08_tajuk 2 mzu3233 teknologi muzik_ppg

7/23/2019 08_tajuk 2 Mzu3233 Teknologi Muzik_ppg

1/48

MZU3233 TEKNOLOGI MUZIK

TAJUK 2

66

Pengenalan perisian muzik danlatihan amali menggunakan

perisian muzik Finale

Tajuk 2

TEORITEORI BUNYI(THEORY OF SOUNDS) AKUSTIK

AMALI

PENGENALAN PERISIAN MUZIK DAN

LATIHAN AMALI MENGGUNAKANPERISIAN MUZIK

2.0 Sinopsis

Dalam tajuk ini, di bahagian teori anda akan mempelajari tentang ilmu bunyi yang

berkaitan dengan frekuensi dan pic. Bagaimana untuk mengenalpasti bentuk-bentuk

bunyi dan cara sesuatu bunyi itu diukur dari aspek aras tekanannya. Dengan

pengetahuan tentang bunyi ini, kita boleh membuat persepsi tentang bunyi untuk

memenuhi keperluan kita bagi membina sebauh bilik muzik atau studio yang sesuai

berdasarkan kriteria seperti keluasannya serta tahap kedapan bunyi.

Manakala dalam kuliah amali pula anda akan dikenalkan dengan perisian Finale. Anda

akan dibimbing menggunakan perisian notasi ini bagi menulis skor notasi secara

profesional bagi mecipta dan menggubah muzik atau menyediakan bahan pengajaran

dan pembelajaran muzik.

2.1 Hasil Pembelajaran

1. Menghuraikan ciri-ciri gelombang bunyi, frekuensi dan pic dan decibel (kadarkekuatan bunyi)

2. Menerangkan persepsi bunyi yang didengar seperti bentuk getaran, frekuensi,

amplitudedan envelope

3. Mengaplikasikan teknik penulisan dan gubahan muzik dengan perisian Finale.

2.2 Kerangka Tajuk

TEORI BUNYIAkustik

(Theory of Sounds)

Frekuensi, Pic dan Decibel

Persepsi Bunyi

Dimensi Bilik/Dewan


2/48


TAJUK 2

67

TEORI TAJUK 2

2.3 TEORI BUNYI (THEORY OF SOUNDS) AKUSTIK

Bunyi ialah suatu gelombang yang melalui sesuatu unsur tekanan seperti udara. Bunyiberlaku bila terdapat gangguan getaran pada molekul-molekul. Apabila gelombang-gelombang

ini terkena gegendang telinga kita maka getaran udara tersebut bertukar menjadi arus getaran

yang mengalir ke dalam saluran telinga yang lebih dalam. Saluran ini juga meneraju sel

mikroskopik yang dinamakan stereocillia yang melepaskan neutrotransmitter apabila berlaku

suatu tekanan pada arus getaran tersebut. Neutrotransmitterinilah yang memberitahu otak kita

apa sebenarnya yang telinga kita dengar.

Kita boleh mempelajari kandungan akustik sesuatu bunyi berdasarkan ciri-ciri fizikalnya

dengan cara bagaimana kita mendengar sesuatu bunyi itu. Kita juga boleh menilai sesuatumuzik dalam bentuk perseptual (perceptual) tentang apa yang kita dengar. Justeru, ada dua

cara yang berbeza bagaimana kita boleh meneliti bunyi iaitu secara akustik dan perseptual.

Akustik Perseptual

Frekuensi Pic

Amplitude Kekuatan Bunyi

Envelope Artikulasi

Harmonic Spektrum Warna Ton

2.3.1

Apabila suatu getaran melalui sesuatu arah ke atas dan ke bawah, dengan suatu kitaran

yang lengkap dalam satu saat, maka ia disebut sebagai frequency. Jika getaran ini

melengkapkan kitaran sebanyak 50 kitaran sesaat (50 cps), frekuensitersebut adalah 50 hertz

(Hz). Oleh itu jika kitaran tersebut melengkapi 10,000 cps frekuensinya adalah 10, 000 Hz atau

10 kilohertz. Setiap getaran mempunyai frekuensi tersendiri. Pada umumnya manusia berupaya

mendengar frekuensi di antara 20Hz sehingga 20,000Hz. Justeru frekuensi aras tinggi dan

rendah pada tahap ini adalah yang boleh didengari.

Tekanan

Amplitude

Masa

1 kitaran

Rajah 2.1: Gelombang Bunyi

Rajah 2.2: Perbandingan kandungan akustik dan perseptual

Frequencydan Pitch


3/48


TAJUK 2

68

Frekuensi juga boleh ditakrifkan sebagai bunyi pic tinggi, sederhana dan rendah.

Apabila bertambahnya kitaran sesuatu bunyi itu bergetar dalam sesaat, maka bertambah

tinggilah pic bunyi tersebut.

Amplitude pula adalah saiz sesuatu gelombang bunyi yang diukur berdasarkanketinggian dan kedalaman (depth) tekanan sesuatu getaran. Pergerakan molekul

mempengaruhi kekuatan getaran dan menjadikan sesuatu bunyi itu lebih padat atau sebaliknya

bergantung kepada bentuk amplitude. Amplitudediukur dalam decibel.Bila amplitude sesuatu

bunyi itu meningkat bermakna bunyinya kuat dan bila amplitude sesuatu bunyi itu menurun

bermakna bunyi semakin lembut.

Spektrum FrekuensiBunyi

Low Bass Upper Bass Midrange Upper Midrange Treble(20 - 80Hz) (80Hz - 320Hz) (320Hz - 2,560Hz) (2,560Hz3,500Hz) (5,120Hz20,000Hz)

Rajah di atas menunjukkan renj sesuatu bunyi mengikut kadar frekuensi yang mewakili

ciri-ciri ton suara atau bunyi alat muzik. Di dalam muzik barat, pembahagian mengikut renj

tersebut dikenali sebagai octaves. Suatu oktaf adalah di antara dua jarak frekuensi yang

Tali A gitar bergetar sebanyak 110

kali sesaat. Jadi frekuensinyaadalah 110Hz

Tali G= 196Hz

Rajah 2.3: Frekuensi Tali Gitar

Suara lelaki

Suara Wanita

Trombon

Violin

Bass

Flute

Rajah 2.4: Spektrum Frekuensi Bunyi

Tali E= 328Hz


4/48


TAJUK 2

69

mempunyai nisbah 2:1 (tonal ratio). Biasanya pendengaran seseorang boleh menjangkau 10

oktaf bermula dari 20Hz.

Envelope adalah suatu corak amplitudeyang sentiasa berubah-ubah, adakala meninggi,menurun, adakala pula mendatar dan tidak berubah sehingga ke penghujung bunyi. Setiap alatmuzik mempunyai corakenvelope tersendiri yang boleh dilihat melalui sifat bunyinya dari mula

hingga akhir. Envelope bunyi alat muzik biasanya dinyatakan dengan istilah attack, decay,sustain dan release (ADSR).

Bunyi permulaan suatu ton apabila oscillatoratau bunyi alat muzik mulabergetar (vibrate)

Penurunan amplitudesebaik sahaja selepas attack

Ketika amplitudeberada di bahagian pertengahan envelopesebelum kerelease

Bila bunyi alat muzik mula tamat (masa apabila alat muzik berhentibergetar atau terus rehat)

Rajah 2.4: Bentuk Envelope

Attack

Decay

Sustain

Release

Bentuk envelopealat muzik Organ

Rajah 2.5: Envelope Organ


5/48


TAJUK 2

70

Sebagaimana kita maklum tentang warna ton, bentuk-bentuk envelope mencerminkan

ciri-ciri bunyi tersebut. Kebanyakan maklumat yang kita temui untuk mengenalpasti keunikansesuatu warna ton datangnya dari fasa attack daripada envelope tersebut. Bentuk-bentukenvelope ini amat berguna apabila kita ingin mencipta bunyi-bunyi dari alat muzik elektronikseperti sampler atau synthesizer. Secaraumumnya kita boleh menjelaskan bahawa envelopesesuatu bunyi adalah berdasarkan artikulasi yang dikenali sebagai staccatto, legato danmarcato.

