పరథ క మద ల పమ (D.El.Ed)

1

పరధ క మద ల పల మ

పరధ క దశల పరర వరణ అధ యనల అభ సనం

జతయ సరర తరక అధ యన సంసథ A-24/25, Institutional Area, Sector-62, Noida

Gautam Buddha Nagar, UP – 201309

Website: www.nios.ac.in

పరథ క మద ల పమ (D.El.Ed)

2

ర న సం శం

రత పభుత మనవ వనరుల అభవృ ధ రఖల NIOS అన ధ ఒక స యం పతరపతర కలగన సంసథ ఇ ధ పపంచ వర పం ర మధ క దశల పు 2.02 లగయన అ సకులగ కలగన సరర తరక అధ యన సంసథ మ మషయక, వృతర మషయక కరర కరమలకు NIOS, 15 కంట ఎకుువ పరంతయ క ం లను, 2 ఉప క ం లను మరయు

పు 500 అధ యన క ం ల జతయ, అంతరర తయ నట రక ను కలగ ఉం ధ సంసథ దూరమద రర అ సక క ం రకృత మలువలన మరయు నపుణ ల ప ంపున అం ధసు ం ధ కరర కరమన ము ధత సరమ ర పరటు ముఖముఖ బ ధన సమ ర పసరర సరధనల న దృశ -శరవణ కర టు, ర మ పసరరరల ర అందజ సు ం ధ

పరధ క సరథ యల మకషణ పల ందన ఉపరధ యులకు మకషణ ఇవ టనక NIOS పూర అధధకరరరన కలగ ఉం ధ D.Ed. కరర కరమంకసం అవసర న మకషణ పర క న NIOS

ఇతర ఏజనస ల సహకరరం అభవృ ధ ం ధ RTE-2009 పకరరం మమధ రరషటరర ల ఉన వలు అం ధసు న మకషణపల ందన ఉపరధ యుల కరకు సంసథ మనూత పదతరల

సవరళ కూ న పరధ క మ కరర కరమంల 2 సంవత రరల పల మ కరు న అందజ సు ం ధ

పరధ క మద కరర కరమంల NIOS అం ధసు న పల మ కరు క అందరనస ఆహవ నంచడం నకు ల సం షం ర ఉం ధ రరషటరర లన బలల పరధ క పరఠ రల కరర కరమంల రు అం ధసు న సహకరరరన నను అభనం ధసు నను RTE – చటరపకరరం అన పరఠ రలలన ఉపరధ యులందరన వృతరపర న సుమకషతులను

యడం ఎం ఆవశ క న ధ ఒక ఉపరధ యు ర మకు అనుభవం మరయు అవసర న నపుణ ం ఒక మం ఉపరధ యు క అవసరమన ము అరథం

సుకునము అంతమత కరక చటరపకరరం ఇ ధ తపపనసర కరబటటర , రు కరు న పూర యవల ఉం ధ ఇపపటటవరకు రు సముపరరన న జ నం మరయు అనుభవరలు ఖ తం ర కరర కరమంల కు సహవయపడవలవన ఆమసు నను

పరథ క మద ల పమ (D.El.Ed)

3

దూరమద ర అం ధసు న D.El.Ed. కరర కరమం కు వృతరపరం ర శుమకషతులు కరవ నక అవసర న పుషుల న అవకర రలను ఒక ఉపరధ యు ర ర వరర కరర కలపరలకు ఏమతం భంవం వరటటలకుం అందజ యవలువుతుం ధ

ప కం ర కరకు రూపల ం ధం న వ య సూచన సరమ ర ఒక అరహతపల ం ధన ఉపరధ యు ర మత కరకుం ఒక మం ఉపరధ యు ర రు తయరవ నక అవసర న సహవయన అం ధంచవలరు

పప పయతంల అందరక శుభం కలువు రక!

S.S. జ న NIOS ర న

పరథ క మద ల పమ (D.El.Ed)

4

బ – 2

పరసరరల అధ యనం మకు మ పణళక మరయు బ ధన అభ సనం పరర వరణ అధ యనం

పరథ క మద ల పమ (D.El.Ed)

5

మషయ సూ క

పర ర ంశం – 5 పరసరరల అధ యనం బ ధనభ సనంమకు మధనలు పర ర ంశం – 6 పరసరరల అధ యనం బ ధనభ సనంమకు పదతులు పర ర ంశం – 7 పరసరరల అధ యనం బ ధనభ సనంమకు పణళక

పర ర ంశం – 8 పరసరరల అధ యనం బ ధనభ సనంమకు వనరులు మరయు సరమ ర

పరథ క మద ల పమ (D.El.Ed)

6

UNIT – 5 - పరసరరల అధ యనం బ ధనభ సన మధనలు

నరమణం

5.0. పరచయం

5.1. లకషల అభ సనం

5.2. పతర మశువున అభ సనంల వసర మ ం యడం

5.2.1. 3వ తరవతర బలలక ట పరసరరల అధ యనం బ ధధసు ం ధ 5.2.2. అమృత, ఒక పరసరరల అధ యనం ఉపరధ యుడు 5.3. కృ ధరత అభ సనం

5.3.1. పరసరరల అధ యనం కరకు ఏ రక న కృ లు ఇసర రు 5.3.2. మ ధర కృ లు 5.3.3. కృ ధరత బ ధనభ సనం నర ంచడం

5.3.4. కృ ధరత అభ సన పన తరు 5.3.5. కృ ధరత అభ సన మధనలమకు ల లు 5.3.6. పరసరరల అధ యనం కృత ంమకు ఉ హరణ

5.4. సహకరర అభ సన మధనలు 5.4.1. సహకరర అభ సనం మకు పమజనలు 5.4.2. సహకరర అభ సనం మకు సూ లు 5.4.3. పరసరరల అధ యనం కరకు సహకరర అభ సనంను ఉపమ ంచడంవల కలగ ల లు 5.4. 4. సహకరర అభ సనంల సవరళళ

5.5. ము ంపు పవతరన పరకషంచుకం మ ధ ఆ సమధనలు సంప ధంచవల న వరంథములు రంతర కృత ంలు

పరథ క మద ల పమ (D.El.Ed)

7

బ – 2

పరసరరల అధ యనం మకు పరఠ పణళక మరయు బ ధనధ యనం

పర ర ంశం – V

పరసరరల అధ యనం బ ధనభ సన

ఉపవమలు

పర ర ంశం – VIII పర ర ంశం – VI

పరసరరల అధ యనం పరసరరల అధ యనం మకు బ ధనభ సనం పరసరరల అధ యనం పరఠ మకు పదతులు మకు వనరులు బ ధనభ సనం మరయు సరమ ర పణళక మరయు

బ ధనధ యనం

Unit – VII

పరసరరల అధ యనం

బ ధనభ సనం మకు పణళక

పరథ క మద ల పమ (D.El.Ed)

8

కృ ధరత మరయు సహవకరరభ సనం వంటట బ ధనభ సనం ఉపవమలను మవరసు ం ధ

తరవతరల మరయు పరఠ రల సము యంల మమధ రకరల పరసరరల అధ యనం బ ధనభ సన పదతులను ఉపమ ంచడం

పరసరరల అధ యనం బ ధనభ సనం కరకు పరఠంను దపరచుకనుట

పరసరరల అధ యనం బ ధనభ సనంకరకు మమధ రకరల వనరులు మరయు సరమ రన వురంచడం

పరర వరణ అధ నంల మ లగ రు ఒక ప మత సలభ కర ర తయరు సుకవటనక రు బ ధనభ సన పకరయలన మమధరకరల ఉపవమలల నపుణ ంను అభవృ ధ సుకవల ఉం ధ

మమధ పదతులల అభ సన సనవ రలను సృ రంచడంల మమధ ఉపవమల ప యం ఉం ధ ఇందుకరకు మమధ వనరులు మరయు సరమ ర కలగ వరరక పణళకనుం తరవతర వ ధ పణళక వరకు కరవరలగ న అభ సన సరమ న

దం సుకన అవసరం ఎం న ఉం ధ వనరులను వురంచడం వరటటన ఎనుకవడం మరయు తరవతరవ ధల ప మతం ర వరటటన ఉపమ ంచడంవంటట సరధధకరరత కు ఇవ టనక బకుల ఒక పయతం యబడుతుం ధ

పరథ క మద ల పమ (D.El.Ed)

9

UNIT-5: పరధ క దశల పరసరరల అధ యనం ల అభ సన సనవ రలను సృ రంచడంల ఉపమ సు న రండు ఉపవమలను కు పరచయం సు ం ధ ఇ ధ పరధ క తరవతులల మమధ దశలల వల మ రుథ లు మరయు మషయ అవసరంనుబటటర రు న మరయు అనుకూల న ఉపవమన ఎనక

సుకవ నక కు సరధధకరరతనసు ం ధ UNIT – 6: వ కవత పదతులను ఉపమ ం టపుపడు ఎదురయయ సవరళళ

మరయు పతర పదతరల ప యమున స పరనలు, మమధ పదతుల సరధధకరరతను కు ఇసు ం ధ సరధకము నపుణ భవృ ధక సహవయపడవలదు న రు మమధ అ సక సమూహవల ప క మషయలకరకు త న పదతులను

ఎనుకవలరు UNIT – 7: కు తరవతర వ ధ సనవ రలనుం సంవత రం వరకు మమధ

మషయల పణళకర సరధధకరరతను ఇసు ం ధ అందువల మ లగ రు మ సంవత రంల మమధ అం రలను త న మధం ర బ ధధంచ నక సం దుు లు

సుకవలరు

UNIT – 8: ప వవంత న అభ సన సనవ రలను సృ రంచ నక ఉపమ ం మమధ వనరులను మరయు సరమ రన ఎనుకవ నక Unit

కు ఉపమవ పడుతుం ధ సరన సరమ రన సరన సనవశంల సరన అ సకులకు త న సమయంల ఉపమ ంచడం అభ సనన మరంత ప వవంతం ర మరయు ఆనంద యకం ర సు ం ధ Unit కు మషయన వర ంచ నక డపడుతుం ధ

పరథ క మద ల పమ (D.El.Ed)

10

5.0. పరచయం

మదటట బ ల రు పరధ క దశల పరసరరల మజ నం బ ధనభ సనంమకు లకష లు మరయు పరధధ వురం నరుకునరు అం కరకుం బ పరసరరల మజ నం మ పణళక మరయు బ ధనధ యన పరవణల ముఖ న లకషణలను చరం ం ధ ఇపుపడు రు పరసరరల అధ యనం లన అభ సన అనుభవరలు మసృతం ర కృ ల కలుపుకన ఉంటయన అమ బలల అవ రహన మరయు నపుణ లు మసరం ందుకు సహవయపడ యన వురంచవలగ రరు

పర ర ంశంల రు పరసరరల మజ నం బ ధన అభ సనకు డప త న ఉపవమలవురం నరుకుంటరు

జతయ మ చటం – NCF 2005), “నరర ణత క, మ రథ క ం రకృత, అభ సన క ం రకృత మరయు మ అనుభవ త లు మరయు అభ సనంమ వురం ఉ టటసు ందన కు లుసు పసు త పర ర ంశం కు

ం లను తరవతర వ ధల అభ ంచడం కృ ధరత అభ సనం మరయు సహకరర అభ సన ఉపవమలప దృ ర సరరంచ నక వర ంచడంల డపడుతుం ధ

5.1. అభయసన లకషయయలు పర ర శం పూర అయయ పపటటక పరసరరల అధ యనం మకు సందర ంల

రు పతర మ రథన అభ సనంల నమవం యవల అవసరరన

మవరంచవలరు పరసరరల అధ యనం ల కృ ధరత అభ సనం మకు అవసరం,

దశలు, మవ త మరయు సవరళ ను వురం మవరంచవలరు

పరసరరల అధ యనం ల కృ ధరత బ ధనభ సనలను ప వవంతం ర అభ ంచవలరు

పరసరరల అధ యనం ల సహకరర అభ సనం మకు అవసరం, మవ త మరయు సవరళ ను మవరంచవలరు

పరథ క మద ల పమ (D.El.Ed)

11

పరసరరల అధ యనం తరవతర వ ధల సహకరర అభ సనను ప వవంతం ర అభ సనం యవలరు

5.2. పరత శువున అభయసనంల నమగనం చయుట 5.2.1. ట పరసరరల అధ యనం బ ధధసు ం ధ 3వ తరవతర ప లలక ట పరసరరల అధ యనం బ ధధసు ం ధ ప లలు ఆ ను పశలు అడవటనక తమ అనుమనలు నవృతర సుకవ నక సంక ంచరు వరళ క పరసరరల అధ యనం తరవతర అంట ల ఇషరం రు ఎపుపడు ట ఒక పవరయడ అం మటడడం ప లలు మనం ర ఉండటం చూ ఉండరు తరచు ర మ రుథ ల కచకచలు, డవ ఆ తరవతరల రు మనవచు ఎందుకంట అ ధ పతర మ రథన

రుకునల సు ందన ట అనుకుంటుం ధ ర పరసరరల అధ యనం తరవతర పరరంభ నపుపడు, ట పతరప లవర క, వతవరరం పరమలన సమయం తరర త తను దం న కరర ప న ఇ అందుల పరఠ రల టల ఉం కటక మ న పరమలగం తమ పరమలనలను ఆ కరర పతంల రరయమన ధ రు ట ఆలచనల మరయు ఉపవమల ఏకభమసు నరర? పతర ప లవరడు అభ సనంల నమవమవటం అంత ముఖ మ? పతర ప లవరడూ అభ సనంల నమవమవటం వలన ప లవర క మరయు ఉపరధ యు క ఎటువంటట పమజనలు ఉంటయన రు అనుకుంటునరు? కన పమజనల జబ ను తయరు యం మ రుథ లకు కలగ పమజనలు ___________________________

ఉపరధ యులకు కలగ పమజనలు ___________________________

5.2.2. అమృత, ఒక పరసరమల అధయయనం ఉపమధయయుడు: అమృత, ఒక పరసరరల అధ యనం ఉపరధ యుడు, తన మ రుథ ల పరటు కూరన వరరు మటటరనుం వసు వులు తయరు యడం నరుకుంటునరు స మ

వ మ రుథ ల పరటు నలప న కూరలదు ఆ కురల కూరన అమృత మరయు తన సహవ యల నుం మటటరన మమధ రకరల వసు వులు తయరు యడం

పరథ క మద ల పమ (D.El.Ed)

12

నరుకుంటుం ధ కృత ం జరువుతునంత పు అమృత మ రుథ ల మటడుతూ వరర సృజనత కతన ప త సు నడు తరువరత మ రుథ లందరన న న సమూహవలు ర కూరమన పర డు తరువరత మ రుథ లను మటటరన ఉపమ ం వరరకషర న సనవ రలను సృ రంచమనడు ఒక సమూహం ఇంటట సనవ రన సృ ర మర సమూహం దుకరన సనవ రన మరయు మరక సమూహం పకషులు, కటకరల కూ న వృకష సనవ రన సృ ర ం వరటటక పరుప టర రు మ రుథ లు మటటర సృ రం న వసు వులను, వరర ఊహలల ఎంత అదు త న సనవ రలు పర డుతునమ చూ అమృత ఆశర ప యడు వసు వులు అసంపూర ర ఉనయన మరయు అసలు అ ధ ఏ ట ప లవర నుం లుసుకవ నక కనసరరు ల మవరణ అవసరమవుతుం ధ కరనస అమృత పతర ఒకుర పనన స చ న శరద అభనం ధసు నడు

3వ తరవతర ప లలక అమృత సరధనన ’కుండల తయర’ అన పరసరరల మజ నం అధ యంల పరరంభంచ నక ఉపమ ం డు అమృత అవకర రన అం ధం నందువల పతరమ రథ వరర సరమరథయంను పదర ం ప టతత ం ప ంచవలగ రరు అతన తరవతర వర వరణం సరధరణం ర సకర వంతం ర మరయు సుజవు ర ఉంటుం ధ

5.2.3. చదువు మరయు పరతసపం ంచు అమృత మటటర న కృత ం పరసరరల అధ యనం మషయ పణళకలన ము

మరయు యవల న మషయలు అన నపధ ం పకరరం అమృత మకు బ ధన ఉపవమలల ముఖ న మషయలు ఏమ? పతర మ రథన బ ధనభ సన పకరయల నమవం య నక కు ఇషర న పదతులు ఏమ? అటువంటట పదతులల కనససం రం ంటటక పరు ప టరం

5.3. కృతయధరత అభయసనం

బ – 1 ల నరుకున మధం ర, పర ర ంశం-2, పరసరరల అధ యనం అన ధ పరధ క దశల సునత న ఆం లన కూ న నణ న పరర వరణంకసం మరయు సహజ వనరులను నర ంచడంవంటటమ ప ంపల ం ధంచ నక ఉ మంచబ ం ధ ఆ మధం ర ఉపరధ యులు ప లలకు తమచుటుర ఉన పర థతుల అభపరయలను లుపుకనుటకు

పరథ క మద ల పమ (D.El.Ed)

13

ఎకుువ అవకర రలను అం ధంచవల న అవసరం ఉం ధ ఆ మధం ర Unit-3 ల నశయం నటు ర పరసరరల అధ యనం న నజ మతంల కృ ధరత బ ధన వూ హవలు ప మతం సర య

NCF – 2005 ల పరున మధం ర, పరసరరల మజ నం మకు లకషణలు, ప లల ఉ హవన అభవృ ధ యటంప న మరయు తమ చుటటర ఉన పరసరరలప జవరూకతవురం తమ పరర వరణ జ నం, అవ రహన మరయు వరర బందు లు ల బంధలు అభవృ ధన ప మతం సు న వుణలు అభనందనలు, మలువలు, వఖరులు మరయు పరమలన మరయు కలతల మకు నపుణ లు సమ ర కరణ మరయు

న పకరయ, సృజనత క వ కకరణవంటట వరటట ప న దృ ర సరరం య కృ ధరత ఉపవమం లకష లను ప వవంతం ర రుకనుటల సహవయపడుతుం ధ పరుల ఉనటు రన కృ ధర అభ సనం అతడు ల ఆ వ కవత అనుభవరలను ఆధరం

సుకన జ నం మకు నరర ణ మరయు పునరరర ణంల అ సకులను చురుకు ర నమవమయయ ల సు ం ధ

5.3.1. పరసరమల అధయయనం రకకు కకన న కృతయలు

మ పర న కృత ం

1. ఖ తం ర ఒక పరసరరల అధ యనం అభ సన లకష లల కనససం ఏ ఒక న సపషర న సంబంధం కలగ ఉం లగ

2. మ రుథ ల నజ మతం ఆధరం ర మరయు ఆహవదకరం ర ఉం లగ 3. మ రుథ లకు సురకషత న ధ ర ఉం లగ

4. పూరవ నక ఎకుువ సమయం తసుకున ధ ర ఉండకూడదు రర కృ లు మరరమల న న రలు ర మడ టరబ లగ

5. మ రుథ ల వయసు త న ధ ర ఉం లగ

6. ప లవర ల శరదన, ఉ హవన లకులప ధ ర ఉం లగ, అరథవంత న సమ రరన అం ధం ధ ర మరయు వ య నర ుమత అభ సన పకరయన సృ రం ధ ర ఉం లగ

పరథ క మద ల పమ (D.El.Ed)

14

7. ప లవర అనుభవరలప న దృ ర సరరం ధ ర ఉం లగ 8. అందరు మ రుథ లను పరలక న మధం ర ఉం లగ

ఒక పరసరరల అధ యనం ఉపర యు ర, రు ఇపపటటక మమధ కృ లను ఉపమ ం ఉంటరు అనుభవరల ఆధరం ర మరకన అం రలను ప న ఉనజబ క రు జడ ంచవచు

5.3.2. రనన మ ర కృతయలు ప లలన వరర వ కవత సందరర లు మరయు అనుభవరలను తసుకనరరవ నక మరయు పంచుకవ నక ప త ంచడం

3వ తరవతర, 14వ పరఠం, ఆహవరం మకు కథ వరర హంల ఎవరవరు ఏ పనులు సర ర లగయజ పటటరక

4వ తరవతర, 1వ పరఠం, పరఠ రలక వళళ ట

నసవు కల నడపవలవర? అవును అయ , నసకు నడపడం ఎవరు నరరపరు?

దటర న అడమక నసవు ఎపుప న వళళ వర?

5వ తరవతర, 21వ పరఠం, తం ల ర కూతురుల ర నసవంటుకలు కుటుంబంల ఎవరల న ఉనయ?

అవును అయ , వరర పరు పపం

సమ ర కరణ కసం వరర తలగదండుల , ప దుల మరయు సంఘం మట ల ప త ంచడం

3వ తరవతర, 16వ పరఠం, ము ఆ ఆటలు వరరు న ప లలు ర ఉనపుపడు ఎటువంటట ఆటలు ఆ వరర ప దులను అ

లుసుకం

పరథ క మద ల పమ (D.El.Ed)

15

4వ తరవతర, 5వ పరఠం, కరలలు మరుట

అమ మ తయ లు 8 ల 9 సంవత రరల వయసుల ఉనపుడు అతడు ల ఆ ఎకుడ నవ ం ర వరర మట కనుకుం ఆ కరలంల వరర ఇంట మరువు ఉం ?

5వ తరవతర, 12వ పరఠం, అ ధ ము నటయ ?

వరరు యవ న దశల ఉనపుడు ఎటువంటట ఆహవరం వరర వృహంల వండుకునవరర ప దులనుం కనుకుం

ప లలన పకున ఉన మమధ ప రలకు వళ పరమలగం , సమ రరన ము ధం , ముఖముఖ మరయు దరర పు నవ ధకన సమరపం ల పల త ంచడం

3వ తరవతర, 8వ పరఠం, ఘలల మహరంచడం (Flying High)

మహంవ మకషణం మరయు సమరపణ కసం పరమలనలను ము ధంచడం

4వ తరవతర, 12వ పరఠం, కరలలు మరుట

నరర ణంల ఉన సథలంను సందర ంచుట మరయు వర రు బ ం ధన ముఖముఖ నవ ధకను వరయుట

5వ తరవతర, 8వ పరఠం, మలకసం

పరఠ రల ఆవరణం - ధధం దరర పు యుట

ఒక పల లంను దర ం నవ ధకను వరయుట

పరథ క మద ల పమ (D.El.Ed)

16

5.3.3. కృ ధరత బ ధనభ సనం నర ంచటం

మ పణళక ఏ బ ధధం ల నక సంబంధధం న చటలన అం ధసు ం ధ అయనపపటటక బ ధనక అవసర న పప రకరల న పదతులు మరయు నపుణ లు ప వవంత న సమ ర పసరణ వంటటమ ఉపరధ యులకు తరచు ర అందుబటుల లవు ఇటవలగ కరలంలన ధరణులు స౦ప య మసుదుముకు మరయు చరమ పదుతర క౦ట నూతన ప కడలను వలువులక య పరఠ పుసకరలు కూడ ల కృ లను సూ సు నయ మ రుథ లు అభ సన పకరయల చురు ర నమవ వరర తరువరతర మతంల ఉపమవప ఆచరణత క నపుణ లను అభవృ ధ వురం లగ న అవసరం ఉం ధ ’అ సంల తులు’, ’ఆచరసూ నరుకవడం’ ల ’కృత ఉపవమలు’ వంటట వరటట త కన మరర ల ఇ ధ యబ లగ ఇవన అనుభవరత క అబ సనంల

వ ఆ మధం ర ప వవంత న చురుకన అభ సనం కసం మమధ బ ధన పదతులను ఉపమ ం లగ న అవసరం ఉండవచు ఇవనస శరదన

లకులపటనక, ఉ హవన కలగ ంచ నక సమ రరన అం ధంచ నక, సమ రంకసం కరమబద న పకరయక డపడ నక నతరక నయమవళ మరయు పవరనను సూతకరంచ నక వరక చుటటర ఉన పపంచంల సరనుకూల చర అభవృ ధక ర తసు ం ధ ఒక పరసరరల అధ యనం ఉపరధ యు ర రు కృత ఉపవమన ఉపమ ంచడం పరరంభం నపుడు ఉపన సరన ల పదర నన దం

సుకవ నక కు కంత ఎకుువ సమయం పటరవచు కరనస కృత ఉపవమం కు ఎటువంటట రరన జడ ంచదు బదులు ర అ ధ త న మ పర న

సరమ రన మరయు ఆలచనలమకు పరధధన అధధవ సూ సృజనత క ధరణన కలగ సూ కు తన మదుతును, ప హవనసు ం ధ కు మరయు మ రుథ లకు లభం బహుమతులు వురంపున, సంతృప న కలగ ఉంటయ

పరథ క మద ల పమ (D.El.Ed)

17

కృ ధరత అభ సనను ఆచరంచ నక నలువు స పరనలు

అ పణళక

1. పరసరరల అధ యనం అభ సన లకష లను వురం వరటటన పణళక కృత ం రర సరధధంచడం ల

ముఖ న ధ 2. ఇపుపడు రు అవసర న మమధ వనరులు – సరమ ర, అభ సన వనరులు, స చం ర పరలక నవరరు మదలవువరటట జబ న తయరు సుకవరలగ న అవసరం ఉం ధ 3. కృత ం పూరయన తరువరత చరర పణళకన అభవృ ధ సుకవరలగ మ రుథ లను మత కరక కృత ం మకు ప వరన ఏ మధం ర అంచన వసర వ అన మషయంప ఒక ఆలచన కలగ ఉం లగ న అవసరం ఉం ధ ఆ) కృతయనన నక ంచడం

ఒక సలభ కర ర కృ లను నర ం నపుడు కం ధ దశలల రు పన యలగ న అవసరం ఉండవచు

కృ న పరరంభంచుట:- కృ న పరచయం , న ఉ ుశ ం మరయు కృత ం మకు లకష లన , అందుల వరర పరత, కరల వ వధధ మరయు ఏవన మూల ంకన మషయలు ప లలక లగయజ యలగ

కృత ం కనసరవడం:- ఒకుసరర పరరంభం క, ప లలు ఏ యలన అంచన వ రర ఆ మధం ర అరథవంతం ర సరమరయం కలగ ఉనరర అన నరర రంచడ పధన పరత

కృ న ము ంచుట:- అభ సనలన సంఘటటతం య నక దశ ముఖ న ధ రనక అనుభవరలప మ రుథ లు పతరసపందన మరయు వురంచబ న పరసరరల అధ యనం లకష లకు సంబంధధం న అభ సనల ఉ వన వంటట వరటట అవసరం ఊండవచు అ ధ జరవక ప కనసరరు ప లలు పధన న అభ సనకు కృ న సంధనంచలకప రు

పరథ క మద ల పమ (D.El.Ed)

18

ఉపర యుడు కృత ం మకు సంబంధలను నజ మ నక మరంత ఆ రలను సూ ంచడం త ము ంచవచు దశ, ప లల అనుభవరలను మరయు వరరు పరఠ పుసకంల ఏ చదవరల అనుసంధనంచడంల ల కలక న ధ

ఇ) పర రయప న పరతసపం ంచడం:-

దశ ఉపరధ యు క స తంతం ర వమనకలకసం మరయు కృ న నర ం న సూ అనుభవరలనుం అభ సనల కరకు ఇవ బ ం ధ ఆ మధం ర రు క ధు సమయన ఏ ధ మం ర పన ం ధ మరయు ఏ ధ పన యలదు? ఎందుకు? అన వరటటప క టయంచటం ల ముఖ ం వమనకలు పతరసపందనలు భమషతు ల కృ న రూపకలపణ య నక పణలగక మరయు నర హణక డపడ య

ఈ) పునర మక :-

పతరసపందనల ఫలగతం ర, ఉపరధ యుడు కృ న నర ంచడంల వల పమజనలు మరయు బలలను వురసర డు అనుభవం మకు లకష మ లషణ తరువరతర సమయంల పర ధన వల సు ం ధ

5.3.4. కృతయధరత అభయసన మరమయనన తయకుచయుట:-

కృ ధరత అభ సన కరరర న తయరు యుటకు ఒక ఉపరధ యుడు తరవతర వ ధల అరథవంత న సవరళ కూ న సరనుకూల వర వరణన

సృ రసర డు ప లల మద తరచు ర పరసపర కలయకను అనుమతరం మరయు వరరు స ంతం ర వరర అభవృ ధ మరయు పవతరన జవరత ర పర వకషంచుకునల పల త ంచబ లగ

తరవతర వ ధల బ ర నర ంచబ పరఠ పణలగక, తరవతరవ ధ, వనరులను కలగ ఉం లగ ఆ పరసరరల అధ యనం అభ సన అనుభవరలు మరయు వరలకు సంబంధధం న మటటన త న మధం ర ఉపమ సూ , మ రుథ ల మ లకు సంబంధధత సూచన కృ ల పరధధన అం ధంచవచు

పరథ క మద ల పమ (D.El.Ed)

