तो अधम होय- ह सतकाची ढ यापक च एक अगद ब श य भाबडटपणाची आहOtilde

गोपजशा ी उपाहासल Ocircतर तमच हणण काय क आपल य मनय मल हणज दखी नातलगानी बासद दध जल या लाड पढ यथ छ खातपीत गा ािगर ावर लोळाव अहो याचा कोणी यजन मरतो याला साखरच सोमलासारखी लागल हस यताच नाह सखोपभोग वषवत होतात ालाच आ ह माणसक वा मनयधम हणतो ितलाच सतकाची ढ हणतात Ocircशा हणतातOtilde डॉ परदर हसल Ocircअहो इथच तर मख आह दख मान याच शा - दख मान याची

ढ या दोन परःपरा व श दात सतका या आज या ढ गध याच त ह मला क हाह करता आल नसत अस वडबन कल आहातOtilde

Ocircडॉ परद या या हण याचा य परावा हवा अस यास आम या राणी महाशय िन यवराज काळ याचीच सा काढा सतक आ याच पऽ यताच मा या प ी या डो यात टचकन पाणी आल - पण त मा या चलत आजोबा या शाखतील एक हातार गोऽज मल हणन दखान न ह - तर त म याच पऽ नव या दवशी आम या हाती पडल अशा बतान न टाकता आ हास सहा दवस सतकात खतपत पडाव लागल इत या लवकर यानी टाकल या रागान फणफण यामळ काय ग या ज माच वर होत त साधा म यानोOtilde हाच आम या तापट राणीमहाशयाचा सतकाची बातमी कळताना टाकलला प हला दखाचा सःकारा ढ झालल दख हणजच दखाचा िम याचार लवलश दख नसताना माझी बायको ःवत आ ण लक तापान आजार पड याइतका जी सतकाची दगदग अगद मनोभावना करत आह ती कवळ सतकात तस करण ह Ocircशा Otilde आह हणनOtilde वणपतानीह ःवतचा अनभव सािगतला

Ocircप हा अस पाहा ETHOtilde डॉ परदर शातःवर हणाल Ocircअगद स खी आई वा बाप वारला तर याच दख जस मलाना तस मलीनाह होत पण मलीना पोट या मलीना सतक नसत आई वारली तर मलीना साखर खायला गा ावर िनजायला धमाची आडकाठ नाह या या कप याचा वटाळ नाह पण पोट या मलीप ा या मत ीच दख याना शतपट न कमीच वाटणार या चलत चलत द र-जावा भतीना सतक कडकपणान पाळाव लागत उलटप ी या याशी ज मभर ष असाह भाउबद मला क याच मला सतक पण माझा एखादा जवलग िमऽ वा म ऽण वारली आ ण ित या दखान मला जर जीवनह नीरस वाट याइतक

समम सावरकर वा मय - खड ६ १७४

अधौ ा िनमलन कथा

अस दख होत असल तर मला याच सतक नसत त हा दख होत हणन माणस शा ो सतक पाळतात कवा आजची सतकाची प त िन याची ती वटाळवडा या याद ची साथ याच समथन माणसक या समवदनन होऊ शकत ह लि या दो ह ह गो ी अगद लट या पडतात

Ocircबर मत य या वयोगान हळहळन खरोखरच याना शोक धायधाय रडवीत आह व हळवीत आह याना दखील दहा दवस ा सतकापायी आज आ ह बळबळ हाल अप ा भोगण ज भाग पाडतो - तो तर धम हणता यईल का तो िन वळ िनदयपणा होतो आरो यशा ा या ीन तर अशा शोक व हल कटबातील माणसाची मानिसक यथा बर करावयासाठ आ ण ित यापायी याची शर रकती ढासळन तह रोगाना बळ पड नयत हणन याना धीर दऊन स वःथ समास अ न बळबळ जवावयास वळ या वळ ावयास हव थड उ हापासन बचाव होईल अस कपड अस ःनान बाहर हडण फरण हच उपचार समजत पाडन पाडन करावयास हव माय या माणसानी यास पोटाशी घऊन पाठ वर हात फरवन आप या घर आदरान िन ममतन शजार बसवन याना काह वरगळा पाडला पा हज पण दखान याची मन व हळ िन घायाळ ज हा झालली असतात त हाच सतकान आपण याची शर रह व हळ िन घायाळ क न सोडतो एखा ा महारो यासारख Ocirc वटाळ वटाळOtilde हणन हडहड कर त कोणी याना िशवणार नाह चटईवर िनजण नी वळ अवळ कोणी दसरा काय घालील त खाण कामधदा बद घराबाहर पड याची चोर जी ती वःत मागन घण ताटकळत दवसराऽ पडण ा आजकाल या सतका या बाकळ िन अथश य ढ मळ मन िन शर र ा दोह नाह मना या दखा या भर स सतकाचा कठोर ऽासह सोसावा लागन अिधकच उदास भयाण कटाळवाण वाट लागत रोगापायी एकजण मल िन सतकापायी दोनतीन जणाची कती बघडन त आजार पडल अशी कटब मी अनकदा पाहतो ज हा यजन म यामळ ज कटब खरोखर च दखशोकान व हळल आह यातील लहान लकरापासन थोरापयत सतका या ऽासान नसती आबाळ िन वटाळापायी हडहड करण अगद िनदयपणाच िन या या आरो यास घातक आह हणन सतकाची चाल टाकाऊ आ ण याना सतकाच मळ दखच नसत या याकडन सतकाच ढ ग कर वण हा िनभळ िम याचार हणन सतक या करणीह टाकाऊ अहो धडधड त भा याची माणस आणन तापढ पसापासर सारख दर ठरवन ओरडत छाती पट त जा या या या चाली आहत या तशा सतकधमास बाकळ हण नय तर हणाव तर काय Ocircमोल घातल रडाया नाह आस नाह मायाOtilde अशी ह चाल आजह शकडो लोकात अगद तम या इकड या वटाळव या सतक चालीसारखीच OcircधमOtilde हणन अ रश पाळली जात आह सतकात जी वटाळाची साथ घर दार आपणास पछाडत - तो तर ऐक िन वळ िम पणाच न ह कायOtildeOtilde

Ocircकाय डॉ टर आता माऽ त ह परत वाहवत चालल आहा अOtilde ितथ बसलल एक समाजशा बीए(ऑनस) आ यन म यच हणाल Ocircअहो यरोपातील साहबलोक दखील आम या सतकातील वटाळ मान या या आचारास शसीत आहत म य घडतो या कटबात िन घरात ज बघडलल वातावरण असत याचा सपक समाजात फलाव नय याःतव या कटबास कोणी िशव नय यानी दहा दवस घराबाहर पड नय याच कपड धऊन याव

समम सावरकर वा मय - खड ६ १७५

अधौ ा िनमलन कथा

इ याद िनयम आम या ऽकालदश पवजानी घातल आहत महाराज आहात कठ अहो गोपशा याच त शा ो राहो पण शहाण साहब लोकस ा लगाम य वारटाईन सिमगशन भती ज उपाय यो जतात तदखील आम या सतकातील ढ पासन सचल बर का याना सतक दहा दवस ःमती हणत त एकवळ खोट हणाल पण यार टाईनदखील दहाच दवस साहब लोकानी पाळावयाच ठर वल त खोट हणायची कोणाची छाती आह साहबदखील सतकाच समथन करतात समजलात समाजशा ाचा आह हा च ा नाह Otilde

Ocircहो हो हो ोफसर महाशय खर साग का ज या ढ च समथणार त Ocircशा ो Otilde एक वळ काह तर समजसपणाच असत पण ह तमच Ocircसाहबो या ढ च अस वडबन क न सोडत हण साहबदखील सतकास समिथतात साहबात कोणी मख नसतात क काय मयोदखील एक साहबच आह ितची िनदा साहबो असली तर जशी कपट तशीच काह साहबानी आप या वडगळ ढ ची कलली ःततीह कपट असत आ ह वडचार सोड नयत हणनच काह हतशऽ साहब याना वाखाणतात आपण साहबो झाल तर पर न याव पोथीिन सतकाचा वटाळ कठ िन वारटाईन सिमगशन उपयोगी पण कोणचाह म य साप डसन ख डयात पडन मोटार अपघातात झाला तर सतकाचा वटाळ धरतात प हा अगद लगन महामार न घरात बाप मला तर मलाना सतक - पण बापा या उशाशी बसल या मलीना नाह वणपताचा कोणीतर आ मला ावताला - िन वटाळ वणपता या िन या या गोऽजा या कटबास पाळावा लागतो प याला - मिासला - िसधला - वलायतला आ म याच पऽ गोऽजातच तवढ साथ पसरवीत जात ती पोचताच दरदशी कवळ या ठरा वक ना या या माणसात तवढ रोगाण सळसळ लागाव िन याचा घर तच जलवाय सवणा या इतर राह या माणसाना माऽ यानी बाध नय ह काय व क क वड सतक यईल या घर म य घडो न घडो या माणसानी हण घराबाहर पड नय पण गाव या वाटल या माणसान या या घर सरसहा यत-जात खात-पीत राहाव ह सतकाच शा ह काय सिमगशनच त व लगची साथ काय घरचा मनय बाहर गला हणज तवढ पाळ व कऽीसारखी या याबरोबर जात पण बाहरची माणस घर आली तर या या माग जात नाह याना चावीत नाह भयकर साथीतह सतकाचा तोच ठरा वक खा या दहा या दवशी गोमऽ थोडफार िशपडल क Ocircश Otilde झाल घर कपड माणस सगळ पण याला का Ocirc डसइ फ शनOtilde हणायच कौलार उलथन कडक जत न फवा न औषधीय धरानी कपडल वःत वाफाळन या साथीला आवरता यत नाह ती काय घरात या वाटवर चार थब गोमऽ िशपडन पळ वता यत Ocirc वटाळOtilde हटला क ह धमभोळपणावर आधारलली भावना डसइ फ शन - वारटाईन भती OcircिनरोगीकरणाOtilde ची साधन व काच योगिस उपाय सतका या चालीशी व क य हतचा मळ सबध असा नाह च मलत ती चाल धािमक परलोक पनामलकOtilde

वणपत- हच कारण मा या या यात आल हत बर का डॉ टर ज हा मी इ ज भती दशातील OcircममीOtildeची िन Ocirc परािमडसOtildeची मा हती थम वाचली त हा अ मलला राजा वा रक परलोकात जाताच इथला ससार असाच पढ थाटतो ह पव ची धािमक समज अस हणनच मनय मरताच या या थड यात ताटवाट कपड दव पलग याची जशी श तस पर त परगावी ब हाड करताना जस आपण िनवडक सामान बरोबर दतो

समम सावरकर वा मय - खड ६ १७६

अधौ ा िनमलन कथा

डॉ परदर - घरगती सामान न ह तर माणसह पवकाली कोणी मला क या या थड यात या या गलामानाह जवत पर त थोर राज असल तर या या आवड या बायकानाह जवत पर त जपानसार या दशात साट मरताच याचा सनपती धान मऽी अजनह जो विचत Otildeहाराकार Otilde (ःवतच भोसकन घऊन ाणापण) करतो तीदखील अिताचीन अशा ाच सतक भावनची उरलली ःमती होय पव अस म ऽमडळदखील राजाबरोबर परलोक धाड त आम यात ताबरोबर सती जाणार पितोताह परलोक पती या ससारात ग हणीची तट पड नय याच मळ भावनची Ocircउदा ीभत (Sublimated) सा होय जी म व हल होऊन यसाठ ाणापण कर ितची गो यार तस ाणापण आई आवड या लकरा या वयोगान वीर क त साठ हता म ययासाठ करतात त िनराळ पण सतकातील Ocircकत यOtilde Ocircशा Otilde ढ हणन या याना सती जाव लाग मताला थड त उपयोगी पडल हणन घ गड टकावयास काठ दधास गाय जी भटास ावी लागत ती ाच भावनचा अवशष या काळ सायकली न ह या नाह तर मतास परलोक या सडकाव न झटपट जाता याव याःतव भटास एकक सायकल ावी असह वचन ग डपराणातील सतकशा ात सहज सापड शकत मसलमान भ नाच सतक आचारह याच आ दमानवा या धममताच अवशष याची थडगी परािमडसची अगद औरस सतती थड यात किमक टकानी र मासहदय भ ल तर ह अ ःथपजर ज उरतात यात जगा या शवट या दवशी ास फकन ई र सवाना प हा जव वणार िन याचा याय होणार ह मळ भावना साराश क मनयजातीत ज सतक य आचार आज शा हणन ढ आहत या या बडाशी व क य वा व ािनक अशी कोणचीह कसोट नसन त म यत पारलौ कक िन जनाट अशा धमक पनाच भाबड अवशष आहत पव या ाना या िन अ ाना या मानान पव त शोभन गल अस समजन तो टाळला तर ह आता यापढ तर आपल सतकाच आचार आज या व ाना या िन व का या कसोट स लावन समाज हताथ उपय ठरतील तसच िन तच काय त ठवावत ह वटाळवड तर त काळ सोडन ाव

वणपत - पण मता या ःमिती यथ एक सामा जक सःकार हणन तर सतक हव न ह काय

डॉ परदर - अवय तवढाच याचा उपयोग पव राजा भती काह जण मल हणज वषसहा म हन सतक अस सतका या अशा चाली समाज यवहारात अ यत ऽासदायक होतील ह ःप पणान सागन क यक ःमतीतन राजा मऽी सिनक िश पी भतीना Ocircस शौचा कितताOtilde हणन वगळन समाजाची काम बद न हावीत अशी सोय कली लाब सतकह बद कली तीच वचारसरणी पढ चालवन आता आपण बाक या वटाळाद चालीह सोडा या यायोग मता या शोकान व हळल या कटबीया च आरो य बघडणार नाह या या हळवार मनास वरगळा पडल मलालकराच हाल होणार नाह त अशी याची शौषा आ ानी ठवावी व क य या अवय िततक साफसफाई जत न िनरोगीकरण भती उपययानी गहश वा मनयश हावी तो डॉ टरव ाचा भटािभ काचा न ह जो मत याची साधार कळकथा िन नात ह कटब एकऽ जमवन सागावी याच गण गाव या या नाव यथाश काह र कम एखा ा समाज हतकारक सःथत वा सयो य िन स पाऽ अशा व ानास वा व ा यास

समम सावरकर वा मय - खड ६ १७७

अधौ ा िनमलन कथा

दान ावी समाजीय दशनाथ सतकाच िनदशक हणन एखाद ऽासदायक नसलल बा िच ह दहा दवस कट बयानी वा द खतानी वापराव थोड यात हणज सावजिनक मनय मला असता आज सावजिनक सतक आपण जशी कवळ दखदशक ःमितमलक िन कत ता यजक अशा जिनक (Public) हतनच िन प नच काय ती पाळतो तशीच कौट बक सतकह पाळावी

वणपत - अहो पण ह त व ान आता आम या घरापरत कस यवहारवायच आ ह आता वटाळवड सोडल बघा पण आम या सौभा यवती या तापात तशाच चरफडत राहतील ाण सोडतील पण या सतक पाळ यात अगद सतळ चा फरक पड दणार नाह त

डॉ परदर - एकदर तच तस बायकाचा छळ करणा या ढ मोड यातह खर अडचण बहधा बायकाचीच यत सधारणाना नाक मरड याक रताच दवान आपल नाक वर कल असाव अशी बहत क याची समज दसत बर आज ह दोन औषध तवढ तम या कटबाला िन मलीला ा उ ा मी यतो िन ःवत कती पाहतो

दस या दवशी डॉ परदर वणपता या घर जाऊन पाहतात तो अनकाकचा ताप भल याच थरास चाललला छातीत कळ मार त आह याना नळ लाव पर ावयास डॉ टर जाऊ लागल तो अनकाकनी िशव द याच नाकारल चटई-चवघड ची टोक आखडन आव न Ocircकम गानीव सवशOtilde अशा या हटन बस या डॉ टर हणाल Ocircअहो मला वटाळ होईल त हाला नाह नाOtilde अनकाक हणा या Ocirc हणनच मी िशव दणार नाह कारण त ह ःवत आघोळणार नाह िन गावभर वटाळ कालवालOtilde

िभक ह तापान फणफणतच होती आता दहावा दवस उजाडतो क हा अस वणपतास होऊन गल काय उपचार त अनकाकला यानतरच करता यणार अश उठवना पण ती तशीच उठन सार आ हक कर शवट च कर आली राऽी एक वातासारखा झटका पण तोच पाहाट एकदाचा दहावा दवस उगवला यासरशी या द ःथतीतह अनकाक अगद फटत न फटत त च उठली आपल अथ ण पाघ ण खाकोट स मारल आ ण दस लाग यावर कणी आपणास घर थड पा यान हाऊधऊ दणार नाह सारा वटाळ कालवतील या भयान तशा पाहाटस जावयास िनघाली - गाव या नद वर

ितथन ितला परत घर ज हा आणली त हा उचलन आणली डॉ टरानी औषधपा याची पराका ा कली पण वाताचा झटका उतरना कोणी दसल क अनकाक बफामपण कचाळ Ocircअर दर िशवशील सतकOtilde

प ह या सतका या बारा या दवशी अनकाक वारली िन वणपतास दसर िन खरखर सतक आल दखाची िन ददशची या या घरावर खर खर सतक छाया पडली पण याना िन या या दो ह लकराना डॉ परद यानी आप या घर आणन प ह या दवसापासन कोणचीह वटाळ- फटाळ हडहड न करता आप या कटबात बरोबर न सा वन-साभाळ कला हणन िनभावल

समम सावरकर वा मय - खड ६ १७८

अधौ ा िनमलन कथा

२१० ोत आ ण वक य

आपणा हदतच न हत तर धमभोळपणा या आहार गल या मसलमान-ब - भःतीभती सा या Ocircपोथीिन Otilde Ocirc कताबीOtilde समाजाम य ोतवक य वधीच थोताड इतक माजलल आह क यामळ या या समाजात व ानाचा फलाव हो यास मोठा अडथळा यतो ानाची गती खटत पगची ब पग राहत यरो पयन रा तवढ या धमभोळपणापासन आज पकळ अशान म झाली आहत व ानिन बनली आहत अशी व ानिन गतीपर ोत कोणची िन अ ानिन कोणची ह चचा वशषत आपणा हदपरती या लखात क

ोत वधीचा हत धािमक ीनह दोन कारचा असतो एक दवाची आराधना आ ण दसरा का यफलाची ाि ाि वय क िन सािघक अशी उभय वध असत

या दोन उ शापक दवाची आराधना ह दवा या अनक तीकाची - अ थ गोमाता ौीगौर गणपती तळस हसोबा ब हरोबाभती नाना पाची जर असली तर दव एकच अस यान Ocircआकाशातपितत तोय यथा ग छित सागर सवदवनमःकार कशव ितग छतीOtilde या शा ो यायानह या भगवानासच पावत आ ण तोच सत होऊन ती ती का यफल आपणास या ोतवक याचा प रणाम हणन दतो त हा ोतवक य वरवर जर नाना दवताी यथ कलली असली तर त वत ती एकाच भगवाना या सतोषाथ कलली असतात सव य तपोदानाचा भो ा िन सव का याका य फलाचा दाता ती ती तीक नसन याची ती तीक आहत तो भगवान होय ह त व ौीभगव गीतसार या त व ानमय महान मथापासन तो ोतखडासार या आचारमथापयत सवानाच मा य आह ोतवक याची ह आ ःतक ीनह सवमा य असलली उपप ी आह तशीच ःवीकारली तर दखील ज ज ोत या नारायणास सतोषवील त त पारमािथक ीस व सनीय मानणा या ौितःमितपराणो ौ लाह आपापली इ फला ी क न द यास समथ आह अशी िन ा बाळग यास मळ च हरकत नाह

२१०१ नारायणाच खर तीक हणज नरच होय आ ण नारायणास नरा या सवहन अिधक सतोष दणार साधन दस या कोण या

तीका या सवत अस शकणार आह वडाची पजा कर यान जर दव पावतो गाईची वा बलाची पजा क यान जर दव पावतो सापाला दध पाज यान जर तो दव पावतो तर अनाथ अभकास वाटवर टाकन दलल पाहन यास दध पाज यान तो दव काय पावणार नाह ज का रजल गाजल यासी हण जो आपल याच त परोपकार मनयसवच प वऽ ोत काय या दवास सतोष वणार नाह ता ह याला पाणी तापल या छाया न जाण याला ानदान मरणा याला ाणदान ह प यक य कर याच ोत ह काय ोतच न ह ौितःमितपराणो धािमक ीनह ा मनयसवलाच दवास सत वणार महाोत मानल नसत तर पाणपोयी घालण वाटन व

लावण कथाक तन करण अितथीस अ न दण भती अनक दानास िन आचारास प यद गणल असत काय पण हद मसलमान भःती यहद पारशीभती झाडन सा या धमातन ह क य प यक यच समजलली आहत झाडात पशत सापात दगडात मातीतह जर दव आह- जर ती दगडमातीह याची तीक होऊ शकतात तर या दवा या जडस ीचाच न ह

समम सावरकर वा मय - खड ६ १७९

अधौ ा िनमलन कथा

तर िच श चाह यास शा च परम य अश मानतात तो मनय या दवाच सव च तीक मानावयास नको काय नारायणाचा परम य अश िच मय मत जर कोणची असल तर तो नरच होय असच शा हणतात आ ण हणनच या नराची सवा इतर कोण याह तीका या सवहन नारायणास अिधक सतोष वणार असलीच पा हज या इतर तीका या सवन ज ज ऐ हक का यफल िमळत कवा पारलौ कक प य लागत हणन पोथीत सािगतल आह त जर खर असल तर हह खर असलच पा हज क त त ऐ हक वा पारलौ कक फल मनया या सवन परोपकारोतान इतर कोण याह ोताप ा अिधक िन ततन ोत करणारास िमळालच पा हज

अथातोतवक याच ज आ मश का यफलाि आ ण पारलौ कक प यभती हत आहत त सव मनयसवन परोपकार या ोतान िमळणार अस यामळ आपण ोताची िनवड करताना जर अशीच ोत िनवडली क या यामाग मनयजातीच य पण काह ना काह तर हतच साधल आप या समाजाची वा रा ाची काह ना काह तर हिच दह हिच डोळा फळ दणार उपय सवा घड शकल आ ण मनया या अ ानास वा धमभोळपणास उ जन न दता याच ान िन सख वाढ वल जाईल तर या ोत वधीनीच दवास सतोष व याच पारलो कक प य सपासन आपल आप या रा ाच आ ण मान याच हत साध याच ऐ हक फळह यथ या यथच आपणास िमळ वता यईल

ोतान दव पावतो परलोक ची चागलीवाईट फळ यथ या ऐ हक ब यावाईट क याव न िमळ शकतात मनय यास बरवाईट हणतो यासच दवह बरवाईट हणतो अशी भावना असणा यानाह ोतवक याची िनवड करताना वर ल कसोट उपयोगी पडावी समत वाटावी अशाच ीन ितला समिथणारा को टबम वर कलला आह कारण याची िन ा दव परलोक नीितअनीित ा वषयी अशी धािमक छापाची मळात नाह स ीिनयमा या अबािधत कायकारणभावास दवा या का पिनक स नतन वा रोषान बदलन घ याची आशा भाब या माणसाची सखःव न असन या ीन होणार ोतवक य ह मळातच लटक आहत असा याचा ठाम िस ा त ठरलला आह याचा ा वषयी सबध पोचत नाह त ोतवक य या यापलीकड गलल याना ोताची िनवड कर याचा ववक सागण मलतच असब होणार

ाःतव एका बाजस िनता त पोथीिन ा असा धमभोळा वग सोडन िन दस या बाजस िनता त व ानिन य वाद वग वगळन जो म यम वग उरतो आ ण आज याची स या भरपर आह याला उ शनच ोतात िनवड कशी करावी िन का करावी ह वर सािगतल आह हा बहस याक वग धािमक असला तर धमभोळा नाह व ानिन नसला तर ब वादास अगद च पारखा नाह ोतवक याकड याची व ी असली तर ती ोत अगद वडसर अ ानावर उभारलली नसावी आ ण श य त समाजास य पण ऐ हक याह उपयोगी असावी ह त वह तो सहसा नाकारणार नाह तो वर ल कारणासाठ ोताची िनवड आचर यास बहधा िस होईल वर वश दलल को टबमानसार ठरणार ोताची कसोट या सऽात थोड यात या लखापरती समारो पता यतील ती सऽ ह -

समम सावरकर वा मय - खड ६ १८०

अधौ ा िनमलन कथा

- १ - या ोतातील दवता आ ण याची वणन आज या योग म व ानान साफ खोट

पडलली आहत स ी व ाना या ाचीन अ ानामळच या घटनाना वा िनज व वःतना सजीव दव समजल गल याना साद व यासाठ च जी ोत चल वली गली ती सव ोत आज टाकाऊ मानली जावीत मनया या आज या व ािनक िस ा ता या सारान जनतस अिधक डोळस करावयाच सोडन ह ोत ितला अधळ ची अधळ ठव पाहतात ब चा वकास खट वतात अशी ोत अस याची पजा होत िन वळ िम याचार होत या वगा या ोताच उदाहरण हव असल तर आकाशःथ योितग ल वषयक महणETHसबात-सयचिपजाभतीी यथ आचरल जाणार आमच धम वधी पाहा

- २ - दवास स न कर यासाठ आ मश साठ भतदयसाठ कवा काह का य हत या

िस ःतव कली जाणार जी जी ोत असतील ती ती अचा रताना याची जनी प आज िनरथक भाबड वा लबाड ची दसतील ती टाकन याच हतन याच का यफलासाठ तीच ोत अशा पात करावी क यायोग या यासाठ करा या लागणा या कमानी आ ण दानानी आज या प र ःथतीत आप या हद रा ास अ यत आवयक असलली कोणती तर य हतकारक सवा घडल Ocirc ा दानान वा कमान मा या रा ाची काह तर य सवा घडत आह नाOtilde ह कसोट यक ोता या कमास वा दानास लावली क सपल तो ोत वधी या कसोट स उतरला नाह तर तो साफ सोडन ावा िन याच का य वा िनकाम हतन हद रा ाची य सवा यात घडल अशा वधीन त ोत साग कराव नरा या य सवहन हणज रा ा या य सवहन नारायणाची सवा कर याच यो यतर साधन मनया या हाती दसर कोणचह नस यान शा ह नरासच नारायणाची अवताराह वभती मानीत अस यान या रा सवन दव इतर कोण याह पजनाहन अिधक सत झालाच पा हज आ ण त त का यफल या या सवकाला पोचवीत असला पा हज जर ोताची पारलौ कक वा का य फलौती स य असल तर पण जर विचत त पारलौ कक फल क पत ठरल वा िनफळल तर दखील या ोताथ कलली अशी रा सवची कम वा दलली रा ाथ दान ह ऐ हक ीन तर क हाह िनफळ शकणार नाह त कारण या यामाग य पण आप या हद रा ा या हणजच हद धमा या हतास ज साहा य होईल त ऐ हक फळ तर पदरात पडलच पडल या मानान आ मश ह होईल स धमह घडल

ा दोन सऽाची कसोट यक ोतास लावन दाख वण अशा लखात जर असा य असल तर द दशनापरत कसोट वर ोत कशी पारखावी ाची काह उदाहरण दत आहत

समम सावरकर वा मय - खड ६ १८१

अधौ ा िनमलन कथा

- ३ - योितग ल वषयक सार पजाअचा िन ोतवक य साफ खोट अस यामळ आज या आज

टाकन ावयास हवीत महण - ह अशा टाकाऊ धम वधीच एक उ म उदाहरण आह पव रानट ःथतीत

मनयाला महणाच िनयम माह त नसत त हा आकाशात सय वा चि दसता अवळ नाह सा होत चाललला पाहन कवढ आ य िन भीती वाटत असल ाची क पना आजह आपणास सहज करता यईल आकाशात एकदम दोन सय एखा ा दवशी दस लागल तर आजह ती भय व हल अधीरता आप यासह वाट यावाचन राहणार नाह ऐितहािसक काळातह रानट लोका या ा भयाच अनक पराव सापडतात उदाहरणाथ कोलबसा वषयी आ याियका पाहा अम रकतील मळवासी रानट लोकाना महण क हा यत त वत वता यत नस याःतव त याना दवा या कोपाचच अनियिमत िन भीितद िच ह वाट कोलबसा या लोकाना महण आधी वत वता यत यामळ अम रकनास यानी िभव वल क जर त ह आ हास शरण न याल तर आमचा दव य या अमक दवशी अम या वळ आकाशातन सयासह नाह सा कर ल या धमकावणीमाण न क याच वळ सय नाह सा होऊ लागला- कारण तो महणाचा दवस होता घाबरलल त मळवासीय कोलबसास शरण यऊन Ocircदवाचा राग शात कराOtilde हणन ाथ लागल कोलबसा या लोकानीह उशाप दला क Ocircअम या वळस सय परत दऊOtilde आ ण बरोबर याच वळ सय आकाशात प हा काश लागला ा सा या भा कतान या मळवासीयावर कोलबसा या स या या अ भत श चा कवढा प रणाम झाला असल त अम रकन या नवागत लोकास अ ज य अस Ocircरा सदतOtilde कवा OcircदवदतOtilde समज लाग यास यात काय नवल आह अशा रानट अ ाना या काळ महणासरशी भयभीत होऊन या ई र कोपास प यक यानी शात व याःतव लोक Ocircद दान सट िग हाणOtilde हणन ओरडत िन दान दत ःनान कर त त स याच सतक सटताच कपड धऊन झाडन सारवन या सकटा या वटाळातन म होत त साह जकच होत क यक जाती बहधा चटकान आपण महण लावतो असह भासवीत असा या आ ण त खर वाटन यास दान दऊन सतोषवन महण सोडवण इतरास भाग पडत असाव राहकत ह द य रा स याच वशज िन सगसोयर हणजच गावाबाहर राहणार त Ocircउम माग चटक गा ड महार भती चाडालवग हणन बहधा तच ओरडत फर याचीह व हवाट पडली असावी Ocircद दान सट िग हाण दान ाल तर आमच चटक माग घऊन ह िग हाण आ ह सोड वतोOtilde

त काह असल तर आज व ानान महणाच िनयम िन कारण अशी सिन तपण ठरवन टाकली आहत क जस ब ब चार त ह दान ाल तर त महण एक पळह आधी सटत नाह न दलत तर एक पळह अिधक टकत नाह ितथ दवादानवाची कोणाचीह खरोखर लढाई होत नाह ती सगळ कथा सदर पक आह जशा हतोपदशातील क यामाजरा या क पत गो ी तसच अगद सवाशी क पत या याशी दवा या रागलोभाचा लवलश सबध नाह

आप या आज अगद टाकाऊ ठरल या ढ पव या अ ाना या वा िभ न प र ःथित या काळात ख या वा हतकारक वाटण साह जकच होत ह समथन परस न वाटन याच समथन

समम सावरकर वा मय - खड ६ १८२

अधौ ा िनमलन कथा

आज या व ाना या ीनह क पाहणारा जो एक वग आह याचा को टबम तर या ढ स अिधकच हाःयापद क न सोडतो कस तर या महणा या करणीच पाहा त हणतील

Ocircअहो महणा या वळ एकदर वातावरणात मोठ चल बचल होतOtildeOtildeबर होत पढOtilde Ocirc याचा मनया या शर रावर िन प वीवर ल वःतवर मोठा प रणाम होतो बर होतो पढOtilde Ocircअहो पढ काय हणनच आमच आरो य राख यासाठ च ऽकालदश ऋषीनी ा ढ पाड या क महणा या वळात खाऊ नय लोण याची बरणी पापडाच डब मोराव याची बाटली यावर तळशीपऽ ठवावी चाडाळ माग महारास फाटक व ावी ा णास दान ावी महण लागता सटता ःनान करावी गायऽी जपजा य याचा धमधडाका उडवावाOtilde

महणामळ वातावरणात हव त फरफार होत असल तर डब बाट या बर यावर तळशीपऽ ठव यान आतील लोणची पापड मोरावळ यावर ल अिन प रणाम टळतात त हा स ी व ानाचा िनयम अजब खरा आ ण जर ड याबरणीवर शालीपठणीवर तळशीपऽ ठव यान महणाच सकट टळत तर या घरावरच तळशीपऽाचा बचका टाकन मोकळ का होऊ नय हणज मग घरातील कपड आ द पदाथावर यक तळशीपऽ टाकण नको महणात जव यान हद लोकाचच आरो य तवढ बघडत अस दसत कारण यरोप अम रका चीन जपान सार जग महणातन जवतह असत आ ण जगतह असत ितकड कोण याह भयकर साथी - महणात पाणी या यान कपड न धत यान महारास वा ा णास दान न द यान जपजा य न क यान महणानतर पड याच फारस ऐ कवात नाह याच वायमान िनराळ हद ःथानच वातावरण िनराळ हणन प हा एका भौितक व ाना या नाव थाप ठोकाल तर त हास तीह सोय नाह कारण आधी एकाच गावात घराला लागन असणा या घरात िन पठात हद मसलमान य भःती पारशी ज राहतात यापक तळशीपऽाखालील लोणच खा ल हणन तो जगला िन तळशीपऽ नसल या एका बरणीतल लोणच िन ताजा भात महणाना जवला तो तो उठतो त च पोट फगन मला अस कधीह घडत नाह

मनःमतीत िनषध आह क Ocircन ीतो तमा द य ःनात मःत कदाचन नोपःप न वा रःथ न म यनभसो गतमOtilde (अ४३७) उगवताना महण लागताना खमास महणात पा यात वा म या ह सयास मळ पाहच नय आता या कोण याह अवःथत आकाशात वा पा यातह जर सयास पाहावयाच नाह तर आ ह यास पाहाव तर कठ िचऽात क काय सया वषयीची काह करची व ािनक मा हती यातला यात जर क हा उ क पण िनर ता यत असल तर ती या या महणा या वळ च होय एव यासाठ यरोपीय योित वद मो या यासान हजारो मलाचा वास क न सयमहण खमास असल ितथच जातात िन अिनमष िनर ण करतात पण आमची मनःमती हणत खमास सयमहण मळ पाहच नय

ा सयचिा या महणा वषयी ाचीन काळ या अ ानयगात अशा आज साफ चक या ठरल या अनक व समजती जगातील य चयावत मनयसमाजात चिलत हो या - कवळ आप या हदतच न हत पण आज या यरो पयन समाजासार या व ानिन गत लोकानी या य िस ाना या उलट आहत अस दसताच जशा त काळ सोड द या तसच आ ह ह आता करावयास हव आ ण महणा वषयीची वर व णलली सार धमभोळ अ ानज य विध वधान मळ च टाकन दली पा हजत

समम सावरकर वा मय - खड ६ १८३

अधौ ा िनमलन कथा

सबात - जी गो महणाची तीच सबातीी यथ आपण कर त असल या धम वधीची सय आ ण चि ह कोणी खरोखर च सजीव समनःक ाणी असन राहकत ह कोणी खरोखर च अबाळ वबाळ द य आहत अशी जनतची भाकड समजत क न द यास या महणावरची क पत पक िन कथा कारण झा या तशाच या सबातीिनिम ितवष पचागात िस होणार भाकड पक ल ावधी सामा य लोकाच या मकरसबमणा या सा या घटन वषयीच अ ान धमा या नाव वाढ व याची िन टक व याची फसविगर कर त आहत यक योितग ला या गित ःथतीचा प वीवर िन मनयावर प रणाम होतो ह व ािनक स य आह जसा पावसाचा उ हाचा लगचा तसाच तोह पण तो प रणाम या सबा तभती योितग ला या िनयमब गित ःथतीस दवता क पन यास गधफल वाहन वा याी यथ मड याची गाड याची दान दऊन ती ती ोत आचर यान टाळ शकतो अस िशकवीत घरोघर फरण ह माऽ िन वळ ठकबाजी आह योितग ला या गित ःथतीच प रणाम ग णता या उ रासारखी सिन त स ीबमाची फिलत होत ती मा या ख यात या को या शामभटाला मी जवायला बोला वल वा न बोला वल तर घटणार कशी वाढणार कशी चारा पच वीस ह उ र जस मी या चाराला वा पाचाला सतोष व यासाठ गध वा हल तीळ वा हल गाडगी दान दली तर वीसाच दहा होण नाह तीस होण नाह तर ठाम वसाच वीसच राहणार आह तशीच मकरसबमण महण भती योितग ला या ःथितगतीची फळ

या पचागावर छापलल सबातीच विचऽ स ग िन ितच वडगळ ःतोम पाहा Ocircती प ी जातीची आहOtilde आ ण तर ह या पआयान माणसासारखा Ocircगोपीचदनाचा ितलक कपाळास लावन कव या या पाक या हातात वासासाठ घत या आहतOtilde ती यत प मकडन जात पवला पाहत आ नयकड एक कड जाताना भलतीकडच पाहात ठोकरा खाणा या आज या हद मनोव ीची ती सयो य यय आह दसर काय सदवान ितला त ड एकच आह पण हात आठ आहत आ ण ितच Ocircओठ िन नाक लाब आहOtilde मकरसबमण या घटनला नाक आह उ ा ग वाकषणाला कस आहत िन याला कािमिनया तल लावलल आह अस सागन एखाद अ यावतदवत कोणी पज लाग यास काह हसावयास नको या अथाच एक सःकत अन प रचन भ वयपराणा या सतत वाढ या अ यायात घसडल क आटोपल पण या वष या सबातीन कलली एक गो माऽ अगद यो य आह ती ह क ितच वाहन आह गाढव अस या क पनला वाहन न यास बलदखील आप या शहाणपणास कमीपणा आणणार मानीत असावा यासाठ च बहधा या वमानवाहना या यगातह वाहन गाढवच पसत कल असाव अस या काय कायवाह हो याच शहाणपण गाढवावाचन दस या कोणात आढळणार आह

ा सबाती या पवकालात Ocircगाई- हशीच दध काढ नय गवत तोड नय आ ण दात घास नयOtilde तस या गदळ त डान या पव या ःतोऽाच भपकार सोड त बसाव आ ण सग यात म य गो हणज दान ावी - ा णास दान ावी ती हणज लोकर ची व तप भमी गाय आ ण सवण दल क प वी िन सय ा या या गित ःथती यथावत होऊन मकरसबमणाची सखसती होईल पण जर तव यात यजमानान दात घासल कवा बाळभटाला तप िमळाल नाह तर - तर काय तर त मकरसबमण खाडकन ठचाळ त सय प वी ाड ठकाण या ठकाणी थाबल

समम सावरकर वा मय - खड ६ १८४

अधौ ा िनमलन कथा

आ ण Ocirc ा सबाती या कपन प म दशच लोक सखी होतील आ ण पव दशवर ित या रोषान सकट यतील या लोकाची ददशा होईलOtilde त ठ कच आह कारण पव दशच ह बचार हद यात या यात ितची पजाअचा करतात ितची ःतोऽ गातात ित या नावान दान दतात ितचा सारखा बडजाव ठवन थरथर कापत असतात हणन या यावरच ती सबात यावी ह साह जकच आह प मच लोक जर ितला दमड चा धपह कधी जाळ त नाह त ित या ोताची टर उडवन ित या पवकाळात दध पतात मास खातात दा झोकतात दमड च दान दत नाह त दात घासतात तर याच दात कधीच कणी पाड त नाह सबात पाडत दात Ocircपवकड या Ocircलोकाच- हणजच हदच कारण प मकड वब ीन पाह यची सबातीची छातीच नाह या प म या वाटस जाताच गाठ पडणार मशीनगनशी तोफाशी बडराशी बॉबशी हणन आज शतक शतक सबात याच काह एक वाकड कर त नाह आ ण शतक शतक ा हदःथान या उरावर जी ती बसली आह ती उठता उठत नाह ाव न सबातीस स न व यासाठ हणन सािगतली जाणार ह बाकळ ोत िन धम वधी कती खळचट िन खोट आहत ह उघड होत नाह काय

त हा ाचीन यगात जत या य ितत याच या व ान यगात आता अ य ठरल या ा धमभो या कथाना िन ोताना पचागात यापढह छापन अ जनतला कोणीह फसव नय

हच उिचत िन हाच धम आह गाढवावर बसणा या या सबाती या व िचऽास फाटा दऊन यापढ तर योितषशा ातील या सबमणाची अ यावतस य ती मा हती ग णतशा ीय िन त िस ा तासह यक पचागात छापावी तो मकरसबमणाचा खरा भौितक अथ घरोघर िश ानी वाचन दाखवावा आ ण अ ास व कर याच प य पदर बाधाव सबातीस स न व यास ह भाबड ोत िन वधी पार झगा न दऊन या सणास इ िमऽास Ocircितळगळ या गोड बोलाOtilde ह मळ वनती कर त हलवा द याचा या हल याइतकाच ःन ध तो मधर घात काय तो चाल ठवावा या सणास Ocircसावजिनक ितळगळाOtildeच समारभ कर याचा पडत असलला घातह समाजसघटन या ीन फारच चागला आह

२१०२ शिनभती महोपमह ाची माजलली ःतोमह आज तशीच वायफळ राहण हा तर िन वळ अधळपणा आहच

पण याहनह अधळा िन अगद हाःयाःपद धमभोळपणा हा क तो शनी िन मगळ प वीवर या एखा ा दगडास शदर लावन िन तल ओतन शिनमाहा याची पोथी वाचली वा को या गो यासो यास दोन मठ तादळ दल क सादतो िन न दल क तो रागावतो असा उपदश दत सटाव कसला शनी िन कसल शिनमाहा य अहो या ाडा या वःत ण यिनिसपािलट न आकाशागणशत स ीिनयमानसार लावलल ह सार कद ल आहत या क दलात ठरा वक तजाच घासलट घातलल आह त वर त ह यास लाख िश या दत रा हलत तर त जळ यावाचन राहणार नाह त त तजाच घासलट जळत असता ठरा वक चटक - त ह या दगडास तलाची िन शदराची कतीह पट चढ वलीत तर सादन द याच सोडणार नाह त आ ण त घासलट सपल क त ह कतीह काकळतीन िथल तर वझ यावाचन राहणार नाह त शनी जर शिनमाहा या या भाकड पोथीन स न होतो तर या लाकड खाबावर

समम सावरकर वा मय - खड ६ १८५

अधौ ा िनमलन कथा

लावल या या गावातील सडकवरचा हा घासलट कद लह को या कद ल माहा यान का साद नय - घासलटावाचन जळ नय शिनमाहा यामाण कद लमाहा य रचन शनवारचा उपास क न पाट माडन या समोर या क दलाी यथ भ पवक जर ती पोथी आ ह वाच लागलो क -

ओमजयजयाजी क दला यिनिसपल यशोम दला काळोखासरा या धद ला उतर वता त त णी १ राकल डबा याचा पता आगपट ध य माता ह क दलदवा समथा द पो योितनमोःत त २ हा क दलवाला नौकर त झया ड यात राकल घाली थोड चोर फार काळो यािच राऽी नमान ३ याःतव कर मी नवस मावळता दवस मालव न त पर काश घासलटावाचोनी ४ ओमजयजयाजी क दला यिनिसपल यशोम दला- पावसी जर या नवसास ा ण घालीन दहावीस लाग द िनदानी न ठोकर स आ हा त याची खाबा या ५ तर अशा कद लमाहा यान जसा हा कद ल घासलटावाचन काशणार नाह तसाच तो

शनी - तो आकाशभर पटलला आगीचा एक ड बाळा

समम सावरकर वा मय - खड ६ १८६

अधौ ा िनमलन कथा

२१०३ तसच ह सय आ ण चि हा दवसाचा सा िन तो रजनीचा का त पाहा ह अ न ह जल ह सगध ह सरग ह

उणता िन ह जीवन वशषत या या अ ःत वामळच कषक न णमाऽास ा भमडलावर लाभ शकत आह या सयाच उपकार कठवर वणाव याच त द य हर यमय दद यमान तजोमडल पाहताच मनयाच नऽच न हत तर ब ह दपन जात या महनीय वभितम वान आदर िन या अ यत उपका रक वान कत ता याह भ न जाऊन या भगवान अशमालीस या वदकालीन रिसक ऋषीनाच काय पण आज या एखा ा रखरखीत ना ःतकालाह वारवार व द यावाचन राहवणार नाह आ ण याचमाण ज हा Ocircतत कमदनाथन कािमनीग डना नऽानदन चिण माहि दगलकताOtilde होऊन शोभ लागत त हा या पणचिा या दशनासरशी समिाच खार पाणीदखील जथ उ िलत होत ितथ दयाच सार रस उ लस लागतात यात काय नवल मान आ ण आदरान भा न गलल मन णभर सजीव िन िनज व स ीचा वलगपणा वस न या तजो यास आज यगानयग ज पज जात आह भज पाहत आह त अगद साह जकच आह

परत िशवरायाचा पतळा पाहन आपण आदरान अवनतमःतक होऊन यास ज माणात करतो िन पपग छ वाहतो त िनराळ िन या पत यास जवत िशवाजीच मानन यान सादाव हणन उपास करण याच पाय रगडण याला खरा घोडा दऊन यावर चढ हणन आमह करण िन तशा ोतान तो पतळा या घो यावर बसन हा हदःथान दश ःवतऽ कर यास प हा िनघणार हणन अप ा करण ह िनराळ तसच सयचिा या दशनासरशी आदर िन म उ प न होण िनराळ आ ण यास सजीव दवता मानन आपणास इ फल आपण याची ःतती क यान वा अ य द यान वा बारा सयनमःकार घात यान दतात िन तस न कल तर रागावन आपली हानी करतात अस व सण ह िनराळ प हा अस पाहा क -

२१०४ जसा ाणदायक तसाच ाणहारकह आह हा सयच थड न गारठल या मनयाला सयाच करण ाणदायक भासतात पण याच करणाची

माणाबाहर झळ लागताच माणस पटकन म न पडतो सयशनीना साद व याच ोत करा वा क नका उणतच ज ठरा वक प रणाम मनय जगवावयास वा मारावयास कारण होतात त काह क या ोतामळ सया या रागामळ वा लोभामळ बदल शकत नाह त मनयजगा या भावाला कारणीभत होणारा हा सयच या या ळयाचह कारण होणारा आह - झालला आह मनयजगता या अ ान अवःथत सयशनी या आतर य रचनच िन गणाच ान नस यामळ ोत वधीनी आ ण णामानी त स न होऊन तस न वागणाराप ा वागणारास ममतन वाग वतील अस वाटण साह जक होत पण आता यगानयगा या मनया या उलटसलट अनभवानी त योितग ल िनज व िन ठरा वक स ीिनयमानी ब अस याच समजन चकल आह या अनभवान ह ोत वधान कशी साफ खोट पडतात त पाहा

सयास सतोष वणार गायऽी मखान सारखी जपत जर कोणी ा ण वा सयपजक पारशी भर म या ह उण क टबधात अनवाणी िन बोडका चाल लागला तर यास उ हाच चटक ना ःतकास लागतात याहन रसभरह कमी लागत नाह त उलटप ी ज मात गायऽीच

समम सावरकर वा मय - खड ६ १८७

अधौ ा िनमलन कथा

अ रह न उ चारणारा ा ण वा ल छ सयास सारखा िश या दत जर चालला पण पायात एक हातभर चाम याचा जोडा िन डोईवर द ड पड ची छऽी घऊन चालला - तर यास त म या ह या उ हाच चटक या व ािनक माणात कमी लाग यावाचन राहत नाह त हणज सयास साद व याच धािमक साधन ज तप त नसन व ािनक साधन ज जोडा त होय जपाप ा जो यानच शिनसयाची पीडा पकळ कमी होत

अहो ा भारतवषात या आ हा हदनी सकाळ-स याकाळ-म या ह सयासाठ भ भावान अ याची सततधार यगानयग सारखी वाहत ठवली आह आ ण सयःतती या गायऽीचा व ािमऽास तो महामऽ थम ःफरला या ाचीनतम णापासन आजपयत सारखा अखड घोष चाल ठवला आह याच आ हा हद या साा यावर आज शतकोशतक या स यान पाठ फर वली आह आम या आश या-साा यावर तो मळ च उगवत नाह पण कधीच मावळत नाह कोणा या साा यावर यानी याला यगायगातन एकदाह अ य दलल नाह त गायऽीच ज घातक सयनमःकारावाचनह याच ःनाय पोलाद मनगट वळम ी भर सयमहणात जवणार सयवशाच उ छदक राहच िन कतच वदबा साथीदार या याच साा यावर आज तो सय मावळत नाह ाचीन सय पासक बा बलोन िमौ िमसर सोडा त आज झालल आहत नामशषच पण आजह जी दोनच रा सयोपासक आहत ती पारस िन भारत या याच रा ावर आज रा य आह िनराश या एकछऽी का याकिभ न राऽीच ोत वधीन सय सादत नाह - ोत विध यागान सय रागावत नाह याच याहन उ क य माण दसर काय असणार सय सया या स ीिनयमान वततो िनवततो आम या ोतवक यान न ह तीच गो या शनीची या सबातीची या महणाची या मगळाची या सा या भाकडकथाची रः या या यक दगडाला शिन यथ शदर फासन तल चोळल यगानयग पण या शनीची साडसाती नहमी भोवणार भारतासच सबात बसणार नहमी आम याच बोकाड मगळ आ हालाच काय तो अमगळ याना ज दमड चाह कधी धप जाळ त नाह त याची उलट चगळ

२१०५ ोतान न ह व ानान त हा ोत वधीची िनवड करताना प हला ववक जो करावयाचा तो हा क योितग ल ा

िनज व वःत या सय शनी मगळ महण सबातभती योितग ल वषयक वःतना वा घटनाना सतोष व यासाठ हणन कोणतह ोतवक य वा धम विध करण या य िन अध य मानल पा हज कारण ती अस याची पजा होत समाजात यायोग या स पदाथा या ःव पा वषयी श या प रणामा वषयी खर ान सार या या हतकर काय ा भाबडट समजती तशाच चाल ठव यान अडथळा यतो या या गित ःथतीच मनयावर ज ितकल प रणाम होतात त ग वाकषण भकपभती घटना या िन स ीिनयमा या ितकल प रणामामाणच टाळ यास व ाना या य िन िन योगिस उपायानीच झटल पा हज या पोथीिन िन लट या ोतवक य वधीनी न ह

समम सावरकर वा मय - खड ६ १८८

अधौ ा िनमलन कथा

२१०६ साराश (१) धािमक ौ या ीन दखील ई र हा स यःव प आह स य हणज ज आह त

तसच मानण स ीच वा स ीक याच ान िन उपासना हणज या स याचीच उपासना असली पा हज Ocircन ह स या परो धम नानता पातक परमOtilde ह ल ण नसत स य बोल या या एका यावहा रक-आचाराच नसन त वर दल या अ यत यापक अशा ता वक अथ च सव ससःकत धमात समितलल आह त हा या या ोतात आ ण उपासनत स ी या यथात य ःव पाची वकित गह त धरलली असत ती सव ोत अस यचीच उपासना होत अस यामळ अध य ठरतात मनयात स यचा सार कर याच धमक य या ोतामळ अडखळत आ ण अस याचा सार कर त राह याच पाप माऽ पदर पडत हजारो वषापव अनक वःत या स यःव पाच ान मनयास न हत या वळस याना ज ःव प या काळ या अप व ानामळ स य वाटल याची उपासना करणार ोत कथा आ यान यानी चल वली यात याचा िततकासा दोष नाह परत यावर ऽकालाबािधत धािमक स याचा छाप मार या या चक मळ त हजारो वषापव च मानवी अ ान िचरःथायी कर याच माऽ पाप आता आ ह क नय या िन िन योग म व ाना या गतीन या या पव या स पदाथा वषयी या क पना आज साफ खो या पड या आहत या आपण जर पव यास धम समजल गल असल तर ह अस य हणन आज टाकन द या पा हजत आ ण या अस या या पायावर उभारलली त षयक जी जी ोत वा उपासना असतील या साफ सोडन द या पा हजत

(२) आज कवळ अस याचीच पजा ठरणा या अशा शकडो ोताच एक चटकन ल ात य यासारख उदाहरण हणज योितग ल वषयक ोताचा गट होय चिसयशिनशबमगळभती योितग ल ा ःवतऽ िन सजीव अशा दवता असन मनया या ःतितिनदन या साद वा ोभ शकतात अशी मनयाची पव जगभर समजत होती आप या हदतच न ह तर ाचीन काळ या बहतक रा ातन िन धमातन ह समजत आ ण तीवर आधारल या या या उपासना ोतवक य चिलत असत पण आता योितषशा ा या गतीमळ ह योगिस झालल आह क ह सार योितग ल िनज व पदाथ असन या या गित ःथती ा ग णता या कठोर िनयमानी ब असन या या काशघषणा दकाच मनयावर होणार प रणाम ह मनया या ःतितिनदन अथवा ा णभोजनान वा महारास दान द यान वा दगडास तलशदर फास यान वा शिनवारमगळवार उपाशी र ह यान वा अ यदानान वा शिनमाहा या या वा सयमाहा या या पारायणान लशमाऽ बदल शकत नाह त याच प रणाम टाळ याचा माग शिनमाहा यातील भाकडकथामाण वागण हा नसन ग णतरसायनव क या योग म व ाना या िनयमास समजन घण आ ण या या आधार त व ािनक य फलदायी उपाय योजण हा होय मनयास ह ान आता झाल असताह पव या अ ानाला OcircधमOtilde हणन उराशी बाळगण आ ण याची ती ती उपासना ोतवक य कर त राहण ह अस याचीच पजा होणार अस यामळ िनभळ अधम होय

अगद ताज उदाहरण आगगाड च या हदःथानात थम आगगाड आली त हा शकडो गावक याना ती एक दवीच वाटली ना घोडा ना बल ना गाढव जपलल पण एखा ा

समम सावरकर वा मय - खड ६ १८९

अधौ ा िनमलन कथा

वािघणीसारखी धावत आह भरमसाट एक अ भत ाणीच को या आग य जगलातन सटला िन गावात िशरला जसा आ ण याची वीण वाढन जकडितकड आगगाड च आगगाड झाली एखा ा आता नसल या भयाराच त ड फटकनदगड उचलताच उघडाव िन आतन सापाच पव फटन भराभर सापच साप जकडितकड धाव लागाव तस त आ य क यक वष अनक गावकर लोहपथा या तारापाशी ित त िन आगगाड यताच या दवीस साद व याःतव नवसाच नारळ खटाखट फोड त यात या यात इतक बर झाल क कवळ अडाणी लोकातच ह भावना रा हली आ ण उपा यायवगान ती अगीकारली नाह पण जर का को या प डतास या दवतवर काह सःकत उन प रच याची लि सचली असती तर आगगाड वषयी या या अडाणीपणावर OcircधमाOtildeच पट चढन आप या नवसास पावणा या दवतात एका आगगाड ची िन एका आगगाड वाराची वा ोताची िचरतन भर पडली असती पण धािमक वगास दस याच एका कारणाक रता अशी ब झाली नाह िन त अडाणीपण यावर धािमक छाप पडन िचरतन हो याच सकट टळल त कारण अस क ती आगगाड ित या ड यात महारास ा सा याना सरिमसळ बसवी - सोवळ नसन बस याची या बयान कोणतीह ःवतऽ सोय कली न हती यामळ ती धािमक पजस पाऽ ठरली नाह पण तर ह धािमक पजस पाऽ ठरली नाह पण तर ह धािमक िनदस पाऽ ठरलीच पकळ वषापयत आगगाड असताह उपा याय िन भा वक वग बलगाड तनच तीथयाऽा दकास जात िन आगगाड तन वा आगनावतन वास यानतर कप यास ा ःनान क यावाचन घरात वशत नसत पण आगगाड ची वा आगनावची सार कळ हजारो लोकास य पण कळताच आता आगगाड स नसता िश ाचाराचा कोणी नमःकारदखील कर त नाह - मग नवसाचा नारळ फोडण दरच आगगाड आगबोट मोटार या यातह अपघात होतातच ाणहानीह होत पण ती या वःत रागाव या हणन होत अस आता गह त ध न अडाणी खडवळदखील यात बसताना या याखाली क बड मा न वा याना कक लावन यास सादवीत बसत नाह तर त अपघात टाळ यासाठ रःत नीट करण याची अटक (क) ठ क आह क नाह त पाहण याच ऐ जन-गित-पशोल यथावत माणात ठवण या य िस उपायासच तवढा अवलबतो

आगगाड आगनाव मोटार माण िनज व िन भावनाश य असणा या ा योितग लानास ा आता यऽ हणनच ल खल पा हज यापढ यक पचागात िनदान टळक पचागात तर मकरसबमणाचा व ािनक अथ ावा महणाची व ािनक कारण ावी महाच यास िन गती सयमालची िन प वीची अवय ती आकित व ािनक प रभाषत िनवदावी आ ण त सबातीच स ग िन ती महणा दकाची भाकड वणन साफ काढन टाकावी लोकाना धडधड त थापा मा न अस यात िन अ ानात पचागवतक मडळासार या या स सःथाना ठववत तर कस अशा ववकाची कसोट लावली असता व ानान जी गो धडधड त अस य हणन ठर वली आह आ ण य योगान जी तशी अस य अस याच ययास यऊ शकत ितची उपासना पजा वा चार कर यास कारण होणार ह चि-सय-महोपमहाद योितग ल िन महणास ा योितघटना यासबधीची प नाससाठ ोतवक य िन वळ अस याची पजा िन वळ अधम ठरतात पव अ ाना या अधरात दोर साप हणन भासली यामळ भीती वाटली ती साह जक समजता यईल पण आता ती साप नसन दोर च आह ह व ाना या उजडात ःप झाल असतानास ा तो साप आह हणन लोकास थापा मार त सटण िभव वण

समम सावरकर वा मय - खड ६ १९०

अधौ ा िनमलन कथा

िन का या घऊन तीवर मार त बस याचा वा ितला दध पाज याचा दखावा करण हा माऽ काह अशी िन वळ वडगळपणा िन काह अशी ल चिगर ह होणार आह

(३) व ानान आज जी स य िन ववादपण य यया या आधार िस ली आहत या या चारास अडथळा करणार अ ानमय ोत जशी साफ सोडन दली पा हजत तशीच या ोतवक याची प कोणचह ऐ हक फल न दता िन वळ पराणातील भाकडकथा याच आधारावर चल वली जातात या ोतवक याची ती पह बदलली पा हजत अशा यक ोतास जी कसोट लावावयाची ती ह क ा ोतान ा लोक ःवतचा ःवत या रा ाचा वा एकदर मनयजातीचा काह तर य लाभ होतो आह क नाह तसा ऐ हक य लाभ होत असल तरच या ोतवक यात दवडला जाणारा काल िन धन काह तर स काय लागल अस समजाव नाह तर ती ोतवक य अशा पान क नयत ोताचा पारलौ कक लाभ पदर पडायचा असल तर तो पडनस ा यावाचन ऐ हक असा कोणचा तर य लाभह मनयजाती या पदरात पडला पा हज ा कसोट स उतरतील तीच ोतवक य तशा दहर लाभास दणा या पात िन प तीन आचरावी हणज जर विचत या यापासन होणारा क पत वा सभवनीय पारलौ कक लाभ लटका पडला तर ह यात दवडल या समयाचा िन ि याचा ऐ हक लाभ तर िनशकपण पदरात पडणारा अस यान ती क हाह अगद च यथ जा याची आप ी यणार नाह ा दस या कार या ोतास ह कसोट कशी लावावी ह वश द यासाठ आता या लखाकात उदाहरणासाठ तशा काह ोताची छाननी करावयाच योजल आह

२१०७ ल वातीच वा ल दवाच ोत दवाची सवा हणन कली जाणार ह ोत मकरसबमणासार या एका घटनला नाक आह

िन ती घटना गाढवावर बसलली आह अशा िनभळ अस यास फलावणा या थापबाजीची नसन सो वळ असतात याःतव ती िततक आ पाह नसतात पण यात ववक इतकाच करावयाचा क दवास स न व यासाठ कल या या खटपट चा य यवहारातह काह उपयोग आज होत आह का पव मोठमो या दवळाच गाभार अधकारमय असत घरातह समया लामण दव पण या याचाच चार अस या कामी कल या वाती एक आवयकताच अस दवळात या उपयोगी पडत घरातह लागत पण हजारो वषापव च हातवाती याच उजडात चाचपड याच यग आता बदलल आह ज या यात दवालया या गाभा यातह आता वज या वा यास या झगझगीत ब यानी व बटनानी सजावट होत आह घर दार तर ख यातनह कद लिचम या िन नगरातन वजच वा यासच दव खो याखो यातन लखलखाटत आहत मग आता या खोलीत सभामडपात वा गाभा यात यास या वा वज या काशाचा झगझगाट झालला आह ितथच एक लामण दवा वा पणती कवळ पणजोबा या वळस ती लावीत हणन लावन ठवण हाःयाःपद नाह काय मोटार ला बल लावण कवा मशीनगनचा गोळा धनया या तातीन फकण ह जतक वसगत वडपणाच िततकच वज या झबरानी दवसासार या ल ख काशल या गाभा यात समईचा वा लामण द याचा िमणिमण नदाद प उगीच धरकटत ठवण हह त हा या दवळ वा या घर हातवाती या िम णिम ण द याचा

समम सावरकर वा मय - खड ६ १९१

अधौ ा िनमलन कथा

मळ च उपयोग होत नाह या ठकाणी लाख वातीच ह ोत हणज वळचा कापसाचा िन तलाचा िन वळ अप यय आह पणजीच यग पणतीचच अस त हा ती काडवाती कर त शोभ पण आता या ल ख वज या यगात लाखवाती या ोतास दवह हसत असल त हा त ोत आता या ज या मोड या लामण द या या अडगळ तच टाकन दण बर

पण तर ह या ोतातील जो दवा या सवचा ौ ावत मनाला उदार करणारा हत तो माऽ सटता कामा नय याच हतन पण यायोग य यवहारात आज मनयजातीच अ पःव प हतह साधता यईल अशा पान त ोत आचराव एक कोणचा तर तसा कार सचवावयाचा तर अस सच वता यईल क या वळत टकळ वर सत काढावयास िशकन त फ कड सत अमक माणात दवा या नाव दान ाव एखा ा ामा णक िनधन वणक यास कवा मागावर त ःवत वणाव िन ती खाद ह नद न पण ःवत श य ती महनत करणा या स छ ल कटबास ावी अशा लोक हतान नरा या सवन - जर लाखवाती िन तल िनकारण भ भ जाळ यान तो सतोषत असल तर - नारायण अिधकच सतोषल यात शका नाह

२१०८ तीच गो लाख दवाची तासनतास पर यातन िन खडारातन या गवताची एकक काड खड त वळ गमवावयाचा

आ ण तो भारा गणपती या डो यावर ायचा प या िन दवा वाहताना या भा याखाली बहधा या गणपितगौर या ट चभर मत कापसा या ढगात सरक दबन गदम न जावी तशा नस या गदम न जातात एखा ा अशा ोतःथ म हल या भ ान जर ःवत या म हलला लाख कड या या प या वाह याचा मसक प कला िन ितला म य बसवन या प या ित या औतीभौती वरखाली ित या कानात नाकात डो यात त डात या का या घसतात क नाह तदखील न पाहता हण OcircअपयािमOtilde क रच पढ आशा वा ह या तर या भ ाची तशी भ जीव गदम न गलली ती ी कती वळ सोशील मग सगण भ या ीन बोलायच तर या गौरगणपती या मत स आप या गवतपा या या भा यात गदम न टाकताना याची काय काय ददशा होत असल ह नको का बघायला ास घ यापरती या मत या नाकापढची जागा तर रकामी ठवावी प हा हा लाख दवा या गवताचा का वाहायचा गणपती गवत का खातो गवता या भा यास वाहावयाचच तर तो गायीस तर वाहावा तो भारा खाऊन झा यास पश स न होईल या जगात पता यईल अस दध दईल पण मोदक खाणा या गणपतीस लाखो दवा या गवताच भार वाहावयाच आ ण गवत खाणा या िन ओखटवाणीच हौशीन खाणा या OcircगोमातसOtilde माणसासारख समास पचप वा नाच पान वाढन तो गोमास वाहायचा ह का ोत क वटबना भाकड पो या या नादान असला पाऽापाऽतचा लवलश वचार न करणारा हा वडगळपणा अ रश आज खरोखर च आचरला जात आह क नाह बर पोथीच हवी तर ती भगव गीता नाह का ौ ादखील ितला उपिनषदासमान प य मानत तीत Ocircदश काल च पाऽOtilde ज ज दान त तच सा वक िन Ocircअदशकाल य ापाऽ य द यत द यत बहलायास तत तामसमदा तमOtilde अस सािगतल आह या कार ोता मक दानात िन दाना मक ोतात आ ह आता OcircदशाOtilde माण िन OcircकालाOtildeमाण पाऽापाऽ ववक कलाच पा हज

समम सावरकर वा मय - खड ६ १९२

अधौ ा िनमलन कथा

त हा हर या गवतासबधी वा वनःपित वषयक ोत करायच तर शतकरणीसारखा च क पातळाचा काचा मा न वळा घऊन हर यागार रानात जाव िन लाख दवा खड त खडारात जो तास घालवावयाचा याप ा याच वळात कचाकच गवता या पधरावीस हर यागार प या कापन दवाी यथ गाईस घाला या कवा सवािसक सदर फलारानफला या पर या भरभ न आणन याच गजर मोलकर मलीना भट ाव कवा आप या वा को या आ ा या अगणात ःवत पाणी भ न फलवाड लावावी आ ण मालती सोनचाफा जाईजई गलाबाची सदर फल यह दवास वाहावी सार या सार उगीच दवावर ढ ग रचन न ह तर दवघरात शोभतील िततक ितथ िन बाक हार क न फलपाऽातन घरात दाराशी िन घरात कशलपण वरचावी आप या घर या िन याना ती िमळत नाह त अशा द न कमा रका या कसातन आपण ःवत पाणी भ न वाढ वल या लतावलीची ती ताजी टवटवीत फल गफावी क यायोग जथ जथ या वावरतील ितथितथ या या दवशी िन राऽी सरखपणाच िन सवासाच वातावरण दरवळत राहाव अशा आरो यद िन आनददायी स द याची पजा हह एक ोतच आह वा मीक सार या वानःथान दखील सीतसार या सयमशील ललनस स ा असच एक ोत सागन ल डवाळ आ ासन दल नाह का क Ocircपयोघटराौमबलाव ानसवधय त ःवबलान प असशय ा नयोपप ःतनधयीितमवा ःयिस वमOtilde

२१०९ वड पपळाना लाख द णा अशा वगात या ोतासह वरचीच कसोट लावावी वनःपतीशी जीव याची भावना

अनभवावयाची वा सवधावयाची तर या या भोवतीभोवती फर याचा माग टाकाऊ आह ह वशाल वःताराच व आप या उण दशातील लोकास या या छायाशीलतन अ यत व सल वाटाव िन या वषयी कत ता य व याची व ी हावी ह आप या लोका या दयाशील सःकतीस साजसच आह पण यासाठ या झाडाचा दवच क न टाकण आप या सःकती या पदर ब ह नतचा दोष बाध यासारख आह या वशाल िन उपय व ाची मनयाला उपय होईल अशी लागवड वाढवण जोपासना करण इतर उपय वनःपतीना या या या या कतीमाण खतपाणी दण ह च त मत य दश व याची उिचत र त ह च झाड चागली का तर मनयाला उपय हणन मग भरवःतीची शोभा बघड वणारा वड पपळ कवा या या फा ा िन वःतार पडावयास झाली आहत असा भरवाटवरचा वड पपळ तोडन टाकण हच ज हा मनया या हतास अवय त हा तह कल पा हज वड पपळ तोडायचाच नाह ा ह टापायी तो एकदम वा यासारशी कोसळन याखाली माणस मरतात अशा घटना या दशात या घडतात या आपली ससःकत दयाशीलता दाखवीत नसन रानट बरपणा माऽ दाख वतात

वड पपळासार या झाडाखाली तापल या वाटस स जशी छाया िमळत तशाच या या चड फा ा कोसळन सगी याचा ाणह जातो ती िनब झाड काह जाणनबजन आपल र ण कर त नाह त याना द णा घातली काय िन लाथा मार या काय फा ा प या आहत त छाया दण पोखर या क उ मळन पडत खाली द णा घालणार बालबािलका ज सापडल याचा चराडा करण ा या या भावनाश य या ऽक बया एक वळ गाढवा या अगावर हात फर वला वा याला चचकारल तर त सतोषन अगास खटन लागत काम अिधक

समम सावरकर वा मय - खड ६ १९३

अधौ ा िनमलन कथा

हौसन करत याची खोड कली तर लाथा झाडत पण या गाढवाइतक दखील मनया या मलोभाची वा हता हताची ससवाद जाणीव या वड पपळास नाह याना लाख द णा घाल यात काय अथ आह झाडाना जाणीव आह पण तशी सआमाथ दगडानाह आह िनवडगालाह आह पण हणन तो िनवडग उसासारखा सोलन का खायचा

ा पाऽापाऽत या वचारामाण उपय त या ीनह अशी ोत अिधकच टाकाऊ ठरतात जनी भाबड ी या वड पपळाना दवता समजन फ या घालत तह एक वळ परवडल पण अशा ज या वडपणास न या व ािनक वा यावहा रक ीनह समिथणार ज एक पढतमखाच पथक असत याच त समथन तर या भाबडपणास अिधकच िध काराह क न सोडत कस त पाहा - वड पपळाला ल द णा यानी घाला या या आम या दरदश दयाळ ऋषीनी सािगतल या ोताच ह पढतमख अस समथन करतात क घरात बसनबसन बायकास या दक वकार जड नयत हणन ा ोता या िमष हा यायाम घालन दला आह ह याची

उपय ता ा वषयी इतकच हणावयाच क याद वकार जडतो बायकास घरा या खरा यात क डन ठवणा या बरतस साजल अशीच ह याना अगणात या वडाभोवती पाळ व क ब यासारखी गरगर फ दणार दया आह बहधा गावात या गाड तळा या गदळ जागी वा अगणात वा ग लीकची या टोकाशी असल या क दट वातावरणातच ह वड पपळह असतात या याभोवती सार या गरगर शकडो फ या घाल या या यायामान यरोग हट याप ा हो याचाच अिधक सभव यरोगी ी लाख िगर या घताघता च कर यऊन ितथ या ितथ म झाली नाह हणज भा य यरोगापासन बचावणारा यायामच यास ावयाचा होता तर या दर सव ऋषीची दरदश न हती क काय यह स याकाळ यानी या गावाबाहर या मोक या वातावरणात सलीलपण हडन याव अस ोत असत तर त Ocirc यायामाOtildeथ हणता यत खर गो अशी आह क पव सा या जगभर झाडाझडपाना दवता मानन पज याची जी चाल चिलत अस याच चालीच आप या हदधमात उरलल ह एक अ ान आह याचा यावहा रक लाभ दमड चाह नाह

एकदा असा अिभाय आ ह य वीत असता एक ज याच ामा णक अिभमानी हणाल Ocirc यापासन काह तर यावहा रक लोकोपयोगी लाभह होईल अस वळण या वड पपळा या ल द णा या ोतास लावा - त अगद च िध कारता कायOtilde त हा आ ह हटल Ocirc या ोतापासन ऐ हक लाभह क न घ याची दसर तोड तर काह सचत नाह हा एक तोड आह या वडापाशी एक िचमकला तलाचा घाणा बसवावा याची साखळ या ोतःथ म हल या कबरप टयास अडकवावी घा यात तीळ टाकन मग ितन द णा घाल यास आरभाव हणज या हजारबाराश ित या द णा यह हावया या या सपताच शरद ड शर तल तर या घा यात गळल त दवा या नाव कोणा महनती पण द रि कटबास दान ाव हणज एका म ह याचा फोडणीचा खच तर िनघल तस करवत नसल तर ह अशी पारलौ कक या अगद भाकड िन यावहा रक या अगद कचकामी ोत कर यात समय िन ौम दवड नयतOtilde

म हलानो फ या घाल याचच ोत करावयाच तर ःवदशी वःत या चाराथ यह प नास घरातील कटबात जाऊन चार कर याच ोत या त ह पाचपाचजणी दवाच काय

समम सावरकर वा मय - खड ६ १९४

अधौ ा िनमलन कथा

हणन मानअपमान न पाहता जर प नास घर यह आळ पाळ न भट ाल िन या कटबात ःवदशी साखर बाग या ःटो ह काचकाम धारकाम(कटलर ) कापडभती वःत वापर यासाठ याची मन वळ व यास झटाल यानी तस िन ियल याचा तो िन य टकन आह क नाह याची सतत वषभर पाहणी कर त राहाल वळ ःवत त त वकाऊ ःवदशी सामान नऊन दकानात असत याहन ःवःत ाल तर आ ह अशा चळवळ या अनभवाची हमी दतो क तमच गाव ःवदशीच तस क टर िग हाईक होईल क जस शभर या यानानी वा व पऽीय अमलखानी होऊ शकत नाह या यानालखानी म ह या द ड म ह याची ह लड हात पण ःवदशीची साथ िन सतत योत तवत ठवली जात अशा सतत िन घरोघर कल या चारामळ पाहणीमळ बर ा ःवदशी या जा णवची योत घरोघर अशी तवत ठव यान जी मानिसक रा ीय िशकवण लोकास िमळल जी आिथक उ नित होऊन ःवदशी कामक या या त डात दोन घास पडतील परदशात जाणारा इतका प पसा ःवदशात राह ल या ःवदशसवन या नरनार या सवन तो नारायण वड पपळाभोवती लाख वळा बलासारख गरगर फर यान वा लाखवातीचा कापस उगीच जाळन टाक यान वा लाख दवाचा िन बलाचा भारा वा ह यान तो नारायण सतोषत नाह अस कधीतर घडल काय आ ण या वड पपळा या द णानी िमळणार ज काय तमच का य फल असल तह तो दव या ोतानह द यावाचन राह ल काय िमशनर बाया जशा भःती धमाचा उपदश कर त तम या वःतीत फरतात तशा त ह श चा उपदश कर त बा या भ न वःतीत हडा त ोत धरा अमकच कारची लोकसवा करा हा आमह नाह त हास य श जी झपल ती लोकसवा करा पण या लोक लोकोपकारक कोणत तर य फल दणार प यक य यात साधत अशीच ोत धरा हणज रा सवा घडल िन पारलौ कक या ती लोकसवा क हाह प यदच अस यान ोतान जो कोणचा सकाम वा िनकाम पारलौ कक लाभ त हास हवा तोह जर वड पपळा या सवन िमळत असल तर या लोकसव या य परोपकार ोतानह िमळलच िमळल कारण काह झाल तर नारायणाची य वड पपळ दगडध डा शणमाती या या जड मत हन नरा या सचतन मत तच अिधक उ कट वान आलली आह ह नाकार याची छाती भाकडातील भाकड पोथीसह होणार नाह नरा या सवइतक कोणतीह पजा कोणतह ोत नारायणास सतोषवीत नाह Ocircसारसार समदध यOtilde ज शा ह सागतात त हच क Ocircपरोपकार प याय पापाय परपीडनमOtilde वर भ या भर रगातह तकोबा जाणन आहत क

ज का रजल गाजल यासी हण जो आपल तोिच साध ओळखावा दव तथिच जाणावा ोताची पोथी हटली क ती थम वाचावी अथौीपासन न ह तर इितौीपासन योितग ल वषयक ोताना स ीिनयमा या अ ानामळ ती चिलत झालली हणन

अ ानज य हणता यतील वर द दिशल या लाख दवा ोता दक वगास भाबड हणता यईल पण याप ा िनराळा जो शकडो ोताचा आणखी एक वग आह यास तर भ द हच नाव लावण भाग पडत याचा म य उ श द णा िन दान उपट याच श य िततक सग शोधन काढ यावाचन दसरा काह ह असलस या या पो याव न दसत नाह या या या

समम सावरकर वा मय - खड ६ १९५

अधौ ा िनमलन कथा

भाकड उपप या ती पोकळ फळ ती बाकळ विध वधान - आ ण शवट ती ठरा वक Ocircद णा पा तOtilde - त सव वाचताच धडधड त थोताड वाट यावाचन राहात नाह उदाहरणाथ एकदोन भाकडकथा पाहा

को कळा ोत - ससःकत अन पात लाबलचक रचल या ा पोथीचा साराश असा क एकदा द य व वसनाथ शकरपावतीच भाडण झाल शकरा या शापान पावती को कळा झाली उशाप होऊन प हा पावतीची पावती होऊन नाद लागली यासाठ सव यानी यगानयग को कळच ोत कराव हणज ठरा वक दवशी को कळा पजावी पण ती कशी तर उ म प हणज यथाश एक सो याची को कळा करावी डोळ मो याच पाय याच आ ण या या व ावर ितला बसवावी ःनान उपास क न ितची पजाअचा झा यावर शवट ती

सो यामो याची को कळा या या या व ास ा दान ावी भटास आजह या ह ोत अस आचरतात

आता ह भ क भामटिगर शकर-पावती लाखो वषापव हण भाडल पण यानतर त भाडण िमटन त प हा चागल नाद लागल हसल नाचल स ग या खळल याना मललकर झाली ा सा या बात या भलोकावर कधीच यऊन पोच या आहत आ ण याअथ ा बनतार या यगातह या शकरपावतीच वडवाकड झा याची बातमी आलली नाह या अथ त अजनह ससार थाटनच आहत ह उघड आह मग आता कोणा ए या नवराबायको या णक भाडणात पावती को कळा झाली हणन कर को कळा क पज हा खा या यगानयग हवा कशाला पावती को कळाच रा हली असती तर तीच को कळा तवढ भटताच ितला कोणीह नमःकार कला असता पण ती प हा पावती झाली हणता पावती एक को कळा झाली हणन सा या को कळा पाव या होतात क काय दव एकदा ड कर (वराह) झाल हणन आजह धर ड कर क कर पजा अस करायच क काय बर एव यावरह को कळाच पजायची तर उ म माग हणज को कळ या एका ख या जवत पलास ध न हर यागार व ावर ःथापन याची पजा करावी त पाळाव हव तर पण मग भटास काय लाभ रा हला या उठाठवीत हणन पावती जवत को कळा झाली असता पजायची को कळा हवी िनज व सो याचीच िन पावती या को कळच डोळ चागल सजीव पाणीदार असता पजाय या को कळच डोळ हवत पाढर झालल मो याच बर सो यामो या याची का को कळा होईना पज यावर ती यजमानानच भ भावान ःवत या द हा यात ठवावी ह साह जकच पण नाह ती लगच दऊन टाकली पा हज भटाला तरच त ोत सफळ नाह तर इ थभत िनफळ अथात या ोताच सार मम पोथी या शवट या पानात या द णा पा ततच सापडणार आह

सकट सोमवार - सोमवार सबध दवस श य तर पाणीह न पता उपास करावा स याकाळ रोटाच तपगळ घालन तीन लाड करावत एक गाईला एक दवाा णास िन एक आपण खावा अस कडक उपास सोळा सोमवार कराव िन शवट श यतो सोळा जोडपी भटाची बोलावन यास रोटतपगळाच लाड यथ छ जवाव गायीस पान वाढन ाव िन मग त उपासोत सोडन आपण जवाव या बचा या ीन सोळा सोमवार कडकड त उपास कराव याच य फळ माऽ िमळाव सोळा भटा या जोड यास चमचमीत जव याच आ ण गायीस माणसान उपाशी राहाव िन गायीस- पशस लाड चाराव अशा बाकळपणान पोथी हणत तसा

समम सावरकर वा मय - खड ६ १९६

अधौ ा िनमलन कथा

दव सादत असो वा नसो पण य िनशकपण जर कोणी सादत असल तर ती सोळा भटाची जोडपीच होत Ocircद णा पातOtilde वाचन ा ोताच भा ड रच याचा दसरा काय उ श असणार

याःतव या ोता या पो या वषयी एक सवसाधारण िनयमच असा सागावासा वाटतो क ोताची पोथी घतली क ती अथौीपासन थम वाचच नय कारण तवाची मोठमोठ नाव अभत कहा या ःवगा या प पतवाकग पा या या ढगात पोथी रचणाराचा कावा अगद छपन बसलला असतो पण तो ट या पानात माऽ न हडकता सहज सापडतो त हा पोथी घताच ितच शवटन पारायण क लागाव इितौी थम वाचावी जर का या शवट या पानात द णा पातवरच म य भर दसला तर भभर न वद अस ह ोत को या भ ान रचल नसन भ दनच रचल असल पा हज अस बखटक समजाव िन त टाकन ाव

आ ण ःवीकाराव कोणकोणच ोत तर या ोतामळ आज व ानान साफ खो या पाडल या कोण याह भोितक वा भाविनक अस याचा सार कर याच पाप घडत नाह या ोतात दवाी यथ करावया या दानान वा ःवतस भोगा या लागणा या उपास द णा दहदडभती क ा या योगान य यवहारात आप या हदधमा या िन रा ा या स ःथतीत काह तर अ हक हतह साधता यईल मनयाची आज इथ रोखठोक अशी काह हतावह सवा क याचा परोपकार घडल त तच ोत आचराव हणज यायोग ऐ हक फळ तर य पण इथ या इथ हाती पडल

२१०१० ोत करावीत तर अशी उदारहणाथ म हलावगापरतच बोलावयाच तर य या चातमाःयात म हलानो त ह

यथाश यथाप र ःथती ा आप या अ यत अडचणीत सापडल या ाण य हद रा ा या सवी यथ खाली द दिशल या कवा या हतन यासार या ोतापक एकक जण एकक ोत जर धराल तर कवढ रा सवा क शकाल बर Ocircआप या परसात ःवत आप या महनतीन कोिथबीर वागी िमर याभती शाकभा या लावीन िन दवा त या नाव प या या अनाथ व ािथगहासार या एका ामा णक सःथस चार म हन यह ताजी भाजी परवीनOtilde अस ोत लाख वाती फलबल वाह या या ोताहन कतीतर दव य िन रा ह तकर होईल बर कवा अस ोत या क Ocircया चातमाःयात आप या हातान वणलल वा िशवलल पचवीस सद यापोल याच जोड जी ह नद न पवाःप याची मलमली शाळत जातात यातील यो य मलात वाट नOtilde Ocircचतथ च एकवीस मोदक वा सोमवारची सोळा जोडपी सावकार वा व याची अडत वा यापर करणा या पोटभ ठरा वक भटासाठ राखन ठव याप ा िततक सामान वा पस द णा हणन आज हदसघटनाच काय ख या रामदासी बा यान करणा या मसरकर महाराजा या आौमास दान कर नOtilde य या चातमाःयात एक ःवदशी साखरचाच हाती घतला तर जर यक ज हा या नगरात दहावीस यानी यह Ocircमी दहा कटबास भट दऊन ःवदशी साखरचा चार कर नOtilde अस ोत घतल िन चाल वल तर या चार म ह यात या गावी चार हजार पय तर परदशी साखरत जायच वाचतील क न पाहा होत क नाह अस त आमची हमी अनभवाची आह कवा उ या वषात Ocircशभर पयाची ःवदशी बागड

समम सावरकर वा मय - खड ६ १९७

अधौ ा िनमलन कथा

घरोघर फ न खपवीनOtilde कवा Ocircतळशी या ल नासीठ ताशवाजऽी लाव याचा मखपणा सोडन तशा ोताचा खच राखन अनाथ पण स पाऽ अशा दोन श कत हद या योग माचा यय मी सोशीन वा या कायाथ य कायक या अशा हदसभस िन आयसमाजास दान दईनOtilde र ािगर हदसभसार या या सःथा श काय सारख करताहत याना म लािमशन या हातन सोड वल या अभक वा अनाथ मलामलीच सगोपन करताना नाक नऊ यतात जर शभर पय िमळताच शभर वधम यास हद क न दाख वणार उमरावतीची हदसभा ि यसाहा याःतव अडकन पडत आह तशा य काय तसा एक पया दान दलात तर एक वश हदरा ा या गोटात आण याच ौय सपादाल हद धमाचा य थाब वणारा िनदान र ाचा एक बद यात भर टाकन वा गळताना वाचवन ज प य लाभल त पाचश अ य सयाला दऊन लाभणार नाह पाणी ओतायच तर त ोताच पाणी ता हल या या त डात ओता ता हनात व नद त न ह तो मबईचा ौ ानद अनाथ म हलाौम पाहा यान िमशनम ला या तावड तन हजारो हद या वाच व या पण याला अजन अभकालाय काढावयास दमड ह गाठ नस यामळ या या या अभकाच काय कराव ह सचत नाह सो या या को कळा इ सावकार चा धदा

करणा या भटाना द याप ा को या ौीमान म हलन जर या ौ ानद म हलाौमास यासाठ बारा लगड चातमाःयािनिम दान दली व ःवत या कटबातील मत य या ःमरणाथ एक हजार वा एक लाख ज यथाश त दान अभकालय बाधन द यासाठ दल तर त अ य ीी यथ गाय भाड व दान गाव या धदवाईक भटास द याप ा या द न दयाळ दवास शतपट न अिधक य होणार नाह काय कवा वमान व ा िशकणा या एका सयो य पण िनधन व ा याचा खच सोस याच ोत या

म हलानो जर ह हदरा जगल तगल जक ल तर हदधम ह जगल जर ह हदरा च मल हदःथान च अ हदःथान झाल तर ह हदसःकती हा हदधम ह मलाच पा हज अशा ःथतीत त हा हदम हलास खर धािमक ोत आचरावयाच असल तर आज या प र ःथतीत ा हदरा ाची य फल दणार अशी काह तर सवा यह करा तम या ि याच दान

तम या ौमाच दान तम या अ नाच दान सगी तम या मनाच िन अवय तर तम या ाणाचह दान ा ाण य हदरा ालाच ा तोच आजचा ऐह क धम तोच आजचा पारलौ कक धम ोत वधीत जो ववक आज करावयाचा तोह हाच

समम सावरकर वा मय - खड ६ १९८

• अधशरदधा निरमलन कथा भाग ndash १
• • कसम
  • • lsquoइडापिडा टळो नि अमगळ पळो rsquo
    • • गोविदा गवळी
      • पितरयाच दसर लगन कस फिसकटल
      • काळ आणि कसर
      • • अधयकषाच भाषण
        • • नारदाची पथवीस पनहा भट
          • • लिसबनचा भकप आणि यरोपियनाचा धरमभोळा मरखपणा
            • • एक घडलला चरचरीत सवाद
              • आता मातर दिवाळीत दषकाळाची भीतीच नको
              • नदीबल आणि माणस बल
              • चातरमासय
              • ताबताची गोषट
              • • राजपतर हसन-हसन
                • खलिफा यझिड
                • हाय हसन हाय हसन
                • करबलाची लढाई नवह कततल
                • • lsquoतोतयाrsquo राजा झाला
                  • • तोतय
                    • मललयाच तोतय
                    • इगलडमधील एक उदाहरण
                    • मललयाचच नवहत तर मळी जनमलच नाही तयाच सदधा निघा
                    • भोवाल ससथानचया राजकवराच परकरण चमतकार पहिला
                    • तिसर आशचरय
                    • इकड काय झाल
                    • सहाव आशचरय नागा गोसावयाचा जो राजपतर ठरला तोच ततकाल
                    • जगातील एक अतयत भानगडीचा चमतकाराचा आणि लाबीचा खटला
                    • • अगरखयाला माणस बतणारा शिपी
                      • • अधशरदधा निरमलन कथा भाग ndash २
                        • • बाळतीण
                          • परारथना
                          • पाहिज काळया माणसाना गोर करणारा सशोधक पाहिज
                          • गाढव सघटन
                          • शदाडपरचा शिवाजी उतसव
                          • दवसकी आणि माणसकी
                          • • बराहमणाना मतय का यतो
                            • दवसकीच सार चटक जाणणारी मरीआईची महारवाडयातील सतीण
                            • पटकीवरचाच नवह तर असपशयतवरचाही तो एक विजय होता
                            • • अपघात की आतमघात
                              • भकतिविजयातील हरवलला नवा अधयाय
                              • विटाळाच वड
                              • वरत आणि वकलय
                              • • नारायणाच खर परतीक महणज नरच होय
                                • शनिपरभती गरहोपगरह
                                • तसच ह सरय आणि चदर
                                • जसा पराणदायक तसाच पराणहारकही आह हा सरयच
                                • वरतान नवह विजञानान
                                • साराश
                                • लकषवातीच वा लकष दरवाच वरत
                                • तीच गोषट लाख दरवाची
                                • वडपिपळाना लाख परदकषिणा
                                • वरत करावीत तर अशी

अनबम

मनोगत ५

१ अधौ ा िनमलन कथा भाग ndash १ ६

११ कसम६

१११ lsquoइडा पडा टळो िन अमगळ पळो rsquo १० १२ गो वदा गवळ १७

१३ प याच दसर ल न कस फसकटल २५

१४ काळ आ ण कसर ३२

१४१ अ य ाच भाषण ३४

१५ नारदाची प वीस प हा भट ४० १५१ िलःबनचा भकप आ ण यरो पयनाचा धमभोळा मखपणा ४७

१६ एक घडलला चरचर त सवाद ५०

१७ आता माऽ दवाळ त दकाळाची भीतीच नको ५७

१८ नद बल आ ण माणस बल ६६

१९ चातमाःय ७७

११० ताबताची गो ८१ ११०१ राजपऽ हसन-हसन ८३

११०२ खिलफा य झड ८४

११०३ हाय हसन हाय हसन ८४

११०४ करबलाची लढाई न ह क ल ८५

१११ lsquoतोतयाrsquo राजा झाला ९०

११११ तोतय ९०

१११२ मल याच तोतय ९०

१११३ इ लडमधील एक उदाहरण ९१ १११४ मल याचच न हत तर मळ ज मलच नाह याच स ा िनघालल तोतय ९२

१११५ भोवाल सःथान या राजकवराच करण चम कार प हला ९२

१११६ ितसर आ य ९३

१११७ इकड काय झाल ९४

समम सावरकर वा मय - खड ६ ३

१११८ सहाव आ य नागा गोसा याचा जो राजपऽ ठरला तोच त काल राजपऽाचा lsquoठगrsquo

ठरला ९६

१११९ जगातील एक अ यत भानगड चा चम काराचा आ ण लाबीचा खटला ९६

११२ अगर याला माणस बतणारा िशपी ९९

२ अधौ ा िनमलन कथा भाग ndash २ १०४

२१ बाळतीण १०४

२२ ाथना११४

२३ पा हज का या माणसाना गोर करणारा सशोधक पा हज १२२

२४ गाढव सघटन १३१ २५ शदाडपरचा िशवाजी उ सव १३६

२६ दवसक आ ण माणसक १४६ २६१ ा णाना म य का यतो १४६ २६२ दवसक च सार चटक जाणणार मर आईची महारवा यातील सतीण १४९ २६३ पटक वरचाच न ह तर अःप यतवरचाह तो एक वजय होता १५३

२७ अपघात क आ मघात१५५

२८ भ वजयातील हरवलला नवा अ याय १६३

२९ वटाळाच वड१६९

२१० ोत आ ण वक य १७९

२१०१ नारायणाच खर तीक हणज नरच होय १७९

२१०२ शिनभती महोपमह१८५

२१०३ तसच ह सय आ ण चि१८७

२१०४ जसा ाणदायक तसाच ाणहारकह आह हा सयच१८७

२१०५ ोतान न ह व ानान १८८

२१०६ साराश १८९

२१०७ ल वातीच वा ल दवाच ोत १९१ २१०८ तीच गो लाख दवाची १९२

२१०९ वड पपळाना लाख द णा १९३

२१०१० ोत करावीत तर अशी १९७

समम सावरकर वा मय - खड ६ ४

अधौ ा िनमलन कथा

मनोगत

Ocircझाल बह होतील बह परत या सम हाOtilde या िस वचनाच य ा प हणज वनायक दामोदर सावरकर आप या परम य मातभमीवर ल अ वचल ौ पोट यानी वराण वाळवटातन अखड वास कला याच द य दा ण ोत अढळपण स असताना भारतीय समाज सघ टत क न आप या पाठ शी उभा ठव याचा याचा य होता धारदार लखणी आ ण अमोघ वाणी ह याची साधन होती ःवात यासाठ समाज पटन उठावा अस याना वाटत होत समाजाला स य ःथतीची जाणीव क न दऊन एका िन त दशन वाटचाल हावी असा याचा य होता ःवात याबरोबर समाजाच सवागीण प रवतन हाव अस याना मनोमन वाटत होत याच िनबध बातमीपऽ आ ण भाषण या तीन साधना या वाचनातन या गो ीचा यय यतो

