षसडवंशसत सूत्रम ् · 2017-08-16 · [Ṣaḍviṁśati sūtra]...

इष ेमयोभःू प्रथममहमस्म सवितीयं तृतीयं तृतीय्ययं ययः परु्तयदमयवय्ययययꣳ रयतययं फलीकरणहोमं पवू्वꣳ सोम्ययहं यदृतसेित्यमनदसयनय शम्ववममेदं सवितीयं प्रजयवतीः । अनयत्र प्रजयपसतः १वशै्यनरोऽम् ेजुष्ोऽघोषमतयसरषत ् । अनयत्रयऽतयसरषः २धन्य देवय सजह्यमरय््व ययसभभसूत््ववय्विी सुप्रयसो मयनुषं कवीसरषं सिकीरुषं ितस्र ओसजष्ः पोतयरय नतेयरय नषे्यरय सनषसयद धृतव्रतय यद्ोसषद्रपरं मनदं् मनद्यः । अनयत्र मनत्रः ३उभय अयंपरुः मधुः सहस्रयसण मृडयनत ु । कदयिननेदं् वो मृडयनतः । समीिी वि ेपवूमे मृडयतयम ् । द्यपऽेग्न उदध ेमयोभयू्वद्य पयरे मृड । इनदं् वो सवितीयं नम्त ेद्यप ेसवितीयं ममयग्न ेमृडय । अनयत्र मृडयत । समीिी वि ेपवूमे तं वयम ् । अनयत्र तं वः ४परुयतयꣳ स्रजꣳ स एतयय तजेः पशनूयसशषो य्मय अनय्म ैतीथमे सव यो मधवयो जयोसत्स्रुि इसतनयऽसग्नमुखयन ्प्रसूरयय आरमषैयं त्रयस्रिꣳशत ्प्रजयपसतः संवरसरः परं ददयसत ५अयज्ः कू्रमसग्नदमेवेभयो वषैणवयिय्वऽवभृथयजंूषययसदरयय वससष्ो सवितीयं जयोसतष्ोमं ब्रह्मन ्प्रिसरषययमषषडवय ऋतव ऋतषुु । सयधयय ऋतव ऋक्य वससष्ः प्रथम

षसडवंशसत सूत्रम्

[Ṣaḍviṁśati Sūtra] सशक्यŚIKṢĀ

MAHARISHI UNIVERSITY OF MANAGEMENTVEDIC LITERATURE COLLECTION

षडवय ऋतवषषट् पषृ्यसन । अनयत्र षडवय ऋतवसँवथसरः ६समपशययमयगनम सुवगय्वय व ैपशोय्वथय व ैयसनिकं् घम्वययत ेप्र वय एषोऽ्मयललोकयचचयवत े। देवयसुरयसमथ्सनतसतदमेव्ययहं प्रसतपरूुषं प्र वय एतऽे्मयललोकयचचयवनत े ७इडययनिवꣳ रथमुख ेनय्योपययमगृहीतोऽ्ययपोययवतीमधेयरवयय सनरृसतलोक एकधय प्ररयञं् शमशयनं यो रुद्ो वययवयोऽपक्यमुकय उनितेसरपशुमयनवे परमुपसतष्नत े ८प्रथमवसनतय सयर्वतीमयग्नयवषैणवं यसदनद्यय यदेव सववं पषुयसत मधयतः प्रययणीय ेसनवेशनो यो यरपरयिीनयसन वियदश सवधृरय ैप्रजननयय मयसयनतत्दनव प्रसतसहतयसभः पसृथवय ैसप्तदश नवदयवययसु सहस्रयश््ययमृतं वेतसशयखो नय्मयसचरियमुत्रं प्ररयग्नय उद्धत ेससकतोपोप्त ेपसरसरित ेसनदधसत शयनरय ैसंवथसरोऽसग्नजय्संवथसरं प्रजयपसतः परं दधसत ९इनद्ो वल्य वषटकयरोऽग्नय ेपसथकृत ेनयकससभिरृतवयय आवृश्चसत । अनयदयवृश्यत े । ययं वय आवृश्यते े । असग्ननय रसयं वज्ो व ैसवितीयं वृश्चसनत । शयनेययनेद्ः प्रजयपसतरसग्नꣳ रुद्ो वयकप्रथमं

[Ṣaḍviṁśati Sūtra]