19

పతర ఒకురన పర ప ం ల మదుతునసర డు మరయు వయకక, సరమ క ఉ రలు అ మధం ర మ మషయక అవసరరలను సం ధసూ అభ సనప దృ ర సరరం లగ

పర రన పునశరణ , ఆలచన సవరళ ను, అభపరయ కరణను అం ధసూ మరయు మతం తరవతరల ముఖ న వనలు, మషయల తరువరత చరంచ నక అవకర రలను అం ధసు ం ధ

పురవతరన పరమలగంచుకం – 1 పరసరరల అధ యనం కృత ం నర హణమకు 4 దశలు ఏమ? పరసరరల అధ యనం కృత ం కరకు పతర దశన కుపం ర మవరంచం ______________________________________________________

______________________________________________________

______________________________________________________

పరసరరల అధ యనం కృత ం అన షనన కలగ ఉంటుం ధ అన షణ ప లవర రరరక చలనత క అ మధం ర మన క రం రలను సంజ త క మరయు జ నత క నమవం సు ం ధ ఆమధం ర, ఉపరధ యుడు ప లవర రరరక, మన క నమవత కసం అవకర రలను అం ధం లగ అందుకు రను

అతను ఆ సరన కృ ల ఉ రుపనలను నర ం లగ ఉం ధ ఏ ప లల అలచన మరయు అనుభవరల మకు మన క కృ ల అవకర రలు పల ందలకప ర వరరు తరచు ర వర ర మరు రు వరరు తకుువ పద నపుణ ం మరయు తకుువ నమ కం కలగ ఉంటరు

మ మషయ కృ లు ఖ తం ర ఒక ఉ ు ర న లకష న మ పణళక సంబంధం కలగ ఉం లన వురంచుకవరలగ కృత ం ఖ తం ర అభ సనం మకు ఏకకరణ నరర రణ ము ంపు కలగ ఉం మ పణళక సంధనన పల ం లగ draw)

పరథ క మద ల పమ (D.El.Ed)

20

5.3.5. కృతయధరత బ ధన అధయయనం ఉపగమల పర జనలు

కృతయధరత బ ధన అధయయనం ఉపగమలు:-

ఆచరణత క అనుభవరలు మరయు పదర న రర అమూర వనలను సపషరం య నక డపడుతుం ధ

మ రుథ లకు బ ర పరచయమున పర థతులకు మజ న రసర, వణత రసర సూ లను అన యంచడం రర సందరర నుసరరం ర అరథం

సుకవ నక డపడుతుం ధ బహుళ సనవ రలు చూడడం, మనడం, సపృ ర ంచడం మటటరప వడం ,

వరసన చూడడం, రు చూడడం మదలవునమ ఉపమ ంచ నక అవకర రలను అం ధసు ం ధ మరయు ఏ నరుకునం అన న మకు నలుపుదలను వృ ధ య నక సహవయపడుతుం ధ

నకషప బ ధనభ సన పదతులు, సృజనత కతను మరయు త నంత ప ంచ నక రతసు ం ధ

ప లవర దృ రకణంనుం అభ సనంప ఎకుువ ర మరయు ప దువరర దృ రకణంనుం తకుువ ర దృ రసరరసు ం ధ

సమస మరయు పరషటరురం మకు ఆమషురణ పకరయను సులభతరం వ య రవరన ప ంచుతుం ధ

మషయం పరటు మమధ రకరల నపుణ లను బ ధధసు ం ధ

పరథ క మద ల పమ (D.El.Ed)

21

5.3.6. పరసరమల అధయయనం కృతయం కక ఒక ఉ హకణ:-

తను వరు యుట

లకష లు:- మ రుథ లకు

తను వరు యుట మకు పరముఖ తను మవరంచుట

మమధ రకరల ఘన వ రరథ లను వురంచుట వరరన పల వ రరథ లు, త వ రరథ లు, మషపూరత వ రరథ లు మరయు అంటు వ రరథ లు ర వరు యుట

సరమ ర:- వరత సరమ ర 4 ఖల డబ లు బుటరలు

మధనం -1 :-

i. ఘన వ రరథ లను ’పల వ రరథ లు’, ’త వ రరథ లు’ అంటు వ రరథ లు’ మరయు ’మషపూరత వ రరథ లు’ – అన మరకల కంద ఒక జబ ను తయరు యం – ఉ . కర తం,

కూర రయ కులు, మస రంచబ న పటరలు, ఔషద వసరలు మదలవునమ.

ii. జబ ల నుం నలువు పరను నలువు కర తపు ముకులప రరయం వరటటన బ ర కలగప ఒక బల ప న ల నలప న పరచం

iii. నలువు డబ లప న ఘన వ రథం, దవ వ రథం, అంటు వ రథం, మషపూరత వ రథం అన రర అతరకంచం డబ లను మ రుథ లకు ఎదురు ర ప టరం డబ లను కర తపు ముకులుం న బలక కనససం ఒకట ల ఒకటటనర టరక దూరంల ఉం లగ

iv. చపపటు ల ల , ఒక మధ రథ, బ రలు ర మడ టర నక పతర కర తపు ముకును న బంతర ర నలగప న ప న సూ ం న దూరంనుం సరన డబ లక మ రయ లగ

రండు నముషటరలలపు కృత ం పూర యబ లగ

పరథ క మద ల పమ (D.El.Ed)

22

v. రన తరర త అతడు ఆ ఎందుకు ఆ ప క న రన అరటట కు ఆ డబ లక మ ర రర మ రథ మవరం లగ

6. వరు వ రరథ లను కలగ న నలువు వరు వరు టలను త మరక మ రథన ప లగ ఇ మధం ర కనసర ం లగ,

మూలధరం The green teacher, Centre for Environment Education

5.4. సహమక అభయసన ఉపగమలు:-

మనం సహకరర అభ సనన ఉపమ ం మన అన షనన పరరంభంచ నక ముందు, సహకరర అభ సన అంట ఏ ట అవ రహన సుకుం ం ఇకుడ అనుభవ లు ఇ న ’సహకరర అభ సనం’ మకు రండు అరథవంత న నర చనలునయ రు రం ంటటనస చ ధమ, పరఠ రలల సహవధ యుల చరం , నర చనలను సహకరర అభ సన తరవతరల ఎల అమలు సర ర సూ ంచం

బ & మడ సన పకరరం, సహకరర అభ సనం ఒక బ ధన అధ యనం ఇ ధ సూచనల మకు మభన రకరల పదతులను సృ రసు ం ధ ఇవనస మధ రుథ లను ఒక సరధరణ లకష ం ర ల ఫలగతం వపు పన ల నర ంచ నక ల పనన పూర

యడంల మత మజయవంతం యవల మధం ర ఒక సరధరణ సమస ల పనన పంచుకుంటయ వ కవత రచనలు మరయు అపమతమయయ పయ లను కలగ ఉండడం పరసపర మరుదతను పదర ంచడం రర మజయవంతమవుతుం ధ

జకబస పకరరం సమూహ కృ లమకు మలువను ప ం వనలు మరయు పదతులన సహకరర అభ సనం అంటరు

సహకరర అభ సనం బృందకరర ం రర అభ సనంను నమవం సు ం ధ మన కుటుంబ వననక, సంఘ వననక బృంద కరర ం ఆధరం ఆ మధం ర తరవతర వ ధల

పరథ క మద ల పమ (D.El.Ed)

23

బృంద కరర ం నర ంచడమన ధ బ ధనభ సనంల సర సరధరణం కలగ బతకడం మరయు కలగ నరుకవడమన ధ పరసరరల అధ యనం బ ధనభ సనంల అవ కపర ముఖ న మలువలు అల, సహకరర అభ సన ం లు మరయు పరసరరల అధ యనం ఒక న ఒకటట అందం ర కలగ ప యన శరమం

పరసరరల అధ యనం మరయు సహకరర అభ సనం రండూ ఉపరధ యులన కం ధ మధం ర ప త సర య

ఒక మషయం ల ఒక లరణ మకు పరధధ నుం టట వళళ టకు బ ధన అభ సనం మలువల మకు సరధరణ తత రసరంను టట వళళ టకు అ సకులమకు సరమ క సందరర న అనువ ధంచ న

పజలు వర రు ర ఉంటరన మరయు ఒక పజసర మ సమజనక వమద మన ధ ల ముఖ న ధ

ప లలక మలువన సదుపరయం అం ధంచ నక యువ అ సకులను శకవంతం య నక

5.4.1. సహమక అభయసన పర జనలు:-

సహకరర అభ సనం, ంతం, పర ధన మరయు ఆచరణ మకు బల న పున ధన కలగ న ు ంతం కరర కరమం మకు మూడవ కరు ల రు సహకరర అభ సనం తసుక పమజనలను ఇపపటటక నరుకునరు రన ద యుతం ర మ , సహకరర అభ సనం క వలం మ మషయక పవతరక మదుతు ఇవ డ కరక యువ అ సకులల సరమ క నపుణ లను ప ంపల ం ధసు ం ధ

పరథ క మద ల పమ (D.El.Ed)

24

పరసరమల అధయయనం త కల నకుురనుట:

కరణ ఒక పరధ క ఉపర యుడు అతడు సహకరర అభ సనంమకు పమజనలన చ ధవరడు మరయు తన తరవతరల పయణం అన నపథ ంను సులభతరం

యడం కసం రన పయతరం లన అనుకనడు అతడు తన మ రుథ లను మద కరలంల వరర కుటుంబ సభు లు న పయణం మకు మవరరలు తసుకురమ న అ రడు వరటటన తరవతరలన ఇంకక ప లవర చరంచమనడు ఆ మవరరలు కం ధ సమ రరన కలగ ఉనయ

1. రు కుటుంబ సభు లు సందర ం న ప శం

2. ఎల ఆ ప శం పటరణం నవరం రర మం కంట బన న ధ 3. ఆ ప శం లన ప ద న ఆహవర ప రథం

4. మట ష లు

ఉ హరణల కరణ ఉపమ ం న పదతరన సహకరర అభ సనంమకు ’జంట వసర మ ం’ పదతర అన అంటరు పదతరన అమలు య నక వల స పరనలు

I. ఉపరధ యున మకు పశక పతర మ రథమకు సపందనలు

II. మర మ రథ జత కటరడం

III. బృంద కరర ంను పూర య నక వసర వసర మ ం

వజయవంతంచయ నర భగసమ మయం:

ఉమ పయతంను వ తరవతర పంచుకవడమన ధ సహకరర అభ సన సరధనల మకు ముఖ న వం రన రర ప లలు ప హం పల ందు రు అం కరక వరరు శరమ సపందనల కరకు ఉమ ద తలను తసుకవడం కూ నరుకుంటరు

పరథ క మద ల పమ (D.El.Ed)

25

మజయం సరధధంచదం అన ధ క వలం ఒకు ప లవర కకరదు మతం తరవతరక ందుతుం ధ అన అభ సన వర వరణంను ఇ ధ సృ రసు ం ధ

ఒక వరరంల పతర పరసరరల అధ యనం తరవతర తరర త బ ధన అభ సనంల స ంత ఉపవమలు పతరబంబసర య సమూహ అభ సనంను నర ంచ నక ఉపవమలు సహవయప మ సంకషపం ర నటస తయరు యం

5.4.2. సహమక అభయసనం కక సూతర లు:

న సమూహవలకసం ల ప దు సంఖ ల సహకరర అభ సన పదతులు మరయు నరర ణలు ఉనయ కరనస ఇలంటట దుం ర ఉన పదుతులవురం లుసుకున కంట సహకరర అభ సనం మకు ముఖ న అం రలను ఆధరం సుకున సరన పదుతులను

ర రూపకలపన సుకవడం ఎకుువ ప వవంతం ర ఉండవచు మూడు ముఖ న సూ లను కంద ఇవ డం జర ం ధ

సరనుకూల పరసపర సంబంధం:-

ఉమ జటుర లకష లను, ఉమ వనరులను పంచుకవ న, సమూహవనక ఉమ వురంపును సృ రంచడం ఉ సమూహ సభు లు ఎనుకన పరును సమూహవనక ప టరడం మదలవు వరటటన కలగ ఉంటుం ధ ఒకరకకరు సహవయ పడటం, ప త ంచుకవడం రర సరనుకూల ఉ రలు మరయు పతరబంభం దృకప లప నకు పుతుం ధ

పరథ క మద ల పమ (D.El.Ed)

26

వ కవత జవరబు రతనం:-

పతర ఒకురక మరయు సమూహం ర కలగ పన యడనక ఒక పనన ఇవ డం ల ముఖ ం ఊ హరణక జటుర లన వర రు సభు లక మమధ వసు వులు, వులకరరళళ ,

కందప న ఆకులు, రబ రునుం తయరు న వసు వులు మదలవువరటటన కరం ద తను ఇవర లగ కరనస జటుర మతం కరణన ఒక లరణ ర ఉంచడంల ద త కలగ

ఉం లగ జటుర ఆ కరణక ఒక పరున నరణయం లగ

సమనసరథ య పరసపర చర లు

బృందకరర ం సునతం ర జరవటనక జటుర సభు ల మద సమన సరథ య పరసపర చర లు అవసరం మధ రుథ లు ఒకరకకరు మరర దపూర కం ర వ వ సు నరర పరమలగంచడం ఒక సంధరనకర ర పరత

ఒక ఉపరధ యు ర రు సునతం ర ఉంటు పర థతరన నపుణ ం నర ం లగ న అవసరంఉం ధ జటుర సభు ల మధ సమన సరథ య పరసపర చర కసం తరవతరలన పతర మ రథ వురం లుసుకవడం ల ముఖ ం

పవతరన పరమలగంచుకం -

సహకరర అభ సనంమకు మూడు పధన సూ లను వరణంచం

పరథ క మద ల పమ (D.El.Ed)

27

పరసరరల అధ యనం కసం సహకరర అభ సనం ఉపమ ంచడం వలన కలగ పమజనలు సహకరర అభ సనం ఇతరులమకు దృకప లను మరయు దృకుణలను అభనం ధంచ నక వల మ రుథ లమకు నపుణ ల అభవృ ధక డపడుతుం ధ మరయు అంతర బ ం ధ నపుణ లు అభవృ ధ సమసర పరషటరుర నపుణ లు, సంఘరణ నర హణ, నరణయం తసుకవటంల నపుణ అభవృ ధ వంటట వరటటల వరరక సహవయం సు ం ధ నపుణ లనస పరసరరల అధ యనం మకు బ ధన అభ సనం

రర అ సకులల ముఖ న ప టన అభవృ ధ సు ం ధ

ఒక మం పరసరరల అధ యనం తరవతరవ ధ సరథ నక సందర ంప న ఆధరప ఉంటుం ధ సహకరర అభ సనం భన పర థతులకు అనువుణం ర వరు వరు ర పతరసపం ధం సరమరుయంను అ సకులకు ఇసు ం ధ

పరసరరల మజ నం అన ధ ఒక కరమబద న ధ, శక వంత న ధ అందుక సహకరర అభ సన పర థతులు అ సకులకు బహుళ దృకుణలను అన మం మరయు అవకర రలను, పరణమలను తూకం వయ నక, న ప న వర ధంచ నక స వకర రన కలగపసు ం ధ ఇ ధ అ సకులకు మరుతున పపంచంలన మషయంపట సరనుకూలం ర ఉండ న పర ప సు ం ధ

పరసరరల అధ యనం సహకరర అభ సనం ఆలచన మ లషణ మరయు సమసర పరషటరురం వురం లగయజ సు ం ధ ఇటువంటట నపుణ లు అ సకులల ప ంపల ం ధంచ న సహకరర అభ సనం సులభతరం సు ం ధ

పరథ క మద ల పమ (D.El.Ed)

28

5.4.4. సహమక అభయసనంలన సవమళళు

సహకరర అభ సనం పర థతులు పణళకరర తం ర ఉనటు కనప ం నపపటటక, సహకరర అభ సనంను నర ంచడంల ఎం పణళక ఉం ధ సహకరర అభ సన లకష ల పణళకను నర ం అవసరం ల ముఖ ం పతర మధ రథమకు అంచనన పరవణలనక తసుకుంటు ఉపరధ యుల త మ పణలగక అనుసంధనన యడం, ముందు మరయు తరర తర చరలకసం పణళక వంటటమ య నక ల సమయం అవసరం

ఆ మధం ర ఒక ఉపరధ యు ర రు మషయన బ ధధంపబ న మరయు నరుకున బ ర అవ రహన సుకవటం మరయు రు నజ మత సంఘఠనలపట క వలం మషయం పట మత కరక అ సకుల పట కూ జవరత ర మసలుకవటం ల ముఖ ం ఒక సహవయకుడు ర పరత ల ముఖ ం ధ కనుక రు పశలు

పరమలగంచడనక మరర లు అన ంచడం, పశలు సంధధంచడం, సంబంధంవల వర ఖ లు యడం మరయు అ సకులకు క టయం న సమూహపన అరథవంతం ర

కనసర ంచ నక సహవయం యడం వంటటమ వురంచుకవరలగ

5.5. ముగంపు

కృ ధరత అభ సనం ఉపవమల మకు పరధధన మవరసు ం ధ ప లను సమ రరన వర ంచడంల న రయత క వర తలకంట చురుకన అ సకులు ర ఉంటరన అభపరయం పరతుకన ప యం ధ ప లలక సల ంతం ర అన ంచ నక త న అవకర రలను అం ధసూ సరన అభ సన పర థతులను కలగపం నపుడు అభ సన ఆహవద యకం ర ఎపపటటక నలగ ప తుం ధ

పరథ క మద ల పమ (D.El.Ed)

29

సహకరర అభ సనం న ల ప దు జటుర ర ప లల పనక మదుతునసు ం ధ ఇ ధ మద మషయకం ల రన సరమ క పమజనలను కలగ ఉం ధ సహకరర అభ సనం మకు ఒక ముఖ న వం ఏ టంట సరమ క నపుణ ల అభవృ ధ ప లలు పమ న ఎదురునుటను మరయు వరర పటుకు పశంశ అందుకనుటను నరుకుంటరు ఇలంటట పమజనలు అభ సనం మరయు మకషణ సంతృప క హదం

సర య మ రుథ లు భన నపుణ లు, సరంసుృతరక నపథ ం, వఖరులు, మూరమత ం వల టట మ రుథ ల పన సర రు వమ లు వరరన పరసపర చర లను ఎదురున నక పర ప సర య సరం క పరసపర చర , సమజంల పన యటనక అవసరమయయ సమ ర పసరణ నపుణ లను అభవృ ధ సు ం ధ

సహకరర అభ సనంల ఉపర యు మకు పరత ల ముఖ ం ధ ప వవంత న సహకరర అభ సన సమూహవన కలగ ఉండ నక ఉపర యులకు వరర మ రుథ లవురం బ ర లగ ఉం లగ మ రుథ లను సమూహం ర యడం ల కషర న పకరయ కరవున జవరత ర నర ం లగ

సహకరర సమూహవలను ఏరపర టపుపడు ఉపర యులు భన అభ సన నపుణ లు, సరంసుృతరక నపథ ం, మూరమత ం, మరయు లగంవంకూ పరవణలనక తసుకవరలగ సహకరర అభ సనంకసం పరఠంను ద పరచుటకు ల సమయం అంకతం

యలగ ఉంటుం ధ ఒకుసరర సమూహ పన మదలవ రన ఉపర యు పరత ఒక వురువు ర, సలభ కర ర, కన సరరు క వలం పకషకు ర మరప తుం ధ ప లలు తమ

టటవరరనుం ఎకుువ ర నరుకుంటరు సహవయంకసం ఉపర యు ప తకుువ ర ఆధరపడుతూ నక బదులు ర టటవరర సహవయం సమస ను పరమలగంచడం నరుకుంటరు

పరథ క మద ల పమ (D.El.Ed)

30

మ పరగతన పర లన చయ నర మ ర జవమబులు

మ పరగత పర లన – 1

పరసరరల మజ నం కృ న నర ంచ నక వల 4 దశలు కరం ధ మధం ర

1. పణళక

2. కృ న నర ంచడం

3. పన తరును మ ల ంచడం

4. పకరయప పతరభంబంచడం

మ పరగత పర లన – 2

సహకరర అధ యనం మకు 3 పధన సూ లు కం ధ మధం ర

1. సరనుకూల పరసపర సంబంధం

2. వ కవత జవరబు రతనం

3. సమనసరథ య పరసపర చర లు

5.7. సూచంచన పఠనలు మరయు గంధసూకలు, సంపర ంచన గం లు

Baloche, L. (1998): The Cooperative Classroom: Empowering Learning. New

Jersey, NJ: Prentice-Hall. Jacobs, G.

http://www.readingmatrix.com/conference/pp/proceedings/jacobs.pdf

Johnson, D. W., Johnson, R.T. & Holubec, E.J. (1994). Cooperative Learning

in the Classroom. Alexandria, VA: ASCD.

Johnson, D. W., Johnson, R.T. & Stanne, M.B. (2000). Cooperative Learning

Methods: A Meta-Analysis. Retrieved September 25, 2010, from http://

www.co-operation.org/pages/cl-methods.html

పరథ క మద ల పమ (D.El.Ed)

31

National Curriculum Framework. (2005). New Delhi, India: NCERT.

http://www.cdl.org/resource-library/articles/learner_centered.php

www.kaganonline.com

http://www.ceeindia.org/esf/download/paper36.pdf

http://www.co-operation.org/?page_id=65

http://www.successforall.net/

http://www.iasce.net/resources.shtml

పమ మయంతక కృతయలు:-

రు పరసరరల అధ యనం తరవతరల నర ం న కృ లల ఒక నన పరవణలనక తసుకన కం ధవరటటన మవరంచం

(i) ఏ మధం ర పణళక పతర మ రథన నమవం యటనక మరయు మజయవంతం య నక అవకర రలను అం ధసు ం ధ?

(ii) కృత ం రర ఏ పరసరరల అధ యనం లకష లు మరయు మలువలు వలువులక వ య?

(iii) సనహవలు మరయు తరవతర వ ధ పణళక, బ ధనధ యన వనరులు మదలవునమ వరటటల ఎటువంటట రువుదలలు – పరచయం య నక ఇషరపడుతునరు

పరథ క మద ల పమ (D.El.Ed)

1

ప యంశం-6

EVS బ ధనభయసనం మకక పదతులు

నరణం -

. . పరచయం

. . అభయసన లకషయయలు

. . సర న దనభయసన పదతన ఎననుకననట

. . పరశలన పదత

. . . పరశలన పదత వనమగంచనట

. . . పరమజనలు . . సృజనతక వయకతకరణలు

6.4.1. EVS ల సృజనతక వయకతకరణలు . . . సృజనతక వయకతకరణలనన సనలభతరం చయ నక చటకకలు

. . చను సమూహ చరచలు . . . చను సమూహ చరచలు జరప నక స పనలు

6.5.2. సమమచత న బ ధన అభయసన పదతన ఎననుకననట

6.5.3. సమరవంత న చను సమూహ చరచలు సనలభతరం చయుట

6.6. EVS కసం పర జ కట లు 6.6.1. Project పదత మకక స పనలు 6.6.2. Project మకక ఒక ఉదహరణ

. . . పరణళక పదత మకక గుణలు . . . పరణళక పదత మకక పర తులు 6.6.5. ఉపధయయు మకక పతర

6.7. అభయసన కసం సందర నలు 6.7.1. ఉదహరణ మకక అధయయనం కసం కషతరపరయటననన ఏరటుచయుట

6.7.2. వజయవంత న అభయసన సందర నక స పనలు

పరథ క మద ల పమ (D.El.Ed)

2

6.8. EVS బ ధనఅభయసనం కసం పరమగలు 6.8.1. EVS బ ధనఅభయసనం కసం సమమచత నద

. . . సవళళు

. . . పరమగల మకక ఉదహరణ

. . సమసయ పరషకరం

. . . సమసయ పరషకరనక స పనం

6.9.2. EVS బ ధనఅభయస కసం సముమచత నద . . ముగదం

. . పరగతన తనఖచ మదర జవబులు

. . సూచంపబ న పఠన గరంధలు మరయు అకరలు

. . ప యంశ ముగంపు సధనలు

పరథ క మద ల పమ (D.El.Ed)

3

6.0. పరచయం -

గత పర ర ంశంల రు కృతయ యరత అభ సనం సరధ య అంశం వయ హలు మరయు EVS మకక లకషయ లను గురంచడం కసం రట సర ప తను గురం రుుకు య రు బ ధ య అభ సన లకషయ లను సర ంచడం అ బ ధ య పదధతుల ప న ఆ యరప ఉన ందువల బ ధ య అభ సనల పరత సంకలషమ న ఈ మరకు బ ధ య పదధతులు కవలం తరగత గదుల ల ర మలు ఈ పత పదధతులు రట సవంత మగ తలను మరయు స రళ ను కల వయంటయ

EVSల, పదధతులు అన ర సరవకషణ, పణయమకలు, కషతపర టనలు, ఆటలు, మ మధనం, చరులు, పమ రత క పర ధనలు మదల నమ బ ధ య అభ సన పదధతల పత కషం ర ల య పరకషం ర గరషం ర అభ సకుడు పరల ల సరయ ఈ పర ర ంశం అలంట 7 పదధతుల గురం మవరం ర EVS ల ఏమధం ర పభవవంతమ న బ ధ య పరసథతులను సృ థంచట కల ఉపమ ంచబడతయమ పదరసుం 6.1. అభయసన లకషయయలు -

ఈ ప యంశం పూరయయయసరక రు EVS బ ధన కయసన కసం అందనబకటుల వును వవధ పదతులనన

వవరంచగలరు. EVSన వవరంచ బ ధన అభయసన పదతులు కరంద వధంగ ఉనుయ. 1. పరశలన

2. సృజనతక వయకతకరణలు 3. కషతరపరదర న

4. పరణళక

5. చను సమూ క చరచలు 6. పరమగలు 7. సమసయ పరషకరం

పరథ క మద ల పమ (D.El.Ed)

4

. . సర న బ దనభయసన పదతన ఎననుకననట

ఒక పభమతమ న ఉపర య యుడు కలుపయ లు ర వయంటూ బ ధ యభ సన పదధతుల

కలయక వంట శరమ ఉపగమలను ఉపమ ం యల. త న బ ధ యభ సన పదధతులను ఎను కవటం ర ండు ముఖ కరరణయలప ఆ యరప వయం . తరగతల వ వహరం మషయ సవభవం:- ఒక అచరణయత క ఉపర య యు ర తరగతగ ల చరుంచవలసథన సవభ ర బట త న బ ధ యభ సన పదధత కనుకకక

అవసరం ఉం . మర మషయల రసయ ప యలను రవ ంచటంవంట రటకల మసృతమ న మవరణలు అవసరం ఉండవచుు. ఇలంట సందరరల ఉప య సం యల పభవవంతం ర ఉం యల. కర 3 రరషటరల మధ ట మకక అంతర మర వంట మషయంల మ య రున లను మఞనశ న రసం పమగ రలకల సుసుక మ య గురం పదరన ఇవవవచుు అ మధం ర సంఖ ల కక న సరం క రస భవనలు, ఋతువయలు మరయు ఆహరం ఎంపథక వంట రటల పథలలను కూర రయలు పండు మపణకల సుసుక మ రర పరమలన మరయు సరవకషణల మగ ం యవలసథవయం

బ ధ యభ సన పదధత రయం పయ డు పరగణలకల సుసుక రల న ర ండు ముఖ మ న అం రలు ఏ టంట మ య రుధ ల మకక అభ సన లకల పర యన త ఇవవడం మ య రుధ లందరు భన మ పయణయ లను కల వయంటరు రర ఆలచన మరయు అధ యనం భన ం ర ఉంటయ లులు రుుకవడంల త యలు వరగకరంచట కల అ క మరర లు ఉ య య కక అభ స య ల వరగకరణలు:

ఎడమ మరయు కు మ దడు ఆలచ యపరులు దృ థ, శరవణ మరయు చలన Kinesthetics అభ సకులు కరర కరలు, పతస ంద యకరలు, సథ యధ ంతకరలు, ర వహరక సతయ రదులు పత అభ సకుడు సమ యరర కరమపదధత య య కల ఒక ప యన మరర కల

ఉంటడు ఒక ఉపర య యు ర ఒక భధ యంశంప ఆ యరప వయండకూడదు కకందరు మ య రుధ లు కవలం మనడం మరయు రరసుకవటం వలన మతమ రుుకలరు అ గురుంచుకవలసథన ముఖ మ న మషయం ఇంకకందరు గతయ రరకంట కకంత పర త సమయం వరకు మతమ దృ థప టగలరు సర న భ య యంశం పదధత ఎను కక టపయ డు ఏమధం ర పథలలు రుుకుంటరు అ మషయ అవ రహన సుకవటం యల కషం

పరథ క మద ల పమ (D.El.Ed)

5

కక తరగత పర ర ంశంల EVS బ ధ యంశం కసం త న పదధతులను చరు యన ం అమ ఒకట అ య యన శరమ పరంతయల న మఞనశ న రసం, సరం క రసం, పరర వరణ మద సవభవం మరయు లకషణయలప ఆ యరప వయంట ం

. . పరశలన పదత

మనవయలు తమ చుట సంభమం భతక, సరం క సంఘటనలను రంతరం పరమలసుంటరు ఈ పరమలన పకలరయ ప రస తలను పపం య కల పరచయం సథం ఐన‍ సన‍ చరు గ యరర పరమలంచటం త తను ప సర ప శం, ర లుల కూరు సరపరకషసథ యధ ంతయ పతపర ం యడు ఞమస రరట అమర మకక శకల గురం ఆమర యంతయ ఆమషకరం ల పర చుహం ం ఈ పరమల మమధ పరమలనలు అభ సన మరయు అవ రహనప ఆ యరప వయంట ం

సము త రగతల NCERT Looking Around పరరుత ఒక పరఠ పయసకరల వరుస ము ం ం ఇ EVS చుట ఉన పపం య పరమలంచట, అ వ థంచుట, కనుకకవయట అ య గురం తలయఞసుం

మశువయ అభ స య మరర లల ’పరమలన’ ఒక మరం ర ప డం ఞరుగుతుం పరసర ఆనం య ఆ యరం సుకక చుట ఉన రట పరమలంచటం, మ ల థంచటం మరయు ఆ పరమలనలనుం పమగం యటం అ ఒకర అనుభ రల రర ణం మరయు పయనః రర ణ ఞనశ ణయ కల ప యనం ర ఉంట ం Block-1 ల NCF 2005

అభ సనం కల ఉన పరధ క సథ యధ ంతయ రు చదువయకు య రు. EVS మకక పరమలన పదధతులను ఉపమ ంచుటల కక ఉ యహరణలు

య పకష పయసకం:- i) మ య రధ బయటకు పంపథ చుట ఉన పకషులను పరమలం రట రంగు,

పరమణం మరయు బష లకషణయలల తడలను రరసుకక రకరరుు యమనం ii) ఒక పకష పరధ క లకషణయలల త యలను గురం రరసరల యం

అమ:- - పరమణం

- రంగు - ముకుక

పరథ క మద ల పమ (D.El.Ed)

6

- శరగరం

- మ డ

- తల

- పరదం

- ర కకలు - తక

- కళళ మదల న లకషణయలను గురంచం

iii) సర యరణ తయలను ఉపమ ం ఈ లకషణయలను ఎల గయల మ య రుధ లకు బ ంచం

iv) మ య రుధ లు ఇపయ డు రూప నమూ యను ఉపమ ం రరు పరమలం న పకష తయల గయమనం

v) మ య రుధ లు రంగులు సరధ మ నంత వరకు పకషుల మకక రంగుకు దగర ర ఉం ల ఉపమ ం రంగులు యవల ను

vi) మ య రుధ లు ఆ తయలను ఒక ట బుక ల అతకలంచవల ను

(Box 1) ట మకక మతం

లకషయ లు:- వృకషయలు మ రలమ న మరయు అలుకు పర య వన మ య య కల ఆశరయలు అ మ యరు లు తలుసుకక ల యటం

మ యనం:- పత మ యర అతడు అమ కసం ఒక ట ఎను కక మరయు య ఞనగరత ర పరమలంచమ పర ల మ య రు ల ట ఆకృత మకక చుట గత గయల

ఆ ట ప న ల య ట చుట ఎలంట పరణులు చూడగలుగుతు య రు రట మవరరలు అంట ఏరకమ న పకషులు, పయరుగులు, ఇతర ఞంతువయలు మరయు ఇతర మకకలు ఇలంటమ ఎ పర గులు ఉ య య? రరు ఏ న గూడు గమ ం యరర? ఆ పకషులు, పరుగులు, ఇతర ఞంతువయలు ఏ సు య య? మ య రు లు ఒకటకంట ఎకుకవసరరు పరణుల రూపరలను ట చుట పకకల

పరథ క మద ల పమ (D.El.Ed)

7

పరమలంచట కల ళ వచుు రరు తర వ ు తరగతల తమ తలను సమర ంచవచుు ఏ ట ద ఎకుకవ పరణులు కల ఉ య య? ఎందుకు?