भारतातील उदारमतवाद नत टश अिधका या या आ ण सःकती या छायत वावरत होत आज ना उ ा टश लोक भारताला ःवात य दतील यावर या नमःत न याचा ढ व ास होता टशा या सहवासामळ भारतीय समाजाच सवागीण उ थापन होईल अशी याची समजत होती सावकरकरानी टशाच ःवाथ दट पी आ ण द अतरग काशात आणल याचबरोबर भारतातील भोळसट न यावर कठोर ट का कली स य आ ण अ हस या मागान भारताला ःवात य िमळल अशी म गाधीची भिमका होती सावरकरानी म गाधी या वचारातील वसगती समाजासमोर ठवली म गाधीचा माग यवहार- वसगत अस याच कठोर श दात दाखवन दल सावरकरानी रा ीय हताला सवौ ःथान द यामळ या या ीन ज ज रा हत वघातक होत या या गो ीवर घणाघाती ट का कली

सावरकरा या रा वाद वचारात रा ीय ःवात य ह एक बाज होती तर समाजाचा सवागीण उ कष ह दसर बाज होती सावरकराची आधिनक व ान आ ण तऽ ानावर अप रिमत ौ ा होती अ यावतता हा या या व ान वचाराचा मलमऽ होता भारतीय मःलीम व ानिन झाल तर या यातील धमवड कमी होईल यातन याच िन हदच भल होईल अस याना मनोमन वाटत होत याचा अनभव माऽ वगळा होता हदनी आधिनक व ान आ ण तऽ ान अवगत कराव िन आपला उ कष साधावा यासाठ यानी व ानिन चा आवजन परःकार आ ण चार कला तका या कसोट वर न बसणा या हद जीवन प तीतील द ःव पा या ढ परपरा िन थावर कठोर ट का कली या या िनबधातन याचा यय यतो हद समाजातील अत य आ ण द प ती हणज जाित यवःथा होय ज मिध त जाित यवःथा आ ण ःप याःपशता या यावर यानी कठोर आघात कला या या जा य छदक िनबधातन याचा यय यतो सावरकर ह ह द वाचा आमह परःकार करणार थोर बाितकारक वचारवत तर होतच पण समाजप रवतकह होत यानी कवळ सामा जक वचाराचा िस ात माडला नाह तर याच य ात उपयोजन कल सावरकराचा हा सव वचार या खड यात समा व कला आह या सहा या खडात व ानिन िनबध अधौ ा िनमलन कथा आ ण जा य छदक िनबध समा व कल आहत यातन वाचकाला सावरकरा या ि पणाची चीती यत काशकानी कल या अनमोल कायाब ल याच अतकरणपवक अिभनदन

वषित दा २००१ प

श ना नवलगदकर

समम सावरकर वा मय - खड ६ ५

अधौ ा िनमलन कथा

१ अधौ ा िनमलन कथा भाग ndash १

११ कसम

वडगाव यथील शाळचा आज पा रतो षक समारभ अशा ाथिमक मराठ शाळाचा पा रतो षक समारभ हणज मला या महनतीच चीज हो याचाच काय तो दवस नसन िश का या महनतीचह चीज हो या न हो याचा दवस असतो यातह गावठ शाळत खचपत पडल या आजकाल या आम या अधपोट मराठ िश काना तर ा दवसाच फारच मह व कारण या या पोटापा या या ाशीह ा अस या वा षक पा रतो षक-समारभाचा थोडाफार सबध पोच याचा सभव असतो

कारण गावपचाना गावातील पालकाना आ ण वळ ड यट महाशयानाह सत कर याची ा वळ या बचा या िश काला एक सवणसधीच आलली असत अशा समारभा या दवशी या गावच त गावपच द डदमड या भाडवलाच गावशठजी ज मात याना कोणी खच दत नाह अस OcircपालकOtilde ा थोर पदवीन या दवशी शाळतील ख यावर बस वल जाणार रमडोक गावगहःथ मल मली जातीयती बायामाणस ा सा या जणाना अशा समारभातील या झळिम या ताशढोल गाणी-सवाद पट -तबला Ocircया हो या हो Ocircची आजवी ःवागत यानी या शाळ वषयी मोठ आपलक वाट लागत आ ण व ाथा या पर प ाह ा अस या पा रतो षक-समारभामळच या िश काच नाव गावात या या या या त ड ऐक यऊ लागत यामळ वर ड यट लाह आपली शाळा आ ण आपण ःवत गावक यात कती लोक य आहो ह िश काना सहजासहजी दाखवता यत

या समारभाचा गावठ शाळातील बाप या सरकार िश काना जर आणखी एक मह वाचा उपयोग होत आप या तर तो आप या शाळ या गती या भाषणात यनकनकारण ःवत या आबाळ च दख वशीवर टाग याची सधी या िनिम ान िमळत हा होय ओढाताण क न शाळ या गती या या याना या वषयात ःवत या पोटापा या या अधोगतीचा थोडातर उ लख िश काना सहज घसडन दता यतो

वडगावच िश कह असच आबाळलल यातह जरा भोळसर या या या गावातील शाळ या या आज या पा रतो षक-समारभास गावपचास ा झाडन सार लोकच न हत तर शजार या या ताल या या म य ठा यात म ह या-दोन म ह यानी एखादा अक काढणा या Ocircजग समाचारOtilde नावा या सा ा हकाच सपादक ौी बडोपत हच अ य पद वराजमान हो याःतव यणार होत वतमानपऽा या सपादकासारखी आपली दख जीवर जगतासमोर टागता यतील अशी उच िन भ य वस दसर कठ िमळणार अशा व ासान वडगावातील ा शाळ या दगोजीपत िश कानी आप या होणा या या यानात आप या दखाची कहाणी सागोपाग गोवन पगारा या िन तादळ डाळ भाजी भाड भतीसाठ ससारात कमीत कमी जो खच यतो या या माणश माणश यतचा पाढा वाचलला होता त भाषण यानी ःवत तर

समम सावरकर वा मय - खड ६ ६

अधौ ा िनमलन कथा

पाठ कलच होत पण याच अथाच एक पद रचन त इतर पदामाणच मलामलीकडनह पाठ कर वल होत

याच पद हणणा या मलीत कसम होती ती दस यात चागली वयान दहा वषाची बोल यात चणचणीत ग याची गोड अथात पद बस वताना दगोजीपतानी ितलाच म य गाियकच काम दल त पद ितला िशक वताना आताशी ित याशी दगोजीपत यता-जाता इतक बोलत क इतर मलामलीना म सर वाटन या या- या यातच न ह तर काह गावगड बायामाणसातह Ocircजळतस आह अ टपणOtilde अशी टवाळ सहजासहजी आतन आतन चाल लागली

तस हटल असता दगोजी िश क कसमप ा इतर मलामलीशीच पकळ बोलत पण शाळा-कॉलजातील िश क-अ यापक-ा यापका या व ा याशी आ ण बोल याची मोजणी या को कान गणली जात या को कामाणच काय त बचारा दगोजीपत कसमशीच अिधक बोलतो अस ठर

त को क अस शाळा-कॉलजातील को या मलाशी िश क शभर वळा बोलतो तर त इतक आ पाह नाह िततक त वगातील एखा ा गबाळ मलीशी दहादा बोलल तर आ पाह समजाव आ ण गबाळ मलीशी दहादा बोलण जतक आ पाह याहन को या चणचणीत मलीशी एकदा बोलण अिधक सशयाःपद समजाव हा या करणीचा दडकच पडला यामळ चणचणीत कसमशी दगोजीपत िश क एकदा बोलताच सा या शाळस त जतक ठळकपण ऐक जाई िन भडकपण दसन यई तस शभरदा कोणा इतर मलामलीशी बोलल असताह ऐक जात नस

०००

शाळचा पा रतो षक समारभ चाल होताच मलामलीची पद सवाद झाल कसमची भिमका सग यात सरख वठ यामळ अ य असल या OcircजगतसमाचाराOtilde या सपादकानीह ितच कौतक कल Ocircपाघळल अ पाहण पणOtilde दोघ चौघजण कोप यात हातावर हात मा न खदळल दगोजीपत मनात सिचत झाल Ocircमाझ भाषणह कसम या सवादासारख वठल का सपादक याच ह असच कौतक करतील का - तो झालीच या भाषणाची वळ - आ ण मलामली या एकच गल याची दगोजीपतानीह मलामलीचा तो गलका थब वणा या िश काची िन शाळ या गतीचा व ा त वाचन यावर भाषण करणा या या या याची अशा आप या दो ह भिमका एकसहाच कर यास कबर कसली उज या हातात ितव ाच ( रपोट) त पडक डा या हाताशी टबलावर ठवलली छड घऊन त बोलावयास उभ रा हल Ocircमलानो मलीनोOtilde असा प हला शालय भाषणातील सवयीचा सबोधनी होकार दगोजीपतानी घसा खरडन दताच या आ ाधारक मलामलीनी Ocircओ ओ माःतरOtilde अशा यतराची एकच ओरड चाल वली Ocircहा चप चप नसत ऐका रा या त त ितथ गो ा गप Ocircअस या दगोजीनी मला-मलीनी दटावीत डा या हातान टबलावर छड दहापाच वळास कडाकड आपट यानतर मलामली या बरचस यानात आल क ा वळ माःतरानी आपणास हाका मार या कवा काह वचारल तर आपण बरोबर उ र न दता चप बसायच आहस दसत

समम सावरकर वा मय - खड ६ ७

अधौ ा िनमलन कथा

दगोजीपता या ल ात या वळपयत यऊन गल होत क शालय भाषणातील सवयीन आपण सभतह आरभ Ocircमलानो िन मलीनोOtilde असा क न गलो ह चक झाली यासाठ आता यानी सावधपण प हा प ह यापासन भाषण चाल वल-

Ocircअ य महाराज आ ण बधभिगनीनो (ह सो या हश श) आज आप या शाळच परमभा य क Ocircजग समाचाराOtildeसार या थोर पऽाच जगिस सपादक ौीयत बडोपत ह अ य हणन समारभास लाभल आहत (थोरा या टा या यासरशी चाणा पोराना कळन चकल क वा याशवट टा या ा या लागतात यामाण पढ ल वा य सप याची त हात टाळ साठ सजवन वाट पाहतात) या शाळच सःथापक ौी दगडजी पाट ल या वष च पटक न वारल - (पोरा या टा याचा कडकडाट दगोजीपता या रागावन टबलावर आपट या जाणा या छड चा छमछमाट आ ण आ ाचा गडगडाट हश ऐकन या ितथ च ा चप) या वषयी मी आरभीच अ यत खद दश वतो आता शाळ या गतीच ितव थम वाचावयाच परत (माःतर माःतर हा िभ या मला कोपरख या मारतो आह सारखाOtilde Ocircनाह माःतर ा स यानच मला िचमटा काढला प ह यानOtilde असा ग गाट Ocircहा उठा दोघह उठा ितथन त इकड बस त जा मागOtilde अशा िश क दगोजीपता या कडक आ ा) - परत ह पाहताच आहा त ह या उनाड मलाची गडबड त हा मी इतकच सागतो क मी एक बापडा द रि िश क कटबात मल-लकर तर सारखी वाढताहत पण दरमहा या बारा पय पगारात माऽ ग या बारा वषात एक दमड चीह वाढ नाह बारा एक बारा पण पढ काय (चाणा गो ाला वाटत-पा याच पढ काय ह माःतराना अडचण पडली तो ताडकनओरडतो - Ocircपढ बारा दोनी चोवीस माःतर रा या हणतो - Ocircबारा ऽीक छ तीस माःतरOtilde यासरशी अ य वगर सवजण खो खो हसतात दगोजीपत आप या क ण कहाणी या भर शोकरसात ा हाःयरसान माती काल व यामळ सतापन दहभान वसरतात डा या हाताकडची छड क हा उज या हातात घतली आ ण या पायापाशीच बसल या गो ारा या या अगावर सपासप क हा लगावली त ती मल मो यामो यान Ocircअयायाया अयायOtilde अस ककोळन उठतो दगोजी िश का या ःप पण यानात स ा यत नाह ) ा ग गाटासरशी या सभ या समय अ य महाशयानी शवट आपण म यच उठन सािगतल

Ocirc दगोजीपत आता अस करा त ह त तमच ितव िन ह तमच िल हलल मळ भाषण दो ह ह मा याकड धाडन ा मी त Ocircजग समाचाराOtildeत समम छापतो मग इथ त भाषण नसत बोलन दाख व यासाठ च काय तो हवा कशाला हा ग धळ नाह तर त ह ह िल हलल भाषणच पाठ कलल दसतOtilde

Ocircछ तसच नाह काह रावसाहब अगद पण आपण जर त समम छापीतच असाल तर मािगतला एक डोळा िन दवान दल दोन असाच उपकार होईल या द नावरOtilde लगच अ य ानी सार भाषण र क न दहापाच पा रतो षक तवढ ःवहःत वाटावयाच ठर वल

OcircकसमOtilde प हलच नाव अ य ानी घतल - प ह याच बमाका या पा रतोषकास यो य हणन

समम सावरकर वा मय - खड ६ ८

अधौ ा िनमलन कथा

कसमला जर चा खण िमळताच प हली टाळ पडली दगोजीपताची यासरशी मलामलीनी कळसऽी बाह यामाण कडकडाट चाल वला म यच काह ना खोक या या मोठमो यान खाकर यावाचन राहवल नाह बाक ची पा रतो षक वाटन होताच समारभ सपला मल सटली आ ण या गाव या वाटवाटन आनदाचा एकच गलका कर त घरोघर चालली

शतातील मढवाडा झझर याला उघडताच एखाद कोक जस हरवळ वर मोकाट बागड लागत आ ण उगीच उच उ याच उ या मार त इकड ितकड आनदान नाच लागत तशी आप या घर या अगणात पाऊल टाकताच कसम बागड लागली बाहर गलली आई परत यताच ितला तो पा रतो षक िमळालला जर चा खण कधी दाखवीन अस ितला होऊन गल होत आई परत यताना द न दसताच ती धावत सटली आई भटताच ितला ितन िमठ मारली खण दाख वला सभतील काय काय गमती सािगत या पद पण हणन दाख वली आईन जो जो ितच कौतक कराव तो तो ितचा आनद गगनात मावनासा झाला

या दहा वषा या लकराला या णी काय ठाऊक क तशा मनमोक या आनदाचा ित या आययातील तो बहधा शवटचाच ण होता

०००

कारण या णी गोपाळभटजी - ितच वड ल - ितथ आल त एक उच गोरपान ढ लाच शा समजणार िभ क आ ण दधदह वक याच दो ह परपःपर व यवसाय एकऽच करणार या तटप या उ प नावर कसाबसा च रताथ चाल वणार बरच कमठ थोड तापट िन फार हकखोर प ष होत यानी अगणात पाय टाकताच गगाबाईला कसम या आईला हसडल

Ocircकाय मनात काय मलीला नायक ण करायच आणल आहस क काय कती मो यान हणत ह कारट ती पाचकळ पद कसम उ ापासन त शाळत पाऊल टाकता कामा नयOtilde

Ocircत काOtilde गगाबाई रागावन हटक या झा या

Ocircका कसम काय आता सात-आठ वषाच क कबाळ आह वाटत दहा वषाची ल नाची मलगी झाली ती आता शाळत आज कचाळ लोक ित याकड टकमक पाहत होत माह त आह बाराबारा वषा या घोडनव या शाळत नाच वणा या उ लतला मी नाह समजलीस शा ानी काह उगीच Ocircअ वषा भवतक याOtilde ह मयादा घातली नाह

बाराबारा वषा या मलीना घोडनव या हणणा या ा कमिन गोपाळभटजीच गगाबाई ह ितसर कटब होत प नाशी या वयात याच दसर कटब वारल दोन मोठ मलह होती पण तर दखील यानी ितसर ल न कर याच ठरवन एका तरा वष वया या कमार स पा णम हल याच गगाबाईची वड ल मलगी चवदा वषाची होती ती रानपाट या खोताना दली होती दसर कसम आम या या गो ीत या समाजिचऽापक ह प हल समाजिचऽ गोपाळभटजी पास ी उलटलल याची ितसर बायको गगाबाई ितशी या वयाची आ ण ितची ह दसर धाकट मलगी कसम दहा वषाची - ती ित या या व डला या शा मयादामत घोडनवर होत आलली आह

०००

समम सावरकर वा मय - खड ६ ९

अधौ ा िनमलन कथा

गोपाळभटजी आप या बायकोला अस फटकार त असताच अगणात एक िशपाई यऊन OcircतारOtilde हणन ओरडला OcircतारOtilde श द ऐकताच याना नहमी तारा यतात या या दखील मनाची चल बचल झा यावाचन राहत नाह फार िनकड ची वशष आनदाची वा घोर सकटाची बातमी हणज तार यातह खडगावात गोपाळभटासार या बाप या कटबाला तार य याचा सग ज मात दोनतीन वळाच यणार ःवत गोपाळभटाना या वळपावतो एकच तार आलली आठवत होती ती या या प नाशीनतर मो या यासान गगाबाईशी ल न जमल त हा त ठर याची होती यानतर तार अशी ह दसर च काय ती यानी आली या वळ ल नाचा च न हता - अथातकाह तर अ र च असल तर असणार ह शका यऊन थरथर या हातान गोपाळभटजीनी तार घतली िन शजार या घर ती वाचन यावयास त घाईघाईन चालल असता याच शकन त ड सकन गल या गगाबाईनी हात जोडन दवास ािथल

१११ Ocircइडा पडा टळो िन अमगळ पळो Otilde गगाबा ची वड ल मलगी रानपाट या खोताना दली होती ती आजार होती ह ह बातमी

आधीच कळली होती गगाबा या दयात सारखी धडक भरली - तार ित या घरची तर नसल ना ितचच काह वडवाकड तर तो भयकर वचार मनालादखील ितन परता उ चा दला नाह अधा उ चारला हणनस ा ती बचार मायाळ आई मनावर रागावली - Ocircवर िचती ना त ह मल मन िचतीतOtilde गोपाळभटजी डो यातन टप गाळ तच लगोलग परतल तार या या वड ल मलीकडचीच होती रानपाट या खोतानी - या या जावयानी - या तारन कळ वल होत क

Ocirc याची वड ल मलगी अ यवःथ सासबा ना िन कसमला जवत अस या तर हात धवायलाच इकड शौषसाठ धाडाOtilde

Ocircजवत असलOtilde तर कशाला जव यासस ा न बसता पा याचा घोटदखील न घता ताबडतोब गाड क न कसमसह गगाबाई लगच िनघन ग या

पण या ितथ पोचतात तोच ती याची वड ल मलगी म य या पाशात न सटशी अडकत आली होती आप या आईला िन कसमला ितन डोळ भ न काह वळ पा हल वाचा बद हणन हात तवढा कसम या त डाव न फरवला या दखासरशी हबरडा फोडल या आई या माड वर आपली लटपटती मान एक वळ टकली आ ण ितन राम हटल

खोत सःवभावी िन समजस गहःथ होत त ण प ी वार याच याना तीो दख झाल असताह त िगळन त आप या सासबा च िन लहान या कसमच समाधान परोपर न कर त होत त घरच सखवःत सासरची मडळ िनधन याःतव अड अडचणीस यानी आप या सास यास हातभारह लावलला होता कसमला तर या याच आमहान गोपाळभटजीना शाळत धाडण भाग पडल होत ती आप या वड ल ब हणीसह खोताकड पकळदा रा हलली होती असा ा दोन कटबाचा जडलला दाट लोभ िन मळ नातह या त ण प ी या या साखळ न त

जळल तीच अचानकपण ददवान तोडन टाक यामळ आता तटत क काय ह शकाह या

समम सावरकर वा मय - खड ६ १०

अधौ ा िनमलन कथा

त णी या मरणाइतक च कसम या आईबापाना आ ण खोताना मनात या मनात याकळवीत होती

आप या घर या माणसासार या अगद ज हा या या वाट लागल या ा आप या सासर या माणसाची ममता तर यापढ अत नय या स द छ या पोट च प ी या सतकाच दहा दवस उलटतात न उलटतात तोच याना वाटल क कसम या िश णाचा सारा भार आपण यावयाचा सासबा नी परत घर जायच नाव काढल त हा खोत हणाल

Ocircमला त ह च आई या ठकाणी होतात या आ हास अतर या या अतर याच ितथ याचा आमचा उपाय खटला पण आपण जी मायची माणस उरलो आहोत यानी तर एकमकाना अतर दऊ नय यापढह मला आपण आई याच ठकाणी असाव आपण जाऊ हणता त ठ कच गोपाळभटजी काह झाल तर इकड यऊन राहणार नाह त या यासाठ आपणालाह ितकड जाण भाग पण ह लक आह त तर मायच माणस हणन आप या कटबातील ममतची साखळ हणन मजजवळ ठवाव सपाक गड घर आहतच ित या सवला ितच िश ण लालनपालन मी ित या व डलाइत याच ममतन कर नOtilde

Ocirc विचत अिधक ममतनस ा कराल बर त सगळ झाल तर ितच िश ण होईल इकडच पण स या मी ितला नत आ ण मग व डलाचा वचार घऊन लवकरच धाडन दत परतOtilde सासच ह बोलणच यो य अस समजन खोतानीह यास अनमती दली

गगाबा नी घर परत यताच वळसग पाहन गोपाळभटजीपढ ती गो काढली खोताशी जळलला ना याचा सबध िन याच पाठबळ तट नय ह भटजीचीह उ कट इ छा होतीच कसम या िश णाची नसली तर ल नाची िचता याना आधीच लागलली ितला बारा वषाची घोडनवर क न कळास ब टा लावायचा नाह हा याचा िनधार या मन ःथतीत खोताचा हा बत ऐकताच गोपाळभटजी या मनात अचानक एक योजना जळन आली

ब हणीवर खोतानाच कसम दऊन टाकली तर सगळच मनासारख जळणार शा मयादचा च न हता चाल िश ाचारास त अगद ध न होत Ocircअस ममतच बनह याच सखवःत ठकाण कसमला तर कठ पाहणार आ ह मलीच भा यच हणायच ह सगळ जळल तरOtilde

गगाबा नाह तो बत अगद आवडला कसम या आवड -िनवड चा च न हता ल न हणताच ितला भीती वाटली पण ती कसली ह या दहा वषा या मलीस ःवतह कळना आ ण कोणी वचार ह ना

गोपाळभटजीनी अगद ःप िन आजवी श दात ती योजना खोताना कळवली कसमसारखी दखणी मलगी लोभाची आधीचीच धडता सापडावयाची नाह कोणा बजवराला खोतानी काह एक आढवढ न घता कसमशी ल न कर याच वचन दल पण आणखी द डएक वषतर म य जाऊ ाव िन तोवर कसमन खोताकडच राहाव इतक काय त सच वल

Ocircल नाची मलगी ल नावाचन पर या घर अशी ठवण ह आपणास चणार नाह दहा लोक हसतील त हा कसमच ल न करायच तर त लगच कराव ह उ म इतकच न ह तर पढ चातमास महत नाह त हणन अगद याच म ह यात त मगलकाय उरक यास ठ क

समम सावरकर वा मय - खड ६ ११

अधौ ा िनमलन कथा

टपण जळत आह -Otilde अस जरा िनवाणीचा झोक असलल उ र गोपाळभटजीनी धाडल याना धाःती होती क दवसगत लाग यास न जाणो खोताना दसर एखाद ह याच ठकाणद खल यईल याच मन बदलल कसम या त डचा घास काढन घ यास टपल या बारा वषा या Ocircघोडनव याOtilde घरोघर याना आढळत हो याच या शकमळ मलीच क याण हाव या स द छनच गोपाळभटजीनी ल नाची घाई चाल वली याचा हा बत या या क तील भट-िभ क-शा ी मडळ नी शा ो आ ण िश ानी िश समत ठर वललाच होता काह बायाबाप या OcircइशOtilde हणन कटाळ लोक शीळ दत पण शा ाची टपणाची वा िश ाचाराची अशी काह अडचण न हती

खोता या क तील भट-िभ क-आ ानीह या योजनस शा ो िन िश ाचारास ध नच आह अशा ा का याचा िनवाह असा अनक वळा करावाच लागतो ब हणीवर मह याला बह ण दतातच असा अिभाय दला खोतानीह बत पसितला ल न जळल महत ठरला भट-िभ क-आ िनसकोचपण िमळाल सव सोहाळ यथाशा यथासाग होऊन अकरा वषा या आत असल या या मलीच कसमच ल न या ित या वड ल ब हणी या वधर झाल या ौढ नव याशी या वड ल ब हणीस म न एक वष उलटत न उलटत तोच वा ा या आनद गजरात यथाशा लावल गल - खोतानी नवा ससार थाटला

जो तो मनापासन हणाला मलीच चागल झाल यात कोणाचीह इ छा ितच अन हत करावयाची न हती हह खरच एक प ी अकाली मानवी उपायाना न जमानता म यन ओढन नली यास काय उपाय पण म याग यासाठ खोतासार या वयात असल या प षाचा सारा ससार थोडाच बड ावयाचा जगाची रहाट पाहन एक डाव उधळला तर प हा दसरा नीटनटका माडणच भाग असा यानी जो वचार कला तो य सगत न हताच अस कस हणायच हच सा याच मत पडल

आ ण कसम ितला मत अस जवळजवळ न हतच आवडल नाह खर त सार वरवर चागल झाल हणन हणणा या आयाबायापक काह मागमाग ितची टगलह करताना ती ओशाळस ा क हा क हा पण चागलवाईट काय बोलायच त ितला न क कळना ज कळ त बोलावयास ितला कणी सागना पसह ना

या गो ीतील ह दसर समाजिचऽ पाहा आपली प हली त ण प ी वारताच एका वषा या आतबाहर ितचीच धाकट दहा वषाची जी बह ण ित याशीच ल न लावणार ितशीप ःतशीच बजवर खोत प नाशीनतर लावल या आप या ितस या ववाहापासन झाल या या दहा वषा या मलीच ित या वड ल ब हणी याच नव यास तस क यादान करणार शा मयादािभमानी गोपाळभटजी आ ण या सास या-जावाय या ितस या दस या ववाहामाणच या दहा वषा या अ लड मली या ववाहासह शा ो िन िश ाचारसमत मानन तो यथासाग ःवत पार पाडणारा भट-िभ क-आ -िश ा दकाचा समाज

यातह ह समाजिचऽ अव या नऊ-दहा वषापव च-अगद ताज

०००

समम सावरकर वा मय - खड ६ १२

अधौ ा िनमलन कथा

ल न झा यानतर लगच कसमला खोताकड पोच व यात आल यानी ितला श य या या उपायानी सखात ठव याचा य कला ल न झा यामळ शाळत धाड याचा च रा हला न हता पण कसमला खोतानी घर ःवत मािसक कादब या नाटक वाच याचा िन ऐक याचा चागला नाद लावला कसम ब ची कशाम दहान उफा याची िन ःवभावान तरतर त मलगी होती हळहळ ितच मनह सासर रम लागल कामक भाव जाग लागल ज लागल घर या ससारातीलच न हत तर सावजिनक उठाठवीह करा याशा वाट लाग या एकदर त खोताशी झाल या ववाहामळ ितचा ससार सखातच जाईल असा रग दस लागला गोपाळभटजीना आ ण गगाबा ना आप या मलीच क याण झालल पाहन जी क यक यता वाट ितला तर पारावरच न हता

कसम या ल नाला आता वष-द डवष होऊन गल होत गगाबा नी पा हल क गोपाळभटजी आज बरच रगात दसताहत पाहाटच ःनानस या आटोपन गाई हशीच दध काढन या चर या ग यापाशी सोपवन त सागत होत - अम याला इतक उका याच घाल तम याकडन दधाच पस यण त आण दध वकायला गड जाताच िभ क साठ बाहर जा या या आधी त एक ःतोऽ हणत गगाबाईकड आल िन सहज ज ासल

Ocircकाय त या लाड या मलीच ग पऽ आल क काय एखाद - मला न साग यासारखी आनदाची बातमी सागणार इतक गालात या गालात हसतशी आहस तीOtilde

Ocircआता अशी आनदाची बातमी सागणार पऽ यायच हणज कसम या गभदानाच यायचच आता तह आज ना उ ा कडोसर ला दोन पस लावन ठवायच बर का या पाळ ला मलीच त मगलकाय तर अगद ौीमती हौशीच झाल पा हज अOtilde गगाबाई उ हास या

तोच अगणातन आवाज आला Ocircतार गोपाळभटजी तमची तारOtilde जळता िनखारा पायावर पडावा तसा तो भयकर श द या बचा या नवरा-बायको या

कानावर पडला OcircतारOtilde गोपाळभटजी या ज मातली ती ितसर तार मागची तार याची वड ल मलगी

अ यवःथ अस याची होती ह तार याचा जावई - कसमचा नवरा अ यवःथ अस याची होती

गगाबाई तर ितथ या ितथच खचन खाली बसली गोपाळभटजी ितला कसबस ऊठवन गाड क न ःवतबरोबर घऊन कसम या सासर ताबडतोब िनघाल ितथ पोचतात तोच घरातन रडारड चा एकच आबोश या या कानावर आला कसमचा नवरा वाखा होऊन तडकाफडक वारला

बारा वषाची कसम बाल वधवा झाली ह ितसर समाजिचऽ पाहा वाचका ह समाजाची िचऽ न हतच छायािचऽ आहत ती अगद यथावत

कसम मानवी शा ाधार बाल वधवा झाली पण िनसगाच शा मानवी शा ाधाराला थोडच भीक घालणार दवस दवस यौवन ित या अगात बह लागल भोग छा सळसळ लाग या पण सासरहन ितला गोपाळ भटजीनी माहर आणन जी क बली ती प हा काह अगणाबाहर जाऊ दली नाह ित या ना यागो या या घर ल नकाय गौर -गणपित होत

समम सावरकर वा मय - खड ६ १३

अधौ ा िनमलन कथा

ितची वयातीत आई समारभाना िमरवणक ना हळद -ककवाला जाई पण ती सोळा-सतराची भर हौशी या वयाची िन मळ या खळकर ःवभावाची कसम एखा ा घातक अपरा यासारखी घरातच डाबन ठवलली राह ती गोर असताना िन ितचा काह एक अपराध घडला नसताह ित या त डाला कसली काय काळोखी फासली गली समाजात ितला एखा ा अशभासारखी चोरासारखी त ड लपवन जग याची पाळ आली एकदा तर टाळपयत भाग फाटल या गावसासन ित या त डावर ित या भरदार कसाकड बोट दाखवन नाक मरडल िन घोग या ठस या या आवाजात हणाली

Ocircलाज नाह का ग वाटत कसम तला या कसा या न टयाप टयाची गोपाळभटजी तर लाज कोळनच यायल हणा नाह तर वधव या हाती फणी पाहावली तर कशी यानाOtilde पण गोपाळभटजीनी शवटपयत तवढ दया कली होती

आताशी घरोघर तोच कार आह Ocircशा ात ढ बलीयसीOtilde किलयगच आह हOtilde अस हणन यानी कसम या कसाकड तवढा कानाडोळा कला होता कोण या शा ाधार - तर समाजात आताशी तस पकळ लोक करतात ा तव यासाठ आताशी भटावर कणी ब हकार घालीत नाह त ा

पण यौवन सरसर अगी भरभराटात चालल या या त णी या सा या भावना एका वणीफणी या पट त थो याच मावणा या हो या हची वणीफणीची पट तवढ जर कणी हसकन घतली न हती तर या बाल वधवची अतकरणाचीच पट ज झाली होती मोहोरबद कलली होती मन मनातच गाडन टाक ल होत यात या यात ितला सोबत अशी पःतकाची तवढ उरलली होती - तीह ित या आई या सवलतीन खोताकड सासर असता मािसक क वता गो ी वाच याचा ितला छद लागला होता तोच वाढत जाऊन ितन आता वाचनच वाचन चाल वल सःकतच ोकह भाषातरा या सा ान ती वाच लागली मराठ भाषातरा या आधार अथ क न वाचता वाचता मघदत ितला इतक आवडल क ितन त सरस सःकत का य त डपाठ कल त हणत असता आकाशातील या मघासारखा ित या नयनातह अौचा एक मघ यऊन याला नाव ना गाव अशा ित या को या यकराच तच याकळ सदश ितलाह दऊ लाग

एक दवस या या एका दर या ना याची जी ित यासारखी बाल वधवा मलगी प याकड अस ती िशकन मोठ होताच ितचा पन ववाह थाटान प यास लाग याच व एका मािसका या ता या अकात ितन वाचल ती बातमी ितन धावत जाऊन गगाबा ना सािगतली - यानी लगच गोपाळभटजीना यासरशी यानी पन ववाह करणा या या मलीला या िश या हासड या या वचा च नयत

Ocircमाझी मलगी अशी कलटा िनघल तर मी ितचा तर जीव घईन नाह तर माझा तर दईनOtilde हा याचा सतापलला समारोप तर इतका कडकड त होता क कसम एका कोप यात जाऊन थरथरत रड लागली गोपाळभटजीनी ित या खोलीतली सार मािसक उचलन नली आ ण आजकालचा बाकळ OcircछापाOtilde प हा घरात दसता कामा नय अशी स आ ा सोडली कसमची ती एकच एक मनमोकळ सोबतह नाह शी झाली सकाळ-स याकाळ गाई हशीची दधदभती काढण दपार याचच पाणीवरण पाहण हा तवढा ितचा कायबम वषानवष चालला

समम सावरकर वा मय - खड ६ १४

अधौ ा िनमलन कथा

Ocircया गाई हशीमाण मीह एक गो यातल ग च नाह काOtilde ितन िचडन ःवतशीच हणाव ितची आजकालची पःतक बद झाली पण ित या आईन पाडवताप राम वजय ह र वजय ितला वाचायला ाव पण यात तर काय मणीहरण सभिाहरण रामलीला कती िन कण शतन िन गगा ित या आईन िन य हणावी ती गविळणीची रसभ रत मगीत उषाहरणाच Ocircप यपावनOtilde गाण मािसक पःतकातील गो ीप ाह या प य दवदवी या िन राजष ष या सवनान प वऽतरच वाट लागल या कामवासना ित या अतकरणातन अिधकच सळसळ लाग या ित याबरोबर एकदोघी म ऽणी आप या प ह या छबक या लकराचा िचमकला हात हातात खळवीत ज हा याला पाजीत बसताना ती पाह त हा कसमला वाट आपणह झप कनी या ग डस ता ाला घऊन छातीशी तसच पाजाव पण ा कोणा याह उ कट वासनाचा उ चार हणन ितला उघडपण कर याच लवलश धय न हत उलट या लप व यासाठ ती वरवर याचा ितटकारा दाखवी

रमणीच जीवन हणजच रती आ ण व सलता ा दो ह जीवनव ीच ित या जीवनातन वजा झाल या व य झाल या ितच जीवन ितला अस झाल आ ण त अगद सस आह अस आईबापा या धाकान याना मलगी बघडली अस न वाटाव हणन वरवर दाख वण तर ितला भाग यामळ ितचा ःवभाव लपडाव-िनणात होऊ लागला दहा बाया जम या क गावातील वा जगातील ीप षा या ब यावाईट उठाठवी हटकन कराय या तशा गो ी िनघताच कसमन Ocircइय मला नाह बाई अशा पाचकळ गो ी आवडतOtilde अस हणत फणका न ितथन उठन जाव पण आडोशाला उभ राहन श य तोवर या गो ी आवड न ऐका या अशा प र ःथतीतील अनक त ण कमा रकाचा िन बाल वधवाचा ःवभाव समाजभीतीमळ इतका िम याचार बनतो क आप या या वषयाचा या ितटकारा दाख वतात या याना न क ह याया असतात अस समजाव Ocircह मळ च आवडत नाह मला अOtilde अस याच फणका याच वा य Ocircह मला फार आवडत अOtilde याच अथ बहधा योजलल असत

मनात या मनात ती बचार बाल वधवा कसम अशी कढता कढता ितला अठराव वष उलटत आल गोपाळभटजीनी प नासा या वष या कारणाक रता आपली दसर दहा वषाची मलगी या खोताना दण याना माणसक च िश ाचाराच िन शा समत वाटल यापक कोण याह कारणासाठ या यौवनान मसमसत रा हल या आ ण आता अत तन झरणीस लागल या आ ण बारा या वष बाल वधवा झाल या मलीचा पन ववाह करण कवा ितला नसत मनमोकळ अगणाबाहर जाऊ दणस ा माणसक च वाटल नाह

होय शवट कसम झरणीसच लागली अत वासना या मानिसक कळा ितला सोसवचनात यायोग ितची ीणता वाढत वाढत ितला चोरटा ताप यऊ लागला ितथ अथ ण धरल आई तळमळ पण ती औषधपाणी काय करणार पशाच पाळबळ नाह आ ण िततक िचताह नाह हणन डॉ टर पाह याच नाव गोपाळभटजी कसल काढणार गगाबाई ह जाणनच हो या पण तर ह या माउलीन एक य योजन कसमचा जो एक मावसभाऊ चागला डॉ टर झाला होता याला घर च काह दवस राहावयास बोलावन वनाम य कसमची कती पर न यावी असा घाट घातला िन मो या िमनतवार न यास यजमानाची अन ा िमळ वली

समम सावरकर वा मय - खड ६ १५

अधौ ा िनमलन कथा

कसमच मावसभाऊ डॉ गो वदराव पऽ पावताच आल कसमची कती पर ताच यानी ताडल क दखण मानिसक िोग काय तो गोपाळभटा या माग गगाबा नी गो वदरावाशी मनमोक या बोल याबस याची सवलत कसमला दत असाव दोनचार दवसातच गो वदरावानी ित या मनाची सार यथा य य न ितला हसवन खळवन समजावन घतली या हस याखळ याचा ित या कतीवर त काल इतका चागला प रणाम झाला क ती दसर च कोणी ताजीतवानी कसम दस लागली डॉगो वदरावानाह ितच वाचन बहौतता िन ब द पाहन कौतक वाट यानी ितला ित या मानिसक यथच मळ ःप पण समजावन दल आ ण अशाच काह बाल वधवानी धीटपण ःवतऽ होऊन आपल िश ण वा पन ववाह क न सखाच ससार कस थाटल याची उदाहरण सािगतली शवट ितला आ ािसल-

Ocircतझी इ छा अस यास मी त या िश णाचा भार उचलीन हणशील तर तझा कठ यातर ःथळ पन ववाहह लावन दता यईल त यासार या सब स छल सरख िन िनकोप त णी या उदर दोन-तीन दवदतासारखी बाळ उपजन त या कस याला आ ण आप या रा ाला ध य वतीलह विचत उगीच का झराव मग काढ का हा वषय ःप पण त या व डलापाशीOtilde

Ocircनको नकोOtilde हात जोडन कसम हणाली Ocircत माझा तर जीव घतील नाह तर याचा तर दतीलOtilde

Ocircछ तसल काह एक होणार नाह मी समज घालीन तशी यानी कधी अन ा जर दली नाह तर त ःवतऽपण िश ण कलसच तर भलतीच आडकाठ पण घालणार नाह त तला तर यात काह एक पाप कवा वावग वाटत नाह नाOtilde

Ocircमळ च नाह पण याना साग नकोस हणशील तर मी त याबरोबर गपचप िनघन यत नशील का मला सोड व र मला एकदाची माझ जीवन अगद नीरस झाल आह या म या गाई हशी िन मी गली सहा वष मी ा अगणाबाहर पडल नाह बर आणखी साग का र - मला कनी कोणाला तर कडकडन भटावस वाटत कोणीतर मला याव आ ण - गो वदा त खरच का उ ा जाणार नको र मला सोडस Otilde अस दय हलवन सोडणा या क वलवा या श दात बोलताबोलताच ितन गो वदरावा या ग यास घ ट िमठ मारली मनाच सार बाध फटन सार भान सटन याच मटामट मक घतल आ ण याना घऊन आप या खाटवर महापरात लतामडप उ मळन पडावा तशीच ती पडली

इत यात माग दार करकरल गगाबाई उ या असा यातस ितला वाटल - आ ण ित या मनान भयकर उचल खा ली ितन गो वदरावाना दर ढकलल आईन त पा हल अस यास आप यावर एका अ राचाह बोल यऊ नय हणन ती ताडकनतशीच आईकड गली िन रागाच रड रड लागन ःफदली -

आई ग वदा वाईट मनय आह मला सहज पाठमोर पाहताच यान घ ट िमठ मारली आ ण - कती द असतात ह प षOtilde

त ड हातात झाकन ती हदक दऊ लागली ित या आईला ती इतक खोट बोलल ह श यच वाटना

समम सावरकर वा मय - खड ६ १६

अधौ ा िनमलन कथा

Ocircगो वदाला हणाव त आता घराबाहर जा मी याच प हा त ड पाहाणार नाह बाबा य या या आधी जा हणावOtilde

कसमन कपट कोपाची पराका ा कली - आ ण ती कती सहज साधली ितला - कबहना या वळपरत तच ितच सगळ मन होत दट पी कपटाला लागत तस ितच दसर मन हणन ज होत त या भीती या ध यान तव यापरत तर च काचर होऊन गल होत आप यावर कसमन रचलल ह अ यत खोट िन खोडसाळ कभाड गो वदरावाना ःप पण

एक आल त मनात हणाल Ocircअरर ाच याड िम याचारापायी याची जगात जी होत आह ती पायम ली झाली या या पायातील ब या त ड यास यणा या प षाला प हली िशवी जर कोणी हासड त असल तर ती बहधा ीच होय ीःवात याचा खरा शऽ आज तर ःवत ी ह च आह पण - याचा हा याड िम याचारस ा प षी समाजा या धाकदपटशाह चीच

पडछाया आह हह खोट नाह कसमचा तर काय दोष आता जर मी असाच जाऊन खर त सागन तर ा बचा या कसमचा स यानाश होईल मला त ओझ झपल हणनच ितन ह कभाड मजवर लादल आह नाह का आपण ित या आई या ीन द ठरलो तर चालल- पण ा अनाथ मलीला आणखी दखभोग घडव नय हच कत यOtilde

असा वचार तो थोर मनाचा डॉ टर कर त आह तोच याची मावशी गगाबाई ितथ आली Ocircगो वदा झाल त झाल मलीसाठ मी त या ा दवतनाचास ा गाजावाजा कर त नाह

ितकडदखील सागणार नाह पण त आता या आता यथन जाव ह बरOtilde डॉ टर गो वदराव पाणीस ा न पता या घरातन पढ या दारातन खरोखरच बाहर पडतो

आह ह कसमला दसताच आप या दहातन आपला जीवच बाहर पडतो अशा तीो वदनची ित या दयात कळ आली

गो वदा नको नको जाऊस र मला सोडन अर मला पण न न गो वदा ए गो वदाOtilde अशी अगद कका याच फोड त ती जी धावली ती या उ मादा या झट यात पढ या दाराला उबर याची ठच लागन धाडकन अःता यःत पडली

ा गो ीतील हच त शवटच समाजिचऽ अगद ताज - अगद ग या वष च

१२ गो वदा गवळ

गो वदा गवळ पव मबईस िगरणीत काम कर त अस पढ उतर या वयात काम होईनास झाल श घटत िन ऋण चढत चालल त हा एक दवस ःवार सहकटब गपचप िनघन बप ा होऊन कोकणात समिाकाठ असल या आप या मळ या गाव या झोपड वजा कबळ घरात यऊन राह लागली

मबईहन या झोपड वजा घरात परत यताना यान मबईची िमळकत अशी जी एकच गो आणली ती लॉटर चा नाद

समम सावरकर वा मय - खड ६ १७

अधौ ा िनमलन कथा

मनयानी चाल वल या लॉटर ची ितक ट यान अनकवार घतली होती पण यात यास अजन क हाह यश हणन आल न हत तथा प लॉटर चा िनकाल हणन जो िस होई यात कोणास तर पाच हजार पय िमळाल हणन OcircछापनOtilde यईच या कोणाचा गो वदाला जर प ा नस तर OcircछापातOtilde यईल त खोटह अस शकत अशी याला ःव नातह शका यत नस ज या शा ीपरा णकाचा अमक गो अगद खर असलीच पा हज ह िस कर याचा अमोघ परावा हणज Ocircपोथीत तस आह हा तसाच कोण याह गो ी या अशकनीय खरपणाचा खडवळ लोकाचा परावा हणज OcircछापातOtilde तस आल आह हाच यामळ अम याला पाच हजार िमळाल अस OcircछापातOtilde वाचलल ऐकताच गो वदा या अम या या मिची क पना कर त आप या खोलीत पड िन ह पाच हजाराची र कम अचानक या अम या या हाती सापडताच याची मिा कशी Ocircदा या यावानीOtilde तरर झाली असल त िगरणीकामास लाथ मा न

Ocircिगरणी या शटावाणीOtilde लगच गाड घोडा उडवीत सा या मबईत हडत बोलपट नाटक तमाशा पाह यात कसा चर झाला असल याच िचऽ आप या तशा सभवनीय अनभवाच भडक रगात िचता लाग लगच याचा िन य होई Ocircशहाण हणतात तच खर ग ा चल फ न य क न पाहाOtilde यासरशी शहाणा होऊन तो प हा कोण या तर दस या सोडतीच पया आठ आ याच ितक ट घऊन या पाच हजार पया या या या हातात अचानक पडणा या रकमची नी छापात अचानक झळकणा या या या Ocircगो वदा गवळ Otilde या नावाची वाट पाहात आश या आनदाची िनशा भोग लाग

यान मबईहन आ यावरह कोकणात या या गावी बसन ःवत उपासतापास काढ त वाच वल या पया आठ आ यात दोनतीनदा लॉटर ची ितक ट काढली होती याला जर कोणी हटल क Ocircअर तला पोटापा याची टचाई कोण त हा कठला तर धदा करावयाचा का कडोसर स नसला तर पोट मा न पया काढायचा िन सोडतीत दवडायचाOtilde तर तो मनाशी हण क धदा करावयाचा तर याला हव त भाडवल कठन आण ह एक हस मी घतली तर पाचप नास पय खाऊन बसली ितच दध वकन दहापाच पय जमतम पदर बाधता यतात यतील पण या ज मात तर ित यावर पाच हजाराची र कम गाठ स बाधता यईल का या यापाशी लाखो पय आहत यानी तर लॉटर त दहापाच पय फकावच कारण याना त बडाल तर दहापाच पयाची तीच वाटत नसत पण या यापाशी ध ाला हणन भाडवलच नाह या द रि बाप यानीदखील ा लॉटर या ध ातच काय त आपल एका अ या पयाच असल नसल भाडवल टाकण हा शहाणपणा आह कारण एका पया या भाडवलावर आज नाह उ ा एकदम एकगाठ दहापाच हजार पय याज अचानक िमळवन दणारा धदा ा जगात जर कोणचा असला तर हा लॉटर चाच काय तो आह या अम याला नाह का

िमळाली अशी र कम िन या तम यालास ा OcircछापातOtilde काय खोट छापतात वाटत कधी या यापाशी फार फार तर पयाच काय त भाडवल अस शकत यास लाभकारक धदा असा एकच - लॉटर

अस ववचन यान प हा लॉटर च ितक ट काढाव अस कतीदा तर झाल पण काह क या याला मनयान काढल या लॉटर त प रतो षक हणन िमळना त हा यान या पाळ ला या मनयान काढल या लॉटर च ितक ट घतल याला यशाची िन ती लाभावी

समम सावरकर वा मय - खड ६ १८

अधौ ा िनमलन कथा

हणन दवा या नाव परातन काळापासन चालत आल या सित त अशा दवी लॉटर चह दसर ितक ट काढल यान नवस कला - क जर या वळ या या मानवी लॉटर ितक टाचा या या नावाचा बमाक यशःवी होऊन याला काह तर पा रतो षक िमळाल तर Ocirc दवा मोरया त या नाव एकवीस ा ण जव घालीन मोदक वाढ न सक ी चतथ च ोतह कर नOtilde

०००

नवस ह एक दवा या नाव चाललली दवी लॉटर च नाह काय मानवी लॉटर त शकडो वळा फसगत होत पण क हातर लागोभागो तीन टोल होऊन दहा हजारात एखा ाला एखाद पा रतो षक िमळन जात नवसाचह तसच आह शकडो वळा नवस खोट ठरतात जो जो मनय आजार पडतो या या बर हो यासाठ बहधा दहापाच नवस होतच असतात पण लाखानी माणस मरतच असतात िततक लाखो नवस खोट पडतातच क नाह लहान माणसाच क बड बकर काप याच नवसच न हत तर मोठमो या राज महाराजा या ाणाितक दख या या महादानाच नवसह लटक पडतात प हल माधवराव पशव यान मरणी टकल त हा गो पकाबा नी सा या महारा रा यभर ठक ठकाणी हजारो ा ण बसवन दवळोदवळ अिधका या या स दखरखीखाली म यजय मऽाचा कोट जप कर वला पण ती कोट ची स या पर झा याची बातमी यत तोच माधवराव पशव मरायच त मलच तो नवस यथ गला पानपतची लढाई जकली गली तर लाखो पया या धमादायाच नवस मोठमो या जागत दवदवताना पश यानी कल होत पण त सार वफल होऊन पानपती महारा ाची दोन लाख बागड फटली पण ह लटक पडलल लाखो नवस आपण वस न जातो - आ ण मलगा हावा हणन जजाबाईन कलला भवानीचा नवस योगायोगान सफल होऊन िशवाजी ज मला तर या एक या दक या नवसावर कथा रच या जातात पोवाड गाियल जातात या योितषाची लाख भ वय खोट पडतात याच काकतालीय यायान भ वय खर ठरताच तो तवढच आप या िस कात (जा हरातीत) छापन यात योितषी हण वतो तसच ा नवसाच ःथ भाब या लोका या वःमतीवर काय त उभारलल असत खोट पडलल लाखो नवस वस न सहजग या बोलाफलास गाठ पडताच नवसावाचनह ज काय या साधनानी शकड वळा घडल तच याच साधनानी धडधड त घडल असताह या वळ कल या नवसानच त कल अस भोळ लोक मानतात आ ण तव याच नवसाचा काय तो चहकड बोलबाला होऊन दव नवसास कसा पावतो पाहा हणन जो तो हण लागतो जो तो नवसा या दवी लॉटर च ितक ट दशनीहड या पतीसार याच अमोघ पतीच मानन पनपन काढ त असतो

एक वळ मानवी लॉटर ला तर थोडबहत बड असत पण ह नवसाची दवी लॉटर अगद चकचक त बनबडाची असत मानवी लॉटर िनवळ फसवणक ची ठरली तर सरकार कधीकधी या भामटिगर या चालकाना दड तर करत पण दवाला दड कोण करणार या या नाव चालल या या नवसा या दवी लॉटर ची सार ितक ट जर खोट ठरली तर कोणी वचारता ना पसता एखा ाच सार नवस खोट ठरल तर दोष कोणी कोणास दलाच तर या फसल यासच दला जाणार Ocircतझा भावच खोटा हणन त या नवसाला दव पावला नाह Otilde असच जो तो हणणार

समम सावरकर वा मय - खड ६ १९

अधौ ा िनमलन कथा

लाखो ितक ट फकट जातात तर ह जशा लॉट या चाल याच आहत तस लाखो नवस लटक पडतात तर ह लोक नवस कर तच आहत

गो वदा गव यानह या दो ह सोडतीची ितक ट काढली थम लॉटर च ितक ट काढल िन त यशःवी हाव हणन याच कलदवत ज मोरया याला नवसह कला नसत लॉटर या ितक टात यश याव हणनच न ह तर आप या कटबावरची सार सकट टळावी याःतव यान सक ीचतथ चह ोत कल

०००

या गावात गो वदा गव या या ओळखीचा एक कासम नावाचा मसलमान मनय होता यानह लॉटर या यसनात क यक पय दवडल िन दमड ह कमावली न हती यानह गो वदाबरोबर एक ितक ट याच लॉटर च घतल मोरया या नाव गो वदान नवस कला तसाच आपणह खदाचा विशला लॉटर कड लावावा हणन कासमनह या या गावी गडदोर खचड भती नवस पीरा या नाव घणा या एका फ कराकड जाऊन पीरास नवस कला नवसा या लॉट या हदतच भरभराटल या आहत अस नाह हद एकपट धमभोळ तर मसलमान सातपट धमभोळ इतकच न ह तर त या यित र बहधा धमवड िन धम म ह असतात दव पावला नाह तर वतागन हद फार तर दवापढ आपलच डोक फोड ल पण मसलमानात खदान पावाव हणन दस याच डोक फोड याचा नवसदखील करणार अ लाउ न खलजी कवा Ocircमाय ह मोपला दसOtilde काह थोडथोडक िनघत नाह त

तच कशाला वाटमार िन ठग या याह दवता असतात आ ण ल नाची व हाड लट यात जर आ हाला या वष या ल नसराईत खप यश िमळल तर कोणातर वधवराच र तला वाह कवा एखादा तर नरबळ तला दऊ हणन नवस त करतात आ ण या नवसालाह क हा क हा दवी कवा खदा पावतो वाःत वक दरोडखोराना या मानान याची तडफ बरता श ा कारागीर असतात या मानानच दरव यात यश िमळात दव वा अ ला ःवत कधीच दरव यात भाग घत नाह कवा नवस क न झोपी गल या दरोडखोर भ ासमोर ःवत दरोडा मा न दव वा खदा दरो याच ि य आणन ओतीत नाह पण दरोडखोर यश पावतात या याच य य ान आ ण समजतात त नवसान िमळाल हणन याचह शकडो नवस लटक पडतात पण त वस न जो एखादा बोलाफलास गाठ पडन खरा ठर यासारखा भासतो तवढाच त यानात ठवतात िन नवसा या बनबड लॉटर च अिभमानी बनतात

लॉटर या िनकालाची तार ख उलटली गो वदा गवळ िन कासम दोघह टपालवा या या वाटकड यह सकाळपासन डोळ लावन बस लागल तो दसताच Ocircआमच काह आह काOtilde हणन धडधड या काळजान वचार त या टपालवा यान ःथत उप न नकाराथ मान हालवन पढ पाऊल टाकल क यास या टपालवा याचाच अगद मनापासन राग यई गो वदा लगच मनाला हण Ocircदवास दोष तो टपालवाला काय ःवतच मला हव त पऽ िलहन धाडणार होता क कायOtilde आ ण चप राह पण कासमन ितस या दवसापासन आप या िनराशचा राग या टपालवा यावरच काढ यास आरिभल Ocirc या साला मग र ह यह पोःटमन

समम सावरकर वा मय - खड ६ २०

अधौ ा िनमलन कथा

हाथ म िचठठ ह या नह दखता भी नह इस काफरकोह लाठ स जरा नरम करना पडगा तब यह डाक जसका खत उसको ठ क व पर पहचायगा Otilde

तीन चार दवस आणखी गल तो गणशचतथ आली या दवशी घरातन गो वदा हस सोडन बडन बाहर पडतो तो टपालवाला नीट या याच दाराशी यताना दसला

Ocircगो वदा तझी मनीऑडर आली आहOtilde टपालवाला हणाला

Ocircकाय आली मनीऑडर माझी

Ocircहोय शभर पयाचीOtilde

गो वदा गव यास उ या ज मात ःवत या नाव मनीऑडर य याचा हा प हलाच सग यात ती शभर पयाची मनीऑडर खर दखील वाट नय इतक चागली ह बातमी गो वदाच ऊर धडधड लागल सह बह कठ करायची त टपालवाला सागल तस स नपण सार क न शभर पय या या हातात पडल तर याला त न क काय घडत आह त आकळना सोबतच पऽह वाचल लॉटर त याचा बमाक कठसा यऊन याला शभर पय िमळाल इतक अगद खर

शभर पय एक रकमी अगद रोकड याच हाती मर मरतो खपन पाचपचवीस पयापलीकड या या घरात कमाईची र कम हणन ज मात दसली नाह याला काबाडक न करता अचानक शभर पय रोख िमळाव खरोखर लॉटर सारखा धदा नाह मोरयासारखा दव नाह नवसासारखी सोडत नाह

याच दवशी गणशचतथ यामळ मोरयाला कल या नवसामळच ह यश आल अशी याची प क िन ती झाली या या बायकोचाह आनद दयात मावनासा झाला ती हणाली Ocircतमचा नवस लॉटर परता जसा खरा झाला तशीच सक ीचतथ ची िचती यऊन तमचा आजार बकार इडा पडा समद सकट आता टळणार चागल दवस आणल बर बा पा मोरयानOtilde

ा वष गो वदा गव यान गणपतीचा उ सव मो या गाजावा यान कला सा या गावात याला लॉटर ची र कम िमळा याची आ ण त यश गणपतीला कलला नवस सफळ यामळ आ याची अ भत कथा या या या या त ड झाली

कासमला लॉटर त काह िमळाल नाह याचा पीराला कलला नवस वफळला ह ह ट का जो तो क लागला यामळ कासम िन पीरा या नाव नवसाची लॉटर काढन बसलला तो फक र ह माऽ िचडन गल असल नवस या जगा या यशापयशा या ी फकट असतात ह स य िशक याच सोडन कासमन िन फ करान गो वदास िन या या मोरयास यथ छ िश या हासड या Ocircदख लग तर को भीOtilde हणन कासमन मठ वळवन गो वदा या त डावर हातवार कर त धमकावल गो वदाह क या मातीचा न हता Ocircजा र अशा काव या या शापान ढोर मरत नसतात जाOtilde हणन कासमलाह िध का रल

०००

समम सावरकर वा मय - खड ६ २१

अधौ ा िनमलन कथा

आज सा या गावभर गणपती बोळ व याची धादल चाल आह सार माग Ocircमोरया मोरयाOtilde अशा जयजयकारान घमत आहत या सा या जयघोषाहन उच जयघोष होता गो वदा गव याचा याची िचमकली गणपतीची मत आप याच हाती उच ध न Ocircमोरया मोरयाOtilde गजत तो पढ आ ण याची मल टा या वाजवीत माग अशी या बाप यान आप यापर मोठ थाटाची िमरवणक काढन गणपती समिावर आणला अ यत भ भावान मनात आभार मानल- Ocircदवा मोरया मला लॉटर त यश दलस मा या नवसास पावलास सक ी चतथ च ोतह सफळवन त माझी सार सकट िनवारशीलच िनवारशील गणपितबा पा मोरया पढ या वष लवकर याOtilde अस गजन ती लहानशी मत हाती घऊन यान समिात उड घातली आणखीह दहापाच कसलल पोहणार या या मत सग या यापढ बड व यासाठ पोहत िनघाल गो वदा कसलला पोहणारा िन तो सग या या पढ िनघाला अधार पडत आला होता

तोच समिा या दोन तीन लाटा इत या उच उसळ या िन इतक चवताळलली आपटधोपट क लाग या क त पोहणार लोक मत झटकन या लाटातच सोडन कसबस परत तीराला लागल

पण गो वदा तो का रगाळला याची मल वाळवट वर खरापत वाट त बागडत होती ती या परतल याना वचा लागली Ocircबाबा कठ आहतOtilde बोलता बोलता जो तो वचा लागला

Ocircगो वदा कठOtilde तोच शवटचा जो तटास लागला तो पोहणारा ओरडला Ocircअर बडाला गो वदा बडाला लाटा या कचीत दबन पढ दसला हणन नाह मलाOtilde पोिलसानी मचव सोडल जकड ितकड हाकाहाक झाली - पण प ा नाह गो वदा आपला गणपती सग यात पढ नऊन बड व या या धादलीत समिा या वादळ लाटात गडप झाला

गणपतीच घर ज कलास - थट तथ गणपती गो वदास घऊन गला गणपतीबरोबर श य िततक पढ जाता जाता गो वदा थट कलासास गला गो वदा कलासवासी झाला

०००

गो वदा या या अगणात ितसर हर ती आनदाची िमरवणक मातली याच अगणात ित ह साजा उलटन जातात न जातात तोच एकच रडारड माजली याची धायधाय रडणार बायको याची मल समजा व या शजार या आयाबाया - एकच आकात झाला आप या नवसास पावन आपली सार सकट दर करणारा हणन या मोरयास िमरवत आणल यालाच िमरवत नताना या याच पायी आप यावर ह महासकट गजराव Ocircअसा माझा घात दवा त कलास तर कसाOtilde अस वचा न ती बचार गो वदाची बायको व हळत होती ितचा उपा याय पाडभटजी ितथ यऊन श य त समाधान क लागला तो ती अिधकच तळमळन हबरली Ocircभटजी भटजी मा या गो वदान कती हो कळवळन आताच दवास वन वल होत - गणपितबा पा मोरया पढ या वष लवकर या भटजी मोरया पढ या वष यतीलच पण माझा गो वदा माऽ आता प हा - हाय र दवा हायOtilde

पाडभटजी या दखील डो यास टचकनपाणी आल त उपर या या पदरान टपीत आहत तोच-

समम सावरकर वा मय - खड ६ २२

अधौ ा िनमलन कथा

Ocirc य पाडभट अब रोत हो य भाई अब त हार मोरयाक नामस रडो - दवक नामस य रोत होOtilde या झोपड या अगणातील हरवळ वर उभा असलला आ ण दश ध न अचानक िनघाल या नागासारखी या या मानची फणा उमटपण उभारलला कासम होता तो Ocircमोरया नवसास पावतो ना या ग ाची सार सकट तो हरणार होता नाह दल लॉटर च ितक ट िन ह न नला ाण य त हार िम ट क दव दखो अब तो फक दो उनको और भजो हमारा पीर आम या खदाला जो नवस करतो याच िनदान ाण तर जात नाह त मोरयाला भजणारा ग ा मला - पण मी मोरयाला दगड हणणारा हा मी कासम जवत आह बघ स चा ह मरा पीर और अबबब काटा या अ ला तोबा Otilde

प हल वा य अधच सोडन कासमन अकःमात अस मो यान ओरडन पाय फडफड झटकला या या पायास वळखा मा न कडकडन डसलला एक भयकर नाग सटकन खाली पडला आ ण या हरवळ तन फसफस कर त सपासप जो िनसटन गला तो मद चाद या या एका करणातन जवळ या शतातील बळात जाताना च क दसला

कासम तडफडत ितथ मला

दव क द य कोणाचा नवस खरा कोणाचा खोटा

०००

ामा णक लॉटर त काह ित कट यशःवी हायचीच गो वदाच ितक ट उचलल गल हणन याला पा रतो षक िमळाल कासमच ित कट उचलल गल नाह हणन याला काह िमळाल नाह धडधड त कायकारणभाव ा दोन घटना उलगडन दाख व यास जतका परायचा िततका परतो यापलीकड नवसान अिधक काय कल कोणाचा अिधक पटणारा कायकारणसबध उलगडला याचा नवस सफळला तर याचा वफळला आ ण नवसाच थोताड या यरोपमधन आजकाल जवळजवळ नामशष झाल आह यात शकडो लॉट यात हजार लोकास नवसावाचनह पा रतो षक िमळत आहतच क नाह त

भर समिात पोह याची श सपली हणन गो वदा बडला -ग वाकषणा या िनयमाला मोरया उलटव शकला नाह सापा या शपट वर पाय पडताच साप चावला िन त वष उतर वणार औषध वळ च िमळाल नाह हणन कासम मला शार रक िनयमास अ ला उलटव शकला नाह या दोन धडधड त स ीिनयमानी या दोन घटनाचा जो काह उलगडा होतो याहन कोणचा अिधक समजस नी अ यिभचार कायकारणसबध नवसा या भाकड ग हत क यान ःथा पला जातो

मोरया मोरया कर त गो वदा मला या अ ला या अ ला कर त कासम मला दवा या हणा व द या या हणा अशा कोणा याह भाकड नावावर चाल वल या नवसाचा धदा हणज एक अगद अनवलबनीय पोकळ आ ण बनबडाची सोडत आह नस या नवसान काय घडतह नाह िन बघडतह नाह Ocircनवस क यापऽ होती त र का करण लाग पितOtilde अस तकारामच वचारतात

समम सावरकर वा मय - खड ६ २३

अधौ ा िनमलन कथा

नवस फड यासाठ म कला जाणा या मसलमानाची क यक जहाज प म समिात (अरबी समिात) बडतात नवस फड यासाठ पढर या याऽला जाणार शकडो वारकर महामार न चिभाग या वाळवटावर पटापट मरतात

या घटनाचा कायकारणभाव ःथा पणारा स ीिनयम आपणास आज अवगत नाह यास कोणी Ocircचम कारOtilde कवा Ocircनवसास दव पावलाOtilde ह दो ह नाव अ ानाच ितश द आहत ानाच न हत

समम सावरकर वा मय - खड ६ २४

अधौ ा िनमलन कथा

१३ प याच दसर ल न कस फसकटल

स य हणज जवळ जवळ जशी यानी ःवत आ हास सािगतली तशीची तशीच पण तर ह OcircकथाOtilde एव याचसाठ हटली क तीत नाव-गाव तवढ भाग पडल हणनच बदलली आहत िन घटनशी घटना जळवन घत या आहत

याना ज या समाज ःथतीतील काह गो ी टाकाऊ वाटतात त ज या पाऽाची एक क पत कथा रचन तीत या गो ीचा वपाक कती हानीकारक वा हाःयापद झाला त वण पाहतात उलटप ी याना न या समाज ःथतीतील काह पालट भयावह वाटतात तह या पालटाची हड स वा अिन बाज उठावदारपण रग वली जाईल अशी पाऽाची नी प रणामाची क पत जळणी सहज क शकतात अशा क पत कथा-कादब याचीह ती ती बाज समाजा या मनावर ठसठशीतपण अ क यास पकळ उपयोग होतोच होतो परत न याचा वा ज याचा द वपाक दाख वणा या क पत गो ीस झडका न ज याच वा न याच अिभमानी या क पत कथ या फगल या िशडास या एका टो यासरशी फाडन यातील सारा वारा काढन त शीड अकःमात ढलावन सोडतात तो टोला ाच आ पाचा असतो क Ocircजा र क पनाच करायची तर वाटल ती करता यईल Ocircएकच यालाOtilde नाटकात दा पऊन बायकोला मारणारा नवरा जसा दाख वला तसा दा पऊन बायकोला कडवर घऊन नाचणारा नवराह दाख वता यईल िसधसारखी दा या नव याची पितोता बायको आज बायका या कवा यान रग वली तशी ी जा याच कलटा असत Ocircपमािन यव भजतOtilde ह परातन सऽ समिथणा याना जाराच नाद लागन दा पऊन नव याचा गळा कापणार िसधह रग वण कठ ण नाह बोलन चालन भाकडकथा वचारतो कोण ितलाOtilde

क पताप ा घ टताचा प रणाम नहमीच शतपट न अिधक टकाऊ अिधक लाग अिधक व सनीय असणारच असणार अथातसमाजातील कोण याह ढ च सप रणाम वा दप रणाम अखडनीय परा यान सामा जक मनावर ठस व यास स यकथाचा उपयोगह ितत याच पट न अिधक होणार या या ता प याला िततक सहजासहजी ितप ालाह हटाळता यत नाह उदाहरणाथ - ववाहाचा वषय घऊ लखका या लहर माण ववाहा या ौढ वा बाल सवण वा अवण ःवतऽ वा परतऽ अशा वाटल या कारचा सखद प रणाम कादबर कारास सहज रग वता यईल तो ववाह साजरा करावयास याला हवी ती घटनाची साममी क पन या हाटात वाटल िततक माग यावार िमळ शकत यामळ क पत बध इतर ीन कतीह उपयोगी वा आकषक असल तर ववाहा या ज या वा न या कारात समाज कती सखी वा दखी अस शक कवा शकतो त िन ववादपण ठर व यास तशा खरोखरच घडल या ववाहा या आ ण ववाह वषयक घटना या वय क स यकथा ाच िनभळ व ा ताच खालोखाल उपयोगी पडणा या असतात आ ण क हा क हा क पताहन अिधक आकषक िन रोमहषक अस शकतात

समाजा या वाःतव प र ःथतीवर ल ख काश पाडणार अशीच एक स यकथा आ ण याच ववाह वषयक करणी आ हास ौी पऽ ा या तोडन ऐकावयास िमळाली ती पव या या ःवत याच होऊ घातल या दस या ल नाची या या ःवतचीच फसगत तीत

समम सावरकर वा मय - खड ६ २५

अधौ ा िनमलन कथा

असताह ती यानी ःवतच न लप वता सािगतली ाव न िन या यासार या सरळ मना या सदगहःथान या िनकपट सहजपण ती सािगतली याव न ती जवळजवळ अ रश खर आह अशी वाह आमच मन दत होत पण तर ह ती आ ह यातील दोघाितघा मह वा या िश पाऽाकडन पडताळनह पा ह यामळ ित या स यत वषयी आ हास शकाच उरली नाह

आजचा काळ तर बोलनचालन शारदा िनबधा या किलयगाचा पण ज हा अ वषा भव क याOtilde अगद स ययगीन काळ होता त हा या सनातन सऽामाण चालणा या धमशील लोकाचीह ववाहनीती सगी काय काय प धर ह यथात य दाख व यासह स यकथा एखादा आरशासारखी कामी यत या सभाषणाचा मह वाचा भाग असा-

Ocirc हणज त ह पशावरकड नौकर वर असतानाच तमच प हल कटब इकड वारल या कठ असतOtilde

Ocircमा या प ी हणजच सौभा यवती इ दराबाई पऽ तम या िशतत डॉ टरा या नातलग लागत या आल यानात या वार याच कळताच मी ती द डश पय दरमहाची पशावरची नौकर सोडन तडक महारा ात परत फरलो ितकड ल मडळ नी पकळ हटल क Ocirc पऽ त ह अस बरागी काय होता एकदम नोकर सोड नकाOtilde पण मी काह ऐकल नाह तडक पढरपरला परत आलो प हल कटब ज वारल यापासन झालली माझी दोन लहान मल या या आजोळ पोच वली आ ण रामभाऊनी बोलाव यामाण या या भट स गलो जाताच रामभाऊनी मला ःप पण सािगतल क Ocircतम या मनात असल तर छान मलगी कोकणात आ ाच आ ा िमळ यासारखी आह त हा पऽ त ह ह ल नसराई हातची जाऊ दऊ नय त हास दसर काह एक उठाठव करावयास नको यानी माझ दसर ल न ग या वष असच बनबोभाट जळवन दल त ध डभट जोशी हच तमच ह ल नह जळ वणार मग िचता काय यानी कोकणात या अशा अनक मलीची ल न दशावर जळवन आप या घर पार पाडली आहत त ह नसत एकट जर ितकड जाल तर बाक च सगळ सोहोळ त जोशीबवा उरकन घतील िन यताना त ह नवीन बायको खाकोट स मा न जोड न याल माझ प हल कटब िनवत याच ऐकताच मला ध डभटजीनी असच एकट कोकणात बोलावन नल आ ण आठदहा दवसात सारा वधी उरकन मलगी मा या पदरात टाकन माझी सहकटब पाठवण क न दली या आत या अस ह पाहा ती मलगी ह आमच तीय कटब ग याच वष ल न झाल आमचOtilde रामभाऊनी अस उ जन द यावर मीह वलब न करता ल न उरकन घ याच ठर वल रामभाऊ माझ बालिमऽ याना ःवत या अनभवान जो जतका कता नी व ासाह वाटरला तो कोकणातील ा ध डभटजीसारखा साहा यक काह वारवार िमळणार नाह ह मी जाणन होतो यातह रामभाऊनी कलली ती कोकणातील याची दसर बायको चागली चणचणीत अकराबारा वषाची या वळ या समजतीमाण उपवर पोर दसली ौीमान वधराना अशा मली कोकणात िमळ शकतात असा या वळ भार लौ कक असOtilde

Ocirc हणज ह गो अशी घडली तर कती वषापव आपल वय काय होत त हाOtilde Ocircसरासर वीस वषापव मी चािळसा या वषा या आतबाहर असनOtilde

समम सावरकर वा मय - खड ६ २६

अधौ ा िनमलन कथा

Ocircबर पढ त ह मग काय कोकणात एकटच गलात क ध डभटजीशी आधी मली या मा हती वषयी काह पऽ यवहार कलातOtilde

००० Ocircछ मला गाजावाजा नको होता प हा ल नसराई जवळ आलली आ ण रामभाऊच

यशःवी उदाहरण डो यापढ याःतव यानी सािग यामाण पधराश या नोटाच पडक एका पशा या कशात घालन िन तो कबरस बाधन कोकणात िनघालो तो थट ध डभटजी या गावी जाऊन या या घर उतरलो रामभाऊनी सगळ कळवन ठवलच होत ध डभट माझी वाटच पाहत होत ओट वर या ख यातल काह भडार होत याना मी का आलो ह कळलल असावस दसल कारण त मी थोडा इकड ितकड उभा रा हलास पाहन आपापसात बोलत होत क म या या मलीच बामणाशी जमल तर बश होईल बवा ध डभट काय हणतील त करतील या म या या त डच पाणी पळाल आह मलगी तर गळ लागली आता अकराव वष लागणार सम ा बाया वचारतात लगीन कधी करणार पण गाठ दमड नाह म या तर करणार काय आता हा आपला उपकार भटजीबवाच तार ल तर तार ल या मलीला पाहणाबी स जन दसतोयOtilde या या या मा यामाग बोलल या पण मला ऐक यणा या सवादान मला बर च तरतर आली ध डभटजी वषयी आदर या कोण याशा म या या मली वषयी आतरता िन ा भडार बडार गावक या वषयी आपलक भास लागली

Ocircःनानाची वळ होताच मला एका मोक या शतासार या आगरात मोठमोठ ध ड पाडन कल या चलीवर पाणी तापत होत ितकड न यात आल पा यापाचो यातच एक िचरा होता ितथ अगद उघ यावर ःनान क लागलो कोकणी खडगावच त सगळच नवीन ठाण त ह पाहा कर यात मन बावचळल होत यामळ अगावर उ याउ या तीनचार ताब पाणी ओतन अग हातान घास लागतो नोटाचा कसा कबरला बाधलला आह याचा मला आठवणच रा हली नाह हात कबरला लागताच चमकलो घाईघाईन कसा सोडला तो नोटा िभजत आल या तसाच पढ होऊन उ हात या नोटा पस न यावर दगड ठवन ःनान उरकन मी धोतर नसलो तो ध डभटानी द न कोकणात ज सहज बोलण हणतात पण याला दशावर ओरडणच हटल जाईल अशा उच आवाजान Ocircमलीला पाणी भरायचय किचतइकड यावOtilde अस घाईघाईन सािगतल मी झटकनितकड गलो तो स यचा पाट ठवलला पा हला या या कोकणी भावना दखव नयत हणन पाटावर बसन भःम लावतो न लावतो तोच एका मलीन धावत यऊन सािगतल क त कागद कोणाच पडल आहत काव यान उड वला क एका मी ितकड ी ठवली होती नी लगच परतणारा होतो नोटा उचल यास तोच ती मलगी ह ओरडली झटपट जाऊन पाहतो तो शभराची एक नोट नाह अथातकाव यान नली काव याच काय घणार ध डभटान या या बायकोन या भडा यापक एकान काव य या उपि यास िश या हासड या कावळया या उपिवाच कार साग यात यऊ लागल कोकणाच कावळ नी दशी कावळ या या जातीपातीपयत गो ीव न गो गली पण नोट काह परत आली नाह

Ocircतर दखील ती खडवळ माणस कती हळहळली एका भडा या या डो यात तर टप आ यासारखी दसली मो या नगरातील लोकाप ा खडगावची माणस दयाळ सरळ साधी असतात हणन क व ज गोडव गातात त काह खोट न ह मी मनात हण लागलो -

समम सावरकर वा मय - खड ६ २७

अधौ ा िनमलन कथा

मा याएवढा ौढ बजवर िमळल ती मलगी पदर पाडन घ यास आला असता अजन एकानह मला खजवल नाह - नाह तर नगरातील ती हलकट स यता एव यात शभरदा मजकड बोट दाखवन फद फद हसली असती लागट बोलली असती

Ocircया वचारान नोट गमाव याचा मला जवळजवळ वसरच पडला सारखी आठवण होत होती ती एवढ च क दोन दवस उलटन गल पण ध डभटजी म या या मलीकड मला अजन कस नत नाह तOtilde

Ocircतोच मज वषयी थमपासन कळकळ दाख व यामळ यासबधी मला मम व वाट तो िशद भडार यऊन मला हणाला Ocircमहाराज आल क एकदाच मळ बाहरगावाहन परत आज ध डभट त हासनी न क नणार बघा मलगी बघायासOtilde

Ocircमी हटल अर ध डभटजीना पसत ती मला पसत आहच क बघायची कसली ठरवनच टाकायच एकदमOtilde

यावर िशद हणाला तादळाच गोण भार सःतावल आहती आमचा तोच यापार आज खरद ःनी जाणार मी तमचभी लिगनसा ह य सःतात घऊन शानी यतो तरOtilde मी हटल Ocircजाच तOtilde तोच ध डभट आल नी मलीकड िनघायच हणाल मी अगद स न झालो या िनघ या या लगबगीतच ध डभट मला झटकन थाबवन हणाल Ocircिशद जवास जीव दणारा मनय तादळ खरद साठ नडला आह आज न गला तर ल नापयत परत शकणार नाह पण तो नसला तर सा या गावास वळ दटाऊ शकन काय पार पाडणारा दसरा दडम माणस कोण िमळणार तर याला हव त २०० पय लगच ाव तो यताच पय परत दईल आप या ल नाच तादळ पण ःवःतात घऊन यईल ह चला मलीकड लवकर गल पा हजOtilde

मलीकड जाय या मा या धादलीत या या हरमोडाची आडकाठ मळ च नको या वचारावाचन दसरा वचार मला सचच न शक यामळ मी २०० पया या नोटा िशदला दऊन लगबग म या या घर गलो

Ocircमलगी ठ क होती या खडगावात या काळपयत Ocircअ वषा भवतक यOtilde-चच यग नादत होत यामळ या अकरा वषा या मलीस लोकानी घोडनवर हण नय हणन म यानाह ल नाची घाई आह ह मी जाणन होतो पण तर ह मा यासार या बजवराकडन मली या नाव उलट हडा उपटणार क यक आईबाप आम या नगरातन मला आढळल अस यामळ तशा ट याशी माझी गाठ पडत क काय अशी मला भीित वाटत होती पण द याघ याची कोणतीह भानगड म यानी कली नाह मी हणन यात याचा सतोष मला प हा वाटल ह खडवळ लोकच खर धमभी कती साधाभोळा यवहार याचा रामकणपत मकादम नावाच कणी गहःथ ितथ शजार या गावाहन सहजासहजी आल होत यास बोलावन याच सम ल न न क ठ न मला एक गडगनराची जवणावळह याच दवशी झाली

Ocircराऽी ध डभटजीनी पधरा दवसावरचा महत न क कला माझबरोबर एक भडार माणस दऊन त हणाल Ocircत ह मबईस जाऊन ठरलल दािगन घऊन या पण या आधी ल नाचीह तपसाखरभती कराणा साममी ा भडा याच हाती उलट बोट न धाडावी दािगन झाल क त ह याव तोवर िशद भडार ह तादळ खरद हन यईल

समम सावरकर वा मय - खड ६ २८

अधौ ा िनमलन कथा

Ocircआ ह दोघ मबईस आलो शभरसवाशच कराणा सामान िन कापड ा भडा याबरोबर बोट न लगच धाडन दल पाचसहा दवसात मनाजोग दािगन घडवन मीह परत ध डभटजीकड आलो

Ocircपाहातो तो मा यामाग ध डभटजी या मलाची मज साजर झालली आह िन ल नासाठ हणन धाडलल तपसाखर कापडचोपड या मजीसाठ खच झालल आह आ ण ह गो ःवत ध डभट मला साळसदपण अशी सागत झाल क त ह ग यावर या भडा याच हाती ज सामान धाडलत त यताच मी म याना माडव बडव घाल याची वनती करावयास जो गलो तो यानी मलगी द याचा बत र क याच कळ वल त हा हटल ह सामान आता उगीच सडवन का टाका यासाठ यातच मलाची मज उरकन घतलीOtilde ध डभटाच ह बोलण ऐकताच मला राग आला मी हटल Ocircमला मलगी तर ा नाह तर माझ पस तर भ न ा आ ण तो िशद भडार आला क नाह यान नलल दोनश पयह मला त ह च दल पा हजत

Ocircमा या या रागीट मागणीन मळ च न रागावता अिधकच थडपण ध डभट हणाला Ocircतमची दमड नदमड आ ह दऊ इतकच न ह पण दसर मलगीह मी शोधीत आह त ह काह दवस धीर ध न इथच राहावOtilde

Ocircमी प हा ग धळलो णभर वाटल हा मनय ल चा असता तर इत या यायाची गो बोलता ना पण आता आपण थोड सावध राहाव आ ण प हा दमड दऊ नय हणज झाल असा वचार कर त जवन जो ओट वर यतो तो माझी दािग याची लहान शक ितथ नाह मा या उरात आता माऽ धडक च भरली जवळ जवळ ओरडनच मी उठलो Ocircपण माझी शक कठ आह Ocircशक तोच आतन ध डभटजी आल नी या प ह या शातपणाहनह शातपण हणाल Ocircओट वर शक कशी ठवावी आत नीट मा यावर ठवन दणच सर त पण त हास हवी तर इथ जवळ ठवाOtilde मी िन न हटल घऊन या तीOtilde यानी आणन दली ती

Ocircमा या उरात भरल या धडक सरशी मा या मनात आता माऽ एक चम का रक अवसान आल पजाबपयत नाना दशच पाणी यालला मी मनय - हा ध डभट खरा असो खोटा असो ा या हातात इतक मी सापडावच का क हा मला फसवील क काय ा शकन मला अस

सारख याकळ हाव लागाव ज गल त गल समजन ती परत आलली दािग याची शक तर इथ ठवण नाह असा वचार क न आजबाजस पा हल तो ध डभट माग दर आगारात ग याच नी जवळ पास कोणी नस याच आढळल तडक उठलो शक च क डो यावर घतली िन सपासप जो समोर या घाट न चढ लागलो तो माग हणन पा हल नाह

Ocircथोड शी घाट चढन एका दाट झाड त वाट फटलली पाहताच तीत वळलो दोनचार माणसाना - या म या या घर झाल या गडगनराच वळ ज रामकणपत मकादम मला भटल होत - या या गावाचा प ा वचारला त गाव याच वाटन स याकाळपयत या चालीवर आह अस कळताच ितकडच जाव हणन चाललो आमच एक नात या दवशी बोलता बोलता िनघाल होत

Ocircस याकाळ मकादमाच घर गाठल यानाह फार आनद झाला त हणाल Ocircबाबा सटलास का एकदाचा या ध डभटाच जब यातन जाऊ ात हो ज गल त पस ह वाच वलत तच वशष समजा अहा कसला म य कसली मलगी कसला िशद भडार िन कसल तादळ

समम सावरकर वा मय - खड ६ २९

अधौ ा िनमलन कथा

घऊन बसला आहात महाराज ती एक चाडाळ चौकड आह िन या ध डभटान आजवर अस तम यासारख दहापाच उतावळ नवर फस वल आहत तमची नोट त ह ःनान करता करता या काव यान पळ वली ना तोच कावळा तमची ह शक पळ व या या बतात होता पण उचलली नाह या या चोचीला झटकन इतकच आ ह या गडगनरा या दवशीच त हास सावध करणार होतो पण बोलाव कोणी त ह च त खोट मानलत तर आमचच दात पडत कारण तो ध डभट तो म य नी त दोनचार भडार गड गाजावाजा तर होऊ नय िशकार गवसावी अशा बतानच िनबाधाच कचीत ःवत न गवसता गळा कापतात दस याचा इत या सावधपण क यास गळकाप हणन जो कोणी हणल यावरच उलट मानहानीचा खटला भ न कोटात खचता याव

Ocircम या या मा या मळावरच आल या मली या पायी मी पडत असल या ख यातन िशरसर त सटलो ाचा आनद मला न होतो तोच काय साग राव प हा एकदा ल नाच नव सकट ितथ या ितथच द हणन उभ रा हल कारण वर ल भाषण सपत न सपत तोच रामकणपत हणाल Ocircआता ह पाहा ह आमची मलगी ह आ ह त हाला दतो आ ण कोकणात य या या तम या ौमाच शवट साथक करतोOtilde ह बोलतबोलतच यानी मलीला मजसमोर उभी कली तर ती मा या गड याहन फारशी काह उच दसली नाह या काळ िश समत असलला Ocircअ वषा भवतक यOtildeचा परकरदखील ितला मोठा होईलस ःप दसत होत मी दखील थोड ओशाळतच वचारल Ocircमलीच वय कती फारच लहान दसतOtilde

Ocircरामकणपत िन त िन यान उ रल Ocircवयच वचाराल तर सातव लागल आह पण आ ह एक-दोन वष ितला माहर च साभाळ हणज झाल तम या प ह या कटबाची दोन लहान मल आहत यातच ह ह वाढल मलीची जात दोन तीन वषात अशी उफाडल क यवOtilde

Ocircहसता काय महाराज आज मलाह या भाषच जर तम यासारखच हस यत तर कोकणातील खडगावातन कवळ वीस वषापव पयत ह भाषा अगद प रचयाची अगद िश ाचाराची अस अहो गजराथ राजपता यात तर मी अजनह तीनतीन चारचार वषा या मलीची ल न पाहात होतो तर या काळ मला ात काय वशष आ य वाटणार यातह कोकणात आ यासरशी मलगी िमळवायचीच असा मला एक अिभिनवशच चढलला आता हसा वा हस नका या वळ तर मी आनदान ल नास होकार भरला हटल झाली आमची मलगी जवळ दािग याची शक होतीच त सार दाखवन बोलता बोलता याच बठक वर महत ठर वला या म या या मलीशी या दवशी तो ध डभट माझ ल न लावणार होता ना याच दवशी ित या सवाई ठकाणीची मलगी वरणारच तर मी असा सड उगव यासार या एक आवशच चढला मला

Ocircअगद शजार दखील फारसा गवगवा न होऊ दता ठर या दवशी ववाह सःकारास आरभ झाला मला नी मलीला हळदह लागली तोच -

Ocircदरव न दहापाच दाडगट लोक मोठमो यान बोलत यताना दसल बोलता बोलता िशद भडार या ध डभटा या बठक त या इतर भडा यासह दाराशी यऊन ठपलला नी मला भट यासाठ दडम ह ट ध न उभा असलला पा हला मनात कसलीशी भीती वाटली पण रामकणपतानी याच हटल हणन तसाच हळद लावलला मी पढ आलो या िशद भडा याच

समम सावरकर वा मय - खड ६ ३०

अधौ ा िनमलन कथा

डोळ लाल फरलल माड पऊन तरर झालल या या साथीदारा या तोडातनह माड या उमट गधाच भपकार यत होत मला पाहताच त दटावन ओरडल Ocircअर बामणा या म या या मलीशी ठरलल ल न मोडन आम या गावाला काळोखी लावन इथ आलास काय पळनOtilde मी श य या सौज यान दादा-बाबा कर त हणालो Otildeअर ध डभटानी मला सािगतल ना क म यानीच मलगी द याच नाकारल हणनOtilde

Ocircत व यावाक या िश या हासड त हणाल चलीत गला तो पाजी ध डभट आ ह तला या कोकणातली कोणाचीच मलगी आता क दणार नाह चल धऊन टाक ती अगाला माखलली हळद चल खडोबा दसतया जसाOtilde

इत यात रामकणपतानी मध पडन िशदला बाजला घऊन काह स गयावया क न सागताना मी द न पा हल िशदची नाड या या चाग या प रचयाची दसली तो थोडा थडाव यासारखा झाला पण या या रोगावर कोणत औषध इतक त काळ रामबाण ठरल

Ocircआ ह याची समज काढ यासाठ प नास पय दड ावा ह ह का च न करता मी त पय रामकणपतासमोर या गडा या हाती टाकल त वाटला लागल आ ण मी तसाच तडक तापत असल या ःनाना या पा याकड जाऊन अगावर भराभर लोट ओतीत हळद धऊन टाकली

Ocirc बचार अभक ती मलगी - आत हळद लावन तशीच बस वलली होती बचारा रामकणपत Ocircआहो पऽ आता या गडाची समजत झाली आह आता काह वाधा नाह हळद का धताOtilde हणन काकळतीन पस लागल मला

मी हटल आता याचा न ह माझाच वाधा आह याची जशी एका अथ पटली - तशीच दस या अथ माझीह समजत पटली आता या ज मात प हा ल न हणन कत य नाह छ पा हज तर त हालाह ल न मोड याचा हणाला तो दड दतो पण अस अपशकनी ल न आता लावण नाह Otilde

Ocircपण रामकणपतानी माऽ मा याकडन काह ह दड न घता माझ दागदािगन परत कल नी मी आ या वाटन परत फरलो त हापासन ETH

ख यातील लोक हणज गोगलगायOtilde साळसदपणाच आगर हणज खड नागर तवढा काय तो ल चा अशी एक एक क वता यावर िल हलली आह आ ण मी ःवत त ध डभट तो िशद भडार त या ओट वर या बठक तल इतर सालस खडवळ त म य आ ण आ हा सवा या पायदळ या दोन आठदहा वषा या िनरपराध अभक मली वरमाला घऊन याम य ववाहहोमा या पटल या कडात उड घत आहत अस एक छायािचऽ काढन याची एकक त ज या नीती या अमया दत अिभमा याना भट ावी अशी मला लहर वर लहर यतOtilde

- १९३५

समम सावरकर वा मय - खड ६ ३१

अधौ ा िनमलन कथा

१४ काळ आ ण कसर

सा या मख इितहास सशोधकाची एकच दाट मडपा या दाराशी उडालली होती एकमकावर वषानवष िनयतकािलकातन ितखट िन सगी िशवराळ ट का कर यापरतीच याची परःपर ओळख अस अस दरवरच शकडो ऐित सशोधक आज यथ दाटलल अस यामळ आज याची परःपर त डओळखह होणार होती हाह एक सशोधनाचा वषयच अस यान एक सशोधक याच कामावर िनयो जला होता यक आल या सशोधकाची वशावली िन ब दावली मो यान सक त त तो यास यास मडपात वशवन यो य ःथानी बसवी

ऐित सशोधक महामडलाच ह समलन अगद अपव अस यान अनक यात इितहास आपल अगद अपव तवढच िनवडक िनबध घऊन सभस आलल होत अ यापक िचत यानी गली चाळ स वष या शोधा वषयी खिचली याची गभीर चचा यानी आप या िनबधात कलली होती याचा तो वषय हणज Ocircमीकावर चालन जाताना साट चिग या घो यावर बसला या या शपट च कस कती लाब होतOtilde हा होय ती चिग ा या घो या या शपट या कसाची लाबी िन णार अनक पराव यानी या िनबधात गणना या त यासह दऊन या परा याचा परावा हणन मौयकाल या घो याची िचऽ असलली नाणी छायािचऽ कागद तापटभती ाचीन वःत सोबत या दशनातह माडल या हो या यात परात व ौीयत रावण यानीह ाचीन वःत धाडलली होती ती हणज ऽा टक या चोळ ची उजवी बाह ह होय

हजारो क ती बाह पाह यास या गा यास दाटलल असत हा शोध जर खरा ठरला तर पराणकालावर रामायणावर आ ण एकदर मनयजाती या ानावर मोठाच काश पडन ितच असीम हत साधणार अस यामळ गली चार वष सा या व ानमडळ नी सा या व पऽातन िन मािसकातन उलटसलट चचच लखामागन लख िलहन मोठ खळबळ उडवन दलली होती यातह त सशोधक रावण नािशक पचवट च राहणार अस यान खर पचवट राजमहि या बाजला आह अस मानणा या सशोधकानी या शोधा व कचाळक ह कर यास कमी कल नाह असा ौी रावण या या प ाचा आ प होता यामळ या वादास नािशककर व महि कर अस ःव प यऊन जो जो नािशककर तो तो या शोधास भराभर अनकल होत चालला आ ण जो जो महि कर तो महि कर हणनच या कचाळक स खरा शोध हणन उचलन ध लागला परात व रावण याच हणण अस होत क पचवट या या बाजकड ऽोपा या या अखड परपरमाण खडकावर खडक होऊन पडलल लआमणान कापलल

रा िसणीच नाक िन कान अ ाप दाख वली जातात या या काह अतरावरच एक गहसारख थोरल भगदाड आह जशी सीतागफा तशीच ऽा टकागफा असली पा हज रा िसणीसह ऽा टका ितथ क हा क हा तर रमत असावी आ ण रामचि सीतागफत जाता यता यथनच ितन चो न यास पाहात असाव िन या यावर मोहत असाव असा िन य होऊन या ऽा टकागफच सआम िनर ण कर यास ौी रावण ज हा गल त हा एका खबदाडात खपसन ठवलल काह तर व यास आढळल ओढन पाहतात तो ती दणकट मळकट कापडाची बाह अथात ती ऽा टक या चोळ चीच असली पा हज चोळ साठ एक बाह ठवन बाक िशवायची तो याच दवशी रामाची

