ေက်းဇူးတင္လႊာ docx/gender... · ေက်းဇူးတင္လႊာ...

ေကးဇးတငလႊာ

ၿငမးခမးေရးအတြက ကား၊ မ တနးတေရးမဟာမတအဖြ႕ (AGIPP)မ ျပညေထာငစ ၿငမးခမးေရးညလာခ - ၂၁ ရာစပငလ တတယအႀကမအစညးအေဝးအား ကား၊ မ ေရးရာရႈေထာငမ ဆနးစစရာတြင အဖကဖကမပါဝငကညေပးၾကေသာ AGIPP၏ မတဖကအဖြ႕အစညးမားမ ကယစားလယမားအားလးက အထးေကးဇးတငရေၾကာငး မတတမးတငအပပါသည။ ထ႔အျပင၂၁ရာစ ပငလ - ျပညေထာငစၿငမးခမးေရးညလာခ တတယအစညးအေဝးအား ကား-မေရးရာ ဂနဒါရႈေထာငမ ဆနးစစႏငရန ဦးေဆာငေရးသားခေသာ AGIPPအၾကေပး ဆရာမနနးျဖျဖလငးအား ေကးဇးအထး တငရပါေၾကာငး AGIPPမ မတတမးတငေဖာျပလပါသည။ ဤစာတမးအတြက လအပေသာ သတငးအခကအလကမားက ညလာခတစေလာကလး စေဆာငး ပပးေပးခေသာ AGIPP၏ ပကငေကာမတဝငမား၊ မတဖကအဖြ႕ဝငမား၊ စာအပျဖစေျမာကေရးအတြက ႀကးပမးေပးခၾကေသာ AGIPP ၏အတြငးေရးမးရး အဖြ႔ဝနထမးမားအားလးကလညး ေကးဇးတငပါသည။ အထးသျဖင ျမနမာၿငမးခမး ေရးျဖစစဥႏင လမႈ႔အဖြ႕အစညးအတြငး ကား၊ မ တနးတေရးႏင အမးသမးအခြငအေရးရရေစရနအတြက ကတကဝတရရ ႀကးပမးအားထတေဆာငရြကေနၾကေသာ အဖြ႕အစညးမားအားလးႏင ဤမတတမးက ေလလာဖတရႈသတစဦးတစေယာကစ တငးအား ေကးဇးအထးတငရပါသည။

AGIPP

၃

ျပညေထာငစၿငမးခမးေရးညလာခ - (၂၁) ရာစ ပငလ တတယအစညးအေ၀းႏင ပတသက၍ ၿငမးခမးေရးအတြက ကား - မ တနးတေရး

မဟာမတအဖြ႕ (AGIPP)၏ ဂနဒါ (ကား-မ ေရးရာ) ရႈေထာငမ ဆနးစစျခငးစာတမး

(၂၀၁၈ ခနစ၊ ဇလငလ ၁၁ -၁၆ ရက)

မာတကာ အပငး(၁) ျပညေထာငစ ၿငမးခမးေရးညလာခ (၂၁)ရာစပငလတတယအစညးအေ၀းတြင အမးသမးမား ပါ၀ငသညအေျခအေန။

(၁.၁) ျပညေထာငစ ၿငမးခမးေရးညလာခ(၂၁)ရာစပငလ တတယ အစညးအေ၀းတြင အမးသမးမားပါ၀ငသညရာခငႏႈနး(၁.၂) ျပညေထာငစ ၿငမးခမးေရးညလာခ (၂၁) ရာစပငလတတယ အစညးအေ၀း၏ အစအဖြ႔အသးသးတြင အမးသမးႏင အမးသားမား ပါ၀ငသည အေျခအေနအား ကား-မေရးရာ ရႈေထာငမ သးသပခက

အပငး(၂) ျပညေထာငစသေဘာတစာခပ အစတအပငး (၂) ပါ က႑အလက သေဘာတ ညခကမားအား ကား-မေရးရာရႈေထာငမ ဆနးစစခက။

အပငး (၃)

ၿငမးခမးေရးျဖစစဥတြင ကား-မတနးတေရးႏငပတသကၿပး AGIPP ၏ အၾကျပခကမား။

၅

အပငး(၁)

ျပညေထာငစ ၿငမးခမးေရးညလာခ (၂၁) ရာစပငလတတယ အစညးအေ၀းတြင အမးသမးမားပါ၀ငသညအေျခအေန။

(၁.၁) ျပညေထာငစ ၿငမးခမးေရးညလာခ (၂၁) ရာစပငလတတယ အစညးအေ၀းတြင အမးသမးမားပါ၀ငသည ရာခငႏႈနး

ျပညေထာငစၿငမးခမးေရးညလာခ (၂၁) ရာစပငလ တတယအစညးအေ၀းတြင အမး သမးမားပါ၀ငသည တရား၀ငစာရငးက Union Peace Conference – 21st Centu-ry Panglong – Third Session Facebook မ ၂၀၁၈ ခႏစ ဇလငလ (၁၄) ရကေန႔တြင တရား၀ငထတျပနခပါသည။ ယခကသ႔ ညလာခကငးပေနသညကာလတြင ညလာခ တကေရာကသ ကား/မ ဦးေရစာရငးအား ထတျပနႏငျခငးအား မမတ႔ AGIPP အဖြ႔မ ႀကဆပါသည။

ထတရား၀ငထတျပနသည စာရငးအရ ကယစားလယအေနျဖင ပါ၀ငသည အမးသမး ရာခငႏႈနးမာ (၁၇)% ျဖစၿပး ညလာခတြငပါ၀ငသည အမးသမးစစေပါငး ရာခငႏႈနးမာ (၂၂) % ျဖစပါသည။

၆

ဇယား(၁) ျပညေထာငစၿငမးခမးေရးညလာခ (၂၁) ရာစပငလ တတယအစညးအေ၀းအတြင အစအဖြ႔အလက ကား၊မ ပါ၀ငမႈစာရငး

