puskesmas cynthia

7/23/2019 Puskesmas Cynthia

1/32

Program Puskesmas Belum Mencapai Target

Cynthia Cristiviane

10.2009.198/ B-7

Fakultas Kedokteran Universitas Kristen Krida Waana!alan "r#una Utara $o.%& !akarta Barat

ynristiviane'yahoo.o(

PENDAHULUAN

)e(*an+unan kesehatan (eru,akan *a+ian inte+ral dari ,e(*an+unan nasional. ala(

undan+-undan+ Kesehatan $o. 2 ahun 1992 dinyatakan *aha ,e(*an+unan kesehatan

*ertu#uan untuk (enin+katkan kesadaran& ke(auan& dan ke(a(,uan hidu, sehat *a+i setia,

oran+& a+ar teru#ud kesehatan yan+ o,ti(al se*a+ai salah satu unsur kese#ahteraan u(u( dari

tu#uan ,e(*an+unan nasional "noni(& 1992. Untuk (ena,ai tu#uan terse*ut& diselen++arakan

u,aya-u,aya yan+ *ersi3at (enyeluruh& ter,adu dan *erkesina(*un+an. 4alah satu u,aya

,e(erintah dala( (eu#udkan hal terse*ut yaitu (e(*entuk )usat Kesehatan 5asyarakat

)U4K645"4. )uskes(as (eru,akan unit or+anisasi ,elayanan kesehatan terde,an yan+

(e(,unyai (isi se*a+ai ,usat ,en+e(*an+an ,elayanan kesehatan seara (enyeluruh dan

ter,adu untuk (asyarakat yan+ tin++al di suatu ilayah ker#a tertentu. )uskes(as se*a+ai salahsatu or+anisasi 3un+sional ,usat ,en+e(*an+an (asyarakat yan+ (e(*erikan ,elayanan

,ro(oti3 ,enin+katan& ,reventi3 ,ene+ahan& kurati3 ,en+o*atan& reha*ilitati3 ,e(ulihan

kesehatan.

1


2/32

PEMBAHASAN

Skenario 4:

okter sudah *ertu+as di ,uskes(as " sekitar % *ulan. a (en+adakan lokakarya (ini

)uskes(as dan (enda,atkan *aha *e*era,a aku,an ,ro+ra( se,erti i(unisasi dasar& "$C&

dan F *elu( (ena,ai hasil yan+ dihara,kan. a (e(,unyai 1 oran+ dokter +i+i& oran+

,eraat& 1 oran+ sanitarian& dan oran+ ad(inistrator. Wilayah ker#anya (enaku, 1 kea(atan

den+an ,o,ulasi 2900 #ia. 4e*a+ian trans,ortasi dilakukan den+an (otor& ,erahu& dan *er#alan

kaki. in+kat ,endidikan (asyarakat se*a+ian *esar lulus 4 dan *uta huru3.

PUSKESMAS 1&2&

a Pengertian

4uatu kesatuan or+anisasi kesehatan 3un+sional yan+ (eru,akan ,usat ,en+e(*an+an

kesehatan (asyarakat yan+ #u+a (e(*ina ,eran serta (asyarakat di sa(,in+ (e(*erikan

,elayanan seara (enyeluruh dan ter,adu ke,ada (asyarakat di ilayah ker#anya dala( *entuk

ke+iatan ,okok. en+an lain ,erkataan )uskes(as (e(,unyai eenan+ dan tan++un+ #aa*

atas ,e(eliharaan kesehatan (asyarakat dala( ilayah ker#anya.

Wilayah )U4K645"4

Wilayah ker#a )uskes(as (eli,uti satu kea(atan atau se*a+ian dari kea(atan. Faktor

ke,adatan ,enduduk& luas daerah& keadaan +eo+ra3ik dan keadaan in3rastruktur lainnya

(eru,akan *ahan ,erti(*an+an dala( (enentukan ilayah ker#a )uskes(as.