समम सावरकर वा मय - खड ६ ३२

अधौ ा िनमलन कथा

शवटची कटकट होऊन ती मारली गली असावी ा तकास या बाह या लाबीचा रामायणातील रा सी या िध पाड दहा या वणनाचा भती अवातर परावाह ौी रावण यानी आप या िनबधात वःतारश दला होता पण महि कर सशोधकानी तो त छ मानन या व ाची उपप ी अशी लावली होती क या बाजस भटक पठाण वारवार जातात ितथच खाऊन पऊन आपल उ खरकट फटक फाटक सामान फकन िनघन जातात या यापक कोणा पठाणा या अघळपघळ फाट या तमानीचा तो उजवा पाय ितथ पडलला असावा न ह यानी एका पठाणाच या अथाच व यह सह स ा िस ल यात या पठाणान सािगतल त ःवत अम या वष या जागी गळ आ ण शगाच दाण फाक त बसल असता खबदाडातन क टमगी वर यऊ नय हणन मा या एका फाट या तमानीचा जवळ असलला पाय यात क बन ठवला होताOtilde अथात ती ऽा टका या चोळ ची बाह नसन पठाणा या तमानीचा पाय होता ा महि करा या हण यान सतापन ौी रावण यानी आप या ा समलनाथ िल हल या वशष िनबधा या शवट अस वचारल होत क Ocircएका लफ या पठाणास लाच दऊन एका अ यत मह वा या ऐितहािसक िस ा तास खोट पाड याचा य करताना महि कराना लाज कशी वाटली नाह Otilde

जपानन चीनवर जी ःवार कली आह ितच हदःथानावर काय प रणाम होणार आहत ा वा अशा लक वषयास एक अ रह जागा न दता वर ल या अ यत मह वा या

ाची चचा कर यात सार व पऽ िन व ानगली चार वष गतल होत त Ocircऽा टक या चोळ ची बाह का पठाणा या तमानीचा पायOtilde हा आज या समलनात मखपण चिच या जाणा या वषयातील जसा एक वषय होता तसाच दसराह एक इत याच मह वाचा वषय ौी नावकर ा सिस सशोधकानी िनबध िलहन समलनात ःता वला होता नावकर ह दशभ िन ःवािभमानी इितहासकार हणन यात होत त ःवत वय जातीच गोमातकात नाव यथील पठतन या या जातीची मडळ दशावर पसरलली होती आय लोक ह उ र ीवाकडन भारतात आल या ःवािभमानी दशभ स लािछणा या मता या त अगद व होत आयाची ज मभ भारतच असन त नतर उ रीवाकड वसाहत कर त गल ा ःवदशािभमानी मतास त परःकार त इतकच न ह तर सा या जगातील यक रा ह कोणातर जियण भारतीय जातीन बाहर जाऊन वस वल असलच पा हज असा याचा उपजत ठाम िस ा त होता यास समिथणार एक अ यत मह वाच गमक याना अलीकडच ज ज सापडल याचीच सागोपाग िस करणारा िनबध या समलनाक रता यानी धाडलला होता याचा हा नवीन िन अ यत साधार शोध असा क नाव हा दश नावकर वयाचीच वसाहत आह परावा भरभ कम दसराितसरा सोडा - य नावाचाच गोमातकातील ा नाव पठ या वयानी जाऊन तो दश वस वला नसता तर यास नाव नाव ठव याच दस या लोकाच काय अडल होत प हा भारतीय वय सय पासक तर नावच रा ह मळच सय पासक पण ौी नावकर याचा हा मह वाचा शोध लागताच दशािभमानश य अशा एका द ान याच नामािभधा या या परा यास पढ क न एक अगद उलट िस ा त माडला तो असा क नाव दश या लोकानी गोमातकात घसन नाव पठ ःथापली आ ण नावकर ह तीच परक जात मळ भारतीयच न हत त जस िचतपावन Ocircआय लोक ह उ र ीवाकडन हदःथानात आल अस ितपादणा या ःवािभमानश य द पणाची ती व ीच नाव दश हा आ हा भारतीय नावकर

समम सावरकर वा मय - खड ६ ३३

अधौ ा िनमलन कथा

वयाची वसाहत होय ह माझ हणण अस खोडन काढ याचा िनदयपणा कर त आह नाव या पर या लोकापासन भारतीय नावकर वयाची उ प ी झाली आह अस हणण िन वळ दशिोह होयOtilde अशा कडक श दात ौी नावकर यानी आप या िनबधात ा आ पकाचा खरपस समाचार घतला होता तोच आज समलनात चिचला जाणार अस यान तीह मोठ खडाजगी उडणारच होती

अशा अनक अपव ऐितहािसक शोधाचा िनणय ा समलनात लागणार होता यामळ या समलनाच मह वह अपवच आह अस जाणन जो तो ऐित सशोधक या मडपात वळआधीच यऊन बसला आ ण समलनाचा आरभ हो याची ती ा आतरतन क लागला

शवट ललका या या िन जयघोषा या दण यात िनयो जत अ य रावसाहब धरधर ह ानव अस यामळ मळ च न हसता आ ण वयोव अस यामळ लचकत लगडत सभाःथानी

वशल समलन आरभल

१४१ अ य ाच भाषण अ य रावसाहब धरधर ह ानव ास िन वयोव ास शोभल अशा गाभी यान िन

वलबान गळाची भली का यावर चढवन तोलन उचलन फकावी तसा यक श द थबकत थबकत त डाबाहर टाक त हणाल Ocircजटलमन ऍ ड लड ज मला टाईम नसताह कवळ तम या डली शरसाठ च काय त मी ह िसडटची चअर ऍ सपटतो ा कॉ फर सच इपॉट स अगद यिनक आह ह त हा सवा या मनावर इसण ह मा या यट समजतो माझ ःपीच आपण अट ट हली िलसनाव (हशा होतो) हॉट सालयल स आचरटासार यो बह हता (हशाच हशा) मी इ लश हबसयजतो हणन ना अहो मराठ त मसलमानी आ ण इमजी नाउ स ऍड ऍडज ट हसयाची भर घालन आपली मराठ ल वज रच कर याच मह काय आजवर पकळ जण कर त आल आहत बट त ह अगद फरगटता क मराठ भाषा जर कशात अगद पअर असल तर ती हबसम यच होय आप या मदर ल वजचा जर त हास काह अिभमान असल तर त ह इमजीसार या बयापदानी सम असल या क चड ल वजमधन श य िततक हबसमराठ त आणली पा हजत त महतकाय मी मा यासाठ रझ वल आह जर इमजी मदर फादर दर वाइफ ए सशा अगद घरगती नामह त ह वापरता तर तीच यसफल ोसस पढ रटन मी इमजी हबसह मराठ त बोल लागलो तर यात मराठ च हतच नाह काय जस आपण आप या मदरलडम य मसलमान य इ लश पोतगीजभती जो यइल तो फॉरनर बधमान रसी हला आ ण यायोग आपल नशन हणज जगता या धमशाळसारख शोभ लागल आह - आय नो वकड पीपल याला जगताचा उ करडा हणन हणवतात पण दटस ऑल नॉ सस तसच इ लश जमन फारशी अरबी अदमानी निमटोभती झाडन सा या ल वजामधील लाखो वडाची भर आम या मराठ म यह घालन आ ह या आम या मदरटगला व डटग क न सोडली पा हज (टा या) मराठ च नसत र ण कल हणन जर िचपळणकर मराठ च िशवाजी ठरतात तर आ ह मराठ त ा ह रयस फॉरन नाउनाना ऍडज ट हाना ऍड हबसना हबाना सामील क न अन सन मराठ च बाजीराव का बन नय (टा या) इ लश हबसची भर मराठ त घालन ा मा या

समम सावरकर वा मय - खड ६ ३४

अधौ ा िनमलन कथा

मदरटग या बयापदाच दा रिय नाह स कर याच मी अगद रझॉ हल आह मग मला फिलश पीपल वाटल िततक र ड यलोत (अवसान या भरात दम लागन धापा टाक त खाली बसतात आ ण आता तमचा म य ठराव माडा हणन ौी त व यास हातानच खणावतात याबरोबर ौी त व उठन बोल लागतात) ौी त व - मी वायफळ बोलणारा माणस नाह कोण याह करणी त व तवढ नमक

सागतो आजच समलन अपव का अ य ानी मराठ च बयापद दा रिय िनवार यासाठ इमजी बयापद यावी असा जो उपबम कला यामळ काह ह समलन अपव ठरत नाह मराठ भाषा बयापदा या करणी द रि आह खर च सा या ाकत भाषाच तशा आहत आपली सःकत भाषा ह इतर कोण याह सप ीमाण बयापदा या सपदतह इ लशला दखील हार जाणार नाह त हा मराठ त बयापद जी यायची ती आप याच सःकत भाष या अगाध िनधीतन यावी ह कबराची सप ी घर असता दस या या दाराशी भीक मागत िन या या उ चारानी दात वचक त फर यास आ हास लाज वाटली पा हज (अ य - बॉश ःट पड ) त व ह क ःवत या सःकताकत भाषात ज श द आहत वा िनिमता यतात याना लाथाळन मा न नामशष क न फादर मदर कायदा तहहयात कबल भतीसारख अनावयक परक श द घऊ नयत वाप नयत पण आप यात ज मळ च नसतील तस विश काराच श द जस बट कोट जाक ट प डग गलाब भती सखनव याव पण (अ य - तो वषयच सापा ःटॉपा) बर तर मी त व तवढच सागतो आम या ा ऐितहािसक सशोधक महामडळाची आजवर अव या भतलावर कोणाह ऐित मडळान न कलली जी विश कामिगर ती ह क आजवर सव इितहास सशोधक मडळ आ ण सरकार ऐितहािसक कागद तापट भती साधन सर ण कर याची एकागी कामिगर च काय ती कर त आली आहत पण आप या ऐित सशोधक मडळान ती सामा य कामिगर एका बाजला कर त असताच दस या बाजला ऐितहािसक साधनाच िनदालन कर याच स कायह पार पाड त रा हल पा हज

जगा या आरभापासन ह ल ी कोणासह सचली नाह या कामी मसलमानी वज यानी आ ण काह जणा या मत मड डफ साहबानीह थोड कामिगर कलली आह पण याना याच त व उमगल नाह या या ःवत या कायसाध अ पलपोटपणासाठ यानी जन मथ कागदपऽा दक नािशल पण सशोधनाच कत य हणन िनरप िनकाम ब न त काय यानी कल नाह त त व मलाच कळल हा माझा इितहाससशोधन शा ावर आ ण कलवरच उपकार झालला आह त हा थोड यात माझा ठराव हा क आपण Ocircऐितहािसक - साधन - िनदालक - सिमितOtilde ा नावाचा आपला एक ःवतऽ वभाग ःथापन आज ाचीन ठरणार जन कागदपऽच न हत तर उ ा ाचीन ठरणार आजच मह वाच कागदपऽ - प ट - वःत मथ - वाःत भती ऐितहािसक मह व पावणार पदाथ फाडन तोडन जाळन पोळन िनदाळ याची मोठ मोह म आरभावी (शम हा ःवीकार िध कार बोला बसा अशा गजनाची उलट सलट सरब ी सभत चाल होत अ य घटा वाजवीत बजावतात Ocircहा हा ःपीकरला म यच इटर टता कामा नय) मला वायफळ बोल याची सवय नाह त व तवढ मी सािगतल बाक उलगडा अनमोदक कर ल सपल माझ भाषणOtilde

समम सावरकर वा मय - खड ६ ३५

अधौ ा िनमलन कथा

अनमोदक ौी उलगड हणाल Ocircस यहो आपणापक काह जणास ौी त व याचा ऐित साधन िनदालकमडळ ःथाप याचा ठराव ऐकन बर वाटल नाह त साह जकच आह पण Ocircइितहास-साधन-सर ण-कायOtilde सोडाव अस काह हा ठराव हणत नाह ह आपण वस नय आप या महामडळान ाचीन वःतसर णाथह कती खटपट कली आह त यानी आणा ाचीन कागद - तापट - साधन अ नजलवायभती या उ पातातह सर त राहावी हणन आजवर जगातील ऐित सशोधकानी फारतर िचरबद समहालय बाधली पोलाद कपाट ठवली तीह पडझड पावतात याःतव क यकानी कोण यातर चड पवता या पोटात याःतव भयार पाडन यात जगातील सव मह वा या ाचीन वःत जतन करा या अशी य सच वली पण चड भकपासार या उ पातात या पवतातील ती गभःथ भयारह हद न कोसळतात तीदखील आप ी टळावी हणन आ ह स या वमानासारखा सदव तरता असा एक मोठा नभोदग आकाशातच अधातर बाधन यात वदकालीन वःतपासन तो थट आजकाल या वा या या चोप यापयत सार ऐितहािसक कागदपऽ पटा दसाधन समहावी अशी योजना जगापढ माडली आहच क नाह त हा ऐित साधन सर णाच काय एका बाजस आपण कर त राह यात काह बाक ठवली नाह ह उघड आह पण त काम एका बाजस कर त राहनह आता आपणास याबरोबरच ऐितहािसक साधन काह माणात तर वनािशन याचह काय करावयास पा हज नाह तर पढ या प यातन ऐितहािसक सशोधनाची गती साफ खटन जा याच सकट कोसळ यावाचन कधीह राहणार नाह ह आपण कस वसरता समजा कािलदासान आपल ज मम यच ठकाण िन िमती न क सािगतलला एखादा ोक जर िल हला असता िन तो आजपयत िन तीन उपल ध असता तर महाराज आप या या ऐित सशोधनशा ाची कवढ मोठ हानी झाली असती बर मग कािलदासाची ज मभ एकान कामीर दस यान बगाल ितस यान उ जियनी तर चव यान रामटक अशी सागन त त कोड सोड व यात जो आपणास आनद वाटतो यास आपण आचवलो असतो न ह का आपण अशा एका ोकान कवढ तर ब ःवात य गमावन बसतो पण या क वकलग न दर ीन तसा ोक िल हला नाह यामळ आज आमची ब या करणी इतक ःवतऽ आह क उ ा कािलदासाची ज मभ लका होती अस ितपाद यासह आ हा सशोधका या ितभस म जाव कर याची कोणाचीह छाती नाह पश याच द र जतक अजन अ ण आह िततक जर राजगहातील बदसार भती राजाच वा मौयाच द र आज अबािधत राहत तर सा या ब कालीन सशोधक मडळाची दवाळ िनघती दवाळ ब हा मनय असा कोणी न हताच - याची ती सार कथा स यावरच एक पक असा जो ितभाशाली पा मा य इितहाससशोधकान काढला आह तसा वचा न तो सोड व यात सशोधनत ास जो र या भत आनद होतो यास आपण सवःवी पारख झालो नसतो काय चिग होता िन याचा घोडाह होता यवढ च मा हती चिलत ठवन बाक गहाळ कली हणनच ना आज या समलनात चिग ा या घो या या शपट ची लाबी कती हा र या भत वाद आपणास उपभोगता यतो आह अहो इितहास-साधनाचा सारखा नाश होत आला हणनच इितहास-सशोधनशा नाश पावल नाह इितहासाची साधन जर वनािशली नाह त तर इितहास सशोधनशा ठार झालच हणन समजा ान र एक क दहा िशवाजीची ज मितथी कोणती िशवाजीला िल हता यत होत क न हत या को यास सोड वताना जो आनद मनयजातीस होतो या

समम सावरकर वा मय - खड ६ ३६

अधौ ा िनमलन कथा

का यमय आनदास िशवाजीच न क हःता र नाना फडण वसा या अ रासारख पशापासर न मोकाट सापडत तर आपण आचवतो नाह का रामदास नावा या दस या कोणा साधची सशयाःपद च रऽ या पढ न िलहन ठव याचा शहाणपणा कला नाह हणन आज आपणास रामदास एक क एकवीस ा वादा या दयगम यवसायास मकाव लागत याचा त हा इितहास सशोधक मडळ स राहन राहन खद नाह का वाटत इितहास सशोधनास सवःवी जतन करण हणज या फाद वर आ हा इितहास सशोधकाच अ ःत व तग ध न आह तीच तोड याचा आ मघातक मखपणा करण होय याःतव माझ ठाम मत आह क -

यक शतका या शवट या शतकातील ऐितहािसक कागदपऽाद साधनाचा आिशक नाश करावा

उदाहरणाथ लोकमा य टळकासारखा महाप ष या यवढा थोर प ष या शतकात िनपजन जर आ ह या या वषयी या इितहाससशोधनास पढ ल पढ स काह च वाव ठवला नाह तर या पढ ल प यास ान र एक क दोन भती कोड सोड वताना आ हास जो र या भत आनद होतो तशा आनदास नाग व यासारखच होणार नाह काय पण टळकाच कळकरकत वःतत च रऽ तसच ःथर ठव यास पढ ल इितहास सशोधकाना आपली ितभा चाल व याला हण यासारखी जागाच उरणार नाह याःतव या कळकर च रऽाचा या शतका या अती नाश करावा टळका या कड या चारपाच तर िनरिनरा या क न ठवा या सन बरोबर तर शक चकलला शक बरोबर तर म हना िनराळा शक म हना जळल तर भल याच ितथीस भलताच वार िल हलला तसच कठ कसर कार टळक कवी होत असा उ लख तर कठ कवी टळक ब दवासात पडल अशा उ लखा या बखर ची दहावीस पान िलहन जतन क न ठवावी टळका या पत यावर ल काह अ र ठवन काह घासन नासावी सन १८ श ठवन ५६ आकडा खरडवन टाकावा हणज आज िशवज मितथी या को याची जी मौज आ हा सशोधकास उपभोिगता यत तशीच र हरड टळक िन लोकमा य टळक एक क दोन ज मितथी ह क ती टळकाचा Ocircकसर Otilde हणज एक व पऽ होत क यानी खरोखरच एक िसह पाळलला आ ण गायकवाडवा यात बाधलला होता अशा अनक कारच मनोरजक पढ ल प या या इितहास सशोधक ितभस उ भ वता यऊन इितहास सशोधक िन इितहास सशोधनशा बकार पायी म शकणार नाह फार काय सागाव जर आपण कशलपण इितहासाची काह नाव-गाव-आ याियका िन आ यान याची चलाखीची पसणी क न बाक ची साधन गहाळ क शक तर कािलदास कोण या वबमा या पदर होता ह जस आज मनोरजनाच कोड पडल आह तस पचवीस प यानतर टळक ह कोण या छऽपती िशवाजीमहाराजाचा प घऊन लढल रायगडच सतराशतील थम िशवाजी क को हापरच एकाणवीसशतील िशवाजी ह च एक ज टल सम या होऊन बसल िन या भावी पढ तील कोणीतर जदनाथसरकार आज रामदासासबधी काह सशोधक हणतात तस अ टाहासान ितपाद लागतील क टळकाला राजकारण कशाशी खाव ह दखील उमजत नसन तो बचारा एक ान रासारखा गीताभाय िल हणारा वदा यासजड परा णक छऽपती िशवाजी या पदर राहत अस िन याला िन ववाद आधार हणज गीतारहःयावर ल ( याची ःतावना फाडन नाह शी कली आ ण वरच टळककत ोक तवढ ठवल तर) ःवत टळकानीच सािगतलल

समम सावरकर वा मय - खड ६ ३७

अधौ ा िनमलन कथा

ःवतच उ लख Ocircबालो गगाध र ाह ितलका वयजो ज महारा प यपर वसन शा ड यगोऽभतOtilde OcircौितरOtilde अशी ःवतची मा हती या ोकात भायकार टळक दतो पण यात आपण राजकारणाच मळा रदखील पा ह याच तो परा णक सागतो आह का

Ocircराजकारणी टळकOtilde हा अथातच ा Ocircगीताभायकार परा णक टळकाOtildeहन दसराच असला पा हज

त हा अशा अ यत र या भत गमतीस पढ ल प यानी पारख होऊ नय अस जर त हास वाटत असल आ ण आ हा इितहास सशोधकाचा यापढ िनवशच हावा अशी जर तमची द इ छा नसल तर त ह ठरावास समताव िन यक इितहास सशोधक मडळान आप या एका उपमडळाकड इितहाससाधनिनदालक वभागाची कामिगर ह सोपवन ावीOtilde

टा या या कडकडाटात ठराव एकमतान सभन समितला लगच ौी त व ानी दसरा ठराव माडला

त व - मी यक करणातील त व तवढ पाहणारा माणस इितहास सशोधन शा ाची श यताच जगात कशी झाली इितहासाची साधन वारवार नाश पावतात ामळ अगद प हला मन राजा हणतात या यापासन ज ल ावधी राज झाल - सार सयवशी रघवशी चिवशी यादववशी पडवशी मौयवशी का ववशी आीवशी शािलवाहनवशी रा कटवशी पा य चर चोळ कदब राठोड ग हलोत - रामा रामा नस या वशाची नाव घता घता ास उखडन जातो-

या या वशातील शभर शभर प या या लाखो राजाची च रऽ जर यक नपोिलयनच जस वःतत च रऽ उपल ध आह िततक जर वःतत च रऽ आज अन असती आ ण मोलन लडःटनच िल हल तस बाडच बाड या या दशल ावधी धाना या च रऽाच जर आज उपल ध असत तर या पःतका या भाराखाली शषदखील मटकन मोडन बसता याची नसती वशावळ थमपासन शवटपयत हणता हणता आयय सपन जात ऐक आव ी करायला दखील आयय परत ना मग अ यास कठला यातच या या पढ च मख कवी योितषी िश पी व ऋषी परा णक याचीह आ मच रऽ जवत राहती यक ल ल मथ िल हणा या मथकारा या मथाची बाड साा याची द र शतकोट रामायण को टकोट अभग रामा रामा तर ती सार मल याची इितहास साममी ठव याला भमी कमी पडन जवताना राह यास अगलीभर ःथलह उरत ना त हा वरचवर जन मथ च रऽ तापट कागद वःत वाःत सारखी नाश पावत गली ा वषयी आपणा ऐितहािसक सशोधकानी महो सव करावयास हवा महो सव पण त व पाहतो कोण ा जीण ताडपऽाचा चराडा क न इितहासाचा नाश क न आम या इितहास सशोधनाशा ाच अ ःत व कोणी श य कल काळान या वनाशश न ाःतव आप या ठरावात या अथ इितहासिनदालन हह इितहास सशोधनाच मख कत य आह ह त व आपण मा य कल आहात या अथ या वनाशाची दवता जी काळ ितचच आभार सवाआधी आपणा इितहास सशोधकास मनपव मानावयास नकोत काय इितहास सशोधकाच काळ हाच कळदवत आह आजवर त व न जाण यामळ कोणाह इितहाससशोधक मडळान काळाच उपकार समजल नाह त याःतव त

समम सावरकर वा मय - खड ६ ३८

अधौ ा िनमलन कथा

अपव काम आज आपण कल पा हज आ ण ऐित साधनाचा सपाटन वनाश करणा या काळाच ा ठरावान आभार मानन अनणी झाल पा हज (टा या)

अ यापक िचत - आ ण कसर नह काळामाणच कसर चह आम यावर अनत उपकार झाल अस यान ितच आभार मानन ितचह आ ह अनणी होण अवय आह काळ हा राजा पण याचा ा काय अितकशल कामदार कसर ह च इितहासाची म य साधन हणज रा याची स वशाल द र - जस पश याच ती द र त ह काळालाह कठ ण जाईल अशा वळाय दगात पोलाद कपाटात शभर शभर कलप लावन ठवलीत तर पाहारक यास प ा लाग न दताह क हा घसल िन मालाची फडक कागदाची बाड वर जशीची तशी दस दऊन आतन याच कस पीठ पाड ल ह सागनह सागता यणार नाह टाळ हटल तर साटानाह टाळता आल नाह खरोखर ह कसर ऐितहािसक कागदपऽाचा जो नाश करत तोह आपणा ऐितहािसक सशोधकास हवा तसाच सगळा कागद नासणार नाह मधलीच अ र खाऊन टाक ल - पण अशी क ज ासन वच चाव यामाण खाडकनजाग हाव ओरडन उठाव बाजीराव भ ी वा यातील बाक सार श द खाईल पण OcircबाजीOtilde ठवील हणज ा कागदात तो बाजी घोरपड क दशपाड क प हला बाजीराव क दसरा - उमगह नय को यात जस थोड तर सागाव पण परत तर साग नय तस ह कसर करत इत या मािमकपण क कसर चा हा कडा पवज माचा कोणी मम ऐितहािसक सशोधकच असावा अस वाटाव

ाःतव मी हणतो क पराबमाची मत जशी िसह तशी ऐितहािसक साधनिनदालक जो काळ ाची य मत कसरच अस यान कसर या ःव पाचा एक पतळा उभा न याची आम या या आज ःथा पल या न या िन ऐित साधनिनदालक उपमडळाची दवता हणन िन य पजा होत जावी (टा या)

ह दो ह ःताव समत होताच अ य महाशय आळस दत उठल िन हणाल Ocircआता फार लट झाला आह बाक काम आपण टमारो या मी टगम य र यम मी आजची मी टग आता लोजतोOtilde

समम सावरकर वा मय - खड ६ ३९

अधौ ा िनमलन कथा

१५ नारदाची प वीस प हा भट

ःवगाम य इसवीसनामाण द १६ जल सन १९३५ शबवार सरसाट इिान झाडन सा या दवदवताची राजसभा बोलावली सार दव आपाप या आसनावर बस यानतर दवाधीश इि हणाला Ocircनारद कठ आहOtilde

तोच अ यत ौितमनोहर अशा सगीतान वातावरण मजळ झाल आ ण - अस नारदमनी दवसभ या म यभागी आ वभवल

वीणा याची डल व त दशा घ वहावा वहावा पायी या यावर जड व या चाद या या खडावा सरपती इि - Ocircनारदा ऽभवनात एकसारख सचरत यह च व सरसभस िनव दण ह

तमच पवापार कत य असता गली हजार द ड हजार मनयवष तर आप या प वीकड ल काह एक ितव ( रपोट) धाडल नाह ह कस प वीच ःवगाशी सबध जवळजवळ सटत आ यासारख झाल आह आमची बातमी याना िन याची आ हाला काह च कळनाशी झाली आह दवामाणसात पव कती दाट सबध अस प वीवर ल मोठमोठ य तर काय पण साधारण गहक यदखील आ हा दवाना सपार द यावाचन होत नसत आम या ःवगातील उलाढालीचाह यास वारवार प ा िमळ मनया या - यातह या य ीय भारता या - कोण याह करणी त हाला कती मम व वाट वशषत मोठमो या लढायापासन तो लहान मला या परःपर बोचका यापयत आपण ःवत उप ःथत राहन सार भाडण यथाशा भाडली जातात क नाह त त पयव ीत (सप रटडत) असा आ ण या कथा आ हास सरख सःकत अन पात यऊन सागत असा आ हा दवाची ती कती करमणक होई दवा-मानवातील तो ज हा याचा सबध प हा जळावा याःतव आमची अशी इ छा आह क आपण पव माण प वीला प हा य भट दत जावी आ ण मानवाकड ल यक व आ हाला यऊन िनव दत असाव प वीवर दवा वषयी कोण काय बोलत त तर बनचक कळवीत राहावOtilde

सर र इिाच ह भाषण ऐकन दोन-चार ि रागावन हणाल Ocircदवाचा या मानवाशी सबध तटत आह तोच बरा याचा आ हाला आता एवढा कोणता

उपयोग होतो आह मानव उमट झाल आहत दवाची याना आठवणदखील होत नाह पव आमच ह वभाग यव ःथत पोचत आ ह ह याची वाःतपःत ठवीत अस पण आताशी यानी आमची खडणी साफ बद पाडली आह ना चौथाई ना सरदशमखी मीकाची ःथ डल कधीच वझन गली पारिसकाचा अ नी उ वःत आयदखील अनाय झाल अहो या भारतवषातन यह दवाच मख जो अ नी यात सगधी िन ःन ध अशा ता या ता या तपाच हौद आ ण िचर मासाच ढ ग या ढ ग अ पल जात या भारतातन ग या उ या वषात क दवाड या टपालातन एक बोकड काय तो धाडला गला चारपाच माणसाना दखील ज मास अपर पडाव यात तहतीस कोट दवाची भक भागल अस का यास वाटल यानी आमची च ा चाल वली आह दसर काय अशा मानवाशी यापढ ज हा याचा सबध कसला ठवता इिा भारतवषाकडन अजन वषाकाठ थोडातर आ या या आहतीचा नी अजमासाचा परवठा

समम सावरकर वा मय - खड ६ ४०

अधौ ा िनमलन कथा

आ हा दवास होतो पण या उ ाम उमट िन ना ःतक यरोप अम रका वशषत तो रिशया यानी तर या दवमखाःपद अ नीम य यक ज मम यवासय भती सगी स िचर आ य नी अजमास अपावयाच यात हटकन कोळस आ ण पशोल ओतीत बसाव आ इिा ज हा या या सबधाच नाव सोड दवाची खडणी गली हजार वष तबली ती उगवन घ यासाठ या मानवाशी जर कोणचा सबध आता ठवायचा तर तो कवळ य लग भकप जाळपोळ याचाOtilde

िवशातील दवाच ह रागीट भाषण एकन इि शातपण हणाला Ocircकाह झाल तर मानव आपली लकर आहत या यावर अगद रागावनच कस चालल अस अगद सोम या यासारख काय चवताळता नारद - Ocircइिा त हाला खर सागायच हणज आप या ा खडणी या आ ण दडणी या

ःवभावास आ ह दवानी आता सोड याची वळ आली आह यातह या रिशया दक लोकाम य व ान नावाचा एक नवीन दव अवतरला आह तो आम या व त म त व ण भरव मर आई हसोबा भती दवत कर त या बहतक करामती लाचबीच काह एक न घता अगद िनयिमतपण िन िनरप पण घ याळामाण क न दाख वतो आपण दव असलो तर स ी या या िनयमानी ब आहोत या िनयमासच या व ानान मानवास हळहळ िशक व यास आरिभल आह आपली अनक बग यान फोडली आहत हळहळ सा या मानवजातीस या व ाना याच भ वाखाली सोपवन त हा ज या दवास ःवगापरत काय त बस ाव असा ौी वणचा हत दसतो त हा मीका या दवानी जसा प वीचा िनरोप कधीच घतला असा आता त ह यावा ज या प रचयाचा ःनसबध तवढा मानवाशी ठव यास ठवावाOtilde

इि - हच आता यो य बर नारदा त ह गली हजार वष तर प वीवर फारस गला नाह त त काOtilde

नारद - Ocirc याच कारण असच एक होत मज वषयीह याचा एक गरसमज झाला होता क

Ocircहा तो सारा कलह करवीOtilde भडखोरा जनानी पव कड पक विल ितला लोक तो स य मानी या या भाडाभाड पव चालत त हा मी थोड गमत पाहात उभा अस खराच पण -- मातची का कलह बघता मौज कोणा न वाट तीचह मी प र अलीकड का ढ का नावह त लोकाथा या सतत झटता नारदान पराण गाती थोड चकिन कळह लागता लाब गाण हणन मी या यात जाणच सोडन दल तर ह या अथ या या भाडाभा या िन

ल ठाल ठ सारखी चालच रा हली या अथ Ocircनारद यतो हणन आमची भाडण होतातOtilde अस

समम सावरकर वा मय - खड ६ ४१

अधौ ा िनमलन कथा

हण यास याना त डच रा हल नाह जमन महाय ात मी एव याचसाठ चकार श दस ा उ चारला नाह कसरला भटलो नाह क झारला क लिननला अत ानान आपली सगळ लाथाळ पाहात होतो पोट धरध न हसत होतोOtilde

इि - Ocircआता याना तम यावाचनह चागल मरमरतो भाडत यावयास लागल अस यामळ त ह कळ लावीतो त थाबतच नाह त हणता असो आता त ह प वीवर प हा सचाराथ िन य जाव दवा वषयीच मानवाच गरसमज श य तो दर कराव प वीवर ल लोक दवा वषयी काय बोलतात त सार व आ हास सागत चलाव आपण आणल या मा हतीच एक प रपऽ (स यलर) आ ह सव दवास धाडल जा याची यवःथा क भगवान वणन घतलला नवयगवतक नवावतार जो व ान याच वचःव मान यावर ःथाप या या प यकाय ह आपण झटालाचOtilde

००० अ हसानद िन श दशा ी वादा या भररगात आल होत वाद रगता रगता आता अगद

एकर वर आला भकप दवा या रागान यतो ह दोघासह मा य होत पण ा वष एकदम दोन भयकर भकप लागोपाठ बचा या भारतावर धाड याइतका दव रागावला का हा या या मतभदाचा म य होता

श दशा ी - Ocircअहो अ हसानद अःप यता ह शा श सनातन यह को यवधी लोक ती पाळतात सव भारतवषभर ती पाळली जात पण हा बहारमधील भकप तर ाच वष झाला अथातदवाला मनयाचा इतका वशष राग य यासारखी कोणतीतर वशष पापमय घटना ाच वषात घडलली असली पा हज अःप यतची शा ा ा सनातन असताह पा हज अःप यतची शा ा ा सनातन असताह उ छदन या ह न जातीचा सारा वटाळ समाजात कालवावा इतकच न ह तर दवा या दवळात दखील अःप याना यऊ ाव ह तमची पाखड चळवळ या अथ याच वष चाल झाली या अथ तीच ती पापी वशष घटना असली पा हज क जी योग दवाला आ हा मानवाचा हा वशष राग यऊन आमच डोळ उघड यासाठ हा दड यान ावा अहो दवाचा याय कती स वर िन कती काटकोर असतो पाहा ग वायपर या दवालयात या क याहनह ओव या िन अमगळ असणा या अःप यास न यासाठ त ह पापी लोक या दवळा या दरवाजाशी जाता न जाता तोच दवान भयकर भकपा या जब यात सारा बहार ात ढकलन दला गगामाय रागान फगन या पापी भलोकास सोडन ःवगात परत जा यासाठ अतराळात अध उच चढन गली त हा ह ःप आह क महाराधडाना दवळात न याचा जो पापी अनबम त ह कलात यामळ चवताळन दवान हा दड मनयास दला आह भकप नको असतील तर एकच उपाय क धमशा ानसार िन सनातन ढ माण अःप यता पाळावी िन म दरवशाचा हा ाकार त काळ बद करावाOtilde

अ हसानद - Ocircअहो श दशा ी ती सधारणा चळवळ आ ह त काळ बद कली तर आज एक या बहारला भकप झाला तो सा या भरतखडभर पसरल नसती गगाच न ह तर गोदा कणा कावर यक ओहोळ फार काय नगरसःथच यक गटार रागान तडब फगन वर उसळन य चावतनगरसःथातील आधीच नाकास अस झालली घाण शतपट न अिधक

समम सावरकर वा मय - खड ६ ४२

अधौ ा िनमलन कथा

वाढवील सधारणा ह या वष ची भकपकारक वशष घटना न ह तर आजवर अःप यता ह महापाप आह अस त हास कोणी िशकवीत नस यामळ तमच त पाप अहतक नी अ नाज य हणन ज थोडस य होत त आता आ ह त हास त पाप आह अस या वष सागत असताह त ह एकत नाह यामळ अ य ठरल ह ती भकपकारक वशष घटना होय अःप यता ठवणारच मिासला ग वायरच म दर अःप याना उघडणारच नाह च असा ह ट धरलात हणन बहारला भकपाचा भयकर दड दवान दलाOtilde

श दशा ी - Ocircपण जर अःप यता ठवतो हणन भकपाचा दड असता तर तो या शा ास धमधडा यान उपदिशणा या वणाौमधमािभमानी अशा आ हा पढा यास झाला असता पण आम या चार शकराचायापक भकपात एकह कसा सापडला नाह या या मठाचा एक दगडह कोसळला नाह मिासला ज ग वायर अःप यास उघडल नाह हणन भकप झाला हणता त दऊळह नसत डलक आलला मनय कलतो िततकदखील कलल नाह य झामोर न या क टर म दरवश वरोधी महाराजा या त डावर ल माशीदखील दचकन उडावी इतकादखील भकपाचा ध का याना बसला नाह

अ हसानद - अहो श दशा ी जर ग वायर या आ ण इतर दवम दरास व यासाठ आ ह सधारक धडपडतो हणन भकप झाला ह तमच हणण खर असत तर तो भकप ज सधारक या वळ याच ग वायर या दवळात बळ-बळ-न ह-स यामहान घसत होत त हा या या छावणीत हावयास हवा होता पण अःप यतािनवारणाची िन म दरवशाची घोर ित ा क न गाधीजीभती ज सधारक या दवळाजवळ ठाण माडन बसल होत या यासमोर ल या साधशील द रि नारायणास शोभशा िा लोणी मोसबीभती बाप या आहाराचा ढ गस ा डळमळ नय आ ण डळमळन कोलमडला तर नमका या या त डात यथामाण पडावा अशाच बतान कोलमडावा असा उलट दवान याचा याव द पाहणचार कला तो कसा अःप यतािनवारक पढार मिासम य पाप करतात हणन बचा या बहारला हजारो बायकामल गग या भकपीय महापरात गळचड दऊन बडवन टाक यास हा तमचा दव हणज कोणी ठकाचा सरदार होता क काय इत यात - या वळपावतो अ य पान तो सवाद ऐकत असलल नारदमनी आ वभवन या

दोघा याम य उप ःथत झाल यासरशी वःमयाचा प हला ध का ओसरताच या दोघानीह याना सादर उ थापन दल नारदानह उभयास आशीवादन वचारल क Ocircतम या वादातन शवट काय िस ा त िनघालाOtilde

श दशा ी - माझ हणण हच क माझा िस ा त हाच क सनातन वणाौमधमा या मयादा उ लघन अःप याना िशवाव इतकच न ह तर याना दवम दरात याव या पाखडमताचा चार या सधारकानी चाल व यामळ दवाचा कोप झाला आ ण यान ह भकपाची भयकर आप ी बहारवर कोसळ वली

अ हसानद - आ ण माझा िस ा त असा क आज प यान प या अःप या या होत असल या अमानष छळामळ सतापन आता यापढ तर या ःप याच डोळ उघडाव िन तो छळ

समम सावरकर वा मय - खड ६ ४३

अधौ ा िनमलन कथा

यानी बद पाडन अःप यता काढन दवम दर या अःप यास म ार करावी याःतव दवान बहारला भकपाचा भयकर दड दला ःप या या डो यात चरचर त अजन घातल

नारद - पण अ हसानद अःप यता सा या भरतखडभर पाळणा या को यानकोट ःप या या पापासाठ बचा या बहार ातातील अःप यानाच काह एक आगाऊ सचना न दता रातोरात क ल क न टाकणारा आ ण तर ह या ःप यत या पापाच सवात मोठ अपराधी ज ह श दशा ीसारख काशी त राम रापयतच प डत राज महाराज अ हता न धमवीर शकराचाय वणवाचाय भती या या माऽ कसासह ध का न लावणारा आ ण या अःप याचाह बहारम य याच भकपात तशाच िनदाय िन रपण ाण घऊन या सनातनी धमािभमानी ःप यानी याचा कधीह कला न हता असा घोर छळ करणारा - हा तमचा दव हणज एका चोर या अपराधासाठ सावस याशास ा सा या नगराची क ल करणारा आ ण या बाप याला या चोरान लटल या बाप यालाह फाशी दणारा कोणी सवाई ना दरशाहच असला पा हज न ह काय

श दशा ी - वा नारद वा भली खोड मोडली या सधारकाची अगद मीह वचारल होत काय अ हसानद बोला आता चप का

नारद - आ ण काय हो श दशा ी Ocircअःप यतािनवारक सधारका या पाखडान रागावनच मी दव बहारचा भकपान फडशा पाडतोOtilde अशी दवाची ःवहःताची बोटभर िच ठ तर त हास आली होती काय जर आली असती वा शा ाथानच दवाचा तसा िन य त ह अनमानीत असला तर बहार या भकपात मठभर सधारकाबरोबर हजारो वणधमािभमानी ःप यासह दवान ठार मारल इतकच न ह तर जी शकडो ःप य म दर आत अःप याची सावलीदखील पड न दता शकडो वष श रा हली तीच दवमत स ा भकपीय लाथ या ठोकर सरशी धळ स िमळ वली आ ण अःप य थट गाभा यात जाऊन ा णासह ि पाढत यात ःवहःत दवास अिभषक शकतात शकडो चाभार- महार - ा ण - मराठ यात कट सहभोजन झोडतात यान अःप याच Ocircपवाःप यOtilde क न सोडल त जातपाततोडक अस र ािगर च पिततपावन म दर माऽ सर त ठवल अशी शा ाथाची िन वळ टर उड वणा या ा तम या दवाहन कोणचा अःप यतािनवारक सधारक अिधक पाखड आह सागा बर सधारकाइतका पाखड पण अःप यता पाळता हणन त हा सनातनी मडळ वर कोणताह सधारक जो कहर कधीह क इ छणार नाह अशी जाळपोळ ह या यानी त हा बहार सनात याचाह च काचर उड वणारा आ ण हणनच सधारकाहन सह पट न अिधक बर असा हा तमचा दव - द य क दव

अ हसानद - भल नारदा भल चागली खोड मोडलीत या वावदक श दिन अःप य-छळकाची मी तच सागत होतो क दवास अःप यता य नाह तो पिततपावन पण ह अःप याना छळन दवम दर यऊ दईनात यासाठ दवाचा सताप होऊन यानी बहार या भकपा या भयकर दड या लोकास दला बायकामला हाता यास ा भमीत जवत गाडन टाकल कोसळ या दगडा या मा याखाली शकडो सनात याना ठचन काढल शकड चा आगीत भाजन कोळसा कला - दवाचाच कोप तो

समम सावरकर वा मय - खड ६ ४४

अधौ ा िनमलन कथा

नारद - अरर अ हसानद दा पऊ झगल या िन चवताळल या दा याच बोलणदखील इतक वसगत र ाळ िन बर नसत अहो त ह अ हसानद ना आ ण तमचा दव इतका हसाळ गभात या लकरानी तर अःप याचा छळा कला न हता ना मग तशा शकडो गभवती आस नसवा माताना ज मन दधाची प हली धार पीत असल या शकडो लकराना या भकपान बकारसरासारखा आपला र बबाळ जबडा उघडन कचाकच खाऊन टाकल या भकपा या भयकर सकटास दड हणन जो दव दऊ शकतो याच भ हणवन घ यास ह रा स दखील कचरतात अशा ह दवाच भ हण वणार त ह अ हसावाद एक िम याचार तर आहात नाह तर महामख या बाप या सनात याची ब पालटन याना अःप यतािनवारणाची स ब ावयाची श या दवास - तो दवच असला तर - होतीच होती माशील दवान त न करता थम याना अःप याचा छळ करणा या ःम या पढवन याना दब दली आ ण नतर या दब साठ या या हजारो जीवा या सपासप माना काप या गळ घोटन ाण घतल - हा दव क द य बर व या या मसलमानात जपानम य द ण अम रकत अःप यता हदःथान सारखी नाह ना

दोघह - नाह नारद - मग तथह असच भकप का झाल अ हसानद - या या प र ःथतीचा मी अ ाप फारसा अ यास कला नाह पण - पण

यानी काह तर दसर पाप कली असतील श दशा ी - बहधा सवरोगितबधक पचग य त लोक िनयमान पीत नसावत आ ण

सवा र शािती यथ Ocircौीराम जयराम जय जयरामOtilde हा मऽ एक कोट वळा जपतह नसावत रामनामाचा ताप अ र शामक आह

नारद - त ह यक मढ नताना Ocircराम बोलो भाई रामOtilde हणन राममऽ सारखा उ चार त ःमशानापयत जाता पण ःमशानात ितरड ठवताच ती सार मढ त अ र टळन जवत होतात काय हदःथानात हा मऽ यगोयग जपता - हदःथानावर च जगात कठह नाह त इतक अ र आज कोसळली आहत भकपाची साथची साथ आली आह

अ हसानद- पण तथापी भकपन व चा मी आजवर जो खोल अ यास कला याव न एक िस ा त माऽ मी िन तपण साग शकतो क या व टा जपान द ण अम रकाभती ठकाणी दवाची ाथना वळ या वळ होत नसावी हणन ितकड भकप होतात आम या अःप यता-िनवारक मडळ या किात जथ जथ दवा या ाथना वळ या वळ होत ितथ ितथ भकप आला नाह साबरमती वधा अ हसाळ झा यापासन सादन दव भकप धाड त नाह भकप नकोत तर ाथना करा मग दव रागावन भकप का बर धाड ल

नारद - अ हसानद एखा ा ग हनरला त ह मानपऽ दल नाह त हणन यान राजधानीतील बायकामलामाणसाची सरसहा क ल कली तर या ग हनरला त ह यायी स वशील िन दयाळ हणाल का

समम सावरकर वा मय - खड ६ ४५

अधौ ा िनमलन कथा

अ हसानद - क हाह नाह आ ह या बरा व थम या या दारात आडव पड याचा स यामह पका शवट अ नस यामह पका न ःवतच उपाशी म

नारद - तर मग जो दव याची ाथना कर यास याची ःतती गा यास काह लोक वसरतात हणन ज ाथना करतात यास ा जी लकर परत दोन श दह अजन बोल शकत नाह त न ह जी अप य अजन गभातच आहत यास ा हजारो जणाच जीव भकपाद अ र ा या गदखाली चदामदा क न टाकतो तो दव क द य अहो त ह या दयाळ स वमय परमका णक पिततपावन भगवता या ठायी अशा क पना आरोपन याची नकळत का होईन पण कोण वटबना करता आहा पाहा बर

श दशा ी - मग नारदमनी वद अवःता पराण कराण बायबल तालमदभती य चावतई र धममथात दवाची ाथना न कली तर तो रागावन या लोकावर रोग दकाळ भकप जललय अ नलय भती सकट आणतो अस ज ई रानच मिथल वा किथल आह त काय सार लटक आह सागा ह धमरहःय आ हाहन आपणास अिधक बनचकपण कळतात यात आ हास काह च शका नाह

नारद - तर मग सागतो ऐका ह सार मथ ई रमिथत वा ई रकिथत नसन मनयकत आहत आपला Ocircआतला आवाजOtilde Ocircअतःफत Otilde ह च दवाची य वाणी इ छा ःफत आ ा होय अशा ामा णक भावनन काह थोर प षाची ःवतच फसगत झाली काह नी ःवतच ःतोम माज व यासाठ जाणनबजन दस यास फस वल या वशाल व ाच स ीिनयमन ठरलल असन याचा त ह मानव तम या अ यत त छ आवड िनवड माण तम या या धममथात यास पाप वा प य समजता या याशी लवलशह सबध नाह मसलमान- भः याना गाय मारण पाप नसन बहधा प यह वाटत हदना त महापाप िनयोग एकदा ा णानाह पाप न हत आज त महापाप असा तमच त ह च ज पापप याचा बोटावर या थक माण प या या पसणीमाण खळ क शकता या या लहर माण या चड व ाच अबािधत स ीिनयम बदल शकतील ह मानण हणज दव हा माणसाचा गलाम आह अस मान यासारख आह तम या घराची कलती िभत धाडकनकोसळली कवा ज या क लाचा भ कम ब ज धडाडला वा नवीन बाधलला क चा पायाचा चड पल कोलमडला तर तो पाया खच यामळ वा जीण बाधकाम हादर यामळ होय पण या िभतीवर ब जावर वा पलावर रगाळणार बागरड जर समजल क आम या हातन काह पाप घडल हणन ह घर ब ज वा पल कोसळला भकप झाला याची अड क चीब ची च काचर झाली तर त ह हसाल याचमाण त ह माणस ज हा भकपात पवत कोसळल समि उफाळल न ाच डोह या डोह आचमनासारख भगभातील उसळ या अ नीन पऊन टाकल त हा हा स ी ोभ त हा चार सधारक बागर यानी Ocircदवम दर अःप यास उघडाOtilde हणन सािगतल असता इतर सनातनी बागर यानी त ऐकल नाह याःतव झाला अस समजता त हा मला हस यत ाथना कली नाह तर दव रागावतो हट यान दवच द य ठरतो इतक मी त हास सािगतल आता आणखी अस सागतो क स ी यवहारापरत तर ज कोणी दवाची ाथना न करता स ीिनयमा या अबािधत बमासच त ड दतात आ ण यातील अनकल त िनयम पाळन ितकल िनयमास त ड दतात त ाथना न करणार लोकच दवास अिधक आवडतात तो

समम सावरकर वा मय - खड ६ ४६

अधौ ा िनमलन कथा

रिशया पाहा त ह दवालाच द य बन वणा या या भाब या क पना क न ख या दवाच वडबन करता तस कर याच रिशयान सोडन तशा दवाच अ ःत वच नाकारल मान याला एकदर त या प र ःथतीत ज उपय त चागल त प य ज अनपय त या प र ःथतीत वाईट पाप हा मानवाचा मानवधम और सबझट या मानवी पापप याचा बागर या या पापप याचा मनया या हालचालीशी नसतो तसा स ीिनयमानसार होणा या स ी या चड भकपापासन तो यक तकोिथ बर या कणकपापयत या हालचालीशी काह एक सबध नसतो हणन ाथना अन ान भती तदथक भाबड उपाय अ ान वा थोताड अस हणणा या या रिशयावर खरा दव उलट सादला आह रिशयात जा वाढत आह याना प न उरल इतक धनधा यसम पकत आह रोगराई घटत आह ाथना करणा या तमची घरदार - दवळस ा एक वषात दोन भकपात गडप करणा या दवान ितकड या वष एकस ा भकप धाडला नाह इतकच न ह तर त ह भकप थाब व यासाठ अःप यता िनवारावी क ठवावी ाथना कराणानसार मिशद त करावी क वदमऽानी दवळात या भाब या चचा कर त असता ितकड त रिशयात भकप व स अ ययन याच स ीिनयम समजावन घत भकप कठ कस क हा होतात ाच क यक अबािधत िनयम आ वका नह बसल आहत न क ओळखलल भकपाच प ट

टाळन त आता नगर वसव शकतात श दशा ी - पण त रिशयन िन यरा पयनह भःती आहत आ ण भःती लोकह

चचातन ाथना करतात अस आ ह ऐकतो नारद - त हा हद-मसलमानामाण त रिशयना दक यरो पयन पव बायबलास ई रकत

मानन तसाच वडगळपणा कर त त हा भकपा वषयी या या तम यासार याच दधख या क पना असत याचा एक ऐितहािसक दाखला (पव माण पौरा णक भाषत न ह तर-) ऐितहािसक भाषत सागतो तो ऐका -

१५१ िलःबनचा भकप आ ण यरो पयनाचा धमभोळा मखपणा इसवी सन १७५५ त िलःबनला भयकर भकप होऊन िलःबन नगर ची नगर गडप झाली

पधरा हजार माणस चटक सरशी च काचर झाली सारा यरोप हादरला त हा या भयकर अ र ास टाळ यासाठ या भाब या भःती लोकापक ज ॉटःटट सधारक होत त हणाल Ocircया रोमन कथोिलक सनात या या धािमक ढ दवाला आवडत नाह त हणन दवान हा दड दला याःतव आता ॉटःटट सधारका या धमासच सवानी आचराव हणज भकप यणार नाह तOtilde ह ऐकताच रोमन कथोिलक सनातनी खवळन ितपाद लागल क Ocircसनातन भःती धम ढ ना त ड याच पाप ज ह ॉटःटटास सधारक कर त आहत यानच दव रागावन िलःबनला उ छ दल ा ॉटःटटसच नामशष करण हाच एक भकपापासन जगतास बचाव याचा उपाय आहOtilde कथोिलक सनातनी बहस य अस यामळ यानी नसत बोलनच न थाबता िलःबन नगर प हा उभार या या आधी ज भकपातन उरलसरल ॉटःटट या या हाती लागल याची या कथोिलकानी क ल कली आ ण त बळ द यान दव सादल अस समजन या या क लीचा पायावर नगरमाम प हा उभारली आ ण ह प यक य दवास िनवद यासाठ

समम सावरकर वा मय - खड ६ ४७

अधौ ा िनमलन कथा

ा कथोिलक सनात यानी एक मोठ सामदाियक ाथना कली परत यानतर झाल या भकपात हजारो कथोिलक लोकह सापडल ितथ जवत गाडल गल - जाताहत

श दशा ी - मोठ दधखळ होत ह यरो पयन खःती लोक नारद - होय फरक इतकाच क त यरो पयन भःती पव दधखळ होत िन त ह हद-

मसलमान अजनह या करणी दधखळ आहात अःप यत या पापान - क अःप यतािनवारणा या पापान भकप झाला ह त ह हद तम या अप या अधवट िन अध या Ocircआत या आवाजासOtilde वचार त बसला आहात आ ण तो भकप मिशद त सामदाियक िनमाज पढल हणज टळल हणन मसलमान अ ला या ाथना कर त आहत तर बर क या भकपात बहारमधली शकडो दवळ जशी च काचर झाली तशीच वट याला यह िनमाजानी िननादणा या शकडो मिशद मातीस िमळा या

अ हसानद - मग हा दधखळपणा या यरो पयनानी क हा सोडला कोणी िशक वल त याना नारद - ज हा यानी बायबलाची ःमती िमटन व ानाची ःमती उघडली त हा -

व ानान िशकवल ह याना श दशा ी - हा व ान कोण नारद - हा वणचा नवा अवतार स ी यवहारापरत तर त ह आता ा व ानाचीच

ःमती अनसरा ित या बळच यरोप दरदशन दरौवण प वीच साा य समिा या खोल तळापासन त आकाशा या वरल ःतरापयत अ याहत गती भती अ य भत आ य यरोप क शकत आह हा व ानदव लाचलचपत पजानव बळ -बोकड िनमाजकरबानी मऽमऽ ःततीिनदा कशासह अप त नाह कशानह सादत नाह रागावत नाह तो कोणा या ग यातील ताईत होत नाह कोणास गडा घालीत नाह अबािधत स ीिनयमा वय याचा सारा कारभार चालतो त ह माणसानी या या ःमतीत भकप का होतो िन या या उ पातापासन माणसाच र ण कस िन कती माणात करता यईल त िशकाव ा व ानान आणलली ह ःमती तम या बायबल-कराण-पराणामाण मनया या को या ाना या िन अ ाना या आत या आवाजाच पडसाद नसन ती खरोखरच ई रकत आह सनातन आह कारण ती ऽकालाबािधत स ीिनयमासच काय ती सागत- तम या मानवी क पनानी क पलल द ह या ःमतीतील िनयमास उ लघ शकत नाह त कारण ती मनया या दवान कज या ताडपऽावर वा खजरा या पानावर िल हलली नसन व ा या दवान आकाशा या नीलपऽावर ता या या जा व य अ रात म िली आह यात या यात कशास हणावयाचच तर मनयास तर ितलाच सनातन धम हणता यईल

श दशा ी - ा ःमतीतन भकप टाळ याचा आम यापरता आ ा या आता आपण कोणता उपाय साग शकता

नारद - (हसन) भकप व च ज िनयम आहत या स ीिनयमाचा शोध लावा ज कळल आह या या आधार भकपाच प ट भगभात कठ कठ आहत त िन त क न या या क त

समम सावरकर वा मय - खड ६ ४८

अधौ ा िनमलन कथा

वसती क नका नगर वसव नका आ ण भकपात आपण दगावलो तर आप या कटबातील जी कोणी मल-माणस वाचतील याना काह तर अ नव ाचा आधार असावा हणन भकपात सापड या या आधीच श य ितत या मो या रकमचा वमा उत न ठवा महारा ापरत बोलायच तर मबईची नवभारत कवा प याची कॉमनव थ ात वमा उतरावयास यत असाल तर मा याच बरोबर का चलाना मी ितकडच चाललो आह

नारदा या त डची ह वा य ऐकताच श दशा ी स वःमय वर पाहात हणाल Ocircनारदा आपण या वमा मडळाची अडती (एज सी) घतलली आह क काय आजकाल एव या गभीर सनातन वषयाचा हा असला िभकार उपसहार अरर या परम भगव भ भगवाननारदाचा शवट एक वमा मडळ चा अड या हावा ना कोण अधपातOtilde

पण ह वा य सप या या आधीच नारद अतधानल होत - १९३५

समम सावरकर वा मय - खड ६ ४९

अधौ ा िनमलन कथा

१६ एक घडलला चरचर त सवाद

जसा धािमक भाबडपणा असतो तसाच एक बौ क भाबडपणा असतो धमभोळा वग जर एखाद गो धम हणन क लागला िन याला वचारल क अहो ा गो ीचा काय लाभ ह का करता अस तर तो बचारा सरळपण सागतो Ocircपोथीत अस आह ह दवाला आवडत हा आमचा धम आहOtilde- इतकच काय त कोणच तर कारण सागन माझी तशी ौ ा हणन मी करतो एवढच काय त हणतो याच त हणण आप याला पटल नाह तर समजत पण काह लोकाना नसत पोथीत आह हणन आपण एखाद गो करतो ती तकाला टकत क नाह उपय आह क नाह ह आ ह पा हलल नाह अस मा य क न ःवतला धमभोळ हणवन घ याची तर लाज वाटत पण ती धमभोळ गो आचार वा समजत तर सवयीमळ सोडवत नाह पोथीत सािगतल हणन काय त खर अस हणन न थाबता तो आचार वा ती समजत आज या ब वादा या कसोट सह पणपण उतरत आ ण व ाना या य िस योगात ती तशी कसास उतरत हणनच आ ह या समजतीस उचलन ध न तस आचरतो आ ह भोळ नसन ब िन च आहत अस िस कर याचा याचा य चालतो याना धमभोळपणा तर सोडवत नाह आ ण ब वाद पण हणन यावस वाटत यामळ िनभळ धमभोळपणाहनह याचा हा बौ क भाबडपणा क वलवाणा वाट लागतो या आचाराच त समथन क जातात तो अिधकच हणकस ठ लागतो आज या सधारकातह अशा अधवट व ीच कती तर लोक आढळन यतात यातह काह जण कवळ दट पीपणाम ळच कवा िम याचार पणामळच अस वतडवाद करतात अस नाह या यातील काह ची एक िनरप िन िनःवाथ अशी पवजािभमानाची स भावनाह यास आप या धमभो या िन आज टाकाऊ ठरणा या आचारास अस यनकन कारण समिथ यास व करत यास अस भय वाटत क जर आपल पोथीगत आचार आज या व ाना या वा तका या कसोट स उतरत नाह त अस िस होऊन दल तर आपल ऋषी ऽकालदश आमची शा ऽकालाबािधत िन आमचा धम सनातन नाह अस मानाव लागल पवज मख होत अस ठरल या चक या समजतीमळ त ज ज या धमभोळपणाच समथन ब वादान िन व ानान क जातात तो तो तो आचार वा ढ अिधकच धमभोळ ठ लागत िन पवजा या पदर नसता मखपणा अिधकािधकच पड लागतो

माग या प र ःथतीत एखाद ढ उपय असली कवा या काळ या भौितक ाना या मानान एखादा िस ा त बरोबर वाटला पण जर ती ढ आज समाजास हानीकारक ठरत असल वा तो िस ा त वाढ या भौितक िन योगिस ानान खोटा पडत असल तर ती ढ बदल यात वा तो िस ा त अिस मान यात पवजाचा काह ह अपमान होत नसन उलट यात आमचा िन याचा गौरवच आह कारण यानी मानवी ानाची सीमा या काळ िततक वाढ वली या भाडवलाचा यो य उपयोग क न या याच भाडवला या बळावर आ ह आपली मानवी ानाची सप ी अिधकािधक वाढवीत चाललो आहो असच यायोग िस होत व डलाच रा य वशजानी वाढ वल Ocircबापस बट सवाईOtilde िनघाव हच पवजाना िन वशजाना भषण पण काह लोकाना व डलाहन आ ह अिधक मख होत आहोत बापाची िमळकत आ ह बडवीत

समम सावरकर वा मय - खड ६ ५०

अधौ ा िनमलन कथा

आहोत अस िस कर यातच ःवतची ध यता व डलाचा गौरव िन या या पोट आपण ज म घत याच साथक वाटत

ःवतस धमभोळ हणवन घ यास कमीपणा मानणा या आ ण ब वादास टकल तच ःवीका अस हणणा या ामा णक सधारकातह हा ब भोळपणा कसा याना नकळत दबन बसलला असतो त ःप हाव यासाठ आ ण Ocircआप या यक ढ आ ण आचार आज या प र ःथतीत आप या हद रा ा या उ ारास उपय आह क नाह तो ब वादास टकतो क नाह त कोण या कसोट वर कस पारखाव याची प त यानी यावी हणनह Otilde Ocircपचग यOtilde या वषयावर आमचा एका सधारक िमऽाशी झालला सवाद खाली दत आहो सवाद श य तो ःमरणपवक घडला तसाच दलला आह

आमच ह िमऽ हदसघटनाच पण अिभमानी अःप यताच न ह तर जाितभदह न मानणार आ ण कट सहभोजक आहत ामा णक िच क सावण बहौत िन आयव काच अ यास असल या ा आम या व शा ीय िमऽानी ग या गणशो सवी आमची भट घऊन पचग याचा आचार टाकाऊ िन भाबडा होय ा आम या मता वषयी याचा िनषध य व यासाठ िन तो आचार आज या व ाना या कसोट सह कसा पणपण उतरतो त ब वादानच आ हास पटवन द यासाठ आम याशी ब या चचा कली ितचा ववच भाग असा-

व महाशय - आम या ऽकालदश पवजानी आप या या अनक आचाराना धम हणन पाळावयास सािगतल आह त या आचारानी लोकाच भौितक क याणह हाव अशाच हतन सािगतल आह पचग य पण हाह आचार असाच ऐ हक यादखील हतकर आह अशा आचारा वषयीची धमभावना नाह शी करण ह उपय तावादा या ीनह घातक ठरत

व बवास यावर आ ह वचारल Ocircथम ह सागा क त ह आ हाशी पोथीवाद घालणार आहात क ब वाद हणज अमक वचन शा ात आह हणन त स य अस हणणार क मानवी तकाला िन उपय तला त ध न आह हणन मा अस हणणार त ठरल हणज तस आ हास बोलता यईलOtilde

व महाशय - मी ब वादानच ह िस करणार क शा वचन िनदान या पचग यकरणी तर अगद मा आहत धम हणन तो आचार जो आम या ऽकालदश पवजानी सािगतला तोच तकाला िन उपय तावादालाह ध न आह

आ ह - ठ क ज मनय हतास ऐ हक या उपय आह त कस उपय आह ह न सागता नसत त क य प य उलट क य पाप या क यान दव पावतो उलटप ी रागावतो इतकच काय त साग याची धमा या पारलौ कक अवडबरात तो आचार गरफटन टाक याची प त पव कतीह आवयक असली तर ती आता या य िन अ हतकारकच ठर वण भाग आह कारण अमक एक गो उपय हणन न सागता तो ऽकालाबािधत सनातन धम आह एवढच सागत रा ह यान तो आचार वा ती वःत ःव पतच ःवयमवच ध य आह असा लोकाचा ब म होतो आ ण यामळ या प र ःथतीत या वःतापासन वा आचारापासन मनयाच अ हत होत याह प र ःथतीत ती वःत वा आचार ध य मानला जाऊन लोक

समम सावरकर वा मय - खड ६ ५१

अधौ ा िनमलन कथा

अनस लागतात गायीचच पाहा ती उपय पश हणन पालनीय ठरली यायोग हळहळ ितला दवता परलोक ःवगग दणार दवी अस समज लागताच ती गाय वःततच प य प वऽ मनयाहनह ौ वाट लागली यामळ या प र ःथतीत गाय ह रा ास ऐ हक या अनपय ठरत वा गोवध हच मनय हतसाधक क य ठरत याह प र ःथतीत गाय ह वःततच प य दवता माता अशी धमभावना ढ झा यान ितला मार याच OcircपातकOtilde कर याप ा रा ा या लढाया ह न रा दखील लोक म दतात शऽ या गायी कवळ उपय त या ीन आप या शऽच ह त काळ पटत शऽ या दाणावरणीमाण या या गायीचाह नाश करण अवयमव स क य ठरत पण गाय ह वःततच प य दवता मानली जाऊ लागली हणन वःततच अव य ठरली हणन शऽ या गायीदखील मारावयास हद सिनक सहसा िस होत नाह त क यक परदशी वढयात शऽया गायीच मास खा यास नाका न हद िशपाई उपाशी मरत पण त गोमास खाईनात कारण गोमास ह धमत िन ष ह याची भावना कली गली होती पण जर कवळ गाय ह उपय हणनच र णीय अस ःप ान याना दलल असत तर त हद लोक यरो पयनामाणच परशऽ या गायी चापन कापन काढन यावर जगत अ नह पर च पण शऽची दाणावराण आपण जशी अवय तर जाळन पोळन टाकतो तशीच शऽ या गायीचीह वाट लागती परत गाय ह वःततच ध य ठरली प वऽ ठरली यामळ ितच दधच न ह तर गोमय गोमऽह प वऽ ठरल कारण ित या शर रातील दधा या ःथानी जस दव ःथा पल गल तसच गोमय-गोमऽातह याची ःथापना पोथीत सािगतली यवहार शपथवर यकास िशक वली अगद गोस ात शा ो ोक सागतो Ocircमऽ गगाOtilde गाई या मऽात गगा िनवसत मग काय आ य क लाखो लोक

गोमऽशनान पाप जात मनय प वऽ होतो हणन त पऊ लागलो व महाशय - नाह गोमऽ ज आ ह पतो त पाप जात हणन पीत नाह पचग य

प याचा आचार व शा ाला अगद ध न आह ह आमची ढ मळ च भाबडपणाची नाह मी व शा ा या आधार पचग य पण कस अवय त िस क न दतो

आ ह - व क च आधार थोड मागाहन बघ थम आज गोमय-गोमऽ ह पाप ालनाथच लोक पचग यात घालन फार काय गोमऽ तर नसत दखील पतात यात आपण एखा ा रोगावरच ह औषध घत आहोत ाच भानदखील याना नसत ह गो खर क खोट ज हजारो ा ण ौावणी या दवशी गोमऽ-गोमय पतात यातील बहतक लोक तो एक पाप ालक ध य सःकार हणनच करतात - ह नाकारण िन वळ खोट बोलण होईल वटाळल या कप यावर ज हा हातार माणस गोमऽाच उगीच चार िशतोड टाकतात सहभोजनाच ाय त हणन गोमऽ पळ भर या िन मोकळ हा हणन तो Ocircश Otilde कर यासाठ ज हा सार गाव या व हर त वा तलावात गायीच शणमऽ ओतन यास अिधक घाणरड कर त असताना समजतात क त पाणी प हा Ocircश Otilde क न घतल - अशा यह हजारो सगी गोमऽ ज आ ह वापरतो त गोमय गोमऽान OcircपापOtilde जात प वऽता यत ाच भावनन होय - रोग जावा ा भावनन न ह ह कस नाकारता यईल यक ाय ातच पचग य असत यक रसायनात न ह या एकाच गो ीव न ह िस होत Ocircमऽ गगाOtilde अस गोमाहा यात शा वचन आह Ocircमऽ औषधयOtilde अस नाह फार काय पचग य पताना जो

समम सावरकर वा मय - खड ६ ५२

अधौ ा िनमलन कथा

ोक मऽ हणन आपण हणतो तोच ह िन ववाद िस करतो तो मऽ हाच ना क Ocircय वग ःथगत पाप दह ित ित मामक ाशनातदह य न रव धनमOtilde आता बोला यात पचग यान हाड मासी खळलल OcircपापOtilde जळल जात अस सािगतल आह रोग बर होतात अस न ह हा धािमक ोक आह का व शा ीय

व महाशय - धमशा ात जर तो ोक असला तर व शा ास अगद ध न आह आम या धमशा ातील यक ोकात गढ अथ भरलला असतो

आ ह - ती नसती धमक नको कोणता गढ अथ तो ा ोकापरता काढन व शा ीय कसा त सागाOtilde

व महाशय - ा ोकात OcircपापOtilde असा जो श द आह याचा अथ OcircरोगOtilde असा यावा हणज Ocircहाड मासी खळलल रोग बर होतीलOtilde असा अथ होईल हा ोक व शा ा या कसोट त उतरल

आ ह - आता गमत पाहा हा ोक धमशा ीय होता तोवर फार तर उप णीय ठरता पचग यान पाप जात ह ौ ा होती ौ ला कशाला तकाची करवत लावा अस एक वळा हणता यत पण ज या भो याभाब या ोकाना तकशा ठर व या या हौसन त ह या यात नसता गढ अथ दडपन ज हा तका या कसोट ला लावता त हा धाव या या ःपधस हावभर होऊन भाग घऊन लागणा या पगसारख त िन वळ हाःयाःपद होतात OcircपापOtilde याचा अथ OcircरोगOtilde असा घण हच वपर त नाह काय रामकण परमहस रोगान मल ह खर गो सागताना रामकण परमहस पापान मल हणन जर कोणी हणाला तर यास त ह द डशहाणाच हणणार नाह का आम या औषधानी रोगी त काळ रोगम होतात अशी पाट न लावता जर एखा ा व ान अशी पाट लावली क Ocircआम या औषधान पापी पापम होतातOtilde तर त ह याची हय उड वणार नाह का डॉ टर या घर जाऊन जर आपण हणलात Ocircआम या घर एक पापी आह यास आपण पापम कराल कायOtilde तर डॉ टर त हास सागणारच क Ocircगहःथा त प ा चकलास शकराचाय इथ राहात नाह त-Otilde इतका गरसमज वाढ वणारा श द व कशा ासार या काटकोर व ानात वापरणारा ा ोकाचा कता कती गबा या मनय असला पा हज बर व कात पाडरोग यरोग व ान रोगिच क सा करावी अस श दयोग आ ह शतावधी पा हल आहत पण पाडपाप यपाप व ान पापिच क सा करावी अस योग काह पा हलल नाह तOtilde

व महाशय - पण Ocircपाप ा श दाचा OcircरोगOtilde असाह अथ असलला मी त हाला दाखवन दला तरOtilde

आ ह - तर काय रोग हा सिन त श द व क व ाना या प रभाषतलाच योज याच सोडन अनक घोटाळ उ प न करणारा OcircपापOtilde हा श द या अथ योजणा या ा मथकाराची चकच ठरल नाह काय रोग श द काय या व ात बसला नसता त व क व ानातल मोजक वचन िलहावयाच होत - Ocirc य र षयबधाOtildeच एखाद का य न ह

व महाशय - (हसन) याना काय माह त क तम यासारख अौ लोक पढ या या श दाच अस िधडवड काढतील हणन

समम सावरकर वा मय - खड ६ ५३

अधौ ा िनमलन कथा

आ ह - (हसन) आता प हा ौ च नाव का म य आणता ौ या ीन तो ोक िन पिवी फार तर भोळसर हणन आ ह कधीच बाजस सारला होता त ह च याला अगद काटकोर पा रभा षक व कशा ीय कसोट स लाव िनघालत दसर अस क या पचग यमाहा या या क यास आम यासारख OcircपापOtilde श दाचा OcircरोगOtilde हा अथ न समज याइतक अ ानी लोक पढ िनघणार आहत ह काय माह त असणार हणन ज हणालात त तर याहनह आ य होय अहो मघापासन त ह ा शा कार अशा या आम या पवजाना

Ocirc ऽकालदश Otilde हणन ठासन दहादा हणालात याना पढ सन १९३५ त अौ लोक िनघ शकतील ह कळल नाह अस होईल तर कस का या या या ऽकालदश ानपचागात ह १९३५ सनाच पान तवढ फाटलल होत

व महाशय - बर आ ह तमचा हा आ प मा य करतो क पचग य ह व क य औषध हणन मा अस न सागता आम या धमशा ात त पाप ालक हणन सािगतल आ ण यामळ आज ल ावधी लोक ौाव यातन ाय ातन िन यवहारातन ज पतात त मळचा व क य हत साफ वस न जाऊन िन वळ धािमक भावननच काय त पतात पण आ ह हणतो क यामळ याचा व क य उपयोग अिधकच हावा औषध या हणन सािगतल हणज लोक इतक िनयमान त पणार नाह त पण धम हणन सािगत यान पाप जा या या आिमषामळ त पचग य लाखो लोक अिधकच सा पान पतील असाच शा काराचा या पचग या या धम करणात स त न हता का आ ण याचा प रणामह एकदर त चागलाच झाला नाह काय

आ ह - चागला प रणाम तर झाला नाह च पण उलट एकदर त पाहता अगद वाईट प रणाम झाला या भाब या काळ जो काह उपयोग अशा धम करणाचा असल नसल तो आता तर अगद च दघट कस त पाहा अमक औषध अम या रोगावर रामबाण आह इतक च यथाथ शसा व क मथात शकडो औषधाची कली असताह आ ण या औषधान पाप जात प य लागत भती भाकड विशल लावल नसताह ती औषध हजारो रोगी व ाना पस दऊन घतातच ना धडधड त बाटलला महार डॉ टर असल या औषधालयात या या हातान बाट या पतात याला बटास ा घरात आणतात रोग रोखठोक बरा करणार औषध घण OcircपापOtilde आह हणन िन ष कल तर रोगी घतातच त हा गोमऽ - गोमयान अमक रोग बर होतात अस नसत सािगतल असत िन तसा रोखठोक अनभव यता तर व कातील ओवा शोपा धमाचा विशला नसतानस ा जशा घरोघर वापर या जातात तस त पचग यह या या रोगावर वापरल जातच पण या गोमऽान पाप जात गाय हणन ितची शपट िशवली तर वटाळ जातो ितच गोमऽ हणज गगा अशी वा ात ःतती क यान या गोमऽ-गोमयाचा जो खरा औषधी गण तो उलट ल होऊन कचकामाचा झाला रोग घाल व याऐवजी ब शाचा िन भाबडटपणाचा एक नवा रोग फलाव यास माऽ ह गोमऽ - गोमय कारण होऊ लागल

व महाशय - ह माऽ त ह अितशयो करता आ ह - मळ च नाह उलट या पचग या या मऽात Ocircहाड मासी खळलल पापOtilde - त ह

हणता या अथ रोग - पचग य पताच अ नीत सपण जळाव तस जळन भःम होतात - Ocircदह य न रवधनमOtilde ह माऽ अितशयो आह खर च यता जाता भाबड गोर क बोलन

समम सावरकर वा मय - खड ६ ५४

अधौ ा िनमलन कथा

जातात गोमऽ-गोमय खा यान पचग यान सव रोगाचा मळातच उ छद होतो अहो जर पचग यान सवरोग ितबध होतो कवा सपण अ नी जाळतो तसा य चावतरोग िततका पचग य पताच दहा नीत राख होऊन जातो तर मग वा भट-चरकाना व क मथाच पढ एक पानदखील िल ह याची आवयकता न हती सार औषध श य रसायन माऽा डॉ टर व करण जत न टोचणी - िनरथक ठरती सार णालय बद क न गोमऽालय तवढ उघड

ठवली क आरो यखा याच काम आटोपत जकड ितकड पी हळद िन हो गोर पी पचग य िन हो बर - हा धडाका स झाला असता असली मखपणाची अितशयो त हास खपत तर कशी िन अशा भाबडट मऽात त ह व ािनक अ यावतऔषधीय पाठ हणन आज या व कात िलह धजणार तर कोण या त डान जर गोमऽ अशी सवाई सजीवनी असती तर या या हौदात शतकोशतक डबत राहणार आ ह आज लग - महामार च राखीव रान कस झालो आ ण सात प यात या पश या शणामताचा थबह त डात न घालणार त यरो पयन अस लालबद गलल ठ िनकोप िन िनरोगी कस अगद आम याच वायमानात आम या शजार राहणार मसलमान गोमऽ पीत नाह त हणन पटापट मरत नाह त कस गोमऽा या व क य उपयोगाची ह अवा य िन भरमसाट ःतितच याची वटबना करत - आ ण यास कारण या पदाथाच धम करण न ह काय पशच मऽ या यान हण मनय Ocircप वऽOtilde होतो अशा भाकड गो ीवर व सणा या ब शाचा रोग माऽ ा पचग यान फलावला खरा

व महाशय - आपण ा भाब या धािमक अितशयो व ह यार उपसलत ह अगद ठ क कलत पण शा श प तीन िल हल या आप या व क मथात अशी अितशयो नाह अ गोमऽाच औषध कोणकोण या रोगावर लाग पडत त जस यात दल आह तसच गोमऽ कोण या कतीपर व अपायकारक होत तह दल आह उदारहणाथ गोमऽ ह प कती या माणसान याल असता अपाय करत अस ःप सािगतल आह प वण सा या रो याना त वावड आह

आ ह - कशी लाखाची गो बोललात प वकाराना गोमऽ औषध नाह अपायकारक या एकाच उदाहरणाव न त सवरोगप रहारक वा ितबधक अस हणण मखपणाच ठरत नाह का पण गोमऽाच धम करण क यामळ आज बायाबाप या त वाटल यास पाजतात पतात ाय ात भट त पचग य सरसहा सवाना दतात ौावणीत जमणार ध प ाद सार लोक काह णालयापढ दाट करणार रोगी नसतात गोमऽान ज रोग बर होतात यानीच पीडल याना तवढ पचग य ाव प कतीच ा ण िनवडन याना त दऊ नय अशी काह एक प त या सःकारात नाह अथात ह सःकार िन पचग याची ह ढ िन वळ धािमक हणजच िन वळ भाबडट आह व कशा ान ितच समथन होऊच शकत नाह उलट सवास सरसहा गोमऽ - गोमय दण व का या ीन अपायकारकच होत तस हटल तर गायीचच का गाढ वणीच मऽह औषधीयच आह

व महाशय - होय आठ कारची मऽ औषधीकमात सािगतली आहत शळ च उ टणीच गाढ वणीच घोड च - Otilde

समम सावरकर वा मय - खड ६ ५५

अधौ ा िनमलन कथा

आ ह - फार काय Ocircना ःत मलमनौषधम ा सऽामाण Ocircना ःत मऽमनौषधमOtilde अस हटल तर चालल नमऽह औषधीय आह पण गोमऽाचच एवढ ःथ का गाय ह दवता हणन प हा अस पाहा व कात वाटल या गाईच शणमत काह औषधीय मानलल नाह व महाशय - मळ च नाह उलट अ न प वा न खाणा या गाई या शणा-मतास िन ष

मानल आह कालवड रानात हरवगार गवत खाणार अशा गाईच गोमऽ औषधीय आ ह - अस िनयम आहत पण तह एक प नाह त आ ण यवहारात तर याचा

मागमस ा उरलला नाह ठाणबद ज खड ओखटवाणीखाऊ या या शणास दगध रोगीट यी - गाय हटली क दवता गोमऽ हटल क गगाजल अशा ा ओगळ ढ च समथन

व का या आधार कधीतर करता यईल का धम करणान आमच व कदखील गोमऽा या करणी थोड अधळच झाल आह हणन यात ज रोग गोमऽान बर होतात हणन िल हल आह याची अ यावत िच क सा िन रसायन या या कसोट न योगशाळत प हा एकदा पर ा हावी औषध हटल हणज याच पाठमाण - पाऽ- प र ःथितपर व िनयमब को क हव नसत आपल Ocircदह य नितव धनमOtilde काय कामाच तशा अ यावत योगशाळतील व क य आ ण रासायिनक कसोट त गोमऽ - गोमयाच ज औषधीय कवा क षकम य उपयोग ठरतील या मानान त स य समज यास यत किचतह हरकत नाह हा एक गोमऽाचा गायीचा वा पचग याचाच नाह यक पदाथ मनयाला या माणात उपय याच माणात स य याच धम करण कल क तो वःततच दवता होऊन पडतो आ ण ा भाब या व ीन रा ाची ब च मारली जात ा भाब या व ीस उ छद यासाठ गाय वड तळस गोमऽ ह काह उपल ण हणन िनवडन या या चचत इतका वळ आ ह दवडतोOtilde

- १९३५

समम सावरकर वा मय - खड ६ ५६

अधौ ा िनमलन कथा

१७ आता माऽ दवाळ त दकाळाची भीतीच नको दवाळ चा सण कती गोड कती मळ याचा याला याला आनद दवाळ आली र आली क लहान लकराना मलामलीना कमार -कमाराना न यान या

छानछान वषाची जर या टो याची रशमी पोल याची गलाबी पातळाची ऐटदार न या घाटा या कोट-जा कट-सद याची सरख धोतरजो याची आ ण फलबा या हवया सापतारा तोटलवगी फटाक इ याद नाना कार या गमतीदार दा कामाची ःव न पड लागतात व डलापाशी Ocircमला ह हव अ त हव अOtilde Ocirc याल न बाबाOtilde असा सादर अजामह आ ण तो अमा य होणार अशी भीती पडली तर आईपाशी Ocircघतलच पा हज अ आई - हवच त मलाOtilde असा गोड ह टामह मलामलीचा घरोघर चाल होता इत यात नाना मोहक खळ याच वषाच फटा याच अ र उदब या सगधी तलाच सामान एकक घरात यऊ लागत आई या हाती यातील ज पडल याची Ocircपाह ग पाह गOtilde हणन मलाची ओढाताण चाल होत यात लहान रागती मलह हातास यईल त उचल लागतात याना आई इकड आवरत आह ितकड मो या मला या ओढाताणीत एखाद सगधी तलाची वा अ राची कपी खाली पडन फट यामळ ती ओशाळ होत आहत तोच तो सगध जकड ितकड दरवळन त वातावरण इतक आनदमय होत क आईला रागाव हणल तर रागावता यत नाह

घरोघर साडसारव साफसफाई रगरगोट चाल आह ितकड बग यात बठका टबलख या िचऽ तस बर पप-पाऽ याची थाटदार माडणी होत आह इकड सपाकघरात प या कर या कडबो याच खमग तळण सळसळत आह मल आशाळभतपण डोकावन डोकावन पळत आहत एखादा दसरा अचपळ मलगा ल गा लागला तर यातील काह तर पळवन त डात घालन रागावणा या आईला आजीला व हनीलाच उलटा हसत आह

सासर - नववध आप या भावाकड या भाऊ बजसाठ यणा या आमऽणाची सो कठ वाट पाहात आहत माहर - माउलीच डोळ आप या आमऽणामाण मलगी दवाळ ला घर यत क नाह अशा धगधगीन वाटकड लागलल आहत

दवाळ त सार हदरा आनदाची लट कर त असत गह गह िम ा न नगरोनगर द पो सव जकड ितकड लखलखाट ःवःथता सगीत यजना या भट भावास ब हणी ओवाळ त आहत िमऽाना िमऽ आ ाना आ ीितभोजन दत आहत मोपाहार वाट त आहत सार जनता चि योती या फटाकफलबाजा या गमतीत रगन गली आह दवाळ चा सण ह च एक आनदाची फलबाजी आह

रा ची रा जी एकजीव होऊन शतकोशतक नादतात ती काह या या पःतक वा ता कक या यन न ह हदरा ह एकजीव आह क नाह त हद वाची शा दक या या पाहन कतीस यानात यणार गगा नद या या यव न ितची जतक क पना यईल कवा आल यातील (नकाशातील) ितची कसासारखी आखलली रषा पाहन ित या वाहातील गभीरता शीतलता वा गोड जतक पटणार िततक च रा ा या िन शा दक या यन या या जवतपणाची क पना यणार गगा खरोखर कशी आह त जस गगला य

समम सावरकर वा मय - खड ६ ५७

अधौ ा िनमलन कथा

पा ह यावाचन यथावत कळत नाह यामाणच हद रा ा या जीवनौघाची जवतपणाची एका मतची खर खर क पना या या कोट कोट दयाना सखदखा या एकाच भावनची एकच ऊम कशी थरथ न सोडत तो साराचा सारा चड रा प ष एका य सारखा ा दस याला रगपचमीला दवाळ ला ा रामनवमीला ा कणा मीला एकाच भावनन कसा उचबळन जातो त य पण पा ह यावाचन यथावतपण यानी यणार नाह पःतक िन ता कक या याचाह उपयोग आहच जसा आल यातील ितळाएव या दाख वल या हमालयाचा पण हमालयाची काह तर यथावतक पना हवी तर िनदान कामीर तर पा हल पा हज तसच या हद-रा ा या अख डत परपरची िन सामा जक एका मतची काह तर यथावत क पना हवी असल तर हा दवाळ चा एक सण तर पाहा दवाळ हद वाची एक साकितक या याच आह िनदान मौयकालापासन तर हणजच गली दोन हजार वष ह दवाळ ा आप या

हदसमाजात ितवष अशीच लखलखाटात आलली आह याचा याचा ऋत आला क कमलवन जशी आपोआप फलन उठतात तसा तो दवाळ चा दवस आला क आपोआप हद हदची मखकमल आपोआप फल लागतात याला रा सभच कवा हदमहासभच ठराव नकोत चार नको हद हद या र ातच ती दवाळ ची जाणीव जागन उठत का मरातील अ य च पवतौणीवर ल एकटदकट हद दवालयापासन नपाळतराईतील घनदाट जगलातील रानट छपर पासन िभ ल-ग ड को या या पणक यापासन तो मोठमो या राजामहाराजा या ासादापयत दवाळ च दव जण काय आपणच पटाव तस लखलखाट लागतात अशी हद झोपड नाह दरवर या घनदाट रानावनातील िन बड अधारातील एक या रानट पाहारक याचीह झोपड नाह क जथ ा दवाळ या राऽी दहापाच प या तर तवत नाह त ह सामा जक सणच आम या रा ीय एकत या ना या होत रा ीय जा णवच हद वा या मम वाच ानतत होत

यातह ज काह थोड सण आजस ा जातीपातीपथिन वशषपण य यावत हदना एकाच भावनन एकाच सःकारान एकजीव क न सोड त आहत यातह दवाळ च मख आह आम या हद वा या वजयतीतील सार मणी मा णक मौ क ा दवाळ या सऽात आपण होऊन ओवल जातात व दक हदची कोट कोट जनता तर दवाळ स आपला एक रा ीय सण समजतच समजत पण महावीराची ःवगारोहण जयती हणन आमच जन हदह हा सण पाळतात आमच शीख हदह हा पाळतात िलगायत हद आयसमाजी हद ा समाजी हद दवसमाजी हद - हदमाऽ िततका हा सण ःवक य ःफत नच पाळ त आह कामीर त िसहलपयत ाला अपवाद नाह गली दोन हजार वष तर हा सण आपण पाळ त आलो आजह अ खल हदरा ाचा तो अ यत आवडता सण आह आ ण आणखी एक हजार वष तर - न ह हदरा हणन जगत आह तोवर ती दवाळ त फटाक त सदर आगकाम त नळ तो फलबाजा तो वीज द याचा लखलखाट ती िम ा न या भाऊ बजा - ती आनदाची दवाळ अशीच चाल राहणार - अशा तकसगत व ासान ितचा वमा अ यत सावध अशी वमामडळ दखील काढ यास सहसा कचरणार नाह

समम सावरकर वा मय - खड ६ ५८

अधौ ा िनमलन कथा

परत कवळ ती एकदोन हजार वषाची परपरा आह हणनच काह ा सणास आ ह िचकटन राहण यो य होय असा अथ नाह रा ीय जीवनात परपरला एका अशी मह व असल तर उपय तला िन ःथलकाल ववकाला याहनह अिधक मह व दल पा हज ःतत प र ःथतीत जर एखाद ढ हानीकारक ठरत असल कवा मानवी ाना या उ वलतर काशात एखाद समजत कवा िस ा त चक चा ठरत असल तर तो या यच गणला जावा पण हा दवाळ चा आमचा रा ीय सण ःवतच इतका गोड मळ सामा जक सघटनस सवथव अनकल आज या ब वादा या कसोट सह उतरणारा आह क याची परपरा ख ड याच काह ह कारण यात आढळत नाह इतकच न ह तर दवाळ सार या या सणाची परपरा गौरवाःपद आ ण उ वल आह याची सामा जक उपय ताह या परपरनच उलट अिधक वाढत असत नाना कार या ऐितहािसक ःमती आ ण आप या रा ीय जीवना या स वाचा िन सात याचा आ म व ास अशा परपरन जागत राहतो सदवान कोण याह धािमक भा डा या दलदलीत दवाळ चा सण तलला नाह भाब या िन ब वह न लोकमाची पट यावर हण यासारखी चढलली नाह त नरकचतदशीला पाहाटच ःनान न कल तर अगावर घाण पडत भती लोकम लकरावाचन कोणी खर मानीत नाह त - आ ण लकरानीह तस या अमगळ थापा ापढ कोणी दऊ नयत हणज झाल दवाळ या सणात मऽतऽ जादटोणा होमहवन गोमऽ-गोमय भती कोण याह धािमक जजाळाच ःथ लवलश नसतच हटल तर चालल दवाळ एक िनभळ सामा जक सण आह आप या िनव धान रा ाचाह तो एक व धान आनदो सव आह याच सार सःकार मळ स य समाजसघटक ौवण-नयनानदक आरो यद आ हादायक आ ण सवःवी िनमळ आहत घरदार गोपर नगर रगवन शगा न जकड ितकड आरो यद वातावरण िनमावयाच सगधी तल लावन अ यग ःनान करावयाच शोिभवत नव व यावयाच ःन ध िचर िम ा न खावयाची ःनह मडळ पाचारायच मोपाहार पसःपराना ायच - यायच द पो सव करावयाच सा या जनतन दा कामा या स ग या या सगती या स य हौशीत िनम नावयाच श दःव प गधःपशाचा आनद आनद लटावयचा असा हा सण याची दवताच मळ लआमी आ ण सःकार आनद - आ ण परपरा ौीकणमहावीराद अनक रा प षा या ऐितहािसक वजयो साहानी गजबजलली

अस रा ीय सण रा ास एकजीव िन एक प कर यास फार उपयोगी असतात हणनच आसत हमाचल हदमाऽ िततका गली दोन हजार वष या ा सणात रगत आला आह या ा दवाळ या सामा जक सणास आपण सव हदनी आपल एक रा ीय कत य हणन अ यत

उ साहान साजर कर त राहाव आप या पवपरपरत आप या हद रा ा या अ यदयास आजह ज काह उपय बलद िन सघटक सणवार आहत आ ण ज समाजमानसा या (सोशल सायकॉलॉजी) ब य कसोट सह उतरतात यातच हा दवाळ चा रा ीय सणह गणता यतो दवाळ तील बहतक सःकार-उपचार हदसघटनास पोषकच आहत य िन समाजमानसासी ध नच आहत

दवाळ चा सण आ हास असा अगद मनापासन आवडत अस यामळ आ ह तो या वष ह आनदान पाळणार होतो पण दकाळ पड याचा बात या जशा वरचवर यऊ लाग या तसतस आम या आनदावर वरजण पड लागल अशा उ न मन ःथतीत आ ह होतो तोच

समम सावरकर वा मय - खड ६ ५९

अधौ ा िनमलन कथा

आम या ओळखीच एक भा टया गहःथ-मबईकड धमचारक हणन काय कर त असतात त आम या खोलीत आल यताच या या ग यातील धमाथ दानाची एक पट होती ती आ ण हातातील पऽकाचा एक ग ठा बठकवर ठवन िन लोडाशी टकन त वचारत झाल Ocircकाय वाचता आहा त काय बातमी आह यात एवढ Otilde Ocircव हाडात दकाळाच ठाण बसल आह काह बापड लोक तर आताच इत या अ ना नदशस पोचल आहत क झाडाचा पाला ओरबडन खात आहत या बचा याना कसली दवाळ या वषाची दवाळ हणजच बोलन चालन दकाळातील दवाळ त ह आ ह सार कली तर एक

कत य हणन दखातल सख हणन Ocircछ छ अस उ न हो याच काह च कारण नाह ह पऽक पाहा अहो आता या दवाळ त

दकाळाच भय कशाला हव दवाळ या आधीच दकाळास पटाळन लाव धो धो पाऊस पडन जकड ितकड या म ह या या आत धा यसम झालीच पा हज अहो वदभगवान आम या पाठ शी असता आ हाला दकाळ कसा गाज शकणार पण काय कराव आ ह च जर या वदभगवानाकड पाठ फर वली तर आम या कमाच कट फळ आ हास चाखावच लागणार यासाठ च दकाळाच सकट यत न यत तोच आ ह यावर तोडगा कर याचा िन य कला आह आता या दवाळ त दकाळा या भयाच नाव कशाला घता एवढा रामबाण उपाय माऽ वळ च योजला गला पा हज या का यास साहा य योज यासाठ च मी आप याकड आलो आहOtilde

Ocircकोणचा बवा तो उपाय एवढा अमोघ दकाळास दवाळ या आत पटन घाल वणारा पज याचा िशळधारा भमीवर कोसळ वणाराOtilde आ ह अौ पण हसलो

Ocircअहो कोणचा हणज काय वचारता पज यस ाचा जप आ ण लोकानी हव िततक ि यसाहा य दलच तर पज यस ा मक एक महाय Otilde इतक बोलता बोलताच यानी अ य साहान झटपट या पऽका या पड यातील दोनचार पऽक ओरबाडन आम या हाती दलीह यातील एकात बातमी होती ती अशी क -

