05 nor rohaizad.pdf

7/23/2019 05 Nor Rohaizad.pdf

http://slidepdf.com/reader/full/05-nor-rohaizadpdf 1/7

Sains Malaysiana 39(2)(2010): 181–187

Pengaruh Kanopi Hutan Sekunder Terhadap Kadar Pintasan bagi

Kitaran Hidrologi di Tasik Chini, Pahang, Malaysia

(Inunc of Scondary Forst Canopy towards Intrcption Rat inHydroogica Cyc of Tasik Chini, Pahang, Maaysia)

NOR ROHAIZAH JAMIL*, MOHD EKHWAN TORIMAN,

MUSHRIFAH IDRIS & LIM WEI JING

ABSTRAK

Sebahagian hujan akan diperangkap oleh lapisan kanopi pokok dan permukaan lain sebagai pintasan, sebelum tersejat

kembali ke atmosfera. Air hujan menuruni kanopi hutan melalui dua mekanisme; aliran batang dan jatuhan langsung.

Aliran batang merujuk kepada jumlah air hujan yang sampai ke permukaan tanah dengan menuruni batang pokok

dan dahan. Manakala jatuhan langsung pula merujuk kepada jatuhan terus air hujan yang menembusi lapisan kanopi

hutan melalui ruang-ruang antara daun dan menitis dari daun, cabang dan dahan pokok. Kedua-dua komponen inidinilai menggunakan plot pintasan bersaiz 100 ×100 m2 di hutan sekunder Tasik Chini. Tiga puluh batang pokok

telah digunakan dan setiap pokok dikenal pasti berdasarkan spesies, famili, diameter aras dada (DBH) saiz kanopi dan

ketumpatan kanopi. Dalam kajian ini, data pintasan telah dikumpulkan pada dua kali kejadian hujan yang berlaku dalam

bulan November 2007 (44.51% dalam bentuk jatuhan langsung dan 55.49% dalam bentuk aliran batang) dan taburan

hujan dalam bulan Disember 2007 (39.65% dalam bentuk jatuhan langsung dan 60.35% dalam bentuk aliran batang).

Kajian pintasan ini menghasilkan maklumat penting bagi kitaran hidrologi yang berlaku dalam ekosistem hutan, juga

keseimbangan air tanah bencah.

Kata kunci: Aliran batang; hutan sekunder Tasik Chini; impak hidrologi; pintasan; spesies tempatan natif

ABSTRACT

Part of a rainfall is captured by the crowns of the trees and other surfaces as interception, which is then evaporatedback into the atmosphere. Water moves down through the forest canopy via two mechanisms; stemow and throughfall

processes. Stemow refers to the total quantity of rain water which reach the ground through tree stems and branches.

Throughfall in the other hand, is the tendency of the rainfalls to penetrate the forest canopy directly through the spaces

between the leaves or by dripping from the leaves, twigs, and branches. Both components were measured in an interception

plot size 100 ×100 m2 in a secondary tropical forest at Tasik Chini. Thirty tree samples were used and each tree was

well-identied based on their species, family, diameter breast height (DBH), canopy size and its density. In this study, the

data were collected based on two rainfall events, namely in November 2007(44.51% in throughfall form and 55.49%

in stem ow form) and rainfall distribution on December 2007 (39.65% in throughfall form and 60.35% in stem ow

form). This interception study provided essential information on how the function of the forest can affect the crucial

hydrological cycle occurring within this forest ecosystem and the wetland water balance.

Keywords: Hydrological impact; interception; native local species; stem ow; Tasik Chini secondary forest

PENDAHULUAN

Kanopi pokok mengubahsuai trajektori titisan hujan

dengan membentuk partisi hujan insiden kepada aliran

batang dan jatuhan langsung. Sebahagian hujan insiden

yang atuh di kawasan hutan brkanopi dipintas, dan

ditahan scara smntara di atas prmukaan daun,

dedahan dan batang pokok. Terdapat juga sebahagian

air hujan yang dipintaskan ini akhirnya tersejat melalui

proses “sejatan kanopi-basah” ataupun “kehilangan-

pintasan” ( I c). Sebahagian air hujan pula jatuh sama ada

daripada hujung daun sebagai “titisan daun” ataupunmaui cahan kci di antara kanopi sbagai “atuhan

langsung” (T f ). Komponen ketiga ialah air hujan

diairkan k bawah maui han atau “airan batang”

(S f ) (Chapp t a. 2001; Crockford & Richardson

2000). Komponen-komponen ini dihubungkan melalui

persamaan berikut:

I c = P

g – T

f – S

f (1)

dengan Pg mwakii huan kasar.

