તિરુક્કુરળ્ - સંસ્કૃતાનુવાદઃ ·...

Thirukkural in Sanskrit

ત કુ્કરળ્ - સસૃં્કતાનવુાદઃ

Document Information

Text title : ThirukkuraL by Thiruvalluvar Nayanar

File name : tirukkuraL.itx

Category : major_works, advice

Location : doc_z_misc_major_works

Author : Thiruvalluvar nayanAr, Sanskrit translation S.N. Srirama Desikan

Transliterated by : K.T. Shahnaz, NVK Ashraf

Proofread by : K.T. Shahnaz, NVK Ashraf

Latest update : October 20, 2020

Send corrections to : [email protected]

This text is prepared by volunteers and is to be used for personal study and research. The

file is not to be copied or reposted without permission, for promotion of any website or

individuals or for commercial purpose.

Please help to maintain respect for volunteer spirit.

Please note that proofreading is done using Devanagari version and other language/scripts

are generated using sanscript.

October 2, 2020

sanskritdocuments.org



1



૧. ધમર્કા ડઃ । ઉપાેદ્ઘાતઃ

અિધકાર ૧. ઈશ્વરવ દનમ્અકારાદેવ િનયાર્ ત સમ તા યક્ષરા ણ ચ ।ચરાચરપ્રપ ચાેઽયમીશ્વરાદેવ યતે ॥ ૧॥ઈશસ્ય જ્ઞાન પસ્ય િવના પાદિનષવેણમ્ ।સ વધીતાિન શાસ્ત્ર ણ ન તૈર ત પ્રયાજેનમ ॥ ૨॥ભક્તાનાં માનસા ભાજેવા સને જગદ શતુઃ ।ભજતાં પાદયુગલં ય તે િનત્યસ પદ ॥ ૩॥દયાલાેઃ સવર્ મત્રસ્ય શરણાગત્ સ ક્ષણઃ ।નમતાં પાદયુગલં ન સ્યાદ્ દુઃખં કદાચન ॥ ૪॥માહા યમપ્રમેયસ્ય જ્ઞા વા તં ભજતાં ણામ્ ।અજ્ઞાનમૂલકં કમર્ દ્વિવધં ચાિપ ન ય ત ॥ ૫॥પ ચે દ્રયા ણ સ ય તા યથાે યાે િનવતર્યન્ ।ઈશ્વરાેક્તને માગે ણ ગચ્છન્ િનત્યસખુી ભવેત્ ॥ ૬॥ઈશં િન પમં િનતં્ય યાે વૈ શરણમા શ્રતઃ ।સ અેવદુઃખરિહતાે િનતં્ય સખુ મહાશ્નુતે ॥ ૭॥ધમર્ સ ધાેઃ દયા તઃ નાવં ચરણ િપણીમ્ ।અલ વા દુઃખજલધેઃ પારં ગ તું ન શક્યતે ॥ ૮॥ગુણાષ્ટકયુતેશસ્ય પદે યને ન વ દતે ।દષૃ્ટયા િવરિહતં ચ િરવ તસ્ય શરાે થા ॥ ૯॥નાવં ભગવતઃ પાદ િપણીં પ્રા ુવ ત યે ।તે તર ત ભવા ભાેિધ મતરૈ તતુર્મક્ષમમ્ ॥ ૧૦॥

2


અિધકાર ૨. ષ્ટમિહમાલાેકાેઽયં વ ત સદા યતાે વષણ્ હેતનુા ।લાેક સ્થ તકરં વષ તતાેઽ ત મદં િવદુઃ ॥ ૧૧॥આહારાપેક્ષલાેકસ્ય ભાજંે્ય ધા યાિદકં બહુ ।ઉ પાથ પેયતામે ત વયં વષ જલાત્મના ॥ ૧૨॥ચતુ ભઃ સાગરૈઃ દેશે વ્યાપ્તેિપ િદયં સ્થતા ।પ્રા ણનાે બાધતે મેઘે યથાકાલમવષર્ ત ॥ ૧૩॥નષ્ટાયાં વષર્સ પત્તાૈ ધા યાે પાદનત પરાઃ ।લાઙ્ગલને ભવું નવૈ કષર્યેયુઃ કૃષીવલાઃ ॥ ૧૪॥વષ વવષર્ત્ જગતી ં નાશિય વા કદાચન્ ।અથ વયમના ષ્ટ બાિધતામિપ રક્ષ ત ॥ ૧૫॥જલાનાં બ દવાે મેઘાત્ ન પતેયુયર્િદ ક્ષતાૈ ।લાેકે દ્રષંુ્ટ ન શક્ય તે હિરતા ણસ પદઃ ॥ ૧૬॥પી વા જલિનિધ લાેકે યિદ મેઘાે ન વષર્ ત ।અગાઘાેઽ યુદિધ તને સ દ્ધરિહતાે ભવેત્ ॥ ૧૭॥દેવતારાધનં િનતં્ય િવશષેાદુ સવાિદકમ્ ।લાેકે નવૈ પ્રવતત મેઘાે યિદ ન વષર્ ત ॥ ૧૮॥પરાથર્ મહ યદ્દાનમાત્માથર્ ચેહ યત્ તપઃ ।અભયં ન ભવે લાેકે યિદ દેવાે ન વષર્ ત ॥ ૧૯॥જલાભાવે લાેકયાત્રા સવષામવે દેિહનામ્ ।ન સ્યાત્; વષર્ િવના નૈતત;્ સદાચારાિદકં તથા ॥ ૨૦॥

અિધકાર ૩. ય તવૈભવમ્સં યાસનૈાં સદાચારશીલાનાં િવિદતાત્મનામ્ ।આમન ત સમે ગ્ર થાઃ મા યા માહા યમુત્તમમ્ ॥ ૨૧॥

tirukkuraL.pdf 3


િનરાશસ્ય મનુેઃ શ્રૈષ્ઠયગણનં “ વયકાેટયઃ ।ક ત તા તાશ્ચ”ે ત ગણનને સમં ભવેત્ ॥ ૨૨॥િવજ્ઞાય માેક્ષભવયાેઃ સ ભવં સખુદુઃખયાેઃ ।સં યાસં ભજતાં મુ યૈ પ્રભાવાે બહુમ યતે ॥ ૨૩॥ધૈયાર્ઙુ્કશને્ સયં ય ગ ન્ પ ચે દ્રયાત્મકાન્ ।યઃ પાલયત્યયં માેક્ષફલકૃદ્વ જવદ્ભવેત્ ॥ ૨૪॥આશાપ ચકમુક્તસ્ય ગીયતે શ ક્ત ત્તમા ।ગાૈતમાદાત્તશાપાેઽત્ર દેવરા ે િનદશર્નમ્ ॥ ૨૫॥સવ દ્રયજયાખ્યાનં કમાર્ યૈદુર્ કરં જનૈઃ ।યે કુવર્ ત્યુત્તમા તે સ્યુઃ અ યે વધમ મ યમાઃ ॥ ૨૬॥પગા ધરસાદ નાં તન્માત્રાણાં િવધાં ભુિવ ।ના ત યઃ પ્રપ ચાેઽયં વશે તસ્ય ભિવ ય ત ॥ ૨૭॥

યતાેક્તધમર્િનષ્ઠાનાં યતીનાં મિહમાિદકમ્ ।મ ત્રાિદ સિહતવૈદવાક્યૈરેવ િન યતે ॥ ૨૮॥ગુણપવર્તમા ઢાઃ મનુયઃ કુિપતા યિદ ।ક્ષ ણકાેઽિપ સ દુવાર્રફલઃશા તપ્રસાદને ॥ ૨૯॥સવર્ભૂતદયાસા દ્રાઃ યે તુ ધમર્પરાયણાઃ ।ત અેવ બ્રાહ્મણાઃ પ્રાેક્તાઃ યતયઃ સં શતવ્રતા ॥ ૩૦॥

