1

ൈകലാസയാത.

മാടേശരി നാരായണൻ നമതിരി

2

നാരായണൻ നമതിരി, മാടേശരി മന, കറകടം പി ഓ.

േകാതമംഗലം - 686 691@ .madassery gmail com

മഖചിതം: മാനസസരസ്, പിനിൽ അകെല ൈകലാസം.

Disclaimer: While the author has tried his best to be factually correct about the

, contents this article should not be taken as the sole source of information if

.you are traveling to these places

2013Madassery Narayanan Namboodiri

-The author permits the use and circulation of this electronic book only for non

. commercial purposes as long as it is not edited or modified in any form Any

commercial use of the whole book or parts of it is explicitly prohibited unless a

. written permission from the author is obtained The images from the book or

associated website should also not be used elsewhere without the permission of .the copyright holders

: Photos . (Anoop M Namboodiri . @ .anoop mn gmail com) : More images may be found at . .www madassery in

3

വിഷയസചികആമഖം...................................................................................................................................................4

ഒനാം ദിവസം: േനപാളിേലക്...............................................................................................................8

രണാം ദിവസം: കാടമണ.....................................................................................................................11

മനാം ദിവസം: ഹിമവാെന മടിതടിൽ.................................................................................................17

നാലാം ദിവസം: ഞാലത് ഒര ദിവസം.................................................................................................26

അഞാം ദിവസം: തരസീമ കടന്.........................................................................................................29

ആറാം ദിവസം: ൈകലാസദർശനം........................................................................................................38

ഏഴാം ദിവസം: മാനസസരസിൽ ഒര ൈതയംബകപജ.........................................................................49

എടാം ദിവസം: ൈകലാസ പദകിണം.................................................................................................53

ഒൻപതാം ദിവസം: പർവതനാഥെന നീരാട്...........................................................................................68

പതാം ദിവസം: ഗരപർണിമ...............................................................................................................74

പതിെനാനാം ദിവസം: ഹിമവൽ ശംഗങേള വിട.................................................................................77

പനണാം ദിവസം: കാടമണവിൽ തിരിെക..........................................................................................78

പതിമനാം ദിവസം: കാഷമണപം........................................................................................................79

പതിനാലാം ദിവസം: േനപാളിേനാടം വിട.............................................................................................84

പതിനഞാം ദിവസം: ആദിശങരെന നാടിേലക്...................................................................................85

4

ആമഖം

' അവസാനമായി ഒര തവണകടി മറകാൻ സമയം ഉണാവേമാ?' െറജി മസത് ആേരാെടനിലാെത േചാദിച. വകങൾക വളരാൻ പകതി അനവദിചിരികന ലകണ

േരഖയായ തരസീമ ( ) tree line കടന്, വീണം എതേയാ മകളിൽ േലാകതിെന നിറക യിൽ പതിനയായിരവം ഇരപതിനായിരവം അടി ഉയരമള പർവതശിഖരങളെട താഴാര

തിലെട വളഞ തിരിഞ േപാകന പാത പിനിട് ഞങളെട എയർകണീഷൻഡ് ബസ് ഒര േനർേരഖയിൽ വടേകാട സഞരികാൻ തടങിയിട് ഒര മണികറിലധികമായിടണാ

വം. ' അെഞട മിനിടകൾകകം ൈകലാസതിെന ആദയ ദർശനം.' ടിബറകാരനായ ൈഡ വർ േകാംപ ആംഗയഭാഷയിൽ അറിയിച. അയാൾകറിയാവനത ടിബറൻ ഭാഷ മാതം.

ഹിനി അറിയാവന ഞങളെട േനപാളി ൈഗഡ് പിനിലെത ബസിലായിരന. ൈകലാസം ആദയം കാണന നിമിഷം മറക് ഉേപകികെമന െറജി പറഞിരന.

െചറപതിൽ ശീലിച ഒര സവഭാവം ഉേപകികനതിലള വിഷാദം അേദഹതിെന വാക കളിൽ നിഴലിചിരന.'ൈകലാസം', 'മാനസസരസ്'- ഏേതാ അഭൗമപരിേവഷം പണ നിൽകന സല

നാമങൾ. ഒര മനഷയന് എതിെപടാൻ കഴിയാത മേറേതാ േലാകതിലള സലങൾ. ഇതായിരന െചറപതിൽ എെന വിശവാസം. കെറകടി വലതായേപാൾ, ൈകലാസയാത

വിജയകരമായി പർതിയാകിയവർ വളെര വിരളമാെയങിലം ഉെണന മനസിലായി. ' ൈകലാസയാത സകതികൾേക സാധിക' എനം േകടിടണ്. ൈകലാസയാത െചയ ഒരാ

െള ഞാൻ ആദയമായി കാണനത് ഏകേദശം പതവർഷം മമാണ്. േകാതമംഗലംകാരനം എെന സഹതമായിരന, പേരതനായ പാപചെന മകൻ അജി എന െചറപകാരനായിര

ന ആ യാതികൻ. അമതാനനമയീഭകനം കസയാനിയമായ അജി ആ യാതക േശഷം മനനാല വർഷം കടിേയ ജീവിചിരനള. പിനീട ഞങളെട ൈകലാസയാത തീരമാന

മായേശഷം 'േയാഗി' മാേരാെടാത് എെന മെറാര സഹതം ൈകലാസം സനർശിചയാള മായ സി.പി. മാതയവിെന കാണാൻ േപാവകയണായി. അഹിനകളായ ഈ രണ 'സകതി

കളം' േനപാളിെല ടർ ഓപേററർമാർ വഴിയാണ ൈകലാസതിേലക യാത െചയത്. ഒര ഇനയൻ പൗരന ൈകലാസ് മാനസസേരാവർ യാത നടതനതിന രണ വഴിക

5

ളാണളത്. ഒന് ഇനയാ ഗവൺെമനിെന വിേദശകാരയ വകപിെന േമൽേനാടതിൽ ഉത രാഖണ് സംസാന സർകാരിെന കീഴിലള ' കമേയാൺ മണൽ വികാസ് നിഗം' നടത

ന ഔേദയാഗിക യാതാസംഘതിൽ ഒരാളായിതീരക എനളതാണ്. ഇതിന രണ പധാ ന കടമകൾ കടേകണതണ്. ഒന് യാതാസംഘതിൽ േപരൾെപടതികിടക എനള ത തെന. ഓേരാവർഷവം െമയ് മാസം മതൽ െസപംബർ മാസം വെരയായി ഏകേദശം

അറപത േപർ വീതമള പതിനേഞാ പതിനാേറാ സംഘങളാണ് ഈ യാതയിൽ പെങട കക. അതായത് ഒര വർഷം ആയിരതിൽ താെഴ ഭാഗയശാലികൾേക ഇതിന് അവസരം കിടകയള. ഒേനാരേണാ ലകം അേപകകരിൽനിന നറെകടപിലെട ഈ െതാളായിര

തിൽപരം േപെര െതരെഞടകന. രണാമെത കടമ ശാരീരിക കമതയാണ്. നറക‍ വീണവരിൽ നിന കർശനമായ

െമഡികൽ പരിേശാധനകൾ വിജയകരമായി പർതിയാകനവെര മാതേമ ലിസിൽ ഉൾ െപടതകയള. പതിെനട വയസിനം എഴപതവയസിനം ഇടയിൽ പായമളവരായിരിക ണം. ഹദയസംബനമാേയാ ശവാസേകാശസംബനമാേയാ അസഖങെളാനം പാടില. പ

േമഹേരാഗികൾ വാതേരാഗികൾ എനിങെനയളവെരാനം ആകരത്. ഇനയയിൽ നിന പരിേശാധനകൾ പർതിയാകി യാത പറെപടാൽതെന ടിബറൻ അതിർതിയിെലത

േമാൾ വിശദമായ പരിേശാധനകൾക വീണം വിേധയരാേവണതണ്. അവിെട പരാജയ െപടാൽ യാത റദാകി തിരിചേപാേരണി വരം. ഏകേദശം മപത ദിവസേതാളം േവണിവ രനതം വളെര ദരം കാൽനടയായി യാതെചേയണതമായ ഈ തീർതയാതെയപറി നല

ആേരാഗയമളവരം വാർദകയം ബാധികാതവരം മാതം ചിനിചാൽ മതി എനളതാണ വാസവം.

രണാമെത വഴി താരതേമയന എളപമാണ്. േനപാൾ സർകാരം ൈചനീസ് ഗവൺ െമനം തമിലള ധാരണപകാരം കാടമാണവിലള ഏതാനം ടർഓപേററർമാർക യാതി

കെര ൈകലാസതിേലക െകാണേപാകവാൻ ൈചന അനമതി നൽകിയിടണ്. അവരിൽ ഒരാളായി നമക ൈകലാസയാത നടതാം. ശാരീരികപരിേശാധനകൾ ഒനമില. കാടമാ ണവിലള ടർഓപേററർമാരെട െവബൈസറകളിൽ വിശദവിവരങൾ ലഭയമാണ്.

ഇനയയിലള ഒര ടർ ഓപേററർകം ൈകലാസയാതക് അനമതിയില. ഇകടരം അതേപാെല ചില ആതീയ ആചാരയനാരം മറം തീർതാടകെര ൈകലാസതിേലക

6

െകാണേപാകനത് അവെര കാടമാണവിൽ എതിച് അവിെടയള ഏെതങിലം ടർ കമ നിയെട കീഴിലള യാതാസംഘതിൽെപടതിയിടാണ്. കാടമാണ മതലള യാത പർണ

മായം അവിടെത ടർ കമനിയെട നിയനണതിലാണ്. രാജഭരണതിന കീഴിലം, േലാകതിെല ഏക ഹിനരാഷം എന പദവിയിലം, ആ

യിരന േനപാളിൽ കഴപങൾ ഉണാകി രാജഭരണവം ഹിനരാഷെമന സങൽപവം അവ സാനിപിച് മാേവായിസകളെട ഭരണതിൻ കീഴിലാകിയതിൽ ൈചനയെട പങ േവണ

േവാളമണായിടണ്. ഇനയയമായി അതിർതി പങിടന േനപാളിൽ കടതൽ പിടിമറകക എനത് എനം ൈചനയെട ലകയമാണ്. അതിനായി അവർക് പല ആനകലയങളം ൈച

ന നൽകന. ഈ ൈകലാസയാതാനമതിയം അതിെലാനായിരികിേല? ൈചന ടിബറിെന കീഴെപടതി ഭരണം ഏെറടതതിനേശഷം 1951 മതൽ 1980

വെരയള മപതവർഷകാലേതക് ൈകലാസ- മാനസസേരാവര ഭാഗങളിേലക് മറ രാജയ ങളിലളവർക പേവശനം ഉണായിരനില. 1980 ന േശഷമാണ് ഇനയകാർക വീണം

ഈ പേദശങളിേലകള പേവശനം തറനകിടിയത്. െമാറാർജിേദശായി ഗവൺെമനിൽ വിേദശകാരയമനിയായിരന അടൽബിഹാരി വാജേപയിയെട 1979- െല ൈചനാസനർശ

നേവളയിൽ രണ ഗവൺെമനകളം തമിൽ നടന ചർചകളിലാണ് ഇകാരയം തീരമാനമായ ത് എന േകടിടണ്. അേമരികൻ പൗരനാർകം മറം അനമതി കിടക ഇെപാഴം വിഷമമാ

െണനാണ് അറിയാൻ കഴിഞത്.' വിചാരിചതിലം േനരെത, 2013 ൽതെന ഒര ൈകലാസയാതക് അവസരം

വനിരികന. നിങൾ ഉണാവിേല?' ശീജിത് വിളിച േചാദിച. 'ഞങൾ' ഉണാവില, 'ഞാൻ' ഉണാവം. ഞാൻ പറഞ. ൈകലാസയാതികർകള ശാരീരികകമതാപരീകയി

ൽ ശാരദ വിജയികിെലനറപായിരന. ' അഛൻ തനിച േപാകണ ഞാനം വരാം' കടൻ ഇത പറഞേപാൾ എനിക സേനാഷമായി.

കഴിഞ പതമപതഞ െകാലങളായി പതിവായി രാവിെല അരമകാൽ മണികർ നടപ ശീലമാകിയ ആളാണ ഞാൻ. ശവാസേകാശസംബനമായ വിഷമതകേളാ പേമഹ

േമാ ഇല. ഉളത് അസാരം െകാളേസാൾ മാതം. ഏതായാലം ൈകലാസയാതയായി പാ ണായാമമറകൾ ശീലിച തടങി. െടഡ് മിൽ െടസം പൾെമാണറി ഫങഷൻ െടസം െചയ.

എലാം േനാർമൽ. സഹതായ േഡാ. േജാൺ എബഹാം ഒര െസർടിഫികറ് എഴതിത

7

ന. ഫിസികലി ഫിറ് !' ജൈല പതിമനാം തീയതി രാവിെല നാലരക് എലാവരം െനടമാേശരിയിൽ എ

തിേകാള. ൈഫറ് ടികറകൾ അവിെടവച തരാം.' ശീജിത് അറിയിച. കടെന ഭാരയ േഡാ. പീത േകായമതരിൽ അരവിന് ആശപതിയിലാണ്. കടൻ

ൈഹദരാബാദിൽ നിന േകായമതരിൽ വനിട് പതിെനാനാം തീയതി നാടിെലതി. പനണാം തീയതി യാതയ് അതയാവശയമള സാധനങൾ വാങിച. എ.ടി. എമിൽ നിന

കിടിയ ആയിരംരപാ േനാടകൾ ബാങിൽ െകാടത നറരപാ േനാടകളാകി മാറിവാങി. േനപാളിൽ എവിെടയം ഇനയൻരപ എടകം, പേക ആയിരതിേനയം അഞറിേനയം

കറൻസിേനാടകെള അവർക ഭയമാണ്. ' അതിനാൽ െകാണേപാകന പണം നറിെന േനാടായിട മതി' സഭാഷ് അറിയിചിരന. പാകിസാനിൽ പിന െചയന കളേനാടകൾ

ആദയെമാെക ദബായ് വഴിയായിരന ഇനയയിെലതിയിരനത്. പരിേശാധന ഊർജിത മാകിയേപാൾ േനപാൾ വഴിയാകി. േനപാളിൽ നിന് ഇനയയിേലക കടതക താരത

േമയന എളപമാണ്. ഇകാരണതാലാണ വലിയ േനാടകെള േനപാളികൾ ഭയെപടാൻ തട ങിയത്.

അതാഴതിന േശഷം പാകിംഗ് മഴവനാകി. പധാനമായം കമിളി വസങളാണ െപടിയിൽ സാനം പിടിചത്. അത പല നിര ധരിയാനളത േവണം. കടാെത, റബർടാ

പിംഗ് െതാഴിലാളികൾ െവളപിനമമ പണിയിറങേമാൾ െനറിയിൽ ധരികന തരതില ള ഒര എൽ.ഇ. ഡി ലാമ കയിൽ കരതണെമന സഭാഷ് അറിയിചിരന. ൈകലാസപരി

കമണ പാതയിെല താമസസലങളിൽ രാതി മിയെപാഴം കറണണാവാറിലേത. പരികമ ണ നാളകളിൽ അളവിൽ കറവം എനാൽ കടതൽ ഊർജപദായിയമായ ഭകണം േവണം

കഴികാൻ. അതിനായി വിവിധയിനം ൈഡഫടകൾ േചാകേലറ് എനിവയം കരതിയിരി കണം. ' പതിവായി കഴികന മരനകൾ ഉെണങിൽ അവയം മറകണ'. തയാെറടപകൾ

കഴിഞ പതിെനാനരയായി കിടനേപാൾ. അെപാഴാണ േഡാകർ ജയയെട വിളി. ൈഫറി ൽ ഒരാൾക് എതകിേലാ സാധനങൾ െകാണേപാകാം? അവർ പാകിംഗ് തടങിയിേടയ

ള. സാധാരണ ഒരാൾക ഫീ ലേഗജ് അലവൻസ് 20 കിേലാഗാമായിരന. െചലവ ചര കനതിെന ഭാഗമായി വിമാനകമനികൾ അടതയിെട െഡാമസികൈഫറകളിൽ അത15 കിേലായായി കറചതായി പതവാർത കണിരന. ഞങളെട െഡൽഹി ൈഫറ് െകാചി-

8

കാടമാണ ൈഫറിെന ഭാഗമായതിനാൽ ഇനർനാഷണൽ ൈഫറിെന ആനകലയങൾ കിടമായിരികാം. അങെനെയങിൽ 20 കിേലാഗാം വെര െകാണേപാകാം.

ഒനാം ദിവസം: േനപാളിേലക്

പതിമനാം തീയതി െവളപിന മനര മണിക ടാകിയമായി സേനാഷ് എതി. ഞങൾ നാലമണിക പറെപട. രാതി െപയ മഴയിൽ വഴി നനഞ കിടന. എങിലം

നാേലമകാലിന െനടമാേശരിയിൽ എതി. ഞങളെട യാതാസംഘതിൽെപട കെറയാള കൾ അതിനമമ് എതിേചർനിരന. േയാഗിമാർ മവരം ഞങൾ െചനതിനേശഷമാണ

വെനതിയത്. അവരൾെപെട ഞങൾ 27 േപർ. എെന ബനകളായ ശീജിതം സഭാഷം ദിേനശനം കടി ' േയാഗീസ് എക്െപഡീ

ഷൻസ്' എന ടർ കമനി തടങിയത് ഒരവർഷം മമാണ്. േയാഗിയ് - your own - great india എെനാര വിപലീകരണവം അവർ കെണതി. അവരെട ആദയയാത കഴി

ഞ വർഷം െസപറംബറിൽ നടതിയ ബദരീേകദാരയാതയായിരന. അതിലം ഞങൾ 27 േപരാണ പെങടതത്. അന േകദാർനാഥിൽ ഞങൾ താമസിച ജിഎംവിഎൻ വക

ഗസ്ഹൗസ് നിനിരന സലത് ഇേപാൾ ഒര മൺകന മാതം!' ഭഗവാെന അനഗഹം, വിവരം േനരെത അറിഞേലാ' െപാഫസർ മാധവപിളി

േകശവൻ നമതിരി േഫാണിലെട ആശവാസം െകാണ. ' യാത മാറിവച അേല?' മറചിലർ വിളിചേചാദിച. ഉതരാഖണിെല പകതിദരനെതതടർന ൈകലാസയാത മാറിവചതാ

യി പതവാർത കണ േചാദിചതാണവർ. അത് ഇനയാഗവൺെമനിെന േമൽേനാടതിലള യാതെയപറിയാെണനം ഞങൾ േപാകനത ദരനഭമിയായ ഉതരാഖണിെന മകളിലെട

പറന േനപാൾ തലസാനമായ കാടമാണവിൽ ഇറങി അവിെട നിന ബസവഴിയാെണ നം ഞാൻ പറഞ മനസിലാകി.

' എങിലം ഈ േമാശമായ കാലാവസയിൽതെന േവേണാ യാത?' േഡാകർ വിജ യെന ബനകൾക് അതായിരന സംശയം. ടിബറിൽ നല കാലാവസയാെണനം ദര

നം സംഭവിചത് ഇനയയിലാെണനം േഡാകർ അവേരാട പറഞ.

9

രാവിെല ആേറമകാലിന് െനടമാേശരിയിൽനിന പറെപേടണിയിരന ഞങളെട െജറ്എയർേവയസ് ൈഫറ് ഒര മണികേറാളം താമസിചാണ പറെപടത്. െചൈനയിൽ

ഒനിറങികയറി െഡൽഹിയിെലതിയേപാൾ ഒനര മണികർ െലയറ്. എമിേഗഷൻ നട പടികൾ കഴിച കാടമാണ ൈഫറിൽ സമയതിന കയറിപറാൻ ഒകാെത വരേമാ എന്

എലാവരം ഭയെപട. പേക ആ ചടങകൾക വലിയ താമസം േനരിടില. ഇനയയം േനപാളിനം ഇടയിലള പേതയക യാതാനിയമങൾ അനസരിച പാസ്േപാർട തെന

നിർബനമെലനിരിെക ഞങളെട പാസ്േപാർടകളിൽ- departure സാമ് െചയില. ഞങൾ പരിപിച െകാടത ഇമിേഗഷൻ േഫാമകൾ വാങിവച്, പാസ്േപാർടകൾ ഒന

മറിചേനാകി അവർ ഞങെള ഓേരാരതെരയായി കടതിവിട. ഒര ഇനയൻപൗരന് പാ സ്േപാർടിലാെത പേവശികാവന ഏക വിേദശരാജയം േനപാളാണ്.

എയർൈലൻ ജീവനകാരെട സഹായേതാെട, എയർേപാർട് േജാലികാർകമാതം സഞാരസവാതനയമള ചില കറകവഴികളിലെട കാടമാണ വിമാനം പറെപടന ആറാം

നമർ െഗയറിൽ ഞങൾ എതിേചർന. വഴിമാറി നടന ചിലെര കടൻ തടതകടി യഥാ സാനെതതിച. മറയാതകാെരലാം വിമാനതിൽ കയറികഴിഞിരന. ഞങൾ 27

േപർ കയേറണ താമസേമ ഉണായള വിമാനം പറനയരാൻ. ഇനയൻ സമയം മേനകാൽ മണിക ഞങൾ േനപാൾ തലസാനമായ കാടമാണവിെല തിഭവൻ ഇനർനാഷണൽ എ

യർേപാർടിൽ ഇറങിയേപാൾ അവിെട സമയം മനര മണി. ഇനയയം േനപാളം തമിൽ 15 മിനിടിെന സമയവയതയാസമണ്. ഇനയയിെല സമയം + 5.30 UTC യം േനപാളിേല

ത് + 5.45 UTC ഉം ആണ്. UTC എനാൽ .universal time coordinate പണിതിന് GMT അഥവാ ഗീനിച് മീൻൈടം എന പറഞിരന.

ഇവിെടയം ഇമിേഗഷൻ കടമ െപെടന കടന. പരിപിച േഫാം വാങിവച ഞങ െള കടതി വിട. Entry അഥവാ Arrival സാമ് ഇവിെടയം പതിചില. ഞങൾ ഗീൻ ചാ

നലിലെട കടനേപായതിനാൽ കസംസ് പരിേശാധനയം ഉണായില. വിമാനതിൽ നിനി റങി ഇമിേഗഷൻ കൗണറിേലക നടന നീങേവ ഭിതിയിൽ ഒരിടത് എഴതിവചിരന

ഒര വാചകം ഞാൻ ശദിചിരന. - Things happen only slowly in Nepal എനാ യിരന ആ ആപവാകയം. അത വായിചേപാൾ മനസിലണായ ഒര ധാരണയിൽനിന വിഭി നമായി ഇവിെട കാരയങൾ േവഗം നീങന. കഴിഞമാസം ഒര യാതകഴിഞ മംൈബ

10

ഛതപതിശിവാജി ഇനർനാഷണൽ എയർേപാർടിൽ വനിറങിയേപാൾ അവിെട ഇമിേഗ ഷൻ െഡസിലണായിരന ഉേദയാഗസൻ ഒര കാരണവമിലാെത ഞങെള വളെര സമയം

കാതനിർതി. ഇവിെടയിതാ കാരയങൾ െപെടന നീങന. ( പിനീടള ദിവസങളിൽ ടിബറിൽ വച്, േനപാളികൾ പറഞത് ടിബറിെല കാരയമാെണന മനസിലായി. അവിെട

സർവസാകികളായ ചനഭാസരനാർ േപാലം െമെലേപാകിലാണ്) പറത മഴ െചറതായി െപയനണായിരന. touch kailas എന ടർകമനിയാണ് ഇവിെടനിന ഞങെള ൈകലാസതിൽ െകാണേപാകനത്. അവരെട എം.ഡി. ബസ

അധികാരി ഞങെള കടിെകാണ േപാകനതിനായി എയർേപാർടിൽ വനിരന. 14 സീറ ള രണ വാഹനങളിലായി ഞങെള അേദഹം തെമൽ എന സലതള 'തിനകത'

പദവിയള േഹാടൽ ൈവശാലിയിൽ എതിച. അഞരമണിേയാെട ഞങൾ േഹാടലിൽ െചകിൻ െചയ. അതയാവശയ സൗകരയങളള, എയർകണീഷൻ െചയ മറികൾ.

കളിയം മറം കഴിഞ് ഞങൾ േഹാടലിെന താഴെത നിലയിലള േകാൺഫറൻസ് ഹാളിൽ ഒതകടി. എലാവരം സവയം പരിചയെപടതികഴിഞേപാൾ ബസ അധികാരി

യം അേദഹതിെന സഹായിയായ മെറാര ബസവം- ('െകാചവാസ' എന ഞങൾ) കടി പിേറനമതലള യാതാ പരിപാടികൾ വിശദീകരിച. എലാവർകം ടച്ൈകലാസ് എന

മദ കതിയ ഡഫൽബാഗം ബാക്പാകം ഓേരാ കമിളിെതാപിയം തന. കടാെത യാത കഴിഞവരേമാൾ തിരിചെകാടകണെമന വയവസയിൽ ഒേരാ വിൻഡ് ജാകറം. േകാതമംഗലം നേങലിൽ ആയർേവദാശപതിയെട എം.ഡി. േഡാകർ വിജയൻ

എലാവർകം കളരിമർമാണി ൈതലം െപയ്ൻബാം മതലായവ വിതരണം െചയ. കതാട കളം ശീധരീയതിെല േഡാകർ എൻപിപിയം േകാഴിേകാട നിനള േഡാ. രഞിതം

ഫസ്എയഡ് മതലായ എലാ െമഡികൽ സഹായങളം വാഗാനം െചയ.