Komposisi spsis pokok di kawasan iputan vgtasi

dan perubahan dalam guna tanah akan mempengaruhikeseimbangan di antara jatuhan langsung, aliran batang,



182

pintasan dan kadar sejatpeluhan (Bonell 1999; Brandt

1987; Bruinz 2004; Crockford & Richardson 2000;

Douglas 1999). Pembolehubah ini diubahsuai oleh liputan

kanopi, reka bentuk kanopi, umur pokok dalam hutan

conifr dan brdaun bar (Hubr & Iroum 2001; Pypkr

t a. 2005), dan sistm agroprhutanan (Gotz Schroth t

al. 2004).

FUNGSI HUTAN DAlAM HIDROlOGI

Kebanyakan hutan hujan tropika di Asia Tenggara

mengalami proses penyahutanan dan penukaran gunatanah

yang psat bbrapa tahun kbakangan ini (Archard t

al. 2002; FAO 2001). Maka timbul kesedaran iaitu tanpa

pngawaan daam pnukaran gunatanah hutan, impak

yang sangat signikan akan braku dan mngganggu

keseimbangan kitaran hidrologi. Perubahan kedalaman

jumlah air hujan yang dipintas dan tersejat dari permukaan

vgtasi mrupakan antara gangguan pnting daam ukshidrologi akibat kesan penukaran gunatanah hutan. Kajian

ksan pmbaakan trhadap pross fragmntasi huan di

beberapa hutan hujan tropika di Asia Tenggara sehingga

kini memberikan keputusan yang berbeza.

Di hutan dipterokarpa tanah rendah di Kalimantan,

Indonesia, pintasan hujan adalah sebanyak 11% daripada

hujan kasar (Pg) di kawasan hutan yang tiada pmbaakan

manakaa 6% di kawasan hutan yang trdapat pmbaakan

(Asdak et al. 1998), iaitu menunjukkan penurunan kadar

pintasan dengan kehadiran gangguan antropogenik.

Bagaimanapun, hutan dipterokarpa tanah rendah di Utara

Borneo, Sabah, Malaysia pula memberikan hasil kajian

91% hujan kasar (Pg) tiba ke permukaan bumi sebagai

atuhan angsung di kawasan yang tidak dibaak, manakaa

80 dan 84% atuhan angsung dirkodkan di kawasan hutan

yang dibaak scara sdrhana dan tinggi. (Chapp t a.

2001). Andaikan aliran batang adalah 1% di atas-kanopi

hujan (Chappell et al. 2001), pintasan dalam keadaan

ini dianggarkan sebanyak 8% daripada hujan kasar (Pg)

di kawasan hutan yang tidak disntuh dan sbanyak 15

dan 19% daripada huan kasar daam dua kawasan hutan

yang dibalak, di mana kadar pintasan meningkat dengan

peningkatan intensiti gangguan (Chappell et al. 2001).

Kajian di kedua-dua hutan dipterokarpa tanah rendah ini

memberikan hasil kajian yang sangat berbeza dalam kesanpembalakan terhadap pembahagian jatuhan hujan, oleh itu

kajian lanjut perlu dilakukan. Seperti litupan rumput dan

tanaman tutupbumi ain, itupan kanopi di kawasn hutan

dapat mningkatkan kadar pintasan huan (Dunisch t a.

2002), srta mmprbaiki kadar intrasi air k daam tanih,

srta mnghadkan kadar satan daripada tanih (Scott t

al. 2005). Hakisan jatuhan hujan juga dapat dikurangkan

krana sisa daun kring mindungi prmukaan tanih scara

langsung serta memperbaiki struktur tanih (Brandt 1987;

Putuhna & Cordry 1996).

Pokok-pokok hutan mungkin dapat memperbaiki

kelembapan tanih dan keseluruhan penghasilan air

skiranya intrasi yang baik srta pngurangan daam

sejatan tanih melebihi sebarang penambahan dalam

kadar khiangan air akibat satpuhan (Scott t a.

2005). Kbanyakan kaian pintasan di kawasan tropika

diakukan di kawasan hutan smuaadi yang tidak

diurus atau kurang diurus dengan pelbagai spesies serta

lapisan kanopi (Chappell et al. 2001; Germer et al. 2005).