षसडवंशसत सूत्रṢAḌVIṀŚATI SŪTRA


वृश्यते । वषैणवयर्य्व वृश्चते ् । रयष्ट्रकयमयय प्रजयपसतरकयमयत वज्ः प्रवृश्चसत । अथ स्रुिौ वृश्चनयसन । पसर्तृणीत वृश्चयसम । त ेतपरो यकयरः । नीिदैमेवय सनवृश्चत वृश्चतश्चसेत वज्वसयरवय । १० इनदं् क्रवय योगोयोग ऋतधुय । अनयत्रतु्वथय ११अग्नयऽेनिवत ेआयदुय्वसववय एतयसवनद््य भयगधयेनेवैनैौ । अनयत्र भयगधयेनेवैनैम ् १२अग्नयऽेनिवत ेनयसोमययजी धयत्र ेपवूवं प्रजयं वृद्धयसमनद्ः । देवय व ैमृरयोधय्वत्र ेपरं पशनूवृद्धयसननद्ः १३वशै्यनरं वशै्देवेन सप्तकपयलो भवसत । ऐनद्मकेयदशकपयलꣳ सप्तकपयलो मयरुतो भवसत । आसदरयभेयः प्रयिीसमसत सप्त भवसनत १४अथो आघयरꣳ सवय्वसण परु्तयदग्नये्वच्छतययधुयय सशरो न यदेकस्मनुिलखूल्ुध्ोऽर्यमेण वयि्पसतविय्वदशदशसभय्वरप्रयङ्यरुत इनद््य देव्य पवूमेद्ःु कम्वण ेवयमयसीनो यजमयनदेवरयय केशशमरुि ितषु्यय््तोर्यय भवुो यःप्रयणत एकयपूो नयनयषेयꣳ शतꣳ सहङ्करोसत केतमुयपमयपयमप्सव्वतो धूनवसनत परꣳ सुवग्व्य लोक्य समष्ट् ै १५देवय व ैवसोधय्वरयमसग्नदमेवेभय्सुवगवं तयर्यमेण रूपꣳ रूपणेवै । ब्रह्मवयसदनो सवसिरयः परुोहसवसष ब्रह्मवयसदनोऽसग्नहोत्रप्रययणय यज्य रूपꣳ रूपणेवैय्म ै ।



मदेसय रूपणेवैय्म ै । अनयत्र रूपमवेय्म ै १६सित्रयय षटपदयनयसग्ननय कुसुरुस्नद्सप्त ग्यमययः पशव्सप्तयरणययः । अनयत्र सप्त ग्यमयय ओषधयः सप्तयरणययः १७रवष्षै व ैसमतं्र यज््य ्ृह्पसतदमेवय व ैसतं्र सवितीयं वरं वृणयवह ै । अनयत्र वरं वृणयमह ै १८त्रीꣳस्रिषु्सर्त्रषु्भय । ऋतवस्रिषु्सर्त्रषु्सभ । अनिपतऽेग्न ेतव सत्रषु्भयफसु शययुँम ् । देव्य खनसत सत्रषु्स्भय्वम ् १९त्रीन ्ययवती देवय व ैवषैणवयिय्वऽसगिरसो ्ृह्पसतय्वथय व ैयदयग्नयेो गययत्री गययत्री । यविय ऋतवो गययत्री गययत्रम ् २० अयं परुो गययसत्रय ैगययत्रम ् ।ब्रह्मवयसदनोऽसभिः प्रथममकेसवꣳशरययऽपो देवीरेभय एवनैत ् । अनयत्रभैय एवनैम ्२१ब्रह्मवयसदनोऽसभिसन्वनयसत । देव्य पसृथवयय अपोऽवनयसत २२अवसो सवक्वरयतीयनतनतरुीपममुत्रभयूयच्छोसिरोहशैशवय्व ब्रूसह पश्चयवृिश्चभूेि्स पसृथवी ंसवसच्छनद्य दयसजं यज्पतौ सप्रथय अगैिन्ववनिग्नहुदमेवं भोजनꣳ सप्तरसशमशशृणवे रसशमरेषयꣳ सहमयन ेसहस ेसहधयय ऊज्वयमयन ेवोित ेमुञ्त ेभसूयष्भयजोऽनयगसो जसह कृसध कृरवोत्रयभयः पवू्वमध । अनयत्रयथ २३




त्रीसण सवश्कमय्व प्रयणः प्रथममसजगयꣳसनि ् । अनयत्रयसजघयꣳसनि ् २४वयययुय्ववरयदेुनमपरं प्रजयपसतरृतसुभययो व ैसवरयसडवरयसज । अनयत्र सवरयसडवरयजय । २५कू्रꣳ रुद्ोऽग्न उदध ेसमीचयपयं ग्हयननुमरय ैनयसत्वमयच्छ्वरयधवयु्वन्व यजमयनः । अनयत्र नयसत्वमयच्छ्वसत यजमयनः २६एकसवꣳशरयय ्वयमयतृणणयसमनद्यग्नी नयकससभिदमेवयसुरय्तने सुवगय्वयत्ववो व ैयथय वय ऋक्य वय आसदरयय अकयमयनत गयवो वय असग्ननय व ैहोत्रोत्मं तयर्यमेण सुवग्व्य लोक्ययनुखययरय ै २७सव व ैसनतसतरप्रसतष्यं तयर्य वं तृतीयितथुमे य्य प्रयत्सवनऽेसुय्वमुत्मं यञु्जसनत तयर्यमेणयशं् प्रजयपसतꣳ शुकं् प्रथमꣳ समध्वयसनत । पश्चयरपवू्वमध्वयसनत २८आसदरयमुरक्यम परुुषमयत्रणे देवयसुरय समथ आयवुवै सयधययः कुसुरुस्नदः प्रजयपसतःक्ुधं नवरयत्रमृतव एष व ैप्रभृरयष्यनुवयके ्ृह्पसतः रिदयसद सप्तयनुवयके जयोसतष्ोमं गयव्समयनयो देवयनयमर्यमेण सनतसतरप्रसतष्यं प्रसतपरूुषं प्रजयपसतरसग्नमसृजतयनतो व ैदेव्य ्फयं सधसषणयय सवितीयꣳ सयकञ्जयनयं ब्रह्मन ्प्रिसरषययमो सवितीयं तृतीयं प्रसतसतष्सनत । अनयत्र प्रसतसतष्सत २९