എടമണിക ബേഫ ഡിനർ. േറാടിയം േചാറം ൈതരം മറം കഴിച. ഒൻപതരമണി ക കിടനറങി. ഒനാം ദിവസം സമാപം. നാെള കാടമണ സനർശനം.

11

രണാം ദിവസം: കാടമണ

പതിവേപാെല രാവിെല അഞമണിക ഞാെനഴേനറ. ഷവറിെല ചടെവളതിൽ നെലാര കളി കഴിഞേപാൾ ഇനലെത യാതാകീണെമലാം േപായി. കടൻ ഏഴമണി

ക് ഉണർന. എലാവരം താെഴേപായി െബകഫാസ് കഴിച. െബഡ് േടാസ്, പാൻേകക്, ജർമൻ െപാെടേറാ െതാലികളയാെത പഴങിയത്, ആവാെമനളവർക് ഓംെലറ്, പലത

രം പഴങൾ, ചായ കാപി, പലതരം ജയസ്.

േഹാടൽ ൈവശാലിയെട മനിൽ ഞങളെട സംഘം

രണ മിനി ബസകളിലായി ഞങൾ കാടമണനഗരം കാണാനിറങി. ബസ നിേയാ ഗിച ഒര ൈഗഡം കെടയണായിരന. ആദയം േപായത് പശപതിനാഥേകതതിേലകാ

ണ്. േകതതിെന ഐതിഹയം ൈഗഡ് പറഞതന. ഭീമേസനെന കയിൽ നിന കതറി േയാടിയ മഹിഷരപിയായ മഹാേദവെന ശരീരഭാഗങൾ പഞേകദാരങളിൽ ചിതറി വീ ണേപാൾ തല പതയകമായത് ഈ േകതതിലാണേത. കരേകത യദതിൽ ഗരകാര

ണവനാെരെയാെക വധിചതിെന പാപം തീരാൻ പാണവനാർ മഹാേദവെന സമീപിെച നം ദർശനം െകാടകാെത ശിവൻ ഒര കാളയെട രപതിൽ ഓടി മറെഞനം ഭീമേസന

ന് ആെളമനസിലായി കടനപിടിെചനം മറമള കഥ കഴിഞ വർഷെത ബദരീേകദാര യാതയിൽ ഗപകാശിയിൽവച േകടിരന. അന പേക േകടത് രദനാഥിൽ മഹാേദവെന

മഖവം കേലശവരത ജടാശിരസം പതിചെവനാണ്. രണം ഇനയയിൽ ഉതരാഘണ് സം സാനതള ശിവാലയങളാണ്. ഐതിഹയങൾ അങെനയാണ്. പരാണങളിൽ പതി

പാദിചിരികന ഏതകഥ എടതാലം ആ കഥ നടനത് ഇവിെടയാണ് എന പറയാൻ ഭാര തതിെല ഓേരാ സംസാനതം ഏെതങിലം ഇടം ഉണാവം. ഉദാഹരണതിന കഴിഞ വർഷെത ഞങളെട യാതയിൽ ഹരിദവാറിൽ ഗംഗയെടതീരത ദകയാഗം നടന സലം

സനർശികകയണായി. അന ദകൻ എരിച യാഗാഗി ഇനം അണയാെത അവിെട േഹാ മകണതിൽ കതന. മലയാളികൾ, പേതയകിചം വടകൻ േകരളതിലളവർ പേക

12

വിശവസികനത ദകയാഗം നടനത് െകാടിയരിൽ ആെണനാണ്. േകരളതിനളിൽത െന ഒേരകഥ നടന രണസലങൾ കണിടണ്. മാർകേണയന മഹാേദവൻ ആയസനീടി

െകാടതത തപേങാടമലതിലാെണനത പസിദമായ കഥ . എനാൽ െകാലം കടവർ ശിവേകതതിലാണ് അകഥ നടനെതന കാരയതിൽ െകാലംകാർക സംശയേമതമില.

ഹനമാൻ ലങയിേലക ചാടിയത ഗജറാതിെന തീരത നിനാെണന വിശവസികനവർ ഗജറാതിൽ ധാരാളമെണന പെണവിെടേയാ വായിചേതാർകന. ലങ ആ ഭാഗത് കട

ലിലള ഒര ദവീപാെണനം. പശപതിനാഥേകതതിെന പഴകം നിർണയികാനാവാതതാണ്. ചരിതാതീത

കാലത് ഇവിെടയണായിരന േകതം എങിെനേയാ നശിച േപായി. പിനീട് ഭമികടി യിൽ മറഞ കിടനിരന ശിവലിംഗതിന് കാമേധന പാൽചരതിെകാടകന വിവരം

പശപാലനാർ വഴി അറിഞ രാജാവ് ഇവിെട ഒര േകതമണായിരനെവന മനസിലാ കി ഇേത സലത പതിയേകതം പണിെചയിച എനാണ് ഐതിഹയം. അകഥ എനാ

യാലം CE നാലാം നറാണ മതൽ ഇവിെട ഒര മഹാേകതം നിലനിനിരന എന വിശവ സികാം.

പിനീട് ഇേനക പനേണാളം നറാണകൾക മമ് അങ െതക േകരളതിൽ നിനള ആദിശങരൻ നഗപാദനായി മഹാവനങളം ഹിമഗിരികളം താണി അതിശീതജല

വാഹികളായ നദികൾ നീനികടന് കാടമണ താഴരയിൽ എതകയം ഇവിെടയണായിര ന ബദമത സനയാസിമാരമായണായ സംവാദതിൽ അവെര േതാലിച് സനാതനമതം

പനരദരികകയം െചയത കടാെത പശപതിനാഥ േകതനടതിപിലം മറം പല ചിടകളം ഏർെപടതകയം െചയ. ദകിേണനയൻ ചിടയിൽ പജാവിധികൾ പനർകമീകരിച അേദ

ഹം കർണാടകസംസാനതനിനള പജാരിമാെര ഇവിെട അവേരാധികകയം െചയ. േകദാരനാഥതിലം ബദരീനാഥതിലം പജാവിധികൾ ചിടെപടതിയ ആചാരയസവാമികൾ

ഇവിെടയം ഒര േകരളീയമദ പതിപിചിടാണ് മടങിയത്. എനാൽ േകദാരനാഥം കാശി മതലായ ഉതേരനയൻ േകതങളിൽ കണവരനരീതിയിൽ നിന വിഭിനമായി ഇവിെട

ഭകജനങൾക ശീേകാവിലിനളിൽ പേവശിച് ആരാധന നടതവാനള സവാതനയം ഇല. ഇവിെട പേക ശീേകാവിലിന നാലവശേതകം തറകന നടകളണ്. ഈ നാല

വാതിലകളിൽകടി പശപതിനാഥെന നാലമഖങൾ ഭകജനങൾക ദർശികാം. ഇപകാ

13

രം നാലപാടം നടതറകന േകതങൾ മെറവിെടെയങിലം ഉളതായി അറിയില. ശീശങരന േശഷം പിെനയം വളെരകാലം കഴിഞ് പശപതിനാഥേകതം

ചിതൽ തിന നശിചേപായേത. പിനീട പതിേനഴാം നറാണിലാണ് ഇന കാണന േകതം പണി തീർതത്. അതിനേശഷവം ഇവിടെത പജാരിമാർ (റാവൽ) ഇനയയിൽ

കർണാടക സംസാനതിൽ നിനള ഭടമാരായി രന. ആദിശങരാചാരയരെട കാലത തടങിയ ഈ വയവസ അടതകാലംവെര നിലനിനിരന. നാലവർഷം മമ േനപാ ളിൽ ഉണായ വിപവെത തടർന രാജഭരണം അവസാനിപിച മേതതര ഗവൺെമന്

ഉണാകിയതിന േശഷം േനപാളിലള ബാഹണെര പജാരിമാരായി നിയമിച തടങിയേത.

പശപതിനാഥേകതമതിലിെന െതാടരമി ഒഴകന ബാഗ്മതീ നദിയെട മറകരയി ൽ പിതകർമങൾ െചയനവെര കണ. അടത തെന ശശാനതിൽ ചിത എരിയന. ശവ

ദാഹതിന് ഭാരതീയർക കാശി േപാെലയാണ് േനപാളികൾക് ഈ കടവം പരിസരവം. ൈകലാസയാതയിടക മരണം സംഭവിചാൽ ഇനയകാെരയം ഇവിെട െകാണവന സംസ

രികക പതിവാണ്. ഇവിടെത ചിതാഗിയിൽ എരിഞതീരനവരെട ആതാകൾ േനെര േമാകപാപിയിെലതമേത. ചിതാഭസധാരിയായ പശപതിനാഥന് സമീപം ചിതാഗി

സദാ എരിയന. പശപതിനാഥേകതതിൽ നിനം ഏകേദശം ഒര കിേലാമീറർ കിഴകഭാഗതായി

സിതി െചയന ഗേഹയശവരീ േകതം (ഗേജശവരി, ഗേഹശവരി എെനാെക പാഠേഭദങൾ) സനർശികാനാണ പിനീട ഞങൾ േപായത്. ഇവിെട 'ശകി' യാണ് േദവത. അതിനാൽ

പസിദങളായ ശകിപീഠങളിൽ ഒനായി ഇതിെന കരതന. ദകയാഗതിൽ സവയം മര ണംവരിച സതീേദവിയെട ശരീരവെമടതെകാണ ശിവൻ ദഃഖിതനായി ആരയാവർതിലെട

അലഞതിരിഞ നടന. ദാകായണിയെട ശരീരഭാഗങൾ അടർനവീണ സലങെള ലാം ശകിപീഠങളായിതീർെനനം ഐതിഹയം. അതനസരിച സതീേദവിയെട ഗഹയഭാ

ഗങൾ പതിച സലമാണേത ഈ ഗേഹയശവരീേകതം. ഇതം പതിേനഴാം നറാണിൽ പണിതീർന േകതമാണ്. ഈേകതതിൽ വച വിവാ ഹിതരാവനവർക പിനീടള

എലാ ജനങളിലം ഭാരയാഭർതാകനാരായി കഴിയാനള അനഗഹം ലഭികമേത. ഞങൾ െചലേമാൾ അവിെട ഒര വിവാഹം കഴിഞ വധവരനാ ർ േകത നടയിൽ

14

നിന േഫാേടാഎടകനണായിരന. അതിനേശഷം ഒര മണികേറാളം വളെര േമാശമായ േറാഡകളിലെട- മഴകാലത

േകരളതിെല േറാഡകൾ ഇതിലം േഭദം- സഞരിച് പധാന നഗരഭാഗങളിൽ നിന് ഏക േദശം പതകിേലാമീറർ വടകമാറി സിതിെചയന ജലശായീ വിഷവിെന അമലതിെല

തി. വദനീലകണൻ ( ബഢാ നീലകണ്) എെനാരാളാണ് നറാണകേളാളം മറഞ കിട നിരന ഇവിടെത വിഗഹം കണപിടിചെതനം അതിനാൽ അമലതിനം ഈ സല

തിനതെനയം ബഢാനീലകണ് എന േപര വെനനം ഞങളെട ൈഗഡ് പറഞ. നാല തടിേയാളം നീളമള ഒര ജലാശയതിലാണ് പതിേനഴടിനീളമള ഈ വിഷവിഗഹം

ശയികനത്. ഹിനമതവിശവാസികൾക മാതം കളതിെന പടവകളിറങി ജലശായിയായ ഭഗവാെന പാദങളിൽ സർശികനതിന് അനവാദമണ്.

ജലശായീവിഷവിെനപറിയള ഒര ഐതിഹയം ൈഗഡ് പറഞതന. ജലനരൻ എന അസരനം ശീമഹാേദവനം തമിൽ ഒരികൽ െപാരിഞ യദം. ജലനരെന േകാ

പം തടകാൻ പിനാകപാണിക കഴിയനില. ഭാരയെയ കണാൽ അസരെന േകാപം ശമിക െമന മനസിലാകിയ മഹാവിഷ ശിവെന സഹായികാനായി ജലനരെന ഭാരയയെട രപ തിൽ പതയകെപടന. ഭർതാവിെന വിജയതിലകമണിയിച യദതിനയകാനായി അട

െതതിയ വിഷവിെന ജലനരൻ തിരിചറിയകയം തെന ചതികാൻ തനിഞതിനാൽ ജലശായിയായിേപാകെട എന ശപികകയം െചയന. േനപാൾ രാജകടംബതിെല അംഗ

ങൾക് ഈ ബഢാനീലകണേകതതിൽ ദർശനം പാടിെലനാണ വചിരികനത്. രാജാ വ് ഇവിെട ദർശനം നടതിയാൽ രാജകടംബതിെല ഒരാൾ ഉടൻ മരിചേപാകമേത. അത

മെറാര ശാപകഥ. അകഥ എനായാലം രാജകടംബാങൾക ദർശികാനായി പശപതി നാഥേകതതിെന പദകിണവഴിയിൽ ജലശായീവിഷവിെന വിഗഹം െകാതിവചിടണ്.

സമയം ഉചയായിരികന. എലാവർകം വിശകാനം തടങിയിരികന. തിരിെയ േഹാടലിെലതി ലഞ കഴിചേശഷം എലാവരം േഷാപിംഗിനായി ഇറങി. ബിശാൽ മാർ

കറ് എെനാര േഷാപിംഗ് േകനതിൽ ഞങെള ഇറകിവിടിട വാഹനങൾ മടങിേപാ യി. േഷാപിംഗ് കഴിഞ് അവരവരെട സൗകരയം േപാെല േഹാടലിൽ തിരിെചതിെകാള

ണെമനം പറഞ. പാർകിംഗ് പശമായതിനാലാണേത ബസകൾ അവിെട കാതനിൽ കാതത്. എതസമയം േവണിവരെമനം പറയക വയേലാ.

15

രദാക മാലകൾ, ൈകലാസയാതക േവണി െറയ്ൻേകാട്, വാടർപഫ് കയറകൾ, കമിളിവസങൾ തടങി പലതം പലരം വാങി. ഞാനം ചിലെതലാം വാങി. തിരിെയ

നാലേപർ ഒര വാഹനതിൽ എന കണകിൽ ടാകിയിൽ ( മാരതി 800 ആണ് ഇവിെട സാധാരണ കാണന ടാകിവാഹനം) േഹാടലിേലക േപായി. ചാർജ് 200 േനപാളി രപ.

(125 ഐ.സി. എന് ൈഡവർ കണകകടി പറഞ. ഇനയൻ കറൻസി എനർതം). ഇരവശതം കചവടസാപനങൾ സിതിെചയന, േഷാപിംഗിനിറങിയിരികനവരെട

തിരകമലം നടകവാൻകടി ബദിമട േതാനന, തീെര വീതികറഞ ഗലികളിലെട ടാകി കാർ േവഗതിൽ കാേറാടിചേപാകന. ടാകി ചാർജ് ഇനയയിേലകാൾ കറവാണിവിെട.

േനപാളിൽ എവിെടയം ഇനയൻ റപി െചലവാകം. എനാൽ ടിബറിൽ കടനാൽ ൈചനീസ് കറൻസിയായ യവാൻ തെന േവണം. ൈകലാസപരികമണതിന കതിര, െഹ

ൽപർ മതലായവ േവണിവനാൽ പണം െകാടകാനായി- ( കതിര േവണ െഹൽപർ മാതം മതി എനതാണ് ഇേപാഴെത തീരമാനം) എനികം കടനം കടി ഇരപതയായിരം രപ

യവാനാകി മാറാനായി േയാഗിമാെര ഏലിച. നാെള ടിബറിെന അതിർതിയിെലതേമാ ൾ െകാചവാസ മഖാനിരം അവരത മാറി വാങം. ഒര യവാന പതര രപ എനതാണേത

ഇേപാഴെത നിരക്. ഒരമാസം മമ് ഒൻപേതമകാൽ രപേയ േവണിയിരനള. നറ് ഇ നയൻ രപയ നറി അറപത േനപാളി രപ എന നിരക പേക മാറമിലാെത തടരകയം

െചയന. നാെള - ൈകലാസയാത ആരംഭികന.

മനാം ദിവസം: ഹിമവാെന മടിതടിൽ

െവളപിന രേണമകാൽ മണിക് എഴേനറ. ചടെവളതിൽ കളിച െറഡിയായി മറി ഒഴിഞ െകാടത് താെഴ വന. നാലരക് ഓേരാ ചായ കിടി. കാടമാണവിൽനിന

പറെപടാൽ ൈകലാസയാത കഴിഞ തിരിെയ കാടമാണവിൽ എതനതവെര അതയാവ ശയമള സാധനങൾ മാതം ബസ അധികാരി തന ഡഫൽബാഗിലം ബാക്പാകിലം ആകി കയിെലടകാനം ബാകിയള െഡസം സാധനങളം മറം എലാവരം അവരവർ

െകാണവനിരികന െപടികളിലാകി േഹാടലിെല േലാകർ റമിൽ ഏലികാനം ഇനയൻ രപ ആവശയം കഴിഞളത േഹാടലിെല മണിേലാകറിൽ സകികാനം തീരമാനമായി.

16

േഹാടലിൽ നിന കിടിയ പഭാതഭകണെപാതികളമായി ഒര ബസിൽ െവളപിന നാേലമകാൽ മണിക യാത പറെപട. വഴിയിൽ ജീേറാകിേലാ എെനാര െചറിയ അങാ

ടിയിൽ നിന് ഓേരാ െവറം ചായ കഴിച. കെറദരം കടി േപായി ബസ് ഒരിടത നിർതി കയിലിരന പഭാതഭകണം - ( േടാസഡ് ബഡം ഫടിയം മറം) എലാവരം കഴിച. വീണം

യാത തടർന. േനപാളിെന പകതിഭംഗി ആസവദിചെകാണള യാത. നമെട ഇടകി ജില യിേലാ മേറാ ആേണാ എന േതാനിപികന കാഴകൾ. സപേകാസി നദീവയഹതിെന ഭാ ഗമായ സൺേകാസി, േഭാെടേകാസി, ഇനാവതി നദികളെട തീരതകടിയം ഇടയ് ഈ

നദികെള കറെക കടനം വളഞതിരിഞ േപാകന ഈ പാത നിർമിചിരികനത ൈചനയെട സഹായേതാെടയാെണന വായിചേതാർകന. േഭാെടേകാസി എനാൽ തേദ

ശീയ ഭാഷയിൽ -' ടിബറിൽ നിന വരന നദി' എനാണർതം. മലകൾകയരം കടകയം നദീതടം കടതൽ ആഴതിലാവകയം െചയെകാണിരന.

നദികകറെക ആളകൾക് ഇര കര കടകാനം സാധനങൾ കടതാനം ചിലയിടങളിൽ േറാപ്േവകൾ കാണാനണ്. കാടമാണവിൽനിന് ഏകേദശം അൻപേതാളം കി. മീ ദെര

ഒരിടത േഭാെടേകാസിനദിക കറെക െകടിയ ഇരമപാലതിൽ നിന് അഞറിൽപരം അടി താെഴകടി ഒഴകന നദിയിേലക ബഞി ജംപിംഗ് നടതനതിനള ഏർപാടകൾ

കണ. സാഹസികരെട ഇഷവിേനാദമാണ കാലിൽ കയറെകടിയള ഈ ചാടം. ഇതിനായി കാലിൽ െകടന ഇലാസിക് സവഭാവമള കയറിെനയാണ് / bungy bungee എന

വാക സചിപികനത്. എെന മകളെട ഭർതാവ് വിഷ യ. എസിലായിരനേപാൾ ഒര ബഞി ജംപിംഗ് നടതിയതിെന ഭയെപടതന ഓർമകൾ അടതകാലത വിവരിചത

ഞാേനാർത. ഉചേയാടകടി േനപാൾ ടിബറ് അതിർതിയിലള െകാടാരി (ലിപിംഗ്/തേതാപാ

നി) എന െചറിയ ടൗണിൽ ഞങെള ഇറകിവിടേശഷം ബസ് തിരിചേപായി. ഇനി കാൽ നടയായി അതിർതി കടന് ടിബറിെലതിയാൽ േവെറ ബസിലാണ യാത. ഇരരാജയങ

േളയം േവർതിരിചെകാെണാഴകന േകാസി നദിക കറെക പണിതിരികന പാലതിന - friendship bridge എനാണ േപർ. കാടമാണവിൽ നിന് ഏകേദശം 125 കി.മീ

അകെലയാണ് ഈ അതിർതിഗാമം. ടിബറിൽ പേവശികനതിന മമ േനപാളിൽ നിന പാസ്േപാർടിൽ- departure പതിച വാങണമെലാ. അതിനായി എലാവരേടയം പാസ്

17

േപാർടകൾ െകാചവാസ വാങിെകാണ േപായി. ഞങൾ േകരളതിൽ നിന യാതതിരി കനതിന മമതെന പാസ്േപാർടകൾ ടച് ൈകലാസ് കമനിക് അയചെകാടത് ടിബറി

ൽ-(ൈചനയിൽ) പേവശികനതിനള വിസകൾ സമാദിചിരന. പേക പാസ്േപാർടി ൽ വിസ സാമ് െചയാെത യാതകാരെട ഒര ലിസ് ഉണാകി ആ േപപറിൽ പേവശനാന

മതി എഴതിതരികയാണ െചയിരികനത്. ൈകലാസയാതകിടയിൽ നമക് എെനങിലം സംഭവിചാൽ പാസ്േപാർട് പകാരം നാം ൈചനയിൽ പേവശിചതായി േരഖകെളാനമണാ

വില. ( എനാൽ േനപാൾവഴിയലാെത ഇനയാ ഗവൺെമനിെന േനരിടള നിയനണതിൽ ൈകലാസയാത െചയനവരെട പാസേപാർടകളിൽ വിസ പതിചകിടനെണനാണ് അറി

യാൻകഴിഞത്.) ആ ലിസിൽ അവനവെന കമനമർ ഓേരാരതരം ഓർതിരനെകാളണെമന

ബസ അധികാരി പേതയകം ഓർമെപടതിയിരന. എലാ ദിവസവം ബസ പറെപടാറാവ േമാൾ എലാവരം എതിേയാ എനറിയാൻ ഈ കമനമർ പകാരം ഹാജെരടകക

പതിവാകിയതവഴി എലാവർകം അവരവരെട േറാൾനമർ ഹദിസമായി. െകാചവാസ വശം െകാടതയച പാസ്േപാർടകൾ തിരിചകിടനതവെര സമയമണ്.

മൗണ് ൈകലാസ് എെനാര റസറണിൽ നിന് ഉചയണ കഴിച. േചാറം തയിരം പാവയാ വറലം ദാൽകറിയം മറം കിടി.

പാസ്േപാർടകൾ തിരിചകിടിയേശഷം യാത തടർന. 'സൗഹദപാല' തിലെട നട ന േവണം ടിബറിൽ പേവശികാൻ. അവരവരെട കമനമർപകാരം ൈലനായി നടന

േപാകേമാൾ പാസേപാർടിെന ആദയ േപജ് കാണതകവിധം തറന് ഉയർതിപിടിച െകാണ േവണം നടകവാൻ. ഒര ൈചനീസ് െപാലീസ് ഉേദയാഗസൻ ഓേരാരതരേടയം

പാസ്േപാർടിെല േഫാേടാ േനാകി ആെള തിരിചറിഞ കടതി വിടം. പാലം കടന ടിബ റിൽ പേവശികനിടത ൈചനീസ് പടാള ഉേദയാഗസർ കാവൽ നിൽകന. വാഗാേബാർ

ഡറിലം മറം ഉളത -'െസറിേമാണിയൽ'- അെലങിലം ഇവിെടയം െചറിയ ചില 'പകടന ങൾ' കണ. കയാമറ പേക പറെതടകരെതന ബസ പറഞിരന.

അകെരെയതിയാൽ വീണം പരിേശാധനകൾ. എയർേപാർടകളിൽ പതിവളത േപാെല ബാഗകൾ എകസേറയനം വഴി കടതിവിട പരിേശാധിച. ചിലരെട ഹാൻഡബാ

ഗകൾ തറനേനാകി. പാസ്േപാർടിെല േഫാേടായം ആളം ഒനതെനെയന തിടെപടതി.