2.3.2

Decibel (dB) adalah suatu unit yang digunakan untuk mengukur kadar bunyi selain

untuk membandingkan nisbah antara dua kuantiti iaitu tenaga akustik (tekanan bunyi) dan

tenaga elektrik (voltan). Huruf kecil ddanBadalah mewakili satu persepuluh (deci) daripada

Bel (diambil sempena Alexander Graham Bell). Decibel tersebut diambil kira kerana kuantiti

satu Bel adalah terlalu besar untuk dilakukan pengiraannya. T

Tekanan bunyi akustik pula diukur dengan cara kadar tekanan bunyi db-SPL (sound

pressure level) kerana di keadaan sekeliling kita terdapat berbagai variasi tekanan pada

gelombang bunyi yang berlaku secara berkala. Manusia mempunyai potensi untuk mendengar

variasi berkala ini dalam jurang yang sangat besar di antara 0 db-SPL (tahap dengar) hingga

120 db-SPL (tahap bingit). Julat perbezaan decibel antara bunyi kuat dan lembut akibat

daripada getaran sesuatu objek ini dinamakan dynamic range. Oleh kerana julat ini terlalu luas,

skala logarithmic digunakan untuk mengira kemampatan bunyi tersebut. Dalam skala linear,

Bentuk envelopealat muzik woodwind

Bentuk envelopealat muzik bertali (Strings)

Decibelaras tekanan bunyi dan aras signal

Rajah 2.6: Envelope Woodwind

Rajah 2.7: Envelope Strings


6/48


TAJUK 2

71

suatu unit ialah penamambahan satu daripada satu kenaikan. Bagi skala logarithmic, satu unit

darab dengan faktor 10.

Berikut adalah maklumat bagi mengukur tahap tekanan bunyi yang terdapat di sekeliling kita.

Kadar kekuatanBunyi Nisbah dalam dB db-SPL Jenis Bunyi

220 4 meter di hadapan meriam

200

180 Enjin roket

160 Dekat enjin jet

150 Kerosakan telinga kekal

10,000,000 140 Dalam dram bes

3,162,000 130 Band Rock

1,000,000 120 Tahap bingit, Pekikan suara

316,200 110 Amplifier Gitar bunyi paling kuat

100,000 100 Vokal nyaring

31,620 90 Saksofon

10,000 80 Gitar akustik

3,162 70 Jalan sibuk

1,000 60 Perbualan biasa

316 50 Suasana tenang di pejabat

100 40 Perbualan lembut

32 30 Pejabat senyap / studio rakaman

10 20 Kamar tidur3 10 Bunyi unggas waktu malam

1 0 Tahap kedengaran

Semakin pekak

Tersangat kuat

Kuat

Sederhana

Sangat Lemah

Lemah

Rajah 2.8: Ukuran Bunyi Daripada Pelbagai Sumber


7/48


TAJUK 2

72

2.3.3

Sebagaimana yang telah dibincangkan di atas bahawa kepelbagaian frekuensi dan

amplitudemembolehkan kita membuat persepsi tentang kekuatan bunyi (lembut atau kuat) dan

juga persepsi kita tentang pic (tinggi atau rendah). Kadangkala persepsi ini membuatkansesorang keliru untuk menimbang samada pendengarannya sama dengan orang lain atau apa

yang didengar akan berbeza pada suatu masa dan di suatu keadaan yang lain.

Telinga manusia tidak sama sensitif kepada frekuensi audio terutamanya kurang peka

terhadap frekuensi rendah. Implikasi prinsip ini selalunya berlaku ke atas juru rakam di studio

rakaman. Biasanya bunyi muzik yang dirakam tidak sama apabila muzik dimainkan dengan

pemain CD, terutamanya bunyi bass atau trebel yang menjadi terlalu kuat atau sebaliknya.

Maka juru rakam terpaksa mengolah semula suntingan bunyinya tadi.

Begitu juga dengan pemain gitar yang terpaksa memastikan semua petikan gitarnya

berbunyi seimbang walau berbeza frekuensi, tali teratas E (328Hz) dan tali bawah E (82Hz).

Jadi bagi memastikan bunyi tali bawah kedengaran beliau terpaksa memetiknya lebih kuat dari

tali-tali yang lain. Ini bagi membuktikan bahawa tali teratas mungkin lebih kuat bunyinya

berbanding dengan tali yang lebih rendah. Justeru kepekaan telinga yang sensitif adalah

berbeza-beza mengikut frekuensi dan kekuatan sesuatu bunyi.

Oleh itu peralatan untuk mengukur kadar tekanan bunyi seperti meter telah direka bagi

memenuhi keperluan ini dengan menggabungkan beberapa rangkaian pemberat (weighting

networks).Rangkaian pemberat ini adalah sebuah penapis (filter) bagi menimbang tindak balassebelum mengukur frekuensi. Terdapat tiga rangkaian pemberat yang digunakan iaitu A, B dan

C.

Frekuensi -Hz

Rangkaian pemberat A dan B biasanya bersamaan dengan tindak balas telinga manusia

masing-masing pada 40 dan 70 phon (unit kekuatan bunyi sesuatu ton/bunyi) Rangkaian

pemberat C pula bersamaan dengan kepekaan telinga pada 100 phon dan hampir mendatar

dengan tindak balas frekuensi. Nilai decibelbagi ketiga-tiga rangkaian ini biasanya ditulis dBA,

dBB atau dBC. Di bahagian paras pemberat pula biasanya ditulis dBm bersama dengan notasiA Weighting.

Rajah 2.9: Rangkaian Pemberat A, B dan C

Pa

raspemberat(dB)

Persepsi bunyi (Perceptual of Soun d)

Prinsip Keseimbangan Kekuatan Bunyi (Loudness)


8/48


TAJUK 2

73

Masking ialah tindak balas perceptual yang bergantung kepada perhubungan di

antara frekuensi dan kekuatan bunyi. Bunyi menjadi kabur apabila terdapat bunyi-bunyi lain

yang berlainan frekuensi bergetar secara serentak dan bertindihan satu sama lain. Sesuatu ton

(bunyi) yang berfekuensi tinggi mudah melindungi (mask) ton yang berfrekuensi rendah, dan

secara relatif kekuatan bunyi pula berlaku serentak bersama ton-ton yang lain. Kesan besar

daripada masking adalah sesuatu bunyi itu akan menjadi terlalu kuat apabila beberapa

frekuensi menjadi rapat antara satu sama lain, disebaliknya bunyi akan semakin layu apabila

jarak frekuensi-frekuensi tersebut semakin jauh.

Jika suatu ton 100Hz dan ton 1,000Hz berbunyi serentak pada kadar kekuatan

yang sama, kedua-duanya boleh didengari. Tetapi ton 1,000Hz akan didengar seolah-olah lebih

kuat. Manakala jika ton 100Hz dinaikkan secara ansur kuat dengan menetapkan amplitude

1,000Hz pada kadar yang sama, kita akan mendapati ton 1,000Hz akan semakin sukar

didengar. Begitu juga halnya jika sesuatu ton 900Hz yang agak lembut dari ton 1,000Hz maka

ton 900Hz tersebut akan terlindung dan kabur. Sebagai perumpamaannya, jika sebuah orkestra

memainkan bunyi yang kuat maka akan tenggelamlah bunyi alat fute dan clarinet oleh bunyi

alat-alat brass seperti trumpet dan trombon. Walaupun alat muzik woodwind mempunyai

frekuensi yang tinggi tetapi dari segi tahap bunyi ia lebih rendah daripada brass.

Bunyi yang kuat akanlindung (mask) bunyi yangberfrekuensi tinggi, tetapitidak berlaku pada bunyi

yang berfrekuensi rendah

Bunyi lembut tidak akanlindung bunyi lembut yanglain kecuali bunyi-bunyitersebut rapat denganfrekuensi yang sama

Rajah 2.10: Masking

Masking


9/48


TAJUK 2

74

STC = Sound Transmission Class adalah ukuran bagi penghadangdari kehilangan transmisi. Kelas-kelas transmisi bunyi yang bebezabergantung kepada jenis dan isipadu bahan yang digunakan dalampenghadang.