Ocircमबई ऋ षकल आौम द हसर या सःथच सचालक व ािथगणासह मबई आमवाडा काळबादवी रोड यथ प षो म मासािनिम आल असन सवऽ पज या या अभावामळ दकाळाची िच ह जी भासत आहत या या िनवारणाथ यानी पज यस ाच जपान ान चाल कल आह सनातनी धमािभमानी स गहःथाच साहा य िमळा यास पज यस ाचा य कर याचाह याचा वचार आहOtilde

ह पऽक आ ह वाचतो आहो न वाचतो आहो तोच भा टया िमऽ हणाल Ocircह बातमी कसर तह िस झाली आह आमची वर ल ऋ षकल-सचालकाशी काह ओळख नाह तर आ ह ःवयःफत नच यास वर ल य ा या का याथ काह ि य िमळवन धाड याच मनात आणल िन ह दान-पट ग यात बाधन आज बाहर पडलो थम आपला वचार यावा हणन इकड आलो आहोतOtilde

Ocircआप या सदहत वषयी आभार ऋ षकला या वर ल सचालकाचा हतह सावजिनक क याण असल पण सा याच भारतात बोकाळलला खर दकाळ मबई या एका कोप यात

समम सावरकर वा मय - खड ६ ६०

अधौ ा िनमलन कथा

पाच हजार वळा Ocircपाऊस पडोOtilde हणन जप क यान कवा य ाची होळ पटवन यात तप जाळ त बस यान जाईल ा ख या क पनच माऽ आ हास हस आ यावाचन राहात नाह अहो माझा वचार घता हणन सागतो हा माझा टाक िन ह दौत इथ पडली आह मी जर एखाद दौतस कवा टाकस लाख वळा जपत बसलो - Ocircह टाका या दौतीत त आपण होऊन बड ह दौती त शाई द आ ण त ह दोघ िमळन हा माझा लख िलहन टाका सरःवती त हाला ब दवोOtilde तर या मा या दौतस ान वा टाकस ान ा वःत हा लख झटपट उठन कधीतर िलहन टाकतील का कवा तो पलीकड पा याचा ता या िन भाड आह जर मी एखा ा जलस ाचा य कर त बसलो आ ण ािथल Ocircह ता या ह पचपाऽी स न हा ता या त आपल पाणी आपण होऊन या पचपाऽीत न साडल इतक काठोकाठ भर मग ह पचपाऽी त यऊन अलगत मा या त डास लाव मला भयकर तहान लागली आह जलदवतानो स न हा िन ता यातल जल कधीह आट दऊ नकाOtilde तर हा िनज व ता या िन ह पचपाऽी आपण होऊन मला तहान लागताच लगबग उठन मला पाणी पाजतील का त हाला ह पाहा ा क पनच हस आल पण पज यस ाचा मबईस नसता जप क यान वा य क यान

आकाशातील असल-नसलल मघ सार एकऽ होऊन ज ा ता यासारखच िनज व त जवत माणसामाण जप ऐकन सतोषन आप या ा सा या अफाट रा ातील हजार योजन शतीवर ध धो वषाव करतील अशा क पनच माऽ त हास हस यत नाह नस या ाथनन एक पचपाऽीभर पाणीदखील जर मा या त डात आपण होऊन जलदवता पाड त नाह त तर या तशाच नस या ाथनसरशी धो धो पाऊस हजारो कोसा या शतीवर पाडतील ह सभवत का तर Otilde

Ocircपण पज यस ह त ह ता यापचपाऽी या कल या ा टवाळखोर ाथनसारखी नसती ाथना नाह परमप य वदातील तो मऽ आह यात कोण गभीर िन द य अथ भरलला आहOtilde

Ocircअशीच काह तर गढ िन ामक समजत ा वदातील मऽासबधी लोकाची झालली असत हणनच याना या मऽातनच काह या बाह च अशी रहःयमय श भरलली आह अस वाटत पण मी सागतो क या पज यस ातन मी आता टाकस वा शाईस ात जी ाथना कली ती अगद तशी एक ाथना साधी काय ती कलली आह त ह ती पज यस साथ वाचली आहत का ऋ वदातील मळ स पा हली वा ऐ कली तर आहतOtilde

Ocircनाह ऋ वद समज याइतक सःकत यत आह कोणास ऋ वदाचा अथ कोणी सािगतला आह का कधीOtilde

Ocircहो आह आ ह कोणी सािगतला तर तो चकला हणन हणता यईल पण अगद व दक वगानच आधारानच आजवर परपरािभमानी व ान वदशा सप न ग जी शतावधी वदशाळातन तो िशकवीत आल आहत या सायनाचाया या भायातच जो ऋ वदाचा अथ सािगतला आह तो तर अमा य करता यणार नाह वद अथश य आहत अस जर हणावयाच नसल तर सायनभायातील अथ जो परम भा वक ा ण व दकह मानतात तो तर मानला पा हज त हास सःकत यत नसल तर मराठ चागल यत सायनभाया याच म याधार िचऽावशा यासार या व ािनधी ा णान कल या या पज य वषयक स ापक

समम सावरकर वा मय - खड ६ ६१

अधौ ा िनमलन कथा

एकदोन मख स ाचा अथ मी त हास वाचन दाख वतो हणज त हास मा या शाईस ाहन यातील ाथना फारशा िनरा या वाटणार नाह त मडकस ाच तर हसच कोसळल अशा ाथनानी खरोखरच दवदवता सतोषतात अशी भावना या काळ ामा णकपण सा या मनयजातीस वाट त हा या मानवी मना या ाथिमक अवःथत आ ण मानवी जीवना या ाथिमक अनभवात या ाथना अगद साह जक िन स मानाह हो या दोष या काला या या ऋषीचा नाह पण आता यगोयगी या अनभवान या ाथना फोल ठरतात ह ययास आ यानतरह आ ण महण पाऊस ऋत कस िन का घडतात याच िनसगिनयम कळन चक यावरह ा व ािनक ाना या पव हन अिधक झाल या वकासा या ा यगातह तशा खळचट उपायानी दकाळ टाळ पाहण ह आजच आप या लोकाच खळचटपण होय हाःयापद आह त आपल भाबडपण होय ह ऐका या एका मख पज यस ाच थोडस भाषातर -

दवा प ऋ षषण पऽ हणतो - Ocircह बहःपत मा याकड पाऊस पाडणा या दवतला पाठ व त शतनक रता पाऊस पाड ह बहःपत त आम या ःतोऽात िनद ष आवाज सारखा वाह िन ओज उ प न कर या ःतोऽान आ ह शतनक रता पाऊस पाड याची मागणी कर त आहोत या ःतोऽान ःवगातन मधर पाझर व ोत दवाची ःतती जाणणारा आ शण ऋ ष बसला आह तो वर या अत र ाखालील जलमय भागातन उ क पावसाच पाणी उ प न करो ा जलमय भागावर वरचा जलमय भाग दवानी अडवन ठवला आह त उदक या या इ छनसार यो य भमीवर पावसा या पान पडल ह अ न त पाऊस पाडणा या मघाना रणा कर ह अ न ा न या णव गाई तला सम पतो लोकातन आम या इ छनसार पाऊस पड द ह अ न न या णव सह गाई पाऊस पाडणा या इिाला याचा भाग हणन द ह अ न शऽच क ल फोड रोग दर कर रा साना लाब सार ा अफाट पसरल या अत र ातन वपल उदक पज य पान सोडOtilde (ऋ वद म स९८)

ह स शतन या रा यात बारा वष पाऊस पडला नाह त हा हटल गल अशा पा ठका आहत एवढ दकाळ व दक ऋषी या काळातह पडत अशा स ानी जर पाऊस हटकन पडतो तर य ऋषी या काळात क ज हा इि अ नी य हणताच यत िन पाव हणताच पावत त हा कस पडल बारा वषात या इि-अ नीना या सह ावधी लोका या भयकर यातनाची आपण होऊन क णा आली नाह अशा िन र दवता ा एका स ासरशी पाऊस पाड याइत या ःततीला हपापल या हो या क काय ा स ात दऊ कल या न या णव वा सह गा ची लाच िमळताच यानी पाऊस पाडावा नाह तर ती लाच उपट यासाठ बारा बारा वष सह विध जीवाना तहानभकन तडफडत मार त राहाव अशी या दवताची क पना ह दवपणाची नसन द यपणाचीच न ह काय ह दवाची ःतती क वटबना बर बारा वषानतर तर राजान कर वल या य ातील ा स ान पाऊस पडला अस कशाव न दगादवी या बारा वषा या किलयगीन दकाळात मसलमान राजा होता यान य कर वलाच नाह - विसला माऽ पण तर ह पाऊस पववत चाल झालाच क नाह बारा वषा या दकाळानतर पाऊस स ीबमान क हातर पडणारच तसा पडताच त या काळ या धमभो या लोकाना राजा या य ाच वा ा स ाच फळ वाटण कतीह साह जक असल तर ह य राजान न करताह दगादवीसार या द घ दकाळानतर िनसगाची ित बया होऊन पाऊस पज यस ावाचनह पडतातच असा

समम सावरकर वा मय - खड ६ ६२

अधौ ा िनमलन कथा

अनभवच शभरदा यऊन ग यानतरह आ ह अशा ाथनाना दकाळाव र ल रामबाण उपाय मानावा ह साह जकह हणता यत नाह शहाणपणाच तर नाह च नाह हा िन वळ खळचटपणा आहOtilde

Ocircपज या या ाथन वषयी आणखी एक व दक स ाची गो ऐका म ७ स १०१ ह स ह पाऊस पाड यासाठ हटल जात Ocircजो औषधीना वाढ वतो आ ण जो पा याची लयलट करतो तो पज य आ हास सख दवो ा पज याच एक प वाझ गाईसारख आह िन दसर उ पादक ह ःतोऽ तो ःवयिस पज य ऐको तो सतोषो आ हास पावसाचा लाभ होवो तो पज य बलामाण अनक औषधीना उ प न करणारा तो ःथावर जगमाचा मलाधार त उदक मला लाभो दवानो माझ क याण कराOtilde अस विश ाच OcircपाऊसदवतOtildeच स आह या याच पढच १०३ व स ह Ocircबडक -दवतOtilde या ाथनच आह

Ocircपज यस ऋषीनी हटल त हा याना बडकानी अनमो दल याःतव विश ान मडकस गाियल अशी याची पी ठका दली आह त स अस-

ोताचरणी ा णामाण वषभर पडन रा हलल बडक पज याला य असणार श द बोल लागल सकल या पखालीमाण पडन रा हल या ा बडकाकड ज हा ःवग य उदक आल त हा वासरासाठ हबरणा या गाईमाण ा मडकाच श द कोलाहाल लागतात वषाकाळ आ यावर तषात बडकावर ज हा व ी होत त हा मल बापाकड बोबड बोल बोलत जात तस एक मडक दस या मडकाकड श द कर त जातो पाऊस पड यामळ आनदलला िचऽ विचऽ एक बडक दस या ह रतवण बडकाशी आपला आवाज िमसळतो एक जाऊन दस याला धरतो िश काचा िशय अनवाद करतो तसा एक बडक दस याचा अनवाद करतो उ हा यात मातीला िमळन गलल बडक पाऊस पडताच प हा जवत होऊन श द कर त फगन जातात एक बडक गाईसारखा ओरडतो तर एक शळ सारखा अनक रगाच पण एकाच Ocircमडक Otilde नावाच ह बडक श द कर त आहत अितराऽ नावा या सोमयानात ा ण यामाण मऽ हणतात यामाण भरल या सरोवराभोवती मडक श द कर त आहत सोम पऊन वा षक ःतोऽ हणणा या ा णामाण श द करणार व य ऋ वजामाण घामान डबडबलल काह बडक पाऊस पडताच बाहर कटतात ह सवौ मडक दवाची आ ा पाळतात ा बडकानी आ हास सप ी दली वषाऋतनतर मडकानी शकडो गाई आ ण द घायय आ हास दल (ऋ वद म७ स १०३)

Ocircऐकलत का वाःत वक ह स छान आह यातील वनोद गोड ःवभावो चटकदार पण अशा स ाना ई रो समजण कवा याचा जप क यान पाऊस पडतो अस मानण हणज िन वळ भाबडपणा नाह का आ हास तर अस वाटत क पज यस हट यान पाऊस पडतो या भाबडपणाची च ा कर यासाठ च विश ान Ocircबडक दवतवरOtilde ह स रचलल असाव कारण पज यस ाच मऽ हट यान पाऊस पडतो ह धमभोळ समजत बडक ओरडतात हणन पाऊस पडतो अशा ःततीइतक च खळचट आह अस यात मो या गमतीन सच वलल दसत िनदान नकळत तर यात तसा वनी उमटला गला खरा

समम सावरकर वा मय - खड ६ ६३

अधौ ा िनमलन कथा

Ocircबर व दक ाथना िन स यगोयग हणत असता आप या इकड यगोयग दकाळ िन अवषण पडतच आली आहत ह खोट आह काय उलटप ी पज यस कशाशी खातात हह माह त नसल या िन वदिनदक अशा अनक ल छ दशातन दकाळाची आव ी आप या इकड यासारखी ितवष न िनघता त धनधा यानी आपणाहन अिधक सम आहत हह खर नाह काय एखाद वळ पज यस हणावयास िन पाऊस पड यास बोलाफलाची गाठ शभर वषात एकदा पडली असल कावळा बसायला िन फाद मोडायला जशी पडत तशी पण हणन फा ा मोडाय या क यावर एक कावळा बसवावा असा िनयम का यायोग बाधता यतो क हाड न हटकन फाद तटत तशी कावळा बस यान जोवर बहतक सगी तटत नाह तोवर तसा िनयम बाधण मखपणाच होय न ह काय आम या ःवत या आठवणीत पचवीसदा लहानमोठ दकाळ आल पचवीसदा पज यस ाच लहानमोठ य झाल पण एकदाह दकाळ हट याच कवा त काळ भरग च पाऊस पड याच आठवत नाह त हासह अशीच आठवण नाह काय इितहासातह हच आढळत न ह कायOtilde

Ocircखर सागायच तर माझाह अनभव हाच इितहासा वषयी हणण मला पटत आजकाल ा किलयगात मऽाचह साम य लोपल खरच पण व दक काळ त मऽ-Otilde

Ocircमी मघाच त हास दाखवन दल क आजकालच न ह तर मऽ जवत होत अस त ह या यगी समजता या व दक यगात अशा ाथनानी पाऊस पडत होताच होता ह गो मळातच सवःवी असभवनीय होय आ ण वदात परावा तसाच सापडतो ा वर ल स ा या पवपी ठकतच बारा वषा या दकाळाचा उ लख आह पवपी ठकतच बारा वषा या दकाळाचा उ लख आह अहो इतर जनाना सोडाच पण य मऽि या ऋषीनाह पज यस ा या घोक यान अ नाच शीत िमळाल नाह दकाळान फटफ जती कली तो तपोभाःकर व िमऽ पाहा वदपाठक चतवद च न ह तर वदमऽि ा पण या याह काळात असाच एक भयकर दकाळ पडला पज यस काय व िमऽाला कवा या भर व दक काळातील मऽि या या पढ त कोणालाह यत न हत पण याचा काह उपयोग झाला नाह य व ािमऽऋषी अ न अ न कर त पचा यास ा घर भीक मागत िशरल तथह काह च खावयास िमळना त हा क या या म याची तगड यानी ितथन चो न पळ वली आ ण भकन कासावीस झा यामळ िमट या मार त चघळली त हा ह पज यस वा ाथना व दक काळ स ा Ocircपड पावसाOtilde हणताच पाऊस पाड त ह समजत अगद िनमल आहOtilde

Ocircपण ह असमथता काह वदपराण यातील ाथनाची कवा स ाचीच आह अस न ह तर कराणातील आयतात वा ाथनातह पाऊस पाड याच साम य नाह न बायबलातील न अवःतातील दगा दवीचाच बारा वषाचा दकाळ या यात हजारो हद या दवा या नावानी कल या पज यस ाद ाथना जशा फोल ठर या तशाच या काळ मिशद मिशद तन अ ला या नावान कल या शकडो ाथनाह फोल ठर या आ ण मसलमानी रा यातच लाखो मसलमान अ न अ न कर त तडफडन मल आजह यक दकाळात जस पराणाच अनयायी हद तसच कराणाच अनयायी मसलमान दोघह दकाळा या जब यात िचरडन जात आहत बायबल या ज या करारात तर याना दव जाता यता भट अशा पगबरा दकाना सहकटब दकाळात उपासमार न छळ या या आ ण ज हा ज हाच भ असणार त रा च रा

समम सावरकर वा मय - खड ६ ६४

अधौ ा िनमलन कथा

अ नावार इ ज या फर हाच दासानदास झा या या कथा आहत त हा व दक वा पौरा णक कराणीय वा बायबलीय ाथनानी वा मऽजपानी पाऊस पडतो वा दकाळ हटतो ह िन वळ भाबडपणाची समजत अनमानधप याचा बाजार पाऊस पाड याच कवा दकाळाना नामशष कर याच ज काह साम य मनया या अगी यण श य आह त ा द वक अ ाना या माग लागन न ह तर ा य क व ाना या अबािधत स ीिनयमा या ानान आजह आप या इ छमाण पाऊस पाड याच काह योग रिशयाकड सफळत आल आहत आ ण त पणपण सफळ होईतोपयत ह दकाळाची नागी ठचण इतर मानवी मागानीह श य आह ह पाहा जर का रा स ा बळ य शील िन असल तर या हदःथानात दकाळा या वषातह ठक ठकाणी यथ छ पज य पडतो िन अफाट पाणी वाया जात याचा यो य उपयोग क न शतीसधार कायवाह त आणन िन जथ धा याची मागणी तथ झटपट धा याची वाहतक क न दकाळाची नागी ठचली जाऊ शकल पण आपला इथ तो वषय नाह Otilde

Ocircआपल हणण सवःवी खर आह पण आता आज या आज मी मा या य परत ा करणी काय क तवढ सागावOtilde

Ocircाथना - पज यस ा या खळापायी भर दकाळातह आह त तप िन धा यस ा अ नय ःवाहा कर याचा हा खळचट उपाय यागन या दवाळ त ह च पट ग यात बाधन इतर चारकासह घरोघर हडाव दवाळ साजर कशीतर होणारच पण उदाहरणाथ फटा यासार या दा कामापायी ज हजारो पय अगद थट परदशी जातात तवढ तर वाचवन यक कटबान ती र कम दकाळमःत बधसाठ दान ावी अशी भीक मागावी आ ण ज जमल या ि याच धा य घऊन ःवहःत य दकाळात ज भकन याकळ या या त ड दोन घास घालाव ठ क ना चला तर लागा कामाला अकरणा म दकरण ौय ह माझी वगणी प ह यान या

- १९३६

समम सावरकर वा मय - खड ६ ६५

अधौ ा िनमलन कथा

१८ नद बल आ ण माणस बल

Ocircघ ग बाई एव या भा याOtilde लाकडा या मोळ वा या बाया नानशठजी या प ीला गळ घालन हणत हो या

Ocircटाका तर मग पण अड च आ याप ा मी एकका मोळ ला दमड स ा अिधक दणार नाह Otilde शटाणी हणा या

Ocircनको ग ताई अस क स अग चार चार आण यतात बर ा एकका मोळ च आ ह घर मलबाळ टाकन झजर याला ज िनघालो त ा नगरात ह दोनहरची वळ यईतो बोजा डो यावर घऊन भटकत आहो न दारोदार अड च आ यात िमरची मीठ दाण काय नणार घर साडतीन आण मोळ माग द बया िन घ सा या मो याOtilde

Ocircतला सािगतल न एकदा अड च आण मोळ टाकायची तर टाक नाह तर जा आपली कशी तला चार नाह आठ आण कोणी दल भा यामाग तर मी नको का हणत तला परवडल ितथ द आपली त अ छ तीन आण नाह िन दोन आण नाह त अड च आण मोळ परवडल तर सा याजणी टाका काय जा पाह आप या उगीच ताईबाई कर त बस नका मला कचक च करायला वळ नाह नसल पटत तर चाल लागा पढOtilde

Ocircपढ कठ जाणार आता दोनहर दवस डो यावर आला घर लकर बर एकक पसा जाःत-Otilde

Ocircमी ध न का ठवल आह त हाला जाःत पसा दईल ितकड जा अड च आण मोळ िमळाली तरच मला हवी मा यावर तर तझ बळ काOtilde

सौ ा या ीन शटाणीच ह बोलण सरळच होत ितलाह ितचा ससार होताच शवट आबट त ड क न जळफळत बडबडत या भारवा या बायानी अड च आण

मोळ माण भा या टाक याच मा य कल या बाया या कट ना एकक लहानस लगड यात या यात का या मा न गडाळलल कट खाली मा याची वीतदखील परती न झाकणार वर एक फाटक तटक चोळ अग घामात डबडबलल हातात पतळ कथली िन काच या राकट बाग या तव या भरपर अशा या चारपाच मोळ वा या बाया शटाणीन दाख वल या बोळात वळन या घरा या माग या दाराकड या मो या टाक यास ग या धडाधडा एकावर एक मो या पड या शटाणीन गणन क न पस या या हाती टाकल तोच या भारवा या बायानी ठरा वक भाडण काढल आ ण जन अड च आण मोळ ला OcircहोOtilde हटल होत ती सोडन बाक यानी मोठा गलका कला

Ocircनाय नाय आ ह नाय हटल अड च आण तीन तीन आण हणालीस बाई त हणन आ ह आम या मो या टाक या ितची अड च आ याची असल नाय नाय नगत आ हाःनी तझ पस मो या द परत आम याOtilde असा कोलाहल कर त दोघीितघीनी आपल पस फकल िन भा या उचल लाग या अथातच शटाणी सतापली ितचा वड ल मलगा दारातच होता याला

समम सावरकर वा मय - खड ६ ६६

अधौ ा िनमलन कथा

ओरडन हणाली Ocircग या उचल त पस िन हात लाव दऊ नको या ल या बायाना या मो यानाOtilde

ग या हा हायःकलात िशकणारा उच िन दडम पो या होता तो लगच धावला पस उचलीत ग यान दटावल Ocircह दर हात लावशील मोळ ला तर यानात धर हो हो

दत नाह जा पस नाह त िन मो या पण दत नाह जा लबाड करता काय शवटची य पण फसली Ocircबडव बाई आ हा बाप यानाOtilde Ocircलट कलीस बया आम या

मो याचीOtilde अस शाप त डान दत या भारवा या बायानी शवट फकलल पस अड च आ या या भावानच परत घतल त वाटन घ या या अवधीत मागचा सगळा रागलोभ या वसर या आ ण नहमी या घातामाण मो या या सौ ात भाडणापायी उणावलल उ प न गोड गलाबान भ न काढ याचा ठरा वक असा दसरा अक चाल झाला

Ocircपाणी तर द बया थोडOtilde Ocircलोणच द ग ताई लकराला एक फोडOtilde Ocircिशळा घास हाय का एखादा थोडा भात-भाकर तर इवलीशी द ग मावलीOtilde अस

गयावया क लाग या Ocircजात कोणOtilde त आधी वचा न शटाणीन जाती या को कान प कोणाला ओजळ न कोणाला तपली दऊन पण यथ छ पाणी पाजल थोड िशळ ताजी भातभाजी हातावर टाकली या भारवा या बायानी सौ ात लबाड क याचा शटाणीसह राग उरला नाह - मो या फार ःवःतात ग याच दख भारवा याह वसर या दोघानाह या ठरा वक बाचाबाची िन हो - नाची सवयच होती - र तच होती ती - िश ाचारच होता तो मो या या यवसायामधला

थोडस हश क न या बाया तो भाकरतकडा खात िन पाणी पीत बस या झजर यापासन ज भार डो यावर वाहत आप या खडगावाहन या नगरानगरातन घरोघर भर दपारपयत हडत हडत याची कबरड बसली होती नाक नव आल होत आ ण शवट तो लाकडफाटा तोडन आणन वक तो झाल या क ाची िमळकत झाली अड च आण

या शठजी या घरासमोरच आप या माड या खडक त रामभाऊ उभ होत या मोळ वा या बाप या बाया शठजी या पढ या दार मो या या अड च आण क तीन आण दारा वषयी घासाघीस कर त असताना ती त पाहत होत या बाया शठजी या माग या दार मो या टाक यासाठ बोळात वळतो याना दस या िन या या क ाळपणा वषयी वचार रामभाऊ या मनात घोळत होत शठजी या माग या दार शठाणीची िन या बायाची ितकड गडबड चालली असताच इकड शठजी या पढ या दाराशी हातातील एक डम Ocircडम डम डमक डम डम डमक Otilde अस वाजवीत एक बवाजी आ ण या यामाग एक नद बल िन गाय अस लटाबर यऊन ठपल सार वाट अडवन तो बवा शठजी या पढ या दाराशी तळ ठोकन डम वाजवीत ओरड लागला-

Ocircगोमातला धम करा बाई अहो बाई नद बलाची पजा कराOtilde या बवा या ग यात एक पायघोळ भगवी कफनी होती वर एक िा ाची माळ

डो याला भगवा फटा रगान काळा उ चाराचा अडाणी दस यात ज मद रि िन अजागळ

समम सावरकर वा मय - खड ६ ६७

अधौ ा िनमलन कथा

पण िचता कवा वनय असा काह च न हता या या चयवर वा वनीत भीक हणन तो काह मागत होता असा कोणचाह भाव या या या ओरड यात न हता उलट या दारात तो य या या आधीच कोणीतर OcircधमOtilde घऊन आप या ःवागतास उभा न हता बर न हता तर न हता पण आता मी दाराशी ओरडत असता अजन कणी ल ह दत नाह याचा याला राग यत चाललला दसत होता तो याचना कर त न हता तर Ocirc धमाचीOtilde मागणी कर त होता नद बल आ ण गोमाता दोन दवताचा परो हत तो

Ocircकाय कणाला एक यत क नाह नद बलाची पजा नाह करायची का डम डम डमक डम डमक अहो बाई धम कराOtilde

या आरडाओरड न एकदाची घरातील दोनचार मडळ यतातशी पाहन यान धम पदशाच सगीत छडल पण तदखील कस कोणचाह िभकार िनदान एखादा अभग ोक गाण तर पाठ कर याच ौम घतो पण या नद बला या िन गोमात या भाडवलावर च रताथ चाल व याच भा य पदर असल या साधप षास तवढदखील क करावयाची आवयकता न हती याचा धम पदश शीयक व व छद-म छद तो साध ग ज सच तच एका कोण या तर सरात मनात यईल ितथ मनास यईल तो श द ताणीत वा आखड त बोलणच गाऊ लागला यातील कार साधारणत असा-

Ocirc ा ऽऽ हो बाई ा गोमाऽऽ तला कपडा कऽऽ डता ा हळदकक गो ऽऽ मा ऽऽ तला महादवाचा चा ऽऽ नद ब ऽऽल दवाचा ऽ नद रा ऽऽ जा पसा गोमाता ततीस ऽऽ कोट दवाची ची ऽऽ पसा चारा घाल ऽ हो बाई ध ऽ र ऽ म करा ऽ बा जी डम डम डम क डम डम डमक ा हो बाई नद माग ऽऽ तो पसा ऽऽ दानाचा महाद ऽऽ वाचा ऽ Otilde

तो ग गाट ऐकन शटाणीह पढ या दाराशी आली ितला पाहताच साधबवा धम पदशका या अिधकार ःवरात हणाला

Ocircमाई दार नद राजा आला महादवाला दान द ह आ ददवी गोमाता कामधन दार आली आह ित यावर दया कर चा यासाठ धम काह तर कर - काय मागतोस नद बा पाठ वर एक कपडाOtilde हातातल दाव ाथकपण बवान खचताच नद न मान हाल वली पोर हसली शटाणीह हस या िन चार आ याचा तकडा यानी गाईव न ओवाळन याला दला

रामभाऊह हसल - पण उपाहासान महादवाचा जो नद याला हण फाटकातटका कपडा पाठ झाकायला हवा यासाठ महादव माणसापाशी दान मागतो आ ण जला हा आ ददवी कामधन हणतो या गाईला हण चा यासाठ भीक घाल कामधन चा यासाठ दारोदार भटकत ा िभका याना भीकदखील ससगतपण कशी मागावी त कळत नाह

भीक मागणार एकपट मख तर भीक घालणार दसपट मख धािमक भाबडपणान सा या श दाचा अथह कळनासा होतो इतर सव यवहारात ज डोळस िन चाणा तह आधळ िन मख होतात कधी न फसणार हौसन ःवतस फसवन घतात मघा या क ाळ मोळ वा याशी स ा अड च क तीन आण दर इतक बार क घासाघीस या ा शटाणीन कली ितन घस दशी या ऐतखाऊ िभका याला नद बलाची नसती ओवाळणी हणन चार आण दऊन टाकल जी कामधन ती भीक मागल तर कशी हा स ा ित या मनात आला नाह

समम सावरकर वा मय - खड ६ ६८

अधौ ा िनमलन कथा

शटाणीन खणाव याव न ित या मलीन हळदकक आणन या गाईला लावल नद लाह लावल िन नमःकार कला इतक झाल तर तो ग लल ठ साध आपल डमक डमक वाजवीत िभकचा पा हाळ कर तच होता Ocircचारच आण दलOtilde त गोमातला परस नाह त हा नद कपडा मागतो दवा या घर त दशील या दाना या शभरपट तला परत िमळल ग बयाOtilde हणन मागतच होता िन डम वाजवन िन दाव हसडन आप या माग या िन वचन महादवा या नद दवाचीच आहत अस माणपऽ द यासाठ या नद बलाची मान हालवन याचा होकार घतच होता याची कामधन ह काड खा या कच या या ढगात त ड खपस अगणा या बाहर आल या झाडाचा फाद पाला ओरबाड अशी मागपढ वाट अडवन वावरत होती

इत यात याच वाटन नगरसःथची ( यिनिसपािलट ) मोठ मलागाड आली या गाड वर नगरा या म यान भरलला गाड वर आडवा ठवलला एक बद अवजड बब होता या जड ओ याना दवसभर वाहणारा एकच बल जपलला होता िन नगरसःथचाच भगी ितला हाक त होता म या हपयत घामट ओगळ िन अवजड ओझ उचलीत फक त बबात भर त गा यावर चढवीत उतर त तो भगीह या बलासारखाच मटाकट स आलला होता िनढळा या घामा या काबाडक ा या र ा या कल या पा या या धारा या बला या िन या भगा या डो यावर िन त डावर िनथळत हो या बारा वाज या या आत ती मलागाड कशीबशी ठकाणावर पोचवन भाकर या मध या सट त घर जातो कधी िन थोडा मोकळा होतो कधी अस या भ याला होऊन गल होत आपली गाड तो मागातन श य ितत या सावध वगान जर हाक त होता बचारा बल ह का च न करता जर ती ओढत होता तर या भ या या मलागाड या घाणीन आल या िशसार चा राग आजबाज या घरातील लोक िन मागावर ल साबणचवट ल धित त या भ यावरच काढ त होत याला अ ात ा बकत िन ितरसकार त Ocircहट जावोOtilde Ocircवाट काय अडवतो आह हा गाढवOtilde Ocircअर रामा आली ा चाडाळाची गाड Otilde Ocircअर ल जाव साला जलद घाणीन जीव नकोसा करतात ह हरामखोरOtilde अशा अपश दाचा िन धम याचा मारा जो तो या बचा या काबाडक कर त मटाकट स आल या भ यावर कर तच होता जण काय या घाणीन या दषक नाग रकाचा जीव याना नकोसा होत होता ती मलाबबातील गाडाभर घाण या भ यानच कली होती जण काय ती ा दषक नगरस यानी कललीच न हती पण ज घाण करणार तच नाग रक नाकास माल िन उपरणी लावन ती याची नगरघाण काढणा या िन नणा या भ यालाच नहमी अ यत ितटका यान ह डस फड स करतात हा कती अधम अ याय आप या हातन यह घडत असतो ह आप या बहधा यानात यत नाह भ याची गाड पाहताच आपण ज हा चटकनआप या घाणीचा राग या बचा यावर काढतो िन याची चहबाजनी हड स फड स होत - Ocircघाणीन जीव नकोसा करतो हा गाढव भर वाटन मलागाड नऊनOtilde त हा आपण यानात धराव क कोण यातर वाटन त घरोघर या म याच डब िन शवट गाड न याची या भ याला काह हौस नसत त ह वमानातन वरचवर अलगत ती मलागाड नव वली वा खालन पाताळातन तर तो ती तशी नईल आ ण वशष ह क तो गाढव तस अ यत घाणरड काम क न ती मलागाड दाख वल या वाटन तशी हाक त असता त हाला णभर तमचा जीव नकोसा करतो - हणनच त ह द डशहाण स यजन त हाला हवा तो जीव ज मभर सख पपण उपभोग शकता नगराच ःवाः य िन आरो य िनवध राह शकत

समम सावरकर वा मय - खड ६ ६९

अधौ ा िनमलन कथा

ती भ याची गाड ितकडन जो यत तो ा भीकमा या साधच त लटाबर ती वाट अडवन उभ होत भ यान दोनदातीनदा ओरडन सािगतल क Ocircत गायबल बाजला या ए बवाजीOtilde पण भीक माग या या या या या रडगा यात तो बोवा म न होता या या या गायबलालाह या भ यान हट हट क न पा हल पण या पशना नद बल िन कामधनपणाच भीकमाग पा व य आ यापासन याना सहसा कोणीह वाटत ह डस फड स कर त हसक त वा चपराक त नस यामळ आपण एक अव यच न ह तर अता य दवी जीव आहोत अशीच जण काय जाणीव असलली दसली मार ल तर हा आपला साध धनीच आपणास मार ल-बाक च लोक पजाच करणार - याच काय ऐकायच अशी सवयीन जण याना िन ित पटलली अस यामळ या भ या या हटहटला न जमानता ती गाय िन नद बल वाटतन दर हणन होईनात तो साधह ऐकना हा घोळ पडला आह तोच या भक या गाईला तो मलाचा वास यऊन ती बबा या पढ या टोकाला खटन जभन चाट लागली ितला जर हटली आ ददवी जग जननी गोमाता - तर होता तो एक पशच

िन पयान गाड थोपवन तो भगी थोडा थाबतो तोच आजबाज या घरातन वाटसरातन िन य शटाणी या त डातन एकच िध कार उठला Ocircए भगडा हाक ती गाड घाणीन जीव नकोसा कला या गाढवान - अर हाक न ती याद एकदाची यथनOtilde

भगी ओशाळला जसा काह तो कोणी चोर चोर करताना धरला जातो आह असा घाबरला यान गाड या बलाला एक चाबक हासडन गाड पढ घातली मलाबबाच पढ ल टोक चाटणार गाय मध लडबड लागली हणन ितला यान चाबका या काठ न माग ढोसली

ह पाहताच तो गलल ठ भीकमा या OcircसाधOtilde एखा ा सतानासारखा खवळन Ocircए सा या या मा या प वऽ गोमातला िशवलास मारलस त याOtilde अशा आईमाईव न िश या हसडन या साधन एक ध डा उचलन भरकन या भ याला मारला थोड चकल हणन तो भ याला लागला नाह यासाठ दसरा टोला उचलन तो साध या भ यावर फक पाहत आह त च सारा कार पाहन खवळलल रामभाऊ माड व न ओरडल Ocircहा यानात धर ए िभकार या जर या भ याला मारलस तर - थाब आलोच मी खालीOtilde अस ओरडत रामभाऊ माग या पायी जना धडधड उतरल आ ण वाटशी आल

Ocircटाक तो दगड खाली वाटतन दर हो िभकार या ऐतखाऊ तो बचारा भगी काबाडक क न आप या िनढळा या घामावर पोट भरतो ती आपली गाड हाक त असता याची वाट अड वलीस िन उलट यालाच िश ा दतोस मारतोसOtilde रामभाऊ गरजल

Ocircमग माझी प वऽ गोमाता यान वटाळली ितला ढोसल त नाह का दसल त हालाOtilde िभकारडा साध दटाव लागला Ocircगाईला तो िशवला ती मला िशवली मलाह वटाळ झाला ह कस पाहात नाह त ह Otilde

Ocircतवढच पाहात नाह मी तर मघापासन मी हह पाहत आह क तझी ह प वऽ गोमाता आपण होऊन मो या आवड न तो मलाबब चाट त होती मग त हा नाह का ती बाटली आ ण या भ याचा वटाळ तला झाला हणन ज हणतोस ना याच अस क जर कोणी िशवल हणन वटाळ होत असल तर काबाडक ावर ःवतच पोट भरणारा िन अ यत

समम सावरकर वा मय - खड ६ ७०

अधौ ा िनमलन कथा

कळसवाण काम तच आप या वा याला घऊन समाजाची घाण ःव छ क न समाजा या आरो याची साधना करणारा हा भगीच त यासार या ऐतखाऊ साध याप ा अिधक प वऽ आह या या िशव यान वटाळ होत नाह होतच असल तर त यासार या ऐतखाऊलाच जो िशवतो याला वटाळ होतोOtilde

Ocircमी ऐतखाऊ काय मी दवसभर आम या ा नद बलाच दशन लोकाना घड व याच क कर त नाह क काय आज तीन प या आमचा धदा आ ह ह कर त आहोOtilde

Ocircतर मग तच एक ऐतखाऊ नसन त या तीन प या ऐतखाऊ आहत हणाय या समाजाच कोणतह उपय काम न करता दारोदार भीक मागत फरायच ाला का बाबा धदा हणतात क हणतात भीक मागण हाह एक धदाच आह अशी त हा भीकमा या ल ावधी लोकाची सोियःकर समज असत ह खर याचा दोष जतका तम यावर आह िततकाच त हासार या ऐतखाऊना पोस यातच धम घडतो अस मखपणान समजणा या ा आ हा भीक घालणा या लोकाचाह आह हह खर पण हणनच आता यापढ अशा ऐतखाऊना भीक घालण धम नसन अधम आह अस लोकाना िशकवण आ हास भाग आह हह खरचOtilde

ग याला त हणण त काळ पटल तो होकार भ लागला Ocircअगद खर आह बर भाऊच हणण मी मघाच ताईला हणालो क दऊ नकोस चार आण टचकन ा ऐतखाऊला हणन या बचा या क ाळ भ या या डो यात दगड घाल याप ा या आळशी िभकार या या डो यात दगड घालायला हवा बर का ताईOtilde शटाणीला गपन बजावल

Ocircदगडच नको काह घालायला याची खोड मोडायची हणज याना कोणी भीक घाल नय हणज झाल भीक िमळत आयती हणनच त भीक माग यालाच धदा हणतात आपण ती भीक अशा नद बल घऊन िमरवत राहणा याना न घातली क बसतोच याचा िभकचा हा धदाOtilde रामभाऊन शटाणीकड पा हल

शटाणीताई आपली बाज साव लाग या Ocircअहो भाऊ पण या नद बलान िन ा गोमातन काय कल आह पाप ा िभका यावर काह मी दया कली नाह तर या नद बलाव न िन गाईव न ओवाळन टाकली ती पावली त तर दवत आह नाOtilde

Ocircपशला दवत हणणह पापच पण जर हणायचच ना तर ा भ या या गाड चा हा बलच ा नद बलाप ा अिधक प य दयाह िन दवलसी हटला पा हज बर ताई हा भगीबल पाहा बर समाजाच काबाडक कती करतो आह ह घाणीच जवापाड बोज सकाळपासन स याकाळपयत तो वाहात असतो याला एक सोडन चार प या चारा घाला या चा यावर समाजाच कवढ हत साधता यईल पण ा िभकार या साधन समाजा या क ावर ःवतसच ऐतखाऊ बन वल नाह तर ा या या बलालाह Ocircनद Otilde िन गाईला Ocircआ ददवीOtilde बनवन ऐतखाऊ क न सोडल आह समाजाच शती गाड भाड अस कोणतह उपयोगी काम न करणारा हा बलह िभका यान ऐतखाऊ क न सोडला हा माणस बल िन तो ाचा नद बल दोघा याह ौमाना समाज अतरतो ा भाबडपणापायी एक रकामटकडा ऐद बल दोघाना समाजाला हणजच तम या- आम या-सार याना यथ पोसाव लागत याप ा ा नद बलाला जपावा

समम सावरकर वा मय - खड ६ ७१

अधौ ा िनमलन कथा

नागराला िन ा माणसबलाला धरावा समाजा या वठ ला हच यो य न ह काय तोच खरा धमOtilde

Ocircआ ण ा गाईच तर काय अहो भाऊOtilde ग या हसला Ocircमी दोन दवस धमशाळपाशी पाहतो आह क हा बवा ितला नावाचा चारा घालतो ितच दध काह पतो िन काह वकतो दस या या पशाच गवत िन दध पतो हाOtilde ग या खो खो हसला

Ocircखर काय र साधबवाOtilde शटाणी पण थो या ितरःकारान हसलीOtilde इश मला ह माह त असत तर मी पावली तर काय पण गवताची काड दखील घातली नसती ाला पण नद पजावा हा धम -Otilde

Ocirc ा धमछापानच डो याला अधर यत ताई आप या नाह तर या मोळ वा या बाया या चार आण मोळ या थापाना कस डोळसपणान पर न पा हलत या मोळ वा या बायानी जर त हाला सािगतल असत - Ocircबाई ा सो या या मो या आहत त हा ाना चार आण दशील तर दवा या घर सो या या मो या िमळतील तर त ह हसला असतात याना हणाला असता ा मो या एव या सो या या आहत तर त का दारोदार चार आ यावार वक त फरतसOtilde पण हा ल चा ज हा हणाला Ocircबल नद दव आह ह गाय कामधन आहOtilde त हा त ह याला काह हासडल नाह त क Ocircजर ह कामधनच त या घर त पाळतोस तर त दारोदार भीक का मागतोस गाईला नद ला चारा घालण हा धम आह तर त आप या दहास क ीव चार पस िमळव िन यातन या गाई-नद ला पोसन ःवतच या धमाच प य का जोड त नाह सOtilde पण तो काह वचार त हाला सचला नाह कारण गाईला चारा ावा नद ला पजाव हा धम आह ह पो यातन त ह ऐकलल मोळ वा याना दान ाव मागतील या दरान मो या या या हा धम आह अस पोथीन िशक वल नाह ताई आता यापढ तर मोळ घताना जस डोळ उघडन वःत पारखन घता तसाच धम पण पारखन यावा नाह तर आधळपणान कलला धमच असा अधम होतो कोण याह िभका याला पारख यावाचन OcircधमOtilde करण ह पाप आह तच दान काबाडक क न समाजाची काम करतात दस यान िमळवाव िन यानी खाव अस आळशी ऐतखाऊ नाह त अशानाच ज दण त दान ाव पोटचा मलगा जर न िमळवता घरबशा झाला तर यालाह आपण सागतो क धदा कर तर जवायला िमळल पण नसती एक कफनी कवा िा माळा कवा टाळ वकत घ यापरत तवढ भाडवल ह ल च लोक खचतात आ ण या भाडवलावर ज मभर OcircसाधOtilde OcircबवाOtilde बनन समाजाचा पसा उकळन च रताथ चाल वतात त आळशी ल च ऐतखाऊ बनतात समाज याना पोस यात या मानान द रि बनतो दो ह पाप अशा आध या दानान आपणा ःवतस न कळत लागतात यनात यन दहा ल िभकार आप या समाजाच धनर अस गोिचडासारख आज शो षत आहतOtilde

Ocircभाऊ आता प हा कोणीह असा नद बल वा मरतकड गाय घऊन लोका या धमभावनवर धदा कर त ित या नाव िमळाल या पशावर ःवतच पोट भर त िन ितच दध ःवतच ग ट क न गलल ठ बनत फरणारा भ द मा या दाराशी आला ना तर बघा मी याला एक दमड तर दतो का त ए ताई तला गाईला धमच करायचा ना तर एक छान गाय ःवतच पाळ नद दव हणशील तर शतीत राबणारा बलच खरा नद कारण या या क ान नागर-ओखर

समम सावरकर वा मय - खड ६ ७२

अधौ ा िनमलन कथा

क न जो धा य उग वतो िन घर दार सग याना जो आनद वतो तोच खरा नद याला शताव न थकन जाताच हरवीचार गवताची पढ सोडत जा- या शतक याना चवली पावली या नाव दत जाOtilde ग या धम पदशक बनला

Ocircआ ण या घर पाळल या गाईच दध एकदोन िनधन पण स छ ल व ा याना यायला दत जा हव तर कवा गाईची वीण िन समाजाला य उपयोगी अस गण वाढ वणा या या गोर ण सःथा असतील यातील गाई या ख लाराना त दान दत जा हव तरOtilde

Ocircपण ऐकलत का ताई गाय िन बल पश आहत - समाजाला उपय पश आहत - हणन याचा समाजाला उपयोग होईल अशा प तीच दान दल तरच प य ह ी धरा क मग तमच दान आपोआप डोळस होईल िन या पशची उपय ता वाढल यवहारचतराना ब होईल पण गायबल ा ःवयमवच दवता आहत असा धमछाप डो यावर मा न ठवलात क तम या दानब च डोळ फटन हा असा अधळा धम तम याकडन अधम घडवीत गलाच हणन समजा

Ocircआ ण ग या नद बलवाल ह अस आल हणजच न ह तर कोणीह िभकार दाराशी आला क यालाह हच सागत जा क समाजाला उपयोगी असा काह तर उपाजक क त करतोस क नाह त आधी बोल काम कर िन पोट भर काम नसल तर मी तला झपल त दतो त काम दण एवढच खर दान कामाच ितम य याला दयन यो य वाटल तर थोड अिधक ा पण ऐतखाऊ िभका याला नसती कफनी वा िा घालतो वा शख फकतो हणन दमड ची भीक घाल नकाOtilde

इत यात रामभाऊना घरात कोणी हाक मारली Ocircआलो अOtilde अस हणन त लगबग घरात िनघन गल त दसनास झाल अस पाहताच तो नद बलवाला तावातावान हणाला Ocircतो मलागाड वरचा एक भगी तर बामन सवाई भगी दसतो दतस ना एखादा कपडा नद राजाची पाठ झाकायला Ocirc डम डम डमक डम डम डमक - याच िभकच डम प हा वाज लागल

Ocircचल चालता हो इथनOtilde दडम गपा ओरडला ताई हणाली Ocircग या भाडतोस कशाला फार तर दऊ नय याला काह त जा अ बाबा

आता पावली दली न तलाOtilde ताई अजन बोटचपी आह अस तकन या साधन आप या ऽा याच शवटच अ सोडल

भाब या लोकापढ ऽागा कला क अिधक दान हटकन िमळत िनदान दलल कोणी परत घत नाह हा ा िभ क याचा नहमीचा बहधा अचक अनभव असतो Ocircघ ताई घ तझी ह पावली पण घ परत दव बघन घईल ा त या पोराला गोमाता नद राजा महादव-Otilde

तोच यान फकलली ती पावली पटकन उचलन ग यान अबाळ वबाळ अवसानान या यावर चालन जाऊन दटावल Ocircचल होतोस क नाह यथन चालता होतोस क नाह Otilde

याबरोबर तो नद बलवाला एकदम दबला आ ण नद च दाव ओढन दहा पावल चपचाप माग हटला पण तथन प हा एकदा गयावया कर त Ocircमाझी पावली तर द र दादा ती परतOtilde हणन यान हात पसरला पण ग याचा तो Ocircचालता होOtilde प हा गडगडताच प हा चपचाप पढ

समम सावरकर वा मय - खड ६ ७३

अधौ ा िनमलन कथा

चालता झाला ग या पण काह गडबड कर त घरात परतलला ज हा या साधजीना दसला त हा एकदा यानी ःवत या मनासमोर तर ःवतची पत राख यासाठ झाल या अपमानाचा सड उगवला - ओठात या ओठातच या ग याला एक िशवी हसडन Ocircहा एक ितसरा भगी दसतो ा आळ त भ याचच बट राहातातस दसतात सगळOtilde

ितथच ती आळ सपली होती आ ण ग या या माग या दाराशी जाणारा बोळ लागला होता ग याच मागच दार या बोळातच उघडत ह क पनाच नस यान नवी वाट हणन साध याचा नद िन ती कामधन अस त सार लटाबर या बोळात घसल इत यात या दारातन या मोळ वा या बाया हातात मो या या स या घऊन याना िमळाल या या या काबाडक ा या या अड च अड च आ या या ा ीत कती मीठ-िमरती-तल वकत यायच त बत योजीत ितकडन यत हो या या याला भट या या न या िग हाइकाना पाहताच साधच डम प हा वाज लागल-

Ocircडम डम डमक डम डम डम डमक Ocircगोमाता कामधन ा ऽवा हो चारा पसा ावा ऽ हो काह दान नद ऽ ऽ राजाला

घाला ऽ ऽ हो प ऽसा प ऽ ऽ जा ऽ हो नद रा ऽ जा डम डम डमक डम डम डमक Otilde

साधची चपटपजर सरावर चाल झाली या मोळ वा या बायानी नद ला नमःकार कला गाय तर अगद च आडवी आली साध हात पस न पस न Ocircध ऽ र ऽ म गायी ऽ ला गायी ऽ ला Otilde हणन प छा परव लागला गायी या नाव या बायाना नाह च हणवना या आपसात कजबजन एक दोन पस काढन आता या यापढ फकणार तोच-

Ocircए बायानो थाबा दमड स ा दऊ नका या ल चा िभकार यालाOtilde असा दरडावणारा आवाज आला

ग याचाच तो आवाज पण ह याद बोलत आह कठन अस ग धळन या साधन बोळा या त डाकड वळन पा हल तो ग या ितथ नाह पढ पा हल तो ग या या या माग या दारातन खवळन बाहर पडताना दसलाच या भयभीत साधजीना

Ocircबायानो दऊ नका काह एक ा अस या भ द िभका याला हा माणस बल िन हा याचा नद बल दोघह ऐतखाऊ आहत ऐतखाऊ आ ण त ह कठ रानावनात ौमन ती लाकड त डलीत फोडलीत पाहाटसच भार बाधन ख यातन नगरात अनवाणी यऊन तो बोजा मा या ह दवस यईतो डो यावर वाहन दारादोर भटक यात त हा कठ अड च आण पदरात पडतात त तम या िनढळा या घामाच पस हा ऐतखाऊ आता आयत उपटणार दऊ दणार नाह मी त याला या अड च आ यात तम या घर या मलालकराना मीठ िमरची तल त त ह काय नणार ए साध अर त याना या पशवर OcircदयाधरमOtilde करायाला सागतोस पण या या लकराची दया तला नको का यायला आप या मलालकरा या त डचा घास हसडन बायानो कशाला दत होतात त ह याला पस ग यान कळवळन वचारल

Ocircगोमात या पायाचा अगारा दत होता साध आ हालाOtilde

समम सावरकर वा मय - खड ६ ७४

अधौ ा िनमलन कथा

Ocircसाध भ द आह तो भ द पश या पाया या अगारा माणसाना वकतो बायानो तम या घर शतीच बल िन गायी गरढोर असतीलच ना मग या क ाळ गराढोराचा अगारा आप या माथी लावीत जा जर काह लवायचाच तर कारण त पश तम या कामास तर यतात ह पाहा ा ऐतखाऊ साधला मघा मा या आईन चार आण दल होत दान हणन त कपाऽी दान मी दऊ दल नाह स पाऽी ाव हणन जा ह या त चार आण तमची ती मललकर ित तमची ती गरढोर दानाला खर स पाऽ या हOtilde

Ocircनग नग आ हासनी त दादाOtilde या बाया अगद कळवळन हणा या Ocircतझ पस आ ह कशापायी घणार काबाडक क न खातो दादा आ ह दोन घास अध या पाग या थो याच आहोत आ हासन कशा हव दानOtilde

Ocircए साध ऐकलस का दसत आह का ह तला बघ ा का ाळ बायाची थोर दय अर त या या यात ख या साध ा मोळ वा या आहत िन त िन वळ भ द आता तर सोडन द हा ऐतखाऊपणा आ ण ह अगारा वकण अर जर कोणा या पायाचा अगारा लावायचाच ना तर या त या ऐद पश या पायाचा अगारा ा बायामाणसाना लाव याप ा ा काबाडक क न समाजा या काह तर उपयोगी पडणार काम क न यावर पोट भरणा या या भ या या ा मोळ वा या या शतकरणी कामकरणी या पायाचा अगारा तलाच लावावयास हवा समाज जो अजन जीव ध न आह तो ा याच काबाडक ावर होय त यासारख माणसबल िन ह पशबल िन ह पशपजा िन ह अगार िन ह ऐतखाऊ साधता िन ह तझ नद बल ह समाजा या भाबडपणाची मलागाड आह - या भ या या मलागाड हन ितरःकाय टाकाऊ कारण या भ या या मलागाड च शताना तर खत होत - पण ा भाबडपणा या मलागाड न ब शाची रोगराईची काय ती जकड ितकड फलावत उपयोग असा काह नाह बायानो दान हणन नाह पण तम या लकराना खाऊ हणन फटा यासाठ मी त दतो ह चार आण बर ओशाळ नका या त अOtilde

ग यान बळ बळ ती पावली मोळ वाली या हाती टाकली या िभका या या तावड तन सटन या बाया बोळाबाहर पडतो ग या ितथ उभा रा हला तो बाबा या बोळा या दस या त डाकड जात आह अस पा हल त हाच काय तो ग या घरात परतला

ग या दसनासा होताच या साध या पोटात साचलला ग यावरचा सारा राग एकदम वर उसळला आ ण याचा वचपा या एकाच वःतवर या िभकार याला काढता य यासारखा होता या वःतवर हणजच या या नद बलावर यान हातातील काठ चा एक र टा असा बळान हाणला क तो बचारा बल धम पढ पळाला आ ण लगच माग वळन गवतकाड वचन खात रगाळत चालणा या या बचा या गाई या नाकावरच यान दसरा र टा हाणला क गाईला दवता न मानता कवळ एक उपय पश हणनच काय त मानणा या मनयाचह दय या िनकारण बरतन कळवळन याव या नद ला दव आ ण गाईला दवी हणन लोकानी पोसाव अस ढ ग तो लोकाना िशकवी यानाच तो भ द ःवत पशइत या दखील दयन वागवीत न हता अस ह नद बल काह तर दहा हजार आ ण ऐतखाऊ िा टाळकट भ द दहा लाख गावग ना भटकत आहत समाज जर ग यासारखा होईल तर अशा दहा लाख ऐतखाऊना

समम सावरकर वा मय - खड ६ ७५

अधौ ा िनमलन कथा

काम क न पोट भरण भाग पडल भ दपणाचा िन भाबडपणाचा रोग लगसारखाच समाजाला पोखर त आह

समम सावरकर वा मय - खड ६ ७६

अधौ ा िनमलन कथा

१९ चातमाःय

(रागोळ ची करड घऊन रखमाबाई यतात आ ण Ocircवनवासी राम माझा सागा कणी पा हला Otilde ह गाण गणगणत गोप रागोळ न काढ त बसतात इत यात सकताई लीला शािलनी मािलनी सीता भती या यतात यास रखमाबाई ःवागिततात)

रखमाबाई - या सकताई लीला - या अशा कणी इथ बसा कणी इथ बसा या (प हा गोप काढ लागतात)

सकताई- ह काय चालल आह रखमामावशी रखमाबाई - अग या चातमाःयात मी कनी गोप ाच ोत धरल बर अग पण ती

कमला नाह आली ती कठ तम याबरोबर आज कती बातर आह ग ती आली क कठ मल त हदसघटन का कायस आह न त काढलच ितन

सकताई - मग यात हो वाईट त काय आह रखमामावशी ती जर वयान लहान असली न तम याहन तर ितच वचार कती पो असतात तमच हो वय रखमामावशी आता

रखमाबाई - आमच काय बाई दहा गल िन पाच रा हल (बोट मोजन) बघ तीन िसहःथ मला अगद चागल आठवतात मग तच पाहा आपली आता माझ वय काय असल त

सकताई - आता मला जर ितशी उलटली तर त ह साठ या जवळ असणारच मावशी अहो आलीच वाटत ती कमला हाक मारत आह ओ - या या दार लोटलल आह हो नसत उघडा या आत (कमला यताच) या िश क ण बाई बसा अशा

कमला - काय रखमामावाशी कस काय आह ह काय करता आहा रखमाबाई - अग ह गोप काढत आह मी चातमाःयात गोप ाच ोत फार प वऽ १०८

गोप यह रागोळ न काढावी मग याची पजा करावी ःवत सोव यान सपाक क न प वा नाच पान वाढन गो यात जाव गाईला हळदकक लावन फलाची माळ घालन सोव यान आप या हाती गोमास घालावा आ ण मग जवाव अशी १०८ गोप - अग हणज गाई या खराची ह अशी िचऽ -चार म हन काढली न हणज गोलोक नावाचा ःवग १०८ वष जवाला भोगायला िमळतो हो पण ोत सपताच दहा तर भट-जवायला बोलावन यकाला एकक सो याच गोप दल पा हज हो - नाह तर नाह ःवग िमळणार अग कमळ तला काह ोत नको का धरायला आता िश क ण झालीस हणन काय झाल अग दवाची सवा काह करावी काह धम आचरावा त पण ह गोप ाचच ोत धर पाह

कमला - पण यह गायीसार या एका पश या खराची १०८ िचऽ काढ यान आ ण भटाना सो याची गोप द यान दवाची सवा ती काय साधणार धम तो काय घडणार धम हणज परोपकार परोपकार प यच त हा ा लोक काह य असा परोपकार घडल अस ोत करण बर तस एक ोत मी धरल तर यात नाह का दवाची सवा घडत

रखमामावशी- लागलीस पाचकळपणा करायला अग गायीची सवा तीच दवाची सवा भाव ठवावा ितथ दव आहच पोथीतच आह हो ह सार

समम सावरकर वा मय - खड ६ ७७

अधौ ा िनमलन कथा

कमला - होय ना मग जर पशत भाव ठवला तर दव पावतो तर आप या ा हदरा ा या भावाब हणीची माणसासार या माणसाची सवा दवा याच नाव कली तर काय तो पावणार नाह नराची सवा तीच नारायणाची सवा हस ा पोथीच सागत

सकताई - ह अगद खर हो कमलाताई मी तस ोत धरत या ल दवाप ा तोच खरा परोपकार ती दशसवा कोणच ध

कमला - अस बघा सकताई एका बहारा या भकपात अनाथ अशी हदची तीन हजार बाळ िमशनर मौलवीनी नली बाटवली याच आईबाप याना मकल इतकच न ह तर ह तीन हजार वश पढ ल पढ पासन हदच क टर शऽ होणार आप या हदरा ाच स याबळ अशा यह या धडगसापायी कोट कोट नी घटत असता हदधमाच खर ोत हणज लाख लाख दवा या गवताच भार दवा या नाव बाधीत बसण नसन अशी एकक अनाथ हद बालबािलका वाच वण हच होय पण यासाठ हदसभन काढल या अनाथालयाना भीकदखील कोणी घालीत नाह आ ह दखील द रि अशा हद अनाथालयास पस कठन दणार पण आपल शर र तर हदसघटना या अशा प वऽ कायासाठ क वण आप या हातच आह हह तपच आह अशा हतन आ ह दहा पाच म ऽणीनी अस ोत धरल आह क यह आम या यथील हदसभ या अनाथालयात दोन तास जाऊन तथील लकराना अगजणीन आघोळन जववन याच कपड घर या साबणान धऊन पर टघड सारख च क क न ठवायच आ ण दर र ववार याना हद वीर प षा या सो या कथा सागाय या व ानाच चम कार खळ व वमानयऽ विन प याची खळणी दऊन समजन सागायच झाडझड क न मळदखील आ ह च काढतो

रखमाबाई - इश कठली मली ती बनवारशी पोरट ना जात ना पात याचा मळ काढायचा िन गदळ कपड धवायच भिगणी आहात का धो बणी

सकताई - अस का हणता रखमामावशी अहो आपण आप या घर या लकरा या मळान लडबडलली िचरगट नाह का धत कटबात या लकराचा मळ काय सो याचा असतो हदरा हह आपल एक मोठ कटबच आह हो मी तर असच हदसघटनाच काह सवाोत धरणार या अनाथालयासाठ सागा ना कमलाताई मी काय क

कमला - त ह अहो खरच त हाला फ कड िशवणकाम यत नाह का बःस तर त ह अस करा क चातमाःयात िनदान शभर झबली िन सदर या अनाथालयास धमाथ िशवन ा फकट त साहा य या सःथची कवढ तर िचता दर कर ल

सकताई - हो हो पण बाई कापड कठल वकत आण मी इतक रखमाबाई - मी दत बर तला कापड या मा या १०८ गोप ामाग १०८ मला या

झब यासद याच कापड मी दईन हो धमाथ मग तर पावल ना मलास ा तो तझा हदसघटन - दव अग हसता काय अशा हदसघटना हाह एक दवच आह बर गणपती हणज गणाचा पती सघटनाचा दव अग आ हाला कळत का नाह ह पण आ ह आपली जनी माणस तम या न या क पना आ हाला आम या ज या भाषतच सािगत या हणज लवकर पटतात हो मीह आपली १०८ गोप पजीनच पण अनाथालयातील १०८ लकराना कापड पण धमाथ

समम सावरकर वा मय - खड ६ ७८

अधौ ा िनमलन कथा

द यावाचन ोताची सागता झाली अस मानणार नाह बर हणज जन ोत पण झाल िन नवह झाल काय कमला

कमला - आभार आहत हो मावशी तमच त हा वड लधा या माणसानी आ हाला इतका आशीवाद िन सहकाय दल तर पर आह बर लीला शािलनी मािलनी त ह सा या जणीनी काणकोणची ोत या चातमाःयात धरली आहत

लीला - आ ह दहा जणानी यक ल ल वातीच ोत धरल आह यह शभर दोनश वातीचा काकडा सकाळ दवघरात वा दवळात जाळायचा अशी लाखोली यक न जाळली क दहा भट बोलावन याना दहा सो या या वाती ाय या (सग या हसतात)

कमला- भटा या घर सो या या वाती जाळतात होय लील पव वजच गसच रॉकलच दव नसत क हा घर दवळ पण यातन वातीच लावीत त हा या काळ लाख वाती फकट जात नसत घर दवळ याचा उपयोग होई पण आता जकड ितकड रॉकलच कद ल गस िन वजच दव झगझगाटत आहत आता या झगझगाटात लाख वातीपायी त हा दहा-पाच जणीच ज मणभर तर तप नसत जाळन टाकायच यात काय अथ आह बर प हा वाती पटवाय या या हण सकाळ उजाड यावर पटवाय या कती यथ क हणन हणत त ह त मणभर तप अस उगीच जाळन टाक याप ा या अनाथालयातील लकरा या त ड घाला नस या कापसा या वाती पटवन पडल या उजडात आप या रा ातील दाःय दा रिय दकाळ ददशा याचा अधरच काय तो दसतो पण आप या हदरा ा या या लकरा या जीवनाची वझती वात जर तव वली ना तरच तो अधर घाल वणारा खरा उजड आप या घर पडल

सकताई - आ ण ाणदानाच तच क य दवालाह जाःत आवडल अग मा या मलीन मलालकरा या त ड पडणार तप जर चलीत उगीच ओतन दल तर मी ित यावर रागावन का सादन तसच दवा या लकरा या त ड पडणार ह मणोगणती तप अस नसत जाळन टाक यान दव उलट रागावतच असला पा हज याप ा त मणमण तप दवा याच नाव या अनाथ लकरास पोस यासाठ खाऊ घातल तर यातच खरा परोपकार घडल इहलोक य लाभ परलोक प य

शािलनी - मी कनी चातमाःयात कळ या पानावर जवायच ोत धरल आह चार म हन कळा या पानावर जवायच िन मग भटाना जवायला घालन ऐकक चाद च कळ च लहानमोठ पान दान ायच

मािलनी - मी कनी भड ोत धरल आह या चातमाःयात भ याची भाजी खायची नाह आ ण शवट भटाला बोलावन एक चाद ची भड दान ायची आम या गोपाळ भटजीनी सािगतल आह क इथ अशी चाद ची भड दान दली क म यावर ःवगात सो या या भ या िमळतात हो जवाला (सग याजणी प हा हसतात) हसता ग काय सार या

रखमाबाई - अग हस नको तर काय क मला हातार लादखील ह भटाची ल चिगर पसत नाह बर पडत कोण ग हा गोपाळभटजी तो का वा ग वा लोकाची घर म यान बाधायचा याचा एक धदा आहच घर गाई हशी बाळगन दध गावभर वकतोच अग परवा

समम सावरकर वा मय - खड ६ ७९

अधौ ा िनमलन कथा

मी मनःमतीत ऐकल क जो ा ण दध वकतो तो त काल पितत होतो हणन याचा मलगा पोिलसखा यात मोठा कारकन आहच तीन मजली नव घर यान अिलकडच बाधल आह ितकड ती आप या हदची शकडो लकर भकन मरताहत िमशनर मसलमान याना बाटवन हद रा ाच क टर शऽ बन वताहत िन आ ह इकड मणमण तप आगीत जाळतच आहोत िन अशा पसवा या धदवाईक भटाना चाद ची कळ ची पान िन सो या या भ या धम हणन दान दत आहोत हा कसला मला धम - अधम आह हा कमला तझ हणण अगद खर आह ह भट मोठ ल च आहत दवा या नाव भाब या लोकाना मनास यतील तशा थापा मा न ःवतची तबड भरत आहत

कमला - पण रखमामावशी मी हणत क ाचा सारा दोष भटावरच टाकणह अ यायाच होईल आज या भटा या बायाह तीच ोत क न दस याना तशीच दान दतात भट तर आपलच भाऊबद यानाह सधाराव तर तह सधारतील खरा दोष आप या सग या या भाबडपणाचा आह भट बळबळ लाठ घऊन काह आप या घर यत नाह आ ह च यास बोलावतो भट आला नाह तर जवतदखील नाह मग आ ह दऊ िततक दान तो नतो त हा मळ दोष आप या भाबडपणाचा आपण आप या ववकान पोथीत खोट काय खर काय त ठरवाव बर सीताबाई त ह कोणच ोत कलत

सीताबाई - मी काय बाई ोत धरणार घर मलाना गोडधोड दखील िमळत नाह मधकर दखील मागावी लागत बचा याना हणन मी आप या वडाभोवती ल द णा तव या ग या वष घात या या चातमाःयात गोमास कानव याच ोत धरल आह दर सोमवार नऊ गळाच कानवल करत पक आठ कानवल गाईला घालत िन एक तवढा साद हणन मलाना दत मी ःवत उपास करत अस सोळा सोमवार करायच

सकताई - इश हा तर िन वळ आचरटपणा नाह का अहो घर मलाना गोडधोड िमळत नाह हणन एक कड हणता आ ण गळाच नऊ कानवल क न गाईसार या एका पशला आठ चारता िन मला या त ड एक घालता अहो मलामाणसाना दध दत हणन जी गाय हवी ितला मलामाणसाना उपाशी ठवन तपाशी जववायच काय पशची जोपासना करायची तर पशसारखी करा पशला हरव गवत पढ भर आणन घाला पा हज तर ओखटवाणी घाला आ ण कानवल मलाना ा गो यातला पश दव आह तर तमची पोटची लकर काय भत आहत माणसाहन पश ौ आह ह सागणार ोत दवाच नसन द याच आह द याच

लीला - तसच त या या वडा या भोवती ल वळा गरगर फरायच ोतदखील भाबडटपणाच नाह का यात परोपकार असा ग कोणचा कलास

रखमाबाई - त ह सग याजणी कमल या प टिश यणी झा यातस दसत मला खरच बर ितच ज हणण क अशीच ोत करावी क यात या लोक य परोपकाराच काह क य रा ाची काह सवा घडल त अगद बरोबर आह हो अमक भाजी खायची नाह कळ या पानावर जवायच उगीच लाख वळा गरगर फरायच असा यथ दहदड कर याप ा दहदडाच तपह घडाव आ ण रा ाची य सवा या लोक काह तर य परोपकार करावा अस मी एक ोत त हाला सागत अ त ह िनधन अस यात तर दखील पकळ दान

समम सावरकर वा मय - खड ६ ८०

अधौ ा िनमलन कथा

द याच प य त हाला कस जोडता यईल बघा अ मा या अगणास लागन माझी ह कवढ तर मोकळ जागा आह तीत नसत रान उगवत तर त ह दहावीस जणी यह इथ यऊन ःवहःतान खणन प न या चातमाःयात वागी अळ िमर या कोिथबीर भती शाक भाजी लावा या अनाथालयास चारसहा म हन परल इत या भा या आपण ःवत या महनतीन परव या

कमला - ठ क ठ क दवाच भार बाधीत भटक याप ा वा वाती कर त वा ह अशी गाई या खराची िचऽ काढ त वा झाडाभोवती लाख वळा गरगर फ या घालीत राह याप ा असा आप या धमबाधवा या या हदरा ा या सवत दह झजवावा हच उ म जर दव झाडपश या सवन सतोषत असल तर तो नरा या सवन अिधक सतोषत असला पा हज आ ण या या ोतानी पारलौ कक फळ िमळत असतील तीह िमळत असलीच पा हजत आता बघा अ रखमाबाई या अनाथ शभर लकराना कापड दतील सकताई याची झबली िन सदर िशवन दतील त ह मणभर तप ाल ा सग याजणी िमळन चार म ह या या भा या परवतील हणज आपण या एका अनाथालयाचा कवढा खच भागव बर - हदधमाची रा ाची कवढ सवा िन कवढा परोपकार क शक बर मग घताना ह सगळ ोत

सा या जणी अगद आ ह सग यानी ह च ोत या चातमाःयात करायचा सक प हा आताच कला बर त ह जा नी या अनाथालया या सचालकाना ा ह वचन इत या धमाथ साहा याच

कमला - याना कतीतर आनद होईल याची कवढ िचता दरावल ह ऐकन जाऊ या आपण सा याजणीच ितकड चला (जातात)

११० ताबताची गो

आप याला ताबताची गो माह त आह काय त ह ितवष मसलमानाचा ताबताचा सण पाहाताच असता लाखो मसलमान यात जर खप नाचताबागडताना दसतात तर तो सण आनदाचा नसन याच मळ एका अ यत दयिावक शोककथत आह मसलमानी धमसःथापक ज महमद पगबर या या य नातवा या झाल या बर क लीची ती वा षक ःमती आह

पण अशी एखाद क णरसान थबथबलली गो नसती क पननच कोणी रिचत तर ितन भावना खळबळन सोड याच अस या ह जर खर असल तर ह ित यापासन िशक यासार या या काह मह वा या गो ी आहत याचा प रणाम वाचकावर हावा िततका सहजच झाला नसता कारण मन हणत Ocircऊ ह नसती क पकथा आह अस काह खरोखर थोडच घडल आह य ा या यवहारात अशा भाकडकथाचा तो काय उपदश यायचा ःव नात तीन फटा या खोलीत तीन हजार िशपाई िशरलल दसतात बछा यावर असता ःवतला डोहात फकलल दसत पण हणन जाग होताच या डोहात आपण पडलो आहोत असच समजन

समम सावरकर वा मय - खड ६ ८१

अधौ ा िनमलन कथा

तर यासाठ कोणी पोह लागतो थोडाच ःव नातला चटका सवःवी ःव नापरताच क पत गो ीचा चटका म यत मनोरजनापरताचOtilde

यासाठ यवहारात घ यासारखा उपदश मनावर प का ठस व या या कामी नस या भावना खळबळन सोडणा या अर बयन नाइटसार या क पत कथाचा जर थोडाबहत उपयोग होतो तर या याहन कती तर पट न इितहासात जशा या घटना खरोखरच घडल या असतात याची पकड भावनवर न ह तर ब वरह अिधक प कपणी बसत कोणतह स य मनावर बबवावयाच झाल तर त मलतच ब हशी अस य असल या क पत कादबर प ा िततकच भावनो पक असताह अ र िन अ र स य असणा या ऐितहािसक घटननच अिधक प रणामकारकपण बब वल जाऊ शकत

ह ताबताची गो ह कादबर सारखीच अ यत िच वधक असताह इितहासाइतक च स य आह

यातह िगबन सल भती अनक इमजी इितहासकारा या िन कराणशर फ या अ यासका याकड न जाता आपण ह ताबताची गो हतत ज ःटस अमीरअ लीसार या िन ावत पण स व मसलमानी लखका याच त डन ऐक हणज यायोग ती सागताना बनम ःलम लखकानी ती जाणनबजन चकलली सािगतली अशी शका आपणास वा दस यास घ याच फारस कारण उरणार नाह

महमद पगबरानी या वळ त अ यत ह न ःथतीत होत आ ण या या गावीह त पगबर - ई रदत - हणन ज हा बहतकास माह त न हत या वळ एक होतक दखणा िन मा णक मलगा पाळला होता याच नाव अ ली यास पढ महमद पगबर यानी आप या पऽा या ठायी मानल कारण पगबरास पऽ न हता पढ महमदानी आपली मलगी फाितमा ह स या त ण अ लीलाच दऊन यास आपला जावईह कल महमदावर आल या अनक सकटात अ लीन यास सोडल नाह अरबानी महमदाच

पगबर व मा य कल त हा या या वाढ या वभवासह अ लीचह मह व वाढत गल पण महमद पगबर सन ६३२ त वारल त हा या या गाद वर अ लीलाच ह क आह अस या या प ा या लोकाच मत असतानाह खिलफापदावर दस याच गहःथाची िनवड व प ान कली

यथनच या दोन प ात तमल य ास आरभ झाला अ ली या व असल या प ाच पढार पण मोअ वया नावा या बला य सनानीन ःवीका न अ लाला रणागणात हतवीय कल आ ण शवट मसलमानातील काह कटवा यानी ा मसलमानी पगबरा या अ यत व ास आ ण पऽवतमानल या जावयाची सन ६६१ त बरपणान ह या कली आ ण तीह क हा तर तो स प ष अ ली पगबराचा कतकपऽ मसलमानाचा खिलफा म य मिशद त ई राची ाथना कर त असताना मसलमानी धमशा ामाण िन न वागणा या मनयाचा दव पाठ राखा असतो यास वजयच िमळतो अशा समजती या जगातील वजया या अथ तर कती पोकळ आहत ह या घटनव न ःप होत नाह काय कराण अ ली या बाजस होत पण यश िनदान भौितक यश तर मारक या या स यास िमळाल कराणाच ाथनामऽ या

समम सावरकर वा मय - खड ६ ८२

अधौ ा िनमलन कथा

अ ली या ओठावर असताच मारक याचा सरा या या दयात घसला त कराणाच मऽ यास ा जगात तर वाचव शकल नाह त

११०१ राजपऽ हसन-हसन अ लीला महमद पगबरा या फाितमा नावा या या मलीशी याच ल न झाल होत

तीपासन हसन आ ण हसन ह दोघ पऽ झाल अ लीला वर सािगत यामाण मारकर घालन ठार मार यानतर या या ितप ान मोअ वयाच खिलफापद मा य कल परत अ ली या प ा या मत खिलफापद ह महमद पगबरा या वशातच राहाव अस अस यान आ ण अ लीच ज वर ल पऽ तच महमद पगबरा या वशाचा उरलला अकर ठव याची अ ली या प ान पराका ा चाल वली अ ली ठार मारला जाताच यानी हसनला खिलफा हणन घो षत कल पण ितकड मोअ वया हा बळ स य घऊन या यावर चालन यत आह अस कळताच याची गाळण उडाली पगबराचा हसन हा नात असला तर त दवी नात ा मानवी जगात बळ असल या स यावाचन अगद दबळ ठरल आ ण हसनला खिलफापदावर ल आपला अिधकार सोडन दऊन मोअ वयास एका वषा या आत शरण रघाव लागल दो ह प ाचा करार झाला तो इतकाच क मोअ वयानच खिलफा हाव पण या या म यनतर माऽ पगबराचा दसरा नात जो हसन याला खिलफा नमाव

अशा र तीन मोअ वया हाच शवट मसलमानी साा याचा एकमव िन अितरथ खिलफा झाला यश याला आल तो कोणी मोठा धमभी कराण िन न पाळणारा यायी सदाचार होता हणन का याला ह अितम यश यऊन तो कराण मानणा याचा म य रा या य च न ह तर धमा य ह झाला मळ च नाह य चयावत मसलमानाचा अगद िन ववादपण झालला आ ण अ यत बळ ठरलला असा जो प हला खिलफा तो हा मोअ वया कसा होता या वषयी अमीर अ लीच हणतात -

Ocirc याच िमऽ वी राखता यण कठ ण जाई कवा याच शऽ वी डोईजड होई याचा याचा वषान वा ख जरान या मोअ वयान घात कला आ ण कर वला ह या ह या या अगवळणी पडलल एक बळ ह यार होत या या स ला अडथळा क लागल अशी वाटल ती कराणातील दवी वा यवहारातील मानवी आ ा वा आचार झगा न द यास तो कमी कर त नस पण सोईःकर अस यास कराणातील आचार बा श पाळ याच स गह अस वठवन दई क यव हा कवढा दवद वलास होय क यानी य महमद पगबराचा छळ कला तच या या वशजा या पतक सप ीच िन रा याच वारस ठराव आ ण यानी मत पजाकचा प घतला तच महमदा या मत भजक मसलमानी धमाच खिलफा - धमा य - हावOtilde ( हःटर ऑफ द सारास स प ७१ िन ८२)

पण ऐ हक ीन पाहता मोअ वयाला ह यश कस आल त अगद सयकाशाइतक ःप पण दस शकत तो अ यत धाडसी राजनीितपारगत शर कारःथानी प ष होता ऐ हक रा य जक यास ज गण अवय त यात होत याच सिनक झझार असन श ा उ क असत हणन ऐ हक रा य जक या या कामी याला यश आल आ ण पगबराचा दवी वश ितकड धळ स िमळत असता मोअ वयान ःथा पलल दमाःकसच मसलमानी साा य िन

समम सावरकर वा मय - खड ६ ८३

अधौ ा िनमलन कथा

धमा य वाच त खिलफापद या या सा या मानवी वशात शभर वष अ याहतपण नादत रा हल

हसन या हातन खिलफापद िन साा य िछनावन घऊनच मोअ वया ःवःथ बसला नाह थो याच अवधीत याचा मलगा य झड या या कारवाईन हसनला वष पाजन ठार मार यात आल पगबराचा - दवदताचा तो य नात पण याला ह वाच व यासाठ महमद पगबर दवापाशी म यःथी क शकल नाह त - दवान माग अ लीला कटवा या या ख जरास मा दल तसच आता या स हसनलाह वषा या प यास प याआधी एकवार दखील सावध न करता द ा या घातास बळ पड दल

राहता रा हला महमदचा दसरा नात हसन खिलफा मोअ वयान पव करार कला होता क या या माग खिलफापदावर िन साा यपदावर हसनला ःथा पल जाईल पण याचा वड ल भाऊ हसन याला वषयोगान ठार क याबरोबर हा करारह मोडन खिलफा मोअ वयान आप यामाग आपला पऽ य झड ासच खिलफापद िमळाव हणन िन ल आ ण मसलमानी साा यातील मिशद मिशद तन य झडला खिलफा कर याची वाह दली गली स यान िन राजधानीन तीच शपथ घतली पराबमी मोअ वया सन ६८० म य वारताच याचा हा सवाई पराबमी पऽ य झड राजधानी दमाःकसम य आप या प या या वःतीण साा याचा धनी िन मसलमानी धमाचा धमा य झाला

११०२ खिलफा य झड ाच य झडन महमद पगबरा या एका नातवास हसन यास वषयोग करवन मारल ह

वर दलच आह महमद पगबराचा दसरा नात हसन याला खिलफा नम याचा झालला करार लाथाडन आता तोच य झड खिलफा झा यामळ हसन जातीच िन प ाच लोक अथातच फार िचडल या यापक इराक या लोकानी तर हसनला बड क न उठ यास खपच भर दली Ocircआपण आम या ातात पाऊल टाकताच सार जनता एका माणसासारखी बड क न उठल आप या य याचा काय तो अवकाशOtilde अस उ ोभक िनरोप हसनला यत रा हल यासरशी या िनरोपावर व ासन आप या खिलफापदाचा य झडन िछनावन घतलला ह क रणागणावरच परत िमळवीन अशा िन यान हा पगबराचा धमशील नात हसन इराककड उघडपण चालन गला या याबरोबर याच नातलग दोन मोठ मलग काह िन ावत अनयायी बायकामल इतक मठभर सना काय ती होती

११०३ हाय हसन हाय हसन य झडला तर हच पा हज होत तो जतका पराबमी िततकाच ल चा यान सा या

मसलमानी साा यात असा दरारा बस वला होता क या या वतनात तो कराणा या आ ाचा उपमद जमल त हा कर त असताह तोच खिलफा धमिन ाचा धमग - हणन सारा मसलमान या यापढ चपचाप गडघा टक त होता लाखो मसलमानाची सहानभती य महमद पगबरा या या सऽःत असताह स यपरायण राहाणा या नातवाकड - हसनकड - होती पण खिलफा य झड या व काढ याची कोणाची छाती होईना अशा ःथतीत हसन

समम सावरकर वा मय - खड ६ ८४

अधौ ा िनमलन कथा

बड क न उठतो आह ह पाहन खिलफा य झड उलट सतापला ग हःतकाकरवी उ ोभक बात या यान होऊनच हसनला चहकडन धाड व या क Ocircया आ ह य झड व त हास त काळ िमळतोOtilde या िनरोपास स य मानन तो स यपरायण हसन या मठभर बाजारबण यासार या टोळ िनशी जो जो पढ चालला तो तो याला कोणी अड व यास यईच ना यालाह ह आ यच वाटल िन ावत भा वक मसलमान हण लागल Ocircअ ला स याचा अिभमानी य पगबरा या नातवा व असणा या शऽच डोळ अ लान अधळ कल ब िशली नाह तर खिलफा य झड असा नागी टाकन बसणार ाणी न ह दवाचा अ भत चम कार आह हाOtilde

तो अ भत चम कार होता खराच पण तो दवा या दयचा नसन य झड या राजनीतीचा कारण हसनला अस खो या आश या माग लावीत यान अशा ठकाणी आणन सोडल क जथ िनराश या जा यात तो पगबराचा नात अचानक िन परतपणी सापडावा

इराक या ातान यास बोलावल होत जायचच काय त कठ ण काम ितथ जाताच तो ातचा ात Ocircअ ला हो अकबरOtilde क न हसनसाठ उठणार ा अप तील कठ ण काम तच पार पडल हसन इराकम य वशतो याला कोणीह अड वल नाह पण इराकम य बडाचा झडा घऊन यान पाय ठवताच ज सोप वाटल तच काम कठ ण ठरल- हसन कान दऊन ऐकत रा हल पण इराकम य िनजल याची झोप मोड याइतक दखील गडबड कठ ऐक यईना Ocircहसन क जयOtilde गजत एकह तरवार यानातन खणखणना

तो तरवार खणखण या तीरह स स सटत चालल पण हाय हाय त हसनला साहा य द याच वचन दल या मसलमानाच नसन या लबाड खिलफा य झडन हसनला अचानक गाठन कापन काढ यासाठ धाडल या मसलमानी स याच होत

Ocirc व ासघातOtilde हसन या टोळ त एकच हाहाकार उडाला िन पायान एका गाव या आौयास आपल तब ठोकन यात या यात रचता यईल िततका यह रचन हसनन ठाण माडल शऽन व याची तात या ठा या या ग याभोवती घातली

११०४ करबलाची लढाई न ह क ल या जागच नाव करबला होत खिलफा य झडन हसनला या पज यात क ड यासाठ जो

सनानी धाडला होता यान हसन या टोळ वर चढन न जाता याचा छळ करावयाचाच तवढा वडा उचलला होता हसनची ती मठभर टोळ - ती जर तरवार उपसन उभी होती तर ितलाह शऽवर चालन जाण अश य होत लढाईचा च न हता तो शऽन हसनच पाणी त डल द न तीराचा वषाव चाल वला दवसामागन दवस हसनच लोक पा यावाचन तळमळ लागल शऽशी हसनन बोलण कल Ocircमला सख प परत ा - मी लढणार नाह Otilde पण या या लढाईला भीत होता कोण महमद पगबराचा तो नात हजारो मसलमान पगबरा या या वशास दवी अश मानीत या वशाचा तो राजपऽ पा यावाचन तडफड लागला Ocircमी शरण यतो-पण मला खिलफा य झडकड याल त ब दवान हणन नऊ नका तर माननीय वीरप ष हणन याOtilde पण यास ब दवानच न ह तर नीच पापी हणन अपराधी हणन आणा

समम सावरकर वा मय - खड ६ ८५

अधौ ा िनमलन कथा

आणला तर उ म माग हणन जवत आणच नका ह च तर या या शऽची -खिलफा य झडची - आ ा होती शवट तो यायपरायण हसन हणाला Ocircमाझाच जीव त हास हवा आह ना मग हा मी पढ यतो मला मारा िन वाद सपवा पण िनरपराध लकराना िन याना तर तहानन तडफडत मा नका याना सर तपण व याबाहर काढन ाOtilde पण

ह ह वनती खिलफा या सनानीन अमानली आता म यवाचन ग यतर नाह स पाहन हसन आप या अनयायास सािगतल त ह यथ म नका यास जाण यान मला सोडन जाव हच उिचत यातच मला समाधान वाटलOtilde पण कोणी गला नाह उलट आप या मसलमानी धमसःथापका या य नातवावर तलवार चाल व यास कच न झजण तर या या वतीनच झज अशा िन यान य झड याच स यातील काह धमशील मसलमान सिनक हसन या छावणीत िनघन आल

तीरामागन तीर एकसारखा य झड या स यातन सटत चालला हसन या मठभर लोकातील वीरामागन वीर वचक वचक पडत चालला शवट तो पगबराचा नातह घायाळ झाला यान पाणी मािगतल मो या यासान पा या या वाहाशी यास न यात आल तोच शऽ या तीराची झोड उडाली तहान तहान कर त हसन प हा तब या दाराशी आला या ओ साबो शी रड लाग या हसनच लढत पऽ म न पडल होत एक अभक उरल याच शवटच चबन घ यास हसनन त लक उचलल - तोच शऽन यास एका तीआण बाणान खळन टाकल यासरशी Ocircअ लाOtilde अस ओरडन तो राजपऽ हसन तबपढ मटकन बसला पाणी पाणी एका सतीन य ाची शथ क न एक पला पाणी िमळ वल

पाणी पाणी या घायाळ राजपऽा या हातात तो पा याचा पला यताच यान तो प यास आवड न उचलला घोट घ यास कोरड पडलल त ड पटकन उघडन आ कला तोच पा या या घोटाआधीच शऽचा बाण नमाका या या तोडात स स कर त िशरला एक ककश ककाळ फोडन वीरपऽ तरवार उचलन उठतो तो चोहोकडन हाणा मारा कर त शऽ धावला िन हसन तरवार या घावानी िछ न विछ न होऊन ठार झाला

मसलमानी धमसःथापका या नातवाच या मसलमाना या दवी खिलफाच दहावर या मानवी खिलफा य झडच त बर मसलमान थ थ नाचल या या तास यानी हाणल ठोकरल याच िशर भा यास टोचन िमरवीत िनघाल पण दवान या OcircदवीOtilde पण दबळया खिलफा या साहा याथ ह का च कल नाह (अमीरअ ली प ८६) मानवी पण बळ अशा खिलफा य झडपढ दवस ा असतोषाचा एक ह काढ धजला नाह

य झडचा तो सनानी ओबाइद ला या राजपऽ हसनची ती ददशा पाहता रा हला या या या बर सिनकानी हसनच िशर आणन या यापढ ज हा टाकल त हा तो अगद च पसाळला हसन वषयीचा याचा राग अनावर होऊन यान हातात या छड न मत राजपऽा या कापन आणल या र ाळ मःताक या त डावर िन ओठावर सपासप मारल

य झड या या बर सिनकात दखील त बीभ स य पाहन हळहळणारा एक तर ाणी होता ह च गो वशष तो एक व मसलमान पटपटला Ocircहाय हाय दवी पगबरा या ाच लाड या नातवा या ाच ओठाच या पगबराच ओठ चबन घताना मी ःवत पा हल होत

समम सावरकर वा मय - खड ६ ८६

अधौ ा िनमलन कथा

हसन या याना फाटक तटक ल र नसल या मळल या पा यासाठ तळमळल या या मसलमानी पगबरा या मली - सनाना मसलमान सिनका या पाह यात य झड खिलफाकड धाड यासाठ दमाःमकला पाठ वल या टोळ या पढ भा यावर टोचलल हसनच मःतक िमरवत चाल वलल होत करबला या अ यत बर क लीचा तो वजय वज होता

खिलफा य झड या भ य राजवा या या तटाखाली िभतीला टकन महमद पगबरा या या मली - लक - सना ल र नसल या मळल या हसनच त कापन आणलल मःतक या यापढ पडल आह अशा या राज या ओ साबो शी रडत बस या आपल कस त डतोडन मोठमो यान यानी एवढा आबोश माडला क सार राजधानी रड लागली िचड लागली य झड दखील थोडा गडबडन गला यान याची झाली ती िनभ सनाच बस झाली अस समजन याना परत म काम दनकड आपाप या गावी जाऊ दल

अशी करबलाची क ल झाली मसलमानी पगबराच य नात ज हसन-हसन या राजपऽाचा असा अ यत शोचनीय शवट झाला महमदा या वशाची करबलाला अशी ददशा झाली असा नायनाट झाला तीच क णकथा आठवन आठवन करबला या या क ली या दवशी ितवष को यवधी मसलमान ताबता या ःमित दनी Ocircशोक हा शोकOtilde अस वारवार आबदत धायधाय रड लागतात करबलाची ह च क णकथा ताबताची गो होय हसन-हसन या या दयिावक शवटाचा तो शोक दन असतो त दखःमारक असत

हसन या ा ददश या बातमी पोचताच मसलमानाची जी मखतम धम ऽ िन पगबर महमद ःवत जीत राहत या म दना नगर तील लोक अ यत खवळन गल यानी य झडच खिलफापद र कल िन याचा अिधकार पटन घाल वला ह बातमी पोचताच तो पराबमी य झड डवचल या िसहासारखा चवताळला आ ण िसहाहनह ह अवतार ध न सस य म दनवर यऊन कोसळला या या बोधान तो सारा अरब दश थरथर काप लागला य झड मसलमानी साा याचा म य धनी मसलमानी धमा य खिलफा पण या मसलमानी खिलफानच मसलमानी धम ऽाची राखरागोळ उड वली महमद पगबराच िनवडक अनयायी लहानमोठ वचन वचन क ल कर यात आल ज उरल याना दास बन व यात आल या या मानवर डाग दऊन ठवल अ ली या खलाफतीपासन जी णालय सावजिनक कायालय उठ वलली होती ती सार धळ स िमळ वली फार काय - या मसलमानी प य ऽातील ती पगबराची प यतम मशीद ितची खिलफा य झडन घोडशाळा बन वली िन प वऽ ःथलाची अन वत वटबना कली ( हःटर ऑफ सारास स प ८८) म दनला धळ स िमळवन य झड म कवर चालन गला आ ण यथील प वऽ OcircकाबाOtilde आ ण इतर प यःथळ याचीह यथ छ नासधस कर यात आली

य झड हाच शवट अितरथ खिलफा ठरला ऐ हक रा य यश दरारा वजयौी ह सार या या पायाशी किनसात कर त होती हा एवढा वजय या य झडला िमळाला आ ण हसन-हसना दक पगबरा या पऽपौऽाचीह

धळधाण झाली का बर य झड हा या हसन-हसनहन कराणा या आ ा अिधक एकिन पण पाळ त होता करा या या सदाचारात अिधक िन ावत वा मानवी या अिधक यायी होता

समम सावरकर वा मय - खड ६ ८७

अधौ ा िनमलन कथा

हणन का हसन-हसन नाश पावल िन य झड वजयी झाला न ह न ह या खिलफा य झड या धमिन वषयी मसलमानी मथकारह काय हणतात त ःवत ज ःटस अमीरअ लीच थोड यात अस समारोपतात -

Ocircखिलफा य झड बर िन व ासघातक होता मसलमानी धमात अ यत पातक ज गणल त म पान प वऽ मिशद ची वटबना ह या वषयोग हलकट यसन इ य द धमबा दराचारानी मःत असा हा खिलफा य झड मसलमानी धमपरो हताची च ा कर यासाठ एका माकडास म ला मौलवीच स ग दववन एका सज वल या गाढवावर बसवी िन यास आपण जाई तथ मागमाग िमरवीत चालवीOtilde