)uskes(as (eru,akan ,eran+kat ,e(erintah aerah in+kat & sehin++a ,e(*a+ian

ilayah ker#a )uskes(as diteta,kan oleh Bu,ati K& den+an saran teknis dari Ke,ala Kantor

e,arte(en Kesehatan Ka*u,aten/Kodya yan+ telah disetu#ui oleh Ke,ala Kantor Wilayah

e,arte(en Kesehatan )ro,insi. 4asaran ,enduduk yan+ dilayani oleh se*uah )uskes(as rata-

rata 0.000 ,enduduk setia, )uskes(as. Untuk ,erluasan #an+kauan ,elayanan kesehatan (aka

)uskes(as ,erlu ditun#an+ den+an unit ,elayanan kesehatan yan+ le*ih sederhana yan+ dise*ut

)uskes(as )e(*antu dan )uskes(as Kelilin+. Khusus untuk Kota Besar den+an #u(lah

,enduduk satu #uta atau le*ih& ilayah ker#a )uskes(as *isa (eli,uti 1 Kelurahan. )uskes(as di

i*ukota kea(atan den+an #u(lah 10.000 #ia atau le*ih& (eru,akan :)uskes(as )e(*ina;

2


3/32

yan+ *er3un+si se*a+ai ,usat ru#ukan *a+i )uskes(as kelurahan dan #u+a (e(,unyai 3un+si

koordinasi.

)elayanan Kesehatan 5enyeluruh

)elayanan Kesehatan yan+ di*erikan di )uskes(as ialah ,elayanan kesehatan yan+

(eli,uti ,elayananan+ ditu#ukan ke,ada se(ua ,enduduk dan tidak di*edakan #enis kela(in dan +olon+an

u(ur& se#ak ,e(*uahan dala( kandun+an sa(,ai tutu, usia.! Program Kese"atan Puskesmas

Untuk tera,ainya visi ,e(*an+unan kesehatan (elalui )uskes(as& yakni teru#udnya

Kea(atan 4ehat 5enu#u ndonesia 4ehat& )uskes(as *ertan++un+ #aa* (enyelen++arakan

,ro+ra( kesehatan ,eroran+an dan ,ro+ra( kesehatan (asyarakat& yan+ keduanya #ika ditin#au

dari siste( kesehatan nasional (eru,akan ,elayanan kesehatan tin+kat ,erta(a. )ro+ra(

Kesehatan adalah u,aya yan+ dilaksanakan seara terarah dan terenana untuk (ena,ai tu#uan

,ro+ra(.

Program Promosi Kese"atan #Promkes$ % Healt" Promotion:

)enyuluhan Kesehatan 5asyarakat )K5& 4osialisasi )ro+ra( Kesehatan& 4urvey

)erilaku idu, Bersih dan 4ehat )B4& )enilaian 4trata )osyandu. Program Pencega"an Pen&akit Menular #P'M$ :

4urveilens er,adu )enyakit 4)& )elaakan Kasus< BC& Kusta& B& 5alari& Flu

Burun+& n3eksi 4aluran )erana3asan "kut 4)"& iare& n3eksi 5enular 4eksual 54&

)enyuluhan )enyakit 5enular. )ada )ro+ra( )uskes(as dala( )e(*erantasan )enyakit

e(a( Berdarah en+ue& ,entin+ *a+i ,ara ,etu+as ,uskes(as untuk (elakukan

,endekatan syste( dan (en*andin+kan antara aku,an den+an tar+et yan+ telah

diteta,kan. )e(*erantasan B di*andin+kan den+an tar+et varia*le yan+ dinilai< #u(lah

,enderita B& ,e(eriksaan #entik *erkala& ke+iatan ,enyuluhan B& ,e(*erantasan

vetor yaitu< ke+iatan 3o++in+& a*atisasi dan +erakan 5/ +erakan )e(*erantasan 4aran+

3


4/32

$ya(uk )4$. Untuk itu (asyarakat harus (e(,unyai ,en+etahuan dan sika, yan+ *aik

tentan+ ,enyakit B dan )4$ B. Program Pengo!atan :

)en+o*atan ala( ?edun+ < )oli U(u(& )oli ?i+i =aat !alan& ",otek& Unit ?aat

arurat U?& )eraatan )enyakit =aat na,& )ertolon+an )ersalinan Ke*idanan.

)en+o*atan @uar ?edun+ < =u#ukan Kasus& )elayanan )uskes(as Kelilin+ )uskel.