18

ഇവിെടയം ഞങൾ കമനമർപകാരം കടന േപായതിനാൽ പാസ്േപാർടിേലയം ലിസി േലയം േപരകൾ ഒതേനാകനതിന ൈചനീസ് ഉേദയാഗസർക് എളപമായി. ഇനയകാ

രെട നീണേപരകൾ അവർക വായിെചടകാൻ പയാസമായിരികം. ( എെന േപര് പാസ് േപാർടിൽ - ' മാടേശരി ഇലം നീലകണൻ നമതിരി നാരായണൻ നമതിരി' എനാണ

േരഖെപടതിയിരികനത്. ലിൻ ചങ് വാൻ എേനാ മെറാ ഉള െചറിയ ൈചനീസ് േപരി െനകാൾ എത വികടം പിടിച േപര് !). പാസ്േപാർടം പേവശനാനമതിേരഖയം പരിേശാ

ധിചതലാെത ഫിറ്െനസ് െസർടിഫികേറാ മറ െമഡികൽ േരഖകേളാ അവർ ആവശയെപട കയണായില. േചാദിചാൽ െകാടകാൻ ഞങളിൽ മിയവരേടയം ൈകവശം അവ ഉണായി രന. ഒര ദിവസം മഴവൻ െചലവഴിചാണ് ഞാൻ െമഡികൽ പരിേശാധനകൾ നടതി

െസർടിഫികറ് കരസമാകിയത്. അത് ആവശയമിലായിരന എന് ഇേപാൾ േതാനന. പെക ഇവിെട ഒര അപകടം പതിയിരപണ്. അതിെനപറി പിനീട പറയാം.

പരിേശാധനകൾ ഒര വിധം കഴിഞ മറവശത പറതിറങി. ഇവിെട വച് ഒര ടിബറൻ ൈഗഡ് ഞങളെട യാതയെട ചമതലകാരനായി ചാർെജടകന. ഒര കാതിൽ

കടകനിട ഒര െഷർപ. േലാപ്സാങ് എനാണ് അയാളെട േപര്. െകാചവാസവം കടരം ഞങളെട യാതയിൽ ഭകണം താമസം മറ സഖസൗകരയങൾ എനിവയെട കാരയം

േനാകേമാൾ ഈ ടിബറൻ ൈഗഡ് നിയമപരമായ കാരയങൾ, െപാലീസ് െചക്േപാസക ളിെല കാരയങൾ മതലായവയെട ചമതലകാരനാണ്. അര കിേലാമീറേറാളം അകെല ഒര

ൈചനീസ് ബസ് ഞങെളകാത കിടകനെണന േലാപ്സാങ് അറിയിച. എലാവരം നടന െചന് ആ ബസിൽ കയറി. അേപാൾ ഇനയൻ സമയം ഉചക12 മണി. േനപാളിൽ

12.15 . pm പേക ടിബറിൽ ൈചനീസ് സമയമാകയാൽ ഉചകഴിഞ രണര മണിയായി രികന. േനപാളിലം ടിബറിലം, ഭമിശാസപരമായ കിടപ കണകാകിയാൽ, ഇനയയിെല

സമയം തെനയാണ്. ടിബറിൽ കതിമമായി സമയം രണര മണികർ മേനാടാകി വചിരികനതിെന വിഷമം പിനീടള ദിവസങളിൽ ശരികം േബാദയെപട. രാതി ഒൻപ

തര മണിവെരെയാെക നല പകൽ െവളിചം. രാവിെല സരയനദികാൻ എട് എടര മണിയാ വകയം േവണം. സാധാരണ വടകൻ യേറാപ്, അേമരികയെട വടകൻ പേദശങൾ എനി

വിടങളിെലാെക താമസിച് സരയനസമികന സമർ സീസണിൽ േനരെത ഉദികകയം േനരെത അസമികന വിനർകാലങളിൽ താമസിച് ഉദികകയം െചയമേലാ. ഇവിെട ഉദ

19

യവം അസമനവം വളെര താമസിചാണ്. എൺപതിരണര ഡിഗി കിഴെക േരഖാംശം വചാണേലാ ഇനയൻ സാൻേഡർഡ്

ൈടം ചിടെപടതിയിരികനത്. ൈകലാസമാനസസേരാവര േദശങെളാെക എൺപ െതാേനാളം ഡിഗി കിഴകാണ്. അതായത് ഐഎസ്ടി േയകാൾ ഒടം മനിലാേവണ

തില അവിടെത സമയം. േവണെമങിൽ േലശം പിനിലാവകയം െചയാം. പേക ൈചനീ സ് സമയമനസരിച് ഐഎസ്ടിേയകാൾ രണരമണികർ മനിലാണ് അവരെട േകാക്

ഓടനത്. ഏകേദശം 120 ഡിഗി കിഴേക േരഖാംശതിലള െബയജിംഗിെല സമയമാണ് ൈചനയിെലവിെടയം ബാധകെമനളതിനാലാവാം, ഇപകാരം വിചിതമായ സമയകമം.

വാസവതിൽ ൈചനയിൽ അഞ ൈടംേസാണകൾ ഉണായിരന. എനാൽ 1949ൽ ൈചന ഒര കമയണിസ് റിപബിക് ആയതിനേശഷം െബയജിംഗ് ൈടം എലായിടതം ബാ

ധകമാകി. ഇത ൈചനീസ് സാൻേഡർഡ് ൈടം ( ) CST എനറിയെപടാനം തടങി. ഞങൾ കയറിയ ബസ് സാവധാനം മല കയറാൻ തടങി. ഈ 'ഫൺഡഷിപ്

ൈഹേവ' യിൽ ഇടെകാെക െപാലീസ് െചക്േപാസകൾ കടന േപാകണമായിരന. ഒര െചക്േപാസിനടത കെറ സമയം കാതനിൽേകണതായി വന. വാഹനതിെന ടാവൽ

െപർമിറ് ശരിയാവാൻ താമസം േനരിടതാണേത ഇതിന കാരണം. അെഞട കി.മീ. കയറി കഴിഞേപാൾ മലെഞരവിൽ സാങമ എന െകാച പടണം. സമദനിരപിൽ നിനള

ഉയരം ഇേപാൾ- 7500 അടിയായിരികന. സാങമ കടന വീണം െഹയർപിൻ വളവക ൾ താണി കതെന കയറം. വളെര ഉയരതിൽ ടിബറൻ പീഠഭമിയിലെടയള യാത. േകാ

സിനദി കെടതെനയണ്. െവളിേമഘകടങൾ ഇേപാൾ ഞങെളകാൾ താെഴയായിരി കന. പിനീട കെറദരം കടി ഓടി ഞാലം എന ടൗണിെലതി. സാങമവിൽനിന മപ

േതാളം കി.മീ. ദരതിൽ സമദനിരപിൽനിന 3750 മീറർ (12300 അടി ) ഉയരതിൽ മലെഞരവിലാണ് ഈ െചറിയ പടണം സിതിെചയനത്. താെഴ അഗാധഗർതതിൽക

ടി േകാസി ( ) bhote khosi ഒഴകന. ഇവിെടയാണ ടിബറിൽ ഞങളെട ആദയ കയാമ്. േഹാടൽ ഷീഷാപാങമായിൽ െചകിൻ െചയേപാൾ സമയം ൈവകിട് ഏഴമണി.

പർവതാേരാഹകർക പിയെപട ഷീഷാപാങമാ പർവതതിെന േപരാണ് ഈ േഹാടലിന്. താെഴ േനപാളിൽനിന വരന പർവതാേരാഹകർ ഈ ടൗണിൽ ഒര ദിവസം തങി കാലാ

വസയമായി െപാരതെപടിടാണ മലകയറാൻ േപാകനത്. എണായിരം മീററിൽ കടതൽ

20

(26000 അടി) ഉയരമള പർവതഭീമനാെര ഇംഗളീഷിൽ eight thousanders എന േപരിട വിളികന. അങെനയളവരെട ഗണതിൽ പതിനാലാം സാനകാരനാണേത

കടിഭീമനായ ഷീഷാപാങമാ. ഇനി ഇവിെടനിനള ഞങളെട യാതയിൽ ഷീഷാപാങമാ, ഗൗരീശങർ മതലായ പർവതനിരകൾ കാണാനാകം.

ശകിയായ തണപം നല കാറം. േഹാടലിെന രണാം നിലയിൽ അഞ െബഡള ഒര മറിയിൽ ഞാനം കടനം ഇനിേരടതിയം രാേധാേപാളം ൈപേങാട വിജയനം

െചകിൻ െചയ. ഞങളെട സംഘതിലളവർെകലാം മറികൾ അേലാട െചയകഴിഞ േപാൾ േയാഗിമാർക് ഈ നിലയിൽ മറിയില. താഴെത നിലയിൽ, മഴ െപയാൽ െവളം

അടിചകയറന ഒര മറിയിൽ അവർ ഒതങികടി. ഓേരാഗാസ് ചായ എലാവർകം കിടി. കെറ കഴിഞേപാൾ ഓേരാ കപ തകാളിസപം. പിെന പതമണിക്- അേപാൾ സരയന

സമിചിട് അലസമയേമ ആയിടള- അതാഴം. പതിെനാന മണിക കിടന. േഹാടലിെല േടായിെലറകൾ വതിഹീനങളം എണതിൽ പരിമിതങളമാണ്. ചില

ത് വാതിൽ ഇലാതവ. മറ ചിലതിൽ ൈലറില. െവളം ഉെണങിലം പലരം ഉപേയാഗേശ ഷം േകാസറിൽ െവളെമാഴികാെത വതിേകടാകിയിടിരികന. അറപേതാ അതിലധിക േമാ കിടകകൾവീതം ഈ െകടിടതിെന ഓേരാ നിലയിലമളേപാൾ കകസ് മറികൾ ഒര നിലയിൽ ആെക മെനണം മാതം. െവളതിെന തണപമലം േടായിെലറ് േപപറാണ്

ഉപേയാഗേയാഗയം. ഇതെയങിലം സൗകരയമള േടായിെലറകൾ കണികാണാൻ ഇനി ൈക ലാസയാത കഴിഞ് ഇവിെടതെനെയതണെമന് അെപാഴേണാ അറിയന ! ഇവിെട

കളിമറി എെനാെരണം ഇല. അതിെന ആവശയമിെലനം ഈ കാലാവസയിൽ ആരം കളികാറിെലനം പിനീട േബാദയമായി. േയാഗിമാർ മവർ ഉൾെപെട ഞങളെട സംഘതിൽ- 27 േപരണ്. മെറാര ബസി

ൽ വിജയവാഡയിൽ നിനള ഉമാശങർ എെനാരാളെട കീഴിൽ- 33 േപരള ഒര സംഘ വം ടച്ൈകലാസ് കമനിയെട യാതകാരായി കെടയണ്. ഈ രണ സംഘതിനമായി

െകാചവാസവിെന േനതതവതിൽ ജനക്, ലകൺ, േഗാകൽ, ലാൽബഹാദർ എനീ േനപാ ളികളൾെപടന പരിചാരകവനവമണ്. ഇവരാണ് ഓേരാ കയാമിലം ഞങൾകള ഭകണം

പാകം െചയനതം വിതരണം െചയനതം ഞങളെട െപടികൾ ഒര കയാമിൽ നിന് അട ത കയാമിേലക െകാണേപാകവാൻ വാഹനതിൽ കയറനതം ഇറകനതം മറം മറം.

21

നിയമപരമായ കാരയങൾകായി ടിബറൻ െഷർപയായ േലാപ്സാങം കെടയണ്. രണ ബസകൾ കടാെത ഒര ടകം ഒര െചറിയ വാനം അടങിയതാണ ഞങളെട യാതാസം

ഘം. യാതകാരെട വലിയ ബാഗകൾ പാചകതിനള പാതങൾ സൗകൾ ഗയാസ് സിലി ൻഡറകൾ അരി േഗാതമ് മതലായവ ടകിൽ കയറം. െചറിയ വാനിൽ പരിചാരകസംഘം

കയറം. ഓേരാ െചറിയ ബാക്പാകിൽ അതയാവശയ സാധങൾ യാതകാർ കയിൽ കര തം. ഇതാണ യാതയിെല രീതി.

ഉയരം ടീൈലനിന മകളിലായതം അനരീകതിൽ ഓകിജെന അളവ കറവായതം വലിയ പതികരണെമാനം മിയവരേടയം ശരീരതിൽ ഉണാകിയില. എനാൽ ഞങള

െട സംഘതിൽെപട ശീനിവാസന് രാതി വലാത സംഭമവം മറം ഉണാെയനം േഡാകർ രഞിതം മറം സഹായതിെനതിെയനം പിേറനാണ ഞാൻ അറിഞത്. ഏറമാനർ കാരനായ ശീനി െറെവനയ വകപിൽ ഉേദയാഗസനാണ്.

ഞങളം അകമൈറേസഷനേവണി നാെളകടി ഇവിെടതെന താമസികന.

നാലാം ദിവസം: ഞാലത് ഒര ദിവസം

എടരമണിെയങിലമായാെല പകൽെവളിചം പരക. പലേതയാൻ ഓേരാ കപി ചട െവളം കിടി. എലാവരം പല േതചതലാെത ആരം കളിചില. ഒൻപതമണിക് ഓേരാ കപ

ചായ വിതരണം െചയ. പിെന പതമണിക പഭാതഭകണവം.

േഹാടലിന പിനിൽ ഒര െചറിയ കനണ്. ആയിരം അടിേയാളം ഉയരമെണന് ആേരാ പറയനത േകട. കാഴയിൽ എനിക് അതയ േതാനിയില. ൈകലാസയാതയ മമ

ശാരീരികകമത പരിേശാധികവാൻ ഈ കനിന മകളിൽ നടനകയറക ഈയാതയിെല ഒര സിരം പരിപാടിയാണ്. ഞങളെട സംഘതിലള ഒടമിയേപരം കനിനമകളിൽ

അധികം ആയാസെപടാെതതെന കയറി. േഡാ. നേങലി വിജയനൾെപെട ചരകം ചിലർ മാതം കയറാൻ ശമിചില.

കനിെന ഏറവംമകളിൽ എതനതിന് അലം താെഴയായി ഒര വലിയ പാറയണ്.

22

ആ പാറപറത് നാലഞേപർ കയറി നിൽകന. ഒര വീഡിേയാ ഫിലിമിെന ഷടിംഗ് നടകകയാണവിെട. ൈകലാസയാതെയപറി ഒരാൾ സംസാരികന, മെറാരാൾ അത

കയാമറയിൽ പകർതന. ഏെതങിലം ടിവി ചാനലകൾക േവണിയായിരികാം. അവർ താെഴയിറങിയേപാൾ ഞാനം ആ പാറപറെതാന കയറി. പിെന കനിറങി താേഴക

േപാന. മഴവൻ ഉയരവം കയറാൻ വയായെയാനം േതാനിയിടല, കയറാൻ പറെമന േബാദയം വനേപാൾ തിരിചിറങിെയന മാതം. മതശങ േതാനിയതം തിരിചിറങാൻ

ഒര കാരണമായി. താെഴനിന േനാകിയാൽ ഏറവം മകളിലാെണന േതാനനിടം വെര കയറിയവർക മനിൽ വിണം രണമന മലമടകകൾ കടി. അവർ അതം കയറി. മെറാര

വഴി തിരിചിറങകയംെചയ. ഇന നല െതളിഞ കാലാവസയാണ്.

ഉചഭകണം തനരിെറാടിയം മധരകഞിയം. േഹാടൽ െകടിടതിെന താഴെത നിലയിൽ ഒര കടയണ്. ഒര ടിബറൻ യവതിയാണ് അത നടതനത്. ൈകലാസയാത

കാവശയമായ പല സാധനങളം അവിെട വാങാൻ കിടം. ൈചനീസ് യവാേനാ, ഒര യവാ ന പതരപ എന കണകിൽ ഇനയൻ രപേയാ െകാടതാൽ മതി. 120 ഇനയൻ രപ

(ഐസി) െകാടതാൽ ഒര െചറിയ സിലിൻഡർ ഓകിജൻ കിടം. പരികമണപാതയിൽ ശവാസതടസം അനഭവെപടാൽ അത് ഉപകാരപദമാവം. എലാവരം ഓേരാ സിലിൻഡർ വാ

ങി. ൈകലാസയാത കഴിഞ തിരിചവരേമാൾ ഉപേയാഗികാെത തിരിചെകാടതാൽ 90 രപ മടകിതരം. ഈ കടയിൽനിന് നാടിേലക് െടലേഫാൺ െചയാനള സൗകരയ വമണ്. ചാർജ് മിനിടിന് പത് ഇനയൻ രപ.

അതാഴതിനമമ ഞങളെട സംഘതിൽ െപടവർ ഒരിടത് ഒതകടി. െകാചബ സവം സഭാഷം നാളെതയം മറനാളെതയം യാതയിൽ അറിഞിരിേകണ കാരയങ െളപറി സംസാരിച.

അഞാം ദിവസം: തരസീമ കടന്

ഇന കർകടകം ഒനാം തീയതി. േകരളതിൽ ദകിണായനം തടങകയായി. ഭമി

23

യെട മടപാവിൽ, ഇവിെട ടിബറിൽ, ഞങൾ ഞങളെട ഉതരായനം തടരന. ൈകലാസ ദർശനപണയം േതടി വടേകാടള യാത. രാവിെല പലേതപം പഭാതഭകണവം കഴിഞ് ഒൻപതരക പറെപട. പതതായി

ടാറ െചയ വളെര നല േറാഡ്. ഞങളെട എ.സി. ബസ് നല േവഗതിൽ ഓടി. ഈ െസക റിെല ഏറവം ഉയരം കടിയ േപായിനായ േടാങ് ലാ പാസ്- 5120 മീറർ-( ലാ എനാൽ പാസ് ആണ് അതിനാൽ േടാങ് പാസ് എന മതിയാകം) എതിയേപാൾ വാഹനം നിർ

തി എലാവരം പറതിറങി. പത മിനിേറാളം പകതിഭംഗി ആസവദിച. ഇതരം േസാപ കളിൽ പതിവളത േപാെല ആണങൾ എലാവരം മതെമാഴികാൻ ഈ സനർഭംപേയാ

ജനെപടതി. സീകൾകള സൗകരയങൾ ഇവിെടയില. ( പിനീടള ദിവസങളിൽ ആൺ െപൺ വയതയാസമിലാെത എവിെടയം കാരയംസാധികാൻ എലാവരം പഠിച. േദഹാഭിമാനം

േപാവക എനത് ഈശവരസാകാൽകാരതിന് ഒഴിചകടാനാവാതതാണേലാ. ൈകലാസ യാതയെട ലകയവം മെറാനല)

േടാങ്ലായിൽ നിന േറാഡ് സാവധാനം കനിറങാൻ തടങി. വളഞ തിരിഞ താേഴാടിറങന പാത താെഴെയതിയാൽ അടത മല കയറകയായി. ഞങൾക മനിൽ

കിേലാമീററകേളാളം ദെരവെര പചകാർപറിന നടവിൽ കറതനിറമള ഒര മലമാമ് നീണ നിവർന കിടകനത േപാെല പാത. ൈകലാസനാഥെന കണാഭരണങളിെലാന് ത

കഴതിൽനിന് ഇഴഞിറങി ഞങൾക വഴിെയാരകി ശാഖീശനയമായ ഈ മലെഞര വിൽ വന കിടകനേവാ? കഴിഞ ദിവസങളിൽ അലം മഴയണായതെകാണാണ് കാർപ

റ വിരിചേപാെല എങം പചപലകൾ പടർനിരികനത്. ഒരടിേപാലം ഉയരമള െചടികൾ ഇല. മേനാ നാേലാ മാസങൾകകം വനണയന േഹമനതിൽ ഈ ഹരിതാഭ അപതയ

കമാവംമമ് അതിെന തിനതീർകാെനനേപാെല െചമരിയാടകളം യാകകളം േമഞ

നടകനത കാണാം. കനിൻ മകളിെലലാം കറതേതാ തവിട നിറതിലളേതാ െചമണി െന നിറമാർനേതാ ആയ പാറകൾ മാതം. അവയാകെട വിവിധ രപതിൽ, വിചിതഭാവ ങളിൽ. വിശവശിലി തെന കരവിരത കാടാൻ െകാതിവച ശിലാശിലങൾ. ഭയെപടത നവ, അതതെപടതനവ. േവയാമം ലംഘിചനിൽകന പർവതശിഖരങളാകെട മഞി െന േമലാപണിഞ് തണതവിറച നിൽകന. പചപിെന ഈ കാഴ ഏതാനം നാളേത േക ഉണാവകയള. വിനർ കനതാൽ എലാം കരിഞ േപാവം. ചിലയിടങളിൽ പചപര

24

വതാനിക പകരം മരഭമിയിെലേപാെല കാറിൽ അനനിമിഷം രപഭാവങൾ മാറന മണ ൽകനകൾ. ഇതെയങിലം ഹരിതനിറമളത് ശവാസവായവിൽ ഓകിജെന അളവ കടാൻ

സഹായകമായിരികന എന് േഡാ. രഞിത് ഓർമിപിച. ഇത ഉയരതിൽ എതിയിടം ആർകം ശവാസതടസെമാനം ഉളതായിേതാനിയില. കടെന സഹതായ േഡാ. വിനായ

ക് േജാഷി പറഞതന പാണായാമമറകൾ കറച നാളകളായി ചിലെരാെകെയങിലം െചയനണായിരന. അതം പേയാജനെപടിരികാം.

ൈകലാസയാത പറെപടനതിന രണമാസം മമ് എറണാകളം സേരാവരം േഹാടലി ൽ യാതയിൽ പെങടകാനേദശികനവരെട ഒര േയാഗം േചരകയണായി. േയാഗിമാർ

വിളിചേചർത ഈ േയാഗതിൽ വച് പാണായാമമറകളെട സി. ഡി പദർശിപിചിരന. കടാെത ആ േയാഗതിൽ, ഇതിനമമ ൈകലാസം സനർശിചിടള ചിലെരാെക തങളെട അനഭവം പങവയകയണായി. േകാേളജദയാപകനം ഭാഷാ പണിതനമായ ശീ. വിശവനാ

ഥൻ നമതിരി കാളിദാസെന വരികൾ ഉദരിച ൈകലാസെത വർണികകയം ഒര ഉലാസ യാതെയേനാണം ൈകലാസം സനർശിച് ഹിമാലയെത ആസവദിച മടങിവരാനായി

ആശംസകൾ േനരകയം െചയ. ഭാഗവതാചാരയനം മഹാഭകനം എെന ബനവമായ ശീ േഹാരകാട േഗാവിനൻ നമതിരിയാകെട ൈകലാസയാതെയ ഒരികലം ഒര വിേനാദയാ

തയായി കാണരെതനം തികചം ആതീയമായ കാഴപാേടാടകടി േവണം യാത പറെപടാ െനനം ഉപേദശിച. ൈകലാസതിെന െതാടടതെചന് ആ ൈശലാധിനാഥെന പാദങൾ

െതാടവനികാൻ ഭാഗയം സിദിചയാളം േയാഗിമാരെട സഹതമായ ശംഭ നമതിരി ആ യാതയെട വീഡിേയാദശയങൾ പദർശിപിച.

ബസ് നല േവഗതിൽ ഓടിെകാണിരന. കെറദരം കടി പിനിട കഴിഞേപാൾ വലത ഭാഗത വലിെയാര ജലാശയം കണ. ഇത െപയ്ക േസാ എന പസിദമായ തടാക

മാണ്. ഷീഷാപാങമാ പർവതതിെന താഴാരതള ഈ തടാകം ഏകേദശം മാനസസേരാ വരേതാളം വിസാരമളതാണ്. എനാൽ ഇെതാര ശദജലതടാകമെലെനാര േഭദമണ്.

പണ് ഈ തടാകതിൽനിന ബഹപതനദിയിേലക് െവളം ഒഴകിയിരനവേത. അത പേക നറാണകൾക മമായിരന. തടാകതിൽ ഇേപാഴള ജലനിരപിൽനിന്

ഏകേദശം നറമീറർ കടി ഉയർനാേല നദിയിേലകള ഒഴക സാദയമാവ. ടിബറൻ പീഠഭമിയിൽ വലതം െചറതമായി അകരാർതതിൽ ആയിരകണകിന തടാകങളണ്.

25

ചിലത ശദജലമളതം ചിലത് ഉപരസം കലർനതം. ജലനിർഗമനമാർഗങൾ ഇലാത തടാകങളിെല ജലം കാലാനരതിൽ ലവണജലമായിതീരമേലാ. ഇവയിേലക് ഒഴകി

െയതന ജലതിൽ സവാഭാവികമായം മണിലള ലവണരസം െചറിയേതാതിൽ കലർനി രികം. ഇവയിൽനിന നീരാവിയായി നഷെപടന ജലമാകെട ഉപരസെത െകാണേപാവ കയമില. ഫലം, സഹസാബങൾെകാണ് ഇവയിെല ജലം ഉപെവളമായി തീരന.