ययं व ैपय्वसग्न करोसत ्फयने वेसदं घम्व यय त ेसदसव शुसगसत भ्यतृवययपनुत्य ै । तषेयं भ्यतृवयपरयणुत्य ै । अनयत्र भ्यतृवययसभभरूय ै ३०करकटसशशरपटुः उद्ो मद्ु् ्वद्बधयनो मीवरकोनवैरको नसिनवरको नपयरको यरको वरको यद्बꣳसहष्नियसतरेफलकयरं वज्वसयरवय । पसरसमतयकूरय ैपथययं पञ् । ब्रह्मवयसदन आपतयऽेखषणयय पञ् । देव्य ग्यवयणं पञ्पञ् । सत्रवृदसतं्र त्रीसण पदपञ्यक्रय ३१वयसगनद्स्रिवृरप्रसतष्यपयसनत । अनयत्र प्रसतष्यपयसत ३२देवयसुरयसमथ्सनतसतदमेव्ययहं प्रसतपरूुषं घम्वप्रवय एत े्मयललोकयचचयवनत े ३२-२रुनधत ेदधत ेसतष्नत ेजययनत ेप्रजननमसगिरसोऽसत्रज्वमदसग्न्सववँथस-रः कुसुरुस्नद्सप्तरयत्रं ्ृह्पसतरष्रयतं्र प्रजयपसत्तयः क्ुधं नवरयतं्र प्रजयपसतरकयमयत दशहोतयरं वज्वसयरवय ३३भवुरपनु्रवयवतो यज्ेन सुप्रतसूत्व भवुो देवयतय सपतृणयꣳ सहस्रषुे तवुी सपतरो य ेसवद्म सपतृभय ्वयहय िनो वसुवलꣳ सोम सुरेतसं कृसध मर्यं पवूवं मघ । वकयरपरश्च । तषेयं मखं वषैणवसमसत वज्वसयरवय । अनयत्र मख ३४




असग्नहोतं्र ्सह्वषो सवितीयं प्रजयपसत्तय्तृतीयं सवय्वसण यरपणुयं प्रजयपसतः पशनू ्प्रजयपसतः पशनूसृजत । अनयत्र प्रजयपसतः प्रजय असृजत ३५भवुनम्ययकूरयय आ दद ऋत्य यो व ैवयज्यमंे वशै्यनरमसगं्न व ैदेवय व ैनसि्व न प्रथममग्नीध ेप्रजयपसतरकयमयतषै त ेगययत्रः प्रयजयपरयय सवितीयं यो व ैपणूय्वष्नव सवय्वभयो नृषदे यदेकेन पञ्मं सिसतं् वय्व ैवयरुणो व ैनोतमं यदुभौ ्द्धसमष ेपय्वसग्नपशोसवि्वतीयं तृतीयं देवय वय आग्यणयग्य ननैद्वययवयग्यन ्प्रजवमृक्य व ैसववँथसरयययऽक्य नयरभययरभत े । प्र वो यद्ध्तने स एन मृध्ो रयक्णययऽसग्न्सप्त मुष्ी पत्य ेतविपयरिपणयस्मनि दतो यय अथो असभधयः परꣳरभत े । अनुपवू्वमयरभत े । अनयरयलभययलभत े ३६आप उनदनतदूययषुय यञु्जतऽेयं वयं देवयसुरय इनदं् देव्ययहमग्नयसवषणू इनद्ꣳ सहरणयगभयो मयरुतं नवोनवो सनवीतमुशनत्रवय सनग्यभयय्थयऽसग्ननय रसयमुपययमगृहीतोऽसस ससमतं मय नो सहꣳसी ंनमो जयषे्यय द्यपऽेग्नयसवषणू ्लयय वयजमहः प्रयिीनवꣳशꣳ सोमो वय ईंकयरयययऽवय्वङ्रुि । शुपवू्वश्च । नणकयरपरः । यच्छमरुिण्तसदसत वज्वसयरवय । असस ततो गण ऋसषꣳ हृदयने देवयश्च