અિધકાર ૪. ધમર્વૈ શષ્ટયમ્ધમાર્ત્ સ યતે ક તઃ ધમાર્દુ પઘતે ધનમ્ ।ધમાર્દ યિધકં વ તુ પ્રા ણનાં િક નુ ઘતર્તે ॥ ૩૧॥ધમાર્નુષ્ઠાનિવભવાત્ દેિહનાં આયતે સખુમ્ ।ધમાર્ણામનનુષ્ઠાનાદિનષં્ઠ સ ભવેિદહ ॥ ૩૨॥મનાવેાક્કાયકરણૈઃ ધમર્કાય યથાિવિધ ।કતર્વં્ય ખ્યાત્ યથાશ ક્ત સમયસ્યાનુરાેધતઃ ॥ ૩૩॥યત્ કૃતં શદુ્ધમનસા સ ધમર્ ઇ ત ક યતે ।હચ્છુ દ્ધરિહતં કમર્ કેવલાડ બરાથર્કમ્ ॥ ૩૪॥

4 sanskritdocuments.org


ક્રાેધાે લાેભઃ કઠાેરાે ક્તરસયૂે ત ચતુિવધાન્ ।દાષેાન્ િવના કૃતં કાય ધમર્ ઇત્યુચ્યતે બુધૈઃ ॥ ૩૫॥પશ્ચાિદ ત ભ ત ત્ય વા બાલ્યે ધમ િવત વતઃ ।સ ધમા ત્યુકાલેઽિપ સ્થતઃ સાહ્યકરાે ભવેત્ ॥ ૩૬॥શ બકાવાહકં હષ્ટવા તત્રત્ય ચ સમક્ષતઃ ।ધમર્પ્રભાવે સજુ્ઞેયે કુતઃ શાસં્ત્ર કુતઃ શ્રુ તઃ ॥ ૩૭॥અનુસ્યૂતતયા ધમર્કાય જન્મિન યત્ કૃતમ્ ।તત્ પનુજર્ન્મમાગર્સ્ય િનરાેધક શલાયતે ॥ ૩૮॥ય લ ધં ધમર્માગણ તદેવ સખુ મ યતે ।અધમાર્દ્વ તુ યત્ પ્રાપં્ત ન સા ક ત નર્ તત્ સખુમ્ ॥ ૩૯॥સ કમવ સદા કાય સવર્યત્નને માનવૈઃ ।અપવાદકરં ચા યત્ વજર્નીયતયાેચ્યતે ॥ ૪૦॥

અિધકાર ૫. ગાહર્ યમ્ત્રયાણામિપ વણાર્નાં વધમર્મનુ તષ્ઠતામ્ ।ગ્ હસ્થાે ધમર્િનરતાે િનતં્ય સાહ્યકરાે મત્ઃ ॥ ૪૧॥યતીન્ તાન્ દિરદ્રાંશ્ચ િનગર્તીન્ અ તથીનિપ ।ગ્ હસ્થાેઽન્નાિદદાનને વા શ્રતાનિપ રક્ષ ત ॥ ૪૨॥િપ દેવા તથીનાં ચ બ ધનૂામાત્મન તથા ।સ કૃ તધર્મર્માગે ણ ગ્ હસ્થસ્ય વરા મતા ॥ ૪૩॥અપવાદભયા દ્વત્તં સ પાદ્ય સકલૈઃ સહ ।ભુ નસ્ય ગ્ હસ્થાસ્ય િનદુર્ષં્ટ વનં ભવેત્ ॥ ૪૪॥ગાહર્ ય વનં યત્ સ્યાત્ નેહધમર્સમ વતમ્ ।તદેવ સાથર્કં લાેકે ત દ્ધ ગાહર્ યમુચ્યતે ॥ ૪૫॥ગાહર્ ય વનં યને ધ ય માગ પ્રવત્યતે ।િક વા પ્રયાજેનં તસ્ય વાનપ્રસ્થાિદના પથા ॥ ૪૬॥ધમણ વત્મર્ના ય તુ ગાહર્ યમપુસવેતે ।

tirukkuraL.pdf 5


માગર્ તરાપે િવ યઃ સ પ્રશ તાે િનગદ્યતે ॥ ૪૭॥કારિય વા પરૈધર્મ ધમર્માગાર્બલ બનઃ ।વનં ચ ગ્ ગસ્થસ્ય શ્લાઘ્યતે ય ત વનાત્ ॥ ૪૮॥

સ અેવ ધમર્શ દાથા ય દ્ધ ગાહર્ ય વનમ્ ।ગ્ હસ્થધમર્ અેવાત્ર ધમર્શ દેન ક યતે ॥ ૪૯॥ધમર્માગર્મનુ લઙ્ઘય ગ્ હસ્થાે યિદ વ ત ।દેવવ પૂ જતઃ સાેઽત્ર દેવલાેકં તતાે વ્રજેત્ ॥ ૫૦॥

અિધકાર ૬. પત્નીદયાિદગુણસ પન્ના ભતુર્રાયાનુસારત્ઃ ।કરાે ત વનં યાઽત્ર સવૈ ભાય ત ક યતે ॥ ૫૧॥ગ્ િહણી યસ્ય ગાહર્ યગુણાિદરિહતા ભવેત્ ।િન ફલં વનં તસ્ય સ વવે િવભવાિદષુ ॥ ૫૨॥પત્ની ચેદ્ ગુણસ પન્ના સ દં્ધ તસ્ય વનમ્ ।વપૈર ત્યે સમાયાતે શૂ યમવે િહ વનમ્ ॥ ૫૩॥પા તવ્રત્યેન સ પન્ના ગ્ િહણી યિદ સઙ્ગતા ।ત માદજ્યુતં્ત ભાગ્યં ગ્ હસ્થાસ્ય ન લ યતે ॥ ૫૪॥પ તમવે હિર મ વા પ્રાતયાર્ ભજતેઽ વહમ્ ।વં વષ ત તંયાઽઽશપ્તાે દેવાેિપ િકલ વષર્ ત ॥ ૫૫॥પા તવ્રત્યેન્ ભતાર્રમાત્માનં ક તમવે ચ ।યા પાલય ત ધમણ સવૈ નાર ત ક યતે ॥ ૫૬॥દ ડનાઘૈ તુ નાર ણાં રક્ષણે િક પ્રયાજેનમ્ ।પા તવ્રત્યાત્ વતઃ સ્ત્રીણામાત્મરક્ષણમુત્તમમ્ ॥ ૫૭॥પા તવ્રત્યેનસિહતાં પ તશશુ્રષૂણે રતામ્ ।ગ્ હસ્થા ગ્ િહણી ં પ્રા ય વગર્લાેકં ભજ ત હે ॥ ૫૮॥પા તવ્રત્યયશાેહીનાં ભાયા યાે લભતે નરઃ ।સગાવ સહવત્ સાેઽયં શત્રુમ યે ન ગચ્છ ત ॥ ૫૯॥



સ ચિરત્રવતી ભાયાર્ માઙ્ગલ્યં િવતસ્ય સા ।સ પુત્રાણામવા પ્તત તુ તતાે ભષૂણવદ્ભવેત્ ॥ ૬૦॥