महमद पगबरान आपला मत भजक धम ःथा प यानतर पव मत पजक धमास पाळ त असल या म कवर ह ला कला त नगर जकल िन ःवत तथील ज या मत धडाधड फोडन तोडन टाक या जयो मादात मसलमान ओरडल Ocircह पाहा तमच लाकड दगड दव महमदा या हातो याखाली चण झाल कती दबळ ह दवOtilde ( हःटर ऑफ सारास स प१६) महमदाच ह तकशा खर होत

महमद पगबरान मत पजका या दवास दबळ हटल आ ण मत भजक दवा या मिशद बाध या पण खिलफा य झडन या मिशद उ वःत क न या या घोडशाळा क या ती म काम दना धळ स िमळ वली या मत भजक पगबरा या वशाचा बरपण नायनाट कला - मग आता याच तकशा ान दवह िततकाच दबळा आह हातोडा धडधाकटा असला क तो मत पजका या दवळासारखाच मत भजका या मिशद ह चण करतो याच वशज िनवश करतो खरा दव महमदाचा हातह धर त नाह - य झडचाह नाह ऐ हक रा य ऐ हक वजय ऐ हक स ा या या हाती ती ती ऐ हक साधन बळ या याच हाती पडणार मग त पराणात व सोत वा कराणात आ या मक मो ाचा ा लखाचा वषयच नाह

य पजक इिाच अनयायीच वजयी होतात ह पराणवचन जशी अनभवान अत य ठरली तशीच य वसक मत भजक अ लाच अनयायीच Ocircफ Otilde पावतात ह कराणवचनह अत यच ठरली आहत य लोकानाच जगाच रा य दईन हणन OcircजहोवाOtildeन बायबलात वचन दली पण आज जगात जर कोणाच ट चभरह रा य नसल तर त Ocirc यOtildeचच

जर वद कराण बायबल तौिलद इ जल भती धममथ याच याच अनयायी मानतात तस ई रद ई रकतच असत तर ई रान याची वचन अशी खोट पड दली नसती या या पगबरा या िन ऋषी या वशाची अशी धळधाण उड दली नसती कधी पराणाच आचार पाळणा याचाह स यनाश कधी कराणाच आचार पाळणा याचाह स यनाश कधी बायबलवा याचीह ददशा कबहना या धममथात Ocircगाय पजाOtilde िन या धममथात Ocircगाय पज नकोस खाOtilde अशा धडधड त उलटसलट फसविगर या आ ा दऊन मन यात नसता कलह चत व याच द काम िनदान दवासार यान तर करावयास नको होत

पण दवान त कल ह हण यातच खर चक आह ह सार वद बायबल कराण भती धममथ मनयकत आहत यातील अनक वचन जी आज खोट पडली आहत ती टाकन ज ान आज लटक ठरत त सोडन आजह ज उपयोगी वा स य वाटत तवढ मानाव हच उिचत

समम सावरकर वा मय - खड ६ ८८

अधौ ा िनमलन कथा

कोण याह मानवी मथामाणच तह आहत एवढ मानताच त मथ मनयजातीचीच ऐितहािसक िन सामाइक सप ी होत दवाच नाव डोक फोडण बद पडत आपण सवानीच बाबीलोन या इ का मथामाण यास सादर सर ाव साभार आदराव सावधान अ यासाव पण दव यायाचा वाली आह स य प वजयी होतोच पराण वा कराणवा याचा जय हा ठवललाच भती िम या आशावर न वसबता रा य सपा दण वा जोड िशवण - तर या ऐ हक सा यास या ऐ हक साधनाची आवयकता य पण भासत ती साधन सपादावी

ऐ हक जगापरता खरा धम हणज ऐ हक व ान (ए सप रमटल साय स) हच होय

समम सावरकर वा मय - खड ६ ८९

अधौ ा िनमलन कथा

१११ lsquoतोतयाrsquo राजा झाला िचत न उठलल त नागा गोसा यास गाद बारा वष आपलीच ओळख वसरलला राजकवर आप या पतीसच तोतया पती ठर वणार राणी म न बारा वष झाल या भावास भटणार बह ण वर ल मथ यापक कोणताह एक मथळा जर एखा ा कथस दता आला तर ती कथा

मनास चटका लावन सोडती मग ह सगळ मथळ या कथस लावता यतात अस कथानक क पत असल तर ह कती र या भत (रोम टक) असल पा हज

मग वर ल सव चम का रक घटनानी प रपण अस कथानक जर क पत नसता खरोखरच घडलल असल तर तो योगायोग एक अलौ कक आ यच न ह काय दवच कादब या िलह लागला तर इितहासदखील कादबर हनह र या भत झालाच पा हज क हा क हा घटनाच (फ ट) क पताहनह आ यकारक असत खर

बगालम य अलीकडच जो Ocircभोवाल स यासीOtilde नावाचा खटला िनकालात िनघाला आ ण यायालयात परा याची सआमाितसआम छाननी होऊन या या ःवत या प ीनह OcircतोतयाOtilde हणन नाकारल या एका राजकवरास खरा राजपऽ हणन ज ठर व यात आल ती घटनाह असच एक क पत कथानास ा माग सारणार आ य आह

११११ तोतय कोण याह तोतयाची कथा बहधा मळातच थोड बहत आ यकारक असणारच मग तो

तोतया लबाड असो कवा याला तोतया ठरव पाहणार लबाड असोत ह खर क खोट या वषयी तमल कतहल वाट लागल क या ाचा मनास चटका लाग यावाचन राहत नाह तोतयाचा मळातच Ocircह खर क खोटOtilde अस कोड घालणारा अस यामळ तोतया या कथा लोकाना हटकन आ यकारक वाटतात त कोड उलगडतो सह ावधी लोका या मनास सारखा चटका लावन सोडतात क यकदा तोतयानी ल ावधी लोकाना चक वल आह क यकदा ल ावधी लोकानी ख यालाच तोतया ठर वल आह

१११२ मल याच तोतय उदाहरणाथ पानपत या समामाची गो या सिस भाऊसाहबा या तोतयाचा झालला

बोलबाला सह वधी मरा याना तो खराच भाऊसाहब हणन पडलला म प यावर चालन य याची धमक यावी इतका या या हाताखाली याला खराच भाऊसाहब समजन जमलला दळभार फार काय य पावतीबा ना हा आपला खराच पती असावा असा झालला सदह या गो ी िस च आहत चकला नाह असा Ocircभला ब चा सागरOtilde नाना फडणवीसच काय तो

समम सावरकर वा मय - खड ६ ९०

अधौ ा िनमलन कथा

होता हणन शवट सव रा ास िन ववाद वाटावा अशा परा यान तो भाऊसाहब नसन तोतयाच आह अस उमगल आ ण याच डोक मखसन फोडन या तोतयास दहा त शासन द यात आल

याच पानपत या समामात पडलल ज दोन वीर जनकोजी िशद िन यशवतराव पवार ाच धामधमीत िनमाण झाल होत आ ण यानी वा हर या िन धार या सःथानावर अिधकार सागन बर च गडबड माज वली याचह कपट शवट असच उघडक स आल तर काह काळ अनक लोकाना यानीह भरळ पाडलीच होती

१११३ इ लडमधील एक उदाहरण आप याइकडच अशा मोठमो या ऐितहािसक य च नामधार तोतय उ प न होऊन

सह ावधी लोक फसत गल अस नसन तोतया या मायाजालात यरोपमधील जनताह वारवार अशीच कशी फसत सामा य जनाची चम कार लोलपतची सहज व ी OcircतोतयाOtilde उठताच यरोपम यह कशी उ जत होऊन उठत याचह एक उदाहरण हणन सर रॉजर Ocirc टचबोनOtilde या मनयाच करण सागता यईल आपण सर रॉजर टचबोन हच असन क यक वषापव नाह स झा यामळ बनवारशी समजली जाणार म ा आप यास िमळावी असा एकजणान दावा आणला यावर ितवाद च हणण पडल क हा मनय खरा बप ा झालला सर रॉजर टचबोन नसन वी सलडमधील Ocircवा गावा वाOtilde नावा या गावातील एक खाट क आह सर रॉजर सडपातळ होत तर हा ल ठ त च भाषाप डत तर ाला चच अ र बोलता यईना त सिश त िन स य तर हा िनर र िन अडाणी सर रॉजर या कटबातील बहतक मडळ नीह तो तोतयाच आह अस ःप सािगतल पण तर दखील तोच सर रॉजर आह अस ामा णकपण वाटणा या जवळजवळ शभर िभ न िभ न वगा या मख गहःथानी तोच खरा सर रॉजर अस यायालयात शपथवर सािगतल फार काय सर रॉजरची य मातास ा चकली ित या पोट या मलाची खण जी कानाची वशष ठवण ती या मनयाच कान बघताच ितला ततोतत पटली आ ण थमदशनीच तो आपला पऽ हणन या आईन जो यास घतला तो शवटपयत सोडला नाह आईनच मलास ओळखल ा एका बातमीचा सामा य जनतवर इतका पगडा बसला क सह वधी इमज लोकानी या मनयासच खरा खरा सर रॉजर हणन उचलन धरल सामा य जनतची समज काह काह सगी एक ःपशज य साथ कशी असत आ ण पाचामखी परम र ह हणस ा भाबडपणाचच एक स कस ठरत त इ लडसार या गत दशातील लोकह अशा ह लड ला ज हा बळ पडतात त हा सहजी दसन यत शवट ज हा तर जॉन कोल रजन या मनया या इ थमत व ाचा छडा लावन त कपट च हा यावर माडल आ ण या आईला एकक ली वडगळपणाची बाधा अस याच डॉ टरानी िस ल त हाच काय तो अतोनात ि याची राखरागोळ क न शभर दवस अ याहत चालल या या खट याचा िनकाल लागला आ ण पचा या एकमतान प यायाधीशान तो धाडसी मनय सर रॉजर नसन एक ल चा तोतयाच काय तो आह असा िनणय दला

समम सावरकर वा मय - खड ६ ९१

अधौ ा िनमलन कथा

१११४ मल याचच न हत तर मळ ज मलच नाह याच स ा िनघालल तोतय ज मन हरवल या कवा मल या माणसाच तोतय जस इितहासात िस आहत तसच

क यक वळा न ज मल या य चह तोतय िनघा याच इितहास सागतो याचह एक उदाहरण घऊ को हापरच राज सभाजी १७६० त िनप ऽक वारल या वळ याची धाकट बायको कसाबाई गरोदर होती पश याच फार दवसाच धोरण हणज मरा या या साा यातन पव फटन िनघाल या को हापर या रा यास सातार या रा यास प हा जोडन टाकाव िन सार महारा ीय श एककि िन एकमखी करावी यास अनस न माधवराव पश यानी को हापरास औरस धनी उरला नाह अस पाहन पव या अतकलहामळ दोन झालली पण वःतत एक रा य असलली सातारा-को हापरची सःथान एकवटन मरा याच एकछऽ कराव असा घाट घातला पण सभाजी या वधवा बायकाचा ह ट क को हापर िनराळ ठवाव ासाठ यानी पऽ टाकल रा य िनप ऽक हा च िमटला कारण Ocircकसाबाई वशाख व ७

इदवासर सत झाली राजकवर ज मास आल त हा कारण साखर धाडली आह ःवीकारणOtilde पण ा बातमी या खरपणाचा पश यास सशय आला त हा रागावन आणखी एका पऽात सभाजी या बायकानी फटका न िल हल क Ocircआमच वशी अशा ल क पना यामाग झा या नाह त पढ होण नाह त त ह यऊन पर ा पाहन सागणाराशी सागाव याच मख OcircहोयOtilde हट यान हा राजा होतो नाह तर दवाच िल हण लटक पडत अस नाह Otilde परत माधवराव पशव काह फस व यान फसणार थोडच होत शोध लावन खरा कार

यानी इत या परा यासह उघडक स आणला क सभाजी या प ीन शवट आप या मख मा य कल Ocircकसाबाईस पऽ झाला ह आमची बतावणी खोट Otilde त हा मळातच न ज मल या को हापर या राजाचा तो बन वलला तोतया त मल खोट पडल याच खर आईबाप ध न आणल आ ण याना शासनह कर यात आल अशा खोडसाळ वतनान जजाबाई-कसाबाईचा फार दल कक झाला पण पढ तो मा क न माधवराव पश यान बाईस द काची अन ा दली (सरदसाई म य वभाग ४ प १३४)

परत आप या वा इतर दशा या इितहासाम य अस ज अनक तोतय िनघा या या मनोरजक कथा आहत या सवाम य ा बगालमधील भोवाल स यासी खट यातील करणाइतक चम का रक िन रोमहषण व अगद वरळा कारण ा करणी नसता कोणी तोतया उभा रा हला कवा को या ख या प षावर तोतयपणाचा आरोप आला इतक च चम कती नसन यातील यक घटना िनरिनरा या कार ित या र या भततन मनास चटका लावन सोडणार आह

१११५ भोवाल सःथान या राजकवराच करण चम कार प हला बगा यात भोवाल नावाच एक वषाच साधारणत आठदहा लाखा या उ प नाच सःथान

आह याच वगत ःवामी क राज िनारायण राय ाचा तीय पऽ कमार रामि नारायण राय याची प ी वभावतीदवी वड ल वार यानतर आप या वा या या उ प नाचा उपभोग घत असता इ स १९०९ म य कमार रामि नारायण ह आपली प ी वभावतीदवी ह यासह दा जिलग नाम रमणीय थड दशी वारापलट कर यासाठ गल या यासह याच महण

समम सावरकर वा मय - खड ६ ९२

अधौ ा िनमलन कथा

वभावतीच बध स य िनाथ बानज कौटबीय िच क सक डॉ आशतोष अनक सवकस वका असा प रवारह होता दा जिलगला काह दवस शीतल जलवायचा उपभोग घतात न घतात तोच यास अचानक समहणी या रोगान पछाडल िच क सा होऊन या डॉ आशतोष भती मडळ नी - काह अघोर कटामळ असो वा नसो पण राजकवराना सोमल द यात आला या वषान जी बश आली ितचा वकोप होऊन शवट राजकवर वारल अस सवानमत ठरल प ी वभावती ितचा तो भाऊ तो डॉ टर भती सवानी िमळन रातोरात त ःमशानात न याच योजन घाईघाईन त हल वल ःमशानात जाऊन िचता रचन त तीवर ठवन आग ज लावणार तोच आ यकारक योगायोगान अकःमातमोठ वादळ उठल पाऊस धो धो कर त वष लागला सोसा या या वा यात उभ राहणस ा भयद झाल आग तर िचतस लागता लागना त हा या ःमशानातील या भीषण वादळामधन आपला जीवच कसाबसा वाच वण आधी अवय अस होऊन त िचतवर तसच ठवन ती सार मडळ घाब याघाब या घर परत आली तोच एक दसरा चम कार घडन आला िचतवर त त ठवताच भयकार वादळ िन मसळधार पाऊस असा अकःमात चाल होऊन या ताच अ नीपासन र ण झाल तसच ती मडळ या तास िचतवरच टाकन घर पळन गली असता याच वादळात याच राऽी ितथ नागा स यासी काह दस या चम का रक योगायोगान भटकत आल विचत राजकवर या घात या ा कटाची बातमी कटातीलच काह य या वधळपणीन ा नागा स याशाना या ःथानी

िनवसत असता आगाऊ कळली असावी ज अघोर याच ःथळ जी अघोर नम या याच वळ ज अघोर याच सकटात उड

घण सहन करण भटकत राहण आ ण ःमशानी रानीवनी हॐ ापदातन अस भटकत असता अनक जीवाना दा ण सकटातन सोड वण - हच ा अघोरपथी सवसगप र यागी पण बळ अशी एक सघ टत मठसःथा असल या ा नागसदायाच ीद आह

१११६ ितसर आ य त नागसदायी साध या ःमशानात यऊन पहतात तो िचतवर OcircतOtilde हणन ज पडल

होत त अगद तच नसन एक मरणास न बश तील माणस होत गा ािगर ावर प यपा याची पराका ची यवःथा िन शौषा असताह अशा घातक बश त आजार मनय सधारण असा य - पण आजारा या तशा भयकर मरणास न अवःथत लाकडगव या या िचतत क बल या आ ण वादळा या वा यात िन पावसा या िशळधार वषावात ःमशानात पडलला तो आजार मला नाह - तर उलट असा य अशा मतावःथ बश तन सधा न गलली जीवनाची धगधगी या या दयात िन बद पडलल ठोक या या नाड त प हा सचरल Ocirc वषम यमत विच भवदमत वा वषमी र छयाOtilde

या परोपकाररत नागा गोसा यानी ती धगधगी पाहन या OcircतासOtilde उचलन िनजन िन एका त अशा गहत नल औषधोपचारात त गोसावी अ यत िनणात वनःपा या दक उपचारानी यानी या राजकवरास प हा ज मच दला आ ण यास याच काह एक पवव न सागता आप या सदायात सामावल याची कती प हा अगद धडधाकट झाली

समम सावरकर वा मय - खड ६ ९३

अधौ ा िनमलन कथा

पण चवथ आ य अस क या मरणास न बश या तडा यात या राजकवराची पवःमती आमलात नाह शी झाली आपण कोण कोठ ल कोणाच ह याला मळ च आठवत न हत यास त कोणी सागणारह भटत न हत नागा या महताना ती मा हती - यानी ती ग राखलली अशी ती वःमती बारा वष टकली

या राजकवरला या अ भत वःमतीम यह मधन मधन ज ासा होई - आपण मळच कोण तो वचार ह महताना तो पण त हणत Ocircबटा यथासमय तझ तलाच त सगळ आठवल थोडा थाब कारण काह दवी न हत तर अ भत होत - असा पवःमितश जसा ती ःमितकि दखाव यान अकःमातहोतो तसाच हळहळ म जा पड प हा बळावत जर पववत िनरोगी झाला तर तीच ःमितकि प हा ःवकाय म होताच तो ःमितश ितत याच अकःमात नाह सा होऊन पवःमती पन दत होत

नागसदायामाण या नविशयाची यथाबम बढती होता होता कामीरच बाबा धरमदात नागा ा म य महामहता या हःत यास नागसदायाची महाद ाह द यात आली एकदर बारा वष तो राजकवर आपण राजकवर आहोत ह जाणीव लशमाऽ उरली नस यान नागा गोसावी हणनच काय तो ःवतस समजत या सदायानसार उ लग अवःथत महता या आदशानसार दशोदशी भटकत रा हला

१११७ इकड काय झाल राजकवर रामि नारायणाच त या वादळात िचतवर तसच टाकन ज याच महण भती

पळन गल होत त वादळ काह शात होताच ती राऽ सप या या आधी ःमशानात ती िचता पट व यासाठ प हा आल - पण पाहतात तो तच नाह स झालल तर ह यानी धीर न सोडता रातोरात आणखी एक कपट यह रचला आ ण सकाळ गावात या समयीच मल या को या एकाच त नऊन राजकवराच तच त अशा बहा यान याला अ नी दला ा गो ीव न तर राजकवरला सोमल द यात आ ण या बश सच म य समजन याना झटपट जाळ यासाठ न यात या चाडाळचौकड चा थमपासनच एक नशस कट असला पा हज अस उ कट अनमान सभवत

राजकवराच हणन अस एक दसरच त जाळ यानतर या लोकानी राजकवर रामि मल अस याची ाह सवऽ फरवली राजकवराची प ी वभावती ह बारातरा वषाचीच या वळ होती अथात ितच चालक व ित या या भावाकड आल यान ित या हःत या मत हणन िस ल या नव याची उ र बया यथासाग कर वली ित या वा याच सःथानच ितस या भागाच दोन-तीन लाख पयाच वा षक उ प न ित या नाव सरकारातन र तसर क न घतल ित या चालक वा या िन पालक वा या िमष याचा सगळा भोगवटा आप या हाती घतला आ ण ितला आप याच घर नऊन ठवल

या उ प नाचा असा यथ छ उपभोग घत ती दोघ भाऊबह ण ितकड अशा कार जी नादत रा हली ती एकसारखी भरभ कम बारा वष

समम सावरकर वा मय - खड ६ ९४

अधौ ा िनमलन कथा

इकड या पनज वत राजकवरास नागा स यासी मडळ न या चाडाळ-चौकड कडन प हा काह अपाय होऊ नय ा स ब न पजाबात नल ितकड तो राजकवर ःवतचा ःवतसह पणपण वस न आ ण नागा स यासी मडळात आप याला तसाच एक पवापार नागा स याशीच समजन बारा वष भटकत रा हला परत तो काळ सपत यताच -

पाचव आ य अस घडल क याची मख पवःमती आपण होऊन हळहळ जाग लागली तो पन पन Ocircआपल खर खर पवव काय मला आता अस ःमरत क मी भोवालचा राजकमार रामि नारायणच असलो पा हज मला मा या मडळ ना एकदा नसत बघावयाच आहOtilde अस वनव लागला या या जवाला अपाय होऊ नय हणन नागा गोसा या या पातच यान ःवमामी जाव अस योजन नागा महत महाशयानी शवट यास बगा यात जायची अन ा दली आ ण याच सार पवव यास कळ वल यामाण १९२० सनात तो राजकवर नागा गोसा या या पात डा का ःटशनवर यऊन उतरला भोवाल याच ज ात ितथ पाय टाकताच याला त वातावरण िन य पव अनकवार पा हलस वाटल या या वःत पाहताच अनक पवःमती अधकपण जाग लाग या तो डा का नगरातन वासत एका नद तीर जाऊन आपला डरा टाकता झाला याची लाब दाढ मःतक जटाजट सार शर र वभितचिचत आचार नामपरपरा नागसदायाची परत तर ह बोलता बोलता लोकाम य कजबज चाल झाली क होय ना होय हाच तो भोवालचा मधला राजकवर असला पा हज सा या नगरभर ह अ भत बातमी पसरताच आजबाज या गावच लोकह याला पाह यास यऊ लागल सन १९२१ त जवळ ल काशीमपर या भिमदारान या जटाजटधार गोसावी महाशयास आप या गावी नल ितथ त उतरताच सा या लोकानी एकमखान Ocircभोवालच मधल राजकवरOtilde ा नावान याचा जयजयकार कला भोवाल तथन स नधच ितथ ह बातमी पोचताच सा या

सःथानातील गागोगावच लोक आप या राजकवरा या दशनाथ लोट लागल या या या या त ड Ocircहच त हच तOtilde झाल नतर लोकानी आमहपवक याना जयदवपरास जथ याची बह ण योितमयीदवी आ ण मातामह राणी स यभामादवी होती ितथ आणल त ितथह नागा गोसावीच होत परत याची सआमाितसआम पर ा घत घत या दोघीचीह प क िन ती पटली क हाच तो आपला भाऊ आपला नात त हा जचा फार आमह पडला क राजकवरान आता कटाव राजकवरान आढवढ घतल पण शवट जवळजवळ बळान याच जटाजट काढ यात यऊन याच मळ प सवऽाना दाख व यात आल सवानी Ocircहच हच हणन जयजयकार कला त हा राजकवरान ःवमख आपल रोमहषक व ज या नागा स याशानी याना शवट या दवशी कळ वलत क टल या दवशी सा या सःथानातन लोटल या चाळ स सह जनत या चड सभत जाजनानी ठराव क न उ घो षल क Ocircकमार रामि नारायण त हच होतOtilde इतकच न ह तर आपला सःथािनक या ना यान शकडो लोक आपण होऊन याना आपला करभारह अप लागल

समम सावरकर वा मय - खड ६ ९५

अधौ ा िनमलन कथा

१११८ सहाव आ य नागा गोसा याचा जो राजपऽ ठरला तोच त काल राजपऽाचा OcircठगOtilde ठरला

भोवाल सःथानातील जत ह चळवळ फलावत चाललली पाहन कोट ऑफ वॉडस या हाती त सःथान या वळ अस यामळ डा का ज ा या कल टराना ितला पायबद घालण अवय वाटन यानी ा नागा गोसा याला राजपऽाचा ठक (तोतया) हणन उ घो षल आ ण ३ जन १९२१ ला सःथानाचा करभार भती घ याची बद क न तथन िनघन जा यास आ ा पल यामळ राजपऽाच दव प हा उलटल यान आपण ठग तोतया-नसन खर खर राजपऽ आहो ह िन ववादपण िस कर यासाठ आपली प ी जी वभावतीदवी ितलाच आप याकड बोला वल पण सवात मोठ आ ण सवात दखद आ य ह क या राणी वभावतीदवीन Ocircहा गोसावडा माझा पती नसन मा या मत पतीचा ठग आह (तोतया आह) अस सरकारात िन लोकात च क िस क न या या बोलाव यामाण या याकड जावयाच साफ नाकारल अथातच ती या याकड गली बारा वष राहात आली या ित या भावानह ित या हण याचा थम पाठपरावा क न बहतक उ च सरकार अिधका याचाह उ प नाची धनीण व हवाट माण जी ठरललीच होती या वभावतीलाच पण पा ठबा िमळ वला

आप या धमप ीनच आपणास ठग ठरा वलल ऐकताच राजकवरास पराका च दख झाल Ocircितला वध यातच आनद वाटतो तर ित या सखात माती का कालवा आ ण ह करण पढ कोटात आणन आप याच अशा अ यत ल जाःपद दल ककाचा डागोरा जगभर का पटाOtilde अस बोलन तो ःवःथ रा हला पण या या ब हणीन आ ण आजीन ऽागा क न आपला वारसा तच िस कलाच पा हजस असा अगद ह ट धरला त हा सन १९३० या ए ल म ह यात राजकवर रामि नारायण ान कोटात सःथानावर आपलाच अिधकार अस याचा दावा आणला

१११९ जगातील एक अ यत भानगड चा चम काराचा आ ण लाबीचा खटला खटला कोटात चाल होताच याकड सह ावधी लोकाच ल वधन गल हा खटला एकदर

सहा वष चालला होता वभावतीन भरकोटात सािगतल क Ocirc ा गोसा याची मिा मा या पतीशी कोण याह करणी जळत नाह मा या पतीच शव मा यासम जाळ यात आल दसर कोणाच तर शव आ ह जाळल ह साफ खोट हा मनय पजाबातील औजला गावचा िनवासी असन धरमदास नावा या नागा स याशाचा िशय आह ा लोकानी हा सारा कपट यह रचलला असन हा मा या मत पतीचा एक नीच ठग आह (तोतया आह)Otilde

वभावती या आ ण राजकवरा या अशा दो ह प ा या वतीन क यक मोठमोठ इमजी हद सरकार अिधकार डॉ टर रावसाहब वक ल आ ण जिनक नत सा ीला बोलाव यात आल पजाबातन नागा स यासी इ लडकडन सवािनव सरकार अिधकार दशी वदशी मानस व ानत मोठमोठ ब रःटर सःथानातील शकडो जानन ी-प ष यऊन एकमका या अगद उलट अशा सा ी शपथवर दऊन गल डॉ मकज डॉ रॉय सरिनाथ िमऽ ज ग आय सी एस डॉ ज कॉलबट ल क बकल हल अशी अनक थोर मडळ रामि नारायणा या वतीन सा दऊन गली वाःत वक बारा वषानतर इत या असभव

समम सावरकर वा मय - खड ६ ९६

अधौ ा िनमलन कथा

घटनातन जगन आलला मीच तो ह िस करण आ ण ःवत या प ीन ठग ठर वल असता ित या बारा वषा या व हवाट स व जनास िन विश याना खोट पाडण आ ण तह मोठमोठ सरकार अिधकार ःवतचच अनक नातवाईक आ ण िश ाजन राणी वभावती या वतीन शपथवर सागत असताना क हा मनय ठग आह - राजकवर न ह असा बलव र परावा हाणन पाडण रामि कमाराला फारच दघट गल अस यास काह नवल नाह यामळच उभय प ा या वतीन िमळन या खट यात एकदर पधराश सा ीदार आल दोन हजार िनवडक िनदशक (ए झ ब स) द डश िनवडक छायािचऽ दाख व यात आली या खट यात शवट शवट लोकाच इतक ल वधल क Ocircभोवाल दिनकOtilde नावाच एक वशष व पऽ िस होऊन त अड च वष चालल

राजकवर त हच ह ठर वताना अनवश व ानाच अनक चम कितजनक पराव ज पढ आल याची काह क पना य यासाठ आ ण सामा यत ह ती मा हती उपय हणन काह उदाहरण दत आहो

राजकवरा या Ocircम यOtildeपव या जो याचा एक जोड ितवाद नच पढ आणला याव न राजकवरा या पायाची एक विश ठवण होती ती ा OcircठगाOtilde या पायाची नाह हा वभावतीचा प पण तो जोडा िनर ता वाद या पायाची तीच ठवण िन तो जोडा या या पायास ततोतत जळतो अस िस झाल

पव या फोटोत राजकवराची उज या हाताची बोट असमान लाबीची पण डा या हाताची समान दसत हा वशष OcircठगाOtilde या बोटशीह ततोतत आढळला अस छायािचऽणत (फोटोम फक ःपिशयािलःट) िम वटरटन ानी दाख वल आ ण रामि नारायण त हच अस मत दल

याहनह आ यकारक परावा हणज हा क क राजि नारायण याची बह ण कपामयी याची मलगी योितमयी आ ण याचा वड ल िन धाकटा मलगा या या सवा या घो यावर कातड जाड र ठ आ ण सरकतलल अस कनल मक जल खाइःट ानी सािगतल क हा अनवािशक रोग असतो आ ण पर त या कटबातील ा रोगाचा ठसा OcircठगOtilde (तोतया) हणन हट या जाणा या या मध या मला या वाद रामि नारायण या याह घो यावर जसाच तसाच उमटलला आह अथात तच रामि नारायण खर राजकवर होत

सा या यायालयास च कत क न सोडणारा आणखी एक परावा आला वभावतीनच OcircमतOtilde राजकवराची काह छायािचऽ परा यात दाखल कली होती ती बारकाईन पाहता िस छायािचऽक (फोटोमाफर) ौीयत गागोली ानी यायाधीशास दाख वल क या यक छायािचऽात डो या या पापणीखाली एक काश बद आढळतो हा काश बद य याच एकच कारण अस असल पा हज क या ठकाणी राजकवरा या त डावर काह तर शार रक विश य असल पा हज यामाण वाद रामि नारायणाची मिा याहाळता अगद याच ठकाणी पापणीपाशी एका ितळासारखी एक मासाची पटकळ िन याची उठलली आढळली यक छायािचऽणत ान (फोटोःपिशयािलःट) हा परावा अखडनीय असाच मानला

समम सावरकर वा मय - खड ६ ९७

अधौ ा िनमलन कथा

बारा वष एखा ा बल मानिसक ध यासरशी पवःमती सवःवी वलोपण आ ण नतर ती हळहळ प हा जागण ह श य नाह अस काह मानस व ा यानी सािगतल तर उलट काह यात मानस व ानत ानी ती घटना श य आह अस शपथवर ितपा दल

अशा अ यत कचकट िन अ यत वःतत िन व वध परा याची छाननी होऊन शवट ज ज ौी प नालालोजी यानी २४ ऑगःट १९३६ ला या अभतपव खट याचा िनकाल दला क वाद ह ठग नसन तोतया नसन राजकवर रामि नारायण त हच होत

या िनकालासरशी भोवाल सःथान या जाजनाम य तमल हषाची एकच लाट उसळली घरोघर द पो सव झाला शकडो व त ण ी प षा या डो यातन अौधारा वाह लाग या

यायाधीशान वभावती वषयी िल हल क ि यलोभान आ ण वध या या ःथतीत सव उ प नावर ितचीच अबािधत चाललली स ा सोड याच ित या जवावर यत अस यामळच या ीन जाणनबजन आपला पती हा ठग आह तोतया आह असा कागावा कला या दकमास

ितला ित या क टल भावानच उ कल असन याला साहा यक असणा या चाडाळचौकड नच हा अधम कट बारा वषापव च थमपासन रचला होता या भावा या हातीच िन घर च वभावतीदवी अस यान याला िन या या सा याला याना ित या उ प नावर ज राजवभव भोगता यई त सोड याच या या जवावर आल आ ण हणनच यानी हा सारा अधम उपयाप कला या सहा वष चालल या खट याचा ल ावधी पयाचा यय राजकवरा या भिगनीनच

मखत कला होता पण आता ित या प ाचा जय झा यान आ ण सःथानाची स ा राजकवर रामि नारायण या याच हाती आ यान ितला या ययाच वा क ाच झालल दखच आनदद होत आह Ocirc लश फलन ह पननवता वध Otilde

ती सःथानची रा यलआमीच न ह तर ती पतीस मला - िचतवर जळला - हणन ठरव पाहणार वभावतीह याच पती या हाती आज प हा िनदान नबिधक अिधकारान तर प ी हणन सोप वली गली आह कती वजोड जोड हा

- १९३६

समम सावरकर वा मय - खड ६ ९८

अधौ ा िनमलन कथा

११२ अगर याला माणस बतणारा िशपी माणसा या अगास जळल असा अगरखा बतणार िशपी आपणा सवा या चाग या

प रचयाच आहतच माणस उच असल तर अगरखा लाब होईल इतक कापड फाडन या माणसा या छातीचा घर जतका द असल िततका अगर याचाह घर द ध न आ ण या माणसाला अगरखा िशवायचा बसल या या हाता या लाबीमाण अगर या या बा ा लाब वा आखड अशा कापन एकदर त या माणसाला ठ कठाक असल असा अगरखा िशपी बततात मनया या आकारामाण अगरखा मोठा वा लहान कापतात

पण अगाला जळल असा अगरखा न कापता अगर याला जळल अस अगच कापणारा िशपी त ह पा हला आहात काय या या अगर याचा आकार ठरलला आह तो अगर याचा आकार काह कधीह बदलणारा नाह इतका घोळ इतक लाब बाह इतक मोठ मान या ठरल या आकाराप ा िनराळा अणमाऽ अिधक मोठा कवा अिधक लहान असा अगरखा िशवण वा घालण ह या जाती या िश या या शा ात पाप समजल जात यक माणसान अगरखा हटला क तसाच घातला पा हज अगद िशवणाच टाक दखील ठरलल ा िनयमामळ या जाती या िश या या दकानी कोणीह मनय गला क त िशपी या मनया या अगामाण अगर याच कापड फाड त नाह त तर या या या ठरा वक अगर यामाण या माणसाच अग बतन घतात या अगर याप ा माणस लहान असल तर यान अगर याइतक मोठ होईतो उघड फराव कवा अग लहान असल तर तो अगर याचा च फालोळ तसाच जसा जमल तसा अगावर वागवावा अगरखा अगात लहान होईल असा मनय आला तर तर दखील िश याची ह जात अगर या या या ठरा वक माणाप ा अिधक मो या आकाराचा अगरखा बतणार नाह ठरा वक माणाहन जाःत कापड कापणार नाह तर अगर यास अग बतन घईल अगर याची बाह शा ामाण जतक लाब असावी हणन याचा पवापार जाितिनयम आह या बाह हन जाःत लाबीचा हात अस यास त िशपी िग हाइकाचा हात कापतील बाह ची लाबी वाढ वणार नाह त अगर या या शा ीय मानहन या माणसाची मान अिधक घराची अस यास ह िशपी ती मान तासन बताची करतील पण अगर या या मानचा घर वाढवन या या जातीचा परपरागत कलधम त मोडणार नाह त

या या जाती या या को या एका महनीय पवजान ा स ी या उ प ीचा प ह या दवशी दवान दल या कापडाचा प हला अगरखा िशवला या कापडाप ा अिधक पातळ वा अिधक जाड कापड वापरण कवा कोणास वाप दण हणज ह िशपी एक अधािमक क य समजतात एक ठरा वक कार या कापडाचा तो ठरा वक सा याचा अगरखा घालन माणसान अ यत थड अशा उ राीवावर असो कवा अ यत उण अशा सहारा वाळवटा या आसपासच दशात असो रा हल पा हज जर त यास करवत नसल तर याहनह उ म माग हणज या कापडाचा अगरखाच वापरणार धािमक लोक या गावात वसत आल या गावा या बाहर काह झाल तर जाऊच नय गावात भीक माग याचा सग आला आ ण बाहर कठ जर सो या या खाणीत फकट सोन धवायची सोय असली तर यान या सोयीसाठ आप या

समम सावरकर वा मय - खड ६ ९९

अधौ ा िनमलन कथा

गावची अटक ओलाडता कामा नय कारण न जाणो ितकड तो अगरखा बदल याचा मोह पडायचा

ा िशपीधमाचा आणखी एक मह वाचा िस ा त आह तो हा क मनय पापी क प यवान थोर क हलकट उ च क नीच ह या मन या या अग या गणावगणाव न ठर वण पाखड आह तर तो मनय ा ठरा वक कार या लाबी द चा हा धािमक अगरखा घालतो क आप या अगास यईल िन बदल या वायमानास जळल अस िभ न आकारकाराच अगरख बदलीत राहतो ाव न तो धािमक वा अधािमक सा वक वा तामसी साध वा ठग आह त ठर वल पा हज जर तो अगरख अगास बतील तर तो हलकट असलाच पा हज जर तो आपल अग या शा ीय अगर यास बतील तरच तो थोर होय साध होय धािमक होय

अशा या िशपीधमा या िशपीमडळ स या या अगर यास आपली अग बत दणार माणस तर िग हाइक तर कसची िमळणार अस जर आपणास वाटल तर ती चक ठरल कारण ा ठरा वक अगर यावाचन दस या कार या अगर यास मनय कवळ आप या अग या लाबी द या वा वायमाना या सोयी गरसोयी या बदल या आवयकतमाण वापर ल तो माणस घोर अशा नरकात Ocircसा वयOtilde पडल असा शाप दणार एक पोथी ा िशपी जाती यापाशी आह आ ण ती पोथी को या मनयान िल हलली नसन य ई रान ःवत या बो तासन या ःवतच लखणीन ःवत िल हलली आह अशी मसलमानाची िन ा आह हणज हद या वदाला या अथ हद OcircौतीOtilde हणतात याच अथ OcircकराणOtilde ह मसलमानाची OcircौतीOtilde आह याःतवच यात दलल बार क सार क आचारदखील ऽकालाबािधत हणन मानल जाऊ लागल इतकच न ह तर महमद पगबरा या म यनतर याचा घालावयाचा जो अगरखा अस तोदखील या या राजदडामाणच मसलमानी धमपीठा या आ ण राजपीठा या अ य वाच एक तीक

- न बदलता यणार द य िच ह - समजल गल महमदमहाशया या म यनतर याचा गाद चा धनी आ ण मसलमानाचा सव च धमा य हणन जो झाला यास खिलफा हणत आ ण खिलफासच काय तो महमद पगबराचा प वऽ अगरखा घाल याचा अिधकार अस खिलफा या पदवीसाठ अनक इ छक उभ राहात लढत परःपरा या हजारो सिनका या क ली कर त मसलमान मसलमाना या र ाच या यादवीत पाऊस पाड त आ ण एकका वळ िनरिनरा या भागात तीन तीन िनरिनराळ बळ सनापती ःवतस खरा खिलफा तो मीच हणन हणवीत रा य कर त यात बगदाद या ओमयड खिलफाचा वश मोठा बळ िनघाला महमदाचा राजदड धमदड िन हा प वऽ अगरखा या याच हाती अस

ा बगदाद या खिलफात काह खिलफा मोठ बळ आ ण साधशील अस िनपजल त महमदाचा हा प वऽ अगरखा धम पदशा या वळ घालीत

जो खिलफापदास यो य ठरल कवा त पद िछनावन घ याइतका बळ ठरल याला खिलफा होताच अगरखा घाल याचा अिधकार यई पण भाब या धमभावनची शवट जी वकती होत जात तीच मनयःवभावानसार मसलमानातह होत जाऊन जो प य खिलफा असल या या अगात हा प वऽ अगरखा असतो ह पाहता पाहता हा प वऽ अगरखा या या अगात असतो तो खिलफासारखा प य होय अशी व ी बोकाळली

समम सावरकर वा मय - खड ६ १००

अधौ ा िनमलन कथा

आप या इकड प य स यासी असतो तो भगवी कफनी घालतो ह पाहता पाहता या या अगावर भगवी कफनी दसत तो स याशासारखाच सहजग या प य वाट लागला आ ण भगवी कफनी पा हली क स यासी हणन चोरानाह स मान िन िभ ा िमळ वण अगद सोप होऊन बसल तशीच ह ह गो

अशा ब ह न धमभोळपणाची शवट याच बगदाद या मसलमानी राजधानीत इतक पराका ा झाली क खिलफाचा हा अगरखाच जवळजवळ खिलफा होऊन बसला खिलफापदाला यो य त गण या य त असोत वा नसोत ित या अगावर हा प वऽ अगरखा आह का अस यास तो खिलफा दब या ख या अनयायाच पढार ह दबळ खळ असच िनपजतात ओमयड खिलफाचीह तशीच अवनती झाली खिलफापदावर व य यऊ लाग या पण बा आचारा या पोकळ मखव यालाच जथ मख हणन समजल जाऊ लागल ितथ मखवटा तवढा सभाळला क पर होई अशाच पड या काळ या प वऽ अगर यान मो या गमती क या उदाहरणाथ या ओमयड वशातील या पड या काळचा खिलफा दसरा वािलदा याचीच गो पाहा

ा खिलफा वािलदला मसलमानी साा याचा साट िन अव या जगाचा धमा य OcircशकराचायOtilde ा ना यान राजधानीतील भ य मिशद त ाथना चालवायची अस या समारभासाठ जायच असता एका वळ याला आळस आला याःतव यान आप या एका सदर रमणीला आप या खिलफापदाच म य तीक असा तो Ocircप वऽOtilde अगरखा घालन ाथनच पौरो ह य कर यास धाडली अव या मसलमानी साा या या वतीन मसलमानी धमाचा खिलफा हणन ितन ाथना चाल वली आ ण खिलफा या या प वऽ वषाचा तो अिधकार खिलफामाणच समजन या रमणीची ती ाथना खिलफा या ाथनमाणच या धमिन अनयायानी अनवा दली य कोणीह कशीह असो - तो म य खिलफा न ह म य खिलफा हणज तो खलाफतीचा प वऽ अगरखा

पढ अनक उलाढाली होत होत अरबी मसलमानाची स ा आपसातील हाणामार त इतक दबळ झाली क बगदाद या खिलफा या वा यात पगार तक मळच मसलमानी धमाच अनयायी नसन त आप या शौ या या बळावर ा मसलमानी खलाफतीच स स खाऊन टाक त आल होत खिलफा या या हातातल बाहल झाल कोणास गाद वर बसवाव कोणास काढाव त ा भाडोऽी तक स याच सरदार ठरवीत अशा एका बळ तक सनापतीच ाब य असता आबासाईड खिलफा वािसक हा वारला मरणा या आधी आपला वारस साग याचा अिधकार खिलफाकड अस यामाण या खिलफा वािसकान मरणा या आधी सािगतल क Ocircमा या माग माझा मलगा खिलफा हावाOtilde

ती र तच होती मसलमानी समाजान खिलफाची आ ा िशरोधाय क न हटल Ocircत मलच खिलफा करावयाचOtilde

पण त या तक सनापतीस इ न हत याला या या प यातील एका खिलफावशीयास खिलफा बनवावयच होत त खर कारण न सागता तो इतकच हणाला Ocircछ खिलफाचा मलगा त मल खिलफा हो यास अयो य आहOtilde

समम सावरकर वा मय - खड ६ १०१

अधौ ा िनमलन कथा

Ocircका अयो यOtilde खिलफा या आ ला लाथाडन दसरा मनय खिलफा कर यास या मसलमाना या

धमभावनस पटल अस काह तर कारण सागण भाग होत तक सनापतीस आप या मनातल कारण सागता यईना कारण त धािमक कारण OcircसनातनOtilde कारण न हत बर तो मलगा लहान आह हणन खिलफापदास शोभसा दसरा कोणी पराबमी वा साधशील प ष हवा ह कारणह अःतत होत कारण पराबमा या ीन य यो य क अयो य हा या मसलमानी बहजनाचा मळ न हताच त बहतक या धमभो या OcircसनातनीOtilde िशपी जातीचच लोक य कशी असो - तो यो यतचा ठरा वक जनाट मखवटा ितन घातलला आह ना यवढाच याचाह असणार खिलफा सागल तो याचा उ रािधकार हा धमदडक यामाण तो मलगाच खिलफा हावयास यो य मग तो अयो य का हणावा

कवळ धमभोळपणा याच आ पाची अडचण अस यान या धत तक सनापतीन धमभोळपणालाच ततोतत पटल अस या मलाची अयो यता िन ववादपण िस करणार कारण सािगतल

तो तक सनापती हणाला Ocircजर खिलफान मरताना या आप या मलास खिलफा कर यास सािगतल असल तर तो या खिलफापदास अयो य आह कारण तो इतका लहान आह क खिलफा हो यास जो एक म य सःकार करावा लागतो तोच यास करता यणार नाह खिलफास जो अवयमव घातलाच पा हज तो प वऽ अगरखाच मळ या मला या अगास यत नाह तो अगरखा िन तो धमदड यास झपणार नाह फार मोठा होईल याःतव तो मलगा खािलफादास अयो य तो अगरखा या या अगास होईल िन तो धमदड यास झपल असा माणस खिलफा हवाOtilde

OcircसनातनीOtilde जाती या िशपीशा ास तो शा िनणय अगद ध न होता खिलफापदाला शोभल असा यो य प ष कोण खिलफापदाचा तो जनाट प वऽ अगरखा या या अगास होईल असा खिलफा नमला अगर यास माणस बतणारा िशपी असावा तर असा

- १९३४

समम सावरकर वा मय - खड ६ १०२

अधौ ा िनमलन कथा

समम सावरकर वा मय - खड ६ १०३

अधौ ा िनमलन कथा

२ अधौ ा िनमलन कथा भाग ndash २

------------------------------------------ २१ बाळतीण

तो गाव दहाबारा हजार हद वःतीचा एक पडवीसारखी धमशाळाह बोडान बाधलली गाव या म यवःतीपढ ल वाट या टोकास होती आज या धमशाळपाशी पाचपचवीस लोक जमन ह करताहत तर काय अस वाटन जाताना ःवतशी पटपटता ौी गोदास सख ितकड वळल पाहतात तो एक मरतकड वाटचकार िन वीण सपलली एक ज खड गाय ितथ मटकन बसलली आह आ ण जमलल त दहापाच लोक एकमकास वचार त आहत Ocircमारल कोठ कणी गायीला छड मारलीOtilde

गायीला छड मारली ह श द ऐकताच गोदास सख या लोकास हातान ढकलीत एकदम गायीजवळ गल याना पाहताच एका मलान सािगतल क Ocircह ज खड गाय दोन-चार दवस स याकाळ यथ बसलली असत शजार या एका काम करणा या मनयान वाटत आली हणन ितला मा या सम छड मारली मी ओरडलो नाह नाह तर तो मला मारता पण ितला वाटतन उठवन तो गला त हा मी या दोघाचौघा जा याय यास त सािगतल ह पाहा इथ मारल Otilde अस हणन यान गायी या पाठ कड बोट दाख वल पण ितथ वळबीळ काह दसत न हता गोदास सख अगद मोठमो यान बोल या या आवशात यऊन मलास फटका लागल Ocircचप िभ या गोमातला छड न मारणा याचा त िशर छद का कला नाह स गाय वाटत यऊन बसली होती तर माणसान वाट सोडन गटारा या बाजन जायच होत छड मा न ितला उठ वणारा असला वाटस कसाईच असला पा हज बचार हातार गाय आईसारखी प य त ह इतक हद लोक इथ टकमका बघत असता ितची जोपासना कर याचा य एकजण तर करतो आह कायOtilde

अस हणत गोदास सख यानी आप या उपर यातील एक गोमासपट बाहर काढली आ ण खळखळवीत सग यापढ फरवली Ocircगोमासिभ ा घाला Otilde एका-दोघानी तीत चवली पावली टाकली

गोदास सख ह एक फरत गोसवक होत पव त एका सःथ या वतीन हडत पण या सःथन याच नाव लबाड हणन छापल यानी ती सःथा लबाड हणन छापल आ ण आता त ःवतऽपण गोसवाचार कर त कर त या गावास अलीकडच आल होत या गायीच करण पाहन याना थोड मनापासन वाईटह वाटल आपल चारकाय ःता व यास ह य उदाहरण या गावी चागलच उपयोगी पडल अशीह अटकळ यानी बाधली लगच या गायीस उठवन यानी एक दाव ित या ग यात बाधल िन त ध न एक गोसवा गीत हणत या घोळ यासह त रः यान चालल

समम सावरकर वा मय - खड ६ १०४

अधौ ा िनमलन कथा

ज याच मळच नाव गोपाळराव त या गोर णसःथत त होत तोवर वापर त असत पण या सःथतन त ज हा फटन िनघाल त हा या सःथ वषयी यानी ज आ प आणल यात हाह एक आ प होता क कोण याह हद सःथन गोर ण सःथा हण वण हणज हद धमास कलक लावण होय कारण गाय ह हदची दवता ितच पजन सवन भजन करण ह हदच कत य पण ःवतस गोर णकता हणवण हणज दवतच र ण मनय करतो असा वपर त भाव कटवन या दवतची थोरवी िन श मनयाहनह कमी लखण होय या दवतची ती िनदा होय गाय ह दवता मनय ितच ितच र ण करणारा ितच पालन करणारा ित याहन कोणी महादव आह क काय मनयान Ocircमी गायीची सवा करतोOtilde अस हणण शोभल Ocircगायीच र ण करतोOtilde अस हणण हणज दव दबळ िन भ सबळ अस हण यासारख होत यासाठ सा या गो वषयक हद सःथानी गोर णसःथा ह नाव टाकन गोपजक वा गोसवक सःथा अस हणाव आ ण यक कायक यान ःवतस गोदास गोभ गोरज इ याद गाईची थोरवी य वणार नाव यावी गोपाळ ह नाव ौीकणास शोभल कारण तो गोदवतहनह ौ असा जो जगाचा पालक या परम राचाच अवतार होता पण मनयान ःवतस गोदवीच या Ocirc व जननीOtildeच पालक वा र क हणवन घण हणज काय अस सावश ितपाद त गोपाळराव सख यानी भरसभत आपल आपल मळच गोपाळ ह नाव टाकन गोदास सख ह नाव घतल होत

धमशाळपढ या गाईचा हा गौरव चाललला असताना या पडवीवजा धमशाळ या आत समोरच एक पचवीस वषाची बाई ल र कमरस गडाळलली जवळ एक िच याच बोचक एक दोन खापराची भाड त ड अगद रडकड झालल - कोणी द न पा हल क चटकनत ड फरवन घणार अशी - अगद या गाईसारखी क वलवाणी होऊन एका कोप यात बसली होती गायीची दया यऊन गोदास सख कळवळताना आ ण ःवहःत या गाईस वारवार करवाळताना पाहन ितला दहादा वाटल क या दयाळ प षापाशी जाऊन आपणह हात पसरावा पण ती समाजाला भीत होती या गावातील काह लोकाना ती ग या म हनाभर भीक मागता असता माह त झाली असन ती बाळतपणास टकलली दसत अस यामळ ित या वषयी भ याब या गो ीह गावअ डयावर दबन दबन लोक बोलत आ ण ितला घरापढह बस न दता िश या दऊन हसकन दत हणन ती दबन बसली होती पण या न या गोसवकबवा या दयाशीलतचा आसरा या ज खड गाईस दखील िमळाला - गाईहन गाय झाल या मलातर िमळलच िमळल अशी यो य अटकळ बाधन या गाईची िमरवणक चालली असता लटपट या पायानी ती आस नसवा ी बवा थोड रः या या कडस झालल पाहताच या यापढ पदर पस न उभी रा हली

Ocircमी चार दवसाची भक बाळतपणास टकल आह मला दोन पसEacuteOtilde ितच त वा य पर हो या या आधीच बवा चवताळल Ocircिभकारड ा गोमात या भकलाच परस पस जमत नाह त ितथ त माणसासारख माणस

- जा काबाडक कर िन पोट भर गाई या त डचा घास हसडन ःवत या पोटाची खळगी भर यास तला लाज वाटत नाह माणसक आह क नाह तला अहो आप या दशाच

समम सावरकर वा मय - खड ६ १०५

अधौ ा िनमलन कथा

को यवधी पय ा ऐद िभका यास पोस यास मातीत िमळतात आ ण या बचा या ज खड गोमाता भकन तडफडत राहतातOtilde

इत यात बवा या कानाशी एकान या ी या पोटाकड बोट दाखवन कागाळ कली यासरशी सा वक सतापान उसळन बवा ओरडल

Ocircहसका ितला अःस काय काळत ड Otilde अस हातवार कर त लोक गात असल या पदा या पालपदाची वळ आलली पाहन बवानी आप या उच व घोग या आवाजाचीह या पालपदात भर टाकली

Ocircगाईस ाच िभ ा हा हद धम र ा Otilde दोघाचौघानी तव यात या बाईची च ाह चाल वली पण इत यात रामभाऊ व ितथ

आल आ ण लोकास तस न कर या वषयी सागन बाईस आ ासीत वचा लागल Ocircत कठली बाई सासरमाहरच कोणी नाह का तला Otilde रामभाऊ ित याशी ह वचारतात न त च या या दहापाच ःन ानी याचा हात ओढ त एकच ग गाट कला Ocircहा हा रामभाऊ ित याशी काय बोलता तम यासार या ित त माणसावर नसत कटाळ यईल पढ चला - चला - आ ह सागतो सार Otilde

Ocircगाईस ाच िभ ा हा हद धम र ा Otilde ा पालपदान सारा रःता दमदमवीत िन य याजा यास अडवन प-पसा काढ त या ज खड गाईची िमरवणक पढ चालली

समो न एक भारवाली हर यागार गवताचा भारा घऊन यत होती वाट या अगद कडन ती चालली होती क या गायी या िमरवणक ची वाट अड नय गोदास स याच ल या गायी याआधीच या हर या भा याकड गल याची खण करताच दोघा-चौघानी बाईला अडवन Ocircभारा-टाकOtilde हणन दरडावल Ocircपस कोण दणारOtilde ह ितन वचारताच एकदम गलका उठला Ocircगोमास गाय आह ह धमा या गायी या गवताच पस मागतस काय Otilde

Ocircपण मग घर या मलालकराना तादळ कशाच नउ दादा खातील काय ती आजOtilde Ocircआ ण ह गोमाता काय खाईल गोदवी या नाव लकराना उपास क दत आजची राऽ

ःवगात तला कामधन िमळलOtilde बवानी समाधान कल Ocircबघता काय या तो भारा ितचाOtilde अस हणत दोघ ितघ भारा ओढ लागल त हा ितला

आपला बचाव कर यासाठ शवटची य सचन ती हणाली Ocircहा हा मी हार ण वटाळाल दर हाOtilde

तो ित या अटकळ चा प रणाम अगद उलट झाला झ बन भारा ओढणार त लोक चकाळल आ ण ित या त डात दऊन ओरडल Ocircतझी प ह यान दातखोळ बसली होती काय चाडाळणी वटाळ झाला ना आ हालाOtilde

ितला सोड व यास रामभाऊ धावत आल समाजास ग जा न हणाल Ocirc या गायीसार या एका पशला मघाच करवाळता आहा - आ ण महार माणस असता याचा वटाळ मानता ह काय भतदया क धमOtilde

समम सावरकर वा मय - खड ६ १०६

अधौ ा िनमलन कथा

ह ऐकताच बवा िचडल Ocircअहो द डशहाण गायीला पश हणताना तमची ज हा झडत कशी नाह गाय पश असली तर दव व यापी पशत नाह क कायOtilde

बवास शात व यासाठ रामभाऊ या या पाठ वर हळच हात फरवीत हणाल Ocircतर मग जो व यापी दव पशतदखील आह तो माणसात नाह काय आ ण महार माणस नाह कायOtilde

ा ाप ा रामभाऊ महारा या ःपशान वटाळल असता आप यास िशवन आपणासह वटाळावीत आहत याचाच जाःत सताप आ यासारख क न या बनत ड ान झालली धादल बवानी लप वली या ाकडन लोकाचह ल काढन लोकास पटणार वटाळाचीच बाज पढ धरावी हणन बवा रामभाऊचा हात हसडन गरजल Ocircभगी आहात भगी महाराला हण िशवा िशव िशव कोण पाखडOtilde लगच बवानी गायीच शपट डो यावर फरवल आ ण या पश या खराखालची मठभर माती - त पावक गोरज समाजा या अगावर फकन ःवत तो अगारा लावन या महार माणसा या झाल या वटाळाच ता परत ाय कल गायी या त डात या हर या गवताच जड यावर जडग ःवहःत चार त िमरवणक पढ चालली Ocircगायीस ाच िभ ा हा हद धम र ा Otilde वाटत मसलमान िमरवणक त सग यास खटत यत जात होत काह फद फद हसन

टवाळ कर त होत याचा वटाळ कणाला झाला नाह या या वाटस कणी गल नाह थो या वळान त गोदासबवा या एका गोभ बाई या घर उतरल होत या घराशी आल

या बा चा मलगा घरचा कता हद सघटनाचा अिभमानी पण ब वाद (Rationalist) त ण वक ल आई या िभडन यान गोदासबवाना घर च उतर वल होत दाराशी िमरवणक यताच बवानी व कलास आ ा सोडली क या गायीला यानी घर पाळावी वक ल हसन हणाल Ocircअहो आम या घरास गोठा नाह अगण नाह त हा गोसवकाना बग यात उतर वल तथच गायीला बाधतो पा हज तर या गायीला थोड गवत घऊन दतो - या मोक या मदानातील झाडाला बाधीत जा हव तर

इत यात याची आई बाहर आली बवानी कथा सागताच मलावर रागावली िन हणाली Ocircघराशी चालत आलली लआमी व मख दवडायची आजची राऽ तर घर च बाधायची ितला या ओसर वरOtilde- अगद घरात बाधा उचला या बठक तझी व कली बग यात खाली स ा माझी बाई या आ सरशी वक ल हसन चप उभ रा हल

गायीला वर आणली गा ा बठक ख या काढन ओट चा गोठा कला बा नी घरातन ता हनात आरती आणली या मळमातीन बरबटल या गायीस हळदकक लावन फल वाहन ओवाळन सतोषन व कलास हणा या Ocircततीस कोट दवाची पजा एकऽच करायची तर बाळ गायीची पजा करावी Otilde

बवा ठर व गोसवक ठ यात हणाल Ocircसवाभती परम र आह ह आम या हदधमाची अ यदार िशकवण अगी बाण यासाठ च पा हलीस ना गोपजा हच कस कस उ क साधन आह त पश िन माणस ाच आ म य भतदयची प रसीमा Otilde

समम सावरकर वा मय - खड ६ १०७

अधौ ा िनमलन कथा

दोनतीन दवस ती गाय तथच होती गोभ बा च ह धमक य पाहन जो तो Ocircध यOtilde हणत होता शजारपाजर या बायानी कणी फल आणन वा हली कणी प वा न चट या भा या खीर तप यथाःथान वाढलल पान नव हणन या गायीपढ ठवली शजारची एक बापड बाई-मल माधकर पण ितन कानव या या गोमासाच ोत घऊन नऊ कानवल गळाच कराव आठ या गायीला सोव यान यऊन चाराव िन एक पोट या माधकर मलाना ावा -गायीचा साद हणन

अशा बडजावात तीन दवस ग यावर या गायीस एका शटजीनी भ भरान ज हा आप या घर पाळावयास नली त हा दहापाच इतर भा वक मडळ ची ितला पाळवयास न याची इ छा परली नाह हणन िनराशा झाली

इकड या धमशाळत या िमरवणक त ध काब क क न लोकाची हसकन दलली ती बाळतपणास टकलली हद ी या धमशाळत जाऊन याच कोप यात त ड खपसन रडत बसली राऽी ित या पोटात भयकर वदना होऊ लाग या त हा क हण वाटवर ल दोघाचौघा हदनी ऐकल धमशाळत त काय आह त बघ यास गल पण एक बाई रडतकढत पडलली पाहन Ocircआह झाल कठलीतर याद Otilde हणन ितटकार त िनघन गल एकदोघानी ितला ओळखल त तर ित या बाळतपणाच लफड आप या अगाशी िचकटत क काय अशा शकन Ocircम ात अहो ती-ती आह भोगील पापाची फळ आ हाला काय याच Otilde अस आपसात कजबजत तथन सटकल

राऽी काळोख डो यात बोट घातल तर दसना अशा या काळोखात या कोप यात ती बाई बाळत झाली ितन िच याचा एक काकडा बाळगलला अस तो पटवला मल पा हल त जवत नाळ कापायला काह न हत दोन धारच दगड ितन कोप यात या ढगा यातन घतल िन याची आडवीितडवी नाळ कापली मल कचाळ लागल तर लपटन ठवन पाहाट ती एकट च गली आ ण जवळ या नद वर ःनान क न आली

आप ीच कधी कधी आरो यद असत रामबाण औषध होत न बाज न सईण न शाितपाठ न शक न पाळणा बाळतपणाची कोण आकल शौषा असावयाची पण त काह नसता त मल िन ती बाई जवत रा हली लोक यताजाता हसन बघत शाळतली वा भटकती मल माऽ कधी जवळ यत गमत पाहन जात पण स य गहःथ असा कणीह ढकला नाह धमा मा भट गोसवक साध ा ण पाट ल शटजी ितकड कणीह ढकला नाह ती गाय थोड च यालली होती क ितची सवा Ocirc हद धम र ावयाOtildeसाठ आवयक असावी ती एक प र य ा हद ी िन त एक अनाथ हद बवारशी कारट या या र णाशी Ocirc हद धम र ाOtildeवयाचा काय सबध उलट याची वचारपस करणदखील पाप अस यता हणन ितकड कोणी ढकला नाह अ याअ यावर टवाळ माऽ चालली मधनमधन कोणी वचार दात वचकन ःन ासोब यात Ocircका धमधाळत या िचरजीवासाठ पढ कोण वाटणार त ह क काय Otilde

पण राऽी नऊ वाज या या सधीस एक मनय माऽ ित ह दवस ितथ जाऊन यई या बाईपाशी काह सबध असला तर याचाच

समम सावरकर वा मय - खड ६ १०८

अधौ ा िनमलन कथा

कोण तो कणी साध कणी डॉ टर अधरात चो न का जातो असा टवाळ या एका वषयाप ा या बाईची अिधक चटपट जर कोणास लागली असल तर ती

एक रामभाऊ व ाना होती या िमरवणक त बाईशी बोलताना याना हात ध न या ःन ानी हसडल या या िन इतरा या त डन यानी इतक ऐकल होत क ती बाई लहान असता ितचा नवरा मबईस बप ा झाला गली पाचएक वष ती शजार या खडगावी एका मराठा पाटला या घर काबाडक क न अस ितला दवस लोट याच दसताच या खडगावात हद-समाजान जातीचा काढला पाटलान ितला हसकन दली मल पाटलाच अस ती हणत मारहाण झा यामळ खडगाव सोडन आली आ ण मो या गावी धमशाळत यऊन बसली - या गाईसारखीच मटकन ह ऐक यापासन रामभाऊस ितची दया आली आणखी एक भीती याना वाटली क न जाणो शजार या िमशन बशन या जा यात तर ती फसणार नाह ना त ितला पाह यास जा याच मनात आणीत पण याना दखील त साहस कर याइतक धमक मनात य यास तीन दवस लागल शवट समाज काय वाटल त हणो ितची चौकशी एकदा करायचीच अस िनधा न दोन त ण व ाथ बरोबर घऊन त भर दवसा एका दपार धमशाळत गल बाईपाशी थोड िशळपाक अ न होत यानी गोड बोलन ितची मा हती वचारली तो याना कळल क ितला जो एकच मनय राऽी यऊन भटतो थोड अ न दतो एकदोन फाटक व ह यान दली तो दसरा कोणी नसन होता या गावचा एक मसलमान भगी

तो काय ितची दया यऊन भतदयसाठ त दान दई काह एक ितम य घत यावाचन तो त धमक य कर भक याला अ न दण ह धमक य तो मानी हणन तो अ न दत नस तर काफरास बाट वण धमक य होत अशी याची समजत अस यान तो त अ न या बाईस दई िन साग Ocircबघ त हद मसलमानाच खातस आता हद रा हली नाह स हOtilde आ ण या अ नाच ितम य हणन या बाईस यान सािगतल होत Ocircत मल मला दल पा हज अ मी मागताच - नाह तर ठार मार न ठारOtilde

रामभाऊना ती हक कत सागत असताच ती थरथर कापत होती - नाह तर तो मसलमान भगी यऊन ितला िन याना पण ठार कर ल रामभाऊनी ितला धीर दला Ocircजर तला आ ह सव साहा य दल तर त या मसलमानाच अ न घणार नाह स ना मल दणास नाह स ना त हद धमा या र ाबीजाची नाOtilde ित याह अगी आवश यत होता पण झटकन हताश होऊन ती हणाली Ocircपण आता काय याच मी मसलमाना या हातच खा ल आह कोणता हद मला जातीत घईल माझ मल बनजात त हद कस राह लOtilde

Ocircराह ल ती िचता तला नको मी र ािगर हदसभचा या गावचा एक कायकता आह आ ह तला जातीत घऊ यह मी तला अ न िन मलास दध दईन पोिलसाना सागन या मसलमानास पायबद घालीन ह घ थोड पस अ न िन दध आ ाच धाडन दतोOtilde

को या हद या त डन अस श द ऐक याचा ितला प हलाच सग ितला स ा मसलमानाच खा यावर मनय हद राहतो कसा त पटना पण साहा य िमळत त पाहन ती चप रा हली रामभाऊ या पायावर ितन मल ठ वल Ocircमाझा धम वाचरणारा त दवच भटलास

समम सावरकर वा मय - खड ६ १०९

अधौ ा िनमलन कथा

पण मला धमशाळतन थम घर या नाह तर तो मसलमान मला खाऊन टाक ल याल तर तम या श दावर व ासOtilde

रामभाऊ परत आल थोड अ न िन दध यानी ितला पोच वल पण त न यास या सा या गावात एकदोन त णच काय त धजल बाक याला रामभाऊ वचार त यान यान उलट Ocircबाटगा ल चा याचा तर नसल काह सबध या बाईशीOtilde अस हणन रामभाऊची पाठ फरताच कटाळक कर यास सोड नय

रामभाऊ ःवत भा या या घर राहत यानी या बाटल या बाईस कोणा यातर घर आण याचा योजलला बत ऐकताच आगाऊच सावध राहाव हणन घरध यान सािगतल Ocircआधीच त ह महारास िशवन यऊन घरात वटाळ काल वता हणन कागा या होतात आता मसलमानाच खा ल या या भट या बाईची याद जर आणणार असाल तर घर सोडन चालत हाव लागल बाहर काय नगा नाच घालायचा तो घाला आ हास उपिव नकोOtilde रामभाऊ हणाल Ocircमी आणीत नाह या बाईस बळबळ तम या घर पण ती गाय

पाळावयास मागत होता तीह भटक च न हती का मसलमाना या हातच तीह खाईच नाOtilde Ocircपण तो पश होता पशधम तोOtilde Ocircहाय हाय तर मग ह समजत असनह या पशस गो यात ठवता सोव यान पजता

ितच गोमऽ पऊन ितला प वा नाच गोमास ःवहःत घालता मग ह हद बाई तर माणस मल मरा याच माणसाचा जीव तो याला मसलमाना या हातन सोडवन हदन घर आणन दोन घासEacuteOtilde रामभाऊनी वा य पर कर या या आधीच घरध यान याच त ड बद कल

Ocircपव च ऋषी गाढव िन त ह शहाण कठ ती कलटा िन बनवारशी कारट कठ त महारड आ ण कठ ती व जननी प वऽ गायऽी गोमाता होऊ ा मसलमान ितला अशा कलटा मसलमानात गल याच ब याOtilde

Ocircअशाच हदतन हसडल या या या पोट हदच क टर शऽ ज मल आ ण ह मल मसलमान होताच अठरा वषा या आत ाचा गायऽीस मारणारा एक कसाई होईल याचा वशच वश गोमास खाणारा - गो न होईल गोभ ाची स या घटन गो नाची वाढल त हा गोसव या ीन दखील Otilde

Ocircपर करा त ान मला माझ घर बाटवन यावयाच नाह बःस Otilde रामभाऊ या गावी शटजी या भटा या मराठा पाटला या श य या या घर हडल ती

मरतकड गाय पाळावयास िस झाल या भतदयावानलोकापक स ा कणीच या बाईस आौय दईना गो यातदखील राह दईना मग इतराची गो च बोलण नको

तो गाव बारा हजार हद वःतीचा मसलमानाची वसती तीनश माणसाची असल नसल ा बारा हजार हदस या या धमाची अक ी नी एक मल परधमात जात आह याची रसभर

िचता न हती एक घर अगण गायीला िमळणारा गोठादखील कोणी या बाळत बाईला दईना या तीनश मसलमानातील बाया दखील या OcircकाफरOtilde ीला िन मलाला इःलाम धमात कस

समम सावरकर वा मय - खड ६ ११०

अधौ ा िनमलन कथा

ओढन बळान दखील पळवन आणता यईल याचा कट कर त हो या आप या गोषातदखील वळ ितला लपवन ठव हणन आपण होऊन या कटास पा ठबीत हो या

ितकड या धमशाळत तो मसलमान भगी रामभाऊनी अ न दल याची गणगण कळली हणन लगोलग स याकाळ होत न होत तो ितथ आला बाईन मा हती सागताच त पोर हसक लागला बाई ओरड लागली एकदोन करता-करता वीसपचवीस हद ितथ जमल पण दर या मसलमानान OcircकाफरासOtilde काफरा या धमास िश याची लाखोली वा हली या बाईस मल दत नाह स तर टाक माझी चीजवःतOtilde हणन दरडावल ितच िच याच गाठोड िन मलाचा लग याचा तकडादखील यान हसकला मल उघडवाघड घऊन ती बाई कोप यात ःफदन ःफदन रडत हदकड बघत होती क कणी पढ याव पण कणी पढ होईना मसलमानान त कपड घतल धमशाळसमोर भर वाटवर यास आग लावली आ ण Ocircकोण तला कपडा नी खाण दतो त बघन घईन मी राऽी प हा यईन याला िन तला ठार कर नOtilde अया धम या दत या होळ पाशी ठाण माडन रा हला

या दाट त त गोदासबवाह थोडा वळ उभ होत याच धमशाळसमोर मटकनबसल या गायी या पाठ वर एक छड कणी मारली ती ऐकन याच दय पळवटल होत पण ा बाईस तो द छळताना पाहन यानी ह का च न करता असल कार आप यासार या स या या

पात घ या या यो यतच न हत अशा ऐट न त लगच वाटन पढ गल सकटातन सोड व यास ती कणी ज खड गाय थोड च होती ती एक जाितबा हद बाळत बाई िन तीनचार दवसाच बनवारशी मल

या एका मसलमानास जाणीव होती क तो एकटा ितथ असला तर मसलमान िततका या या माग ितथ असल या यक हदसह तीच जाणीव होती आणखीह एक जाणीव होती क आप यामाग हद समाज असा नाह च आपण खरोखरच एकएकट आहो तव यात इतक माऽ कोणी साहस कल क धावत जाऊन रामभाऊस ती बातमी दली रामभाऊनी पोिलसास दली आ ण एक पोिलस या वाटकड यताना द न दसताच या भगी िम यासाहबाचा धम माद उत न त तथन पाय काढत झाल

तर ह ा बाईस या धमशाळत एक िमिनटभरह ठवण धो याच आह अस रामभाऊना वाटल पण ितला नणार कठ गावात कोणी गोठास ा दईना हणन यानी र ािगर हद सभस तार कली

पण राऽी म यतर हलवन ितला लगच कठ ठवायची त त ण वक ल रामभाऊच सहकार यानाच शवट रामभाऊनी अगद गळ घातली याची आई कती दयाळ दवलसी गोभ व आई या द न गायीची दखील या दवशी ितला कती हळहळ वाटली मग ह बाई तर माणस यात एक बाळतीण ी छातीशी तीन दवसाच पत मल घऊन यणार ितला दया आलीच पा हज Ocircथोड नाकत ड मरडलच तर आमची आई नको हणणार नाह घऊन या या बाईस आजची राऽ उ ा माऽ ताबडतोब मोटार न र ािगर स धाडली पा हज हOtilde या त ण व कलानी पाठबळ दताच रामभाऊ या बाईला िन मलाला मो या यासान या दोघा त ण िशया या साहा यान रातोरात घऊन आल -

समम सावरकर वा मय - खड ६ १११

अधौ ा िनमलन कथा

तो घरात त ण व कला या आईच रागारागान चाललल बोलण यानी ऐ कल दार उघड यास त व कल धजनात रामभाऊनीह जोरजोरान दार खडखड व यास आरिभल शवट व कलानी दार उघडल - दवा बाहर कला ती बाई थरथर कापत त मल छातीशी ध न पाजत पायर वर बसली आह ती उठत आह तोच व कलाची गोभ आई धावतच ओसर वर आली या बाळात बाईस ितन पा हल िन मो यान कचाळ फोडन हणाली Ocircकठली मली अवदसा ह िन त कारट ना जात ना पात ितला आत घऊन घर बाटवशील तर ह मी घराबाहर पडत प हा पाणी घणार नाह या घरातOtilde ःवभावान या व बाई दयाळ हो या पण पोथी पोथीन या या दयला जी आरशी लावली यातनच या बघणार

गोदासबवाह ितथच उतरलल याना हात जोडन रामभाऊ हणाल Ocircव कला या आईस थोड समजावा नाOtilde कपाळास आ या घालन ता यान गोदासबवा गरजल Ocircआ ह गोदास वणाौमधमाच अिभमानी त ह लोक सब गोलकार क पाहता महारामागाना िशवता या कलटा बाया तमची मपाऽ मसलमाना या हातच ितन खा लल ितला हण हद हणा अशा पिततला ा कलीन सदाचार ा ण कटबा या घरात घ यास मी समित दऊ ती कोणी गायऽी गोमाता आह क काय ित या पदरजानी ह कल प वऽ व यास

वक ल बहतक हद (Ratioanlist) ब वा ामान कतीन पग इ छा असन आईस बाजस सार यास धजनात इत यात तो ग धळ त मलाच रडण बाईच ःफदण ऐकन शजार पाजार वाणी-ा ण बायामाणस आली Ocirc ाकार या बाट या व कलास वाळ त टाकल पा हज वह र बद करा उ ापासनOtilde जो तो िध का लागला वक ल गागरल Ocircसा ाथ पस दतो पण बाईस परत याOtilde हणाल

शवट एका चौका या कोप यात दकाना या फळ वर एका दकानदारान या बाईस राऽभर िनज द याच औदाय दाख वल रामभाऊनी पाहारा दला सकाळ र ािगर ची मोटार सटताच या बाईस िन मलास घऊन रामभाऊनी र ािगर स हद सभकड पोच वली र ािगर स पाय टाकताच या बाई या िन मला या पायातील ःपशबद या जातबद या

श बद या ब या आपोआप तडातड तटन गळन ग या Ocircमसलमान हातच खा ल हा या यात काय झाल धमाच ःथान दय पोट न ह जात र ात िन बीजात असत भाता या तप यात न हOtilde सघटनःमतीच रा य झाल या हद वािभमानी हद वा िभमानी र ािगर त ित याभोवती जमल या हद मडळ त अस हणत जो तो ितला धीर दऊ लागला अ खल हद उपाहारगहात ा ण-वाणी-मराठा मडळ जी या वळ होती यानी या बाकावर ती होती या याच सलग बाकावर बसन हतत उपाहार कला पिततपावना या सभामडपात नऊन मल दवापढ ठवल स य कटबातील य याजा या यानी ितला प स घतल दोन दवसात ितला चारपाच कटबातन पाळ यासाठ माग या आ या स या एका ित त मराठा कटबातील हद सघटनािभमानी म हलन ितला िन या मलाला पाळलल आह

(या गो ीतील कार डोळ उघडन पाहणा या या अनभवास पदोपद यत असतीलच पण या गो ीस आधार हणन सागतो क Ocircदव सव यापी पशतह नाह कायOtilde वचारणार अनक पढार गोभ गायीस सोव यान पजणार पण महारा या सावलीचा वटाळ मानतात आ ण

समम सावरकर वा मय - खड ६ ११२

अधौ ा िनमलन कथा

ःवहःत गायीस गोमास चारणार मडळ श कत ा णासह आप या घर जवणास घत नाह त ह ज वारवार आ हास आढळत तो एक आधार आ ण अलीकडच अशा सकटात सापडल या एका ीस एका मसलमान भ यान अशी जाळपोळ क न मलास हसकन न याचा धाक दाख वला असता या बाळत प र य ा हद ीस या मो या गावी अगणातह कणी ठवीना हणन र ािगर हद सभकड धाड यात आल हा आधार दसरा ा वाःत वक अनभवाची वणलली ह गो कथा असली तर सामा यत स यच हणावयास नको का)

समम सावरकर वा मय - खड ६ ११३

अधौ ा िनमलन कथा

२२ ाथना Ocircमाझ प ग कठ आहत आईOtilde Ocircत बघ या कोना यात अग ा गणपती या मखरा या कोना यात हात नाह परत

थाब हो बाबी मी दत अ काढन तलाOtilde अस हणन वमल - या दडदड धावत आल या मलीची आई - उठली िन ितन ित या या िचमक या लहान बाबीला खळायला प याचा जोड काढन दला या मखरा या रग वल या कोना यात तो प याचा जोड काढावयास गली असता वमलला एक जाळ लागलल दसल ितन OcircइशOtilde हणन ितरःकारान त कोिळ क जाळ इत या झ कनी िन सहजपण या प या या जोडाच दोन तीन फटकार मा न तोडन टाकल क ितला त जाळ मोड याची आठवणस ा बाबीकड वळताच रा हली नाह

पण को या या या कोिळ क जा याची एकदोन िचकट गडाळ या प या या जोडास लपटलली पाहन लहानशी बाबी ज हा हणाली क Ocircत बघ कायस िचकटल आह प या या जोडालाOtilde त हा वमलच ल प हा ितकड गल िन ती गडाळ झटक त ती बाबीला हणाली Ocircजाळ त तो कडा नसतो का तो कोळ याच ह घर असतOtilde

Ocircमग त तर त चरगाळन तोडलस आता ग तो कठ राह ल आई रडत असल न तो आताOtilde

Ocircअसल रडत मला बाधील प हा दसर घर याला हव तर दवसभर कोळ वणतच असतो आपली जाळ िन कोणीतर यताजाता झाडनच टाक त असतो तो सार कसा सदर मखराचा रगीत कोनाडा तो आपला या क या या जळमटाना सोय हवी हणन का असा िशमटाचा िगलावा सरख कला रग वलाOtilde

Ocircअग आई पण या क याला तसच वाटत असल नOtilde वमलचा सतरा-अठरा वषाचा पाणीदार मलगा ती गमतीची बोलणी ऐकन ितथ आला िन हणाला Ocircमी या को याला त जाळ वणताना परवा बिघतल कती दग होता तो त वण यात िन कती पटाईत एखादा मोठा यऽिश पी (ऐ जिनयर) इतका हातखडा नसल या जा याला हव ितथच काय त बार क ततच ताण यान दल ती मोठाली ततवतळ थम रचन मग या या उ या ततच धाग कस झटपट गतवीत थाबत िचकटवीत ती याची िचकट धा याची पोटातील गड सपसप कशी उकलीत चालला होता हणन साग जसा कोणी पटाईत वणकर मागात आडवउभ दोर दा या सटासट मार त ग या झरझर उकलीत चालला आह या या या ितळाएव या डो यात त वणकामाच शा या शा िन या या तादळाएव या पोटात अ या अ या मल लाब धा या या ग या मावल या पाहन मला इतका अचबा वाटला क आप या मखरा या कोना यात त जाळ बाधीत असतानाह या क याला मारायच वा त जळमट सपकनी झाडन टाकायच मा या यान होईनाच मध एकदा मी गमत हणन या या जा यास जोरान बोट लावल यासारशी घाब न तो या धा याव न या धा यावर पळत या या मत या या रा याचा सर त जो भाग या टोकावर जाऊन थाबला मग परचबाच सकट गलस पाहन प हा आप या राजधानी या म य बदत यऊन रा हला आपण जस वाःतशाित क न आप या

समम सावरकर वा मय - खड ६ ११४

अधौ ा िनमलन कथा

राजवा यात वशतो िन दवाच आभार मानतो क Ocircकवढ याची कपा यान आ हास ह घर दलOtilde तसा तोह दवस ाथना कर त िन आभार मानीत असावाOtilde

Ocircतर तर ह एवढ मोठ घर िन तो माझा सरख मखराचा कोनाडा तो या क याला जाळ वणन यात सखान नादता याव हणन बाधला वाटत दवाची सोडन मोठ महादवाची ाथना क यानी कली हणन क या या सोयीसाठ काह दव माणसाची घर राखन ठवीत नसतो ह ितनीसाज झाली हणन मी जो हा दवा लावत आह तो जसा या क याला दसाव हणन लावीत नाह तसच ह टोलजग वाड िन राजवाड माणस जी बाधतात ती को याना जाळ वणन यात नादता याव हणन न हत ह या क याना कळल नाह तर दवाला कळत हो बाळाOtilde

Ocircआ ण दवाला कळत तर आ हा माणसाना कळत नाह क आ हा माणसाना ह टोलजग वाड िन राजवाड बाधता याव िन यात नादता याव एव याच सोयीसाठ ह जग याळ व रचल नाह हा दवा या क याला दस यासाठ आ ह लावीत नाह अस आ ह हणतो पण तो चड सय माऽ मनयाना दसाव यानी जगाव हणनच काय तो दवान पट वलला आह अस आम या वद - बायबल - कराणासार या धममथातनदखील सािगतलल आह क या या वडगळ ाथनसाठ माणसाची गरसोय जर दव दर करणार नाह तर या अनतकोट ाडा या सोयीगरसोयी न पाहता Ocircआ हा माणसाच घरकलानाच तवढ र ावOtilde अशा आ हा माणसा या ाथना तव या दव ऐकलच ह तर कशाव न मग ाथनस दव पावतोच पावतो रामनाम जपा अ ला अ ला हणा क दव साहा यास आलाच हणन समजा ह ज आम या पराणकराणा दक पो यातन सागतात त भाबडपणच नाह का Otilde

Ocircह वबम पर झाला अ पाचकळपणाOtilde वमलची व सास िन ित या या वबम नावा या मलाची िन छो या बाबीची आजी दवघराशी बसन ःतोऽ पटपटत होती ती हा सवाद ऐकत असता वबम जरा बतालपण बोलत चालला आह अस वाटन याला दाब लागली Ocircइमजी चार अ र िशकली न क पोर अशी चटोर होतात मली पो या ब या वषयी अस पाचकळपणान बोल नय हो वबम कधी तला कळणार आता हOtilde

ह याच बोलण चालल आह त लहान या बाबीन या प या या तब हळवार हातान बाधला होता त कठ ण िश पकाय सपण ितस या मज या या िशखरासारखा शवटचा तब उभार यात यश यताच सफळत या अ यानदान बाबी टा या पट त नाच लागली Ocircबघ माझा तब आई भाऊ आजी मा या बाहलीचा वाडा अ हा त ह आता बोलत होतत या राजवाडयाप ा िचरबद आह अ दर अ भाऊ फकर मारलीस तर बघ मा या प या या राजवा यावरOtilde

वबम हसला Ocircहो का आम या िचरबद राजवा याप ा तझा प याचा तब प का आह न िन फकराला िभतसOtilde

बाबी मानला एक ऐट चा हसडा दत उपाहािसली Ocircपर हो तमच िचरबद राजवाड नाह पडत वाटत फकरासारख काल तच मला त िचऽ दाख वलस न बहारला एक नगर या नगर भई फाटन धडाडधडाड कोसळल तOtilde ह वा य हणताच या सातआठ वषा या बािलक या

समम सावरकर वा मय - खड ६ ११५

अधौ ा िनमलन कथा

गो जरवा या अ लड त डावर भावी ससारा या िचतची छाया पड यासराख होऊन ती क वलवा या ःवरात आजीला पस लागली Ocircआजी तशी भई बई फाटन आज राऽी माझा हा तब तर कोसळणार नाह न तसा उ ा माझी बाहली राहायला यायची आह हो यातOtilde

Ocircचप अस अशभ काह बोल नाह हो बाबी य मी ःतोऽ हणत आह दवापाशी त हात जोडन बस य अशी दवाची ाथना कर त ह ःतोऽ हटली न हणज दव सार इडा पडा दर करतो बर नाह पडणार हो तझा प याचा तब य दवबा पाला हात जोडन ाथना क यOtilde

आजीपाशी ती बािलका मनोभावान जाऊन बसली आजी काह सःकत काह ाकत ःतोऽ िन यामाण अगद ौ न हणत असता बाबी मनात या मनात दवाला हात जोडन वनवीत होती Ocircमाझा हा प याचा तब कधी कधी पड दऊ नकोस ह दवबा पा

ित दन स याकाळ हणायचा ितचा प रपाठ अस ती ती ःतोऽ आजी हणत होती या यकाची फलौित अगद अगद खर आह ह ितची ौ ा अस यामळ ती सार ःतोऽ ःतोऽ इत या मनोभावान हट यावर ससारात दख दा र य रोग अपघात अपम य याची भीती आपणास बाळगावयास नकोच अशी िन तता ित या मनाला लाभ सात िचरजीवाचा तो Ocircअ थामा बिल यासोOtilde हा ोक हणन ितन हाह ोक हटला Ocircस तान सःमर न य माकडय यथा मम जीवत वषशत साममपम य वव जतOtilde Ocircवराणःय र तीर समतनाम व ज तःय ःमरणमाऽण िनधनो धनवानभवतOtilde हा ोकह हटला Ocircह र हर ह र ि हनमत

हलायध एतषा ःमरणात साय हानीःतःय न बा यतOtilde अशा अनक ःतोऽा या पठणान अपम य िनधनता हानी भती सार इडा पडा दर सार यासारख समाधान ितला झाल नस या OcircःमरणामाऽणOtilde हा चम कार यतो या व ासान ितन ा लहान या नातीकडनह ती ती नाव ःमर वली ःतोऽ हण वली वबमदखील आजी या मनधरणीसाठ िन एक गमत हणन हात जोडन चपचाप ती ःतोऽ ऐकत होता एकदा काय त यान मध त ड घातल या या आजीन ज हा Ocircसोमनाथ वजनाथ ध वत रमथा नौ एतषा ःमरणात हानी यािधःतःय न बा यतOtilde हा ोक हटला त हा तो त ण हसला Ocircआजी सोमनाथाच ःवतच दऊळ या द महमदान फोडल त हा या या ःवत या दवळाची िन मत ची हानीदखील जर तो दराव शकला नाह तर या या नस या OcircःमरणमाऽणOtilde सा या जगतास तो कसा र ील Otilde पण लगच आजीन दटा वल Ocircतला सािगतल ना बाकळपणा क नकोस हणन Otilde त हा तो प हा आपला वरवर सतासारखा सरळ दस लागला मनात हसत रा हला सार ःतोऽ झा यावर दवाचा अगारा आजीन मलानातवासनस लावला सा याना िन व न

ठव हणन हात जोडल छो या बाबीन पण तो अगारा आप या प या या तबस लावला आता तो तब ढासळणार नाह िन उ ा यात राहावयास यणार आपली बाहली या ित या वा यात आनदान मलाबाळासह आजी एवढ हातार होईतो िन व नपण नादल अशा ला डक व ासान आनदन त मल ःवःथपण झोपल वबमन आजीस गमतीन हटल Ocircया अगा यान बाबीचा प याचा तब राजवा यासारखा िचरबद प का झाला नाह का आजी बोटान डवचळन पाह काOtilde

Ocircजाऊ द र वबम लहान मलीची समजत आपली पटली काम झालOtilde

समम सावरकर वा मय - खड ६ ११६

अधौ ा िनमलन कथा

Ocircआ ण आजी या त या ःतोऽानी हाता या मलाची समजत पटत याहन याचा तर काय खरा उपयोग आता या ःतोऽात सािगत यामाण कवळ OcircःमरणमाऽणOtilde आपण सार शभर वष जग धनधा य आरो य पाव अपघात-अपम य सार टळल ह तर आपली एक मनाची मलासारखी समजत घालणच नाह काOtilde

Ocircतला कनी वबम लहान त ड मोठा घास याऱयाची फारच सवय झाली आह होOtilde वमलन वबमच बोलण पटल असताह सासबा चा प घतलास क न आप या त ण मलास हसत हसत दटावल Ocircबर बवा रा हल Otilde अस हणत वबम या या िनजाय या खोलीकड गला छोट बाबी आप या प या या तब या िन व न भ वयान जतक आनदन िनजली होती िततक च दवा या ाथननतर दव आप या ामा णक भ भावास पावलाच पा हज आ ण ःतोऽातील फलौती खर ठ न आपल घरदार मलबाळ ससार सख यात िन व नपण नादलच पा हज अशा ौ ाळ व ासान दवलसी आजीबाई पण आनदन िनज या

या स याकाळ ा कटबातील दवघरापाशी या आजीबाई िन बाबी जश मनोभावान दवास आपल चागल कर हणन ाथ त हो या तसच त सार नगर या नगर घरोघर दवळादवळातन मिशद मिशद तन चचाचचातन आप या िन यबमा या सायाथना कर त होत दवळतन Ocircसव प स खन स त सव स त िनरामया सव भिा ण पय त मा क दखमा नयातOtilde ह अ यदार श द शात ःवरात ा ण उ चार त होत दवसातन पाचप नास शभर वळा िनमाजाची ाथना कर याच ोत घतलल िनरिनरा या सदायाच मसलमान आप या द यातन वा मिशद तन शवटच िनमाज पढत होत चचातन भ न अ यार तन या नगरात असलल मठभर पारशी काह य बहतकजण ःवतच चागल कर यासाठ िन शऽच तवढ वाईट कर यासाठ दवाची ाथना कर त होत कोणी सग याचच कर हणनह ाथ त होत परत Ocircमाझ ःवतच वाईट कर मला अपघात घड द आ हाला अपम य द माझ घरदार कोसळ द माझी मललकर ठचन ठचन मारा अस या नगरात घरातन वा दवळातन वा मिशद तन वा चचमधन हद वा म ःलम वा भःती व वा बाल प ष वा ी कोणीह ाथ त न हत जर ाथन या पायावर उभारल या आशा दगडमाती या पायावर उभारल या सा या कौला घराइत या तर बळकट पायावर आधारल या असतात अस समजावयाच असल तर या स याकाळ िन राऽी यक स याकाळ-राऽीमाणच या नगरातील सह ाविध कठातन एकच ाथना या अथ उठत होती क - दवा आयय द धन द सख द आरो य द सतती द माझ बर करOtilde याअथ त नगर हमालयाइतक िचरजीव िन िचर ःथर असावयास हव होत िनदान यातील ाथनारत मनोभाव दवास आळ वणार अस शतावधी नाग रक तर मळ च ाथना न करणा या या पाखड माःकोमध या नाग रकाइतक तर सकटापासन म राहावयाला पा हज होत कारण या नगरात जो तो Ocircमाझ बर कर दवा माझ घरदार बायकामल सर त राखOtilde असच ाथ त होता कोणीह अस ाथ तच न ह तर िचतीतदखील न हता क Ocircदवा माझा मा या मलाबाळाचा सवाचा चल चटकन स यानाश कर आकाश कोसळन पड द पाताळ फाटन जाऊ दOtilde

- पण हाय हाय ज सगळजण ाथ त होत तच नमक झाल नाह दवान कल नाह ज कोणीह ािथल नाह िचितल नाह दवान तच नमक कल

समम सावरकर वा मय - खड ६ ११७

अधौ ा िनमलन कथा

- आकाश कडकडकड कोसळ लागल वजाच चाबकावर चाबक उडवीत कोणी महा ि सा या महाभताची पाठ सडक त चवताळन उठला - पाताळ फाटल

चड स गाची राग या राग भमी या पोटातन फटन टक या या टक या दगडासार या वर फक या जाऊन खाली आदळ या भमी या िचध या िचध या उडन समिा या लाटा फाटा या तशा प वीची फरशी फाटन मोठमोठ अतल ख ड पडल िन यात मड या या उतरड धडधडत कोलमडा या तशी नगरातील य चयावतदवळ मिशद चच घर वाड बगल धडाडधडाड कोसळत गडप झाल सार नगर हाद न रा हल ध यावर ध क खात घर घरावर आदळन चण झाली बसलल उठता उठता उठल त पळता पळता घरातल घरात बाहरच बाहर पाय टाकावा ितथ भई दभगन हजारो लोक पाताळात गडप झाल वर मोठमो या बाधकामाच चड दगड व िभती राशी या राशी कोसळन हजारो जवत परल गल ठचल गल एक दोन तासा या आत भयकर भकपा या जब यात त व याच नगर या नगर गडप झाल दवळाला दवान र ल नाह न मिशद ला अ लान न जीजस न जहोव िनसगा या इ छस मनया या ाथनसाठ हणन कोणीह आड यऊ शकला नाह आडव शकला नाह

