विश्वकथा१ - esahity.com...10 twenty six men and a girl by maxim gorky सव व...

2

विशवकथा१

मराठी अनवाद ndash वषाली जोशी

copy वषाली जोशी

सवव हकक अनवाददकचया सवाधीन या अनवादातील कोणताही भाग कोणतयाही माधयमातन परससदध करणयासाठी

अनवाददकची पवव परवानगी घणयाची आवशयकता आह

दरभाष ९९२१७४६२४५

3


ह पसतक विनामलय आह

पण फ़कट नाही

या माग अनकााच कषट ि पस आहत

महणन ह िाचलयािर खचच करा ३ वमवनट

१ वमवनट लखकााना फ़ोन करन ह पसतक कस िाटल त कळिा

१ वमवनट ई सावहतय परवतषठानला मल करन ह पसतक कस िाटल त कळिा

१ वमवनट आपल वमतर ि ओळखीचया सिच मराठी लोकााना या पसतकाबददल

अवण ई सावहतयबददल साागा

अस न कलयास यापढ आपलयाला पसतक वमळण बाद होऊ शकत

दाम नाही मागत मागत आह दाद

साद आह आमची हिा परवतसाद

दाद महणज सततीच असािी अस नाही परााजळ मत सचना टीका विरोधी मत यााच सिागत आह परामावणक मत

असाि जयामळ लखकाला परगती करणयासाठी वदशा ठरिणयात मदत होत मराठीत अवधक कसदार लखन वहाि आवण

तयातन िाचक अवधकावधक परगलभ वहािा आवण सापणच समाज सतत एका नवया परबदध उाचीिर जात रहािा

4

सवशवकथा१

लखक सवसवध आतरराषटरीय

अनवाददका वषाली जोशी चलभाष ९९२१७४६२४५

इमल ndash vrishalisjoshigmailcom

या पसतकातील लखनाच सवव हकक अनवाददककड सरसित असन पसतकाच ककवा तयातील

अशाच पनमवदरण वा नाटय सचतरपट ककवा इतर रपातर करणयासाठी अनवाददकची परवानगी

घण आवशयक आह तस न कलयास कायदशीर कारवाई कली जाईल

This declaration is as per the Copyright Act 1957 Copyright protection in India is available for any literary dramatic musical sound recording and artistic work The Copyright Act 1957 provides for registration of such works Although an authorrsquos copyright in a work is recognised even without registration Infringement of copyright entitles the owner to remedies of injunction damages and accounts