Sebagai bandingan, Pinus dan Eucalyptus merupakan dua

genus yang kerap dikaji dalam kajian pintasan berasas-

pradangan (Scott t a. 2005).

Fuks air kanopi sprti pintasan dan atuhan angsung

brgantung kpada faktor kimat dan struktur vgtasi

(Crockford & Richardson 2000). litupan kanopi, bar

daun dan struktur kuit pokok mrupakan di antara faktor-

faktor utama daam mmpngaruhi kapasiti pnyimpanan

air kanopi yang juga boleh memberi kesan terhadap kadar

pintasan huan (Hrwitz 1987; Van Dik & Bruinz

2001). Faktor ain adaah ktinggian pokok dan bar

kekasaran kanopi yang boleh mempengaruhi pertukaran air

dan tnaga dngan atmosfra (Asdak t a. 1998; Chapp

t a. 2001). Ktumpatan batang dan struktur puncak pokok uga pnting daam pmbntukan han batang (Hoschr

et al. 2004). Namun begitu, adalah sukar untuk menilai

kpntingan ratif ksmua faktor pnyumbang ini

terhadap kadar penggantian air di kanopi hutan. Sekiranya

stiap faktor dikai scara brasingan, hasi kaian yang

berbeza akan didapati.

OBjeKTIF DAN PeRSOAlAN KAjIAN

Satu kajian pintasan telah dilakukan di hutan sekunder

Tasik Chini bagi dua musim berbeza iaitu musim basah

(Novmbr 2007) dan musim kring (januari 2008).

Obktif kaian ini adaah untuk mnntukan kadar pintasan

di hutan tropika daam kawasan mbangan Tasik Chini

ini bagi dua musim brbza. Obktif kdua adaah untuk

mihat ksan prbzaan ciri-ciri zika samp pokok yang

dikai daam mmpngaruhi kadar pintasan di kawasan

kajian ini.

METODOLOGI

KAWASAN KAJIAN

Kawasan kaian, iaitu Tasik Chini trtak di Mukim

Penyur, Pahang dalam daerah Pekan merupakan salahsatu dstinasi kopancongan Ngri Pahang. Kdudukan

lokasi kajian merangkumi garis lintang 3°24’40”U hingga

3°26’42”U dan 102°52’18”T hingga 102°55’54” T. Tasik

Chini terdiri daripada gabungan 12 buah jasad air terbuka

yang lebih dikenali sebagai ‘laut’ oleh Orang Asli suku

kaum Jakun. Tasik ini bersaiz lebih kurang 202 hektar

(2.02 km²) jasad air (kekal banjir) dan 700 hektar (7.0 km²)

kawasan paya air tawar dan hutan paya di skiingnya.

Tasik Chini merupakan tasik semulajadi kedua terbesar

di Malaysia selepas Tasik Bera. Air tasik mengalir keluar

ke Sungai Pahang melalui Sungai Chini sepanjang 4.8 km

(Suong & ekhwan 2006).Plot kajian pintasan seluas 100 × 100 m2 (Raah 1)

telah dibina di hutan sekunder Tasik Chini. Ia merupakan



183

hutan hujan tropika dengan lapisan kanopi sederhana

tba. Ia trtak di kawasan brikim khatuistiwa (panas

dan lembap sepanjang tahun). Kadar taburan hujan adalah

sekata dan turun sepanjang tahun. Kelembapan bandingan

adaah tinggi, iaitu mbihi 80%. Kawasan ini mngaami

satu suhu tahunan kira-kira 28oC. Keadaan suhu yang

tinggi menyebabkan kadar penyejatan air yang tinggi

k atmosfra, di mana uga mmpngaruhi kadar huan.

Kauan angin di kawasan kaian adaah rndah iaitu

kurang daripada 0.5m/s (Nor Askn Rosy 2007).

PEMILIHAN SAMPEL POKOK

Spesies-spesies pokok yang digunakan bagi tujuan

pengukuran jatuhan langsung dan aliran batang dipilih

berdasarkan saiz lilitan batang pokok (DBH>20cm),

spsis-spsis pokok natif di Tasik Chini, sbanyak 30

batang pokok telah dipilih bagi tujuan pengukuran kadar

aliran batang manakala 1 set jatuhan langsung telahditakkan di daam kawasan pot kaian . Snarai pokok

sampel yang digunakan adalah seperti dalam Jadual 1.