परः ्वयहयपरः रुितसेत रुि ३७ अनयत्र रिपशुवृ्वसष्सनीदमेवयसुरय्तने पवूवं ्छनदसश्चतं यथय व ैतृतीयं तय उपयधत् । यथय व ैशषेनतयमुपयधत् । अनयत्र तय उपयदधत ३८ययऽग्नरेसग्नसह्वरणय वयनदेवमनद्योरसयदेन तने सर्वतीमुप मय सप्तयऽथ तद्द्ज््य शुसि सवन ेसयं वपैवूयो सजह्य । पसवतं्र म ेशुियो मनमयनयसस सनधयनं देवयनयं गुरुपरश्च अनयत्र जुह्य । तपꣳूषयग्न इसत वज्वसयरवय ३९कवितपरः स्रु । सृकꣳ सꣳशयय सृकयवनतः सृकयसवभय इसत वज्वसयरवय ४० सपउपप्रसत सवससशवयजपवू्वः ।ङमुक्द्धरष्षपरकु् । योसनय्वज ैयजयमह ैवह ैमह्त्मयद्भ्व ्थ एष पवू्व ऋसरवयः । अनयत्र ऋसरवजः ४१धु्व इरयनैद्मकेयदशकपयलꣳ सवय्वसण देवय व ैनसि्व न सनवीतमग्नीध ेरयष्ट्रकयमयययऽसग्ननय देवेन परुुषमयत्रणेोथसनियज्ो नृषदे वसडवश्कमय्वऽग्न उदध ेसमीिी तभेय उत्रवेसदसरष ेरवेरयसग्ननय व ैहोत्रय देवय वय इसनद्यं वीय्वमसयवयसदरयोऽर्यमेणवैनैयन ् । सद्भय एवनैयं प्रोखषतीसत वज्वसयरवय । अनयत्रभैय एवनैयम ् । पशुरृतवययः पवूवं य्यतैय उपधीययनत ैय उ िनैय




एवं वेद । अपयं परं य्यषै उपधीयत ेय उ िनैमवंे वेद ।सयसवतं्र देव्य रशनयं मधेययनवेनैयन ्करोसत । अनयत्र मधेययमवेनैयं करोसत ।उपहोमयसच्छद्यरणयकयठकमयनुषीणयम ् । अनयत्र मयनुषयणयम ् ।अथ वयर्ययनतयः पञ्यशतः ।उभय वयꣳ होतदयोषयऽगनम सुव्सं जयोसतषय सोमयय सपतृमत ेसुवयन्सोमो वध्वनत ुरवय रयजं सदवो्यऽ्य जगतो ररयणो वीसह कवयवयहन सपतॄनकम्वणयः ्वधयय ैनमो मनययस ैशं प्र देवꣳ सनत ेवययरुग्न ेयं क्य ेपयथय धु्वसक्सतरपयमसतं व्रतमकेयऽ्य सुमतयवसग्नवृ्वत्रयसण िष्वणीनयं य इमय वीरशशतमनयःु पयसय महीगियꣳ सुसहरणय ेसुसशलप ेशुक्य्तयः पषंु् पशु मनयत ेसत्रꣳशत ् ३०अथ पवू्वदीसघ्वणः ।वशयनियययकवयसर ंमहनेद्यय मयहनेद््यतैमुतैोरष्यसरिरष्यक्षरेणयष्यक्-रयमष्यपद्ष्यक्रयणयष्यक्रयऽऽजदेेययतयमयप्वयसनत ययजययनुवयर्य ेययजययनुवयर्ययोयय्वजययनुवयर्ययभययं ययजययनुवयर्ययः परेरय परोचयः परोवप परयऽपतरपरयऽवधीद्ूवमेष्कय



मयऽनतमयरयग्यमयरयग्यञ्जनमयञ्जत आञ्जीतऽजयवयो सजह्यग्णे यथोसदतमरेययऽयनयय सवश्यहयऽञ्जसययनी आतयोम्वहनेद्समरयते ेपवू्वदीसघ्वणः अथ उत्रदीसघ्वणः ।उपययवो सवश्ययरुदबधययो सत्मययधुय वृद्धययꣳु शतययु् सरयय-यु् सवय्वयसुश्चत्रयययु्वज्ययधुयनयपुयप्ोसत सयऽशीकमे णोपयवतमेतयमक्यवयप्य यवयसितं प्रयपु्ययरप्रयपंु्त प्रयप्ोसत प्ररेत ेपरुुषयहुसतघृ्वतयहवनो मधयमषेयययं प्रयिीनयवीतमुपयवत्वनत उपयकरोरयपुयकुयय्वदप्रयर्य सयसशरमुपयकृतं वशै्देवयसग्नमयरुत ेउपयगुः परुीषययतनꣳ सययतनꣳ शृतयतङ्कट्ने सयरमय यजमयनययतनमुपयवत्वत ेयत्रयकूतयययपयरमयनꣳ सयरमयनमुपयववततीरयपुयकृरयोपययसनत तषूयधयनꣳ ह्तयदयनय अपयकृतमुपयकृतमुपयगयमुपयकरोसत सनषकृतयहयवमुपय-वृतशशतययषुमुपयवथ्य्वरयपुयवथ्य्वतोऽप्रतीक्ं वीसक्षयत ेवीक्मयणयय वीसक्तयय मृगयखर इरयते ेउत्रदीसघ्वणः ।उक्यनिययोपयवहरनुिपयवहरेदनवयनं परयधय्वयरेयते ेउभयह्रस्वणः ।ऐतोरतैुं परयह दसक्णयवृतो यथययतनं यथययतनयसदरयते उभयदीसघ्वणः ।अगयसद्धषणय सत्रꣳशद्धयमोदजयद्धयतदै्धरुण