Program Kese"atan (!u )an Anak #K(A$ :

"$C Antenatal Care& )$C Post Natal Care& )ertolon+an )ersalinan& =u#ukan *u

a(il =isiko in++i& )elayanan $eonatus& Ke(itraan ukun Bersalin& 5ana#e(en

er,adu Balita 4akit 5B4& (unisasi.

Program Kese"atan *epro)uksi )an Keluarga Berencana #KB$ :

)elayanan Kesehatan )eduli =e(a#a )K)=& (unisasi Calon )en+antin Catin&

)elayanan KB )asan+an Usia 4u*ur )U4& )enyuluhan KB.

Program Upa&a Peningkatan +i,i Mas&rakat :

)eni(*an+an Bayi Balita& )elaakan dan )eraatan ?iAi Buruk& 4ti(ulasi dan eteksi

ini u(*uh Ke(*an+ "nak& )enyuluhan ?iAi.

Program Sanitasi )an Kese"atan Lingkungan :

)en+aasan Kesehatan @in+kun+an < 4)"@ saluran ,e(*uan+an air li(*ah& 4"5-

!"?" su(*er air (inu(-#a(*an keluar+a& )e(eriksaan 4anitasi < U te(,at-te(,atu(u(& nstitusi )erkantoran& 4urvey !entik $ya(uk 4!$.

Program Pela&anan Kese"atan Komunitas :

Kesehatan 5ata& Kesehatan !ia& Kesehatan @ansia& Kesehatan lahra+a& )eraatan

Kesehatan 5asyarakat )erkes(as& U,aya Kesehatan 4ekolah UK4.

Program Pencatatan )an Pelaporan :

4iste( )enatatan dan )ela,oran er,adu )uskes(as 4)2) dise*ut #u+a 4iste(

n3or(asi dan 5ana#e(en )uskes(as 45)U4.

c -ungsi Puskesmas

4


5/32

1 4e*a+ai )usat )e(*an+unan Keshatan 5asyarakat di ilayah ker#anya.

2 5e(*ina ,eran serta (asyarakat di ilayah ker#anya dala( ran+ka (enin+katkan ke(a(,uan

untuk hidu, sehat.

5e(*erikan ,elayanan kesehatan seara (enyeluruh dan ter,adu ke,ada (asyarakat ilayah

ker#anya.

)roses dala( (elaksanakan 3un+sinya& dilaksanakan den+an ara an+ ,entin+ tena+a terse*ut *eker#a

dala( suatu tea(& *erarti ,eker#aan tena+a yan+ satu (en+isi kekuran+an dari tena+a lain danse*aliknya. Walau,un ,eker#aan yan+ dilakukan *er*eda-*eda akan teta,i se(uanya den+an satu

tu#uan& ialah (enin+katkan kesehatan dari (asyarakat di ilayah ker#a )uskes(as dan di *aah

satu ,i(,inan& ialah ke,ala )uskes(as. idak ada ,en+kotakkan struktur dala( )uskes(as.

Ke,ala )uskes(as ,erlu (elakukan ,e(*a+ian tu+as *ersa(a-sa(a sta3nya disesuaikan

den+an #enis dan #u(lah tena+a serta ke+iatan yan+ ,erlu dilakukan. ala( hal ini ,erlu

di,erti(*an+kan ,ula lokasi ,eker#aan dan aktu ,eker#aan& sehin++a *isa diadakan ,e(*a+ian

tu+as dan +iliran ker#a yan+ (erata diantara tena+a-tena+a )uskes(as yan+ ada dan ,eker#aan

da,at dilaksanakan den+an *aik. )erte(uan *erkala antara ke,ala )uskes(as den+an se+ena,

sta3nya ter(asuk )uskes(as )e(*antu dan Bidan di desa ,erlu dilakukan seara teratur ,alin+

sedikit 1 *ulan 1 kali. Buku ,edo(an (ini @okakarya )uskes(as den+an la(,irannya

(eru,akan ,edo(an untuk ,enyelen++araan ,erte(uan *erkala terse*ut.