परकाशन ई सासहतय परसतषठान

wwwesahitycom

esahitygmailcom

परकाशन २५ सपटबर २०१९

copyesahity Pratishthanreg2019

bull सवनामलय सवतरणासाठी उपलबध

bull आपल वाचन झालयावर आपण ह फ़ॉरवडव कर शकता

bull ह ई पसतक वबसाईटवर ठवणयापवी ककवा वाचनावयसतररकत कोणताही

वापर करणयापवी ई परसतषठानची लखी परवानगी घण आवशयक आह

5

अनवाददकची ओळख

B Sc M A M Ed Ph D

२५ अनवाददत कथा मराठी माससकामधन व सात पसतक ई सासहतयतरफ परससदध

मराठी व इगरजी माधयमाचया शाळाकॉलजमधय अधयापन

सशोधन परकलपात सहभाग

कॉलजमधय पराचायवपद

सगमसगीत सपधत पाररतोसषक

ससथसायझरवर गाणी वाजवणयाचा

कसवता करणयाचा

व शबदकोडी बनवणयाचा छद

सपकव वषाली जोशी ७ अिय २० तळशीबागवाल कॉलनी पण ४११००९

चलभाष ९९२१७४६२४५

6

httpwwwesahitycomuploads50125

01218dorian_gray_oscar_wilde_vrishali_jo

shipdf


8saki_vrishali_joshipdf

httpwwwesahitycomuploads5012501218mejavaanip

urvi_and_other_stories_somerset_maughm_vrishali_joshipdf

httpwwwesahitycomuploads5012501218shakespere_st

ories_vrishali_joshipdf

िषाली जोशी यााची ई सावितयन परकावशत कलली आजिरची पसतक

7


1218sherlock_holmes_stories_1a_vrishali_jo

shipdf


18sherlock_holmes_stories_2_vrishali_joshipd

f

httpwwwesahitycomupload

s5012501218sherlock_h_3

_vrishali_joshipdf

8

परसतािना

जगातील गाजललया कािी कथााचा या पसतकात अनिाद कला आि अटनी चखॉवि

मकझीम गॉकी ि अलकझााडर पवककन या तीन रवशयन लखकााचया कथा यात आित चाबन या

कथतन चखॉवि एका लाजऱया बजऱया तरणाचया जीिनातील अनपवित परसागान उठलली

मानवसक आादोलन वचवित करतो पवककनन तयाचया वपसतलाचा नम या कथतन वमवलटरी

जीिनाचा खाकया रागिला आि तर रवशयातील कामगारााची िोणारी वपळिणक आपलयाला

गॉकीचया सविीस माणस ि एक मलगी या कथतन िाचायला वमळत अनसट िममागि ि ओ िनरी

या दोन अमररकन लखकााचया कथा यात आित ओ िनरीन तयाचया अशीिी शाळामधन परमाचा

विकोण मााडला आि तर िममागिन दसऱया दशात या कथत जायबादी वमवलटरी ऑफिसससबददल

वलविल आि मर ि साकी या दोन इावगलश लखकााचया कथािी यात आित कतसवयदि

गिीणीसारखा परमळ ि कटाबितसल वमसटर विपप याची भट मर आपलयाला तयाचया डलकी या

कथतन घडितो तर साकीची मािळतीची िळ िी कथा तयाचया खास शिटाला कलाटणी

दणयाचया शलीन वलविलली आि एकण काय तर माणस जगातील कठलयािी भागात रिात

असली तरी तयााची विचारपरणाली ि भािभािना यात िार िरक नसतो

9

अनकरम

सववीस माणस व एक मलगी - मकझीम गॉकी

सपसतलाचा नम - अलकझाडर पसककन

दसऱया दशात - अनसट हसमगव

मावळतीची वळ - साकी

डलकी - वॉलटर डी ल मर

चबन - अनटनी चखॉवह

अशीिी शाळा - ओ िनरी

10

Twenty Six Men and a Girl

By

Maxim Gorky

सववीस माणस व एक मलगी

आमही सववीसजण होतो सकाळपासन रातरीपयत दमट तळघरात आमही

सपठाचा गोळा तयार करत अस व तयाची करकरीत गोड सबससकट बनवत अस

आमचया तळघराचया सखडकया महणज खणलल खडड होत तयाना ओलसर शवाळयान

भरललया सवटा बसवललया होतया तया सखडकयाना बाहरन लोखडी चौकट

बसवलली होती तयातन आमचयापयत सयवपरकाश यण शकय नवहत कारण तयाचया

काचा पीठान माखललया असत आमचया मालकान सखडकयाना बाहरन लोखडी

11

चौकट बसवणयाच कारण अस होत की आमहाला बाहरचया कोणाला सभकाऱयाना

ककवा आमचया काम नसललया भकलया समतराना घासभर अनन दता यऊ नय मग त

उपाशी रासहल तरी चालल आमचा मालक आमहाला ठग महण व जवणात चागलया

मासाऐवजी आमहाला घाणरड वास यणार व कजलल कचच मास दत अस

काजळी व कोळीषटक लागलल अगावर यऊ पाहणार छत व तयाखाली दगडी

तळघरात राहण ह आयकय ठपप करणार व तरासदायक होत तया जाड सभतीवरील

सचखलाच डाग व आमचया कामासाठी लागणार अडकवलल साच ndash ह बघत आमच

आयकय चालल होत सकाळी परशी झोप न होता आलल मद व बदरकार अस

आमही पाच वाजता उठत अस आमही झोपलल असताना आमचया काही

सहकाऱयानी सपठाचा लगदा तयार कलला अस सकाळी सहापासन आमही बाकावर

बसन तयाची सबससकट तयार करायला लागत अस सकाळपासन रातरीच दहा

वाजपयत आमचयापकी काहीजण बाकावर बसन हातानी तो ताणला जाणारा

लगदा मळत अस मधयमधय आमही शरीर आखड नय महणन उठन थोडी हालचाल

करत अस तयाच वळी काहीजण सपठात पाणी घालन लगदा तयार करायच काम

करत ददवसभर मोठया कषटान बॉयलरमधल पाणी रटरट आवाज करत उकळत

अस शगडीतल कोळस हळवारपण पण रागारागान वरखाली कल जात तापललया

सवटावरील घसरणाऱया लगदयाच ढीग लि दऊन भाजल जात सकाळपासन

रातरीपयत शगडीतील लाकड धगधगत असत तयाचया जाभळट लालसर जवाळा

सतथ नाचन जण आमहाला सचडवन दाखवत असत शगडी महणज जण परीकथतील

एखादया रािसाच भीषण डोक वाट तयाचया आ वासललया तोडातन धगधगतया

जवाळा सनघत असन तो तयाच उकण रफतकार जण आमचयावर सोडत असलयासारख

वाट तयाचया तोडाचया वर असललया दोन काळया खडडाचया भोकानी (

तथाकसथत झरोकयानी ) तो आमच अथक शरम बघत अस त डोळयासारख असलल

सनदवय भावनारसहत खडड त नहमीच आमचयाकड मलल डोळयानी बघत असत जस

काही त आमहाला माणस न समजता उचच जञानापासन वसचत असणार गलाम

समजन आमहाला तचछ लखत आहत

12

ददवसामागन ददवस सपठाचया खकाणयात उबग आणणाऱया धळीत गचच कबट

वातावरणात आमही लगदा मळन तयाची सबससकट बनवत अस ती आमचया घामान

सभजत आमहाला आमचया कामाची भयकर चीड यत अस आमही तयार कलली

सबससकट आमही कधीच खात नस तयापिा काळा पाव खाण आमही पसत करत अस

लाब बाकावर एकमकासमोर बसन नऊ इकड व नऊ सतकड अस आमही आमच हात

व बोट यतरासारखी दरफरवत अस तासनतास त करायला आमही इतक सरावलो होतो

की आमही काय हालचाल करत आहोत हयाची आमची जाणीवच गोठन गली होती

आमही एकमकाना इतक ओळख लागलो होतो की दसऱयाचया चहऱयावरील

सरकतीही आमही समजन घत अस आमचयाजवळ बोलणयासारख काहीही नस

आमहाला तयाची सवय झाली होती -- जवहा आमही खकसन ओरडत नस तवहा --

तवहा आमही कायमची शातता पाळत अस मालकाला आमचया काही चका सापडत

-- पण अधवमत माणसाचया हातन चका तरी काय होणार तो एक पतळा झाला

असल तर रोजचया असत काबाडकषटानी तयाचया सवदनाच गोठन गलया असतील

तर जयाच खप काही बोलन झाल आह तयाचयासाठी शातता ही भयकर गभीर

गोषट आह पण जयाना बोलणयासारखच काही नाही जयानी अजन बोलायला

सरवातच कलली नाही तयाचयासाठी शातता हा साधा सोपा वयवहार आह

कधीतरी आमही गात अस आसण तयाची सरवात अशी होईः अचानक कामाचया

मधय एकजण महाताऱया घोासारखा जड ससकारा टाक तो खालचया पटटीत त

लाबलचक गाण महणायला सरवात कर गाणाऱयाचया जड हदयाच ओझ हलक

करणार अस त कड गोड गाण अस तो एकटा गात अस व आमही बाकीच शातपण

तयाच एकाकी गाण ऐकत अस गवताळ परदशातील रफादया पटवन कलली लहानशी

शकोटी जशी सहवाळयातील दमट रातरी ओथबललया जड करा ढगानी सवझत

तस तयाच गाण तया तळघराचया छताखाली हळहळ सप नतर तया गायकाबरोबर

अजन एकजण गाऊ लाग आता दोन मद आवाजातील करण रस तया दषट पापी

अरद खोलीत भरन राहत अस आसण अचानक अनक आवाज त गाण एकसतरतपण

13

गाऊ लागत एखादया लाटसारखा तो आवाज उसळ असधकासधक मोठा होत

आमचया दगडी तरगाचया जाड दमट सभती रफोडन बाहर पड --

आता आमही सववीसजण गात असताना सरावान हळहळ आमच सर जळल

आमचया मोठया आवाजान खोली भरन गली सतथ त सर गदमर लागल दगडी

सभतीवर आपटल कककाळया मार लागल शोक कर लागल अपार पीडा

सचडसचडपणा जनया जखमा व खोलवरचया यातना परगट कर लागल आमच हदय

मोकळ होऊ लागल ndash गायकाच जड दबलल उसास -- एकजण मधयच गाण महणायच

थाबला व सहकाऱयाच आवाज ऐक लागला आसण पनहा एकवार सवाचयात आवाज

समसळन गाऊ लागला दसरा lsquoआहाrsquo अशी करण कककाळी मारन डोळ समटन गाऊ

लागला तो चालत असललया लाबवरचया सयव परकाशात नहाणाऱया रसतयासारखा

तयाला बहतक आमचया आवाजाचा महापर भासला असावा

शगडीची जयोत रफडरफडत भटटीचया सवटावर कोळस वरखाली करणाऱयाचा

झारा आपटला जातो बॉयलर मधल पाणी गणगणत शात हस हसत आगीचा

झगझगीत उजड सभतीवर पडतो -- आसण गाणयातील उसनया शबदात आमही आमची

उदास दःख व सयवपरकाशापासन वसचत झालली जगणयाची रडगाणी आगीला अपवण

करतो अशा तया दगडी घरात आमही सववीसजण जगतो आयकयाचया ओझयान

आमही इतक वाकलल असतो की या दगडी इमारतीच सतनही मजल आमचया

खादयावर जण आमही वाहतो आहोत अस आमहाला वाटत --

पण तरी गाणयासशवाय अजन काहीतरी सयवपरकाशाची उणीव भरन काढणार

अस छान आमचया आयकयात होत या घराचया दसऱया मजलयावर एक सोनरी

कडाच दकान होत सतथ काम करणाऱया अनक मलीबरोबर तानया नावाची एक

सोळा वषाची नोकरदार मलगी रहायची रोज सकाळी गलाबासारखा टवटवीत

चहरा व हसर सनळ डोळ असलली तानया पसजपासन कामाचया खोलीपयत

जाणाऱया दारामागन अवतीणव होई ldquoछोटया कदयानो मला थोडी सबससकट दयाrdquo

असा मजळ दकणदकणता आवाज आमचया कानावर यई हा ओळखीचा आवाज

14

ऐकन आमही सववजण वळन बघत अस आसण सहज चागलपण आनदान तया

सनरागस मलीचा हसरा चहरा बघत अस सतचया नाकावरील काचवर दाबला गलला

ओळखीचा चकमा बघन आमही आनददत होत अस सतचया गलाबी ओठामधन

चमकणार सतच पाढर शभर दात हसताना सदर ददसत एकमकाना ढकलत आमही

दार उघडायला धावत अस मग ती आत यई -- अपरन घातलली -- इतकी आनदी

आसण सदर ती हसत हसत मान थोडी कलती ठऊन आमचयासमोर उभी राही

सतचया काळया कसाची एक जाड बट खादयावरन छातीवर रळत राही आसण आमही

घाणरड काळ वडवाकड गलाम ndash माना माग टाकन वर सतचयाकड बघत (कारण

दार चार पायऱया खोल होत) सतला शभ सकाळ महणत अस ह आमचया सवयीच

नसलल शबद रफकत सतचयासाठी राखन ठवलल असत सतचयाशी बोलताना आमच

शबद मद बनत आमच आपापसातील सवनोद थाबत ती आमचयाबरोबर असताना

सवव कस आमहाला उतकषट ठवाव लाग सवावत जासत खरपस भाजली गलली व

करकरीत सबससकट हळवारपण सतचया अपरनमधय टाकली जात

आमही नहमी सतला दटावत अस ldquoमालकासमोर जाऊ नकोसrdquo यावर ती एक

लबाड हस रफक व ldquoअचछा कदयानोrdquo अस आनदान महणत एखादया उदरासारखी गपत

होई

आसण एवढच -- ती जाऊन बराच वळ झाला की आमही सतचयाबददल आनदान

आपापसात बोलत अस कालपरवा बोलललया गोषटी आमही परत बोलत अस ती

आमही व सवव पररसर कालपरवासारखाच अस -- एखादया माणसान तयाच तयाच

पररसरात जराही बदल न होता काम करत राहण ह रफार उदास करणार व

तरासदायक असत तयाचया आतमयाचया सवनाशात याचा शवट झाला नाही तर मग

तयाचया भोवतालचा तोचतोचपणा वाढत जातो तो सजतका जासत जगतो सततका

तो असहनीय होत जातो आमही बायकाबददल नहमी इतक गचाळ व उबग यईल अस

बोलत अस की आमचया सनलवजज व टोकरी शबदाची आमहालाच लाज वाट पण याच

काही आशचयव नवहत कारण आमहाला मासहती असललया बायका तयाचयाबददल नमर

15

शबद बोलायचया लायकीचया नवहतया पण तानयाचया बाबतीत आमही कधीही अस

बोलत नस सतन कधीही आमच मोठ मोठ सवनोद ऐकल नाहीत आमचयापकी कणी

सतचयाकड बोट दाखवायला धजत नस याच कारण बहधा अस असाव की ती

आमचयाबरोबर जासत वळ रहात नस -- सवगावतन एखादी चादणी पडावी तशी ती

आमचयासमोर िणभर चमकन गपत होई कदासचत ती रफार छोटीशी व सदर होती

महणनही असल आसण लोक अडाणी व गचाळ असल तरीही सौदयावला नहमीच मान

ददला जातो सशवाय रटाळ काम करन आमही मखव बलाचया ससथतीला पोचललो

असलो तरी तयाच वळी आमही सवव माणसासारखी माणसच होतो आसण कसली

तरी पजाभकती कलयासशवाय जग शकत नवहतो तया अधाऱया कबट खोलीत आमही

रहात होतो व तया इमारतीत डझनावारी लोक होत तरी आमचयाकड सतचयासशवाय

कोणीच -- लि दत नस तयामळ सतचयाहन चागल आमचयासाठी कणीच नवहत

थोडकयात ती आमचयासाठी महतवाची गोषट होती -- आमही सतला आमची समजत

अस अशी कणी की सजच आससततव आमचया सबससकटावर अवलबन होत सतला

ताजी सबससकट दण ह आमही आमच कतववय समजत अस हा आमचा तया आदशव

परसतमसाठीचा पसवतर उपचार होऊन बसला दर ददवशी आमची व सतची जवळीक

वाढत गली सबसकीटासशवाय आमही तानयाला खप उपदशाच डोस पाजत अस जस

की जासत गरम कपड घाल सजनयातन वरखाली सारखी धावाधाव कर नकोस

लाकडाच जड भार उचल नकोस ती हसन आमचा उपदश ऐक मोठयान हसन उततर

दई पण कधीच तो पाळत नस पण तयामळ आमही नाराज होत नस ndash आमची

एवढीच इचछा अस की आमही सतची दकती काळजी करतो ह सतला समजाव

वगवगळया मागणयासाठी ती वारवार आमचयाकड यत अस उदा बरफावचया घराच

जड दार उघडन दणयासाठी ककवा एखाद लाकड तोडन दणयासाठी -- तयात आमहाला

आनद वाट व थोडा गववदखील आमही त ककवा कठलही दसर काम सतला करन दत

अस पण एकदा आमचयातलया एकान सतला तयाचा शटव दरसत करायला सासगतला

तवहा ती रबाबान नकार दत सशकली व बोलली lsquoअजन काय अजन काय काय

कलपना आहतrdquo

16

आमही तया गरीब सबचाऱयाला बरच सचडवल आसण तयानतर आमही सतला

आमचयासाठी कधीही काही करायला सासगतल नाही आमही सतचयावर परम करत

होतो -- या एका शबदात सवव काही आल माणसाला नहमी कणावर तरी भरभरन

परम करायला आवडत मग तया वयकतीच नकसान होवो ती वयकती गाळात जावो

ककवा तयाचया जवळचया वयकतीला त सवषापरमाण भासो कारण तयाच परम असललया

वयकतीला तो कदासचत मानही दत नसतो आमहाला दसर कणीच नसलयान आमही

तानयावरच परम करत अस

कठलयातरी कारणान आमचयापकी कणी ना कणी अचानक सवचार कर लाग

ldquoआपण या मलीला इतका मान का दतो सतचयात एवढ काय आह सतचयासाठी

आपण एवढ का उददीसपत होतोrdquo

अस महणणयाच धाडस करणाऱयावर आमही चवताळन धाऊन जात अस --

आमहाला परम करायला कणीतरी हव अस त आमहाला गवसल होत आसण महणन

आमही सतचयावर परम करत अस आमही सववीसजण सतचयावर सनषठापववक न ढळणार

अस परम करत अस ती आमचयासाठी एक पसवतर गोषट होती आसण तयासवरदध जो

आवाज उठवल तो आमचा शतर होता सतचयावर परम करण कदासचत आमचा

शहाणपणा नसलही पण आमहा सववीसजणाना ज पयार होत त तयातील परतयकाला

पसवतर वाटल पासहज असा आमचा आगरह होता

आमच परम आमचया दवषापिा जासत वजनदार नवहत -- आसण असही असल

की काही सशषट लोक अस समजत की आमचा दवष परमापिा जासत पसरणारा आह -

- पण जर अस असल तर त परम आमचयापासन दर सनघन का जात नवहत

या सबसकीटाचया कारखानयावयसतररकत आमचया मालकाची बकरीदखील

होती ती सतथच सभतीपलीकड होती पण सतथ काम करणार चौघ आमचयाशी

रफटकन असत तयाच काम व त सवतःही आमचयापिा सवचछ असत त आमचया

तळघरात कधीच यत नसत जवहा त व आमही कधी समोरासमोर यत अस तवहा त

कसतसतपण हसत आमही पण कधी बकरीत जात नस कारण आमही तयाचा छान

17

पाव चोर या भीतीन अस करायला आमचया मालकान तयाना बदी कली होती

आमहाला त चौघ आवडत नसत आमही तयाचा दवष करत अस तयाच काम

आमचयापिा कमी कषटाच होत तयाना पस व खाणही जासत चागल समळ तयाची

कामाची जागाही हवशीर व उजडाची होती त सवचछ व आरोगयसपनन होत -- असा

तयाचयात व आमचयात खप रफरक होता आमही सपवळसर करड ददसत अस

आमचयापकी सतघाना ससदरफलीस होता आसण बऱयाच जणाना खरज होती आसण

एकजण सधीवातान बजार होता सटटटयामधय व रफरसतीचया वळात त जाकीट व

करकर आवाज करणार बट घालत तयाचयापकी काहीजण हामोसनका नावाच वादय

वाजवत त कवायत करत बागत जात तर आमही मळकट सचधया पाघरत अस व

लाकडी तळवयाच ककवा झाडाचया सालीपासन बनवलल बट घालत अस बागत

जायला आमहाला पोसलसाचा सवरोध होता -- तयामळ आमहाला त लोक आवडायची

शकयता कमी होती

एक ददवस आमही अस ऐकल की तयाचया परमखाला दारच वयसन लागल आह

आसण तयाला मालकान काढन टाकल असन तयाचया जागी दसऱया एकाला घतल

आह तो ससनक होता तो हातात सोनयाची साखळी असलल घाळ व सटीनचा

कोट घालतो अस आमही ऐकल इतका नखरल माणस कोण आह ह बघायला आमही

अधीर झालो व एकामागन एक सतत अगणात धाऊ लागलो पण तो आपण होऊन

आमचया तळघरातील खोलीच दार लाथन ढकलन त तसच उघड टाकत

उबरठयावर अवतीणव झाला व हसत हसत आमहाला महणाला ldquoदव आपलयाला मदत

करो समतरानो तमही कस आहातrdquo धराचया ढगासारखी थड हवा आत घसली व

तयाचया पायाभोवती गोल दरफर लागली तो सतथ उभ राहन आमचयाकड खाली

बघत होता तयाचया नीटनटकया छानशा ठवललया समशामाग तयाच मोठ सपवळ

दात चकाकत होत तयाचा कोट खरच वगळाच होता ndash सनळा आसण तयावर रफल

असलला व चकाकीन झळकत होता बटन बहधा लाल दगडाची ककवा कसलीतरी

बनवलली होती घाळाचया बाबतीत ऐकलल खर होत --

18

हा ससनक दखणा होता उच व दणकट ददसणारा लाल गाल असलला आसण

तयाचया मोठया तजसवी डोळयात सरळ समतरतवाच भाव असलला असा होता

तयाचया डोकयावर कडक इसतरीची पाढरी टोपी होती पायात चकचकीत पॉसलश

कलल रफशनबल बट वयवससथत सवचछ अपरन मधन डोकावत होत

आमचया रफोरमनन तयाला नमरपण दार लावायला सासगतल तयान घाई न

करता तस कल आसण मग आमचया मालकाबददल परशन सवचारायला सरवात कली

आमही सगळ एकाच वळी साग लागलो की तो खलनायक रफसवया छळणारा व

लबाड व चोर माणस आह तयाचयाबददल जवढ वाईट सागण शकय आह पण इथ

सलसहण शकय नाही तवढ सवव सागायची आमहाला घाई झाली होती ससनकान

ऐकल समशीला सपळ ददला आमचयाकड तजसवीपण व समतरतवान शोधक नजर

टाकली

तयान अचानक ताशरा झाडला ldquoतसही तमचयासाठी इथ भरपर मली आहतrdquo

आमचयापकी काहीजण वगवगळया परकार गालातलया गालात हसल

काहीजण जोरान हसल व काहीजणानी ससनकाला ह सपषट कल की आमचया यथ नऊ

मली आहत

डोळ समचकावत ससनकान सवचारल ldquoमग तमही तयाचा परपर उपयोग करन

घत असालrdquo

पनहा आमही चोरटयासारख हसलो जोरात नवह -- आमचयापकी

बऱयाचजणाना आपणही तयाचयापिा काही कमी नाही अस दाखवायची इचछा होत

होती पण तवढ धयव तयाचयात नवहत एकजणान हळ आवाजात शरा मारला rdquoआमही

अस कस काय -- ldquo

ससनकान आमहाला जवळन बघन खातरीपववक महटल ldquoहो आसण तसही

तमचयासाठी त जरा जासतच होत तमही तयातल ददसत नाही खर तर तमचयाबददल

-- तस वाटत नाही -- हावभाव -- सटाईल -- आसण बायका परषाचया रबाबावर परम

19

करतात वयवससथत व नीटनटक परष तयाना आवडतात जस तयानी असायला पासहज

तस अजन काय तर शकती तयाना वजरमठ हवी असतrdquo

ससनकान तयाचा उजवा हात सखशातन बाहर काढला व आमहा सवावना

दाखवला तयाचया शटावच हात वर कलल होत तयाचया दडापासन कोपरापयत

तयाचया गोऱया शसकतशाली हातावरची सोनरी लव चकाकत होती ldquoपाय छाती --

सवव काही मजबत पासहज कपड नीटनटक पासहजत मग तमचयाबददलच मत चागल

होत उदाहरणाथव माझयाकड पहा सगळया बायका माझया परमात पडतात मला

तयाना आमतरण दयाव लागत नाही की खाणाखणा करावया लागत नाहीत -- एका

वळी पाचपाचजणी माझया गळयात पडतातrdquo

तो एका सपठाचया पोतयावर बसला बायका कशा तयाचया परमात पडतात व

तो कसा तयाचया बाबतीत ददलदार असतो ह सवसतारान सागण तयान चाल ठवल

नतर तो गला तयाचयामाग दाराचा करकर आवाज झाला आसण आमही सगळ खप

वळ शात होतो तयाचा व तयाचया गोषटीचा सवचार करत होतो मग सगळ एकदम

बोलायला लागल आसण ह सहज होत की तो सगळयाना आवड लागला तो इतका

मोहक होता -- तो सरळ इथ आला बसन आमचयाशी बोलला सहसा यथ कोणी

यत नस कोणीच कधी आमचयाशी समतरासारखया गपपा मारलया नवहतया आमही

तयाचयाबददल तयाचया उदयाचया घवघवीत यशाबददल बोललो एरवी आमहाला

अगणात कणी भटल तरी आमचया बाजन ओठ वाकड करन दलवि करन सनघन

जात ककवा आमही जण सतथ नाहीच आहोत अस आमचया आरपार बघत रहात

तयाच नखरल कपड बघन आमहाला तयाचयाबददल कौतकच वाट तथासप आमही

मलीबददल ज बोलत अस त तया मलीनी ऐकल असत तर तया लाजन व सकोचान

व ा झालया असतया

अचानक रफोरमन काळजीन बोलला ldquoपण तयान लहानशा तानयाला

सबघडवायला नकोrdquo ह ऐकन सववजण मकसतभासारख शात झाल कस कोणास

ठाऊक पण आमही तानयाबददल सवसरलो होतो

20

तया दखणया सशकत ससनकाला पाहन आमही तानयाला सवसरलो होतो मग

सतथ तावातावान वादसववाद सर झाला काहीजण महणाल तानयान अशा गोषटीकड

लि दयायला नको दसर कोणी महणाल ती तया ससनकाला सहन कर शकणार नाही

सतसर कोणी महणाल तयान जर तानयाला तरास ददला तर आमही तयाचया बरगाच

मोड आमही सवानी तो व तानया याचयावर लि ठवायच ठरवल आसण तानयाला

तयाचयापासन सावध रहाणयाची सचना कली -- अशा तऱहन वादसववाद सपला

एक मसहना गला बकरीत ससनकाच काम चाल होत तो डौलात इकडसतकड

वावरत होता आसण आमहाला वळोवळी यऊन भटत होता मलीचयाबाबत तयान

काही बढाया मारलया नाहीत रफकत सवतःचया समशा सपरगळलया व मसतीन ओठावर

जीभ दरफरवली

तानया रोज सकाळी आमचयाकड सबसकीटासाठी यत होती व आमचयाशी

नहमीपरमाण आनदान व हसन खळन वागत होती जवहा आमही सतचयाकड

ससनकाचा सवषय काढला तवहा ती तयाला lsquoबटबटीत डोळयाच वासरrsquo महणाली व

इतर काही सवनोदी नाव ठवली तयामळ आमही सनधावसत झालो तया ससनकाचया

भपकयाला तानयान सहजतन तोड ददलयाच बघन आमहाला तानयाचा असभमान वाट

लागला तरीही सतच तयाचयाबददददलच मत ऐकन आमही जाग झालो आसण सतचया

वागणयावरन धडा घऊन आमही दखील तयाला तचछ समज लागलो ती आमहाला

पवीपिाही आवड लागली सकाळी आमही सतच अजन जोरदार सवागत कर

लागलो

एक ददवस ससनक आमचयाकड थोडा सपऊन आला बसला व व ासारखा हस

लागला आमही सवचारल तवहा तयान तो का हसतो आह त सासगतल

ldquoमाझयासाठी दोन मली भाडत होतया -- लायडका आसण गरशका -- तया दोघी

एकमकीना अशा काही ओरबाडत होतया ओहो एकीन दसरीच कस ओढल

जसमनीवर सतला पाडन सतचया अगावर बसली हा हा हा एकीन नख काढन

21

दसरीचा चहरा बोचकारला -- खप मजा आली पण ससतरया चागली मारामारी का

कर शकत नाहीत तया एकमकीना रफकत ओरबाडतात काrdquo

तो सतथ बाकावर बसला इतका सशकत ताजातवाना व आनदी -- सतथ बसन

तो हसत राहीला आमही शात होतो काही कारणान आमहाला तो यावळस हरकत

घयावी असा वाटला

ldquoयात नाकारणयासारख काही नाही मी बायकाचया बाबतीत भयकर सदवी

आह काय सवनोद आह माझया एका इशाऱयान तया मला वश होतातrdquo

तयान तयाचया चकाकणाऱया कसानी भरलल हात वर कल आसण मग रफटकन

आवाज करत त परत गडघयापयत खाली आणल तयान आमचयाकड आशचयावन व

आनदान पाहील जस काही तो बायकाचया बाबतीत इतका सदवी का आह ह तयाच

तयालाच कळत नवहत तयाचा गरगरीत लाल चहरा आनदान व सवसतोषान रफलला

तयान मसतीन ओठावर जीभ दरफरवली

ओवहन ठवललया जसमनीवर रफोरमनन तयाच हतयार खनशीपण चालवल तो

अचानक सचडवलयासारख ओरडला ldquoछोटी रफरची झाड ओढायला रफार शकती लागत

नाही पण त एक पाईनच झाड तोडन दाखव --rdquo

ldquoतला काय महणायच आह ह त मला महणतो आहस काrdquo

ldquoहो तलाचrdquo

ldquoमहणज कायrdquo

ldquoकाही नाही -- मी चकन बोलन गलोrdquo

ldquoनाही एक समसनट थाब त कशाबददल बोलतो आहस कठल पाईनच झाडrdquo

वयगरपण तयाच हतयार ओवहनमधय ढकलत रफोरमनन उततर ददल नाही तयान

उकळलली सबससकट ओवहनमधय रफकली आसण झालली बाहर काढन आवाज करत

जसमनीवर ओतली झाडाचया डहाळीचया दोऱयात ती ओवणाऱया मलापढ ती पडली

22

अस वाटत होत की तो ससनकाबददल व तयाचया चढल बडबडीबददल सवसरला होता

परत अचानक ससनक असवसथ झाला हवमधय मागपढ होणाऱया हतयाराचया हडलन

छातीवर गददा मारला जायचया धोका असताना तो उभा राहन ओवहनकड गला

ldquoनाही मला साग कोणाला त पाईनच झाड महणत होतास त माझा

अपमान कला आहस माझा कोणतीच बाई मला सवरोध कर शकत नाही एकही

नाही त मला अस अपमानकारक कस काय बोल शकतोसrsquo

तो खरच गभीरपण दखावला गलला ददसत होता बायकाना वश

करणयावयसतररकत तयाला मान दयावा अस खर तर तयाचयाकड काही नवहत या

खबीसशवाय तयाचयाकड काहीच धडाडी नवहती आसण कवळ तयाचया जोरावर

सगळयानी आपलयाला मान दयावा अस तयाला वाटत होत जगात अस लोक आहत

की जयाचयासाठी आयकयातील सवावत मलयवान गोषट मनाचया वा शरीराचया

आजाराचया रपात असत आयकयभर तो आजार तयाना सचकटलला असतो आसण

तयाचा तरास सहन करतच त वाढत असतात त दसऱयाकड तयाबददल बढाया

मारतात अशा तऱहन लोकाच लि वधन घणयाचा परयतन करतात लोकाची

सहानभती समळवतात हा गण () तयाचयाकडन काढन घतला तयाना सधारल तर

त दःखी होतात कारण तयाचयाकड रफकत तवढच असत -- तयासशवाय त ररकाम

असतात कधीकधी मनकय आयकयात इतका गरीब बनतो की तो तयाचया नकळत

तयाचया दगवणाना ककमती समज लागतो आसण तसाच जगत रहातो अथावतच तो

नसतक घसरणीचया वाटला लागतो

ससनक दखावला गला होता तो आमचया रफोरमनकड धावत गला व

ककचाळला

ldquoनाही त मला साग -- त काय आहrsquo

ldquoमी तला सागrdquo रफोरमनन तयाचयाकड वळन महटल

ldquoसागrdquo

23

ldquoतला तानया मासहती आह काrdquo

ldquoहोrdquo

ldquoहो तर मग सतचयासाठी परयतन करrdquo

ldquoमीrdquo

ldquoहो तrdquo

ldquoसतला रफस तयात काय मोठसrdquo

ldquoआपण बघचrdquo

ldquoत बघच हा हाrdquo

ldquoतीच तला इगा दाखवलrdquo

ldquoमला एक मसहना दrdquo

ldquoससनका तझ तझयाबददल काही मत आहrdquo

ldquoएक पधरवडा मी तला त करन दाखवतोचrdquo

ldquoचल चालता होrsquo

आमचा रफोरमन एकाएकी सतापला व रागान तयाच हतयार चालव लागला

ससनक तयाचयापासन आशचयावन दर झाला आमचयाकड पासहल तो एक सनःशबद िण

होता नतर शात धमकीवजा आवाजात महणाला ldquoबरय तर मगrdquo आसण सनघन

गला

भाडण चाल होत तवहा आमही सगळ गपप होतो तयात गग झालो होतो पण

जवहा ससनक बाहर गला तवहा गोधळाच सभाषण आमचयात सर झाल

आमचयापकी एकजण रफोरमनवर ओरडला lsquoपावल ह त काहीतरी नको त कलसrdquo

24

रफोरमन रानटीपण ओरडला ldquoचला कामाला लागाrdquo आमचया लिात आल

की आमही ससनकाला डख कलला आह व आता तानयाला धोकयाची धमकी समळणार

ह समजताच सवावना रागाचया व आशचयावचया एकाच भावनन घरन टाकल आता

काय होईल तानया ससनकाला सवरोध करल का आसण जवळजवळ आमचयापकी

सववजण सवशवासपववक ओरडल ldquoछोटीशी तानया ती नककीच तयाला सवरोध करल

तमही सतला लचीपची समज नकाrdquo

आमचया चागलपणाची शकती दकती होती त आजमावन बघायला आमही

भयकर उतसक होतो भावसनक जोमात आमही एकमकाना आशवसत कल की बळकट

शसचतव सतला या परसगातन तारन नईल शवटी आमही अशी कलपना कर लागलो

की तया ससनकाला रफारस सचथावल गलल नाही तयामळ तो भाडण सवसरन जाईल

आसण आपण धीमपणान तयाचा अहकार भडकवन ददला पासहज तया ददवसापासन

आमही पवी कधीच जगलो नाही अस सवशष परकारच उदासीनतच आयकय एक

परकारचया ताणाखाली जग लागलो कक ददवसाचया शवटी आमही आपापसात भाडत

अस कस मासहती नाही पण आमची बदधी धारदार होऊ लागली आमच

सभाषणकौशलय सधारन आमही असधक सराईततपण बोल लागलो आमचया लिात

आल की आमचा तया रािसासवरदध खळ चाल आह आसण आमचया बाजचा बळकट

गडी तानया आह तयान आमचया दःखदायक साहसावर आनद पसरवला आमची

जीवनचछा इतकी जबरदसत वाढली की आमचया मालकान आमचया उददीसपत

अवसथचा रफायदा घऊन आमचया कामाच ओझ ददवसाला पाचश पौडाचया लगदयान

वाढवल आमचया कामान आमही पार थकन जात अस ददवसभर आमचया ओठी

तानयाच नाव अस रोज सकाळी आमही सवशष अधीरतन सतची वाट बघत अस

आमही अशी कलपना करत अस की आता ती जनी तानया राहीली नसन दसरी नवीन

तानया बनन आली आह

तरीही आमही सतला झाललया भाडणाबददल अवािरदखील सासगतल नाही

ककवा सतला काहीही सवचारल नाही आमही सतचयासाठी पवीसारखच दयाळ व

25

परमळ होतो तरीही आमचा सतचयाबददलचा दषटीकोन थोडारफार नवीन होऊ लागला

होता काहीसा परगरहीय ही खोलवर उतसकता होती एखादया सरीइतकी थड व

धारदार --

एका सकाळी रफोरमनन तयाच काम सर कलयावर तो महणाला ldquoभावानो

आजच काम सर कराrdquo

तयान आठवण न करताही आमहाला त मासहती होत पण तरीही आमही काम

सर कल

ldquoआपण सतचयाकड काळजीपववक लि दऊया ती एक समसनटात इथ यईलrdquo