మ యరు లు సంవత రం ప డవయన మమధ కరలల టను పరమలం ల పర త హంచవచుు రట యయ తలు సుయవచుు

(Box 2) మఘలు లకషయ లు:- ఆకరశంల మఘల రూపరలను పరమలంచుట

మ యనం:- ఆకరశం మఘవృతమ న ర న మ య రు లను బయటకు సుసుకు మ ఆకరశంను మఘలను చూడమ రర అడ రల రరు మఘల రూపరలను, ఆకరరరలను, పరమణయలను, ఏ శల అమ కదులుతు య మ పరమలం యల పతమ య ర ఒక మఘ ఎను కక ఒక తపటల తయరు యల అలంట

యల తపటలను సథ, రట ఒక సరకరణ పయసకం ర తయరు యవచుు మ య రు లు వరర మసర మఘలు ఏ ఇతర మఘలనుం పర ల పర త హం యల ఏ కరలలల రరు మఘలను చూసరరు? ప మ య రు లత మమధ రకరల మఘలను గురం మటడవచుు మ య రు లను వరర ఉహంచగలరర అ అడ రల? పర ర రలల ఇరతులత పంచుకున అంచ యలను నమదు

యల

. . . పరశలన పదత వనమగంచనట

పరమలన పదధత కసం పణయమక మరయు సథదనపరట :- పరమల య పదధత యవరర ఏ రకమ న అమరకలు మరయు కృతయ లు ల య పరర వరణ

మలకషణతలు అంచ య యబ యల.

రసవ పరమలన:- ఉ ధశ ం వనరుల లభ త మరయు పర వరణం ప ఆ యరప న పరమలన పదధతుల కసం ఉపమ ం యల న మం పదధతులు

మ లషణ మరయు మవరణ:- అవసరమ న మవరణ ఉత న ం సరందుకు ఏ

పరమలంచబ ం , నమదు యబ ం అ మ లషణకల దగర సంబంధం

కల వయం యల.

పరథ క మద ల పమ (D.El.Ed)

8

ఫలతయల సర యరణకరణ:- సథన మవరణ మరయు వ ున ఫలతయలు అభపరయల

సర యరణకరణ, రస రలు మరయు సూతలు ర ంచుక రట కల ఉపమ ంచబ యల.

. . . పరమజనలు పర వరణయ అ వ థంచట కల పథలల పర త హసుం . పరమలన పయణయ లను అభవృ ధ సుం . పకృత చూడట కల ఆల ంచట కల మరయు బం య

ర ంచుకవట కల మ యరు లను పర త హం యల.

మ య రు లు సరరుప తలు మరయు త యలు ఊహంచగలరు. రసమక, మూర పరసథతులు మరయు వసూవయలనుం ఞనశ నం

ప ందుతయరు. మ య రు ల సంతృపథ మరయు ఉత హ అభవృ ధ సుం .

పగత ంచుట-1

అ) EVS బ ధ యభ సంకసం పరమలన ఒక పదధత ర ఉపమ ంచుటల గల ర ండు పమఞ యలను మవరంచం

ఆ అత ఆమ పథలలకల పరమలన పదధత ఉపమ ంచుటకు అతడు ఆమ పణయమక సర ఒక ఉప య యు ర ఎట వంట కలకమ న దశలను సుసుక రల న అవసరం ఉం పరరకనం

పరథ క మద ల పమ (D.El.Ed)

9

. . సృజనతక వయకతకరణలు గయటం, రంగులయటం, కతరంచటం, అతకలంచటం మరయు నమూ యలు

తయరు యటం ఏ న అ పథసర పథలలందరూ సృఞ యత కం ర వయండట పర సరరు. సృఞ యత కం ర ఉండటం అ యల పమఞ యలను తనకల సుసుకువసుం . పథలల త

కకతదనంత కూ న ఏమధమ న వ కకరణ అయ య సృఞ యత క వ కకరణ. దృశ ం రంగసలం కళలు మకక సమృ నయ న అభ సన రతవరణం యవరర పథలల

సృఞ యత కత ప ంచట కల సహయం యటం ముఖ ం. ఇట వంట పదధతులు పథలల

కళలు మరయు తపనులు, నృత ం, సం గతం, యటకం వంట రటల మగ ం

యట కల కు తడ డుతుం . ఆమధం ర రు తరగత యువ అభ సకుల

సృఞ యత క వ కకరణ మరయు ఉహలను ప ంప ం ం లకషయ లత పర రలు సథదధం

యవచుు.

ఈ మభగంల రు సృఞన యత క లఖనం, సృఞన యత క వ కకరణలు, నృతయ లు మదల నమ యటం త తరగత గ అభ సన అనుభ ర సుసంపన ం

సుకవట కల గల మరలను అ వ థసరరు. సృఞ యత క వ కకరణల మమధ రూపరలను తలుసుకగలవయ. లఖనం:- ప య , పరటల , యటకరల , కథల ల య ర సరల రరయమ మరయు ఇతర మూలల నుం సంబంధం గల సరమ ర మకక సరకరణల కూరుమ

మ య రు లను అడగవల ను.

ర య త కళ:- ఇ గయటం, రంగులయటం, మల లను తయరు యటం,

యయ తయలను గయటం, పతయకరలు, పసుకలు వంట రట కల వయంట ం .

సం గతం:- పథలలకల సూ త మరయు శకల కల ంచట కల పర వరణ సం శంత సంబంధం

ఉన పరటల పట పతస ం సరరు. సం దనను సం గతం యవరర పభవంతం ర వ కకరంచవచుు.

చలత మరయు నృత :- అ రబధధక కళలు మ య రు లు ప ల అనుభూతులను, భ రల

వ కపరచట కల తరచూ పర త హసరయ.

పరథ క మద ల పమ (D.El.Ed)

10

తలు బ మ లట:- పర వరణ సం రలు తలు బ మ లటల సహయంత మరు

ందబడతయయ.

Box -3

సృఞన యత క వ కకరణకు కక టకలు పద పఠనం మరయు లఖనం

డపతకలు, పకటనలు మదల నమ

రంగసల కళలు, యటకం, ట యటకం మదల నమ

నమూన తయరగ తలుబ మ లట

6.4.1. EVS ల సృజనతకత వయకతకరణలు సృఞ యత క అభ స య ఉతజంపఞసుం :- సరమజక రర ణసథ యన ంతం NCF-2005 EVS మ య పణయమకల రు ఇప టక

రుుకు య రు ఎపయ త పథలలు సవతంతం ర మరయు సృఞ యత కం ర అల ం ల పర త హంచబడతయర రరంతట రరు మషయలను కనుకకవటంల శరదన చుపథసరరు కకత ఆలచనలు మక థం నట ర ఉంటరు అలచనలను అ వ థంచట కల, ఇతరులత కలసథ ప యట కల శరదధ కల ఉంటరు ఆ మధం ర

రు ఒక మం సృఞ యత క వ కకరణలత ఇతర ఉపగమలను కలపథ ఒక మం శరమం రను అచరసున ఉపర య యు త, రు పథలల మపరగత ఆలచనలు

కల వయం ల పర త హసరరు మపరగత ఆలచన పకలరయ అభ సకుల మనసు కతరంచట కల సృఞ యత కత పర త హసుం సరమజక, సరంసకృతక మరయు పర వణ సమస లకు స ం ంచడంల సృఞ యత కత:- వ కులు కలసథ ప య య మరయు కకత ఆలచనలను రూప ం ంచ య

రుుకుంట సమఞ మరు సరరు ఈ పఞనసరవ క పపంచం మకక యువ పరులు సమస పరషటరకరం మరయు సృఞ యత క ఆలచన పయణ ంగల

పరథ క మద ల పమ (D.El.Ed)

11

పరులు ర మర య కల మదనతు ఇ రవల భన రకరల అభ సన పరసథతులను అ య పకుల ముందు సృ థంచటం త యువ అభ సకులల సరమజక సరమరరధ బహరతం యటమ ఒక ఉపర య యు ర పరత

సృఞ యత క మరు ను రవహంచట కల సరమరరధ ప ంచుతుం :- ఈ Course block-1 ల రు ఈ పపంచమ సంకలషం ర మరయు

అ ముతం ర ప రుగుతుంద రుుకు య రు ట పథలలు సథదనప వయండటం యల ముఖ ం అందువల భమష తుల రపట రయకరలు ర, రరు సమస మతమ సుసుకు రరు ర కరక ఎంపథకల సరధన యటం అవసరరలకు సరనుకూలం ర స ం ంచటం స రళళ మరయు బద తల త మ కమ న రయలు సుసుకు రరు ర తయరు యబడతయరు పథలలకల పమ యలను తట కక మరు మరయు కషటరలను ఎదురకన య కల సృఞ యత కత అవసరం తరగత గ ల సృఞ యత క వ కకరణ పదధతులను ఉపమ ంచటం త అవకర రలను అం వవడం ఒక ఉపర య యు ర పరత

సృఞ యత క వ కకరణలు పథలల పభమత రం రల అభవృ ధల యల ఉపమగపడతయయ మధ ం, రమంపబ ఆలచనలు మరయు అభపరయల బహుళతవం పర త హంచబడుతున సమఞం కకత సంసకరణలకు, నూతన అనుసం య యలకు మరయు ప తకలకు పతస ం ంచగలుగుతుం అందువల మద కు సంబం ం న కుకలు ముఖ మ నమ

ఒక ఉపర య యు ర రు సవయ వకకరణ ర సృఞ యత కతను అరం సుకు ందుకు సరళమ న ర మరుడం ముఖ ం తరగత గ ల

సృఞ యత కతలను పథలల వ కకరణలకు ం తలుసుకున Open ended

పనుల అరం సుక రల ఇ ఆలచనలను పభవంతమ న పసరరం కసం ఒక సంపన మ న మరయు కరమమకషణ ర మ యరణ ముఖ మ న ర సృఞ యత కతను పయనరరవృతం అయ ల ఉపర య యులకు అవసరం అవయతుం

పరథ క మద ల పమ (D.El.Ed)

12

అ మధం ర సృఞ యత క వ కకరణలకల మదనతు ు పరకరరలు మరయు సరమ ర సృఞ యత క కళలు (రంగు, కర తం, జగురు, మరకరట లు మరయు కుం లు) మట, సహఞ వసువయలు, మరకరు, వసరలు, యటకరలు, సం గత

పరకరరలు, ఞ మత సందరరలు మరయు దృ ర లను మగ ం సరయ.

EVS కకరకు సృఞ యత క వ కకరణలను ఉపమ ం కక ఉదహరణలను కలరంద అందఞయబ యు య

ఞళ ముద:- యల మషయలు రుపమగమ నమ ర భమసర ర పరగ ంచబడుతు య ం

ఉ యహరణకల ఉపమ ంచ పయ లు, మఞళళ , పరసథక డబలు మదల నమ న కళను తయరు యట కల ఉపమ సరరు పథలల సృఞ యత కత

ఆ యరం ర సుకక ఉ యహరణకల పథలలు రబరు సరంప తయరు యట కల పరత పయ ల ఉపమ ర కలరం సర పర యల యవరర ఉపమ సరరు

మ య రు లు ఉపమ ం న పయ లు ఏమధం ర రూపరంతరం ందుతయమ కను అశురర కల గురతయరు

వ రధమ న రబరు పయ లను సరకరం యల

పయ ల కలం బ ర చతురస మరయు రచతురస ఆకరరంల కతరం యల

టత ల య మల యలను శు ధ సర పథం త ఈ ముకకలను కడ రల

కు కరవల న అకషరం ఆకరరంల ఒక పతబధంభం మకక చుట ఒక గత గయం

బలడ ల య కత ఉపమ ం చుట గత ంబ ర కతరంచం . అపయ డు కతరం న భగం సరహదున లన భ ర కల కక న ర ప కల ల న

మధం ర కతరంచటం ఏ భగమ త సరంప ర ఉపమ సరర ఆ భ ర

మతమ ప కల తలల. లన భగం కతరంచబ యల.

ప కల తలన భ ర కల కక న ర రంగు అ న అవసరమ న ప శంల సరంప

యుట.

పరథ క మద ల పమ (D.El.Ed)

13

. . . సృజనతక వయకతకరణలనన సనలభతరం చయ నక చటకకలు న సమూహలల సృఞ యత కత వ కకరణ పర త హం యల ఇ

పథలలు రర ర యల యట కవట కల తడ డుతుం మ య రు ల మకక పయణయ లు మరయు శరదన పకరరం సృఞ యత కత

వ కకరణ మద మల న దృశ మ కలు, సృఞ యత క యటకయలు, సం గతం ల య కదలక వంట ఎంపథకలను అం ం యల స థ కృ థ పర త హం యల అయనప టకల పత పథల ర కల వ కలగత శరదధ అం రవల

సవయ నమ కం మరయు సృఞ యత క అలచన పయణయలు ర ంచుకవడంల సహయపడతయయ

ఒత ల , పర ట ల రతవరణయ తరగతల సృ థం యల

పథలల కసం సర య ం న అభ స య రతయవరణయ సృ థం యల

పగత త -2

అ) EVS బ ధన అభ సం కకరకు సృఞ యత క వ కకరణ ఉపమ ం పర ల న ఔ త ంను పరరకనం Box - 4

. . చను సమూహ చరచలు పర ర ంశం-5ల రు సహకరర అభ సన వయ హల గురం తలుసుకు య రు పథలల సహకరర అభ సన సకర వంతం సర పదధతులల సమూహ చరు ఒకట సమూహ చరులు మ లషణ మరయు పయణయ లను ప ంప ం ంచడంల మ య రు లకు కరవలసథన అభ స య అవకరశలను అందఞసుం పరరుల పయనట ర న సమూహ చరులు

పరథ క మద ల పమ (D.El.Ed)

14

సహచరుల బృం య మగ ం యటం యవరర అభ సనను పభమతం సథ ఒక బ ధన వయ హం ర ఉపమ ంచబడుతున ఒక సమూహ సరధన

న సమూహలల అభ సకుల పరర వరణ మషయలు ల య సమస మకక యల అం రలను రరల రరు చరుంచుకుంటరు ఒక పత కమ న సరరరంశం ల య పరర వరణయుత మషయంప రర అభపరయలు, ఆలచనలను పంచుకవడం మరయు సమస లను పరషకరంచటం వంటమ చరుం పర త హంచటం త రు ఈ పకలరయలను సకర వంతం ర యల పత అభ సకుడు అతడు ఆమ సవంత ఆలచనలు అ మధం ర ఇతర అభ సకులు పరగణలకల సుసుకకన ఆలచనలు సమర సరడు అ మధం ర, రరు ఇ ున మషయంప అ క రకరల కణయలకల అల రట అవయతయరు ఇ పథలలకల ఇతర దృష అం రలను అభనం ంచట కల మరయు రర మ కల సరమరర లను ప ంప ం ంచుక ల

సరయ అభ సకులు ఆ మధం ర ఆలచన మర మరయు సూ ం న పరషటరకరరలప పతబధంబధ ల సరయ

న సమూహల చరులు పథలల త అనం ంపబ ల ఉంటయ ఎందుకంట ఇ సహచర ఆ యరత సమ యర పసరరం పరస రమ న మరయు ఇ అభ సకుల మకక కలరయమల భగసరవమ లను పర త హసుం చరరురూపం ఆలచన మ యనంమకక పతయ మ య మరర లను మ ల థంచట కల అభ సకులను పర త హసుం ఇ అభ సకులకల రర స ంత అనుభ రలను అ వ థంచట కల మట సం కషంచట కల మరయు మవర యత కం ర ఆల ంచ య కల తడ డతయయ

పథలలు న సమూహలల ప యట కల మలు కలపథంచ య కల ఒక ఉపర య యు ర రు మషయ పయణులు ర మరయు సమూహ రరవహకు ర ర ండు పరతల శరదధ కల

వయం యల మరయు సమూహ ప పయర యల న మషయం సమూహం మకక అభ సన లకషయ లు రుకవట కల ఎట వంట వయ హలు ఉపమ ం యల అ ర ం ంట పణయమక

సుకవ య కల మలుకల సుం న సమూహ చరుల ఏర ట యగల కక సరరరం రలు:- సరకస ఞంతువయలకల కూర రతవమ న య?

పరఠ రల ఫలహర రలల ఫరస ఫయడ అమ ల?

రడుు పరరటక మన నగరరలకల ఏ అవసరం?

పరథ క మద ల పమ (D.El.Ed)

15

బజ సమూహలు:- బజ అ ఒక సమూహం, ఒక ఖ ుతమ న సమస ను చరుంచట కల మరయు పయర య య కల ఒక సంబం త ప తకుకవ కరల పర తల పయర యట కల 3

నుం 6 గురు సభ లను కల వయంట ం . సర యరణం ర పత బజ సమూహం రర

ఫలతయ నమదు సథ తరరవత ప దన సమూహ కల ం యల.

. . . చను సమూహ చరచలు జరప నక స పనలు ఒక ఉపర య యుడు 4 నుం 6 గురు సభు లు గల న సమూహలు ర

తరగత రవహంచవచుు.

ఉపర య యుడు ఒక సమస ను ల య పశ ను సమూహ కల ఇసరడు. చరుంచట కల సమూహ కల 10-15 షటరల సమయం ఇవవబడుతుం సమూహంల పత వ కల అతడు ఆమ అంశంప న అభపరయలను

పంచుకుంటరు

పత సమూహం పయనః దృ థ అభపరయ నమదుకు ఉత నమ న అం రలు మరయు అలచనలకల కక షటరలు కటయసరరు

పత సమూహం మతం తరగతకల ం యల

ఒక ఉపర య యు ర, పత చరు ఒక లకషయ యరతమ న ఇ మషయ కల సంబం ం న మ య

ఉ న రలను కల వయం అంశం తరగతకల సంబం ం న ఉం యల-వయసు , శరదన మరయు మషయ

పణయమక

పథలల చరులల ఉతయ హవంతం ర పరలగ నట కల అంశం గురం త నంత సమ యరర కల వయంటరు

పథలలు రరకల సకర వంతం ర అ పథం భషల తన ఆలచనల వ కకరసరరు

ఏ అభపరయం అ రవంకరకూడదు మరయు నవయవలపరలుకరకూడదు

పరథ క మద ల పమ (D.El.Ed)

16

వర ర రు మమధ సమూహల ప ఏకకృతం సథ పథలలు రర పరఠ పయసకరలల ఏ చద రల రటకల సంబం ం న ఏర రచం 6.5.2. EVS కల సము తతవం:-

EVS ఒక బహుళ మభగ అ య యనం సమూహ చరులు ఒక సమస కల ల య ఆలచనకల సంబం ం ఉన మషయ హదున మ ున ం యడంల సమూహ చరులు పభవవంతమ నమ ఉ యహరణకల:- మట కరలుష ం, ట కరలుష ం వంట చరరుం రలు రసయమ నమ, సరంకతకమ నమ ఐనప టకల ఆ అం ర కల సంబం ం న సరమజక రకరలు ఆరక కరరకరలు ల య రరఞకయ కరరకరలు వంటమ సుసుకవట కల అవకర రలను కల సుం ఆ మధం ర సమూహ చరులు EVS కల త నమ

సంకలషమ న సరమజక-ఆరక పరర వరణ సంబం యలల ఒక సమ యనం భగసరవమ సమూహలను సంతృపథపరచదు బహుళ అవకరశలను ఉత త

యట కల మరయు లుపల ప ట పరషటరకరరల కసం ఆల ంచడం అవసరం సమూహ చరులు సరధ ం సరయ

నమ కరలు, పర యన తలు, సంసృత మరయు సంబంధం బట అ అభపరయ కల రువరు కణయలు ఉత త ం అవయతయయ పథలలు రవం ఇవవటం మరయు మధ తను అభనం ంచటం రుుకుంటరు

ఇట వంట అభ సన పకలరయలు పథలల మపరగత ఆలచనలు, పతభంబ ఆలచనలు, మ సరమరలు, అంతరత పయణ లు ప ంప ం ంపఞసరయ

ఞ మత పరసథతులను తరగత గ లకల సుసుకురరవట కల తడ డతయయ

సరనుకూల సంబం యలను కల ంచ య కల సహయపడతయయ

పథలలు తమ మనసు ల మషయం మకక దృఢతయవ కల లరు కరమం ర రరు పర వరణ అ య యనం మకక మసృత క నుం మషయ సరహదున లను ప ంచుకుంటరు మషయ ఉ త పరంతం నుం రర అభపరయలను వ కపరచ య కల సమూహ చరు అవకరశ కలపథసుం భన మ న అం రల సరహదున ల మకక ఉ కల కరమం ర తలుసుకుంటరు

పరథ క మద ల పమ (D.El.Ed)

17

6.5.3. సమరవంత న చను సమూహ చరచలు సనలభతరం చయుట

రు ఒక మరదరక పరతల ఉ య ర గురుంచుకం . సమూహంల పత మ య ర ఒక యయకు ర వయండట కల అవకరశం

కల ంచం . సమూహలు సరటపయ డు సమూహం మకక కూరు సమతుల ం అ

రర రంచ య కల పయత ంచం . (పత సమూహం మభన

మూరతతయవలను కల వయండవచుు)

సమూహం మకక సలహ యరు ర వ వహరంచం మరయు మ య ర

ఆలచలను మర న శం సరందుకు మరయు ఆలచన మర

సులభతరం యం .

ఎందుకు ల య ఏల వంట పశ లు అడగం సవల సమ య యలు మశ కరంచమ మ య రు లను అడగం .

శబధ కల భయపడకం ఇ యట కల యల కషతరం కరవచుు కర

ఞన కల ఇ తప సర. పరలగ న ందుకు సరనుకూల పయనఃపయ థ అం ంచం . రర సహకరరర కల

మ య రు లు కృతఞతలు తలపం .

పకలరయ మరయు మషయం ర ం ంట రవహంచం . రబధధకతర సమ యర పసరరరల న- తల ఊపడం, నవవడం, పథలల నుం

ఇట వంటమ సరనుకూల సం రల గురుంచుకం రబధధకతర కవమకల కసం పథలల బ ర చూడం

ఇతర పదధతులను కలయక ర పమ ం టపయ డు చరులు మరంత పభవవంతం ర వయంటయ

సమూహ చరుల మకక పర తులు:- సమూహ చరులు అనుకకుం య ఞరగవయ. పయను న ఉపర య యుడు యల ఞనగరత ర చరుమకక మమధ రూపలను పణయమక సుక రల. మ య రు లు కషుణం ర తయర రవల మరయు చరు సఫలం యట కల కషప యల. ఇ యల సమయ సుసుకుంట ం మరయు అ క సర యల శరదధ , ఆసకల అవసరం.

పరథ క మద ల పమ (D.El.Ed)

18

పగత త కల-3 Box -4

1) బ ధ యభ సన పదధత ర న సమూహ చరులు ఉపమ ంచటం మకక పమఞ యలు ఏమ?

2) న సమూహ చరులను పభవవంతం ర సకర వంతం య య కల మూడు ముఖ మ న టకలు పరరకనం .

6.6. EVS కసం పథకలు పర ర ంశం-5 ల రు రుుకున మధం ర సహకరర అభ సనం ఇదనరు ల య అంతకంట ఎకుకవ మ య రు లను అభ సనకల కలసథ ప సర పకలరయ పథకం అ పయట కకసున ళ య భమసున సమస ను పరషకరంచట కల ల య కక ఉపమగకరమ న ఉ నశపయరవకమ న లకషయ లను ఞం యట కల ఞ మతయ కల సంబం ం న ల య పటన బృదకరర ం కూ య ఇ వరుస మరయు మమధ రకరల కరర కలపరలను కల వయం సరం క, పరర వరణ మరయు సహఞ సథదధ రర ణయల వంట ఞ మత సంరరలల అమలు యబడుతుం కలల పరటక పకరరం పరఞ క అ సరం క పరర వరణంల ఞర హృదయపయరవక ఉ నమత కృత ం

పరథ క మద ల పమ (D.El.Ed)

19

EVS ఞరపట కల అభ స య పరఞ క పదధత ఉపమ ంచట కల కల ఉన కక పమఞ యలు:- పరర వరణం గురం రుుకవటంల ఇ ఒక శకలవంతమ న మరం

అభ సన మకక పరఞ క పదధత పథలలు ఏ రుుకక య ర య అనువరంచట కల మరయు ఆచరంచట కల అవకర ర కలపథసుం ఆ మధం ర పరఞ క లు ఆచరణత సథ యన ంతయ ము ప టట కల తడ డుతుం

ఈ పదధత, అధ యనం మకక శరమ పరంతం ర EVS మషయంల యల ముఖ మ న పరస ర ఆ యరత సంబం యలను కనుకకవ య కల పథలలకల సహయపడుతుం

ఇ ఉపర య యులకల పథలల పర ధన పరమలన మ లష య ర ఖ నం బహ గన కషపం, అంతరవ కలగత పయణయ లు, సమసర పరషటరకరం, వనరుల రరవహణ

మరయు అమలుల పయణ లు వంట పర టతతయవ , పయణయ లను ప ంప ం ంప ఞసర సరమరర ఇసుం

పథలలు రర సర యరణ ఞ మత అమరకకు దగర ర కలసథ ప యట కల పరఞ క పదధత యల మం

6.6.1. పర జ కట పదత మకక స పనలు ఒక పరఞ క కత పర టన, సక ప ర ం ంట కల వయంట ం . వయ హలు

రుక రల న లకషయ లప ఆ యరప ఉంటయ. మం ర పణయమకలు గల పరఞ క

కరమబదధమ న పకలరయలు ర మూడు దశలు ఉంటయ.