B Bi(*in+an eknis dan 4u,ervisi

4elain ,erte(uan *erkala den+an se+ena, sta3 )uskes(as yan+ dilakukan di )uskes(as&

Ke,ala )uskes(as ,erlu #u+a datan+ untuk (elihat dan (e(*eri *i(*in+an ke,ada sta3

)uskes(as seara *erkala di te(,at (ereka *eker#a& di )uskes(as& di )uskes(as )e(*antu& di

la,an+an (au,un di ru(ah ,enduduk dala( ran+ka kun#un+an ru(ah. al ini ,entin+ sekali

dilakukan seara teratur untuk (e(elihara disi,lin ker#a sta3 )uskes(as. ala( kun#un+an ini

di(an3aatkan ,ula untuk (enin+katkan siste( ru#ukan re3erral syste( di(ana konsultasi dari

sta3 )uskes(as da,at dilakukan di te(,at (ereka *eker#a& di sa(,in+ (eli(,ahkan ,en+etahuan

dan ketera(,ilan ke,ada sta3 ,uskes(as yan+ *ersan+kutan.C u*un+an Ker#a "ntar nstansi Kea(atan

14


15/32

Ca(at (eru,akan koodinati3 dari se(ua instansi/dinas tin+kat kea(atan. Ke,ala

,uskes(as *ertan++un+ #aa* seara tehnis kesehatan dan ad(inistrati3 ke,ada oka*u.

u*un+an den+an a(at (eru,akan hu*un+an koordinasi& na(un de(ikian tan++un+ #aa*

seara (oril dari ke,ala )uskes(as terhada, a(at teta, ada. u*un+an ker#asa(a yan+ *aik

,erlu di,u,uk antara )uskes(as den+an se(ua instansi di tin+kat kea(atan. Ke,ala )uskes(as

harus seara akti3 (enari hu*un+an ker#asa(a den+an instansi-instansi di tin+kat kea(atan.

Usaha kesehatan tidak da,at *er#alan sendiri dan ,erlu ker#asa(a den+an instansi-instansi lain.

)erte(uan *erkala antar instansi tin+kat kea(atan ,erlu diadakan di*aah koordinasi ,ak

Ca(at.

okter Ke,ala )uskes(as se*a+ai )en++erak )e(*an+unan di Wilayah Ker#anya

i sa(,in+ hu*un+an lan+sun+ antara dokter Ke,ala )uskes(as dan sta3 den+an an++ota

(asyarakat se*a+ai ,en+un#un+ )uskes(as dala( ran+ka ,e(eriksaan& ,en+o*atan dan

,enyuluhan kesehatan& ,erlu ,ula dilakukan hu*un+an ker#asa(a den+an (asyarakat dala(

ran+ka (e(*antu (asyarakat (enolon+ (ereka sendiri dala( *idan+ kesehatan. Khususnya

den+an ,ara ,er(uka (asyarakat dala( ran+ka (e(,er*aiki nasi* (ereka *aik dala( ruan+

lin+ku, kesehatan (au,un dala( hal-hal yan+ *erhu*unhan den+an kesehatan sesuai den+an

ke*utuhan (ayarakat.

4erin+kali (asyarakat *elu( da,at (en+enal (asalah yan+ (ereka hada,i& dan *elu(

*isa (enentukan ,rioritas (asalah yan+ ,erlu ditan++ulan+i. Ke,ala )uskes(as *eserta *eserta

se+ena, sta3nya *eker#asa(a den+an instalasi-instalasi lain di tin+kat kea(atan& ,erlu (e(*eri

*i(*in+an ke,ada (asyarakat untuk (en+enal (asalahnya dan (enentukan ,rioritas (asalah

yan+ ,erlu ditan++ulan+i sesuai den+an ke(a(,uan sadaya (ereka sendiri. Untuk itu ,erlu

dilakukan ,erte(uan-,erte(uan *aik seara individu den+an ,e(uka (asyarakat& (au,un

seara kelo(,ok. )erte(uan ini *iasanya dilakukan di luar #a( ker#a& sore atau (ala(. Bila(ana

di,erlukan latihan& (aka ke,ala )uskes(as dan se+ena, sta3nya harus da,at (elayaninya.