അവിശവസനീയമായി േതാനാെമങിലം ഈ പീഠഭമി ദശലകാബങൾകപറം മഹാസമദ

തിെന ഭാഗമായിരനവേത. ഇനയൻ ഉപഭഘണം ആഫികൻ വൻകരയിൽനിന േവർ െപട് ഇനയൻ മഹാസമദതിൽകടി വടേകാട സഞരിച് അൻപത ദശലകേതാളം

െകാലങൾക മമ് ഏഷയാവൻകരയെട െതകഭാഗത വന് ഇടിചകയറിയേപാൾ ( ) continental drift ഉയർനവന ഭവിഭാഗമാണ ടിബറൻ പീഠഭമിയം ഹിമാലയവം

എനാണ ഭൗമശാസജനാർ വിശവസികനത്. ( ഒര വർഷതിൽ 20 െസനിമീറർ എന േവഗതിൽ ആണേത ഇനയാ വൻകര സമദതിലെട 'പാഞ'േപായത്). സമദതിൽ

മാതം കാണെപടന ചില ജീവികളെട േഫാസിലകൾ ഹിമാലയൻ പേദശതനിന കെണടകെപടത് ഇതമലമാെണന് അവർ സമർതികന. േലാകതിെല മറ പല പർവത

നിരകേളയം അേപകിച ഹിമാലയൻ കനകളിൽ മണിടിചിൽ വളെര കടതലായിരി കനത് അവയെട താരതേമയനയള പായകറവിെന കാണികനെവനം ശാസജനാർ

പറയന. ഉതരാഖണ് മതലായ ഇനയൻ സംസാനങളിൽ ഏലാ വർഷവമണാവന മെണാലിപ് ഇതിനദാഹരണമാണ്.

അകഥ എങിെനയിരനാലം വിേനാദസഞാരികൾക് പിയങരങളായ സേങതങ ളാണ് ടിബറൻ പീഠഭമിയിെല േചേതാഹരങളായ ഈ സരസകളിൽ പലതം. എനാൽ

ൈഹേവകളിൽ നിന് അകെലയള ഉൾനാടൻ തടാകങളിൽ മിയവയം ൈചനീസഗവൺ െമനിെന വിലകമലം വിേദശികളായ സഞാരികൾക് അപാപയങളേത.

രണമന മണികർകടി ഓടികഴിഞേപാൾ ടാർ െചയ േറാഡ് അവസാനിച. പിെന ഏകേദശം അറപേതാളം കി.മീ. ദരം െപാടി പറതന െവടവഴി. രണവർഷം മമ വെര

ടിബറൻ അതിർതി മതൽ ൈകലാസം വെര ഇതരം െപാടി േറാഡായിരനവേത. അന യാതകാർ െചറിയ ലാൻഡകയിസർ വാഹനതിലായിരന സഞരിചിരനത്. വാഹന തിനളിൽ അസഹയമായ ചടം പറത മരവിപികന തണപം. െപാടി േപടിച ജനലകൾ

26

തറകകയില. യാതകാർ വളെര ബദിമടിയിരന എന് അഞ വർഷങൾക മമ ൈക ലാസം സനർശിച എെന സഹത് മാതയ പറയകയണായി. ൈകലാസവിേശഷങളറിയാൻ

മനനാല മാസങൾക മമ േയാഗിമാരം ഞാനം കടി മാതയവിെന വീടിൽ േപായി കാണ കയണായി.

yarlung tsangpo എന ടിബറൻഭാഷയിൽ വിളിെകാണ ബഹപതനദി കടനാൽ സാഗ എന മിലിടറി ടൗണായി. പാലതിൽ കയറനതിന് അലം മമ് ഒഴിഞ

ഒരിടത നിർതി എലാവർകം ലഞ് വിതരണം െചയ. േറാടിയം േചാറം സബികളം ൈതരം കടികാൻ ഫടിയം. തേലദിവസം കയാമ െചയന സലതനിന ഭകണം

പാകം െചയ ബസകെള അകമടിേസവികന ടകിൽ കയറിയിരികം. ഞങൾ 27 േപർകം െതലഗകാർ 33 േപർകം ഒരമിചാണ വഴിയിലള ഭകണങൾ വിളമനത്.

െതലഗകാരെട േനതാവ് ഉമാശങർ എനയാൾ വർഷങളായി ധാരാളം തീർതാടകെര ൈകലാസതിേലക െകാണ വരനയാളാണ്. സവാഭാവികമായം അയാളെട ടീമിലളവ

േരാട െകാചവാസവിനം കടർകം ഒരപേതയക മമത കാണനണ്. ഏതകാരയതിലം അവർ ക മൻഗണന കിടനിേല എെനാര േതാനലണ ഞങൾക്.

ഇതയം ദരം േമാശമായ വഴിയിലെട ഓടിയിടാേണാ എനറിയില ബസകളിെലാ നിന് എേനാ തകരാറ്. നനാകണെമങിൽ സാഗയിൽ േപായി െസയർപാർടസ് വാങി

െകാണ വരണം. െചറിയ വാഹനങളിെലാന് അതിനായി അേങാട േപായി. അത തിരിചവരനതവെര ഞങൾ കാതിരന. അതിനേശഷം ബഹപത കടന് സാഗ ടൗണി

ൽ പേവശിച. ഇവിെട വാഹനതിെന േകട തീർകവാനം ഇനനം നിറയവാനമായി ഏകേദശം രണമണികേറാളം പിെനയം താമസം േനരിട. അഞമണിയായി സാഗയിൽ

നിന പറെപടേമാൾ. കറചദരം ഓടികഴിഞ് വഴിയരികിൽ ഒര െചറിയ ഗാമതിൽ ബസ് നിർതി. ൈഡവർ േകാംപവിെന വീട് ഇവിെടയാെണന േതാനന. ഒര വീടിൽ

കടികളം മറം സേനാഷേതാെട േകാംപവിെന വളയന. വീണം യാത. വിജനമായ ഭപേദശം. മേനാഹരമായ ഭപകതി. വകങൾ ഇെലന

ഒര കറവമാതം. ദെരകാണന ഉനതഗിരിശംഗങൾ മഞിൽ മടി നിൽകന. ടിബറിൽ കടനേപാൾ മതൽ ആകാശതിന് വലാത നീലനിറം. കഷാംബരധാരികളായ കരിമാറ

കനകളം െവൺപടടത മഞമാമലകളം പചവിരിചഭമിയം നീലജലാശയങളം നീലാകാ

27

ശവം. ചിലയിടങളിൽ മലെഞരവകളിൽ ബദവിഹാരങൾ കാണാം. ൈചനീസ് അധിനി

േവശതിനമമ് ടിബറിൽ ആയിരകണകിന് ബദിസ് െമാണാെസറികൾ ഉണായിരന. രാജയതിെന ഭരണകർതാവം ആതീയ േനതാവം ദൈലലാമ ആയിരന. രണാമൻ പഞ

ൻലാമയം. ഒര ദൈലലാമ മരിചാൽ അേദഹതിെന ആതാവ് ഏെതങിലം ഒര ടിബറൻ കടംബതിൽ പനർജനികം. ചില ലകണങൾ വച് ആ കടിെയ കണപിടിച് വിദഗ

വിദയാഭാസാദികൾ െകാടത് കിരീടധാരണം നടതികം. അതിനിടയിലള കാലം പഞൻ ലാമകാണ് ഭരണചമതല. പഞൻലാമ മരിചാലം ഇേത നടപടികളാണ്. ബദിസ് ഭരണം

അവസാനിപിച് രാജയെത പർണമായം ൈചനീസ് ഭരണതിന കീഴിലാകനതിെന ഭാഗ മായി മാേവാ സർകാർ ആദയം പഞൻലാമെയ വശതാകി െബയജിംഗിൽ െകാണേപായി

വീടതടങലിലാകി. ഒരികൽ ൈചനാഭരണകടതിെനതിരായ ഒര പസാവന നടതിയ പഞൻലാമ അതിനേശഷം ഉടെന 'മരിചേപായി'. മാേവാേസതങ് ദൈലലാമേയയം ചർച കൾകായി െബയജിംഗിേലക കണിച. അപകടം മണതറിഞ ദൈലലാമ വളെര രഹ

സയമായി ൈചനീസ് പടാളതിെന കണിൽ െപടാെത ഇനയയിൽ അഭയം പാപിച. െടൻസിംഗ് ഗയാേസാ എന േപരള പതിനാലാമെത ദൈലലാമയ് അന പായം ഇരപ

തിനാല വയസ്. ഹിമാചൽ പേദശ് സംസാനതള ധർമശാലയിൽ ആശമം സാപിച് പിനീട പലെപാഴായി വനേചർന ഒര ലകേതാളം അനയായികളമായി അേദഹം 'ടിബ

റിെന' ഭരണം നടതന. പായം എൺപതിനടതായിരികന. അടത പഞൻലാമയായി ജനെമടത കടിെയ സംരകികാെനന വയാേജന ൈചനീസ് ഭരണകടം എവിെടേയാ

െകാണേപായി. പിെന ആ കടിെയ ആരം കണിടില. ടിബറിലേങാളമിേങാളം മവായിര തഞേറാളം െമാണാെസറികൾ ൈചനീസ് പടാളം ൈഡനൈമറ് ഉപേയാഗിച് തകർത

കളഞവേത. ൈചനീസ് അതികമതിെനതിെര പതികരിച പതിനായിരകണകിന സാധാരണ ജനങേളയം അവർ െകാെനാടകി. പിനീട് കമയണിസ് അനഭാവികളായ കെറേപെര ബദസനയാസികളാകി, ബാകിയള െമാണാസറികളെട ഭരണം അവെര

ഏലിച. െമാണാസറികളെട േമൽകരകളിൽ ൈചനീസ് െചെങാടികൾ നിർബനമാകി. ഇേപാൾ ടിബറിലള ബദവിഹാരങളിെല അേനവാസികെളാനം ദൈലലാമയെട അന

യായികളല. എനാൽ സാധാരണ ജനങളിൽ ഭരിഭാഗവം ഇെപാഴം മനസിൽ ദൈലലാമ

28

േയാട കറളവരാണ്. ഏഴരമണിയായി ഇനെത താമസസലമായ േഡാങബയിെലതേമാൾ. ഗസ് ഹൗ

സിൽ കഷിച കഴിചകടതക സൗകരയങളള മറികൾ. േടായിെലറിെന കാരയം പറഞ റിയികാനാവതത പരിതാപകരം. നിലത് ദീർഘചതരാകതിയിൽ അടതടതായി രണ

ദവാരങൾ. രണ ദവാരങൾ എനിെനന് എത ആേലാചിചിടം പിടികിടിയില. വശം തിരി ഞിരനാൽ മനിെല ദവാരതിൽകടി ഒനം പിനിെല ദവാരതിൽകടി രണം കാരയങൾ

സാധികാെമന് െനലിപഴ കടെന ഫലിതം. നിലമാെക വതിേകടാകിയിരികന. െചറിയ കടികൾക് ഇറങിേപാകാനള വലിപം ദവാരങൾകണ്. ഇതരം ഒര േടായിലറിനളിേല

കാണ് സംേഡാഗ് മിലയണയർ എന സിനിമയിൽ ഒര കടി തെന ആരാധനാപാതമായ സിനിമാനടെന കാണാനായി ഇറങി ഓടനത്. വിശാലമായ െവളിമേദശങളിൽ േപാക

നതിന വിേരാധമില. പേക അലഞതിരിഞ നടകന ഒര തരം നായകൾ കടായി ആകമികനവയാകയാൽ രാതി േലാഡജിൽ നിന ദെരെയാനം ഇറങി നടകരെതന്

ഉപേദശം കിടിയിരന. സമയം ഒൻപതരമണിേയാടടകന െചറതായി ചാറിനിന മഴ അലം കറഞ. ഇരട

പരനിടില. എങിലം ഞാൻ കിടകാൻ വടംകടകയായിരന. അെപാഴാണ ശീജിതിെന വിളി. ' ഒരതതം കാണാം, എലാവരം െവളിയിൽ വര'

ഞങൾ പറേതേകാടി. മാന തതാ മാരിവിലകൾ; ഒനല, ര െണണം. ഇതയം വലിയ മഴവി ലകൾ ഇകടതിൽ ആരം ക ണിടില. അതിമേനാഹരമായ കാ ഴ. കയാമറകണകൾ

തറനടയ ന. ' കയിെലാരിനധനസമായ് കാറത െപയവാൻ വന' േമഘ മാവെട മാനതിെന െചരവിൽ ഇനധനസിെന ഉേപകിചിട പിൻവാങി കഴിഞ.

ശകിയായ തണപമലം എനിക രാതിയിൽ ഉറങാൻ പറനില. േകരളേതകാൾ തണപള പേദശങളിൽ, ഊടിേപാലള സലങളിൽ േപാലം, എത കമിളിവസങൾ ധരിചാലം മറിയിെല താപനില കടാെത എനിക് ഉറങാനാവിെലനത കെറ വർഷങളായ

ള എെന സങടമാണ്. ശരീരതിൽ െകാഴപ കറവളവർക തണപ സഹികാൻ വിഷമമാ യിരികെമന േകടിടണ്. കാടമാണവിൽ നിന പറെപടതിനേശഷം ൈകലാസയാത

കഴിഞ തിരിച കാടമാണവിൽ എതനതവെര തണപമലം ശരികറങാൻ പറിയിെലന ത് എെന അനഭവം. പകതിയെട വിളിെയ േപടിച ശരിക ഭകണവം കഴിചില.

29

ആറാം ദിവസം: ൈകലാസദർശനം

സേരയാദയതിന് വളെര മമതെന തെന വീഡിേയാ കയാമറയം മകാലിയമായി െറജി മസത് ഒര തറസായ സലതേപായി കിഴെക ചകവാളതിൽ ദഷിയറപിച് അര

ണഭാസരരശികൾ പതയകെപടനതംകാത് നിലയറപിച. സഞാരിയായ തെന സഹതി നേവണി ൈകലാസകാഴകൾ കയാമറകണകളിലെട േനാകികാണാനം പകർതാനം കടി

യാണ് എം. ജി. യണിേവഴിറി ഉേദയാഗസനായ െറജിയെട ഈ ൈകലാസയാത. കടൻ കയാമറയമായി അടതെളാര കനിൻമകളിലള െമാണാെസറി സനർശികാനിറങി.

െവളിചം പരനിടിലാതിരനതിനാൽ വഴിയിലള െപാലീസ് െചക്േപാസിൽ കാവൽകാ രണായിരനില. െമാണാെസറിയെട പേവശനദവാരതിൽ ഒര യാകിെന തലയം െകാമ

കളം പദർശിപിചിരികന. ബലിെകാടത ഒര മഗതിെനയാണ്. ബദമതതിെന അടി സാനപമാണം ' അഹിംസാ പരേമാധർമഃ' എനതാെണങിലം ടിബറിെല ബദമതകാർ

ഇെപാഴം മഗബലി നടതനവരാണ്. േബാൺമതതിൽ നിന പകർനകിടിയ ഈ ഒര പധാന ആചാരം ഉേപകികാൻ അവർ ഇനിയം തയാറായിടില. അതേപാെല ൈചനയെട

മറ ഭാഗങളിെലന േപാെല ടിബറിലം ബദമതകാർ മാംസഭകകളമാണ്. കടൻ െമാണാെസറിയിൽ നിന കനിറങി താെഴ വനെപാേഴകം െപാലീസ്

െചക്േപാസിൽ ഡയടിക് ആെളതിയിരന. യണിേഫാമിട ഒരാൾ തടഞ നിർതി. ആദയെമാന ഭയെപടതിെയങിലം കയാമറയിൽ തെന രണമന ചിതങെളടകാേന അയാ

ൾ കടേനാടാവശയെപടകയണായള. കാടമാണവിൽ നിന േപാനതിനേശഷം കളി എെനാനില. പലേതയാൻ ഒരകപി

ചടെവളം കിടി. മഖവം കഴകിെയന വരതി. ഞാലതനിന പറെപടേമാൾ ഒനരണ ദിവസേതകള സാധനങൾ കയിലള െചറിയ ബാഗിൽ വചെകാളണെമനം വലിയ

ഡഫൽബാഗ് ഇനി ൈകലാസതിെന െബയസ് കയാമായ ഡർചനിെലതിയിേട ടകിൽ നിനിറക എനം അറിയിചിരന. എങിലം ചിലർക ചില അതയാവശയ സാധനങൾ എട

േകണിവനതിനാൽ എലാവരേടയം വലിയ ബാഗകളം ഇറകിതന.

30

േഡാ. രഞിത് തെന െമാൈബൽേഫാണിൽ ഒര ടിബറൻ സിം വാങിചിടിരന. നാടിേലക് അതിൽ നിന് എസ്എംഎസ് അയയാം വിളികാൻ പറില. സംഘാംഗങെള

ലാം സവകടംബങളിേലക് ഈ േഫാണിെന നമർ അയചെകാടത തിരിച വിളിപികാൻ തടങി. രാതിേയാ പകേലാ എനിലാെത രഞിതിെന േഫാണിേലക േകരളതിൽ നിന

വിളികൾ വരാൻ തടങി. അങെന രഞിതിെന േഫാൺ സംഘാങൾകം നാടിലള അവരെട സവജനങൾകം ഇടയിൽ ഒര െടലിലിങായിതീർന. ഞാൻ എെന െമാൈബൽ

േഫാൺ െകാണവനിരനില. അതിൽ ഇനർനാഷണൽ േറാമിംഗ് സൗകരയം ഇലാതതി നാൽ െഡൽഹിയിൽ നിന വിമാനം കയറിയാൽപിെന അത് ഉപേയാഗശനയമാണ്.

േറാമിംഗ് ഉള േഫാണകൾക തെന ടിബറിൽ കവേറജ് ഉള സലങൾ എതയണാകെമ ന് അറിയിലായിരന. കാടമണവിലം ഞാലതം ഞങൾ താമസിചിരന േഹാടലിനട ത് ലാൻഡേഫാണിൽനിന് ഐഎസഡി വിളികാൻ സൗകരയമള ബതകൾ ഉണായിര

ന. ഒര മിനടിന് പത് ഇനയൻ രപേയാമേറാ ആണ ചാർജ്. ഞാലതിനേശഷം ആവിധ സൗകരയങെളാനമില. ഇനർെനറ് കണകിവിറിയാകെട കാടമണവിനേശഷം ഉണായിര

നിെലനാണ േതാനനത്. പഭാതഭകണം കഴിച് ഒൻപതര മണിക പറെപട. ഇനലെതേപാെല മേനാഹരമാ

യ പകതിദശയങൾ. ഇടകിടക െചറിയ െചക്േപാസകളിൽ ബസ് നിർതി പരിേശാധന. ൈചനീസ് െപാലീസ് ബസിൽ കയറി യാതകാെര എണിേനാകം. പനണര മണിയായ

േപാൾ ഒര പധാന െചക്േപാസിെലതി. എനാണ കാരയെമന മനസിലായില, അവിെട ഒേനകാൽ മണികേറാളം താമസം േനരിട. അവിെടനിന പറപട് അധികദരം േപാകനതി

നമമ വഴിയിൽ ഒരിടത ലഞിനായി നിർതി. ഇതവണ േചാറ് ൈഫഡ് ൈറസ് ഒന

രണ കടം കറികൾ എനിവ. ൈതര് ഇല. ടിബറിെലേപാെല മരങളെട മറയിലാെത ധാരാളം സരയപകാശം കിടന ഒര രാജയ

ത് ഊർേജാലാദനതിനള ഏറവം നല മാർഗം േസാളാർ പാനലകൾ സാപികകയാ െണന് അവർ തിരിചറിഞിരികന. ഞങൾ താമസിച ഗസ്ഹൗസകളിെലാെകയം െവളിചം തനത േസാളാർ എനർജിയായിരന. ദിവസതിൽ ഒേനാരേണാ മണികറകൾ

മാതേമ ൈലറകൾ കതിയിരനള എനമാതം. വഴിയിൽ പലയിടതം േസാളാർപാനല കൾ സാപിചിരികനത കാണകയണായി.

31

വീണം യാത. ഇതവെരയള യാതയിെല അനഭവങളം അഭിപായങളം എലാവരം ബസിലള ൈമക് സിസതിലെട പങവച.

സമയം നാലമണിേയാടടകന. അലദരം കടി പിനിടാൽ മാനസസേരാവരതിെന ആദയ ദർശനം കിടെമന േകാമ അറിയിച, ൈകലാസതിേനയം. എലാവരം ആകാംക

േയാെട കാതിരന. അതാ മനിൽ ദെരയായി മാനസസരസ് ! സവർണ രാജഹംസങൾ നീനിനടകെമന കവിഭാവനകൾ പാടിപകഴ്തിയ സവർഗീയ തടാകം! ടിബറകാരെട

' മാപാം യംേകാ' ബസ് ഓടിെകാണിരന. മാനസസേരാവരം ഇേപാൾ ഞങളെട ഇടത

വശതായി കാണാം. ഭാവനയിൽ മാതം കണിരനത കൺമനിൽ കാണേമാളള ആഹാദം ആരം മറചവചില. ' പദമാനി യസയാഗ സേരാരഹാണി' മാനസസേരാവരതിൽ വിരിയന താമരപകെളപറിയള ഒര േശാകം ഓർെതടകാൻ ശമികകയായിരന

േഡാ.എൻപിപി. എലാവരേടയം ദഷികൾ ഇടേതാട തിരിഞിരിെക- ' അതാ ൈകലാ സം' ഒര ശബം ഉയർന േകട. ഏറവം മൻവശതള സീറിലിരന പഴയനർ വാസേദവ

നാെണന േതാനന ആേകാശിചത്. ' മൻവശെത ചിലിലെട േനെര മേനാട േനാക'. പി െന േകടെതാര േകാറസായിരന, 'ൈകലാസം! ൈകലാസം!' ആർകം സീറിലിരികാനാ യില. എലാവരം ചാടിെയഴേനറ. ' ശംേഭാ മഹാേദവ!' 'ശശാങേശഖര!'

പിനറെത സീറിൽ ഒര മലയിൽ അവസാനെത മറകിെന അവശിഷങൾ തപി കളയാൻ മനസവരാെത വായിലിട ചവചെകാണ് കണടച് ഇരികകയായിരന െറജി

മസത്. ൈകലാസെമന ആരവം േകട ൈസഡിെല ൈസഡിംഗേഡാർ വലിചതറന് അേദ ഹം പറേതക നീടിതപി. താൻ ആദയമായി മറകിയ ദിവസം അഛൻ െപെടന കടന

വനേപാൾ എന െചയണെമനറിയാെത പരിഭമിചത െറജി ഓർതിരികാം. അേദഹം എഴേനറ മേനാട നടന വന. കണടചം കണതറനം ആ രജതാദിെയ േനാകികണ.

പാർവതീവലഭാ! ൈകലാസപേത! പതിജ പാലികാൻ മനകരത തരേണ! പിൻബഞിൽ ഇരികനവരെട കടതിൽ െറജിെയകടാെത ദിേനശനം വിജയനം

മറകകാരായി ഉണായിരന. ദിേനശൻ ൈകലാസയാതക നറകവീണെപാേഴ മറക നിർ തി. ഇതിനകം പല തവണ നിർതി ശീലമളതിനാൽ അയാൾക് അത വലിയ പയാസമ

ള കാരയമായിരനില. െറജി ൈകലാസദർശനമാതയിൽ നിർതി. വിജയനാകെട ഒര

32

ൈകലാസയാതെകാെണാനം മറകനിർതാനേദശമിെലന പറഞ. വളെര ബദിമടി പഠിച ഒര വിദയ ഉേപകികാൻ ഈ മഞണികന േപാര എനാകേമാ?

ബസ് കറചകടി മേനാടേപായി ഒര വലിയ െകടിടതിനടതായി നിർതി. ഇനി ഇവിെട വാഹനം മാറികയറണം. ൈപവറ് വാഹനങൾ ഇവിെട വെരേയ അനവദിക.

ഇനിയള യാത സർകാർ വാഹനതിലാണ്. ഞങളെട സംഘം രണ ബസകളിലായി കയറി. അലദരം ഓടിയിട മാനസസരസിെന തീരത ബസകൾ നിർതി. എലാവരം

ഇറങി. െവളതിന നല തണപണായിരെനങിലം ഞങൾ 27 േപരം സരസിലിറങി മങകതെന െചയ.

' െവണേതാൽകമടലിൽ സഗനിയാെമണേതച് ' പർവതരാജപതി നീരാടാനിറങന നീലസരസിൽ മതിയാേവാളം മങിനിവർന് വടേകാടേനാകി, അലമകെല െവയിലിൽ

െവടിതിളങന ചനകലാധരെന െവളിമാമലവിഗഹം കൺകളിർെക കണ ൈകകപി നിൽകെവ െപാഫസർ വാസേദവെന കണകൾ നിറെഞാഴകിയിരനത ഞാൻശദിച.

ഇതേല ജനസാഫലയം? താൻ ഇതയം നാൾ ജപിച പഞാകരീമനങൾ തെന ഇവിെട എതികവാനളതായിരനിേല? ഇവിെട ഒന മങിയാൽ, ഈ തീർതം ഒരലം േസവി ചാൽ, കഴിഞ നറ ജനങളിൽ െചയ സകല പാപങളം കഴകിേപാകെമനാണ ഭാരതീയ ർ വിശവസികനത്.