2.3.4

Reka bentuk sesebuah bilik atau dewan harus sesuai dengan persekitarannya yang

kondusif dengan akustik bunyi. Kita biasa dengan istilah bilik yang sound proof atau kedapbunyi. Bukan bermakna semua bilik harus dikedapkan, bergantung kepada keperluan samada

sesuatu bilik itu digunakan bagi tujuan pengajaran dan pembelajaran, studio rakaman,

mesyuarat atau dewan yang digunakan bagi persembahan muzikal dan sebagainya. Walau

bagaimanapun, sudah tentunya semua bilik atau dewan mesti dielakkan dari gangguan bising

samada dari dalam atau dari luar. Bunyi kipas, pendingin hawa, lampu dan umpamanya adalah

gangguan bising dari dalam bilik. Manakala gangguan bising dari luar adalah seperti bunyi

kenderaan, suara orang ramai atau haiwan, petir dan sebagainya. Justeru, dimensi bilik atau

dewan hendaklah mengambil kira pengaruh akustiknya seperti resonan, bentuk bilik, pantulan

bunyi, diffractiondan diffusion.

Adakala dimensi sesebuah bilik boleh memempengaruhi bunyi, hanya dengan

peningkatan beberapa frekuensi sahaja akan merubah bunyi asalnya selain meningkatkan

bunyi gema (reverb) bilik. Ubah suai dimensi bilik boleh juga memberi kesan kepada persepsi

kita terhadap keseimbangan ton (tonal balance), kejelasan (clarity), dan pengimejan. Jika

adunan muzik dilakukan di bilik rakaman yang mempunyai masalah tersebut akan berlaku di

mana bunyi yang dihasilkan ada lah berbeza apbila dimainkan di bilik yang lain. Faktor-faktor

lain yang mempengaruhi adalah bentuk dan bahan-bahan yang digunakan dalam pembinaan

bilik studio.

Rajah 2.11: Bahan binaan studio menggunakan STC

Batu blok yang diisi pasir

Papan Gypsum

Saluran Bingkas

Papan PengasinganPerimeter

Dimensi bilik/dewan resonan, bentuk bilik, penyerapan, pantulan,dif fract ion,dan di f fus ion

Dimensi


10/48


TAJUK 2

75

Pilihan Dimensi Studio yang Sesuai

Jenis Tinggi Lebar Panjang

1 9 10.1 12.5

2 9 11.5 13.8

3 9 13.5 21.6

4 9 16.2 18.9

5 10 11.4 13.9

6 10 12.8 15.4

7 10 15.0 24.0

8 10 18.0 21.0

9 15 17.1 20.8

10 15 19.2 23.1

11 15 22.5 36.0

12 15 27.0 31.6

Jadual 2.13: Ukuran Dimensi Studio

Rajah 2.12: Lantai Studio


11/48


TAJUK 2

76

Dengan peningkatanfrekuensi resonan bolehmenyebabkan gelaspecah!

Resonan adalah keupayaan sesuatu sistem untuk menyerap amplitude yang lebih

besar dari yang lain. Setiap bilik mempunyai resonan tertentu yang menjadikan bunyi bilik

bergema. Ini ada hubung kaitnya dengan dimensi sesuatu bilik. Resonan terhasil apabilaterdapat sesuatu getaran benda yang mempunyai frekuensi yang sama dengan getaran benda

lain hingga menyebabkan benda tersebut bergetar sama sehingga meningkatkan amplitude

secara keseluruhannya.

Dalam sesebuah bilik, resonan berlaku pada

tahap frekuensi di mana l ebar gelombang adalah

sama atau lebih panjang daripada dimensi bilik itu.

Resonan jenis ini dinamakan mod bilik (room modes)

iaitu peningkatan kadar bunyi pada frekuensi resonan

akan menjadi fungsi kepada dimensi bilik tersebut. Apabila dimensi tersebut sama dengan

atau berganda dari nilai biasa, maka amplitude resonan akan meningkat. Dalam lainperkataan, sebahagian frekeunsi akan dijana manakala yang lainnya tidak. Untuk mengelakkan

daripada resonan yang berlebihan, setiap dimensi bilik tidak boleh sama dari segi ukurannya.

Walau bagaimanapun, resonan ada kebaikannya juga. Terdapat studio yang membina

alat-alat resonator untuk meningkatkan sesuatu frekuensi bagi menjana bunyi yang lebih baik.

Justeru resonan juga boleh berfungsi sebagai penyerap bunyi.

Faktor yang membantu dalam pengurangan kesan bunyi bising (noise reduction) dan

penyebaran bunyi (sound dispersion) adalah bentuk bilik. Bunyi bersifat seperti cahaya di mana

sudut tuju bersamaan dengan sudut pantulan.

Oleh itu jika bilik studio mempunyai dinding-dinding yang selaridan menghadap satu sama lain maka gelombang bunyi akan

semakin meningkat akibat pantulan bunyi yang berlaku secara

berterusan.

Resonan

Bentuk bilik studio

60

60

Rajah 2.14: Sudut tuju dansudut pantulan bunyi

Rajah 2.11 menunjukkan bagaimana arah bunyi yang

memantul ke sebuah dinding studio muzik dengan membentuk

sudut tuju yang sama dengan sudut pantulannya.

Rajah 2.15: Bentuk bilikstudio berdinding selari


12/48


TAJUK 2

77

Tetapi jika terdapat permukaan dinding bilik studio yang melengkung

ia akan bertindak sebagai pusat pengumpulan di mana bunyi akan

kemudiannya memantul ke pelbagai arah. Sesebuah studio haruslah

direka sedemikian supaya dapat meleraikan hala tuju gelombang-

gelombang bunyi tersebut.

Kebiasaannya reka bentuk studio mempunyai dinding-dinding yang mempunyai sudut

selain dari 90. Rajah 2.14 menunjukkan dinding-dinding studio yang mempunyai pelbagai

bentuk yang dapat meleraikan gelombang bunyi. Walau bagaimanapun permukaan dinding

tersebut tidak cukup berkesan untuk memisahkan hala tuju berbagai gelombang bunyi apabila

terkena permukaan dinding yang seharusnya dikawal.

Apabila bunyi menyentuh sesuatu permukaan, beberapa perkara berlaku kepada bunyi

tersebut. Bunyi akan diserap, memantul semula, separuh diserap dan dipantul, dileraikan ataudisuraikan. Ini bergantung pula pada bahan dan kandungan yang terdapat pada permukaan itu

selain rekabentuknya juga.

Apabila sesuatu bunyi mengenai suatu permukaan, bunyi tersebut akan diserap atau

dimendapkan. Akan berlaku sedikit pantulan atau tiada pantulan langsung yang dapat

mematikan kesan daripada bunyi tersebut . Kesamarataan penyerapan bunyi (sound

absorption coeficient) adalah taraf akustik bagi menentukan tahap tenaga bunyi yang boleh

diserap. Biasanya skala yang digunakan adalah daripada 1.0 hingga 0.0 (bahan yang boleh

Penyerapan

Rajah 2.16: Bentuk bilik studiodinding melengkung

Rajah 2.17: Bentuk bilik studio tanpa

berdinding yang selari

Rajah 2.18: Bentuk- bentuk permukaan dinding


13/48


TAJUK 2

78

serap bunyi sepenuhnya diberi skala 1.0) Bahan-bahan yang lembut dan poros boleh

menyerap bunyi daripada bahan yang keras dan tidak poros. Sebagai contoh tirai, yang

mempunyai tahap serapan yang lebih tinggi dari bahan yang diperbuat daripada kaca. Walau

bagaimanapun tahap serapan bunyi bagi kedua-dua bahan tersebut adalah berbeza-beza dari

segi frekuensinya.

Klasifikasi penyerap akustik terbahagi kepada tiga iaitu penyerap poros (porous

absorbers), penyerap diafragmatik (diaphragmatic absorbers) dan resonator Helmholtz.

Penyerap Poros

Memerangkap frekuensi tinggi

Penyerapan bergantungkepada ketebalan dan

keam uhan bahan

Tileakustik

Urethane foam Fibreglass

Permaidani

Penyerap Diafragmatik

Kepingan kayu yang mempunyairuang udara di dalamnya

Menyerap frekuensi rendah

Resonator Helmholtz

Direka untuk menyerap frekuensi bunyi yang spesifik

atau di antara renj-renj sesuatu frekuensi biasanya

frekuensi pertengahan rendah.