उपसरष्यसद्धनोसत धवनसयद्धूमगसनधगयोसजद्धनसजद्द्धयवेदनियद्ययद्धयवेदेतयवद्धय यद्धय ियरवयलयसद्धसषणययन ्यसद्धसषणययनतेसद्धसषणयय यद्धयनयसभसररयतेयसु संसहतयसु पदयधययन ेधकयर उत्रपदयसदः ।यो सह यद्तो ययवरसोम ेसोममुभययन ्सवमुक्ः सौमयो यसद ययसन यने यत्र य्य यस्मन ्ययोयमेषयं ययसयं यथय य्मयरक्मयत ्तषेयं आसप्तमपरपदयर्वसरतं वय समयसं वय अनतोदयतं् वय भवसत । प्रजयं पशनू ्प्रयणो वसनतयय प्र व ैसपवू्वश्च । सविरवष्य सोमं तभेयः पवूवं यदग्नःे यरसौमयो ब्रह्मवि्वसं यतः परुोडयशो यविणेोय्वरपरुीषं यदनतसरखषं यरत्रधैयतवीयं यद्वियदशोद्यमं पश्चयरसृष्ꣳ सह पनुय्वद्शममहः यर्तथु्वमहः यरपञ्ममहः यथषष्महय्वथसप्तममह-्सोममरक्नथसोममयहरनथसोममघं््तस्मनुिरक्ोधो न ह्यसयसमसत वज्वसयरवय । न वयसयरुवियो पवू्वसनत्रषु मधयम ्वयनः । इसत शबदसनषधेः ।पनुरक्सुवरनतरयवसव्ववरजीगरेनोः्यःु कहयोतसरसत रेफेण ।अथ इसतकरण ेरेफयनतपदयसन । सुवः पनुरकहयोतरनतरयवसव्ववश्च कः । अजीगसरसत रेफेण सहयवृरयय पदयवसलः । इसत रेफयनतपदयसन ।



नयैग्ोधः प्रयैगिवं प्रयैमधेय वयैयघ् ेदोह ैयज्ं दयैयं पयतीरयतेषेवकैयरः ॥त्रययोऽय्मयय्तनेोदययश्चतषु्यय इसत वज्वसयरवय पसृथवययसगिरसी व्वी ्व्रययनी प्रणीरयवु्वशयतूी मधुमती भय्यपयनती कण्वकयवती तजे्वी वयजीसनद्ययवी सूनरी ययवती समयवती हसवषमती देवी सवश्रूर्यसवत्री ।ग्यमी ब्रह्मवि्वसी जयोगयमययवी भञु्जती प्रतीिी सर्वती गययत्री ह्रीतमुखी सोमययजी ्हुययजी हसवधय्वनयरययसयसरणी ्रिी घृतपदी मतै्रयवरुणी ।देवयश्ययमययवी ्ववय्विी पीवरी सप्तपदी परमषे्ट्ोज्वी ससनीवयली पौण्वमय्ययश्रथी ।रिौत्री शयरदी रयज्यसधपत्ी यनत्री धत्रती धसरत्री वदनती वयषुूषी ययनी प्रयिी वज्ी सह्वती सवषणुपत्ी ्यहुशधयु्वखयभ्यजनती । वयरुणी कयषम्वय्वमयी जगती ्ृहती पत्ी मही ग्ही सतरश्यणेी नरैृती पयपीयसी ितथुती सप्तमयकेयदशी । सयसवत्री वशै्देवी पौषणी सती परयचयय्मयी परोवरीयसी मनथयतयधती तथषोडशी । सहस्रतमी पय्वती । त े्वरपरय दीघय्वः ।यणयदेशसूतं्र -- सूतं्र । देवयसदत ेसर्वरययवदनरययग्नयेी ययनयवे पसृथवययशय




भ्यजनरयि्वयोवदनरयकूटयय वयर्यपु्थयन ेषोडशयतु्रे मनथयग्यꣳ सर्वरयसभवदसनत । देवयसदत ेसर्वरयय वदनरययग्नयेसमरयसप । ययनयवे ि पसृथवययशय भ्यजनरयि्वय इरयसप । सर्वरयसभमनथयग्यन ्ययनय्थयनयसेत षोडशी । वदनरयकूटयरेयते ेपवू्वप्रयसप्तवसज्वतः ।ह्र्वसवरळयःनसर्त्रय सप्रय सत्रय सध्य सह्रय सभ्य सरिय सरिय स्रिय इरयतेषुे पदयनतषुे रेफ इकयरयरपरो यकयरो ह्र्वसवरळयःदीघ्वसवरळयःअसुरो सनषपसर सवक्ीय नर्त्रीयꣳ ्वस्रीयꣳ होत्रीयꣳ होसत्रय आग्नीध्ीयः शतरुद्ीयꣳ शतरुद्ीय्य ्तोत्रीयय गययसत्रययं नषे्ट्रीययं पोत्रीययं शुनयसीरीयणे दीघ्वसवरळयः ।रयतयय मनतय सपतय भतययो जनसयतयो सधषणययरकयठके । ्वस्रीयणे यकयरयसदय्वणवे ि । स्रियं तरेभपकु । हन उस्र धनुेः ।इष ेसवसजहयथयं पय्वधरथय जुषथेयꣳ सयथूयो नयसथतमयघोषथेयमत्ररमथेयं वयसथः प्रसथष्मयपणृथेयं दधयथयं त्रययथेयं भवथ वीडयथेयं सवमुचयथेयं प्रत्थय पवू्वथय सवश्थमेथय नीथनेीथ ेसशरिथः रिथयययह्थयः ससमथषुे मनथमथमेत्ततश्चक्यथयम ् ।