HASIL KAJIAN DAN PeRBINCANGAN

PeRIlAKU HUjAN DAN KADAR PINTASAN

jumah huan kasar bagi buan Novmbr 2007 iaah 144.6

mm dngan kdaaman huan maksimum dicatatkan adaah

RAjAH 1(a). Pta pot kawasan kaian pintasan di hutan skundr Tasik Chini, Pkan, Pahangdan st atuhan angsung pintasan (b) dan st airan batang (c)

(b) set jatuhan langsung

(c) st airan batang

53.80 mm dan purata hujan bulan tersebut ialah 6.03 mm

(sisihan piawai ±11.19 mm). Bagi buan Dismbr 2007

pua, bacaan umah huan kasar yang dirkodkan adaah

844.40 mm dngan kdaaman huan maksimum dicatatkan

adalah 187.00 mm dan purata hujan bulan tersebut ialah

27.24 mm (sisihan piawai ±46.11 mm). Daam kaian yang

dilakukan perhubungan antara jumlah jatuhan langsung

dan jumlah hujan kasar dilihat dengan menggunakan teknik

korelasi. Hasil yang diperolehi menunjukkan perhubungan

yang wuud di antara kdua-dua pmbohubah ini

mempunyai hubungan yang kuat yang mana jumlah

jatuhan langsung dipengaruhi oleh hujan kasar. Keadaan ini

ditunjukkan melalui nilai pekali kolerasi yang diperolehi

iaitu 0.9996 (R) dngan niai prhubungan 0.9992 (r²) bagi

buan Novmbr dan 0.9535 (R) dngan niai prhubungan

0.9092 (r²) (Raah 2). Paras krtian bagi prhubungan

kedua-dua pembolehubah ini ialah sebanyak 99 peratus

pada buan Novmbr dan 95 pratus pada buan Dismbr.

Hasil kajian juga menunjukkan hasil aliran batang yang

diperolehi sangat dipengaruhi oleh hujan kasar. Ini adalah

kerana jumlah aliran batang yang dikutip adalah tinggi.

Keadaan ini dilihat dengan menggunakan analisis kolerasi

yang dilakukan bagi melihat perhubungan antara kedua-

dua komponn ini (Raah 3). Niai pkai korasi yang

diprohi iaah 0.9494 (R). Manakaa paras krtian bagi

pembolehubah ini ialah sebanyak 95 peratus dengan nilai

perhubungan 0.9013 (r²).



184

JADUAL 1.0 Ciri-ciri siograk bagi stiap pokok samp yang digunakan daam pngukuran airan batang

Nombor Pokok Nama Spesies Ketinggian (m) DBH (cm) Saiz Kanopi

1

2

3

4

5

6

7

8

9

10

11

12

13

14

15

16

1718

19

20

21

22

23

24

25

26

27

28

29

30

Teijsmanniodendron simplicifolium

Terminalia calamansanai

Shorea sp.

Cryptocarya rugulosa

Horseeldia superba

Pentaspadon motleyi

Pentaspadon motleyi

Gymnacranthera forbesii

Xanthophyllum amoenum

Koompassia malacceansis

Canarium megalanthum

Dialium laurinum

Ochanostachys amentacea

Shorea sp.