रफोरमनन सचवल तयावर एकजण तरासदायक आवाजात ओरडला ldquoआसण त

आमहाला काय जाणवाव अशी अपिा करतो आहसrdquo परत आमचयात रानटीपण

जोरात वादावादी सर झाली आपलयातील सवव चागल आपण जया रठकाणी ओतत

होतो ती दकती शदध व परामासणक आह ह आज आपलयाला समजल आजचया सकाळी

आपलया सगळयाना पसहलयादा आपण बाळगत असलली आपलया दवतची

शदधतबाबतची गोषट खरी आह की नाही त कळल ती आपलया मनातन उतरायची

शकयता आह ददवसददवस ससनक हटटीपण व तरासदायक पदधतीन तानयाच मन

सजकायचा परयतन करत होता पण आपलयापकी कणीच सतला सवचारल कस नाही की

सतच याबाबतीतल मत काय आह ती दर ददवशी सकाळी सनयसमतपण

सबसकीटासाठी यतच रासहली

आसण आजचया ददवशीही सकाळी आमही सतचा आवाज ऐकला

ldquoछोटया कदयानो मी आलrdquo आमही सतचया सवागतासाठी धावलो पण ती आत

आली तवहा नहमीचया रीतीसवरदध आमही काहीच बोललो नाही सतचयावर डोळ

रोखत सतला काय बोलाव त आमहाला कळना आमही सतचयासमोर शातपण

असवसथतन गदी करन उभ रासहलो या अनोखया सवागतान सतला नवल वाटल --

26

आसण अचानक आमही सतला मलल होताना पासहल ती असवसथ होऊन रागावली

आसण कापऱया आवाजात सतन सवचारल

ldquoतमही -- अस का आहातrdquo

ldquoआसण तrdquo रफोरमनन सतचयावरील दषटी ढळ न दता ठामपण जोरात

सवचारल

ldquoमी -- कायrdquo

ldquoअ -- काही नाही -- ldquo

ldquoठीक आह तर मग मला सबससकट दया -- ldquo

यापवी सतन आमहाला कधीच घाई कली नवहती --

सतचयावर दषटी रोखत उददीसपत न होता रफोरमन बोलला ldquoतला भरपर वळ

आहrdquo

मग अचानक ती वळन दारातन बाहर पडली रफोरमनन तयाच हतयार घतल व

ओवहनकड वळत शातपण बोलला

ldquoमहणज -- ती गोषट झाली -- पण ससनक -- हलकट -- लबाड -- ldquo

बकऱयाचया कळपासारख एकमकाना ढकलत आमही टबलाशी जाऊन

आपापलया जागा घतलया व शातपण सशसथलतन कामाला लागलो लगच

आमचयातील एकजण महणाला

ldquoकदासचत -- शवटी --rdquo

रफोरमन ककाटला ldquoबरोबर चला चलाrdquo

आमहाला सगळयाना मासहती होत तो आमचयापिा हशार होता तयाचया या

ओरडणयामळ ससनकाचा सवजय झालयाची आमची खातरी झाली -- आमहाला वाईट

वाटल आमही असवसथ झालो

27

बारा वाजता महणज जवायचया वळी -- ससनक अवतीणव झाला तो

नहमीपरमाण वयवससथत होता तयान नहमीपरमाण थट आमचया डोळयात बसघतल

पण आमहाला तयाचयाकड बघताना शरम वाटत होती

तर सभय गहसथहो ससनकी खाकया कसा असतो त मी तमहाला दाखवलल

आवडल काrdquo तो अहमनयतन हसत बोलला ldquoमग पसजमधय जा व दाराचया रफटीतन

बघा -- समजल काrdquo

आमही गदी करन बाहर गलो व पसजचया अगणाचया ददशन उघडणाऱया

दाराचया रफटीतन पाहील आमहाला रफार थाबाव लागल नाही -- लवकरच अगणातन

सवतळललया बरफाववरन व सचखलातन उडया मारत तानया घाईघाईन चालत आली

तळघराचया दारातन ती अदशय झाली नतर सशटटी वाजवत सावकाशीन तयाच

जागी ससनक आला तयाच हात तयाचया सखशात होत आसण तो समशा सपळत होता

ndash पाऊस पडत होता डबकयात पडणार थब पाणयात तरग उमटवत होत तो करडा

ओलसर ददवस होता रफार मगळट परकारचा छपरावर अजन बरफव साचलला होता

पण जसमनीवर सचखलाच गडद डाग ददसत होत छपरावरील बरफाववरदखील मातकट

रगाचा सचखलाचा थर ददसत होता सझमसझम पावसान सववतर उदासी भरन राहीली

होती आमहाला सतथ थाबण तरासदायक व रफार थडी वाजणार वाट लागल ndash

परथम आमचया तळघरातन बाहर यणारा ससनक होता तो समशीला पीळ दत

सावकाशीन अगण ओलाडन गला नहमीपरमाण तयाच हात तयाचया सखशात होत

मग तानयाही बाहर आली सतच डोळ -- सतच डोळ आनदान चकाकत होत

सतचया ओठावर हस होत अडखळत सावकाश पाऊल टाकत ती सवपनात

असलयासारखी चालली होती

आमहाला ती शातता सहन होईना आमही सववजण दाराकड गलो व अगणात

धावलो जोरान ओरडत अडखळत पाऊल टाकत रानटीपण सतला घराव घातला

आमचया झडीकड बघन ती जण सतचया पायाला सचखल लागलयासारखी माग

28

झाली आमही सतला वढा घातला सतचयावर आग ओकत बभानपण सतचयावर

सशवयाचा वषावव कर लागलो सतचयाबददल सनलाजरपण काहीही गोषटी बोल लागलो

आमही ह आमचा आवाज जासत न वाढवता कल सतला पणव वढन टाकलयामळ

ती पळन जाऊ शकत नवहती मग आमही सतची परपर सखलली उडवली पण आमही

सतचया अगाला हात लावला नाही -- का मला मासहती नाही ती मधयभागी उभी

राहन आमही कलल अपमान झलत सतची मान इकडन सतकड हलवत रासहली

आमही सतचयावर जासत जासत आकरमक होत टीकची झोड उठवली घाणरड जहाल

सशवयाशाप ददल सतचा चहरा दरफका पडला िणापवीच सतच आनदी सनळ डोळ

मोठ झाल छाती धडधड लागली सतच ओठ थरथर लागल

सतचयाभोवती कोडाळ करन आमही सतचयावर सड उगवला कारण सतन

आमहाला लटल होत जरी आमही सतला ददलली सबससकट सभकाऱयाच तकड होत

तरी ती आमची होती आमही आमचयातल चागल सतला अपवण कल होत रफकत ती

एकटी होती आसण आमही सववीसजण होतो महणनच आमही सतचा सतचया

गनहयाइतका छळ कला नाही पण सतच दकती अपमान कल -- आमचयाकड डोळ

सवसरफारन बघत ती हा सवव वळ गपप होती ती अगभर शहारली

आमही हसलो गजवना कलया कककाळया मारलया -- दसरीकडन लोक यऊन

आमहाला समळाल -- आमचयापकी एकान तानयाचया बलाउजचया हाताला धरन

सतला ओढल --

एकाएकी सतच डोळ चकाकल सतन सावकाशीन सतच हात डोकयाशी नल

आसण सतच कस सरळ करन ती मोठयान पण शातपण आमचया समोर महणाली

ldquoओहो तमही सवसचतर कदी लोक ndashrdquo

आसण ती सरळ आमचयाकड चालत आली जस काही आमही सतची वाट

अडवन उभच नवहतो आमचयापकी कणीच सतला सवरोध कला नाही आमचया

कोडाळयातन बाहर पडन आमचयाकड वळनदखील न पाहता ती अवणवनीय

29

तचछतन जोरान परत ओरडली ldquoओहो तमही घाणरड -- हलकटrdquo आसण सनघन गली

आमही सतथ मधयच अगणात सचखलात पावसापाणयात करा सयवसवरहीत

आकाशाखाली अजन उभ होतो ndash

नतर आमही चपचाप आमचया दगडी ओलसर तळघरात परतलो पवीपरमाणच

सयव कधीच पनहा सखडकीतन डोकावला नाही आसण पनहा कधीच तानया आली

नाही

30

The Pistol Shot

by

Alexander Pushkin

सपसतलाचा नम

आमही -- या लहानशा गावात मककाम कला सनयातील ऑदरफसरच आयकय कस

असत ह सवावना मासहती आह सकाळी कवायत घोडसवारीची शाळा परादसशक

कमाडरबरोबर ककवा जयनी बाधललया खाणयाचया रठकाणी जवण सधयाकाळी -- या

रठकाणी एखाद पय आसण पतत सतथ एकही कलब नवहता वा लगनाळ मलगी नवहती

आमही एकमकाचया रहायचया रठकाणी जमत अस सतथ आमही कवळ आमचया

गणवषाकड बघत बसत अस

आमचया कपत एकच मनकय असा होता की जो सनयातील मनकय नवहता तो

पसतीस वषाचा होता तयामळ आमही तयाला जवळजवळ महातारा महणत अस

31

वयामळ तयाला आमचयापिा खप रफायद समळत तो सतत उदास अस तो सवभावान

कडक होता व सतखट सजभमळ तयाचा आमचया तकडीतील तरण ससनकाचया

मनावर जबरदसत पररणाम होत अस काही गढ ककवा छपया नसशबान तो रसशयन

असन परदशी नाव लावत अस एक काळी तयान हगररयन घोडसवार महणन काम

कल होत आसण तयात तो अववल ठरला होता ती नोकरी सोडन अशा सभकार जागी

गरीबासारख तरीही शरीमती डौलात तो का जगत होता त कणालाच मासहती नवहत

जीणव काळा लाब कोट घालन तो कधीकधी चालायला जाई पण सगळयासाठी

तयाच दार खल अस एका वयसक ससनकान कलल रफकत तीन कोसवच जवण तो घई

तरी सवाबरोबर तो भरपर शपन घई तयाच उतपनन ककवा समळकत दकती होती त

कणालाच मासहती नवहत तया सवषयावर तयाचयाशी बोलायची कणाची टाप नवहती

तयाचयाकड सनयातील कामासबधीची बरीच पसतक व कादबऱया होतया तो ती

खशीन कोणालाही वाचायला दत अस व परत मागत नस तयाचपरमाण तयान

कोणाकडन घतलल पसतक तो कधी परत करत नस तयाला सपसतलातन नमबाजी

करायचा शौक होता तयाचया खोलीचया सभती सपसतलाचया गोळयानी खराब

झाललया होतया तयाना मधमाशीचया पोळयासारखी भोक पडली होती तयाचया

गरीब झोपडीत सपसतलाचा उततम सगरह होता तयात तयान रफारच परासवणय समळवल

होत परयोग महणन कोणाचया डोकयावरील परला लकषय करायच तयान ठरवल तर

कोणी हरकत घत नस

आमच सभाषण नहमी शसतरासतरान करायचया सपधशी यऊन ठप सससलवहयो (त

मी तयाला ददलल नाव होत) तयात कधीही भाग घत नस तयाला सवचारल की तो

कधी लढला आह का तर तो तस कलयाच साग पण काही खलासा करत नस ह उघड

होत की तयाला असल परशन आवडत नसत आमही असा सनककषव काढला होता की

तयाचया अबोध मनात तयाचया तया भयकर कौशलयान कणाचा तरी बळी घतला

32

गलयाची दःखद आठवण उमटत असणार पण तयाला भीतीची भावना घरन टाकत

आह की काय असा सशय दखील आमहाला कधी आला नाही काही लोकाचया बाहय

रपामळ आपण असा सशय घऊ शकत नाही पण अचानक काहीतरी झाल व तयामळ

आमची करमणक झाली एका सधयाकाळी आमही दहा ऑदरफससव सससलवहयोबरोबर

जवत होतो आमही नहमीएवढी दार घतली -- महणज बरीच जवणानतर आमही

आमचया यजमानाला आमचयासाठी काही खळाची तजवीज करायची सवनती कली

तो कधी सवशष खळत नस तयामळ तयान परथम सवरोध कला पण शवटी तयान पतत

घऊन यायला सासगतल तयान टबलावर एकश पननास सोनयाच रबलस पसरन ठवल

आसण खळायला बसला आमही तयाचयाभोवती गोळा झालो व खळ सर झाला

सससलवहयोला खळताना पणव शातता लाग तो कधी सपषटीकरण करणयात वा भाडणात

पडत नस जर परसतसपधी मोजायला चकला तर तो ताबडतोब रफरकाच पस भरत

अस ककवा जासतीच पस सलहन ठवत अस आमहाला ह मासहती होत आमही तयाला

तयाचया पदधतीन सहशब ठवायची परवानगी ददली होती परत आमचया तकडीत

नकताच सामील झालला एक ऑदरफसर होता खळादरमयान तयान चकन एक आकडा

जासत वळा मोजला सससलवहयोन तयाचया सवयीपरमाण खडन तो आकडा दरसत

कला सससलवहयोन चक कली आह अस समजन तया ऑदरफसरन सपषटीकरण दयायला

सरवात कली सससलवहयो शात होता तया ऑदरफसरन सचडन तयाला चकीचा

वाटणारा आकडा खोडला सससलवहयोन खड घऊन तो आकडा परत सलसहला

दारमळ भडकलला ऑदरफसर तयाचया समतराच हसण ऐकन अपमासनत झाला तयान

टबलावरील मणबतती ठवायचा सटड उचलन तो सससलवहयोला मारायचा परयतन कला

पण सससलवहयोन खाली वाकन तो चकवला या परकारान आमही गोधळन गलो

सससलवहयो रागान उभा रासहला आसण डोळयातन आग ओकत बोलला ldquoसपरय सर

कपया यथन सनघन जा ह माझया घरात घडल महणन दवाच आभार मानाrdquo

33

आता काय होणार अशा सवचारात आमही पडलो आमहाला आमचा नवीन समतर

आधीच मलयासारखा वाटत होता तो सनघन गला पण जाताजाता एवढ बोलला की

बकरची इचछा असल तयापरमाण तो तयाचया अपमानाला उततर दण पसत करल

अजन काही समसनट खळ चाल रासहला पण आमचया यजमानाला तो पढ चाल

ठवणयाची इचछा ददसत नाही अस वाटलयान आमही एककजण सतथन काढता पाय

घऊन आमचया तकडीत एक जागा ररकामी होणयाचया शकयतबददल चचाव करत

आमचया रहायचया जागी आलो

दसऱया ददवशी घोडसवारीचया शाळत आमही सवचारत होतो की सबचारा

लफटनट अजन सजवत आह का जवहा तो आमचयात अवतीणव झाला तवहा तोच परशन

आमही तयाला सवचारला तो महणाला की तयाला सससलवहयोबददल काही माहीत नाही

त ऐकन आमहाला नवल वाटल आमही सससलवहयोला भटायला गलो तवहा तो

अगणातील गटला रफावड अडकवन नमबाजी करत होता तयान आमच नहमीपरमाण

सवागत कल काल रातरीचया घटनबददल तयान अवािरही काढल नाही तीन ददवस

गल लफटनट अजन सजवत होता आमही नवल वाटन सवचारल ldquoसससलवहयोला

मारामारी करायची इचछा नवहती अशी शकयता असल का

सससलवहयोन मारामारी कली नाही तयान अगदी वरवरच सपषटीकरण ददल व

भाडण कल आमच तरण मडळीच अस मत झाल की ह तयाला गभीर रीतया जखमी

कलयासारखच झाल आमचया दषटीन कशाहीपिा सततक धाडस करण ह मारफ

करणयाजोग होत या तरण मडळीनी शरपणात परषाथावचया गणाचा कळस गाठलला

असतो आसण अपयशाचया शकयतसाठी सट समळवलली असत तरीही हळहळ सवव

काही सवसरल गल व सससलवहयो पनहा तयाच परभतव परसथासपत कर लागला

34

मी एकटाच पनहा तयाचयाशी जवळीक साध शकलो नाही अददभततत व

कलपनत रमणयाचा माझा सवभाव असलयान पवी मी इतरापिा तयाचयाशी जासत

घसट असलला होतो तयाच आयकय अददभतरमय होत मला तो एखादया गढ गोषटीतील

नायक वाट तयालाही माझा लळा होता -- सनदान रफकत माझा माझयाशी बोलताना

तो तयाचा नहमीचा सवरोधाभासातमक सर बदलन सवसवध सवषयावर गभीरतन व

वगळयाच गोडवयान बोल पण तया ददवी सधयाकाळनतर तयाचया सवासभमानाला

धकका लागलयान आसण तयाची सवततर वतती डागाळली गलयान तयाबददलचा सवचार

सतत माझया मनात अस तयामळ मी तयाचयाशी पवीसारखा वाग शकत नवहतो मला

तयाचयाकड बघायला दखील नको वाट यावर काही बोलन कारण सवचारायला तो

रफार चलाख आसण अनभवी होता तयाच तयाला दःख होत असलयासारख वाट --

एकदोन वळा मला अस वाटल की तयाला माझयाकडन सपषटीकरण हव आह पण मी

तयाला तशी सधीच ददली नाही सससलवहयो खजील झाला यानतर मी तयाला रफकत

माझया सहकाऱयाबरोबरच भटलो आमच पवीसारख खलपणान बोलण सपल

राजधानीसारखया शहरात रहाणाऱया लोकाच लि वधन घणाऱया अनक गोषटी

असतात पण लहान गावात ककवा ख ात रहाणाऱया लोकाची मनससथती रफकत सतथ

रहाणार लोकच जाणन घऊ शकतात उदाहरणाथव पोसटाचया ददवसाची वाट बघण

मगळवारी व शकरवारी आमच ऑरफीस ऑरफीससवनी भरलल अस कणी पशासाठी तर

कणी पतरासाठी थाबलल असत पादकट बहधा जागचया जागी रफोडली जात बातमया

एकमकाना सासगतलया जात तयामळ ऑरफीस एकदम सजवत झालयासारख वाट

आमचया तकडीचया पततयावर सससलवहयोला पतर यत आसण तयाकरता तो सतथ

थाबलला अस एकदा तयाला समळाललया पतराच सील तयान अधीरतन रफाडल

मजकरावरन नजर दरफरवताना तयाच डोळ चकाकल सगळ ऑरफीससव आपापली पतर

घणयात दग असलयान कणाचया काही लिात आल नाही सससलवहयो महणाला ldquoसभय

35

गहसथहो अशी पररससथती आह की मला लगच सनघाव लागल मी आज रातरी सनघन

मला अशी आशा आह की आज रातरी तमही माझयाबरोबर शवटच जवण घणयासाठी

नकार दणार नाही तो माझयाकड वळन महणाला ldquoत यशील अशी मी अपिा करतो

आह त नककी यrdquo एवढ बोलन तो घाईघाईन सनघन गला तयाचयाकड जायच नककी

करन आमही वगवगळया मागावन सनघालो

मी ठरललया वळी सससलवहयोकड आलो आसण सतथ आमची पणव तकडी जमलली

पासहली तयाच सवव सामान बाधन तयार होत आसण सतथ रफकत सपसतलाचया

गोळयानी भोक पडललया उजाड सभती उरलया होतया आमही टबलाशी बसलो

आमचा यजमान रफार उतसाहात होता आसण लवकरच सववजण तयाचया खळकर

आनदीपणान भारावन गल दर समसनटाला बाटलयाची बच सनघत होती व पल

रफसाळत होत मोठया सददचछन आमही तयाला जलद व सखरप परवासासाठी

शभचछा ददलया आमही टबलावरन उठलो तवहा सधयाकाळ उलटन गली होती

आमही आमचया टोपया गोळा करत असताना सससलवहयो सवाचा सनरोप घत होता

मी सनघत असताना तयान हाताला धरन मला बाजला घतल व हळ आवाजात

महणाला ldquoमला तझयाशी बोलायच आहrdquo मी माग थाबलो

पाहण गल मग आमही दोघ पाईप ओढत समोरासमोर बसलो सससलवहयो

सवचारात पडला होता तयाच हासय लोप पावल तयाच भयानक मलल आसण

चमकदार डोळ व तोडातन सनघणारा गडद धर यामळ तो महाकाय रािसासारखा

ददस लागला काही समसनटानी शाततचा भग करत तो बोलला ldquoकदासचत आपण

आयकयात पनहा भटणारही नाही तयामळ तयापवी मला तला सपषटीकरण दयायच आह

मला दसऱया लोकाचया मताबददल रफारसा आदर नाही असा तझा गरह झाला असल

पण मला त आवडायचास आसण तझ माझयाबददलच अस चकीच मत ठवन सनघन

जाण मला उदास करतrdquo

36

तो थाबला व पाईप झटक लागला मी डोळ खाली वळवन गपप रासहलो

ldquoत तला सवसचतर वाटल असल की मी पयायललया मखव -- कडन सपषटीकरण

मासगतल नाही त कबल करशील की मला शसतरातर सनवडणयाचा असधकार होता

तयाच आयकय माझया हातात होत तर मला काहीच धोका नवहता मी माझी

सहनशीलता उदारतत बदल शकलो असतो पण मला खोट बोलायची इचछा नवहती

जर मी माझ आयकय उघड न करता -- ला सशिा कर शकलो असतो तरी मी तयाला

या जगातन नाहीस कल नसतrdquo

मी सससलवहयोकड आशचयावन पाहील अशी कबलीन मला पणवपण गोधळवन

टाकल

सससलवहयोन सर ठवल ldquoअसच झाल मला सवतःच मरण ओढवन घयायच

नवहत सहा वषापवी मी थोबाडीत खालली आसण माझा शतर अजन जगतो आहrdquo

मला काय झाल याची उतसकता लागन राहीली मी बोललो ldquoमग त

तयाचयाबरोबर मारामारी कली नाहीस नककीच पररससथतीन तमहाला एकमकापासन

अलग ठवलrdquo

ldquoहो मी तयाचयाबरोबर मारामारी कली आसण हा तयाचा परावाrdquo

सससलवहयो उठला व एका पटीतन लाल टोपी काढली फर च लोक जयाला

lsquoपोसलसाची टोपीrsquo महणत असत ती ती तयान घातली कपाळापासन दोन इचावर

सतला गोळीन भोक पडल होत ldquoतला मासहती आह मी एक काळी -- हगररयन

घोडसवार महणन काम कल होत माझ चाररतरय तला मासहती आह सगळया गोषटीत

माझा पहीला नबर अस माझया तारणयात ती माझी लालसा होती तया काळी

रानटीपणाची रफशन होती -- आसण मी सनयातील सवावत धारदार पात होतो आमही

जासत दार सपणयावर गवव करत अस एकदा मी परमाणाबाहर पयायलो जयात डसनश

37

डसवहडोवची या रसशयन कवीची गाणी गातात तो बयटवसवह उतसव आमही साजरा

कला आमचया तकडीत लढाया नहमी होत असत -- तया सवावत मी नहमी पहीला

ककवा दसरा अस माझ सहकारी मला आदशव मानत सारख बदलणार कमासडग

ऑदरफसर माझयावर खार खाऊन असत

ldquoमी शातपण -- ककवा आतन सचडन -- मी समळवलल नाव मी मोठया रबाबात

समरवत अस तवहा आमचया तकडीत एक शरीमत व कीरतववान कटबातील कमासडग

ऑदरफसर नवयान आला ( मी तयाच नाव सागणार नाही ) मी माझया आयकयात

इतकया असामानय व नशीबवान वयकतीला भटलो नवहतो तारणय शहाणपण

दखणपण आसण एकदम बदरकार धाडस या सवानी यकत अस एक परससदध नाव आसण

सपतती तर मोजदाद करता यणार नाही इतकी कलपना कर तयान आमचयावर काय

परभाव टाकला असल

ldquoमाझया आधीचया दकतीला धकका लागला माझा एकदर बोलबाला बघन तो

माझयाशी मतरी करायला बघ लागला मी तयाच थड सवागत कल आसण मग तो खत

न करता माझयापासन रफटकन राह लागला मी तयाचा दवष कर लागलो तयाच

आमचया तकडीतल यश व ससतरयामधील मानसनमान माझ सथान डळमळीत करन

गला मी तयाचयाशी भाडायची सधी शोध लागलो माझया टोमणयाना तो असधक

हजरजबाबीपण दसऱयाकरवी उततर दई त रफारच मनोरजक अस तो सवनोद कर

आसण मी चवताळन उठ

ldquoशवटी एका सधयाकाळी एका पोलीश राजदताकडील नाचाचया परसगी सगळया

मसहलाचया आकषवणाचा सवशषतः तरण यजमानीण बाईसाहबाचया आकषवणाचा

क दरसबद तो झालला बघन मी तयाचया कानात काही अपमानासपद बोललो खास

करन यजमानीण बाईसाहबाचयाबरोबर माझ सत जळलल असताना अस होण मला

38

सहन झाल नाही तयान सचडन माझया मसकाटात लगावली आमच हात आमचया

तलवारीकड वळल मसहला चककर यऊन खाली पडलया आमहाला बाजला करणयात

आल तयाच रातरी आमच यदध सर झाल

ldquoददवस उजाडताना मी माझया सनयोसजत जागवर तीन सकद उभा रासहलो

सपषटीकरण दणयास अवघड अशा अधीरतन मी मला सवरोध करणाऱयाची वाट पहात

होतो उनहाळयातील सयोदय झाला व वर यऊन ताप लागला मी काही अतरावर

तयाला पाहील तो चालत होता तयाचया कोटाखाली तलवार होती एका सकदात

आमही तयाला भटायला गलो चरीन भरलली टोपी घऊन तो आला एका सकदाची

वळ आमहाला बारा तासासारखी वाटत होती पहीला बार मला लावायचा होता पण

माझी असया इतकी वाढली होती व रागाचा पारा इतका चढला होता की मला

माझा हात ससथर राहील याची खातरी वाटना मी मला शात होणयासाठी सवतःला

वळ ददला व तयाला परथम बार उडवायला सासगतल माझा सवरोधक तयासाठी तयार

होईना अस ठरल की तयासाठी सचठठठया टाकलया जावयात पहीला नबर तयाचा

लागला नहमी तयाचा भसवकयकाळ उजवल होता तयान नम धरला व गोळी माझया

टोपीचया आरपार गली

ldquoआता माझी पाळी होती शवटी तयाच आयकय माझया हातात होत मी

तयाचयाकड शोधक नजरन पाहील तयाचयात मला थोडी असवसथतची सावली

ददसली तो माझया सपसतलाकड तोड करन उभा राहीला तयान तयाचया टोपीतन

सपकललया चरी काढलया व खालललया चरीतील सबया थकला मी उभा होतो

सतथपयत तया उडालया तयाचया बपवावईन मी वडा झालो मी सवचार कला lsquoयाचा

मला काय रफायदा आह तो असजबात अशी अपिा करत नसताना तयाचा जीव

घयावा काrdquo असा दषट सवचार माझया मनात डोकावला मी सपसतल खाली वळवल

39

मी तयाला महणालो ldquoआतता त मरायला जराही तयार वाटत नाहीस तला

नयाहारी करायची असल तर मी तझयामधय यणार नाहीrdquo

तो उततरला ldquo तस काही नाही चागला नम धर ककवा -- तला पाहीज तस कर

त नम धर आसण मी तयासाठी सदव तयार आहrdquo

मी दोन सकदानी अस जाहीर कल की मला आतता नमबाजी करायची नाही

तयामळ यदधाचा शवट झाला

मी नोकरीतन सनवतत झालो व त छोट गाव सोडल तया ददवसापासन सड

घयायचया भावनन मी झपाटलो आह आता माझी वळ आली आह ndash-

सससलवहयोन तयाचया सखशातन तयाला सकाळी समळालल पतर काढल व मला

वाचायला ददल लखकान ( बहधा तयाचा एजट ) तयाला मॉसकोहन कळवल होत की

lsquoतो मनकयrsquo लवकरच कायदशीरपण एका तरण सदर मलीशी लगन करतो आह

सससलवहयो महणाला ldquolsquoतो मनकयrsquo कोण आह याचा अदाज त कर शकतोस मी

मॉसकोला चाललो आह तयाचया लगनाचया िणी तो तयाच बदरकारपण मतयला

सामोरा जायला तयार आह का त बघ एकदा तयाचया टोपीतील चरीसकट तो

तयासाठी तयार होता

एवढ बोलन सससलवहयो उठला तयाची टोपी जसमनीवर रफकली व खोलीत

सपजऱयातील वाघासारखया रफऱया मार लागला मी सतबधपण तयाच बोलण ऐकन

घतल होत पण मी सवसचतर भावनन गोधळन गलो होतो

नोकरान आत यऊन घोड तयार असलयाच सासगतल सससलवहयोन माझा हात

परमान दाबला आमही समठी मारली तयान घोडागाडीत तयाची जागा घतली

परवासाचया बगा सतथ ठवललया होतया एकीत सपसतल होती व दसरीमधय इतर

सामान होत आमही परत एकदा सनरोप घतला व घोड वगान सनघाल

40

खप वष गली पररससथतीमळ आता मी एका लहानशा टकार गावात

ससथरसथावर झालो होतो शती करत होतो मी माझया आधीचया उतसाहान

सळसळतया व सवचछदी जीवनाची आठवण काढन उसास सोडायला सवसरत नवहतो

उनहाळयातील व थडीतील सधयाकाळी एकातवासात घालवण ह मला सचडसचड

बनवणार होत मी रातरीचया जवणापयतचा वळ कसाबसा तथील बलीरफबरोबर

गपपा मारणयात घालवत अस एक रफररफटका मारन काम कस चालल आह त बघ

ककवा नवीन इमारतीत एखादी चककर मारत अस पण अधार पड लागला की आता

एकटयान कसा वळ घालवायचा असा सवचार करन मी हताश होत अस कपाटात

व साठवण खोलीत काही पसतक असलयाच माझया लिात आल होत माझ घर

साभाळणारी कीरीलोवना मला जया गोषटी साग तया माझयाशीच सबसधत असत

शतकरी बायकाची गाणी मला दःखी करत मग मी सपत बस पण तयान माझ डोक

दख lsquoदारत दःख बडवणाराrsquo असा मी बनत चाललयाची मला भीती वाट लागली

होती -- lsquoसवावत अटटल दाराrsquo अशी अनक उदाहरण मी पाहीली होती एकदोन

दारड सोडन मला सखख शजारी कणी नवहत तया दाराच सभाषण महणज

ससकार व उसास असत तयापिा माझ एकटपण मला परवडत अस

घरापासन थोाच अतरावर शरीमत बाईसाहब -- चया मालकीची मोठी

इसटट होती सतथ रफकत राखणदार रहात अस तया बाईसाहब तयाचया लगनाचया

पहीलया वषी एकदा इथ आलया होतया व मसहनाभर राहीलया होतया माझया

सनवततीनतरचया दसऱया उनहाळयात अशी अरफवा पसरली की बाईसाहब व तयाचा

नवरा आता इथ यणार आहत तयापरमाण त जनचया सरवातीला आल

तया परदशात रहाणाऱया लोकासाठी अस शरीमत शजारी रहायला यण ही

महतवाची गोषट होती दोन मसहन आधी व तीन मसहन नतर तयाची चचाव होत राहीली

41

माझया बाबतीत महणाल तर मी कबल करतो की तरण व सदर शजारणीचया

वासतवयाचा माझयावर खोल पररणाम झाला मी उतसकतन सतची वाट पाह लागलो

आसण तयापरमाण सतचया आगमनानतर पहीलया रसववारी मी तयाचा सवावत जवळील

शजारी व नमर सवक महणन ओळख करन घयायला रातरीचया जवणानतर बाहर

पडलो

एका नोकरान मला तया बाईसाहबाचया खोलीकड नल व मी आलयाची वदी

ददली तो मोठा हॉल चनीचया वसतनी सजवलला होता सपतळी चौकट असलली

सभतीवरील कपाट पसतकानी लगडलली होती शकोटीवरील सगमरवरी कटटटयावर

मोठा आरसा होता जसमनीवर सहरवा गासलचा घातला होता चनीची सवय नसलला

व छोटयाशा गरीब घरात रहाणाऱया मला असा भपका पहायची वळ आली नवहती

माझयावर रफार दडपण आल मनातन थोडा घाबरन मी तया जमीनदाराची वाट बघ

लागलो

दार उघडली गली व आसण साधारण बसततशीचा एक दखणा माणस माझयाकड

मोकळपण व समतरतवान चालत आला मी धीर गोळा करन माझी ओळख करन दऊ

लागलो पण मला तयान अडवल आमही खाली बसलो तयाचया सहज व सौहादवपणव

भाषणान माझा बजरपणा कमी झाला मी माझा नहमीचा धीटपणा परत आणायचा

परयतन करत होतो तवढयात अचानक बाईसाहब आत आलया आसण मी पवीपिाही

गोधळन गलो खरच ती रफार सदर होती जमीनदारान माझी सतचयाशी ओळख

करन ददली मी माझयावर दडपण न आणणयाचा परयतन कला पण मी सजतका

मोकळपणा दाखवायचा परयतन कर लागलो सततका मी असधकासधक सकोचत गलो

42

मी भानावर यऊन नवीन ओळखीला सरावपयत त एकमकाशी बोल लागल मी एक

चागला शजारी असलयासारख सहजपण माझयाशी वाग लागल

मधयतरीचया काळात मी पसतक व सचतर नयाहाळत दरफर लागलो मी काही

सचतरातील जाणकार नवहतो पण तयातील एका सचतरान माझ लि वधन घतल तयात

ससवझलडमधील एक दकय काढल होत पण मला त सचतर बघन नवह तर तयावर

एकाखाली एक पडलली दोन भोक बघन धकका बसला

मी जमीनदाराकड वळन महणालो ldquoहा चागला नम आहrdquo

तो उततरला ldquoहो असतशय वसशकटयपणव नम तमही पण नमबाज आहात काrdquo

ldquoहो बऱयापकीrdquo माझया ओळखीचया सवषयावर सभाषण शवटी सर झालल

बघन मी सनःशवास टाकला ldquoमी तीस रफट अतरावरन पततयामधील सचतरावर एकदाही

न चकता गोळी मार शकतो अथावत माझया ओळखीचया सपसतलातनचrdquo

जागरकपण बाईसाहब उदगारलया ldquoखर की काय आसण डारलवग त अस कर

शकतोस काrdquo

जमीनदार बोलला ldquoएखाद ददवशी आपण परयतन करन बघ चार वषावत मी

हातात सपसतल घतल नाही पण तयापवी मी बऱयापकी नमबाज होतोrdquo

मी मललीनाथी कली ldquoओहो तर मग मी बट लावतो की तमही वीस रफट

अतरावरनही असा नम साध शकणार नाही सपसतलाचया नमबाजीसाठी रोजचा

सराव आवशयक असतो ह मला अनभवान मासहती आह आमचया तकडीतील मी

एक नावाजलला नमबाज होतो एकदा अस झाल की मी मसहनयाभरात सपसतलाला

हात लावला नाही कारण त दरसतीला गल होत आसण तमहाला काय वाटत

43

जमीनदारसाहब मग मी पचवीस रफटावरील बाटलीला नम मारायला गलो तवहा

तो चार वळा हकला आमचा कपटन रफार हशार माणस होता सवशषतः हलणाऱया

वसतवर तो अचक नम साध तवहा तो सहज सतथ आला व मला महणाला ldquoअर भावा

काय झाल आह त मी तला सागतो बाटलीचया बाबतीत तझा हात उचलला जात

नाही आह नाही जमीनदारसाहब तमचया सरावाला कमी लख नका नाहीतर तमच

कसब वाया जाईल परसथतयश नमबाज रोज सराव करतात -- सनदान ददवसातन तीन

वळा रोजचा वहोडकाचा पला ररचवणयाइतकच त तयाचया अगवळणी पडलल

असतrdquo

मला काहीतरी बोलणयासारख सापडल महणन जमीनदार व बाईसाहब खष

झाल

जमीनदार महणाला ldquoतो नम कसा साधत असrdquo

ldquoमी तमहाला सागतो जमीनदारसाहब तो सभतीवर बसलली माशी बघ तमही

हसता आहात बाईसाहब दवाशपथ ह खर आह तो माशीला बघन नोकराणीला

हाक मार ldquoकोझका सपसतलrdquo कोझका तयाला भरलल सपसतल आणन दई तो नम

साध व माशी सभतीवर सचरडली जाईrdquo

जमीनदार बोलला ldquoह अददभतरमय आह तयाच नाव काय होतrdquo

ldquoसससलवहयोrdquo

जमीनदार उडी मारन महणाला ldquoतमहाला सससलवहयो मासहती आह

ldquoमला तो कसा मासहती नसल मी तयाचा समतर होतो आमचा तकडीत तो

एखादया भावासारखा ककवा समतरासारखा होता पण गली पाच वष मला तयाची काही

बातमी नाही तमहालाही तो मासहती आह काrdquo

44

ldquoहो मला तो चागलाच मासहती आह तयान तमहाला कधी तया सवसचतर

परसगाबददल काही सासगतल नाही काrdquo

ldquoनाचाचया वळी एका व ा माणसान तयाला थोबाडीत मारली तयाबददल

महणता आहात काrdquo

ldquoआसण तयान तमहाला तया व ा माणसाच नाव सासगतल काrdquo