ബഹാവിെന മനസിലാണേത ആദയം ഈ സേരാവരം സഷികെപടത്. അതിനാൽ ഇത 'മാനസസേരാവരം' എനറിയെപട. പിനീടത് ഇറകിവയാൻ സലമേനവഷിച സഷാ വിന് ൈകലാസതിന സമീപം ദകിണഭാഗതള ഈ പണയഭമിേയകാൾ േയാജിച

മെറാര സലം കെണതാനാവമായിരനില. തെന സഷികളിൽ അതയനസനരമായ ഈ സേരാവരെത കാണണെമന േതാനെമാെഴാെക വിധാതാവ് ഹംസരപതിൽ ഇവിെട

പതയകെപടാറണേത. സരയസരണിെയ അതികമിച് ഉയർന നിൽകന ഹിമവാെന മകൾതടിലള തടാ

കങളിൽ താമരപ വിരിയികനതിനായി സരയൻ തെന രശികെള മകളിേലക് അയയന തായി കാളിദാസൻ ഭാവനെചയിടണ്. േഹമാംേഭാജപസവിയാണ് ഈ സരസ്.

പലെപാഴം ൈകലാസയാതയിൽ മാനസസരസിൽ കളികാൻ പറാറില. അതിൈശ തയം മലം സരസിെല െവളതിൽ ൈകനനയാൻ േപാലം പറാെത മടേങണിവനിടണ്

33

പല തീർതാടകസംഘതിനം. എനാൽ പാർവതീവലഭെന അനഗഹെമേന പറേയണ, ഞങളെട സംഘതിലള എലാവരം മാനസസരസിലിറങി മങികളിച. നല തണപ

ണായിരന. ഞാൻ ഒന മങി ഉടെന കയറി േതാർതി കമിളിവസങൾ ധരിച. മറ ചിലർ കറചസമയം െവളതിൽ നീനിതടിച കളിച. നല െവയിലണായിരന. മപത കി

േലാമീറർ ദെരയള ൈകലാസതിെന െതെക മഖം വളെര വയകമായികാണാം. മടൽമ ഞിൽ പതചാണേത പലർകം ഇവിെട നിന ൈകലാസം കാണാൻ പറിയിടളത്. ഞങ

ൾക പേക കാലാവസയം ൈകലാസനാഥനം തണയായി. േകതങളിെല ശിലാേഗാപരങളെട ആകതിയാണ ൈകലാസതിന്. ഇവിെടനിന

േനാകിയാൽ ൈകലാസതിെന െതെകമഖത് പടവകൾ െവടിയിരികനത േപാെല േതാനം. േമാകമാർഗതിേലക കയറിേപാകാനള പടവകളാണവ. പേക ജീവിതതി

െലാരികലം പാപം െചയാതവർേക അതവഴി കയറിേപാകാെനാക. അങിെനെയാരാൾ കായി ൈതേലാകയനാഥൻ സഹസാബങളായി കാതിരികന!

ആനാ സംഘതിൽെപട ഒര സീ ബസിെന ചവിടപടിയിൽ ഇറങിയിരന മാന സരസിെനയം ദെര ൈകലാസെതയം േനാകി കണീെരാഴകന. ഇറങികളിയാൻ എന

െകാേണാ അവർക പറിയില. സരസിെന തീരത പല ആകതിയിലം വലിപതിലമള മിനസമള കലകൾ. ഞാ

ൻ അഞാെറണം െപറകി ബാഗിലിട. ' ഈ കലകെളലാം ശിവലിംഗങളാണ്' സംഘതി ലാേരാ പറഞ.

വീണം ബസിൽ യാത. മാനസസേരാവരതിെന തീരതകടി സരസിെന പദകി ണം വച കെറ ദരം സഞരിച. സരസിെന പരികമണപാതയിൽ ഞങൾ പിനിട ദരം

എഴപത കി.മീ. എനം നാലതഞ കി. മീ എനം വയതയസ അഭിപായങൾ േകട - തടാക തിെന ആെക ചറളവ് 85-90 കി.മീ. മാതമാെണനിരിെക ഞങൾ സഞരിച ദരം

45 ൽ കടതൽ ആവാനിടയില. ഈ വഴിയെട വലത വശത ( കിഴക് )മാനസസരസം മറവശത (പടിഞാറ്) രാകസതാൾ എന തടാകവം കാണാം. രാവണൻ ശിവെന തപ സിരനത് ഇവിെടയാണേത. തപസെകാണ തപിച ശരീരതിൽ നിന വിയർപ ധാരാള

മാെയാഴകി. ശിവൻ പസാദികാതതിൽ പരിഭവിച ൈകലാസം ഇളകിെയടത് അമാന മാടിയേപാൾ ആ ശമതിൽ വീണം വിയർെപാഴകി. അങിെന രാകസരാവണെന വിയർ

34

പെകാണണായതാണേത ഈ രാകസതാൾ. ഇതിൽ ആരം ഇറങി കളികാറില. മാനസ സരസിൽ നിന വയതയസമായി ഇെതാര ലവണജലതടാകമാണ്. ഇതിൽ ജലജീവികളം

ഇലേത. അതിനാൽതെന പകികളം ഇവിടം സനർശികാറില. മാനസസേരാവരതിൽ നിന് ഒര നീർചാൽ ( ) Ganga chhu channel രാകസതാളിേലക് ഒഴകന.

രാവണൻ ൈകലാസെമടത് അമാനമാടി എന കഥയിൽ പല ശിവഭകനാർകം അത വിശവാസമില. രാമായണതിൽ ഇകഥ പറയനമിലേത. അടിയറച ശിവഭകയായി രന രാവണെന അമ ൈകകസി. പായാധികയതാൽ മാതാവിന ൈകലാസദർശനതിന

േപാകാൻ കഴിയാെത വനേപാൾ രാവണൻ ൈകലാസെമടത് അമയെട സമീപേതക െകാണവരാൻ ശമിചതാണ്. ശിവൻ പസാദിച് രാവണെന അനഗഹികകയം െചയ.

' മപരൈവരികതെകാണിവേനാടപിയമണായില വിേശഷിചതതമാെയാര വാളം നൽകി കിപമനഗഹേമകിയയച' എന രാവണൻ അഭിമാനം െകാളന.

സമദനിരപിൽനിന പതിനയായിരേതാളം അടി മകളിലള മാനസസേരാവരം േലാകതിെല ഏറവം ഉയരതിലള ശദജലതടാകമാെണനേത െപാതെവയള വിശവാ

സം. അതങെനയാെണന പചരിപികാനാണ െപാതെവ എഴതകാരെട ഇടയിലള ശമ വം. എനാൽ മാനസസരസിേനകാൾ ഉയരതിൽ അതിൽകടതൽ വിസതിയള ശദജല

തടാകങൾ ടിബറിൽതെന ഉെണനളതാണ വാസവം. ഉദാഹരണതിന് ആങപാ േസാ എന തടാകം- 4940 മീറർ ഉയരതിൽ 495 സവയർ കി.മീ. വിസാരതിൽ നീണ

നിവർന കിടകനത മാനസസരസിൽ നിന കെറ വടകകിഴകായി കാണാം. അയായിര തിൽപരം മീറർഉയരതിലള പേമാേയാങ് തടാകമാകെട ഗേണഷ് സേരാവർഎന േപരി

ലം പസിദമാണ്. ( താതപരയമളവർകായി പറയെട മകളിൽ പറഞവ യഥാകമം 33.24 , 90.17 , 28.34 90.24 N E N E എനീ coordinate കളിൽ ഗഗിൾ എർതി

ൽ േനാകിയാൽ കാണാവനതാണ്) ഏകേദശം വതാകതിെയന പറയാവന മാനസസരസ് സരയേനയം പകാശതി േനയം പതിനിധിയായം ചനകല േപാലള രാകസതാൾ ചനേനയം ഇരടിേനയം പതി

നിധിയായം താനിക ബദിസതിൽ കണകാകെപടന. ഇടതവശത ദെര ഹിമാവതമായി കാണന തംഗശീശിഖരങൾ ബദമതകാർ

പണയസലമായി കണകാകന ഗർലാ മനാതാ പർവതതിെനയാണ്. ഇരപതയായിര

35

തിൽ പരം അടി ഉയരമള ഈ പർവതം പർവതാേരാഹകർകം പിയെപടതാണ്. എടര മണിക ഞങളെട ഇനെത കയാമിെലതി. ഇേപാഴം സരയൻ അസമിചിടി

ല. മാനസസരസിെന സമീപതതെനയള ചിയ േഗാംപാ എന സലതാണ് ഈ ഗസ് ഹൗസ്. ഇവിെടയള ഒര കനിൻ മകളിലള പരാതന ബദിസ് െമാണാസറിയെട േപരാ

ണ് ചിയ േഗാംപാ. േഗാംപാ എനാൽ െമാണാസറി തെന. ബദമത വിശവാസമനസരിച മായാഭഗവതിയെട മനസിൽ ബദഭഗവാൻ സഷികെപടത് ഈ മാനസസേരാവര പരിസര

ത വചാണ്. ഞങളെട താമസതിനള ഏർപാടകൾ പഴയപടി. േടായിലറിെന കാരയം പരങ

ൽ. എങിലം േഡാംഗബയിേലകാൾ അലം േഭദെമന് േവണെമങിൽ പറയാം. െവറെത പറ യകയാവം.

അഞ െബഡള ഒര മറിയിൽ ഞങളഞേപർ. ഒര ചായയം അലം കഴിഞ തകാ ളി സപം കിടി. പിെന ഡിനർ. ഞാൻ ഞാലം മതൽ അതാഴം സപമാതേമ കഴികാറള.

രാവിെല പകതിയെട വിളി ശകമാവാതിരികാനം കടിയാണ് ഈ മൻകരതൽ. ഞാലതനിന പറെപട ൈകലാസയാതകഴിഞ തിരിച ഞാലത് എതനതവെര

യള എടപത ദിവസങളിെല ഞങളെട താമസസലങളിൽ കിടപിനള സൗകരയങൾ ഏതാണ് ഒര േപാെലയായിരന. കടിൽ കിടക ഷീറ് രജായി എലാം. സീസണായാൽ

എലായിടതം തിരകായിരികം. ഒര പാർടി മറി ഒഴിഞ േപായാൽ ഉടൻ അടത സംഘം വരികയായി. അതിനിടയിൽ വിരിപകളം മറം മാറകയിെലന മാതമല, ഒന കടഞ വിരി കകകടിയില. ചളിഞ വിരിപകൾ ഒന വലിചനിവർതിയിടം, രജായി മടകിവയം ഇത മാതം. ചമ ജലേദാഷം മതലായ പകർചവയാധികൾ ഉളവർ ഉപേയാഗിച കിടകയിൽ

പിനീട വരനവർ കിടകന. പേക ആർകം അസഖെമാനം ഉണായില. ഒര പേക േരാ ഗം പരതന ബാകീരിയകളം ൈവറസകളം ഈ തണപിെന അതിജീവികകയിലായിരി

കാം. വതിഹീനമായ െപാത േടായിെലറ് ഉപേയാഗികനവർക് ഫംഗസ് േരാഗം പിടിെപടാതതം ഇേത കാരണതാലാവാം. എെന നിഗമനമാണ്, ശരിയാേണാ എന് അറിവളവേരാട് േചാദികണം.

മറനാൾ തടങന പരികമണതിന കതിരേയാ േപാർടേറാ ആവശയമളവർ ഇന തെന മഴവൻ പണവം െകാടത ബക് െചയണെമന് അറിയിപണായി. ബക് െചയാൽ,

36

എെനങിലം കാരണംെകാണ് ഇവ ആവശയം വനിെലങിൽ പണം മടകികിടകയമിലേത. ഞാനം ഇനിേരടതിയം കതിരെയ എടകാനം കടൻ ഒര സഹായിെയ കടി നടകാനം

തീരമാനിച. കതിരയ് 21000 രപയം േപാർടർക്- 6300 രപയം ( യഥാകമം രണായി രവം അറനറം യവാൻ). ഞാനം കടനംകടി 25000 രപേയ യവാനാകി മാറിയിരനള.

രണാളം നടകാനായിരന അെപാഴെത തീരമാനം. രാേധാേപാേളാടം േയാഗിമാേരാടം നറ യവാൻവീതം കടം വാങി കാരയം പരിഹരിച. തിരിച കാടമാണവിെലതേമാൾ

അവിെട േലാകറിൽ വചിരികന ഇനയൻരപ െകാണ കടം വീടാം. േയാഗിമാർ മവരം രഘേമാഹനം കതിരയം സഹായിയം ഇലാെത ബാക്പാക്

സവയം ഏറി നടകാൻ തീരമാനിചേപാൾ, ആശാ ശീജിതിെന അപൻ ആയതിനാൽ എ ലാവർകം അപനായ ശങരൻ നമതിരി, പതിേയടം ശീനിവാസൻ, ഏറമാനരപൻ േകാ

േളജിെല ശങരൻ നായർ സാർ, േഡാ. നേങലി വിജയൻ എനീ നാലേപർ പരികമണതി ന് േപാരാെത ദർചനിെല െബയസ് കയാമിൽതെന വിശമികാൻ തീരമാനിച.

ഏഴാം ദിവസം: മാനസസരസിൽ ഒര ൈതയംബകപജ

രാവിെല എടമണിേയാെട റിഷിേയടൻ മാനസസരസിൽ മങികളിച തറടത് മതയ ഞയേഹാമം തടങി. സരസിെന തീരത് താതകാലികമായണാകിയ േഹാമകണതിലാ

ണ േഹാമം. േയാഗിമാർ മവരം കളിച തറടത പരികർമികളായി കെട നിന. േഹാമസാധനങളം പജാപാതങളം ഞങൾ േകരളതിൽനിന തെന െകാണ

േപായിരന, വാഴയില േനപാളിൽ നിന സമാദിച. ബാകിയളവെരലാം െബകഫാസ കഴിചിടാണ േഹാമസലേതക െചനത്. ഞങൾ നാലഞനിര വസങൾ ധരിചിടം തണ

പ സഹിയാനാവാെത വിറെകാണ നിനേപാൾ റിഷിേയടനം പരികർമികളം തറടത വസം മാതമായി ഏകേദശം ഒര മണിവെര നീണനിന േഹാമം പർതിയാകി എലാവർ

കം പസാദം വിതരണം െചയ. അതിനേശഷമാണ് അവർ ഭകണം കഴിചത്. മാനസ സരസിൽ നിനം എലാവരം കപികളിൽ തീർതം േശഖരിച. ചിലർ കലകൾ െപറകി

െയടത. ഉമാശങർ ഗപിെനവക പജ േവെറാരിടത നടകനണായിരന. കറചകെല ഒന

37

രണിടതായി മറ ചില സംഘങളെട പജയം കണ. പലതരം കരകൗശലവസകൾ വിൽകാനായി െകാണവനിരികന ഒര ടിബറൻ

യവതി. മാലകൾ പതിമകൾ തടങി പലതം. ഗസ്ഹൗസിെന മറത് ഒര തണിവിരിചിട് അതിൽ സാധനങൾ നിരതിവച് അവർ ഞങെള വിളികന. ചിലെരലാം ചിലെതലാം

വാങി. കടൻ ഒര കളിമൺപാതം വാങി. തിരിെചതേമാൾ അമയ െകാടകാൻ. ഉചകഴിഞ് മന മണിക രണ ബസകളിലായി ഞങൾ പറെപട. ബസിൽ

കയറെമാഴം േലാഡജകളിൽ മറി എടകെമാഴം ഉമാശങറിെന സംഘതിലളവർക മൻഗണന െകാടകനത കെറ ദിവസമായി ഞങൾ കാണനണായിരെനങിലം ആരം

എതിർെപാനം പറഞിരനില. ഇന പറെപടാറായേപാൾ ആദയം തയാറായി പറതിറ ങിയത ഞങളാെണങിലം പിനീട തയാറായ ആനകാേരാട് ആദയം ബസിൽ കയറാൻ

പറഞ. ഇതകണ സഹികാനാവാെത െറജി മസത് െപാടിെതറിച. െകാചവാസവിേനാട് അേദഹം കയർത സംസാരിച. േയാഗിമാർ ഇടെപട രംഗം തണപിച. എങിലം െറജി

അതെയങിലം പറഞത നനായി എന ഞങൾെകാെക േതാനി. അന ൈവകിടമതൽ െകാചവാസവിലം കാരയമായ

ഒര മാറം കാണാൻ തടങി. ഞങളെട മറികളിൽ വന്

േക മം അേനവഷികക, രാവിെല എലാവർകം കടൻകാപി ഏർപാടാകക

തടങി കാരയമായ ശദ ഞങൾകം കിടാൻ തടങി.

അഞമണിക ദർചനിെലതി. ചായ, സപ്. കയാമിംഗ് സൗക

രയങൾ തൈഥവ. നാെള മന ദിവസെത ൈകലാസപരികമ

ണം ആരംഭികകയാണ്. പരി

38

കമണപാതയിൽ ലേഗജ് െകാ ണവരാൻ ടക് ഇല. യാക കളെട പറത െകടിവചേവണം ബാഗകൾ ഒര കയാമിൽ നിന മെറാര കയാമിെലതികാൻ. ബാഗകളെട

എണംകറയാനായി നാലഞ േപർകള സാധനങ ൾക് ഒര ഡഫൽബാഗ് എന കണകിൽ പാക് െചയവാൻ വാസ നിർേദശിച.

ടിബറിൽ പേവശിചതിന േശഷം ഇേപാൾ എണറിൽപരം കിേലാമീററകൾ ഞങൾ സഞരിച കഴിഞ. കാടമാണവിൽ നിനാകെട െതാളായിരതി

അൻപേതാളവം. ഇനി ൈകലാസൈശലതിെന വലംവയാൻ അൻപതിമന് കി.മീ. തിരിച് കാടമാണവിേലക് മെറാര െതാളായിരതൻപത്. അങിെന ആെക

രണായിരതിനടത് കിേലാമീറർ ദരമാ ണ് ഈ യാതയിൽ ബസിലം കാൽനടയായം സഞരിേകണത്. അതിൽ ആയിരതി അറനറിലധികം കിേലാമീററകൾ

ശവാസവായവിന കാമമള ഉനതങളിലെടയള യാത യാണ്. പതിവേപാെല ഞാൻ ഡിനർ കഴികാെത കിടനറങി.

എടാം ദിവസം: ൈകലാസ പദകിണം

രാവിെല പാൽചായയ പകരം കടൻകാപിയാണ് അധികംേപരം ഇഷെപടനത്. അ തിനാൽ കടൻ മതിെയന പലതവണ പറഞതാണ്. പേക കിടാറില. യാകിൻപാൽ േചർത ചായേയ കിട. ഇനെല െറജി മസതിെന പകടനം മലമാെണന േതാനന, ഇന

കടൻകാപി തെന കിടി. ഒൻപതമണിക െബകഫാസിന് ഉപമാവം അവിലം.ൈകലാസപരികമണം- ഒനാം ദിവസം.

പതരയായേപാൾ പറെപട. ദർചനിൽ നിന് അെഞട കിേലാമീറർ ദരം ഉെണന േതാനന യമദവാറിേലക്. ഈ സലതിെന േപര് ദർേബാെച എനാണ്, അവിെടയെളാ

ര കവാടമാണ് യമദവാർ. ഇേപാൾ കാണന യമദവാരതിന് വലിയ പഴകം േതാനനില. പതകിപണിതതായിരികാം. ദർേബാെച വെര ബസിലാണ യാത. 11 മണിക് അവിെട െയതി. മമ പറഞ നാലേപർ പരികമണം േവെണന് േനരെത തീരമാനിചിരനതിനാ

ൽ ദർചനിൽതെന തങി. ഇവരിൽ േഡാ. വിജയൻ പേക ദർേബാേചയിെലതി ഞങ െള യാതയാകിയ േശഷമാണ മടങിേപായത്. എലാവരം കതിരപറത കയറനതിെന

39

േഫാേടാകളം േഡാകർ വിജയൻ എടത. ടച്ൈകലാസ് മദയള ചവന േകാടാണ് സംഘാംഗങെളലാം ധരിചിരികനത്.

ഞാൻ മാതം നാടിൽനിന െകാണവന ഒര കറത േകാട് ഇടെകാണാണ് യാത. തണപ തടകാൻ എെന േകാട് കറചകടി നെനന െപാങചം പറഞെകാണാണ് ഞാനത

ധരിചത്. േലാപ്സാങിന് പേക അതിഷെപടില. ' നിങൾ കടംെതറിേപായാൽ ഞങൾ എങിെനയറിയം?' അയാൾ എെന ശകാരിച.

ഇനി നടപകാർ നടന േപാകണം. േപാർടർ അഥവാ െഹൽപർ ആവശയെപടിരിക നവർകം കതിര േവണെമന പറഞിരികനവർകം അെതാെകകിടനത് ഇവിെട

നിനാണ്. എലാവർകം ഓേരാ വടിയം കിടം. െഹൽപെറ കിടിയവർ അവരമായി നടന നീങി. പലർകം ഞങളെട സഹായികളായി കാടമാണവിൽ നിന വന പാചകകാെര

യം മറമാണ േപാർടർമാരായി കിടിയത്. അത നനായി, ഭാഷ പശമാവിലേലാ എന് എലാ വരം കരതി. കടന കിടിയത് ഇതിനകം പരിചയകാരനായി കഴിഞ േഗാകൽ എനയാ

െളയാണ്. പരിചാരകെര േപാർടർമാരായി കിടിയതിെന കഴപം പിനീടാണ മനസിലായത്. അവർക് അടത കയാമിൽ േനരെതെയതി ഭകണം പാകം െചയക മതലായ ഡയടികൾ

ഉളതിനാൽ അവർ നമെട ബാക്പാകമായി േവഗം നടനേപാകം. ബാഗിലള െവള േമാ മറ സാധനങേളാ േവണി വരേമാൾ കിടകയില. കടെന കയാമറയമായി േഗാകൽ േവ ഗം േപായതിനാൽ വഴിയിൽകണ ചില ദശയങൾ അവന പകർതാനായില. കതിരെയ

എടതവർക കതിരകാരൻ ബാഗ ചമനെകാളം. അയാൾക കതിരെയ വിടിട് േപാകാൻ പറാതിനാൽ എെപാഴം കെടതെന കാണം.

നറെകടപവഴിയാണ് ഓേരാരതർകമള കതിരെയ െതരെഞടകനത്. കതിര കാരെന േപരാണ നറകിൽ ടിബറൻ ഭാഷയിൽ എഴതിയിരികനത്. ഞാൻ നറെകടത

േപാൾ സാങ എന േപരാണ കിടിയത്. തീെര ആേരാഗയമിെലന േതാനിച ഒര പയൻ മേനാട വന. എേനാട നിൽകാൻ പറഞിട് അയാൾ കതിരെയ െകാണവരാനായി

േപായി. യാതകാർ ഓേരാരതരായി കതിരപറത കയറി േപാകാൻ തടങി. പല നിറമള

കതിരകൾ. െവളതത് കറതത് തവിടനിറമളത്, ശരീരതിൽ നിന വയതയസമായ നിറ തിൽ തലയം വാലമളത് എനിങെന. അതിനിടയിൽ ഇനിേരടതി ഒര കതിരപറത

40

കയറി യാതയായി. സീകൾ തനിചളവർക് ( ഭർതാേവാ മകേനാ മേറാ കെടയിലാെത) ഏെതങിലം ഒര പരഷെന ടീംെമയറായി വിടം. ഇനിേരടതിക് മലികാർജൻ എേനാ

മേറാ േപരള ഒര തടിയൻ െതലങെനയാണ് കിടിയത്. അയാൾക െതലങലാെത ഒനം അറിയിെലന പിനീട് മനസിലായി. യാതകിടയിൽ ഇനിരാജി, ഇനിരാജി എന വിളിയാ

നലാെത അയാൾക് ഒനം പറയാനറിയില. െദറാപകിെലതാറാകേമാൾ വഴി രണായി പിരിയം. ഒര വഴി നദിയെട പാലം കടന് ഇടേതാടതിരിയം ചിലർ ആ വഴിക േപാകന.

ചിലർ പാലം കടകാെത വലേതാടള വഴിക േപാകന. ഞങളെട കയാമ് പഴയ് ഇടത വശതാണ്. കതിര പാലം കടനേപാൾ മിലകാർജനന് പരിഭമമായി. ഇനിരാജി ! ഇനിരാ ജി! അയാൾ വിളികാൻ തടങി.

ഞാൻ കാതനിന. എനിക കിടനത് എനനിറമള കതിരയായിരികം ? ഒര െവളത കതിരെയ കിടിയാൽ യാത സഖകരമായിരികം, ഞാൻ െവറെത വിചാരിച.

.

ഞാനം എെന െവളകതിരയം

41

കറചകഴിഞേപാൾ സാങ തെന കതിരയമായി വന. ഒര െവളെവളമൻ കതിര! ആവ, ശഭയാത. സാങയേടയം മെറാര കതിരകാരേനയം സഹായതാൽ ഒരവിധതിൽ

കതിരപറത കയറിപറി. സാങ കതിരയെട കയററം കകതിൽ വച് തല കനിച് നടന തടങി. െവളത കതിരെയപറിയള എെന സങലം െവറം വയാേമാഹമായിരന.