14/48


TAJUK 2

79

Apabila sesuatu bunyi mengenai suatu permukaan kemudian memantul semula, yang

boleh didengar sebagai bergema (reverberation) atau bertalun (echo). Kesan bunyi tersebutjuga dipengaruhi oleh persekitaran dan bentuk permukaan dinding yang lain.

Apabila sesuatu bunyi tiba pada suatu permukaan, dengan tambahan bunyi itu akan

diserap dan dipantul, lalu bunyi tersebut akan membias atau bertebaran di sekitar permukaan.

Jumlah diffractionpula bergantung kepada perhubungan di antara ukuran panjang gelombang

dengan jarak yang berkaitan. Justeru setiap frekuensi mempunyai ukuran panjang gelombang;

gelombang bagi bass adalah panjang manakala treblepula pendek. Oleh itu diffraction bagigelombang bass adalah lebih sukar untuk dikawal daripada diffractionbagi gelombang treble.

Menyeragamkan sebaran bunyi di sekitar bilik studio supaya tenaga bunyi yang hendak

disebarkan mempunyai kekuatan yang sama. Tenaga bunyi yang diseragamkan sebarannya

itu, samada lemah atau kuat, telah berkurangan dari segi amplitude dan juga tempoh masa

penyebaran. Terdapat beberapa jenis diffusors yang dibina untuk memenuhi keperluan tertentu

dalam penyebaran bunyi.

Diffract ion

Diffusion

Pantulan

Rajah 2.19: Abffusor


15/48


TAJUK 2

80

Pastikan perisian Finale telah dipasang (install) sepenuhnya kekomputer anda. Sila sesuaikan modul ini jika anda menggunakanperisian Finale versi yang terkini.

AMALI TAJUK 2

2.4 Perisian notasi muzik Finale

Finale adalah sebuah perisian notasi yang mulanya dibangunkan oleh syarikat Coda

Music Software pada tahun 1988, yang kemudiannya diambil alih oleh Net4Music dan akhirnya

sehingga perisian ini dikuasai oleh syarikat MakeMusic. Pengeluaran perisian ini adalah secarabersiri yang bermula dengan versi Finale 1.0sehingga versi terkini Finale 2009semasa modul

ini ditulis.

Membuka perisian Finale

Klik dua kali ikonFinaledi desktop komputer

Muncul paparan Finale dan tingkap Launch Window

Butang Setup Wizardbagi menyediakan skor ensembelButang Default Documentbagi menulis skor notasi yang biasaButang Templates...pilihan skor yang boleh sedia digunakan seperti koir, band, orkestra

dan lain-lain.

Butang Scanning....bagi mengimbas sebuah skor muzik menjadi fail FinaleButang Exercise Wizard... bagi menyediakan soalan-soalan latihan teori muzik

Scanning....imbas skor muzik

Setup Wizard..skor ensembel

Default Documentskor biasa

Templates...skor sedia guna

Exercise Wizard...latihan teori muzik Video demo

Finale

Manual pengguna

Modul tutorial

Open...buka fail dari folder

Open Recent File...buka fail terkini


16/48


TAJUK 2

81

Buka fail notasi Finale

Klik butang Open...

Muncul tingkap Open.

Cari lokasi folder Finale di My ComputerLocal Disk(C:) Program FilesFinaleTutorials

Pilih fail Tutorial 2a

Klik butang Open

Local Disk (C:)

Program Files

Finale

Tutorials

Tutorial 2a

Muncul paparan skor notasi

Mainkan muzik. Klik butangplay di barplayback controls

Untuk hentikan muzik klik butang stop.

ButangPlay

ButangStop

Jika anda tidak mendengar bunyi muzik apabila dimainkan, sila klikmenu MIDI/Audio dan pilih Play Finale through MIDI. Jika masihtiada bunyi sila periksa sistem bunyi (Sound Devices) di komputer

anda dan pastikan laras SW Synthtelah diaktifkan.


17/48


TAJUK 2

82

2.4.1 Mengenali perisian notasi muzik Finale

Muncul tingkap paparanfail yang baharu

Membuka fail baharu

Jika paparan Finale masih aktif, klik menu FileNewDefaultDocument Atau

Klik dua kali ikonFinaledi desktop komputer

Klik Default Document

Muncul tingkap Launch Window

Klik butang Default Document

Bar Menu

BarPerkakas

Studio View

Klik menu View

Pilih Studio View

Paparan bertukarkepada rupa tingkapstudio

MenuView

Terdapat beberapa bentuk rupa paparan skor yang boleh dipilih bagikesesuaian penglihatan anda di menu View. Sila cuba setiap satudaripada berikut: Scroll View, Page Viewdan Studio View


18/48


TAJUK 2

83

Playback Controls Main Tool Palette Advanced Tools Palette Navigational Tools Palllete Simple Entry Palette Simple Entry Rests Palette Smart ShapePalette Special Topols Palette Status Bar

Aktifkan Butang-Butang Tugas

Klik menu Windowdan pilihsenarai seperti berikut:

Sesuaikan paparan skor Susunan bar pallete

Klik menu Viewdan pilih Zoom In, Zoom Out atauCustom Zoom

Susun bar-bar perkakas. Klik dan heret separator di barperkakas ke tempat yang sesuai di paparan

Menu View

Bar perkakasSimple EntryPalletedan SimpleEntry Rests Pallete

Klik Separatordan heret

Bar perkakas SmartShape PalletedanSpecial Tools Pallete

Apabila kursor diletakkan pada salahsatu butang di bar perkakas, dialog diStatus barmenerangkan tugasbutang tersebut.

Menu Window


19/48


TAJUK 2

84

2.4.2 Mengenali butang-butang di barperkakas

Letakkan kursor di atas setiap butang tugas pada bar perkakas. Dialogmuncul untuk mengenalkan butang-butang tersebut.

Bila anda klik butang-butang di bar perkakas, menu berkenaan butang tersebut akan

muncul di bar menu. Keterangan mengenai butang tersebut juga muncul di bar status.

Select ion Tool

Klik pada objek seperti notasi, bar, tajuk atau apa sahajayang tertera di skor untuk mengubahnya.

Klik dua kali pada objek tersebut untuk memilih perkakasnya

Staff Tool (Baluk)

Klik butang Staff Tool dan baca keterangan mengenainya dibar status

Untuk menukar klef, klik dua kali pada bar pertama

Muncul Tingkap Staff AttributesKlik Select...pada butang klef trebelMuncul tingkap Clef Selection dan pilih klef bes

Klik butang-butang OK

Klef telah bertukarkepada bes.

Perhatikan senarai di ruangOptions, Items to Displaydan Independent Elements.

Anda boleh mencuba setiap satutugas untuk mengetahui kesannyapada skor.

Klik dua kali

Klik Select

Klik namakan baluk

Klik pilih bentuk sistem baluk

Plih klef bes

Penggunaan Selection Toolakan dijelaskan lebih lanjut di langkah 21


20/48


TAJUK 2

85

Menukar bentuk sistem baluk

Klik dua kali pada bar pertama. Muncul Tingkap Staff AttributesPada kekotak Staff, pilih 1-line with Full BarlineKlik OK bagi menutup tingkap Staff Attributes

Key Signature Tool

Klik butang Key Signature Tool dan baca keteranganmengenainya di bar Status

Tukar tanda nada. Klik dua kali pada bar pertamaTingkap Key Signature munculPilih tanda nada D Major dengan menggunakan tatal yang

terdapat pada kotak tanda nada

Pilih butang Measure 1 through end of pieceKlik OK bagi menutup tingkap Key Signature

Tanda nada telahbertukar D major.

Jika anda hendakgunakan nada yang laindi bar 10 sila pilih

Measure 10 to next keychange.

Time Signature Tool

Klik butang Time Signature Tool dan baca keteranganmengenainya di bar Status

Tukar tanda masa. Klik dua kali pada bar pertamaTingkap Time Signature munculPilih tanda masa dengan menggunakan tataldi Number of

Beats.