Dialium wallichii

Daryodes rugosa

Syzyhgium cumingianaCyathocalyx pruniferus

Shorea balanocarpoides

Shorea lepidota

Pentaspadon motleyi

Scorodocarpus borneensis

Ochanostachys amentacea

Shorea macroptera

Canarium megalanthum

Pentaspadon motleyi

Shorea maxwelliana

Shorea maxwelliana

Syzyhgium clariora

Shorea maxwelliana

22

23

47

25

21

22

26

24

27

43

26

40

24

35

35

27

3026

40

41

44

31

34

22

25

46

32

21

24

28

43.4

35.7

72.0

47.7

51.1

39.8

37.7

48.9

30.7

82.9

33.5

67.2

33.7

65.6

56.0

37.5

38.531.7

69.0

73.0

61.5

62.7

56.0

27.5

56.2

80.1

43.7

36.1

35.8

34.8

Sederhana tebal

Sederhana tebal

Tebal

Sederhana tebal

Sederhana tebal

Sederhana tebal

Sederhana tebal

Jarang

Sederhana tebal

Tebal

Sederhana tebal

Sederhana tebal

Sederhana tebal

Sederhana tebal

Sederhana tebal

Jarang

Sederhana tebalJarang

Sederhana tebal

Sederhana tebal

Sederhana tebal

Jarang

Jarang

Jarang

Sederhana tebal

Sederhana tebal

Sederhana tebal

Sederhana tebal

Sederhana tebal

Sederhana tebal

Jumlah aliran batang dikaitkan dengan suhu dan

jumlah hujan. Aliran batang akan bertambah dengan

pertambahan jumlah hujan kasar dan akan berkurangan

dngan prtambahan suhu. Pnyrakan cahaya matahari

dan suhu cndrung untuk mningkatkan umah

simpanan air oh daun. jadi kadaan ini waar braku

kerana kadar sejatan meningkat dengan pertambahan suhu

(Linsley et al. 1982). Kajian ini membuktikan jika jumlah

hujan kasar adalah tinggi, maka jumlah aliran batang yang

dikutip juga akan menjadi tinggi kerana masa hujan turun

dan kelebatan hujan adalah sangat mempengaruhinya.

Selain itu, jumlah aliran batang dikatakan tinggi di

kawasan yang brikim sdrhana brbanding dngan

kawasan yang brikim tropika. Ini adaah krana suhu

di kawasan brikim sdrhana adaah rndah dan

tidak banyak mempengaruhi jumlah sejatan. Manakala

RAjAH 2. Perhubungan antara jumlah hujan dengan jatuhan langsung

Jumlah Hujan kasar (mm)Jumlah Hujan kasar (mm)

J u m l a h j a t u h a n l a n g s u n g ( m m )

J

u m l a h j a t u h a n l a n g s u n g ( m m )



185

di kawasan tropika yang mnrima kamatan cahaya

matahari yang tinggi menyebabkan suhu meningkat dan

mengalami jumlah kadar sejatan turut meningkat selepas

hujan. Dalam kajian ini, kebanyakan kanopi hutan adalahsederhana tebal dan tebal, maka hutan kajian susah

mnrima kamatan cahaya matahari yang banyak dan

menyebabkan jumlah kadar sejatan dan suhu menjadi

rendah iaitu kira-kira 28ºC.

Penjelasan yang lebih lanjut ditunjukkan dengan

menggunakan kaedah analisis statistik korelasi yang

menunjukkan perhubungan di antara jumlah hujan kasar

dan pintasan.

Niai pkai yang diprohi iaah 0.9832 (R) yang

mana titik-titik berada dalam keadaan teratur mengikut

garis lurus menunjukkan hubungan terus antara kedua-dua

pmbohubah ini (Raah 4). Keadaan ini menunjukkan

kadar pintasan dipengaruhi oleh hujan yang turun di

kawasan kaian. Jika jumlah hujan meningkat, maka jumlah

pintasan juga akan meningkat selari dengan pertambahan

umah huan scara angsung. Niai prhubungan iaah

0.967 (r²) dan paras keertian bagi pembolehubah ini ialah

sebanyak 98%.

PeNGARUH FISIOGRAFI POKOK

Ciri-ciri dan sifat pokok yang mmpngaruhi uman airan

batang ialah dari segi ketinggian pokok, diameter batang,

kulit pokok, kanopi, dahan, bentuk batang pokok sertaranting pokok.

Mnurut Rynod dan Hndrson (1967), trdapat

perhubungan antara aliran batang dengan diameter pokok.

Diameter pokok yang besar memerlukan jumlah hujan

yang tinggi untuk permulaan aliran batang. Ini adalah

kerana batang pokok perlu basah terlebih dahulu sebelum

air huan mngair k bawah mngikut batang pokok.

Pokok yang mempunyai diameter pokok yang besar

mmrukan umah huan yang banyak untuk mncapai

tahap kebasahan batang pokok ini. Sebab itu, jumlah

aliran batang yang dapat dikumpulkan adalah berkurangan

brbanding dngan pokok yang brdiamtr bih kci

dan pokok yang brdiamtr kci hanya mmrukan

umah air yang sdikit bagi mncapai tahap kbasahan dan

akan mengalir sebagai aliran batang dalam kuantiti yang

bih banyak. Di kawasan kaian ini samp pokok yang

digunakan untuk kajian aliran batang ini ialah berdiameter

dari 27.5 cm hingga 82.9 cm. Ciri-ciri dan nama spsis

sampel pokok ditunjukkan dalam Jadual 1.

RAjAH 3. Perhubungan antara jumlah hujan dengan aliran batang.