અિધકાર ૭. પતુ્રભાગ્યમ્શાસ્ત્રાનુગતબુદ્ધ નાં પતુ્રાણાં લાભ અેવ તુ ।લ ધવ્યષેુ મહદ્ભાગ્યં અ યન્નેહ પ્રશસ્યતે ॥ ૬૧॥િનદુર્ષ્ટગુણસ પન્નં પતંુ્ર પ્રા ાે ત યાે નરઃ ।દુઃખાિન તં ન બાધ તે ભાિવજન્મસુ સપ્તસુ ॥ ૬૨॥તનયને િપતુઃ વગર્લાેકાથ દાનકારણાત્ ।પતંુ્ર વા જતિવત્તને સમં વૈ મ યતે િપતા ॥ ૬૩॥દતં્ત યત્ પતુ્ર હ તને સામા યમિપ ભાજેનમ્ ।અ તાદિધકં તત્તુ વતર્તે મધુરં િપતુઃ ॥ ૬૪॥પતુ્રદેહપિર વઙ્ગાે દેહાન દં િવવધર્યેત્ ।જનયેચ્છ્ર વણાન દં તષેાં ખ લતભા ષતમ્ ॥ ૬૫॥અ પષ્ટમધુરં પતુ્રભા ષતં ણાે ત યઃ ।સ અેવ કથયેત્ ર યં વીણાવે વાિદ વાિદતમ્ ॥ ૬૬॥િપતા િવદ્યાપ્રદાનને પ ડતાગ્રેસરં સતુમ્ ।યિદ કુયાર્ સતુસ્યૈતત્ મહત્ સાહ્યમુદ યર્તે ॥ ૬૭॥િવદ્યાવ તં સતંુ દષૃ્ટવા માેદતે ન િપતા પરમ્ ।અિધકં તને તુ ય ત સવ ભૂતલવા સનઃ ॥ ૬૮॥“પતુ્ર તે ગુણવાન્ િવદ્વાન્” ઇ ત વાક્યં મહાત્મનામ્ ।શ્રુ વવૈ જનની તસ્ય જનનાદિપ તુ ય ત ॥ ૬૯॥િકવા તપઃ કૃતં િપત્રા પ્રાપ્તુમેતાદરૃાં સતુમ્ ।ઇ ત લાેકૈઃ તુત્ઃ પતુ્રઃ િપતુઃ સ્યાદુપકારકઃ ॥ ૭૦॥

અિધકાર ૮. પ્રી તઃઅગર્લં ના ત િહ પ્રીતેઃ પ્રીતાનામશ્રુ બ દવઃ ।

tirukkuraL.pdf 7


પ્રકાશય ત સવષાં પ્રી તમ તઃ સ્થતામિપ ॥ ૭૧॥નરઃ પ્રે ણા િવરિહત્ઃ સવર્માત્માથર્ મચ્છ ત ।પ્રેમવાન્ વશર રં ચ પરાથર્ મ ત મ યતે ॥ ૭૨॥સવર્ત્ર પ્રયભાવને કુવર્ન્ વનમાત્મનઃ ।વસ્ય દેહસ બ ધફલં પૂણર્ મહાશ્નુતે ॥ ૭૩॥

ક તે વજનપ્રેમ સવ સાૈહાદર્ વનમ્ ।તદેવ વધર્યેત્ નેહમિધકં સવર્જ તષુુ ॥ ૭૪॥પ્રેમાદ્રર્હૃદયાે ય તુ વતર્સે વીયબ ધષુુ ।સાેઽત્ર ક ત સખંુ ચૈત્ય વગર્લાેકે સખંુ વસતે્ ॥ ૭૫॥સાધનં ધમર્માત્રસ્ય પ્રેમે ત કથનં થા ।અધમર્વજર્નેઽ યેતત્ સાધનં વ તુત વતઃ ॥ ૭૬॥િનર સ્થકાન્ ક ટગણાન્ આતપાે બાઘતે યથા ।વં પ્રે ણા િવરિહતં તથા ધમાિપ બાઘતે ॥ ૭૭॥

મહી હસ્ય શુ કસ્યમરાૈ પ લવજન્મવત્ ।ગ્ હેષુ હૃદયે પ્ર િવના વન્ મુચ્યતે ॥ ૭૮॥દેહા તરઙ્ગભૂતને પ્રે ણા િહતદેિહનામ્ ।બાહયાઙ્ગસામવાયને ફલં નવૈ ભવેદ્ ધ્રવુમ્ ॥ ૭૯॥સ દેહાે વસિહત્ઃ યઃ પ્રેમવશમાગતઃ ।ચમાર્ તા સ્થકૃટઃસ્યાત્ પ્રે ણા િવરિહત તુ યઃ ॥ ૮૦॥

અિધકાર ૯. અ ત થસ કારઃસ ભારાઃ સિ ભ્રય તે યે ગ્ હસ્થાશ્રમવા સના ।સવ તે િવિનયાેક્તવ્યાઃ સદૈવા ત થપજૂને ॥ ૮૧॥પ્રયા ત થમસ મા ય ગ્ હે યદ્વ તુ ભજુ્યતે ।સાક્ષાદ તમવેા તુ ન તચ્છ્લાઘ્યં કદાચન ॥ ૮૨॥વગ્ હપ્રાપ્તમ ત થ ભ યા સ કુવર્તઃ સદા ।

દાિરદ્ર્યં ન ભવેત્ િક તુ ધનં ચા ય ભવધર્તે ॥ ૮૩॥



શદુ્ધા ત થ વે મ ગતં સવેમાનસ્ય સાદરમ્ ।નરસ્ય ગેહે વસ ત પ્રસન્ના પદ્મસ ભવા ॥ ૮૪॥ભાજેિય વાઽ ત થ પવૂ શષં્ટ વીકૃત્ય વત્ઃ ।બી વાપં િવના ક્ષતે્રે ત તે સસ્યસ પદઃ ॥ ૮૫॥તાષેિય વાઽ ત થ પ્રાપ્તમ યાન્ અ ત થસત્તમાન્ ।યાે િહ પ્રતીક્ષતે સાેઽયં દેવાનામ ત થભર્વેત્ ॥ ૮૬॥સદારાધનયજ્ઞસ્ય ફલં વાચામગાેચરમ્ ।અ તથેયાગ્યતા ભેદાત્ ફલમેદાેઽિપ સ મત્ઃ ॥ ૮૭॥યસ્યા તથીનાં સ કારયજ્ઞે બુ દ્ધનર્ યતે ।લ ધં વ તુ પિરભ્રષં્ટ ભવેિદ ત સ ચ તયેત્ ॥ ૮૮॥દિરદ્ર અેવ મ તવ્યાે િવત્તે સત્યિપ પુ કલે ।ભા ત યદાનિવમખુાે યાે ભવેદ્ ભવુને જડઃ ॥ ૮૯॥શર ષપુ પમાઘ્રાણાત્ લાનં સ યતે યથા ।તથાઽ તથીનાં વદનં સ્યાદ્ ગ્ હસ્થે પરાઙ્મખુે ॥ ૯૦॥

અિધકાર ૧૦. મધુરાલાપઃયત્ ક યતે ધમર્િવદ્ ભઃ સદયં પ્રેમપવૂર્કમ્ ।વ ચનારિહતં તત્તુ ભવને્મધુરભાષણમ્ ॥ ૯૧॥સહષ ચ દિરદ્રે યઃ કૃતાત્ દાનાદિન દતાત્ ।પ્રસન્નવદનસ્યૈતત્ શ્રેષં્ઠ મધુરભાષણમ્ ॥ ૯૨॥દૃ ટ્વા પ્રસન્નમધુરં યદ્વૈ હૃદયપવૂર્કમ્ ।ઉચ્યતે સિુહતં સતં્ય સ ધમર્ઃ પરમાે મતઃ ॥ ૯૩॥સવર્ત્ર મધુરં વાક્યં પ્રયુક્તં સખુવધર્કમ્ ।સવર્દા દુઃખજનકં દાિર મિપ નાશયેત્ ॥ ૯૪॥િવનયાે મધુરાલાપઃ દ્વયમાભરણં ણામ્ ।તા યાં દ્વા યાં િવહીનસ્ય િકમ યૈભૂર્ષણૈઃ ફલમ્ ॥ ૯૫॥અ યષેામપુકારાથ યાે વ્રૂતે મધુરં વચઃ ।તસ્ય પપાિન ન ય ત ધમર્ અેવા ભવધર્તે ॥ ૯૬॥

tirukkuraL.pdf 9


પરાપેકારજનકં માધુયર્સાિહતં વચઃ ।વક્તારં સુ ખનં કૃ વા પુ યં ચાિપ પ્રયચ્છ ત ॥ ૯૭॥પરદુઃખાય યા ન સ્યુઃ પ્રયુક્તા મધુરાેક્તયઃ ।અૈિહકામુ મકં સાખૈ્યં પ્રયાેક્તુિવતર ત તાઃ ॥ ૯૮॥મધુરાે યા મહત્ સાખૈ્યં ભવેિદ ત િવદન્નિપ ।દુઃખદં કિઠનં વાક્યં કુતાે વા વ ક્ત માનવઃ ॥ ૯૯॥કથનં કિઠનાેક્તીનાં મધુરે વચ સ સ્થતે ।મધુરં ફલમુ જ્ય કષાયસ્યાશનં ભવેત્ ॥ ૧૦૦॥