పరఞ క ప కల ముందు దశ:-

పరఞ క ప మకక సమస మరయు లకషయ లను పరరకనుట.

గురంచబ న పరఞ క వనరుల మకక మమధ అం రల పనులు, స రళళ

నషటరలు ఫలతయలు, దసర లను సమకూరుుట, ంచటం కసం

రయంచుట మరయు పణయమక సుకవటం.

పరఞ క ఞట పరరంభంచుట- అవ రహన, పరతలు మరయు నషటరల

సరమరస ం.

పరథ క మద ల పమ (D.El.Ed)

20

కలరయత క దశ:-

పరఞ క కసం వనరులను మరయు పరకరరలను గురంచటం.

పణయమక అభవృ ధ మకక సంసర గత మవరరలు పణయమక మరయు ప

సమ యర సరకరణ, ప ర వమ, ధన సూ కలు మదల న రట కసం

పరకరరల సథదనపరట . సర న కరమంల మమధ కృతయ లు మరయు కరరర లను అమలు యుట.

చర పరంతయల ప శం మకక లకష బృం యలు, సరధ యల రరవహణ,

సమ యరసరకరణ కసం సూచనల త ంపయ. కృతయ నంతర దశ:-

సమచర సంగరహం, మ లషణ మరయు ర ఖ నం పర ధన మరయు ఫలతయల ర పథ.

సమస పరషటరకరర కల యర సుసర కరర చరణ మకక సూసుకరణ మరయు అమలు.

అనుభవం ద పతభంబధసుం . రరతపత మరయు అభ సనం

ఉపర య యు మకక పరత మరదరకం ర మరుతుం . ఇ మ య రు లకు ఆచర య అనుభ ర మరయు సరఫల ం మకక భవనను అందఞసుం . ఉపర య యులు పరఞ క ను ఉ నశపయరవక మరయు అరవంతమ న అభ సన అనుభవం ర తయరు యట కల ఎ క, పణయమక, అమలు, మూల ంకణం వంట రటల మర రధశం

యవచుు.

6.6.2. Project మకక ఒక ఉదహరణ

పరశుభతయ ప యరం:-

పథలలను పరఠ రలను శుభం సర ఉధ మంల సుసుకవచుు. రు ఈ పరఞ క

కరరర పభవవంతం ర మరయు సర న వయ హంత పణయమక సుకవటంల మర రధశం యవలసథన అవసరం ఉం . మ య రు ల మకక సమూహలు ఒక

రరం ర ల పరట పతర మమధ పరంతయలను త క యవచుు. రరు

పరథ క మద ల పమ (D.El.Ed)

21

కనుకకన మమధ రకరల తను పరమలంచటం మరయు ఞనబధత యటం మరయు అ ఎకకడ రకలం ఉ యహరణకల:- రకం సర

మ

మంగళ

బుధ

గురు

శుకర

శ

కర తం

పరసథక

చుటనమ

ఆహరవ రర లు

కర తం, కర తపయ చుటలు మరయు పరసథక రకులు మరయు ముకకల సంఖ లల కలకంచవచుు రరం వరల మ య రు ల గమ కల గూరు మరయు అ వషణలను చరుంచగలరు ఒకకసరర మ య రు లు మమధ రకరల వ రర ల గూరు తలుసుకుంట తరరవత రరు మమధ రకరల తల ంపయ మరయు ఏరర ట ను పర త హంచట కల పరఞ క మదలు ప డతయరు కర తం మరయు పరసథక వంట ప వ రర ల కసం తల ం వరకు ఏరర ట వ రర లవ యట కల రరు ప య పర య యు అనుమత సుసుక రల అందుల ఉన వ రర ల లవలప ఆ యరప రరు తల ంపయ మరరమలను పణయమక సుకగలరు

మ య రు లు మమధ రకరల వ రర ల కసం అటముకకలనుపమ ం మభన త డబలను తయరు యల పత డబ వ రర ల రకర బట గురంచటం యల య ల ర న పయసకరలు, యరట, కర తం, పరత సంచులు వంట రట యల ఇలంట సంచులను పత తరగతల మరయు కరరర లయలల లద

ఉమ పరంతయలల ఉం యల ఫలహరరలల లన ఆహరం కసం పరసథక

పరథ క మద ల పమ (D.El.Ed)

22

డబలు, సంచులు, కర తపయ తటలు వంట మమధ డబల మ య రు లు ప టవల ను

ఇలంట పరఞ క లు మఞయవంతం కరవటం కసం మ య రు ల కరరర చరణ కసం పరఠ రల యఞమన ం త పర త హంచటం మరయు లన పరఠ రల త గమ ంచబడటం యల ముఖ మ ం సమూహ షటర దనం ఇతర మ య రు లను ఉద మంల కలసరల పరరపథం యల ఇలంట పరఞ క లు అందరు మగ మ నపయ డు మరయు చుట పరసరరలను పరశుభం ర ఉంచుకవటం ఒక అల రట ర మరనపయ సథరం ర ఉంటయ

Box - 5

ఎరువయ గుంతను తయరు యుట:- ఉ య నవ య కల దగరల ఒకటన ర టరు డలు , ఒక టరు లతు

మరయు సరధ మ నంత పర డవయత మ య రు లు ఒక గుంత తవవ రవల

ఎండుటకులత మరయు గ ుత ంపరల

సరం యవ రర లను గుంతలకల పరర యటం మరయు ఉత త రవహంచడం

ఒక మ య రు ల సమూహ పతర ఎం న ఆకులను లకరపయ మరయు మటత ప యరర లు కపథ ఉ య మ ల రర రం బధ తను అప ం యల

త ర ఉంచట కల గుంతను ఒకట ల య ర ండు సరరు ట ప టల

పత ప హను ర లకల ఒకసరర ప యరర లను తపయ తుం యల

. . . పథకం పదత మకక గుణలు అభ సన సథదధత సరధనల మగ మవయట పభవం మరయు కరరకరలు

మదల నమ అభ సన సూతయలకు సంబం ం నమ ఈ పదధతల సర న మధం ర పమ ంచబ యు య

త మత ఆ యర అనుభవం అందువలన అభ సకులత ఎకుకవ కరలం ఉంట ం

పరథ క మద ల పమ (D.El.Ed)

23

ఞ మత సమస ల పయ అంతరనృ థ ప ంప ం ంచుకకనుటకు ఇ పభవవంతం ర ఉంట ం

సరమజక పరర వరణంల ప యట కల గల సరవతంతయలను పథలలు అం సరరు మరయు సహకరర సం దనలను సమూహ సంఘరణ శకల మరయు బృందకరర ంను అభవృ ధ సుకుంటరు

ఈ పదధత స రళ త కూ న నప టకల అభ సన పరర వరణయ పర త హసుం

ప అనుభవం మపరగత ఆలచనల, ఆత మ రవసం మరయు సవయ కరమ మకషణ కకరకు అవకర రలను అంద సుం

ఇ సవభవ రగతయ పఞన సరవమ ం మరయు రసయబదధమ న అ వషణ

ఖర అభవృ న సుకవట కల తడ డుతుం .

. . . పరణళక పదత మకక పర తులు ఉపర య యులకల అ క సర యల సంసథదనత అవసరం పరఞ క పణయమక,

అమలు, మూల ంకనం, నమదు, సమయంల రరు ఒక మర రధశకు ర సదుపరయకరర ర ప యవలసథన అవసరం ఉం

ఇ సమయం సుసుకుంట ం మరయు అ మధం ర కక వనరుల అవసరం వయండవచుు

పథలల పరఞ క మకక ప మరయు చర ల ష లం ఉండవచుు మరయు మమధ అభ స యల ఏకకృతం యటంల ఉపర య యుల మదనతు ఇవవకపర త ఉత న మయ ప మరయు అభ స యలను అరం సుకవటంల మఫలం కరవచుు ఎందుకంట ఉప య సరల మ రకరక మషయంల ఞనశ నం కరమపదధతల సంపర ంచలకపర వచుు మరయు మ య పణయమక స షమ న సంబం యలు లకపర వచుు

పరథ క మద ల పమ (D.El.Ed)

24

6.6.5. ఉపధయయు మకక పతర అభ సనంమకక పరఞ క పదధత మ య రు లత ఉపమ ం యల

రు పరఠ రల కరల రయ పటకత సరతు యల స షమ న కరల

పణయమకను కల వయం యల న అవసరం ఉం . పర ర పణయమక మరయు మ య పణయమకకల సంబంధం ఉం ల

రూ పరుచుక రల.

మం ఞనశ నంను మరయు పర ధన చర మకక మషయంల అంతరనృ థ

కల వయం యల.

పరతల ఒక పయణుడు, మరదరకుడు, గురువయ అ మధం ర ఒక

అభ సకు ర మధ సథరం ర మరుుకవలసథన అవసరంవయం . అభ సకులల ఉచుుకత మరయు శరదధ ఉత న ం యల న అవసరం

ఉం . మరయు సవయ పరరణ మర రధశకు ర ఉండవల ను. సరనుకూల మరయు పఞసరవమ క అభ స పరర వరణ రూ

పరుచుక రల న అవసరం ఉం .

బధ యసులు మరయు అంతరు ఖుల న మ య రు లను ముందుకల త ు

ఉతయ హభరతం ర పరలగ ల పర త హం యల.

సర న మధం ర రరగరక కల ంగల పథలలను మగ ం యల న అవసరం

ఉం .

పరఞ క మకక సకరల పగత పర కషణ మరయు మర రనశం యల న

అవసరం ఉం .

అభ సన మకక పరఞ క యల అనుసం య ంచబ ం . EVS అ వణ పయణయ లకు అనుసం య ంపబ న ర EVS లకషయ లు

రుకక టపయ డు, మ య రు లను కరమపదధతల అవ రహన నుం చర కు ళ ల మరయు అవ రహ య పయణయ లను ప ంచుకక ల సు తతయవ మరయు బధ త అభవృ ధ సరల తడ డుతుం

పరథ క మద ల పమ (D.El.Ed)

25

6.7. అభయసన కసం సందర నలు కషత పర టన ల య మహరయత అ ఒక సమూహం త రర సహఞ

పరర వరణయ కల దూరం ర ఒక ప శంకల సర పయణం ఞంతుపదరన రలలు, ఉ య నవ యలు, పరరుకలు మరయు సంగరహలయల సందరనలు పరఠ రల మతంల ఒక

భగం తరచూ ర అట వంట సందరనలు పథకల క మతమ. ఇలంట సందరనల త

ఇవవబ న మ య వకర రలను గురం ఒక ఉపర య యు ర రు ఇట వంట పథకల క ను ఆనందభరత అభ సన ఫలతం ర మరువచుు.

పరఠ రల చుట నడక, నగరంల కక గంటలు, సర క యరతక సర రకం

సందరన, ఒక సంగరహలయ కల, కరర రరర కల, పభుతవ కరరర లయ కల యత వంటమ

అభ స య మషయల మరయు రర ణయల సంపద పత ట అందుబట ల ఉం . మటల ఏ న మదట అవకర రలు మరయు అనుభ రల కసం ప అవకరశలను కల ంచగలవయ. మట ఉతఞకరమ న ఆలచనరకలతం ర మరయు మ య మషయకరలు ర మరుటమ

స రళ త కూడుకున . సర న పణయమకబదధమ న తరగతగ బహ అనుభ రలు తరగతగ ల ఏ రుుకు య మ య సంపన ం, పరణ యరం, పరపయరం యట కల తడ డుతయయ. మమధ పయణయ ల మకక అభవృ ధతపరట పరమలన, మ యరణ, పర కషణ,

ఞతపరుచుట, సమ యర సరకరణ మరయు య మ లషణ, కలషమ న ఆలచన మరయు సమస ల పరషటరకరం వంట రట కసం రరు సర నం కలపథసరరు.

ఒక ఉపర య యు ర EVS మకక పతకమ న మ య మషయక లకషయ లత మ య రు లను ఈ సకరర ల సందర యరం సుసుకు ళళ ల ఉతయ హభరతం మరయు మ య మషయకపయ మభన మ న త న కృతయ ల మకక పణయమక ఈ సందరనలను మఞయవంతం యటంల కలకమ న మ య మషయక భ రలప అ క ఒత కల గురకరకుం య వయండటం మరయు అ యంతణ ల య అ య కరర రతయవరణంల

రవహంచడం కూ య ముఖ ం

6.7.1. ఉద మకక అధయనం కసం కషతరపరయటననన ఏరటుచయుట

కషత పర టన మకక ముఖ లకషణయలు:- ఈ కషత పర టన అరం సుకవడంత మ య రు లు

పరథ క మద ల పమ (D.El.Ed)

26

పరరు తలసథన కక మకకలను గురం యల.

రట బహ లకషణయలల త యలను పరమలం నమదు స దరు. పరణయమం ఆ యరం ర మసృతం ర వరగకరం మరయు చూసథన భనతయవ

అభనం సరరు

ఆకుల ఆకరరం పరణయమం మరయు అమరకల త యలను పరమలసరరు

కరండం మకక రర ణయ పరగణలకల సుసుకక మకకలు మూడు ప యన మభ రలు ర వరగకరంచబ యు య అమ గుల లు, ప దలు మరయు వృకషయలు కషత పర టన మకక లకష ం దృ థల ప ట కక మమధ అం రలను పరమలం యల అమ

పరరుకల గ ు మరయు మకకలప న చూసథన మంచు మమధ మకకలు ట బరడు మకక మరయు వృకష పరణయమం, ఆకరరం, సంఖ మరయు ఆకుల

రర ణంల మధ ం

ంఞలు మరయు ఫలల పరమణం మరయు ఆకృతల చూసథన త యలు

మకక పయషటర లల చూసథన త యలు

సందర యనంతరం తరగతల తరరవత ర , వృకషసంపదల మద త య పరముఖ త మరయు భమషత ఆం ళన గురం చరుంచం మకకల రకరలు పతయలల వ తయ సం, పండు, మత యలు మరయు రట ఆ రసరలను ఉ యటంచం ఈ కలరం పశ లను కూ య చరుంచవచుు

ఎల ర ండు మకకలు ఒక య త ఒకట మభల సరయ?

ఏ మధం ర ర ండు మకకలు ఒక య త ఒకట సంబంధం కల వయంటయ?

కషత పయసకంల మకక మకక పరరు మవరణయత క మరకత మశ కరంచం రక ం ల య పకరణం ?

ఈ మకకను వయ ఎకక కను ఉండవ ు ఆ ప ర మవరంచం ?

పరథ క మద ల పమ (D.El.Ed)

27

అంతకరకుం య, పత ఒకకర పమఞనంత సంగరహంచబడుతుం కషత పర టనల పరస ర అభ సనం మ య రు లు మరయు ఉపర య యు మధ సరనుకూల సంబం య అభవృ ధ సుకు ందుకు ఒక చకక మరం

ఈ కషత పర టనకల సంబం ం న ఒక ఉపర య యు పతక రరయం ఇ భమష త పర టనలకల ఒక మం సూచనల అం సుం

ఈ కషత పర టనల ఏక క మ య మలువ ఏ ట?

మ య రు లు లకషయ లను అంచ యలను రుకు య రర?

అకకడ త నంత సమయం ఉం య?

అకకడ త నంత సథబం మరయు ప దన రర పర కషణ ఉం య?

ఇ కరర కరమ భమషత ల ఇంకర మం అనుభవంల యలంట ఎల మధ ం ర వయండవచుు

ఎలంట పత క అం రలు తరు రత కరలంల ఉ యటంచబడతయయ

ఎలంట సమస లు భమష తుల పసరమంచబడతయయ?

భమషతుల ఇ కషత సందరన సర ఏ మ రుగవయతుం ?

6.7.2. వజయవంత న అభయసన సందర నక స పనలు అభ సన కకరకు ఒక మఞయవంతమ న సందరణకల సర పర యలు ఒక

సందరన పణయమక సరటపయ డు రు అనుసరంచవలసథన కక సర పర యలు మరయు ఆహదభరతమ న అభ సన మకక లకషయ లను రుకవట కల కు సహయప కక టకలు ఇకకడ ఉ య య

అ సందరన కసం లకషయ లను రమంచుకవటం:- ఒక ఉపర య యు ర, రు మదట EVS పరఠ పయసకంత సంబంధం

వయన సందరన కసం స షమ న మ య లకషయ లను ఏర రుచుకవటం అవసరం రు ఆ ప ర ఒక ముందసు సందరన యటం కరద న అందువల

అకకడ అందుబట ల వయన సకరర లను మరయు రు ఏర రుచుకకన మ య లకషయ లను రుకవట కల త న మధం ర వయ య మ ల కను నగలరు

కక ప రలు మరయు సకరర లు పరఠ రలసమూహల కసం పత క

కరర కరమలు కల వయంటయ. ఒక ళ ఈ సకర ం మ య కరర సరవలను

పరథ క మద ల పమ (D.El.Ed)

28

అందుబట ల సుసుకక ు యమ కల వయంట, సందరనకల ముందు ర అతడు/ఆమ త ఈ మషయం చరుంచటం మరయు సమూహ ఈ వ కల అనుసరంచటం మం . ఈ పరధ క సందరన అ అవరణల చూడట కల ఎంత సమయం సుసుకకంట ం అ య తపరట మమధ ఆచర యత క అం రలు సుసుకవలసథన మరం మరయు కరర కలపరలను రవహంచట కల సలం లభ త,

సందరన మకక అభ సనను బలపరతం యట కల ఏ రకమ న కృతయ లు సరపర తయయ, సందరన కసం లకషయ లను సవరంచుకవలసథన అవరం వంట

మషయలు గురం ఒక అభపరయ సుం . ఆ) కరర కరమ పణయమక:-

అవ రహనలను దృ థల ఉంచుకకన టలత మభన రకరల మకకలు మరయు పంఞనలు పరమలంచ య కల పకష పరసరరలల గ పథన సమయం పత కత

మవరం యట కల తడ గలదు. కర ఒక సందరనల యల ఎకుకవ సరధన

య య కల పయత ంచకూడద గురుంచుక రల. మ య లకషయ లను బట రు కృతయ లను ఎను కవచుు మరయు పణయమక సుకవచుు.

Box - 6

కరర పతయలు:- పరలగ న రరు స షం ర పరమలంచట కల మర రనశం యట కల

కరర పతయలు తడ డుతయయ. రట పరరటక, ఞంతుపదరన రల, సర రక

కట యలవంట ఏరకమ న రట సందరనక య ఉపమ ంచవచుు ప శం

మకక ముందసు సందరన సమయంల కక కరర పతయల రూపకలపన

సుకవచుు. అసలు మ య రు లు ప శం వదన ఏ చూసరర య గురం

కరర పతంల వయం యల. కరర పతం సందరకులకు ఒక పమఞనం ఇవవట కల సహయం సరయ. ఎందుకంట మ య రు లు తమ పత కమ న పరమలనలు, స ందనలు మరయు దృక యలను ఇసరరు. మతం తరగత సవతంతం ర ప యగల న సమూహలు ర మరుట కల కరర పతయలు కు ఉపకరసరయ. సందరన మకక సరరం ర ఆ యరం ర సుకక పకృత మఞనశ న

పరథ క మద ల పమ (D.El.Ed)

29

ట, పథల మరయు ఎలుకలు, సఫరర మదల న రట కరర పత కృతయ లు అభవృ ధ యవచుు.

ఇ) మ య రు లకు కుపకరంచడం:- సందరన కసం బయలు రట కల ముందు, రరు ఎకక కల

ళళ తు య రు, రరు ఏ చూడలనుకుంట య రు, సందరన మకక లకష ం ఏ ట? పణయమక ఏ ట మదల న రటప న మ య రు లకు కుపకరంచడం యల ముఖ ం సందరన కసం మ య రు లు యద నమ మరయు యకూడ మ

రట స షం ర పరరక యల న అవసరం వయం రరు ఏ యల ఏ య కూడదు అడుగుతు య ర య కల కరరణయలు ఇవవటం ముఖ ం ఇ రరు

అం గకరంచట కల మరయు పవరన అంతరగకరంచట కల తడ డుతుం ఇమ రకషత టకలు, ప శం వదన రర పనులు ఉ య:-సంగరహలయంల మల కలను

సృ ంచకుం యవయండుట, పరరుకల ఆకులు పయవయవలు కయకుం యవయండుట, ఞంతుపదరన రలల ఞంతువయలకు ఆహరం అం వవటం, కరమమకషణత వయండటం మదల నమ కల వయంటయ ఈ కృసుకరణ సందరనకల ముందుర ఞరగట కల మరయు సకర ంలకల ళ ముందు పయనరు యటం యల

ప శం వదన , మ య రు లకు యలనంత అవకరశం మరయు పరమలనకల సకర అ వషణకల అ మధం ర రు పణయమక సథన కరర కరమ పయరకల సమయం ఇ రవల న అవసరం వయం చూసథన పత య అ వ థం ల మరయు పమ ం ల

రర పర త హంచటం యల ముఖ ం సందరన మకక మ య లకష లు రు ర పర ర పయసకంల ఏ య పర ర కల సంబం ం న త, సందరన ఆ పరఠంకల అనుసం య ంచ య కల పయత ంచం సందరనల యల అపణయమక పర రలు కూ య వయండవచుు రట పథలలకు స షం ర బయటకల సూ ంచం మరయు

రర బలపరతం యం d) సందర యనంతరం:- సందరన పయర తన తరు రత, మ య రు లు ఒక ప శంల సమ శం అ రవల అ ప శంల ఒక సంకషప మ క పయనఃపయ థ ల య సమూహం పరఠ రలకల తర వ యుక సుసుకవచుు సందరన మకక అభ స యల ఏకకృతం య య కల ఒక తరగత

పరథ క మద ల పమ (D.El.Ed)

30

గ సమయం అవసరం కరవచుు ప తరరలు, పశ ల మ దం పర టన గురం చరులు, రరతలు మరయు తయలు, పర టన క తయరు యటం మదల నమ ఈ కరమంల ఉండచచుు ఉ య:- ఞంతువయల మకక ఆహరపయటల రట పత క పర రల సందరంల సందర యనుభ ర చరుంచగలరు

e) షటర దన మూల ంకనం యుట:- ఒక ఉప య యు ర, సందరన యవరర రు ఏర రుచుకున మ య లకషయ లు

రుకు య ర ల య మరయు రట ఎకక న సరద మ నట రపరఠ పయసక పర రలలకల అనుసం య ంచగలరర ల య అ మూల ంకణం సుక రల న అవసరం వయం రు పణయమక సుకకన లకషయ లను రుకకపర వటం సరధ పడకపర వచుు రు అట వంట సందరన ఒక మఫలం ర పరగణసరరర? కరరణయల ఆ యరం ర ఎందుకు ఆ లకష లకు రుకలకపర యరు మరయు ఈ కరరణయలు ఆ నంల ఉ య య ల య ఆ నం యట పర యయ? రు పరథ క సందరనల చూసథన య కంట సకరర లు భన ం ర ఉన య? అనుక సమూస పవరన వరం మదల న హతుబదనమ న దృ గవషయల త సందరన పభమతమ న య?

Box - 7

కృత ం-1

1. పరమలంచట కల, పమ ంచ య కల ముఖ మ న ప యలను నమదు యటం ఆలచనలు మరయు పదబం యలను కషత పయసకంల పతక రు లు ర మ య రు లకు సమయ ఇవవ రల

2. కషత పర టన ఆహర ప యరర ల ఞనబధతయ, రష పరకరరలు మరయు ఇతర అవసరమయ సరఫరరలను సుసుక ళళ ట

3. కషత పర టన ప శం అతధ ం ఇ ు రరకల పరఠ రల యఞమ య కల మరయు య తరగత రరతకల మరయు కృతఞశతయ పయరవక ఉతరంను మదధతు

ఇసున రరకల పంపవల ను కషత పర టన సమయంల గల ఇషమ న వసువయలు ల య కషత పర టన సమయంల రుుకున పత క సమ యరం

పరథ క మద ల పమ (D.El.Ed)

31

4. పరరు గురు ట చూపథంచం 5. పశ లను సథదధం యట కల ఞ రబులు నమదు సుకవటం కసం కషత

పయసరకరలు

6. కషత పర టన యవరర బ ంచబ న EVS భవనలను గురంచం 7. పత మ య రకల ఒక భగసరవ య ంచం 8. మ య రు లకు రర సర యరణ పరమలనలు మరయు కషత పర టన అనుభ రలు

పతస ందనలు పంచుక సమయం ఇ రవల

9. ఏ న పరమలన కృత పతయ తయరు యల

10. చదువయకవల న అం రలు నమదు యవలసథన సమ యరం ఞతపరచవలసథన కృతయ లు మరయు మసుకురరవలసథన సరమ ర వంట

రటప న అవసరమ న సూచనలు ఇ రవల

11. పరధ క కలత కసం మందులు ఉంచుక రల

12. అభవృ ధ యబ న ల య సరకరంచబ న సరమ ర పదరం దుకు ఒక తరగత గ అ కరరకల ఒక బలను ఏరర ట య ల

13. కషత పర టన సమయ సథదధం యల

14. అత వసర ప టను తమత సుసుక ళళ ల

15. కషతపర టన పరంతయ మరయు సమయంను గురం యల

16. తలదండులకు ఒక ఉతరం పంపథ య ంపబ న మధులు బధ తలను తలయఞయల

17. కషత పర టన మకక లకషయ లు మరయు చదవవలసథన మభన అం రలు రరధ రం యల

18. అత వసర పరసథత కసం మ య రు ల పరరు మరయు రర చర రణ సంఖ ఞనబధత తయరు యల

19. ఏ ఞర ం య గురం కషతపర టనప న ఒక న రరర కను సృ థం యల పర టన మ లషటరల గురం సర క రర పతకల, పరఠ రల ఆ కరరక బుల టన‍ బలల, తలదండుల త వం ర మరయు తరగత అంతరర ల పయటల ము ం యల

పరథ క మద ల పమ (D.El.Ed)

32

20. పర టన సమయంల యవలసథన కృతయ ల గురం పణయమక సుక రల

21. కషత పర టన ప న మ య రు లు పయర సథన రష కటయంపయలు పంచుక రల

22. బహుళ పర ర పరంతలకల కషత పర టన కృత లను అనుసం ం యల, కషతపర టన పరమలనలు తరగత గ పతకల నమదు యల

పణయమక, పర టన రవహన మరయు కషతపర ట యనంతర దశలు వంట మూడు దశలల కషతసందరన కసం ప ఞనబధతయలగల కృతయ లను గురంచుట

కషతపర టనలు రసవపపం య కల తరగతగ అనుసం ంచట కల తడ డతయయ పరర వరణయుత ప రలను దరంచడం మ య రు లకు పరమలన మరయు రసవ పరర వరణయ అనుభమం అవకర ర కల సుం పర వరణ అవ రహన అభ సథం రరల పర ధ యత క పయణయ లను పర త హంచడంల పరలనడం కసం ఇ పర కల వయం

6.8. EVS బ ధనఅభయసనం కసం పరమగలు ’Experiment’ అ పదం లటన‍ పదం పయత ంచడం ల య పరగకషంచడం అ అరం గల

పదం నుం వ ుం . ఒక పమగం సర యరణం ర పభవ-కరరక సంబంధ కరరణం

ర ంచుకవట కల తడ డతయయ. ఇ మ యరణ, పరమలన, ఊహంచుట మరయు ఒక

పరకల న పరగకషను కల వయంట ం . ఒక రనష అం ర బ ంచ య కల సర యరణం ర కటయం న సమయం లపల పమ రలు అమరుడం కషం కరదు

6.8.1. EVS కు సముచతత ం

పమ రలు ఉపమగపడతయయల: రూప భ రలను, పథలలకు అవగతమయ లగ యడంల

తడ డతయయ.