# အစအဖြ႔ ကား မ စစေပါငး အမးသမးပါ၀ငမႈ%

၁ အစးရ ၅၃ ၂၂ ၇၅ ၂၉ %

၂ လႊတေတာ ၅၇ ၁၈ ၇၅ ၂၄%

၃ တပမေတာ ၁၄၂ ၈ ၁၅၀ ၅%

၄ တငးရငးသားလကနကကင အဖြ႔အစညးမား (EAOs)

၁၁၉ ၃၁ ၁၅၀ ၂၀%

၅ ႏငငေရးပါတမား

၁၂၂ ၂၈ ၁၅၀ ၁၈%

၆ ပါ၀ငသငပါ၀ငထကသမား ၄၂ ၈ ၅၀ ၁၆%

၇ တငးရငးသားကယစားလယ ၄၅ ၅ ၅၀ ၁၀%

တပမေတာတငးရငးသားကယစားလယ

ပါ၀ငသငပါ၀ငထကသမား

ႏငငေရးပါတမားတငးရငးသား လကနကကင အဖြ႔အစညးမား (EAOs)

လႊတေတာအစးရ

၇

ဇယား(၁)အရ အမးသမးပါ၀ငမႈႏႈနးအမားဆးအစအဖြ႔မာ အစးရအစအဖြ႔(၂၉%) ျဖစၿပး အမးသမးပါ၀ငမႈႏႈနးအနညးဆးအစအဖြ႔မာ တပမေတာအစအဖြ႔ (၅%) ျဖစပါ သည။ အမးသမးပါ၀ငမႈႏႈနး ဒတယအမားဆးမာ လႊတေတာအစအဖြ႔ (၂၄%) ျဖစၿပး တတယအမားဆးမာ တငးရငးသားလကနကကငအစအဖြ႔ (၂၀%) ျဖစသညက သးသပ ေတြ႔ရရပါသည။

https://www.facebook.com/284818361963890/photos/a.284895528622840.1073741829.284818361963890/480398645739193/?-type=3&theater

ဇယား(၂) ျပညေထာငစ ၿငမးခမးေရးညလာခ (၂၁) ရာစပငလ ဒတယႏင တတယ အစညးေ၀းတြင အမးသမးပါ၀ငမႈ ႏႈငးယဥခက

# ပါ၀ငသအမးအစား ဒတယအၾကမတြင အမးသမးပါ၀ငမႈ%

တတယအၾကမတြင အမးသမးပါ၀ငမႈ%

၁ ညလာခကယစားလယမား ၁၅% ၁၇%

၂ အကးေဆာငမား ၃၆% ၂၆%

၃ ေလလာသမား ၂၂% ၃၂%

၄ NCA-NS EAOs မ တကေရာကသမား

ဒႀကမတြင တကေရာက ျခငးမရပါ

၀%

၅ အေထာကအကျပရးအဖြ႔ ဒႀကမတြင သးသန႔ စာရငးေဖာျပျခငး မရပါ

၃၃%

စစေပါငးအမးသမးပါ၀ငမႈ ရာခငႏႈနး ၁၇% ၂၂%

၈

ဒတယအၾကမတြင အမးသမးပါ၀ငမႈ%

တတယအၾကမတြင အမးသမးပါ၀ငမႈ%

၁၅% ၁၇%

ညလာခကယစားလယမား

အကးေဆာငမား

၃၆% ၂၆%

၂၂% ၃၂%

ေလလာသမား

NCA-NS EAOs မ တကေရာကသမား

ဒႀကမတြင တကေရာကျခငးမရပါ

၃၃%

၀%

အေထာကအကျပရးအဖြ႔ ဒႀကမတြင သးသန႔ စာရငးေဖာျပျခငး မရပါ

၉

တတယအႀကမ အစညးအေ၀းတြင အမးသမးပါ၀ငသစစေပါငး ၅% တးလာၿပး အမး သမးညလာခကယစားလယမား ၂% တးလာျခငးက ႀကဆပါသည။ အမးသမးပါ၀ငမႈႏႈနး ပမမားလာေစရန ဆကလကလပေဆာငသြားႏငပါရန အစအဖြ႔အသးသးတ႔အား တကတြနးအပပါသည။ အမးသမးပါ၀ငမႈႏႈနးပမတးတကလာေစရနႏင ပါ၀ငေသာ အမး သမးတ႔ ထေရာကစြာပါ၀ငႏငေရးအတြက အစအဖြ႔အသးသးတြင ကား-မေရးရာ (ဂနဒါ) မ၀ါဒထားရျခငး၊ ကား-မေရးရာ ဘတဂက (ဂနဒါဘတဂက) ထားရျခငးႏင ကား-မ ေရးရာတနးတညမေရး အသအျမငရျခငးတ႔ လအပပါသည။

AGIPP မ ညလာခအတြငး အစအဖြ႔အလက၊ က႑အလက ေဆြးေႏြးပြမားအား ေလလာသ အေနျဖငသာပါ၀ငရပါသည။ ဤ ကား - မ ေရးရာ ရႈေထာငမ ဆနး စစသးသပခကမားသည ေလလာသ၏ ေတြ႔ရမႈအတငးအတာအားျဖငသာ သးသပထားျခငးျဖစပါေၾကာငး ဦးစြာ တငျပလပါသည။

ျပညေထာငစၿငမးခမးေရးညလာခအား ၂၀၁၈ ခႏစ၊ ဇလငလ (၁၁) ရကမ (၁၆) ရကေန႔ အထ ေအာကပါအစစဥအတငး (၆) ရကတာကငးပခပါသည။

(၁.၂) ျပညေထာငစ ၿငမးခမးေရးညလာခ (၂၁) ရာစပငလတတယ အစညးအေ၀းတြင အမးသမး ႏင အမးသားမား၏ပါ၀ငသည အေျခအေနအား ကား - မ ေရးရာ ရႈေထာငမ သးသပခက

# ရကစြ အစစဥ

၁ ၁၁.၇.၂၀၁၈ (ဗဒၶဟးေန႔)