കതിരപറത െകടിയറപിച ജീനി കെടകെട ഒര വശേതക െതനിനീങം. വലത വശേതക വീഴാൻ തടങേമാൾ ഞാൻ ശബം വയം. സാങക ടിബറൻ ഭാഷയലാെത

ആെക ആറിയാവന ഒേരെയാര വാക് - 'ഓെക' എനാണ്. അയാൾ ജീനി ഒനകടി െകടിയറപികം. ഓെക? ഓെക ഞാൻ പറയം. പിെന തിരിഞ േനാകാെത അയാൾ

നടകം പലെപാഴം െമാൈബ ൽേഫാൺ െചവിയിൽ വചിരികനതകാണാം. പാട േകൾകകയാേണാ സംസാരികകയാേണാ എെനാനമറിയില. വഴിയിെലാനം ശദി

കനില. ഞാൻ കതിരപറത തെനയേണാ എന േനാകനമില. ഈ വഴിയിൽ െമാൈബൽ കവേറജ് ഉണാവേമാ?

വഴി തടങനിടതാണ യമദവാരം എന കവാടം. അത െപയർഫാഗകളാൽ മടിയിരി കന. ടിബറിെലവിെടയം ധാരാളമായികാണന ഒനാണ് ഈ െപയർഫാഗകൾ. ബദമത

മനങൾ പിനെചയ റിബണകൾ േപാെലയള കടലാസകൾ മാലേപാെല േകാർത് വലിചെകടന. കാറിൽ ഈ മാലകൾ ആടേമാൾ മനങൾ അനരീകതിൽ അലയടിക

നെവനാണ വിശവാസം. െപയർവീലകളം ഇതേപാെലയാണ്. അവയിൽ മനചരളകൾ അടകം െചയിരികന. വീൽ എതതവണ തിരിയനേവാ അതയം തവണ മേനാചാരണം നടതിയ ഫലമാണ്.

യമദവാരതിലെട കടനേപായാൽ പനർജനമായേത. മരിച ഒരാളെട ആതാവിെന യമദതനാർ യമേലാകതിേലക െകാണേപാകനത് ഇതവഴിയാണ്. പരാണതിൽ നചി

േകതസ് യമെന കാതകിടനത് ഇവിെടയാണ്. സാവിതിയെട പാതിവതയതിൽ സംപീത നായി യമൻ സതയവാെന ശരീരം സാവിതിക വിടെകാടതതം ഇവിെടവചാണ്. നടന

േപായവർ എലാവരം യമദവാരതിലെട കടന. കതിര സവാരികാരിൽ ചിലെരാെക താെഴ യിറങി വാതിലിലെട അപറം കടന. ഞാനിെതാനം അറിഞില. എെന കതിരകാരൻ

ഒനം പറഞതനില. എനിക പനർജനവം കിടിയില. യമദവാരം കടന മേനാട നീങേമാൾ ഇരവശതമള കറൻ പാറകനകൾ ഏേതാ

42

അജാതശിലിയെട ദിവയഹസങളാൽ െകാതിവയെപട ശിലാേഗാപരങൾ േപാെല േതാ നിച. െകാളറാേഡാ നദിയിെല ഗാൻഡ് കാനിയെന ഓർമിപികന ശിലേഗാപരങൾ.

അേമരികൻ ഐകയനാടകളിെല വിേനാദ സഞാരേകനങൾ എലാം സനർശിച മടങിെയ തേമാൾ അവയിൽ ഇനിെയാരികൽകടികാണണെമന േതാനനത ഗാൻഡ് കാനിയ

ൻ മാതമാെണനാെണെന പകം. എനിക കിടിയ േശവതാശവം തീെര അനസരണയിലാത ഒനാണ്. വഴിവിട വലത

വശേതക് എെപാഴം എെനയം െകാണ നടനനീങം. കയറിെന നീളം അനവദികനിട േതാളം േപായികഴിയെമാഴാണ സാങ ശദികക. അയാൾ പിടിചവലിചാെലാനം

കതിര വഴിയിേലക തിരിചവരികയില. പിെന കെറ സമയം അവിെട നിൽകം. അതിനിട യിൽ ഞാൻ പിെനയം വലതഭാഗേതക വഴതിനീങം. ഒര തവണ പിനിൽ വന മെറാര

കതിരകാരൻ എേനാ വിളിച പറഞ. സാങ എെന താെഴയിറകി സീറ് നനായി െകടി യറപിച. പിെന ആ കഴപം ഉണായില. കർണാലി നദിയെട തീരതകടിയാണ യാത.

ഇവിെട ടിബറിൽ ഈ നദിയെട േപര ഘാഘര ( ) ghaghara എനാണ്. േനപാളിൽ എതെമാഴാണ കർണാലി എനാവക. ഇനയയിെലതിയാൽ ശാരദാ നദിയമായിേചർന സരയനദിയായി രാമായണഗാഥകൾ പാടി ഗംഗാനിഷയനതിൽ െചനേചരം ഈ പണയ

നദി. നദിയെട മറകരയിൽ ഒര പറം െചമരിയാടകളമായി നടന നീങന ഏതാനം ഇടയനാർ.

ചിലേപാൾ നദിയിൽ ഇറങി െവളമിലാത സലതകടി വഴി േപാകന. ഒരിടത കതിരെയ െവളം കടിപികാൻ നിർതി എെന താെഴ ഇറകി. പിെന കറചദരം ഞാൻ

നടന. കീണം േതാനിയേപാൾ വീണം കതിരപറത കയറി. എെന വടി സാങയെട കയിലായിരന. അത കാണാനില. അത േചാദിചേപാൾ അയാൾ ൈകമലർതി. തിരിച

ദർചനിെലതേമാൾ വടി മടകിെകാടകണെമന വയവസയളതാണ്. വഴിയിെലമാടം ഇരവശതം െചറിയ കലകൾ െപറകി ഒനിനമകളിൽ ഒനായി

മറിഞവീഴാെത അടകിവചിരികന കാഴ ടിബറിെല ഒര സാധാരണ ദശയമാണ്. ഇതം ഒരതരം ഈശവരാരാധനയാണ്. കലകളെട എണം എത കടനേവാ അതയം ഫലസിദി

കടെമനായിരികാം സങലം. ഒനരണ മണികർ കഴിഞകാണം വഴിയിെലാരിടത കതിരെയ നിർതി യാത

43

കാർ താെഴയിറങി ലഞ് കഴികന. എനിയള പാേഥയം എെന ബാഗിലണ്. ബാഗ് സാ ങയെട േതാളിൽ ഉണ്. പേക അയാൾ കതിരെയ നിർതനില. ഒനം ശദികാെത

േനെര മേനാട േപായി. കെറകടി േപായിട നിർതമായിരികം. ഞാൻ കമിചിരന. പേക കെറ സമയം കഴിഞിടം അയാൾ നിർതാൻ ഭാവമില. ഞാൻ ശബംവച് സാങ

െയ വിളിച. ഭകണം കഴികാം എന് ആംഗയം കാണിച. അയാൾ മേനാട ചണികാണിച. കെറകടി േപായാൽ ലഞിന നിർതാൻ പറിയ സലം ഉണ് എനാണയാൾ പറഞെത

ന ഞാൻ ധരിച. അയാൾ മെറേനാ ആണ പേക ഉേദശിചത്. കർണാലി നദിയെട മണൽപരപിൽകടിയള നടപാതയിലെട, വഴിമറിെചാഴകന നീർചാലകളിെല തണത െവളതിൽ കാൽകതാതിരികവാൻ ഉരളൻകലകളിൽ കാല

റപിച നടന നീങന കതിരയെട അയചെകടിയ ജീനിപറതനിന താെഴവീഴാെത അളി പിടിചിരന യാതെചയേവ ഇരവശേതകം കഴതതിരിച േനാകവാൻ എനിയാകമായി

രനില. വിങറകൾ ( ) winkers െകടിയ കതിരെയേപാെല. എങിലം വഴിക വലത വശ ത് ഒരിടത് ഒരാൾകടം കണേപാൾ ഞാൻ ശദിച. കപിയ കയകളം ഓം നമശിവായ

ജപികന ഇടറന കണങളമായി കടി നിൽകനവരിൽ ചിലർ സാഷാംഗം നമസരി കന. അതാ എനിക മനിൽ മഞടയാട അഴിച വച് തെന താപിഞനീലാഭ കേളബരം

കാടിതരന എെന കിരാതമർതി. പർവതനാഥെന പടിഞാെറ മഖം. ചറമള തവിടനി റമള പാറകടങൾകിടയിൽ േവറിടനിൽകന, ശംഭവിെന എണകറപാർന ശിലാവി

ഗഹം. ൈകലാസനാഥെന േനർകയർതിയ െതാഴൈകകൾേപാെലയള ചില ശിലാരപങൾ കണ. ഞാനം കയയർതി െതാഴത. കതിരപറതനിന വീണാൽ

മഹാേദവെന മനിൽ വീണടയന നാളിേകരമാവെട എെന ഈ നശവര ശരീരം. പേക, ൈകലാസനാഥെന തടകത വീണമരികവാൻ സകതികൾേക കഴിയ. " അതിനാൽ ഞാൻ

ജീവേനാെട തിരി െചതെമെനനിയറപായിരന" രണവർഷം മമ ൈകലാസയാത നടതിയ ഒര ഭകയെട േബാഗിെല വാചകം ഞാേനാർത.

എതിർദിശയിൽ കതിരപറതം കാൽനടയായം ധാരാളംേപർ വരനണ്. പലരം അടെതതേമാൾ അഭിവാദയം െചയന - ' ഓം നമശിവായ' ചിലർ ടിബറൻഭാഷയിൽ

മെറേനാ വാകാണപേയാഗികനത്. ഞാനം പതയഭിവാദനം െചയ. ൈകലാസം ഹിനക ൾെകനേപാെല ബദമതകാർകം ൈജനനാർകം േബാൺമതകാർകം പണയസലമാ

44

ണ്. ടിബറിൽ ബദമതം പചരികനതിന മമള ആദിമതമാണ േബാൺമതം. ടിബറില ള ബദമതകാർ ൈകലാസതിെന കാങ് റിൻേപാേച എനാണ വിളികനത്. അമലയ

മായ മഞമല എനേത ഈ വാകിനർതം. േബാൺ വിഭാഗകാർ വിശവസികനത് അവ രെട മതതിെന സാപകൻ ആകാശതിൽ നിനിറങി വനത ൈകലാസതിന മകളി

േലകാണ് എനേത. ൈജനമതകാർ വിശവസികനത് അവരെട ആദയ തീർതങരനായ റിഷഭേദവന് ആതജാനം ലഭിചത ൈകലാസതിൽ വചാണ് എനാണ്. തെന അസം

ഖയം അനയായികേളാെടാപം റിഷഭേദവൻ േമാകെത പാപിചത ൈകലാസപാനതിൽ ഉള അഷപത് പർവതതിൽ വചേത.

ഹിനകെളേപാെലതെന ബദ- ൈജന മതവിശവാസികളം ൈകലാസ പദകിണം െചയക പതിവണ്. എനാൽ േബാൺമതകാരാകെട അപദകിണമായിടാണ ൈകലാസ

പരികമണം െചയനത്. എെന എതിർദിശയിൽ വര നവരിൽ ഈ 'ഇടംവയകാരം' ഉണാ വം. െദരാപകിൽ എതിയേശഷം രണാം ദിവസെത പരികമണം ഉേപകിച തിരിച

േപാരനവരം ഇകടതിൽ കാണമായിരികം. ഒര സീ നമസരിച പദകിണംവയന അതതകാഴയം കാണാനിടയായി. സാഷാം

ഗം പണമിചിട കെയതന ദരതിൽ ഒര വര വരയം. പിെന എഴേനറ് ആ വരവെര നടനിട് വീണം നമസരികം. ഇങെന ൈകലാസതിന ചറം നമസാരമായി വലംവയാൻ

എത ദിവസം േവണിവരെമന് അറിയില. ആഴകേളാ മാസങേളാ േവണിവേനകാം! ആ സീ യെട സഹായിയായി ഒര െപൺകടി കെട നടകന. മകളായിരികാം.

കറചകടി മേനാട െചനേപാൾ വഴിയരികിൽ മെറാര സീ നമസരിച കിടകന. കെറസമയം കഴിഞിടം എഴേനൽകനില. മദയതിെന അളവ കടിേപായതിനാലള

നമസാരമായിരിയേമാ? ഇവിെട ഇകാരയതിൽ സീകൾ പരഷനാേരകാൾ ഒടം പിനിലല. ൈകലാസപർവതതിെനയം മാനസസേരാവരതിെനയം ചറമായി ഏകേദശം മപ

േതാളം കിേലാമീറർ വയാസാർദതിൽ വയാപിച കിടകന പണയഭമിയിൽ നിനാണ സിന, സിനവിെന ഏറവം പധാന ൈകവഴിയായ സത്െലജ്, ബഹപത, ഗംഗയെട

ഏറവം പധാന ൈകവഴികളിെലാനായ കർണാലി എന സരയ എനീ മഹാനദികൾ ഉതവികനത് എനളത തെന ഈ പേദശതിെന ഭമിശാസപരമായ മഹതവെത

കാണികന. ഈ നദികളെട ഉതവസാനം മാനസസേരാവരമാെണന വിശവാസംപേക

45

വാസവവിരദമാണ്. ഹിമാലയതിലള പല െകാടമടികേളയം പർവതാേരാഹകർ കീഴെപടതിയിടെണ

ങിലം - 6714 മീറർ (22027 അടി) ഉയരമള ൈകലാസതിന മകളിൽ ഇതവെര ആരം കയറിയിടില. യേറാപയൻ പർവതാേരാഹകരെട ഭാഗതനിന ചില വിഫല

ശമങൾ ചിലെപാെഴാെക നടനിടണ്. ഗർലാ മാനാതാ പർവതം കയറാെനതിയ െഹർെബർട് ടിചി എന സാഹസികൻ ൈകലാസം ചണികാടി തെന സഹായിയായ െഷർപേയാട് േചാദിചേത- ' അതിന മകളിൽ കയറാൻ പറേമാ?' അയാൾ മറപടി

പറഞ 'പറം, പേക അലം േപാലം പാപം െചയാത ഒരാൾേക അതിന കഴിയ, അയാൾക പേക ൈകലാസം ചവിടികയേറണ ആവശയവം വരില, ഒര പകിെയേപാെല

പറന െപാങി ൈകലാസതിലിറങാൻ പറം'. ൈചനീസ് ഗവൺെമന് ആദയെമാെക ൈകലാസം കീഴടകാൻ ശമികനവർക

േപാതാഹനം നൽകിയിരന. എനാൽ േലാകവയാപകമായ എതിർപിെനതടർന ൈചന ഇേപാൾ ൈകലാസാേരാഹണം നിേരാധിചിരികകയാണ്. പേക ടറിസം വികസിപികന

തിെന ഭാഗമായി ലാസയിൽ നിനം െകാടാരിയിൽ നിനെമാെക ഒനാംതരം േറാഡ് െവടി െതളിച ൈചന ൈകലാസപരികമണപാതയം അനതിവിദര ഭാവിയിൽ വാഹനഗതാഗത

േയാഗയമായ ൈഹേവ ആകി മാറെമനതിൽ സംശയെമാനം േവണ. ൈകലാസപരികമ ണം സാധിചതിെന ആതസംതപി ആഗഹികനവർ അതിനമമതെന ൈകലാസയാത

നടതനത നനായിരികം! സമയം മനമണിേയാളമാവന. ഞാൻ ഇതവെര ഉചഭകണം കഴിചിടില. െദറാപകി

ൽ എതാറാെയന േതാനന. വഴി രണായി തിരിഞ. ഞങൾ പാലം കടന് ഇടേതാട തിരിഞ. എനിക കമെകട. ഞാൻ താെഴയിറങണെമന് ആംഗയം കാണിച. സാങ

കതിരെയ നിർതി എെന താെഴയിറകി. ഞാൻ ബാഗിൽ നിന ഭകണെപാതി വാങി തറന. ഏേതാ േസാസിൽ മകിയ രണ സേമാസ, ഒര പാകറ് ഫടിയം. ഞാൻ സേമാസ

ഒെരണം കടിചേനാകി. തണത മരവിചിരികന. െകാളില, കളേഞകാം. േകരളതി ലാെണങിൽ അവിെടതെന വലിെചാേരറ െകാടകാം. പേക അപരിഷതെമന േതാനി

കന ഈ നാടിൽ ചപചവറകൾ വലിെചറിയന പതിവ് നമെടനാടിെലേപാെല വയാപക മായി ഇെലന േതാനന. പാസിക് മദയകപികളം മറം വഴിയിൽ അലകയമായി വലിെചറി

46

ഞിരികനത കണിെലനില. എങിലം െപാതെവ േകരളതിെലേപാെല എനം എവിെട യം വലിെചറിയനതായികണില. േവണാത സേമാസ ഞാൻ െപാതിഞ ബാഗിൽത

െന വച. കയാമിെലതേമാൾ ചവറകടയിൽ ഇടാം. ഞാൻ ഫടിമാതം കഴിച. മഴ െപയാൻ തടങി. ബാഗിൽനിന െറയിൽേകാട് പറെതടത ജാകറിനമകളിൽ

വലിചകയറി. ഞാൻ ആവശയെപടേപാൾ െറയിൻേകാട ധരികാൻ സാങ എെന സഹായി ച. ആ ശമതിനിടയിൽ െറയിൽേകാടിെന സിപ് അയാൾ േകടാകി. മഴ ഇനിയം ശകിക

ടിയാൽ ഞാൻ നനഞത തെന. െറയിൻേകാട് ഇനി കളയാേന െകാള. ഏതായാലം മഹാേദവൻ കനിഞ. അധികം വഷളാകാെത മഴ നിലച.

കറചദരം കടിേയ േപാേകണതണായിരനള. െദറാപക് എന സലമായി. ആദയ ദിവസെത കയാമ് ഇവിെടയാണ്. സാങ എെന താെഴയിറകി. 'േസാറി' അയാൾ പറ

ഞ. വടി നഷെപടതിയതിെനകറിചാണ്. 'ഒെക' യ പറെമ അയാൾക രണാമെതാര വാക കടി അറിയാം!

ഇനിേരടതിയം മറം േനരെത എതിയിരന. രാേധാേപാൾ നടനാണ േപാനത്. അവർ എതിയിടില. ഗസ്ഹൗസ് ഇതിനമമള ദിവസങളിെല താമസസലങൾ

േപാെലാെകതെന. േടായിലറ് പതിവിലം കടതൽ പരിതാപകരം! ഇവിെട കിടകകളെട എണം എലാവർകം തികയാൻ മാതമില. എനികം കടനം ഇനിേരടതിയം രാേധാേപാൾ

കം കടി മന െബഡള ഒര മറി. കടിലകൾ േചർതിടിരികന. നടനേപാനിരന സംഘതിൽെപടവരിൽ ചനൻപിളയെട ഭാരയ ഓമനയ ശവാസ

തടസവം മറം ഉണാെയനം അവെര ആംബലൻസിൽ ദർചനിേലക തിരിചെകാണേപാെയ നം പിനീടറിഞ. വഴി ദർഗമെമങിലം ദർചനിൽനിന െദറാപകിേലകള പാതയിൽ

ആംബലൻസജീപകൾ എതം. എനാൽ രണം മനം ദിവസെത പരികമണപാതയിൽ കതിരയം യാകമലാെത മെറാര വാഹനവം ലഭിയകയില. ഭാരയയെട കെട ചനൻപിളയം

തിരിച േപായി. രാേധാേപാൾകം പയാസം േതാനിയതിനാൽ അകെട േപായേത. അവർ ക കടായി േയാഗിമാരിൽ ദിേനശനം മടങിേപായി. അങിെന നാലേപർ ദർചനിേലക

തിരിചേപായി. സംഘാംഗങൾകാർെകങിലം എെനങിലം കാരണവശാൽ യാത മഴവനാ കാെത മടേങണിവനാൽ േയാഗിമാരിൽ ഒരാൾ അകെട േപാകണെമന് അവർ പറഞറ

പിചിരനവേത. ദിേനശന് ആേരാഗയപശങെളാനമിെലങിലം ൈകലാസം അടതനിന

47

കാണാനള അവസരം നഷെപടതി അയാൾ തിരിചേപാേകണിവനവരെട കെട മടങി. ഞങളെട സഖസൗകരയങളിൽ േയാഗിമാരെട ശദ ഇതേപാെല എെപാഴമണായിരന.

ൈകലാസസനർശനതിനായി േനപാളിൽനിന് അതിർതി കടന വരനവരെട കാരയതിൽ ശാരീരികകമതാ പരിേശാധനകൾ ഇലാതത് ചിലേപാൾ അപകടകരമാെണ

ന് േതാനന. ഫിറ്െനസ് െസർടിഫികറ് നിർബനമെലങിൽ അതിനായി ടി.എം.ടി, പി.എഫ്.ടി. മതലായ െടസകൾ നാം െചെയനവരില. േകരളതിെലേപാെല പാണവായ

സമനമായ അനരീകതിൽ ജീവിയേമാൾ ബാഹയലകണങളെട അഭാവംമലം ഒര പേക കണപടിയെപടാെത േപാകന െചറിയ പശങൾ മകളിൽ പറഞതരതിലള

പരിേശാധനകളിലെട തിരിചറിയാൻ പറിേയകം. കടാെത പാണായാമം തടങിയ േയാഗാ സനമറകൾ ശീലികനതം ഈ യാതക് ഉപേയാഗപദമായിരികം. ൈകലാസയാത നട

താനേദശികനവർക് ഇെതാര പാഠമായിരികെട. ' സീനിയർ സിറിസൻ' പടം കിടിയവർ പേതയകിചം ഇകാരയതിൽ േബാധവാനാരായിരികണം.

രാേധാേപാൾ തിരിചേപായതിനാൽ ഞങളെട മറിയിൽ മനേപർക മന കിടക. നടേന േപാക എന ചനൻപിള തീരമാനിചതാണ കഴപമായത് എന ചിലെരാെക

പറഞ. ഭാരയയ മാതെമങിലം ഒര കതിരെയ എടതിരെനങിൽ കഴപമിലാെത ഒനാം ദിവസെത യാത മഴവനാകാമായിരന. െദറാപകിെലതിയാൽ ൈകലാസം വളെര അട

തനിന ദർശികാൻ സാധിേചെന. എലാം ചനചഡെന നിശയം ! െദറാപക് കയാമ് ൈകലാസതിെന വടെക മഖതിന െതാടതാെഴയാണ്. ൈകനീ

ടിയാൽ െതാടാെമന േതാനനത അടത്. പേക ഇവിെടനിന മനരമണികർ േനരെത യാത െകാേണ ൈകലാസെത സർശികാനാവന 'ചരൺസർശ്' എന പണയഭമിയിൽ

എതാനാവകയളവേത. ഇന പകൽ നല െവയിലണായിരനതിനാൽ മഞരകി ഗജാ ജിനധാരി തെന കരിമാറസവരപേതാെട ഞങൾക ദർശനം തരന. സനയേയാെട മടൽമഞ വന മേഹശവരെന മഹാേദഹം മറച. കറച സമയം കഴിഞേപാൾ മഞമാറി

െതളിഞ. വീണം മറയകയം വീണം െതളിയകയം െചയ. ഇേപാൾ ൈകലാസൈശലതിെന മന വശങൾ ഞങൾ കണകഴിഞ. മാനസസ

രസിൽ നിന ദകിണമഖം ദർശിചേശഷം ൈകലാസതിന േനെര െതകഭാഗതള ദർച നിൽനിനള യാതയിൽ പടിഞാറവശവം കണ് വടകഭാഗതള െദറാപകിൽ എതക

48

വഴി യഥാർതതിൽ പദകിണതിെന പകതി ദരം ഒര ദിവസംെകാണ് പിനിടകഴിഞ. ഇനി കിഴെക മഖം മാതേമ കാണാനള. അത പേക പരികമണപാതയിൽ ഒരിടതനി

നം ശരിയായി കാണാനാവകയിലേത. ഇനർ പരികമണം എന യാതയിേല ആ ദർശനം കിടകയള. ഔടർ പരികമണതിൽ ഇനി ബാകി വഴി ൈകലാസതിൽ നിന് അലംകടി

അകെലകടി ആകയാൽ നടേകണ ദരം കടകയം അത പിനിടവാൻ രണ ദിവസം േവണി വരികയം െചയന.

ൈകലാസം കെയതം ദരത്

നാളെത യാതയാണ് ഏറവം പയാസമളത്. പെതാൻപതിനായിരതിൽപരം അടി ഉയരമള ഒര ചരം- േഡാൽമാ ലാ പാസ്-കയറിയിറങണം. ഈ യാതയിൽ ശവാസ വായ ഏറവം കറവായി അനഭവെപടനയിടം േഡാൾമയായിരികെമന പറഞേകട.