రసయ కణయ అభవృ ధ య య కల, పరకల న మరయు కను నగల సరమరం

పరథ క మద ల పమ (D.El.Ed)

33

అ వ థంచ య కల పరమలన మరయు మ లషణయత క ఆలచనలను ప ంప ం ంచడంల ఆచరణ ఞనశ య అం ంచడంల పథలలకు స యధ ంతక పరఞనశ య ప ందడం సరధ ం యడంల

. . . సవళళు ఉపర య యుడు ముందు ర స య హలు సుక అవసరంవయండవచుు

రు పత పథల ర పమగం య వవకపర వచుు, యల మం పథలలు కవలం పరమలకులు ర మతమ మగ మవవచుు

యల పమ రలు తరగతగ ల ఇంటవదన మ య రు ల త

యబ నప టకల కక పమ రలకు పరకరరలు మరయు పమగ రల

సకరర లు అవసరం కరవచుు.

కక పమ రలకు రంతరం ప దన రర పర కషణ మరయు మరదరకం

ముఖ మ న రకషణ మ య యలు అవసరం కరవచుు. ఒక ఉపర య యు ర రు ఇ అనుసరం యల.

. . . పరమగల మకక ఉదహరణ

ల పరరకషణ (రకషణ ప ర)

ఉ య:- మకక రు ఏమధం ర లను పరరకషసరమ మ య రు లు అరం సుకవట కల రు కలరం పమ ర రవహంచవచుు.

య యపయ 90cmX50cmX15cm గల ర ండు అటప టలు ల య కక ప టలు ల య తటలు సుసుకం రట సరవ రహతం ర య య కల పరసథక టత రట చుటల కక వత సహయంత ఈ ట పరత పరసథక సంచులు కతరం అంచులు కలపడం యవరర తయరు యవచుు ఒక ర కూఞన లకల రు ప రహం లగ పత డబ మకక ఒక

వరల ఒక V ఆకరరంల స ం తలచం

పత ప టను 3-4 cm ఇట క ముకకలు మరయు గుళకరరళ ప రత ఎరువయత కూ న మట 3-4 cm మందంత ంపవల ను

పరథ క మద ల పమ (D.El.Ed)

34

ఒక ప టల అవ ంఞలు ల య ఏ న తవర ర ప ర మకక మత యలు యటవల ను మరక ప టను ఖమ ర వదలం పతర మదటప టల మకకలు 8-10 cm ఎతు ప ర వరకు ళళ లకరంచం

ఒక బలప న ఒక వర ర ఉం ల ర ండు ప టలను ప టం ఇంకక వరల ఒక ఇట క ర ల య కరరకర ఏట రలు ర వయండుటకు ప టవల ను ఎతు పటప న ర ండు ఖమ ఞన లను సర ర గత కలరంద వయంచవల ను పటంల చూపథన మధం ర ఇపయ డు, మ ల ర సమనం ర ట ఈ ప టలప పర యవల ను

ప రహం మకక సర య త యవల ను మరయు ర ండు ప టల నుం బయటకల పవహం ర ఞన ల ట పరమణం మరయు యణ తల త యలను గమ ంచవల ను

ఇపయ డు మలక తన ప టల నుం బయటకల పవహం రు, ఖమ ప ట నుం పవహం న ట కంట ఎందుకు తకుకవ వయం ఖ ుతం ర ప గలరు మరయు ఖమ ప టల రు ఎందుకు మ ు ర వయం వృకషం మట యవరర ట పలుుటకు సహయపడుతుం మరయు లను రకషసుం

ల పరరకషణ బ మ

. . సమసయ పరషకరం

సమసర పరషటరకరం ల య సమసర యరత అభ సనం అ ఇ ున సమస కల పరషటరకరర ల య పతయ మ య పరషటరకరరల రుకవటంల మ య రు లకు తడ డటమ

లకష ం ర ప ట కున ఒక పదధత.

ప దన సమూహలల సమసర పరషటరకరం ఒక పభవవంతమ న ఉపగమం. ఒక ళ

పథలలకు అ మధం ర ఈ అనుభ ర ఇ ునట అయత, ఇ ము పయ ల సమస

పరథ క మద ల పమ (D.El.Ed)

35

పరషకరంచట కల పఞనసరవమ యుతం ర, సమూహపదధతల పరలగ నట కల రర

సథదధపరుసుం .

. . . సమసయ పరషకరనక స పనలు పరరుల సూ ం న మధం ర సమసర యరత అభ సనం గురంచబ న పరర వరణ

అంశం ల య సమస ప న దృ థసరరసుం . మరయు యల సర పర యలను సర యరణం ర కల వయంట ం .

సమస ను గురంచటం, అవగహన సుకకనుట మరయు మవరంచుట

సమస రవహంచుట:- ఇందుకసం పథలలు గురంచబ న సమస కు సంబం ం న పర ధన సమ యర సరకరణ యవలసథన అవసరం ఉం

ఞనలు తలుసుకకనుట:- అవసరం అయత కషత పర టన ఞరపరల, సరవకషణ, పమగం, చరు ల య పథకం కూ య

సమస మ లషణ:- సమ యర సరకరణ య ర ఖ నం మరయు పరషటరకరర పత మ య పరషటరకరరలు రుకవట కల చరు, సమూహ ఏకరభపరయం మధనం యవరర, అమదమగ మ న పరషటరకరర

రుకవటం

కరరర చరణకసం సరధ మ న వయహలను చరుంచం :- సమస పరషటరకర కల కరర పణయమక అభవృ ధ తరు రర సర పరనం పరసథతులు మరయు సమూహలప న ఆ యరప ఇ ఉపమ ంచవచుు

ఫలతయల మూల ంకణం:- ఒక పరషకరర రుకున తరు రర ఇ ున సమస పరషకరంచటంల అ పభమతమ న య అ

రర రంచుకవట కల ఫలతయల మూల ంకణం ముఖ ం

6.9.2. EVS కు సముచతత ం

సమసర పరషటరకర పదధతులు కలరం రటప పభవం:- పరర వరణ సమస లత అంతదృ థ ప ంచుకవటం

మభన ఆలచనలను పథలల ప ంప ం ంచటం

పరథ క మద ల పమ (D.El.Ed)

36

ఒక అంశంప న బహుల అభపరయలను అభనం ంచటల పథలలకు తడ డుతుం

పథలలకు సమూహ పకలరయలల పరలగ ల సుం తరగతగ ల రసమక మత మషయలను సుసుకురరవడం

ము ంపయ ల సంకలష పరర వరణ ఘటలల వ వహరం ల పథలలను తయరు యడం

. . ముగదం

వ కులు రళ కు న ున అభ స య లులు కల ఉంటరు. అభ స య పకలరయ

మఞయవంతం మరయు పభవవంతం యట కల ఒక పదధత ర ల య సరమ ర కర లదు. ఒక ఉపర య యు ర మభన అభ స య పరసరరలల ఉపమ ం మధం ర అభ సన పదం

తరగత మధ ం మరయు అసకలభరత మ యనంల సకర వంతం ర యట కల తడ డుతుం . ఆ మధం ర ఒక ఉపర య యుడు రుుకున భవనలు, అభ సకులు మరయు తరగత గ వనరుల ఆ యరం ర సర న శరమ అభ సన పదధతులను ఉపమ ం

మం అభ స య రతవరణయ తన పథలల కకరకు సృ థంచగలరు. మును ందు EVS ఒక శరమ అధ యన పరులకు EVS ఒక బహుళ మభగం

మరయు EVS మకక బ ధన అభ సన ఞనశ నం మరయు సమ యరం గురం త న ఖరులు మరయు మలువల గురం EVS పదధతులు పథలలు కలసథ ప యట కల

బహుళ దృకణయలు పరగకషంచట కల పరఠ పయసక భవనలకల రర ఞ మతయ కల అనుసం య ంచట కల మరయు సరనుకూల కరర చరణకల ఉపమగపడటం యల ముఖ ం ఈ పర ర ంశంల ఇలంట కక పదధతుల గురం మపయలం ర చరుం యం, పరధ క దశల EVS బ ధ యభ సనంకసం ఉ యహరణత రట ఉపమ ం యం

పరథ క మద ల పమ (D.El.Ed)

37

. . పరగతన పరశలంచటకనక మదర జవబులు పగత పరమలన-1

అ) EVS బ ధ యభ సన కసం పరమలన ఒక పదధత ర ఉపమ ంచటం మకక ర ండు పమఞ యలు

రర పరర వరణయ అ వ థంచ య కల పథలలను పర త హంచట.

పరమలన పయణ ం అభవృ ధ . చూడట కల మరయు ఆల ంచట కల మరయు సంబం యలను

ఏర రుచుకవట కల మ య రు లను పర త హంచుట.

మ య రు ల సరరూప తలను మరయు త యలను ఊహంచగలరు. రసవ, మూర పరసథతులు మరయు వసువయల నుం ప ం న ఞనశ నం.

మ య రు ల మకక అసకల సంతృపథ మరయు అభవృ ధ యుట.

ఆ సర పర యలు ఏ న 2

పరమలనల కసం పణయమక సథదనపరట

ఞపరమలన.

మ లషణ ర ఖ నం.

ఫలతయల సర యరణకరణ

పగత పరమలన-2

సృఞ యత క వ కకరణ మకక ఎంపథకలను రు వయ సూ న

సమూహలల సృఞ యత క వ కకరణలను ప యరం యట కల బృందకరరర

పర త హంచట కల, ఆత మ రవస రర ణంల తడ డట కల, ఒత ల , పర టల ,

రతవరణయ సృ థంచట కల ఆహదభరత అభ సన పరర వరణయ

సృ థంచట కల.

పగత పరమలన-3

అ సూ ంపబ న పమఞ యలు:- పత మ య రకల చరుల చురుకు ర పరలగ అవకరశం లభసుం ఈ పదధత ఇతర పదధతుల కలయకత ఉపమ ంచగలరు

పరథ క మద ల పమ (D.El.Ed)

38

మ య రు లు పశ లు అడగట కల అవకరశం లభసుం మ య రు ల అత మశవసం, యయకతవ లకషణయ ప ంప ం సుం

ఆ న సమూహ చరులను పభవవంతం ర సకర వంతం యటం కసం మూడు ముఖ మ న టకలు ఇ కలం మధం ర ఉండచచుు కర ఇ తప సర కరదు పరసథతప ఆ యరప పరముఖ త మరుతుం

పత మ య రకల సమూహ యయకుడు అవట కల ఒక అవకరశం ఇ రవల

సమూహ కల సలహ యరు ర ఉండవచుు సహయం మర రశం మరయు మ య ర కం కృత ఆలచనలు మరయు అభపరయల మరు సకర వంతం యుట

పత ఘటం వర చరు ఏకకృతం యుట

. . సూచంపబ న గరంధ పఠనలు మరయు అకరలు Pandya, Mamata(2005); Environmental Education in Schools (Module

III);CEE and COL; India

Raghunathan, Meena and Pandya Mamata (Eds.)( 1997); The Green

Teacher: Ideas, Experiences and Learnings in Educating for the

Environment; CEE; India

Ravindranath, M.J(2007); Environmental Education: A Resource Book

for Teacher Educators (Level 2); CEE and NCTE; India

Resources and Opportunities for EE (Module IV)( 2005); CEE and

COL; India

Joy of learning, Handbook of Environmental Education, (standards 3 to

5 ) (1986) ; CEE,VASCSC,VIKSAT, Darpana Academy of performing

Arts; India

www.learningguide.org; accessed on 20 March 2012

పరథ క మద ల పమ (D.El.Ed)

39

. . ప యంశ ముగంపు సధనలు

i) పరధ క తరగతల EVS బ ధ యభ సనం కసం పరమలన పదధత మరయు న సమూహ చరులను ఉపమ ంచుట అనుభ ర పంచుకం ఏ సర ర ప యలదు మరయు భమష తుల మ రుగుపరుచుకక ందుకు రు ఎలంట పణయమక సు య రు? అ మవరణ ఒక ఉపర య యు ర, పతస ందనల కల ఉం యల

ii) పథలలత ఒక EVS అంశం ల ర మల కసం సృఞ యత క భవనలను ఉపమ ం ఒక పణయమక సృ థంచం మరయు కల సరధ మ న అంచ య వయ హలను చరుంచం

పరథ క మద ల పలమ (D.El.Ed)

1

Unit -7

పరసరల అధయయనం మకక భధ పరణళక మరయు అభయసనం

రణం -

7.0 పరచయం

7.1 అభయసన లకషయయలు ఫరణళక మకక అవసరం

పరణళకల స ప లు 7.4 పరసరల అధయయనం పఠయ పరణళక

నం న పఠయ రచన

ర క పఠయ పరణళకలు పరగ భగసమయం మరయు ఉపమగంచ వనరుల పరణళక

మ యరుు ల మకక పరగ

పరణళకల మ యరుు ల మకక భగసమయం

వనరుల పరణళక

ముగంపు

పరగ పరశలనక మ ర జ బులు సూచంపబ న గరం లు

ప యంశ ముగంపు సధనలు

పరథ క మద ల పలమ (D.El.Ed)

2

7.0 పరచయం

ఈ పర ర ంశం మ ందట అధయ యలల, రు మమధ ధనయభ సన వయ హలు మరయ పదధతుల గ రం నరుుకునయరు పతయ కం ర పరసరరల అధ యనం ధనయభ సనక ప వవంత న రట గ రం నరుుకునయరు పరఠ రల రయ పటక యకక పరధయన త, ఆవశ కత గ రం మదయ సంతసరం ప దువునయ ఆధయరప ఉంట ంద అ ప ఉపరధయ య క తమయవల న మషయం అదయ మధం ర రు ధనయ కరల రయ పటకల గం ర ఎలంట నూతన ప కడ ధనయభ సన పదధతులు తయరు చయయల అనక ఆలచనలు మరయ ఆ ధన కమ ఉనయరు ఈ అధ యనం దయ ద దృష మౙరరసుంద ఏ మజయవంత న పకయక నయ పణయళక ఆధయరం పణయళక లకుం య ఏ మజయవంత న ప మౙరధ ం కరదు ఈ అధయ యంల మనం పరసరరల అధ యనం ధనయభ సన యకక పణయళక మం ర నరుుకుందయం ఇద రరక పణయళక అదయ మధం ర పరఠ పణయళక అవసరం కమ వుంద ఈ పకయ అవసర న ధనయభ సన మౙరమ మరయ అభ సన పకయల మదయ రుు ల యకక గమౙరమ అవసరర కూడ కమ వుంద అందువలల

రు మభన మదయ రుు ల మౙరమరరధ లు, పతయ కతలు, మధయ లను దృషల ట క పణయళక చయయమసవుంద ఇద ఎందుకంట ప లల రడు పతయ కం కరబట

7.1 అభయస లకషయయలు ఈ పరఠ ంశం పయరయయ సరక రు

పణయళక అవసరంను చపపగలరు

పణయళకల అవసర న మౙ పరనయలు మవరంచగలరు

పరసరరల అధ యనం కసం దనందన పరఠ ంశపణయళకలు తయరు చయయగలరు

పరసరరల అధ యనం కసం రరక పణయళక తయరు చయయగలరు మరయ ఇతర మషయలత దయ సహబంధం చయయగలరు

మదయ రుు ల యకక అభ సన మవరరల అభవృదధ చయ రర రంతర పగ , అభవృదధ కసం పణయళక చయయగలరు

పరథ క మద ల పలమ (D.El.Ed)

3

ఫరణళక మకక అవసరం

ఒక పతయ క న లకషయ లను చయరుకవట క దధంచయసుకన కరరర చరణ మౙ పరనయల యకక కమపదధ న పణయళక అంటరు ఇద ప వవంతం ర చయ నట ల అయతయ, రు లకషయ లు చయరుకవట క అవసర న సమయం మరయ పయతయ త గంచగలరు కమశకషణ పరంల, పణయళక అనద మ రహణ పదధ రమ సూ ంచబడుతుంద పణయళక ఒక పటం లంటద పణయళకను అనుసరంచయటపుపడు, రు ఎలలపుపడు లకష ం పు ఎంత పగ మౙరధంచయర మరయ గమ క ఎంత దూరంల వునయర చూడగలరు ఎకక క

ళళల మరయ తరు రత ఏ చయయల లంట రట న రయంచుకవట క రు ఎకకడవునయర తలుసుకవటం చయల మ ఖ ం

యత ధనయభ సన పకయల, పణయళక అనద ప వకత కసం మత మ ఖ నద కరదు ఇద అంతకంట ఎకుకవ మ ఖ ం ర ధనయభ సన పంచయంగం మం అభ సనయ రతయవరణయ క దయర సుంద మరయ అ సకుల యకక అభ సన మరయ పగ రుగ పరుసుంద

ప కరరర చరణ సమయంల డబ ు, సమయం, లదయ ఇతర వనరులత అవసరరలు చయరుకవటం కసం పణయళక చయల కలక నద జగతగ పణయళకత ఏద ఒక సమయంల రు ఒక సమస ను ఎదురకన అవకర ర తరచు ర చూడగలరు రరబ యయ సంకష వరంచట క మరయ సు తం ర చయయట క అనుకకుం య వచయు సంకషభంత వ వహరంచయ దయ కనయ పణయళకత సరుు బట కరవడం సులభం

స ర ఒక దూరమద కరరకమం దయరర మద చదువుతునయడు ఈ కరరర కమంల గం ర అతడు తనకు అపప ం న ప తరు రత గ రు రరం కంట మ ందు ర సమరపంచవలను గత రర అతడు ప అందుకునయడు కర అసలు అతడు అపప ం న ప గత శుక రరం మత తర చద రడు ఇపపటక కూ య, అత క ఆప పయర చయయట క ఇంకర ఆరు ర లు సమయం ఉంద అత క ఇంకర త న సమయం వునపపటక కదు ర మ రం మరయ ఆ ర రర ప మదలు

టవచుు అనుకునయడు ఆ మౙరయంతం, ఆ య కప కక ట మ చ వర ర అ గ రుచయసుకునయడు మఇంకర ఇపపటక ప పయర చయయట క ఐదు ర ల సమయం ఉందమ ఈ రర క ఆటను ఆమౙరదమౙరను తరరత అపప ం న ప పయర చయమౙరను అ అనుకునయడు

పరథ క మద ల పలమ (D.El.Ed)

4

మరునయట ఉదయం అతడు జం ర ప చదవటం మదలు టనపుపడు ఆ సమయంల తన దగగర అందుబట ల ల ఆధయరగంధం అవసర ప ంద కనుక అతడు తన న తు సహయం కసం మచయడు కర అత న తుడు ఊరల లడు ఇపుపడు అతడు ఆందళన ప తనకుతయను పజగంధయలయ క ళ అవసర న ఆధయరగంథయ తచుుక రలను రయంచుకునయడు అయయ ! మౙ మ రరం లవు! ఇపుపడు అత క ఏ అవకరశం లదు అదృషవ రతు, అత న తుడు మంగళ రరం ఊరక వ ు అత క సహయం చయ రడు కనుక గ రు రరర క మ ందు రన అత క అపప ం న ప సమరపంచయడు

ఐనపపటక, ఈ మతం ఘటం గ రం అతడు అల ంచయడు

ఈ సందర ం చూ కంద ఇ ున పశలకు సరయ న సమధయనయలను తలుసుకవ య క

పయ ంచం స ర క త న సమయం ఉందయ?

అత ు క ఎవరు బధు లు? అతడు ఇంకర భయపడుతునయడు రరక రు సహయం చయమౙరరర? ఏల?

ప యకక ప దశల పణయళక చయల మ ఖ నద ఇద కు పర ు అరుం చయసుకవట క మరయ ధన ప సమయంల రు ఎదురకన సమస లదయ సంఘటన వ వహరంల తడపడుతుంద పణయళక మ ఖ ం ర మూడు అం రలల సపషటకరసుంద సనదుత, పకయ మరయ ఉతప

ప యకక మరగం సపషత -

) పణయళకదయరు, మతం ప కమ మరయ అద కమ ఉన మమధ దశలను ఊ ంచ య క కు సహయపడుతయరు ఈ మధం ర రు మతం ప దయ మ రలు మరయ తయరకక మరరమలు దధం చయయవచుు.

) అంచనయలు - మం పణయళక, ధనయభ సన పకయ అమలుల ఒక ఉపరధయ య ర రు కమ వున మమధ అంచనయలను పునః మమరశ చయసుకవట క అవకర ర అందసుంద ఇద ఎలలపుపడు అనుకున ఫమతయలను మౙరధంచట క ఉపయయగపడుతుంద

పరథ క మద ల పలమ (D.El.Ed)

5

) భమష త హ - పణయళక, పరర వరణ మరయ మౙరం క అం రలక సంబంధం మమధ అం రల కసం పణయళక చయసుకవట క మ మ దుపరుసుంద

పగ పరకషంచుకం -1 పణయళక సపషత అందసున మూడు మ ఖ న పరంతయల నరుల చపపం

పరణళకల స ప లు గంట మ ంద అబుయలంతయ రర తరగతులల క ప శంచయరు. నను

పధయనపధయ య డు నయ తరగ క సుక ళ మదయ రుు లకు నను పరచయం చయ రడు. అబుయలు మనం ! అనయడతడు. ఇకనుం శర లకష రరం ఇకకడ ఉంటడు,

తరగ ఉపరధయ య డు అతను, రు అత ఆజఞలకు లబ యమ, మ మరయ అలలరచయషలు చయయకూడదు, అ రర చురంచయడుమ.

నను తరు రత 12 న లలు నయ అధనంల వుండబ యయ లలల పు చూ రను రరల కందరు నవుతుండటం, కందరు ఒకరకకరు కనుకటడం, కందరు బగ సు ర

తల ఆ ంచడం నను చూ రను ఒకరదురు నను ఆశుర ంత తయరపరర చూసునయరు మన రరు పయర ర సంబంధం లకుం య లుునయరు

నను చూ రను మఈ లలలక నను ధంచయమసవుంద, ఇద చయల మ త న కంట ప మ అ నయల నను అనుకునయను నను కంచం దురలభం ర వునయను కర మమూలు అయ ను మఏ ఆందళన లదు అ నయకు నన చపుపకునయనుమ

నను మ ందు ర దుం చయసుకున నటస జబ ల నుం బయటకు రను మరయ నను చయయవల న కృతయ ల పు ఒకకమౙరర చూ రను

మదట శశబధపు ఆట తరు రత తరగ శుభత పరశరలన తరు రత బృంద రన తం వర ర మదయ రుు లత కంత సం షణ

పరథ క మద ల పలమ (D.El.Ed)

6

మరం మనం శశబధపు ఆట ఆడదయం అ నను మదయ రుు లక చయపరపను నను ఓం రం ’! అనపుపడు రు శబధం ర వుం యమ అపుపడు నను తలుపుమూమౙరను

తరగ గద అంతయ కట ర ఉంట ంద మనం శబధం ర ఉంట మన చుటట బయట మ ంచయ శబధ లను మంటం అద పపసరదయ ర వుంట ంద రు మనచుటట ఈగల శబధ లు మరయ సంత రస శబధ మనగలరు తరు రర నను ఒక పరట పరడతయను మనం మ

నను మటల డటం పయర చయ అపుపడు ఆట మదలు ట ను నను మఓ రం మ అనయను అబుయలు మటల డటం కనమౙర ంచయరు మరయ ఒకరనకరు తసుకుంట నయరు నను మఓం రం మ అ మళళ మళళ అనయను కర ఏ లభం లదు నను కదు ర అమౙకరర క గ రయ ను నను రర మనరు మూసుకం మరర ద ర పవరంచం అ అరవలకప యనుమ

నను మధయయత చూపమ రర కటలకప యను కనుక నను ఆటత మ ందుకు ళళను నను కటకలు తలుపులు మూ రను ఇపుపడు తరగ గద అంతట కట ర

ఉంద మదయ రుు లంత రర సంత ఆటలు ఆడడం మదలు ట రు కందరు ళ ర కూ రర రలు యటం మదలు ట రు కందరు మల అరుపు చయసునయరు, కందరు రర పరదయల కడుతునయరు, ఒకడు చపపట ల కట డు గతయ రళంతయ ంటన ర త కమ ప యరు ఇంకందరు న రరు మతం తరగ రర అనుసరం ంద నయకు భంగపరటయంద నను రుతయసహం ప య ను నను తలుపు తర కదు నపు బయటక

ళళను నను ర తరగ లక ప ం నపపటక మతం తరగ హమౙరదపరం ర మరప యంద లలలంతయ మఓం రం మ అంటట నయ పదయలను ఎగతయమ ర అనుకరసూ కందరు కటక ర కకలు మూసునయరు

నయ నటస ఆచరణ మౙరధ ం కర ద ర తయర ంద అ అనుకునయను ఇంటవదు నడసస దధం చయసుకవటం, ధన ఊ ంచుకవటం చయల సులభం, కర అచరణల అద కష న ప అలలర మరయ కమర త రతయవరణంల ర న లలల గ ంపుక ఈ దశల శబధపు ఆట గ రం మటల డటం రరుకం నను ఎపుప తయ తపుప ర ళళన అకకడ ఇపుపడు కత ర మదలు ట మ నను న దయు ంతయ మదట అడుగ లన నను జరపడటం మం దయ అయంద రపు నను కత పదధ పయ ంచయమ

పరథ క మద ల పలమ (D.El.Ed)

7

నను మఅబుయలుమ మఈ ర మనకంక తరగ లదు మనం రపు కలుదయు ం రు ఈ ర క ళగలరుమ అనయను

మఈ ర లదు అన పదం మనగన అబుయలు అంతయ తరగ నుం లవు అంటట బయటక వచయురు మ రరు పరు తుతూ అరుసూ ఎంత శబధం చయ రరంట మన తరగతులల మదయ రుు లు మరయ ఉపరధయ య లు ఏ ంద అంటట ఆశుర ప యరు

ఈ మషయ జఞ నం శర బయ బ యకర చయత ర ంచబ న మదవ సపంమ అన సుపర త న ధనయధయ యన పుసకం ల ద శర లకష రరమన ఒక ఉపరధయ య డు తన తరగ ల ఒక కత ధనయ పదధ పరచయం చయయలనుకునయడు కర మదట రజ అత పణయళక మఫల ంద ఆ ర వర మఏ తపుప జర ందయమ అ అతడు ఆల ంచయడు

తన పణయళక మఫలం కరవట క తరగ గదల తన మదట ర గల మౙరధ న కరరకరల ఒక జబతయ తయరుచయ రడు ఇద కంద అం రలను కమ వుంద

పణయళకకు మ ందు ప ఒకకరు అ సకుల గ రం మరయ పబల న అభ సనయ రతయవరణం గ రం తలుసుక రమ

మదయ రుు ల వయసు మరయ ఆసక బట పణయళకను ర ంచయమ

నరుుకున మషయం ఎంత మ ఖ మ దనయ అధ యన పదధ కూడ అంతయ మ ఖ ం కరవున ఒక మం పణయళక ర ంట న దృష మౙరరంచయమ

ఒక పరఠ పణయళక అ సకులక స రళ ఇ రమ, ఇద మౙరనుకూల బల అభ సనను ఇసుంద

దులకు న లలలత ప చయయడం స రలు లంటదయ ఒక మం పణయళక పతయ మయలను కమ ఉం యమ

చయల మట కు అందరు ఉపరధయ య లు ప ర లకష రరమన ల ర ఉతయజం, కుతూహలం, స రళళ కమ వుంటయ ఇలంట చయల స రళను ఎదురకవట క మం పణయళక ఒక ప వవంత న మౙరధనం పరఠ పణయళక ఏ దంచయల మరయ నరుుక రల, తరగ సమయంల ఇద ఎల ప వవంతం ర జరపబ యల సూ ంచయ మరగదరశకు యకక మరగ పటం ఒక ప వవంత న పరఠ పణయళక సృషంచయ పకయ ఖ ుతం ర క మౙ పరనయలను అనుసరంచవల వుంద రు ఇపపటక బల క – 1, 2ల

ల మట గ రం నరుుక ఉండవచుు ఇపపడు రట పునః మమరశ చయసుకుందయం

పరథ క మద ల పలమ (D.El.Ed)

8

ధనయ అం రలు - వ వహరంచయమసన అంశంత పరఠం నుం మ ఖ న ధనయ అం రలు గ రంచబ యమసన అవసరం ఉంద

అభ సనయ లకషయ ల పర తులు - ధనయ అం రలను ఆధయరం ర చయసుక ఒక పరఠం పర రల ద ంతర యకక ఒక మౙరధయరణ అంశం , అభ సనయ లకషయ లు గ రంచటం ర ండవ మౙ పరనం

పరచయం మరయ పతయ క అభ సన కృతయ ల పణయళక - ఏద మ ఖ న రకర క చందన అభ సన లకష ం - జఞ నం, అవ రహన, అనువర న పుణయ లు,

ఖర మదలనమ మరయ మట మౙరధనల అభ ంచట క ఏ ధనయభ సన పదధతులు బ ర సర నమ? ఏ మధం ర ఈ పరఠంను గత పరఠంత అనుసంధయ మౙరరు? ఒక అంశంత వ వహరం నట లల తయ, పరచయం ఏమధం ర వుంట ంద?