वमल या घर मखरा या कोना यातील जाळ ित या सोयी या आड यताच ितन या को या या लाख आशाआका ा सोयीगरसोयीस न जमानता एका फटका यासरशी मोडन चरगळन टाकल तसच स ी या या कोना यात माणसा क यानी वणलल त व टा नगराच जळमट स ी या ःवत या सोयी या आड यताच ितन रागा या झाड या एका फटका यासरशी झाडन चरगाळन टाकल होत क न हतस कल भकलली दध पती लकर दधाचा ओठावरचा घोट िगळदखील न दता या या डो यावर दगड लोटन जथ या स ीन ठचन टाकली ितथ ती स ी वा तो स ीसचालक पो यातील लाबलाब सःकत ःतोऽ वा कराणातील अरबी आयत थोड च ऐकन घणारा होता भगभात ज अ यम ःफोटकाच समिासारख हौद शतकोशतक कढत तापत ःफोटा या बदस आल होत या चड स ीश काय Ocircस त िचरजी वनाOtilde या वा सोरट सोमनाथ या OcircःमरमाऽणOtilde कवा िनमाजानतर कल या कोणा म लामौलवी या Ocircद या Otildeन िवणार हो या आपला व िनयमाचा आखलला बत बदलणार हो या

ाथना या ल डवाळ छो या बाबीची ाथना माऽ एका अथ सफळ झाली Ocircमाझा प याचा तब िचरबद वा याइतका टकाऊ होऊ द अ दवाOtilde अस त अ लड मल मनोभाव ाथन झोपल त माऽ दवान ऐकलस वाटत ितचा प याचा तब व टा नगर या िचरबद वा याइतका खरोखरच टकाऊ ठरला कारण या िचरबद व टा नगरातील य चयावतिचरबद वाड या प या या तबसारखच भकपा या फकरासरशी हब यासरशी एका णात कोलमडन पडल या प या या तब इतकच टकाऊ ठरल

छो या बाबीला पोटाशी घऊन आजी िनज यानतर दोन तासदखील झाल नाह त त च बाहर दरवर तोफा या बात या या बात या एकदम भडका या तस भयकर आवाज दणाणल हजारो लोका या आरो याचा कका याचा आतःवर एकदम उठला अ यासा या खोलीतन वबम खा दशी उठला या व टा नगरात धमव या कड या मसलमानाची वःती म य हद मठभर नहमी हदवर शजार या बलची टो या दरवड घालन मारहाण कर त वबम हा हद सर क दळाचा ःवयसवक याच कटब महारा ातन नोकर साठ व याकड गल

समम सावरकर वा मय - खड ६ ११८

अधौ ा िनमलन कथा

त हापासनच झाला होता याला वाटल हदवर दरवडा पडला तो झटकनखजीर लाठ घऊन दार उघडन बाहर पडतो तो - उच माडावर चढलला मनय वादळात त माडाच झाड हलताच जसा गदगद हलतो तसा पायाखालची सार प वी भकपत थरकापन झोका या घत पायवर वरच पडला - मागोमाग कडकडकड आवाज होऊन याच घर कोसळल

घर भईत प षभर ख यात दगड पडावा तस खचन गल यामळ अगणातली मोठमो या िशळाप टाची एक टकड ह कोलमडन या ख यात ितच प ष प ष उचीच दगड धबधबा आदळल Ocircअपम यOtilde ःमरणमाऽण टाळणा या माकडयाच ःतोऽ सारख ःमरत िनजल या िन तो अगारा लावल या नातीस पोटाशी धरल या आजीचा या छो या बाबीस ा या चड दगडाखाली चदामदा झाला पण याच ख डयात चार हातावर तलली वमला ितन कोणचह ःतोऽ हटलल न हत पण ितचा चदामदा झाला नाह ित या ित ह बाजनी मो या िशळा पडन या ध यान ती स न झाली इत यात पटईची लाकड ित या छातीवर पडन बश झाली - पण मली नाह

ज हा ती अ या श वर आली त हा ित या श यपण उघडल या डो याना व न या ख डयात उतरत आलला एक सय करण दसला राऽी झाल या भयकर अपघाताची अधक जाणीव ितला होऊन Ocircबाबी माझी बाबी माझा वबम माझी लकरOtilde अशी ितन अधबश ककाळ फोडली

Ocircथाबा इथ कठतर कणी घायाळ माणस आहOtilde अस एक सिनक ती ख यातील ककाळ ऐकन वर ओरडला चारपाच सिनकाची ती तकड कालराऽी झाल या भयकर भकपात ज गाडल गल याना त काळ श य त साहा य पर व यासाठ सरकार आ न या भागात फरत होती यानी लगच ितथ तो ढगारा खणन पा हल तो तीन उच दगडा याम य गहत र पडलल दसाव तस या अधबश यवतीच वदन दसल लाकडा या अलगद पडल या ढगा यातन सिनकानी घायाळ वमलला बाहर काढली या नस या बातमीसरशी वमला प हा बश होऊन पडली

माकडया या OcircःमरणमाऽणOtilde स ीश आपल अवाढ य यापार या त छ मनया या इ छनसार बदलन अपम य अपघात टळतात अस मानणा याची ह दगित आ ण सग यात अ या य ह क या मल यात हजारो अ यत स छ ल ज मभर रामा या वा र हमा या पजा िनमाज ाथन मनोभाव कर त आलल होत आ ण या वाचल या क यक अ यत दशील ल च लटा दा ड आ ण पापीह होत

णालयात भकपाम य वाचल या घायाळाची ता परती शौषा झा यानतर या या इ छमाण याना आपाप या गावी जाण याना धाडन द यास आरभ झाला बचार वमला ती वाचली बर झाली तर जाणार कठ ितचा पित त णपणीच वार यानतर ितचा वबम िन ती लहान बाबी ह दोन मलच काय त ितच जीवन िन ती ितची दवलसी मायाळ सास ह च ित या जीवनाचा आधार होता Ocirc जथ ती ितघ गली ितथ - या यमपर सOtilde अस ती धायधाय रडत जो कोणी ितला वचार Ocircत ह कठ जाणार बाईOtilde याला उ र दई शवट ितन ितचा एक दरचा नातलग नागपरला होता ितकड जा याच ठर वल सरकार अिधकार

समम सावरकर वा मय - खड ६ ११९

अधौ ा िनमलन कथा

भकपातील हजार आप मःताना श य ितत या वरन सकटाबाहर पडता याव हणन आगगा यामागन आगगा या फकट सोड त होत यातील एका कराचीला जाणा या गाड त वमलला शकडो इतर यासह धाड यात आल कराचीपढ याच यान आपल कठ कठ जायच ती यवःथा ःवत लावन यावी अस साग यात आ याव न कराची जवळ आली तसतस आता पढ काय क ा वचाराची धडक वमल या दयात लागली

राऽी कराची या ःटशनात गाड घसताच या बायका या ड यापढ वगवग या दळाच पाचपचवीस ःवयसवक नपण उभ ठाकल यात मसलमान ःवयसवकाची हद आपमःताना आप या िश बरात बळबळ न याची धडपड चाल होती हनमान दळाच हद ःवयसवकह या या तावड त त न जाऊ द याची पराका ा कर त होत पण वमला आ ण दस या दोन हद या पीरदादशहा या तावड त सापड याच पीरदाद पठण नपण हणाला Ocircब हणीनो ह मनयमाऽावर ल स ी ोभाची आप ी यात कसल हद िन कसल मसलमान एक झाली पा हज एक

वमलस पीरदाद या मानभावी सहानभतीची शका आली पण ती मनात हणाली काह तर धोका आह पण आता गाग तर साफ बड धीटपण सग पडल तस वाग तर काह तोड िमळलOtilde

आपणास कोठ नत आहत याब ल वमलन एकदोनदा दरडावन वचारल पण पीरदादन ल दल नाह शवट वमला हातघाईवर आली ओरडत आबदत खाली बसली Ocirc हद हनमानOtilde दलाच ःवयसवक ःटशनावर तरळक फरत होत एक त ण Ocirc हदOtilde ःवयसवक या बाईस नीट िनरखन पाहन वषान बभान झाला या याना आ हा हद या हातात दतोस क नाह हणन पीरदाद या अगावर गला पीरदादन सरा उपसन हटल Ocircहट जाव यह मर शाद क औरत ह ह माझी ल नाची बायकोOtilde हद त णानह Ocircर हरामखोरा ती माझी आईOtilde अस हणन सरा उपसला पोिलस धावल उजड यताच वमलन या हद त णास िनरखन पाहताच एकदम धाव घतली Ocirc वबम हा

तर माझा वबम मा या यारा पऽOtilde अस ःफदत या या ग यात िमठ मारली होय तो वबमच होता भकपा या ध यासरशी तो घराबाहर या पाय यावर पडला पण

हणनच घराखाली गाडला गला नाह ितथन सटन भटकत हदर क दळात िश न व या या भकपातन पळापळ झाल या हद अनाथाना यथाश साहा य दत होतो त सारजण पोिलसानी आप या अटकत ठा यावर नल पाहतात तो पीरदाद हा एक

फरार दरोडखोर लगच जन वॉरट या यावर बजावल गल व याकड यान दोघा हद सावकरास ठार मा न सप ी लटली होती या नोटा मोती दािगनह या यापाशी धरल गल या या साथीदारा या व याव न (जबानीव न) िस झाल क दोन वष हद यामलाना पळवन नऊन ह टोळ सरसीमपलीकड या पठाण टो याना वक व टा भकप हणज याना एक पवणीच होती ा हद यानाह तो तसाच पळवन नत होता

वबम या हाती वमलस ा या हद या सोप व यात आ या वबम आयसमाजा या आौमात आला तो या या िमऽान याला एक वतमानपऽ दाखवन हटल बघ महा मा

समम सावरकर वा मय - खड ६ १२०

अधौ ा िनमलन कथा

गाधीनी भकपा या सकटातन मनयजातीची सटका करणारा एक अ भत उपाय शोधन काढला वबम दल मय ःवरात ज ासला Ocircकोणता उपाय बवाOtilde िमऽा हणाला Ocircाथना दवाची ाथना करा भकपातन सटालOtilde

Ocircहा या गाधीजी या आधीच मा या आजीबा नीह हाच उपाय सािगतला होता पण बाबा अनभव असा क ाथना ह भकप घाल व याप ा भकप त काळ आण याची माऽ रामबाण माऽा असावी यातह या करणी तर मा या आजीबाई महा मा गाधीजीप ा अिधक य सगत बोलत कारण ाथनन भकप टळतो ह जर आजी िन गाधीजी याच एकच मत तर अःप यता पाळ यान भकप होतो असदखील हण याइतक माझी आजी वहावली न हती अर अःप यता न पाळणा या हजारो मसलमानाची बहवःती असल या व टा नगराची एका घटकत भकपात धळधाण कलली पाहन आता सनात यानी का बर हण नय क अःप यता पाळ त न हत हणनच व यास भकपाचा भयकर दड दवान दलाOtilde

Ocircपण तला वाचवल यासाठ तर दवा या दयाळपणाच आभार मान त तर कसा वाचलासOtilde

तो ाथना कर त न हतो मी कधीच हणन अस का हण नय अर िा ाचा पकला घड वरव याखाली ठचावा तसा हजार दध प या कोव या लकराचा भकपा या वरव याखाली यान चदामदा उड वला तो दव क द य द क दयाळ खर गो अशी आह क मनया या द त या वा दयाळ वा या गजान दवास मोज पशाहण हाच मखपणा स ी या चड उलाढालीत या वळ भकप हा एक ग णतागत आला भकप झाला मा या आजीचा वा माझा ष कणी कला हणन न ह या भकपात जस अनक धळ च कण वाताहत होऊन उडाल तसाच एक कण मी भईत गाडला न जाता योगायोगा या वा यावर उडन इथ पडलो मा यावर दया कर या या म य िन हतपरःसर ब न कोणी र ल हणन न ह ाथना अर या गाधीजीना ाथनानी िन उपासानी ग वायरच दऊळ उघड यापरत या एका यक त झामो रनच मन वळ वता आल नाह त गाधीजी कवळ ाथनन भकपाच मन वळत हणन सागतात िन त ह ऐकता त ह सार व याला जा िन ाथना करा माझ ह घ याळ बद पडाव हणन या तम या ाथनन ा मा या िचमक या हातघड तील ( रःटवॉचमधील) टाचणीसार या या चबकाच कपदखील िनरोिधल जाणार नाह त आ ण या ाथनन भकपाची ःफोटक िन पवता या रागा या रागा उचलन फकणार आदोलन िनरोिधली जातील अस त ह हणता हा िन वळ खळपणा न ह काय ाथना ह मनयाची आशा आह आशापत ची हमी न हOtilde

समम सावरकर वा मय - खड ६ १२१

अधौ ा िनमलन कथा

२३ पा हज का या माणसाना गोर करणारा सशोधक पा हज

पा रस नगरातील अ यत र य अशा Ocircशा झलीझOtilde नावा या राजमागान यरोपम य अनक वष रा हलल आ ण मो या या यापारात मानान िन धनान ौ वी पावलल रमाका त ह यरोप-अम रकत थोड दवस वास क न दश वदश पाह याची हौस फड यासाठ आल या आप या घनयाम नावा या एका ल ाधीश ःन ासह शोभा पाहात िन या नवागत िमऽास ःथलमाहा य सागत चालल होत जाता जाता Ocirc लस द ला ककाडOtilde अथात Ocircऐ याच उ ानOtilde ा पार समधील यात ःथली यऊन एका एका त बाजस कोचावर दोघह भारतीय गहःथ वसावा यावयास बसल असता रमाका त हणाल -

OcircOcircघनयाम शोिभवतपणात ह पार स नगर जगातील नगर ची कवळ राणी आह राणी आ ण या राणी या ासादातील दवपजच प वऽ दवघरच आह ह Ocirc लस द ला ककाड - ऐ याच उ ानOtilde िछ न व छ न झाल या ा सला या सिस च रा यबाती या मश त ओतन चानी या या मातभमीची जी अखड मत िनिमली ितच Ocircऐ याच उ ानOtilde ह रा ीय ःमारक होय त कहा त सदर पतळ ा सतील ाता या या ितिनधीक ितमा ा सची उपाग होत ती सार या रा ीय य ा नीत आपापली विभ न जीवन होमन एकदह एकजीव एकाण झाली तो एकदह हणजच छ भ तो एकजीवर हणजच ह च रा आ ण या रा ीय एकतच मत मान तीक हणजच ह Ocircऐ याच उ ानOtilde ह Ocirc लस द ला ककाडOtilde यथनच या महामऽान पढ ऽखड हाद न सोडल तो महामऽ उ घो षत झाला - ःवतऽता समता बधबधताOtildeOtilde

Ocircअसल सोडल हाद न ऽखड या मऽानOtilde रमाका ता या अवसानास हटाळ त घनयाम हणाल Ocircरावणान दखील कलास असाच गदागदा हाद न हालवन सोडला होता हणज रावण रा स न हता अस थोडच िस होत भकप ह खडज खड हाद न ल ावधी मनयास पाताळत जवत गाडन टाकतो हणज तो उ पात ठरत नाह क काय तसाच हा या दािभक गो याचा Ocircसमतचा िन ःवतऽचाOtilde महामऽ अहो रा ीय वा आिथक समता िन बधबधता तर सोडाच पण या समतसाठ या या खशातली एक कप दकाह वचली जाती ना ती नसती वण वषयक समता तर ह गोर लोक पाळताहत का जथ जाव ितथ आ हा हद लोकाची हटाळणी हय िन हड स फड स का या याहन व त सप ी कत यात आ ह य श काह हणन न ह तर ाचा य श रग गोरा िन आमचा य श रग काळा हणन टनम य मी तर काय पण आमच दवतसमान प य असलल ववकानद टळक लजपतराय गोखल यासारख थोर प ष ह मागान जाताना ा गो याची ह ची पोरटोर दखील याची Ocirc लक Otilde Ocirc लक Otilde हणन हय कर त माग लागतात व ापीठात का यात म जाव वसितगहात का याना म जाव खळात का याबरोबर खळण अपमान जाल ितथ काळा हणन या यातील पाजीतला पाजी गोरा दखील आमची हटाळणी करणार - िशवणार नाह पण हटल टनच िन आमच रा ीय सबध आज त धनी आ ह दास अस पड यामळ या या या वण षाला ह इतक वषार धार पाजली जात असल पण या याशी आमचा घ याद याचा कवा जतजतपणाचा अथाअथ सबध नसन कवळ माणसक चच काय त नात अमितकत जमनीत फार काय या तम या समतचा महामऽ उदघो षणा या ा सम य कवळ

समम सावरकर वा मय - खड ६ १२२

अधौ ा िनमलन कथा

काळपणासाठ आ हा हद लोकाचा जो पदोपद उपमद हातो तो पाहन या गो याची मला अगद चीड यत कालच पा हलत ना सावजिनक हणन धडपडात पाट असल या या चहा या दकानात या याच व त या याहन ौ असल या आ ण सप त या यासार य दहा नोकर घर राबत असल या मला िन मा या या व ान दशबधला कवळ आ ह रगान काळ हणन तम या या पार समध याच उपाहारगहात या गो यानी कसा म जाव कला िन द डदमड या या बाजार च पोर टोर नी कती टवाळक कली ती कोण हा अमानष वण षOtilde

Ocircअगद अमानष न ह असमथनीय हणा असहनीयह हणता यईल - पण अगद अमानष न ह Ocircघनयामास थोपवीत आ ण थडावीत रमाकात हणाल Ocircयरोपायनाना वाटणा या का या रगा या ितट याला त ह आता जो Ocircवण ष हणन श द योजलात यातील िनदान तो वण हा श द तर आमचा एक ाचीन ऋणानबधी आह आप या वण यवःथत गालबोट चागल हौसन रखन लावलल न हत का गोरा तो ज उ च काळ तो शि तो ि स वाचा रग त तमाचा कण परत गो या वणाचा प ा Ocircा णवाड तOtilde आ ण का या वणाचा प ा Ocircशिवाड तOtilde असा जर न दला गला तर ितलोम अनलोम आ ण गधव ववाहा या ल नमडपातन आ ण लताकजातन या प याची साराखी पसणी होता होता आ ण उ हा यामागन उ हा या या झळ लागता लागता तो गोराकाळा हा वणभद बप ा झाला ा णात काळपण िन शिात गोरपण िमसळन गल जो उरला तो वणभद नसन वाःत वक पा हता वण ष जाित ष होय यासाठ आता का यागो या रगाच तीो भाडण आपणात आज ितकस उरल नाह तर दखील गो या रगाप ा काळा रग हा आपणह हणकसच मानतो नाह काय काळा रग आपण यामलवण य लोकासह हवासा वाटात अस थोडच आह इतकच न ह तर यामल वणातह कमीअिधक काळसरपणामाण आ ह ह अगद काळक टपणाचा ितटकारा करतो या वषयी आ हास ितरःकार य वावयाचा यास आपण Ocircकाळत याOtilde हणतो गदळ असल यास OcircकाळकटOtilde हणतो सनस Ocircकठली काळि पदर बाधली आह ग बाई आम याOtilde हणन चोच मारणा या नाक या सासवा आम यातह आहतच काश उ वलता आ ण सौ य चाकच य ह मनया या नयानातील नाततस आ हादक वाटावी अशीच याची ःवाभा वक घडण अस यामळ कोणाह मनयास काळपणा हा सहजच उ जक वाटतो मनात कोणतीह वशष जातीय वा रा ीय उ ामव वा वरोध नसताह आपणा यामल लोकास अगद कोळशासार या काळाक ट िश पाहताच जशी सहजच एक नकोशी व उ प न होत तशीच िश याहन उजळ असणा या इटािलयनास वा दधासारख श असणा या गो यापान रिशयाना दकास आमचा यामल रग थोडासा उ जक वाटण साह जकच आह ह आ ह ह या यात धरल पा हज काळा रग ह शार रक आकषणा या ीन आम यात असणार एक किचतस यग आह यास गो या लोकानी सहजासहजी यग हणन हटल तर आपण न िचडणच बर तसा उपाहास यानी क यास तो या या स यपणास कमीपणा आणणारा आह आप या न ह अस जाणन याची श यत उप ाच करावीOtilde

घनयाम परत ज हा काळा रग पाहताच ा गो याना वाटणारा त ह यास Ocircसाह जकOtilde हणता तो उ ग साह जक पणाची क ा सोडन खोडसाळ उपिवाच ःव प धारण क लागलो

समम सावरकर वा मय - खड ६ १२३

अधौ ा िनमलन कथा

त हा याचा वण ष हा जाित षाच आ ण रा षाचच द ह यार होऊ पाहतो त हा त हा तर याची आ हास चीड नको का यावयाला अहो इ लडाम य असता एका भरसभत एक िमशनर महाशय गभीरपण साग लागला क Ocircएिशया आ का अम रका यथील का या रगा या लोकावर यरो पयनानीच भ व गाज वण यो य होय हा ई र सकतच असला पा हज आ ण तो सकत य व यासाठ दवान आमचा वण गोरा कला आ ण याचा काळा कारण कोण याह जाती या वा मयाचा वा समाजात शिचता श ता प वऽता आरो य बल आ ण भ व हयाचा रग त गौर ःव छ असाच िनदिशला जातो आ ण काळा रग हा ह नतच बरतच कळकटपणाचच ोतक मानल जातOtilde ा या या चपटपजर तील अतःथ द हत रा षावाचन दसरा कोणताह नाह ह पाहन मला फार चीड आली आ ण मी ितथ या ितथच य राची वळ यताच ताडकनउभा राहन या मानभावी िमशनर स हटकाल क Ocircदव दवदत दवताचा रग गौर श ःव छ असाच व णलला अस यामळ जो जो गोरा वा पाढरा तो तो दव दवता वा दवदत असला पा हज का याहन ौ सौीक बलवान आ ण भ वास पाऽ असला पा हज ह आपल तकशा आ हाला ततोतत पटल आह आता ह ी हा बहधा काळा असतो आ ण हजारो डकर पाढर ःव छ असतात त हा यापढ ड कर हच ह ीहन बलवान आ ण सौीक अस आपण सवानी समजल पा हज अगावर कोड उठल क काळा मनयाह इतका गोरापान दस लागतो क द न पाहताच तो कोणी गोरा िमशनर च यतो आह क काय अस वाटाव त हा यापढ कोड फटल या मनयास आ ह दवदतासारखा स मान दला पा हज यायिसहाहन रानच सस अगद हमगौर वणाच असतात अथात यापढ रानातील रा याच भ व िसह यायास पद यत क न सशासच अ पल पा हज यापढ िसहान सशास यायल पा हज मीक स या या या िशकदर सनापतीस भारतीय चिग ान रणागणात ज हा धळ चारली त हा या यवनािधपित स यकसन या चिग ा या पायावर जयौीच न ह तर आपली राजक याह कारभार हणन वा हली याःतव त लाखो पराभत गोर मीक सिनक िन तो मीक सनानी स यकस ह सार या लाखो यामल भारतीय सिनकाहन िन या वजयी चिग ाहन शतपट न अिधक काळकिभ न असल पा हजत अशा एक नवीन शोधाची भर आता इितहासात घातली पा हज त ह आम या भारतीयातील गौरवण य जातीहन जतक अिधक गोर आहात िततकच त रिशयन लोक त हा तामखाहन अिधक गोरपान - अगद व दक OcircहसOtildeवणाच आहत अथात इ लडवर रिशयनाचच भ व असाव ह तम याच सऽामाण दवाची इ छा असली पा हज तर मग बोला इ लडचा राजमकट रिशयनाच हवाली क हा करायचाOtilde रमाकात ा मा या भ डमारासरशी तो िमशनर पा यात टाकल या ढकळासारखा वरघळन गला आ ण या शकडो गो या ीप षानीच मा या वा यागणीक मला टा या द या

रमाकात झाल तर आम या साव या रगासाठ कोणी मयादबाहर द ब न उपमद क लागला तर याच दात अस या या घशात क बल क झाल

घनयाम अहो पण गो या लोकातील मोठमोठ शहाण आ ण त व दखील गो या जाती ा भ वास िनसगत पाऽ असन का या रगाच लोक ह िनसगतच जीवनाथ कलहात टकाव

धर यास अ म आहत असा ठाम िस ा त ठोकन दतात ह आ य न ह काय

समम सावरकर वा मय - खड ६ १२४

अधौ ा िनमलन कथा

रमाकात यात कसल आ य आह शहाण लोकह ल च नसतात क काय अहो ा गो या मख िमशनर ची काय कथा तो ऍ रःटॉटलसारखा त व ाचा मकटम णदखील एकदा असच भकन चकला क मीस दश हा दवान जगावर ःवािम व गाज व यासाठ उ प न कला असला पा हज कारण जगाच रा य या या म यभागी राहनच चागल चाल वता यणार आ ण मीस हाच जगा या म यभागावर - आिशया यरोप िन आ क या सगमःथानी िनिमलला आह अथात तोच जगिा याचा ई रिनिमत कि असला पा हज ऍ रःटॉटलला माह त असल या जगावर या काळ मीसच भ व होत हणन याला हा िस ा त सचला पढ तोच मीस रोमच पादपीठ झाल िन आज आह क नाह त जगा या आल यात (नकाशात) सआमदशक यऽातनच पा ह यास दसत ग या शतकातीलच गमत पाहा यरोप - हणजच पा मा य रा ह भ व गाज व यास िनसगतच स म आ ण पौवा य दास हो यास हा िस ा त बोकाळला होता त च जपानन रिशयाच कबरड मोडल त हा जपान अपवाद ठ न इ लड आ ण जपान ह दो ह ह बल रा या गोलाधा या उ र य शीतक त अस यामळ आणखी काह शहा यानी नवा िस ा त काढला क उ र य शीतक तील दश हच दा णा य क तील दशाच नसिगक वजत असणार पण रोम दा णा य क तच मोडणार असताह ा उ र य शीतधान टनभमीला यान शतकोशतक आपली दासी क न ठवलली होती टनहन काळसर असणा या रोम या साा यात टन या गो यापान रगाच अ ःत व जर कशात उपयोगी पडल असल तर टन या गो यापान क यकाचा रोमन सिनकासाठ आ ण सरदारासाठ आवड या दासी हणन परवठा कर या या काय च काय त होय आप या लाटबाजीच आ ण अहकाराच समथन िनसगा या आ ण दवा या नावान कर याची खोड मनयमाऽास लागलली आह ठगा या अ याचाराचीह एक दवता होती आ ण सतानह सोियःकर वाटल तर आप या समथनाथ बायबलचा आधार घत असतो

घनयाम पण मग काळा रग ह एक नसिगक यग आह ह मघा त ह च कस हणालात रमाकात आम यात त एक यग आह अस हटल हणज या गो यात काह च यग

नसन आम याहन सवातोपर त ौ आहत आ ण जगा या अतापयत ौ च राहणार आहत अस ठरत क काय दहा या रगाचा सबध म यत य शी रा ीय श शी मतशी कवा कतबगार शी गोरपणाचा वा काळपणाचा लवलश सबध नाह आज आमच यामलवण य हद रा जर गौरवण य यरो पयनाप ा रा श त किन ठरत असल अवनत असल तर तो प रणाम आम या सामा जक राजक य आ ण धािमक दगण िन दधखळपणाचा आह आम या यामलवणाचा कवा या या गौरवणाचा न ह त दगण िन दधखळपणा न हता त हा आ ह रा ा ीन यामल असनह जगास भार झाललो होतो - त दगण सटताच प हाह असच भार होऊ लक या गो या रावणाची दाह िशर छाटणारा तो अयो यचा राजपऽ घनयामलच होता तो गीताि ा सदशनधार ौीकणह घनयाम होता आजह अधजगत या या चरणाची धळ अगारा हणन मःतक धर त आह या दवक प ब ाहन कणी यरो पयन टॉमी अिधक गोरा आह हणन अिधक ौ ठरणारा आह क काय जपा याना िमशा नसतात हणन जस त िमशाळ रिशयनाहन पौ षात ह नतर ठरल नाह त तसच आमचा रग काळा हणन

समम सावरकर वा मय - खड ६ १२५

अधौ ा िनमलन कथा

आ ह ह जत झालो नाह त एक वळ जपान या वय क बटकपणामळ रा ीय श ला किचत कमीपणा य याचा सभव अस शकल पण आम या वय क काळपणाचा कवा या या वय क गोरपणाचा रा ीय श शी वा ौ किन तशी लवलश सबध पोच शकत नाह घनयाम आ ण वय क ौ किन तशी तर का या िन गो या रगाचा कोणता मोठा

सबध आह आज दखील हद व ाथ यरोप-अम रक या कोण याह व ापीठात गो या व ा या या रितभरह माग नसतो परक दशा या भाष या प ापाता या अडचणीशी याला त ड ाव लागत असताह या अडचणी यास मळ च नसतात या गो या व ा याम य हद व ाथ य श अनक ःथळ उनट सरसच ठरलला दसतो व क िनबध िश प यऽ ग णत - कोण याह वषयात यरो पअन पीठात हद त ण प ह या दहा बमाकातच बहधा झळकतो - अगद प हल बमाकह तो अनकदा पटकावतो या बौ क समातमाणच सिनक-यो यततह हद सिनक गो या सिनकाशी य श त यबळ तर आहच आह ह गो जमन महाय ात अगद यरोपातील ता यातील ता या श ा ानी य शरातील शर अशा गो या जमनस याशी आम या शीख गरखा सिनकानी या लढाया झज व या याव न िन ववादपण सा या यरोपन मानली आह तीच गो ौिमक श ची आह मॉ रशसपासन तो वायनापयत कानडापासन कािलफोिनयापयत अित शीत वा अित उण अशा कोण याह वायमानात हद ौिमक हा यास कोण याह राजश चा मम वाचा पा ठबा नसता यरो पयन ऽया या चढाओढ त टकन राहतो न ह आप या सा या राहणीन आ ण क मतन याना न झपल असा ितःपध बन शकतो फजी वायना आ का मॉ रशसभती जगातील अनक दशात दासासारख करारब क न नल या लाखो हद ौिमकानी कवळ आप या स हणत या बळावर ितकड मोठमो या हद वसाहती वस व या आहत आ ण या गो या मळवा याच त दास हणन गल या याच तोड च ध याढय मळवालह या हद ौिमकातील क यक कतबगार प ष हळहळ झालल आहत त हा आम या का या रगामळ यरो पयन गो या याप ा कोण याह र तीन शौय धय ब म ा सा ौम मताभती पौ षा या वय क गणात आ ह लशमाऽ ह नतर ठरललो नाह मग या का या रगास आम यातल यग हणन आम यातील एक उ चार कर यासारखी नसिगक उणीव हणन आपण कोण या अथ समजावी आ ण का हणन मानावी

रमाकात कवळ ा अगद द यम अथ च मी ती मानतो क यामळ आप या शार रक स दयास अशत बाध यतो स दय ह माणसक चा कोणताह मह वाचा गण नसल शौय धय दया दा य मा णकपणा जनत परता थोड यात हणज शील ह जर स दयाहन शतपट न ौ असा स गण असल शील असन स दय नसल तर ती उणीव त छ िन स दय ओसडत असल तर शील नसल तर त माणस माणस नसन रा सारख भयकर ह जर खर असल तर शील असनह स दय जर असल तर तो मनय दवदतासारखा शोभ लागतो हह काह वसरता कामा नय

घनयाम मा य पण गोरपणा हणजच स दय न ह स दयातह - शार रक स दयातह - शर राची सबक ठवण सरख अगलट ह च नस या श तहन नस या गोरपणाहन अिधक नयनानदकार असत आ ण सरख अगलट त आ ण सबक त डाव यात आ हा भारतीयाच

समम सावरकर वा मय - खड ६ १२६

अधौ ा िनमलन कथा

स दय यरो पयनाहन एकदर त लवलश कमी असत नाह मी मघा हट यामाण डकर पाढर श असतात - ह ी काळग असतात पण ड कर त ड कर - ह ी तो ह ी

रमाकात पण ह ी असनह जर तो यात या यात श ह असला तर तो शोभ या ापरता तर अिधक अिभलषणीय ठरणार नाह का ऐरावत हमधवल - याःतव दवानीह र हटला पाढरा ह ी हा आ ह ह रा यलआमीच भषण समजतो तीच गो आधिनक शर रस दया या वषयी सबक वा सडौल दहय ी असनह याना हमगौर कवा हमगौर अगकातीची दणगी िनसगाकडनच लाभलली अस यान एकदर शर रस दयात त ौ ठरतात कारण काह झाल तर गोरपणा हा शर रस दयाचा एक अनपआणीय घटक आह आ ण काळपणा हा स दयास बाधक आह ह नाकार यात काह अथ नाह सो यामो याच अलकार कोणा काळाक ट िश णीला घातल तर ती होती याहन चागली दसल पण ित या का या रगास या सो यामो या या तजान जसा थोडासा उजळा यतो तसाच ित या डाबर का या छायन यास सो यामो यासह किचत कळकटपणा आ यािशवाय राहत नाह को या ईषत यामल क यकला तच सो यामो याच अलकार अिधकच शोभतात आ ण ती सोनमोतीह सो यामो यासारखीच दसतात पण एखा ा गो यापान क यकला तच सो यामो याच अलकार घातल असता ितची काित खलत स दय अस साड पाहत आ ण सो याच अलकार ित या कातीन सो याहनह पवळ आ ण मोती मो याहनह पाणीदार भासतात माणस हा ा याचा अनक गणात राजा आह स दयातह सदर ा याचा ज हा तो राजा शोभतो त हा त या या या एकदर ौ तस अिधकच साजत आ ण स दयातह िनसगाची राणी साज यास मानवी सदरतची सवणभ दहकाित सो या या क दणातच खलन दसावयास हवी मोरासार या सदर ा यास वा हरणासार या सरख मगास एखाद काळ क यका करवाळ त उभी रा हली तर ती सदरतत याची ःवामीनी शोभ याप ा दासीच भास लागल पण मोरास वा ह रणास कोणी गोर पान क यका करवाळ त रा हली तर ती स दयातह याची राणीच साजल

घनयाम पण मी हणतो िनदान आपणा आयाचा रग व दक काळात तर हमासारख कवा सो यासारखा गोरापान होता ह गो या काळ या व दक वणनाव न ःप असताह आमचा रग पढ इतका काळा का पडत गला

रमाकात याची पकळ कारण सागता य यासारखी आहत पण इतर कणवण यासह झालल ितलोम अनलोम वा सकर-र बीजसबधभती द यम कारण वगळली असता आपण भारतीय आयापरत तर आपला गोरा रग काळा पड याच मख कारण हटल हणज आम या दशाच उणतामान हच होय हणनच आप या दशात कामीरसार या शीत ातात आजह गोरापान रग पकळ माणात टकलला आह - आ ण मिाससार या उण ातात ा णह िभ लासारख काळवडन गलल दसतात ज यरा पयन लोक ा झल भती उण अम रकत कवा अ यण आ कत वसाहती क न रा हल याचा गोरा रग एका चारपाच प यातच या यात य यासारखा काळवडत जात आह मग आज पाच हजार वषा या उण वायमानान आ ह भारतीय आय इतक काळवडलो यात काह आ य नाह

घनयाम जर आमचा गोरा रग उण वायमानान पाच हजार वषात इतका काळवडला तर तो पढ या पाच हजार वषात आ क या िश यासारखा अगद कोळशामाण काळाक ट

समम सावरकर वा मय - खड ६ १२७

अधौ ा िनमलन कथा

होणार क काय आणखी एक गमतीची शका आज कोळशासार या असणा या िश या या का या रगावर आ क या भयकर उणतच ताप बसता बसता तो पढ मा णकर ासारखा तजपज होऊन उठणार नाह कशाव न कारण कोळशाचीच कठ कठ मा णक र होतात हणन ऐकतो रमाकात पण दहा हजार वषानी पढ मा णकर ासारखा चमकदार रग हावा हणन

आधी पाच हजार वष कोळशासारखी काळ क ट त ड िमर व यास िस आहात का कोळशाचीच पढ मा णक होतात ह तमची लि ध न वचारतो

घनयाम अहो िस न होऊन करणार काय आपण हणता तसा जर उण वायमानाचा हा नसिगक प रणाम असल तर हदःथा न या नाग रकाना दसव दवस अिधकािधक काळ पड यावाचन ग यतरच नाह अ यत लक का होईना पण शार रक स दयातल ह यग आ हास क हाह पसन टाकता वायवाच नाह टकाऊपणात यरोप या आ ह य श समान वा वरचढ असताह दखाऊपणात नहमीच ह न ठरणार कारण नसिगक वातावरण कोण बदल शकणार

रमाकात िनसगच अहो िनसगाच मनयास सोयीःकर नसलल िनयम बदलन दणारा ितिनयम िनसगच आ हास अनक वळा परवीत आलला आह वषास ित वष आ ण रोगास औषध दत आलला आह का या जातीत दोन भद पाडता यतील मनयाची उ प ह वानरा वा मकटाचाच वकास मानला तर ा ा यात काह लाल त डाची काह का या त डाची तर काह श असतात ाव न याना मनयपण यऊ लागल तस मनयातह या वशपरपरमाण मळपासनच काळा ताबस वा तवण उतरला असावा या मानवजाती कधीतर गो या हो या असा परावा मळ च िमळत नाह याना ह ःप ीकरण लाग पडल पण आप या भारतीय आयाचा रग मळचा अगद OcircहसOtilde धवल अस याची िन ितच अस यान आपण आज काळसर ज पडत चाललो आहो तो म य वक न उण वायमानाचाच अवाचीन प रणाम असला पा हज अप रवतनीयपण ठाम झालला आनवशाचा नाह कारण अजनह आप या अनक जातीत ःपन-पोतिगजाइतका तर गोरपणा असणार माणस आढळतात अथात याअथ सव आयानाच उण वायमानात राहाव लागल असनह अ ाप सगळच अगद काळ झाल नाह त तर एका कटबातील भावडात स ा काह यरोपातील ःपन-इटलीत सहज िमसळन जावी इतक गोर मल िन काह काळ िनपजतात या अथ भारतीय उणतामानाचा आम या मळ या गो या रगावर होणा या का या प रणामास हाणन पाडन या वातावरणातह गोरपणा टकव शकणा या माऽा िनसगा या बट यात अस याच पा हजत

घनयाम आपण हणता तशी माऽा सापडण मनयास श य आह का रमाकात मनयान आजवर जर कोण या शा ाकड अ यत दल कल असल तर त

गभशा ाकड होय इतर पदाथावर आपणास जस वाटल तस व छना मक वा व षणा मक योग करता यतात तस गभावर करण अितदघट हह या दल ाच एक कारण आह खरच परत आता मनया या जीवनाशी अ यत सब असताह आज मनयास ात असणा या सव शा ात अ यत मागासलल असणा या या गभशा ाकडह शा ीय शोधकाच ल वधल जाऊ

समम सावरकर वा मय - खड ६ १२८

अधौ ा िनमलन कथा

लागल आह मनयाची ऊची वाढ वणा या मथी कोण या म ःतकातील कोण या ान पडाची वा ानततची काय कोणती गभावर विभ न अ न-पाणी-काश ाच काय विभ न प रणाम घडतात अनवशाचा (ह र डट ) प रणाम कठपयत अप रवतनीय समजावा लागल आ ण प रवतन ( ह रएशन) मग त शार रक असो वा मानिसक - कठ कस होऊ शकत इ याद अनक मह वाच शा ीय िस ा त आम या ाना या आटो यात यत आहत मलगा कवा ज कोणच अप य हव असल तच नमक हो याचा व ािनक िन तीचा िनयमह सापड यासारखाच आह ज मा या आधीच गभाचा िलगिनणय करता यऊ लागला आह इतकच नसन ज मानतरह श बया दक उपायानी िलगप रवतन अनक करणी कर यात आल आह कालपयत यास आपण मलल समजन प न वा जाळन टाक अशा काह दय वषयक रोगानी मल याना जवत करता यऊ शकत फार काय प ष सयोगावाचन यास गभसभव िन जो पादन नसत टोचन घत यानह सा य आह ह गो डॉ कोएनर

या या आ यकारक योगाव न आता मा य कलीच पा हज अस दसत फार नको आणखी दोनश वषा या आत जर शा ानी गभ व ानावर योगाचा मारा सारखा चाल ठवला तर आज आपण कपडा जसा हवा तसा बततो तसा मनय मागणीमाण घड वता आला ना - इतक उची प ष क ी असा रग अशी मिा अस कस इतक ब अशी माप घऊन मनय घड वता आला ना- तर मला आ य वाटणार नाह कारण िनसग हा मनयगठन या अथ िनयमानीच करतो या अथ त िनयम समजताच यात हवी ती िनवड करण मनयास श य झालच पा हज ती श या िनसगानच मनयात ठवली आह असा अनक करणी - अपवाद वजा जाता - आजपयतचा अनभव आह

घनयाम परत अस मनयिनिमतीच शोध या या शा ानी लावल याना रगप रवतनाचा शोध अजनह लागला नाह याव न तो दघटच दसतो नाह का

रमाकात याच एक कारण आह यरो पयन व ािनकच आज सशोधनाच नत त गोर अस यामळ रगप रवतनाची आवयकताच यास नस यान यानी या करणी कसन य च कल नाह त पण ाझीलसार या उण दशात ज गोर वसाहतवाल काळवड लागल आहत याच ल गोरा रग टक व याकड असन यानी या काय पकळ विश रसायन टोच यान त पाढर श होतात अस िस झा याच अलीकडच ऐ कवात आल परत का या रगास धऊन दहास गौरवण कर याची आवयकताच भारतास आज िनकड ची अस यान भारतीय व ािनकानीच हा ताबडतोब हाती घतला पा हज जर त यावर आप या बौ क बळाचा मारा सारखा करतील तर योगाती अस एखाद रसायन सापड यावाचन बहधा राहणार नाह क ज अगात टोचल असता वा गभात सच वल असता या पढ चा वा पढ ल प याचा रग आम या पवजामाण प हा गोरापान होऊ शकल

घनयाम खरोखरच जर असा एखादा रगप रवतनाचा शोध लागला तर मला तम याहनह अिधक आनद होईल य प शौय धय य दया दा य भती माणसक या कोण याह मह वा या टकाऊ गणात भारतीय य ह यरो पयन य शी य श त यबळच ठरत आ ण शार रक स दया या साप त उप णीय असणा या दखाऊ गणातह दहा या सरख ठवणीत ह नतर ठरत नाह तर ह जो नस यास मळ च नडत नाह पण

समम सावरकर वा मय - खड ६ १२९

अधौ ा िनमलन कथा

अस यास हवासाच आह तो गौरवणह जर आ हास लाभला तर सो याहन पवळच होईल तर मग आता थम वशषत आम या भारतीय व ािनकाच ल हा रगप रवतनाचा शोध लाव याकड बलपण वघ याचा त ह य करा आ ण जकड ितकड िस जा हराती फडक ात क Ocircपा हज दहाचा काळा रग बदलन गोरा करणार रसायन पा हजOtilde ह काम तमच मी हट यामाण जो कोणी सशोधक असा उपाय शोधील यास दहा ल पय िननावी पा रतो षक धाडन द याच काम माझ माझा प ा माऽ कणालाह लाग दला न पा हज

रमाकात अ छा मी मा या कामास लागतोच हणन समजा पण माझाह प ा लाग न दता

अस हणत त दोघह अधारात बप ा झाल हा लखह आमचकड षका या प यावाचन आलला आह नाह तर कोण याह मानवी लखाचा मळ षक कोण याचा प ा कोणासह लागत

नसतोच

समम सावरकर वा मय - खड ६ १३०

अधौ ा िनमलन कथा

२४ गाढव सघटन

ग या एकदोन वषाम य हद सघटनाची चळवळ जशीजशी बळ होत चालली तशीतशी तराई या रानापासन तो थट मलबार िसधतीरापयत रानारानातन आ ण गावागावातन वखर या असल या गाढवी समाजात मोठ खळबळ उड लागली हद लोक या या भारतीय रा ाची सघटना कर त असता आपण आप या गदभीय रा ाची सघटना न करता ःवःथपण कभाराची ओझी वाहत पडाव याची गाढवातील क या पढा यास लाज वाट लागन यानीह गाढव सघटनाची चळवळ हाती घ याच ठर वल यामाण िनरिनरा या रानातन भटकत असल या रानट गाढवा या कळपानी आपआपल ितिनधी िनवडन त नाग रक गाढवा या सिम यातन धाडाव आ ण हदःथानातील कोण या तर म य नगर ितवष अ खल भारतीय गाढवी ातीचा एक रा ीय ग धळ भरवावा अस ठ न याची अिधवशनह भ लागली यापक अगद काल परवाच भरल या एका सभची मा हती आम या वाचकास या चळवळ च ःव प समज यासाठ खाली दत आहोत

ह सभा भर व यासाठ नगरा या कभारवाडयासमोर ल वःतत उ कर याच मदानच िन त कर यात यऊन त अनक त ण गाढवानी फकन फकन साफ क न ठ वल होत या सभसाठ शकडो ितिनधी ठक ठकाण या अ खल गाढवीय मजलसइ-आम या शाखाकडन धाड यात आलल होत आरभ होताच सभ या कायवाहकान या जमल या गाढवात ज अ यत शाहण होत याच नाव सच वल आ ण उनमोदन िमळन त शहाण गाढव अ य पदावर वराजमान झाल या या अ य ीय भाषणात यानी सािगतल क Ocircआपल गदभीय रा ह वाःत वक पाहता हद रा ा याह आधीच आह सःकतम यह पराणातन त कालीन या अनक रा ाचा उ लख कला आह यात कराताितदक नावासहच OcircगदभाOtilde नावा या जातीचा उ लख यतो खर पाहता या भारतभमीच मळच र हवासी आ ह गाढवच आहोत कारण शा ा या शोधाव न ह िन त झाल आह क मनयजात ह गाढवानतर ज मास आली न ह मी तर अस छातीठोकपण सागतो क यक मनयाच मल ह ज मत गाढवच असत वकत िश णान पढ गाढवपणास अत न माणसक या परधमात ढकलल जात या ीन पाहता यक माणसा या मलास या मानवी काफरा या हातन सोडवन आप या गाढव सःकतीत परत आणण ह आपल प हल कत यच आह माझी दसर अशी सचना आह क आपण गाढव मनयापव च या भमीच धनी अस यान आपण ःवतस Ocircआ दमनयOtilde हणन सबोध लागलो मला तर ई राची अशी ःप आ ा झालली आह क Ocircजा ह गदभा त सव जगात आपला गदभीय सदश द जाOtilde या ई र य ःफत माण मी हदसघटनाच अ य डॉ म यापासन त शकराचायापयत हा माझा सदश ःवत नऊन पोच वणार आह वाःत वक पाहता आजपयत शकडो हद लोक आपण होऊन आप या या गदभीय सदशास पाळ त असत परत या हद सघटना या द चळ वळ मळ हद रा ावर आप या गाढवी सःकतीचा बसलला पगडा कमी होऊ लाग यान आजकाल हद लोकात गाढवपणा पव इतका आढळन यईनासा झाला आह इतकच न ह तर उलट आप यातील क यक स मा य गाढव नाग रकास श क न माणस कची द ा दत चालल आहत या या सघटनचा ितकार करण ह आपणा सव

समम सावरकर वा मय - खड ६ १३१

अधौ ा िनमलन कथा

अःसल गाढवाच प वऽ धमक य आह अस आपण समजल पा हज ह हदलोक कती वडगळ आहत पाहा त हणतात Ocircदवान यास जो माणसक चा सदश दला आह तोच सपण धम होय यास मी बळपवक अस वचा रतो क कोणाच कान जाःत लाब आहत त हा माणसाच क आ हा गाढवाच जर आ हा गाढवाच कान जाःत लाब आहत ह त हास नाका रता यत नाह तर मग तमच कान आखड आ ण आमचच लाब कर यात दवाचा काह विश हत आह क नाह तो हत हाच न ह का क तम याप ा आमच कान अिधक लाब आ ण मो या भोकाच अस यान दवाच श द तम याप ा आ हास अिधक लौकर आ ण अिधक पणपण ऐक यावत तम या लहान कानात दवाचा सपण सदश मावना हणन तर मग यान आम या कानास तो सदश सपणपण मावल इतक मोठ कल ह गो इतक ःप असता हद लोक या या माणसक सच सपण धम समजन आम या गाढवक स अपण धम समजतात हा या हदचा कवढा गाढवपणा आह छ छ हा वचार मा या मनात आला क या हद सघटनवा ा या व गनाचा मला अगद राग यतो यास खाऊ का िगळ अस मला होऊन याचा असा बळ िनषध करावासा वाटतोOtilde

इतक बोलताच सा वक रागान फरफरत या अ य ीय गाढवान चटकन वळन आ ण सभकड पाठ फरवन हदसघटनाचा बळ िनषध कर यासाठ इत या जोरान दगा या झाड या क या या पढच त टबल ताडकन उडन ौोतसमाजावर जाऊन आदळल यासरशी सव सभासद Ocirc हदसघटनाचा जोराचा िनषध कराOtilde हणन एकच गजना कर त आपआप या दगा याह जोरान झाड लागल या रा ीय उ साहा या भरात कोणा या दगा या कोणास लागत आहत याच कोणाह गाढवास भान उरल नाह ती सभा कोण या प ाची आह ह अगद माह त नसणा या को या अडाणी परःथासदखील या वळस माजल या या नस या लाथा या सकाळाव नच बनचकपण सागता आल असत क हा यानगाढवीय मजलस-इआम-चाच रा ीय ग धळ असला पा हज ितक़ड या सभागहातील शकडो दगा या या झाड यान आ ण गजनच अिधकच उ सा हत होऊन अ य ाच या यान बल वगान सारख फरफरत चालल या अ य ा या व वाच वषयात हात धर ल असा या उ या गाढव समजात कोणीह मनय न हता तो एकदा या यानाच भरात गज लागला क गाढवात या िसहासारखा शोभ लाग

या गजन-तजना या भरात ती सभा अशी अगद रगन गली असता एकाएक दोन चार मनय या सभत अ यत नपणान हात जोडन आत यताना दसली यासरशी अ य ान यास हटकन वचारल क Ocircत ह कोण गाढवा या रा ीय ग धळात य यास त हास कोणी परवानगी दलीOtilde

Ocirc व मानOtilde त गहःथ नपणान हणाल Ocirc व मान आक षत होऊन आ ह तम यात िमसळ यासाठ आललो आहो मनय काय आ ण गाढव काय एकाच ई राची लकर आहत ह माणसक आ ण गाढवक अशा धमाधमा या आ ण सःकितसःकती या नस या क पनानी वडावलल लोक गाढवात आ ण माणसात िनकारण वरभाव माजवीत आहत त आ हाला समत नस यान आ ह आपणास अशी वनती करतो क यापढ आम या तम यात अगद जाितधमिन विश भावनन रत झालली एक ःथा पत हावीOtilde

समम सावरकर वा मय - खड ६ १३२

अधौ ा िनमलन कथा

ह श द ऐकताच एक व गाढव हणाला OcircOcircपण ह तमच कपट कशाव न नसल त हदसघटनाच परःकतह जीवमाऽा या एक या अशाच ता वक ग पा मार त असतात पण आ ह ज हा याचकड एक कर यास गलो आ ण हणालो क एक हवी तर त ह तम या माणसक या आकिचत सःकतीस सोडन आम या गाढवी सःकतीस अगीकारा सःकतीस सोडन आम या गाढवी सःकतीस अगकारा त हा याच त एक च कपट उघडक स आल कारण त साफ साग लागल क Ocircगाढवानी माणसक धरावी हाच एक चा खरा माग आह माणसानी गाढव हाव हा न ह कारण मानवीय सःकती ह गदभीय सःकतीहन ौ आहOtilde अशा कारच त ह कोणी हदसघटक नसाल कशाव नOtilde

Ocircआम या वतनाव नOtilde ती तीन-चार माणस हणाली Ocircआम या वतनाव न आ ह माणस आहोत क गाढव आहोत याची आपण पर ा क शकालOtilde त हा अ य हणाल Ocircवतनाव न पर ा करावयास फार वळ लागतो या वर हत तम या वतनाव न त ह Ocircगाढव क माणसOtilde ह पर ा कर याच ान य याइतका िश णाचा फलाव आम या गाढव ातीत अजन झालला नाह त हा जर त ह व मान खरोखर च रत झालल असाल तर त ह बा वतनातह आम या गाढवी सःकतीमाण चालल पा हज गाढवानी मनयासारख वागाव हणज एक होईल हा हदसघटनाचा उपदश ल चपणाचा आह व माचा जर त हास खरोखरच उमाळा आला असल तर त ह माणसानी गाढव का होऊ नयOtilde

Ocircअवय हाव यात काय आहOtilde त नवागत मनय हणाल Ocircआ ह ह हद आई-बापाच पोट जर ज मलो आहोत तर या ह ट हदसघटनवा ाशी आमचा काह एक सबध नाह व म हाच आमचा धम अस यान आप या गाढवी सःकतीचा अवलब क नह आ ह आपणाशी एक ःथा पत क इ छतो हा मानव आ ण हा गाढव ह खळ क पना आ ह या य समजतोOtilde

Ocircमग माऽ त ह गाढव समाजात समा व हो यास यो य आहोतOtilde अ य हणाल Ocircतर ह हडसन खडसन याव हणन ःप पण त हास पन एकदा वचारतो क त ह पव ची हदची मानवी सःकती सोडन आमची गाढवी सःकती ःवीकार यास िस आहात कायOtilde

Ocircहो हो हो व माच उपनऽ लाव यापासन आ हाला माणसक त आ ण गाढवक त काह एक फरक दसत नाह सा झाला आहOtilde त सव मनय ओरडल

त हा आनदान उ हािसत होऊन अ य गदभाचाय आप या अ खल गदभबधस हणाल Ocircस य गहःथ हो पव शकडो हद आप या गाढवी सःकतीचा ःवीकार कर त आलच आहत या हदसघटना या द चळवळ मळ तो ओघ बराच सकत चालला तथा प अजनह या हद मनयासारख काह मनय व मान का होईना पण आप या गाढवी सःकतीच अनयायी होऊ इ छत आहत ह थो या उ साहाची गो नाह यापढ या आल या माणसास आपण गाढवच समजाव आ ण ह मनय हो त ह ह यापढ आ हा गाढवाशी समरस होऊन जा यासाठ आ ह चालतो तस चालाव तर चला त ह नस या माग या पायावर उभ न राहता तमच पढच पाय ज त ह हातासारख उचलन धर त असात तह टकन चार पायावर उभ राहाOtilde

समम सावरकर वा मय - खड ६ १३३

अधौ ा िनमलन कथा

या आ सरशी त सव गहःथ आप या हातास भईवर टकन चार पायावर चाल लागल परत यास थम नीट चालता यईनास पाहन सव गाढव Ocircखो खोOtilde हस लागल इत यात तो व गाढव पन हणाला Ocircहा गाढवानी स यतच अस उ लघन क नय या नवीन गहःथास स यतच अस उ लघन क नय या नवीन गहःथास गाढवासारख चालावयास िशकवाव क तस एकालाह चालता यत नाह हणन हसाव बर आता याच आखड कान आप यासारख लाब कल पा हजत नाह का त जरा ओढल पा हजत त हास लागणार तर नाह ना

गहःथ हणाल Ocircछ छ आमच कान आजवर क यकानी अस ओढलल आहत आ हास याची अगद सवय आह आपण अमाच कान ओढावOtilde त हा या सभतील दोघा पढार गाढवानी त कान त डात ध न थोड बहत ओढलह परत त अिधकािधक लाब होणा या ःथली अिधकािधक लालच होत आहत ह पाहन अ य गदभाचाय किचत रागान या कान ओढणा या गाढवास हणाल Ocirc कती गाढव आहात त ह राह ा त ओढन का कान वाढतात यह या कानाच मळाशी उ ापासन पाणी घालीत जा हणज त वाढतील आता ह नवागत बधनो गाढव सघटन या म य कायकार मडळान आम या गाढवी सघटन या म य कायकार मडळान आम या गाढवी सःकचा फलाव कर यासाठ काह िश णसःथा काढ याच ठर वल आह यात त ह अ यापकाच काम कराल का गाढवाची मागासल या जातीत गणना न होता त हा हदती ल तम यासार या पढारल या जातीत गणना हावी अशी आमची मह वाका ा आह हणज आम या जातीशी तम या जाती आपण होऊन रोट बोट -यवहार दखील करतीलOtilde

Ocircकरतील अस कशाला हणता ह आ ह त सव काह आ ा दखील करावयास िस आहोतOtilde उ साहान ती नवागत मनय हणाली Ocircत ह नवीन सःथा काढ या या भानगड त कशास पडता आम या ःवत या िश णसःथा व मा या पायावरच आ ह उभारल या अस यान यात आ ह मलामलीस Ocircमाणसक आ ण गाढवक Otilde यात काह च फरक नाह अस िशकवीतच असतो यातच आपण आप या ब मान गाढव मलामलीस धाडाव माणसात आ ण गाढवात काह एक फरक न मािनता सव एकाच िनराकार इ राची लकर आहत ह स बय र तीन िस कर याचा वडाच आ ह उचलला आह यासाठ आम या मलीनी एक व मी सघ ःथा पला असन यानी ित ाच क या आहत क - वर न तर गाढवालाच वर न नस या या यत व म न ठवता त Ocircशिन चव पाक च समदश Otilde होऊन य आच न दाखवीनOtilde

ह ऐकताच या सभतील ौोतवद हषाितरकान एकसहाच गजना क लागला अ य ह स न झाल आ ण सवजणानी या या समाजात यऊ इ छणा या या नवागताच मनपवक ःवागत कर त हटल Ocirc या आपणास गाढवपणाचा आम याहनह अिधक अिभमान वाटतो या आपणास आ ह आम या जातीचच समजत आहोत या अस याOtilde अ य हणाल

Ocircआज माणसक वर गाढवक चा वजय झाला आह आमच गाढव-सघटन हदसघटनाच लवकरच नाक कापील आता आज बराच उशीर झा यान सभा सप वली पा हजOtilde अ य ाच भाषण सपताच कायवाहान अ य ाच आभार मािनल िन हटल Ocircगदभाचायासारखा आम या गदभीय सःकतीचा अिभमानी वरळाच सापडल या यात आम या गाढवपणाच सव

समम सावरकर वा मय - खड ६ १३४

अधौ ा िनमलन कथा

शहाणपण एकवटलल आह आ हा गाढवात इतका थोर गाढव आजपयत झालाच नाह या जाती या आ ण याचमाण आ हा गाढवाशी बट यवहारह आज या आज कर याच नीितधय यानी दाख वल या ा नवागत माणस-गाढवाचह मी आभार मानीत आहOtilde शवट गाढव-सघटना या जयजयकारा या आकाश दमदमवन टाकणा या खका यात ती

पन-गाढवीय-मजलस-इ-आम ची सभा वसजन पावली

समम सावरकर वा मय - खड ६ १३५

अधौ ा िनमलन कथा

२५ शदाडपरचा िशवाजी उ सव

ग या पधरव यात नागजीरावा या जवाची एकच ताराबळ उडालली होती कारण या या वाःत यान पावनल या शदाडपरात ा वषापासन िशवाजी-उ सव थमच चाल कर याचा बत ठरला होता

महारा ात या अनक नगरातन जर िशवाजी उ सव ग या पचवीस वषापव पासन होत आला असला तर शदाडपर या नाग रकानी आजवर या याकड जी पाठ फरवलली होती ती काह याना या उ सवाला त ड द याची छाती न हती हणन न ह प याकडच कच खोर लोक तस हणवत पण शदाडपरच नाग रक आजवर तो उ सव जो कर त न हत याच म य कारण अस होत क प हली क यक वष तो उ सव काह सशियत वतना या लोकानी काढलली एक जाती-जातीत वमनःय फलावणार टम होती उ सवात भाग घण ह या वळ सख प स यतच कवा बनधोक िन अनपवाद रा ािभमानाच क य समजल जात न हत पण आता या उ सवातील वष काढ त काढ त तो अगद पा याहन पातळ पाणी तरा रग कसा - जसम िमलगा वसा असा झाला यात रा ातील वाटल या माणसाला आता भाग घता यऊ लाग यामळ याला पणपण रा ीय ःव प आल आह यात आता हद हबशी इरणी तराणी भती हदःथानातीलच काय पण जगातील कोण याह जाती या स य गहःथास मनमोक या सख पपण बनधोक सामावता यत ग हनर-किमशनर-दखील याच अ य होऊ शकतात खानसाहब म लाजी पाि म य व हो यास नाकार त नाह त अस अ यत श रा ीय ःव प यास आल त हा आता शदाडपर या रा ािभमानी नाग रकाना तो हवासा वाट लागला यामळच पव या उ सवापासन दहा पावल दर राहणा या नागजीरावासार या गहःथानीह ा वषापासन Ocircिशवाजीमहाराज क जयOtilde अस कटपण गजन गजन या शदाडपरच वातावरण दमदम व यात दोन पावल सग यापढ राहावयाच अस न क ठर वल होत यातह नागजीरावाच क व व याच उ सवात जगतासमोर थमच कटावयाच होत यायोग तर िशवाजीमहाराजा वषयी नागजीरावाचा अिभमान याना सळो क पळो क न सोडता झाला उ सवा वषयी सव लोकात अपव उ साह सचर व यासाठ उ सवमडळाच त कायवाह ौीयत क ववर नागजीराव ह जातीन गावभर हडत होत Ocircिशवाजीमहाराज क जयOtilde अस घरोघर जाताना गजत होत परत जाताना Ocircमाझ थम का यगायनह ा समारभात आहOtilde अस गणगणत होत

या उ सवासाठ दोन क वता रच याच काय दोन वषापव च नागजीरावानी हाती घतल होत

पण क ववर नागजीरावा या या दोन क वताच बाधकाम पर हावयाच होत रचना चाललीच होती या वषयी नागजीरावाना मोठा अिभमान वाट त हणत ाव न िश पाप ा का याची ौ ता कती मोठ आह ह कस आपोआप िस होत पाहा का य हणज काह दगडाच याच बाधकाम न ह ताजमहाल बाधावयास जी अनक वष लागली नाह त त दगड बाधकाम काय एका दहा दवसाच पण वषानवष जी लागली ती या ताजमहाल या िभतीिभतीवर िन खाबाखाबावर जी का यमय चरण कोरलली आहत ती का याची अ र

समम सावरकर वा मय - खड ६ १३६

अधौ ा िनमलन कथा

कोर यास होत तर दखील ती चरण रचायची न हती नसती कोरायची होती पण मला तर या दोन क वता मळातच रचावया या हो या याच बाधकाम पायातील ध या या भर पासन तो कळसा या दगडापयत OcircएकहातीOtilde करावयाच होत (नागजीराव Ocircएकहाती एकटाक OcircअसचOtilde हणणार होत पण या या या दोन क वता या बाधकामात कमीत कमी दोनश ब ीस टाक झजन गल होत खडाखड झालल एकश बचाळ स चवरख कामास आल होत)

क व हो याचा िन य नागजीरावानी दोन वषापव जो कला याच अस झाल होत नागजीरावाना ःवत या असामा य ब म वषयी िन कत वा वषयी असल या दाड या आ म व ासामळ आपण जगात कोण या तर ना यान अलौ कक नाव िमळ वणार अस याना नहमी वाटत अस यानी थमत ो पराज याचा बडजाव ऐकन र लर हो याचा िन य कला पण दशाश अपणाकाची ध ड ददवान हायःकलम य आडवी आ यामळ याना ती वाट आरभीच सोडावी लागली इमजी चौथीत असताना यानी दोन वष तीत उ ीण हावयाचा य िचकाट न कला आ ण ितसर वषह त चौथीत घाल वणारच होत पण म शक होऊन तर काय दस पड ची नोकर स ा िमळत नाह अस ज हा याना कळल त हा Ocircसाठा या वषापयत बसत राह न पण या ज मी म शक झा यावाचन राहणार नाह Otilde अशी चौथी या माःतरापढ जी कतिन यी ित ा त कर त असत ती मोड यास उ म िनिम सापडल िन वया या बा वसा या वष यानी इमजी चवथीतन नाव काढन शाळा सोडली पढ एका यापा याला स टयात खप पस िमळा याच ऐकन यानीह घरची होती न हती ती पजी स टयात घातली ती यातच गडप झाली यानी घतल या लॉटर या ितक टाचा तर प याचा जोडच झालला होता आ ण यापायी खशाची चाळणी झाली होती यानी अलौ कक व सपाद यासाठ म यतर एकदा सावजिनक चळवळ त भाग घतला थम फटा फकन दऊन खाद टोपी घातली नतर ती फकन दऊन कस फदा न बोडक हडल पण आधीच डो यावर कस फार थोड उरलल अस यामळ ट कल पडल या या या या डो याला या प ातह समरस होता आल नाह अशा ःथतीत वतागन गल असता यानी याची कहाणी याच एक िमऽ छदोपत याना

सािगतली िन हटल क Ocircमा यात अलौिलक हो यासारख अनक गण आहत हा माझा ठाम िस ा त झालला असताह मला अजन जगात काह च कस होता यत नाह याला काय करावOtilde ह ऐकताच छदोपत हणाल Ocircिमऽा तला काह च होता आल नाह ह अगद खर ना व या तर मग क व हो यास त यो य असलाच पा हजस त क व हो मीह असाच भटक भटक भटकलो काह च साधना त हा क वता क लागलो आ ण आता पाहातोसच क मला ग या क वसमलनात यानी कती गौर वल छदोपत ह एक पदवी तर मला शवट पटकवता आलीOtilde

Ocircहो र हो पण क वता करायची हणज याच शा हव िशकायला जर का दशाश अपणाकासारख करण यात प हा आडव आल-Otilde

Ocircछ क वत या शा ात अपणाकाचा च यत नाह क व हा ःवयमवच एक पणाक आह तला सागतो ऐक का यशा ाच शा एका सऽाम य त पाठ कलस क सार पाठ

समम सावरकर वा मय - खड ६ १३७

अधौ ा िनमलन कथा

कलस याला शा च नाह त का य ह याची या या आ ण Ocircिनरकशा कवयOtilde ह याच सऽ कवीच ज मिस -तापट Otilde

Ocircठ क ठ क पण कवीला अकश नसला तर छदोबधनाचा लगाम तर असतोच ना कोणचासाOtilde

Ocircछद - बध जाळन टाक त बधह तवढ दखील अडचण कवीना उ नय हणन तर मी म बध नावा या क वमडळाचा सभासद झालो आह कवीना बधनच जर नाह जर क व ज मजात िनरकश हणज वदतो याघात न ह काय त म बध छदातच क वता कर ग ा या ओळ तला िल हता यतात ना या सरळ न िल हता एकाखाली एक िलह त गलास क म बध छद साधलाOtilde

Ocircवा तोड पण काय सच वलीस अडचण पण टळली आ ण कािलदासापासन या सा या लौ कक कवीप ा आपली अशी काह तर अलौ कक अपवाई पण आप या क वतला लाभणार अडचणीवाचन अलौ ककता बर छदाचा सटला पण काह झाल तर क वतम य िश ा या कानाला गोड लागाव अस सःकत श द हण पकळच घालाव लागतात आता मला सःकत यतच नाह अस नाह पण कोणचा श द सःकत िन कोणचा असःकत ह ओळखण तवढ बरच जड जात यातह तो भाषाश चा कायसा एक बाकळ वाद काह उपिवी लोक घालीत आहत हण या या उपिवामळ Ocirc दलOtilde आदमीOtilde Ocircदिनया Otilde अस अगद श सःकत श ददखील क वतत घाल याची चोर झाली आह आम या त ड तर छ पन भाषाच इमजी उद होटटाट तक श द खळलल स टबाजारात गोद वर चोरबाजारात ह बाजार बोलीच तम या श सःकताप ा कवा क ज इ लशप ा आम या जाःत उपयोगी पडत ती बाजार बोली हणजच आजची माझी मातभाषा पण तीत क वता चालल कायOtilde

Ocircहोय तर अर ती बाजार बोली तला खरच छान यत का तर मग व या भ वयकाळाचा महाकवी हो यात तच आघाड मारणार अर आता कोण वचारतो या भतकाला या सःकताला िन भाषाश ला या िशवाजीच िन या िचपळणकराच त भाषाश च खोबर होणार आता रा ीय भाषची जागा कोण घणार आह माह त न ान राची मराठ न टागोराची बगाली न तलसीदासाची हद ह स टबाजारातील बाजार भाषाच आता रा पदा या मह पदावर चढणार आह अरबी तक पारशी यहद पतगीज च इमजी- कमीत कमी इत या भाषाच ितिनधी श द तीत असणार या या हद मसलमान यहद भ न भती हदःथानातील नाग रका या स य या माणात यक ातातील बोलीत त त वदशी श द मळ या ःवदशी भाषातन घतलच पा हजत उदाहरणाथ बगालीतल शकडा हद श द इतक शकडा मसलमानी श द इतक शकडा मसलमान िततक शकडा भ न वसती िततक इमजी-पतगीज-च श द यातह मसलमानी समाजाचा त मागसलल आहत हा एक मोठा सदगण एक मोठ अिधकाराह थोरवी यानी आम यावर कलला एक मोठा उपकार अस यामळ या या उद श दाना वशष ितिनिध व या रा भाषत िमळाल पा हज ह गो ह ठरललीच त हा जर तला खरोखरच स टबाजाराची िन चोरबाजाराची भाषा यत असल तर तीत पकळ उद िन थोड इतर श द अस यामळ त तझी नवी क वता बधडक तीतच क लाग टागोराची बगाली क वता बगा याबाहर कोण वाचतो पण त जर या भावी रा ीय भाषा

समम सावरकर वा मय - खड ६ १३८

अधौ ा िनमलन कथा

होणा या उदबहल बाजार भाषत क वता करशील तर ती तझी बाजार क वता सा या हदःथानात घरोघर वाचली जाईल थोड यात हणज त उठ िन क वता क लागOtilde

या तडा यासरशी नागजीराव लगच उठल िन घर जाऊन यानी दोनचार क वता - प हली पःती हणनच मराठ भाषत - रातोरात रचनह टाक या म बध छदातच त रचावयास गल असताह ती क वता नकळत छदोब होऊन पडली आ कवीचह असच झाल होत त शोकसत होऊन ओरडावयास गल त अन प रचन बसल

Ocircपरक श दाना मराठ यय लागल क झाल त श मराठ Otilde या द वजयी शा ाधार रचल या या क वतची थोड शी वानगी हणन काह चरण खाली दत आहोत -

(चाल बाजीराव नाना तबड भर दाणा अशी काह शी) रोमा स या रा यात चल मा लाब मजल य त पोएश ऍड मी एक तझी गजल इकान मी बजार झालो टक ना माझी दाद ग लोग ली शाउटन तझा खाद झदाबाद ःपीक एक वड तर रडतो धाय धाय र वःट नको रज ट ह चा टन तझ पाय दला या गो यात दयची जी गाय फट द ना पा हा ितला ड ट मी ऍनॉय ःतोऽ ःवीट हाट तझी िसगतो बारबार खद त माझी मी तझा खदाइ खदमतगार १ या क वत या Ocirc द वजयOtilde मराठ स मख लोक पव हसल पण आज अनक कवी आप या

मराठ क वतत खदाई खदमतगार आ ण झदाबाद हा श द उघडपण खरोखर च योजीत असतात ह गो ग या अनक वषातील काह मराठ मािसक चाळताच वाचकाच यानात यईल

या क वतमळ नागजीरावाच नाव क वमडळात चमक लागल असल तर याना उघड सभत ःवतच का य ःवतच गाऊन दाख व याची सधी भाषाश वर या ज या कवी या म सरामळ आजवर कठह िमळाली न हती ती शदाडपर या ा आज या िशवाजी-उ सवात श य ितत या चड माणावर साजर कर यासाठ नागजीरावानी याच कायवाहपद ःवत ःवीका न एक अ यत मनोरजक िन भपकबाज कायबम आखला होता

पण तो कायबम उ सवमडळाकडन समतवन घताना स कायाला नहमी यतात तशाच अनक अडाचणी आ या हो या थमत या ज ाच लोक य कल टर िम लकःटोन यानी या सव सरकार नोकराना उ शन ज एक प रपऽ (Circular) काढल होत याचा वचार करावा लागला या प रपऽात अस िल हल होत क -

समम सावरकर वा मय - खड ६ १३९

अधौ ा िनमलन कथा

Ocircिशवाजी या उ सवास जर खर खर रा ीय ःव प आलल असल तर यात सरकार नोकरानी भाग घ यास हरकत नाह खर खर रा ीय ःव प हणज अस क या उ सवा या कायबमात मसलमान भःती यहद यरो पयन याचह सव ितिनधी ःवसतोषान यऊ शकतील असा याचा कायबम हवा सरकार नोकर िन नाग रक या दोघानाह आजची शातता िन स यवःथा याना ध का न पोचल असाच काय तो भाग िशवाजी या च रऽातन िनवडन या उ सवात लोका या पढ आदश हणन ठवावा आजची या रा ाची ःथती िशवाजी या वळ या ःथतीहन अवनत झाली आह हणन ती सधार यास िशवाजीन याव असा कोणचाह राजक य बाकळ उ लख यात अस नय फार तर आजची सधारलली शाितसौ यमय रा ीय प र ःथती ह या काळ या धामधमी या लटालट या हाणामार या रानट प र ःथतीहन कती वरचढ आह आ ण आज िशवाजी असता तर तोस ा शाततच िन िश णाच लाभ पाहन आधी जाता ायमर ःकलात मग हायःकलात िन शवट रामकण िमशनात अशा अथ काय तो िशवाजी-उ सवात स प र ःथतीचा उ लख झा यास हावा नाह तर कवळ ऐितहािसक या या काळ घडल या गो ीचाच तवढा खल करावा आ ण या िशवाजी या उ सवाचा समारोप Rule Britania Britania rules the waves अशा कोण यातर उ क िन अना पाह साा यगीतात कला जावा अशा कायबमान जो जो िशवाजी उ सव होईल यात सरकार नोकरानी भाग घ यास हरकत नाह - न ह यावाचOtilde

कल टरच ह प रपऽ हणज नागजी कवी या का यावर एक वळाघात होता कारण या िशवाजी-उ सवासाठ यानी जी एक अ यत उ पक क वता कली होती ती कल टरा या प रपऽात नको हटल या थाटाचीची होती Ocircभमाता कसाया या स याखाली हबरत आह - धाव वजापर या रः यात ती गाय सोड वलीस तशीच ह िशवराया ह ह गाय सोड व यOtilde इ याद दहापाच ओळ तर अशा जा व य हो या क िनदान दोन हजार टा या तर पड याच अस या पण अरर नागजी कवीला या ओळ गाळन टाका या लाग या कारण तशी क वता ठवली तर सरकार अिधकार यणार नाह त आ ण तो िशवाजी उ सव करावयाच धाडस शदाडपर या स य नाग रकानी ज ाच वष कल त यात सरकार अिधकार आताशी यतात ाच आधारावर अवलबन उ सवमडळाच अ य रावबहादर पोटाळ ानी साफ सािगतल क

िशवाजी उ सवास जर रा ीय ःव प ावयाच तर रा ातील अ यत मह वाचा वग जो सरकार अिधकार तो यात असलाच पा हज आ ण अरा ीय िशवाजी-उ सव आप याला करावयाचा नाह त हा सवानमत तसच ठरल सा या कायबमातन सरकार प रपऽान आखन दलला भागच काय तो ठवला िशवाजी महाराजा या च रऽा वषयी कवळ ऐितहािसक चचा करणार िनबध भाषण क वता - ाच काय या न या कायबमात समाविश या ह कळताच उ सवाच अ य पद घ याच ःवत कल टर महाशय िम लकःटोन यानी मा य कल

त च दसर अडचण द हणन उभी रा हली िशवाजी या च रऽातील ऐितहािसक घटनाच वणन िन ष नाह हणन नागजी कवीन अफझलखानवधावर क वत करावयाच ठर वल अगद इितहासाला ध न तवढच बोलण स प र ःथतीच नाव नाह अशी दोन कडवी रचलीह आ ण ःवागतमडळा या बठक त रावबहादर पोटा या या पण समतीन यानी नवीन कायबम वाचन दाख वला यात अफझलखाना या वधावर ल आपला पोवाडाह गाइला जाईल

समम सावरकर वा मय - खड ६ १४०

अधौ ा िनमलन कथा

अस वा य नागजीरावानी ज हा उ चारल त हा अकःमात अफझलखानाच कोण या अगात सचा न डरकाळावा तस डरकळत OcircStop Stop that humbugOtilde अस कोणीस ओरडन उठल पाहतात तो खानबहा र फाजलखानसाहब उ सवमडळाच उपा य

या खानबहा र फाजलखानानी मोड या त ड या मराठ त साफ सािगतल क हःश बःश को आग लगा दो मसलमानाना कमीपणा य ल अस एकह अ र उ सवात

िनघता कामा नय काफर िशवाजीका नाम भी हम नह सनना मॉगत ल कन या कर कल टरसाबनी िच ठ च धाडली क रा ीय सो पचाच काय त कायबम आह त हा त ह बशक या हणन मी या बतपरःत िशवजी का नाव तवढा ऐक याचा मा य कला तो तमन ए या बदमाषी मचाई ह अफझलखानाचा वध या वध बध आ ह काह सनग नह इितहासच कशाला हवा या तमाशात अफझलखानानच िशवाजीचा वध कला असा काह क वता रचन हणा हव तर नह तो हम चल दगOtilde

Ocircहा हा खानबहा र ठ रय माफ क रय ऐका तर खर आ ह तमच सार हणण मा य करतो मग झाल नाOtilde

असा िनकाल रावबहा र पोटाळ ानी दला यासरशी नागजी कवीचा अफझलखानाचा पोवाडाच काय पण वीररसाच अस कोणतह का य िशवाजी या इितहासापरत तर िन ष ठरल मनात चरफडत पण वरवर सौ यपण नागजीराव कायवाह या ना यान ज ासल - Ocircतर मग िशवच रऽपर अस िशवाजी-उ सवात काह च बोल नय ह उ म घडलला इितहासस ा सागण आता र कल पा हज नाह का िशवाजी वषयक ह सार ऐितहािसक िनबध परत वतो तरOtilde

रावबहा र पोटा यानी थोडा वचार कला नतर त हणाल Ocircथाबा िशवाजी या च रऽातील जो भाग खानबहा राना नापसत तवढा गाळला क झाल मसलमाना या भावना न दखवील असा भाग िशवाजी या च रऽातन पकळ काढता यईल काय खानबहा र त ह च तो िनवडन ावाOtilde

यामाण या रा ीय िशवाजी-उ सवात मसलमाना या भावना न दखतील अस ज िशवच रऽ वाचावयाच हणन खानबहा दरा या समतीन ठर वल त एक ोक रामायणामाण अगद चार चरणाचच होत त अस -

िशवाजी हा शहाजी नावा या मसलमाना या एका अ कत सरदाराचा पऽ होता या या आईच नाव जजाबाई तो कोण या तर एका तारखस (सन १६२० त १६३० या म यतर ) एका वष ज मला (ज मितथी वष वादमःत अस यान रा ीय उ सवात दो ह प ाना सामावता याव हणन न क ितथी िन वष सािगतली नाह त) ज म यानतर बरच दवस जगन तो सन १६८० त म य पावला

या सवसमत झाल या रा ीय िशवच रऽावरह खानबहाददराचा एक अिभाय न दला होता तो असा क िशवाजी ज मला ह च गो मसलमाना या भावना दख वत पण रा ीय हताकड

समम सावरकर वा मय - खड ६ १४१

अधौ ा िनमलन कथा

दऊन आ ण कल टरसाहबा या श दास मोड नय हणन यव या उ लखाकड मसलमान बधनी दल करा याची स हणता दाखवावी

ह िशवाजीच रा ीय च रऽ रा ीय शाळातन िशक व यास हरकत नाह असा िशवाबावनीस र क यानतर गाधीजी या कलास अनस न नागपर रा भाषासिमतीनह िनवाळा दला

परत नागजी कवीपढ जो म य होता तो कसा सोडावयाचा आता िशवाजी उ सवात ा न या रा ीय कसोट स उतरल आ ण मसलमानानाह मानवल अस का य कोण या वषयावर करावयाच इत यात याना एक य पण य सचली िशवाजी-उ सव हणज पराबमाचा वबमाचा बदलल या प र ःथतीत वबमाच ऽ बदलल पण थोरवी बदलणार नाह त हा या या प र ःथतीत जो वबम तो िशवाजीन कला तसा आज या प र ःथतीत जो वबम तो आज करणारा मनयह अशा उ सवात स मािनला जा यास स पाऽ असलाच पा हज या यावर क वता रचन तीच ा उ सवात गावी

सदवान या शदाडपरातील नाग रकातच असा एक वबम करणारा वीर नकताच उदयास आलला होता तथील न हावी नावा या एका त णान चोवीस तास सारखा वःतरा चाल व यात जागितक उ चाक पटकवला होता शकडो लोकाच कस भादरता भादरता शवट डोक करणारा दाढ करणारा िमशा काढणारा मनय ज हा िमळनासा झाला त हा यान हशी भादर यास लगोलग आरिभल पण चोवीस तास वःतरा नी कातर जी सारखी चाल वली होती ती खाली हणन ठवली न हती सा या जगातील हा यात मौ कर यात यान उ चाक पटकावन कस भादर याचा हा जो वबम कला यामळ महारा ाच नाव या यगातह उ जवल झाल होत यरोपातह वबम करतात पण यरोपातील लोकात असली खर खर पौ षाची क य क न यात उ चाक पटकाव याची धमक कठली असणार याच वबम हणज फार फार तर अटला टक महासागर उडन जा या या ःपधत नाह तर अस याच दस या कोण यातर पोरखळात असणार वमान चागल असल ती कोणीह उडवल तो यऽाचा ताप पौ षाचा न ह पण चोवीस तास सार या ब या ओढ त कवा सारखा चहा ढोशीत कवा सारख कस भादर त राह यात प षश चा खरा ताप य होतो कारण तथ यऽबळाचा नसन हःतबळाचा वा ासबळाचा वा पोटबळाचा असतो यातह कस भादर या या िचकाट त उ चाक पटकावण रकॉड करण ह तर िनभळ पौ षी क यच होय कारण क आम या इकड या अजन सहसा कस कापन घत नस यामळ आ ण दाढ िमशा तर याना फटतच नस यामळ चागली गळगळ त जर कोणाची उडवायची जर कोणाची िमशी उत न ायची जर दाढ उपटायची तर ती बहधा प षाचीच उपटावी लागत कस भादर या या क याचा म य सबध प षाशीच अस यामळ त खर खर पौ षी क य ठरत हजामतीत उ चाक पटकावण हाच िनभळ पौ षी वबम ठरतो ह सार वचार क वतम य घालायच अस योजन कवीन कायबमात तो भाग िस ह कला

Ocircचोवीस तास सारख कस भादर यात जागितक उ चाक यान पटकावला आह या मौ वबम करणा या न हा याचा गौरव आ ण या वीरावर ल नाग कवीच श ःतका यगायन या पाहा ऐका अशी िस क (जा हराती) भडक रगात जकड ितकड

समम सावरकर वा मय - खड ६ १४२

अधौ ा िनमलन कथा

फडकताच िशवाजी-उ सवा या दवशी मडळ ची नसती रटारट झाली मगीस जागा नाह असा समाज लोटला

यातह तो रा ीय िशवाजी-उ सव हदच काय पण मसलमान यहद पारशी सरकार िनमसरकार बनसरकार मनयमाऽ िचकार दाटल िशवाजी उ सवासच काय पण कोण याह ास अस रा ीय ःव प दल असता तो कती थोर पदास पावतो रा ीय एक कशी आपसक साधत याच त ा य क होत

उ सवास शवट एकदाचा आरभ झाला अ य ःवत कल टर िम लकःटोन साहब होत यानी रावबहा र पोटा याना िशवाजीच च रऽ सागावयास आ ा पल यानी त वर दलल चार ओळ च रऽ कसबस वाचल त च कातन Ocircहश हश त पर न हावी कठ नाग कवी उठाOtilde हणन गलका चालला त हा नाग कवी लगच उठल आ ण का या वतनाच समथन खणखणीत श दाम य कर त हणाल

Ocircिशवाजीच च रऽ ऐक यास त ह इथ आलला नाह ह मी जाणतो मराठ शाळतील बिमक पःतक इितहास पोवाडा नाटक कादब या ज पाहाव यात िशवाजीच च रऽ िचताडलल असतच त ऐकन ऐकन तमच कान खरोखर च वटल आहत िशवाजीच आज या रा ीय क या पढ ला अजीण झाल आह याना आता यापासन आज उपयोगी पडल अशी ःफत िमळ वता यईल असा कोणीतर अ यावत वबमी प ष हवा होता आज या रा ीय क या पढ ला हा जनापराणा वबमी िशवाजी काय िशक वणार ज लोक याच च रऽ गातात तच सागतात क आज या प र ःथतीत िशवाजी या च रऽापासन काह भलत-सलत कर याचा गाढवपणा न करण हाच शहाणपणा होय त हा पवकालीन एक थोर प ष हणन िशवाजीमहाराज जर समजल गल होत तर याचा उ सव कर यापलीकड आज या या वबमाचा आ हास काय उपयोग आह आज या सधारल या वबमाचा य उपयोग आह असच वबम आज या पढ या पढ आदश हणन धरावयास हवत तशाच एका वबमी वीराचा गौरव आज आ ह करणार आहो - तो वीर हा पाहा - (अस हणताच पड ास सा न प व याची उड मार त न हावी पढ यतो) - हा पाहा तो न हावी (टा याचा चड कडकडाट यासरशी नाग कवी बभान भडकन ओरडतात -) या रायगडाचा तो पाहा जना िशवाजी- आ ण हा पाहा आम या शदाडपरचा अ यावत िशवाजी ाचा वःतरा या ज या िशवाजीची भवानी तरवार तळपत न हती असा तळपत आह ाची ह धोपट अजना या अ य भा यासह खाली पाहावयास लावीत आह जर आज िशवाजी महाराज असत तर यानी Misguided patriotism ची ती भवानी तरवार फकन दऊन या न हा याचा हा Spiritual Safety Razer च हाती घतला असता यात मला काड चीह शका वाटत नाह

इत यात खो या या सजवल या उतरड वर ल महाराजाची तसबीर ध का लाग यासारखी कोलमडली िन ितला सावर यास ौी लडबड पढ होतात त ती तसबीर गदगद हाल लागली खालच खोकह करक न डगमगल दोघितघजण त प हा प क बसव लागल इकड नाग कवी भाषणा या आवशात व वा या अ य च िशखरा या अगद कडलोटावर यऊन गज लागल Ocircआज जर िशवाजी यईलEacute-rsquo

समम सावरकर वा मय - खड ६ १४३

अधौ ा िनमलन कथा

इत या धा धा धा तोफा एकदम सटा या तसा एक मोठा धडाका उडाला सार उ सवगह गदगद हाल लागल या तस बर खालची ती उतरड क क कोसळली - आ ण तस बर तन कवचकडल मकटास हत भवानी तरवार उपसलल य िशवाजी महाराज Ocircहरहर महादवOtilde गजन उभ ठाकल

महाराज िसहासारख गरजल - Ocircकोण हणाल आ ा क Ocircजर का आज िशवाजी इथ यईलOtilde हा मी इथ आलो आह बोला

काय हव तOtilde या िसहगजनसरशी सार सभा थरथर काप लागली खानबहादर फाजलखानसाहब तोबा

तोबा दगा फसाद अस ओरडत वा पीठाव न उड टाकन वाट फटल ितकड पळत सटल रावबहादर पोटाळ खच वर या खच वरच थड झाल एवढा धीट इमज तो कल टर लकःटोन पण या अ भतासरशी अधार यऊन तोह च करला सरत या एका वखार त आपण आहोत मरा या या न या तरवार चार बाजनी चालन यत आहत टबल होत त नाह स होऊन ितथ पो याची रास दसत आह अस या घर त िम लकःटोन ाना भासन त या पो या या राशी या आड हणन टबलाखाली जाऊन दडल

बचारा नाग कवी मटकन खालीच हबकत होता पण महाराजानी याचा एक कान चटकन ओढन यास उभा कला िन वचारल Ocircकाय र मला कशाला याव हणन बोलावीत होतास काय भकत होतास अOtilde

ततत पपप कर त नाग क व हणाला Ocircम-म-महाराज श-श-श मा करावी आपण याल अस ठाऊक असत तर बापज मी आप याला बोलाव याच साहस कल नसत Ocircय िशव भपालाOtilde अशा क वता जो तो गातो हणन मीह तस काह स बोलन गलो म-म-म-मला च-च-च च कर यत आह पाया पडतो कान सोडावा म छत पड ाव या दासाला काह वळOtilde

Ocircठ कOtilde महाराज हसल- Ocircसोडतो त हाला पण या यात धरा त ह सारजण क जर प हा कोणी कोण याह िशवाजीउ सवात OcircयOtilde हणन हटलत तर मी िशवाजी महारा ात प हा खरोखर च यईनOtilde

Ocircनको नको महाराज दसर वाटल ती िश ा ावी पण असली भयकर िश ा महारा ाला दऊ नय आ हाला फार फार तर िशवाजी-उ सव झपतो पण िशवाजी झपणार नाह आम या पढ ला हा न हावी आह याचा वबम आ हास पर याचा Razor Safety

याला कवा शळ या दधावर वाढल या कठ याह दस या शळपटाला आमचा िशवाजी करा पण महाराज आपण िसह णी या दधावर वाढलल िसह आपण ःवतच य याचा धाक आ हा बाप याना घाल नका नसत िशवाजी उ सव क आ ह हव िततकOtilde

Ocircनाह शदाडपर या शण क यानो त हाला िशवाजी नको ह तमच हणण बरोबर आह पण हणन त ह यापढ क हाह िशवाजी-उ सव करता कामा नय जर प हा असला एखादा

समम सावरकर वा मय - खड ६ १४४

अधौ ा िनमलन कथा

रा ीय िशवाजी-उ सव क न चिराव मो यासारखी आमची वटबना कराल तर- पा हलत ह काय तOtilde

लाख वजाचा लोळ तटावा तसा अस काश तळपन भवानी या या झोतासरशी सभा म छत पडली नाग क वह म छत पडल पण मधनमधन माझी क वता अर क वतागायन तसच रा हल क वताOtilde अस चमकन काह वळ बडबडतच होत

समम सावरकर वा मय - खड ६ १४५

अधौ ा िनमलन कथा

२६ दवसक आ ण माणसक

कोकणात दवसक हा श द अगद सग या या त ड बसलला आह याचा पा रभा षक अथ असा क पटक (कॉलरा) लग अवषण दकाळ दवी वषम भकप भती या मोठमो या आप ी यतात या दवा या रागान यतात आ ण या या िनराकरणाची सो यातली सोपी आ ण अमोघातील अमोघ य हणज या या रागावल या दवाची वा दवीची मनधरणी करण लग आला क द ब हरोबाला बोकडाच बळ पटक आली क मार मर आई या नाव क बड पाऊस पडनासा झाला क धर िशविलगावर सतत धार कवा कर िाची वा वदातील पज यस ाची पारायण बडक दवतला यात ःत वल आह आ ण Ocircह हर या बडका स न हो पाऊस पाडOtilde इ याद ःततीनी यात बडक दवतस विश ऋषीन ािथल आह त स हट यान पाऊस पडतो ह वदाच वचन ह वदो Ocircदवसक Otilde होय सवा र शािती यथ Ocircौीराम जयराम जयराम रामOtilde हा मऽ कोट वळा जपला क झाल काम भरतखडावर ल आज या सव आप ी अ र घाल व याचा हा त डगा ह पराणो दवसक होय दवास गा हाण लाव याचा कोकणात एक घर दार आढळणारा घात आह मराठ भडार ा ण महार भती गावकर गरवाकडन कोण याह रोगराईत वा सकटात Ocircदवास फलOtilde चढवतात आ ण अमक बाजच फल पडल तर अमक कारण अस ठरवन वाट पाहतात या बाजच फल पडल क तच कारण कवा गरव-बवा-सत-महालआमी या या अगात आणन वचारतात OcircदवाOtilde लग का झाला आग का लागली पटक का झाली पाऊस कधी पडलOtilde त अगात आलल गरव-बवा-महालआमी जतक शहाण वा शख असतात तशीच उ र यऊन बचारा दवह िततकाच शहाणा वा शख ठरतो व क य कवा व ािनक कारणाची लवलश मा हती नसल या ा अगात आल या गरव-बवा-महालआ याची कारण िन उपाय बहधा ठर व भाबडटपणाची असतात लग का झाला क ठर व उ र Ocircब हरोबाच बोकड बळ थकल आहत मर आईला क ब या गली पाच वष पोटभर िमळा या नाह त हणन लग आला पटक चकाळली पाऊस पडनासा झालाOtilde ह झाली ाकत दवसक सव कार या दवसक तील म य िन ा मलत व हच क कोण याह रोगा या साथी आप ी स ी ोभ ा घटना दवा या रागामळ वा लोभामळ घडतात ती दवाची OcircलहरOtilde होय स ीचा अबािधत िनयमागत OcircबमOtilde न ह आ ण या करणी बचावाचा उपाय हणज दवाची हाजीहाजी पजा-ाथना ौा ा दक पारलौ क आचारपालन य बळ इ याद दवताना स न कर याच कार आिधभौितक उपाय न हत तर आिधद वक