နနကပငး - ဖြငပြအခမးအနားအစစဥေန႔လညပငး - UPDJC အတြငးေရးမးအဖြ႔ အစရငခစာႏင က႑(၄)ခမ မ၀ါဒအဆျပခကမားတငသြငးျခငး။

၂ ၁၂.၇.၂၀၁၈(ၾကာသပေတးေန႔)

အစအဖြ႔အလကေဆြးေႏြးျခငး(အစးရ၊ လႊတေတာ၊ တပမေတာ၊ တငးရငးသားလကနကကင၊ ႏငငေရးပါတ)

၁၀

၃ ၁၃.၇.၂၀၁၈(ေသာၾကာေန႔)

က႑အလကေဆြးေႏြးျခငး(ႏငငေရး၊ စးပြားေရး၊ လမႈေရး၊ လၿခေရး၊ ေျမယာႏင သဘာ၀ သယဇာတ)

၄ ၁၄.၇.၂၀၁၈(စေနေန႔)

အစအဖြ႔အလကေဆြးေႏြးျခငး(အစးရ၊ လႊတေတာ၊ တပမေတာ၊ တငးရငးသားလကနကကင၊ ႏငငေရးပါတ)

၅ ၁၅.၇.၂၀၁၈(တနဂၤေႏြေန႔)

ျပညေထာငစၿငမးခမးေရး ေဆြးေႏြးမႈ ပးတြေကာမတ UPDJC သးသန႔အစညးအေ၀း

၆ ၁၆.၇.၂၀၁၈(တနလာၤေန႔)

က႑အလကမ၀ါဒသေဘာတညခကမားအား တငသြငးျခငး၊ ေထာကခေဆြးေႏြးျခငး၊ အတညျပျခငး၊ မတတမးတငျခငး၊ အတညျပထားေသာ သေဘာတညခကမားအား ျပညေထာငစ သေဘာတစာခပ၏အစတအပငးအျဖစ လကမတေရးထးခပဆျခငး၊ ညလာခတတယအစညးအေ၀း၏ သေဘာထားထတျပန ေၾကညာခကဖတၾကားျခငး။

ညလာခ ဒတယေန႔အစအဖြ႔အလကအစညးအေ၀းတြင အမးသမးႏင အမးသားမား ပါ၀ငသညအေျခအေနက ကား - မ ေရးရာရႈေထာငမ သးသပခက

၂၀၁၈ ခႏစ ဇလငလ (၁၂) ရကႏင (၁၄) ရကေန႔မားတြင အစအဖြ႔အလက အစညးအေ၀းမား ျပလပၾကပါသည။ အစအဖြ႔အေနျဖငအစးရ၊ လႊတေတာ၊ တပမေတာ၊ တငးရငးသားလက နကကငႏငႏငငေရးပါတ အစအဖြ႔(၅) ဖြ႔သတ မတထားၿပး တငးရငးသားကယစားလယမား ႏင ပါ၀ငသငပါ၀ငထကသမားက သကဆငရာ အစအဖြ႔(၅)ဖြ႔တြင ပါ၀ငေဆြးေႏြးေစပါသည။ AGIPP ၏ကယစားလယမားသည အစအဖြ႔အလက အစညးအေ၀းမားတြင ေလလာသမား အေနျဖင ပါ၀ငေလလာၾကရာ တပမေတာအစအဖြ႔မအပ ကနေသာအစအဖြ႔ (၄)ဖြ႔၀င ေရာကေလလာခြင ရရၾကပါသည။ ေလလာသ၏ရႈေထာငမ သးသပခကမားကတငျပျခငးသာျဖစပါ၍ သတငးအခကအလကတကမနကနမႈ အားနညးႏငမည ျဖစပါေၾကာငးထပမ၍ ေဖာျပအပပါသည။

၁၁

၂၀၁၈ ဇလငလ (၁၂) ရက ညလာခဒတယေန႔ အစအဖြ႔အလကေဆြးေႏြးပြတြင အစးရအစ အဖြ႔တြင သဘာပတစစေပါငး (၁၀)ဦးတြင အမးသား (၁၀) ဦးျဖစၿပး အမးသမးတစဦးမပါ၀ငျခငးမရပါ။ အစအစဥပပးသမားစစေပါငး (၅)ဦးတြင အမးသား (၃)ဦး အမးသမး (၂) ဦးပါ၀ငပါသည။ အစးရအစအဖြ႔ကယစားလယ မား စစေပါငး (၅၀) ဦးတြင အမးသား (၃၅) ဦးပါ၀ငၿပး အမးသမး (၁၅) ဦး ပါ၀ငပါသည။ ေလလာသစစေပါငး (၁၇၉) ဦးရၿပး အမးသား (၁၆၈)ဦးႏင အမးသမး (၁၁) ဦးပါ၀ငပါသည။ အစးရအစအဖြ႔တြင အမးသမးကယစားလယ မားလညးပါ၀င ေဆြးေႏြးၾကပါသည။ အမးသမးကယစားလယမားသည LGBT အေရး၊ လငယအေရး၊ မတကြျပားေသာယဥေကးမႈအေရး၊ ဘာသာေရး၊ ကေလးသငယအခြင အေရးဆငရငကစၥရပမား၊ အမးသမးမားေျမယာပငဆငခြငအေရးမားက အေလးေပး ေဆြးေႏြးသညကေတြ႔ရရပါသည။ အမးသားကယစားလယတစဦးမ တငးရငးသားအမး သမးမား၏အခြငအေရးမားက ထညသြငးစဥးစားေပးရနလအပေၾကာငး ထညသြငး ေဆြးေႏြးသညကလညး ေတြ႔ရရပါသည။ လၿခေရးက႑မ၀ါဒႏငပတသက၍ ေဆြးေႏြး ျခငးမရေသာလညး ျပနလညတငျပရာတြင လသားလၿခေရးကစၥရပမားႏင ပတသက၍ ေဆြးေႏြးမႈမား ပါဝငလာေၾကာငးက ေတြ႔ရရပါသည။ အႏစခပသးသပရလင အစးရအစအဖြ႔ တြင စးပြားေရးက႑မ၀ါဒမားမအပ ကနေသာက႑မားတြင ကား-မေရးရာ ရႈေထာငမ ထညသြငး ေဆြးေႏြးမႈရသညက သးသပေတြ႔ရရပါသည။ အစးရအစအဖြ႔မ အမးသမး ကယစားလယမားအနညးငယသာ တကၾကြကၽြမးကငစြာ ပါ၀ငေဆြးေႏြးမႈရၿပး ကနေသာ အမးသမးကယစားလယမား၏ ပါ၀ငေဆြးေႏြးမႈနညးပါးေနသညက ေတြ႔ရရပါသည။