वययवयं त्रीसण व्रतय सवदथ ेमनथनेमसथतं ्सडरथय ससमथे् भथू ्भवूथुश्चक्थुवृ्वथय पसथसभदतीघ्वययथरैग्नयवनयथनत भसवषयथरेयदुीरयथय वष्वथय होतयरमवृथय रुरोसजथ ततनथ ।प्रजयपसतरकयमयत सनम्वनथयं मसनथनो सनरययिथय यरक्ीडथ ससञ्थय वि्वसपेवेथयं जनप्रथनययोद्ीथयः सखयमयसवथ सज्यथुरप्पधृथेयमरैयथेयं सवदथय श्नसथष्मयश्रथयपुभृत ् ।यञु्जयनो सवदथषुे संवसयथयं प्रयणथने मय सुसभरथयः कसरषयथः रिथयययऽजगनथ वसुनीथ सङ्कलपथेयं सकलयसथ सनवथयवयथमयनय घोषथ भषूथ श्नथसद्सरियथ ेसवथुरेवयवयथयनती प्रथनत ुप्रोथत उरथय्यत ेनयसथतो नुदेथ ेययथउग्य सवदथयसन सशरिथो सवषवक् ।सयसवत्रयसण सनरमनथत्मुरवयपयथय्सरसथनय यथयपवूवं मयनथीलवः पसृश्नसर्थ ेयथय यथूयेथूऽेनुजीवयथ सनम्वनथ्यमुपषैयथरेययननदनिनदथुनय ।प्रयिीनवꣳशमनुशृनथरयनुपग्थय नरथययतैवि ैसयथो नयसथतं वयसथतंमयघोषथेयमत्ररमथेयममनथी सनहनरयसग्नममनथदेेवममनथ ेवृषणनदधयथयममथयमयनयय पशंु त्रययथेयꣳ सलक्मयणो भवथ ।प्रजननमुभय सज्यथुज्वयथे ेअप्पधृथेयनतदरैयथेयं




प्रोथत् उरथय्यत ेमनथयग्यनमसनथपयत्रꣳ शवसयजगनथ संप्रोणवय्वथयं गयथयभय््वयहय ।आयषु ेधयमुभय रयधस उशत ेधषे्य शुरुधो वियोधय रयधसय रत्धयनुषवधनिमेसधतयं गयवीधुकꣳ सस॑निधयय तमवरुधं तय अरीरधयमय्धयदेको नयैग्ोधो हवमयनयय सयध भृरययमृणधवियोनयध-ैसव्वदधमसवदसद्ध गयधं देवꣳ रयधो वसधेरुम ससमधयमयनययवै यज्े सधरवय सवसववधꣵ्ययरससववधरवयय ।अधमगयमसवषꣳ सुकृतमशकं पषृवयं धुसनं नप्रमकेयं घम्वꣳ सव्ववीरयमलप ंनीिययोशकृशं दसक्णयं कुसीदं दक्मरय्वमसरष्नसेमं सवतरयं वीसण्व प्रतरयं प्रश्तयं भषेसममं कलपतेयं मूखयवं तज्जघनययं सुधयसमरयमनेयसयमूसम क्ौमम ् ।अथ सत्रक्मयःअकयरयनतमुदयत्यनतयनतमयङ्परं यत्र दृशयत े । सत्रक्मं तं सवजयनीययत ्मोषणू ऊषुण्तथय ।मय्थयसरप्रयधयसवशत पषूयधत् धयतयधत् कृरवयधत् ऊरययप्रमयवृसखष मयवृसखष मोषणूोय्वमयययसत दध्यतनक्ट्षुूणो मसहरवनयनयकमूषुण ऊषुणः कृरवयहरसत दसखषणयवत्वतिय्वसयदयसत कृरवयलभत ेसप्रयधयसवशत