അവിെട കയറിെയതിയാൽ കടതൽ സമയം നിൽകാെത ഇറങാൻ തടങനതാവം േഭദം എനം േകട. ഇറകം കയറേതകാൾ കഠിനം. കതിരപറത് ഇരന് ഇറകമിറങാൻ പറി

49

ല. കതിരപറത വനവരം നടന തെന മലയിറങണം. കലകൾ നിറഞ നിരപലാത വഴിയം. ( ചവന പരവതാനിയിലെട നടനെചന് ആെരങിലം ഹിമാലയം കയറിയിട േണാ- എെനാര െബനയാമിൻ വാചകം ഓർമ വരന). കയറവം ഇറകവം കഴിഞാൽ

പിെന താരതേമയന നിരപായ വഴിയിൽകടി പത കിേലാമീറേറാളം കതിരപറേതാ നട േനാ സഞരിച നാളെത താവളമായ സദൽ പകിെലതാം. മറനാളെത യാത താരത േമയന എളപമാണേത. സദൽപകിൽ നിന വീണം കെറദരം നടനം ബാകി ദരം, അെപാ േഴകം അവിെടെയതി ഞങെളകാത കിടകന വാഹനതിലമായി ഇന ഞങൾ പറ

െപട ദർചനിെലതി പരികമണം അവസാനിപികാം. അെപാേഴകം ഞങൾ പരികമണ പാതയിൽ അൻപതിമന കിേലാമീറർ സഞരിച കഴിഞിരികം. ഇതയം ദരം സഞരി

കനതിനിടയിൽ ൈകലാസദർശനം ഏറവം നനായം ഏറവം അടതനിനം കിടനത് ഈ െദറാപകിൽ നിന തെന. അതെകാണാണ് ൈകലാസതിെന ചിതങൾ നാം കണി

ടളവയിൽ ഏറിയ പങം ഇവിെടനിന് എടതവയായത്. നാെള വഴിയിൽ മഴയണാവാൻ സാദയതയെണന അറിയിപ വന. യാത എളപമാ

യിരികകയിലേത. ഇനിയള പരികമണം ഉേപകികനതാവം നലെതന് െകാചവാസ േയാഗിമാേരാട് പറഞ. പേക അവർക മാതമായി ഒര തീരമാനെമടകാനാവമായിരനി

ല. െകാചവാസവിെന ഉപേദശം അനസരികാതിരികാനം അവർക കഴിയിലായിരന. ഞങളെടയംകടി അഭിപായപകാരം തീരമാനെമടതെവന് േതാനിപികന രീതിയിൽ

അവർ ആ നിശയം െകാചവാസവിെന അറിയിച. അങെന രണം മനം ദിവസെത യാത ഉേപകികാനം നാെള ദർചനിേലക മടങാനം തീരമാനമായി. ഈ യാത പല തവണ

നടതിയിടള ഉമാശങർ നയികന ആനാഗപം മടങിേപാകാൻ തെനയാണ തീര മാനിചെതനറിഞേപാൾ ഞങൾകം സംശയികാനണായിരനില. ഇേപാൾ ആേലാചി

കേമാൾ പരികമണം മഴവനാകാൻ പറാതതിൽ കണിതം ഇലാതില. ഈ പായതിൽ ' ഇനി ഒരികൽ' എന ചിനികാനം വയേലാ. അേപാൾ ഏതായാലം ആ തീരമാനതിൽ

പലർകം ആശവാസമാണ േതാനിയത്. രഘേമാഹൻ പേക തെന നിരാശ തറന പറയാതിരനില.

50

ഒൻപതാം ദിവസം: പർവതനാഥെന നീരാട ്

െവളിചം പരകനതിന വളെര മമ് എഴേനറ. െവളിയിലിറങി േനാകി. മഴ െചറതാ യി െപാഴിയനണായിരന. ൈകലാസം കാണാനില. േപായികിടന് ഒനകടി ഉറങി.

മഴയിേലക വിടർന പഭാതം പിനീട് െവയിലിേലക െതളിഞണർന. െവളിചം പരനേപാൾ വീണം എഴേനറ് പറതിറങി. ധാരാധരശയാമളാംഗൻ ധാരകഴിഞ് െവൺപ

ടടത് പഞിരികന മഖവമായി നിൽകന. അലങാരേഗാപരങളില, സവർണതാഴികക ടങളള ശീേകാവിലകളില, പതിഷയില, വിഗഹങളില, പജാരിമാേരാ കഴകകാേരാ

ഇല. ആനയില അമാരിയില േമളകാരില. എനിടം സർവജഗതിേനയം മാതാപിതാക ളായ ( ജഗതഃ പിതരൗ) പാർവതീപരേമശവരനാരെട വാസസാനമായ ഈ െവളികനി

െന െതാടതാെഴ കണടച ൈകകപി നിൽകേമാൾ ഏത് ശീേകാവിൽ നടയിൽ നിൽക െമാഴം േതാനിയിടിലാത ശാനത. പർവതനാഥൻ പാർവേണനമഖിേയാടം പരിവാരങ

േളാടം കടി ഇതാ എെന കൺമനിൽ. ഞാൻ കണകൾ ഇറകിയടച് ഈ ദശയം മനസിലറ പികെട, ഇനിെയനം കണടചാൽ എനികീകാഴ കാണാൻ തകവണം.

മഹാേദവാ, അവിടന് ആദികിരാതമർതിയാണ്. കിരാതധർമം േവടയാടലാണ്. അതിനായി അവിടന് അവിെടയമിവിെടയം അലേയണതില. എെന മനസിൽ വനിരനാ

ൽ മതി. കാമേകാധേലാഭേമാഹമദമാതരയങളാകന ദഷമഗങൾ വിഹരികന കാടാെണ െന മാനസം. അവിെട നിതയമായി വസിച നായാട നടതിെകാള. 'മാഗഛതവമിതസേതാ

ഗിരിശ േഭാ മേയവ വാസം കര' രാതിയിൽ പലതവണ എഴേനറ ജനാലയിലെട േനാകി ൈകലാസം അവിെടത

െനയിേല എന് ഉറപവരതി വീണം ൈകലാസനാഥെന മടിയിെലനേപാെല സമാധാന മായി കിടനറങി എന ജയശീ രാവിെല പറഞ. അഛെന കെട ഉറങാൻ കിടന കടി

ഇടകിടക െഞടിയണർന് അഛൻ കെടതെന കിടകനിേല എന തപിേനാകി ഉറപ വരതനത േപാെല.

സംസതഭാഷയിൽ േകലാസം -േകലാസഃ- എന വാകിന് സടികം അെലങിൽ പളങ് എനാണർതം. 'ൈകലാസ' െമനാൽ സടികമയം എനം. ശിവനം പാർവതിയം

വാഗർതങെളേപാെല സംയകരായി വാസം െചയന ൈകലാസതിെന പാർശവതിലാ

51

യി കേബരെന രാജധാനിയായ അളകാപരി സിതിെചയന. അതേപാെല യകകിനരഗ നർവാദികൾ ൈകലാസവാസികളാെണന മഹാഭാരതിൽ പറയനണ്.

മേനാടള പരികമം ഉേപകിചതറിഞ കതിരകാെരലാം വലിയ ഉതാഹതിലാ യിരന. മനദിവസെത യാതക പണം അടചതാണ്. ഒര കതിരക് 2000 യവാൻ. ഒര

യവാന പതര രപ പകാരം 21000 രപ. േപാർടർ മാതം എടതവർക്- 600 യവാ ൻ. െകാടതപണം ഏതായാലം തിരിെയകിടില. തിരിച ദർചനിെലതിയാൽ അവർക

നാെള േവെറ യാതകാെരയം െകാണ വീണം പരികമണതിന േപാകാം. ഞങൾ െകാട തപണം മഴവൻ കതിരകാർക കിടേമാ അേതാ യണിയെന െപാതഫണിേലക മതൽ

കടേമാ എനറിയില. ഏതായാലം രാവിെല മതൽ കതിരകാർ വന് ഓേരാ മറിയിലം കയ റിയിറങി േനാകാൻ തടങി. അവരവരെട കതിരപറത വന യാതകാർ എവിെട എന

റിയാൻ. ഭാഷ അറിയാതതിനാൽ ആർകം ഒനം േചാദികാേനാ പറയാേനാ പറില. കട തിൽ എെന കതിരകാരൻ സാങയം ഉണായിരന.

രാവിെല ഒൻപതരമണിക മടകയാത ആരംഭിച. ഇനലെതേപാെല മഴയെട ലാഞന ഇല. എങിെനയം ദർേപാേചയിെലതിയാൽ എെന കീറിയ െറയിൻേകാടിെന

മറകാം. വഴിയിൽ െതരകണായിരന. എതിർദിശയിൽ ധാരാളംേപർ വരനണ്. ഇന െദറാപകിേലക േപാകന തീർതയാതകാരെട സാമാനങളം വഹിചെകാണ യാകകൾ

കടമായി വരന. അവർ േതാനിയ വഴിയാണ സഞാരം. മറ വളർതമഗങെള അേപകിച് അനസരണ ശീലം കറവായ കടരാെണന േതാനന യാകകൾ. നമെട അടതകടി കടന േപായാൽ ഭയമാകം. വലിപംെകാണ േതാനനതാകാം.

സാധശീലനാരായിരികാം. വളർചെയതിയ ഒര ആൺയാകിന് ആറടിയിലധികം െപാകം വരാമേത. യാകിൻപറങെള വളർതി ചമെടടപിചം പാെലടതം േരാമം

മറിചവിറം അറത് ഇറചി യാകിമാറിയം ജീവിയന യാകിടയനാർ ഹിമാലയപേദശങളിൽ ധാരാളമണേത. ടിബറി െലതിയത മതൽ ഞങൾ കഴികന

ചായയിൽ യാകിൻപാലാണ േചർതിരികനത്. ഞങൾക വിളമിയ ൈതര് യാകിൻൈതരാണ്. തണപിെന പതിേരാധികാനായി യാകിെന ശരീരതിെന

ഇരവശങളിലം കഴതിലം ൈകകാലകളിലം വാലിലം ധാരാള മായി േരാമം വളരന. ഇവയെട വാലിൽ ഇടതർനവളരന തെവളേരാമരാജി െവൺ ചാമരം ഉണാകാൻ

52

ഉപേയാഗികനണെത. ചമരിമാനിെന േരാമതിൽനിനാണ് ചാമരം ഉണാകനത് എനാണേലാ പഠിചിരികനത്. യാകിന് chauri gua എനം േപരകാണ നണ്. ഇനി

ചമരിയം യാകം ഒേര വർഗതിെന വകേഭദങളായിരികേമാ? ഈ കാണന വ യാകിെന ശദ വർഗമായ wild yak അല, പശവമായിേചർനണായ സങര വർഗമാണ്.

നറാണകളായി ഈ സങരവർഗെത ഹിമാലയൻ പേദശങളിലളവർ വളർ തന. െചമരിയാടകെളേപാെല എളപമല ഇവെയ െതളിച െകാണ േപാകാൻ. ഒരികൽ

ഇനയയെട പടിഞാെറ അതിർതി േദശതള ഒര ഇടയൻ വഴിെതറി മഞമലയിേലക കയറിേപായ തെന ഒര യാകിെന അേനവഷിച വളെരദരം സഞരികകയം പാകിസാൻ

അതിർതിേയാടടെതതിയേപാൾ ശതൈസനയതിെന ചില പടനീകങൾ കാണാനിട യാവകയം വിവരം ഇനയൻ പടാള കയാമിൽ അറിയികകയം െചയ. പിെന നടനത

ചരിതതിെന ഭാഗമായ കാർഗിൽയദം. ഞങൾ യാത തടർന. വഴിയിൽവച േഡാ. എൻപിപിയെട കതിരകാരിയം എെന കതിരകാരനം തമിൽ ചങാതംകടി. രണ കതിരകളം പലെപാഴം പരസരം വളെര അട

ത േചർന സഞരികകയം പറതിരികന ഞങൾക പലെപാഴം കാലകൾ കടിമടി പ യാസം ഉണാവകയം െചയെതാനം വകവയാെത അവർ സലപിചെകാണ യാത തടർന.

ഫടിേയാ മേറാ വാങി പരസരം പങിട കടികകയം മറം െചയനണായിരന. നാലമണി കർ സഞരിച് ഒനരമണിക യമദവാറിെലതി. പരസരം െമാൈബൽ നമർ ൈകമാറിയി ടാണ് കതിരകാർ പിരിഞത്. ' അവൾ മറ പലർകം നമർ െകാടകനത കണ', േപമസ

ലാപരംഗങൾ കണെകാണ മെറാര കതിരപറത ഞങളെട പിനാെല വനിരന ജയശീ പറഞ. ' ഈ വഴികളിൽ ഇെതാര പതിവ കാഴയാണ്' പരിചയമള മറാേരാ അേപാൾ

പറയനത േകട. ദർേബാെചയിൽ ഞങളെട ബസ് കാതകിടനിരന. ചില കതിരകാർ േനരെത

എതിയിരന. എലാവരം എതനതവെര ഞങൾ കാതിരന. േവഗം നടന കാൽനട കാരം പതെക നടന കതിരകളം നാലമണികർ എടത െദറാപകിൽ നിന ദർേബാെച

യിെലതാൻ. ഇനമഴയണായില. കടനം െറജി മസതം ചരൺസർശ് എന സലേതക ള വഴിയിൽ ൈകലാസതിന സമീപേതക േപായതിനാൽ വരാൻ ൈവകി. മറള

വെരാെക എതിയേപാൾ ഞങളെട ബസ് പറെപട. അവിെടനിന ബസിൽ ദർചനിെല

53

താൻ പതിനഞമിനിേട േവണിവനള. െറജിമസതം കടനം അവരെട സഹായികളായ രണ േനപാളികളം കടി ചരൺസർശ്

സനർശികാൻ േപായി. കെറ ദരം േപായേപാൾ വഴി ദർഘടമായിേതാനിയതിനാൽ െറജി യാത മതിയാകി ഒരിടതിരന. കടൻ ൈകലാസതിന് ഏകേദശം അടതവെര എതി

യേത. ഉരകി ഒലിചെകാണിരന ഒര േഗസിയർ അവെന മേനാടളയാത മടകി. 'തഷാരസംഘാതശിലാതലങളിൽ' കടിയള യാത ദഷരമായേപാൾ അവൻ തിരിച നട ന. ൈകലാസം െതാടാവനത അടെതതാൻ കടന കഴിഞില. എങിലം ചില നല േഫാ

േടാകൾ എടകാൻ പറിെയന സംതപിേയാെട അവൻ മടങി. നനിപർവതം അടതനിന കാണാനം കയാമറയിൽ പകർതാനം കടന സാധിച. അവർ രാതി ഏഴമണിയായി ദർചനി

ൽ തിരിെചതിയേപാൾ. ഉമാശങറിെന ടീമിൽെപടാത രണ് ഉതേരനയകാർ ആനാസംഘതിൽ ഉണായി

രന. അവർ ടച്ൈകലാസമായി േനരിട ബനെപടേപാൾ അവെര ആനാസംഘതിൽ െപടതി അയകകയാണ ബസ െചയത്. സാഹസികയാതകൾ ഇഷെപടന അവർ ഒനി

ൽകടതൽ തവണ ൈകലാസയാത നടതിയിടളവരാണ്. അവർ രണേപർ മാതം ഇന് ഒര ദിവസംെകാണ് പരികമണതിെന രണം മനം ദിവസങളിെല പാതയിലെട കാൽനട

യായി അതിേവഗം സഞരിച ൈവകിട് ദർചനിെലതി. നാെള അവർ ഇനർപരികമണ തിന േപാവകയാണേത. തിേയാഗിമാെര േവണെമങിൽ അവരെടകെട ഇനർപരികമണ തിന് അയയാെമന ബസ അധികാരി പറഞ. എങിലം അവർ അതിന തയാറായില.

സംഘാംഗങെളവിട് അവർമാതമായി ഒര യാതേവണ എന് അവർ കരതിയിരികാം. തയാഗം േയാഗീസഹജം. അടത തവണെത യാതയിൽ ആ നടപ നടകണെമന് ശീജി

ത് ഉേദശികന. ശീജിതിെന ആശ നടകെട. പനിേയാ മേറാ വെനങിേലാഎന കരതി ഞങൾ കറച െപാടിയരി കയിൽ കര

തിയിരന. ചമനിെപാടി കടമാങ മതലായത ചിലരെട ൈകവശം ഉണായിരന. ഇനി യിേപാൾ അതിെനെയാനം ആവശയം വരില. േനപാൾ പാചകകാർക് െപാടിയരികഞി

വയാൻ അറിയില. പരേമശവരനം സശീലയം കടി അടകളയിൽ േപായി കഞി വയാൻ അവെര പഠിപിച. ഇന് അതാഴം െപാടിയരികഞിയം ചമനിെപാടിയം ഉപിലിടതം.

എലാവർകം സേനാഷം. ശീപരേമശവരൻ പതീസേമതനായി കഞിവച വിളമന.

54

ഞാൻ ഏതാനം ദിവസങളായി അതാഴതിന മമ കിടന സപലാെത രാതിയിൽ മെറാ നം കഴികക പതിവില. ഇന കഞി കടിച, വയറ നിറെയ.

പതാം ദിവസം: ഗരപർണിമ

െബകഫാസ് കഴിഞ് ഒൻപതരക മാനസസേരാവരതിേലക പറെപട. ആനകാ രിൽ ചിലർ ഇനം സരസിൽ മങികളിച. ഞങളെട ഗപിൽ നിന രഘേമാഹൻ മാതം

കളിെചന പറയനത േകട. രാമചനൻസാറം ഭാരയ േദവകിയം കടി തടാകകരയിൽ ടവൽ വിരിച് അതിലിരന് എേനാ മനങേളാ േസാതങേളാ മേറാ െചാലനതേകട. മാനസ

സരസിൽ നിന കഴിഞ ദിവസം തീർതം േശഖരികാൻ പറാതവർ ഇന് അവരെട പാ തങളം മനസം നിറച. െവളതിന് അനേതകാൾ തണപ വളെര കടതൽ ഉണായിര

ന. ഇന ഗരപർണിമ. ആഷാഢമാസതിെല പൗർണമി ദിനമാണ ഗരപർണിമയായി ആ േഘാഷികനത്. ബദഭഗവാൻ സാരാനാഥതിൽ വച് ശിഷയർക് ജാനം ഉപേദശിച

ദിവസമായി ബദമതകാർ ഇതിെന ആചരികന. വയാസെനന േലാകഗരവിെന ആദരി കാനായി ഹിനകൾ ഈ ദിനം ആചരികന. പൗർണമി രാതിയിൽ േദവാംഗനകൾ

ഇവിെട നീരാടാെനതമേത. മന ദിവസെത ൈകലാസപരികമണം പർതിയാകി ഇന

ൈവകിട് ഇവിെടെയതകയം ഇന രാതി ഇവിെട താമസികകയം തടാകകരയിൽ വന നിന് പർണ ചനപഭയിൽ ആ അഭൗമസൗനരയം ആസവദികകയം ഭാഗയം അനവദിചാൽ

ശശിേശഖരബിംബം അവസാനമായി ഒരികൽകടി ദർശികകയം നാെള രാവിെല ഇവിെട നിന മടകയാത ആരം‍ഭികകയം െചയാനായിരന ആദയെത പാൻ. പരിപാടിയിൽ മാറം വനതിനാൽ ഇന രാവിെല തെന മടങന.

ഇേങാടള യാതയിേലതേപാെല വഴിയിൽ ബസ് മാറികയറി ( ഞങൾ െകാടാരി യിൽ നിന വന ബസ് അവിെട കാതകിടനിരന) യാത തടർന. ൈവകേനരേതാെട

േഡാങബയിെലതി. ൈകലാസതിേലകള യാതയിൽ ഇവിെട വനേപാൾ തങിയ അേത ഗസ്ഹൗ

സിൽ അന കിടന അേത മറി. ഞങൾ അഞേപർ ഈ മറിയിൽ കിടന. േടായിലറേപ കിച് െവളിമേദശം േനാകി കെറ ദരം നടന. വഴിയിൽ ആെളാഴിഞ ഒരിടതേപായി

55

ഇരന. എേനാ ശബംേകട തിരിഞ േനാകിയേപാൾ ഒര കറമൻ നായ കറചകെല എെനതെന േനാകിെകാണ കിടകന. ടിബറിൽ ഞങൾ കണ നായകളിൽ പകതി

യിലധികവം കറതവയാണ്. തണപിെന പതിേരാധികാൻ ഇവയ് നീണ േരാമങൾ െകാട തിരികനതിനാൽ കാഴയിൽ േകരളതിലള നായകേളകാൾ ഭീകരനാരാണിവർ. രാതി

തനിചിറങി നടനാൽ ഇവ സംഘംേചർന് ആകമികെമന് മനറിയിപ കിടിയിരന. ഞങൾ താമസിച സലങളിെലലാം രാതിയിൽ നായളെട ഓരിയിടൽ േകടിരന. സമ

യം സനയ ആയിടില, പേക നല തണത കാറടിചതിനാൽ പല നിര വസങൾ ധരിചി രനിടം ശരീരം തണത വിറയാൻ തടങി. ഞാൻ േവഗം താമസസലേതക നടന.

പതിെനാനാം ദിവസം : ഹിമവൽ ശംഗങേള വിട

രാവിെല െബകഫാസ് കഴിഞ് ഒൻപതരക പറെപട. പനണമണിേയാെട സാഗ യിലതി. ൈഡവർമാർക് ഉചഭകണം കഴികാനായി ഇവിെട കറചസമയം എടത. അവി

െട നിന പറെപട ബഹപതയെട പാലം കടന വഴിയിൽ നദീതീരത നിർതി ലഞ് കഴി ച. ആനകാരിെലാരാൾ അവരെട േനതാവിെന വിലകിെന വകവയാെത അവിെടയം

നദിയിലിറങി കളികനത കണ. ഞാൻ െവളതിൽ ൈകവച േനാകി നല തണപ്. െവളം കലങിയിരന. ഇവിെട ബഹപത ശാനമാെയാഴകന. ഹിമാലയഗിരിശംഗങൾ

കിടയിൽ തടവറയിലകെപടേപായ ഈ പണയജലവാഹിെയ മലകൾ െവടിപിളർന സവത നനാകിയത് െതെകാരദികിൽ ജലതിൽനിന കരെയ വീെണടത അേത പരശരാമ

െനന് ഐതിഹയം. ഹിമാലയതിെല മഞരകിയ െവളവമാെയതന അസംഖയം നീർ ചാലകേളയം െചറതം വലതമായ നദികേളയം കെടകടിെകാണ രണായിരേതാളം കിേലാ

മീറർ കിഴേകാെടാഴകി വലംതിരിഞ െതേകാട് ഭാരതതിൽ പേവശികെമാേഴകം ഉഗരപിയായി പൗരഷംെകാണ് ഇനയയിൽ പരഷനാമം സവീകരിച് എമാടം നാശംവിത

ച് ഗംഗയമായി ൈകവഴി പങവച ബംഗാളിേനയം വടകകിഴകൻ ഇനയയേടയം ബംഗാേദ ശിേനയം കണീരായി മാറന ബഹപത! ഇവിെട നീെയത ശാനൻ.

ൈവകിേടാെട ഞാലതിനലം മമ്- ' മിലെറപായെട ഗഹ' യെട സമീപം ബസ് നിർ തി. േറാഡിൽ നിന വളെര താെഴ നദിയെട തീരതായി ഒര ഗഹാേകതം. പസിദ

56

ബദമതാചാരയൻ ആയിരന മിെലെറപാ ഈ ഗഹയിൽ തപസെചയാണേത വിേശഷ സി ദികൾ സവായതമാകിയത്. ടിബറിെല ആദിമ മതപവാചകെര േതാലിച് ബദമതതിന

പചാരമണാകിയ ആതീയാചാരയൻ. അവസാനകാലത താനികശകി ഉപേയാഗിച േബാൺ മതാചാരയനായ േബാൺപാെയ േതാലിച ൈകലാസതിന മകളിെലതി അപതയ

കനായേത ഈ ബദമത സനയാസി. കെറേപർ നടകളിറങി താെഴേപായി ഗഹ കണ. തിരിചകയറിേപാരാൻ ബദിമടാവ

െമന ഭയന ഞാൻ താേഴാടേപായില. കടനം മറം േപായി. പേക അകതകടകാൻ ആ െളാനക്- 20 യവാൻ വീതം േവണെമന േകടേപാൾ അകത കടകാെത തിരിചകയറി

േപാന. ഒരാെളങിലം ടികെറടത് അകതകയറി കറച പടങെളടത േപാരാമായിരന എനാേരാ പറയനണായിരന.

ൈവകിട് ഏഴരേയാെട ഞാലത് എതി. ഇവിെട അഞേപർക് ഒര മറി കിടി. ഇതവണ ഇനിേരടതിയം രാേധാേപാളം മെറാര മറിയിലായിരന. ഇവിെട നിന

വാങിെകാണേപായ ഓകിജൻ സിലിൻഡർ തിരിചെകാടത്- 90 രപ വാങിച. വിശ പ േതാനിയില. അതാഴതിന് ഇനം സപമാതം കഴിച.