လႊတေတာအစအဖြ႔တြင သဘာပတစစေပါငး (၅) ဦးတြင အမးသား (၃)ဦး အမးသမး (၂) ဦးပါ၀ငပါသည။ Facilitator အစစဥပပးကညသမား စစေပါငး (၃) ဦးတြင အမးသား (၁) ဦးႏင အမးသမး (၂) ဦးပါ၀ငပါသည။ လႊတေတာကယစားလယ (၇၃) ဦးတြင အမးသား (၅၆) ဦး ႏင အမးသမး (၁၇) ဦးပါ၀ငပါသည။ ေလလာသ (၆) ဦးရၿပး အမးသား (၄)ဦးႏင အမးသမး (၂) ဦးျဖစပါသည။

ႏငငေရးက႑၏မ၀ါဒမားႏင လမႈေရးက႑၏မ၀ါဒမားက ေဆြးေႏြးရာတြင ဦးေဆာင ေဆြးေႏြးသမားမ ကား - မေရးရာသေဘာတရားမားက ေကာငးမြနစြာရငးလငးႏငသညက ေတြ႔ရရပါသည။ သ႔ေသာ အျခားက႑၏မ၀ါဒမား ေဆြးေႏြးရာတြင ကား-မေရးရာႏင ခတဆကေဆြးေႏြးမႈမရသညက သးသပေတြ႔ရ ရပါသည။

၁၂

တငးရငးသားလကနကကငအစအဖြ႔တြင ပါ၀ငသစစေပါငး (၂၈၅) ဦးရၿပး အမးသား (၂၁၄) ဦးႏင အမးသမး (၇၁) ဦးပါ၀ငေၾကာငး ေတြ႔ရပါသည။ ကယစားလယမား၊ ေလလာသမား၊ နညးပညာအေထာကအကျပမား၏ သးသန႔လဦးေရက ေကာကယႏငျခငးမရခပါ။ သ႔ေသာ အေသးစတေဆြးေႏြးခကမားက မတတမးယရာတြင ႏငငေရးက႑မ၀ါဒအားပါ၀ငေဆြး ေႏြးသ (၂၁) ဦးတြင အမးသမး (၇) ဦး၊ စးပြားေရးက႑မ၀ါဒက ပါ၀ငေဆြးေႏြးသ (၁၃) ဦးတြင အမးသမး (၃) ဦး၊ လမႈေရးက႑တြင ပါ၀ငေဆြးေႏြးသ (၂၅) ဦးတြင အမးသမး (၈) ဦး၊ ေျမယာႏငသဘာ၀ပတ၀နးကငမ၀ါဒအား ေဆြးေႏြးသ (၁၄) ဦးတြင အမးသမး (၉) ဦးပါ၀ငၿပး အမးသား (၁)ဦးမ လၿခေရးက႑ မ၀ါဒ တငသြငးႏငျခငးမရေၾကာငးက တငျပေဆြးေႏြးပါသည။ ႏငငေရးက႑မ၀ါဒသည ကား - မေရး ရာမ၀ါဒျဖစသညႏငအည ေဆြးေႏြးသအမးသားမားမလညး ကား - မတနးတညမေရးက ေထာကခေဆြးေႏြးသြား ေၾကာငးသးသပေတြ႔ရရသည။ အျခားအစအဖြ႔မားကသ႔ပင ႏငငေရးႏငလမႈေရးက႑မားရ မ၀ါဒမားမလြ၍ ကနေသာက႑မားတြင ကား - မေရးရာႏင ခတဆကေဆြးေႏြးမႈမား မရေၾကာငး သးသပေတြ႔ရပါသည။

ႏငငေရးပါတအစအဖြ႔တြင ပါ၀ငသမားအား မတတမးတငေကာကခႏငျခငး မရပါ။ သ႔ေသာ အေသးစတအခကအလကအေနျဖင ႏငငေရးပါတမ အမးသမး (၂၀) ဦးတ႔သည က႑အသးသး၏ မ၀ါဒမားႏင ပတသက၍ အၾကျပတငျပေဆြးေႏြးသြားေၾကာငး ေလလာ သ၏ မတတမးအရ သရရပါသည။ ပါ၀ငေဆြးေႏြးသအမးသမးမားသည ကား - မ ေရးရာ အသအျမငရသမားျဖစေၾကာငး ၎တ႔၏ေဆြးေႏြးခကမားအရ သးသပေတြ႔ရပါသည။ ႏငငေရးက႑ႏင လမႈေရးက႑၏မ၀ါဒမား ေဆြးေႏြးရာတြငသာ ကား - မေရးရာရႈေထာငမ ထညသြငးေဆြးေႏြးၾကၿပး အျခားေသာက႑မား၏မ၀ါဒမားက ေဆြးေႏြးရာတြင ကား - မ ေရးရာရႈေထာငမ ထညသြငးေဆြးေႏြးျခငးမရေၾကာငး ေလလာေတြ႔ရရပါသည။

အထကပါေတြ႔ရခကမားအရ အစအဖြ႔အသးသးမကယစားလယမားသည က႑အသးသး ႏင ကား - မေရးရာ ခတဆကေဆြးေႏြးႏငရန နညးပညာအေထာကအက လအပေၾကာငးသးသပေတြ႔ရရပါသည။