Jumlah Hujan kasar (mm) Jumlah Hujan kasar (mm)

J u m l a h H u j a n k a s a r ( m m )

Airan batang (mm) bagi buan Novmbr 2007 Aliran batang (mm) bagi bulan Disember 2007

J u m l a h H u j

a n k a s a r ( m m )

Jumlah Hujan Kasar (mm)

J u m l a h P i n t a s a n ( m m )

RAjAH 4. Perhubungan antara jumlah hujan dengan jumlah pintasan



186

Airan batang uga boh diihat daripada aspk sifat

ranting, bentuk batang dan susunan daun berdasarkan

nis pokok. jnis ranting yang mncuram k atas dapat

mengalirkan jumlah air yang lebih banyak ke batang pokok

brbanding dngan ranting pokok yang mnurun k bawah

menyebabkan air tidak dapat mengalir ke batang pokok

(Kittrdg t a. 1948; Nor Rohaizah t a. 2008).

Aspek lain yang penting yang mempengaruhi jumlah

aliran batang ialah ketinggian pokok. Kittredge et al.

(1948) uga mndapati bahawa trdapat hubungan yang

kuat antara aliran batang dan ketinggian pokok. Kittredge

juga melihat perbezaan keadaan ketinggian pokok yang

menunjukkan jumlah aliran batang yang tinggi, iaitu 2.5%

hingga 9.0% berbanding dengan pokok yang mempunyai

saiz rendah. Keadaan ini terjadi kerana pokok yang tinggi

dapat mengumpulkan air yang lebih banyak berbanding

dengan pokok yang rendah.

Sain itu, sifat kuit batang pokok sama ada icin

atau kasar juga boleh mempengaruhi jumlah aliran batangyang dikutip. Jumlah aliran batang yang dikutip bagi kulit

pokok yang icin adaah bih banyak brbanding dngan

kuit pokok yang kasar. jumah airan batang adaah kci

bagi batang pokok yang kasar, kerana ia terdapat lubang

yang cndrung untuk mnambahkan pnyrapan air dan

mnybabkan airan batang brkurang (Hvy & Patric

1967). Menurut Kittredge et al. (1948), batang yang

brkuit icin mmpunyai kadar rsapan yang rndah dan

brupaya mngairkan air dngan cpat krana ia tidak

disekat oleh lubang yang terdapat pada batang pokok. Hasil

kajian di hutan sekunder, Tasik Chini mendapati sampel

pokok yang berlabel 27, 28 dan 30 (balau kumus hitam)mempunyai jumlah batang aliran yang lebih banyak kerana

kuit batangnya icin dan mmpunyai ranting-ranting yang

halus yang dapat menadah air hujan menyebabkan air

hujan mudah mengalirkan ke dalam bekas tadahan. Selain

itu, pokok keempat (medang) yang mempunyai diameter

pokok yang besar tetapi hanya dapat menadah air hujan

yang sdikit waaupun diamtrnya adaah bsar iaitu

72cm brbanding dngan pokok kapan (pnarahan) yang

brdiamtr 48.9cm sahaa dapat mnadah air huan yang

banyak. Sampel pokok ke-20 mempunyai ketinggian yang

tinggi dan prmukaan kuit pokok yang icin, sbab itu ia

mampu mengumpulkan jumlah hujan yang banyak.

Ranting dan dahan pokok mrupakan saah satu

aspek penting dalam mempengaruhi jumlah aliran

batang. jnis dahan dan ranting yang mncuram dapat

mengalirkan jumlah air yang lebih banyak pada batang

pokok berbanding dengan dahan dan ranting yang

mendatar menyebabkan air tidak dapat mengalir pada

batang pokok (Wan Rusan 1994). Antara ain kpadatan

daun yang membentuk kanopi juga memainkan peranan

penting dalam menentukan jumlah aliran batang. Kanopi

yang tebal akan memerangkap air yang banyak berbanding

dengan kanopi yang jarang. Hasil kajian di hutan sekunder,

Tasik Chini mendapati sampel pokok keenam, iaitu dari

spsis Pong lichin mmpunyai umah yang bihbanyak waaupun batang pokok adaah condong dan ini

akan mmudahkan air huan mngairkan dngan cpat.

KESIMPULAN

Scara ksuruhannya, data yang diprohi bagi

jatuhan langsung ialah sebanyak 9.41 mm manakala bagi

aliran batang mengikut spesies sebanyak 17112.78 mm.