અિધકાર ૧૧. કૃતજ્ઞતાઅ મા ભરકૃતે સાહ્યે ય તુ સાહં્ય કરાે ત નઃ ।લાેકદ્વયપ્રદાનેઽિપ તસ્ય ના ત પ્ર તિક્રયા ॥ ૧૦૧॥સમયે ર ચતં સાહં્ય વ પં સ્યાત્ પિરમાણત્ઃ ।તદેવ કાલમેદેન્ મહત્ સ્યાદ્ ભવુનાદિપ ॥ ૧૦૨॥અનાલાેચ્ય પ્ર તફલં સાહં્ય પ્રે ણા િવિન મતમ્ ।િવ ષ્ટ સત્ સમુદ્રાદ યિધકં સ્યાન્ન સશંયઃ ॥ ૧૦૩॥વ પં યવસં સાહં્ય િવ ય બહુ લાભદમ્ ।

તાલ ક્ષાદિપ મહત્ તન્મ ય તે નરાેત્તમાઃ ॥ ૧૦૪॥કૃતે ચ પ્ર તકતર્વં્ય વીયશક્તયનુસારતઃ ।પ્રાપ્તલાભાનુસારેણ પ્ર તકારાે િવગહ્ર ્યતે ॥ ૧૦૫॥જ્ઞાનાચારસમેયાનાં સ બ ધં નવૈ િવ મરેત્ ।આપ સહાયભૂતનાં મતૈ્રી ં નવૈ પિરત્યજેત્ ॥ ૧૦૬॥કષ્ટકાલે સમાયાતે ઉપકુવર્ ત યે નરાઃ ।સ તઃ મર ત તન્મતૈ્રી ં સપ્તસપ્તસુ જન્મસુ ॥ ૧૦૭॥કૃતાનામપુકારાણામધમ િવ તભર્વેત્ ।િવ ત વપકારાણાં સદ્યાે ધમર્ઃ સ ક યતે ॥ ૧૦૮॥ઉપકૃત્ય પ્રથમતઃ મરણા તકરા યિદ ।



ઉપકારા અિપ કૃતાઃ લીય તે તત્ર ચવૈ તે ॥ ૧૦૯॥ધમાર્ તરિવહીનાનાં િવદ્યતે પાપમાેચનમ્ ।કૃતજ્ઞતાધમર્હીને ના ત વૈ પાપમાેક્ષણમ્ ॥ ૧૧૦॥

અિધકાર ૧૨. તાટ યમ્શત્રુ મત્ર તીયષેુ યાયમાગાર્નુસાિરણઃ ।િન પક્ષપાતતા પાે ધમ યાેઽસ્ય ફલં ભવેત્ ॥ ૧૧૧॥િન પક્ષપા તનાે િવત્તં ન તુ કેવલમાત્મનઃ ।સ્થરં સ પુત્રપાતૈ્રાિદ સ તતેઃ સ્યાત્ સખુાવહમ્ ॥ ૧૧૨॥પક્ષપાતા જતં િવત્તં સખંુ નવૈ પ્રયચ્છ ત ।કદા ચત્ સખુદં ભાયાદથાિપ પિરવજર્યેત્ ॥ ૧૧૩॥અયં મા ય યવત ત િવપર તાેઽય મત્યિપ ।સદસ પુત્રજન્મ યાં જ્ઞાતું શકં્ય િવશષેતઃ ॥ ૧૧૪॥સખુદુઃખે િહ સસંારે કમાર્ધીને ભિવ યતઃ ।અતાે મ યસ્થ ત્તઃ સ્યાત્ શ્રેષ્ઠમાભરણં સતામ્ ॥ ૧૧૫॥હૃદયં પક્ષપાતને યિદ પાપં િવ ચ તયેત્ ।તદુ પાત ઇ ત જ્ઞેયં ભાિવનાશસ્ય મૂચકમ્ ॥ ૧૧૬॥િન પક્ષપા તનાે ધમર્શીલસ્ય સમપુાગતમ્ ।દાિરદ્ર્યમિપ મ ય તે ભાગ્યમવે મની ષણઃ ॥ ૧૧૭॥મ યે સ્થતા તુલા દ્રવં્ય યાયત તુલયેદ્યથા ।તથા િન પક્ષપા ત વં મા યસ્થં લક્ષણં સતામ્ ॥ ૧૧૮॥પક્ષપાતં િવના ચત્તં મ યસ્થં ચ ભવેદ્ય ત ।વા ચ મ યસ્થભાવાેઽિપ તદા નનંૂ ભિવ ય ત ॥ ૧૧૯॥અ યષેામિપ વ તૂિન વક યાનીવ પ યતા ।િક્રયતે યત્તુ વા ણજ્યં તદ્વા ણજ્ય મતીયર્તે ॥ ૧૨૦॥

tirukkuraL.pdf 11


અિધકાર ૧૩. િનગ્રહશીલતાતનાે ત િનગ્રહાે મત્યર્મુતં્ત દેવપૂ જતમ્ ।અિનગ્રહાે નરં ઘાેરે નરકે પતયત્યિપ ॥ ૧૨૧॥િનગ્રહઃ શાશ્વતં િવત્ત મ ત તત્ પાલયેત્ સદા ।િનગ્રહાદિધકં શ્રેયાે માનવાનં ન િવદ્યતે ॥ ૧૨૨॥જ્ઞાતવં્ય ત વતાે જ્ઞા વા સયંમી યાે ભવેન્નરઃ ।મહાત્મનાં ગુણાજ્ઞાનાં કૃપયા સ સખુી વસતે્ ॥ ૧૨૩॥સદા િનગ્રહશીલાે યઃ વીયમાગાર્વલ બનઃ ।મહાેન્નતા સ્થ ત તસ્ય શલૈાદ યિધકા ભવેત્ ॥ ૧૨૪॥સદા િનગ્રહશીલ વં સવષામુતં્ત મતમ્ ।તષેુ ચા યગ્રગ યસ્ય તદ્ભવેદિધકં ધનમ્ ॥ ૧૨૫॥પ ચે દ્રયા ણ સ ય ય િવદ્યમાનસ્ય કમર્વત્ ।આત્મરક્ષણશ ક્તઃ સ્યાત્ સપ્ત વિપ ચ જન્મસુ ॥ ૧૨૬॥િનરાેદ્ધવ્યષેુ બહુષુ જહ્વાં વા રાે દુમહર્ ત ।અ યથા શ દદાષેેણ યતે દુઃખભાજનમ્ ॥ ૧૨૭॥શક્તવા કુશ દં યાેઽ યસ્ય કુ તે મનસાે વ્યથામ્ ।તા કૃતાશ્ચા યધમાર્ઃ સ્યુરિનષ્ટફલદાયકાઃ ॥ ૧૨૮॥વિહ્નજઃ સ્યાત્ વ્રણાઃ શા તઃ ચહ્નમાતં્ર ન શા ય ત ।વાગ ગ્ જવ્રણસ્યેહ નવૈાપેશમનં ભવેત્ ॥ ૧૨૯॥અક્રાેધઃ સયંમી ય તુ િવદ્યયા ચ િનષેિવતઃ ।વત્ અેવ સમાગ ય તં રક્ષેદ્ધમર્દેવતા ॥ ૧૩૦॥