၁၃

အပငး(၂)

ျပညေထာငစသေဘာတစာခပ အစတအပငး (၂) ပါ က႑ အလက သေဘာတညခကမားအား ကား-မ ေရးရာရႈေထာငမ ဆနးစစခက။

ျပညေထာငစၿငမးခမးေရးေဆြးေႏြးမႈပးတြေကာမတ(UPDJC)မ ျပညေထာငစၿငမးခမးေရး ညလာခ - (၂၁) ရာစပငလ တတယအစညးအေ၀းသ႔တငသြငးသည သကဆငရာက႑ အလက မ၀ါဒအဆျပလႊာမားအား ေအာကပါအခကႏငစာတမးမားအေပၚ အေျခခကာ တငသြငးျခငးျဖစပါသည။ • ယခငဒတယအၾကမ ျပညေထာငစၿငမးခမးေရးညလာခ-(၂၁)ရာစ ပငလညလာခ

မတငမ လပငနးေကာမတအစညးေ၀းမားတြင ဆကလကေဆြးေႏြးရနကနရေသာ အေျခခမအဆျပခကမား

• မြနလမးအလက အမးသားအဆငႏငငေရးေဆြးေႏြးပြမ စစညးတငျပလာသည မ၀ါဒ စာတမး။

• ႏငငေရးပါတမားအစအဖြ႔၏ သေဘာထားမ၀ါဒစာတမး။• တငးရငးသားလကနကကင ေတာလနေရးအဖြ႔အစညးမား (NCA-S EAO) မမ၀ါဒ

စာတမး။• Chin National Front (CNF) စာတမး။• ရခငျပညနယလြတေျမာကေရးပါတ( ALP) စာတမး။• ဒတယအၾကမ ကရငအမးသားအဆငႏငငေရးေဆြးေႏြးပြမ တငျပသညစာတမး။• အေၾကာငးအရာအလက အမးသားအဆင ႏငငေရးေဆြးေႏြးပြမ တငသြငးထားေသာ

ျပနလညေနရာခထားေရး ျပနလညထေထာငေရးႏင လမႈဖြ႔ၿဖးေရးဆငရာ မ၀ါဒအၾက ျပစာတမး။

UPDJC လပငနးေကာမတအစညးအေ၀းမားက ၂၀၁၈ ခႏစ၊ ဇြနလ (၂၆) မ (၂၈)အထ ႏင ဇလငလ (၄) ရကမ (၆) ရကအထကငးပၿပး က႑အလကမ၀ါဒအဆျပလႊာမားက ေဆြးေႏြးျပငဆငၿပး ျပညေထာငစၿငမးခမးေရးညလာခ - (၂၁) ရာစပငလ တတယ အစညးအေ၀းသ႔ က႑(၄) ခမ မ၀ါဒအဆျပခက (၁၄) ခကက တငသြငးႏငခပါသည။

၁၄

၁ ႏငငေရးက႑ဆငရာ မ၀ါဒအဆျပခက ၄ ခက

၂ စးပြားေရးက႑ဆငရာ မ၀ါဒအဆျပခက ၁ ခက

၃ လမႈေရးက႑ဆငရာ မ၀ါဒအဆျပခက ၇ ခက

၄ လၿခေရးက႑ဆငရာ မ၀ါဒအဆျပခက ၀

၅ ေျမယာႏင သဘာ၀ပတ၀နးကငက႑ဆငရာ မ၀ါဒအဆျပခက ၂ ခက

စစေပါငး ၁၄ ခက

(၂.၁) ႏငငေရးက႑ အေျခခမ သေဘာတညခက (၄)ခကအား ကား - မ ေရးရာ ရႈေထာငမ ဆနးစစျခငး

ကား - မ ဆငရာ တနးတညမမႈ၁။ ဒမကေရစႏင ဖကဒရယစနစတ႔က အေျခခေသာ ျပညေထာငစက တညေဆာကရာတြင ျပညေထာငစသမၼတျမနမာႏငငေတာ၏ မညသညႏငငသားကမ ကား - မဆငရာ လငကြ ျပားမႈက အေျခခေသာ ခြျခားဆကဆျခငးမရေစေရးႏင တနးတညမမႈရေစေရးအတြက မ၀ါဒခမတရမည။

အထကပါ ေျခခမတြင ခြျခားဆကဆျခငးႏငပတသကေသာ အဓပါယဖြငဆခကထားရရန လအပသည။ ကား - မေရးရာ (ဂနဒါ) သေဘာတရားအရ ခြျခားဆကချခငးဆသညမာ

၄ငးေနာက မ၀ါဒအဆျပခကမားအား အစအဖြ႔အလကႏင က႑အလက ေဆြးေႏြးခၾကၿပး သညေနာက UPDJC (ျပညေထာငစၿငမးခမးေရးေဆြးေႏြးမႈ ပးတြေကာမတ)၏ အတညျပ ေဆြးေႏြးခကအရ က႑ (၄) ခ၏ မ၀ါဒအဆျပခက (၁၄) ခကအား ျပညေထာငစ သေဘာတစာခပ အစတအပငး (၂) အျဖစ ထညသြငးခပဆႏငခပါသည။