Melalui data yang diperolehi, sampel pokok kesembilan

( Xanthophyllum amoenum, minyak beruk) mempunyai jumlah terendah, iaitu sebanyak 9.39 mm manakala

sampel pokok kelima (Petaling) merupakan jumlah

tertinggi iaitu 935.65 mm. Manakala bagi jumlah jatuhan

angsung yang trtinggi mncatatkan 2.18 mm pada tarikh

10.12.07 dan jumlah terendah pada 20 Disember 2007,

iaitu hanya 0.01 mm.

Dalam perbandingan mengenai peranan jatuhan

langsung dan aliran batang dalam proses pintasan, peranan

atuhan angsung tidak bgitu ktara di kawasan kaian

ini. Ini adalah kerana, jumlah jatuhan langsung yang

disumbangkan hanya sedikit iaitu 9.41mm sahaja. Namun

begitu, kadar jatuhan langsung memberi sumbangan sedikitkpada pross pintasan di kawasan kaian. Waaupun

jumlah yang diperolehi oleh jatuhan langsung lebih

sedikit berbanding aliran batang, ia juga penting dalam

memainkan peranan dalam kajian pintasan dan kitaran

hidrologi. Manakala jumlah aliran batang adalah tinggi iaitu

sbanyak 17112.78 mm di kawasan kaian adaah brpunca

daripada prskitaran kawasan hutan dan ciri pokok yang

mempengaruhi kadar aliran yang tinggi dan keupayaan

untuk mengumpul air hujan yang banyak. Kira-kira 42.08%

daripada hujan kasar dipintas dalam bentuk jatuhan langsung

manakala 57.92% dalam bentuk aliran batang.

Ciri pokok seperti ketebalan kanopi, ketinggian, kulit,

diameter batang, struktur dahan dan kebasahan pokoksangat mempengaruhi jumlah aliran air pada batang pokok.

Sain itu, ciri ikim dan kadar huan yang turun uga

banyak mempengaruhi kadar aliran.

PeNGHARGAAN

Pnyidik mrakamkan ucapan trima kasih kpada Pusat

Pnyidikan Tasik Chini dan Fakuti Sains dan Tknoogi,

Univrsiti Kbangsaan Maaysia yang mmbnarkan

kajian ini dijalankan di tapak penyelidikan Hutan Simpan

Tasik Chini, Pahang.

RUjUKAN

Archard, F., eva, H.D., Stibig, H.-j., Mayaux, P., Gago, j.,

Richards, T. & Maingrau, j.-P. 2002. Dtrmination of

dforstation rats of th word’s humid tropica forsts.

Science 297: 999-1002.

Brandt, j. 1987. Th effct of Diffrnt Typs of Forst

Managmnt on th Transformation of Rainfa enrgy by th

Canopy in Ration to Soi erosion. Proceedings of the Forest

Hydrology Watershed Management Conference. Vancouver,

BC, IAHS Pubication 167: 213-222.

Bruinz, l.A. 2004. Hydroogica functions of tropica

forsts: Not sing th soi for th trs?. Agric. Ecosystem.

Environment 104: 185-228.Asdak, C., jarvis, P.G, Van Gardingn, P. & Frasr, A. 1998.

Rainfa intrcption oss in unoggd and oggd forst



187

aras of cntra Kaimantan, Indonsia. Journal of Hydrology

206: 3-4.

Chapp, N.A., Bidin, K. & Tych, W. 2001. Moding rainfa

and canopy contros on nt-prcipitation bnath sctivy-

loggd Tropica Forst. Plant Ecology 153: 215-229.

Crockford, R.H. & Richardson, D.P. 2000. Partitioning of rainfa

into throughfa, stmow and intrcption: effct of forsttyp, ground covr and cimat. Hydrology Process 14:

2903-2920.

Dougas, I. 1999. Hydroogica invstigations of forst

disturbanc and and covr impacts in South-east Asia: A

rviw. Philos. Trans. R. Soc. Lond. Ser. B-Biol. Science

354: 1725-1738.

Dirk Ho¨schr, lars Ko¨hr, Abrt I.j.M. van Dikb, l.A.

(Sampurno) Bruinz. 2004. Th Importanc of epiphyts to

Tota Rainfa Intrcption by a Tropica Montan Rain Forst

in Costa Rica. Journal of Hydrology 292: 308-322

Rynods, e.R.C. & Hndrson, C.S. 1967. Rainfa Intrcption

by Bch, larch And Norway Spruc. Forestry 40(2): 165-

184FAO. 2001. Dforstation Continus At a High Rat in Tropica

Aras; Fao Cas Upon Countris to Fight Forst Crim and

Corruption. Press Release 01/61. Gnva/Rom.