અિધકાર ૧૪. સદાચારસ પ ત્તઃસદાચારાે મનુ યાણાં સવર્શ્રેયાં સ યચ્છ ત ।પ્રાણે યાેિપ સદાચારઃ શ્રેષ્ઠ ઇત્યેવ પાલયેત્ ॥ ૧૩૧॥પ્રે ણા પિરશ્રમેણાિપ સદાચારં તુ પાલયેત્ ।સવર્ધમ સદાચારઃ શ્રેષ્ઠાે િવતસાહ્યાદઃ ॥ ૧૩૨॥



યઃ સદાચારસ પન્નઃ સ કુલીન ઇતીયર્તે ।યઃ સદાચારરિહત વકુલીનઃ સ ગ યતે ॥ ૧૩૩॥અધીતિવ તં વેદં પ્રા ાે ત પઠનાત્ પનુઃ ।િવપ્રાે નષકુલાચારઃ પનુનાર્ ાે ત િવપ્રતામ્ ॥ ૧૩૪॥અસયૂાિવષ્ટમનુ ે યથા િવત્તં ન િવ દ ત ।તથા કુલાચારહીનાે લભતે ન સમુન્ન તમ્ ॥ ૧૩૫॥ધીરાઃ સદાચારહાનાત્ દૃ ટ્વા નીચકુલાેદ્ભવમ્ ।ન મુ ચ ત સદાચારં દુ સાધમિપ સવર્દા ॥ ૧૩૬॥સદાચારેણ સવઽિપ લભ તે પરમં યશઃ ।સદાચારપિરત્યાગાદપવાદાે મુધા ભવેત્ ॥ ૧૩૭॥ઉપયાેલાકયાેઃ સાખૈ્યં સદાચારેણ યતે ।તથા દુઃખ દુરાચારાત્ પ્રા યતે લાેકયાેદ્વર્યાેઃ ॥ ૧૩૮॥દાષેયુક્તાિન વાક્યાિન િવ ત્યાિપ પ્રમાદતઃ ।તષેાં મખુાન્ન િનયાર્ ત યે સદાચારશા લનઃ ॥ ૧૩૯॥યે તુ નવૈ પ્રવતર્ તે કાલદેશાનુસારત્ઃ ।અધીતે વિપ શાસે્ત્રષુ જ્ઞાિનનાે ન ભવ ત તે ॥ ૧૪૦॥

અિધકાર ૧૫. પરદારપરાઙ્મખુતાપરપત્નીસઙ્ગમેચ્છાદાષે તષેુ ન િવદ્યતે ।ધમાર્થર્શાસ્ત્ર ત વજ્ઞા યે ભવ ત મહીતલે ॥ ૧૪૧॥પરપત્નીલ પટનાં મ યે ઢતમાે િહ સઃ ।પરદાર ગ્ હદ્વારે કામાતા યઃ પ્રતીક્ષતે ॥ ૧૪૨॥વન્નિપ તપ્રાયઃ સ તુ સશંય મ તરા ।

િવશ્વ તસહૃુદઃ પત્ની ં યાે ભાેક્તુમ ભવા છ ત ॥ ૧૪૩॥પાપં િક ચદનાલાેચ્ય પરનાર રતાત્મનઃ ।િકમ યૈ િવભવૈઃ પૂણઃ સ દુઃખાન્ન િવમુચ્યતે ॥ ૧૪૪॥સવર્સાધારણં મ વા સઙ્ગતઃ પરવ લભામ્ ।અપવાદં સ્થરં ધત્તે ગિહતં ત કુલં ભવેત્ ॥ ૧૪૫॥

tirukkuraL.pdf 13


અપવાદાે ભયં પાપં દ્વષેશ્ચે ત ચતુિવધાઃ ।દાષેા નનંૈ િવમુ ચ ત યાેઽ યભાયા િનષવેતે ॥ ૧૪૬॥ધમર્ માગણ ગાહર્ યસવેનનેેહ વતઃ ।અ યદ યષેુ દારેષુ મ તરેવ ન યતે ॥ ૧૪૭॥પરસ્ત્રીદશર્ને ચત્તદાઢથ યદૂ્ર િવદ્યતે સતામ્ ।નેદં તષેાં ધમર્માતં્ર પૂણાર્ચારાેઽિપ સ તઃ ॥ ૧૪૮॥ઘાેરા માેિધ તેઽ ય મન્ લાેકે તે શ્નવુતે સખુમ્ ।પરાઙ્ગનાપિર વઙ્ગં કામાતાર્ યે ન કુવર્તે ॥ ૧૪૯॥ત્ય વા ધમર્ મધમર્ણાં કતાર્ ચાિપ િવશષેતઃ ।શ્લાઘ્ય અેવ ભવેદત્ર પરસ્ત્રીિવમખુાે યિદ ॥ ૧૫૦॥

અિધકાર ૧૬. ક્ષમાધારણાત્ ખનકસ્યાિપ ધર યા ઇવ િનઃસમા ।વાપરાિધષુ યા ક્ષા તઃ સ ધમર્ઃ પરમાે ણામ્ ॥ ૧૫૧॥

અપકારઃ પરકૃતઃ સાેઢવ્યઃ સવર્દા નરૈઃ ।િવ મતાર્ વપકારણાં તતાે ભુિવ મહીયતે ॥ ૧૫૨॥દિરદ્રષેુ દિરદ્રઃ સ્યાત્ ભ્રષ્ટ વ ત થપૂજનાત્ ।મૂઢિન દા સિહ તુ સમથષૂત્તમાે ભવેત્ ॥ ૧૫૩॥આત્મનાે ગુણસ પત્ત્યા િવખ્યા ત ય શ્ચક ષર્ ત ।તને ક્ષમાવતા ભાવ્યમપરાિધજને વિપ ॥ ૧૫૪॥શત્રૂણામપકતાર્રં સ તાે ન બહુકુવર્તે ।અિર વિપ ક્ષમાવ તં વણર્વત્ હૃિદ કુવર્તે ॥ ૧૫૫॥િવરાેિધ વપક ર્ણાં તષે્ઠદેકિદનં સખુમ્ ।પરદ્રાેહસિહ ણનૂં યાવ વં ભવદ્યશઃ ॥ ૧૫૬॥પરૈરનથાર્ત્ િવિહતાત્ લ વાિપ મનસાે વ્યથામ્ ।અધમાર્ચરણા ચત્ત િનરાેધાે િહ પ્રશસ્યતે ॥ ૧૫૭॥કુવર્તામાત્મનાે દ્રાેહં મનાેઽહઙ્કાર કરણાત્ ।



અકૃ વવૈ પ્રતીકારં જેતવ્યાઃ ક્ષમયવૈ તે ॥ ૧૫૮॥મયાર્દાં સમ તક્ર ય િન દકાન્ કિઠનાે ક્ત ભઃ ।ક્ષમયા યે સહ તેઽત્ર શદુ્ધા તે મુિન ભઃ સમાઃ ॥ ૧૫૯॥મહાનવે સ મ તવ્યઃ િવનાઽન્નં ય તપસ્ય ત ।પરિન દાસિહ તુ તતાેઽિપ સ્યાન્મહત્તરઃ ॥ ૧૬૦॥