ပ

၁၅

ကား-မဆငရာ လငကြျပားမႈတစခတညးကသာ အေျခချခငးမးမဟတပ အမးမးေသာ မတကြျပားျခငးမားက ခြျခားျခငးမျပလပရနဆေသာအခကတြင အေျခခပါသည။ ဥပမာ - လငစတခယမႈကြျပားျခငး၊ လမး၊ ဘာသာ၊ အသက အရြယ၊ အလပအကင၊ အမေထာင ေရးအေျခအေနကြျပားျခငးစသျဖင။ ထမတကြျပားျခငးမား၏ ဆကႏြယပတသကမႈမားက ထညသြငးစဥးစားျခငးရမသာလင ခြျခားဆကဆျခငးမရေစေရးအတြက အေထာကအက ျပႏငမညျဖစပါသည။ ၄ငးအျပင ျပညေထာငစသမၼတျမနမာႏငငေတာ၏ မညသညႏငငသားကမဟေသာ သတမတခကသည ခြျခားဆကဆျခငးမရေစေရးႏင စစမနေသာတနးတညမမႈရေစေရး အႏစသာရအား အနႈတသေဘာသကေရာကမႈရေစပါသည။ ႏငငသားမဟတေသာ သမားအား ကား-မဆငရာလငကြျပားမႈကအေျခခ၍ ခြျခားဆကဆလင ရသညဟေသာ ယဆခကမား ရလာမညကစးရမရပါသည။ ျမနမာႏငငအစးရမ ၂၀၁၆ ခႏစ မတလ ၁၇ ရကေန႔တြင ျမနမာႏငင၏လ႔အခြငအေရးအစရငခစာအေပၚ ႏငငတကာအစးရႏင လ႔အခြငအေရးေကာမရငမ သးသပခကမားက အစးရမအေကာငထညေဖာပါမညဟ လကခထားေသာအခကမားအနက

• 143.57 Asutria အစးရမ တကတြနးထားသည CEDAW ႏငအည “အမးသမးမား အားခြျခား ဆန႔ကငမႈ” ဆသညအဓပၸာယက ခမတရန ဟေသာအခကက လကခ ထားပါသည။

• 143.60 Nepal အစးရမ တကတြနးထားသည လမး၊ဘာသာအေျခခခြျခားမႈမား မရဘ ႏငငသားတငးသဟဇာတျဖစေအာငေနထငေရးအတြက ဆကလကႀကးပမး ေဆာငရြကရန ဟေသာအခကက လကခထားပါေသာေၾကာင အေျခခမ အမတ(၁) အား အေကာငထညေဖာေဆာငရြကရာတြင အစးရမလကခထားေသာအခကမားႏင ကကညမႈရေအာင သတျပကာအေကာငထညေဖာေဆာငရြကသငပါသည။

၂။ က႑အသးသးတြင အမးသမးမားအနညးဆး (၃၀) ရာခငႏႈနးပါ၀ငေရးကအားေပးရန။

ဤအခကတြင အမးသမးမားအနညးဆး (၃၀) ရာခငနႈနးပါ၀ငေရးက အားေပးရန ဟေသာအခကမာ ေယဘယဆနေနေသာအခကျဖစသညဟ သးသပပါသည။ အမးသမး မား၏ ပါ၀ငေရးကအားေပးသညမ၀ါဒအား လကေတြ႔အေကာငထညေဖာေဆာငေပး မည ယႏရားမား၊ ယာယအထးလပေဆာငခကမား၊ ႀကတငျပငဆငကာ စမေပးမႈအား

၁၆

အာမခခကေပးႏငမႈ အားနညးေနပါသည။စေဒါေကာမတမလညး အမးသမးမားႏင အမသားမား၏ စစမနေသာ တနးတညမမႈက ရရခစားႏငရနအတြက အခးကကယစားျပစနစျပဌာနးျခငးကသ႔ေသာ ယာယအထးလပ ေဆာငခကမားက လအပသညနညးဗဟာတစရပအေနျဖင အသးျပေဆာငရြကရန အစဥအစက တကတြနးထားပါသည။

၃။ ဒမကေရစႏငဖကဒရယစနစတ႔ကအေျခခေသာျပညေထာငစက တညေဆာကရာတြင ျပညေထာငစသမၼတျမနမာႏငငေတာသည ကား၊မေရးရာအေျချပအၾကမးဖကမႈမားအား ကာကြယႏငသည မ၀ါဒမားက ခမတအေကာငအထညေဖာေဆာငရြကရန။

ျပညေထာငစသေဘာတစာခပ၏ ႏငငေရးက႑တြင ကား-မေရးရာ အေျချပအၾကမး ဖကမႈအား ကာကြယႏငသညမ၀ါဒမားက ခမတအေကာငထညေဖာေဆာငရြကရန ဟေသာမ၀ါဒအၾကျပခကအား ႀကဆပါသည။ ႀကတငကာကြယျခငး (Prevention) ႏင ျဖစလာေသာအမႈမားက ကာကြယေစာငေရာကျခငး (Protection) ႏစခလးက ၿခငမသည မ၀ါဒေရးဆြႏငရနလအပပါသည။ ၄ငးအျပင ကား-မေရးရာအေျချပ အၾကမးဖကမႈက ကာကြယရာတြင လကနာရမညအေျခခကင၀တမားကလညး အထးသတျပကာ မ၀ါဒမား တြင ထညသြငးေဖာျပထားသငပါသည။

၄။ ကား - မဆငရာ တနးတညမမႈက အေထာကအကျပေစရန အမးသမးမား၏စြမးေဆာင ရညက ျမငတငေပးရမည။

ကား - မ ဆငရာ တနးတညမမႈက အမနတကယ အေထာကအကျပေစရနအတြက အမးသမးမား၏ စြမးေဆာငရညကသာမက စြမးေဆာငခြငကပါ ျမငတငေပးရန လအပပါသည။ ဤအခကသည စြမးေဆာငရညျမငတငရန အာမခခကေပးသည မ၀ါဒအျဖစယဆ၍ ရႏငပါေသာလညး စြမးေဆာငရညျမငတငရာတြင ကား-မ တရား ေသအစြမားျဖင အမးသမးမားႏငသငေတာသညဟယဆေသာ အခကအျပတ၊ အခပအလပ၊ ဇာထးပနးထးစြမးရညမားက ျမငတငျခငးထက ႏငငေရးႏငသကဆင ေသာစြမးရညမားက ျမငတငေပးမညစမကနးမား၊ မ၀ါဒမားခမတမသာလင ကား-မ ဆငရာတနးတညမမႈက အမနတကယအေထာကအကျပႏငမညျဖစပါသည။ အမးသမး မား၏ စြမးေဆာငရညျမငတငရာတြင ကား - မ တရားေသအစြမားက ပေပာကေရးအေလး ေပးသည မ၀ါဒမားက ခမတသငပါသည။