ldquoनाही -- कधीच नाही मला मारफ करा -- मला मासहती नाही -- नककी त तमही

तर नाही नाrdquo

असामानय रीतया सचडन जमीनदार महणाला ldquoहो तो मीच होतो आसण तया

सचतरावर पडलली दोन भोक हा आमचया शवटचया भटीचा परावा आह -- ldquo

बाईसाहब बोललया ldquoओहो डारलग कपया तया घटनची आठवण काढ नकोस

त ऐकण ह माझयासाठी उबग आणणार आहrdquo

जमीनदार उततरला ldquoनाही मी सवव काही सागणार तयाला मासहती आह की

मी तयाचया समतराचा कसा अपमान कला सससलवहयोन तयाचा सड कसा घतला ह

तयाला ऐक दrdquo

बाईसाहबानी एक आरामखची माझयाकड ढकलली आसण मोठया चवीन मी

ती हकीगत ऐकली

ldquoपाच वषापवी मी लगन कल या गावात आमही मधचदर साजरा कला माझया

आयकयातील उततम िणासाठी व काही दःखद आठवणीसाठी मी या घराच ॠण

मानतो एका सधयाकाळी आमही दोघ घोावरन रपट मारायला गलो माझया

बायकोचा घोडा अडला सतन घाबरन लगाम माझयाकड ददला ती घरी चालत गली

45

मी सतचयापढ घोावरन चाललो होतो आमचया दारासमोर मी एक परवासी गाडी

पाहीली नोकरान सासगतल की एक माणस घरात माझी वाट बघतो आह मातर तया

माणसान तयाच नाव सागणयास नकार ददलयाच तो महणाला तो एवढच महणाला की

तयाच माझयाकड काम आह मी आत सशरलो व अधववट उजडात तया माणसाला

बसघतल दाढी वाढलला व धळीन माखलला असा तो होता तो इथ धरााजवळ

उभा होता मी तयाचयाजवळ जाऊन तयाची ओळख सवचारलीrdquo

lsquoअर त मला ओळखल नाहीस काrsquo तयान घाबरट आवाजात सवचारल

मी ओरडलो ldquoसससलवहयोrdquo मी कबल करतो की माझ कसनकस उभ राहील

तो पढ बोलला ldquoहो मी तझयावर एक नम धरायच बाकी आह आसण मी

सपसतल घऊन आलो आह त तयार आहस काrdquo

तयाचया सखशातन सपसतल डोकावत होत मी तयाचयापासन बारा रफट अतरावर

कोपऱयात उभा रासहलो माझी बायको यायचया आत माझयावर नम धरन गोळी

झाडणयासाठी मी तयाला सवनवत होतो तो थाबला तयान ददव लावायला सासगतल

नोकरानी मणबततया आणलया मी दार लावली व कणाला आत न सोडणयास सासगतल

व परत तयाला लवकर नम धरणयास सासगतल तयान सपसतल काढन नम धरला --

मी सकद मोज लागलो -- सतचा सवचार -- अस एक समसनट गल

सससलवहयोन तयाचा हात खाली घतला

तो बोलला ldquoमला खद होतो की सपसतलात चरीचया सबया भरललया नाहीत -

- गोळया जड आहत मला अस वाटत आह की आपण इथ लढाईसाठी नवह तर

खनासाठी एकमकासमोर उभ आहोत सनःशसतर माणसावर शसतर चालवायची मला

सवय नाही आपण परत सरवात कर कोण आधी गोळी झाडणार यासाठी आपण

सचठठठया टाकrdquo

46

ldquoमाझ डोक गरगर लागल -- मला वाटल ह कबल कर नय शवटी आमही एक

दसर सपसतल भरल दोन कागदाच तकड तया टोपीला लावल जयाला मी पवी भोक

पाडल होत परत एकदा पहीली सचठठी मी उचलली

ज हस मी कधीही सवसरणार नाही अस हस हसत तो महणाला ldquoअर त तर

भलताच सदवी सनघालास आता मला समजना की माझया हातन काय होणार आह

तयान मला गोळी मारायला लावली ndash- मी बार उडवला आसण गोळी सचतराला

लागलीrdquo

तया जमीनदारान हात उचावन मला सचतराला गोळी लागन पडलली भोक

दाखवली तयाचा चहरा आगीसारखा लाल झाला होता बाईसाहब तयाचया पाढऱया

रमालापिा पाढऱया रफटक पडलया होतया मी अवाक झालो

जमीनदार पढ बोलला ldquoमी बार उडवला आसण दवाचया कपन तो चकला मग

सससलवहयो -- तया िणी तो रफार भयानक ददसत होता -- तयान माझयावर नम धरायला

सरवात कली अचानक दार उघडल व माशान कककाळी मारन धावत यत मला

गळासमठी घातली सतचया यणयान माझ अवसान गोळा झाल ldquoसपरय तला ददसत

नाही का की आमचा काही सवनोद चालला आह त दकती घाबरली आहस जा एक

पलाभर पाणी सपऊन य मी तझी माझया जनया समतराशी व सहकाऱयाशी ओळख

करन दतोrdquo

माशाचा माझया शबदावर सवशवास बसना ठाम असललया सससलवहयोकड वळत

सतन सवचारल ldquoमला सागा माझा नवरा खर बोलतो आह का ह खर आह का की

तमचया दोघात काही सवनोद चालला आहrdquo

47

सससलवहयो उततरला ldquoबाईसाहब तो नहमीच सवनोद करत असतो एकदा

सवनोद करणयाचया भरात तयान माझया थोबाडीत मारली तयाचयाही पढ जाऊन

तयान माझया डोकयावरील टोपीला नम धरन गोळी मारली सवनोद करताना माझा

जीव थोडकयात बचावला आसण आता मला सवनोद करायची इचछा आहrdquo

एवढ बोलन तो माझयावर नम धर लागला होता -- सतचयासमोर माशान

तयाचया पायावर लोळण घतली

मी रागान ओरडलो ldquoमाशा उठ ह लासजरवाण आह आसण तमही सर तया

गरीब बाईची चषटा करण थाबवाल का तमही गोळी चालवणार आहात की नाहीrdquo

सससलवहयो उदगारला ldquoनाही मी गोळी चालवणार नाही माझ समाधान झाल

मी तला रागावलल व दःखी झालल पाहील मी तला माझयावर गोळी चालवायला

लावल आसण माझ समाधान झाल मी तला तझया सददसदसववकबदधीवर सोडन दतोrdquo

एवढ बोलन तो सनघाला होता पण दारात थाबला व मी गोळी मारन भोक

पडललया सचतराकड बघ लागला तयावर नम न धरता तयान गोळी चालवली व गला

माझया बायकोला चककर आली नोकर तयाला थाबव शकल नाहीत त तयाचयाकड

घाबरन बघत राहील तो पायऱया उतरन गला तयाचया चालकाला बोलावल मी

भानावर यणयापवी तो गलला होताrdquo

जमीनदार बोलायचा थाबला अशा तऱहन मला जया गोषटीचया सरवातीन

चकरावन टाकल होत तया गोषटीचा शवट कळला तया गोषटीचा नायक मला कधीच

भटला नाही अस ऐकणयात आल की अलकझाडर सपससलाटी यान सरकारसवरदध

कललया उठावामधय सससलवहयोन सतरीकटबपरधान पलटणीच नततव कल आसण

सकलीअनीचया लढाईत तो मारला गला

48

In Another Country

By

Arnest Hemingway

दसऱया दशात

पानगळीचया ॠतत नहमीच लढाई चाल असत पण आता आमहाला सतच

काही वाटनास झाल समलानमधय तवहा थडी होती ददवस खप लहान होता मग

सवजच ददव आल तवहा सखडकीतन बाहर रसतयावर बघण आनददायी झाल

कोलयहाचया कसाळ कातडीवर बरफावची भरभर पडत होती व शपटीत वारा भरत

49

होता दकानाचया बाहर मोठी मौजमजा चालली होती हरीण जडशीळ होऊन एका

जागी सखळलयासारखी झाली होती छोट पिी वाऱयावर उडत होत व वारा तयाची

सपस उडवत होता ही पानगळीतील थडी होती डोगराकडन वारा वहात होता

आमही सगळ रोज दपारी इससपतळात अस सधीपरकाशात गावातन

इससपतळात जाणयाच अनक रसत होत दोन रसत कालवयाचया कडनी होत पण त

लाबच होत पण तमही नहमीच कालवयावरन पल ओलाडन इससपतळात सशरत

होतात यासाठी तीन पलाचा पयावय होता तयापकी एका पलावर एक बाई लालसर

तपदकरी सशगाड सवकत अस सतचयासमोर कोळशाची शगडी अस सतथ उभ रासहल

की उबदार वाट आसण सखशातील सशगाड कोमट असत इससपतळ खप जन व सदर

होत तमही गटमधन आत सशरलात की अगण ओलाडन मागचया गटचया बाहर

पडता जनया इससपतळामाग सवटाच बाधकाम कल होत सतथ आमही दर दपारी भटत

अस सववजण नमर होत व दसऱयाना काय दखापत झाली आह तयात तयाना रची

होती बराच बदल घडवन आणणाऱया दफ़जीओथरपीचया ( मसाज शक व

वयायामाची मशीनस ) मशीनसजवळ आमही बसत अस

मी बसललया मसशनचया जवळ डॉकटर आल व महणाल ldquoया यदधाचया पवी

तला सवावत जासत काय करायला आवडायच त काही खळ खळायचास काrdquo

मी महणालो ldquoहो रफटबॉलrdquo

त बोलल ldquoछान त पवीपिादखील जासत चागला तो खळ खळ शकशीलrdquo

माझा गडघा वाकला नाही आसण गडघयापासन सरळ घोटयापयत पोटऱयाच

सनाय नसलयासारखा पाय खाली पडला गडघा वाकवणयासाठी व तीन चाकाची

50

सायकल चालवताना होत तशी पायाची गोलगोल हालचाल करणयासाठी मी मशीन

वापरत होतो अजन गडघा नीट वाकत नवहता तयाऐवजी वाकवायचया भागाजवळ

आल की मशीन वडवाकड हलत होत डॉकटर बोलल ldquoह अस होण थाबल त सदवी

तरण माणस आहस त एखादया कसबी खळाडपरमाण रफटबॉल खळ शकशीलrdquo

पढचया मशीनवर एक मजर होता तयाला बाळासारखा लहानसा हात होता

डॉकटरानी तयाचा हात तपासला तवहा तयान माझयाकड बघन डोळ समचकावल तो

हात दोन चामडी पटटटयामधय होता तो वरखाली होत अस व कडक झालली बोट

उघडसमट होत असत ldquoडॉकटर मी सदधा रफटबॉल खळ शकन काrdquo तो यदधापवी

इटालीतील एक उततम रफनसर ( तलवारबाजी करणारा तयासाठी आवशयक अस

सरिक कपड घालणारा ) होता

डॉकटर माग असललया खोलीतील तयाचया कायावलयात गल व मजरपरमाण

असललया छोटया हाताचा रफोटो घऊन आल मशीनच उपचार घणयापवीचा तो हात

होता नतर तो थोडा मोठा झाला होता तयाचया चागलया हातान मजरन तो रफोटो

धरला व तयाकड काळजीपववक पासहल

तयान सवचारल ldquoजखमrdquo

डॉकटर उततरल ldquoएक औदयोसगक अपघातrdquo

मजर महणाला ldquoखप ददलचसप आह खपच ददलचसपrdquo व रफोटो परत

डॉकटराचया हातात ददला

ldquoतमहाला आतमसवशवास आहrdquo

51

मजर बोलला ldquoनाहीrdquo

माझया वयाची तीन मल सतथ रोज यत असत त समलानच होत तयातील

एकजण वकील होणार होता एकजण सचतरकार आसण एकाचा कल ससनक होणयाकड

होता मसशनच उपचार घऊन झालयावर कधीकधी आमही सकालापासन जवळ

असललया कोवहा नावाचया रसटॉरटमधय जात अस आमही चौघजण असलयान

जवळचा रसता महणन कमयसनसट लोकाचया घरावरन जात अस आमही ऑदरफसर

असलयान त लोक आमचा दवष करत असत आमही सतथन जाताना दारचा

दकानातन कोणी ओरड ldquoगललीतल बसकया आवाजाच ऑदरफसरrdquo अजन एक मलगा

आमचयाबरोबर कधीकधी यई मग आमही पाचजण होत अस तो काळा रशमी रमाल

तयाचया चहऱयाभोवती बाधत अस कारण तयाला तवहा नाक नवहत तयाचा चहरा

नवयान तयार करायला हवा होता तो समसलटरी सशिणससथतन सनयात गला होता

यदधावर गलयाचया पहीलयाच ददवशी एका तासात तो जखमी झाला तो एका जनया

वळणाचया कटबातन आला होता तयाचया चहऱयाच पनरजजीवन करताना तयाना

हबहब तयाच नाक समळाल नाही तो दसिण अमररकला गला व एका बकत काम कर

लागला पण ही खप वषापवीची गोषट आह नतर तयाची काही खबरबात कळली

नाही आमही एवढच ऐकन होतो की सतथ नहमीच यदधजनय पररससथती अस पण

आमहाला तयात पडायच काही कारण नवहत

काळा रमालवाला मलगा सोडन आमहाला सगळयाना शौयवपदक पण सारखी

समळालली होती तो मलगा शौयवपदक समळवणयासाठी गली अनक वष आघाडीवर

गललाच नवहता उदास चहऱयाचया उच मलाला वकील वहायच होत पण तो

आदीतीचा (पसहलया महायदधातील सवशष इटसलअन सनय ) लफटनट झाला तयाला

52

तीन पदक समळाली तर आमहाला परतयकी एककच समळाल होत तो खप वष जगला

तो थोडा कशाचही लागत नसणारा असा होता आमही तयाचया मानान आयकयात

तस गतलल होतो आमही रोज दपारी इससपतळात यत असलयान एकतर होतो

गावामधील अवघड भाग कोवहा यथ अधारात चालत जात अस तवहा दारचया

दकानात उजड अस व सगीत चाल अस कधीकधी पदपथावर सतरी परषाची एवढी

गदी अस की आमहाला तयाना ढकलन चालाव लाग कधीकधी आमची शारीररक

दबवलता लिात न घता लोक आमचयाबददल नावड दाखवत तवहा आमहाला सतथ

अडकलयासारख होई कोवहा ह शरीमत उबदार व मद उजडाच रठकाण होत ह आमही

सववजण जाणन होतो आता ददवसातील काही वळ हा भाग गोगाटाचा व धरकट

असतो सतथ टबलावर मलीचा वावर असतो व सभतीवरील कपपयामधय सचतराच पपर

असतात कोवहामधील मली टोकाचया दशभकत होतया आसण माझया अस लिात आल

की इटालीतील सवावत जासत दशभकती ही करफमधील मलीमधयच आढळत -- आसण

मला वाटत की तया अजनही दशभकत असतील मी पदक समळवणयासाठी काय कल

अस मला मल सवचारत व पसहलयादा ती माझयाशी रफार नमरपण वागत मी तयाना

सदर भाषत सलसहलल आपलपणा जपणार कागद दाखवल पण खर तर त सवशषण

वगळन अस होत की मी अमररकन असलयान मला त शौयवपदक दणयात आल होत

जरी बाहरचया लोकापिा मी तयाचा समतर होतो तरी मग तयाची माझयाशी

वागायची पदधत थोडी बदलली मी तयाचा समतर होतो पण शौयवपदकावर सलसहलल

वाचलयावर मी तयाचयापकी नवहतो तयानी शौयवपदक समळवणयासाठी माझयापिा

वगळया गोषटी कलया होतया मी जखमी होतो ह खर आह पण आमहा सगळयाना

मासहती होत की तो सनववळ एक अपघात होता मला ररसबनीची कधीच लाज

53

वाटली नाही तरी पण कॉकटल पाटीनतर मी अशी कलपना कर की तयानी

शौयवपदकासाठी ज कल आह त सवव मीदखील कल आह नतर गार वारा खात बद

दकान बघत ररकामया रसतयान घरी परतताना रसतयावरील ददवयाचया उजडात

रहाताना मी सवतःशी कबल कर की मी अस काहीही कलल नाही मग मला

मरणाची रफार भीती वाट मी अथरणावर एकटा पडन मरणाचया भीतीबददल सवचार

करत राही व असा सवचार कर की मी परत यदधावर जाईन तवहा मी कसा असन

शौयवपदक समळवलल आमही सतघ सशकारी ससाणयासारख होतो मी ससाणा

नवहतो पण जयानी कधीच सशकार कली नाही तयाचयासाठी मी कदासचत ससाणा

असन आमहा सतघाना ह जासत चागल मासहती होत तयामळ आमही अलग पडलो

पण आमही तया पसहलयाच ददवशी जखमी झाललया मलाच चागल समतर रासहलो

कारण तयाला ह कधीच मासहती झाल नवहत की तो आघाडीवर कस लढला असता

तयामळ तयाला कदासचत कधीच मान समळणार नाही तो मला आवडला कारण मी

असा सवचार कला की तो कदासचत ससाणाही ठरला नसता

उततम रफनसर असलला मजर शरपणावर सवशवास ठवत नस आमही मशीनच

उपचार घत असतानाचा तयाचा बराचसा वळ तो माझया वयाकरणाचया चका

काढणयात घालवत अस मी जया तऱहन इटालीयन बोलत अस तयाबददल तो माझ

कौतक कर आमही आपापसात सहजतन बोलत अस एकदा मी महणालो

ldquoमाझयासाठी इटालीयन इतकी सोपी भाषा आह की मी तयात रफार रची घत नाही

परतयक गोषट बोलायला सोपी असतrdquo तवहा मजर महणाला ldquoहो हो मग त तझ

वयाकरण का सधारत नाहीसrdquo मग आमही वयाकरणाचा उपयोग करायला सरवात

54

कली मग मला इटालीयन भाषा इतकी कठीण वाट लागली की मी बोलायचया

आधी परथम मनात वयाकरणाचा सवचार कर लागलो

मजर इससपतळात अगदी सनयसमतपण यत अस एक ददवससदधा तयान कधी

चकवला नाही तरीही मला खातरी आह की तयाचा मशीनसवर सवशवास नवहता असा

एक काळ होता की जवहा आमचयापकी कोणीच मशीनसवर सवशवास ठवत नस एक

ददवस मजर बोलला की ही सवव बकवास आह मशीन नवी होती आसण ती कशी

आहत ह आमही ससधद करणार होतो तो महणाला ldquoही मखवपणाची कलपना आह

सनववळ पसतकी कलपनाrdquo मी तवहा वयाकरण सशकलो नवहतो आसण तो महणाला की

मी मखव व अशकय गावठी आह आसण तो माझया नादी लागन अजनच मखवपणा करतो

आह तो एक छोटासा मनकय होता व तो तयाचया खचीत उजवा हात मसशनमधय

ठऊन सरळ बसत अस तयाचा हात व बोट वरखाली होत असताना तो सरळ

सभतीकड बघ

तो मला सवचारी ldquoजर यधद सपल तर त काय करणार महणज जर सपल तर

वयाकरणशधद बोलrdquo

ldquoमी अमररकन परदशात जाईनrdquo

ldquoतझ लगन झाल आह काrdquo

ldquoनाही पण मला आशा आह की त होईलrdquo

तो रागावन महणाला ldquoत रफारच मखव आहस मनकयान लगन करता कामा नयrdquo

ldquoका महाशयrdquo

55

ldquoमला महाशय महण नकोसrdquo

ldquoमनकयान का लगन कर नयrsquo

तो रागान ओरडला ldquoतो लगन कर शकत नाही तो लगन कर शकत नाही जर

तो सववसव गमावणार असल तर तयान तशी पररससथती सनमावण कर नय सवव काही

सनसटन जाईल अशी पररससथती सनमावण कर नय आपलयाकडन काय सनसटन

जाणार नाही याचा तयान सवचार करावाrdquo

तो रफार रागान व कडपण बोलला आसण बोलताना तो सरळ पढ बघत होता

ldquoपण कशावरन तो काही गमावलrdquo

सभतीकड बघत मजर बोलला ldquoतो गमावलrdquo मग खाली मशीनकड बघत

तयान सवतःचया छोटया हाताला धकका ददला पटटटयामधन हात बाहर काढन माडीवर

आपटला तो जवळजवळ ओरडला ldquoतो गमावल माझयाशी वाद घाल नकोसrdquo तयान

मशीन चालवणाऱया माणसाला बोलावल ldquoइथ य व ही सभकार गोषट बद करrdquo

परकाशाच व चोळणयाच उपचार घणयासाठी तो दसऱया खोलीत गला मग मी

तयाला डॉकटराना सवचारताना ऐकल की तो रफोन कर शकतो का व तयान सवतःला

खोलीत बद करन घतल मग तो परत बाहर आला तवहा मी दसऱया मशीनवर

बसलो होतो तयान अपरन व टोपी घातली होती तो सरळ माझया मसशनकड आला

व माझया खादयावर हात ठवला

तयाचया चागलया हातान मला खादयावर थोपटत तो महणाला ldquoमला मारफ

कर मी इतक ताठयान वागायला नको होत माझी बायको नकतीच वारली आह त

मला िमा कली पासहजसrdquo

56

तयाचा कटाळा यऊन मी महटल ldquoओहो मला मारफ करrdquo

तो सतथ तयाचा खालचा ओठ चावत उभा राहन बोलला ldquoह रफार अवघड

आह मी तयातन बाहर पड शकत नाही आहrdquo

तयान सखडकीतन माझया आरपार पासहल मग तो रड लागला ldquoमी खरच

तयातन बाहर पड शकत नाही आहrdquo अस महणताना तयाचा घसा दाटन आला मग

रडतरडत डोक वर करन भकासपण कठच न बघत ससनकी बाणयान दोनही

गालावर अशर घऊन व ओठ चावत तो सरळ मशीनसवरन चालत जाऊन बाहर

पडला

डॉकटरानी मला सासगतल की बरीच तरण असलली मजरची बायको

नयमोसनयान वारली पण अपगतवामळ यदधात न लढणयाच नककी होईपयत तयान

सतचयाशी लगन कल नवहत ती रफकत काही ददवस आजारी होती कणालाच ती जाईल

अस वाटल नवहत मजर तीन ददवस इससपतळात आला नाही नतर तो नहमीचया

वळी गणवषाचया दडावर काळी रफीत बाधन आला जवहा तो परत आला तवहा

सभतीवर लोकाचया आधीचा जखमा व नतर मशीनमळ बऱया झाललया जखमा याच

मोठ रफोटो लावल होत मजर वापरायचा तया मशीनसमोर आधी तयाचयासारखा

असणारा व नतर मशीनन पणव बऱया झाललया हाताच रफोटो लावलल होत मला

मासहती नाही की डॉकटराना त कठ समळाल मला नहमी ह मासहती होत की मशीन

वापरणार आमही पहील होतो तया रफोटोमळ मजरला तसा काही रफरक पडलला

वाटला नाही कारण तयान रफकत सखडकीतन बाहर पासहल

57

Dusk

by

Saki

मावळतीची वळ

झडपामधील उच वाढललया गवताला पाठ टकन नॉमवन गॉटटसवबाय कपण

घातललया हाइड बागचया कोपऱयातील एका बाकावर बसला तयाचया उजवया

हाताला रहदारीची वदवळ चाल होती

माचवचया सरवातीचया ददवसातील सधयाकाळच साडसहा वाजल होत सववतर

हळहळ अधार पड लागला होता पण सौमय चदरपरकाश व रसतयावरचया खपशा

ददवयानी थोडा उजड पडला होता रसतयावर व कडचया पदपथावर सनसानपणा

भरन रासहला होता तरीही अधववट उजडात बाकावरील व खचयावरील दलवसित

आकतया शातपण हलत होतया सावलया व अधक उजड यातन ती माणस

अभावानच ओळख यत होती

58

तयाचया आतताचया मनससथतीत या दकयान गॉटटसवबायला आनद झाला तयाचया

मत मावळतीची वळ ही पराभवाची दयोतक होती लढा दऊन हरलल सतरी परष

काळवडलली सनराशा व अधारमय भसवकयकाळ लपवत अशा मावळतीचया वळस

जण ओळख हरवललया अवसथत पढ यत होत तयाच गबाळ कपड पडलल खाद व

दःखी डोळ याकड कणाच लि जात नवहत

पराभत राजाची नजर नककीच सवसचतर असत मनकयाचया भगन हदयासारखी

कड गोषट नाही

तया आनदी बागत खर असायला हवत तस लोक सोडन मावळतीचया वळी

भटकणाऱया या लोकानी तयाचया नजरत ददसणारा सवसचतरपणा काही मददाम

ओढवन घतलला नवहता त सखननपण वटवाघळासारख सतथ दरफरत होत

झडपाबाहरील कपणापलीकड झगमगता परकाश व गदीची रहदारी चाल होती

अधारातन ददसणाऱया परकाशमान सखडकयाचा उजड यथील अधाराला छदन जात

होता तया बाजला आयकयाचया झगात यशसवी ठरललया लोकाचया आरोळया

ऐक यत होतया सनसान जागी बाकावर बसन गॉटटसवबाय काही कलपनासचतर रगसवत

होता सवतःची गणना पराभत माणसामधय करणयाचया मनससथतीत तो आतता

होता पशासवषयीचया तरासामळ तयाला ताण यत नवहता तयाची इचछा असती तर

तो परकाश व गडबड असललया बाजकड जाऊ शकला असता आसण पशाच व सबततच

सख अनभवणाऱयामधय ककवा तयासाठी परयतन करणाऱयामधय जागा पटकाव शकला

असता पण या िणी तो नाराज झालला होता तयाच हदय जड झाल होत तो काही

महतवाकािा बाळग शकत नवहता ददवयाचया खाबाचया उजडात व अधारात इतसतः

59

बागडणाऱया लोकाच वगीकरण करणयामधय तयाला थोा आसरी परकारचा आनद

समळत होता

बाकावर तयाचया शजारी एक पोकत सभय गहसथ बसला होता तयाचयातील

सवासभमान जवळजवळ सपलला होता कणाची व कसलीही अवजञा करण तयाला

शकय नवहत तयाचया कपाना गबाळही महणता आल नसत अधववट उजडात त

सनदान समाधानकारक वाटत होत कणी अशी कलपना कर शकला नसता की तयान

दोन सशसलग व सहा पनीची चॉकलटची पटी खरदी कली असल ककवा शटावचया

काजयात गलाबाच रफल अडकवल असल

जयावर कोणीच नाच कला नसता अशा नककीच एखादया दयनीय

वादयवदातला तो वाटत होता जयाचया शोकान कणीच दःखी होत नवहत असा या

जगातील तो शोकाकल वयकती होता तो जाणयासाठी उठला तवहा गॉटटसवबायन अशी

कलपना कली की तो अशा घरी चालला आह सजथ तयाचा अपमान होतो व कणीच

तयाला भाव दत नाही ककवा तो अशा एखादया गचाळ लॉजमधय चालला आह जथील

सबल तो भर शकत नाही सावलयामधय तयाची आकती हळहळ नाहीशी झाली

तयाची बाकावरील जागा ताबडतोब एका नीटनटका पोषाख कललया तरण

माणसान घतली

पण तो आधीचया माणसापिा रफार आनदी नवहता सतथ बसलयाबसलया

तयान जग जण तयाचयाशी वाईट वागत असलयासारख भासवणयासाठी रागारागान

मोठया आवाजात आरडाओरडा सर कला

60

गॉटटसवबाय महणाला ldquoत रफारशा चागलया मनससथतीत ददसत नाहीसrdquo अस

बोलणयाची तो दखल घईल अशी अपिा तो करत होता

तो तरण मनकय तयाचयाकड वळला व आलहाददायक मोकळपणा दाखवत

बोलला ldquoमी जया अडचणीत सापडलो आह तयात त सापडला असतास तर नककीच

चागलया मनससथतीत राहीला नसतास मी माझया आयकयातील घोडचक कली

आहrdquo

गॉटटसवबाय भानावर यत दःखान महणाला ldquoहो काrdquo

तरण माणसान तयाच बोलण पढ चाल ठवल ldquoबकव शायरमधील पटागोसनअन

हॉटलमधय रहाणयासाठी महणन मी आज दपारी आलो पण मी सतथ आलो तवहा

पासहल की काही आठवापवी त पाडन सतथ एक ससनमागह बाधण चाल झाल

आह काही अतरावरील दसऱया एका हॉटलची सशरफारस टकसीवालयान कली आसण

मी सतथ गलो नतर मी माझया घरचया लोकाना या हॉटलचा पतता कळवला नतर

मी माझया बगत टाकायला सवसरलला साबण आणणयासाठी बाहर गलो मला

हॉटलचा साबण वापरायला आवडत नाही मग मी इकडसतकड थोडा सहडलो दकान

बघत दरफरताना एक रठकाणी पय पयायलो आसण मग हॉटलवर परतायला सनघालो

तर मला हॉटलचा पतता नाव काहीच आठवना लडनमधय मला कोणी नातवाईक वा

समतर नसलयान माझी चमतकाररक अवसथा झाली अथावत मी घरचयाना तार करन

पतता समळव शकत होतो पण तयाना अजन माझ पतर समळाल नसल कदासचत उदया

समळल मी अगदी दकरकोळ रककम घऊन हॉटलबाहर पडलो होतो साबण व पय

खरदी करणयात त सपल तयामळ आता माझयाकड पस नाहीत तर असा मी सखशात

61

रफकत दोन पनी असललया अवसथत इथ आलो आह व रातरी काय कराव हा

माझयासमोर परशनच आहrdquo

गोषट सासगतलयावर तयान एक मोठा सवराम घतला नतर तो तरण मनकय

पशचाततापदगध आवाजात महणाला ldquoमला वाटत मी तमहाला रफारच कोात टाकल

आहrdquo

गॉटटसवबाय समजसपण महणाला ldquoयात अशकय अस काही नाही परदशचया

राजधानीत माझयावर एकदा असाच परसग आलयाच आठवत आसण तवहा आमही

दोघ होतो तयामळ ती बाब जासत उललखनीय झाली नसशबान आमहाला एवढ

आठवल की आमच हॉटल कालवयाशजारी होत मग कालवयाजवळ आलयावर

आमहाला आमच हॉटल सापडलrdquo

तया जनया आठवणीमळ उददीसपत होऊन तो तरण महणाला ldquoपरदशात अस

झाल तर इतक काही नाही कारण माणस तथील कचरीत जाऊन मदत माग शकतो

पण इथ सवतःचयाच दशात तमही अशा गोधळात सापडलात तर तमही उपहासाचा

सवषय होऊ शकता माझी गोषट ऐकन कोणी चागलया माणसान मला थोड पस ददल

तर मी कशीबशी रातर काढ शकन तसही माझी गोषट अशकयपराय कोटीतील

असलयाच तमहाला वाटत नाही महणन मी आनदी झालो आहrdquo

शवटचा शरा असा अदबशीरपण मारन गॉटटसवबाय उमदपणा दाखवल अशी

आशा कदासचत तयाला वाटली असावी

गॉटटसवबाय सावकाशीन बोलला ldquoतझया गोषटीतील कचचा दवा असा आह की त

साबण दाखव शकत नाहीसrdquo

62

तरण मनकयान घाईघाईन तयाचया कोटाच सखस चाचपन बसघतल मग तो

उडी मारत उभा रासहला

तो रागान पटपटला ldquoमाझया हातन तो हरवलला ददसतो आहrdquo

गॉटटसवबाय पढ बोलला ldquoएकाच दपारी हॉटल व साबण दोनही हरवण ह

सनककाळजीपण हतपरससर कलयाच सचसवत आहrdquo पण तयाच बोलण परत ऐकन

घणयापवीच तो तरण मनकय चालता झाला तयाच डोक ताठ ठऊन बहधा कवळ

कटाळन मौजखातर कललया या परकारानतर तो धम ठोकन नाहीसा झाला

मनन करत गॉटटसवबाय सवतःशीच बोलला ldquoह दयनीय आह सवतःचा साबण

दाखवण हा या गोषटीतला खातरी पटवणारा दवा होता आसण तरीही जयान तो दःखी

झाला असा हा रफकत थोडासा उललख होता दकानातन नीट कागदात वयवससथत

गडाळलला साबण पश करणयाइतकी हशारी दाखवणयाचा चाणािपणा जर तयान

दाखवला असता तर तो तया बाबतीतील बसदधमान ठरला असता तयासाठी खप

काळजीपववक बत आखावा लागतोrdquo

असा सवचार करत गॉटटसवबाय जाणयासाठी उठला झाललया परकारावर तो

काही ताशर ओढत राहीला बाकाचया शजारी एका लबवतवळाकार कागदात

वयवससथत गडाळलली दकानातन आतताच आणलली वाटणारी अशी काही वसत

पडली होती तो नककी साबणच होता जवहा तो तरण माणस उभा राहीला तवहा

नककीच तयाचया कोटाचया सखशातन तो साबण पडला होता दसऱयाच िणी गॉटटसवबाय

अधाऱया रसतयान हलकासा कोट घातललया तरणाची आकती ददसत का ह उतसकतन

बघत चालला होता तो जवळजवळ तयाचा शोध सोडन दयायचया सवचारात होता

63

तवहा तयान तया तरणाला सभरसमत अवसथत गाडीचया डबयाचया कडला उभ असलल

पासहल बागत सशरन पहाव की पलाचया कोलाहलात समसळन जाव ह तयाला

कळत नवहत बचावातमक रागान तो गरकन वळला आसण गॉटटसवबायचया समोर

उभा ठाकला साबण हातात धरत गॉटटसवबाय तयाला महणाला ldquoतझया गोषटीतील

महतवाचा खरपणाचा परावा सापडला आह जवहा त बाकावर बसलास तवहा

तझया कोटाचया सखशातन तो पडला असावा त गलयावर मला तो सतथ जसमनीवर

पडलला ददसला मी तझयावर असवशवास दाखवला तयाबददल मला मारफ कर पण त

खोटारडा असलयासारखच तवहा सवव काही वाटत होत पण आता हा परावा

सापडलयान तला सनदोषी महटल पासहज तर मग तला कदासचत उपयोगी पडल

अस ह एक पौडाच नाण -- ldquo

सवव सशय दर झालयान तया तरण माणसान घाईघाईन त नाण सखशात

टाकल

गॉटटसवबायन बोलण चाल ठवल ldquoआसण ह माझा पतता असलल काडव माझ पस

यतया आठवात कवहाही परत कलस तरी चालल हा साबण घ व परत हरव नकोस

तयान तझया उततम समतराच काम कल आहrdquo

ldquoतमहाला हा साबण सापडला ह सदवच महणायला हव सवरात थोडी असजजी

आणन आभाराच एकदोन शबद बोलत तो पलाचया ददशन नाहीसा झाला

गॉटटसवबाय सवतःशीच बोलला ldquoगरीब सबचारा तो जवळजवळ मोडनच पडला

होता खप कठीण पररससथतीतन बाहर पडलयाचा टोकाचा सटकचा भाव तयाला

जाणवला असल याबददल मला खातरी आहrdquo सजथ ह नाटय घडल तया बाकावरन

64

गॉटटसवबाय परत चाललला असताना तयान मगाचचया पोकत सभय गहसथाला तया

बाकाखाली व कडन काहीतरी शोधताना पासहल गॉटटसवबायन तयाला सवचारल ldquoसर

तमच काही हरवल आह काrdquo

ldquoहो सर एक साबणrdquo

ldquoएखादयाची पररससथती जोखणयात मी रफार चागला आह अस माझ

सवतःबददलच मत मी न बनवण बर असा धडा मला यातन समळाला आहrdquo

65

Nap

by

Walter De La Mare

डलकी

सहवाळयातील दपार चोरपावलानी रातरीकड सरकत होती आता सकाळचया

पावसानतर सयव सवरळ ढगाआडन समसटर सिपप याचया उपनगरातील घराचया

सलटचया छपरावर व धराावर मदसा उजड पाडत होता सबध यरोपभर व

इगलडभर शसनवार असलयामळ मानवाच अगसणत मोठमोठ समह रसतयावर उतरल

होत सवरळ वसतीचया ऑसटरसलयात त थोडरफार सर झाल आसण अटलारटकमधन

वहात सवशाल अमररकत दाखल झाल सयवपरकासशत जनमधील पाइनचया

जगलातील वारळ बनवणाऱया मगयाचया गदीसारख त वाटत होत सिशचन जग

आठवातील अधयाव सटटीची वाट बघत होत समसटर सिपपही तयात सामील झाल

होत

66

सवयपाकघरातील शगडीचया वरील जागत दोन घाळ सवराजमान झालली

होती तयातील एक लाकडी डागाळललया कसमधील जनया जमानयातील सभगाला

डोळा लाऊन बघायचया सचतरमासलकसारख आनदी व पढील काचवर लाल व सनळी

रफल असलल होत तर दसऱयात ldquoगजरrdquo ndash होता तो टीनचा बनवला असला तरी

तयाचा आवाज व ददसण बरासचा बनवलयासारखच होत तयावर कडी महणन की काय

पण एक दलवसित रागीट राजा एडवडव सातवा कोरा कठोर चहऱयान एका

सिसमसचा छापललया सचतरात रोखन बघताना ददसत होता तयाचया छातीवर तयाचा

राजघराणयातील हददा सलसहलला होता

समसटर सिपप याचया सवयपाकघरातील टबल उरललया जवणान पसरलल होत