અિધકાર ૧૭. અનસયૂતાઅસયૂાહીન ચત્તને સન્માગૈઙ્ક પ્રવ તના ।અનસયૂા રક્ષણીયા સદાચારસમા સદા ॥ ૧૬૧॥અસયૂા યસ્ય ન ભવેત્ સવર્દા સવર્જ તષુુ ।સ અેવ ભગ્યવાન્ લાેકે સવર્ભાગ્યષેુ તદ્વરમ્ ॥ ૧૬૨॥પરાે કષર્મસાેદ્વવૈ ય વસયૂાપરાે ભવેત્ ।ઇહ િવત્તં પરે પુ યમુભયં તસ્ય હીયતે ॥ ૧૬૩॥અસયૂયા ભવેદ્દઃુખ મ ત મ વા મની ષણઃ ।અધમ નવૈ કુવર્ ત હ્યસયૂાવશમાગતાઃ ॥ ૧૬૪॥અસયૂયા સમઃ શત્રવુર્તર્તે ન મહીતલે ।િરપાૈ કદા ચચ્છા તેઽિપ નનંૂ સા કુ તે વ્યથામ્ ॥ ૧૬૫॥યાે વૈ ન સહતેઽ યસ્ય િવભવં સમપુાગતમ્ ।બ ધવા તસ્ય ન ય ત વસ્ત્રાહારિવવ જતાઃ ॥ ૧૬૬॥દૃ ટ્વા નરમસયૂાઢ ં મ યનુા સિહતા રમા ।દદા ત તસ્ય દાિરદ્ર્યં વયં ચાિપ િવમુ ચ ત ॥ ૧૬૭॥અસયૂયા સમઃ પાપી િવદ્યતે નવૈ ભૂતલે ।ભાગ્યં સવ નાશિય વા કુપથે ચ નયેન્નરમ્ ॥ ૧૬૮॥અસયૂાસિહતે ભાગ્યં દાિરદ્ર્યં સ જને વિપ ।યિદ સ્યાત્ કારણં તત્ર િક સ્યાિદ ત િવચાયર્તામ્ ॥ ૧૬૯॥અસયૂાવાન્નરાે લાેકે ન પ્રા ાે ત સમુન્ન તમ્ ।અસયૂયા િવરિહતં ન જહાત્યુન્ન તનર્રમ્ ॥ ૧૭૦॥

tirukkuraL.pdf 15


અિધકાર ૧૮. અલાેભઃઅધમાર્દ યાવ તૂિન યાેઽપહતુર્મભીચ્છ ત ।કુલનાશં સ ભજતે દાષેા અિપ ભજ ત તમ્ ॥ ૧૭૧॥અ યાયા લ જતા મત્યાર્ લાેભને પરવ તષુુ ।વ પલાભમભી સ તઃ િન ષદં્ધ નવૈ કુવર્તે ॥ ૧૭૨॥યાયમાગાર્ગતં િનત્યસખંુ યૈઃ પ્રાથર્તે નરઃ ।અ પસાખૈ્યાત્ ન તે કુયુર્ઃ લાેભમ યે વધા મકમ્ ॥ ૧૭૩॥જ વા પ ચે દ્રયગ્રામં ત વજ્ઞાનસમ વતાઃ ।જ્ઞા વાિપ વક દાિરદ્ર્યમલુ ધાઃ પરવ તષુુ ॥ ૧૭૪॥પરદ્રવ્યાપહારાથ િન દતં કમર્ કુવર્તઃ ।સૂ મેણ શાસ્ત્રજ્ઞાનને િવદ્યતે િક પ્રયાજેનમ્ ॥ ૧૭૫॥સવર્ભૂતદયાપવૂ ગાહર્ યમનુ તષ્ઠતઃ ।પરવ તપુ્રલાેભને ગાહર્ યમિપ િન ફલમ્ ॥ ૧૭૬॥પરદ્રવ્યાપહારેણ લ ધં વ તુ પિરત્યજેત્ ।ફલપ્રદાનવેલાયાં ન તચ્છ્ર ેયઃ પ્રદાસ્ય ત ॥ ૧૭૭॥યાેઽ યદ યં વ તુ તમપહતુર્ ન કાઙ્ક્ષ ત ।ન ક્ષીયતે તસ્ય ભાગ્યં ભૂય અેવા ભવધર્તે ॥ ૧૭૮॥પરદ્રવ્યે વલુ ધા યે જ્ઞાિનનાે ધમર્િવત્તમાઃ ।તાનૂ વાસયાેગ્યાન્ િવજ્ઞાય તે વવે રમતે રમા ॥ ૧૭૯॥પિરણામમનાલાેચ્ય પરલુ ધાે િવન ય ત ।અલુ ધાે ય તુ વતત રાજતે સ જયી ભુિવ ॥ ૧૮૦॥

અિધકાર ૧૯. પરાેક્ષિન દાવજર્નમ્અ યનુ વા ધમર્શ દમધમાર્ચાર ત પરઃ ।પરાેક્ષિન દાદાષેેણ રિહતશ્ચેત્ પ્રશસ્યતે ॥ ૧૮૧॥પરાેક્ષે દૂષિય વા યા પ્રત્યક્ષે કપટ તુ તઃ ।



ધમર્હાનેરધમર્સ્ય કરણાત્ પાપદૈવ સા ॥ ૧૮૨॥પરાેક્ષે દૂષણાદગ્રે તુત્યા ય વ્યતે મુઘા ।તતાેઽિપ ધમર્ન્નષ્ટસ્ય શાસ્ત્રાેક્તા સદ્ન તભર્વેત્ ॥ ૧૮૩॥પ્રત્યક્ષે દૂ યતાં સ યક્ િવના દા ક્ષ યમવે વા ।પિરણામમનાલાેચ્ય પરાેક્ષે ન તુ દૂષયેત્ ॥ ૧૮૪॥વાચા ધમ વદેન્નામ મન તત્ર ન િવદ્યતે ।ઇત્યેવ સ િહ મ તવ્યઃ પરાેક્ષે ય તુ િન દ ત ॥ ૧૮૫॥યાે િન દ ત પરાેક્ષેઽ યં ત કૃતષેુ બહુ વિપ ।દાષેષેુ સારમ વ ય તમ યાે દૂષયેતુરઃ ॥ ૧૮૬॥યાે વા મધુરવાક્યને નેહમ યનૈર્ વઘર્યેત્ ।પરાેક્ષિન દકસ્યાસ્ય ભજે ન્મત્રમ મત્રતામ્ ॥ ૧૮૭॥િવશ્વ ત મત્રદાષેણાં પરાેક્ષે સપં્રકાશકાઃ ।ઉદાસીન મનુ યષેુ ન કુયુર્ઃ િક મવા પ્રયમ્ ॥ ૧૮૮॥“મમાસ્ય ભરણં ધમર્” ઇ ત મ વા વસુ ધરા ।પરાેક્ષિન દાસક્તસ્ય દેહભારં િવભ ત િકમ્? ॥ ૧૮૯॥પરાેક્ષિન દકઃ વીયદાષેાન્ અ યકૃતાિનવ ।યિદ ના ત તં નવૈ બાધ તે દુઃખરાશયઃ ॥ ૧૯૦॥

અિધકાર ૨૦. થાલાપિનષેધઃજુગુ સાજનકં વ્યથર્ભાષણં જનસસંિદ ।પ્રયુઙ્ક્તે યઃ સ સવષાં પર હાસ પદં ભવેત્ ॥ ૧૯૧॥મત્રે વિનષ્ટકરણાદિપ પ ડત મ ડલે ।થાપ્રલાપાે િવજ્ઞેયાે મહાિનષ્ટફલપ્રદઃ ॥ ૧૯૨॥