Hvy, j.D. & Patric, j.H. 1965. Canopy and ittr intrcption

of rainfa by Hardwoods of eastrn Unitd Stats. Water

Resource 1: 193-206

Hrwitz, S.R. 1987. Raindrop impact and watr ow on th

vgtativ surfac of trs and th ffcts on stmfow

and throughfa gnration, Earth Surface Processes and

Landform 12: 425-432.

Hubr, A. & Iroum´, A. 2001. Variabiity of annua rainfa

partitioning for diffrnt sits and forst covrs in Chi.

Hydrology 248: 78-92.

Grmr, S., esnbr, H. & Moras, j.M. 2006. Throughfa andtmpora trnds of rainfa rdistribution in an opn tropica

rainforst, South-Wstrn Amazonia (Rondônia, Brazi).

Hydrology and Earth Systems Science 10: 383-393.

Gotz Schroth, Gustavo A.B. Da Fonsca, Cia A. Harvy,

Caud Gascon, Hrado l. lasconcos & Ann-Mari N.

Izac. 2004. Agroforestry and Biodiversity Conservation in

Tropical Landscapes. Washington. Covo. london: Isand

Press.

Kittredge, J. 1948. Forest Inuences. Nw York: Mcgraw-Hi

Book. Co.

linsy, R.K., Kohr, M.A. & Pauhus, j.l.H. 1982. Hydrology

for Engineers. Nw York: McGraw-Hi Company.

Nor Askn Rosy. 2007. Anaisis Pintasan, jatuhan langsungdan Aliran Batang di Hutan Pendidikan UKM, Bangi. Kertas

Kra Prok Iazah Sarana Muda, Univrsiti Kbangsaan

Malaysia.

Nor Rohaizah jami, Mohd ekhwan Toriman & Mushrifah H

Idris. 2008. Analisis Pintasan Hujan di Hutan Sekunder Tasik

Chini, Pekan Pahang. Prosiding Persidangan Antarabangsa

Sosial, Pembangunan dan Persekitaran. UKM. 18-19 Nov

2008: p. 846-860.

Oivr Dünisch, Markus erbrich & Thorstn eirs. 2002.

Watr Baanc and Watr Potntias of a Monocutur andan enrichmnt Pantation of Carapa Guianensis Aubl. In

The Central Amazon. Forest Ecology and Management

172(2-3): 355-367.

Scott, D.W., jaim, A.N. & Gn, F.P. 2005. Rationship Btwn

evapotranspiration and Pan evaporation in Cod-Cimat

Subsurfac-Fow Constructd Wtands. IWA Specialist

Group on the Use of Macrophytes in Water Pollution Control

Newsletter No. 30, October.

Suong Mohamad & Mohamad ekhwan Toriman 2006. Impikasi

Struktur Kunci Air k atas Aktiviti Pancongan dan

Penduduk di Sekitar Sungai Chini dan Tasik Chini, Pahang.

Jurnal e-Bangi. 1(1) Julai – Disember.

Van Dik, A.I.j.M. & Bruinz, l.A. 2001. Moding Rainfa

Intrcption by Vgtation of Variab Dnsity Using an

Adaptd Anaytica Mod. Part 1. Mod Dscription. Part

2. Mod Vaidation for a Tropica Upand Mixd Cropping

System Journal of Hydrology 247: 230-238 & 239-262.

Wan Rusan Ismai. 1994. Pengantar Hidrologi. Kuala Lumpur:

Dwan Bahasa dan Pustaka.

Wiiam M. Putuhna & Ian Cordry 1996. estimation of

Intrcption Capacity of th Forst Foor. Journal of

Hydrology 180: 283-299.

Nor Rohaizah jami*, Mushrifah Idris & lim Wi jing

Pusat Pengajian Sains Sekitaran dan Sumber Alam

Fakuti Sains dan TknoogiUnivrsiti Kbangsaan Maaysia

43600 UKM Bangi

Selangor, Malaysia

Mohd ekhwan Toriman

Pusat Pengajian Sosial, Pembangunan dan Persekitaran

Fakuti Sains Sosia dan Kmanusiaan

Univrsiti Kbangsaan Maaysia

43600 UKM Bangi

Selangor, Malaysia

*Pengarang untuk surat-menyurat; email: norrohaizahjamil@

yahoo.com

Diserahkan: 29 Oktober 2008

Diterima: 3 Ogos 2009

05 nor rohaizad.pdf

Documents