आठवडाभर चोख सवा बजावललया टबलाचया आचछादनावर हा पसारा पडलला

होता तयाची मलगी समली सहचया नतर पाच समसनटानी पावणदोन वाजता समसटर

सिपप कायावलयातन घरी आल होत समली व समसस सिपप यानी आधीच जवण सर

कल होत चाली सिपप एक तासापवी थोडा वळ आला होता आसण जमस -- जो

कधीच सजम ककवा सजमी झाला नाही -- नतर लगचच आला परतयकाला तयाचया

वाटणीच जवण समळन त तपत झाल

घाईघाईच जवण आता सपल तयाचया साखळीचया घाळाचया हातान

शटावचया बाहया सरसावन समसटर सिपप तयाच भाडी धणयाच काम आटपन घराचया

मागील बाजस असललया खोलीतन ररकामा टर घऊन आल त जोरान शवासोचछवास

करत होत कधीकधी त कबल करत तयापरमाण अलीकड तयाना दम लाग बाह

सनायनी रफगलल अस त बली बली कपनीचया कायावलयातील बठ काम करणार लजर

कारकन होत रफगीर पापणयानी अधववट झाकल गलल तयाच बारीक डोळ तजसवी व

67

सनळशार होत गोल डोकयावर बारीक कलल कस होत मखव भासणार ओठ होत

शसनवारी सधयाकाळी सदधा तयाची ओघळलली हनवटी आतताच दाढी कलयासारखी

ददस

शसनवारी दपारी समसटर सिपप खश असत जरी त ह कबल करत नसत (कारण

ह ऐकन रटलडा रागाव) तरी तयाना घरकामात आनद समळ चहाचया दकानातील

वटरसची नककल करायलाही तयाना आवड जवायची ताट व सडश जण काही न

मोडणार व कायम रटकणार असलयापरमाण त बडवत असत जवहा त एकट भाडी

धवायचया ससकशी उभ असत तवहा पणव वाढ झाललया घोडीसारख सखकाळत असत

त परत एकदा खरकटया भा ानी भरलला टर घऊन ससककड आल

त भाडी कोरा करणाऱया तयाचया बायकोला महणाल ldquoरटलडा त जा

सजचयामळ तला चीड यत ती समसस बराऊन एकसारखी दार वाजवत आहrdquo समसस

सिपप सचडली होती तयापिा अजनच सचडलली ददसली सतचा चहरा व हनवटी

टोकरी झाली होती डोळ काळकटट झाल होत व कस सरळ गडद ददसत होत लाब

ओलया बोटानी सतन कपाळावर आलली बट बाजला सारली

ती उततरली ldquoमला काय खटकत तर त सवतः थोडासदधा आनद घत नाहीस ह

आमचयासाठी बरोबर नाही मी सकाळ दपार सधयाकाळ राबत असत आह ह अस

आह पण इतर नवर तयातन बाहर पडतात मग त का नाही सतला दार वाजवत

बस द सतच अस आह की सतचयाकड रफकट घालवायला भरपर पसा आह मला

कळत नाही की सतचया नवीन नखरल डरसमधय त जासत लि का घालतोस

68

lsquoसतला एवढी नाव ठवतस मग त सतचयाबरोबर जातस तरी काrsquo अस शबद

समसटर सिपपचया मनात आल होत lsquoत खप काम कल आहस तर मग आता मी तला

जायला सागतो आह ना अग बाई थोडी तरी तकव बदधी वापरrsquo पण तो काही बोलला

नाही तयाऐवजी बदरफकीरीन समतरतवाचया आवाजात महणाला ldquoत सवव ठीक आह

रटलडा त जा मी ह सगळ आवरतो त काळजी कर नकोस मी माझया पदधतीन

आनद घत ह सनपटतो त कधी सवाथी माणसाबददल ऐकल नाहीस का मी तसा

आहrdquo

तयाची बायको रागावलयाचा आव आणत महणाली ldquoमला सवव ठाऊक आह पर

झाला शहाणपणा टोमण मारायची काही गरज नाही सडश धताना काळजी घया

मी या घरातील नाहीच मी तर शजारचया घरची आह समसस बराऊनन मला पनकक

ददला तयापिा वावाका आकाराचा चामाचा तकडा परवडला मला वाटत

एकदा ती मखय खानसामा महणन नोकरी करत होती त नसत दाखवायला पण

तयात काही दम नाहीrdquo

समसटर सिपप मनातलया मनात महणाल lsquoमला सवचाराल तर माझा ताशरा

असा असल की lsquoती महातारडी दखावणारी व खोा काढणारी आहrsquo वरवर त

शातपण महणाल ldquoहो रटलडा ती ठीक महणत आह त काळजी कर नकोस त जा

शसनवार महणज कठीण वार असतो पण त परत यशील तवहा तला काहीही पसारा

ददसणार नाहीrdquo जण काही बळजबरी कलयापरमाण नापसती दशववत सतन मान

उडवली सतन चहाच रफडक खचीवर वाळत टाकल व आनदान सनघन गली

69

समसटर सिपपनी परत गरम पाणयाचा नळ सोडला व सशटटी वाजव लागल

गरम पाणयाचा चनीत वापर -- या गोषटीवर तयाचा भर होता त काही सगीतजञ

नवहत त जी धन शोधत होत ती रफकत तयानाच मासहती होती पण तयामळ जोरात

कवायत करत चालणाऱया ससनकासारखा तयाना काम सनपटायला जोर समळाला व

तयानी काम वळपवीच सपवल तयामळ तयाचया अगात सटटा लावलयासारखा जोम

आला सजतक तयाना त काम करायला आवडत नस सततक जासत जोरात त सशटटी

वाजवत लहान मलगा असताना तयाना अधाराचया भीतीच आवहान समळाल होत

तवहा त सवतःला महणत ldquoचालत रहा पचका होऊ दऊ नको त चागल नाहीrdquo

तयाच वळस तयाचा मोठा मलगा जमस भाडी धणयाचया खोलीचया दारात

अवतीणव झाला तो तयाचया आईचया वळणावर गला होता तयाचा सनळा लोकरी सट

दरफकट तपदकरी रगाच बट दरफकट जाभळ मोज व रठपकयाचा टाय घालन तो

दाखवन दत होता की उततम कपड माणसाला कसा उठाव आणतात तयाचया ओठात

ससगरट होती तयाच डोक लबवतवळाकार व चपट होत तयाचया डोळयात

ररकामपणाची ओलसर छटा होती दारापलीकडील दमट वारफत तयान तयाचा चहरा

इच दोन इच वळवला

तो महणाला ldquoठीक आह डड मी चाललोrdquo

तयाचया वडीलानी सवचार कला ldquoअर बापर त रफकत ती सभकार गोषट सोडन

दयायला हवीस धर धर धर सकाळपासन रातरीपयत आसण अशा ककचया

आयससगसारखया ददसणाऱया तझयात व तझया नखरल चढल वागणयात मली

बघतात तरी काय त मला कळत नाहीrdquo असा सवचार करत त परतयिात बोलल

70

ldquoमाझया मला छान मी तला मला मदत करणयासाठी सवचारणार नाही मी त सवव

काही सावकाशीन करन आज दपारी तझा कठ दौरा आहrdquo

ldquoओहो इयवहीचया लोकाबरोबर चहा सतथ रफारस उतसाहवधवक अस काही

नसणारrdquo जमस तचछ भावान बोलला

ldquoपण मला वाटत हा कायवकरम काही सधयाकाळभर नसलrdquo धतलली पलट

जागवर ठवत वडील बोलल

ldquoओहो मी साग इसचछतो की आमही रीवोकड जाऊ ककवा काहीतरी करrdquo

तयाच ससगरटच शवटच थोटक तयान ससकमधय टाकल पण वडीलाचया सवरोध

दशववणाऱया चहऱयाकड तयाच लि गल नाही समसटर सिपपनी त सचमटयान उचलन

तयासाठी असललया योगय जागी टाकल जमसन दसरी ससगरट पटवली

तयाच वडील महणाल ldquoइतका वळ इथ उभ राहन तझा रसववारचया सभला

जायचा डरस वारफन खराब कर नकोस आसण तसही जमस त माझ सतारकीच छोटस

काम कलयाबददल मी तला पाच सशसलग दण लागतो त हॉलमधील कपाटात

असतीलrdquo

ldquoओहो डड मी आभारी आह मला वाटल सहा सशसलग पण ठीक आहrdquo

वडीलानी मलाकड एक कटाि टाकला -- जळजळीत कटाि -- ldquoअसस मग

सहा घ मग तर झालrdquo त बोलल

जमस डौलदारपण महणाला ldquoएवढ काही नाही डड सचड नका तमही जासत

करत आहातrdquo

समसटर सिपप परत तयाचया कामाकड वळल भावनाची असामानय समसळण

करन त सवचार करत होत जस काही त रफकत समसटर सिपप नसन अनकजण आहत

71

ह कमी की काय महणन तयाची सशटटी नवयान वाज लागली जण काही नळातन

जोरात पडणाऱया पाणयाचया आवाजाशी ती सपधाव करत होती धतलली शवटची

भाडी टरमधय पालथी घालन मग तयानी ती भाडी सवयपाक घरातील ओटयावर व

कपाटात ठवली ससकची जाळी सारफ कली ससक व तयाजवळील तडा गलली रफरशी

सारफ कली रफडक वाळत टाकल हात धतल व सवयपाकघरात आल

समली तया आठवात सशपयान सशवललया छान रग रटकललया कपात

सवयपाकघराचया थोाशा रफटललया रफरशीवर उभ राहन आरशात सवतःला बघत

होती ती अशकत व बारीक होती मधयभागी भाग पाडलल सतच मऊ सोनरी कस

सतचया दवदतासारखया चहऱयाभोवती अस पसरल होत की जण काही मधययगीन

फरानसमधील सशलपाचा नमनाच आह सतन ज काही साध लहानस कपड घातल होत

त फलनलचया सनळया छान गाउनसारख ददसत होत सतन सतचा टोपी घातलला

सनमळता सदर चहरा वळवन वडीलाकड पासहल ती परतयक मनकयपराणयाकड असच

बघ दकानातील शोकसमधील सतचया परसतसबबाकड व काचमागील रफलाकडही सतन

सतच सवव आयकय नाजकपण सतचया पररणाना अनसरन आसण शबदातीतपण सतचया

चाहतयाबरोबर दरफरणयात घालवल जरी त खप ददवस सतचया पदरी रटकत नसल

तरी शवतराणीला जवढ नोकर असतील तवढी तरण मल सतच चाहत होत

सतच वडील सवचार करत होत lsquoअग माझया मली आरशात बघन तझ नखर

चालल आहत त ठीक आह पण पढचा दषटीन त आईला थोडी मदत कलीस व थोड

पस समळवलस तर जासत बर होईल सवचार करायला शीकrsquo ह सगळ मनात पण

परतयि त अस महणाल ldquoसमली मी खर तर तझयासारखी छान ददसणारी मलगी

72

अजन पासहली नाही सपरय समली काय ग या दपारी हा तारणयाचा चमचमता अगार

कठन आलाrdquo असवशवासान तयानी सतच असभनदन कल

ldquoचमचमता अगार डड तमही काही बोलता मला काहीच मासहती नाही डड

चमचमता अगार कसला आला आह जलतरगाच सर मखमलीन झाकावत तसा

समलीचा आवाज खप खाली गला ती सतच हलणार तोड काचचया पलयात बघत

बोलली ldquoमी खास कणाबददल असा सवचार करत नवहत पण मी सनली गीबसला वचन

ददल आह पण मी एक गोषट सागत की मी आजचयासारखी ददवसा एवढा वळ बाहर

रहाणार नाहीrdquo

समसटर सिपपनी चौकशी कली ldquoआजचया ददवसाच एवढ काय मोठसrdquo

ldquoकाय मोठस का इकड बघा तर खर हा ददवसाचा घाणरडा भाग आहrdquo

सतचया सदर वळणदार ओठामधन सटीनवरील मोतयासारख शबद घरगळल सतचया

डोळयाचया कोपऱयात कतककोप ददसत होता

सतचया वडीलानी घाईघाईन सवचारल ldquoआपलयाकड लाब रनकोट नाही काrdquo

ldquoरनकोट याचयावर ओहो त एखादया परषासारख ददसल मला योगय अस

ददसल पासहजrdquo पाणी सपणयाचया तळयात कचरा पडलला बघन एखादा काळवीट

दचकावा तस ती वसडलाकड बघत रासहली

सतचया वसडलामधील तो खालीवर होणारा आवाज पनहा एकदा बाहर पडला

lsquoअस बघ माझया मली त एका परामासणक माणसाची मलगी आहस वावाका

व भलवन जाळयात पकडणाऱया गोषटीवर अधी पनीसदधा खचव करण महणज मखवपणा

आह अशा तऱहन तला चागला नवरा समळणार नाहीrsquo समसटर सिपपनी परत हा

सवचार सोडन ददला व तयाचया सनळया डोळयानी मलीकड बघन हसत त महणाल

73

ldquoमाझया आवडतया मली मला सवचार की मी तला काय समजतो मी तला छान

समजतदार व अगदी सरळसाधी तरण मसहला समजतो कळल का त काही काळजी

कर नकोस मी महणतो अगदी उततम असल तयाचीच सनवड कर (अगदी मनाचया

गाभयातील उततम) आसण अजन एक चालन आलल चागल सथळ जाऊ द

तयानी शवटचा चमचा धऊन टबलाचया खणात टाकला टबलाच आचछादन

घडी करन ठवल

समली महणाली ldquoओहो डड तमही काहीही बोलता तमही नहमी माझयासाठी

लगनाचया मलाचाच सवचार करता जस काही तयामळ मोठा बदल घडन यणार आहrdquo

खोलीभर नजर टाकत ती बोलली ldquoमला कळत नाही की आपल टबलाच आचछादन

कधी सवचछ का नसत एखादया मसतरणीला घरी बोलावल तर काय असलया टबलावर

बसन सतन खायच काrdquo

समसटर सिपपचया मनामधय नवीन परकारच सवचार अधकपण डोकावल त एक

समसनट थाबल व टबलाचया मातकट आचछादनाला एक झटका ददला तयाचया तीन

मलापकी एकानही गलया तवीस वषावत सशिा महणन सदधा त आचछादन कधी सारफ

करणयासाठी काढल नवहत त तयानी तयाचया मनाई कललया उजवया हातान बराच

वळ झाडल मग वळन तयानी शगडीतील सवसतवाकड पाहील आसण सवचार कला

lsquoमी महटल काय तर रफकत गडीगडीrsquo

तयाच शसतर घऊन त महणाल ldquoमी आईला त ऐक दणार नाही सपरय मली

असजबात ऐक दणार नाही आपण आपल गसपत राखन ठऊ आसण वळ बघन मग त

सागायच त समसटर राईटना घरी आणलस तर तयाना रफकत टबलाच सवचछ

74

आचछादनच ददसणार नाही तर तयावर बसन काही चटपटीत खायलाही समळल

आसण हॉलमधय शकोटीची उबही समळलrdquo

सवतःचा चहरा वडीलाना पापा घणयासाठी पढ करत सतचया मकप पटीतील

पावडरच रफल कधीही सतचया छोटयाशा नाकाचया श ावर आघात करल या पणव

सवशवासान समली महणाली ldquoडड तमही दकती चागल आहात पण मी कशाबददल

सवचार कर शकत असा सवचार तमही कलात यावर माझा सवशवास बसत नाही आहrdquo

समसटर सिपप बोलल ldquoअचछा लाडक जरा थाब मला जाऊन तोड धतल

पासहजrdquo

सतच वडील सतचयामाग पसजमधय यत असताना समली ककचाळली ldquoअचछा

मी जातrdquo

कणी चौकस जाणार यणार लोक बघतील महणन तयानी तयाचया शटावच हात

नीट करत पढच दार उघडल

घरात परतन तयानी लगच तयाचा सजना उतरत असललया धाकटया मलाला

चालीला हटकल खर तर तो पधरा चालीसारखा सजनयाचया पायऱया इतकया

दणादण उतरत होता की परतयक दणकयाबरोबर सबध घर पायावर डचमळत आह

की काय अस वाटत होत तयामळ वसडलाना खप तरास होत होता

त ओरडल ldquoकाय र मला मचला चाललास का एक ददवस त नककी सवतः

खळायला लागशील नसती मच बघणयापिा तयात खळलल बरrdquo

रफटबॉलचया मोसमात दर शसनवारी समसटर सिपप अशी आगरही आशादायक

सवधान करत असत

75

चालीची तयाला काही हरकत नवहती असजबात नवहती

चागला सवनोद करन तयान वसडलाना आशवसत कल ldquoडड मी नाही मी

लवकरच एखादया खळाडला जखमी करणयासाठी पोसलसाला पस दणार आह तमही

मला बहधा पस दऊ शकणार नाहीrdquo

ldquoतला काय दयायचrdquo

ldquoमला काही पस उसन दयायचrdquo

समसटर सिपपचा आतला आवाज ओरडला lsquoह चागल आह मला एक

समसनटाचीही सवशराती नको काrsquo पण त सवचार करण रफकट गल तयाऐवजी तयाचा

मासल हात तयाचया घटट पटचया सखशात घालत त महणाल ldquoमाझया मला तझ

बरोबर आहrdquo तयानी सखशातन मठभर नाणी काढली त पढ महणाल ldquoही सवव घ

आसण ह जासतीच सहा पनसrdquo

ldquoमी रफकत एवढच सागतो आह चाली जवहा उसन दया अस महणायची सधी

नसत तवहा रफकत दया अस महणण बर मला तला काही सशकवायच नाही पण नहमी

माझा असा सनयम आह व तो मी शकयतोवर आजपयत पाळत आलो आहrdquo

चालीन नाणी हातात घऊन मोजली व वडीलाकड बसघतल तो मतरीपणवतन

उदास झाला तयाला तयाच वडील थोड सवनोदी वाटल गोषटी जशा आहत तयापासन

त कशामळ का होईना पण रफार लाब असलल वाटल त तस रफार जनया वळणाच

नवहत जसा ताबया हा ताबया असतो तस त तयाच वडील होत चालीला तयाचा लळा

होता तयाला तयाचयाबरोबर रहायच अस लहान असताना तयाचयाबरोबर तो बागत

जात अस त तयाला आठवल त पदधतशीर व काळजी घणार असल तरीपण तयानी

सारखा उपदश कर नय अस तयाला वाटल

76

तो महणाला ldquoवा डडी मला तमचा असभमान वाटतो रसटॉरटमधय जवण

घऊन उरललया पशातन मी तमहाला कयबन ससगरटच पाकीट आणीन आसण आता

मी सनघतो अचछा डडrdquo तो जाणयासाठी वळला व महणाला ldquoमला अशी आशा आह

की मी लवकरच खप पस समळव लागन मग मला तमचयाकड काही मागाव लागणार

नाहीrdquo

समसटर सिपपचया छोटया सजवत डोळयामधय उतकठावधवक चमक आली

तयाचया रफगीर गालावर ती साड लागली गाल थोडस रग उडालयासारखही ददस

लागल

त हळ आवाजात महणाल ldquoअर बाळा चाली तला जर काही उपयोग होत

असल तर मी तला माझया अगावरच कातडही दईन ठीक आह जासत ताणन धर

नकोस पण तझ काय त चाल ठव मौजमजा परदसषत हवसारखी सगळणाऱया तरणाना

मी सहन कर शकत नाही पण आपल कटब अस नाही याबददल मी दवाच आभार

मानतोrdquo चागलया सवनोदी करप माकडासारख तोड करत चाली महणाला ldquoमी

तसला नाहीrdquo व तयाचया सॉसरचया मचसाठी चाल पडला

तयाचा पदरव ऐक यईनासा झाला तोच -- समसटर सिपप पसजमधय होत जस

काही तयाचा पदरव ऐक यईपयत त थाबल होत -- जवहा दारावर हलकी गपत

भासणारी थाप पडली तया आवाजान तयाचा गबगबीत आनदी चहरा मलल होऊन

काळा पडला

ldquoओहो त आहस होय एखादया रोसगषट जनावरासारखा तो सवचार तयाचया

मनात यऊन गला खरच समसटर सिपप ससतरयावर परम करणार नवहत तयाना तयाची

भीती ककवा दवष वाट तयाचया रटपतील आवाजावर तयामळ पररणाम होई समसटर

77

सिपपचया मतान तो काटा होता तयाना वाट की यापिा दसर काही सवचार करण

परवडल

कोणताही शहाणा मनकय अस महणल की जासत कर भरायला लागला तर

तयान तयावर काही हालचाल कली पासहज

मोज घातललया हातानी पनहा टकटक कल समसटर सिपप चोरपावलानी परत

सवयपाकघरात चालत गल तयाचा कोट घातला व दार उघडल

त महणाल ldquoओहो समसस बराऊन तमही आहात होय रटलडा वर तयार होत

आह एका समसनटात ती यईलच तमही बसाrdquo समसस बराऊनचया गालावरील गलाबी

पावडरचा थर ओठावरील सलपससटक व पापणयावरील काळया रगाचया खोटया

पापणया दकती इच जाड आहत ह सवव तयाना मधयतरीचया काळात जाणवत होत

सतन उततरादाखल हसन पासहल तवहा तया खोटया पापणया हलकासा धकका बसन

गालावर पडलया शरीर सजवणयाचया बाबतीत ती समलीपिा खपच सराईत होती

ती खर तर आता तरण नवहती पण अजन परषाना आकरषवत करणाऱया तारणयाचया

नशचया शकतीची जाणीव सतचयात जागी होती पण आता तयाला मयावदा होतया

समसटर सिपप जण सतचया किबाहरील परगरह असलयासारख थडीत लाब जाऊन उभ

रासहल

समसस बराऊन बसपयत त हॉलचया दारात िणभर थाबल त सतचा फर च रमाल

नवीन टोपी भपकबाज उच टाचाच बट बघत होत पण जवहा तयाना सवतःचया

टोपीचया सदर कडाकड ती सतरपया डोळयानी बघत असलयाच लिात आल तवहा

तयाचया पापणया जड होऊन खाली झकलया

78

ताबडतोब तयानी शरा मारला ldquoपावसानतरची छान दपार आह मला वाटत

तमही ससनमाला चालला आहात मला या ददवसात बाहर जायला व घरात

बसायला दोनहीही आवडत पण बाहरील धरकट भरकट अधारी जागा मला नकोशा

वाटतातrdquo

समसस बराऊन कजबजतया आवाजापिा जासत मोठा आवाज कवसचतच चढव

खरच अस वाटत होत की बोलणयाच शरम सदधा सतला जासत होतील सतन सतचा चहरा

बाजला वळवला व गालीचयाकड पासहल ldquoसमसटर सिपप मला तर अधारात मजा

यत तयामळ डोळयाना सवशरासत समळतrdquo नजर वर करत ती बोलली

िणभरासाठी समसटर सिपपना समली आठवली पण त काही बोलल नाहीत

सजनयातन ओरडन त महणाल ldquoरटलडा इथ समसस बराऊन आलया आहत तया

आवाजावरन अस वाटत होत की ती बाई खरच आलली आह पण तयापाठोपाठ शबद

आल ldquoरटलडा तला ह ऐकन आशचयव वाटल की तयानी नवीन टोपी घातली आहrdquo

हॉलमधन सवसशषट हळवार आवाज आला ldquoओहो समसटर सिपप तमही नहमी माझ

हस करता आतता ह बोलायची काही जररी होती काrdquo

समसटर सिपपना गरम हवची झळक अगावरन गलयासारख वाटल सतथन

सनघन गलयामळ त ददसनास झाल होत पण गपतपण तयानी समसस बराऊन याचा

आवाज ऐकला

शरपणा दाखवत त रागान मनातलया मनात उततरल lsquoसमसस बराऊन मजा

आह नाही का ही आपली माझी एक छोटीशी चणक आहrsquo आसण मग सटकचा

सनःशवास टाकत तयानी तयाची नजर उचललयावर तयाना रटलडा सजना उतरताना

ददसली

79

तयानी तया दोघीना बाहर पडताना बसघतल गटजवळ कोटाचया आडन तयाना

कोरा रसतयावर तया दोघी सपषट ददसलया नवल वाटन तयानी सवचार कला दोन

मसहलाचया पाठीत दकती रफरक आह रटलडा सरळ व सभय अशी तर दसरी वळणदार

व उततान ददसत होती समसस बराऊनच हसण खोटया लाब पापणया यापरमाणच सतच

हावभाव सदधा रफसव होत त सवतःशीच पटपटल lsquoतया महाताऱया बाईला सवतःमधय

एवढ काय ददसत जाऊद झालrsquo या परशनावर समसटर सिपपनी पढच दार बद कल

गालीचयावरील छोटस पाढर पीस उचलायला त वाकल व एक ससकारा टाकला

अखर त जयाची वाट बघत होत ती वळ आली -- परतयक कामाचया आठवानतर त

जयासाठी तरसलल असत ती वळ एकटपणाचा आनद त आता मनमराद लटणार

होत अनकदा त घरकामात इतक अडकलल असत की तयाना ररकामा वळ सापडत

नस पण आज जवायच टबल चकाचक करन झाल भाडी घासन झाली सवयपाकघर

चकचकीत करन झाल आसण घर ररकाम आता तयाना रफकत रटलडाचया व तयाचया

झोपायचया खोलीत जायच होत ( आसण कदासचत मलाचया खोलीत ) मग

शकोटीजवळील खचीत बसलयावर तयाना जाणवल की शगडीवर ठवललया

दकटलीशी असललया सखडकीपलीकड सनतळ हळवार सधयाकाळ हळहळ रातरीत

बदलत होती

आपलया कटबावर इतक परम करणारा माणस कोलहयाची मादी सतचया

सपललाशी जशी परामासणक असत तसा घरातील परतयक सभासदाबरोबर परामासणक

असलला माणस अशा माणसाला आठवातन काही समसनट समळणार पण

कधीतरी समळल की नाही अस वाटणार ह सवासय महणज सवगवसख होत चन

होती

80

समसटर सिपप वर गल तयानी रफकत सवतःचीच नवह तर मलाचयाही दोनही

झोपायचया खोलया आवरलया जोरदार पाणयाचया रफवाऱयान बाथरम सवचछ कली

चालसवन बससनचा जाळीत टाकन ददलला साबण बाहर काढन ठवला बोळा कलला

ओला टॉवल नीट पसरन टाकला तमही तमच मनोरजन करन घरी याल तवहा --

घर कस चकाचक ददसल घराच रपच पालटन गलल असल एवढी छोटी छोटी काम

कलयावर समसटर सिपप तयाचा टटवीडचा कोट घालन सवयपाकघरात परतल पाऊण

एक तासात तदखील तयानी नवयासारख करन टाकल

मग तयानी घाळाकड मोचाव वळवला तयात पावणचार वाजल होत तयाना

नवल वाटल तयानी चहा ठवला घरी यताना सवावना सखद धकका दणयासाठी

आणलली जामची बाटली काढली रटलडाचया ताटलीजवळ रफलदाणीत रफलाचा

गचछ रचन ठवला पण या तयारीवयसतररकत समसटर सिपप आता नमरपण छोटी

चमकती सवटकरी रगाची दकटली चहा भरन तयार ठवणार होत ह तयाच गसपत

होत त कौटसबक गहसथ झालयापासन पसहलयादाच अशी सरबराई गपतपण करत

होत तयाचयासाठी रटलडाचा सवयपाक परसा होता पण इतराच छोट छोट यता

जाता तोडात टाकायच खाण चाल अस त सबअर घऊन खष असत समतराबरोबर

मधन मधन जवणातल काही पदाथवही करत पण शसनवार सधयाकाळचया

एकातवासान आजच चहाचा थाटमाट उडवन तयानी कळस गाठला होता

पसहलयादा आरामखचीत सनवावणाइतकी गोड डलकी मग चहा आसण कोणी

यणयापवीच पाऊण तासाच सवचारचकर

थड हवा घरात घस नय महणन तयानी सखडकीच पडद खाली कल समसटर

सिपपनी तयाचया बटाचया नाा सल कलया खचीत बसन तोड सखडकीपासन

बाजला वळवल नहमी टबलाखाली असणाऱया पटीवर पाय ठवल व हात पोटावर

81

ठऊन त झोपल पापणया समटलया ओठ आवळल गल व अगठ थोड माग पढ हलवल

गल खोल शवास सर झाला दकटली सशटटीच गाण महण लागली -- जस काही हजारो

आवाज न थाबता गात रहाव तस

पण आता तो ऐकायला घरात कणीच नवहत तया लहानशा घरात

शाततपलीकड दाट अस काही पसरल होत ऐक यणार थोडस आवाज पढ असललया

अरद रसतयाचया शवटाकडन यत होत धरा ाचया वरील बाजस असलली दोन

घाळ होणाऱया रटकरटक आवाजाबरोबर रागान भाडत होती मधयच एखादया

ठोकयाला तयाच एकमत होई हळहळ सगळ आवाज कमी झाल जर समलीची पसट

परसतमा -- काही समसनटापवीचया सतचया परतयि आससततवापिा ठळक अशी सतथलया

अधारात सतचया वसडलासमोर घटट समटललया डोळयासमोर तरळली नसती तर

समसटर सिपपचा आतमा हळहळ तरगत या मतयव जगापासन दर गला असता

पण समसटर सिपपना समली नहमी ददस तशी ही परसतमा नवहती

दवदतासारखी गातर असलली सदर पण पारथवव उदास व दयनीय अशी ती वाटत

होती उतरफलल गाल आत ओढल गल होत डोळयात चमक नवहती दःखी नजर

खाली वळलली व वडीलाना सामोरी न जाणारी जण काही सतला कसला तरी

पशचातताप होत होता ककवा ती तयाचया चौकशीला घाबरत होती

समसटर सिपपचया अधववट जागया मनाला मोठया काळजीन गरासन टाकल

तयाच हदय व कपाळावरील शीर जोरात धडधड लागली आता ती कठ होती

कठलया वाईट भसवकयाची ही नादी होती समली काही मखव नवहती सतला सतच

भलबर मासहती होत आसण या जगात काही सनसषदध दषट मागव असतीलच तर

तयापासन सतला सावध करायला सतची आई होतीच तमही सतला काही सागत

82

रासहलात तर कदासचत तया मलीचया डोकयात काही सशरल नसत -- ह धोकादायक

होत परम सदधा काळजीन करायला हव पण घटट लावलली झाकण उतसकतन

उघडसमट होतात समली होती तरी कठ कठतरी आतमधय पण कणाबरोबर

समसटर सिपपनी परथम सतला चहाचया दकानात एका भीतीदायक टायपीन

लावललया तरण माणसाचया समोर बसलल पासहल तयाची कोपर सगमरवरी

टबलावर ठऊन तो समलीकड अनभवी घाणरा नजरन बघत होता त ससनमाला

गल होत का अधववट जागतावसथत तयाचया कानावर एक सखद आवाज पडला

ldquoपण समसटर सिपप मला अधारात मजा यत -- तयामळ डोळयाना सवशरासत समळतrdquo

अस धापा टाकत ती बाई का बोलली सतचया डोळयाना सवशरासत

सतचया आसपास असललया कठलयाही मखव परषाच डोळ सतला आपलयाकड

लागलल असायला हव असत समसटर सिपप याचया कलपनाराजयातील ससनमागहात

आतता खपच अधार होता पडदयावरील लॉस एजलसचया एखादया नटीपरमाण

समलीचा तरण दरफकट व आनदी चहरा तयाना अगदी जवळन ददसला आता

सतचयाबरोबरचा माणसदखील सतचयाएवढाच उजळ ददसत होता तयाची हनवटी

लाब असन चहरा एखादया बकरीसारखा होता पण डोळ नजर सखळवणार होत त

दोघ हातात हात घालन परमालाप करत होत

समसटर सिपप कानात सबगलचा जोरदार आवाज आलयासारख िणभर

जागचया जागी सखळल मग जाणीवपववक डोळ उघडन तयानी तया माणसाकड

पाहील नोवहबरमधील ददवस मावळ लागला होता हो समलीशी बोलल पाहीज --

पण आज सधयाकाळी ती घरी यईल तवहा नवह घरी यणाऱयाच नहमी हसतमखान

सवागत करण शहाणपणाच असत कदासचत उदया सकाळी उसशरा आलयाबददल

83

सतची आई सतला रागावत नसल आसण ती सनककाळजीपववक ररकामी असल तवहा

बोललल बर योगय वळला सतचयाशी शातपण बरच काही बोलल पाहीज ज

बोललयानतर पसतावणयाची पाळी यणार नाही अस तयाना ह खप वषापवीच

करायच होत पण घर पटलयासशवाय पाणयाचा पर आणन काय उपयोग आह ती

तर थोडीशी घसरली होती एखादया रफलासारखी -- रानटी रफल नवह -- उमलणार

गोड मलल रफल तयाला उघावर पड न दता तयाचयाबरोबर तमही काळजीपववक

वतवन कल पाहीज

आसण तरीही तयाचया छोटयाशा जागची तलना एखादया उबदार घराशी कशी

करता यईल ह तयाना आयकयभर कळल नाही नाजक बाब होती सगळ तच महणाल

कदासचत सतचा सनककाळजीपणा छपया समधर गीताची नादी अस शकल दवा र

तसच अस द दव भल करतो जर -- तर तयानी लवकरात लवकर सतला घऊन

डॉकटराकड जायला हव पण तयातला वाईट भाग महणज ह तमहाला सवतःचया

जबाबदारीवर कराव लागत आसण जरी समसटर सिपप आता पननाशीजवळ आल

असल तरी तयाना कधीकधी अस वाटत की तयाना दोघाचया परकरणाची काळजी

करण सहन होणार नसल तर तयानी ती कर नय करायच असल तर एका

रफटकाऱयात करन टाकाव लोक महातार ददसतात पण आतन खर तर कोणीच

महातार नसत तरास हलक होतील ककवा आपण त थोपव शक बोलणाऱया सजभाना

आवर घाल शक ककवा भावनावर सनयतरण ठऊ शक यासाठी आपण महातार नसतो

आसण मग तयाना चालीची आठवण झाली चालीचया बाबतीत काय कराव

बर जर तो परतयक शसनवारी रफटबॉलचया मचसाठी जात असल तर तयाला तयाचया

चलाखीतन पकडण सोप होत पण तयाच वय बघता तोडात ससगरट ठऊन दारचया

84

गततयाचया इथ जाणयाचया बढाया मारण महणज तयाचयासाठी परषाथावच लिण वाटत

असणार तरीही समसटर सिपपना अशी रफारशी शकयता वाटत नवहती रसतयावरील

पठठठयाचया खोकयातील ससनमातील सपषट दकय ददसाव तस तयाना चाली रफटबॉल

खळताना ददसला टोपया घातलल दमलल व सहकाऱयावर नजर सभरसभरणार --

जण सववजण एका दोऱयाला गडाळलल -- आसण सटसडयममधय तो मखव बॉल

असहाययपण एका सचखलया बटाकडन दसऱया सचखलया बटाकड जात असलला

तस पासहल तर समसटर सिपप सवतः रफटबॉलपिा जासत चागल नवहत या

मलयवान आयकयात बटाची पढची लाथ तमहाला कठ उडवणार ह ठरवणयाची सधी

रफारच कमी असत ऑरफीसमधील तो चढल सवसमाधानी नवीन सहशबनीस व

तयाची बक कीसपगची नवीन पदधत

समसटर सिपपनी जाभई दणयासाठी आ वासला पण मोठया परयतनानी तयाचा

काही अशच जाभई दऊ शकल तयानी चहऱयावर खसखसन हात दरफरवला पनहा

डोळ समट लागल तमची मल तमहाला परतयि मदत करत नाहीत अस काही नवहत

तयानी अस का असाव तमहाला काय हव आह त तयाना कधीच समजत नाही

तमहाला रफकत परतयि मदत नको असत तर थोडा अतसथ डौलदारपणा मनाची

शदधता ह हव असत पण त तमचया दषटीकोनाबददल अगसणत भयानक परशन

सवचारतात समसटर सिपपना तयाचया मनापरमाण शवट वहायला हवा असला तरी त

नहमीच काही उपदशाच डोस पाजत नसत यकतीन अस समजावत की जग ह असच

असत तरीही त माणसाला सवतःबददल दकतीही खातरी असली -- आतमसवशवास

असला तरी तमहाला तमच महणण लाऊन धरावच लागत जमसशी एखाद अिर

जरी बोलल तरी सवतःच वजन पडल अस काही करावच लागत डडी महणज

85

सपजऱयातील मागासलल ओराग उटान आहत अस जमस नहमी समजत अस रफकत

बोलायच असल तरच जमस तयाचया तोडातन ससगरट काढ इतका तो बपवाव होता

सवतःची भलावण सवतःच हसन कर तयाचया मलाचया खालचया ओठाला सचकटन

वरखाली होणारा तो थोडासा डागाळलला कागदाचा तकडा बघन समसटर सिपप

कधीकधी ठार वड ददस लागत एकदा तयानी खरच तयाचया उच टाकीत साठवललया

पाणयासारखया कोडललया धककादायक भावनाना वाट करन ददली तयानतर

घडललया घटनचया आठवणीनसदधा तयाना खचीत बसलया बसलया थरथरायला झाल

तरी दवकपन तयाच भान अस रफारदा सटत नस

तयानी असा सवचार कला पढचया वषी यावळला जमसच लगन झालल असल