Pilih butang Measure 1 through end of piece

Klik OK bagi menutup tingkap Time Signature

Klik dan pilih D Major

Pilih butang Measurethrough end of piece


21/48


TAJUK 2

86

Jika anda hendak gunakan

meter untuk menulis corak

irama sila pilih angka

2 di Number of Beats dan pilih angka 8 diBeat Duration

Clef Tool

Klik butang Clef Tool dan baca keterangan mengenainya diStatus

Tukar tanda klef. Klik dua kali pada bar pertama.Tingkap Change Clef munculPilih mana-mana klef (Contoh: Tenor)Klik OK bagi menutup tingkap Change Clef

Klef tenor telah bertukarbagi sistem ini

Meter telah bertukar bagisistem ini

Klik dan pilihmeter tigaanPilih butang

Measure throughend of piece

Klik klef Tenor


22/48


TAJUK 2

87

Measure Tool

Klik butang Measure Tool dan baca keteranganmengenainya di bar Status

Tukar bentuk bar. Klik dua kali pada bar pertama

Tingkap Measure Attributesmuncul.Pilih butang DoubleKlik OK bagi menutup tingkap Measure Tool

Garis bar telah bertukardouble

Tambah danInsertbar

Klik butang Measure Tool dua kali. Satu bar bertambah di akhiransistem.

Tambah lebih banyak bar. Klik menuEditdan pilihAdd MeasuresMuncul tingkapAdd Measures. Taip angka 10 di kekotak How many

measures?

Bar bertambah sepuloh di akhiran sistem.

Klik OK bagi menutup tingkapAdd Measures

Jika hendak tambah bar di pertengahan sistem, klik di mana-mana baryang hendak dimasukkan bar yang baru. (Contoh klik bar ke- 2)

Klik menu Edit dan pilih Insert Measure Stack

Muncul tingkap Insert Measures.Taip angka 5 dalam kekotak Howmany measures?

Klik OK bagi menutup tingkapInsert Measures

Jumlah bar bertambah

di bar terakhir

Klik Double

Taip angka10


23/48


TAJUK 2

88

Jumlah bar bertambahdi antara bar-bar dalamsistem

Simple Entry Tool

Klik butang Simpe Entry Tool dan baca keteranganmengenainya di bar Status

Menulis notasi. Klik mana satu not, tanda rehat atau tanda-tanda kromat,tiedan lain-lain yang terdapat di bar perkakasSimple Entry Pallete

Letakkan not yang dipilih tadi di atas baluk dan klik di situGunakan pemadam untuk memadam sesuatu not atau pilih

not yang lain dan klik di atas not tadi.

Gunakan Repitch Tool yang terdapat di bar perkakasuntuk mengubah kedudukan not (pic) pada baluk. Klik di atas

not yang hendak diubah dan tarik not itu ke kedudukan pic yang baru

Anda boleh mengubahsuai nomborbagi setiap bar. Klik menu Measuredan pilih Edit Measure Number

Regions.

Taip angka 5Klik bar ke-2Klik menu Editdan pilihAddMeasure Stack...

Pemadam Notasi Tanda Kromat Tie Triplet

Pilih not, tanda rehat atautanda kromat di barperkakas dan klik atasbaluk atau ruang


24/48


TAJUK 2

89

.

SpeedyEntry Tool

Klik butang SpeedyEntry Tool dan baca keteranganmengenainya di bar Status

Ubah kedudukan not. Klik pada bar di mana ingin ubah not.

Sebuah kotak muncul pada bar tersebut

Klik salah satu not di dalam kotak tersebut sambilmengheretnya ke atas atau ke bawah.

Dengar perubahan pic?

Klik semula Speedy Entry Tooluntuk tamatkan tugas

Tuplet Tool

Klik butang Tuplet Tool dan baca keterangan mengenainyadi bar Status

Pilih not krocet dan tuliskan not-not tersebut di atas baluk

Klik Tuplet Tool dan bawa kursor tepat di atas not krocetyang pertama

Muncul tingkap Tuplet DefinitionKlik butang OK

Not-not triplet

Smart Shape Tool

Klik butang Smart Shape Tool dan baca keteranganmengenainya di bar Status

Pilih tanda slur(rangkaian) di bar perkakas Smart ShapeTool dan klik dua kali di suatu not.

Tanda slurberwarna merah mengikat not bersebalahan.Jika bentuk sluringin di panjangkan, klik kekotak slur Klik dan heret kekotak ubahsuai mengikut saiz yang

dikehendaki

Tulis notasiPilih Tuplet Tooldanklik atas not pertama

Klik atas not danheret ke atas ataubawah baluk


25/48


TAJUK 2

90

Art iculat ion Tool

Klik butangArticulation Tool dan baca keteranganmengenainya di bar Status

Klik salah satu not pada balukMuncul tingkapArticulation SelectionPilih tanda fermatadan klik butang Select

Tuliskan tanda Cresc.pada not. Pilih tanda tersebut di bar perkakasdan klik dua kali di bawah baluk sesuatu not sambil heret ke kanan.

Anda boleh ubahsuai saiz cresc.

Tandafermata

tie/slur Cres.

Pilih cresc.dan klikdua kali di bawahnot sambil heretke kanan

Klik dua kalikekotak cresc.

dan ubah saiz

Pilih slur danklik dua kali

Tanda tiebagi duanot yang sama pic

Klik atas kekotak tieuntuk mengubah saiz.Letak kursor di atasnya.Klik dan heret kekotaktersebut. Ubahsuai.

Klik notPilih Fermata

KlikSelect


26/48


TAJUK 2

91

Express ion Tool

Klik butang Expression Tool dan baca keteranganmengenainya di bar Status

Klik dua kali di atas not

Muncul Tingkap Expression Selection

Pilih Dynamics dan klik dua kali tanda forteAtauKlik butang Select

Anda boleh ubah saiz tanda dinamikdengan klik kanan di atas kekotak dinamiktersebut. Muncul dialog dan pilih Edit TextExpression Definition. Muncul tingkap

Expression Definition. Pilih menu Text dan andaboleh ubah saiz,fontdan sebagainya.

Repeat Too l

Klik butang Repeat Tool dan baca keterangan mengenainyadi Status bar

Klik dua kali pada bar

Muncul Tingkap Repeat SelectionPilih tanda ulang forward dan klik butang SelectUlang langkah di atas bagi bar yang lain dan pilih tanda

ulang Back

Tanda Ulang

Klik dua kalipada not

PilihDynamics

Klik 2 kaliforte

Klik kanankekotak

Klik dua kali di barbagi tandaForward

Klik dua kali di barbagi tanda Back

Forward

Back


27/48


TAJUK 2

92

Chord Tool

Klik butang Chord Tool dan baca keterangan mengenainya dibar Status

Klik di atas sebuah melodi (not) dan taip kord yang sesuai

Tekan Enter atau klik di atas not yang lain bagi kord seterusnya Muncul kord di atas baluk. Jika anda tidak mahu fretboard di

bawah kord sila nyahkan.

Pilih menu Chord dan buang tanda Show Fretboards

Anda boleh ubah font, saiz dan bentuk kord selain mengatur input MIDI.Gunakan menu Chord.

Klik pada notdan taip kord

Klik dan heret untukubah kedudukan kord

Kord bersamafretboard


28/48


TAJUK 2

93

Lyr ics Tool

Klik butang Lyrics Tool dan baca keterangan mengenainyadi bar Status

Klik menu Lyrics di bar menu dan pilih Type Into Score

Klik di atas not pertama dan muncul kekotak entri di sebelahsistem tersebut

Taip lirik bagi setiap not pada skor. Tekan space barkomputeruntuk menggerakkan kursor dari satu not ke not yang lain

Klik anak panah pertama dari kekotak entri di sebelah kiriskor dan heret samada ke atas atau ke bawah untuk

menyesuaikan kedudukan lirik

Menaip lirik bagi rangkap kedua.

Klik not pertama dan tekan anak panah komputer untuk menurunkan baris lirik

Taip lirik mengikut prosedur seperti di atas.

Klik Menu

Lyrics

Pilih TypeInto Score

Memanjangkan suku kata lirik

Klik menu Lyrics di bar menu dan pilih Edit Word ExtensionsMuncul kekotak kecil di akhir suku kata. Klik dan heret ke kanan untuk memanjangkan

suku kata tersebut.