અિવની તપરઃ સાેઽય મ ત પષં્ટ પ્રતીયતે ।િનરથર્કાિન વાક્યાિન બ્રૂતે ય તુ િવશષેતઃ ॥ ૧૯૩॥હીનમથર્ગુણા યાં યત્ વાક્યં સવર્ત્ર ક યતે ।નીત્યા િવરિહતં તત્તુ નાશયેત્ સદુ્ગણાનિપ ॥ ૧૯૪॥

tirukkuraL.pdf 17


બ્રૂયુિનરથર્કં વાક્યં મહાસ્થાનગતા યિદ ।તદા ક તપ્ર તષ્ઠા યા ભવ ત રિહતા અમી ॥ ૧૯૫॥િનરથર્કાનાં વાક્યાનાં પ્રયાેક્તા યઃ પનુઃ પનુઃ ।ન નરઃ સ િહ મ તવ્યાે ઋ ષં સ્યાન્નરે વયમ્ ॥ ૧૯૬॥અધમર્સિહતં વાક્યં મહા તઃ કથય વિપ ।અપ્રયાજેકવાક્યાિન વજર્નીયાિન તૈરિપ ॥ ૧૯૭॥માેક્ષાદ્યુત્તમલાભાથ મીમાંસ તે મથ તુ યે ।અ પલાભકરં વાક્યં ન તે બ્રૂયુમર્ની ષણઃ ॥ ૧૯૮॥અિવદ્યારિહતાઃ સ તઃ ત વજ્ઞાનસમ વતાઃ ।િવ ત્યા યથર્િવધુરં વાક્યં નવૈ પ્રયુ જતે ॥ ૧૯૯॥વાચ્યં તદેવ વાક્યષેુ ય લાભજનકં વચઃ ।ત્યાજં્ય તદેવ વાક્યષેુ ય લાભરિહતં વચઃ ॥ ૨૦૦॥

અિધકાર ૨૧. દુ કમર્ભી તઃદુ કમર્િનરતા લાેકાઃ પાપે યાે ન િહ બ ય ત ।સ કમર્િનરતા સ ત પાપા દ્વ ય ત સવર્દા ॥ ૨૦૧॥દુ કમર્ણા દુઃખમવે ય માદુ પદ્યતે તતઃ ।વહે્નર યિધક મ વા મેતવં્ય દુષ્ટકમર્ણઃ ॥ ૨૦૨॥તદાત્મક્ષેમજનકમુત્તમં જ્ઞાનમુચ્યતે ।દુઃખાનુ પાદબુ દ્ધયાર્ વાપરાિધજને વિપ ॥ ૨૦૩॥પરદુઃખપ્રદં કમર્ પ્રમાદેનાિપ ન મરેત્ ।અ યથા મરતાેઽસ્યવૈ ધમા નાશં િવ ચ તયેત્ ॥ ૨૦૪॥“અહં દિરદ્ર” ઇત્યુ વા ન કુયાર્ કમર્ િન દતમ્ ।ન ચેત્ દિરદ્ર અેવ સ્યાત્ ભાિવજન્મસુ સપ્તસુ ॥ ૨૦૫॥“ વકૃતં દુ કૃતં વસ્ય ભાિવદુઃખપ્રદાયકમ્” ।ઇ ત ચ તયતાઽ યષેાં ન કાયાર્ દુ કૃ તઃ સદા ॥ ૨૦૬॥ઇતરૈઃ શત્રુ ભ ર્તુ મુચ્યેતેહાિપ જન્મિન ।દુ કમર્નામા શત્રુ તુ બાધતે ભાિવજન્મસુ ॥ ૨૦૭॥



નરચ્છાયા યથા તસ્ય પાદા યાં સહ ગચ્છ ત ।પ્ર તજન્મ તથા યા તી દુ કૃ તબાર્ધતે નરમ્ ॥ ૨૦૮॥િવના દુઃખં સદા યાે વૈ સખુી ભિવતુ મચ્છ ત ।ઈષદ યત્ર દુ કમર્ ન કુયાર્ત્ સ પરસ્ય તુ ॥ ૨૦૯॥અધમણ પથા ગચ્છન્ અ યે યાે દુ કૃ ત નરઃ ।યિદ ક શ્ચન્ન કુ તે તં દુઃખં દૂરત ત્યજેત્ ॥ ૨૧૦॥

અિધકાર ૨૨. લાેકાપેકાિરતામેઘાનં વષર્તાં િનતં્ય િક સાહં્ય કુવર્તે જનાઃ ।મેઘતુલ્યા મહા તાેઽિપ િન કામમપુકુવર્તે ॥ ૨૧૧॥લાેકાપેક ર્ ભિવત્તં પ્રયત્નાત્ સમપુા જતમ્ ।સ પાત્રે દ યમાનં સત્ પ્રયાજેનકરં ભવેત્ ॥ ૨૧૨॥લાેકાપેકાિરતાખ્યને ધમણ ભુિવ વનાત્ ।સ કાયર્મુત્તમં ના ત વગ વા ભૂતલેઽિપ વા ॥ ૨૧૩॥લાેકનામપુકતાર્ યઃ શષ્ટાચારપરાયણઃ ।સ વ ત શર રેણ તપ્રાયાે નરાેઽપરઃ ॥ ૨૧૪॥જલપૂણર્તટાકેન ભવ ત સુ ખનાે જનાઃ ।લાેકાપેકાિરણાે ભાગ્યં લાેકસાખૈ્યં પ્રયચ્છ ત ॥ ૨૧૫॥ફલભારનતાે ક્ષઃ પ્રામમ યં ગતાે યથા ।લાેકાપેકાર િવત્તાઢય તથા સ્યાદુપકારકઃ ॥ ૨૧૬॥સવર્ભાગૈયર્થા ક્ષઃ ગ્ણાનામાષૈધાયતે ।લાેકાપેકાિરણાે િવત્તં તથા સવાપકારકમ્ ॥ ૨૧૭॥લાેકાપેકારમાહા યં ન તાે જ્ઞાિનસત્તમાઃ ।વસ્ય દાિરદ્ર્યકાલેઽિપ પરેષામપુકવર્તે ॥ ૨૧૮॥

લાેકાપેકાિર ચત્તસ્ય દાિરદ્ર્ય મદમુચ્યતે ।ન શક્નાે યિધકં દા તુ દા દ્ર્યયે ત યન્મતમ્ ॥ ૨૧૯॥લાેકાપેકારાત્ દાિરદ્ર્યં યેતે ત વદેત્ યિદ ।

tirukkuraL.pdf 19


ભ યાત્મિવક્રયેણૈતત્ દાિરદ્ર્યક્રયણં વરમ્ ॥ ૨૨૦॥

અિધકાર ૨૩. દાનમ્અ થ યાેઽપે ક્ષતં યત્તુ દ યતે દાનમુચ્યતે ।ઇતરા ણ તુ દાનાિન વાથર્મૂલાિન કેવલમ્ ॥ ૨૨૧॥માેક્ષલાભી ભવેત્ કામં યાચનં ન િહ સ મતમ્ ।નરકેઽિપ સમાયાતે દાનં સવાર્ત્મના વરમ્ ॥ ૨૨૨॥“અહં દિરદ્રાે દેહી” ત વાક્યશ્રવણમ તરા ।મહકુલપ્રસતૂષેુ દૃ યતે દાનશીલતા ॥ ૨૨૩॥યાચકસ્ય મખંુ દાનાત્ પ્રસનં્ન ન ભવેત્ યિદ ।દા વમિપ યા ચવે યતે દુઃખદં સદા ॥ ૨૨૪॥અવારયન્ ઘં ભાજૈે્યયેઙ્ગી ત સહનક્ષમઃ ।તામાપાકુવર્તાેઽન્નાદ્યૈ ગ્ હસ્થાનાિધકાે મતઃ ॥ ૨૨૫॥ધની ઘં યદાતર્સ્ય વારયેત્, ભાિવજન્મસુ ।તદાત્મફલ લાભાય સ્થરં મુલધનં ભવેત્ ॥ ૨૨૬॥ભુક્તવ તં સહા યને્ લ ધં વ તુ િવભજ્ય તુ ।