काय नाजक छानस लोणच त तयाचयासाठी बनवत होत समसटर सिपपना तया

परकारचया मसहला मासहती होतया दबलली सजवणी पातळ कोरड कस व अरद सीट

खरच ती चागली वयवसथापक असणार पण सववासहत आयकयात एक असा मददा

होता की दोन तटसथ चहऱयाचया बायका व आपण यामधय दोन पाणयाचया साठयाना

जोडणाऱया बारीक नदीपरमाण आपण ह साभाळताना आपण व ाचया दवाखानयात

जाऊन पड की काय यातला तयाश एवढाच होता की जमसचया बढाया व

नटकपणा यात सारासार सवचार नवहता जर तमही सवतःचया मतापरमाण वागणार

व ततवासाठी दसऱयाचा अपमान करायला मागपढ न बघणार असाल तर डोक

चागल तललख असन तयाचा रफारसा उपयोग नवहता जमस समसटर सिपपचया

कटबातील कणासारखाच नवहता तो ससमपदकनस कटबासारखा होता

मग जण समसटर सिपपचया मनातील कणी सवसरलला पराणी जोरात रड

लागला तयानी मनात तयाचया मोठया मलाचया दयनीय चहऱयाकड परमान पाहील

जमससाठी त योगय अस काहीही कर शकत होत -- अगदी काहीही पण त जमसचया

86

दषटीन योगय असल पाहीज तयाचया सवतःचया दषटीन नवह तयाना मासहती होत की

तयानी तरण सतरीशी लगन का कल त पनरवववासहत असलयानच कवळ जमसला

तयापासन वाचव शकत होत आसण तरीही -- तरीही जगात तमचयापिा अजन वाईट

हटटी लहरी कजष दसऱयाच दोष काढन तरास दणाऱया धड वागण नसललया बायका

तयाना मासहती होतया समसटर सिपपना पवीचया काळातील एक तरासदायक बाई

आठवली तयाचया भावाची बायको रफनी आता ती वारलली होती आसण जॉजव मकत

माणस होता पण तो असत परमाणात सपत अस

खचीत बसलया बसलया समसटर सिपपनी ठरवल की सधी समळताच त दसरा

चागला सवचार करतील पण बहधा त पढचया शसनवारपयत शकय नवहत तमहाला

खर तर जया गोषटी करायचया नाहीत तयापासन सवतःला दर ठवण ककवा तमही

ऑदरफसचया गजबजाटात असण यामळ तमही वगवगळया परकार दःखी

होणयावयसतररकत -- काही कर शकत नाही सवावत वाईट महणज रटलडाबरोबर याची

चचाव करण रफारस उपयोगी नवहत बहतक सवव बायकासारखा सतला सवषय जमतम

समजत अस आसण जवहा तमही मदददयाशी यता व तकव शदध राह इसचछता तवहा चचाव

करणयासारख रफार थोडच उरत सशवाय रटलडाला सवतःचया परशा अडचणी

असतात

या िणी परत एकदा समसटर सिपपनी तयाच डोळ सताड उघडल छोटस

सवयपाकघर सदर गलाबी ददसत होत व अजनही उबदार होत घाळाचया दोन

काटयाकड बघन सधयाकाळ होत आलयाच तयाचया लिात यत होत बरासचा लबक

सथपण वळाच तकड पाडत काळाचा पट पढ पढ सरकवत होता त पढ झकल पाच

समसनटात तयाची खासगी चहाची दकटली तयाना तयार ठवायची होती आता जरी

87

तयानी मान डोलावली तरी त वळत उठल असत पण उठणयासाठी अजन पाच

समसनटाचा वळ महणज काही रफार नवहता त खचीत बसलयासारख झाल आसण

अजन एकदा डोळ समटल आसण एकदोन समसनटात तयाच मन एकदम पणव ररकाम

झाल

अचानक त दीन झाल भयानक रीतया पणव ररकामया मनाकड ओढल गल --

वातावरणात एका जागी हालचाल न होता लटकल गल रानटी वाळचया टका

व काटरी झाडाच दकय तयाचयासमोर तरळ लागल -- अथाग वाळवट -- त शनयातन

तयाचयाकड झपावल त ससथरपण लटकलल होत पण अजन जोरान पढ पढ जात

होत पण कशासाठी व कठ ह जराही कळत नवहत तयाचयासमोरची भयानकता

अजन अजन एकाकी व धोकादायक होत चालली त भयकर घाबरल ककचाळल

आतन पार हलल -- आसण तयाना जाणवल की त वयवससथतपण तयाचया खचीत

बसलल आहत तयानी तयाचा तो भीतीदायक परवास सर करायचया आधी घाळाच

काट जया ससथतीत होत तसच अजनही होत तयाचा चहरा पाढरा रफटक पडला त

असवसथतन जोरात मारललया कककाळया ऐकत बसल जण हजारो रािस

सखडकीबाहर तयाचया मरणाची वाट बघत थाबल होत ह मनाच सवपनातील खळ

माजराचया ओरडणयात बदलल तरीही अजनही घाबरत तो आवाज त ऐकत होत

त इतक माणसाचया आवाजासारख भासत होत की जण हजारो अजन न जनमललया

बाळाच आवाज तयाचया सखडकीचया काचवर यऊन आदळत होत समसटर सिपप

खचीतन उठल तयाचा चहरा रागान व सडाचया भावनन तळपत होता त भाडी

धवायचया जागतन मागील दाराकड गल त उघडल एकाएकी िणाधावत माजराच

ओरडण थाबल

आसण तयाच िणी तयाचा रागही शात झाला तयाचया कपाळावर

सधयाकाळची गार हवा आली त मखावसारख हसल व सवतःकड बसघतल

88

झडपामधन गपत सळसळ ऐक आली त अधारात हळवारपण गाऊ लागल ldquoओहो त

आहस होय माझया सपरय सभय गहसथहो तमहाला शकय असल तवढ तमही खळा हा

तमचा सवावत चागला काळ समजा कारण हा लवकरच सपणार आहrdquo

तयाचया अगणातील एका वाका जनया सनकपणव झाडामाग एक चादणी

डोकावत होती सशळा वास यणार जसमनीवरील धक वाढत होत लडन व

तयाजवळील उपनगर नहमीपरमाण सहवाळयातील धकयासाठी तयार झाली होती

वरचया सखडकयावर थोडासा उजड पडला होता अस वाटत होत की समसटर सिपप

याच शजारीदखील ससनमाला ककवा गाणयाचया कायवकरमाला जायची तयारी करत

होत हवा सचकट दमट व ससथर होती

कोणा अनासमकासारख त शात उभ होत तयचया मनात खोल उदासी भरन

राहीली तयाचया चहऱयाला पडललया सरकतयाची तयाना जाणीव होत नवहती तयाना

अचानक आठवल की पढील आठवात तयाच कर भरायच होत तयाना आठवल की

लवकरच नाताळ यईल आसण तया सणाचा पवीपरमाण आनद घयायला त रफार वयसक

झाल आहत तयानी डोळयाची हालचाल कली -- तयाचया आतील तयाचा समतर तयाना

काही सचव लागला पण समसटर सिपप काही शबदाचया पढ तयाना महणायचा

असलला lsquoतरास आहrsquo हा शबद उचचार शकल नाहीत तयाऐवजी तयानी तयाचया मजबत

हातानी चहरा खसाखसा चोळला त सवतःशी बोलल ldquoएवढ धक पडल आह पण

आता पाऊस नको पडायलाrdquo

आसण जस काही खण महणन तयाच शजाऱयाच समसस बराऊनच रगाऱयाच व

माग रहाणाऱया अतगवत सजावट करणाऱयाच अशी सगळी माजर एकदम ओरड

लागली तयाबरोबरीन वतवमानपतर टाकणाऱयाच सपवळ पाढर माजरदखील लाबन

89

ओरडन शनीवार रसववारचया पराथवनत सर समसळ लागल या सवाचा एकसतरतपण

उददीसपत झालला आवाज भान हरपन पराथवना महणणाऱया लोकासारखा सवगावपयत

जाऊन पोचला

समसटर सिपप कठोर चहऱयान हसत महणाल ldquoमी काही तला दोष दत नाही

माझया समतरा जर तला मासहती असत तर तझया नवीन डोळयाना काही ददसत नसल

तरी दकती सळकन त बादलीभर गार पाणयातन त सटकला असतास व दपपट जोरात

गायला असतासrdquo

दार बद करन त शगडीतील सवसतवाजवळ आल आज दपारी आता अजन

झोप समळायची आशा नवहती तयाची सनराशा झालयाबददल सवतःशी मनोरजन करत

त हसल माणस कस लहान मलासारख वागतात तयानी सवसतव ढवळला जवाळा

तयाना खष करणयासाठी जण धडधडन पटलया तयानी तयावर दकटली ठवली ददवा

लावला त भाड गरम कल कपाटातील काही भा ाचया मागन छोटस खासगी व

दजदार ससलोनचया चहाच पाकीट बाहर काढल दकटलीचया चोचीतन जादभरी

दणदणीत वारफ बाहर यत होती समसटर सिपपनी दकटली कोळशावरन बाजला कली

तयाच िणी चालीन मनाचया वगळयाच लहरीत एक दोन वषापवी बसवलली घटी

आगीचया बबाचया घटसारखी वाज लागली समसटर सिपप लगच जाव का असा

सवचार करत होत जर कटबातील कोणी आल असल तर तयाना नककी बोलणी

बसणार जर तयाची चहा वगरची तयारी तयानी भरभर आटपली तरच त वाच शकत

होत जर रटलडा असल तर शरपण गपतता पाळण शहाणपणाच ठरल असत तयानी

भा ात पाणी ओतल आसण परत झाकण लावन त ओवहनमधय ठवल एखादया परौढ

कमाररकन खोली वयवससथत आवरावी तशा परकार आवरललया खोलीकड

समाधानाचा दषटीिप टाकत त बाहर गल व दार उघडल

90

बाहर उभया असललया कश समलीकड बघत त बोलल ldquoसमली त आहस होय

काय ग काय झालrdquo

समलीन काही उततर ददल नाही सतचया वडीलाना सतचया चहऱयाकड बघवना

सतच डोक परकाशापासन दर करत ती एकही शबद न बोलता चाल पडली

सतचया वडीलाचा मनातील रािसान जाग होऊन तयाचया मनगटाभोवती व

कमरभोवती जण साखळदड अडकवल मोहक व आकषवक पदधतीन समसटर सिपप

महणाल ldquoमाझया सपरय मली चल इकड य तझयासाठी एक छान आशचयव आह

तझयामाझयात अजन काय आह तर मी आतताच माझयासाठी चहा बनवत होतो तझया

आईला मी यातील काही सागणार नाही ह तझमाझ गसपत अजन कोणी घरी

परतायचया आत आपण त उरकrdquo

ती हळवार आवाजात बोलली ldquoपा तमही महणज एक उजडाची सतरीपच

आहातrdquo एवढ बोलन ती शकोटीजवळचया वडीलाचया खचीत बसली सतन जाळ

इतका कमी कला की शकोटी सवझली आता सतचया चहऱयावर उजड पडला होता

तो पवीपिाही दरफकट ददसत होता सतचा सोनरी कसाची एक बट सनळया सशरा

ददसणाऱया कपाळावर आली होती ती रडत असलयासारखी ददसत होती उभया

असवलाच असावत तस दोनही सनरपयोगी हात बाजला ठऊन सतच वडील धकका

बसलयासारख आता पढ काय वाढन ठवल आह अशा आसवभाववात उभ होत ह

तयाचया सवपनाच रहसय व नसशबाचया माजराच एकसतरत ओरडण होत तर

ldquoसमली बाळा काय झाल त खप दमली आहस का अग एकदोन समसनट

काहीतरी बोल ह बघ इथ आपलया दोघाकरता चहा आहrdquo

91

समली परत रडायला लागली सतचया लहानशा हातरमालान डोळ पस

लागली समसटर सिपप यानी तयाच हात अवघडलयासारख सतचया छोटयाशा सदर

टोपीवर ठवल जण त हळवारपण सतचया कसातन हात दरफरवत होत त सतचया

खचीजवळ गडघ टकन बसल

त उददीसपत होऊन गपतपण हळच सतचया कानात बोलल lsquoकपया दवाचया

दयनी कपया तझया वडीलाना काहीतरी सागrdquo समलीन सतची सदर टोपी काढली व

तयाचया खादयावर मसतक ठवल

ती महणाली ldquoडड सवशष काही नाही त सगळ सारखच आहत एवढचrdquo

ldquoसगळ सारखच महणज कायrsquo

ldquoओहो डड ह तरणrdquo

तयाचयातील रािस कजबजला lsquoतयातला चागला सदधा दव तयाला ठार करोrdquo

ldquoतो आथवर मी मखावसारखी तयाचयासाठी अधाव तास वाट बघत थाबल आसण

मग तयाला -- तया नखरल मलीबरोबर पाहीलrdquo

समसटर सिपपन जण नायगारा वहात गलयासारखा एक लाबलचक ससकारा

टाकला आवाज न करता तयाचया वादळी मनात सटकच अधाव डझन तरी

आशचयवकारक शबद उमटन गल िणभर थाबन सातवा शबद तयाचया ओठावर आला

त पटपटल ldquoलाडक एवढच ना मी तझया आईबरोबर दरफरत होतो तवहा मी

पण अस पाहील होत तझयाइतकी नाजक व नीटनटकी नसली तरी ती एक छोटीशी

सदर मलगी होती तवहा मला वाटल की तयाला जाऊन बकलन काढाव पण मी

माझयातील गोडवयावर सवशवास ठऊन लि नसलयाच दाखवलrdquo

92

समली हदक दत महणाली rdquoह तमही मसत कल पण तमही परष होतात

आमहाला भाडण कलयासारख न ददसता भाडाव लागत मी तयाची मळीच पवाव करत

नाही गला उडत पण -- ldquo

सतचया गालावरन तयाच बोट दरफरवत समसटर सिपप मधयच बोलल ldquoअर दवा

समली त रागीट डोळयानी असलया वीसजणाना बदडन काढ शकशील आता अजन

दःख कर नकोस तो सरसितपण परत यईल नाहीतर मग -- मी तयाला सजतका

चागला समजतो सततका तो नाहीrdquo

चामाच बट घातलल समसटर सिपप िणभर मोठ डोळ करन समलीचया

अनाकलनीय नजरला नजर दत राहील पण नतर ठामपण तयानी त थाबवल

त बोलल ldquoआता तझया गरीब सबचाऱया डडला एक पापा द समली एवढी काय

नाराज होतस ह सवव लवकरच थाबल आसण आता या मसत चहाच दोन घटक घ

मला वाटत होत की मी एकटाच आह माझयाबरोबर चहा घयायला कोणीच नाही

पण बरका यातल काहीही आईला सागायच नाहीrdquo

तवहा मग सतथ त वडील व तयाची मलगी आरामात बसल त शात करणार व

ती समाधान पावलली तयाचयासाठी कललया जादई चहाच समसटर सिपपनी दोन कप

भरल आसण समाधानी समली सतचया आथवरची वाट बघताना सतचयाकड धीटपण

बघणाऱया तरणाचा सवचार कर लागली सतला ददवासवपनातन कधी जाग करण योगय

ठरल याचा सवचार समसटर सिपप कर लागल कारण तयाना रातरीचया जवणाचया

कामाकड वळायच होत

ही एकामागन एक तरासाची व दःखाची मासलकाच तयाचयामाग लागली होती

तयानी सवतःलाच धीर ददला पण मधयतरीचया काळात तयाचा कोरा चौकोनी चहरा

शात व गभीर होता समलीचया हातावर थोपटत त घोट घोट चहा पीत होत

93

The Kiss

By Aanton Chehov

चबन

खास य बनावटीचया सहा बटऱया घऊन जाणारी शसतरसवभागाची गाडी कपला

जाताना २० मचया सधयाकाळी वाटत मसटको या गावी रातरीसाठी थाबली

घाईगदीत जवहा काही ऑदरफससव बदकीचया कामात वयगर होत व इतरजण मटरनच

अहवाल ऐकत आसपास सवखरल होत तवहा साधया नागररकाचया वषातील एक

घोडसवार चचवचया मागन आला तो छोटासा हलका घोडा महणज एक सदर मान

व सकलपा लावलल शपट असलला घोडा होता सरळ चालणयाऐवजी कडकडन

चालणयाची ढब असलला व मोठया डौलान चाबक मारलयासारखया दगाणया

झाडणारा असा होता ऑदरफससवचया गटाजवळ यऊन तो घोडसवार थाबला व

94

तयाची टोपी उचावत महणाला ldquoजमीनदार जनरल वहॉन रबक हयाचा सनरोप आह

की तमही सववजण तयाचयाकड यऊन तयाचयाबरोबर चहा घयावाrdquo

घोडा अदबीन मागचया बाजस कडला उभा राहीला घोडसवारान पनहा एकदा

तयाची टोपी उचावली व वळन तया सवसचतर ददसणाऱया घोासकट चचवगाग

नाहीसा झाला

तयाचया रहाणयाचया जागी जात काही ऑदरफससव रागान पटपटल ldquoगला

खडडात चहाला या याचा अथव काय त आपलयाला मासहती आह आपलयाला झोप

आली आह आसण इथ वहॉन रबकला चहाची पडली आहrdquo

सहा बटऱयामधील परतयक ऑदरफसरन ठळकपण मागील वषी तयाचया बाबतीत

मनोकवहसवमधय घडलली एक घटना परत आठवन पाहीली एका कोसक तकडीतील

ऑदरफससवना अशाच परकार चहासाठी सनवतत ऑदरफससवकडन बोलावल गल आसण तया

अगतयशील लोकानी समतरतवान तयाचा पाहणचार कला व रातर तयाचयाकड

काढणयाची सवनती कली ह सवव छानच होत अथावत याहन जासत कसली अपिा

नवहतीच रफकत तरण लोकाचया सहवासान यजमान रफार खष झाला होता रातरभर

तो तयाना तयाचया गतकाळातील आनदी परसग सागत रासहला खोलयाखोलयामधन

तयाना तयाची महाग सचतर कडक पषठभागावर कोरलली निी व कवसचत आढळणाऱ

सचलखताच परकार दाखवत राहीला तयान तयाला अनक मोठया लोकाकडन आलली

पतर पण वाचन दाखवली सवव ऑदरफससव तयाच बोलण ऐकत राहील त जाभया दत

होत व आतन खर तर झोपायची वाट बघत होत शवटी जवहा यजमानान तयाना

सोडल तवहा सनजायला रफारच उशीर झाला होता वहॉन रबकसदधा असाच तर

नसल पण काही पयावय नवहता ऑदरफससव तोड धऊन कपड करन तयाचया घरी

95

जायला सनघाल चचवमागील रसतयान गलयास नदी ओलाडावी लागणार नाही अस

कणीतरी सासगतलयान त चालत रासहल व शवटी तयाचया बागशी आल आता ददसत

असललया रसतयान त दाराशी पोचल असत पण वळण घऊन त तयाचया शतघराशी

जाऊ शकत होत मग तयानी शतघराचा मागव सनवडला

ldquoहा वहॉन रबक कोण आह वाटत त एकमकाना सवचारत होत ldquoपलीवनामधय

खास य बनावटीचया बदकीचा शसतरसवभाग काढणयास सागणारा तो आह काrdquo

ldquoनाही तो वहॉन रबक नवह तर तो रफकत रब नावाचा होता वहॉन नसललाrdquo

ldquoकाय छान हवा पडली आहrdquo

पसहलया शतघराशी रसता दभगला एक सरळ जाऊन सधयाकाळचया अधारात

सवलीन झाला तर दसरा उजवीकड वळन वहॉन रबकचया घराशी पोचत होता

ऑदरफससव उजवीकड वळल व तयाच आवाज जरा कमी कल रसतयाचया दोनही बाजला

सनयाचया तकाची छावणी असावी तशी लाल छपपर असलली दणकट व गडद

रगाची दगडी शतघर होती

ldquoसभय गहसथहो ह चागल लिण आहrdquo एका ऑदरफसरन शरा मारला

ldquoआपला वाटाा पढ आह महणज तयाला घराचा वास आलला ददसतो आहrdquo

उच असलला रद खादयाचा व वरचा ओठ सवचछ असलला लफटनट लोसबटको

सवावत पढ होता तो रफकत पचवीस वषाचा होता पण तयाचया गोल गरगरीत

चहऱयावरन तस वाटत नवहत आसपास कणी बाई आह का याचा वास घणयात तो

96

सबरगडमधय परससधद होता तयान एक सगरकी घतली व महणाला ldquoहो मला खातरी आह

की इथ मसहला आहत माझा आतला आवाज तस सागतो आहrdquo

घराचया दारात साठीचा वयसक व दखणा वहॉन रबक साधया घरगती

कपात उभा होता पाहणयाशी हातसमळवणी करत तयान आनद वयकत कला पण

रातरी मककाम करायला न सासगतलयाबददल तयान खत वयकत कली तयाचया दोन

बसहणी व मल आली होती तयाच भाऊ व काही शजारीदखील आल होत आसण

तयामळ घरात जागा नवहती आधी उललख कललया यजमानाइतका आनदी झालला

असा तो ददसत नवहता रफकत नमरपणान तयान सवावना बोलावल गालीचा घातललया

सजनयान वर जाताना तयान त सगळयाचया लिात आणन ददल तयाचया मालकाचया

आजञा झलत सजनयातील व वरचया हॉलमधील ददव लावणयासाठी नोकराची लगबग

चालली होती या घरात यऊन यजमानाला तरास झाला आह अस सवावना वाटल

दोघी बसहणी भाऊ शजारीपाजारी ह सवव काही घरगती समारभासाठी जमलल

असताना एकदम एकोणीस परकया लोकाची घरावर धाड पडलयासारख झाल मग

घरच लोक कस खष असणार

लबवतवळाकार चहरा असललया दाट भवया असललया उच डौलदार व

वयसक मसहलन हॉलचया दारात पाहणयाच सवागत कल ती समराजञी यजनीसारखी

ददसत होती मधर हासयान सतन सवागत कल सतनही रातरीचया मककामाबददल

ददलसगरी वयकत कली ती वळली व काही उपयोग नसललया खप ऑदरफससवना पाहन

सतचया चहऱयावरच कसतरम हस मावळल रफकत सतच सवसशषट सथान व

खानदानीपणामळच कवळ सतन ह अगतय दाखवल होत

97

जवहा ऑदरफससव जवणाचया खोलीत सशरल तवहा चहा असललया टबलाचया

एका बाजला बरच तरण महातार सतरीपरष बसलल होत तयाचया माग ससगरटचया

धरात माणसाचा एक गट बसला होता तयाचया मधयभागी लाल समशा असलला एक

बारीक तरण जोरात इसगलश बोलत होता तयाचयामाग दारातन दरफकट सनळ

रफरनवचर असललया लखलखाट कललया आतील खोलीच दकय ददसत होत

आनदी असणयाचा परयतन करत जनरल मोठयान बोलला ldquoसभय लोकहो तमही

इतकजण आहात की तमचया सगळयाची ओळख करन घण शकय नाही घरगती

सवरपात सवानी आपापली ओळख करन दयाrdquo

काहीजण औपचारीक चयाव ठऊन व उरलल ओढनताणन आणलल हस हसत

खाली झकत टबलाशजारील खचयावर बसल सगळ खपच असवसथ होत

तयाचयातील एकाला गोल खाद असललया लहानशा चसकमस मनकयाला तर रफारच

असवसथ वाटत होत तो ऑदरफसर ररयाबोसवतच होता तयाचया बरोबरच काही

ऑदरफससव गभीर होत तर काही उसन हस हसत होत पण ररयाबोसवतचचया रानटी

माजरासारखया समशा चकमा व एकदरीत हावभाव अस सचवत होत lsquoमी

सबरगडमधील सवावत लाजरा नमर व तरण ऑदरफसर आहrsquo जवहा तो पसहलयादा

खोलीत आला व खचीत बसला तवहा तयाच लि कठलयाही एका वसतवर वा

चहऱयावर ससथर होत नवहत -- चहर कपड बरडी भरायच निीदार पल तयातील

रफस सशोसभत सभती -- या सवावचा समळन एकतर पररणाम होऊन तो गोधळन गला

होता सवतःच डोक लपवायची इचछा तयाचया मनात उमटली पसहलयादाच

शरोतयासमोर भाषण करणाऱया सशिकापरमाण सवव वसत तयाचयाभोवती जण दरफर

98

लागलया तयाला तयाचा काही अथवबोध होईना (या अवसथला मानससक आधळपणा

महणतात ) तयाचयाभोवतीचया वसतचा थोडा सराव झालयावर ररयाबोसवतच थोडा

भानावर आला वहॉन रबक तयाची बायको दोन मधयमवयीन मसहला लीलीसारखा

डरस घातलली एक मलगी इतक सगळ अनोळखी लोक एकदम बघन तो

समाजासभमख नसलला लाजाळ गागरन गला वहॉन रबकचा धाकटा मलगा

असलला लाल समशावाला एका तरण जण आधी सराव कलयासारखा अतयत

हशारीन सवव ऑदरफससव लोकामधय समसळन गला व तयान तयाचयाबरोबर काही चचाव

सर करन तयाना बोलक कल लीलीसारखा डरस घातललया मलीन असा आभास

सनमावण कला की शसतरसवभागात काम करण ह आघाडीवर लढणाऱया ससनकापिा

खप सोप आह तर वहॉन रबक व एका वयसक मसहलन बरोबर उलट मत माडल

उलटसलट सवाद सर झाल

लीलीसारखा डरस घातललया मलीला तया सवषयातील काही कळत नसताना व

तयात काही रची नसताना चहऱयावर कसतरम हासय ठवत बोलताना ररयाबोसवतचन

पासहल

वहॉन रबकन व तयाचया पतनीन ऑदरफससवना हशारीन चचत ओढल सववजण

खातपीत आहत याकड दखील तयाच जातीन लि होत ररयाबोसवतच सजतका पाह

लागला व ऐक लागला सततक तयाला सशसतशीर व रफार गभीर नसणार त कटब

आवड लागल

चहानतर ऑदरफससव हॉलमधय गल लफटनट लोसबटकोला ज जाणवल होत त

खरच होत सतथ बऱयाच मली व तरण मसहला होतया एका काळा डरस घातललया

छान मलीशजारी तो उभा रासहला जण काही तो एका अदशय तलवारीवर वाकतो

99

आह अशा तऱहन तो तया मलीकड सवतःला सहरो समजत वाक लागला तो हसला

व तयाच खाद लालसन हलवल तो नककीच काहीतरी मजदार अथवहीन बोलत होता

कारण ती मलगी तयाचा वाटोळया चहऱयाकड अहमनयतन बघत रासहली व

बदरफकीरीन महणाली ldquoखर की कायrdquo अरची दाखवत उचचारललया तया शबदानी

लोसबटको समजन चकला की आपण सतच रफारस मनोरजन आपण कर शकललो

नाही कारण तो शहाणा होता

कोणीतरी सपयानोवर करण वालटटझ वाजवायला सरवात कली सताड उघा

सखडकयामधन छान हवा वाह लागली परतयकाला जाणवल की म मसहना चाल असन

वातावरण उतरफलल आह आसण हवत सलली व गलाबाचा वास भरन रासहलला आह

ररयाबोसवतच सगीताबरोबरच बरडीचयाही परभावाखाली होता तो हसत

सखडकीशी वाकला तो बायकासारख हातवार कर लागला तयाला अस जाणव

लागल की सलली व गलाबाचा सगध बागतन यत नसन मलीचया चहऱयावरन व

कपावरन यतो आह

वहॉन रबकचया मलान एका उच व बारीक मलीला नाचणयासाठी बोलावल

तयानी खोलीत दोन तीन रफऱया घतलया सललीसारखा डरस घातललया मलीकड

चकचकीत रफरशीवरन लोसबटको तरगत गला व सतला ओढत खोलीबाहर नल नाच

सर झाला -- ररयाबोसवतच दाराजवळ न नाचणाऱया लोकामधय उभा राहन सनरीिण

करत होता तो आयकयात कधी नाचला नवहता ककवा एखादया सभय सतरीचया

कमरभोवती सवतःचया हाताचा वढा घालायच धाडस दाखवल नवहत सगळया

लोकासमोर एखादया अनोळखी मलीला कबरला धरन सवतःच खाद सतला डोक

टकवणयासाठी दयायच ह ररयाबोसवतचला खष करणार होत पण तो सवतःला अशा

100

परषाचया जागी आपण अस ही कलपना कर शकत नवहता धाडस व कतीपरवण

असणाऱया तयाचया सहकाऱयाचा तो दवष करत होता सवतःच गोल खाद लाजाळपणा

रानटी माजरासारखया समशा व साधपणा या सवावबददल कमीपणा वाटणयाचा तयाला

वीट आला होता पण वषावनवष अस असलयामळ त सवयीच होऊन गल होत

नाचणाऱया जोाकड बघताना व तयाना एकमकाशी ठामपण बोलताना बघन तयान

तयाचा दवष करण बद कल तो रफकत थोडासा उदास झाला

जवहा चौकोनी नाच सर होणार होता तवहा वहॉन रबक न नाचणाऱया

लोकाकड आला व तयाना सबलीअडवस खळायला बोलावल ऑदरफससव तयाचयाबरोबर

हॉलमधन बाहर पडल सववसामानय गदीत समसळणयाची व काहीतरी करणयाची

इचछा असलयान ररयाबोसवतच तयाचया मागोमाग गला त हॉलमधन काचचया अरद

पसजमधन दसऱया खोलीत आल तथील कोचावर झोपलल सतघ नोकर ह लोक

आलल ददसताच उडी मारन उभ रासहल तयानी सवावना वाट दाखवत

सबलीअडवसचया खोलीत नल खळ सर झाला

ररयाबोसवतच पतत सोडन कधीच काही खळला नवहता टबलाशी उभ राहन

तो खळणाऱयाना तटसथपण बघत होता तर त कोटाची बटन काढन काठी हातात

घऊन सवनोद करत व काही सनरथवक शबद बोलत चालत होत खळणाऱयानी

तयाचयाकड काही लि ददल नाही रफकत कोणी गडबडीत तयाला कोपराचा धकका ददला

व चकन लागलयाच सागन मारफी मासगतली तवढच पसहला खळ सपताना तयाला

तयाचा कटाळा आला तयाची सतथ काही गरज नाही व तो तयाचया मधयमधय यतो

आह अस वाटलयान तो बाहर पडन परत नाच चालललया रठकाणी जाणयासाठी

101

परतताना तयाचया बाबतीत एक साहस घडल अधयाव वाटत गलयावर तयचया लिात

आल की तो चकीचया वाटन चालला आह तीन झोपाळ नोकर असललया खोलीतन

तो गला असलयाच तयाला आठवत होत पण तो सहा खोलयात दरफरला तरी तयाला

त नोकर ददसल नाहीत चक कळलयामळ तो थोड उलट चालत गला आसण मग

उजवीकड वळन एका मद उजड असललया खोलीत सशरला पण आधी सबलीअडवसचया

खोलीत जाताना ही खोली लागली नवहती िणभर तो शात उभा रासहला तयान

सनरखन पासहलयावर तयाला ददसलल पसहल दार तयान एकदम उघडल ती एक

अधारी खोली होती दाराचा रफटीतन तयाचया समोर उजड पडला आसण दारामागन

उदास सवर ऐक आल नाचाचया खोलीसारखयाच यथील सखडकया उघा होतया

आसण सलली गलाबाचा पररमळ --

ररयाबोसवतच गोधळन थाबला तवढयात तयाला घाईघाईन टाकललया

पाऊलाचा आवाज आला वसतराची सळसळ झाली व तयापाठोपाठ एक बाई

भावनामयतन कजबजली ldquoशवटीrdquo दोन मऊ सगधी नककी बाईच असलल हात

तयाचया मानभोवती पडल तयाचया गालावर एक गाल घासला गला आसण तवहाच

चबनाचा आवाज आला तयाच िणी ती बाई ककचाळली व दचकन

ररयाबोसवतचपासन दर पळन गलयाच तयाला ददसल तोही जवळजवळ ओरडला

आसण दरवाजयाचया रफटीतील उजडाचया ददशन धावला --

जवहा तो नाचाचया खोलीत आला तवहा तयाचर हदय धडधडत होत व हात

सपषटपण ददसतील एवढ थरथरत होत तयान पटकन त सवतःचया पाठीमाग लपवल

पसहल काही िण तो लाजन व भीतीन मोडन गला तयाला अस वाटल की खोलीतील

परतयकाला ह कळल पासहज की आतताच एका बाईन समठी मारन तयाच चबन घतल

102

तयान सभोवताली एक उतसक कटाि टाकला पण तयाची खातरी झाली की सववजण

पवीसारखच शातपण नाचत व गपपा मारत आहत तयान आयकयातील पसहलयादा

असा आनद घरतललया तया अनभतीत मशगल होऊन रहाण पसत कल तयाचया

बाबतीत काही सवसचतर घडल होत -- नकतच दोन मऊ तरण हाताचा वढा जयावर

पडला ती मान तयाला वाटल ती तलान चोळली गली आह डावया कानाजवळील

गालावर कणी सवसचतर अनोळखी सतरीन तयाच चबन घतल आह -- पपरसमटचया

गोळीसारखी ती गार भावना तयान सजतका तो भाग चोळला सततका तया भावनचा

जोर आपादमसतक वाढत गला एक सवसचतर जाणीव वाढत वाढत गली -- तयाला

नाचायच होत बोलायच होत बागत धावत जायच होत मोठयान हसायच होत --

तो ह पणवपण सवसरन गला की आपल डोक गोल गरगरीत आह व आपण अगदी साध

आहोत तयाच ददसण lsquoउठावदार नाहीrsquo ( तयाचया ओळखीची एक बाई दसऱया

बाईबरोबर बोलताना तयान सतचया नकळत ह ऐकल होत ) जवहा वहॉन रबकची

बायको तयाचया जवळन गली तवहा तो तोड भरन छान हस हसला सतन थाबन

तयाचयाकड आशचयावन पासहल

तयाचा चकमा नाकावर घटट बसवत तो महणाला ldquoमला तमच घर खपच

आवडलrdquo

जनरलची बायको हसन महणाली की ह घर सतचया वसडलाच आह मग सतन

तयाला सवचारल की तयाच आईवडील सजवत आहत का तो दकती वष या नोकरीत

आह तो इतका बारीक का आह आसण असच काही -- तयाचयाशी बोलन ती पढ गली

आसण मग तर ररयाबोसवतच अजनच तोडभरन छान हस लागला आसण तयाला वाट

लागल की तयाचयाभोवती असलल लोक रफारच दयाळ आहत --

103

जवणाचया वळी ररयाबोसवतचन तयाचयासमोर ज ज वाढल गल त त सवव

खालल पयायल नकतच तयाचया बाबतीत ज साहस घडन गल होत तयाला आवहान

दणारा असा एकही शबद तयान ऐकला नाही त साहस गढ व अददभतरमय होत

सपषट करायला अवघड नवहत एका मलीन कदासचत सववासहत सतरीन कणा

माणसाला तया अधाऱया खोलीत भटायला बोलावल होत आसण ती खप वळ थाबन

तयाची वाट बघत असलयामळ सखनन मनससथतीत सतन चकन ररयाबोसवतचलाच

सतचा सहरो मानल होत सवशषतः ररयाबोसवतच खोलीत सशरलयावर खातरी न वाटन

थाबला जस काही तयाला पण कणाला तरी भटायच होत -- अशा तऱहन

ररयाबोसवतचला चबन समळाल

भोवतालचया बायकाचया चहऱयाकड बघत तयान सवचार कला ldquoपण ती कोण

होती ती तरण असणार कारण वयसक मसहला काही अस कणा माणसाबरोबर

भटायच ठरवणार नाहीत आसण ती बसदधमान असली पासहज सतचया वसतराचया

सळसळीतन बोलणयातन व सगधावरन त समजत होत --

तयान जवहा आजबाजला नजर टाकली तवहा सललीसारखा डरस घातलली

मलगी तयाला रफार आकषवक वाटली सतच हात व खाद सदर होत बसदधमान चहरा

व सदर आवाज सतचयाकड बघताना ररयाबोसवतचन ठरवल की हीच तयाची छान

अनोळखी -- पण ती कसतरम हसली व सतच लाब नाक उडवल तयामळ ती वयसक

ददस लागली मग तयान तयाची दषटी काळया डरसमधील मलीकड वळवली ती जासत

तरण व साधी होती मोठया मोहक पदधतीन ती सतच पय सपत होती

104

ररयाबोसवतचला आता ती तयाची चबनसदरी वाट लागली पण लवकरच

तयाला कळल की ही रफारच बारीक आह मग तयान तयाच लि सतचया शजारणीकड

वळवल तो सवचारपववक पटपटला ldquoकाही सागता यत नाही जर सललीसारखा डरस

घातललया मलीच खाद व हात उजळ मलीची कानसशल व लोसबटकोचया

डावीकडील मलीच डोळ अस एकतर कल तर -- ldquo

कलपनत तयान तयाच चबन घतललया मलीच सचतर उभ कल तयाचया

इचछपरमाण असलली पण आतता टबलाशी नसलली

जवणानतर व पयपानानतर यजमानाच आभार मानन समाधान पावन

सववजण सनघाल पनहा एकदा जनरल व तयाचया बायकोन रातरी तयाना घरी ठऊन

घण शकय नसलयाबददल ददलसगरी वयकत कली

यावळी जनरल गभीरपण महणाला ldquoतमहा सवावना भटन रफार मजा आली (

यणाऱया पाहणयापिा जाणाऱया पाहणयाना जासत मोकळपण वागणक ददली जात )