भरूवयहरभूितयसवश भतूयसवशरययसनदीमुद्यतयरोहसत ितसुववंशसतस्रिक्मयः ।अथ र्लुतयः्ृह्पसतसुत्ययसग्नहोत्रꣳ सꣵरिवय विवेि ेसमत्रोऽसस सप्त रवष्य ब्रह्मवयसदनोऽसभिम्वनुरेकमकंे यदेकेन यजुषय व ैवय्व ैब्रह्मवयसदनो सवसिरयः पय्वसग्नविमेवि ेपशुमयलभय ब्रह्मवयसदनः स रव ैप्रयणो वय एकमकेसमनद्ो वृत्रमहनिमधयमꣳ ससमष्यजूꣳसष विवेि ेसोमो वय एकꣳ सहस्रतमयय न मधयमं वि ेभ्ूरिीणयथुसृजयय न मधयमं वि ेएकिरवयसरꣳशरर्लुतयः ४१रगियनयं गणनयभयवे समत्रोसीरयत्र वियोः मनुसररयत्रकै्य तथय भभूु्वव्सुसवरयत्रकै्य ि नयनूरवयत ्एकिरवयसरशंयत ्ितहु्रय्वसयरर्लुतयनयं सप्तसतं्रशत ्भवतीसत ज्ेयम ् ।वियदशसु देवयसुरय इनद्ो वृत्रꣳ हरवयऽसग्नवय्वव संवथसरो विवेि ेसमत्रोऽसस सप्त प्रजयपसतरसग्ननि मधयमं वि ेप्रजयपसतवय्वस्रꣳसत यज्ो रयय एकमकंे समत्रोऽसस त्रीसण प्रजयपसत्तय ओदननतय सूयय्विनद्मसय विवेि ेउपहूतमुपहूतमकेमकंे यो व ैब्रह्मण ेवि ेयञु्जसनत त्रीणयश््य वि ेप्रजयपसतदमेवयन ्विवेि ेएकिरवयसरꣳशरर्लुतयः ४१रगियनयं गणनयभयवे सविः समत्रोसीरयत्र वियोः




उपहूतमुपहूतसमरयनयोः एकैक्य यञु्जनतीरयत्रकै्य ि नयनूरवयत ्एकिरवयसरशंयत ्सप्त ह्रयसयरर्लुतयनयं वियसतं्रशत ्भवतीसत ज्ेयम ् ।सवश्य असग्नश्च सयसवत्रमसनिवे वियंवियम ् । देवय एकनिकꣳ सप्त षोडशयरणयके र्लुतयः १६प्रयण - वययन - अपयनयः - सू. - सवश्कमय्वत ऊधववं । वययनं मधयं । क्रवयवज्वम ् ॥ अमंुपवूवं - इमंपरं - सू. - प्रयनययनयमंु पवू्वममभयꣳसस पय्वनतममंुपवू्वसममंपरम ् । प्रजयपसतन्ववरयत्रवजवं । ययंप्रथमयसमष्कयसमसतवजवं । मरयमेषवयनुद्नूनयकेषयं कयसुसिवियवशयनयः प्रणीतय यह्ीरसवदयम देवयनय गमययत्त्देषयं गवीनयौ यरपरो दूरयद्द्ुद्यः कृरवयय परोसगिर्वभिरय पसृथवी सदसदसहहचे्छ सुमतीनयं वय मतीनयमतेदनीक सददीसह्वसदतयसन वक्दयवपनं महत्वेषयं परमोतसंदृगसुरगुै्वहय यरसुकृतꣳ सं प्रजयं पशनूममयमं ।इरयनुवयकयधय्वसनतकयः ।्वधय पषूय प्रपय प्र्ुसध्यय प्रमय प्रसतमय रेजत ेसवमोनमय द्यसमथुनयसमननत ्ृह्पत ेद्यप ेधममे अग्न ेअं् ेमनदे वनदे सवश् ेशयतेी नरैृती रवी अ्त ुही इसत वृथय वयसक्ः ॥एष््तनयतःु शुसिज्वरययसुभ्वः पसतः कसववृ्वसष्दु्वन्वहसेतस्



सतसत्री रुरु ्यसुत्यसुव्वषणुसरनदुश्चतसुज्वषणुश्चरुसरसत दीघ्वरेफपरो ह्र्वसवसज्वनीययः ॥सवषणोः र्वलरैग्नरेनतोदयतं् प्रजयपत ेरक्ोघ्ीययोनरेरयती सहꣳसीरश्ती रेवतीरूज्व्वतीग्य्वमणीः सजयतःै सजूः ससꣳही महयनयम्ीय्ववयगूयसुरसत दीघ्वरेफपरो दीघ्वसवसज्वनीययः ।अवेष्पदयसन - सोमः सप्रवग्न ेगोसभनय्वनतरेसत तपो्य वयतो देवतयसग्नश्चम इनद्ः पशुः सौरी ्लयकय सतष्रयवे तमो ह्षे सनिवेय्ययपवुययतगे्नय े्वयहयग्नय े्वयहय सवꣳशरय ै्वयहयक्यन ्षोडश पिंयशरयवेष्पदयसन ।सकयररेफसवसज्वनीयः ।वो हुतो सदवो सवषणोरक्नददसग्नसरष्यजुषः स एन एभयोधवरः पणू्ववनधुर सपञ्दश्सप्तदश एकसवꣳशो लोको ्सह्वषो रेव . तययय अनय्य स.िो गययसत्रयो ्सह्व्तजेो ्सह्वभ्ववरयप्रसतसष्त्तोमोꣳशु-द्र्सः परयिीसभ्सर्वतो सनहो सो अर्सरसो गृहयः १ सुवम्वसलमलवश्चषयपसरष्य्तृणवश्चतसुव्वꣳशः पञ्सवꣳशश्चतषु्ोमश्चतशु्चरवयसरꣳश्रियस्रिꣳशषषोडश उर्थसेभसवि्व्हय्वसनम्वन्वोवृत्रघ्ः २ ितजुय्वतवेदय्तयः परुुषो रुर्मो जयतो प्रसतसष्तोप्रसतसष्तोग्नरेसभियर एष