പനണാം ദിവസം: കാടമണവിൽ തിരിെക

രാവിെല ഏഴരക പറെപട. കറച ദരം പിനിടേപാൾ മലയിറങാൻ തടങി. പച നിറം കടതലായി കാണാൻ തടങിയിരികന. അങിങ് െചറിയ മരങളം കണ. സാങമ വിന സമീപം േറാഡ് േബാക്. കെറ സമയം കാതകിടേകണി വന. െകാടാരി േബാർഡ റിന സമീപം ബസ് നിർതി എലാവരം ഇറങി. െപാതിഞ െകാണവനിരന െബകഫാ

സ് എലാവർകം െകാടത. തണത െബേഡാമേറാ ആയിരന. കഴികാൻ െകാളന െതാനം ഉണായിരനില. കഴികാെത കളഞവരാണ കടതൽ.

ഇമിേഗഷൻ ഓഫീസിെന പറത് ഞങൾ കയനിന. രാവിെല ഇവിെട നല തിരക്. ഇരഭാഗേതകം അതിർതി കടന് സഞരികന യാതകാരെട ലേഗജ് ചമന െകാണ േപാകനതിനായി ധാരാളം ചമട െതാഴിലാളികൾ ഇവിെട പവർതികനണ്. അവരിലധി

57

കവം സീകളാണ്. പറത വലിയ ഭാണെകടകളമായി അവർ ഇരവശേതകം സഞരിച െകാണിരികം. അവർകം ഈ ഇമിേഗഷൻ ൈലനിൽകടി േവണം ഇരവശേതകം കട കവാൻ. തങളെട ഐഡനിറി കാർഡകളമായി ഇകടർ ഞങളെട ൈലനിൽ നഴഞകയ

റിയതിനാൽ ഞങളെട ൈലൻ മറിഞേപായി. ഇടയിൽ മറാളകെള കയറാെത േചർന നടകവാൻ ഞങളെട ടിബറൻ ൈഗഡ് നിർേദശികനണായിരന. അതിനിടയിൽ എെന

െതാടമനിൽ നടനിരന രഘേമാഹെന െപെടന കാണാതായി. കണിമചമിഴികെമാേഴ കം അേദഹം വീണം പതയകെപടകയം െചയ. കയിൽ േസാളാർഎനർജിയിൽ സവയം

കറങന ഒര െപയർവീൽ. അേദഹം അങിെനയാണ്. കൗതകവസകളിൽ അേദഹതി െന കണ് മനേമ െചനെപടം.

അതിർതിപാലം നടന കടന േനപാളിൽ പേവശിച. ഇതവണയം മൗണ് ൈക ലാഷ് എന േഹാടലിൽതെന ലഞ്. അതിനേശഷം രണ ബസകളിലായി കാടമാണവി

േലക്. നല െവയിലള ദിവസം. ടിബറിെല തണപിൽ നിന േനപാളിൽ പേവശിചേപാൾ എലാവർകം നല ഉഷം. മഴയില. ൈവകേനരം കാടമാണവിെലതി. അേപാൾ െചറിയ

ചാറൽമഴ ഉണായിരന. േഹാടൽ ൈവശാലിയിൽ ഡബിൾറമകളിൽ പേവശിച. ഞാനം കടനം ഒര മറിയിൽ. ഞങളെട െപടികൾ േലാകർ റമിൽ വചിടാണ േപായിരനത്. എെന െപടികൾ തിരിചകിടി. കടെന സയട്െകയസ് കാണാനില. കെറേനരം പരിഭമിച.

അവസാനം മെറാര േലാകർറമിൽ മെറാര ഗപിെന െപടികേളാെടാപം കടെന െപടി കടൻ തെന കണപിടിച. ഷാമ േതച ചടെവളതിൽ നെലാര കളി പാസാകി. കടൻ 200 രപയ് ഒര ഇനർെനറ് കാർഡ വാങി. അഞമണികർ ഉപേയാഗികാം, രണ

ദിവസെത വാലിഡിറിേയയള. രാതി ൈവകംവെര അവൻ ലാപ്േടാപിൽ കണംകയ മായി കതിയിരന.

പതിമനാം ദിവസം: കാഷമണപം

കളികമേമാ േശഷേമാ േതയാവന തരം െവളിെചണ കയിലണായിരന. രാവിെല അത തലയിലം േദഹതം േതച വിസരിച കളിച.

പരികമണം പകതിവഴിയിൽ ഉേപകിച രണ ദിവസം മമ ദർചനിൽ മടങിെയതി

58

യതിനാൽ മറിവാടക കടതലായി െകാടേകണിവനതമലം ഓേരാരതരം- 80 യവാൻ വീതം െകാടകണെമന പറഞിരന. കടാെത ഇതയം ദിവസം ആഹാരം പാകം െചയ തനം മറവിധതിൽ സഹായിചം ഞങേളാെടാപം സഞരിച േനപാളി പരിചാരകർക

ടിപ് െകാടകാൻ ആെളാനക്- 1000 രപ വീതം പിരികാനം തീരമാനിചിരന. ആവ ക കടങെളാെക െകാടത തീർത.

ഒര വാൻ വാടകെയടത നഗരതിെല ചില പധാന കാഴകൾ കാണായി ഇനെത ദിവസം െചലവഴികാൻ തീരമാനിച. നല െതളിഞ അനരീകം. തണപില. സമദനിര

പിൽ നിന 4200 അടി മാതം ഉയരതിലള കാടമാണവിൽ അതിൈശതയം ഒരികലം അനഭവെപടകയില. നമെട ഇടകി വയനാട ജിലകളിെല കടിേയറഗാമങളെടെയാെക

ഉയരേമ കാടമാണവിനള. ചറമള പർവതനിരകൾ ഹിമകാറിെന തടത നിർതനതി നാൽ ഈ താഴരയിൽ ഹിമപാതവം പതിവിലേത.

ഇന ഞങൾ ആദയം േപായത കാടമാണവിന് അലം പടിഞാറ ഭാഗതായി ഒര കനിൻ മകളിലള സവയംഭനാഥേകതം കാണാനാണ്. ബദമതകാരെട വളെര പധാന

െപട ആരാധനാലയങളിൽ ഒനായ ഈ േകതം ഹിനകളം ഒര പണയസലമായിതെന കണകാകന. ടറിസകെള ആകർഷികനതിനായി പലവിധതിലള കൗതകവസകൾ

വിൽകന അേനകം കചവടസാപനങൾ ഇവിെടയണ്. െവയിലള ദിവസമായതിനാൽ തണിമതൻ, െവളരിക, നാളിേകരപളകൾ മതലായവ വിൽകന ഒര കടയിൽ നല

െതരക കണ. ഇവയിേലെതങിലം വാങണേമാ എന സംശയിച ഞാൻ അലസമയം നിന. ' വാങിയാൽ ഉടെന കഴിേചകണം അെലങിൽ കരങനാർ തടിെയടകം' കെടയ

ണായിരനവരിലാേരാ പറഞ. ഞാൻ ചറം േനാകി. പരിസരമാെക അസംഖയം വാനരനാ ർ വിഹരികന. ഈ വാനരപടയെട സാനിദയം മലം ഈ േകതം ' മങി െടംപിൾ' എന

േപരിലം അറിയെപടനെണന കാരയം ഞാേനാർത. േനപാളിെല ഏറവം പഴകമള ആരാധനാലയങളിൽ ഒനായ ഈ േകതം സിഇ അഞാം നറാണിൽ പണി െചയെപട

എന ചിലർ വിശവസികന. എനാൽ ബിസിഇ മനാം നറാണിൽ അേശാക ചകവർതി ഇവിെട ഒര േകതം നിർമിച എനം ചില ചരിതേരഖകളിൽ കാണനണേത. (മമ

പറഞവനിരന ബി.സി, എ.ഡി. എനീ കാലവിേശഷണ പദങൾ മേതതരമാകി യഥാ കമം ബി.സി.ഇ, സി.ഇ. എനിങെനയാണ് ഇേപാൾ ഉപേയാഗികനത്, before

59

common era എനം common era എനം മഴരപം). മലയാളികൾക് ഈ േകത പരിസരം മെറാര തരതിൽ പരിചിതമാണ്. േമാഹൻലാലം ജഗതി ശീകമാറം േചർന

തകർതഭിനയിച 'േയാദാ' എന സിനിമയിെല പല രംഗങളം ഇവിെടയാണ ചിതീകരി ചിരികനത്. ' ഓം മണി പദേമ ഹം' തടങിയ ബദമതമനങൾ ആലപികന ഒര സി. ഡി ഇവിെടനിന വാങി. പലരം പല കൗതകവസകളം ഇവിെടയള കടകളിൽ നിന വാങകയണായി.

അടതകാലം വെര േനപാളിൽ രാജഭരണമായിരനേലാ. രാജവംശതിെന െകാടാര വം ഡർബാറം മറ രാജമനിരങളം സിതിെചയന ഡർബാർ സവയർ കാണാനാണ് പിനീട

േപായത്. നമെട പദമനാഭപരം െകാടാരേതാട സാമയമള പല െകടിടസമചയങളം കാണകയണായി. Ninestoried building അഥവാ ബസനപർ ദർബാർ 1770-ൽ

പിഥവീനാരായൺ ഷാ എന രാജാവ് പണിയിപിചതാണേത. നിറെയ െകാതപണികളള ഈ സൗധം പദമനാഭപരെത ഉപിരികമാളികെയ ഓർമെപടതി.

കഴിഞ നറാണിൽ ഭരിചിരന രാജാകനാരിൽ ഏറവം പധാനിയായിരന തിഭവൻ രാജാവിെന ജീവിതകാലേതാട ബനെപട പല വസകളം ഇവിെട ഒര

െകാടാരതിൽ പദർശനതിന വചിടണ്. ഇരപതാം നറാണിെന ആദയം വെര രാജാകനാരെട വാസ സാനം ഇവിെടയായിരന. പധാന െകാടാരതിന മനിൽ ഒര

ഹനമാെന പതിമയണ്. 1672- ൽ പതാപമലൻ എന രാജാവ് സാപിചതാണിത്. ഇതമലം പേദശതിന് ' ഹനമാൻേധാകാ ദർബാർസവയർ' എന േപര വന.

കാഷമണപം എെനാര മനനിലമാളിക തടിയിൽ തീർതിരികന െകാതപണി കൾെകാണ് അലംകതമാണ്. ഇതിനാവശയമള തടികൾ മഴവനം ഒെരാറ മരതിൽ നിന

ലഭിചതാണേത. പനണാം നറാണിൽ പണിത ഈ മണപം കാലാകാലങളിൽ അറകറ പണികൾ െചയ പതകി വരനണ്. കാഷമണപം എന േപരിൽ നിനാണ കാടമാണവി

ന് ആ േപര ലഭിചെതന ഞങളെട ൈഗഡ് പറഞ. ശിവപാർവതി േകതം ജഗനാഥ േകതം മതലായ േകതങളം ഈ ദർബാർസവയർ ഭാഗതണ്. കാലൈഭരവെന േകത തിെല വിഗഹം കണാൽതെന ഭയം േതാനന ഒനാണ്.

ഇനയയിലള പല പരാതന േകതങളേടയം ശിലേഗാപരങളിലം മറം രതിൈവക തങൾ ധാരാളമായി െകാതിവചിരികനത േപാെല ഇവിെടയള േകതങളിലം അശീ

60

ലശിലങൾ ധാരാളമണ്. ഇതരം ആഭാസകലാശിലങൾ എങിെന ആരാധനാലയങളിൽ നിലവിൽ വന എനളത് ആേലാചനാവിഷയമാണ്. ശിലേഗാപരങൾക് ഇടിമിനൽ

ഏൽകാതിരികനായി െകാതിവചിരികനതാണിവെയന് ഒരഭിപായമണ്. മിനൽേദവത കനയകയാണേത. രതിൈവകതങൾ കണാൽ ഉടെന അവിടം വിേടാടിേപാവം. എസ്. െക.

െപാറകാടിെന ഒര േലഖനതിൽ ഞാൻ വായിചതാണികാരയം. ദർഗാേദവിയെട അവതാരെമന വിശവസികെപടന, ജീവികന കമാരീേദവി വസി

കന ഭവനമാണ കമാരീഘർ. മന നിലകളായി ഇഷികയിൽ പണിതീർതിരികന ഈ നാലെകടിൽ മരതിൽ തീർത െകാതപണികൾ ധാരാളമായണ്. ജയപകാശ മലൻ എന

േനപാളി രാജാവ് 1757- ൽ പണിതതാണേത ഇനകാണന ഈ മേനാഹരസൗധം. ഇതി െന നടതളതിൽ നിൽകന ഭകർക ചില സമയങളിൽ മകളിൽ മനാം നിലയിലള

ജനലിലെട കമാരി ദർശനം െകാടകന. ഞങൾ െചന ദിവസം ഉചകഴിഞ നാലമണിക ദർശനം ഉണാകെമന േകട. അതവെര നിൽകാൻ ഞങൾക പേക സമയമണായിരനി

ല. ഒര കമാരിയെട കാലം കഴിഞാൽ അടത അവകാശിെയ നിശയികനത ടിബറിൽ ദൈലലാമയെട അനനരാവകാശിെയ കണപിടികനതേപാലള നടപടികമങളിലെടയാ

ണേത. ദർബാർസവയർ ഇേപാൾ കാണനതിെനകാൾ വിസതമായിരന പണ്. 1934-ൽ

ഉണായ ഒര വലിയ ഭകമതിൽ വളരായധികം നാശനഷങൾ ഉണായി എന ടറിസകൾ ക വിതരണം െചയ ഒര ലഘേലഖയിൽ കാണകയണായി.

അലം േഷാപിംഗം നടതിയിട് ഉചയണിന തകവണം ഞങൾ േഹാടലിൽ മടങി െയതി. മടകയാതയിൽ േഹാടൽ ൈവശാലിയിൽ ഞങൾക് ഒര ദിവസേതേക മറി

ബക് െചയിരനള. അതിനാൽ ബസ തെന ഞങൾക േഹാടൽ മല എന മെറാര േഹാടലിൽ നാെളവെരയള താമസം ഏർപാടാകിതന. ലഞിനേശഷം എലാവരം ആ

േഹാടലിേലയ മാറി. അവിെടെയതി െചകിൻ െചയ േശഷം കടനൾെപെട പലരം േഷാ പിംഗിനായി പറതേപായി. ഞാൻ മറിയിൽ വിശമിചേതയള.

ഡിനറിനേശഷം എലാവരം ഒര സലത് ഒതകടണെമന േഡാ. വിജയൻ നിർ േദശിചിരന. എനാൽ കറചേപർ മാതേമ അതിൽ സംബനിചള. നാളെത യാതകള

ടികറിെന പിനൗട് ചിലരെട ൈകവശം ഇലാതിരനതിനാൽ പതിയ പിനൗട് എടകാനം

61

മറമായി ഇനർെനറ് കേഫ അേനവഷിച േപാേകണിവനതിനാൽ േയാഗിമാരം ഈ മീറിംഗി ന വനില. േഡാ. വിജയൻ എലാവേരയം പറി കവിത എഴതി െകാണവനിരന. േകൾകാ ൻ വളെര കറചെപേര ഉണായിരനളെവങിലം ഞങളെട നിർബനപകാരം േഡാകർ

തെന കവിത വായിചേകൾപിച. രണാഴെകാണ് എലാവെരപറിയം േഡാകർ മനസിലാകി യിരികന എനതിന് ആ മേനാഹരവരികൾ സാകയം വഹികന.

പതിനാലാം ദിവസം : േനപാളിേനാടം വിട

27 േപരള ഞങളെട സംഘതിെല 19 േപർ രാവിെല െബകഫാസ് കഴിഞ് ബസ അധികാരി ഏർെപടതിയ ഒര ബസിൽ എയർേപാർടിേലക േപായി. അവർകള

െഡൽഹി വിമാനം രാവിെല ഒൻപതരകാണ്. അവിെടനിന െചൈന വഴി അവർ ഇന ത െന േകരളതിെലതം. ഞങൾ ബാകിയള എടേപർക ൈവകിട നാലരകള ൈഫറി

നാണ ടികറ് കിടിയിരികനത്. ഇന െഡൽഹിയിൽ തങി നാെളേയ ഞങൾക െകാചി യിേലകള ൈഫറിൽ േപാകാെനാക. ദിേനശ് േയാഗി ഉൾെപടന ആദയ ബാചിെന ശീ

ജിതം സഭാഷം എയർേപാർടിൽ െകാണേപായി വിടിട മടങിവനതിന േശഷം ബാകി ഞങൾ എടേപരം കടി േഷാപിംഗിനിറങി. ബിശാൽ മാർകറിലം മറ ചില േഷാപിംഗ്

െസനറകളിലം ഞങൾ കറങി. ചിലർ രദാകമാലകൾ മറചിലർ തണിതരങൾ മതലാ യവ വാങി. സാളഗാമം രദാകം മതലായവ നലത േവണെമങിൽ േനപാളിൽ നിന

വാങണെമനാണേലാ വിശവാസം. തിരിചവന ലഞ കഴിചേശഷം ഞങളം എയർേപാർടിേലക േപായി. േഷാപിംഗി

ൽ പിശക കാടാതതിനാൽ പലർകം അനവദനീയമായ അളവിലധികം ലേഗജ് ഉണായി രന. എങിലം ഗപ് െചകിൻ സൗകരയം പേയാജനെപടതിയതിനാൽ ആെക തകം നി

ശിത പരിധിയിൽ ഒതങി. കാടമാണ വിമാനതാവളതിൽ പതിവിൽകവിഞ സരകാപരിേശാധനകൾ

കണ. യാതകാരെട െബൽറ് വാച് മതലായവയൾെപെടയളവെയലാം അഴിച സീനിംഗ് െമഷീനിലെട കടതിവിട. 2001 െസപറംബർ മാസതിെല തീവവാദി ആകമണതിന

േശഷം ഏതാനം മാസങൾകകം അേമരിക സനർശികാൻ ഇടയായേപാൾ ഞങൾക് അവിെട എലാ എയർേപാർടകളിലം ഇതരം പരിേശാധനകൾക വിേധയരാേവണിവനിട

62

ണ്. പേതയകിച് തലസാനനഗരമായ വാഷിങടൻ ഡിസി-യിൽ. എനാൽ അവിെടേപാ ലം കാണാത ഒനാണ് എലാപരിേശാധനകളം കഴിഞ വിമാനതിേലക കയറാെനാര

ങേമാൾ അവിെട േകാണിപടികളിൽ വച വീണംകയാബിൻ ലേഗജകൾ തറന പരിേശാ ധികക എനത്. ഇവിെട അതം ഉണായി. പരിേശാധകർ പേക സൗഹദമേനാഭാവതിലാ

യിരന. ൈകലാസ സനർശനം കഴിഞ വരികയാേണാ സർ? യാത എങിെനയിരന?5.40 ന് നയഡൽഹി ഇനിരാഗാനി ഇനർനാഷണൽ എയർേപാർടിൽ ഇറങി.

ഇമിേഗഷനം കസംസെമലാം എളപതിൽ കഴിഞ. ഇവിെടനിന ഞങൾക െകാചിയി േലകള ൈഫറ് നാെള രാവിെലയാണ്. എയർേപാർടിനടതള േഹാടൽ 'േലാേമാ

ദിൽ' ഞങൾ മറികൾ ബക് െചയിരന. അവർ അയചതന രണ ടാകികളിലായി ഞങൾ ഏഴമണിക േഹാടലിെലതി. ഞാനം കടനം കടി ഒര ഡബിൾറമിൽ െചകിൻ െചയ.

രാവിെല െകാചിയിേലക േപായ പെതാൻപതേപർ അേപാൾ െകാചിയിൽവിമാന മിറങി അവരവരെട ഭവനങളിേലക യാത ആരംഭിചകഴിഞിരന. റിഷിേയടൻ എടപാ ളിലാണ താമസം. അേദഹം ഇനിേരടതിയെടയം രാേധാേപാളേടയം കെട തശേരക

േപായി. എറണാകളതിനടതള തറവാടിൽ നിന് അേപാൾ റിഷിേയടെന അമ തെന അനയയാതയ പറെപട കഴിഞിരന. െമാൈബൽേഫാൺ സവിച്ഓഫ് െചയിരികകയാ യിരനതിനാൽ റിഷിേയടെന വിവരമറിയികാൻ ബനകൾക സാധിചില. എയർേപാർടി

ൽ അേദഹെത കാതനിന ബനവിെന ശദയിൽെപടാെത റിഷിേയടൻ തശേരക പറ െപടകയം െചയ. ശീജിതിെന ഭാരയ ആശ ഞങെള വിളിച വിവരം അറിയിച. ഇനിേരട തിേയയം േഫാണിൽ കിടനില. ഒടവിൽ ൈഹദരാബാദിലള മകൾ ആശവഴി ഇനിേരട

തിെയ വിവരം അറിയിച. റിഷിേയടൻ വഴികിറങി എറണാകളേതക മടങി. േലാേമാദ് േഹാടലിെല റസറനിൽ നിന തനരിെറാടി മതലായവ അതാഴമായി

കഴിച. െബകഫാസമാതേമ േഹാടൽ വാടകയിൽ ഉൾെപടകയള എനതിനാൽ പണം െകാടതാണ് അതാഴം കഴിചത്. രാതിയിൽ ഉറകം എനെകാേണാ സഖകരമായില.

ഒനര മണിക് എഴേനറ് ഡയറികറിപകൾ എഴതി. വീണം കിടനറങി.

പതിനഞാം ദിവസം : ആദിശങരെന നാടിേലക്

63

െവളപിന് അഞര മണിയ് കടൻ ഒര ടാകിയിൽ എയർേപാർടിേലകം അവിെടനിന രാവിെലതെനയള ഒര ൈഫറിൽ ൈഹദരാബാദിേലകം േപായി. ഞങൾ ബാകി ഏഴ

േപർ മസാലേദാശ പരി മതലായവ െബകഫാസായി കഴിച് എടമണിക േഹാടലിൽനിനം ഏർപാടാകിതന ടാകികളിൽ എയർേപാർടിേലക േപായി. പതമണികള ഒര ൈഫ

റിൽ മംൈബയിേലകം അവിെട കെറ സമയം കാതിരനേശഷം രേണമകാലിനള ൈഫറിൽ െനടമാേശരിയിേലകം പറന. നാലര മണിക െകാചിയിലിറങി. എനിെകാ

ഴിച മെറലാവർകം േവണി കാറകൾ വനിരന. ആദയം എലാവരം ൈപേങാട വിജയെന െപരമാവരിൽ ഉള വസതിയിേലകാണ േപായത്. വിജയെന ഭാരയയം പതവധകളം

കടി സവാദിഷമായ ചപാതിയം വിവിധ തരം കറികളം തയാറാകി വചിരന. അവരെട ആതിഥയം സവീകരിച വിശപ ശമിപിചേശഷം എലാവരം അവരവരെട നാടകളിേലക

യാതയായി. വിജയെന മകൻ ഹരിയം ഭാരയയം കടി എെന കാറിൽ ഇലത് എതിച. ബാഗകെളലാം തറന േനാകിയെപാഴാണ് എെന കയിലണായിരന കറച പണം

നഷെപടരികന വിവരം അറിയനത്. ഇനെല രാതിയിൽ െഡൽഹിയിെല േഹാടൽ മറി യിൽ േമശവലിപിൽ വച െപാതി രാവിെല േപാനേപാൾ എടകാൻ മറനതാെണന് ഓർ

മവന. കഴിഞ മാസെത ഞങളെട ആേസലിയൻ യാതകഴിഞ തിരിച േപാരനതി െന തേലന രാതിയിൽ ഉറങാൻ കിടനേപാൾ വിഷ പതിവേപാെല മാല അഴിച തലയി

ണയെട കീഴിൽ വച. െവളപിന തെന എയർേപാർടിെലക േപാകാനള വാഹനം വന േപാഴണായ ധതിയിൽ മാല എടകാൻ മറന. നാടിെലതിയതിെന പിേറന േബാംേബയി

ൽ നിന് ഞങളെട ടർൈഗഡായിരന ദീപി ഗാനി വിളിച. ' സിഡനിയിൽ നമൾ താമ സിച േഹാടലിെല മാേനജർ എെന വിളിചിരന. താങൾ താമസിച മറിയിൽ നിന് ഒര

സവർണമാല കിടിെയനം അത് എെന അഡസിൽ െകാറിയർ െചയിടെണനം പറഞ. കിടിയാൽ ഉടെന താങളെട അഡസിേലക് അയചതരാം' ആേറഴ ദിവസതിനകം വിഷവി

ന് മാല തിരിചകിടി. സിഡനി അലേലാ നയഡൽഹി. എെന പണം മറി വതിയാകാൻ വന ഏേതാ േജാ

ലികാരെന കീശ വീർപിചകാണം. എെന അശദക ൈകലാസനാഥൻ തന ശിക.

@ . - 94471 94361.madassery gmail com