पनहा तमही इथन जाल तवहा नककी परत भट सहज सवचारतो तमही कठलया रसतयान

जाणार तमही घोावरन आलात का नाहीतर मग बागवरन जा तो जवळचा

रसता आहrdquo

ऑदरफससव बागत सशरल उजड व गजबजाटातन आलयावर तयाना बाग एकदम

अधारी व शात वाटली त गटपयत न बोलता चालत गल त अधववट पयायलल

आनदी व समाधानी होत

ररयाबोसवतचचया डोकयात ज सवचार होत तच तयाचयाही डोकयात होत

तयाचही घर कधीकाळी रबकइतक मोठ असल का तयाचयासारख कटब बाग

105

तयाचयाकड असल का तयानाही अनौपचारीकपण लोकाचा पाहणचार करन तयाना

समाधानी करायची सधी समळल का

गटबाहर आलयावर त सगळ काही कारणासशवाय हस बोल लागल आता त

नदीकड जाणाऱया रसतयाला लागल झडपामधन पाणयाचया कडन धाऊ लागल

नदीचा दकनारा व रसता अगदी अधक ददसत होत आसण पलीकडील तीर तर पणव

अधारात होता काळोखया पाणयात चादणयाची परसतसबब पडन हलत होती आसण

तयाचया रफकत लणयावरन नदी दकती जोरात वहात आह त कळत होत वातावरण

शात होत वारा पडलला होता झोपाळ सतारपिी दसऱया तीरावरन ओरडत होत

ऑदरफससव लोकाकड लि न दता बलबल झडपामधन गाणयात दग होत

ऑदरफससवपकी एकजणान थाबन त झडप हलवल पण बलबल गातच रासहल

तयाचया आवाजाच कौतक करत एकजण बोलला ldquoकाय शर पिी आह

तयाचयाजवळ आपण उभ आहोत व तो लबाड आपली काहीच दखल घत नाही आहrdquo

रसतयाचया शवटी चढ सर झाला आसण चचवपासन मग तो पनहा रसतयाला

जाऊन समळाला चढावर ऑदरफससव धापा टाक लागल व बसन ससगरट ओढ लागल

दसऱया तीरावरन मद लाल ददवा चमकताना ददस लागला आसण काहीतरी करायच

महणन त असा तकव करत बसल की ती बहधा कपमधय पटवलली शकोटी असावी

सखडकीतन यणारा उजड की आणखी काहीतरी -- ररयाबोसवतचदखील तयाकड

सनरखन बघत होता तयाला असा भास झाला की तो तयाचयाकड बघन जण तयाला

चबनाबददल मासहती असलयासारखा हसतो आह व उघडसमट कलयासारखा

चमचमतो आह

106

तयाचया रहायचया जागी पोचलयावर ररयाबोसवतचन लगच कपड बदलल व

झोपला तयाच खोलीत लोसबटको व लफटनट मसवलीयाकोवह होत मसवलीयाकोवह

शात अबोल व सससकत माणस होता तो नहमी lsquoयरोपचा सनरोपयाrsquo ह परीिणवजा

माससक वाचत अस व त नहमी सगळीकड सवतःजवळ बाळगत अस लोसबटको कपड

बदलन खोलीमधय या टोकापासन तया टोकापयत असवसथपण चालत रासहला मग

तयान नोकराला सबअर आणायची आजञा ददली मसवलीयाकोवह उशाशी मणबतती

ठऊन अथरणात सशरला व परीिणवजा माससक वाच लागला

डागाळललया छताकड बघत ररयाबोसवतच सवचार करत रासहला ldquoमला नवल

वाटत की ती कोण असावीrdquo

तयाचया मानला अजन तलाचा मसाज कला जात असलयाचा भास होत होता

अजन तोडात पपरसमट असलयासारखी थड अशी जाणीव तयाला होत होती सललीचा

डरस घातललया मलीचया खादयाची हाताची व उजळ मलीच गाल कबर कपड व

दासगन -- याची कलपना करणयात तो गग होता तयान तीन परसतमावर लि

एकवटणयाचा परयतन कला पण तया तयाचया डोळयापढ नाचत व नाहीशा होत जवहा

डोळ समटलयावर तया परसतमा पणवपण नाहीशा होत तवहा तयाला घाईघाईचा पदरव

कपाची सळसळ व चबनाचा आवाज ऐक यई अतकयव अशा खोलवर आनदाची

भावना तयाचा ताबा घई ही भावना एकदम नाहीशी होऊन तयाला नोकराचा

आवाज आला की सबअर नाही आह लोसबटको रागावला व पनहा रफऱया मार

लागला

107

ररयाबोसवतचचया व मसवलीयाकोवहचया अथरणाजवळ उभा राहन तो

गरगरला ldquoतो मखव आह नाही का सबअर आण न शकणारा माणस मखव व सबनडोक

असला पासहज नाही का हलकटrdquo

ldquoअथावत तो इथ सबअर आण शकणार नाहीrdquo तो वाचत असललया पसतकातन

डोक वर न काढता मसवलीयाकोवहन शरा मारला

लोसबटकोन लावन धरत सवचारल ldquoतला अस का वाटत तझयाशी मी पज

लावतो की मी सबअर आणनच दाखवतो व बाईही आतता जातो -- जर मी दोनही

घऊन आलो नाही तर त मला वाटटल तया नावान हाक मारrdquo तयान कपड करायला

व तयाच भल मोठ बट घालायला खप वळ लावला मग ससगरट पटवली आसण काही

न बोलता बाहर गला

पसजमधय थाबन तो बोलला ldquoरबक गरबक लबक मला एकटयाला जावस

वाटत नाही जाऊद ररयाबोसवतच त रफरी मारायला यतोस काrdquo

नाही अस उततर ऐकन तो परत आला ददरगाई करत कपड बदलल व

झोपायला गला मसवलीयाकोवहन एक ससकारा टाकला पसतक बाजला ठवल व

मणबतती रफकर मारन सवझवली

अधारात ससगरट ओढत लोसबटको काहीबाही पटपटत राहीला

ररयाबोसवतचन डोकयावर पाघरण ओढन घतल आसण वळन तयाचया

डोकयात चाल असलली तटक तटक कलपनासचतर जळवायला सरवात कली पण

108

तयातन काहीच हाती लागना लवकरच तो झोपी गला ततपवी शवटचा सवचार असा

होता की कोणीतरी तयाला हळवारपण सपशव करन आनददत कल आह जरी ती

जाणवत नसली तरी काहीतरी चागली हषोतरफलल गोषट तयाचया आयकयात आली

होती हा सवचार झोपतदखील तयाची पाठ सोडत नवहता तो उठला तवहा मानवर

तलाचा मसाज कलयाची व ओठाभोवती पपरसमटचा गारवा पसरलयाची भावना

तयाला सोडन गली होती पण कालचयासारखीच हदय आनदान उचबळत असलयाची

जाणीव मातर होत होती उगवतया सयावमळ सखडकीचया काचा सोनरी ददसत होतया

तयातन तो रसतयावरील आवाज ऐकत राहीला तयाचया सखडकीखाली मोठयान

सभाषण चाल होत नकताच सबरगडमधय आलला तयाचा बटरी कमाडर लबडटसकी

एका साजटबरोबर सशरा ताणन बोलत होता तो नहमी अशाच आवाजात बोलत

अस

ldquoआसण अजन कायrdquo तो ककचाळला

ldquoसाहब गोलबशकला बट घालताना लागल सजवनन तयावर माती व सवहनगार

लावल आसण साहब काल रातरी यतरकामगार आटीमव सपऊन आला होता आसण

लफटनटन तयाला बदकीचया राखीव डबयात ठवायची आजञा ददलीrdquo

नोकरान तयाला असही सासगतल की घषवण टयबसाठीचया दोऱया व तबसाठी

का आणायच कापोवह सवसरला आसण ऑदरफससवनी सधयाकाळ जनरल वहॉन

रबककड काढली सभाषणाचया वळी लबडटसकीची लाल दाढी सखडकीत ददसली

झोपाळ चहऱयाचया ऑदरफससवकड तयान रोखन पासहल व असभवादन कल

तयान सवचारल ldquoसवव काही ठाकठीक आहrdquo

109

लोसबटको जाभई दत महणाला ldquoघोान तयाचया मानवरच खोगीर उडवन

लावल आहrdquo

कमाडरन ससकारा सोडला थोडा वळ सवचार कला व नतर मोठयान बोलला

ldquoमी अलकझाडरा इवगररफोवनाकड जायचा सवचार करत होतो मला सतला भटल

पासहज अचछा मी सधयाकाळ पयत तमहाला गाठतोrdquo

पाऊण तासात सबरगड मागवकरमणा कर लागली जवहा तयानी वहॉन रबकच

शतघर ओलाडल तवहा ररयाबोसवतचन तयाकड पासहल सखडकयाच पडद बद होत

आतली मडळी नककीच झोपली होती काल ररयाबोसवतचच चबन घणारी मलगी पण

झोपली होती तयान सतला झोपलली डोळयासमोर आणायचा परयतन कला सतचया

झोपायचया खोलीची सखडकी सताड उघडी होती सहरवया रफादया आत डोकावत

होतया सकाळची परसनन हवा सलली व गलाबाचा सगध खची तयावर पडलला सतन

काल घातलला डरस सलीपसव टबलावरच घाळ -- या सवव वसत तयान सपषटपण

पासहलया पण तया मलीच नाकडोळ गोड सवपनाळ हसण तो ज बघणयासाठी

तरसला होता ती गोषट तयाचया हातातन पारा सनसटावा तशी सनसटली अधाव

दकलोमीटर पढ जाऊन तो गोल वळला सपवळ चचव नदी घर व बाग परकाशात नहात

होत सहरवगार दकनार असलली आकाशाच परसतसबब पडलली व सयवदकरणाच

चादीच तकड लयालली नदी सदर ददसत होती ररयाबोसवतचन परत एकदा गावाकड

पासहल आसण उदास भावनन तयाला घरन टाकल जस काही तयाच अगदी पराणसपरय

अस काही तो सोडन चालला आह

110

रसतयावर रफारस लागत नसलली ओळखीची दकय डोळयाना ददसत राहीली

उजवीकड राईची व गवहाची शत होती समोर व माग अधववट अधार व माणसाचया

माना ददसत होतया पढ चार ससनक गाडीच रिणकत महणन बदका घऊन चालल

होत मग बडवाल होत परत घऊन चाललयासारख त मक होत वाटत ठरासवक वळ

थाबणयाऐवजी त कसही सवसकळीतपण माग पढ होत होत चार बटरी

ररयाबोसवतचचया पढ चाललया होतया व तो पाचवया बटरीबरोबर चालला होता

सववसामानय माणसासाठी कवायत करत जाणारी लाबलचक सबरगड महणज एक

रचीपणव वगळाच अनभव होता एका बदकीसाठी एवढ लोक का लागतात ककवा

तया ओढणयासाठी एवढ खोगीरबद घोड का लागतात ह समजण अवघड होत पण

या सवावशी चागली ओळख असललया ररयाबोसवतचसाठी ह रटाळ व कटाळवाण

होत परतयक बटरीसमोर ऑदरफसरचया कडन दणकट साजट मजर का चालतो व

परमखाच व मोटारवालयाच चालक तयाचया मागन का चालतात त खप वषापवी

ररयाबोसवतच सशकला होता ररयाबोसवतचला मासहती होत की जवळच घोड खोगीर

घातलल असतात व लाब असलल घोड नसतच असतात तयाला त रफार वताग

आणणार वाटत होत एका गाडीत एक ससनक बसला होता तयाची पाठ अजन

कालचया धळीन भरलली होती एक बजलला बढब सशपाई पायी चालत होता

ररयाबोसवतचला तया सशपायाचा उपयोग मासहती होता तयाला तो असजबात बढब

वाटला नाही परतयक घोडसवार सहजपण मधनच ओरडत व चाबक उडवत चालला

होता बदका बघायला काही सदर नवहतया सरिण महणन ओटटसचया पोतयावर

टापोलीनच आचछादन होत दकटलयाभोवती ससनकाचया सपशवयाभोवती व

पाकीटाभोवती बदका टागललया होतया ह सवव एखादया तरास न दणाऱया

111

जनावराभोवती घोड व माणस असावी तस ददसत होत परतयक बदकीचया वाऱयाचया

बाजला सहा बदकधारी ससनक शसतरसजजतन झळकत कवायत करत होत मागन

अजन काही परमख गाा व बदका यत होतया पढील बाजसारखयाच या करप व

कटाळवाणया होतया दसरी मागन सतसरी मग चौथी व तयावर ऑदरफसर आसण

असच -- सबरगडमधय सहा बटऱया होतया परतयक बटरीत चार बदका होतया रसतयात

ही समरवणक अधयाव दकलोमीटर लाबीची होती शवटी वाघीणीची गाडी होती

सतचयाजवळन खाली मान घातलला गाढव पाळणारा चालला होता कमाडरन

तयाला टकीमधन आणल होत

ररयाबोसवतचन पढील मानाकड व मागील चहऱयाकड सवशष लि न दता

पाहील दसऱया ददवशी तयान डोळ समटन डलकी काढायचा परयतन कला असता पण

आता तयान तयाच नव सखकारक सवपनरजन करायला सरवात कली जवहा सबरगड

पसहलया ददवशी सर झाली तवहा तयान सवतःला अस समजवायचा परयतन कला की

चबनाची घटना ही कवळ एक मजशीर छोटस साहस होत आसण त गभीरपण

घणयाच काही कारण नाही पण थोाच वळात तयान त तकव ट बाजला टाकल व

परत तीच सवपन बघ लागला -- तयान सवतःला रबकचया हॉलमधय बसघतल आता

डोळ समटलयावर तो लीलीसारखा डरस घातललया मलीशजारी काळा डरस घातललया

उजळ मलीशजारी व धसर वणवन करणयास कठीण अशा अनोळखी मलीशजारी उभा

होता सवपनात तो तयाचयाशी बोलला तयाना हळवारपण सपशव कला जवळ घतल

तो तयाना माग ठऊन लढाईवर चालला असलयाची व मग परतन तयाचया बायको व

मलाबरोबर जवण घत असलयाची कलपना तयान कली

112

परतयक टकडीवरन उतरताना lsquoबरक लागणारrsquo अशी घोषणा कली जाई तशी

आतता झाली तो पण ओरडला lsquoबरक लागणारrsquo तयाला परतयक वळी भीती वाट की

तयाच सवपनजाल तटन तो वासतव जगात यईल

तयानी गावातील एक मोठ घर ओलाडल ररयाबोसवतचन कपणावरन बागकड

पासहल वयवससथतपण आखलयासारखा छोटी बचवची झडप व सपवळ शोसभवत दगड

लावलला सरळ लाब रसता डोळयाना ददसला -- सपवळया रसतयावर छोटी बायकी

पाऊल पडत आहत अस सवपनभास तयाला होऊ लागल आसण तयाच चबन घतललया

मलीची अनपसित परसतमा तयाचया मनात उमटली काल जवणाचया वळी तो त कर

शकला नवहता ती परसतमा तयाचया मदत पककी बसली व नतर ती कधीच पसली गली

नाही

दपारी मागील बाजन मोठयान एक आजञा दणयात आली ldquoलि दया ऑदरफससव

मडळी उजवीकड बघाrdquo

दोन शभर घोाचया गाडीमधय सबरगड जनरल होता तो दसऱया बटरीशी

थाबला आसण काहीतरी बोलला ज कोणालाच कळल नाही ररयाबोसवतचसकट

बरचस ऑदरफससव उभ राहील तयाच लाल डोळ समचकावत जनरलन सवचारल

ldquoकाय कस काय चालल आह कणी आजारी आह काrdquo

उततर ऐकन जनरल िणभर सवचारात पडला मग एका ऑदरफसकव ड वळन

महणाला ldquoतमचया सतसऱया बदकीचया गाडीचया चालकान तयाच पायसरिक

घातलल नाही आसण मोठया डौलान त लोबत ठवल आह तयाला सशिा कराrdquo तयान

डोळ वर करन ररयाबोसवतचकड बसघतल व पढ बोलला ldquoआसण तझया घोाचया

113

खोगीरावरील लगाम रफार लाबलचक आहrdquo अजन काही दमवणक करणाऱया

शरबाजीनतर जनरल हसत लोसबटकोकड वळला ldquoलफटनट लोसबटको आज त

एवढा उदास का आहस सभय लोकानो लोसबटको लोपकोवहा बाईसाहबासाठी

उसास सोडतो आहrdquo

लोपकोवहा बाईसाहब महणज एक साधारण चाळीशीची उच जाड बाई होती

जाड बायका महणज जनरलची थोडी कमजोरी होती ऑदरफससवपकी कोणी

तयाचयासारख आह का याची तो चाचपणी करत होता ऑदरफससव तयाला मान दत

हसल जनरल सवतःचया शरबाजीवर खष होत मोठयान हसला मग तयाचया

गाडीचया चालकाचया पाठीला हात लावन तयान आपण सनघ अस सचवल गाडी

सनघन गली

जनरलचया गाडीन उडवललया धळीकड बघत ररयाबोसवतचन सवचार कला

ldquoजरी मला त अशकय कोटीतल रानटी सवपन वाटत असल तरी ती खर तर अगदी

सववसाधारण गोषट आह ती वगळी असली तरी ती परतयकाचया बाबतीत होत --

उदाहरणाथव जनरल घया तो सदधा नककी परमात पडला असणार आता तो सववासहत

असन तयाला मल आहत कपटन बचटर करप असला तरी सदधा सववासहत असन

सशयातीतपण परमात पडलला होता आसण सालमानोवह जरा आडदाड असन रागीट

आह तरीही तयाच परमपरकरण होत व नतर तयाचा शवट लगनात झाला मी इतर

माणसासारखाच आह माझही आज ना उदया असच होणार आह -- ldquo

तो सववसामनय मनकय आह व तयाच आयकयही सामानय आह या सवचारान तो

आनदी होऊन तयाला धीर आला तयान तयाचया कलपनाशकतीला मोकाट सोडल

114

तयाला जस वहायला आवडल असत तस तयान सतच आसण तयाच आनदी भसवकय

रगवल

जवहा सबरगड गतवय सथानाला पोचली व ऑदरफससव तबत सवसावल तवहा

ररयाबोसवतच लोसबटको व मसवलीयाकोवह एका पटीभोवती जवणासाठी बसल

होत मसवलीयाकोवह तयाचया गडघयावरील पसतक वाचत सावकाश जवत अस

लोसबटको रफार बोलत अस व तयाचया शजारी सबअरन भरलला पला अस

ररयाबोसवतच सदव डोकयातील सवपनाचया सवचारात गग अस तीन पल पोटात

ररचवलयावर तो थोडासा बभान व कमजोर झाला तयाला अशी अनावर इचछा

झाली की आपलया सहकाऱयाना आपलया नवभावनाबददल सागाव

तयाचया आवाजाला बदरफकीर व चढल सर दणयाचा परयतन करत तयान सरवात

कली ldquoरबकचया घरी माझयाबरोबर एक सवनोदी घटना घडली मी सबलीअडवचया

खोलीत गलो तमहाला मासहती आह -- तयान चबनाचा दकससा सासगतला तो

सागायला एका समसनटापिा असधक वळ लागला नाही ह बघन तो आशचयवचदकत

झाला खोटारडा लोसबटको सोडन दसऱया कणीच ररयाबोसवतचला हसताना पासहल

नाही मसवलीयाकोवहन तयाचया भवया उचावलया आसण पसतकातील डोक न काढता

महणाला ldquoही नककीच सवसचतर गोषट आह एकही शबद न बोलता एखादया माणसाला

गळासमठी घालण मला वाटत ती मलगी डोक सरकलली असावीrdquo

ररयाबोसवतचन कबल कल

लोसबटकोन सरवात कली ldquoअशीच एक घटना माझया बाबतीत घडली गलया

वषी मी रलवचया दसऱया वगावन कोवनाला चाललो होतो भयकर गदी होती

115

झोपण शकय नवहत मी सतकीट चकरला अधाव रबल ददलयावर तयान मला

झोपायचया डबयात जागा ददली मी आडवा झालो व रग पाघरन घतला -- खप

अधार होता अचानक माझया खादयाला सपशव झाला माझया चहऱयावर मला शवास

जाणवल मी माझा हात बाहर काढला तर मला हाताला कोपर लागल -- मी डोळ

उघडल आसण -- तमही सवशवास ठवणार नाही सतथ एक बाई होती काळ डोळ

लालचटक ओठ व नाकपा थरथरत असललया

मसवलीयाकोवहन सवचारल ldquoतला अधारात लालचटक ओठ कस काय ददसलrdquo

लोसबटको तयाची थाप सावरन घयायचा परयतन कर लागला व मग

मसवलीयाकोवहचया मद कलपनाशकतीला हस लागला ररयाबोसवतच उदास झाला तो

पटीपासन दर गला आडवा झाला व परत कोणाशी याबाबतीत काही बोलायच

नाही अस ठरवन टाकल

कमपमधील आयकय सर झाल ददवसामागन ददवस सगळ एकसारख

ररयाबोसवतच परमात पडलयासारखा सवचार करत होता व वागत होता रोज सकाळी

जवहा नोकर तयाच आनहीक आवरायच सामान आणत अस तवहा तो गार पाणी

डोकयावर घई काहीतरी मलयवान व गोड गोषट आपलया आयकयात घडन गली आह

ह तो आठव कधीकधी तयाच सहकारी परम व बायकाबददल बोल लागत तवहा तो त

ऐकत बस एखादया ससनकान आघाडीवरील तयाचया अनभवाच वणवन करताना

ऐकाव तसा तयाचा चहरा त ऐकताना अस सधयाकाळी जवहा लोसबटकोन

सचवलयामळ ऑदरफससव गावात जायला बाहर पडल तवहा ररयाबोसवतचन तयाचयात

भाग घतला तरी तो असवसथ होता सवतःला तो अगसणत वळा दोष दई सवचार

116

करताना तो सतची िमा माग -- ररकामया वळी ककवा रातरी झोप यत नसल तवहा

लहानपणीचया आठवणी तयाचया डोळयासमोर तरळत आईवडील व सवव

सपरयजनाची आठवण यई तवहा तो मसटचकोचा तयाचया चौकस घोाचा न चकता

सवचार कर रबक समराजञी यजनीसारखी ददसणारी तयाची बायको अधारी खोली

दारातील उजडाचया रफटी --

३१ ऑगसटला तो कपवरन परतला सगळया सबरगडबरोबर नवह तर रफकत दोन

बटऱयाबरोबर सवव वाटभर तो तयाचया घरी चाललयासारखा खप उततसजत होता

सवसचतर घोडा चचव रबकच परमळ कटब अधारी खोली ह सवव बघणयासाठी तो

वयाकळ होई परमात पडललयाना नहमी रफसवणारा तो आतला आवाज तयाला

सागत राही की तो lsquoसतलाrsquo भटल मग तो गग होऊन कलपना कर की तो कस सतच

सवागत करल कसा सतचयाशी बोलल ती चबनासवषयी सवसरली असल का जर

अगदी वाईट होऊन तो सतला भटलाच नाही तरी तो अधाऱया खोलीतन चालन

यईलच व -- ची आठवण काढल

सधयाकाळपयत सिसतजावर ओळखीच चचव व शतघर ददस लागली

ररयाबोसवतचच हदय धडधड लागल तयाचयाजवळील ऑदरफसर काय बोलत होता

त तयाला ऐक यत नवहत तो सवव काही सवसरला खप वयाकळ होऊन मावळतया

सयवपरकाशातील लाब अतरावरील चमचमणारी नदी घराच छपपर सघरटया

मारणारी कबतर बघ लागला

त चचवशी आल मटरनचा अहवाल ऐकला ररयाबोसवतच घोडसवार यणयाची

वाट बघत होता तो यईल व जनरलकड चहासाठी आमतरण दईल अस तयाला वाटत

117

होत मटरनच बोलन सपल ऑदरफससव गावाकड जायची घाई कर लागल तरीही

घोडसवार आला नाही --

lsquoरबकला लवकरच शतकऱयाकडन कळल की त इथ आल आहत आसण मग तो

सनरोप पाठवल तबत सशरताना ररयाबोसवतचन सवचार कला तयाचया सहकाऱयानी

मणबततया का लावलया आहत आसण सवयपाकी चहा व काही पदाथव का बनवत आहत

त तयाला कळना

तो सनराश होऊन आडवा झाला मग उठला घोडसवार यतो आह का ह

सखडकीतन बाहर पासहल पण कोणी ददसल नाही तयाची उतकठा दाबन ठवण तयाला

अवघड झालयान परत तो आडवा झाला थोा वळान तो रसतयावर गला व चचवकड

जाऊ लागला चचवशजारील भाग अधारी व सनसान होता टकडीचया टोकावर तीन

ससनक शातपण उभ होत ररयाबोसवतचला सतथ बघन दचकन तयानी सलाम कला

तयानही सलाम कला व पायाखालचया असललया वाटन टकडी उतर लागला

नदीचया दसऱया तीरावर आकाश तजसवी जाभळ होत चदर उगवला

जोरजोरात बोलत दोन मसहला परसबागत कोबीची पान तोडत होतया तयापलीकड

खपशा झोपाची काळी दकनार ददसत होती -- या बाजला म सारखा -- रसता

झडप रफकत कोवळया गवताचा वास यत नवहता छोटयाशा धीट बलबलच गाणही

ऐक यत नवहत

ररयाबोसवतच बागकड गला व तथन गटमधन आरपार पाह लागला आत

अधार व शातता होती रसतयाचा काही भाग व जवळील बचवचया पाढऱया विाच बध

ददसत होत बाकी सववतर अधाराच सामराजय होत ररयाबोसवतचन कान दऊन ऐकल

118

अधारात डोकावन पाहील पण अधाव तास थाबन सनरीिण करन काही आवाज न

ऐक आलयान व काही उजड न ददसलयान तो माग वळला

तो नदीशी थाबला तयाचयासमोर जनरलची अघोळीची झोपडी होती आसण

लहानशा पलाचया बारवर एक मोठ कापड लोबत होत तो पलावर गला व सनककारण

तया कापडाला सपशव कला --

तयान पाणयात पासहल -- तया झोपडीजवळ नदीच पाणी गणगण करत जोरात

वहात होत मोठ लालसर चदराच परसतसबब पाणयात पडल होत तयाचया बाजन

लहानशा लाटा वहात होतया तयामळ परसतसबब लाबत होत तटत होत जस काही

तयाना चदराला पळवन लावायच होत --

ररयाबोसवतच जोरात उसळणाऱया पाणयाकड बघत उदगारला ldquoदकती अथवहीन

रफारच अथवहीन सगळच दकती अथवहीन आहrdquo

चबनाची गोषट तयाची अधीरता तयाची सवरफल आशा आता अजन काही होण

अपसित नसलयान तयाचया रफोल आशा व खोट आभास तयाचयापढ लखकन चमकन

गल जनरलचा घोडसवार आला नाही व कोणाचयातरीऐवजी तयाच चबन घतलली

मलगी तयाला कधीही भटणार नाही ह आता तयाला काही सवसचतर वाटना उलट

ती भटली तरच तयाला नवल वाटल असत --

तयाचयाजवळन पाणी वहात होत का व कशासाठी ह कणालाच मासहती

नवहत ममधयदखील त वाहील होत लहानशा झऱयाची मोठी नदी झाली होती मग

ती सागरात सवलीन होणार होती तथन सतच ढग होणार होत मग तयातन पाऊस

119

पडणार होता आतता तयाचयाजवळन वाहणार पाणी कदासचत तच त म मधल होत

का कठल होत

ररयाबोसवतचला सगळ जग जीवनसदधा अनाकलनीय सनरथवक सवनोद वाट

लागला तयान पाणयावरन तयाची नजर उचलली व आकाशाकड पाहील परत एकदा

तयाला अस वाटल की अनोळखी बाईचया रपात तयाच नशीब तयाला अचानक

परमाचा सपशव करन गल तयान तयाची सवपन व उनहाळयातील परसतमा आठवलया

आसण तयाच आयकय तयाला बचव रगहीन व सबचार वाट लागल --

तो तयाचया रहायचया जागी आला तवहा तयाचया सहकाऱयापकी कोणीच सतथ

नवहत नोकरानी तयाला सासगतल की जनरल lsquoरफॉनटरबदकनrsquoन घोडसवाराबरोबर

सनरोप पाठवलयान सववजण तयाचयाकड गल आहत -- िणभर आनदाची लहर

तयाचया हदयात उसळली पण तयान ताबडतोब ती उधळन लावली जस काही

तयाला इतक वाईट वागवणाऱया नशीबाचा तो सधककार करत होता तो जनरलकड

गला नाही तो झोपन गला

120

Schools and Schools

by O Henry

अशीही शाळा

३५ पवव पननास सोरफोथव रसता यथ वयसक जरोम वरन एक लाख डॉलरचया

घरात रहायचा तो गावातील दलाल असन इतका शरीमत होता की तो रोज सकाळी

तयाचया आरोगयासाठी काही अतर चालायचा व मग टकसी करायचा

तयान तयाचा समतर ससरील सकॉट याचा सगलबटव नावाचा मलगा दततक घतला

होता तयाच छान चालल होत सगलबटव टयबमधन जया वगान रग बाहर काढ शक

तयाच वगान एक यशसवी सचतरकार होऊ घातला होता जरोमची सावतर पतणी

बाबावरा रॉस पण घरातील सदसय होती मनकयाचा जनम तरास घणयासाठीच असतो

जरोमला सवतःच कटब नसलयान तयान या दोघाना साभाळन खर तर दसऱयाच

ओझ उचलल होत

121

सगलबटव व बाबावरा या दोघाच एकमकाशी चागल जमत अस ह अधयाहत होत

की त दोघ एखादया चढतया दपारी चचवमधील रफलाचया घटखाली उभ राहन

एकमकाच होतील व वयसक जरोमचा पसा साभाळायच वचन पादरयाला दतील पण

काहीतरी गोधळ होता व या घडीला गोधळ कसला व काय त सासगतल पासहज

तीस वषापवी जरोम जवहा तरण होता तवहा तयाचा सडक नावाचा भाऊ

होता तो पसशचमला तयाच की आणखी कणाच नशीब काढायला गला तयाचया

भावाकडन पतर यईपयत वयसक जरोमन तयाचयाबददल काहीही ऐकल नवहत तयाचया

पतरातन कळलयापरमाण तो काही अडचणीत सापडला होता तयाचया आयकयाची

तीस वष काही भसवकय न घडवता तयाला एका मलीचा पाश दऊन गली पतरात

मटलयापरमाण तया एकोणीस वषाचया मलीला पस भरन सतकीट काढललया

जहाजान पवला जरोमकड पाठवणयात आल यापढ सतची सवव जबाबदारी

कपडलतत सशिण भरणपोषण सखससवधा ह सवव जरोमन बघाव अस तयात सलसहल

होत सतच लगन होईपयत जरोमन सतला साभाळाव अशी अपिा तयात वयकत कली

होती

वयसक जरोम हा समाजाचा आधार आह सगळयाना मासहती आह की जग

अटलासन सवतःचया खादयावर तोलन धरल आह आसण अटलास रलचया कपणावर

उभा आह आसण रलच कपण कासवाचया पाठीवर बाधल गल आह आता कासवाला

कशावर तरी उभ रहायला पासहज आसण त महणज जरोमसारखया माणसानी

बाधलला मजबत रसता आह

माणसाला अमरतव समळल का ह मला मासहती नाही पण तस जर नसल तर

मला जाणन घयायला आवडल की वयसक जरोमसारखया माणसाना त कधी

समळणार

तयाना सटशनवर नवाडा वरन भटली ती एक ददसायला छान असलली

लहानशी मलगी होती सतला सयावचया उनहान भाजल होत सतला उचचभर चालीरीती

मासहती नवहतया तरी एखादया ससगरट न ओढणाऱयान दोनदा सवचार न करता सदधा

सतची दखल घतली असती सतचयाकड बघन तमही अशी अपिा कली असल की ती

122

आखड सकटवमधय ककवा चामडी घटट पटमधय चडचा खळ खळत असावी ककवा सशगर

पाळत असावी पण सतचया सरफद पाढऱया व काळया डरसमधय तमही परत तकव लढव

लागता गणवष घातलल हमाल सतचयाकडन सतची जड बग घऊ बघतात पण ती त

ओझ सहज वागवत

सयावचया उनहान भाजललया गालावर खाजवत बाबावरा सतला महणाली

ldquoमाझी खातरी आह की आपण चागलया मसतरणी होऊrdquo

नवाडा महणाली ldquoमला अशी आशा आहrdquo

वयसक जरोम महणाला lsquoसपरय छोटया पतण जस काही ह तझया वडीलाचच

घर आह अशा तऱहन तझ माझया घरात सवागत आहrdquo

नवाडा महणाली ldquoआभारी आहrdquo

आसण सगलबटव तयाच मोहक हस हसत महणाला ldquoमी तला पतण अशी हाक

मारणार आहrdquo

नवाडा बाबावराला सपषटीकरण दत बोलली ldquoकपया ही बग घ सतच वजन एक

लाख पौड आह डडचया सहा जनया खाणीमधल नमन तयात आहत माझया मनातील

तयाचया सथानापरमाण तयाच परीिण कल तर त हजार टनपयतसदधा भरल पण त

मी घऊन जाईन अस वचन मी तयाना ददल होतrdquo

एक परष व दोन ससतरया ककवा एक बाई आसण दोन परष ककवा एक बाई एक

परष व एक उमराव असलला परष ककवा कठलयाही सतरकोणात काहीतरी भानगडी

होण ही अगदी सववसामानय बाब आह पण त कधीही नगणय सतरकोण नसतात त

नहमी समसदवभज सतरकोण असतात समभज नवह तवहा नवाडा वरन बाबावरा रॉस

आसण सगलबटव ह एकतर यऊन एक ठाशीव सतरकोण तयार झाला आसण तया

सतरकोणाची बाबावरा कणव झाली एक ददवस सकाळचया नयाहारीनतर वयसक जरोम

खप वळ शहरातील वतवमानपतर वाचत होता गावात जाणयासाठी तो तयार झाला

होता तयाला नवाडाचा चागलाच लळा लागला होता सतचयात तयाला तयाचया मत

भावाचा मोकळा सवभाव व शात सवततरपणा ददस

123

समस नवाडा वरनसाठी नोकराणी एक सचठठी घऊन आली

ldquoसनरोप आणणाऱया मलान दारात ही मला ददली तो उततरासाठी थाबला

आहrdquo ती महणाली

नवाडा एक सपसनश धन वाजवत होती व रसतयावरील गाा बघत होती सतन

सचठठी घतली पादकटाचया वरील डावया कोपऱयात रग तयार करायच सोनरी पलट

बघन सतला उघडणयापवीच मासहती होत की ती सगलबटवकडन आलली आह सतन ती

उघडली उघडलयावर सतन तया मजकरावर मनापासन नजर दरफरवली नतर गभीर

चहरा करन ती सतचया काकाजवळ गली

ldquoजरोमकाका सगलबटव हा छान मलगा आह नाही काrdquo

वतवमानपतर बाजला सारत वयसक जरोम महणाला lsquoहो तो गणी मलगा आहच

मी सवतः तयाला वाढवल आहrdquo

ldquoतो कणाला काहीही सलसहणार नाही -- महणज अस मी ठामपण महण शकत

नाही पण महणज परतयकाला कळत आसण वाचता यत अस नाही नाही काrdquo

ldquoमला तयान ह करताना बघायच आह पण का काय झालrdquo वतवमानपतराचा

तकडा रफाडत काका महणाल

ldquoकाका तयान मला पाठवलली ही सचठठी वाचा आसण ती बरोबर आह का

तयाचा सवचार करा अस बघा मला शहरातील लोकाचा व तयाचया पदधतीचा

रफारसा अनभव नाहीrdquo

वयसक जरोमन वतवमानपतर बाजला करत तयावर तयाच दोनही पाय ठवल व

सगलबटवची सचठठी घऊन रागान दोनतीनदा वाचली

तो महणाला ldquoकाय ग मली त तर मला या सचठठीमळ उततसजत करन सोडल

आहस तरी मला तया मलाबददल खातरी होती तो तयाचया वडीलाची परसतकती आह

व अपराधीपणाचा गड असणारा आह तो एवढच सवचारतो आह की त व बाबावरा

आज दपारी चार वाजता तयाचयाबरोबर मोटारीन मोठया बटावर दरफरायला याल

124

का मला याचयात सलहायच सासहतय सोडन टीका करणयासारख काही ददसत नाही

तो तया सनळया रगान सलसहतो आसण ती छटा मला कधीच आवडत नाहीrdquo

नवाडान उतसकतन सवचारल ldquoअस जाण योगय ददसल का

ldquoहो हो बाळा अथावत का नाही तरीही तला इतकी काळजी करणारी व

मोकळपणान बोलणारी असलयाच बघन मी आनदी झालो आह अगदी खशाल जाrdquo

नवाडा आढवढ न घता बोलली ldquoमला मासहती नवहत मला वाटल मला

तमहाला सवचारल पासहज काका तमही आमचयाबरोबर यणार नाही काrdquo

ldquoमी नाही नाही मी एकदा तो मलगा चालवत असललया गाडीत बसलो

आह आता परत नाही पण त आसण बाबावरा नककी जा हो हो पण मी नाहीrdquo

नवाडा दाराशी धावली व नोकराणीला महणाली ldquoआमही जाऊ ह धरन चाल

समस बाबावराचया वतीन मीच उततर दत त तया मलाला समसटर वरनला त यणार

का अस सवचारायला साग पण आमही नककी जाणारrdquo

वयसक जरोमन नवाडाला हाक मारली lsquoअग सपरय मली तयाला सचठठी

पाठवलली बरी नाही का एखादी ओळ सलसहलीस तरी चाललrdquo

नवाडा आनदान महणाली ldquoनाही मी तयाची काळजी करत नाही सगलबटवला

समजल -- तो नहमीच समजन घतो मी माझया आयकयात कधी सवयचलीत वाहनात

बसल नाही पण मी डवहील नदीतन छोटीशी बोट वलहवली आह हा मोटारीचा

परकार तयाहन जासत रोमाचक असतो का ह जाणन घयायला मला आवडलrdquo

तयानतर दोन मसहन गल असतील

बाबावरा एक लाख डॉलर दकमतीचया घरात बसली होती ती सतचयासाठी

चागली जागा होती जगामधय अशा पककळ जागा आहत की सजथ सतरीपरषाना

वगवगळया परकारचया तरासापासन सवतःची सटका करन घयायची सधी असत सतथ

पराथवनामदीर मोकळपण दःख करायचया जागा पाणीदार जागा वदकलाच

125

कायावलय पशचाततापदगधतसाठीचया जागा आशरम सवमान सौदयववधवनाचया जागा

व अभयाससका ह सवव काही असत आसण यातील सवावत चागली जागा महणज

अभयाससका

सतरकोणाची सवावत लाब बाज महणज कणव असतो ह समजन घयायला कणावला

वळ लागतो पण तया कणावला वळण नसतात ती सरळ रष असत

बाबावरा एकटीच होती जरोमकाका व नवाडा ससनमाला गल होत बाबावरान

जायला नको महटल सतला घरी बसन अभयाससकत अभयास करायचा होता जर

तमही नययॉकव ची आकषवक मलगी असाल आसण चॉकलटी सनकपाप पासशचमातय नखर

करत आपलया सवतःला हवया असललया परषासमोर मरडताना सवतःला बघत

असाल तर तमचीही ससनमातील रची सनघन गली असती

बाबावरा वाचनालयात ओकचया टबलाशी बसली होती आसण सतचया उजवया

हाताची बोट मललपण एका बद पतरावरन दरफरत होती त पतर नवाडाला सलसहलल

होत पादकटाचया वरचया उजवया कोपऱयात सगलबटवची पलटची खण होती नवाडा

गलयावर नऊ वाजता त सतला समळाल होत तया पतरात काय होत ह कळणयासाठी

बाबावरान सतचा मोतयाचा कठा ददला असता पण सतला वारफन कसाचया सपनन

ककवा पनाचया टोकान त उघडता आल नसत व तयामळ वाचताही कस यणार

समाजातील सतच सथान सतला दसऱयाच पतर वाचणयापासन रोकत होत सतन

उजडात धरन व काही यकतीन तयातील काही मजकर वाचणयाचा परयतन कला पण

सटशनरीचया बाबतीत सगलबटव रफारच कसबी असलयान तो बतही रफसला

साडअकरा वाजता ससनमा सटला ती थडीतील छान रातर होती टकसीपासन

दारापयत वयसक जरोम रसतयातील गदीबददल व टकसीचालकाचया

बदरकारपणाबददल ओरडत होता गलाब पकपापरमाण टवटवीत सनळया डोळयाची

नवाडा डोगरातील वादळी रातरीपरमाण काकाचया कसबनभोवती बागडत होती या

गारवयाचया वातावरणात बाबावरा सवतःचया जड हदयाच लाकड करवतीन कापत

होती -- सतचया मत तवढीच गोषट करण सतचयासाठी उरल होत वयसक जरोमन वर

जाऊन गरम पाणी व कवीनाइन घतल हलकयाशा आनदान भरललया अभयाससकत

126

जाऊन नवाडा हाताचया खचीत सवसावली सतच कोपरापयतच मोज काढायच न

सपणार काम करताना सतन ससनमाचया अवगणावर एक तोडी परावा सादर कला

बाबावरा उदगारली ldquoकधीकधी -- समसटर दरफलडडस ( ससनमातील नायक ) खरच

मजशीर वागतो सपरय नवाडा तझयासाठी ह पतर आह त गलयावर सवशष अशा माग

त तझयासाठी आल आहrdquo

बटणाशी झजताना नवाडा ओरडली ldquoकोणाकडन आल आहrdquo

बाबावरा हसन उततरली ldquoखर तर मी रफकत तकव कर शकत सगलबटव जयाला पलट

महणतो त पादकटाचया कोपऱयात ददसत आह पण ती लहानशी गोषट मला तर एका

शाळत जाणाऱया मलीसाठी ददलली सोनरी हदयाची परमाची भट आह अस वाटतrdquo

नवाडा थकलया आवाजात महणाली ldquoतो मला काय सलसहतो आह याच मला

आशचयव वाटतrdquo

बाबावरा महणाली ldquoआपण सगळ सारखच आहोत सगळया ससतरया पतरावरच

सतकीट बघन आत काय असल याचा आपण तकव करतो शवटचा उपाय महणन

आपण कातरी वापरतो आसण मग त अथपासन इसतपयत वाचन काढतो ह त पतरrdquo

सतन टबलावरन त पतर पढ कल

नवाडा ओरडली ldquoकाय तरास आह ही काडतसासारखी बटण महणज खरच

रफार तरास आह तयापिा मी मगासजन घालण पसत करन ओहो बाबावरा कपया त

पतर रफोडन वाच ह हातमोज काढणयापवी मधयरातर झालली असलrdquo

ldquoअग सपरय मली त तला आल आह त त मला कशाला उघडायला सागत

आहस अथावत तच त उघडrdquo

नवाडान शातपण सतच सनळ शात व ससथर डोळ सतचया मोजयावरन वर

उचलल

ती महणाली ldquoदसऱयान वाच नय अस कोणी काहीही मला सलसहत नाही

कदासचत सगलबटवला आपण उदया परत तयाचया गाडीन कठतरी जायला हव असलrdquo

127

सहसा उतसकता दाबन ठवण शकय होत नाही आसण बाईची भावना गतलली

उतसकता तर इतरासाठी धोकादायकच असत मग तयात हवादावा डोकाव लागला

की मग तर सवचारायलाच नको बाबावरान उदारपण थोडस कटाळन पतर रफोडल

ती महणाली ldquoत महणत आहस तर मग मी ह पतर वाचतrdquo

सतन पाकीट रफोडल आसण भरभर मजकर वाचला परत वाचला व हळच एक

गरववषठ नजर नवाडाकड टाकली ती सतचया मोजयाचया कामात गकव होती जस काही

मोज हच सतच जग आह तया उगवतया कलाकाराकडन आलल पतर सतचयासाठी जण

मगळावरन आलयाइतक दरसथ होत

अध समसनट बाबावरान नवाडाकड सवसचतर शातपण पासहल मग ती ओठातलया

ओठात हसली डोळ बारीक करन सतचया चहऱयावर काहीतरी उततजना दणार भाव

उमटल ldquoआता सहची गमतच करतrdquo अस काहीस ती मनाशी पटपटली

सरवातीपासन एक बाई ही दसऱया बाईला कधीच गढ वाटत नाही

परकाशदकरण जसा सरळ रषत परवास करतो तस परतयक बाई दसरीचया मनात थट

परवश करत सतचया बसहणीचया लबाड उबग आणणाऱया शबदानी नवाडा सतला

आरपार तपासत सतचया लपललया भावना वाचत आसण कगवयातन कस काढावत

व त मलभत सशयाचया वाऱयावर उडन जायचया आत अगठयात व सचमटीत पकडन

धरावत तस सतचया टोकरी बोलणयातन हशारीन काहीही अथव काढत अनक

वषापवी सधयाकाळचया सपतरान हातावर एका वगळयाच बाईला घऊन कटबाचया

सवगावचया नदनवनातील दार वाजवल व सतची ओळख करन ददली सधयाकाळन

सतचया सनषला घरात घऊन एक खानदानी भवई उचावली

हात पसरन पामचया पानाशी चाळा करत नवरदव बोलला ldquoमाना झकवन

सवागत करणाऱयाची भमी अथावत त सतथ आहसच अस मी धरन चालतो नाही

काrdquo

असजबात न डगमगता सधयाकाळ महणाली ldquoअलीकड सतथ मी नसत त सतथ

ज सरफरचदाच सॉस दतात त चागल नसत अस तला वाटत नाही का तयापिा

मला मलबरी पानाचा दढसाळ पररणाम आवडतो पण खऱया अजीराचा साठा सतथ

128

नसतोच या सललीचया झडपामागन य सतथ कणी सभय गहसथ सलरीचया

पानापासन शसकतवधवक औषध तयार करतो आह मला वाटत अळयाचया भोकामळ

तझा डरस मागन जासत उघडा रासहला आहrdquo

नोदवलयापरमाण मग सतथ कणाचया कोण अशा जगातील दोन मसहलामधय

सलोखा परसथासपत झाला नतर अस ठरल की तया दोन मसहलानी कायम काचपरमाण

पारदशवक रहाव व परषापासन सवतःला गढ अनोळखी ठवाव -- जरी अजन इतर

मसहलाना -- काचचा शोध लागायचा होता

बाबावरा यासाठी रफारशी तयार ददसत नवहती

थोड खसजल झालयाच दाखवत ती महणाली ldquoनवाडा खर तर त मला त पतर

उघडायचा आगरह करायला नको होतास मी -- माझी खातरी आह की ह आणखी

कणाला कळायला नकोrdquo

िणभर नवाडा सतच हातमोज सवसरन गली

ती महणाली ldquoमग त मोठयान वाच त त आधीच वाचल आहस तयामळ तला