Klik anak panah danheret ke atas ke bawah

KekotakEntri

Klik Not dan

taip lirik

Klik danheret

Suku katadipanjangkan


29/48


TAJUK 2

94

Text Tool

Klik butang Text Tool dan baca keterangan mengenainyadi bar Status

Menulis judul lagu. Klik dua kali pada kekotak kecil yang

terdapat di atas perkataan TitleMuncul garisan terputus di sekeliling Title.

Highlightperkataan Title(Klik dua kali atas Title)

Taip judul lagu anda

Judul Lagu

Sila tulis nama pencipta lagu danbutiran lain di atas skor. Anda bolehmenukar font, memasukkan simboldan sebagainya di menu Text

Text Tool: Menulis maklumat di atas skor

Klik dua kali di bahagian atas klef trebel untuk menulis maklumat tempo ataukelajuan lagu

Di dalam kotak garisan terputus, taipkan perkataan Moderatobagi tanda kelajuanlagu tersebut.

Klik di luar kotak garisan terputus tersebut terdapat kekotak kecil di atas perkataanModerato.

Klik kotak kecil tersebut sambil mengheretnya ke tempat yang sesuai di bahagianatas klef trebel.

Klik duakali

Highlight dantaip judul

Klik dua kali dantaipModerato

Klik dan heret kekedudukan yang sesuai


30/48


TAJUK 2

95

Resize Tool

Klik butang Resize Tool dan baca keterangan mengenainya diStatus bar.

Mengubah saiz not. Klik di atas not

Muncul tingkap Resize Notehead

Taip 120% pada kekotak Resize Notehead to untukmembesarkan saiz not. Klik OK

Mengubah saiz sistem baluk. Klik di atas sistem baluk.

Muncul tingkap Resize Staff.

Taip 80% di dalam kekotak Resize Staff to untukmengecilkan saiz baluk

Pilih butang System 1 Through End of Piece. Klik OK

Klik di kawasan skorini untuk mengubahsaiz paparan skor

Klik di atas not untuk

mengubah saiz not

Klik di atas baluk untukmengubah saiz notasi

dan sistem baluk

Select ion Text Tool: Menyalin notasi

Klik butang Selection Tool

Kenalpastinot-not yang hendak disalin dalam sesuatubar(atauhighlight beberapa bar)

Klik dan heret ke destinasi bar yang hendak ditampal (paste)

Lepaskan klik apabila anda dapati kekotak garisan muncul dikawasan bar yang baru

Not-not yang disalin muncul di bar yang baharu

Klik dan heret kebar yang kosong

Kekotak garisan


31/48


TAJUK 2

96

Notasi telahdisalin ke baryang lain Salinan notasi

Anda boleh juga menggunakan cara salin dan tampal (copy and paste).Pilih bar yang hendak disalin (highlight) Klik butang copy Klik baryang hendak ditampal Klik butangpaste

Highlightnotasidalam bar

Select ion Text Tool: Transpose

Klik butang Selection Tool Kenalpastinot-not dalam bar yang hendak

ditranspos

Klik bar tersebut (highlight) Klik menu Utilities Transpose... Muncul tingkap Transposition. Pilih

Transpose Up, Diatonicaly, Interval Thirddan klik butang OK

Notasi dalam tersebut berubah ke picyang baharu

Notasi telahditranspos


32/48


TAJUK 2

97

i. Insert Blank Pages... klik tugas ini bagi menambahhalaman kosong pada skor. Anda boleh menulisteks atau mengisi grafik pada halaman tersebut.

ii. Delete Blank Pages...klik tugas ini untuk memadamhalaman kosong yang telah ditambah tadi.

iii. Insert Page Break...klik di atas skor untukmengaktifkan tugas ini. Supaya sebahagian sistemtersebut sentiasa muncul di atas skor.

iv. Delete Page Break...klik tugas ini untuk memadamtanda-tanda yang terdapat di atas skor.

v. Insert Staff System...klik tugas ini untuk menambah sistem baru di atas skor.

vi. Redefine Pages...klik tugas ini untuk menetapkan ubahsuaian yang telah dilaksanakandi halaman skor.

vii. Optimize Staff Systems... klik tugas ini untuk megemaskini skor daripada tanda-tandarehat atau bar yang kosong.

viii. Space Systems Evenly...klik tugas ini untuk menyusun atur setiap sistem supayamempunyai jarak yang sama.

ix. Systemsdan Page Margins digunakan untuk menyesuaikan garis di kiri dan kananskor.

x. Page Size...klik butang ini untuk menyesuaikan saiz halaman skor seperti yangdikehendaki. Klik kekotak garisan salah satu sistem dan heretkannya ke posisi yangsesuai.

Page Layout Too l

Klik butang Page Layout Tool dan baca keteranganmengenainya di Status bar

Mengubahsuai sistem skor. Klik menu Page Layout

Senarai tugas Page Layout Tool adalah seperti berikut:

Klik dan heretkekotak


33/48


TAJUK 2

98

A. Note Posit ion Tool: Mengalih kedudukan not-not secara mendatar

Klik butang Note Position Tool Klik pada bar yang berisi notasi Muncul kekotak kecil di atas setiap not Klik salah satu kekotak tersebut sambil heretkan

ke kiri atau kanan

B. Notehead Posit ion Tool: Mengalih kedudukan kepala not-not secara mendatar

Klik butang Notehead Position Tool Klik pada bar yang berisi notasi Muncul kekotak kecil di atas setiap not

Klik salah satu kekotak di bawah not danheretkan ke kiri atau kanan

Kepala not berpisah dari tangkainya

C. Note Shape Tool: Menukar bentuk kepala not

Klik butang Note Shape Tool Klik pada bar yang berisi notasi Muncul kekotak kecil di atas setiap not Klik dua kali di atas kekotak salah satu not

Muncul tetingkap Symbol Selection Pilih salah satu bentuk not yang terdapat

di dalam senarai tersebut dan klik butangSelect

Special Tools

Klik butang Special Tools dan baca keteranganmengenainya di Status bar

Menu SpecialTools muncul di bar menu. Bar perkakas

Special Tools Palletejuga muncul.

A B C D E F G H I J K L M N O P Q R

Klik dan heret

Klik danheret

Kepala notberpisah

Klik dua kali

Pilih bentuk not

Kepala not bertukar bentuk


34/48


TAJUK 2

99

D. Acc idental Mover Tool: Mengalih tanda-tanda kromat pada not

Klik butangAccidental Mover Tool Klik pada bar berisi notasi yang mempunyai

tanda kromat

Muncul kekotak kecil di sebelah setiap tanda kromat Klik dan heret salah satu kekotak tersebut

E. Stem Length Tool: Mengalih tangkai dan megubah ketinggian tangkai not

Klik butang Stem LengthTool

Klik pada bar yang berisi notasi Muncul kekotak kecil di atas setiap not Klik dan heret salah satu kekotak tersebut samada

ke atas (meninggikan tangkai) atauke kanan (memisahkan tangkai) not.

F. Broken Beam Tool: Menukar arah broken beamsesuatu not

Klik butang Broken BeamToolKlik pada bar yang berisi notasi broken beamMuncul kekotak kecil di atas dan bawah setiap notKlik salah satu kekotak tersebut samada di

sebelah atas (beam hala ke kiri) atau

sebelah bawah (beam hala ke kanan) not.

G. Stem Direct ion Tool: Menukar hala tangkai beamnot

Klik butang Stem Direction ToolKlik pada bar yang berisi notasibeamMuncul kekotak kecil di atas dan bawah setiap notKlik kekotak paling kiri samada di sebelah atas

atau bawah not.

Klik danheret

Klik danheret

Tangkai not berpisahTangkai not tinggi


Klik

Beamhala ke kiridan kanan

Klik paling kiri

Beamhala kebawah dan atas


35/48


TAJUK 2

100

H. Double/Spl i t Stem Tool: Menambah tangkai not

Klik butang Double/Split StemTool Klik pada bar yang berisi notasi Muncul kekotak kecil di atas, tengah dan bawah

setiap not

Klik salah satu kekotak tersebut, muncul tangkaibaru di bawahnya

Klik semula kekotak yang sama akan melenyapkantangkai tersebut

I. Reverse Stem Tool: Menukar hala tangkai not secara terbalik

Klik butang Reverse StemTool Klik pada bar yang berisi notasi Muncul kekotak kecil di atas dan bawah setiap not Klik mana-mana kekotak, tangkai not akan

berubah hala ke kanan atau kiri.