၁၇

စးပြားေရးက႑ အေျခခမႈ သေဘာတညခကတငးေဒသႀကး/ ျပညနယအစးရမားသည မမတ႔တငးေဒသႀကး/ ျပညနယမားအတြငးရ အမားျပညသအကးစးပြားမားအတြက ဦးစားေပးအေကာငအထညေဖာ လပေဆာငႏငရန စးပြားေရးဆငရာ ဖြ႔ၿဖးေရး၊ စမကနးႏငမ၀ါဒမားကေရးဆြခမတေဖာေဆာငခြငရရမည။ ထသ႔ေရးဆြရာတြင ျပညေထာငစစးပြားေရးဆငရာ ဖြ႔ၿဖးေရး၊ စမကနးႏင မ၀ါဒမားက သဟဇာတျဖစေစေရးႏင ဆကစပေသာ အျခားတငးေဒသႀကး/ျပညနယမား၏ အကး စးပြားက ထခကမႈမရေစေရး ထညသြငးစဥးစားရန။

စးပြားေရးက႑အေျခခမႈ သေဘာတညခကတြင ကား - မ ေရးရာႏင ပတသကၿပးထညသြငး စဥးစားေဖာျပထားျခငးမရသညက သးသပေတြ႔ရရပါသည။ စးပြားေရးဆငရာ ဖြ႔ၿဖးေရး စမကနးႏင မ၀ါဒမားကေရးဆြရာတြင အားလးပါ၀ငႏငေရးႏင ကား၊ မတနးတညမေရး ရႈေထာငမ ထညသြငးစဥးစားကာ ေရးဆြရမညဟ၍ ပါရသငပါသည။

(၂.၂) စးပြားေရးက႑ အေျခခမသေဘာတညခက (၁)ခကအား ကား - မ ေရးရာ ရႈေထာငမ ဆနးစစျခငး

၁၈

(၂.၃) လမႈေရးက႑ အေျခခမႈ သေဘာတညခက(၇)ခကအား ကား - မ ေရးရာ ရႈေထာငမ ဆနးစစျခငး

(၁) ျပနလညေနရာခထားေရး၊ ျပနလညထေထာငေရး၊ လမႈဖြ႔ၿဖးေရးဆငရာကစၥရပမားအား ေဆာငရြကရာတြင ဆးျဖတခကခသည အဆငတငးႏင အေကာငအထညေဖာမႈ အဆင တငးတြင အမးသမးမား အနညးဆး(၃၀) ရာခငႏႈနးပါ၀ငႏငေရး ႀကးပမးေဆာငရြကရန။ဤအေျခခမတြင ဆးျဖတခကခသညအဆငတငးႏင အေကာငအထညေဖာမႈ အဆငတငး တြင အမးသမးမားအနညးဆး (၃၀) ရာခငႏႈနး ပါ၀ငႏငေရးက ေဖာျပထားျခငးအား ႀကဆပါသည။ သ႔ေသာ ႀကးပမးေဆာငရြကရနဟေသာ စကားစသည မ၀ါဒ၏ ခငမာမႈက အားေပာေစပါသည။

(၂) လတငးလကလမးမ လႊမးၿခႏငေသာ အားလးအကး၀င ပညာေရးစနစေဖာေဆာငရန။အားလးအကး၀င ပညာေရးစနစဟဆရာတြင မသနစြမးသမား၊ ဆငးရႏြမးပါးသမား၊ လမးေပၚေနကေလးမားသာမက လငစတခယမႈကြျပားသမား၊ စစေဘးဒဏခေနရသမား၊ ေနရပစြန႔ခြာေရႊ႕ေျပာငးသမားအားလးအား ခြျခားမႈမရေသာ၊ အားလးအကး၀င ပညာေရး စနစက ေဖာေဆာငသညမ ျဖစသငပါသည။

(၃) လတငးလကလမးမ လႊမးၿခႏငေသာ ကနးမာေရးေစာငေရာကမႈစနစ (Universal Health Coverage) က ေဖာေဆာငရန။အထကပါမတြင လတငးဟေသာစကားစအား ရငးလငးစြာအဓပါယဖြငဆထားမသာလင ခြျခားမႈကငးသည မတသည အားလးကလႊမးၿခႏငသည ကနးမာေရး ေစာငေရာကမႈစနစကေဖာေဆာငႏငမညျဖစေၾကာငး သတျပသးသပမပါသည။

(၄) မသနစြမးသမား၊ ကေလးသငယမား၊ သကႀကးရြယအမား၊ ကယ၀နေဆာငမားအပါ အ၀င အမးသမးမားဆငရာ အခြငအေရးမားအတြက ဥပေဒမားျပဌာနးေပးရန။ဥပေဒမားကျပဌာနးရာတြင ႏငငတကာစနႈနးႏငကကညေသာ လ႔အခြငအေရးက ေလးစား လကနာေသာ ဥပေဒမားျပဌာနးႏငရန လမးညႊနမႈေပးေသာမ၀ါဒျဖစပါက ပ၍သငေတာ မညျဖစပါသည။

ပ

၁၉

(၅) လမႈဖြ႔ၿဖးေရးဆငရာကစၥရပမား ေဆာငရြကရာတြင လမႈသဟဇာတ (Social Cohe-sion) သေဘာတရားမားက ကယကယျပန႔ျပန႔ထညသြငးစဥးစားေဆာငရြကရန။အထကပါမတြင လမႈသဟဇာတသေဘာတရားမားက ကယျပန႔စြာအဓပါယဖြငဆထားရန လအပပါသည။

(၆) မးယစေဆး၀ါးႏင စတကေျပာငးလေစေသာ ေဆး၀ါးမား အလြသးမႈဆငရာ အႏရာယ ေလာခေရး (Harm Reduction)၊ ကသေရးႏင ျပနလညထေထာငေရးအတြက ထေရာက ေသာမ၀ါဒမား ခမတေဆာငရြကရန။ အထကပါမတြင ေနာကဆကတြအေနျဖင ထမ၀ါဒမားခမတရာတြင ကား - မ ေရးရာ ရႈေထာငမ လအပခကမားကဆနးစစၿပး မ၀ါဒမားခမတရနဟပါရပါက ပမျပညစမည ျဖစပါသည။