सविलः ३ गनधवय्व एको ्सह्वरुत्र्सह्वरेकोज्वभयोसष भक्य एकयदशषषोडसशनः ४ जयोसतरुद्नतशशुभो ज्यतय ऋस्भः र्लृप्तय आययु्वमसरियोमधयलभेयनत्सदसस्सतष्नतश्छनदोसभः ५इसत सकयररेफसवसज्वनीयः ।अथ रेफपरसवसज्वनीययनतपदयसन ।सवसज्वनीययन ्वक्ययसम लुप्तयन ्रेफपरयं्तथय । आरयती रेवती हंसस सवषणोरूज्व्वती । सजयतगै्य्वमणीस्सꣳहीययोग्नयेू्वश्च प्रजयपतःे । र्वलरैशस्तरक्ोघ्ीम्वहयनयम्ी्तथय भवेत ् । अनतोदयत्नतथयग्ने् त ुयवयगू्परनतथय । इसत रेफपरसवसज्वनीययनतपदयसन ।अथ दकयरपर तकयरयनतपदयसन ।सीदय्तभनयदयरयसर्दयवतो यद्देतसविगुणं यसविरूपयोद्यवययोदु्तययसेत ्ययद्रपवू्वनदकयरपरः ।इसत दपरपदयसन । - ।मघोनीसनद्ययवती गययत्री मयनवी घृतपदी मतै्रयवरुणी घृतवती यसमत्री वक्यनरयौदंु्री प्ररोहनती दशमयभुयतःशीषणती सोमक्यणीरसययु्वतयसभवीकयरपर ईकयरयनतयसन दीघय्वसन ।मसहषी मघोनीसनद्ययवती गययत्री मयनवी घृतपदी मतै्रयवरुणी घृतवती वक्यनती प्ररोहनती रसयरी घृतयिी



सरवकयरपर ईकयरयनतयः ।अयं ्वयहय जहृ्वषयणः्तम्य यय मुिनेयसलनोनयग्न ेहुतः शय्त ेक्ीतो रयज गच्छत ेययभयो जययत ेमय पवू्वः । अरयनययनगयं भसूमरयद्यज्ो ययवतीरयषुे ि ।आक्यनप्रयण पवू्वपर्प ृ । इनद् े.. वज् पवूवं पर्तृ ।न शषसहरेफपरोनु्वयरो मकयरयनतम ् । तर् ्वरपरोनु्वयरो नकयरयनत रुद्ो धयययदेेवनंै । सवितीय दहयेरेुवनैयन ् । नो विसेष् धययययेरेुवनैयन ् । आहुरयनीतो यश्चयतमुय्व्यययजी ॥ अनयत्र यर्यतमुय्व्यययजी । अहरृधयत ेयः संवथसरः ॥ तव्वरपरोनु्वयरो नकयरयनतः ।कद्ू् वरनुदयत्ः । वयरुण्सुप्रियः ।रुद््ययनध्तमसीनद्ोऽसवदहनतय रयसतं्र परं गुप्य ै । धूनशयशेयवशकुरोमयशय े ।त ेतदधवयु्वसन्व हु्त े । पय्वसग्न पशुभय एव तसनिहु्त े ।सदवसशशलपꣳ रूपमवेषैयम ् ।प्रजयपतजेय्वयमयनय यद्ेवय सवश्यनमुञ्त ु । नक्ञ्जयतय सवश्यनमुञ्नत ु । यद्ेवय आपशशनुधनत ु ।यदग्न ेययसन यसवष्ट् । सकयरपरश्च । अनयत्र यसवष् । होतय्वसवष् सुक्तो इसत वज्वसयरवय ।यकु्वय यदग्न उद्धनयमयनं पवूवं प्र वो वयजय यसवष्ट् । सशकयरपरो यसवष्ट् । अनयत्र यसवष् ।




न होतःपवू्वः ।यदꣳसशोधव्वश्च यसवष्ट् ।यय जयतय यसवष्ट् । होतय्वसवष्वजवं ।रेफसकयरपरो यसवष्ट् ।वययघ्ः पवू्वमय देवो ययरवसग्नन्वः पयत ुसित्रभयनुः ।

इसत षसडवंशसतसूतं्र मूलं समयप्तम ्

Reference:Ṣaḍviṁśati Sūtra, pages 141-153 in the Ātreya Śikṣā bundle, (cod. Palmbl. III 8/133) in the collection of the Hamburg Staats-Universitaet Bibliothek, Grantha script on palm leaves, 7 folios.Ramanujan, P., Shadvimsati-Sutra—Sasvara, Parankushachar Institute of Vedic Studies, 2007.

षसडवंशसत सूत्रम ् · 2017-08-16 · [Ṣaḍviṁśati sūtra]...

Documents