అభ సన మరయ అవ రహన పరశరమంచుటకు పణయళక - తరగతుల సమయంల మదయ రుు లక మౙకర వంత న అభ సన ఉనట ల యతయ ఎల తలుసుకుంటవు మరయ ప మదయ రు అభ సన చకం ఎల మదుతు ుంద?

మ ంపు అభవృదధ మరయ స కష - పునఃశురణ చయయ య క ఎల పణయళక చయసుకుంట నయవు? మ ఖ న సందయ రలు అభ సనయలు అభపరయలు ఏమ, తరు రత కరలంల మదయ రుు లు రట పదరశంచడం మరయ గ రుచయసుకన మౙరమరరు కమ వుంటర వు అనుకుంట నయ ర?

రసమక కరలపర సృషంచటం - అధకరరక ధనయభ సన పకయలు పర తం చయయబ న అత ంత అరుదన మరయ పర త న వనరులల ఒకట ఒక ప వవంత న పర ర పణయళక సమయం గ రం రసమకం ర వుండవలను

పరఠ పణయళకను సమరపంచుట - మదయ రుు లు తరగ ల ఏ నరుుకుంట నయరు మరయ ఏ చయసునయర తలుసుక రమ ఇద రర ఎకుకవ ర మగం కరవ య క దయరల వుండట క తడపడుతుంద

పరఠ పణయళక ప భంబంచుట - చయల కరరణయల వలన పరఠ పణయళక రు అనుకునర ర ప చయయలకప వచుు రు రుతయసహ క గ రకరకూడదు

చయల అనుభవం ఉం య ఉపరధయ య క కూ య ఇద జరగవచుు ప తరగ తరు రత

పరథ క మద ల పలమ (D.El.Ed)

9

ఏద మం ర ప చయసుంద మరయ ఎందుకు, రు ఎందుకు భనం ర చయయగమ రరు అ ప సపందంచ య క క మౘరలు సుకం .

పగ పరశరమంచుకం -

పరసరరల అధ యనం ధనయభ సన పణయళక యకక పకయ సమయంల అనుసరంచయమసన 2 మౙ పరనయలు నరకనం

7.4 పరసరల అధయయనం ప ల పరణళక

మౙరధయరణం ర న నరకన మౙ పరనయలు టకలు పరఠ పణయళక తయరు చయయ య క ఉపయయగపడతయయ. NCF 2005 పకరరం పరసరరల అధ యనం మషయ పణయళక యకక పరఠ పణయళక తయరుచయసుకవడం కసం ఏ మ ఖ న అం రలు కలక నమ

బల క - 1 ల రు మషయ పణయళక లల ర కందకృత ఉపగమనంత అభవృదధ అవుతుంద మరయ అతడు ఆ అనుభ రల ఆధయరం ర తత రసరంత ప అ సకు జఞ నయ ర ంచుకుంట నరుుకునయరు పరసరరల అధ యనం అనద అధ యనం యకక శమ పరంతం అ కూ య నరుుకునయరు ఇద బహ ళ మ గ, గ శరలక మరయ అ సకు రసవ మత పర ుతులకు పరర వరణయ క చయల దగగర సంబంధం కమ వుంట ంద పరసరరల అధ యనం అభ సన ఖరులు ఏరపడటం, మలువలు, పవరనయ మరుపలు మరయ న పుణయ ల అభవృదధ దృష మౙరరసుంద ఆ మధం ర మదయ మషయక సమ శంల ప పరఠంను పణయళక చయసునపుడు ఈ కంద మౙరధయరణ అం రలను దృషల ఉంచుకవటం చయల మ ఖ ం

జఞ నయత క మలువలు, ఖరులు మరయ న పుణయ లు రూప ంద య క సంబంధం న అభ సన లకషయ లను పరధయన త ర సుకం

పరథ క మద ల పలమ (D.El.Ed)

10

రసమక వత అనుభ రలను తరగ గదలక సుకువచయు మరయ కలష న ఆలచన ప తస ంచయ ధనయభ సన పదధతులు మరయ ఉపగమల ఆధయరప పరసరరల అధ యనం పణయళకను రూప ందంచం

ఎపుప నయ, ఎకక న మౙరధ నంత వరకు కవలం గమౙరమ ం మత కరకుం య మదయ రుు లను కనుకకవ య క, అనషంచ య క, రర తకషణ మౙరమ క అదయమధం ర సహజ రతయవరణయ మచయరణ చయయట క ప తస ంచయ అభ సన పదధతులను ఎనుకం

పరసరరల అధ యనం అంచనయల యకక పణయళక అ సకుల మౙరమరరు లు, రర మౙరమ క మరయ అభ సన సందరర ల న ఎకుకవ ర దృషమౙరరంచయమ

కంద ఒక మదర పరసరరల అధ యనం పరఠ పణయళక ఇవబ ంద

పరఠ పణయళకలు తరగ -III

మషయం-పరసరరల అధ యనం సమయం. 40

అంశం మనవ ర త మరయ సహజ వసువులు స వ, రవ పదయరరు లు మన చుటట ఉన వసువులు

ధనయం రలు - మదయ రుు లు మనవ ర త మరయ సహజవసువుల యకక ఉదయహరణలు ఇవగలరు మరయ ర ంచగలరు

అభ సనయ లకషయ లు - - స వ మరయ రవ పదయరరు ల యకక లకషణయలను మదయ రధ

చపపగలరు

- స వ మరయ రవ వసువుల మధ దయలను గ రంచగలరు

- రర పరఠ రల మరయ ఇంట రతవరణం నుం క స వ మరయ రవ వసువులను నకరంచగలరు

- క స వ మరయ రవ వసువుల పటం యగలరు

పరథ క మద ల పలమ (D.El.Ed)

11

భధ పరకరణములు -

ఫ నల బ రడ, రయ, పువు, మకక, నలబల, డసట రడ, సుదముకక మదల న మమధ వసుు వులు

పూరజఞ నం - మ యరుు లు ర చుటటట వుం మమధ వసుు వులు త లుసుక ఉంటరు మరయు టక పరు పటట గలరు ట పరు త లుసుకగలరు

అభయస వూయహలు -

పరరక - యు మ నం

పరచయం

పరశ లు ఊ ంచన జ బులు పలలూ రు ఇంట వద, పఠ ల

తవరణలల చూ వసూు వుల పరు చ పపం

చ టట , మకకలు, బం , బసుు, బలలు, కురచలు, ఇళళు, భవ లు, మదల నమ

పరకృ చత సృ ట ంచబ న క ట పరు చ పపం

రు, మకకలు, ఆకశం, సూరుయడు మదల నమ

మనవుల చత తయరు చయబ న వసూు వుల పరు చ పపం

భవ లు, బటట లు, బల, కురచ, సుదముకక మదల నమ

అలంట వసుు వులను ఏమ పలుసు రు? సమసయతక పరశ

ఈ ర మనవ రత మరయు సహజ రత వసుు వుల గురంచ త లుసుకుం ం

పరథ క మద ల పలమ (D.El.Ed)

12

మషయ భధ ం లు మ యరు - ఉప యయు మకక కృతయం

మ యరు మకక కృతయం

మనవ రత మరయు సహజవసుు వులు

మ యరు-ఉప యయుడు ఈ కరం పరశశలు అడగవల ను a) మన చుటటట వుం

తవరణంల మనం చూ వసుు వుల జఞబత

దంచ ం

b) నల బల ప జఞబతను ర న తరు త మనవ

రత వసుు వులను కనుకకం గలన

ట ఎవరు సృ ట ంచరు?

c) మ యరు - ఉప యయుడు మ యరుు లకు ఇల చ పు డు

ఏ వసుు వులు మనవులు తయరు చ ర ట

మనవ రతల ఏ త పరకృ ల సహజ దంగ

రుకుతమ ట సహజ

ద వసుు వులు అ అంటరు.

మ యరుు లు పరశ లకు జ బులను ఇసు రు పూలు, చ టట , బం , కరు, మనుషయయలు, రు, జంతయవులు, ఇళళు, కురచ, బల, గ యరం, పండు , సుదముకక మదల నమ

మనవ రత వసుు వుల జఞబత

పరకృ

మ యరుు లు ఇంక క మనవ రత మరయు సహజ ద వసుు వులకు ఉదహరణలు ఇసు రు

స వ మరయు రచ వ వసుు వులు

మ యరు- ఉప యయుడు ఈ కరం పరశశలు అడగవల ను

a) మరల ఈ వసుు వులను

మ యరుు లు గమ ంచన ట జఞబత ఇసు రు

మనుషయయలు, పల, చ టటట ,

పరథ క మద ల పలమ (D.El.Ed)

13

ఒకకసర చూడం మటల ఏమ పర ణం ఉన మ ఏమ పర ణం ల మ?

b) సహజ వసుు వులకు ఉ హరణ ఇవం ?

c) మట ఎందుకు స వ వసుు వులు అంటరు?

మకక, గురరం, ఈగ, , మ, పకషులు ఎందుకంట అమ కదలగలవు, ంచగలవు, పరగగలవు మరయు పరతయయతప ు చయగలవు

ఉప యయుడు మమధ స వ అ మధంగ రచ వ వసుు వులను చూపంచటం చత మ యరుు లకు మవరసు డు

ఏ త స సుకుంటూ, కదులుతూ, పరుగుదల మరయు పరతయతప ు చయగల , ట స వులు అంటరు ఏ త ఈ సమరు కలగవుండ

ట రచ వులు అంటరు

మ యరుు లు ఈ పరకరయల జఞగరతు గ పలగ ంటరు మరయు ఇంక క ఉదహరణలు ఇసు రు

స వ లకషణలు పన చ పపన మవరలు అ స వుల మకక లకషణలు ఉప యయుడు మట పనల బ రడ ర మ యరుు ల సహయంత మవరసు రు

మ యరుు లు స వ లకషణలను స రణ కరంచుకుంటరు

1) అమ ంచగలవు

2) అమ నగలవు

3) అమ దరప గలవు

4) అమ చలంచగలవు

5) అమ పరగ గలవు

6) అమ పరతయతప ు చయగలవు మదల నమ

పరథ క మద ల పలమ (D.El.Ed)

14

మఈ వసువులను మనవ ర తం లదయ స వ వసువులు అంటరు ఈర

మనం మన చుట వుం య వసువుల గ రం తలుసుకుందయం

స వ పదయరరు లు రవ పదయరరు లు

ర ంచడం ర ంచలవు

చలనం శులతం

పరమణంల రుగ దల పరమణం రగదు

లల మ కనడం లల మ కనడం లదు

ఫ నల బ రడ

పునఃశురణ -

- మదయ రుు లను ఇంతకు మ ందు దధం చయ న చయర ల స వులను ఎరుపు రంగ త రవులను నలుపు రంగ త వలయం చయయమ ఉపరధయ య డు అడగవలను

ఇంట ప

ఉపరధయ య డు ఈ కంద మధం ర ఇంట ప మదయ రుక ఇ రమ

పరసరరలల వసువులను పరశరమంచం పరఠ రల చుట వుం య ఐదు మనవ ర త, ఐదు సహజ దధ వసువుల జబతయ రరయం

పరర వరణం నుం ఐదు స వ మరయ ఐదు రవ వసువుల జబతయ తయరు చయయం

రట పటలు నట పుసకంల యం

పరథ క మద ల పలమ (D.El.Ed)

15

నం న పఠయ రచన

పణయళకల పరఠ పణయళక చయల మ ఖ న మషయం మరయ ఇద

శమత కూడుకునద అదయమధం ర సంకలష నద మరయ క మౙరరుల ఎంత ర పునరరవృతం అవుతుందంట అద రుపయయగం అ కూ య అ ంచవచుు.

కరవున క సంవతసరరల నుం ఒక ఉపరధయ య ర మనం పర ర పణయళక

లకుం య సమరువంతం ర ధంచగలం మరయ అభ ంచగలం అన సం దన

కూ య ప ందవచుు.

ఒక ఉపరధయ య ర సంవతసరం అంతయ వున పర ర పణయళక అమలు న ఒక ప సపందన నటస రరసుకవటం అన అల రట ప వవంత నద

రు వు చయసుంద. పరఠ పణయళకల న ప సపందన లూప అనద ద ందక

నటస రరసుకవడంత పయరచయసుంద.

భమష త కసం ఇదయ పణయళక శుదుకరంచట,

రుగ పరుచుట, సవరంచుట

ఇతర పర రలకు ఎకుకవ అ సం

ప ర అంచనయ

య ట

పరఠ పణయళక దధ పరుచుట

పరఠ పణయళక అమలు

దనందన పరఠం

పరథ క మద ల పలమ (D.El.Ed)

16

ర రర పరఠ నటస కు అనక మరరగ లు ఉనయయ - పర ర పణయళక పదధ ల టయ ర ఖ ల నటస అ ఒక పటక సృషంచవచుు రు ఒక దనందన ప సపందన

ప కను ర ంచవచుు లలలు ఒక పరఠ గం ర వున కరరర లదయ కృత ర ంచయటపుపడు పరశరలన నమదు కూ య చయయల అ ంచవచుు లదయ క

మౙరరుల మ ఖ ం ర మదట మౙరర పరఠ పణయళకను ఉపయయ ం నట ల అయతయ సహ ఉపరధయ య లను తరగ ల కూరు పునఃపుష చయయట క ఆహ ంచచుు

అ సకుల పునఃపుషకూ య దనందన పరఠ పణయళకల చయరుటం కు చయల పయయజకరం ర వుంట ంద

ర క పఠయ పరణళకలు చయల సమయలల మదయ రఖ ఉపరధయ య లకరకు రరక పరఠ పణయళకను

దుం చయసుంద. ఇద పరఠ పణయళక దుపడుటకు మనకు ఉపయయగపడుతుంద. ఇకకడ

రరక పణయళక కసం పటకను కమ వునయం. చయలమట కు రఖ లదయ ఏదయ పరఠ రల

మౙరు య పణయళక కసం మదట మూడు లువుగడులు వుంటయ. వర లువుగ ఉపరధయ య లక చయల మ ఖ ంద.

ల సరంశం అ యయనం పఠం చరుపలు మరుపలు

సహబంధం గ రం మనం మటల డుతునపుడు, దయ అరుం

i) పకృ , రరకతస రలు, పండుగలు, ఋతువులు మరయ ఏదన సహజ

దృ షయలత సహసంబంధం. ఇకకడ మనం శకుంతల అన ఉపరధయ య రరమ

యకక ఉదయహరణ కమ వునయం. కుమర శకుంతల దకషణ రతదయశం నుం వ ు

గ జరరత ల ఒక పరఠ రలల ఆ ఉపరధయ య రరలు ర నవచయసుంద. ఉతరరయణం

అనద గ జరరత ల ఒక మ ఖ న పండుగ మరయ రమ పటలు ఎగర న ర త సంబంధం కమ వుంద. ఇంకక మ ఖ న సంబంధం ఏ టంట నువుల

లడు న ఆచయరం. ఉతరరయణం జనవర న లల జరుపుకవడం వలల బలల ం మరయ

పరథ క మద ల పలమ (D.El.Ed)

17

నువులు పండుగ సంబంధంత పరట కరల సంబంధం కూ య కమ వుంద. బలల ం

మరయ నువులు, దగ గ మరయ జలుబ దూరంచయయట క చకక ర ఉపయయగపడతయయ. శకుంతల ఆహరం అన మౙరరంశం కంద పరఠ పణయళక

చయయలనుకుంద. రు ఆ కు ఎల సహయ పడగలరు అనుకుంట నయరు?

ii) ఇతర మషయలకు సంబంధం:- ఉదయహరణక రు అన పరఠం షల కర గణతంత కర మరదన పరఠంత కర సపష న సంబంధం కమ వుందయ?

iii) ఇతర రణ లత కూ య ఇదయ సంబంధం - పరసరరల అధ యనం మషయ పణయళక కందక వలయలల రుగ తుం య ఆరు దు మౙరరం రలను కమ వుంద కరవున ఒక పరఠం, మౙరరంశంల గత సంవతసరపు లదయ తరు ర సంవతసరపు మరక పరఠంత సహసంబంధం కమ వుంట ంద అయనపపటక క మౙరరుల , ఒక ఉపరధయ య ర, రు అలంట సంబంధయలు మదయ రుు లు తలుసుకవటం యకక పరమ ఖ త కను నలకప వచుు కర ఒక ఉపరధయ య ర, పణయళక సమయంల ఇట వంట అంశం యకక మౙరరంశంలగల లువు అనుసంధయనయలు తలుసుక రమ

iv) ఇతర మౙరరం రలత సంబంధం - ఉదయహరణక ఆశయం అన పరఠం మనం చయ న మరయ చయయవల న వసువులు అన మౙరరంశంత చయల దగగర సంబంధం కమ వుండవచుు

కంద మకకలు నయటడం ఉపయయగం యకక కృత ం ఇవబ ంద మరయ అద ఎల పణయళక చయయబ ంద చూడం మదయ రుు లు మకకలు మరయ జంతువుల యకక పరమ ఖ తను అవ రహన చయసుకనల చయయటం మరయ రట పటల దయ ంచయల చయయటం అనద పరసరరల అధ యనం యకక మ ఖ అభ సన లకష ం అ ర అన ఉపరధయ య రరలు గ రం ంద అల మౙరధయరణం ర ఆ తన మదయ రుు లను మకకలు నయటడం పటల మరయ

రట సంరకషణ సుకున దయ పటల ప తస సుంద వచయు సంవతసరం యకక పణయళక అభవృదధక మదలు ట రన గతసంవతసరం ఇద కవలం ఒక కృత ం ర మప యనట ల గ రం ంద మకకలు నయటడం మజయవంతం ర జర ంద కర చయల మకకలు బతకలదు ఈ మకకలు నయటడం అన కృత ం పటల లలల చయత పయతం యకక అంచనయ చయయబడలదు అయతయ ఈ కృత ం య వ అ సకులల అరువంతం మరయ మౙరనుకూల ధృకపదం ను ంచుకునందుకు చయల మ ఖ నద అ నమ తుంద

పరథ క మద ల పలమ (D.El.Ed)

18

కనుక పశ ఏ టంట కృత ం యకక రుగ పరచబ న పణయళక దయ ఇంకర అరువంతం మరయ సమరువంతం చయయట క దహదపడుతుందయ అ ? ఈ సంవతసరం

ఆ మధం ర తన పణయళక మరయ కృత ంను చయరుకవటం మభనం ర చయ ంద పరఠ రల సంవతసరం మదలనపుపడు న న ల వరల ఆ రళకు తమ న మకకలను జబతయను తయరు చయయమ మదయ రుు లను అ ంద తరరత జబతయల మకకల వరగకరంచమ అ ంద మరయ రరంతయ కమ మకకల సమూహ కంద రకం ర వరగకరణ చయ రరు

1) డ మకకలు 2) మూమక మకకలు 3) పండల మకకలు 4) పయల మకకలు 5) అలంకరణ మకకలు

తరు ర ర , మదయ రుు లు జబతయల చయరుబ న మకకలల ట రరు ంచయలనుకుంట నయర రట గ రం రర కుట ంబంల చరుంచమ అడ నయరు ర ండు

ర ల తరు రత వర జబత మతం తరగ క దధం అయంద ఐదు వరరగ ల కంద అవసర న మకకలను గ రంచమ మరయ బర రఫ దుంచయయమ ర మదయ రుు లను అ ంద తరు ర రరం మదయ రుు లు దగగరల అటమ రఖ మకకల నరసర సందరశంచట క సుకు ళళల రు మరయ రరక కరవమసన అవసరరల గ రం అకకడ ఉన బుందత చరుంచయరు మరుసట ర అటమ రఖ అవసర న మకకలను కుట ంబల రర ర మదయ రుు ల చయత తయరు చయయబ న జబత ఆధయరం ర అందజ రరు మమధ జతుల మకకల ప షణలకు బ ర రగట క అవసరరలు మరయ సంరకషణ అవసరమ, దయ న ఒక సమ శం ఏరరపట కమపంచమ ర అటమ రఖ ప ధులకు మనమ చయసుకుంద ర , ఇపుపడు నయటబ న మకకల మనుగడ పటల హ ఇవబ ంద

న ఇవబ న సమస ఆధయరం ర కంద పశలక ప సపందనను రరయం i. ర ఉపరదయ య రరమ చయత పరఠ పణయళక దధం చయసుకునపుపడు మం పణయళక

యకక ఏ అం రలు సంరకషణలక సుకనబ య య?

ii. ఈ పణయళక కంద ఎ మషయలు పయర చయయబ యు య?

పరథ క మద ల పలమ (D.El.Ed)

19

iii. రు ర అయతయ పరసరరల మజఞ నం లకషయ లు మౙరధంచట క ఈ పణయళక మరయ మౙరధన అమలు మం ద అ అనుకుంట నయరర? ఎందుకు?

iv. అభపరయంల మకకల యకక మనుగడ రట గతసంవతసరంత ప మ న రుగ తుందయ లదయ తగ గ తుందయ? ఎందుకు?

v. ఎందుకు పరర వరణ పరఠ పణయళకల నపథ పణయళక మ ఖ ంద రు మవరంచగలరర?

మ ందు ర ర కృత ం యకక ు రతం మరయ అనుబంధ అ సం పటల సందయశం కమ వుం యద. కర ఆ యత ధనయభ సన షడూ ల యకక

అంతరర గ న మ ఖ న కృత ం ర చయయ టకు ఎకుకవ పణయళక అవసరం అ ఆ సర న సమయంల గ రం ంద. ఎందుకంట ఇద ఆ మదట పయతం. కరవున

ఎకుకవ శమ మరయ ఎకుకవ సమయం దధపరట అవసర ంద. కర తరు ర

సంవతసరం ఆ దధపరచుటకు సమయం తగ గ తుంద.

ఈ సందర ంల ర పణయళక చయయడం మరయ వనరుల రహణ మౙరమ మకకలు, ధ తవ క మదలనమ మనం చూడగలం. ఆ మదయ రుు ల కషత సందరశన

కసం పణయళక దధం చయ , ర ంచయమసన అవసరం ఉంద. మ ఖ ం ర అవసర న

సహసంబంధయలు - మౙరు క వనరులత, కరలంత (నయట కృత ం దయరర), కుట ంబం

మరయ మౙరు క సంఘలత(కుట ంబల సర దయరర) చయ నట ల రరు రసుంద. కు తమ నట ల ర, పరసరరల అధ యనం యకక మదయ పణయళక ఆరు

నపదయ లను కమ వుంద అ నపదయ లు 3 సంవతసరరలు మరయ 3, 4, 5 అన 3 తరగతులు ర ర ంపబ య య పరసరరల అధ యనం కసం పణయళక చయసునపుడు

రు రరు రంచుకవల నమ

i. రు పయర 3 సంవతసరరల పగ మల ఒక అభ సనయ పణయళకను 6

నపథయ లకు ర ంచయ పణయళకను కమ ఉంటరు ఉదయహరణక రు ఆహరం గ రం మటల డుతునటలయతయ 3సంవతసరరలు కలక అభ సనయ అం రల యకక

లువ ప ంపు నపద ంల ప బంబచయ ర ల పరసరరల మజఞ నం పరఠ పుసకరలు అభవృదధ చయయబ యమ అమధం ర ఒక పణయళక ఏ న ర ండు రణ ల మధ సంబంధయ చూపట క కు తడపడుతుంద

పరథ క మద ల పలమ (D.El.Ed)

20

ii. రరక పణయళక మరయ రంతర పణయళక మౙరు క మరయ తకషణ పరర వరణ సంబంధయలన, ఋతుసంబంధ మధ త మరయ సంఘటనలు, పండుగలు, మౙరు క ఉతస రలు మదలన రట కూ య పరగణలక సుకవచుు

పరగ పరశలంచుకకం - 3

a) పరఠ పణళక కసం పటక రూపం సృషంచం

పరగ , పలగ నుట మరయు వనరుల ఉపమగం మకక పరణళక

ఇంతవరకు రు పరసరరల అధ యనం మదయ పణయళక మరయ పరఠ పుసకం ఆధయరం ర పణయళక న చరు జరపరరు మదయ పణయళక మరయ లదయ పరఠ పుసకం పణయళకక కలక న ఆధయర అం రలు, కర 3 ఇరత అం రలు కూ య అదయమధం ర పణయళక రచనల పరగణలక సుక రమసవుంద అమ

i) మదయ రుు ల యకక పగ - ఒక ఉపరధయ య ర పరత కవలం మమషయంమ ధంచటం కరదు అభ సన మౙకర వంతం ర చయయటం కూడ 5వ

అధయ యంల రు రంతర సమగ మూల ంకనం గ రం నరుుకునయరు లల ర యకక అభ సన మరయ పగ రంరతం పర కషణ చయయటం చయల

మ ఖ ం దయ ల కను న రట పకరరం ఆ సంవతసరర క ఆ తరగ కసం ధనయభ సన పణయళక సవరంచుకవల న అవసరం వుండవచుు

ఉపరధయ య ల యకక ఆమషకరణ మ ఖ న కణం ఇదయ అల పణయళక అమలుల మదయ రు యకక పగ చయల మ ఖ న కరరకం

ii) మదయ రు యకక గమౙరమ ం - కు తమ నట ల ర మభన మదయ రుు లు మభన న అభ సన లులు పరధయన త కమ వుంటరు కరవున రు ఒక పతయ క న ధనయభ సన పదధతులకు ఉపయయగపడట క ప తస ంచబడతయరు

పరథ క మద ల పలమ (D.El.Ed)

21

అమధం ర పణయళక అనువు ర మదయ రుు ల మౙరమరరు లు మరయ అభ సన పరధయన తలు మౙకర వంతం ర ఉం యమ కందరు మదయ రుు లు మౙరమ తయరు చయసుకటం చయత నరుుకుంటరు, కందర నటస తయరు చయసుకవటం చయత నరుుకుంటరు, కందరక రరరప కలల పకటం న మషయం నపరు మ కకలు

ట కవటం అసకవుండవచుు మరయ ఇతరులు సమూహ చరుల చయత నరుుకంటరు ఒక ఉపరధయ య ర పణయళక తరగ ల అందరు లలల

మగం చయ నద ర వుండటం మ ఖ ం

iii) అందుబట ల వనరులు - ఏ పరఠ పణయళక నయ మజయవంతం కరవట క ఒక మం మరయ అచరణయత క వనరుల పణయళక చయల మ ఖ న కరరకం మదయ పర న మరయ అభ సనయ పర న ఎన వనరులు పరఠ రలల మరయ రతవరణంల అందుబట ల వునయయ ఇద మవరం ర 8 వ అధయ యంల మవరంపబడుతుంద

మ యరుు ల మకక పరగ

పరఠ రల సంవతసరంల అద మదటర మనయ కత ర యం ంపబ న

ఉపరధయ య రరలు మరయ 4వ తరగ బద తలు ఇవబ ంద అందరు మదయ రుు లు మ ందుకు వ ు మనయక మౙరగతం పమకరరు ఆ చయల సంతషప ంద అకమౙర తు ర, ఒక మదయ రు చయల న మ ద ర ఒక మూలల కూరు ఉండటం ఆ గమ ం ంద అతడు అపరశుబం ర వునయడు, అత దు కళత ఏ ర వ కపరచటం లదు

ఆ అత వంక కదు ర సంకచంత నమంద కర అతడు ప సపందంచ లదు మఅతడు టడసమ అ అపయర అన ఇంకక మదయ రు సమచయరం అందం ంద మఅతడు ఎపుపడు అల వుంటడుమ అ మఎపుపడూ తరగ ల ఆసక చూపడ మరయ ఉపరధయ య లు ఏ ధసునయర అత క ఏ తమయదుమ అ జ ం ంద

క ర ల తరు రత మనయ కూ య టడస గ రం అపయర చ పన దయ త ఏకభమం ంద తరు రత మదట న ల పరకష ర వ ుంద టడస యకక పదరశన పరకషల నుకబ ఉంద అత చయ రరత అరుం కర మధం ర వుంద

పరథ క మద ల పలమ (D.El.Ed)

22

ఇపుపడు మదయ రుు ల యకక పదరశన అంచనయ మరయ రర ఫమతయలు నమదు చయ న సమయం ఉపరధయ య లక వ ుంద మనయ ఇపుపడు టడస యకక ఫమతం నమదు చయసుంద ఆ టడస పగ పతంల మౙరనుకూలం ల పరత ర ఖ ల చదవటం మదలు ట రు ఇపుపడు ఆ తన ర ఖ ల అల నమదు చయ ంద వర ర టడస అభ సన జబతయను సుకుంద మటడస ఒక తమ న మదయ రు అతడు ఎలలపుపడు ఉతయసహభరతం ర మరయ నవుతూ వుంటడుమ అత క చయల మం భమష త వుంట ంద ఇమ అత జబతయల క ర ఖ లు, మనయ అశుర ప యంద ఈ

ర ఖ లు పరఠ రలల టడస యకక మదట సంవతసరంల మ మనయ అసకకరం ర ఇంకర చదవటం కనమౙర ం ంద

ఈ సంవతసరం మదట మసం పరకషల తరు రత, టడస కదు ర భయప నట ల అ ంచయడు టడస రళమ క కంచం సమస లు ఉనయయ అందువలల టడస తరగ క సర ర హజరుకరవటం లదు

డస-3 - టడస తన తమల ప ట కునయడు అత తం తయగటం మదలు ట డు టడస చయల కలతచందయడు తన పదరశన బ రలదు అత బ గ లు చూసుకవట క ఎవరూలరు ఆ దృష తన కళల క ళళ మసక ర చయసునయ మనయ చదవటం కనమౙర ం ంద టడస క పప అనయ యం జర ంద మనయ అనుకుంద

తరర ర మనయ తరగ లక ప శం నపుపడు ఆ టడస పు ఒక నవు నమంద టడస ఆ పు ఒక నల చూపు చూ రడు కర మనయ అల నవు కనమౙర ం నపుపడు, న మ ద ర టడస మ ఖంల కూ య ప సపందన ర నవు పత కష ంద నయలుగ న లలు గ చయయ ఇపుపడు కస మస మరయ నూతన సంవతసరపు సమయం మనయక అందరు మదయ రుు లు పతయ క న కరనుక ఇచయురు ఆ

నమత అ కరనుకలను అం కరం ంద వరకు, టడస ఆ దగగరక వచయుడు పయసలత మరయ రరళత తయరు చయ న ఒక చయ క యం మరయ దయదయపు ఖళళ అయన ఒక అతరు టమౙర ఇచయుడు ఇపుపడు మరుసట యూ ట పరకష సమయం వ ుంద టడస తరగ ల 4వ మౙరు నం వచయుడు

రు కూ య ఇలంట టడస తరగ ల కమ ఉండవచుు కవలం మదయ రుు ల జబతయ ఆధయరం రన మనయ టడస యకక మౙరమరుం మరయ కుట ంబ పర ు అరుం చయసుకగమ ంద

పరథ క మద ల పలమ (D.El.Ed)

23

మదయ రుు ల జబతయ కవలం ఒక ఉపథయ య క మత ఉపయయగకరం కరదు, సంవతసరరల తరబ మదయ రు తరగతులకు ళళకదు రంతరం ర ంచయమ.