(၇) ကေလးသငယအခြငအေရးရရရနႏင ကေလးသငယဘကစဖြ႔ၿဖးေရးအတြက ကေလး သငယအခြငအေရးမားဆငရာ ကလသမဂၢကြနဗငးရငးက ေလးစားလကနာေရးႏငကေလး သငယမားအတြက ႀကးေလးေသာခးေဖာကမႈ (၆) ခက (Six Grave Violations) ပေပာကေရးက ဦးတည၍ စမခကခမတေဆာငရြကရန။

ယငးအေျခခမအား ထေရာကစြာအေကာငထညေဖာႏငရနအတြက တကေသာ အဓပာယ ဖြငဆခကမား ျပဌာနးေပးရနလအပပါသည။

ပ

ပ

၂၀

အကာအကြယျပေရးဆငရာ အစအမမား၁။ ႏငငအတြငးရ ေျမယာမားက ႏငငသားမားသာ ပငဆငခြငရၿပး ႏငငျခားသားႏင တရားမ၀ငေနထငသမားအား တကရကျဖစေစ၊ သြယ၀က၍ျဖစေစ ပငဆငခြငမရေစရ။အထကပါမတြင ႏငငသားဟေသာအဓပၺါယဖြငဆခကတြင အမးသားႏင အမးသမး အကး ၀ငေၾကာငး ရငးလငးစြာဖြငဆရနလအပသည။ ၄ငးအျပင ႏငငျခားသားေျမယာပငဆငမႈက ကန႔သတထားသညမျဖစေသာေၾကာင ထမ၀ါဒက အေကာငထညေဖာေဆာငရြကရာတြင အမးသမးမားအေပၚ ဆးကးသကေရာကမႈမားမရေစရန သတျပရနလအပပါသည။ လကရတြင ႀကေတြ႔ေနရသကသ႔ ေျမယာပငဆငလမႈေၾကာင အမးသမးမားအားလမလည လကထပမႈမား ျပလပျခငးျဖင အမးသမးမားအေပၚအၾကမးဖကမႈမားစြာေပၚေပါကလာ ႏငမညက စးရမစရာအေၾကာငးရပါသည။

၂။ ေျမယာကအသးျပ၍ စမကနးလပငနးအမးမး ေဖာေဆာငရာတြင သဘာ၀ပတ၀နး ကငဆငရာထခကမႈဆနးစစျခငး၊ လမႈေရးဆငရာထခကမႈဆနးစစျခငး၊ ကနးမာေရး ဆငရာထခကမႈဆနးစစျခငးႏင ေဒသချပညသလထႏင ညႏႈငးေဆာငရြကျခငးစသည လပငနးမားက ႀကတငျပလပရမည။

အထကပါမတြင ကား - မေရးရာရႈေထာငမ ဆနးစစျခငးကထညသြငးေဖာျပပါက ပမျပညစ မညျဖစသည။

(၂.၄) ေျမယာႏင သဘာ၀ပတ၀နးကငက႑ အေျခခမသေဘာ တညခက(၂)ခကအား ကား - မ ေရးရာ ရႈေထာငမ ဆနးစစျခငး

၂၁

အပငး (၃)

ၿငမးခမးေရးျဖစစဥတြင ကား-မတနးတေရးႏင ပတသကၿပး AGIPP ၏အၾကျပခကမား

• ၿငမးခမးေရးျဖစစဥတြငအမးသမးမားအနညးဆး ၃၀% ပမပါ၀ငလာႏငေရးအတြက အစအဖြ႔အသးသးမ အေလးေပးေဆာငရြကရန။ ဥပမာ - စတငဖတၾကားစဥကပင အမးသမးမား လကေတြ႔ပမပါဝငလာႏငေစရန လအပသညပပးမႈမားျပလပျခငး။

• အမးသားအဆငႏငငေရးေဆြးေႏြးပြမားတြင အမးသမးမား၏အသက စစညးကာ ကား - မေရးရာတနးတညမမႈႏငဆငေသာအခကမားက အၾကျပခကစာတမးမားတြင ထညသြငးႏငေရးအတြက နညးပညာပပးေပးႏငမညသမားႏင ခတဆကရန။

• UPDJC working committee၏ ေဆြးေႏြးပြမားတြင သကဆငရာက႑အလက နညးပညာကၽြမးကငသမားႏင ခတဆကေဆာငရြကရန အထးသျဖင ကား - မေရးရာ ရႈေထာငမ နညးပညာအၾကေပးႏငမညသမားအား အစးရ၊ လႊတေတာ၊ တပမေတာ၊ တငးရငးသားလကနကကငႏင ႏငငေရးပါတအစအဖြ႕မားမ က႑တငးအတြက ခတဆကေဆာငရြကရန။

• ေရရညတညတေသာ ၿငမးခမးေရးက တညေဆာကႏငရနအတြက ၿငမးခမးေရးျဖစစဥ တစခလးက ကား - မ ေရးရာ ဂနဒါဆနးစစမႈမားအား အဆငတငးတြင ျပလပရန။

• ဆကလက၍ ေရ႔ဆကကငးပမည ျပညေထာငစၿငမးခမးေရးညလာခ - (၂၁) ရာစ ပငလအစညးအေ၀းမား၊ အမးသားအဆငႏငငေရးေဆြးေႏြးပြမားတြင ကား - မ လဦး ေရစာရငးက တကစြာေကာကခေဖာျပေပးရန။

• ျပညေထာငစသေဘာတစာခပ အစတအပငး (၁) ႏင (၂) တြငပါ၀ငေသာမ၀ါဒမား အမနတကယ အေကာငထညေဖာကငသးႏငေရးလပေဆာငရန။

၂၂