Kekotak sebelah bawah boleh memendekkan tangkai Klik semula kekotak yang sama akan mengubah

tangkai kepada kedudukan asal

J. Custom Stem Tool: Menukar bentuk tangkai not

Klik butang Custom Stem Tool

Klik pada bar yang berisi notasi Muncul kekotak kecil di sebelah setiap not Klik dua kali salah satu kekotak, muncul tingkap

Shape Selection

Pilih mana satu bentuk di dalam tingkap tersebut Klik butang Select

Klik


Tambah tangkai dibawah not

Klik

Tangkai berubahhala

Klik

Tangkai berubahbentuk


36/48


TAJUK 2

101

K. Beam Angle Tool: Mengubah sudut beam

Klik butang Beam AngleTool Klik pada bar berisi notasi yang mempunyai beam Muncul kekotak kecil di sudut atas beam Klik salah satu kekotak tersebut dan tarik ke atas

atau bawah mengikut bentuk sudut yang sesuai

L. Beam Break Tool: Memisahkan beamnot-not semikuaver

Klik butang Beam BreakTool Klik pada bar berisi not-not semikuaver yang

mempunyai beam

Muncul kekotak kecil di atas beam Klik dua kali salah satu kekotak tersebut Muncul tingkap Secondary Beam Break Selection

Pilih butang Break onlydan Beam Duration 16thataudurasi yang lain

Klik butang OK

M. Beam Extension Tool: Memanjangkan Beam Klik pada bar berisi not-not yang mempunyai beam Muncul kekotak kecil di atas sudut beam Klik dan heret kekotak ke kiri atau kanan


Klik dantarik

Ubah sudut beam

Pisah beamnot

Klik

Pilih Breakonly16th

Klik dan heret

Panjangkan beam


37/48


TAJUK 2

102

N. SecondaryBeam Angle Tool: Mengubah sudut beam kedua

Klik butang SecondaryBeam AngleTool Klik pada bar berisi notasi semikuaver yang

mempunyai beam

Muncul kekotak kecil di sudut beamkedua Klik salah satu kekotak tersebut dan tarik ke atas

atau bawah mengikut bentuk sudut yang sesuai

O. Tie Tool: Mengubah bentuk tiepada not-not

Klik butang TieTool Klik pada bar berisi notasi yang dikait (tie) Muncul tiga kekotak kecil pada tie Klik kekotak yang tengah dan tarik ke atas

Klik kekotak di sebelah kanan atau kiri dan heretuntuk memanjangkan tie

P. Dot Tool: Mengubah kedudukan titik di sebelah not

Klik butang DotTool Klik pada bar berisi notasi yang dikait (tie) Muncul kekotak kecil di sebelah not bertitik Klik kekotak pada titik tersebut dan tarik ke atas atau

heret ke tepi


Klik dantarik

Ubah sudut beamkedua

Klik dantarik

Ubah bentuk tie

Klik dantarik/heret

Ubah kedudukantitik


38/48


TAJUK 2

103

Q. Beam Width Tool: Menebalkan beam

Klik butang Beam WidthTool Klik pada bar berisi notasi yang mempunyai beam Muncul kekotak kecil di sudut beam Klik salah satu kekotak tersebut dan tarik ke bawah

R. Beam Stem Adjust Tool: Ubahsuai tangkai beam

Klik butang Beam Stem Adjust Tool Klik pada bar berisi notasi yang mempunyai beam Muncul kekotak kecil di sudut dan atas beam Klik salah satu kekotak tersebut dan tarik ke atas

atau bawah


Klik dantarik

Tebalkan beam

Ubahsuai tangkaibeam

Klik dantarik


39/48


TAJUK 2

104

Tempo Tool

Klik butang Tempo Tool dan bacaketerangan mengenainya di Status bar

Jika muncul tingkap Human Playback

Warning. Klik OK Menetapkan tempo lagu. Klik bar

pertama

Muncul tingkap Tempo Adjustment

Klik butang Set to dan taip angka 120(kelajuan tempo) di dalam kotak BeatsPer Minute

Klik butang Measure 1 Through End ofPiece

Klik butang OK

Mainkan lagu.

Klik butang Playdi bar Playback Controls.

Klik butang Stopuntuk berhenti.

Anda boleh menukar tempo di bar Playback Controls

Klik Play

MidiScan - Mengimbas SkorKelebihan yang terdapat pada perisian notasi Finale adalah MIDISCAN, yangmembolehkan sesuatu skor notasi diimbas (scan) untuk dimainkan semulapada Finale. Pastikan skor muzik yang akan diimbas kemas dan jelas.

Masukkan ke dalam mesin pengimbas (scanner)dan set seperti perkara berikut:300 dpi hingga 600 dpihitam putih (black and white)Tambahkan contrastke 25% jika skor asal kabur

Mulakan proses mengimbas dan simpan sebagai fail Tiff ke dalam folder anda.(contoh: skor.tiff)

Jika tiada mesin pengimbas, gunakan fail Tutorial 6a.tif yang

telah disediakan dalam folder Tutorial Finale

My Computer Local Disk C Program Files Finale Tutorials


40/48


TAJUK 2

105

Mengimport fail yang telah diimbas

Klik butang Import Scanned Music File...Muncul tingkapAbout Smartscore Lite X

Klik butang OKMuncul Tingkap SmartScore LiteXKlik butangAdd Files to List...Buka folder anda dan pilih fail yang telah anda simpan tadi (skor.tiff) ataubuka fail Tutorial

6a.tif di My Computer Local Disk C Program Files Finale Tutorials

Klik butang Begin Recognition

Finale akan membuka fail tersebut dalam bentuk skor notasiMainkan lagu

Klik Add

Buka fail t i f .

Klik Begin...

Menetapkan bilangan bar di dalam sistembaluk

Klik butang Utilities di bar menu dan pilih FitMeasures...

Muncul tingkap Fit MusicPada butang Lock Layout withtaipkan angka

4 di dalam kekotak Measure(s) per SystemKlik butang OK


41/48


TAJUK 2

106

Osia Tools

Klik butang Osia Toolsdan baca keterangan mengenainyadi Status bar

Klik dua kali pada salah satu bar

Muncul tingkap Osia Measure DesignerPilih Barline dan klef yang dikehendakiKlik butang OKMuncul tingkap Page Assignment for Osia MeasureKlik butang OK.Muncul notasi dari bar yang anda pilih tadi. Sila gunakan

selection tooluntuk mengalih notasi tersebut

Jenis garis bar

Pilihan KlefNotasi Ossia

Jika anda membuat perubahan notasi dibar asal, notasi Ossiajuga ikut berubah

Note Mover Tool

Klik butang Note Mover Tooldan baca keteranganmengenainya di Status bar

Klik pada salah satu barMuncul kekotak pada setiap not

Klik dan heret kekotak salah satu not ke bar bersebelahanatau tarik ke atasNot yang dipindahkan muncul di bar bersebelahan

Klik dan heret

Not dipindahkan kebar sebelah


42/48


TAJUK 2

107

HyperScribeTool: Persediaan Rakaman Mikrofon

Persediaan merakam suara, alat muzik tiupan dan sebagainya melalui mikrofon.

Pasangkan mikrofon pada komputerBuka fail baru Default Document

Klik menu MIDI/Audio dan pilih Device setupAudio setup....

Enable

Input dan Outputpilih kad audio yangtersedia di komputer

Muncul tingkap Audio Setup

Klik butang Input...di Microsoft (R) VolumeControls

Muncul tingkap Recording Control dan pilihbutang Selectbagi Microphone

Tutup tingkap Recording Control

Tanda Enable MicNotator

Play through: Hardware atau nonejika tiadaPastikan Mic Leveltinggi dan Input Meter telah aktif (Signal biru bergerak)

Klik butang OK untuk menutup tingkap Audio Setup

Klik butang Output...di Microsoft (R)Volume Controls

Muncul tingkap Master VolumedanPastikan tatal bagi Master Volume,Microphonedan Wave telah dinaikkan

Tutup tingkap Master Volume

Select


43/48


TAJUK 2

108

Untuk menamatkan tugas rakaman ini, anda perlu buka semula tingkapAudio Setupdan nyahkan tanda dari kotak Enable MicNotator.