ఉపరధయ య ల మ ఖ న అం రలను, అభ సనయ పరధయన తలు, కుట ంబ పర ుతులు, లల ర యకక పగ మరయ దృకపదయలల ఏదనయ అక క మరయ దు మరుప

మదలనమ జబతయల పసుపటంచటం చయల మ ఖ ం. జబతయలు మత మదయ రుు ల

పగ మరయ ధనయభ సన పణయళక పునఃపుష అందంచటం కసం సమరువంత న

పరకరం ర ఋ వు చయయబ ంద. ఇద చయయట క మభన మరరగ లు ఉనయయ.

ఉ హరణక:-

మనం అందర మదయ రుు ల పురగ నమదు చయయవచుు. ద ల ఒక సమగ

పదధ , అభవృదధ చయయవచుు. ఇలంట పదధ తరగ యకక సంపయర మ రలషణ

మరయ తులనయత క మ రలషణ అందజసుంద. కర ఇద అల కంత పర

కమదవుండదు. ఇద మదయ రు కంద బందువు కర రచుు. ఈ పదధ చయల ఉపయయగకరం

మరయ ఉపరధయ య లచయత ఉపయయ ంచటం సులభం.

ప మదయ రు ఇల వ కగత అభ సన జబతయను తయరు చయయవచుు ఇలంట పదధ చయల మట కు మదయ రు కందబందువు కర ఉపరధయ య క ఉపయయ ంచటం మరయ

ర ంచడం కషతరం ఒక లకషత తులనయత క మ రలషణ చయరుకలకప వచుు.

మదయ రు నరు

అభ సన మ

అభ సన మౙరమరుం

ఆసకగల నపద ం

గత పరఠ మజయలు

పగ

ఈ పరఠ మజయం

పగ

తదుపర పణయళక కసం నటస

పరథ క మద ల పలమ (D.El.Ed)

24

పరణళకల మ యరుు ల మకక భగసమయం

కు తమ నట ల ర మభన మదయ రుు లు అ సన మల మభన పరధయన త

కమ ఉంటరు కరబట రు పతయ క న పదధతులను ఉపయయ ంచట క ప తస ంపబడతయరు అమధం ర మదయ రు పణయళక పకయల మగం చయయటం చయల మం ద కంతమంద మదయ రుు లు అధ యన మౙరమ తయరుచయయడం నరుుకుంటరు

రు దధం చయ న పణయళక మదయ రుు ల మౙరమరరధ లను మరయ అభ సనయ పధయన నమ - కంతమంద నటస తయరుచయయడంత, కంతమంద దనప కలల రరల మ కకలను

లల టడందయరర, గతయ కంతమంద సహధయ య లత చరుంచడందయరర మదలనమ

కమ ఉండట క త నంత ర అను నద ఇద రరధ రసుంద. మదయ రుు లను పణయళకర పకయల మగంచయయడందయరర పణయళక తరగ ల గతయ అందరు

లల మకూ య పణయళకల పరలగగ నగమ ల చయసుంద.

వనరుల పరణళక

మమధ మదయ పర న వనరులను గ రంచటం మరయ అవసరం ఆధయరం ర కతమ

సృషంచటం పణయళక పకయల మ ఖ న మౙ పరనం. ఇద ఎందుకంట పరఠ పణయళకల

అభ సన కృతయ లను మౙరధంచుటకు ఉపరధయ య క వనరులు అవసరం. తరగ గదల ఒక పరఠ రల బ ంకు సృషంచటంల మదయ రుు ల ప యం ప తస ంచదగగద . తరు ర

అధయ యంల పరసరరల అధ యనం ధనయభ సనలయకక వనరుల గ రం ఇంకర ఎకుకవ ర తలుసుకుంటరు

ముగంపు

ఈ అధయ యం బ ధనయ-అధ యనం న కరదు, ఇంకర అధయ యం మద ల బ ధనయ-అధ యనం యకక మ యయగం గం ర వ వహరసుంద. మనల ప ఒకకరక సతంత

పణయళకర మరగం వుంట ంద. కర కంద వున క స ఉమ మౙ పరనయలు పణయళక

అచరనయత కం మరయ సమరువంతమ రరు రమౙరయ.

ఈ అధయ యం ఉపరధయ య డు పధయన న దృష ర రరయబ ంద ఎందుకంట ఉపరధయ య డు మదయ రుు లయకక శమప, ఏ శమప అయన క మషయలను మనసుసల వుంచుుక రమసన అవసరం ఉంద.

ఆ సృష సయం మవరణయత క వుండవలను.

పరథ క మద ల పలమ (D.El.Ed)

25

ఆ ప ఒక ఆమషకరణ ర వుండవలను. ఆ సృష(అ సకుడు) తన సంత గ రంపు కమ వుండవలను. సృజనయత క ఉతప ు ర నద ఉండవలను. మౙరు క కరరకరలు మరయ పర ుతులత సహబంధం కమ వుండవలను.

పరసరరల అధ యనం యకక పణయళక, పరఠ పణయళకకు అవసర న సహసంబంధయలు మరయ అంతర అనుసంధయనయలను కమ వుం యమసన అవసరం ఉంద ఇదకరక, పణయళక అనద రరక పణయళక నుం దనందన నటస సుకునవరకు కూ య అనక అవగహనలు ఉం యలనద ఉపరధయ య క మ ఖ ం సహజ పరర వరణం, మౙరంసకృ క పరర వరణం మరయ భమష త ురతం పణయళకల ప ందుపరచుకున పరసరరల అధ యనం పణయళక అవసరం

వర ర సమరువంత న పణయళక అభవృదధక పణయళక పకయల మదయ రుు ల యకక మగం మరయ వనరుల స కరణ మ ఖ న కరరకరలు తరర అధయ యంల

వనరుల పణయళక గ రం ఇంకర ఎకుకవ సమచయరం అందసుంద

పరగ పరశలనక మ ర జ బులు

పగ పరకషంచుకం - జ రబ దధపరట , పకయ మరయ ఉతప

పగ పరకషంచుకం -

జ రబ ధనయ అం రలను గ రంచడం, అభ సన లకషయ ల సరహదుు , పణయళక పరచయం మరయ రుష న అభ సన కృతయ లు, అభ సన పరశరమంచుటకు పణయళక మరయ అవ రహన, మ ంపు అభవృదధ మరయ సంకషమం, రసమక సమయం, పయర ప దుపు పణయళకను పదరశంచటం మరయ పరఠ పణయళక న ప బంబంచుట

పగ పరకషంచుకం -

జ రబ -

తయద తరగ

మషయం

అంశం

పరథ క మద ల పలమ (D.El.Ed)

26

ధనయ అం రలు

అభ సన లకషయ లు

పయర జఞ నం

అభ సన వనరు ధనమౙరమ అభ సనయ వయ హలు

ధనయ అం రలు అభ సన కృతయ లు నలల బలల ప

పరచయం

పదరశన

మూల ంకనం

ఇంట ప

ఆధయర సూ కలు

సూచంపబ న పఠ లు మరయు ఆ ర గరం లు http://www.discoveryeducation.com/teachers/free-lesson-

plans/lms-lesson-plan-928.cfm

http://www.lessonplanspage.com/writelessonplan-htm/

National Curriculum Framework 2005, NCERT, New Delhi

ప యంతర అభయస లు అ) పకరరం ఏద మం పణయళక చయయబ న లదయ పణయళక చయయబడ మజయం? ఎందుకు?

ఆ) అధయ యం యకక పరఠ పణయళకల అందజయబ న పటక ఆధయరం ర ఒక పరఠంను దుపరుచుమ

ఇ) పణయళక చయ నపుపడు ఏ కలకరం రలు పరగణలక సుకనవలను. ఈ) కంద ప పరదనల కసం ఈ కంద కలతల పకరరం 1-4 రర ఒక మట ద

లబడం 1) బలం ర అం కరంచటం

2) అం కరంచటం

పరథ క మద ల పలమ (D.El.Ed)

27

3) రరకరంచటం

4) బలం ర రరకరంచటం

ఉ) రరధకష ఇపపటక 20 సంవతసరరల ర ఒక ఉపరధయ య ర వునయరు, అత క తన మదయ రుు లంతయ బ ర తలుసు త ఖ సమయంల, అత దనందన పణయళక పుసకం అసంపయరం ర వునట ల కను నబ ంద ఉపరధయ య యకక పణయళక పుసకంను

ర ంచుటనుబట అతడు ఎగతయళ చయయబ య డు రు ఎల అత త అం కరమౙరరు?

ఊ) పధయనపరధయ య డు ఎందుకు పయలన యకక పుసకరలు నం ర ర ంచబడుతునయయ అ నపుపడు. రు ంటన పయలన యకక తమల ఆ

బ గ లు గ రం పటంచుకదు. మరయ అందుక ఫులన చయల రలకష న లల , దయ

ఫమతం ర ఆ పుసకరలు నలవం ర రషంచబడుతునయయ ఆల ంచయరు. రు ఈ

ఆలచన గ రం ఒపుపకునయరర?

ఋ) మజయ క పణయళక ఒక మౙరధనమ? సమరుంచుకం ఎ పణయళక దయరర మనం అ సమస లు పరషకరంచగలమ? సమరధంచం

పరథ క మద ల పలమ (D.El.Ed)

1

Unit-8

EVS బ ధ -అభయసనం కరకు వనరులు మరయు సమగ

నరణం

8.0 పరచయం

8.1 అభయసన లకషయయలు అభయసన వనరు అనగ ఏ ?

8.3 EVSల అభయసన వనరు మకక పముఖయత

వనరుల రకలు మరయు ట వనమగం

సంఘ వనరు సంస వనరు అభయసన వనరులుగ పకృ మకక అం లు మధయమ వనరు సంక క వనరు మనవ నరత వనరులు

సనకంగ లభంచ సమగన సృజ తకంగ వనమగంచుట

వనరుల కందంగ పఠ ల-ఒక న నకషపన సృ టంచడం

వనరు మతం అభవృద మరయు నర హణల లలలు మరయు సంఘం మకక పత

ముగదం

పగ పరశలనక మదర జ బులు 8.10 సూచత సూచంచబడన లఖ లు

పఠయశం- ముగంపు సధన

పరథ క మద ల పలమ (D.El.Ed)

2

8.0 పరచయం

ఈ తరగ మ ుందర పర ర ుం రలల, EVS పర అ మధుం ర ధ భ సన పకరయల గ రుంచ రచుకు రచ రచ మపరర వరణుంమ అుంట మచుటటు పకకల మ అ పునఃస రణకర తచుుక రమ ఇ సహజ, మౙరుంసకృ క మరయ మౙరమ క పరర వరణ కమ వుుంటటుం పరర వరణ మద మకక మ ఖ న అుం రలల పరర వరణ రర ధన ఒకట పరర వరణ మద మకక అుం రల ద దృషటు డుతు, పూర సుంవత రర కర EVS

ధ భ సన కసుం పణకక అవసరుంను పునఃురణ సతూ , ఈ అ యుం EVS కసుం మౙర కుం ర లభుం వనరచలు మరయ మౙరమ పణకక మరయ పణకకత వ వహరసు ుం

సృజ త క ధ భ సన పకరయ కసుం EVSల అభ సన మౙకర వుంతుం ర సు ుం అల మౙర క ధన అవసరరలు మరయ మౙరమ అభవృ రహణ, పుంచుకవటుం మరయ మ మగుం ఒక EVS ఉపర య కర ల మ ఖ ుం పసు త పర ర ుంుం ఈ అుం రలను చరుసతూ EVS కసుం మౙర క ధ భ సన వనరచలు మరయ మౙరమ గ రుంపు మరయ మ మగుం న కసరతు సు ుం

8.1 అభయసన లకషయయలు ఈ అభ సన పూరయయ సరకర రచ

EVSకసుం అభ సన వనరచ మకక పరమ ఖ త మవరుంచగలరచ. మౙర క అభ సన వనరచ గ రుంపు మరయ రట EVS ధ భ సనల

ఉపమ ుంచగలరచ. EVSకసుం ధ భ సన మౙరమ అభవృ య ట సర న వనరచలను

ఉపమ ుంచుట యగలరచ మౙర కుం ర లభుం వనరచలను ఉపమ ుంచ ధన మరయ అభ సన

జరచపగలరచ EVS కసుం వనరచ ఆ రర ర ుంచటుంల టలలలు, ఉపర య లు, సుంఘ

సభ ల మకక పరత గ రుంచగలరచ

పరథ క మద ల పలమ (D.El.Ed)

3

అభయసన వనరు అనగ ఏ ?

ఒక లకష మౙర ుంచట కర తడప వనరచ అుంటరచ. (The oxford advanced

learners dictionary) ఒక ఉపర య ర రచ ఘుంటటవు, పటుం ల నమ మదల న సుంఖ ల క వనరచలను ఇపపటక EVS పర రలల జరపట కర ఉపమ ుంచ వుుంటరచ

ఇపుపడు కరుం ఉదహరణలు చతూడుమ

ఒక ఉపర య డు మకకల గ రుంచ ుంలనుకుుంట అతడు ఆ పరఠ రల ఉ న వ ఒక అభ సన వనరచ ర వుపమ ుంచవచుు

నదులు మరయ కలను మకక వన సపషుుంయట కర, ఉపర య డు, న ల కలను సుందర న ఏరపరచవచుు ల అతడు ఆ చతపటుం, మ మ కరలప కర చతూ టుంచవచుు

న టపన జబతల వసు వులు - పటుం, నమ , పరఠ రల ఉ నవనుం, కలను, దృ చతుం మదల నమ ఆ రకుం ర ఉపమ ుంచనపుడు అవ ధ భ సన వనరచలు అవుతయ

8.3 EVSల అభయసన వనరు మకక పముఖయత

EVS ధ భ సుం కసుం మ వనరచలను ఉపమ ుంచుట ల కరలషుతరుం ఎుందుకుంట

EVS అ మనవుల, సుంసకృ మరయ వ క పరసరరల మధ సుంబుం అవ రహన సుకుుంటూ మరయ అభనుం సతూ , అవసర న

పుణ లను మరయ ఖరచలను వృ పరచసతూ , దృకణల అవ రహనకర మలువలను గ రుం మరయ వనలు సపషటుుంపజ ఒక పకరయ

EVSల బ రుంగ ఆ రత అభ సన పకరయలు సమరవుంతుం

జ మత ఆ రత అనుభ రలు, క రసరుంల, వ రసరుంల, మతుం మకక మౙరుం క వనరచలు మరయ మౙరుంసకృ క అుం రలు EVSకర సర నమ మౙర క వనరచలు మరయ మౙరమ మ మగుం జ మత ఆ రత అభ సన

మౙకర వుంతుం సు ుం .

పరథ క మద ల పలమ (D.El.Ed)

4

టలలలల జ త క పుణ ుం మరయ మౙరమరయ వనరచలను ుంచడ EVS

లకష ుం మరయ కుటటుంబుం మదలుక మసృత ప ుం వరకు మౙరమ క

అధ యనుం గ రుంచ ఆ కు ఆసకర ఏరపరచటుం. అభ సన వనరచలను సృజ త కుం ర మ మ ుంచటుం ప ఒకకరచ ఇ మౙర ుంచ గలరచ.

మౙర క వనరచలను ఉపమ ుంచటుం త, మ రచలు తమ మౙ ుంత జ నుం

ర ుంచుకనుటకు, పుణ ుం ుంచుకనుటకు, ఉపర య లు తడపడగలరచ. మరయ మలువలు రరకర పత కష అభ సన అనుభ రలు అుం మౙర య.

ఈ మ పర న పమజ లతపరటట ఇుంకర ల మౙరమ క ల లు కూ వు య.

మౙర క వనరచల సహయుంత రచ సమజుంత, ప రచగ సమహుంత గటు సుంబుం ర ుంచుకగలరచ.

మ రచలు తమ అధ యనుం రర చుటటు వుుం పపుంచుంత అనుసుం ుంచగలరచ మరయ సుం షటుంచగలరచ.

మ రచలు తమ పరర వరణుం గ రుంచ తలుసుకుంటరచ. మ రచలు తమ తకషణ పరర వరణ పరరకషణ పటల సు తుం ర వుుంటరచ. ఈ పమజనుం ప ుందట కర ఒక ఉపర య డు జ నుం మరయ రుంచట కర

పుణ ుం కమ వుుం మ మరయ మౙర క అభ సన వనరచలను మ మ ుంచుక రమ.

వనరుల రకలు మరయు ట వనమగం

మన చుటటు మమధ రకరల వనరచలు ఉ య ఒక సృజ త క EVS ఉపర య ర, రట గ రుంచ సమరవుంతుం ర మ మ ుంమ న పుణ ుంప ుం ుంచుక రమ న

అవసరుం ఉుం అటటవుంట వనరచలను కరుం మధుం ర మసృతుం ర వరగకరుంచవచుు

పరథ క మద ల పలమ (D.El.Ed)

5

సంఘ వనరు ప ఉపర య కర ప రచగ సుంఘుంల వ టుం ప ఒకకరచ వనరచ కరగలర

కు తలుమౙర? ప ఒకక మ షట ల మ ఖ ుం అ నమ కుం ఈ ప ల ల అరవుంతుం ర వుుంటటుం . ఆచర త క ప జ న రర ణ కర ర సు ుం . అల ప ర

రర ప అనుభవుం ఒక మ షట పుణ ర తయరచ సు ుం . ఆ మధుం ర ఒక

తటమమ, ఒక కమ ర మరయ ఒక వడుం వుంట పుణ ుం కమ న ప రరచ కు ల ఉపమగకర న వనరచ ర మరచతరచ. సమ ుంల ఒక కమ ర ఎల తడపడత తర ర మనుం చతూ ుం.

ఈ రరుం రచ మనుం మరయ యవల టన వసు వులు అ ప చరుుంచుకుుంటట ుం. కుమ ర కవలుం తన వ కరగత అనుభవుం

పరథ క మద ల పలమ (D.El.Ed)

6

గ రుం మటల డడు, కర ఆ పరుంతుంల ల రకరలు, కుుండల తయరగ పకరయ వుంట అుం రలత వ వహరమౙర డు.

ఇపుపడు రచ కుమ ర, బుం రరచప రడు, తటమమ వుంట ల రల జబత ఒక వనరచ ర యగలరచ. మౙర క సుంఘ సభ పుణ ఉపమ ుంచడుం రర ఉపర య డు ఎల కృషట యల చతూ ుం.

ర ల మకక న ఒక ర తు మౙరధరణుం ర మకకల గ రుంచ మరయ పత కుం ర కలుపు మకకల గ రుంచ మ రచలకు అరమయయ ల సహయపడట కర ఉపర య త అహ ుంచబ డు.

మౙర క ఆరగ కరర కర మనవరగరుం అ మధుం ర ఆరగ ుం మరయ పరశుభత సుంబుం ుంచన అుం రల అవ రహనల తడపడగమ రడు. మౙర క

పటర ల ఆ య రఖ, ర నతూ అ కరర పటలు మరయ మౙర క

చరత ర ుం ుంట న పుణ డు. అమ ష, ఒక వడుం , నగరుం నుుం ఇుంటకర ర ళత , అతడు ల

అయత పుణ ఒక ఉపర య ర కలతలగ రుంచ పరఠుంల, మద ుడు. అతడు అుందుబటటల లనపుపడు, రచ మౙర క దరగ

సహయుం కసుం అడగవచుు.

ల ముం తతలు చన టలలలకర అసకరగల జనపదకథల పప కర ఎదురచచతూసు రచ. అలుంట జనపద కథలను తలుబ మ లట,

పరతభనయలు వుంట ర కృత లు ర మరు పదర ుంచవచుు.

రచ ఖచుతుం ర వృ రగత పదమ మరమణ టన రరచ (ఉపర య డు, గ మమౙర , రకషకభటటల డు, రకషణ టబ ుం ) ఎవర త కు మరయ

పరఠ రలకు సచుుందుం ర తడపడతర రర సుంఖ గ రుంచవచుు.

మశువు కూ ఒక మ ఖ న వనరచ అ గ రుంచుక రమ. మశువుకర అసకర స వుం వుుంటటుం . ఆ తన పరర వరణుం మకక పప పరమలకురరలు, పరమలన మకక రచుంచదగ అవసరుం ఆ కు లకప వచుు కర రుంతరుం ర కనమౙర సు ుం . ఈ పరమలనలను అరవుంత న అభ స లు ర మరుటుంల మశువుకర మదతు ఇవడ

పరథ క మద ల పలమ (D.El.Ed)

7

ఉపర య మకక పరత తట ఉపర య లు కూడ కు మలు న వనరచ అ గ రచ ుంచుక రమ.

కరుం ఇవబ ుం ఒక నమ పతుం మ రచలు ప రచగ నుుం వచున

ర తులత తమ సుంకరణ /interaction నమదు యట కర తడపడుతుుం . నమ పతుం

ఒక ర తు కలవటుం

ర తు మకక రచ: ________________________________________

కుటటుంబ సభ లు: ________________________________________

అతడు ఎుంత భ కమ వు డు: _____________________________

అతడు పుం ుం పుంటలు: ____________________________________

అత ప లుం/పుంటను ప మతుం కలక న కరరకరలు: ______________

____________________________________________________

వ వమౙరయుం కసుం అతడు టకుర ల ర యుంతలు రడుత : __________

____________________________________________________

ట పరరచదల మలుం: ______________________________________

ఉపమ ుంచబ న ట పరరచదల రకరలు మరయ ఎుందుకు: _____________

____________________________________________________

ఋతు పుంటలు: __________________________________________

వ వమౙరయుంల లభుం మరయ నషుుం: ____________________________

ప లుంల జుంతువులను ఉపమ మౙర ? అవును అయత ఏ జుంతువులు, ఎల?:

____________________________________________________

ప లుంల ఎరచవు ఉపమ మౙర ? ఎరచవుమకక రచ: ________________

అతడు ల మకక మౙరరర ఎల రరరమౙర డు:

సంసగత వనరులు సుంసలు, మ ఖ ుం ర పభ త రరుం రలు, ల సమరవుంత న మౙర క

అభ స వనరచలు ప సుంస చవరకర సమజుం మకక అభవృ మరయ అరక

పరథ క మద ల పలమ (D.El.Ed)

8

లకషయ లకర హదుం తన మౙ ుంత పత క ఆ ుం మరయ ర కత కమ వుుం ఒక ఉపర య డు సుంబుం త సుంసల సమనయుం పర టనలు పణకక యగల రమ. ఇ

జ మత బుం ధ భ స పకరయలకర ర తమవ బలపరచసు ుం . అలుంట క అవకర రలు ఈ కరుం రూపుంల ఉుంటయ.

పజ సదుపరయలు:- పజ ద రలలు, బసు లయలు, తపరల కరరర లయలు, రకషణభటక లయలు, పజ గుం లయలు, బ ుంకులు, జుంతు ద రలలు, రమపుంయ కరరర లయలు, మ పరమట కరర లయలు.

సుంగహలయలు మరయ రతత క సలలు:- సహజ చరత మకక సుంగహలయలు, భవ లు, వ లు, ఉ నవ లు, పమగ రలలు, మతమకరణ డుంగ లు. ఇతర ఏరరపటటల :- మకకల నర రగలు, రమమరల ప లలు, మమ లయలు, అనకటులు, జుంతుపదర న రలలు, అ మపక లయలు.

రణజ మరయ పరర ర క ఏరరపటటల :- మదు త కుంద య టస , టలలలకు పమదకరుం

కర కర రరరలు, మౘర టుంగ మలస , మౙర క మర కటటల మదల నమ.

అభ సనకర మౙర క ఉత రలు కూ ముంచ అవకర రలను అుందమౙర య:- ఉత రలను సుందర ుంచుట త మ రచలు మపణ ఎల ప సు ుం రచుకగలరచ, మౙర క

మౙరుంప యలు, ష రణ, మభనరకరల వ కు ల రస మ లు గ రుంచగలుగ తరచ. సుంమౙరగత సుందర న: నమ నమదు పతుం

త : _________________________

పరఠ రల:

________________________

మ ర:

_________________________

తరగ :

_________________________

పరథ క మద ల పలమ (D.El.Ed)

9

మతమకరణ డుం సుందర న:

మతమకరణ డుం రరహకుడు _______________________________

సుంస గ రుంచ సమరుం ఇచు కు మరదర కుం టన వ కర రచ మరయ వృ : __________________________________________________

అ ఎకకడ ఉుం : __________________________________________

ఇ ఏ ల సు ుం : _____________________________________

ఎవరచ ఉపమ మౙర రచ: __________________________________

మతమకరణ డుం ల ఏ రక న పుంటల ల మౙర రచ: ________________

____________________________________________________________

సుంఖ పుంట మకక రచ డుం ల క షఠ ఉమౘ గత గలల

ల యట కర ఉతమ

సమయుం వ వ 1

2

3

4

5

6

7

ఎుంత ముం ప రరచ మతమకరణ డుం ల ప సు రచ _____________

ఏ మధుం ర ఇటటవుంట మౙకర ుం మన ర రర మతుంల సహయ పడుతుుం __

______________________________________________________

పరథ క మద ల పలమ (D.El.Ed)

10

అభయసన వనరులుగ పకృ అం లు

EVS కసుం సహజ పరర వరణుం ల ముంచ అభ స వనరచ ర పపబ ుం ఎుందుకుంట మనవులు సహజ పరర వరణుంల ఒక గుం కరవున అభ సన, పరర వరణుం నుుం మశువుకర సహజుం ర వసు ుం

పకృ మకక మల అుం రల న కుండలు, కలనులు, పచుక లు, అడవులు, సమ లు మదల నమ టలలల ఉతజపరచ రరల ఉతు కత కమ మౙర య అల ఒక ఉపర య ర టలలలకు పకృ లపల మరయ బయట అభ సన కమ ుం అవకరుం కమ టుంచనటలయత తరరత అభ సన మౙకర వుంతుం యటుం ల సులభుం పరఠ రల కరల రయ పటుక మకక చటల లపల, బహ -తరగ ఆ రత అభ సనకర కరవమ న అవకర రలను రచ ఎకుకవ ర ప ుందలకప వచుు అయనపపటకర సుంవత రర కర ఒకక అవకర న కు రత కు మరయ మద రచల ప వవుంతుం ర వుుంటటుం అ మధుం ర సహజ రరసత ప రల పర టన మరయ సహజ మబరరలు ల ప వవుంత న

తరచచు ర, బహ -తరగ అ రత మద దుర ర న మరయ సుంకరలషు పకరయ అయనపపటక ఈ గుంల 6వ పర ర ుంుంల చరుుంచనటటల ర బహ తరగ అభ సన

రతవరణుం సుంత పరఠ రల పరుంగణుంల కర ల పరఠ రల దగరల వ లల కర చతూడవచుు ఈ పర ర ుంుంల బహ -తరగ అభ సన సమ రల పణకకకు మమధ మౙ పర లను మతుం ర చరుుంచబ య

మధయమ వనరు ఈ ర లల ల మ పమౙరర మధ మలు ఉ య రరర ప క, గత రటతప మ సరస న ధర మరయ పపుంచ ర పుం ర లభసతూ ఒక లకటుల అభ స వనరచ

చుు, మద కరకు మభన మనతూత మ లల, మౙరుంక క పమౙరర మధ మల మ మౙరయ మ మ ుంచవచుు దృ మధ ముం, చలన చతుం, బ మల తర, సుంఘణకరలు, అుంతరర లుం మదల నవ పపుం తరగ గ లకర సుకువు అవకర రలను అుందజసు య పమౙరర మధ మలు, మరమ ర మరయ సులువు ర రక బ ధ భ సన వనరచల జ అుందజమౙర య EVS కరకు, పమౙరర మధ ముం ఉపమ

పరథ క మద ల పలమ (D.El.Ed)

11

ఉనప న ఉపమగ ుంటుంట, మ రచలు పసు త పరర వరణ సమస లగ రుంచ రచుకుుంటరచ రరచ ఒక సమస అభపరయలు మరయ దృకకణలను చ మ అరుం

సుకవ కర అవకర ర ప ుందుతరచ పసర వనరులు ఈ కందవ కలగ ఉంటయ

సనక, జ య మరయు అంతర య ర ప కలు ప కలు, ముఖయంగ EVS కసం - సఫర, షనల జమగ క, డన టు ఎరత,

వజ న దర న, మదల నవ కలగ ఉంటయ.