") Dokter Kepala Puskesmas sebagai #enaga Ahli dan Pendamping Camat/ Public $ealth

%orker

)ro+ra( ,e(erintah saat ini *aru *isa (ene(,atkan dokter )uskes(as se*a+ai seoran+

sar#ana seara (erata di kea(atan-kea(atan. en+an sendirinya hara,an dari seluruh

(asyarakat kea(atan adalah untuk (enda,atkan (an3aat dari keahliannya dala( *idan+

kesehatan (asyarakat (au,un ,andan+an dan ara *er,ikir yan+ luas dan kreati3 dari seoran+

15


16/32

sar#ana. 5aka ,eranan dokter )uskes(as di kea(atan disa(,in+ se*a+ai ,e(i(,in )uskes(as&

#u+a (eru,akan tena+a ahli dan ,enda(,in+ a(at.

4eara +aris *esar& dokter se*a+ai )i(,inan )uskes(as ,erlu (e(aha(i dan

(enera,kan ,rinsi,-,rinsi, (ana#e(en& se,erti an+ di(aksud den+an lin+kun+an ialah a+re+at dari seluruh kondisi dan ,en+aruh- ,en+aruh

luar yan+ (e(,en+aruhi kehidu,an dan ,erke(*an+an suatu or+anisasi. 4eara u(u(

lin+kun+an ini di*edakan atas dua (aa( yaknian+ di(aksud den+an lin+kun+an 3isik adalah lin+kun+an ala(iah yan+ terda,at

disekitar (anusia. @in+kun+an 3isik ini *anyak (aa(nya& (isalnya uaa& (usi(&

keadaan +eo+ra3is dan struktur +eolo+i

@in+kun+an non- 3isik

alah lin+kun+an yan+ (unul se*a+ai aki*at adanya interaksi antar (anusia.

5isalnya soial *udaya& nor(a& nilai dan adat istiadat.)eran lin+kun+an dala( (enye*a*kan ti(*ul atau tidaknya ,enyakit da,at *er(aa(- (aa(.

4alah satu diantaranya ialah se*a+ai reservoir *i*it ,enyakit environ(ental reservoir& den+an

de(ikian ,erlu adanya analisis lin+kun+an. "nalisis lin+kun+an 3isik da,at *eru,a ,enyediaan

air *ersih& keadaan ru(ah dan ,ekaran+an ventilasi& lantai& ,enahayaan (au,un ke*isin+an&

,enan+anan li(*ah ru(ah tan++a dan li(*ah industry. "nalisis lin+kun+an *iolo+is

27


28/32

(en+a(*arkan vektor ,enyakit& ternak dan se*a+ainya. "nalisis sosial *udaya (en++a(*arkan

+oton+ royon+ dala( ,enan+anan (asalah kesehatan. n3or(asi (en+enai keadaan sosial

ekono(i (asyarakat #u+a san+at *er(an3aat dala( (en+analisis 3aktor lin+kun+an yan+

*er,en+aruh terhada, dera#at kesehatan. ata ekono(i yan+ *isa di+unakan< )enda,atan "sli

aerah )"& ,enda,atan ,erka,ita& ,roduk o(estik =e3ional Bruto )=B ,er ka,ita& U,ah

5ini(al =e+ional U5=.

'Mengi)enti/ikasi Masala" )an Prioritas Pemili"an Masala"

>an+ di(aksud den+an (asalah dala( ,erenanaan kesehatan tidak ter*atas ,ada (asalah

+an++uan kesehatan sa#a& akan teta,i (eli,uti se(ua 3aktor yan+ (e(,en+aruhi kesehatan

,enduduk lin+kun+an& ,erilaku& ke,endudukan& ,elayanan kesehatan. 5enurut de3inisi&

(asalah adalah terda,atnya kesen#an+an +a, antara hara,an den+an kenyataan. )eru(usan

(asalah yan+ *aik adalah kalau ru(usan terse*ut #elas (enyatakan adanya kasen#an+an seara

kualitati3 dan kuantitati3.

itin#au dari sudut ,elaksanaan ,ro+ra( kesehatan& ,eneta,an ,rioritas (asalah di,andan+

a(at san+at ,entin+& karena

puskesmas cynthia

Documents