काय रफरक पडतो जर समसटर वरनन मला सलसहलल पतर इतराना कळलच पासहज

अस असल तर मग त सगळयाना कळ दrdquo

बाबावरा महणाली ldquoठीक आह यात अस सलसहल आहः lsquoसपरय नवाडा त आज

रातरी बारा वाजता माझया सटडीओमधय य नककी यrsquo बाबावरान उठन नवाडाचया

माडीवर त पतर टाकल व महणाली ldquoमला ह मासहती झाल तयाबददल मी रफार ददलगीर

आह अस सगलबटव नककीच सलसहणार नाही काहीतरी चक आह सपरय मली अस समज

मला काही मासहती नाही आता मला वरचया मजलयावर जायला हव माझ डोक

दखत आह मला पतरातल काही मासहती नाही बरका कदासचत सगलबटव रफार जवत

असल व सपषटीकरण दईल शभ रातरीrdquo अस वरवर महणत पण मनातलया मनात

ldquoआता बघया नवाडाची रफसजतीrdquo अस महणत ती वर गली

नवाडा पाय न वाजवता हॉलमधय गली आसण वर बाबावराच दार लागलयाचा

आवाज सतन ऐकला पतरातील मजकर बाबावरान सागीतलयापरमाण नसल असा तया

129

सनरागस छोटया शाळकरी मलीला सशय दखील आला नाही अभयाससकतील

घाळान बारा वाजलयाच सासगतल त पधरा समसनट पढ होत ती हळच धावत

पढील दाराकड गली बरफावचया वादळात बाहर उभी रासहली सगलबटव वरनचा

सटडीओ सहा चौक लाब होता

पवकडील रफगललया नदीपासन आकाशातन पाढऱया शात वादळाचा भीषण

जोर शहराला झोडपन काढत होता मोटार घरात आणायचया रसतयावर एक

रफटाचा बरफावचा थर साठला होता शहराबाहरील सभतीवर दढगानी बरफव साचन

तयाचया सशा तयार झालया होतया पॉमपमधील रसतयासारखा रसता सनसान

होता समदरावरन चदरपरकाशात उडणाऱया पाढऱया पखाचया समदरपकषयासारखया

बरफावळ मोटारी सतत यजा करत होतया तर काही मोटारी तलनातमक दकटया

पाणबापरमाण रफसाळ लाटामधन सहस आवाज काढत आनदी पण धोकादायक

परवास करत होतया

नवाडा चालताना वाऱयामळ एखादया पकषयासारखी भरकटत होती ढगानी

वढललया रसतयावर खा असललया इमारतीकड सतन वर बसघतल रातरीचया

ददवयानी व गोठललया वारफनी तया कधी पसट रगहीन तर कधी दरफकट सनळा

राखाडी गडद सनळा अशा बदलतया रगाचया ददसत होतया सतचया पसशचमकडील

घरासारखया सहवाळयातील डोगरासारखया ददसत होतया सतला अस समाधान एक

लाख डॉलरचया घरात राहन कधी समळाल नवहत

एका कोपऱयावरचया पोसलसान सतला डोळयानी हटकल ldquoहलो मली तला

बाहर सहडायला रफार उशीर झाला आह नाही काrdquo

तयाचया जवळन घाईघाईन जात नवाडा उततरली ldquoमी औषधाचया दकानात

जात आहrdquo

ह कारण महणज जण सतला जाणयासाठी पासपोटवच समळाला ह अस ससधद

करत होत का की मसहलानी काहीच परगती कलली नाही बदधी व चातयव असललया

तया जण अडमचया रफासळीपासन तयार झालया आहत

130

पवला वळलयावर जोराचया वाऱयान सतचा चालायचा वग अधाव झाला सतन

बरफावतन वावाका पदधतीन मागव काढला ती सचीपणी झाडाचया छोटया

रोपाइतकी कणखर होती ती डौलदारपण वाऱयाचया ददशन लवत होती अचानक

सटडीओ इमारतीन सतचयापढ एक ओळखीची खण उभी कली चागल आठवणाऱया

दरीवरील सळका वयापारान पछाडलली जागा नावडता शजारी सतथ काळोख

आसण शातता होती सलफट दहावया मजलयावर थाबली

नवाडा आठ सजन अधारात चढली मग ८९ नबराचया दारावर ती धडकली

ती यापवी अनक वळा इथ बाबावरा व जरोमकाकाबरोबर आलली होती

सगलबटवन दार उघडल तयाचया एका हातात रगवायची पसनसल होती

डोळयाचा रग सहरवट होता तोडात पाईप होता आशचयावन तयाचा पाईप जसमनीवर

पडला नवाडान सवचारल ldquoमला उशीर झाला का मी सजतकया भरभर यता यईल

तवढी आल काका व मी सधयाकाळी ससनमाला गलो होतो सगलबटव मी आल आहrdquo

सगलबटवन सपगमलीयन गलटी नाटकातील परवश कला तो जण अवाक झाललया

पतळयापासन एका तरण मनकयापयत बदलला ही समसया हाताळायला गभीर

असलयाच तयान नवाडाकड कबल कल काठीवाला झाड घतला आसण सतचया

कपावरचा बरफव झाड लागला सचतरकार रगवत असललया लाकडी चौकटीवर

सहरवी शड असलला ददवा टागलला होता

नवाडा साधपण महणाली ldquoतला मी यायला हवी होत आसण मी आल तस त

पतरात महणाला होतास त मला कशाला बोलावल आहसrdquo

वारा चकवत सगलबटव महणाला ldquoत माझ पतर वाचलसrdquo

ldquoबाबावरान त माझयासाठी वाचल नतर मी त पासहल तयात सलसहल होत

lsquoआज रातरी बारा वाजता माझया सटडीओमधय य नककी यrsquo मला वाटल त आजारी

आहस अथावत त तसा ददसत नाही आहसrdquo सगलबटव बदरफकीरीन बोलला ldquoओहो

नवाडा मी तला का बोलावल त सागतो मला तझयाशी ताबडतोब लगन करायच

131

आह -- आज रातरी काय छोटस बरफावच वादळ आह ( खर पाहता पतरातील मजकराचा

हा दकती गोड वादळी पयावय आह ) त त करशील काrdquo

नवाडा बोलली ldquoह मी खप काळापवीही कल असत ह कदासचत तझया लिात

आल असल आसण मी सवतः बरफव वादळाचया कलपनवर खष आह चचवमधील रफलानी

वढललया लगनाचा मला सतरसकार आह सगलबटव त अशापरकार मला लगनाबददल

सवचारणयाच धयव दाखवशील अस मला वाटल नवहत आपण सगळयाना धकका दऊ

पण आपली नककीच तासडमपटटी होईल नाही काrdquo

सगलबटव महणाला ldquoपज लाव मी ह उदगार कठ बर ऐकल आहत नवाडा एक

समसनट थाब मला एक रफोन करायचा आहrdquo

तयान सवतःला एका लहानशा खोलीत बददसत कल व तयाच मन थईथई नाचत

असताना सवगावतील सवजचया अददभतरमयतत सवतळललया लखलखाटात -- रफोन

लावला

ldquoअर जक झोपाळ माणसा जागा हो मी बोलतो आह हो -- आमही ndash जाऊ

द वयाकरणाकड जासत लि दऊ नकोस मी आतता लगन करतो आह हो तझया

बसहणीला उठव मला काही उततर दऊ नकोस सतला पण घऊन य तला आलच

पासहज तया गोड मलीला आठवण कर की मी सतला रॉकोनकोमा तळयातन

वाचवल होत ह तला जरा असतस वाटल पण सतन तझयाबरोबर यायलाच हव हो

नवाडा इथ आह थाबली आह आमही ह कवहाच ठरवल होत तला मासहती आह

की नातवाईकापकी कणाकणाचा सवरोध असलयामळ शवटी आमही ह अस ठरवल

आमही इथ तमची वाट बघत थाबलो आहोत अगनसला तझया बसहणीला काही बोल

दऊ नको सतला आण आणशील ना शहाणा तो बाळ मी तझयासाठी वगवान गाडी

बोलावतो मी तझी वाट बघतो जक मग ठीक आहrdquo

नवाडा थाबललया खोलीत तो आला

ldquoमाझा जना समतर जक पटॉन व तयाची बहीण इथ सववाबारा वाजता यत

आहत पण जक इतका गोधळलला व सथ आह मी आतताच तयाना रफोन करन घाई

132

कली आह काही समसनटात त इथ यतील नवाडा मी जगातील सवावत आनदी माणस

आह मी तला पाठवललया पतराच त काय कलसrdquo

सतचया सखशातन पतर काढत नवाडा बोलली ldquoत इथ आहrdquo

सगलबटवन त पादकटातन काढल आसण त काळजीपववक वाचल मग

सवचारपववक नवाडाकड बघत तो बोलला ldquoतला मी माझया सटडीओमधय रातरी बारा

वाजता बोलावल ह तला सवसचतर वाटल नाही काrdquo

सतच डोळ दरफरवत नवाडा महणाली ldquoका नाही जर तला माझी जरर असल

तर नाही जवहा समतर तमहाला घाईन बोलावतो -- आसण तसच तर त बोलावल

नवहतस का मी सवचार कला परथम सतथ जाव व मग काय त बोलाव आसण ह सवव

घडल तवहा -- बरफव पडत होता पण तरी मी तयाची पवाव कली नाहीrdquo

सगलबटव दसऱया खोलीत घसला व वारा पाउस व बरफावपासन रिण

करणयासाठी दोन मोठ कोट घऊन आला

सतचयासाठी तो कोट धरत तो महणाला ldquoहा घाल आपलयाला पाऊण मल

जायच आह जक व तयाची बहीण काही समसनटात इथ यतीलrdquo तो सवतःदखील कोट

चढव लागला तो महणाला ldquoअग नवाडा टबलावरील या सधयाकाळचया

वतवमानपतरातील ठळक बातमयावर नजर टाक टाकशील का तयात तझया

पसशचमकडील परदशाबददल काही छापन आल आह व तयात तला नककी रची असलrdquo

तो एक समसनट थाबला कोट घालायला तरास होत असलयाच ढोग कल व वळला

lsquoसतला जवळ घयाव का ndash पण नकोrsquo नवाडा हलली नाही ती तयाचयाकड

सवचारपववक ससथर नजरन सवसचतरपण बघत रासहली बरफव व वाऱयामळ चढल

तयापिा जासत लाली सतचया गालावर चढली पण सतच डोळ ससथर होत

ती बोलली ldquoमी तला सागणारच होत त सवचारणयापवी -- आपण -- तयापवी

-- सगळयाचया पवी डडनी मला कधीच एक ददवसही शाळत घातल नाही मी

कधीच सलहायला वाचायला सशकल नाही ह आह ह अस आह आता जर ndash- ldquo

133

तयानी झोपाळ जकचा व उपकत अगनसचा असनसशचत आशचयावन वर यतानाचा

पदरव ऐकला जवहा समारभानतर समसटर व समसस सगलबटव बददसत गाडीतन

हळवारपण घरी परतत होत तवहा सगलबटव महणाला ldquoनवाडा आज रातरी मी तला

ज पतर पाठवल तयात मी काय सलसहल होत त तला खर जाणन घयायच आह काrdquo

ldquoबोल नाrdquo तयाची नवरी महणाली

सगलबटव महणाला ldquoशबदासाठी शबद त अस होतः माझया सपरय वरन -- त खर

तर एक रफल आहस सलली नवह तर हायडरसजयाrdquo

नवाडा महणाली ldquoठीक आह जाऊद तसही तो सवनोद बाबावरावर होताrdquo

134

ई सावितय परवतषठानच ि १२ ि िषस डॉ िषाली जोशी यााच ि आठि पसतक

डॉ िषाली जोशी यााचयासारख जयषठ लखक आपली सिस पसतक ई सावितयचया

माधयमातन जगभरातील िाचकााना विनामलय दतात अस लखक जयााना लखन िीच भकती

असत आवण तयातन कसलीिी अवभलाषा नसत मराठी भाषचया सदिान गली दोन िजार

िष किीराज नरदर सात जञानशवर सात तकारामाापासन िी परापरा सर आि अखाड

अजरामर मिणन तर शभ गणपल (नऊ पसतक) डॉ मरलीधर जािडकर (९ पसतक) डॉ

वसत बागल (बारा पसतक) शभागी पासबद (सात पसतक) असवनाश नगरकर ( चार

पसतक) डॉ ससमता दामल (सात पसतक) डॉ वनतीन मोर (१७ पसतक) अनील वाकणकर

(६ पसतक) अनत पावसकर(चार पसतक) मध सशरगावकर (दोन) अशोक कोठार (८

हजार पानाच महाभारत) शरी विजय पााढर (जञानशवरी भािाथस) मोहन मदवणणा (जागसतक

कीतीच वजञासनक) सगीता जोशी ( आदय गझलकारा १० पसतक) सवनीता दशपाड (४

पसतक) उलिास िरी जोशी(५) नाफदनी दशमख (५) सजाता चविाण (४) अस अनक जयषठ

व अनभवी कसलल लखक ई सासहतयाचया दवार आपली पसतक लाखो लोकापयत

पोहोचवतात एकही पशाची अपिा न ठवता

अशा सासहतयमतीचया तयागातनच एक ददवस मराठीचा सासहतय वि जागसतक

पटलावर आपल नाव नऊन ठवील याची आमहाला खातरी आह यात ई सासहतय परसतषठान

एकट नाही ही एक मोठी चळवळ आह अनक नवनवीन वयासपीठ उभी रहात आहत तया

तया वयासपीठातन नवनवीन लखक उदयाला यत आहत आसण या सवाचा सामसहक सवर

गगनाला सभडन महणतो आह

आवण गराथोपजीविय विशषी लोकी rsquoइrsquoय

दषटादषट विजय िोआि जी

3


ह पसतक विनामलय आह

पण फ़कट नाही

या माग अनकााच कषट ि पस आहत

महणन ह िाचलयािर खचच करा ३ वमवनट

१ वमवनट लखकााना फ़ोन करन ह पसतक कस िाटल त कळिा

१ वमवनट ई सावहतय परवतषठानला मल करन ह पसतक कस िाटल त कळिा

१ वमवनट आपल वमतर ि ओळखीचया सिच मराठी लोकााना या पसतकाबददल

अवण ई सावहतयबददल साागा

अस न कलयास यापढ आपलयाला पसतक वमळण बाद होऊ शकत

दाम नाही मागत मागत आह दाद

साद आह आमची हिा परवतसाद

दाद महणज सततीच असािी अस नाही परााजळ मत सचना टीका विरोधी मत यााच सिागत आह परामावणक मत

असाि जयामळ लखकाला परगती करणयासाठी वदशा ठरिणयात मदत होत मराठीत अवधक कसदार लखन वहाि आवण

तयातन िाचक अवधकावधक परगलभ वहािा आवण सापणच समाज सतत एका नवया परबदध उाचीिर जात रहािा

4










wwwesahitycom

esahitygmailcom







5


B Sc M A M Ed Ph D










चलभाष ९९२१७४६२४५

6



shipdf








7



shipdf



f



_vrishali_joshipdf

8















9

अनकरम








10


By

Maxim Gorky








11



























12


























13


























14
















होई










15



























16


























17


























18











टाकली




मली आहत










19


























20



















लागलो






21
























22
























ldquoसागrdquo

23


ldquoहोrdquo


ldquoमीrdquo













गला




24


























25







सर कल

















26





सवचारल






आहrdquo












27

























28

























29






नाही

30

The Pistol Shot

by

Alexander Pushkin










31
























32
























33






















34
























35
























36









टाकल














37























38























39























40























41





पडलो







लागलो









42





















43








असतrdquo


झाल












44





















45























46





















47






















48

In Another Country

By

Arnest Hemingway






49





















50




















51






















52






















53





















54




















55





















56








पडला












57

Dusk

by

Saki











58





















59




















60






आहrdquo















61





आहrdquo
















62





















63












टाकल









64







65

Nap

by

Walter De La Mare

डलकी









होत

66






















67



ददस

















68







आहrdquo













69





















70






















71





















72






















73





















74





















75






















76





नाहीrdquo



लागल














77


परवडल














रासहल





78





















ददसली

79





















होती

80























81






















82






















83






















84






















85























86
















असतात






87




झाल




















88






















89























90





















91





















92























93

The Kiss

By Aanton Chehov

चबन









94






















95



















96





















97





















98














पासहल








99






















100





















101






















102
















आवडलrdquo






103




















104





















105





















106



















लागला

107



















108











अस










109




















110






















111





















112










नाही











113





















114


रगवल



















115





















116





















117





















118




















119














120

Schools and Schools

by O Henry











121














होती








समळणार





122


























123

























124
























125



























126






















उचलल



127























काrdquo




128


























129


























130

























131












लावला














132

























133









134






















4










wwwesahitycom

esahitygmailcom







5


B Sc M A M Ed Ph D










चलभाष ९९२१७४६२४५

6



shipdf








7



shipdf



f



_vrishali_joshipdf

8















9

अनकरम








10


By

Maxim Gorky








11



























12


























13


























14
















होई










15



























16


























17


























18











टाकली




मली आहत










19


























20



















लागलो






21
























22
























ldquoसागrdquo

23


ldquoहोrdquo


ldquoमीrdquo













गला




24


























25







सर कल

















26





सवचारल






आहrdquo












27

























28

























29






नाही

30

The Pistol Shot

by

Alexander Pushkin










31
























32
























33






















34
























35
























36









टाकल














37























38























39























40























41





पडलो







लागलो









42





















43








असतrdquo


झाल












44





















45























46





















47






















48

In Another Country

By

Arnest Hemingway






49





















50




















51






















52






















53





















54




















55





















56








पडला












57

Dusk

by

Saki











58





















59




















60






आहrdquo















61





आहrdquo
















62





















63












टाकल









64







65

Nap

by

Walter De La Mare

डलकी









होत

66






















67



ददस

















68







आहrdquo













69





















70






















71





















72






















73





















74





















75






















76





नाहीrdquo



लागल














77


परवडल














रासहल





78





















ददसली

79





















होती

80























81






















82






















83






















84






















85























86
















असतात






87




झाल




















88






















89























90





















91





















92























93

The Kiss

By Aanton Chehov

चबन









94






















95



















96





















97





















98














पासहल








99






















100





















101






















102
















आवडलrdquo






103




















104





















105





















106



















लागला

107



















108











अस










109




















110






















111





















112










नाही











113





















114


रगवल



















115





















116





















117





















118




















119














120

Schools and Schools

by O Henry











121














होती








समळणार





122


























123

























124
























125



























126






















उचलल



127























काrdquo




128


























129


























130

























131












लावला














132

























133









134






















5


B Sc M A M Ed Ph D










चलभाष ९९२१७४६२४५

6



shipdf








7



shipdf



f



_vrishali_joshipdf

8















9

अनकरम








10


By

Maxim Gorky








11



























12


























13


























14
















होई










15



























16


























17


























18











टाकली




मली आहत










19


























20



















लागलो






21
























22
























ldquoसागrdquo

23


ldquoहोrdquo


ldquoमीrdquo













गला




24


























25







सर कल

















26





सवचारल






आहrdquo












27

























28

























29






नाही

30

The Pistol Shot

by

Alexander Pushkin










31
























32
























33






















34
























35
























36









टाकल














37























38























39























40























41





पडलो







लागलो









42





















43








असतrdquo


झाल












44





















45























46





















47






















48

In Another Country

By

Arnest Hemingway






49





















50




















51






















52






















53





















54




















55





















56








पडला












57

Dusk

by

Saki











58





















59




















60






आहrdquo















61





आहrdquo
















62





















63












टाकल









64







65

Nap

by

Walter De La Mare

डलकी









होत

66






















67



ददस

















68







आहrdquo













69





















70






















71





















72






















73





















74





















75






















76





नाहीrdquo



लागल














77


परवडल














रासहल





78





















ददसली

79





















होती

80























81






















82






















83






















84






















85























86
















असतात






87




झाल




















88






















89























90





















91





















92























93

The Kiss

By Aanton Chehov

चबन









94






















95



















96





















97





















98














पासहल








99






















100





















101






















102
















आवडलrdquo






103




















104





















105





















106



















लागला

107



















108











अस










109




















110






















111





















112










नाही











113





















114


रगवल



















115





















116





















117





















118




















119














120

Schools and Schools

by O Henry











121














होती








समळणार





122


























123

























124
























125



























126






















उचलल



127























काrdquo




128


























129


























130

























131












लावला














132

























133









134






















6



shipdf








7



shipdf



f



_vrishali_joshipdf

8















9

अनकरम








10


By

Maxim Gorky








11



























12


























13


























14
















होई










15



























16


























17


























18











टाकली




मली आहत










19


























20



















लागलो






21
























22
























ldquoसागrdquo

23


ldquoहोrdquo


ldquoमीrdquo













गला




24


























25







सर कल

















26





सवचारल






आहrdquo












27

























28

























29






नाही

30

The Pistol Shot

by

Alexander Pushkin










31
























32
























33






















34
























35
























36









टाकल














37























38























39























40























41





पडलो







लागलो









42





















43








असतrdquo


झाल












44





















45























46





















47






















48

In Another Country

By

Arnest Hemingway






49





















50




















51






















52






















53





















54




















55





















56








पडला












57

Dusk

by

Saki











58





















59




















60






आहrdquo















61





आहrdquo
















62





















63












टाकल









64







65

Nap

by

Walter De La Mare

डलकी









होत

66






















67



ददस

















68







आहrdquo













69





















70






















71





















72






















73





















74





















75






















76





नाहीrdquo



लागल














77


परवडल














रासहल





78





















ददसली

79





















होती

80























81






















82






















83






















84






















85























86
















असतात






87




झाल




















88






















89























90





















91





















92























93

The Kiss

By Aanton Chehov

चबन









94






















95



















96





















97





















98














पासहल








99






















100





















101






















102
















आवडलrdquo






103




















104





















105





















106



















लागला

107



















108











अस










109




















110






















111





















112










नाही











113





















114


रगवल



















115





















116





















117





















118




















119














120

Schools and Schools

by O Henry











121














होती








समळणार





122


























123

























124
























125



























126






















उचलल



127























काrdquo




128


























129


























130

























131












लावला














132

























133









134






















7



shipdf



f



_vrishali_joshipdf

8















9

अनकरम








10


By

Maxim Gorky








11



























12


























13


























14
















होई










15



























16


























17


























18











टाकली




मली आहत










19


























20



















लागलो






21
























22
























ldquoसागrdquo

23


ldquoहोrdquo


ldquoमीrdquo













गला




24


























25







सर कल

















26





सवचारल






आहrdquo












27

























28

























29






नाही

30

The Pistol Shot

by

Alexander Pushkin










31
























32
























33






















34
























35
























36









टाकल














37























38























39























40























41





पडलो







लागलो









42





















43








असतrdquo


झाल












44





















45























46





















47






















48

In Another Country

By

Arnest Hemingway






49





















50




















51






















52






















53





















54




















55





















56








पडला












57

Dusk

by

Saki











58





















59




















60






आहrdquo















61





आहrdquo
















62





















63












टाकल









64







65

Nap

by

Walter De La Mare

डलकी









होत

66






















67



ददस

















68







आहrdquo













69





















70






















71





















72






















73





















74





















75






















76





नाहीrdquo



लागल














77


परवडल














रासहल





78





















ददसली

79





















होती

80























81






















82






















83






















84






















85























86
















असतात






87




झाल




















88






















89























90





















91





















92























93

The Kiss

By Aanton Chehov

चबन









94






















95



















96





















97





















98














पासहल








99






















100





















101






















102
















आवडलrdquo






103




















104





















105





















106



















लागला

107



















108











अस










109




















110






















111





















112










नाही











113





















114


रगवल



















115





















116





















117





















118




















119














120

Schools and Schools

by O Henry











121














होती








समळणार





122


























123

























124
























125



























126






















उचलल



127























काrdquo




128


























129


























130

























131












लावला














132

























133









134






















विश्वकथा१ - esahity.com...10 twenty six men and a girl by maxim gorky सव व...

Documents