Sila ikut prosedur yang sama dalam pemasangan kabel MIDI danpenetapan audio dengan merujuk modul 1 muka surat 47.

HyperScribeTool: Rakaman menggunakan mikrofon

Klik butang HyperscribeTool

Klik bar pertama dan selepas detik keempat bunyi metronomemulakan rakaman. Mainkan alat muzik menggunakan mikrofon

Notasi muncul di atas sistem baluk

Hentikan rakaman dengan klik atas bar yang dirakam atau klikbutang Hyperscribe

HyperScribeTool: Persediaan Rakaman MIDI-Kibod

Persediaan merakam menggunakan alat muzik kibod secara MIDI

Pasangkan kabel MIDI pada komputerBuka fail baru Default DocumentKlik menu MIDI/Audio dan pilih Device setup MIDI setup....Muncul tingkap MIDI SetupPilih jenama kabel MIDI yang anda installdi bahagian MIDI In dan MIDI Out

kekotak Device:

Klik butang OK

Device:


44/48


TAJUK 2

109

HyperScribeTool: Rakaman menggunakan kibod

Buka fail baru (New) dan pilih Default Document

Klik butang HyperscribeTool

Klik bar pertama dan selepas detik keempat bunyi metronomemulakan rakaman. Mainkan alat muzik kibod

Notasi muncul di atas sistem baluk

Hentikan rakaman dengan klik atas bar yang dirakam atau klikbutang Hyperscribe

Graphics Tool: Menjerat bahagian skor notasi

Sila tulis notasi di atas skor atau buka sebuah fail notasi Finaledari folder Tutorial

Klik butang Graphics Tool dan baca keterangan mengenainya distatus bar

Klik dua kali di sudut atas kiri sistem notasi yang anda pilihdan heret ke bawah hujung kanan untuk memilihkeseluruhan notasi di bar tersebut

Muncul kekotak garisan di sekeliling sistem

Klik dua kali disini sambil heret kearah bawah sebelah kanan sistem

Graphics Tool: Mengeksport sistem notasi

Klik menu Graphicsdan pilih Exportselection...

Muncul tingkap Export Selection

Pilih TIFF Resolution300

Klik butang OK

Muncul tingkap Save TIFF

Berikan nama kepada fail tersebut (contohkeratan skor) dan simpan ke dalam folderanda

Sila buka folder dan pastikan fail yang anda eksport terdapatnama fail ___.tiff

Klik dua kali fail tersebut untuk melihat skor tersebut.


45/48


TAJUK 2

110

Anda boleh mengeksport keseluruhan muka surat skor.Klik menu Graphicsdan pilih Export Pages...Jika skor anda mempunyai lebih muka surat, pilih pages from: 1Through:......(jumlah muka surat skor) dan klik buutang OK

Graphics Tool: Menampal grafik di atas skor

Klik menu Graphics Tooldan pilih Place Graphic...Atau klik dua kali di atas bahagian skor yang hendak diletakkan grafik

Muncul tingkap Place Graphic.Pilih grafik dari folder anda dan klik butang Open

Muncul grafik di paparan skor. Anda boleh mengecilkan ataumembesarkan grafik tersebut dengan cara klik dan tarik salah satubintik-bintik hitam di sekeliling grafik tersebut mengikut saiz yangsesuai

Pastikan hanya jenis grafik dalam format tiff sahaja yang bolehditampal di atas skor. Jika anda mempunyai grafik dalam formatjpeg,sila tukar (convert) failjpeg tersebut ke format tiff terlebih dahulu

Klik duakali di sini

Pilih fail grafik tiff

Klik dan tarikbintik hitam


46/48


TAJUK 2

111

Tuliskan nama setiap not yang terdapat dalam bar-bar berikut:

Tahukah anda bahawa skor notasi yang anda jerat kemudiannya bolehditampal atas paparan mswordsuntuk dijadikan soalan teori muzik?

1. Buka fail baru mswords

2. Taip soalan muzik (Tuliskan nama setiap not yang terdapat dalam bar-bar berikut)3. Klik menu insertPicturepilih notasi tiff dalam folder klik butangInsert4. Muncul notasi di atas paparan.5. Klik menu Format pilih butang Text Wrapping pilih In Front of Text6. Klik di atas notasi tersebut dan anda boleh membuat penyesuaian saiz atau

kedudukannya atas paparan.

Menyimpan Fail Finale: Fail biasa Finale

Klik menu File Save As... File Name: _____ Save as Type: FinaleNotation File (*.mus)

Klik butang SAVE. Fail akan disimpan dalam format Finale dan hanya bolehdibuka semula dengan Finale versi yang sedang anda gunakan atau versiyang baru sahaja

Menyimpan Fail Finale: Fail MIDI

Klik menu File Save As... File Name: _____ Save as Type: FinaleMIDI File (*.mid)

Klik butang SAVE. Fail akan disimpan dalam format MIDI dan boleh dibuka

semula dengan Finale, perisian muzik yang lain dan juga boleh dibuka sertadimainkan oleh media player, kibod dan sebarang alat pemain muzik MIDI

Menyimpan Fail Finale: Fail Audio

Klik menu File Export to Audio File... File Name: _____ Save asType: Audio files (*.wav *.mp3)

Klik butang SAVE. Fail akan disimpan dalam format audio wav atau mp3 danboleh dimainkan oleh media player, cd playerdan sebarang alat pemain

muzik audio.


47/48


TAJUK 2

112

2.5 Rumusan

Pengetahuan asas dalam teori bunyi membantu seseorang guru muzik untuk mengenal

pasti ciri-ciri, corak, sifat dan kandungan yang terdapat dalam sesuatu bunyi akustik.

Berdasarkan pengetahuan tentang pic, frekuensi, envelope, amplitude, dan lain-lainnya yang

berkaitan dengan bunyi, guru muzik boleh membuat persepsi yang betul dan mempertajamkanderia pendengarannya. Selain dapat membuat pertimbangan dan keputusan memilih bunyi

yang terbaik untuk dihasilkan samada menerusi rakaman atau persembahan muzik. Justeru,

mengambil kira tentang keperluan mewujudkan sebuah bilik muzik atau studio rakaman, yang

kondusif dengan persekitaran akustik, maka perkara-perkara seperti dimensi, ukuran bilik,

bahan pembuatan yang digunakan untuk mencapai mutu kedapan bunyi hendaklah

diutamakan. Gelombang bunyi tidak dapat dilihat secara mata kasar, tetapi kita boleh

mendengar dan mengukurnya dengan cara mengira tekanan bunyi (decibel dB), dB-SPLatau

dengan bantuan teknologi seperti alat pengukur meter yang boleh menentukan frekuensi

sesuatu bunyi ton.

Di bahagian amali dalam modul ini anda telah didedahkan secara asas dalampenggunaan butang-butang perkakasan yang terdapat dalam perisian Finale. Ini membolehkan

anda menulis skor notasi yang kemas dan jitu. Hasilnya anda boleh menyediakan bahan

pengajaran seperti latihan teori muzik, penulisan dan penciptaan melodi selain rakaman muzik

MIDI.

Latihan Tambahan

1. Berdasarkan asas teori bunyi yang dipelajari, sila lakar sebuah plan bilik muzik di sekolah

anda dengan mencadangkan bahan-bahan yang perlu digunakan pada lantai dan dinding

bilik tersebut untuk memastikan kesesuaiannya dari aspek akustik.

2. Dengan merujuk lampiran skor Virga Jesse, sila salin semula skor tersebut dengan tepat

menggunakan perisian Finale. Kemudian anda diminta menjerat bahagian skor dari bar 7

hingga bar 13 dan tampalkannya di paparan MS Words. Cipta sebuah soalan berkaitan

bahagian skor tersebut. Contohnya: Tuliskan harmoni yang digunakan dalam skor dibawah

Bacaan Tambahan

1. R. Alten, Stanley.Audio in Media: The Recording Studio.Belmont: WadsworthPublishing Company, 1999.


48/48


TAJUK 2

LAMPIRAN