బులల తర చనల అయన - ద డసకవర, ద షనల జమగ క చ ల, పల ట

ఎరత, ట ల అండ లవంగ

జ న ర , మమధ ర ల EVS కు సుంబుం ుంచన ర మ కరర కమలు బటుల మరయు ప రటల సంబం ంచన పరయవరణం

దతూరదర న ల ఇతర మ లస పమౙరరుం యబ న పరర వరణ సుంబుం త కరర కమలు

వరచత లు, పదర నలు మదల నవ

EVS కసం పసర మధయమం ఎల డల అ దనక కన సూచనలు EVS కు ప కల ర పతులను ఉపమగసూ, వదయరులు EVSల గురంచన

పథయల పర ధన లద పజకట చపటటవచుు

పరర వరణ సుంబుం త నలుల సంబం ంచ మరయ ప కలు ఉపమ ుంచ సుంబుం త పరర వరణ పథ ల రస రలు మరయ అభపరయల కు సుంబుం ుంచ చరుుంచవచుు

టలల ల , ప కలు మరయ రరర ప కలనుుం ర రయ మరయ పరర వరణ కథలు చ లగ యవచుు

UGC రర బ మలతర పమౙరరమవుతున కరర కమలను మకషుంలగ టలలలను ప త ుంమ గ రుంచ రరకర మ ుందసు ర తమయజయమ ఇదుంత సుంబుం త తరగ గ కరర కముం మ ుం నకరల ఉుం మ

పరథ క మద ల పలమ (D.El.Ed)

12

సుంబుం త పరర వరణ మ మౘరల , డప కలు, వరచతల సహయుంత టలలలు రర ఆలచనలు మరయ దృకపథలు తమయ పరచుటకు రచ సహయుం యవచుు

సంక క వనరు ధ భ సన పకరయల ఉపర య కర మదతు ఇవ కర ఈ ర లల సుంఖ ల

క మౙరుంక కతలు అుందుబటటల వు య. The oxford advanced learner’s dictionary మౙరుంక కత పరమల ఆచరణ మరర లల ఉపమ ుం రసర మజ నుం ర

రచసు ుం . య వతరుం మౙరుంక కత మ మ ుంచడుంల టులు ర ఉ రచ. మౙరుంక కత

పరకరరలు టలలలను ఆకరమౙర య. EVS మకక ధ భ సనల మౙరుంక కత

సృజ త కుం ర మరయ అరవుంత న రగ ల ఉపమ ుంచవచుు కరుం ఇచున జబతల క ఉ హరణలు

వనరచ EVS ధ భ సనల ఉపమగుం

చర రణ జుంతువులు మరయ పకషుల సహజ బ లను నమదు యట కర ఉపమ ుంచగలరచ సతూర దయుం, సతూరర సమయుం లుంట రగత కరల సహజ సుంఘటనల బుం ుంచట కర మౙరు ఫ రచ ఉపమగతడుతుుం GPS(Global Positioning System) పటుం తయరచ యటుం మరయ పటుం చదవటుం వుంట పుణ లు ుంచుటకు ఉపమగపడును

సుంగణకుం పరర వరణ సుంబుం త అుం రల న మ మ పదర నకర బహుళ-

మ మలను మౙకర ుం ర మ మ ుంచవచుు

సమర ఉతప కర పర ధన అ మధుం ర ఇతర పరఠ రలలు, సుంఘలు ల సమహలత సమరుం మరప కర అుంతరర ల మౙకర ుం సులభుం ర అుందుబటటల ఉుం వనరచ

రూప పరర వరణ మషయల న మన భ లపమ పు మకక

రగరుంలపమ కదమకలు మరయ పకరయలు సమ ద గర ుంల

పరథ క మద ల పలమ (D.El.Ed)

13

రలు మదల న రట అరుం సుకవట కర చమత చతలు టలలలకు ఉపమగపడుతయ.

MS-Office వుంట పకరరర లు సమర నమదుయట కర మరయ పునరచదరణకర రఫ తయరగక ఉపమగపడుతయ

క రర పకషులు, జుంతువులు, కటకరల మకక సహజ కృత లను నమదుయట కర మరయ రట మ రచలత రచ సమ రల సమయుంల రడట కర కషత దర లు, పరతరహనుం, మరయ పర టనలపుపడు క రర ల బ ర ఉపమగపడుతుుం మ రచల కృత లను నమదుయట కర మరయ రట రరత పునఃపుషటు సమ ుంల అుంచ పకరయల క రర ల ఉపమగకరుం.

Box

పగ పరమలన-1

1) మ వనరచల మకక ఏ న మడు వరర లను రరయుం

2) ఆహర పుంటల గ రుంచ ధ భ సన కసుం ఏ మౙర క పు కర వు పర న త ఇమౙర వు అ వృకష రసజడు ఆ ర తు ఇ కూర రయల ర పరర

పరథ క మద ల పలమ (D.El.Ed)

14

3) 12 సుంవత రరల టలలలకర సమ దుం గర ుంల మతుం గ రుంచ మవరుంచట కర ఏ మధ ముం ఉపమ ుంచుటకు పర న త ఇమౙర వు యచతలు నమ లు చలన చతలు

మనవ నరత వనరులు మనవుల త ర ుంచబ న క మౙరమ సమరవుంత న అభ సన

పర టతులను సృషటుుంచటుం కసుం EVS ధ భ సనల రచ ఉపమ సు ుండవచుు రచ మ రచలను అటటవుంట రట జబత తయరచ యమ అడగవచుు కలుం, లస, ర మౙరమ , కర తలు, త కర తుం నుుం తయర న మౙరమ , తకుకవ ఖరచుత

తయరచ యబ న మౙరమ లుంట రచల రచ ప ుందుతరచ ఇమ మ రచల మనసు లల వన రర ణుంల తడపడట కర ఉపమ ుం మధుం ర సుకురరవడుం, మౙరరచప త, ప మక,

నమ , తలుబ మ లట మదల న కృత ల ఉపమ ర కర మలుం అయ య ఈ మౙరమ తరగ గ మలల ర పరఠ రల ఆవరణల కర లఉుంమ మరయ సుంబుం త కృత లు ర ుంటపుపడు ఉపమ ుంమ

సనకంగ లభంచ సమగన సృజ తకంగ వనమగంచుట

మౙర రణుం ర ఉపర య లు ధ భ సన వనరచలు అన ర టదుం ర తయర న పటుకలు రచు లు , మ ుం తయర న పటలు, ల బ , నమ లు మదల నమ అ అరుం అయయ ల ఉుంటరచ అల , చుటూు పరకరుంచుం , కలుం, కురగు, గ లకరరళళు మదల న ఎ న మౙరమగ లను, పరకరరలను కను నవచుు సృజ త క ఉపర య కర, పరత

రరర ప కలు, ఆహన ప కలు, మ టరయబడ ఐస కమ కపుపలు మరయ పులలలు వుంటమ కూ ద భ సన మౙరమ కర ధుల వుంటమ అల ఎకుకవ సమయుం, డబ వుంట అవసర న వనరచ లకు , మనతూత, సృజ త క పుణ లు, మౙర క మౙరమ టదుం ర అుందుబటటల వున ధన వనరచలను మ మ ుంచడుంల తడపడతయ ఒక ముంచ ఉపర య డు, ఈ క ర రరుంను ఒక అభ స వనరచ ర ఉపమ ుంచుటల మ రచలు పరతకు భరమౙర ఇవగలరచ క ఉదహరణలు ఇపుపడు చతూ ుం

పరథ క మద ల పలమ (D.El.Ed)

15

అుందుబటటల మౙరమ

అభ సన కృత లు అభ సన ఉ ుం

గ లకరరళళు ఆకరరుం, పరమణుం ల రుంగ మదల న

రట బటు క వరర లు ర కరుంచన

గ లకరరళును అమరుడుం

ఆకరరుం, పరమణుం

మరయ కమ

గ రచ పటటు ట.

పకృ ల ల రకరల రరళళు, గ లకరరళళు ఉుంటయ

గ రుంచడుం.

ఆకులు రరమన ఆకులను సమహలు ర వరగకరుంచ

అమరచుట.

ఆకరరుం/పరమణుం/ రర ణుం/క టుం మ నుం బటు ఆకులను సమహలు ర ల టలలలు మరదర కుం

యబడతరచ.

వరగకరణ పుణ ుం

ుంపుదల

పరమలన పుణ ుం

ుంపుదల

వృకష పపుంచుంల

మధ తను రచుకుుంటరచ.

పరథ క మద ల పలమ (D.El.Ed)

16

కురగు కక, పరల టుక, ఇనుమ , వుంట మమధ

మౙరమగ ల మకక కురగులను అుం మౙర రచ. టలలలను సమహలు ర ప యమ

కరుం పర ధన జరపమ అడుగ తరచ. ఏ మౙరమ త కురగు యబడతుుం ?

ఎకక నుుం ఈ మౙరమ వచుుం ?

కురగు మకక ధర

ఈ మౙరమ వ థల మ?

కురగు ప కరరర నపుపడు ఈ మౙరమ చవరకర ఏమవుతుుం ?

తయరగ మ నుం రచుకుుంటరచ

ఖ జ మరయ పరల టుక గ రుంచ తలుసుకుుంటరచ

ఒక వసు వు మకక మ క కరలుం అ

వన మకక అవ రహన

మమధ వ ర ప రరలను ఏుం మౙర ర అవ రహన

లట లట ర ల ుం, ఘణపరమణుం ల కరకుంచుం మమధ ద రలత లట ుంపుం

రచ, పరలు, నతూ మదల నమ కమ టముండర ను ఉపమ ుంచ అ ద రల

ఘణపరమణ కను నుం ఏ న మౙరమ క ఉత ర అ షటుంచ ఎకకడ లట మకక పరమ ఖ తవుుం కను నుం

కషత గణతుం మకక పరధ క అుం రలు

మౙరుందత మరయ ఘణపరమణల సుంబుంధుం.

మౙర క ఆరరలు మరయ మౙరుంప యల గ రుంచ

రచుకుుంటరచ

పరథ క మద ల పలమ (D.El.Ed)

17

న టపన ప వన మ రచల మకక ఉతు కత లుకమ ట, అ షణ పు రర న టసు , ప సపుం సు , రర సుంత జ న రర ణుం మరయ అవ రహన కమ మౙర య ఒక ఉపర య ర రర అలచుంల ప త ుంచటుం, రరచ ఎల ప రర ప సపుం ుంచడుం, ఆమర ముంక అభ సన ఏకకృతుం యడ పరత Box

కరలస త ఆనుం ుంచుం ఇ 50 కుంట ఎకుకవ రలను కమ వుుం - రట గ రుంచ జబత రరయుం డలస నుకకు తకరకనపుపడు ఎుందుకు అ అపసవ ల కదల కను నుం కరలస ను మౙరు ుండ ట వుుంచ డలస ను వుం ర పపుం - నుక చకుం సులువు ర

రగ కర ఎుంత గరషఠ సమయుం సుకుుం చర రణ ల మౙరు ప రచ ఉపమ ుంచుం

తరరత కరలస ఎకరక డలస బ ర తకరక వ ల ట ఎుంత దతూరుం డలస అవసరుం లకుుం తకకగలర చతూడుం కరుంద ప రయ ప అవకరుం ల నుంల ఇ యుం

కరలస నుుం రచ ఎటటవుంట మభన రకరల ధనులు ఉతప యగలరచ ఉ హరణకర ట రచ రచదడుం, గకటుం, లుసు లడ యడుం మరయ ఈ

ప ధనులను మవరుంచట కర ఎటటవుంట ప లు రడతరచ

మభన పజలు కరలస ను రర మతుంల ఎల ఒక గుం ర మరయ వ రుం ర రడుతర కను నుం

Box & pictures

ఒక మౙర కుకకర తయరగ మౙరమ గ బటల ట ు అలూ యుం రకు

గ రచ

పరథ క మద ల పలమ (D.El.Ed)

18

కత ర ల క వర చతన కసుం బష లు కుుండలు లపల వుుంచుటకు పరల టుక సుంచ (సుంచ భద పరచసు ుం వ నం -

ఒక బటల ట ు సుకుం 1వ పటుంల చతూ టనటటల ర 3-పకకల ర కకలను కత రుంచుం ట ును తరచ లపల గుంల అలూ యుం రకుత ఖళ లకుుం అ కరుంచుం తరరత

రకు నలల రుంగ త యుంటస యుం కతరుంచబ న ర కక ుంబ నకరక మ చ ర కక లపల ర కర అలూ యుం రకు అుంటుంచుం ర గుం బయటకర వునటటల ర రూ సుకుం మరయ పటుం-2 ల చతూ టనటటల క మ డతలు మౙరధ నటటల ర వుుంటయ

పరల టుక మ కకను కమచ ల రచ ఇపుప తయరచ టన తరవబ న కర సరప యయల చతుం లడ యుం తరవబ న కుంట పరల టుక ద ర వుుంట బగ తన

లు ఏరపడుతుుం ఒకకమౙరర ఉపమగుంలకర వ రమ క ర ల అసలు ర జరబడద తలుసుకవటుం మ ఖ ుం లదుంట, ఇ వుం సమయ ుంచుతుుం తరచన గ రచ, టపు ల టనులు కటువల ను, ఎటటవుంట రమ బయటకర వదలబడకూుం బగ తన మత ఏరప ల టపు ల గ రచ రడవల ను

చవర ర కుంత ఆహరర పరల టుక సుంచల వుుంచ, కుకకర ల టువల ను

గరషఠ న సతూర కరుం పర నలస న కరటక గ ుం కుకకరల కర ప ల రూ సుక రమ ఆ ర సతూర కరుం పకరత మరయ వుం ప ర పరమణుం బటు 20 మ మౘరల నుుం 2/3 గుంటలు సమయుం పటువచుు

త మౙర క తకుకవ ధర, ధర ల మౙరమ ర ప వవుంత న ధ భ సన మౙరమ తయరగ అభవృ ల ఇుంకర ఎకుకవ ఆలచనలు ప ుందవచుు

Box

పగ పరమలన -2

అ కరుం ఇవబ న ఖరచు ల మౙరమ జబతల రచ పరఠ రలల అుందుబటటల వున రట ఎనుకుం ఉపమ ుంచన నులు, గ లకరరళళు, చన కమ లు,

ర న మౙరలు, పరత ట రచల , టూ బ లు, కరలుల .

పరథ క మద ల పలమ (D.El.Ed)

19

ఆ మౙర క కరరరణ కటటు నుుం ఏరక న వ ర మౙరమ EVS ధ భ సన కరకు తచుుకగలరచ

ఇ రరమన అకుల కరణల టలలలను అభవృ యడుంల కు సహయప పుణ ల జబతను యుం

వనరుల కందంగ పఠ ల - ఒక న నకషపం సృ టంచడం

ఇపుపడు రచ గ ుంచనటటల ర EVS ధ భ సన కసుం సమరవుంతుం ర చుటూు

ఊపమ ుం మమధ మ మౙరమ మరయ వనరచలు వు య. బహు ర కరర ుంల ఇపపటక రచ పమ ుంచ ఉుంటరచ. పరఠ రలల ఒక అభ స వనరచల

కుంద సృషటుుంచట కర మట ర ుంచవచు రచ అనుకుుంటట రర? పరఠ రలకర మరయ ప రచగ పరఠ రలకర ఇటటవుంట వనరచల కుందుం రచపమగమ? అటటవుంట

వనరచల కుందుంను ర ుంచుటల మరయ సృషటుుంచడుంల ఎటటవుంట మౙ పర లు మ

చతూ ుం.

పరథ క మద ల పలమ (D.El.Ed)

20

కరణ కుందుం పతలతయరగ మరయ రకరరచ లు

టలలల సహయుంత మనుం మమధ రకరల

కరణలు యగలుం

మభన రకరల మౙరమ ల వనరచలను ర ుంచుటకు మనుం మభన రకరల కుం లను యగలుం

మ రచలు లస ర ుంచట కర

మరదర కతుం యబడతరచ

-మతన కరణ

-ఆకు కరణ

-చతల కరణ

-లహ కరణ

- ణల కరణ

-తపరలబలలల కరణ,

- రరర ప క

కరణ, -ప కర కరణ

-కథల పుసకరల కుందుం

- లస కుందుం

-పర క టస కుందుం

- కరణ కుందుం

-చత కుందుం

-వ ర మౙరమ కుందుం

-కళ పుణ కుందుం

-కళ కుందుం

-గణత కుందుం

-ప లస కుందుం

-పమగ కుందుం

-బ మ కుందుం

-క కుందుం

-పటుం కుందుం

-సృజ త క కుందుం మదల నమ

-మ ర ప లస

పరఠ రల ప లస

రముం ప లస

వృకష ప లస

ుంపుడు జుంతువుల ప లస

ఈ ుంటస సుంబుం త ప లస

సుంప ుంమ న సుంఖ ప లస

ఈ బల క ల 5వ, 6వ పర ర ుం రలల మవరుంచనటటల ర పరఠ రలల ఇటటవుంట

ఒక వనరచ కుందుం EVSల ధ భ సన పర టతులను సృషటుుంచ కర ఉపమ ుంచగలరచ

ప పరఠ రల ధ భ సన పకరయ ుంపుదల కసుం తనకుత ఒక వనరచ పరఠ రల వనరచలు, పుణ ుం మరయ అనుభ రలు తమకు త పుంచుకవటుం ల

పరథ క మద ల పలమ (D.El.Ed)

21

మ ఖ ుం EVS ధ భ సన ఆసకరభరతుం ర మరయ పరసపరుం ర తయరచ యట కర పరఠ రలల మధ సహకరరుం సమరవుంతుం ర వుుం మ

ప పరఠ రల ఒక వనరచ కుందుం ర తయర ుం మరయ ప రచగ పరఠ రలల తమ వనరచ కుందుం ర ఉపమ ుంచమ ఆహ ుంచవచుు పరఠ రలల సహకరరుం త సుంవత రర కర ఒకమౙరర ఉత వుం, ళ, జతర మదల నమ ఉమ ర ర ుంవగలవు EVS పరఠ పణకక గల EVS పధ ుం దృషటు మౙరరసతూ ఉత రలు జరగబ మ ఇలుంట ఉత రలల సహకరరుం అుం ుంచన పరఠ రలల మకక టలలలను ఇతర పరఠ రలలనుుం కూడ పరలగ ల పుంచుకు ల, సర ర రచుక ల ప త ుంమ ఇలుంట అవకర రలు అభ స ల గమౙరమ ుం, జ నుం, మౙరమ మరయ వనరచలకర ముంచ కలు

వనరుల మతం, అభవృద మరయు నర హణల లలలు మరయు సంఘం మకక పత

ఇపపటక రచ మ వనరచలు మరయ మౙరమ తయరగ, అభవృ ల సహయప సుంఘుం మకక పర న త మరయ సుంఘుం మకక సభ లను గ ుంరచ ఇపపటక రచ చుటటు ఉ కరల ఉన మమధ వనరచల గ రుంపు మరయ ఈ వనరచలను ఉపమ ుంచట కర పరఠ రల కరల రయ పటుకల గల అవకర రలను తలుసుక రచ ఇపుపడు రచ ఈ వనరచలు బ ర ఉపమగప సమ చత న EVS అుం ర గ రుంచగలరచ టలల రడు కూడ ఒక వనరచ అ రచ గ రచ ుంచుక రమ ఉపర య డు ’జ నుం మకక కూజ’ ఉపమ ుంచ ుంపట కర టలల రడు ఒక ఖళ కూజ కరద రచ అుం గకరుంమ

ఒకకమౙరర సృషటుుంచబ న, ఇలుంట మౙరమ మరయ వనరచ మతుం, సుంఘుం, టలలల మదతుత అ షటుంచడుంల రచ ఇపుపడు ఎల అరుం సుకగలరచ ఈ కథ

చదవుం రరమపురుం అ టలువబ ఒక రముంల ఒక పరఠ రల వుుం ర ష అ

ఉపర య డు అకకడ ప సు డు ర శ తన ప ల ఉత హవుంతుం ర ఉుం రడు పరఠ రల పరుంగణుం, రముంల మద రచల సుంఖ త ప మ ల చన క సుం మ రచల కసుం త న పరమణుంల ఆట సలుం కూ లదు ర శ పరఠ రల పరుంగణుంను ద యటుం కసుం మౙర మౙర ల గ రుంచ ఆలచుండు

పరథ క మద ల పలమ (D.El.Ed)

22

పరఠ రల పకక ఒక బుంజరచ భ వుుం ర శ మ రచలను ఈ సలుం ఎవర అ అ రడు జ రబ తమయ ర ర శ రరమపురుం సరపుంచ కమ రడు అతడు తన ఆుం ళన మరయ అమమయ సరపుంచత పుంచుకు డు అతడు మరయ సరపుంచ ఆ ప లుం యజమ వదకు కు ఆ భ పరఠ రలకర నుం యట కర ఒ టపుంరచ సరపుంచ నుుం ఒ టపుంచగమ మనసతుం, ర శ మకక మకుకవ మరయ

బదత, ణ న మద , కరరణుంత యజమ ఈ ప పరదనను అుం గకరుండు ర నతూ అ కరర మరదర కతుంత అవసర న కర తలు టదుం యబ సుంతకుం యబ య

మ రచల కసుం ఈ బుంజరచ భ సురకషత న ఆట సలుం ర మరుట ఇపుపడు ద ప ? అతడు టలలల అ రడు, టలలలు ఒక మరర చతూపరరచ రరచ

రళు తమలదుండులత మటల రచ తమలదుండులల ఒకరచ చదును య టకు తన టకుర తురచ టలలలు తమ ఇళు నుుం గ మరయ మకకల శుభుం యట కర కడవళళు, డళళు, సుకురచ చవరకర, ఆటసలుం టద ుం

ర శ కర అభ సన అుంట, మ పకరయల సుంఘుం మరయ టలలల నుుం సహకరరుం మకక పరమ ఖ త’ అతడు ఈ సుంబుం ఇుంకర బల తుం సుక రల

రయుంచుకు రచ అతడు పరఠ రల గుంథలయ మరయ పమగ రల లకమప, రమసులకు కూ ఇమ తరవబ య అ రూ రడు రముం నుుం నమ కసుల న

ఇదరచ య వజనులకర గుంథలయుం పమగ రల రహణ బధ త ుడు పుసకరలు, పమగ రల పరకరరల కసుం, పభ త ఆసుప దు ల, రమ పుంయ అ కరరచల మరయ ఇతర మభలషుల మదతు సుకు డు మన పరఠ రలల ముంచ మ వనరచలు సృషటుుంచ, అభవృ యట కర ల ఆలచనలత కత ర య కర ఇ ఒక రసవ మత ఉ హరణ

చదమ ప సపుం ుంచుం అ ర శ తన పరఠ రలల ఉ నవనుం తయరచ యలనుకుుంటటనటలయత ఏ మౙర డు?

ఆ ఎటటవుంట ధర లకుుం ర శ తన పరఠ రల కసుం న ప క అమరచమౙర డు?

పరథ క మద ల పలమ (D.El.Ed)

23

ఇ తకుకవ ధర మౙరమనులు పరఠ రల కసుం తయరచయట కర ఎల రచ సహయ పడగలర ఆలచుంచుం ?

ఈ పరఠ రల వున పరుంతుం మకక పటల కరణ యలనుకుుంట మరయ పరుంతుం మకక చతుం తయరగకర రచ ఏ మౙర రచ? ఎల రచ ర మౙర రచ?

ముగద ం

ఈ పర ర ుంుంల రచ ఉ హరణలు చతూ రరచ మరయ రట న ప సపుం ుంరచ: అవసర న ద బ టస మరయ ఖరగ న మౙరమ లకుుం EVS బ ధనకర ఏ

మ వనరచలు అభవృ యగలమ అరుంసుకుం చతూటటు వున వనరచల మకక పథన వరర లు - సుంఘుం, టలలలు, సహజ

పరర వరణుం, మౙరుంక కత మదల న రట గ రుంచ తలుసుకుం గ లకరరళళు, లట, కరలస మదల నమ మన చుటటు వుుం మౙరమన వసు వులు

మరయ మౙరమ ఉపమ ుంచ మ వనరచలు సృషటుుంచట గ ుంచుట

EVS ధ భ సనుం కసుం, సమహ పరఠ రలలు ఒకరనుుం ఇుంకకర అనుభ రలను పుంచుక మరయ అభ టుంచ మభన న వనరచల మతుం తయరగకర ఎల ప మౙర మ అరుం సుకుం

EVS కసుం మౙర కుం ర పత క న, పరర వరణ త న మరయ తకుకవ ధర వనరల మతుం కరణ, మ మగుం, రహణల సుంఘుం మకక మ ఖ న పరత తలుసుకుం

పగ పరశలనక మదర జ బులు పగ పరమలన -1 అ సుంఘ వనరచ, మద ముం, మౙరుంక కత, సహజ మలకరలు, సుంమౙరగత వనరచలు, చుటటు వున వసు మౙరమ ఆ ఒక ర తు

ఇ చలన చతుం

పగ పరమలన -2

అ మ మ ుంపబ న నులు, గ లకరరళళు, చరచకమ లు

పరథ క మద ల పలమ (D.El.Ed)

24

ఆ వ ర న పరల టుక వసు వులు, పర క ుంగ, మౙరమ , వ ర న న ుం

ఇ వరగకరణ పుణ లు మరయ గ రుంపు పుణ ుం

8.10 Suggested Reading

National Curriculum Framework 2005; NCERT; New Delhi; 2005

Tbilisi to Ahmedabad: The journey of Environmental Education –A

Source Book; CEE; Ahmedabad, 2007

Environmental Education in the Indian school system: Status Report;

CEE; 2007

Joy of Learning: Handbook of Environmental Education Activities; CEE

for NCERT.

http://subirshukla.blogspot.com

http://.Education matters.blogspot.com posted by Subir Shukla .2010

http://An Idea-Pedia for elementary education.blogspot.com by Subir

Shukla

http://solreka.com/blog/solar-cooking/build-a-simple-solar-cooker/

పఠయశం- ముగంపు సధన

I. EVS బ ధ భ సన కసుం వనరచలు అుంట ఏ అరుం సుకు రచ?

II. మౙర క మ మౙరమ జబత తయరగ యమ అ త రచ ఆ జబతల ట రచుతరచ?

III. రచ మౙర క సుంఘ మ రచలు మరయ వమ వృదు లత టుంగ ఏరపర , మ ర కరర పతలల మ ఖమ ఖ కరర కముంల ఏ మ ఖ న అుం రలు మౙర రచ?

IV. EVS అభ సన పకరయల మ రచల మకక అనుభ రలు ఎల ఉపమ మౙర రచ?

V. ఈ పర ర ుంుంల ఇవబ న ర శ అ ఉపర య కథ నుుం రచ ఏ రచుకు రచ?