२६१ ा णाना म य का यतो मनःमतीत पाच या अ याया या आरभीच महष नी Ocircअनलभव भगमOtilde कला क

Ocircकथ म य भवित वदशा वदा भो Otilde ा णाना म य का यतो यावर भगवान भगनी उ र कल Ocircौयतामयन दोषण म य वान जघासित अन यासन वदानामआचारःय च वचनातआलःयाद नदोषा चम य वान जघासितOtilde वदाचा अ यास कला नाह OcircआचारOtilde सोडल अ नOcircदोषOtilde घडला िन आळस वाढला क वद वाना म य यतो या उ रात सव कारण आिधद वक कशी आहत ह त काळ यानात यईल आ ण हणनच यह यवहारात ती कशी खोट पडतात याचह आ य वाटणार नाह OcircआचारOtilde हणज ःनानस या

समम सावरकर वा मय - खड ६ १४६

अधौ ा िनमलन कथा

पततपणाद धािमक आचार Ocircअ नदोषOtilde हणज काय ह लगच याखाल या ोकातनच स वःतर सािगतल आह लसण कादा खवस खीर भती पदाथ वान खा ल असता तो त काळ OcircपिततOtilde होतो नतर नरकात जातो हा अ नदोष आ ण अशा धािमक अथा या अ नदोषापासन आचार यागापासन आ ण वदा यास न क यामळ म य यतो ा धािमक िन आिधद वक कारणमीमासला आिधभौितक कारणमीमासन हणजच व ानान एखा ा करणी साफ खोट पाडल क या करणी Ocircदवसक चा ात सपन Ocircमाणसक चाOtilde ात लागतो

लसण कादा काह रोगावर उपकारक या रोगावर तो घत यान ा ण कादा लसण खवस दोडक ज मभर खात असता मनःमतीतील शभर स वाश Ocircअ नदोषOtilde यह कर त असता द घायषी होतात त काल तर क हाह मरत नाह त आ ण लसण कादा न खाणार तडकाफडक साथीसाथीतन मरताना आढळतात लगची पस कोणी ा ण ऋ वद वाचीत बसला हणन याला डसावयाची थोड च थाबली आह आ ण तव या वळात वद कोण या कोण या ा णानी वाचला नाह याचा शोध काढ त याना यानाच डसत चालली आह अस काह आढळत नाह लग पटक दवी टोचली क वद न वाचणार आ ण मनःमतीतील आचार िन अ नदोष न मानणार शकडा नउश न या णव ा ण जगतात अगद वदा यासरत श यत ःनानस याशील अ नदोष साप त अिधक टाळणार आ ःतक ा ण लग पटक दवी ा या तडा यासरशी जर टोचन घतलल नसल वा भौितक औषध स वली नसली तर बहधा शकडा न वद पटापट मरतात हा यह यह चा अनभव मनःमती या Ocircदवसक सOtilde काय कवा आम या कोकणातील Ocircगा हाणा याOtilde आ ण गरवा या दवसक स काय एक धमभोळ खळ यापलीकड काह ह मह व दईनासा होता

रोग भकप उ पात ह सव स ीबमा या अबािधत कायकारणभावाच प रणाम आहत त िनयम आपणास या माणात कळतील या माणात िन या या करणी स ी या या उ पातापासन मनय आपल सर ण क शकल दवसक या ाथनन पजन वा नव ान स ीबम क हाह बदल शकत नाह त रोगाच औषध योगानी अमोघ ठरल क ाथना न करणार वा धािमक पापप य न मानणार लोकह या रोगापासन बचावल जातात ह ान हणजच व ान मनयाला झाल या स ीिनयमा या ानामळ मनयाची स ा या मानान वाढत या मानान दवसक च ःथ कमी होऊन माणसक च ःवािम व ःथा पल जात मनय अनमानधप या या दवी उपाया या नाद न लागता िन त िन अमोघ अशा मानषीय आिधभौितक उपायावर अवलब लागतो

या अथ जी जी रा Ocircदवसक Otilde या धमभो या पायर स ओलाडन Ocircमाणसक Otilde या पायर वर चढतात आ ण मनया या योगिस िन य ावीग य ानान खो या पडल या OcircधािमकOtilde छापा या समजती त काळ सोडतात ती रा स ी या जीवनकलहात तगतात

आज या सव रा ाम य जर कोणी या दवसक या अनमानधप या या यगातन माणसक या व ानयगात वशल असल भरभराटत असल तर त यरोपीय जनपदच होय

पव या सव धममथात - मग त वद असोत बायबल असो वा कराण असो - दवसक या अनमानधप याचच ःथ माजलल सापडत या काळ त अगद साह जक होत

समम सावरकर वा मय - खड ६ १४७

अधौ ा िनमलन कथा

दोनश वषापव यरोपम यह भकप रोग उ पात दवा या रागानच होतात ाथनन पजन तऽमऽान शमतात ह च भःती धमाची िशकवण ह च दवसक बोकाळलली होती िलःबनला च रा यबाती या आधी भकप झाला त हा तो ॉःटटट लोका या OcircपापानOtilde झाला आ ण या या ाय ान शमल अशीच दगल झाली ॉटःटटाचा यापायी छळ झाला च रा यबातीनतर माऽ यरोप झपा यान व ानवाद बन लागल स ीिनयमाच ान हच याच शा हाच याचा धम होत चालला आ ण दवसक ची राजवट सपन माणसक ची राजवट चाल झाली प रणाम हा झाला क पजा-ाथना धपद प धािमक अथ च पापप य याना सव मनयात अगद कमी माणात भीक घालणारा यरोप आज सव मनयाम य समथ िनरोगी दघायसप न िन जगतसाट होऊन बसला आह

परत भःती दवसक तन यरोप जसा म झाला तसा आिशया अजनह झालला नाह भारतीय हद काय मसलमान काय ब हद काय हजारो वषापव या धािमक छापा या मथात ज अनमानधप याच स ी ान िन अ ान मिथलल आह या या बाहर पाऊल टाकण हच मळ पाप मानीत रा ह यान त हद िन मसलमान आजह याच भाकड दवसक त फसलल आहत पटक दवी लग भती भयकर रोगा या साथीवर रामबाण लसी द डश वषापव मनयास माह त न ह या मग वद अवःता बायबल कराण भती ज या धममथा या काली या साथीनी हजारो माणस म य या झपा यासरशी नसती झाडन नली जात त हा पगबरा याह ब क ठत होऊन कराण िन बायबला या पानोपानी यानी आबोशाव क Ocircहा दवाचा राग िनमाज पढा ाथा पजा तर यात काय आ यOtilde मसलमानाना वाटाव महमद पगबरालाच खरा िन अन य पगबर त ह मानीत नाह हणन दवान ह साथ धाडली यना वाटाव मत पजा कली हणन साथ आली OcircपापOtilde झाल ह च सा याची िनदान आ ण उपाय उपचार स ी या व कमथात पाहता काश श वाय श पाणी जत न औषध ह य उपचार कोणी ितत या नटान सागना - क जत या तावातावान जपजा य सततधार पीर-पगबरपजा ताईत तावीज गडदोर याचा उपदश त दत या वळ या मनया या स ी ाना या अभावी त िततकस अःवाभा वकह न हत पण यायोग मनयाची दशाभल जी झाली ती माऽ ा पटक या साथीप ाह मनयास मारक ठरली भाबडपणाची Ocircदवसक चीOtilde ह साथ अजनह थाबत नाह पटक वर औषध जस व ानास सापडल तसच या दवसक या साथीवरह माणसक च औषध आता यरोपला तर सापडल आह त आप या इकडह आणन मनयास टोचल पा हज इतर लसी अगात टोचतात भाबडपणा या साथीवर ल ह व ािनक लस मनया या मनात टोचली पा हज दवसक या दप रणामाची उदाहरण यासाठ च वारवार िस ली पा हजत पटक लग या या साथीमाणच या दवसक या भाबडपणाची साथह शकडो लोकाच ाण म यमखात कस ढकलत याचा अनभव आप या दशात पावलोपावली आजह यतो

थो याच काळापव र ािगर कड दवीची साथ आली हदम य सरसहा टोचण चाल झाल या लसी या टोच यान हदत कोणी फारस दगावल नाह पण मागासल या मसलमान वःतीत अ ान अिश तपणा िन धमभोळपणा एकदर त हदप ा अिधक यामळ तशा अडाणी मसलमान वःतीत कोणी टोचन घईना जो तो पीराना नवस गडदोर या यावर

समम सावरकर वा मय - खड ६ १४८

अधौ ा िनमलन कथा

अवलब त च साथ बळावन पटापट माणस म लागली या जाण या मसलमानानी टोचन घतल त िनरोगी रा हल ह य य पा ह यावर दवसक लटपटली आ ण त अडाणी मसलमानह भराभर टोचन घऊ लागल वाचल याच दवसक या मखपणामळच र ािगर कड ल दाभोळ (ता सगम र) या लहानशा गावी महारवा यात अ महारातह मोठा कहर उसळला या या सदवान र ािगर च ड ड कल टर ौीयत मडकर महाशय सहजग या या गावी गल हणन बर झाल नाह तर या महारवा यात सहसा मनय असा राहता ना दवीसक या आ मघातक मखपणाचा एक दय वदारक पण प रणामकारक दाखला हणन त व खाली दत आहत

र ािगर ज ात दाभोळ ह गाव सगम र ताल यात आह या ज ातील मोठमो या महारवा यापक एक महारवाडा ा दाभो यास असन यात उणीपर ११० घर िन ६०० माणस ग या डसबरात होती या महारापक काह महार परगावी कामावर खारपाटणाकड गल होत ितकड या पटक या रोगात त लागन दाभोळ यथ यऊन मल या या ससगान या महारवा यात पटक ची साथ आली प हल दोनतीन म य लागोपाठ होताच महार लोक घाबरल या या परातन समजतीमाण OcircदवOtilde रागावला पटक (कॉलरा) हा एक रोग आह ती ठरा वक रोगाणमळ होत या रोगाणना ितकारक अशी लस टोचली क ती साथ हटत आ ण भरपर काश ःव छता श जलवाय वारापाणी ह या साथीस फलाव न दणार ितबधक होत ह साधी सोपी उपप ी महाराना सािगतली तर याना अशा भयकर साथी या रा सी थोरवीला न साजशी िमळिमळ त कारण साग याप ा पटक ह महामार ची म रआईची एक रागीट दवता आह ती भयकर रागावली असन बकासरासारख ितला ठरा वक बोकडाच बळ दल पा हजत ती Ocircऔषधान बर होणार Otilde नसन मऽ पजा नव नमःकार बिलदान यानीच काय ती झा यास स न होणार आह अस सागणाराच खरा ग वाटणार डॉ टरचा तो च न हता पटक ची ती साथ रोग असता तर डॉ टरचा ती साथ हणज चवताळल या वािघणीसारखी जी रागावलली दवता मर आई ितन माणसाना दलला दड कलली भयकर िश ा होती ती र करवील तर ह आमची गरवीण ह सतीण ह चटक ण काय तर करव शकल कारण मर आईची लहर तीच काय ती सभाळ शकत मर आई या पढ आमच गा हाण कस माडायच त ितलाच काय त ठाव मर आई या पढ जा याची व कलीची सनद ितलाच काय ती िमळालली या व ाला िन डॉ टरला ितथ कोण वचारतो परपरागत अशा या दवसक या ठरा वक भावनमाण त सार महार या या महारवा यात या वळ जी एक सतीण होती ितला भयभीतपण शरण गल

२६२ दवसक च सार चटक जाणणार मर आईची महारवा यातील सतीण ितन काचा कसन मतरततर छा छचा मारा पटक वर कर यास त काळ आरिभल या

महारवा यातील घर आतन झाडन धऊन फनल िशपडन उजड पाडन िनरोगी कर याच कारणच न हत पटक घरात का असत ती अवदसा कोण याह इतर माणसासारखी

समम सावरकर वा मय - खड ६ १४९

अधौ ा िनमलन कथा

अगणातन ऊब यावर िन ऊबरा ओलाडनच गली तर आत जाणार असा गढ वचार क न OcircसितणीनOtilde यक महारा या घराबाहर या अगणातच पटक स ठव यासाठ पाहारकर ठवल शणा या तीनतीन प टया या वतळाच अस मतर वलल तीन तीन शणाच प ट यक घराभोवती काढन मग यावर खडची लहान लहान वतळ ओढली उब यापयत पोच या या आधीच ती अवदसा पटक गदम न नाकात ितखट जाऊन कासावीस हावी एव यासाठ या खड या वतळात िमर या पटवन ठव या मीठमोह या घराव न Ocircउत नOtilde काढन या िमर या या धनीत सारखी टाक त ती सतीण चटका या मऽाचा मारा कर त रा हली नतर ितन महारवा याकड मर आईच ज काह दण घण होत याचा आढावा काढला उसन उधार गहाण खरद रोखीच िन ह याच एकदर हशोब ठशोब या सितणीन आप या डो या या पाट प सलीवर क न वजावट होता ठर वल क ा महारवा याकड मर आईच सरासर तीन रड यण बाक िनघत इतका उलगडा झा याबरोबर या महारवा यातील थोरा-मो या माणसासह मर आईपढ सितणीन नारळ ठवन नवस कला क Ocircपटक थाबव आ ह तझ तीन रड लगोलग बळ दऊन मा न मागची थकलली बाक साफ फडन टाकOtilde या बाक साठ पटक चा बिलफ धाडन मर आई जी या महाराच ाण ज कर त होती आ ण म य या िललावात याना पटापट बोल यावार वकत घत चालला होता तो भयकर िललाव आता थाबलाच पा हज अस या सितणीन आ ािसल आ ण त या महाराना पटल

पण इकड इकड घरोघर लोक पटापट पटक न म लागल आज सकाळ जो महार धटधाकट उठ तो स याकाळ या आत म यच आचक दत पड उ ा सकाळला जगातन नाह सा होई रच ओका या दगधी यानी या मळ याच गदळ िन आकिचत असल या झोप या घाण घाण होऊन ग या पण कटब यातच बोलता बोलता १९ माणस मली आ ण जर कवळ दवसक या उपचाराचाच मारा त महार कर त राहत तर ती पटक या यातला एकह मनय जवत सोडती ना

पण या या सदवान कल टर ौीयत मडकर महाशय ह नहमी या फरतीवर असता या गावी याच वळ आल पाहतात त महारवा यात कॉलरा पधरावीस माणस पटापट म नह गलली या गावचा पोिलस पाट ल एक अडाणी महारच होता याला वचारल त ा म यच ितव का धाडल नाह त आ ण ा सकटास त ड द यासाठ ताबडतोब काय उपाय कलस यान सािगतल Ocircसकटास त ड द यास आमची सतीण आधीच सबळपण झटत आह ितन घरोघर मतरलली शणाची वतळ अगणातन काढन पटक ला ती ओलाडन घरात य याची बद कली आह दवीपढ नारळ ठवला आह तीन रड बळ द याचा नवस कला आह दवाना गा हाणीह घातली आहतOtilde पटक ला हल व यासाठ कल या या महार मडळ चा हा कडकोट बदोबःत पाहन या मडकर महाशयानी थम या सितणीला बोला वल आ ण पटक सपत या गावात पाऊल टाक याची ितलाच बद क न गावातन काढन दल या अपमानकारक आ मळ िचडन ती दवी श न अ भत चम कार करणार चटक मडकर महाशया याच भोवती शणाच त तीन प ट ओढन मऽबळ ठक ठकाणी याना आता डाबन टाकणार अशी कोणीह अटकळ करता पण काय झाल काय क थरथर कापत ती सतीण मका यान चालती झाली या महारवा यातील आप ीपक ती सतीण जाताच आता उरली पटक तवढ

समम सावरकर वा मय - खड ६ १५०

अधौ ा िनमलन कथा

ताबडतोब मामलदाराना आ ण दव खच सरकार डॉ टर माहली ाना पटक ची लस घऊन महारमडळ स टोच यासाठ धाड यात आल औषधह नली पण पाहतात तो महारमडळ एकजात उलटन पडलली आ ह ट चन घणार नाह औषधानी पोट जाळायची आहत आमची हयOtilde वाटल िततक समजा वल महार टोचन यायला हणन घराबाहर पाऊल टाक नात शवट स याकाळ िन पायान मामलदार िन डॉ टर परतल ट चण रा हल पण औषध तर या हणन यताना यानी औषधाच घोट दऊन ठवल पण याची पाठ फरताच महारानी औषध गपचप ओतन दली ट चन घण नाह हाच िन य

औषधानी पोट माऽ जळतील पटक ची साथ थोड च हटणार औषधानी बरा हायला तो रोग होता क काय मर आईचा राग तो याच औषध दवसक याचा डॉ टर ती सतीण ती ग वीण ती चटक मामलदार झाला तर माणसच ना ा माणसा या औषधाची ा माणसक ची ह गो च नाह ह दवसक आह दवसक अस भावीत महारातील सग या शहा यानी या मामलदारभती सव जणाना िन वळ मखात काढल पटक परवली पण ह ातािधकार नकोत असा जळफळाट महारवा यात चाल झाला याच दवशी या ट चभर महारवा यात तीस जण पटक न लागल पव लागलल पटापट मरत होतच दवसक या शणा या ित ह प टया ओलाडन पटक घरोघर घसत होतीच

मामलदाराच महार ऐकत नाह त ह कळताच आप या हाताखाल या मडळ स घऊन सकाळ च (ता ८-१-३६ला) ात महाशय ौीयत मडकर ःवत महारवा यात गल मनधरणी क न ज वळल याना तस ट चल नाह याना घरात जाऊन ध न टोचल जवळ जवळ शभर माणस ट चली त लसच सपली हणन ताबडतोब मडकर महाशय मोटारन र ािगर स जाऊन तथील सरकार डॉ टर ौी दसाई आ ण सरकार णालयात होती न हती तवढ लस िन पटक ची औषध घऊन दपार दाभो याला परत आल आणखी १३० महाराना टोचल त तीह लस सपली त हा चारपाच वाजता ातमहाशय मोटारन को हापरला गल सःथानी अिधका या या सहानभतीन तथील म य डॉ टर रावबहादर धनवड याचा लसीचा सारा साठा िमळवन ता ९-१-३६ ला सकाळ ातमहाशय ौी मडकर प हा महारवा यात आल

पाहतात त पटाक चा नसता कहर उसळला होता जकड ितकड उल या रडारड क हण धावपळ आईबाप दोघह मलल पडल आहत भोवती लहान मल रडारड करताहत जवळ कोणी नाह शजार शजा याच कोणी म घातल आह जकड ितकड घाण कचरा यात त महार ातािधका यावर बथरलल घरात य यास या सरकार िन ःवयसवक डॉ टरा दक मडळ स त आडकाठ क लागल पण मल याची त घरातच पडलली याना खपत होती काह घरात दोन दोन तीन त खोलीत फकन कलप लावन बद कलली िन या खोपटात या दस या खोलीत सार मलमाणस िनजत बसत पडलली होती यामळ साथ कती झपा यान महाराना पछाड त चालली असल त सागावयासच नको अशा ःथतीत प हली गो त पर याची यात या यात ज ध प महार होत याना टोचन त पर यास आ ा पल गल त ख ड कती खणणार थकन यानी दपार ह यार फकन दली त हा ःवत ौी पाडतळकर मामलदार आ ण इतर मडळ ताना उचल यास पढ झाली या या या िनःसीम कळकळ चा

समम सावरकर वा मय - खड ६ १५१

अधौ ा िनमलन कथा

काह प रणाम होऊन महारातील काह मडळ ह वळली आ ण एका अट वर काय ती त प हणाली ती अट हणज ड तह ठ कच समजन ड यकास थोड पाजली त हा त परली गली

या वषार िन घातक वातावरणात ःवयसवक िन सरकार नोकर दखील घाब न ग यास काय नवल ती मडळ ह महारवा यातील या म य या जब यात राबावयास कच लागलीस पाहन ःवत मडकरमहाशयानी याना दय हालवन सोडणा या श दात समज वल क Ocircआता जर आपण पाय माग घऊन तर ा महारवा या या ददशस पारावार उरणार नाह भतदया धम माणसक ती ह च क ा अ ानी बाप या महारा या जवाच तच आप या आईबाप सगसोयर गलली ह क वलवाणी लकर अनाथ त णी व माणस पाहा मी तर ाना मरणा या ख यात अस जवत प दणार नाह मी तर ाना सोडणार नाह पटक त मलो तर सोडणार नाह या दयाशील अिधका या या डो यातन टप गळली ती यथ ह गली नाह त सवानी तोच िन य कला सवानी थम ःवतला टोचन घतल आ ण महारवा यात दवसभर त सार थोरथोर अिधकार आ ण इतर ःवयसवक प हा राब लागल

पण या दवशी राऽी महारानी िनराळ च त ड काढली यानी या यातील अगद मरणो मख अस लोक बाहर काढन दोनतीन गो यात टाकन दल नसतच लागलल ज ब या ःथतीत होत याना बरोबर घतल भाड कड ज घववल त सामान बोच यातन भ न डो यावर चढ वल आ ण रातोरात त महार महारवाडा सोडन रानावनात पळन गल उरलली अनाथ मलमाणस या भयाण महारवा यात या घाण झाल या घरात गो यात हगवणी िन ओकार न लडबडल या क ह या मर या रो यातच िमसळलली होती

ता ११ ला सकाळ ातमहाशया दक मडळ यऊन पाहतात त महार पळन गलल ह आयतच झालल ःथानातर एका अथ उपय तर दस या अथ भयकर कारण गावोगावी ती साथ ह पळत महार पसर वणार यासाठ ताबडतोब आजबाज या गावाना स आ ा द यात आली क दाभोळच मनय यऊ दऊ नय तथील रानावनात आजबाजलाच महाराना रोखन ठव यात आल या वळ ौी श य ह आपल सहकार श य िन ौी तडलकर या ह रजन सघा या ःवयसवकाची टोळ घऊन साहा यास आल तथील दोन िमशनर शाळािश क सातवळकर बध ह थमपासनच जवापाड महनत कर त होत या सवानी िमळन महारा या घराना साफ कर यास आरभ कला कौलार उपसन आत अवय तो उजड आणला आप या हातान घर वाटा झाडन साफ क या सारवन काढल अनाथ मलामलीना रो यापासन िनराळ ठवल त सार परली पळन गल या महारा या माग जाऊन त जथ फटन फटन झाडाझडपाखाली राहात होत तथ औषध पर वली महार औषध फक त हणन दवसातन तीनदा ह सार मडळ या दरदर या महार टो यात फ या घालन औषध सम पाज लागली उरल याना टोचल अशा अनक उपायाउपचारानी ता १५ या सधीस पटक ची साथ एकदाची आटो यात आली लागलल उणपर शभर महार वाचल अनाथ मल दहापधरा यात एक लक अवघ सहा म ह याच याच काय करावयाच हा होताच िमशनर याना पाळावयास नत पण त धमा तरा या अट वरच असणार तो काह याचा दोष न हता कारण

समम सावरकर वा मय - खड ६ १५२

अधौ ा िनमलन कथा

बोलन चालन त िमशनच असा सग पाहन र ािगर हद सभन ती सार अनाथ महार मल र ािगर स अवयच तर धाडन ावी आपण पाळ हणन कळ वल

इत यात र ािगर या िन दव ख या नाग रकानीह या सकटात या अ ना नदशा झाल या महार कटबासाठ एकदर ५२ पोती धा य िन कपड पण धमाथ जमवन ौीयत मडकरमहाशयाकड धारल त यानी यथोिचतपण वाटन दल अनाथ लकराना सवानी कती ममतन जोपािसल

या सहाश महारानी दवसक या पायी आप यावर म य ओढवन घतला होता जर वळ च याना ौीयत मडकरमहाशयासारखा कनवाळ स जना या Ocircमाणसक नOtilde हात दला नसता तर त बहतक पटक ला बळ पड यावाचन रा हल नसत इतक धावाधाव कली तर प नास महार या एव याशा महारवा यात आठ दवसा या आत पटक न मल जवळजवळ १०० महार पटक न पछाडन मरणा या त डात पडता पडता बळ बळ ओढन काढन वाच वल गल वळ च ध न ध न टोच यामळ बाक च बनडाग बचावल खरोखर ौी मडकरमहाशय िन याच सहकार यानी पाचश महाराच जीव आपल जीव धो यात घालन वाच वल ज ाच कल टर ौी जोशीमहाशय यानी या या या हाताखाल या सव अिधका याना श य त पाठबळ िन ो साहनच दल ा करणी तर ा सव अिधका यानी सरकार नोकर ह खरोखर च जिनक सवक असावत ह त व िन पदवी साथ कली ह याना भषणावह आह ज ःवयसवक कवळ कत य हणन आपण होऊन या सकटात जवापाड ौम घत झाल याच मह व ःपहणीय आहच आह

रोग हा दवाचा राग नाह लहर नाह हणनच दवसक चा तो वषय न ह ाथनन पजन बिलदानान दव पावन रोग बरा कर त नाह या या ितकाराच साधन धमशा न ह रोग हा स ीबमा या अबािधत िनयमाचा प रणाम आरो य व ा िन व कशा हच या या ितकाराच साधन यातील स ी व ानामाण मानवी उपचार कल क रोग हटतो टोचल क Ocircपा यालाOtilde ह सहसा लग दवी पटक होत नाह न टोचल तर वद वह हजार हजार या या रोगात तडफडन म यावाचन सहसा राहत नाह त ह साध स य कोण याह क पत गो ीप ा ा महारवा यात झाल या दवसक िन माणसक मधील झटापट त कती प रणामकारकपण ययास यत त पाहा त दो ह पथ जण काय योगशाळतच हतत तस कसोट स लागल भाबड दवसक बहधा म यकड नत व ानवण माणसक म यस बहधा जकत

२६३ पटक वरचाच न ह तर अःप यतवरचाह तो एक वजय होता आणखी एका ीन ह घटना सामा जक मह वाची आह Ocircअःप याOtilde या छळा वषयी

आ ह कठोरातील कठोर ट का क न आजपयत याना ितकार त आलो त हा आ ह ितकड कानाडोळा क ह श यच नाह परत आबडकरासारखी काह मडळ जी ःप या वषयी सरसकट िचडखोरपणा क लागली आहत याचा ितवाद करण ह ह कत नताच होणार आह ःप यात अःप यतािनवारणाथ जवापाड झटणारा वग कसा वाढत आह आप या OcircसनातनीOtilde कटबीय आ ाचादखील असतोष प क न या या मावर पाणी सोडन अःप यतािनवारणाथ तो

समम सावरकर वा मय - खड ६ १५३

अधौ ा िनमलन कथा

वाढता वग कसा ामा णकपण झटत आह तह ा दाभोळ यथील महारवा यातील पटक या सकटातील वर दल या वःत ःथतीव न ःप होत नाह काय ःप य अःप याचा कसा छळ करतात ह जस दाख वल पा हज तसच अःप यतािनवारणाथ िनरप पण झटणारा ःप य वगह झपा यान वाढत आह हह लप वता कामा नय दाभोळ यथ या महारवा यात ःवतचा जीव धो यात घालणा या या वर ल लहान थोर मडळ त भतदयची जशी जाणीव होती िततक च अःप यतस मठमाती दऊन अःप यतची किचतह कळस न मानता झटण अःप याची वशष सवा करण ह कत यह आपण कर त आहो याचीह ःप जाणीव होतीच होती नाह तर इतर काह ःप य लोक या महाराना जस या सकटातह िशवनात तस हह िशवत ना पण या अिधकार िन बनअिधकार जनसवकात असलल ा ण भ मराठ वय भती अनक ःप यजातीय स जनानी आप या भावाब हणीची कारावी तशी सवा या महारबधची कली या या रच उल या घाण साफ क न ःवहःत याची घर सार वली त परली औषध दऊन सवा क न याना म यमखातन सोड व यासाठ आपण म यमखात हात घातला अशा उदाहरणाच कत कौतक ह अःप यो ारा या कायास अ यत उ जक झा यावाचन राहणार नाह अःप यातह महार भ यासाठ वा ढोरासाठ जी सहानभित दाखवीत नाह ती ज ःप य दाख वतात याच आभार मान यात अःप याचह हत आह

(माच १९३६ कल ःकर)

समम सावरकर वा मय - खड ६ १५४

अधौ ा िनमलन कथा

२७ अपघात क आ मघात

Ocircकर नमःकार कर अ बाळा वडाला अःसा दवबा पा आह बर का वडOtilde भीमाबाई पाटिलणीन आप या दोन-अड च वषा या लहान यास भ भावान वडा या मळावर डोक ठवावयास सािगतल या वडास भीमाबाई गली आठ वष ल न होऊन ा ित या सासर आ यापासन िन य नमान शभर तर द णा घात यावाचन जवत नस ती जर या गावा या मराठ पाटला या ज या घरा यात दली होती तर स या या याकड नावापलीकड पा टलक अशी न हती उलट अगद िनधन होत त कटब यातह द ड वषापव ितचा नवरा लगात वारला त हा ितच ह एकलत एक मल घऊन ती या वडाशजार वखरल या दहापाच झोप यापक एका झापा या झोपड त राह दवसराऽी वळ सापडल तशा व या वळ िन एका मराठा पानतबाखवा या दकानदारास या घरबस या वकन या तटप या उ प नावर आपल पोट भर ती आता म यम वयाची होती या एका लहान मलावाचन ितला मागपढ कोणीह न हत तो वड ितचा दव िन त मल ितचा जीव

वडा या द णा सपवन या मलास वडा या पायावर घालन नव ाच थबभर दध या मलास ितन यावयास दल दधाचा असा या मलास तवढाच उकाडा पण त थबभर दध वडा या - दवा या नव ाच ितला वाट त या यावर इतर मणभर दधाद ान जी प ी ित या बाळास यणार नाह ती या वडोबा या सादान आ यावाचन राहणार नाह त मल मळ ज मल तच वडोबा या सादान कारण ल न होताच शजार या चार आयाबाया या साग याव न वडास द णा घाल याच ज ोत ितन घतल त मलगा हावा हणनच होत तशा नवसावाचनह ित या बरोबर या बायाना एक सोडन तीनतीन मलग झाल होत पण पाच वष द णा घात यावर झालल ह एक मल या वडा याच सवन िन सादान झाल अस ितला तवढ वाट वड पपळाला वःततच दवता मानणा या या भा वक हद वःतीत ित या या ौ च सवऽ कौतक होई दवताची ित ा िन पजा वशषच भ भावान दरवर फलाव यास कारण होई

समोर या माळावर असाच एक जनाट सकट पोखरलला वड होता तो माळ िमशनर साहबान वकत घऊन ितथ दसर कडन दकाळा बकाळातन बाटवन वा पळवन आणलली मल पाळ यासाठ एक िमशनची चाळ िन बगला बाधला त हा तो िनकटचा वड िन दोनतीन तसलच रोगट पपळ बग या या िन चाळ या रचनस आड यतातस पाहन मळास ा उखडन टाकल नतर या माळालगत जो नवा पथ बाधला या या दो ह रागास नव वड िन पपळ अस छान रखन लावल क या या सलग कमानीखाली तो पथ हणज एखा ा सद घ कजासारखा भर उ हा यातदखील शीतल वाटावा या वड पपळा या ितर यािशर या फा ा ितवष काटन छाटन याना माणसाळ वल या ह ी या स डत धर वल या चवर सारख मनया या सोयीसोयीनच डोलत झलत राहावयास भाग पाडल होत वड पपळ मळासकट उपटणा या यह या या फा ा कापणा या एकह द णा न घालणा या या िमशनला कोण याह वड- पपळान Ocircमल न हो याचाOtilde शाप कसा दला नाह उलट या िमशनमधली मल अिधक गटगट त िन वाढ या स यची कशी इतकच न ह तर एकदोन सगी अलीकडच

समम सावरकर वा मय - खड ६ १५५

अधौ ा िनमलन कथा

या या बग यातील दोघी बाळितणीस सरख अस जळ मलग उपजन त दडदड या माणसाळल या वड पपळा या छायत खळत असता याना या तोडल या वड पपळावर ल रागीट मजोबान एकह बोचकारास ा आजपयत कसा घतला नाह अस भीमाबाईस या भागा या वतीन या गाव या नगरसःथत सभासद हणन िनवडन गलल डॉ मो हत ह पकळ वळा वचार त आ ण समजावन सागत क या अथ तो वड अगद पोखरलला रोगीट छायाश य िन पडावयास आलला आह या अथ या या आसपास या झोप यावरच त एक सकट टाळ यासाठ तो पाडन उखडन टाकणच इ

डॉ मो हत ह भीमाबाईच दरच नातलग याना यिनिसपािलट त िनवडन दताना या बचार ला ःवतच मत न हत तर दोनतीन नातलगाची मत ित या य ानच िमळाली होती पण पढ नगरसःथत ग यावर डॉ टर मो ह यानी आप या भागातील वाटा आ या अगण चौक ःव छ बनधोक िन रखीव क न ितकडच आरो य वाढवाव अस मनात आणन काम चाल कल खळगखाचा भ न वाटा सधार या बोळातील उ करड घरा या रागाम यच साचलली डबक माजलली झडप सडलल गडग साफसफ िन नीटनीटक कल आ ण आता म य सडक याच कोप यावर ितर या पढ आल या एका दगड ढगा यातन याचा जनाट पोखरलला िन सकट सोट वर गला आह एक आडवी फाद अःता यःत लाठ माण आलली अह नवीन पालवीच उगीच काह झबक वषाकाठ फटत त हा काय त त झाड आह परलला िन बाधलला वासा न ह अस वाट इतका जो िनज व िनस व िन छायार हत झालला आह असा तो वड पाहन तो ितरपा ढगारा काढन सडकवर ल ती आडकाठ िन या ढगा या या भोवती व यावाक या बाधल या झोप यातील माणसावरच त सकट दर कराव असा डॉ मो ह यानी बत कला पण ती गो लोकास कळताच या वसाहतीत एकच गवगवा िन आरोळा उठला Ocircआमचा वड आमचा वडोबा दव पाड दणार नाह आम या धमभावना दख वता कामा नयOtilde

भीमाबाई पाटिलणीला तर तो ितचा पजचा वड पाड पाहणा या डॉ टर मो ह याचा मनःवी राग आला होता या वळ नगरसःथत तो ठराव यणार होता या या आधीच या वःती या लोकानी वड पाडन आम या धमभावना दखव नयत असा िनषधाचा एक अज कर याच ठर वल होत आ ण यावर स ा घ याच काम जोरान चालल होत या व वड तोडावा अस हणणा याचा अजह अथात हायचा पण यावर स ा िमळण फार कठ ण जाऊ लाग यामळ या दवशी डॉ मो हत ह ःवत घरोघर हडन लोकाची समज घालीत होत याच भागात मोडणा या या िमशन या चालक िमस यसी ा अम रकन बाई तो वड तोडावा ाच मता या याह नगरसःथ या िमशनर सभासद ासाठ वड तोड यास अनकल मत िमळ व याच काम काढन घरोघर हडत हो या परत वडा या करणाप ा हद धम कती Ocircसपर ःटशसOtilde- धमभोळा आ ण भ न धम हाच कसा धमभोळपणापासन सवःवी अिल ह पराण पा हाळान सागत बस याम यच िमस यसीबाई या सधीचा उपयोग अिधक ाम यान कर त हो या

भीमाबाई आप या मलास वडा या पाय यावर डोक ठव यास सागन पजा आटोपन या ढगा या या खाली मलास उतरवन जो आप या खोपटाशी यऊन पाहत तो िमस यसी

समम सावरकर वा मय - खड ६ १५६

अधौ ा िनमलन कथा

हसतमखान ितथ उ या असल या ितला दस या वड तोडावा अशा मताची सह भीमाबाईन ावी अस या हणा या त हा Ocircमी काय त उ ा सागनOtilde अस हणन िभमाबईन वळ मा न नली िमस यसी या झोप यातील मडळ त नहमी िमसळ खाऊ वाट बायबलची गाणी गाई Ocircवडा या पजच फळ हणज ह माझ बाळOtilde अस भीमाबाईन बोल या या ओघात ग हव न सािगतल त हा िमस यसीन या वषयाचा ओघ आप या आवड या करणी िमळवन हटल Ocircवड खर पण आईच म हो टमच ह या मान दवा दकानास ा ग हवर यतो बर आम या दवी मर चच पाहा ना गाणच हणत अ ह असा उपबम क न मर ला यशची मत पाहन माचा पा हा कसा फटला याच बायबलातील कथवरच एक मराठ गाण हण यास ितन आरभ कला बाई गोर गाण मराठ गळा गोड नको हटल तर भीमाबाईला त ऐकावस वाटल दहा पाच इतर बायामलह जमली त गाण चालल आह त च डॉ मो हतह स ाचा एक कागद घऊन ितथ आल यास पाहताच िमस यसी उठ या िन वषय झटकन बदलन हणा या Ocircहलो डॉ टर बघा ए बाई समझट ह क वडाच साडान टला मलगा झाला व ास टर कसा बसटो अशा भाकड समजट वर टम यासारख रशनिलःट लोक याना सधार ट का नाह टOtilde

डॉ मो हत थोड हसन हणाल Ocircिमसीसाहब मा यासार या ख या रशनिलःटसबधी वचाराल तर मला त ह दोघीह सार याच धमभो या वाटता अहो त ह आ ाच ौ ापवक ज गाण हणत होतात तच आठवा वडा या सादान मलगा झाल ह ा भीमाबाईची ौ ा ब वादान टाकाऊ ठरत ह तमच हणण जतक खर आह िततकच कमार मर या पोट दवा या तजान यश भःत ज मल ह तमची ौ ास ा टाकाऊ ठरत हह खर नाह कायOtilde

Ocircपण ह आमची ढमभावना हOtilde Ocircआ ण वडह ई राच तीक या या सादान मल होत ह भीमाबाईची धमभावनाच

आह ती ितची भावना खळ आह अस ब वादा या OcircरशनिलझमOtilde या चाराथ जर त ह सागता आ ण त चागलच करता तर या ब वादा याच कसोट स तम या धमभावना लाव याचा अिधकार मलाह असला पा हज अहो प वी वाटोळ आह ह सागणा यालाह धमभावना दख वतो हणन भ नानी ठार कल प वी फरत ह साग या वषयीह दड झाला फार काय अम रका खड शोधणा या कोलबसासह बायबलम य न सािगतलल दश आहत अस हणन आम या धमभावना हा दख वतो या आरोपाखाली भःती धमग नी अपराधी ठर वल न हत काय धमभोळपणाचा म ा हद लोकानाच तवढा दलला आह ह तमची समजत िन शखी हाह एक धमभोळपणाच आह खरा ब वाद या या समजती अस य वा लोक हतास य अपायकारक आहत या या सधा झटतो मग या भःती असोत मसलमानी असोत आ ण अशा ख या समजती सव धमातील लोकात धमाच कातड पाघ न बोकाळल या आहत हदतील धमभो या समजती काढन या या ग यात म ःलम वा भःती धमवडपणाचा ध डा बाधण हा काह ब वादा या चाराचा ामा णक माग न हOtilde

इत यात समोर या चचम य अकरा वाज याच ठोक पडल िमस यसीसमोर भीमाबाई मनमोकळ बोलणार नाह त अस वाटन िन घर जा याची वळ होऊन गली हणन डॉ मो हत भीमाबाईस Ocircआता मला गलच पा हज स याकाळ यईन हOtilde अस सागन यसीबाईसह बोलत

समम सावरकर वा मय - खड ६ १५७

अधौ ा िनमलन कथा

बोलत परत गल िभमाबा नाह हायस वाटल कारण या डॉ मो ह या या िभडस बळ पड याच टाळ त हो या Ocircवड पाड नयOtilde या अजावर सह मागणार लोक आधी भटाव अशी याची इ छा होती

Ocircवडदवा तला पाडन टाकणाराचच दात पडोतOtilde असा भीमाबाईन आज पजा सपताना या वडालाच नवसह कला होता

इत यात पचवीसतीस लोकाचा घोळका घऊन िभगाड वक ल या वःतीत वादळासारख आल Ocircस ा करा खोड मोडा ा वडपा याची त ह कोण या प ाच वडपाड क वडराख सनातनी क सधारक असा त लोक एकच गलका कर त स ावर स ा घत चालल सह नसली तर अग याच ठस या वःतीत बहतक वःती वडराखी प ाचीच होती िभमाबा नीह आपण होऊन सह दली िन वडाच त दवत कती जागत आह ह आप या ःवत या अनभव सवाना कळकळ न सािगतल कडवर या मलाची हनवीट वर उचलन भीमाबाई आसव गाळ त हणाली Ocircमा या द णा या ोतास वडोबा पावला िन ह बाळ मला दल मा या वशा या वलीला फल आल पढ लगच ा ता ह याच वड ल लगात इथच या दवशी वारल या दवशी मी या लकराला ा वडा याच पायावर घातल िन हटल Ocircदवा वडा आता तच मा या लकराला साभाळ त या सावलीत त या पायावर ह माझ मल लहानाच मोठ होऊन कापसासारख पाढर श कस होईतो नाद द िचरजीव होऊ दOtilde दहापाच वळा दहापाच य याजा याना ितन तच त सािगतल िन यक वळ कथचा पण वराम झाला क एक अस या लकराच दहापाच मक घतल वडाराख प ाचा तो घोळका परत चालला सग या या पढ ौी िभगाड वक ल तावातावान

ित ा कर त होत क Ocirc ा वडपा याच दात पाड न तरच मी िभगाड ा सग या पाखडाचा मळकद हणज हा धमबडाऊ डॉ मो हत पण याचा तर दोष काय अशा अःतनीत या िनखा याना यिनिसपािलट या अःतनीत ठवणार त ह मतदारच दोषी आहात आता ाल का प हा याला िनवडन Otilde

सार लोक एकमखी क यासारख ओरडल Ocircउभा तर राह ा आता या डॉ टर मो ह याला प हा आता िभगाड व कलानाच िनवडन दणार वक ल महाशय त ह रा हलच पा हज आ उभ एक वळ हा वड पाड दऊ पण िभगाड व कलाना िनवडणक त प हा पड दणार नाह Otilde

लोकाची ह ित ा ऐकताच िभगाड वक ल Ocircआता वड पडला तर िचता नाह Otilde अस सपकन बोलन जाणार होत पण वळ च यानी त श द िगळल िभगाड वाणीजातीच पव एकदा कथ या वळ दवळात याना ा णानी ब का लाव याच नाकारल त हा त सधारक हणवन ा णास यथ छ िश या हासड त याच ाय त ग या िनवडणक त याना िमळन त पडल िन डॉ मो हत िनवडन आल ह वड न पाड याची चळवळ यानी का हाती घतली ह आता न सागताह समज यासारख आह सनातनी ा ण बहस य मडळ ची मत आता याना न क िम णार होती धमबड या डॉ मो ह याना आता लवकरच होणा या िनवडणक त चार म या चीत पाड याचा याचा डाव हा वडाचा हकमी ए का या या हातात आ यामळ

समम सावरकर वा मय - खड ६ १५८

अधौ ा िनमलन कथा

जक यासारखाच होता व कलीत िन िनवडणक त प कार िन मतदार िमळवन दणारा जो सो यातला सोपा उपाय तो सनातन धम ह याची या या होती

नगरसःथ या सभत वड पाडन तो कोलमडावायास आलला पानाचा ढगारा काढन सडक सरळ करावी हणन ठराव य या या दवशीच वड पाड नय ा अथाचा शकडो नाग रका या स ाचा तो अजह दाखल झाला वडराख िन वडपाड ा दोन प ातील चरस अगद वकोपास गली सडकव न जाणा या नाग रका या जवावर या कोलमडल या उच ढगा याच या पोकळ पतनो मख फा ाच िन या सोटाचह सकट तरवार सारख लकटत आह ह बहतक सभासदाना मा य होत पण वरोध िचघळलला शवट अ य ानी सामोपचरान या बाज या वःतीची समज पाड याचा य कर यासाठ ितकड या पचवीस पढा याची सभा भरवन तडजोड करवावी असा सभासदास अिभाय दला ःवत अ य स ा समज पाड यासाठ नमल या मडळात होतच ह तडजोड घडत या सडक या फा यास Ocircवाट बदOtilde हणन दो ह त डावर पा या लावा या आ ण गा याभती वाहनाना तर बद असावी अशी ता परती यवःथा झाली माणसाना वाट बद कली - पण तो सकट वड िन पडाऊन पार पाडला नाह झाडा या सोयीसाठ माणसाची गरसोय झाड दव मनय झाडपाला

समजत पाड यासाठ बोलावलली सभा भरली या वःतीच पचवीसतीस पढार आ ण अ य ास ा बरच नगरसःथासभासद उप ःथत होत वडराख प ाच शकडो लोक सभागहाबाहर लोकमताचा दाब पाड यासाठ िभगाड व कलानी जमवन ठ वलल होत ःवत िभगाड हरभटशा ीभती मडळ पढार हणन सभत होती नगर-सःथा-सभासद हणन िमस यसी िन पीरजाद हह आल होत

वड का पाड नय याची कारण साग यास थम हरभटशा ी उठल Ocircवड ह दवता आह यास पजाव द णाव आ ण कधीह तोड नय अस शा आह Ocircज हद लोक वडाला त डतील तOtilde Ocircपत त नरक घोरOtilde असा शा ाचा ःप दडक आह मा या आजोबाना एक भिम दान िमळाली घर लहानस तीवर बाधल पण वडाच झाड म य अस होत क याला टाळन घर सलग बाधण कठ ण अशा अडचणीतह त झाड न त डता घर ितरप-िशरप बाधल पण वड त डला नाह उलट या याभोवती लहानसा चौक सोडन कौलारातन याला धरा यासारखा माग वर मोकळा सोडला याची पान कचरा सारा कौलारावर घरा या आत बाहरह पड याला लागन असणा या िभतीखाली याची मळ घसन एक िभत ढासळली ती प हा बाधली पण या धमपरायण ा णान वड पाडला नाह आजह याच घरात आ ह राहतो आ ण वडाची पजा नव झा यावाचन जवत नाह आ हा हदची धमभावना ह घड दणार नाह Otilde

Ocircवड त डण हणज हद धम उ छदण आ ण वड पजण हणज हद असण अशी हदधमाची उथळ िन िभकार या या कोणतयह मथात मला आढळत नाह Otilde डॉ मो हत शातपण बोल लागल त च िभगाड वक ल म यच उठन चवताळल

Ocircतशी या या त हाला आढळत नसली तर मला आढळत अहो वडाची पजा जी आम या धमात सािगतली ती काह धमभो या अशा को या वडगळान न ह अगद त ह या व ाना या (Science या) नावाची शपथ यता जाता घता या व ाना या आधार वडाची

समम सावरकर वा मय - खड ६ १५९

अधौ ा िनमलन कथा

थोरवी कती आह त बघा या या पार या औषधी याची छाया याची पान दध याचा अण िन रण एखा ा हता यासारखा मनया या हताला वा हलला आह तो पडला तर मरणानतरह या वडाचा दह हणज याची लाकड फा ा पाचोळा आप या झोप या या वाशास आ ण चली या जळणास उपयोगी असतात अथातहता याहन परोपकारात वड ौ आह कारण म यानतर हता या या हाडाच वास आम या झोप यास उपयोगी पडत नाह त याचा कोणचाह भाग चलीच सपण हणन जाळता यत नाह अहो मखहो याःतव आम या ऽकालदश ऋ षवयानी वडास दव मानल वड ई राच तीक आह ई राची वभित आह वडच ई र आह जो वडा- पपळाला त ड ल तो हाडाचा हद न ह तो मसलमानच होयOtilde

िभगाड वक ल भर रगात यऊन आणखी बोलणार होत पण मळ व डॉ मो हत असता आपण म यच बोलत आहा अस अ य ानी घट वाजवन वाजवन दरडाव यामळ त थोड थकबल त दसरच करण म य आल - कारण हद- हद या ढ वषयक वादात श यतो बोल नय अशा िश ाचारा या अवलब िमस यसी आ ण पीरजाद यानी करावा अस साधारपण ठरल होत पण िभगाड वक लाच शवटच श द ऐकन पीरजाद यास हसच आवरना त खदखदा हस लागल िभगाड वक ल यामळ िचडन वचारतात - Ocirc या ितथ या माननीय सभासदास यवढ हसावयास काय झाल आह इथ काह तमाशा नाह Otilde

िभगाड याच ह आ हान ऐकन पीरजादह खवळल Ocircसागणार न हतो व कलसाब पण आता ःवतच वचारता हणन सागतो वड पपळ त डतो तो हाडाचा हद न ह तो मसलमानच अस आपण आता ठामपण गजलात ना हणन शका आली - आपण ःवत हद क मसलमान कारण लोकहो चार वषापव या िभगाड वक ल साहबानी माझी एक जमीन वकत घतली तीत चारपाच वड पपळ होत त या वक लसाहबानी ःवत उखडन पाडन एक टमदार बगला बाधला माफ क जय वक लासाब लक न यह बात सच या झटOtilde

सा या सभत एकदम हशा पकला िभगाडह हसल पण वक लच तो काह तर उ र यणारच या या त डन सपकनतो बोलन गल Ocircअहो त हा मीह एक सधारकच होतो

Ocircमग आताह हा क दोन दवस तसच सधारक िन तोडन टाका क तो वडOtilde पीरजाद लोक यत या ओघात सापडन वाहवत चालल Ocirc या सडकवर दोनचार माणस दगावतील या वडापायी काय धमवडपणा बघा ह तम या हद लोकाच आ ह एक सोडन अस एकश वड तोडन टाक पण सडक आडवणार नाह आ हा मसलमानात सार OcircरशनलOtilde झाडाची पजा अस हणन पर जाद प हा एकदा खो खो हसल पण या वळ त एकटच हसत होत लगोलग डॉ टर मो हत प हा उभ रा हल िन हणाल

Ocircखासाहब झाडाची पजा मसलमानात नसत हाडाची असत वड पाड नय यान आम या धमभावना दखावतात अस हद नस या को टबमान भाडत आहत पण पलीकड या वष च ज हा हद या भर वःतीतील एका घरा या आत या चौकात काह कबर सारख बाधकाम अस याच काह मसलमान पजा यानी या घर कामकाजास जाताना पाहन ती पराची जागा आह हणन िधगाणा घातला िन त घर पाडन ितथ दगा ःथापन िनमाज पढन यास अडथळा होऊ नय यासाठ या सा या हद वःतीतील वा बद करावीत यथपयत ह टवादाचा

समम सावरकर वा मय - खड ६ १६०

अधौ ा िनमलन कथा

ट पा गाठला त हा आपण ःवत या मसलमाना या हण या या समथनासाठ लाठ बमान दखील भाडावयास िस झाल होतत ती पराची चार हाड स मानपवक तथन काढन दसर कड परली असती तर अशा हाडापायी क यक राजमाग हदःथानात बद पाड यात यतात मिशद व न राजमागानस ा वा वाजव नयत हणन ितवष मसलमाना या द यात कती डोक फटतात खानसाहब धमवडपणा हा सव धमनयात आज तर ा वा या ःव पान भरलला आह मनय हता या आड यणा या अशा भाब या धमभावना कोण याह समाजात अस या तर जो सधा इ छतो तोच खरा ब वाद खरा धमभी कारण धम हणज मनय समाजा या उ ाराचा धारणाचा माग िभगाड वक ल मा या व हणन ज बोलावयास गल तच मा या वधयाच समथक झाल त हणाल वडपजा िन दवतीक मान यात आमच पवज चकल नाह त कारण वड पपळ ह झाड मनयास अितशय उपयोगी आहत मग मी तर अगद तच हणतो आह पण यातनच िनघणारा उपिस ा तह िभगाड यास कसा नाकारता यईल बर िस ा त हा क

गाईबलासारख पश काय कवा वड पपळासारखी झाड काय ती मनयास अ यत उपय असतात हणन या या वषयी आ हास म वाटाव या माणात किचत प यताह वाटो याच सर ण पालन िन कौतकह करण आमच कत य ा अथ च काय तो तो आमचा धम पण या याच उपिस ा तह हाच न ह काय या प र ःथतीत त पश वा ती झाड मनयास उपिव द यास कारण होतात त हा ती पालनीय वा र णीय राहत नाह त आ ण ज हा या या नाशानच मनय जातीच वा रा ाच हत साधणार असत त हा याचा नाश हाच मनयधम वा रा धम होणार

Ocircया पायी मनय मली तर वड न पडला पा हज अस हणण हणज िनभळ मखपणा आह िभगाड वक ल यानी या क यास शहाणपणा ठर व यासाठ कल या ब वादान हच िस कल धािमक अ ानाच समथन व ानान - अ यावत साय सन क पाहणा या या सव अधवट लोकाच को टबम ह नहमी असच या या ग यात यतात याप ा य वादाचा कोणताह ढ गी मखवटा न घालता या आम या शा ीबोवासारख जो च क सागतो क Ocircवड हा दव आह - यास त डल तर तो आ हास शापतो अस शा आह यास आ ह मानतोOtilde तो धमभोळा असला तर ल चा नसतो तर यास इतकच वचारण पर आह क Ocircवड पपळ ह पदाथ वःततच जर दव तर त ःवतच क हाड न त डल आगीत जाळल वादळात मोडल कस जातात आ ण याना पजल नाह वा त डल तर जर वडोबा कवा मजोबा रागावतो तर ह मसलमान भःती कवा आम यासारख सधारक हद याना वाटल या दस या झाडासारख माणसा या सोयीसाठ त ड त वा जाळ त असता त आमच काह एक वाकड कस कर त नाह तOtilde

Ocircअहो डॉ टर त ह वा याशी भाडता आहा वड पपळ दव अस मी तर कठ हणालो ह सार भावनच खळ शा च क सागत Ocircन का न च पाषाण न िशलायामन च म मय भाव ह व त दवो तःमामभावो ह कारणमOtilde आ ह वडा या ठायी वडोबाची भावना ठवन पजतो हणन आ ह त डल क आ हास पाप लागत पाप नाश करत पण भ न मसलमान वडा पपळाना मळ झाडच मानतात त यात दवी भावना ठवीतच नाह त हणन यानी

समम सावरकर वा मय - खड ६ १६१

अधौ ा िनमलन कथा

वड पपळ त डल तर याना पाप लागत नाह दव याना दड दत नाह वड आम या नवसास पावतो ह आम या भावनच फळ असच का हणानाOtilde शा ीबोवा हणाल

Ocircवा शा ीबवा वा लाखाची गोय बोललात ह अहो मग उ म माग हणज अशी अडाणी भावना मळात ठव नय हणज झाल रा साला थम जाणनबजन राजा हणा क आ ण नतर राजा हणन याला बळ दत बसा का दोर ला जाणनबजन साप समजा का िन नतर थरकापत ित यापासन पळा का आ ह ह गायबलाना पश वड पपळाना झाड असच मानल आ ण याना प जल नाह हा वड गरसोयीची हणन काप िन सोयी या ठकाणी दहा वड दसर लाव ा वःत मन याला उपयोगी हणन थम र णीय ठर या दवी ठर या पण पढ त उपय तच मळ कारण वस न या वःतच र णीय पजनीय दवता वाट लाग या मन या या अ ानयगातील चक आता या व ानयगात सोडन दली पा हजOtilde

इत यात बाहर या लोकात मोठा गलगा झाला डॉ मो ह याच भाषण ऐक यईनास झाल लोक दारात घस लागल Ocircिभगाड वक लOtilde हणन हाकावर हाका आ या िभगाड वाटच पाहत होत जण काय या णाची तो ताडकन उठन दाराशी आल आ ण एक िच ठ हातात घऊन धापा टाक त हणाल Ocircसभा बद करा लोक ाभ अनावर होत आह कारण ह पाहा ह िच ठ भीमाबाई पाटिलणीकडन आली असन यात यानी अस िल हल आह क Ocircजर वड पाडाल तर मी या जागी मरत उपास कर नOtilde लोक ओरडत होत Ocircसभा बद करा आ ह वड पाड दणार नाह Otilde अ य ह Ocircतडजोड अश य सभा बदOtilde अस सागन उठन गल Ocircसनातन धम क जयOtilde कर त लोकह हळहळ परतल जो तो भीमाबाई या ौ ची िन दवलसीपणाची वाहवा कर त होता

ह िभगा याच अवसान पाहन भीमाबाई सतोष या पाऊस वाढत चालला वक ल घर गल Ocircवडा या पायाची धळ अगारा हणन मलाला लावन मा या बाळास वडोबा शतायषी करोOtilde अस हणन ितन याला झोपी घातल दवसभर थकलली ती बाईह तशीच झोपी गलीच वारा िन पाऊस वाढतच गला

राऽीच बारा वाजल असतील या सडकन एका लाब वासाहन आलली त टाची बलगाड अकःमातिशळधार लागल या या पावसात िन सोसा या या वा यात सापडन रगाळत चाचपडत चालली होती त च कडा कडा अस दोनचार आवाजावर आवाज झाल ती सडकवर आलली या वडाची लाब फाद तटन िभरकावल या गदसारखी या गाड या त टयास लागली एखा ा साहबाची टोपी वर यावर उडवावी तसा तो त टया उडवन गाड वर कोसळली गाड वान ठक या ठकाणी फटका यासरशी ठार होऊन खाली पडला त च या वडाचा तो मळाशी खळा खळा झाल या उच सोट उलट बाजस कोलमडन पाय या या झोप यावर पडला

Ocircअग आई गOtilde अशी ककाळ या छ पीिभतीस ा कोसळल या झोपड तन आली ती ककाळ भीमाबाईचीच होती कोसळल या झाडलाकडाखाली ितच डोक फटल होत आ ण या वडा या सोटाखाली हाय हाय ितच त लक चदामदा होऊन गल होत

समम सावरकर वा मय - खड ६ १६२

अधौ ा िनमलन कथा

२८ भ वजयातील हरवलला नवा अ याय

गो ीचा मळ सागाडा अगद स य घडलली गो पण सागताना नाव गाव गाळन जरा जळवन सािगतली गली हणनच काय ती ितला कथा हणावयाच असा जर स यकथा या श दाचा अथ कला तर आ ह सागत आहो ह एक शभर ट क स यकथा आह कारण ह गो अशी अगद खरोखर च घडली आ ण तीह अव या चारपाच वषापव

या वठोबाच दवळात ती घडली त एक या नगरातील लहानस एक वरळ वःतीत बाधलल भडार -मराठा इ याद वगातील कामकर मडळ कधीकधी यात जात यत अस बापडस दऊळ आह एक भा वक आ ण िनधन वगातील म यम वयाचा मनय माऽ नमान या दवळान जाऊन व ठलाची पजा कर दवसभर कामधदा क यानतर राऽी एकटा दकटा कसाह असला तर टाळ घऊन OcircवडवाकडOtilde ह वशषण यास लाग पडल अस भजन िन यनमान कर आ ण गाता गाता गगी आली क ितथच एकटा दकटा िनज

या या भाऊबदातील को या बाईन या या घरदारात भाग िमळावा हणन भाडण काढल होत ितला कोणी सािगतल ा भाब या माणसाचा काटा जर वाटतन िनघल तर - तो भयकर वचार ितला पटला गड लोका या सगतीत ती फसलली होती यानी काह ठरा वक र कम घऊन ितच त काम पारह पाडन टाक याच अगावर घतल

या चाडाळचौकड वाचन तो मनय एक भाबडा आ ण िन पिवी ाणी हणनच तथील लोकाना प रिचत अस याचा दवलसीपणा पाहन याला कोणी कोणी बवाह हणत या याशी नहमी भाडण करणा या या बाई या वळणातील या गड लोकानी याला हाणमार कर या या धम याह द या आहत ह ऐकन एकदोघानी बवास सािगतलह होत क Ocircराऽी बराऽी जपन राहात जा ती वाईट माणस आहतOtilde पण गजिमो ा या दामाजी या िौपद या चोखोबा या कबीरा या या अनक कथाची यान पारायण कली होती यातील कोणाची तर कथा सागन यान हणाव Ocircएकटा असलो दकटा असलो तर माझा पाठ राखा पाडरग माझी पाठ राखीलच राखीलOtilde अस हणत व ठला या मत कड या िमणिम या समई या अधक उजडात पाहन यान अभग आळवावा Ocircजथ जाई तथ त माझा सागाती सभािळसी हाती धा िनया

खन खन अर बापर भयकर खन पाहाट या वळ कणी मन य या वठोबा या दवळातन जात असता अकःमात

मोठमो यान ब ब ठोक त ओरडला आजबाज या घराझोप याची कवाड खड या खाडखाड उघडन कोणी उघड कोणी बोडक

अस काह लोक अथ णाव न उठल तसच ितकड धावत आल या बवाला कोणीतर भयकर ह यारानी घायाळ क न शजार या शतात फकल होत

र ा या डब यात तो मरणाचा घोर लागन पडलला या ब ब मारणा या वाटस स दसला होता भोवती जमल या मराठा-भडार वगा या बायामाणसास ा सगळ हळहळत होत

समम सावरकर वा मय - खड ६ १६३

अधौ ा िनमलन कथा

बवाला क ह लागला होता मधन मरणा या ध यासरशी उच या यत पण तो मला न हता लोकातन एकास एक हण लागल Ocircऐकलत बवा या त ड वठाल वठाल Otilde Ocircउचक सरशी यतो खराच तो विनOtilde Ocircदवाच नाव सटल नाह याचOtilde Ocircधावा करतो आह दवाचाOtilde दवाला ा धा यासरशी ह बातमी पोचली तर वठोबा अजनह यऊन याला हात दतीलOtilde बवा हणतच अस Ocircजथ जाई तथ त माझा सागाती वाग वशी हाती ध िनयाOtilde

पोिलस घाईघाईन प हल िलखाण थोडबहत क न बवाला णालयात धाडन दऊ लागल काह लोक परत जात होत - काह यत होत काह आपसात हणत होत Ocircबवान व ठलाच नामघोष चाल वला आहOtilde Ocircबवा मरणार नाह Otilde Ocircअहो मरायचा असता तर इत या घावातन वाचलाच नसताOtilde Ocircअहो तो दवळात असता तर घायाळच झाला नसताOtilde वठोबा जागत दवत पण दवा या पाठ माग या शतात मारक यानी घात कला याला काय उपायOtilde Ocircदव ारकत होत हणन िौपद मातस दशासन गाज शकला पण ितचा धावा कानावर पडताच दव धावल त हा ितच तो काड भरह वाकड क शकनाOtilde पोिलसह हणतच होत क Ocirc या मारक याची आ हास ब बातमी िमळाली आह शवट याचाच नाश होणारOtilde Ocircअहो स यमव जयत नानतमOtilde पजला चाललल भटजी वटाळ होऊ नय हणन लोका या वाट या बाजस होत त जाता जाता हणन गल

जमल या थ यापक तीच वा य घोळ त मली शाळत ग या मल शाळत गली बाया घर ग या भाजीवा या बाजारात ग या कामकर कामध ावर गल सकाळच दहा वाजत आल दोन तीन पोिलस जा यावर टहळ त होत काह जण द न पाहत जात होत एकदोघच दवळात जाऊन वठोबावर पाणी घालन घाईघाईन पजचा िनयम कसाबसा पाळन िनघन गल होत

साडदहा वाजन ग यामळ या नगरातील एक मख वक ल असताह सावजिनक कथाक तनातन भाग घणार ःनानस याशील गहःथ पाडरगराव ह कोटात जा यासाठ उठ पाहत होत पण या या बठक त जमलल लोक वादा या भरात आ यामळ तथन काह हालनात जो तो बवा या झाल या ह यची काह तर नवीन अ भत मा हती घऊन ितथ यई पाडरगराव ःवत सतलीलामताद मथाच मोठ चाहत अस यामळ बवा या वषयी घडत चालल या घटनाचा यासह वःमय वाट लागला होता इत यात मोर नावाच तथील खोतच आत आलल पाहन पाडरगराव हणाल Ocircत ह आता अगद चप बसा ससगत बातमी आण यासाठ गलल खोतच आता काय सागतील त खर काय मोर बवा णालयात श वर आला ह खर कायOtilde

Ocircखर हणज काय वचारता पाडरगराव अहो यान जो व ठल व ठलOtilde उचक -उचक सरशी नामघोष चाल वला होता ना या धा यान िवन ितकड य वठोबा या डो यातन अौ या धारा लाग या आहत मत या अगास घाम सटला आह - आ ण इकड बवा साफ उठन बसन भजन कर त आह औषध न लावता र वाह बद झालाOtilde

Ocircआ य काय वठोबा रड लागतो अगद य पाहतात लोकOtilde अशा उ गाराची ाची आ याची एकच सर झाडली मोर ा झड तील शवट या बदस झलन हणाल Ocircकोणी य पा हल काय वचारता शकडो लोक जाऊन यताहत वठोबा या दवळात सा या

समम सावरकर वा मय - खड ६ १६४

अधौ ा िनमलन कथा

बाजारात जो तो हणत आह - वठोबा रडत आहत आ ण बवा उठन बसला आह भ ा या दखान दव कळवळल नऽी अौधारा वाहत आहत जण काय भ ाला त घाव न लागता दवालाच त लागलOtilde

Ocircसत चोखोबा वषयी अशीच आ याियका आहOtilde गभीरपण पाडरगरावी हणाल Ocirc याला मारल या चाप यानी दवाच गाल सजल चोखोबा या डो यावीर काठ पड िन व ठला या मत या डो यावर टगळ उठ मथातर च चम कार आज आ हाला य पाहावयास िमळतात सधारक मतानी या नगरातील लोकानी ढळ लागलली भ वरची ौ ा पन बसावयासाठ च व ठलान ह नाटक कशाव न कल नसल

Ocircमी हणतो डॉ वचार ह ज या सधारकाच अमणी यासच हा चम कार दाखवावा डॉ वचा याची लोकमतावर मोठ छाप पडतOtilde

Ocircमीच हणणार होतो त मोर डॉ टर वचार माझ िमऽ आहत ब वाद आहत - पण ह टवाद नाह त आ ण य गो ीस ब वाद झाल तर नाकरणार कसा पण आता या याकड जाव तर कोटास उशीर होतो स याकाळ मी डॉ वचार यास घऊन वठोबा या दवळात ःवतच यतोOtilde

पाडरगरावा या ा अडचणीची टर उडवन मोर हणाल Ocircकोट त ह व कलाना वकठास यावयाला वमान आल तर त ह कोटाला उशीर होतो हणन त परत धाडाला अहो ान र-तकारामा या कालापासन न घडलली अशी दवाची कारणी आज इथ घडत असता

भ ा या दखान वठोबा रडत आह तोच तो सोहळा लगच य न पाहता हण कोटाला उशीर होईल हणन स याकाळ जाऊ स याकाळपयत मत च रड बद झाल तर त काह नाह व कलमहाशय आता चलायच डॉ वचा याकड िन याना घऊन वठोबा या दवळाकडOtilde

सवानी Ocircहो हो चलाचOtilde हणन िग ला कला तच ठरल खोत मोर िन पाडरगराव वक ल डॉ वचा याकड िनघाल काह मडळ ह बरोबर चालली

मागान सकाळ या शाळतन सटलली दपार या शाळत जाणार मलमली बाजारातील थव यतीजाती मडली जो तो दस यास वचार त तर होता वा सागत तर होत - तीच अ भत गो वठोबा रडतो आह

पाडरगरावास वाट लागल आपण ानोबा-तकारामा याच दवलसी काळात णभर वावरत आहोत रडा वद बोलतो आह पढर नाथाच दऊळ फरल आह दव जनीबरोबर दळत आहत रो हदासाबरोबर जोड िशवत आहत अशी अ भत व या काळ लोक एकमकास असच उ जत होऊन सागत असतील या वचारात त मय होता होता यास वाटल Ocircअहाहा जर आज एखाद म हपती असत या बवाच या भ वजयाच आ ण दवा या या रड याच यानी कती रसाळ वणन कल असतOtilde याच िच या वचारात इतक त लीन झाल क चालता चालता म हपती आज असत तर यानी जो रसाळ अ याय िल हला असता यातील काह सभवनीय ओ या जळत चालल या दखील यास दस लाग या मनात या मनात त या वाच लागल - Ocircओम नमोजी पढर राया अत य ममता अत य माया भ दख दवराया र पर

समम सावरकर वा मय - खड ६ १६५

अधौ ा िनमलन कथा

रडलासी १ ध य ध य तो बवा सत याचिन कारण भगवत कट ठविनया हःत रडत राहावा २ सता गाठोनी मारकर घाव घाली घावावर दव या दख राउळ रड लागल३ भ वजयातील या न या अ यायाची अशी काह परषा जळत न जळत त च डॉ वचा याच घर आल

Ocircया पाडरगराव मा या इथ आधीच ह पाहा मडळ ची झालली दाट जो तो हणतो वठोबा रडत आह मोठा चम कार घडतो आहOtilde डॉ वचार हसत हणाल

Ocircमग त ह एकदा च क सागन तर टाका क तमचा चम कारावर व ास नाह - मग शकडो लोक य ह गो पाहत असल तर त सगळ आधळOtilde पाडरगराव जरा ऽािसक ःवरान खोचन हणाल

Ocircअहो चम कार जर घडला असल तर तो चम कार असला तर मी यावर व ास ठवणारच ठवणार कारण ज कधी पा हल नाह त घडत कवा ज घडत याचा उलगडा आप या ात कायकारणसबधान लावता आला नाह हणज यास आपण चम कार हणतो इतकच याच चम का र व मनयास स ीच सव िनयम अजनह कळल अस आ ह समजत नाह उलट आ ह हणतो स ी या व पा या नखाचह परत दशन अजन आ हा मनयास झाल नाह पण प दसण तर असभवनीय त हा चम कारास वाव हा नहमीच असणार घडल त चम का रक क साध हा नाह आह तो हा क घडल हणन ज हणतात त तसच घडल आह क काय बर तो बवा जवत झाला र ाव आपण होऊन बद झाला ती बातमी अगद प क काOtilde

Ocircअगद प क बवा खडखड त बरा होऊन बसला आह ःवत िस हल सजन डॉ टरानी त डात बोट घातल आ यान शकडो लोक पाहन आलOtilde मोर उ जत ःवरात हणाल बवा वठोबास नहमी आळवीत OcircOcircजथ जाई तथ त माझा सागाती वाग वशी हाती धरोिनयाOtilde त उगीच नाह OtildeOtilde

डॉ वचा या या या ान जरा अचबा वाट यासारख पाहत िस हल सजन हणाल कोणता बवा त सकाळ खनाच करण माजल तो बवा क काय का याची एवढ चौकशी आ ह णालयात याला आणला त च मळ जवळजवळ म यासारखा दहा पाच िमिनटात तो लगच मलाOtilde

पाडरगरा व दचकन खच व न अध उठल Ocirc हणज तो खडखड त बरा झाला याचा र ाव आपोआप बद झाला त ह डॉ टरानीदखील आ यान त डात बोट घातल- ह सगळ-Otilde

Ocircसाफ खोट बवा मला त हा मी काह त डात बोट घातल न हत ह तमची भोळसट कथा ऐकन माऽ आ यान त डात बोट घालावस वाटत खर कोणी सािगतल ह त हालाOtilde

Ocirc ा खोतानी शकडो लोक त ःवत पाहन आल हणन ह हणाल काय खोतOtilde Ocircहो त हाला मी सािगतल खर पण मला ःवत िभकभटानी सािगतल शकडो लोक पाहन

आलOtilde

समम सावरकर वा मय - खड ६ १६६

अधौ ा िनमलन कथा

डॉ वचार हसणार होत पण करण िचड स जाऊ नय हणन गभीरपण िस हल सजनाना वचा लागल Ocircबर पण मरणाआधी शतात घायाळ होऊन पडलला असता शकडो लोकासम Ocirc व ठल व ठलOtilde हणन यान नामघो चाल वला ह तर खर नाOtilde

िस हल सजन प हा एकदा मानला ितरःकाराचा झटका दऊन उसळल Ocircछ साफ खोट अहो या या खनाची ब ब होऊन दहापाच लोक जमतात त मी सरकार ना यान ितथ पोचलो शकडो लोक कठल बश मताय दहापाच उच या आ या असतील नसतील सो वासाला Ocircकोह सोहOtilde अस जपणार Ocircअजपा गायऽीOtilde अस नाव वदा ती जस दतात

तस मरणा या उचक स Ocirc व ठलOtilde अस नाव ायच असल तर माझ काह हणण नाह अहो मरणाची घरघर दोनचार उच या यापलीकड ह या बवा या त डन िनघ यापव च तो म नह गला होताOtilde

Ocircबर त असोOtilde डॉ वचार उपाहासाचा लवलश अवलब न करता एखा ा यायाधीशासारख काटतोल बोल लागल Ocircआता वठोबा या मत या डो यातन या भ ा या घातान दखाौ या धारा लाग या आहत अगास दरद न घाम सटला आह अशी जी बातमी गावभर पसरली आह ती घटना तर कोणी य पा हली आह काOtilde

Ocircशकडो लोकानीOtilde मोर ठासन हणाल सारा दश शऽ हःतगत कर त आ यानतर शर सनापती शवटचा बाल क ला तर पड ावयाचा नाह अशा बा यान जस अढळ ठाण माडतो तस अढळ ठाण माडलल त उ र प हा दऊन मोर हणाल Ocircशकडो लोकानी त य पा हलOtilde

Ocircत ह ःवत पा हलत काOtilde Ocircनाह मी जातोच आह ितकड ःवत बघावयासOtilde Ocircबर पाडरगराव त ह ःवत पा हलतOtilde Ocircनाह पण सान आ ण गाडगीळ यानी ःवत पा ह याच ऐकतोOtilde पाडरगरावानी परावा

दला Ocircह इथच आहत पाहा सान आ ण गाडगीळ तम याआधीच त आल होत काय सान

त ह मघा सािगतलात तो अनभव कपा क न प हा सागा एकदाOtilde डॉ वचा यानी वन वल Ocircमी मघा सािगतलच क मी ह बातमी ऐकन आ यान थ क होऊन दवळात गलो होतो

पण दाट मळ मत जवळ जाता आल नाह यातह गाभारा अधारलला मला काह तसा कार आढळला नाह पण गाडगीळ पढ होत त हणाल क मत या डो यातन धारा वाहत आहत हणन तच मी हणालोOtilde सा याचा परावा सपला मडळ हस लागली पण डॉ वचार हसत नाह त पाहन दबली डॉ वचा यानी गाडगीळाना Ocircआपला अनभवOtilde हणन प छा कली

Ocircमी अधारल या गाभा यात जर काह पा हल असल तर त इतकच क वठोबा या मत च डोळ नी गाल ओलसर दसत होत आ ण काह बाया मडळ हणत होती- Ocircअयाया वठोबा रडतो आहOtilde

समम सावरकर वा मय - खड ६ १६७

अधौ ा िनमलन कथा

Ocircपण गाडगीळ त ह ःवत मला हणालात वठोबा या डो यातन धारा वाहत आहतOtilde सा यानी हटकलच

Ocircआ ण तवढच खर आहOtilde डॉ वचार सवाकड पाहन हणाल Ocircह चिचड इथ आहत ह पाहा आ ण मी पोिलस चौकशी थम चाल होती त हाच हणज दवळात दहापाच लोकदखील गल न हत त हाच ितथ गलो यावळ कोणी ा मत या डो यावर पाणी ओतन घाईघाईन एकदोन फल पायावर टाकन िनघन गल या दवळात तो बवाच काय ती नीट पजा कर मत च अग बग नीट पस यास दसरा कोण आज यणार त तसच र हल आ ह चौकशीचा रागरग पाहन परततो त या ओतल या पा याच थब िन ओलावा त डावर पाहन दोघितघ Ocirc वठोबा या डो यातन पाणी यत आह बघाOtilde हणन आ यच कतपण हणताना आ ह ऐकल यास खर कारणह आ ह सािगतल पण यास त पटलल दसना आ ह परतलो आ ण पाहतो तो तीन तासात गावभर Ocirc वठोबा रडतातOtilde ह एकच ह लड उठली आह दसर अस पाहा क थम ज हा वठोबासमोर बवावर या द ानी घाला घातला -

Ocircचक चकOtilde मोर िनराश या अवसानान म यच उसळल Ocircदवासमोर बवावर घाला पडला नाह वाटत दवा या पाठ माग शतात याला गाठला दवा या सम काय माय याली होती या द ाची Otilde

Ocircछ छ काय बकता आहाOtilde िस हल सजन ितरःकराचा झटका मानस प हा दत कातावल Ocircअहो बवाला राऽी नहमीमाण दवळात िनजलला शजार या माणसानी पा हला म यराऽी दवळात छपराव न उत न बवा या त डात बोळा दऊन दोनचार घाव घालन फरफटत मारक यानी बाहर नला िन शतात फकला उपसलली कौल त डातला बोळा दवळा या उबर यापयत र ाच उडालल डाग शतापयत र ाळ भाग - सारा परावा मा या सम पाहन पचना यात न दला आहOtilde

सरख माडत आणलली गौर खालची घडवचीच अकःमात पडन ती सार शोभा कोसळली असता तो ढ ग पाहन मलीना जस ख ट वाटत तस पाडरगरावाच मन खटट झाल चम काराला चम कार जळत जळत कोण रसाळ कथा - भ वजयात शोभावा असा कती ासा दक तो या या मनात जळत आलला दवलसी अ याय कोणीतर कोट पाटलण घातलला रा स म हपती या हातातन हसडन िल हता िल हता फाडन टाक त आह अस याना मनात या मनात भासन गल खोत मोर तर रागारागान या िस हल सजनाना रा स हणन उघड उघड हण या या बतात होत पण इत यात मनधरणी या हळवार श दात डॉ वचार हणाल

Ocircत ह सवजण अस पाहा क आपण भाब या भ न दवची थोरवी वाढ व यापायी याला उलट आपण माणसासारखा दबळा क न सोडतो माणसास दव कर ल ती खर भ दवास माणसासारखा अधळा दबळा रडवा खळा बनवील ती भ क भाबडपण तो बवा ज हण क

जथ जाई तथ त माझा सागाती साभािळसी हाती धरोिनया

समम सावरकर वा मय - खड ६ १६८

अधौ ा िनमलन कथा

त ता वक अथ न घता श दश जर खर समजावयाच तर यास द ानी दवळात न गाठता शतात गाठल अस मानल तर कोणचा फरक होणार दव शतातह याचा सागाती होताच - मग ितथह यास का साभाळला नाह मारकर यणार ह यास दवान आधीच का कळ वल नाह खरा दव भ ा या कवारान या द ास पकडन हापट याक रता या यामाग धावता का वटवर एखा ा बाईबापड सारखा मळ-मळ रडत बसता जर ती वठोबाची मत खरोखर रड लागली ना तर मला अशा दब या मत ची उलट चीड यती पण तर ह तस घडल असत तर मी त मानल असत पण या बहतक िनदान ब याचशा सत वषयक कथा ा अशाच सागोवागी बातावर रचल या सरस कादब या आहत रसाळ पण अत य अप य दव हण रडतो भ ाचा सड घत नाह तर रडतोOtilde

Ocirc कवा सत दामाजीस छळणा या या मसलमानी सलतानास हात ध न गाद खाली खचायच सोडन उलट जोहार कर त दड भरतोOtilde िस हल सजन म यच हणाल

Ocircपण ती कथाह जतक सदर िततक च खोट याच नावा या एका महारान दड भरला जसा आज को या िनिम ाला टकल या स याम ाचा दड याचा आ िननावीपण भरतो िन याची सटका होत या वठ महाराच घर व मान आह िन या यापाशी ा घटनच लख आहत पण आज या भाबडया व ीन वठोबास रड वल ितनच या वठमहारास व ठलाचा अवतार बन वल बर झाल आज एखादा म हपती महारा ात नाह नाह तर ह आजची रडकथा फगत फगत ितकड पोचन या बचा या भा वक मथकारान ामा णकपण ितचा एक भ वजयातील ासा दक अ याय बनवन सोडला असता असो झाल त झाल पण मी हणतो जर त दवत जागत असल तर जर मारक याना ःवत मर याच यास साधल नाह तर िनदान यान इतक कराव क त मारकर कोण ह आज उ ा पोिलसा या ःव नात जाऊन सागाव आ ण याच र ाळलल कपड ह यार कठ आहत ती अचानक पकडन ावी ग पोिलसाप ा तर दवाला काह अिधक अत ान असावयास हव इतक झाल तर आ ह यास एक चम कार हण काह दवसानी पोिलसानी दोनचार गड पकडल खटल भरल पण परावा क चा पडन सार आरोपी सटल त खनाच करण न ह तर याची आठवणह सवानी र त काढली आह झालीच कधी आठवण तर Ocirc वठोबा रडतोOtilde हा चम काराचा वषय हणन न ह तर च चा हणन

२९ वटाळाच वड

Ocircकाळ आलास का एकदाचा शाळतन शाळतली मल मघाच घरोघर जाऊन जनीपराणी दखील झाली िन त आता घरास पोचलास काय र दहाला शाळा सटायची नी तला दहा पावलावर घर यायला अकरा वाजायच थाब म या ह उचटण तर बघ कस लाल क न ठवल आह डाग दत थाब य असा ह ह ह चलीपाशी अर चल ह माग ध टगण मला पाय धत यावाचन सपाकघरात पाऊल टाकता कामा नय जोडा घालनच आत आला नाह स हच उपकारOtilde

समम सावरकर वा मय - खड ६ १६९

अधौ ा िनमलन कथा

Ocircकोणाच अडल होत पाऊल टाकायलाOtilde काळ ह ह ह हसत आईला हणाला Ocircतच हणालीस य आत डाग दत हणन आलो पण काक आज तापलल उचटण नाह अ - आज प ह यान चाकोलटची पट काढ कठ आह ती ग या म ह यापयत माझा मराठ चौथीत चौितसावा बमाक अस हणन हणवीत होतीस नOtilde

Ocircमग आज कोणचा असा पराबम क न आला आहस काळ ग या म ह यात तझा बमाक चौितसाचा तहतीस तर झाला का एका बमाक जर वर गला असला न तर चाकोलट दईन बर काळOtilde

Ocircतर मग ऐक आज आमच नव बमाक लागल यात माझा अठरावा बमाक आलाOtilde Ocircकाय हणतोस काळ खोट ठरल तर थोबाड फोड न अOtilde Ocircशपथ काक माझा खरोखरच आठरावा बमाक आला आज वगातOtilde Ocircभल वीर आम या काळची ब वाईट नाह च मळ पण उनाड िन अचरट या

म ह यात अ यास कलास तर बघ एकदम सोळा बमाक वर चढलास ना ह घ चाकोलटची भरलली पट च घ हो बाळ बघ पट दली न जर त पढ या म ह यात आणखी सोळा बमाक वर गलास न तर अशा दोन प या दईन मी तला अ यास कलास क बमाक वर गलाच पा हज बर त यासारखा ब मान मलाचाOtilde

Ocircअग काक अ यास कशाला हवाOtilde चाकोलटाची पट घऊन सपाकघरातन मध या घरात सर त अतरावर गल या िन चाकोलटाचा बोकणा त डात क बल या काळन अडखळत बोल यास आरभ कला Ocircअ यासाच ग कशाला हवा मा या वगात चौितसा या बमाकाव न मी जो आज एकदन सोळा बमाक वर चढन आलो तो अ यास न करतास ा वर आलो - ह च तर खबी बघतस काय अशी काक शपथ अ यास मी मळ च कला नाह अग त अस झाल- सागतो अ - चाकोलटाचा आणखी एक बोकणा भ न काळ एक पाय मधन मधन वळ त िन शातपण हसत हसत साग लागला Ocircअग मा या वगात चौतीस मल न हती का त हा मी चौितसावा न हतो का आता आज काय झाल क आम या शाळ या उलट प ाची ती दाडकर शाळा आह ना यानी पकळ पालकाना आम या शाळ व मथ वल आ ण यामळ आज आम या वगातील पधरासोळा खालची मल आमची शाळा सोडन या म ह यापासन दाडकरा या शाळत िनघन गली उरली अठरा त हा माःतर हणाल िमळन रागन बसा िन नव बमाक मोजा त हा मी नसता सरकलो िन अठरावा आलो असाच आणखी एखादा ल गा लागला तर प हलाह पण यईन हो काक अ यासच ग कशाला हवा याला इत यात ताड दशी एक लाटण काळ होता ितथ यऊन आदळल पण अनभवान त ितथ

काककडन फकल जाणार ह आगाऊच ओळखन झटकन माग पळन जा यासाठ स ज असल या काळन एक माग उड घतली प हा झप घालन त लाटण उचलल िन हटत हटत जोड-वहाणा ओट वर ठवीत ितथपयत तो खदळत आला याचा पाठलाग कर त काकबाईह पढ पढ घस या पण काळ जोड-वहाणा हो या ितथ जातो ह पाहताच याच अवसान खचन रागाव या या ठायी या काकळती यऊन हणन लाग या Ocircअर जोड िशवशील म या माझ

समम सावरकर वा मय - खड ६ १७०

अधौ ा िनमलन कथा

त सो यातल लाटण घऊन द र बाबा त इकड एकदाच नाह नाह नाह मारणार प हा फकन अर िशवशील या वहाणा अर-Otilde

Ocircमग नाह ना मारणार नाह नाOtilde याच ह करारपऽ न क होत आह त च एक टपाली आवाज दाराकडन या या कानावर

आला- Ocirc वणपत दवधरOtilde मागोमाग एक पाक ट िभर दशी दारात पडल Ocircबाबाच आल पऽ फोड काय ग काक मीचOtilde आईला त डान अस परत वचा न सपल

नाह त च काळ या हातानी त पऽ फोडलह होत Ocircफोडलस एकदाच पाक ट पण वाचता यतयका एक अ र तर Otilde Ocircकाय समजली आहस त काक आता मराठ चवथीतला अठरावा बमाक आह माझा वा

अ र पण ःव छ बाळबोध हा य या ह ऐक वाचतोOtilde काह अडखळत पण एकदर त ःप अथ कळल अस काळन वाचलह त पऽ दहापाचच

ओळ हो या या-पण या ऐकताच अनकाक थडगार होऊन उ या रा ह या या पऽाचा साराश या या ल ात ठसठशीतपण आला तो हा क ावताकड वणपत दवधरा या चलत आजोबा या कटबापक एक व गहःथ OtildeदशातOtildeला कोणी एक आ वारला असन याला तो चवथा दवस होता अथातचलत आजसास या या शाखकडच त सतक अनकाकनाह आलच होत या बातमीन थोडा वळ स न होऊन अनकाक उ या हो या त च काळ त पऽ गा ा या ढगा यावर या फळ वर ठव यासाठ उड मा न या गा ा या ढगावर चढला या ध यासरशी अनकाक वच डसावा तशा अकःमात कचाळ या

Ocircअर का या का या सतक न म या उतर खाली काल वला ग बाई वटाळ ा कार यानOtilde

काळदखील या कचाळ यान थोडा दबकला बाजस झाला त च वणपतह बाह न घर आल Ocircकाय झाल कायOtilde हणन आप या प ीस वचारताच अनकाकनी या आप या पतीकड जळफळत पाहन बातमी दली

OcircOcirc हायच काय त असतात न कोणीस आप या चलत आजोबाच भाईबद ितकड ावतास कधी तम या वा मा या ज मात त डदखील पा हली नाह त एकमकाची याच कोणीस मल आह बर मल तर मल नव या दवशी तर कळवावयाच न क ःनान कल िन सतक फटल पण उ या ज मात याना एकस ा पऽ टाकायची घाई कधी होत नाह याना मरताना माऽ सग या भाउबदाना सात प याची ओळख काढकाढन सतकाच पऽ टाकायची अगद लगीनघाई होत आजचा चौथा दवस सतकाचा त च पऽ हातात सहा दवस आता अस रखडत कडकडत पडायच साधा म यानो काय ग या ज माच वर होत त अगबाई चलीवरची डाळ करप लागली उतरायची तर कणी ती आता िभक पण अजन यईना शाळतनOtildeOtilde

अनकाक अशा जळफळत ठक या ठकाणी उ या हो या तोवर वणपत त पऽ सावकाशपण वाचीत होत काह आठवीत होत यानी या या ःवत या स या आजोबानाह

समम सावरकर वा मय - खड ६ १७१

अधौ ा िनमलन कथा

पा हल न हत चलत आजोबा या ावता या शाखच नाव काय त याना ठाऊक होत याप ा काह एक ओळख न हती काह वषापव असच एकदा कणी ितकड वारल होत त हा एकदा सतक आल होत कणी मल क ज कोणच पढ त एकाददसर पऽ यईल तवढाच काय तो या दोन कलशाखातील भाउबदपणाचा पऽ यवहार

अनकाक ह एक दवलसी सोव या-ओव याची आवड िन वटाळ-चडाळाचा ितटकारा असलली सशील बाई होती जतक मळ िततक च तापट वणपत या आप या बायको या लहर लहर नच घरातल यवहार ठवीत याच सोवळओवळ फार कडकह नस अगद च सटललह न हत या या या प ीला अनकाकला - अलीकड ताप यत अस यामळ या जाःतीच िचडिच या झा या हो या पण घरात मोलकर ण इ याद ठव याची श ह या कटबास नस यान िन अनकाक या सोव यालाह त परवडणार नस यामळ या घरच सार काम ःवतच कर त आ ण यामळ याचा ताप अिधकच रगाळन कती खालावत चालली होती ह सतकाच व न यताच नसल या सोव यास ा जकड ितकड याना वटाळच वटाळ दस लागन या भाबाव यासार या झा या चलीवरची डाळ ज ज करपत चालली त त याची बारा वषाची मलगी िभक शाळतन य यास कती उशीर करत याचा याना अनावर राग यऊ लागला

शवट एकदाची िभक आली भकलली नहमीमाण यताच द र फकन ल डवाळपण करकरच आईजवळ गली Ocircकाक खायला द न आधी काह Otilde त च वसकनित या अगावर अनकाक आ या Ocircअग िशवशील िशवशील िभक खा म यानो मलाच एकदाच ह माग मी सतक आहOtilde

बचार िभक माग हटत हा सतकाचा वटाळ हणज काय अ र आह काय क अशी घाब न पाह लागली ती मलगी अस यामळ ितला सतक नसत ःवत आघोळन आता ितनच काय यईल तसा सपाक करायचा िन सहा दवस सतक फटतो सारा पाणी-झाडलोट स ा ससार चालवावयाचा ह गो अनकाकनी समजावन दताच जड पावलानी त बारा वषाच लक चपचाप कामाला लागल अनकाक एका दर या कोप यात राहन िभक ला आ ामागन आ ा सोड त िन दर पळादोनपळामाग Ocircअग िशवशीलOtilde हणन ओरडत काम करवीत बस या

यक पावला या वटाळाच पदाथा या वटाळाच धमशा ःवतऽ - सामा य त व िनयम असा नाह ग हाला वटाळ नाह त िनवडायच पण कणक ला वटाळ ती िशवायची नाह नद ला वटाळ नाह व हर ला वटाळ व हर त या बडकाचा माशाचा पाणी लाटताना माळरहाटगाड यावर बस या उड या काव याचा वटाळ नाह माणसाचा वटाळ को या कप याना वटाळ नाह धवटाना वटाळ तल खायच तप नाह गोमऽ यायच गोद ध नाह उपर याची फ यासारखी टापशी बाधायची फटा िन पागोट घालण नाह कोर या भईवर सपाकघरात पाय पडला तर वटाळ नाह ओ या भईवर पाय पडता कामा नाह अस पोथीतल िन पोथीबाहरच अनकाकना ढ हणन सासर माहर पाठ असलल धमशा ाच अस य िनयम पावलोपावली मोडताना िन पाळताना बचा या लहान या िभक ला जीव नकोसा झाला ितला सतक न हत तर काळला होत

समम सावरकर वा मय - खड ६ १७२

अधौ ा िनमलन कथा

काळ हा एक उपजत सधारक होता सहजग या हसत हसत िभक ला चापट मा न जाई - काकची ी चकवन पण दवसातन चारपाच वळा तर काक या ीस िभक सतका या वटाळल या पदाथाना वा सतक काळ िभक ला गमतीन िशवताना दसच क अनकाक या िश याशापा या वषावात बचा या िभक ला प ह यान तापाव लागन मग थड पा यात सचल आघोळन कडकडाव लाग त दवस कडा या या थड च पण अनकाक या सतकशा ाच वधान ःप होत थड पा या या ःनानानच काय तो वटाळ जाऊ शकतो- उण पा यान नाह िभक अवघी बारा वषाची शाळकर पोर ती सपाक ती काय करणार मोठ भाड काय उचलणार सोव यातल पाणी त काय भरणार पण क चप क काह तर िशजवन या कटबाचा ससार ितलाच चालवावा लागला काळची माऽ चन होती अनकाकना तो भाडावन सोड गा ा या ढगावर मघा काळ चढला होता अनकाकनी शा ाथ सािगतला क Ocircिभक गा ा काह धत नसतात यावर गोमऽ िशपडल क झाल पण या यात या चादर तव या धवायला काढOtilde काळच मत क धवाय या तर गा ाह ध नाह तर चादर वरह गोमऽ िशपडल क वटाळ गला पा हज अनकाकनी त मत वचारात न घता गा ावर गोमऽ िशपडणच पर अस ठरवन या श क या ह पाहन काळ एका हातात गोमऽ घऊन गा ा या ढगावर जाऊन प हा प हा नाच अनकाक ओरडत धाव या क हातातील गोमऽ िशपडन हण Ocircबघ गला याचा वटाळ अगद तझ शा पाळतो बरOtilde अशा वळ माऽ काळला दोनचार चाप या खा या लागत त हा कोण या तर पोथीत सतकाम य चाप या मा नयत असाह िनयम िल हला असता तर यात काह तर अथ असता अस काळला वाट यावाचन राहत नस

सतकाम य साखर खाऊ नय हा िनयम माऽ अनकाकनी एका करणापरता किलव यात काढला होता या हणत चहात साखर खायला हरकत नाह नसती साखर खाऊ नय काळच मत अथातच अस पड क दो ह करणी साखर खावी कवा खाऊ तर नय अनकाक आप या त वामाण सतकात चहा पीत काळ आप या त वामाण चहा या वळ उघडपण काकसमोर िन नसती साखर गपचपपण काक या आड िभक ला पाणी भर यास साहा य दऊन याच म य हणन घई िन खाई

वणपत एक शात ःवभावाच आप या बाहर या कामात गढलल िन घर अनकाक या हाती दऊन टाकलल बापड माणस त अनकाक या त वामाण अनकाकस वाग दत िभक या त वामाण िभक ला काळ या त वामाण काळला आपण ःवत घर अनकाक या कलामाण िन बाहर याच िमऽ डॉ परदर या या कलामाण वागत

याच डॉ परद याकड आज वणपताना जाण अवयह झाल ती थड पा याची ःनान ती झाडलोट पाटपाणी चलपोतर िन दोन साजा सपाक ह सार खटपट या बारा वषा या िभक ला न झप यामळ ितला ितस या दवशी ताप भरला इकड अनकाक या अगी तर आधीच मरलला यात चटईवर थड त िनजण गार पा यान आघोळण िभक च क चप क जवण खाण प य त सोडन ज कप य तोच सतकातला धम यापायी अनकाकचा तापह बळावला अगाला सारखी ठणक पण सतकात गाद न घता चटईवर पडन दवसराऽ क हत रा ह या घरात ह ददशा पाहन कामकाज सप यावर ितस या दवशी स याकाळ वणपत नोकर व न आल त हापासन या या ओळखीच िन व ासाच ज एकच गहःथ होत या डॉ

समम सावरकर वा मय - खड ६ १७३

अधौ ा िनमलन कथा

परद याकड काह औषध मागावयास िन थो या ग पाह छाटावयास गल सतकापायी घर कती अडचण आली आह त वणपतानी सािगत यावर डॉ परदर ितथ बसल या आप या दोघा ःन ाकड वळन हणाल

Ocircपा हलत ना ह सतकाची आजची ढ कती अथश य िन ऽासदायक झालली आह ती काय गोपशा ी सतकात साखर खाऊ नय गाद वर िनज नय घराबाहर पड नय थड असो नसो गार पा यानच आघोळाव कप याच ढ ग ःव छ असल तर बोट लागल हणन धवाव आ ण एका मनयाचा जीव गला हणन दहा जवत माणसाना जीव नकोसा करावा हा काय धम हणावयाचा या ढ या योग लवलश सामा जक असा लाभ न होता मनयमाऽास िनकारण ऽासच ऽास होतो तो अधम होय- ह सतकाची ढ यापक च एक अगद ब श य भाबडटपणाची आहOtilde

गोपजशा ी उपाहासल Ocircतर तमच हणण काय क आपल य मनय मल हणज दखी नातलगानी बासद दध जल या लाड पढ यथ छ खातपीत गा ािगर ावर लोळाव अहो याचा कोणी यजन मरतो याला साखरच सोमलासारखी लागल हस यताच नाह सखोपभोग वषवत होतात ालाच आ ह माणसक वा मनयधम हणतो ितलाच सतकाची ढ हणतात Ocircशा हणतातOtilde डॉ परदर हसल Ocircअहो इथच तर मख आह दख मान याच शा - दख मान याची

ढ या दोन परःपरा व श दात सतका या आज या ढ गध याच त ह मला क हाह करता आल नसत अस वडबन कल आहातOtilde

Ocircडॉ परद या या हण याचा य परावा हवा अस यास आम या राणी महाशय िन यवराज काळ याचीच सा काढा सतक आ याच पऽ यताच मा या प ी या डो यात टचकन पाणी आल - पण त मा या चलत आजोबा या शाखतील एक हातार गोऽज मल हणन दखान न ह - तर त म याच पऽ नव या दवशी आम या हाती पडल अशा बतान न टाकता आ हास सहा दवस सतकात खतपत पडाव लागल इत या लवकर यानी टाकल या रागान फणफण यामळ काय ग या ज माच वर होत त साधा म यानोOtilde हाच आम या तापट राणीमहाशयाचा सतकाची बातमी कळताना टाकलला प हला दखाचा सःकारा ढ झालल दख हणजच दखाचा िम याचार लवलश दख नसताना माझी बायको ःवत आ ण लक तापान आजार पड याइतका जी सतकाची दगदग अगद मनोभावना करत आह ती कवळ सतकात तस करण ह Ocircशा Otilde आह हणनOtilde वणपतानीह ःवतचा अनभव सािगतला

Ocircप हा अस पाहा ETHOtilde डॉ परदर शातःवर हणाल Ocircअगद स खी आई वा बाप वारला तर याच दख जस मलाना तस मलीनाह होत पण मलीना पोट या मलीना सतक नसत आई वारली तर मलीना साखर खायला गा ावर िनजायला धमाची आडकाठ नाह या या कप याचा वटाळ नाह पण पोट या मलीप ा या मत ीच दख याना शतपट न कमीच वाटणार या चलत चलत द र-जावा भतीना सतक कडकपणान पाळाव लागत उलटप ी या याशी ज मभर ष असाह भाउबद मला क याच मला सतक पण माझा एखादा जवलग िमऽ वा म ऽण वारली आ ण ित या दखान मला जर जीवनह नीरस वाट याइतक

समम सावरकर वा मय - खड ६ १७४

अधौ ा िनमलन कथा

अस दख होत असल तर मला याच सतक नसत त हा दख होत हणन माणस शा ो सतक पाळतात कवा आजची सतकाची प त िन याची ती वटाळवडा या याद ची साथ याच समथन माणसक या समवदनन होऊ शकत ह लि या दो ह ह गो ी अगद लट या पडतात

Ocircबर मत य या वयोगान हळहळन खरोखरच याना शोक धायधाय रडवीत आह व हळवीत आह याना दखील दहा दवस ा सतकापायी आज आ ह बळबळ हाल अप ा भोगण ज भाग पाडतो - तो तर धम हणता यईल का तो िन वळ िनदयपणा होतो आरो यशा ा या ीन तर अशा शोक व हल कटबातील माणसाची मानिसक यथा बर करावयासाठ आ ण ित यापायी याची शर रकती ढासळन तह रोगाना बळ पड नयत हणन याना धीर दऊन स वःथ समास अ न बळबळ जवावयास वळ या वळ ावयास हव थड उ हापासन बचाव होईल अस कपड अस ःनान बाहर हडण फरण हच उपचार समजत पाडन पाडन करावयास हव माय या माणसानी यास पोटाशी घऊन पाठ वर हात फरवन आप या घर आदरान िन ममतन शजार बसवन याना काह वरगळा पाडला पा हज पण दखान याची मन व हळ िन घायाळ ज हा झालली असतात त हाच सतकान आपण याची शर रह व हळ िन घायाळ क न सोडतो एखा ा महारो यासारख Ocirc वटाळ वटाळOtilde हणन हडहड कर त कोणी याना िशवणार नाह चटईवर िनजण नी वळ अवळ कोणी दसरा काय घालील त खाण कामधदा बद घराबाहर पड याची चोर जी ती वःत मागन घण ताटकळत दवसराऽ पडण ा आजकाल या सतका या बाकळ िन अथश य ढ मळ मन िन शर र ा दोह नाह मना या दखा या भर स सतकाचा कठोर ऽासह सोसावा लागन अिधकच उदास भयाण कटाळवाण वाट लागत रोगापायी एकजण मल िन सतकापायी दोनतीन जणाची कती बघडन त आजार पडल अशी कटब मी अनकदा पाहतो ज हा यजन म यामळ ज कटब खरोखर च दखशोकान व हळल आह यातील लहान लकरापासन थोरापयत सतका या ऽासान नसती आबाळ िन वटाळापायी हडहड करण अगद िनदयपणाच िन या या आरो यास घातक आह हणन सतकाची चाल टाकाऊ आ ण याना सतकाच मळ दखच नसत या याकडन सतकाच ढ ग कर वण हा िनभळ िम याचार हणन सतक या करणीह टाकाऊ अहो धडधड त भा याची माणस आणन तापढ पसापासर सारख दर ठरवन ओरडत छाती पट त जा या या या चाली आहत या तशा सतकधमास बाकळ हण नय तर हणाव तर काय Ocircमोल घातल रडाया नाह आस नाह मायाOtilde अशी ह चाल आजह शकडो लोकात अगद तम या इकड या वटाळव या सतक चालीसारखीच OcircधमOtilde हणन अ रश पाळली जात आह सतकात जी वटाळाची साथ घर दार आपणास पछाडत - तो तर ऐक िन वळ िम पणाच न ह कायOtildeOtilde

Ocircकाय डॉ टर आता माऽ त ह परत वाहवत चालल आहा अOtilde ितथ बसलल एक समाजशा बीए(ऑनस) आ यन म यच हणाल Ocircअहो यरोपातील साहबलोक दखील आम या सतकातील वटाळ मान या या आचारास शसीत आहत म य घडतो या कटबात िन घरात ज बघडलल वातावरण असत याचा सपक समाजात फलाव नय याःतव या कटबास कोणी िशव नय यानी दहा दवस घराबाहर पड नय याच कपड धऊन याव

समम सावरकर वा मय - खड ६ १७५

अधौ ा िनमलन कथा

इ याद िनयम आम या ऽकालदश पवजानी घातल आहत महाराज आहात कठ अहो गोपशा याच त शा ो राहो पण शहाण साहब लोकस ा लगाम य वारटाईन सिमगशन भती ज उपाय यो जतात तदखील आम या सतकातील ढ पासन सचल बर का याना सतक दहा दवस ःमती हणत त एकवळ खोट हणाल पण यार टाईनदखील दहाच दवस साहब लोकानी पाळावयाच ठर वल त खोट हणायची कोणाची छाती आह साहबदखील सतकाच समथन करतात समजलात समाजशा ाचा आह हा च ा नाह Otilde

Ocircहो हो हो ोफसर महाशय खर साग का ज या ढ च समथणार त Ocircशा ो Otilde एक वळ काह तर समजसपणाच असत पण ह तमच Ocircसाहबो या ढ च अस वडबन क न सोडत हण साहबदखील सतकास समिथतात साहबात कोणी मख नसतात क काय मयोदखील एक साहबच आह ितची िनदा साहबो असली तर जशी कपट तशीच काह साहबानी आप या वडगळ ढ ची कलली ःततीह कपट असत आ ह वडचार सोड नयत हणनच काह हतशऽ साहब याना वाखाणतात आपण साहबो झाल तर पर न याव पोथीिन सतकाचा वटाळ कठ िन वारटाईन सिमगशन उपयोगी पण कोणचाह म य साप डसन ख डयात पडन मोटार अपघातात झाला तर सतकाचा वटाळ धरतात प हा अगद लगन महामार न घरात बाप मला तर मलाना सतक - पण बापा या उशाशी बसल या मलीना नाह वणपताचा कोणीतर आ मला ावताला - िन वटाळ वणपता या िन या या गोऽजा या कटबास पाळावा लागतो प याला - मिासला - िसधला - वलायतला आ म याच पऽ गोऽजातच तवढ साथ पसरवीत जात ती पोचताच दरदशी कवळ या ठरा वक ना या या माणसात तवढ रोगाण सळसळ लागाव िन याचा घर तच जलवाय सवणा या इतर राह या माणसाना माऽ यानी बाध नय ह काय व क क वड सतक यईल या घर म य घडो न घडो या माणसानी हण घराबाहर पड नय पण गाव या वाटल या माणसान या या घर सरसहा यत-जात खात-पीत राहाव ह सतकाच शा ह काय सिमगशनच त व लगची साथ काय घरचा मनय बाहर गला हणज तवढ पाळ व कऽीसारखी या याबरोबर जात पण बाहरची माणस घर आली तर या या माग जात नाह याना चावीत नाह भयकर साथीतह सतकाचा तोच ठरा वक खा या दहा या दवशी गोमऽ थोडफार िशपडल क Ocircश Otilde झाल घर कपड माणस सगळ पण याला का Ocirc डसइ फ शनOtilde हणायच कौलार उलथन कडक जत न फवा न औषधीय धरानी कपडल वःत वाफाळन या साथीला आवरता यत नाह ती काय घरात या वाटवर चार थब गोमऽ िशपडन पळ वता यत Ocirc वटाळOtilde हटला क ह धमभोळपणावर आधारलली भावना डसइ फ शन - वारटाईन भती OcircिनरोगीकरणाOtilde ची साधन व काच योगिस उपाय सतका या चालीशी व क य हतचा मळ सबध असा नाह च मलत ती चाल धािमक परलोक पनामलकOtilde

वणपत- हच कारण मा या या यात आल हत बर का डॉ टर ज हा मी इ ज भती दशातील OcircममीOtildeची िन Ocirc परािमडसOtildeची मा हती थम वाचली त हा अ मलला राजा वा रक परलोकात जाताच इथला ससार असाच पढ थाटतो ह पव ची धािमक समज अस हणनच मनय मरताच या या थड यात ताटवाट कपड दव पलग याची जशी श तस पर त परगावी ब हाड करताना जस आपण िनवडक सामान बरोबर दतो

समम सावरकर वा मय - खड ६ १७६

अधौ ा िनमलन कथा

डॉ परदर - घरगती सामान न ह तर माणसह पवकाली कोणी मला क या या थड यात या या गलामानाह जवत पर त थोर राज असल तर या या आवड या बायकानाह जवत पर त जपानसार या दशात साट मरताच याचा सनपती धान मऽी अजनह जो विचत Otildeहाराकार Otilde (ःवतच भोसकन घऊन ाणापण) करतो तीदखील अिताचीन अशा ाच सतक भावनची उरलली ःमती होय पव अस म ऽमडळदखील राजाबरोबर परलोक धाड त आम यात ताबरोबर सती जाणार पितोताह परलोक पती या ससारात ग हणीची तट पड नय याच मळ भावनची Ocircउदा ीभत (Sublimated) सा होय जी म व हल होऊन यसाठ ाणापण कर ितची गो यार तस ाणापण आई आवड या लकरा या वयोगान वीर क त साठ हता म ययासाठ करतात त िनराळ पण सतकातील Ocircकत यOtilde Ocircशा Otilde ढ हणन या याना सती जाव लाग मताला थड त उपयोगी पडल हणन घ गड टकावयास काठ दधास गाय जी भटास ावी लागत ती ाच भावनचा अवशष या काळ सायकली न ह या नाह तर मतास परलोक या सडकाव न झटपट जाता याव याःतव भटास एकक सायकल ावी असह वचन ग डपराणातील सतकशा ात सहज सापड शकत मसलमान भ नाच सतक आचारह याच आ दमानवा या धममताच अवशष याची थडगी परािमडसची अगद औरस सतती थड यात किमक टकानी र मासहदय भ ल तर ह अ ःथपजर ज उरतात यात जगा या शवट या दवशी ास फकन ई र सवाना प हा जव वणार िन याचा याय होणार ह मळ भावना साराश क मनयजातीत ज सतक य आचार आज शा हणन ढ आहत या या बडाशी व क य वा व ािनक अशी कोणचीह कसोट नसन त म यत पारलौ कक िन जनाट अशा धमक पनाच भाबड अवशष आहत पव या ाना या िन अ ाना या मानान पव त शोभन गल अस समजन तो टाळला तर ह आता यापढ तर आपल सतकाच आचार आज या व ाना या िन व का या कसोट स लावन समाज हताथ उपय ठरतील तसच िन तच काय त ठवावत ह वटाळवड तर त काळ सोडन ाव

वणपत - पण मता या ःमिती यथ एक सामा जक सःकार हणन तर सतक हव न ह काय

डॉ परदर - अवय तवढाच याचा उपयोग पव राजा भती काह जण मल हणज वषसहा म हन सतक अस सतका या अशा चाली समाज यवहारात अ यत ऽासदायक होतील ह ःप पणान सागन क यक ःमतीतन राजा मऽी सिनक िश पी भतीना Ocircस शौचा कितताOtilde हणन वगळन समाजाची काम बद न हावीत अशी सोय कली लाब सतकह बद कली तीच वचारसरणी पढ चालवन आता आपण बाक या वटाळाद चालीह सोडा या यायोग मता या शोकान व हळल या कटबीया च आरो य बघडणार नाह या या हळवार मनास वरगळा पडल मलालकराच हाल होणार नाह त अशी याची शौषा आ ानी ठवावी व क य या अवय िततक साफसफाई जत न िनरोगीकरण भती उपययानी गहश वा मनयश हावी तो डॉ टरव ाचा भटािभ काचा न ह जो मत याची साधार कळकथा िन नात ह कटब एकऽ जमवन सागावी याच गण गाव या या नाव यथाश काह र कम एखा ा समाज हतकारक सःथत वा सयो य िन स पाऽ अशा व ानास वा व ा यास

समम सावरकर वा मय - खड ६ १७७

अधौ ा िनमलन कथा

दान ावी समाजीय दशनाथ सतकाच िनदशक हणन एखाद ऽासदायक नसलल बा िच ह दहा दवस कट बयानी वा द खतानी वापराव थोड यात हणज सावजिनक मनय मला असता आज सावजिनक सतक आपण जशी कवळ दखदशक ःमितमलक िन कत ता यजक अशा जिनक (Public) हतनच िन प नच काय ती पाळतो तशीच कौट बक सतकह पाळावी

वणपत - अहो पण ह त व ान आता आम या घरापरत कस यवहारवायच आ ह आता वटाळवड सोडल बघा पण आम या सौभा यवती या तापात तशाच चरफडत राहतील ाण सोडतील पण या सतक पाळ यात अगद सतळ चा फरक पड दणार नाह त

डॉ परदर - एकदर तच तस बायकाचा छळ करणा या ढ मोड यातह खर अडचण बहधा बायकाचीच यत सधारणाना नाक मरड याक रताच दवान आपल नाक वर कल असाव अशी बहत क याची समज दसत बर आज ह दोन औषध तवढ तम या कटबाला िन मलीला ा उ ा मी यतो िन ःवत कती पाहतो

दस या दवशी डॉ परदर वणपता या घर जाऊन पाहतात तो अनकाकचा ताप भल याच थरास चाललला छातीत कळ मार त आह याना नळ लाव पर ावयास डॉ टर जाऊ लागल तो अनकाकनी िशव द याच नाकारल चटई-चवघड ची टोक आखडन आव न Ocircकम गानीव सवशOtilde अशा या हटन बस या डॉ टर हणाल Ocircअहो मला वटाळ होईल त हाला नाह नाOtilde अनकाक हणा या Ocirc हणनच मी िशव दणार नाह कारण त ह ःवत आघोळणार नाह िन गावभर वटाळ कालवालOtilde

िभक ह तापान फणफणतच होती आता दहावा दवस उजाडतो क हा अस वणपतास होऊन गल काय उपचार त अनकाकला यानतरच करता यणार अश उठवना पण ती तशीच उठन सार आ हक कर शवट च कर आली राऽी एक वातासारखा झटका पण तोच पाहाट एकदाचा दहावा दवस उगवला यासरशी या द ःथतीतह अनकाक अगद फटत न फटत त च उठली आपल अथ ण पाघ ण खाकोट स मारल आ ण दस लाग यावर कणी आपणास घर थड पा यान हाऊधऊ दणार नाह सारा वटाळ कालवतील या भयान तशा पाहाटस जावयास िनघाली - गाव या नद वर

ितथन ितला परत घर ज हा आणली त हा उचलन आणली डॉ टरानी औषधपा याची पराका ा कली पण वाताचा झटका उतरना कोणी दसल क अनकाक बफामपण कचाळ Ocircअर दर िशवशील सतकOtilde

प ह या सतका या बारा या दवशी अनकाक वारली िन वणपतास दसर िन खरखर सतक आल दखाची िन ददशची या या घरावर खर खर सतक छाया पडली पण याना िन या या दो ह लकराना डॉ परद यानी आप या घर आणन प ह या दवसापासन कोणचीह वटाळ- फटाळ हडहड न करता आप या कटबात बरोबर न सा वन-साभाळ कला हणन िनभावल

समम सावरकर वा मय - खड ६ १७८

अधौ ा िनमलन कथा

२१० ोत आ ण वक य

आपणा हदतच न हत तर धमभोळपणा या आहार गल या मसलमान-ब - भःतीभती सा या Ocircपोथीिन Otilde Ocirc कताबीOtilde समाजाम य ोतवक य वधीच थोताड इतक माजलल आह क यामळ या या समाजात व ानाचा फलाव हो यास मोठा अडथळा यतो ानाची गती खटत पगची ब पग राहत यरो पयन रा तवढ या धमभोळपणापासन आज पकळ अशान म झाली आहत व ानिन बनली आहत अशी व ानिन गतीपर ोत कोणची िन अ ानिन कोणची ह चचा वशषत आपणा हदपरती या लखात क

ोत वधीचा हत धािमक ीनह दोन कारचा असतो एक दवाची आराधना आ ण दसरा का यफलाची ाि ाि वय क िन सािघक अशी उभय वध असत

या दोन उ शापक दवाची आराधना ह दवा या अनक तीकाची - अ थ गोमाता ौीगौर गणपती तळस हसोबा ब हरोबाभती नाना पाची जर असली तर दव एकच अस यान Ocircआकाशातपितत तोय यथा ग छित सागर सवदवनमःकार कशव ितग छतीOtilde या शा ो यायानह या भगवानासच पावत आ ण तोच सत होऊन ती ती का यफल आपणास या ोतवक याचा प रणाम हणन दतो त हा ोतवक य वरवर जर नाना दवताी यथ कलली असली तर त वत ती एकाच भगवाना या सतोषाथ कलली असतात सव य तपोदानाचा भो ा िन सव का याका य फलाचा दाता ती ती तीक नसन याची ती तीक आहत तो भगवान होय ह त व ौीभगव गीतसार या त व ानमय महान मथापासन तो ोतखडासार या आचारमथापयत सवानाच मा य आह ोतवक याची ह आ ःतक ीनह सवमा य असलली उपप ी आह तशीच ःवीकारली तर दखील ज ज ोत या नारायणास सतोषवील त त पारमािथक ीस व सनीय मानणा या ौितःमितपराणो ौ लाह आपापली इ फला ी क न द यास समथ आह अशी िन ा बाळग यास मळ च हरकत नाह

२१०१ नारायणाच खर तीक हणज नरच होय आ ण नारायणास नरा या सवहन अिधक सतोष दणार साधन दस या कोण या

तीका या सवत अस शकणार आह वडाची पजा कर यान जर दव पावतो गाईची वा बलाची पजा क यान जर दव पावतो सापाला दध पाज यान जर तो दव पावतो तर अनाथ अभकास वाटवर टाकन दलल पाहन यास दध पाज यान तो दव काय पावणार नाह ज का रजल गाजल यासी हण जो आपल याच त परोपकार मनयसवच प वऽ ोत काय या दवास सतोष वणार नाह ता ह याला पाणी तापल या छाया न जाण याला ानदान मरणा याला ाणदान ह प यक य कर याच ोत ह काय ोतच न ह ौितःमितपराणो धािमक ीनह ा मनयसवलाच दवास सत वणार महाोत मानल नसत तर पाणपोयी घालण वाटन व

लावण कथाक तन करण अितथीस अ न दण भती अनक दानास िन आचारास प यद गणल असत काय पण हद मसलमान भःती यहद पारशीभती झाडन सा या धमातन ह क य प यक यच समजलली आहत झाडात पशत सापात दगडात मातीतह जर दव आह- जर ती दगडमातीह याची तीक होऊ शकतात तर या दवा या जडस ीचाच न ह

समम सावरकर वा मय - खड ६ १७९

अधौ ा िनमलन कथा

तर िच श चाह यास शा च परम य अश मानतात तो मनय या दवाच सव च तीक मानावयास नको काय नारायणाचा परम य अश िच मय मत जर कोणची असल तर तो नरच होय असच शा हणतात आ ण हणनच या नराची सवा इतर कोण याह तीका या सवहन नारायणास अिधक सतोष वणार असलीच पा हज या इतर तीका या सवन ज ज ऐ हक का यफल िमळत कवा पारलौ कक प य लागत हणन पोथीत सािगतल आह त जर खर असल तर हह खर असलच पा हज क त त ऐ हक वा पारलौ कक फल मनया या सवन परोपकारोतान इतर कोण याह ोताप ा अिधक िन ततन ोत करणारास िमळालच पा हज

अथातोतवक याच ज आ मश का यफलाि आ ण पारलौ कक प यभती हत आहत त सव मनयसवन परोपकार या ोतान िमळणार अस यामळ आपण ोताची िनवड करताना जर अशीच ोत िनवडली क या यामाग मनयजातीच य पण काह ना काह तर हतच साधल आप या समाजाची वा रा ाची काह ना काह तर हिच दह हिच डोळा फळ दणार उपय सवा घड शकल आ ण मनया या अ ानास वा धमभोळपणास उ जन न दता याच ान िन सख वाढ वल जाईल तर या ोत वधीनीच दवास सतोष व याच पारलो कक प य सपासन आपल आप या रा ाच आ ण मान याच हत साध याच ऐ हक फळह यथ या यथच आपणास िमळ वता यईल

ोतान दव पावतो परलोक ची चागलीवाईट फळ यथ या ऐ हक ब यावाईट क याव न िमळ शकतात मनय यास बरवाईट हणतो यासच दवह बरवाईट हणतो अशी भावना असणा यानाह ोतवक याची िनवड करताना वर ल कसोट उपयोगी पडावी समत वाटावी अशाच ीन ितला समिथणारा को टबम वर कलला आह कारण याची िन ा दव परलोक नीितअनीित ा वषयी अशी धािमक छापाची मळात नाह स ीिनयमा या अबािधत कायकारणभावास दवा या का पिनक स नतन वा रोषान बदलन घ याची आशा भाब या माणसाची सखःव न असन या ीन होणार ोतवक य ह मळातच लटक आहत असा याचा ठाम िस ा त ठरलला आह याचा ा वषयी सबध पोचत नाह त ोतवक य या यापलीकड गलल याना ोताची िनवड कर याचा ववक सागण मलतच असब होणार

ाःतव एका बाजस िनता त पोथीिन ा असा धमभोळा वग सोडन िन दस या बाजस िनता त व ानिन य वाद वग वगळन जो म यम वग उरतो आ ण आज याची स या भरपर आह याला उ शनच ोतात िनवड कशी करावी िन का करावी ह वर सािगतल आह हा बहस याक वग धािमक असला तर धमभोळा नाह व ानिन नसला तर ब वादास अगद च पारखा नाह ोतवक याकड याची व ी असली तर ती ोत अगद वडसर अ ानावर उभारलली नसावी आ ण श य त समाजास य पण ऐ हक याह उपयोगी असावी ह त वह तो सहसा नाकारणार नाह तो वर ल कारणासाठ ोताची िनवड आचर यास बहधा िस होईल वर वश दलल को टबमानसार ठरणार ोताची कसोट या सऽात थोड यात या लखापरती समारो पता यतील ती सऽ ह -

समम सावरकर वा मय - खड ६ १८०

अधौ ा िनमलन कथा

- १ - या ोतातील दवता आ ण याची वणन आज या योग म व ानान साफ खोट

पडलली आहत स ी व ाना या ाचीन अ ानामळच या घटनाना वा िनज व वःतना सजीव दव समजल गल याना साद व यासाठ च जी ोत चल वली गली ती सव ोत आज टाकाऊ मानली जावीत मनया या आज या व ािनक िस ा ता या सारान जनतस अिधक डोळस करावयाच सोडन ह ोत ितला अधळ ची अधळ ठव पाहतात ब चा वकास खट वतात अशी ोत अस याची पजा होत िन वळ िम याचार होत या वगा या ोताच उदाहरण हव असल तर आकाशःथ योितग ल वषयक महणETHसबात-सयचिपजाभतीी यथ आचरल जाणार आमच धम वधी पाहा

- २ - दवास स न कर यासाठ आ मश साठ भतदयसाठ कवा काह का य हत या

िस ःतव कली जाणार जी जी ोत असतील ती ती अचा रताना याची जनी प आज िनरथक भाबड वा लबाड ची दसतील ती टाकन याच हतन याच का यफलासाठ तीच ोत अशा पात करावी क यायोग या यासाठ करा या लागणा या कमानी आ ण दानानी आज या प र ःथतीत आप या हद रा ास अ यत आवयक असलली कोणती तर य हतकारक सवा घडल Ocirc ा दानान वा कमान मा या रा ाची काह तर य सवा घडत आह नाOtilde ह कसोट यक ोता या कमास वा दानास लावली क सपल तो ोत वधी या कसोट स उतरला नाह तर तो साफ सोडन ावा िन याच का य वा िनकाम हतन हद रा ाची य सवा यात घडल अशा वधीन त ोत साग कराव नरा या य सवहन हणज रा ा या य सवहन नारायणाची सवा कर याच यो यतर साधन मनया या हाती दसर कोणचह नस यान शा ह नरासच नारायणाची अवताराह वभती मानीत अस यान या रा सवन दव इतर कोण याह पजनाहन अिधक सत झालाच पा हज आ ण त त का यफल या या सवकाला पोचवीत असला पा हज जर ोताची पारलौ कक वा का य फलौती स य असल तर पण जर विचत त पारलौ कक फल क पत ठरल वा िनफळल तर दखील या ोताथ कलली अशी रा सवची कम वा दलली रा ाथ दान ह ऐ हक ीन तर क हाह िनफळ शकणार नाह त कारण या यामाग य पण आप या हद रा ा या हणजच हद धमा या हतास ज साहा य होईल त ऐ हक फळ तर पदरात पडलच पडल या मानान आ मश ह होईल स धमह घडल

ा दोन सऽाची कसोट यक ोतास लावन दाख वण अशा लखात जर असा य असल तर द दशनापरत कसोट वर ोत कशी पारखावी ाची काह उदाहरण दत आहत

समम सावरकर वा मय - खड ६ १८१

अधौ ा िनमलन कथा

- ३ - योितग ल वषयक सार पजाअचा िन ोतवक य साफ खोट अस यामळ आज या आज

टाकन ावयास हवीत महण - ह अशा टाकाऊ धम वधीच एक उ म उदाहरण आह पव रानट ःथतीत

मनयाला महणाच िनयम माह त नसत त हा आकाशात सय वा चि दसता अवळ नाह सा होत चाललला पाहन कवढ आ य िन भीती वाटत असल ाची क पना आजह आपणास सहज करता यईल आकाशात एकदम दोन सय एखा ा दवशी दस लागल तर आजह ती भय व हल अधीरता आप यासह वाट यावाचन राहणार नाह ऐितहािसक काळातह रानट लोका या ा भयाच अनक पराव सापडतात उदाहरणाथ कोलबसा वषयी आ याियका पाहा अम रकतील मळवासी रानट लोकाना महण क हा यत त वत वता यत नस याःतव त याना दवा या कोपाचच अनियिमत िन भीितद िच ह वाट कोलबसा या लोकाना महण आधी वत वता यत यामळ अम रकनास यानी िभव वल क जर त ह आ हास शरण न याल तर आमचा दव य या अमक दवशी अम या वळ आकाशातन सयासह नाह सा कर ल या धमकावणीमाण न क याच वळ सय नाह सा होऊ लागला- कारण तो महणाचा दवस होता घाबरलल त मळवासीय कोलबसास शरण यऊन Ocircदवाचा राग शात कराOtilde हणन ाथ लागल कोलबसा या लोकानीह उशाप दला क Ocircअम या वळस सय परत दऊOtilde आ ण बरोबर याच वळ सय आकाशात प हा काश लागला ा सा या भा कतान या मळवासीयावर कोलबसा या स या या अ भत श चा कवढा प रणाम झाला असल त अम रकन या नवागत लोकास अ ज य अस Ocircरा सदतOtilde कवा OcircदवदतOtilde समज लाग यास यात काय नवल आह अशा रानट अ ाना या काळ महणासरशी भयभीत होऊन या ई र कोपास प यक यानी शात व याःतव लोक Ocircद दान सट िग हाणOtilde हणन ओरडत िन दान दत ःनान कर त त स याच सतक सटताच कपड धऊन झाडन सारवन या सकटा या वटाळातन म होत त साह जकच होत क यक जाती बहधा चटकान आपण महण लावतो असह भासवीत असा या आ ण त खर वाटन यास दान दऊन सतोषवन महण सोडवण इतरास भाग पडत असाव राहकत ह द य रा स याच वशज िन सगसोयर हणजच गावाबाहर राहणार त Ocircउम माग चटक गा ड महार भती चाडालवग हणन बहधा तच ओरडत फर याचीह व हवाट पडली असावी Ocircद दान सट िग हाण दान ाल तर आमच चटक माग घऊन ह िग हाण आ ह सोड वतोOtilde

त काह असल तर आज व ानान महणाच िनयम िन कारण अशी सिन तपण ठरवन टाकली आहत क जस ब ब चार त ह दान ाल तर त महण एक पळह आधी सटत नाह न दलत तर एक पळह अिधक टकत नाह ितथ दवादानवाची कोणाचीह खरोखर लढाई होत नाह ती सगळ कथा सदर पक आह जशा हतोपदशातील क यामाजरा या क पत गो ी तसच अगद सवाशी क पत या याशी दवा या रागलोभाचा लवलश सबध नाह

आप या आज अगद टाकाऊ ठरल या ढ पव या अ ाना या वा िभ न प र ःथित या काळात ख या वा हतकारक वाटण साह जकच होत ह समथन परस न वाटन याच समथन

समम सावरकर वा मय - खड ६ १८२

अधौ ा िनमलन कथा

आज या व ाना या ीनह क पाहणारा जो एक वग आह याचा को टबम तर या ढ स अिधकच हाःयापद क न सोडतो कस तर या महणा या करणीच पाहा त हणतील

Ocircअहो महणा या वळ एकदर वातावरणात मोठ चल बचल होतOtildeOtildeबर होत पढOtilde Ocirc याचा मनया या शर रावर िन प वीवर ल वःतवर मोठा प रणाम होतो बर होतो पढOtilde Ocircअहो पढ काय हणनच आमच आरो य राख यासाठ च ऽकालदश ऋषीनी ा ढ पाड या क महणा या वळात खाऊ नय लोण याची बरणी पापडाच डब मोराव याची बाटली यावर तळशीपऽ ठवावी चाडाळ माग महारास फाटक व ावी ा णास दान ावी महण लागता सटता ःनान करावी गायऽी जपजा य याचा धमधडाका उडवावाOtilde

महणामळ वातावरणात हव त फरफार होत असल तर डब बाट या बर यावर तळशीपऽ ठव यान आतील लोणची पापड मोरावळ यावर ल अिन प रणाम टळतात त हा स ी व ानाचा िनयम अजब खरा आ ण जर ड याबरणीवर शालीपठणीवर तळशीपऽ ठव यान महणाच सकट टळत तर या घरावरच तळशीपऽाचा बचका टाकन मोकळ का होऊ नय हणज मग घरातील कपड आ द पदाथावर यक तळशीपऽ टाकण नको महणात जव यान हद लोकाचच आरो य तवढ बघडत अस दसत कारण यरोप अम रका चीन जपान सार जग महणातन जवतह असत आ ण जगतह असत ितकड कोण याह भयकर साथी - महणात पाणी या यान कपड न धत यान महारास वा ा णास दान न द यान जपजा य न क यान महणानतर पड याच फारस ऐ कवात नाह याच वायमान िनराळ हद ःथानच वातावरण िनराळ हणन प हा एका भौितक व ाना या नाव थाप ठोकाल तर त हास तीह सोय नाह कारण आधी एकाच गावात घराला लागन असणा या घरात िन पठात हद मसलमान य भःती पारशी ज राहतात यापक तळशीपऽाखालील लोणच खा ल हणन तो जगला िन तळशीपऽ नसल या एका बरणीतल लोणच िन ताजा भात महणाना जवला तो तो उठतो त च पोट फगन मला अस कधीह घडत नाह

मनःमतीत िनषध आह क Ocircन ीतो तमा द य ःनात मःत कदाचन नोपःप न वा रःथ न म यनभसो गतमOtilde (अ४३७) उगवताना महण लागताना खमास महणात पा यात वा म या ह सयास मळ पाहच नय आता या कोण याह अवःथत आकाशात वा पा यातह जर सयास पाहावयाच नाह तर आ ह यास पाहाव तर कठ िचऽात क काय सया वषयीची काह करची व ािनक मा हती यातला यात जर क हा उ क पण िनर ता यत असल तर ती या या महणा या वळ च होय एव यासाठ यरोपीय योित वद मो या यासान हजारो मलाचा वास क न सयमहण खमास असल ितथच जातात िन अिनमष िनर ण करतात पण आमची मनःमती हणत खमास सयमहण मळ पाहच नय

ा सयचिा या महणा वषयी ाचीन काळ या अ ानयगात अशा आज साफ चक या ठरल या अनक व समजती जगातील य चयावत मनयसमाजात चिलत हो या - कवळ आप या हदतच न हत पण आज या यरो पयन समाजासार या व ानिन गत लोकानी या य िस ाना या उलट आहत अस दसताच जशा त काळ सोड द या तसच आ ह ह आता करावयास हव आ ण महणा वषयीची वर व णलली सार धमभोळ अ ानज य विध वधान मळ च टाकन दली पा हजत

समम सावरकर वा मय - खड ६ १८३

अधौ ा िनमलन कथा

सबात - जी गो महणाची तीच सबातीी यथ आपण कर त असल या धम वधीची सय आ ण चि ह कोणी खरोखर च सजीव समनःक ाणी असन राहकत ह कोणी खरोखर च अबाळ वबाळ द य आहत अशी जनतची भाकड समजत क न द यास या महणावरची क पत पक िन कथा कारण झा या तशाच या सबातीिनिम ितवष पचागात िस होणार भाकड पक ल ावधी सामा य लोकाच या मकरसबमणा या सा या घटन वषयीच अ ान धमा या नाव वाढ व याची िन टक व याची फसविगर कर त आहत यक योितग ला या गित ःथतीचा प वीवर िन मनयावर प रणाम होतो ह व ािनक स य आह जसा पावसाचा उ हाचा लगचा तसाच तोह पण तो प रणाम या सबा तभती योितग ला या िनयमब गित ःथतीस दवता क पन यास गधफल वाहन वा याी यथ मड याची गाड याची दान दऊन ती ती ोत आचर यान टाळ शकतो अस िशकवीत घरोघर फरण ह माऽ िन वळ ठकबाजी आह योितग ला या गित ःथतीच प रणाम ग णता या उ रासारखी सिन त स ीबमाची फिलत होत ती मा या ख यात या को या शामभटाला मी जवायला बोला वल वा न बोला वल तर घटणार कशी वाढणार कशी चारा पच वीस ह उ र जस मी या चाराला वा पाचाला सतोष व यासाठ गध वा हल तीळ वा हल गाडगी दान दली तर वीसाच दहा होण नाह तीस होण नाह तर ठाम वसाच वीसच राहणार आह तशीच मकरसबमण महण भती योितग ला या ःथितगतीची फळ

या पचागावर छापलल सबातीच विचऽ स ग िन ितच वडगळ ःतोम पाहा Ocircती प ी जातीची आहOtilde आ ण तर ह या पआयान माणसासारखा Ocircगोपीचदनाचा ितलक कपाळास लावन कव या या पाक या हातात वासासाठ घत या आहतOtilde ती यत प मकडन जात पवला पाहत आ नयकड एक कड जाताना भलतीकडच पाहात ठोकरा खाणा या आज या हद मनोव ीची ती सयो य यय आह दसर काय सदवान ितला त ड एकच आह पण हात आठ आहत आ ण ितच Ocircओठ िन नाक लाब आहOtilde मकरसबमण या घटनला नाक आह उ ा ग वाकषणाला कस आहत िन याला कािमिनया तल लावलल आह अस सागन एखाद अ यावतदवत कोणी पज लाग यास काह हसावयास नको या अथाच एक सःकत अन प रचन भ वयपराणा या सतत वाढ या अ यायात घसडल क आटोपल पण या वष या सबातीन कलली एक गो माऽ अगद यो य आह ती ह क ितच वाहन आह गाढव अस या क पनला वाहन न यास बलदखील आप या शहाणपणास कमीपणा आणणार मानीत असावा यासाठ च बहधा या वमानवाहना या यगातह वाहन गाढवच पसत कल असाव अस या काय कायवाह हो याच शहाणपण गाढवावाचन दस या कोणात आढळणार आह

ा सबाती या पवकालात Ocircगाई- हशीच दध काढ नय गवत तोड नय आ ण दात घास नयOtilde तस या गदळ त डान या पव या ःतोऽाच भपकार सोड त बसाव आ ण सग यात म य गो हणज दान ावी - ा णास दान ावी ती हणज लोकर ची व तप भमी गाय आ ण सवण दल क प वी िन सय ा या या गित ःथती यथावत होऊन मकरसबमणाची सखसती होईल पण जर तव यात यजमानान दात घासल कवा बाळभटाला तप िमळाल नाह तर - तर काय तर त मकरसबमण खाडकन ठचाळ त सय प वी ाड ठकाण या ठकाणी थाबल

समम सावरकर वा मय - खड ६ १८४

अधौ ा िनमलन कथा

आ ण Ocirc ा सबाती या कपन प म दशच लोक सखी होतील आ ण पव दशवर ित या रोषान सकट यतील या लोकाची ददशा होईलOtilde त ठ कच आह कारण पव दशच ह बचार हद यात या यात ितची पजाअचा करतात ितची ःतोऽ गातात ित या नावान दान दतात ितचा सारखा बडजाव ठवन थरथर कापत असतात हणन या यावरच ती सबात यावी ह साह जकच आह प मच लोक जर ितला दमड चा धपह कधी जाळ त नाह त ित या ोताची टर उडवन ित या पवकाळात दध पतात मास खातात दा झोकतात दमड च दान दत नाह त दात घासतात तर याच दात कधीच कणी पाड त नाह सबात पाडत दात Ocircपवकड या Ocircलोकाच- हणजच हदच कारण प मकड वब ीन पाह यची सबातीची छातीच नाह या प म या वाटस जाताच गाठ पडणार मशीनगनशी तोफाशी बडराशी बॉबशी हणन आज शतक शतक सबात याच काह एक वाकड कर त नाह आ ण शतक शतक ा हदःथान या उरावर जी ती बसली आह ती उठता उठत नाह ाव न सबातीस स न व यासाठ हणन सािगतली जाणार ह बाकळ ोत िन धम वधी कती खळचट िन खोट आहत ह उघड होत नाह काय

त हा ाचीन यगात जत या य ितत याच या व ान यगात आता अ य ठरल या ा धमभो या कथाना िन ोताना पचागात यापढह छापन अ जनतला कोणीह फसव नय

हच उिचत िन हाच धम आह गाढवावर बसणा या या सबाती या व िचऽास फाटा दऊन यापढ तर योितषशा ातील या सबमणाची अ यावतस य ती मा हती ग णतशा ीय िन त िस ा तासह यक पचागात छापावी तो मकरसबमणाचा खरा भौितक अथ घरोघर िश ानी वाचन दाखवावा आ ण अ ास व कर याच प य पदर बाधाव सबातीस स न व यास ह भाबड ोत िन वधी पार झगा न दऊन या सणास इ िमऽास Ocircितळगळ या गोड बोलाOtilde ह मळ वनती कर त हलवा द याचा या हल याइतकाच ःन ध तो मधर घात काय तो चाल ठवावा या सणास Ocircसावजिनक ितळगळाOtildeच समारभ कर याचा पडत असलला घातह समाजसघटन या ीन फारच चागला आह

२१०२ शिनभती महोपमह ाची माजलली ःतोमह आज तशीच वायफळ राहण हा तर िन वळ अधळपणा आहच

पण याहनह अधळा िन अगद हाःयाःपद धमभोळपणा हा क तो शनी िन मगळ प वीवर या एखा ा दगडास शदर लावन िन तल ओतन शिनमाहा याची पोथी वाचली वा को या गो यासो यास दोन मठ तादळ दल क सादतो िन न दल क तो रागावतो असा उपदश दत सटाव कसला शनी िन कसल शिनमाहा य अहो या ाडा या वःत ण यिनिसपािलट न आकाशागणशत स ीिनयमानसार लावलल ह सार कद ल आहत या क दलात ठरा वक तजाच घासलट घातलल आह त वर त ह यास लाख िश या दत रा हलत तर त जळ यावाचन राहणार नाह त त तजाच घासलट जळत असता ठरा वक चटक - त ह या दगडास तलाची िन शदराची कतीह पट चढ वलीत तर सादन द याच सोडणार नाह त आ ण त घासलट सपल क त ह कतीह काकळतीन िथल तर वझ यावाचन राहणार नाह त शनी जर शिनमाहा या या भाकड पोथीन स न होतो तर या लाकड खाबावर

समम सावरकर वा मय - खड ६ १८५

अधौ ा िनमलन कथा

लावल या या गावातील सडकवरचा हा घासलट कद लह को या कद ल माहा यान का साद नय - घासलटावाचन जळ नय शिनमाहा यामाण कद लमाहा य रचन शनवारचा उपास क न पाट माडन या समोर या क दलाी यथ भ पवक जर ती पोथी आ ह वाच लागलो क -

ओमजयजयाजी क दला यिनिसपल यशोम दला काळोखासरा या धद ला उतर वता त त णी १ राकल डबा याचा पता आगपट ध य माता ह क दलदवा समथा द पो योितनमोःत त २ हा क दलवाला नौकर त झया ड यात राकल घाली थोड चोर फार काळो यािच राऽी नमान ३ याःतव कर मी नवस मावळता दवस मालव न त पर काश घासलटावाचोनी ४ ओमजयजयाजी क दला यिनिसपल यशोम दला- पावसी जर या नवसास ा ण घालीन दहावीस लाग द िनदानी न ठोकर स आ हा त याची खाबा या ५ तर अशा कद लमाहा यान जसा हा कद ल घासलटावाचन काशणार नाह तसाच तो

शनी - तो आकाशभर पटलला आगीचा एक ड बाळा

समम सावरकर वा मय - खड ६ १८६

अधौ ा िनमलन कथा

२१०३ तसच ह सय आ ण चि हा दवसाचा सा िन तो रजनीचा का त पाहा ह अ न ह जल ह सगध ह सरग ह

उणता िन ह जीवन वशषत या या अ ःत वामळच कषक न णमाऽास ा भमडलावर लाभ शकत आह या सयाच उपकार कठवर वणाव याच त द य हर यमय दद यमान तजोमडल पाहताच मनयाच नऽच न हत तर ब ह दपन जात या महनीय वभितम वान आदर िन या अ यत उपका रक वान कत ता याह भ न जाऊन या भगवान अशमालीस या वदकालीन रिसक ऋषीनाच काय पण आज या एखा ा रखरखीत ना ःतकालाह वारवार व द यावाचन राहवणार नाह आ ण याचमाण ज हा Ocircतत कमदनाथन कािमनीग डना नऽानदन चिण माहि दगलकताOtilde होऊन शोभ लागत त हा या पणचिा या दशनासरशी समिाच खार पाणीदखील जथ उ िलत होत ितथ दयाच सार रस उ लस लागतात यात काय नवल मान आ ण आदरान भा न गलल मन णभर सजीव िन िनज व स ीचा वलगपणा वस न या तजो यास आज यगानयग ज पज जात आह भज पाहत आह त अगद साह जकच आह

परत िशवरायाचा पतळा पाहन आपण आदरान अवनतमःतक होऊन यास ज माणात करतो िन पपग छ वाहतो त िनराळ िन या पत यास जवत िशवाजीच मानन यान सादाव हणन उपास करण याच पाय रगडण याला खरा घोडा दऊन यावर चढ हणन आमह करण िन तशा ोतान तो पतळा या घो यावर बसन हा हदःथान दश ःवतऽ कर यास प हा िनघणार हणन अप ा करण ह िनराळ तसच सयचिा या दशनासरशी आदर िन म उ प न होण िनराळ आ ण यास सजीव दवता मानन आपणास इ फल आपण याची ःतती क यान वा अ य द यान वा बारा सयनमःकार घात यान दतात िन तस न कल तर रागावन आपली हानी करतात अस व सण ह िनराळ प हा अस पाहा क -

२१०४ जसा ाणदायक तसाच ाणहारकह आह हा सयच थड न गारठल या मनयाला सयाच करण ाणदायक भासतात पण याच करणाची

माणाबाहर झळ लागताच माणस पटकन म न पडतो सयशनीना साद व याच ोत करा वा क नका उणतच ज ठरा वक प रणाम मनय जगवावयास वा मारावयास कारण होतात त काह क या ोतामळ सया या रागामळ वा लोभामळ बदल शकत नाह त मनयजगा या भावाला कारणीभत होणारा हा सयच या या ळयाचह कारण होणारा आह - झालला आह मनयजगता या अ ान अवःथत सयशनी या आतर य रचनच िन गणाच ान नस यामळ ोत वधीनी आ ण णामानी त स न होऊन तस न वागणाराप ा वागणारास ममतन वाग वतील अस वाटण साह जक होत पण आता यगानयगा या मनया या उलटसलट अनभवानी त योितग ल िनज व िन ठरा वक स ीिनयमानी ब अस याच समजन चकल आह या अनभवान ह ोत वधान कशी साफ खोट पडतात त पाहा

सयास सतोष वणार गायऽी मखान सारखी जपत जर कोणी ा ण वा सयपजक पारशी भर म या ह उण क टबधात अनवाणी िन बोडका चाल लागला तर यास उ हाच चटक ना ःतकास लागतात याहन रसभरह कमी लागत नाह त उलटप ी ज मात गायऽीच

समम सावरकर वा मय - खड ६ १८७

अधौ ा िनमलन कथा

अ रह न उ चारणारा ा ण वा ल छ सयास सारखा िश या दत जर चालला पण पायात एक हातभर चाम याचा जोडा िन डोईवर द ड पड ची छऽी घऊन चालला - तर यास त म या ह या उ हाच चटक या व ािनक माणात कमी लाग यावाचन राहत नाह त हणज सयास साद व याच धािमक साधन ज तप त नसन व ािनक साधन ज जोडा त होय जपाप ा जो यानच शिनसयाची पीडा पकळ कमी होत

अहो ा भारतवषात या आ हा हदनी सकाळ-स याकाळ-म या ह सयासाठ भ भावान अ याची सततधार यगानयग सारखी वाहत ठवली आह आ ण सयःतती या गायऽीचा व ािमऽास तो महामऽ थम ःफरला या ाचीनतम णापासन आजपयत सारखा अखड घोष चाल ठवला आह याच आ हा हद या साा यावर आज शतकोशतक या स यान पाठ फर वली आह आम या आश या-साा यावर तो मळ च उगवत नाह पण कधीच मावळत नाह कोणा या साा यावर यानी याला यगायगातन एकदाह अ य दलल नाह त गायऽीच ज घातक सयनमःकारावाचनह याच ःनाय पोलाद मनगट वळम ी भर सयमहणात जवणार सयवशाच उ छदक राहच िन कतच वदबा साथीदार या याच साा यावर आज तो सय मावळत नाह ाचीन सय पासक बा बलोन िमौ िमसर सोडा त आज झालल आहत नामशषच पण आजह जी दोनच रा सयोपासक आहत ती पारस िन भारत या याच रा ावर आज रा य आह िनराश या एकछऽी का याकिभ न राऽीच ोत वधीन सय सादत नाह - ोत विध यागान सय रागावत नाह याच याहन उ क य माण दसर काय असणार सय सया या स ीिनयमान वततो िनवततो आम या ोतवक यान न ह तीच गो या शनीची या सबातीची या महणाची या मगळाची या सा या भाकडकथाची रः या या यक दगडाला शिन यथ शदर फासन तल चोळल यगानयग पण या शनीची साडसाती नहमी भोवणार भारतासच सबात बसणार नहमी आम याच बोकाड मगळ आ हालाच काय तो अमगळ याना ज दमड चाह कधी धप जाळ त नाह त याची उलट चगळ

२१०५ ोतान न ह व ानान त हा ोत वधीची िनवड करताना प हला ववक जो करावयाचा तो हा क योितग ल ा

िनज व वःत या सय शनी मगळ महण सबातभती योितग ल वषयक वःतना वा घटनाना सतोष व यासाठ हणन कोणतह ोतवक य वा धम विध करण या य िन अध य मानल पा हज कारण ती अस याची पजा होत समाजात यायोग या स पदाथा या ःव पा वषयी श या प रणामा वषयी खर ान सार या या हतकर काय ा भाबडट समजती तशाच चाल ठव यान अडथळा यतो या या गित ःथतीच मनयावर ज ितकल प रणाम होतात त ग वाकषण भकपभती घटना या िन स ीिनयमा या ितकल प रणामामाणच टाळ यास व ाना या य िन िन योगिस उपायानीच झटल पा हज या पोथीिन िन लट या ोतवक य वधीनी न ह

समम सावरकर वा मय - खड ६ १८८

अधौ ा िनमलन कथा

२१०६ साराश (१) धािमक ौ या ीन दखील ई र हा स यःव प आह स य हणज ज आह त

तसच मानण स ीच वा स ीक याच ान िन उपासना हणज या स याचीच उपासना असली पा हज Ocircन ह स या परो धम नानता पातक परमOtilde ह ल ण नसत स य बोल या या एका यावहा रक-आचाराच नसन त वर दल या अ यत यापक अशा ता वक अथ च सव ससःकत धमात समितलल आह त हा या या ोतात आ ण उपासनत स ी या यथात य ःव पाची वकित गह त धरलली असत ती सव ोत अस यचीच उपासना होत अस यामळ अध य ठरतात मनयात स यचा सार कर याच धमक य या ोतामळ अडखळत आ ण अस याचा सार कर त राह याच पाप माऽ पदर पडत हजारो वषापव अनक वःत या स यःव पाच ान मनयास न हत या वळस याना ज ःव प या काळ या अप व ानामळ स य वाटल याची उपासना करणार ोत कथा आ यान यानी चल वली यात याचा िततकासा दोष नाह परत यावर ऽकालाबािधत धािमक स याचा छाप मार या या चक मळ त हजारो वषापव च मानवी अ ान िचरःथायी कर याच माऽ पाप आता आ ह क नय या िन िन योग म व ाना या गतीन या या पव या स पदाथा वषयी या क पना आज साफ खो या पड या आहत या आपण जर पव यास धम समजल गल असल तर ह अस य हणन आज टाकन द या पा हजत आ ण या अस या या पायावर उभारलली त षयक जी जी ोत वा उपासना असतील या साफ सोडन द या पा हजत

(२) आज कवळ अस याचीच पजा ठरणा या अशा शकडो ोताच एक चटकन ल ात य यासारख उदाहरण हणज योितग ल वषयक ोताचा गट होय चिसयशिनशबमगळभती योितग ल ा ःवतऽ िन सजीव अशा दवता असन मनया या ःतितिनदन या साद वा ोभ शकतात अशी मनयाची पव जगभर समजत होती आप या हदतच न ह तर ाचीन काळ या बहतक रा ातन िन धमातन ह समजत आ ण तीवर आधारल या या या उपासना ोतवक य चिलत असत पण आता योितषशा ा या गतीमळ ह योगिस झालल आह क ह सार योितग ल िनज व पदाथ असन या या गित ःथती ा ग णता या कठोर िनयमानी ब असन या या काशघषणा दकाच मनयावर होणार प रणाम ह मनया या ःतितिनदन अथवा ा णभोजनान वा महारास दान द यान वा दगडास तलशदर फास यान वा शिनवारमगळवार उपाशी र ह यान वा अ यदानान वा शिनमाहा या या वा सयमाहा या या पारायणान लशमाऽ बदल शकत नाह त याच प रणाम टाळ याचा माग शिनमाहा यातील भाकडकथामाण वागण हा नसन ग णतरसायनव क या योग म व ाना या िनयमास समजन घण आ ण या या आधार त व ािनक य फलदायी उपाय योजण हा होय मनयास ह ान आता झाल असताह पव या अ ानाला OcircधमOtilde हणन उराशी बाळगण आ ण याची ती ती उपासना ोतवक य कर त राहण ह अस याचीच पजा होणार अस यामळ िनभळ अधम होय

अगद ताज उदाहरण आगगाड च या हदःथानात थम आगगाड आली त हा शकडो गावक याना ती एक दवीच वाटली ना घोडा ना बल ना गाढव जपलल पण एखा ा

समम सावरकर वा मय - खड ६ १८९

अधौ ा िनमलन कथा

वािघणीसारखी धावत आह भरमसाट एक अ भत ाणीच को या आग य जगलातन सटला िन गावात िशरला जसा आ ण याची वीण वाढन जकडितकड आगगाड च आगगाड झाली एखा ा आता नसल या भयाराच त ड फटकनदगड उचलताच उघडाव िन आतन सापाच पव फटन भराभर सापच साप जकडितकड धाव लागाव तस त आ य क यक वष अनक गावकर लोहपथा या तारापाशी ित त िन आगगाड यताच या दवीस साद व याःतव नवसाच नारळ खटाखट फोड त यात या यात इतक बर झाल क कवळ अडाणी लोकातच ह भावना रा हली आ ण उपा यायवगान ती अगीकारली नाह पण जर का को या प डतास या दवतवर काह सःकत उन प रच याची लि सचली असती तर आगगाड वषयी या या अडाणीपणावर OcircधमाOtildeच पट चढन आप या नवसास पावणा या दवतात एका आगगाड ची िन एका आगगाड वाराची वा ोताची िचरतन भर पडली असती पण धािमक वगास दस याच एका कारणाक रता अशी ब झाली नाह िन त अडाणीपण यावर धािमक छाप पडन िचरतन हो याच सकट टळल त कारण अस क ती आगगाड ित या ड यात महारास ा सा याना सरिमसळ बसवी - सोवळ नसन बस याची या बयान कोणतीह ःवतऽ सोय कली न हती यामळ ती धािमक पजस पाऽ ठरली नाह पण तर ह धािमक पजस पाऽ ठरली नाह पण तर ह धािमक िनदस पाऽ ठरलीच पकळ वषापयत आगगाड असताह उपा याय िन भा वक वग बलगाड तनच तीथयाऽा दकास जात िन आगगाड तन वा आगनावतन वास यानतर कप यास ा ःनान क यावाचन घरात वशत नसत पण आगगाड ची वा आगनावची सार कळ हजारो लोकास य पण कळताच आता आगगाड स नसता िश ाचाराचा कोणी नमःकारदखील कर त नाह - मग नवसाचा नारळ फोडण दरच आगगाड आगबोट मोटार या यातह अपघात होतातच ाणहानीह होत पण ती या वःत रागाव या हणन होत अस आता गह त ध न अडाणी खडवळदखील यात बसताना या याखाली क बड मा न वा याना कक लावन यास सादवीत बसत नाह तर त अपघात टाळ यासाठ रःत नीट करण याची अटक (क) ठ क आह क नाह त पाहण याच ऐ जन-गित-पशोल यथावत माणात ठवण या य िस उपायासच तवढा अवलबतो

आगगाड आगनाव मोटार माण िनज व िन भावनाश य असणा या ा योितग लानास ा आता यऽ हणनच ल खल पा हज यापढ यक पचागात िनदान टळक पचागात तर मकरसबमणाचा व ािनक अथ ावा महणाची व ािनक कारण ावी महाच यास िन गती सयमालची िन प वीची अवय ती आकित व ािनक प रभाषत िनवदावी आ ण त सबातीच स ग िन ती महणा दकाची भाकड वणन साफ काढन टाकावी लोकाना धडधड त थापा मा न अस यात िन अ ानात पचागवतक मडळासार या या स सःथाना ठववत तर कस अशा ववकाची कसोट लावली असता व ानान जी गो धडधड त अस य हणन ठर वली आह आ ण य योगान जी तशी अस य अस याच ययास यऊ शकत ितची उपासना पजा वा चार कर यास कारण होणार ह चि-सय-महोपमहाद योितग ल िन महणास ा योितघटना यासबधीची प नाससाठ ोतवक य िन वळ अस याची पजा िन वळ अधम ठरतात पव अ ाना या अधरात दोर साप हणन भासली यामळ भीती वाटली ती साह जक समजता यईल पण आता ती साप नसन दोर च आह ह व ाना या उजडात ःप झाल असतानास ा तो साप आह हणन लोकास थापा मार त सटण िभव वण

समम सावरकर वा मय - खड ६ १९०

अधौ ा िनमलन कथा

िन का या घऊन तीवर मार त बस याचा वा ितला दध पाज याचा दखावा करण हा माऽ काह अशी िन वळ वडगळपणा िन काह अशी ल चिगर ह होणार आह

(३) व ानान आज जी स य िन ववादपण य यया या आधार िस ली आहत या या चारास अडथळा करणार अ ानमय ोत जशी साफ सोडन दली पा हजत तशीच या ोतवक याची प कोणचह ऐ हक फल न दता िन वळ पराणातील भाकडकथा याच आधारावर चल वली जातात या ोतवक याची ती पह बदलली पा हजत अशा यक ोतास जी कसोट लावावयाची ती ह क ा ोतान ा लोक ःवतचा ःवत या रा ाचा वा एकदर मनयजातीचा काह तर य लाभ होतो आह क नाह तसा ऐ हक य लाभ होत असल तरच या ोतवक यात दवडला जाणारा काल िन धन काह तर स काय लागल अस समजाव नाह तर ती ोतवक य अशा पान क नयत ोताचा पारलौ कक लाभ पदर पडायचा असल तर तो पडनस ा यावाचन ऐ हक असा कोणचा तर य लाभह मनयजाती या पदरात पडला पा हज ा कसोट स उतरतील तीच ोतवक य तशा दहर लाभास दणा या पात िन प तीन आचरावी हणज जर विचत या यापासन होणारा क पत वा सभवनीय पारलौ कक लाभ लटका पडला तर ह यात दवडल या समयाचा िन ि याचा ऐ हक लाभ तर िनशकपण पदरात पडणारा अस यान ती क हाह अगद च यथ जा याची आप ी यणार नाह ा दस या कार या ोतास ह कसोट कशी लावावी ह वश द यासाठ आता या लखाकात उदाहरणासाठ तशा काह ोताची छाननी करावयाच योजल आह

२१०७ ल वातीच वा ल दवाच ोत दवाची सवा हणन कली जाणार ह ोत मकरसबमणासार या एका घटनला नाक आह

िन ती घटना गाढवावर बसलली आह अशा िनभळ अस यास फलावणा या थापबाजीची नसन सो वळ असतात याःतव ती िततक आ पाह नसतात पण यात ववक इतकाच करावयाचा क दवास स न व यासाठ कल या या खटपट चा य यवहारातह काह उपयोग आज होत आह का पव मोठमो या दवळाच गाभार अधकारमय असत घरातह समया लामण दव पण या याचाच चार अस या कामी कल या वाती एक आवयकताच अस दवळात या उपयोगी पडत घरातह लागत पण हजारो वषापव च हातवाती याच उजडात चाचपड याच यग आता बदलल आह ज या यात दवालया या गाभा यातह आता वज या वा यास या झगझगीत ब यानी व बटनानी सजावट होत आह घर दार तर ख यातनह कद लिचम या िन नगरातन वजच वा यासच दव खो याखो यातन लखलखाटत आहत मग आता या खोलीत सभामडपात वा गाभा यात यास या वा वज या काशाचा झगझगाट झालला आह ितथच एक लामण दवा वा पणती कवळ पणजोबा या वळस ती लावीत हणन लावन ठवण हाःयाःपद नाह काय मोटार ला बल लावण कवा मशीनगनचा गोळा धनया या तातीन फकण ह जतक वसगत वडपणाच िततकच वज या झबरानी दवसासार या ल ख काशल या गाभा यात समईचा वा लामण द याचा िमणिमण नदाद प उगीच धरकटत ठवण हह त हा या दवळ वा या घर हातवाती या िम णिम ण द याचा

समम सावरकर वा मय - खड ६ १९१

अधौ ा िनमलन कथा

मळ च उपयोग होत नाह या ठकाणी लाख वातीच ह ोत हणज वळचा कापसाचा िन तलाचा िन वळ अप यय आह पणजीच यग पणतीचच अस त हा ती काडवाती कर त शोभ पण आता या ल ख वज या यगात लाखवाती या ोतास दवह हसत असल त हा त ोत आता या ज या मोड या लामण द या या अडगळ तच टाकन दण बर

पण तर ह या ोतातील जो दवा या सवचा ौ ावत मनाला उदार करणारा हत तो माऽ सटता कामा नय याच हतन पण यायोग य यवहारात आज मनयजातीच अ पःव प हतह साधता यईल अशा पान त ोत आचराव एक कोणचा तर तसा कार सचवावयाचा तर अस सच वता यईल क या वळत टकळ वर सत काढावयास िशकन त फ कड सत अमक माणात दवा या नाव दान ाव एखा ा ामा णक िनधन वणक यास कवा मागावर त ःवत वणाव िन ती खाद ह नद न पण ःवत श य ती महनत करणा या स छ ल कटबास ावी अशा लोक हतान नरा या सवन - जर लाखवाती िन तल िनकारण भ भ जाळ यान तो सतोषत असल तर - नारायण अिधकच सतोषल यात शका नाह

२१०८ तीच गो लाख दवाची तासनतास पर यातन िन खडारातन या गवताची एकक काड खड त वळ गमवावयाचा

आ ण तो भारा गणपती या डो यावर ायचा प या िन दवा वाहताना या भा याखाली बहधा या गणपितगौर या ट चभर मत कापसा या ढगात सरक दबन गदम न जावी तशा नस या गदम न जातात एखा ा अशा ोतःथ म हल या भ ान जर ःवत या म हलला लाख कड या या प या वाह याचा मसक प कला िन ितला म य बसवन या प या ित या औतीभौती वरखाली ित या कानात नाकात डो यात त डात या का या घसतात क नाह तदखील न पाहता हण OcircअपयािमOtilde क रच पढ आशा वा ह या तर या भ ाची तशी भ जीव गदम न गलली ती ी कती वळ सोशील मग सगण भ या ीन बोलायच तर या गौरगणपती या मत स आप या गवतपा या या भा यात गदम न टाकताना याची काय काय ददशा होत असल ह नको का बघायला ास घ यापरती या मत या नाकापढची जागा तर रकामी ठवावी प हा हा लाख दवा या गवताचा का वाहायचा गणपती गवत का खातो गवता या भा यास वाहावयाचच तर तो गायीस तर वाहावा तो भारा खाऊन झा यास पश स न होईल या जगात पता यईल अस दध दईल पण मोदक खाणा या गणपतीस लाखो दवा या गवताच भार वाहावयाच आ ण गवत खाणा या िन ओखटवाणीच हौशीन खाणा या OcircगोमातसOtilde माणसासारख समास पचप वा नाच पान वाढन तो गोमास वाहायचा ह का ोत क वटबना भाकड पो या या नादान असला पाऽापाऽतचा लवलश वचार न करणारा हा वडगळपणा अ रश आज खरोखर च आचरला जात आह क नाह बर पोथीच हवी तर ती भगव गीता नाह का ौ ादखील ितला उपिनषदासमान प य मानत तीत Ocircदश काल च पाऽOtilde ज ज दान त तच सा वक िन Ocircअदशकाल य ापाऽ य द यत द यत बहलायास तत तामसमदा तमOtilde अस सािगतल आह या कार ोता मक दानात िन दाना मक ोतात आ ह आता OcircदशाOtilde माण िन OcircकालाOtildeमाण पाऽापाऽ ववक कलाच पा हज

समम सावरकर वा मय - खड ६ १९२

अधौ ा िनमलन कथा

त हा हर या गवतासबधी वा वनःपित वषयक ोत करायच तर शतकरणीसारखा च क पातळाचा काचा मा न वळा घऊन हर यागार रानात जाव िन लाख दवा खड त खडारात जो तास घालवावयाचा याप ा याच वळात कचाकच गवता या पधरावीस हर यागार प या कापन दवाी यथ गाईस घाला या कवा सवािसक सदर फलारानफला या पर या भरभ न आणन याच गजर मोलकर मलीना भट ाव कवा आप या वा को या आ ा या अगणात ःवत पाणी भ न फलवाड लावावी आ ण मालती सोनचाफा जाईजई गलाबाची सदर फल यह दवास वाहावी सार या सार उगीच दवावर ढ ग रचन न ह तर दवघरात शोभतील िततक ितथ िन बाक हार क न फलपाऽातन घरात दाराशी िन घरात कशलपण वरचावी आप या घर या िन याना ती िमळत नाह त अशा द न कमा रका या कसातन आपण ःवत पाणी भ न वाढ वल या लतावलीची ती ताजी टवटवीत फल गफावी क यायोग जथ जथ या वावरतील ितथितथ या या दवशी िन राऽी सरखपणाच िन सवासाच वातावरण दरवळत राहाव अशा आरो यद िन आनददायी स द याची पजा हह एक ोतच आह वा मीक सार या वानःथान दखील सीतसार या सयमशील ललनस स ा असच एक ोत सागन ल डवाळ आ ासन दल नाह का क Ocircपयोघटराौमबलाव ानसवधय त ःवबलान प असशय ा नयोपप ःतनधयीितमवा ःयिस वमOtilde

२१०९ वड पपळाना लाख द णा अशा वगात या ोतासह वरचीच कसोट लावावी वनःपतीशी जीव याची भावना

अनभवावयाची वा सवधावयाची तर या या भोवतीभोवती फर याचा माग टाकाऊ आह ह वशाल वःताराच व आप या उण दशातील लोकास या या छायाशीलतन अ यत व सल वाटाव िन या वषयी कत ता य व याची व ी हावी ह आप या लोका या दयाशील सःकतीस साजसच आह पण यासाठ या झाडाचा दवच क न टाकण आप या सःकती या पदर ब ह नतचा दोष बाध यासारख आह या वशाल िन उपय व ाची मनयाला उपय होईल अशी लागवड वाढवण जोपासना करण इतर उपय वनःपतीना या या या या कतीमाण खतपाणी दण ह च त मत य दश व याची उिचत र त ह च झाड चागली का तर मनयाला उपय हणन मग भरवःतीची शोभा बघड वणारा वड पपळ कवा या या फा ा िन वःतार पडावयास झाली आहत असा भरवाटवरचा वड पपळ तोडन टाकण हच ज हा मनया या हतास अवय त हा तह कल पा हज वड पपळ तोडायचाच नाह ा ह टापायी तो एकदम वा यासारशी कोसळन याखाली माणस मरतात अशा घटना या दशात या घडतात या आपली ससःकत दयाशीलता दाखवीत नसन रानट बरपणा माऽ दाख वतात

वड पपळासार या झाडाखाली तापल या वाटस स जशी छाया िमळत तशाच या या चड फा ा कोसळन सगी याचा ाणह जातो ती िनब झाड काह जाणनबजन आपल र ण कर त नाह त याना द णा घातली काय िन लाथा मार या काय फा ा प या आहत त छाया दण पोखर या क उ मळन पडत खाली द णा घालणार बालबािलका ज सापडल याचा चराडा करण ा या या भावनाश य या ऽक बया एक वळ गाढवा या अगावर हात फर वला वा याला चचकारल तर त सतोषन अगास खटन लागत काम अिधक

समम सावरकर वा मय - खड ६ १९३

अधौ ा िनमलन कथा

हौसन करत याची खोड कली तर लाथा झाडत पण या गाढवाइतक दखील मनया या मलोभाची वा हता हताची ससवाद जाणीव या वड पपळास नाह याना लाख द णा घाल यात काय अथ आह झाडाना जाणीव आह पण तशी सआमाथ दगडानाह आह िनवडगालाह आह पण हणन तो िनवडग उसासारखा सोलन का खायचा

ा पाऽापाऽत या वचारामाण उपय त या ीनह अशी ोत अिधकच टाकाऊ ठरतात जनी भाबड ी या वड पपळाना दवता समजन फ या घालत तह एक वळ परवडल पण अशा ज या वडपणास न या व ािनक वा यावहा रक ीनह समिथणार ज एक पढतमखाच पथक असत याच त समथन तर या भाबडपणास अिधकच िध काराह क न सोडत कस त पाहा - वड पपळाला ल द णा यानी घाला या या आम या दरदश दयाळ ऋषीनी सािगतल या ोताच ह पढतमख अस समथन करतात क घरात बसनबसन बायकास या दक वकार जड नयत हणन ा ोता या िमष हा यायाम घालन दला आह ह याची

उपय ता ा वषयी इतकच हणावयाच क याद वकार जडतो बायकास घरा या खरा यात क डन ठवणा या बरतस साजल अशीच ह याना अगणात या वडाभोवती पाळ व क ब यासारखी गरगर फ दणार दया आह बहधा गावात या गाड तळा या गदळ जागी वा अगणात वा ग लीकची या टोकाशी असल या क दट वातावरणातच ह वड पपळह असतात या याभोवती सार या गरगर शकडो फ या घाल या या यायामान यरोग हट याप ा हो याचाच अिधक सभव यरोगी ी लाख िगर या घताघता च कर यऊन ितथ या ितथ म झाली नाह हणज भा य यरोगापासन बचावणारा यायामच यास ावयाचा होता तर या दर सव ऋषीची दरदश न हती क काय यह स याकाळ यानी या गावाबाहर या मोक या वातावरणात सलीलपण हडन याव अस ोत असत तर त Ocirc यायामाOtildeथ हणता यत खर गो अशी आह क पव सा या जगभर झाडाझडपाना दवता मानन पज याची जी चाल चिलत अस याच चालीच आप या हदधमात उरलल ह एक अ ान आह याचा यावहा रक लाभ दमड चाह नाह

एकदा असा अिभाय आ ह य वीत असता एक ज याच ामा णक अिभमानी हणाल Ocirc यापासन काह तर यावहा रक लोकोपयोगी लाभह होईल अस वळण या वड पपळा या ल द णा या ोतास लावा - त अगद च िध कारता कायOtilde त हा आ ह हटल Ocirc या ोतापासन ऐ हक लाभह क न घ याची दसर तोड तर काह सचत नाह हा एक तोड आह या वडापाशी एक िचमकला तलाचा घाणा बसवावा याची साखळ या ोतःथ म हल या कबरप टयास अडकवावी घा यात तीळ टाकन मग ितन द णा घाल यास आरभाव हणज या हजारबाराश ित या द णा यह हावया या या सपताच शरद ड शर तल तर या घा यात गळल त दवा या नाव कोणा महनती पण द रि कटबास दान ाव हणज एका म ह याचा फोडणीचा खच तर िनघल तस करवत नसल तर ह अशी पारलौ कक या अगद भाकड िन यावहा रक या अगद कचकामी ोत कर यात समय िन ौम दवड नयतOtilde

म हलानो फ या घाल याचच ोत करावयाच तर ःवदशी वःत या चाराथ यह प नास घरातील कटबात जाऊन चार कर याच ोत या त ह पाचपाचजणी दवाच काय

समम सावरकर वा मय - खड ६ १९४

अधौ ा िनमलन कथा

हणन मानअपमान न पाहता जर प नास घर यह आळ पाळ न भट ाल िन या कटबात ःवदशी साखर बाग या ःटो ह काचकाम धारकाम(कटलर ) कापडभती वःत वापर यासाठ याची मन वळ व यास झटाल यानी तस िन ियल याचा तो िन य टकन आह क नाह याची सतत वषभर पाहणी कर त राहाल वळ ःवत त त वकाऊ ःवदशी सामान नऊन दकानात असत याहन ःवःत ाल तर आ ह अशा चळवळ या अनभवाची हमी दतो क तमच गाव ःवदशीच तस क टर िग हाईक होईल क जस शभर या यानानी वा व पऽीय अमलखानी होऊ शकत नाह या यानालखानी म ह या द ड म ह याची ह लड हात पण ःवदशीची साथ िन सतत योत तवत ठवली जात अशा सतत िन घरोघर कल या चारामळ पाहणीमळ बर ा ःवदशी या जा णवची योत घरोघर अशी तवत ठव यान जी मानिसक रा ीय िशकवण लोकास िमळल जी आिथक उ नित होऊन ःवदशी कामक या या त डात दोन घास पडतील परदशात जाणारा इतका प पसा ःवदशात राह ल या ःवदशसवन या नरनार या सवन तो नारायण वड पपळाभोवती लाख वळा बलासारख गरगर फर यान वा लाखवातीचा कापस उगीच जाळन टाक यान वा लाख दवाचा िन बलाचा भारा वा ह यान तो नारायण सतोषत नाह अस कधीतर घडल काय आ ण या वड पपळा या द णानी िमळणार ज काय तमच का य फल असल तह तो दव या ोतानह द यावाचन राह ल काय िमशनर बाया जशा भःती धमाचा उपदश कर त तम या वःतीत फरतात तशा त ह श चा उपदश कर त बा या भ न वःतीत हडा त ोत धरा अमकच कारची लोकसवा करा हा आमह नाह त हास य श जी झपल ती लोकसवा करा पण या लोक लोकोपकारक कोणत तर य फल दणार प यक य यात साधत अशीच ोत धरा हणज रा सवा घडल िन पारलौ कक या ती लोकसवा क हाह प यदच अस यान ोतान जो कोणचा सकाम वा िनकाम पारलौ कक लाभ त हास हवा तोह जर वड पपळा या सवन िमळत असल तर या लोकसव या य परोपकार ोतानह िमळलच िमळल कारण काह झाल तर नारायणाची य वड पपळ दगडध डा शणमाती या या जड मत हन नरा या सचतन मत तच अिधक उ कट वान आलली आह ह नाकार याची छाती भाकडातील भाकड पोथीसह होणार नाह नरा या सवइतक कोणतीह पजा कोणतह ोत नारायणास सतोषवीत नाह Ocircसारसार समदध यOtilde ज शा ह सागतात त हच क Ocircपरोपकार प याय पापाय परपीडनमOtilde वर भ या भर रगातह तकोबा जाणन आहत क

ज का रजल गाजल यासी हण जो आपल तोिच साध ओळखावा दव तथिच जाणावा ोताची पोथी हटली क ती थम वाचावी अथौीपासन न ह तर इितौीपासन योितग ल वषयक ोताना स ीिनयमा या अ ानामळ ती चिलत झालली हणन

अ ानज य हणता यतील वर द दिशल या लाख दवा ोता दक वगास भाबड हणता यईल पण याप ा िनराळा जो शकडो ोताचा आणखी एक वग आह यास तर भ द हच नाव लावण भाग पडत याचा म य उ श द णा िन दान उपट याच श य िततक सग शोधन काढ यावाचन दसरा काह ह असलस या या पो याव न दसत नाह या या या

समम सावरकर वा मय - खड ६ १९५

अधौ ा िनमलन कथा

भाकड उपप या ती पोकळ फळ ती बाकळ विध वधान - आ ण शवट ती ठरा वक Ocircद णा पा तOtilde - त सव वाचताच धडधड त थोताड वाट यावाचन राहात नाह उदाहरणाथ एकदोन भाकडकथा पाहा

को कळा ोत - ससःकत अन पात लाबलचक रचल या ा पोथीचा साराश असा क एकदा द य व वसनाथ शकरपावतीच भाडण झाल शकरा या शापान पावती को कळा झाली उशाप होऊन प हा पावतीची पावती होऊन नाद लागली यासाठ सव यानी यगानयग को कळच ोत कराव हणज ठरा वक दवशी को कळा पजावी पण ती कशी तर उ म प हणज यथाश एक सो याची को कळा करावी डोळ मो याच पाय याच आ ण या या व ावर ितला बसवावी ःनान उपास क न ितची पजाअचा झा यावर शवट ती

सो यामो याची को कळा या या या व ास ा दान ावी भटास आजह या ह ोत अस आचरतात

आता ह भ क भामटिगर शकर-पावती लाखो वषापव हण भाडल पण यानतर त भाडण िमटन त प हा चागल नाद लागल हसल नाचल स ग या खळल याना मललकर झाली ा सा या बात या भलोकावर कधीच यऊन पोच या आहत आ ण याअथ ा बनतार या यगातह या शकरपावतीच वडवाकड झा याची बातमी आलली नाह या अथ त अजनह ससार थाटनच आहत ह उघड आह मग आता कोणा ए या नवराबायको या णक भाडणात पावती को कळा झाली हणन कर को कळा क पज हा खा या यगानयग हवा कशाला पावती को कळाच रा हली असती तर तीच को कळा तवढ भटताच ितला कोणीह नमःकार कला असता पण ती प हा पावती झाली हणता पावती एक को कळा झाली हणन सा या को कळा पाव या होतात क काय दव एकदा ड कर (वराह) झाल हणन आजह धर ड कर क कर पजा अस करायच क काय बर एव यावरह को कळाच पजायची तर उ म माग हणज को कळ या एका ख या जवत पलास ध न हर यागार व ावर ःथापन याची पजा करावी त पाळाव हव तर पण मग भटास काय लाभ रा हला या उठाठवीत हणन पावती जवत को कळा झाली असता पजायची को कळा हवी िनज व सो याचीच िन पावती या को कळच डोळ चागल सजीव पाणीदार असता पजाय या को कळच डोळ हवत पाढर झालल मो याच बर सो यामो या याची का को कळा होईना पज यावर ती यजमानानच भ भावान ःवत या द हा यात ठवावी ह साह जकच पण नाह ती लगच दऊन टाकली पा हज भटाला तरच त ोत सफळ नाह तर इ थभत िनफळ अथात या ोताच सार मम पोथी या शवट या पानात या द णा पा ततच सापडणार आह

सकट सोमवार - सोमवार सबध दवस श य तर पाणीह न पता उपास करावा स याकाळ रोटाच तपगळ घालन तीन लाड करावत एक गाईला एक दवाा णास िन एक आपण खावा अस कडक उपास सोळा सोमवार कराव िन शवट श यतो सोळा जोडपी भटाची बोलावन यास रोटतपगळाच लाड यथ छ जवाव गायीस पान वाढन ाव िन मग त उपासोत सोडन आपण जवाव या बचा या ीन सोळा सोमवार कडकड त उपास कराव याच य फळ माऽ िमळाव सोळा भटा या जोड यास चमचमीत जव याच आ ण गायीस माणसान उपाशी राहाव िन गायीस- पशस लाड चाराव अशा बाकळपणान पोथी हणत तसा

समम सावरकर वा मय - खड ६ १९६

अधौ ा िनमलन कथा

दव सादत असो वा नसो पण य िनशकपण जर कोणी सादत असल तर ती सोळा भटाची जोडपीच होत Ocircद णा पातOtilde वाचन ा ोताच भा ड रच याचा दसरा काय उ श असणार

याःतव या ोता या पो या वषयी एक सवसाधारण िनयमच असा सागावासा वाटतो क ोताची पोथी घतली क ती अथौीपासन थम वाचच नय कारण तवाची मोठमोठ नाव अभत कहा या ःवगा या प पतवाकग पा या या ढगात पोथी रचणाराचा कावा अगद छपन बसलला असतो पण तो ट या पानात माऽ न हडकता सहज सापडतो त हा पोथी घताच ितच शवटन पारायण क लागाव इितौी थम वाचावी जर का या शवट या पानात द णा पातवरच म य भर दसला तर भभर न वद अस ह ोत को या भ ान रचल नसन भ दनच रचल असल पा हज अस बखटक समजाव िन त टाकन ाव

आ ण ःवीकाराव कोणकोणच ोत तर या ोतामळ आज व ानान साफ खो या पाडल या कोण याह भोितक वा भाविनक अस याचा सार कर याच पाप घडत नाह या ोतात दवाी यथ करावया या दानान वा ःवतस भोगा या लागणा या उपास द णा दहदडभती क ा या योगान य यवहारात आप या हदधमा या िन रा ा या स ःथतीत काह तर अ हक हतह साधता यईल मनयाची आज इथ रोखठोक अशी काह हतावह सवा क याचा परोपकार घडल त तच ोत आचराव हणज यायोग ऐ हक फळ तर य पण इथ या इथ हाती पडल

२१०१० ोत करावीत तर अशी उदारहणाथ म हलावगापरतच बोलावयाच तर य या चातमाःयात म हलानो त ह

यथाश यथाप र ःथती ा आप या अ यत अडचणीत सापडल या ाण य हद रा ा या सवी यथ खाली द दिशल या कवा या हतन यासार या ोतापक एकक जण एकक ोत जर धराल तर कवढ रा सवा क शकाल बर Ocircआप या परसात ःवत आप या महनतीन कोिथबीर वागी िमर याभती शाकभा या लावीन िन दवा त या नाव प या या अनाथ व ािथगहासार या एका ामा णक सःथस चार म हन यह ताजी भाजी परवीनOtilde अस ोत लाख वाती फलबल वाह या या ोताहन कतीतर दव य िन रा ह तकर होईल बर कवा अस ोत या क Ocircया चातमाःयात आप या हातान वणलल वा िशवलल पचवीस सद यापोल याच जोड जी ह नद न पवाःप याची मलमली शाळत जातात यातील यो य मलात वाट नOtilde Ocircचतथ च एकवीस मोदक वा सोमवारची सोळा जोडपी सावकार वा व याची अडत वा यापर करणा या पोटभ ठरा वक भटासाठ राखन ठव याप ा िततक सामान वा पस द णा हणन आज हदसघटनाच काय ख या रामदासी बा यान करणा या मसरकर महाराजा या आौमास दान कर नOtilde य या चातमाःयात एक ःवदशी साखरचाच हाती घतला तर जर यक ज हा या नगरात दहावीस यानी यह Ocircमी दहा कटबास भट दऊन ःवदशी साखरचा चार कर नOtilde अस ोत घतल िन चाल वल तर या चार म ह यात या गावी चार हजार पय तर परदशी साखरत जायच वाचतील क न पाहा होत क नाह अस त आमची हमी अनभवाची आह कवा उ या वषात Ocircशभर पयाची ःवदशी बागड

समम सावरकर वा मय - खड ६ १९७

अधौ ा िनमलन कथा

घरोघर फ न खपवीनOtilde कवा Ocircतळशी या ल नासीठ ताशवाजऽी लाव याचा मखपणा सोडन तशा ोताचा खच राखन अनाथ पण स पाऽ अशा दोन श कत हद या योग माचा यय मी सोशीन वा या कायाथ य कायक या अशा हदसभस िन आयसमाजास दान दईनOtilde र ािगर हदसभसार या या सःथा श काय सारख करताहत याना म लािमशन या हातन सोड वल या अभक वा अनाथ मलामलीच सगोपन करताना नाक नऊ यतात जर शभर पय िमळताच शभर वधम यास हद क न दाख वणार उमरावतीची हदसभा ि यसाहा याःतव अडकन पडत आह तशा य काय तसा एक पया दान दलात तर एक वश हदरा ा या गोटात आण याच ौय सपादाल हद धमाचा य थाब वणारा िनदान र ाचा एक बद यात भर टाकन वा गळताना वाचवन ज प य लाभल त पाचश अ य सयाला दऊन लाभणार नाह पाणी ओतायच तर त ोताच पाणी ता हल या या त डात ओता ता हनात व नद त न ह तो मबईचा ौ ानद अनाथ म हलाौम पाहा यान िमशनम ला या तावड तन हजारो हद या वाच व या पण याला अजन अभकालाय काढावयास दमड ह गाठ नस यामळ या या या अभकाच काय कराव ह सचत नाह सो या या को कळा इ सावकार चा धदा

करणा या भटाना द याप ा को या ौीमान म हलन जर या ौ ानद म हलाौमास यासाठ बारा लगड चातमाःयािनिम दान दली व ःवत या कटबातील मत य या ःमरणाथ एक हजार वा एक लाख ज यथाश त दान अभकालय बाधन द यासाठ दल तर त अ य ीी यथ गाय भाड व दान गाव या धदवाईक भटास द याप ा या द न दयाळ दवास शतपट न अिधक य होणार नाह काय कवा वमान व ा िशकणा या एका सयो य पण िनधन व ा याचा खच सोस याच ोत या

म हलानो जर ह हदरा जगल तगल जक ल तर हदधम ह जगल जर ह हदरा च मल हदःथान च अ हदःथान झाल तर ह हदसःकती हा हदधम ह मलाच पा हज अशा ःथतीत त हा हदम हलास खर धािमक ोत आचरावयाच असल तर आज या प र ःथतीत ा हदरा ाची य फल दणार अशी काह तर सवा यह करा तम या ि याच दान

तम या ौमाच दान तम या अ नाच दान सगी तम या मनाच िन अवय तर तम या ाणाचह दान ा ाण य हदरा ालाच ा तोच आजचा ऐह क धम तोच आजचा पारलौ कक धम ोत वधीत जो ववक आज करावयाचा तोह हाच

समम सावरकर वा मय - खड ६ १९८

• अधशरदधा निरमलन कथा भाग ndash १
• • कसम
  • • lsquoइडापिडा टळो नि अमगळ पळो rsquo
    • • गोविदा गवळी
      • पितरयाच दसर लगन कस फिसकटल
      • काळ आणि कसर
      • • अधयकषाच भाषण
        • • नारदाची पथवीस पनहा भट
          • • लिसबनचा भकप आणि यरोपियनाचा धरमभोळा मरखपणा
            • • एक घडलला चरचरीत सवाद
              • आता मातर दिवाळीत दषकाळाची भीतीच नको
              • नदीबल आणि माणस बल
              • चातरमासय
              • ताबताची गोषट
              • • राजपतर हसन-हसन
                • खलिफा यझिड
                • हाय हसन हाय हसन
                • करबलाची लढाई नवह कततल
                • • lsquoतोतयाrsquo राजा झाला
                  • • तोतय
                    • मललयाच तोतय
                    • इगलडमधील एक उदाहरण
                    • मललयाचच नवहत तर मळी जनमलच नाही तयाच सदधा निघा
                    • भोवाल ससथानचया राजकवराच परकरण चमतकार पहिला
                    • तिसर आशचरय
                    • इकड काय झाल
                    • सहाव आशचरय नागा गोसावयाचा जो राजपतर ठरला तोच ततकाल
                    • जगातील एक अतयत भानगडीचा चमतकाराचा आणि लाबीचा खटला
                    • • अगरखयाला माणस बतणारा शिपी
                      • • अधशरदधा निरमलन कथा भाग ndash २
                        • • बाळतीण
                          • परारथना
                          • पाहिज काळया माणसाना गोर करणारा सशोधक पाहिज
                          • गाढव सघटन
                          • शदाडपरचा शिवाजी उतसव
                          • दवसकी आणि माणसकी
                          • • बराहमणाना मतय का यतो
                            • दवसकीच सार चटक जाणणारी मरीआईची महारवाडयातील सतीण
                            • पटकीवरचाच नवह तर असपशयतवरचाही तो एक विजय होता
                            • • अपघात की आतमघात
                              • भकतिविजयातील हरवलला नवा अधयाय
                              • विटाळाच वड
                              • वरत आणि वकलय
                              • • नारायणाच खर परतीक महणज नरच होय
                                • शनिपरभती गरहोपगरह
                                • तसच ह सरय आणि चदर
                                • जसा पराणदायक तसाच पराणहारकही आह हा सरयच
                                • वरतान नवह विजञानान
                                • साराश
                                • लकषवातीच वा लकष दरवाच वरत
                                • तीच गोषट लाख दरवाची
                                • वडपिपळाना लाख परदकषिणा
                                • वरत करावीत तर अशी