ણામાઽયં મહારાેગાે દૂરિન્નત્યં િવમુ ચત ॥ ૨૨૭॥અભુક્તં વને ચા યે યાેઽ યદત્તં યસ્ય વૈ ધનમ્ ।ક્ષીયતે િક ન ના ત સ સાખૈ્યં દાનમૂલકમ?્ ॥ ૨૨૮॥અદ વવૈ પરે યાે યદ્ભજુ્યતે વા જતં ધનમ્ ।દિરદ્ર્યાન્મરણા ચ સ્યા દહાે કષ્ટતરં તતઃ ॥ ૨૨૯॥ના ત ત્યુસમં દુઃખમથા ય થ ભર સતમ્ ।તે યાે દાતુમશક્તસ્ય ત્યુરેવ વરાે મતઃ ॥ ૨૩૦॥

અિધકાર ૨૪. ક તઃઅ થ યાે વા છતં દ વા ક ત્યાર્ સહ વસને્નરઃ ।નરસ્ય જન્મસાફલ્યં ના ત ક ત િવના ભુિવ ॥ ૨૩૧॥



યાચકે યાે દાિરદ્ર્યે યઃ વ પં વાિપ પ્રયચ્છતઃ ।ક તરેવ સદા સદ્ ભગ તા ભવ ત શાશ્વતી ॥ ૨૩૨॥બહુકાલમ ભવ્યા ય તષ્ઠ તી ં ક તમ તરા ।લાેકે િન પમં િનત્યમેકં વ તુ ન િવદ્યતે ॥ ૨૩૩॥થવ્યાઃ સ્થ તપયર્ તાં ક ત યાે લભતે નરઃ ।વગર્લાેકાેઽિપ તં તાૈ ત ન તુ જ્ઞાનસમ વતાન્ ॥ ૨૩૪॥સ્થરક ત્યાર્ ચ મરણં યશઃ્કાયને વનમ્ ।મહતાં જ્ઞાિનનામવે લ યં સ્યાત્ નાપરસ્ય તુ ॥ ૨૩૫॥યદ ષં્ટ માનષું જન્મ ક ત્યાર્ જનનમુત્તમમ્ ।અ યથા ગજન્મવૈ શ્લાઘ્યતે મત્યર્જન્મનઃ ॥ ૨૩૬॥અશક્તાે િવતું ક ત્યાર્ ન દ્વષે્ટ ાત્માનમાત્મના ।િક વાત્મિન દકં દ્વે ષ્ટ િક ભવેદત્ર કારણમ્ ॥ ૨૩૭॥અનવા ય યશાે લાેકે યે િહ વ ત માનવાઃ ।િન દતં વનં તષેા મ ત સદ્ ભઃ પ્રક ત્યર્તે ॥ ૨૩૮॥યશસા તુ િવહીનસ્ય કાયં યા બ યાન્મહી ।િનદુર્ષ્ટ સસ્યસ પ ત્તિવહીના સા ભવેદ્ ધવુમ્ ॥ ૨૩૯॥અપવાદેન રિહતાે યાે વ ત સ વ ત ।વન્ન યપવાદેન તપ્રાયાે િહ ગ યતે ॥ ૨૪૦॥

અિધકાર ૨૫. દયાદયા પં ધનં સવર્ધનાદુત્તમ મુચ્યતે ।ઇતરા ણ ધનાનીહ સ ત નીચજને વિપ ॥ ૨૪૧॥સન્માગણ પરા ય ભિવતવ્યં દયાવતા ।સવર્શાસ્ત્ર પરામશદયૈકા સાહ્યાકાિરણી ॥ ૨૪૨॥અ ધકારમયં ધાેરં નરકં ન ભજ ત તે ।યે વૈ દયાદ્રહૃદયા વતર્ તે સવર્જ તષુુ ॥ ૨૪૩॥રક્ષણાત્ સવર્જ તનૂાં દયાયાશ્ચ પ્રદશર્નાત્ ।નરાે ન લભતે નનંૂ દુ કમર્ નરકપ્રદમ્ ॥ ૨૪૪॥

tirukkuraL.pdf 21


દયાદ્રર્હૃદયાે ભૂ વા દુઃખં ના ાે ત ભૂતલે ।િનદશર્નં ભવેદત્ર લાેકાેઽયં પ્રા ણસઙુ્કલઃ ॥ ૨૪૫॥જનાઃ પ્રા ણદયાહીનાઃ પ્રા ણનાે િહસય ત યે ।ધમર્ત્યાગાગતં જન્મદુઃખં નાદ્યાિપ તૈઃ તમ્ ॥ ૨૪૬॥િવત્તહીનાે ન લભતે ઇહલાેકે યથા સખુમ્ ।પરલાેકે ન લભતે દયાશૂ યઃ સખંુ તથા ॥ ૨૪૭॥સ કમર્ણા દિરદ્રાેઽિપ કદા ચદ્ધિનકઃ સખુી ।િનદર્યસ્ય કુતઃ સાખૈ્યં ન કદાિપ સ વધર્તે ॥ ૨૪૮॥જ્ઞાનશૂ યાે યથા શાસ્ત્રાત્ત વાથ નવૈ િવ દ ત ।િનદર્યઃ વકૃતાદ્ધમાર્ત્તથા ન લભતે ફલમ્ ॥ ૨૪૯॥યદા ક ણયા હીનાે િહસયેદ્દબુર્લં તદા ।વ માદ્વલીયસામગ્રે ચ તયેત્ વભય સ્થ તમ્ ॥ ૨૫૦॥

અિધકાર ૨૬. માંસવજર્નમ્પાષેણાથ વદેહસ્ય કૃ વા યઃ પ્રા ણિહસનમ્ ।તન્માંસભક્ષણપરઃ સ દયાવાન્ કથં ભવેત્ ॥ ૨૫૧॥ધનસ્યારક્ષણાન્માત્યા િનધર્નાે યતે યથા ।તથા માંસશનપરાે દયાહીનઃ પ્રક ત્યર્તે ॥ ૨૫૨॥પ્રા ણમાંસરસા વાદ િનમગ્ સ્ય િહ માનસમ્ ।ઘાતકસ્યાત્ત સ્ત્રસ્ય ચત્તવિન્નદર્યં ભવેત્ ॥ ૨૫૩॥અિહસવૈ દયા પ્રાેક્તા િહસયેમદયા મતા ।પ્રા ણભાંસાશનં લાેકે પાપમાખ્યાયતે ॥ ૨૫૪॥માંસહારાે ભ દ્ધશ્ચેત્ સદેહં પ્રા ણના મહ ।દુલર્ભા સ્થ તરેવ સ્યાત્ નરકશ્ચાિપ યતે ॥ ૨૫૫॥માંસાથ ન ભવેત્ પ્રા ણ િહસા ચેિદહ ભૂિરશઃ ।ધનાથ નવૈ વતરન્ માંસિવક્રિયણાે નરાઃ ॥ ૨૫૬॥માંસાં ન ભક્ષયેત્ પ્રાજ્ઞઃ, િક્રયમાણે િવમશર્ને ।



વ્રણાે િહ પ્રા ણનાં માંસ મ ત જ્ઞાનં ભવેત્ યતઃ ॥ ૨૫૭॥િનદુર્ષ્ટજ્ઞાન સ પન્ના સ્ત્રદાષેણ િવવ જતાઃ ।શર રં પ્રાણરિહતં શવં મ વા ન ભુ જતે ॥ ૨૫૮॥નાનાયાગિવધાનને યમાનાત્ ફલાદિપ ।માંસાહારપિરત્યાગાચ્છ્ર ેપઃ ફલમવા યતે ॥ ૨૫૯॥પ્રા ણિહસા િવરિહતં િવમખંુ માંસભક્ષણે ।સવ દેવા નરાશ્ચવૈ િવનમ ત નરાેત્તમમ્ ॥ ૨૬૦॥

અિધકાર ૨૭. તપઃઉપવાસાિદદુઃખાનાં સહનં વસ ત્તેઃ ।દુઃખાનુ પાદનં ચે ત તપાેલક્ષણમુચ્યતે ॥ ૨૬૧॥જન્મા તરતપાે યાસ શા લનાે મનજુસ્ય તુ ।તપઃ સ્યાદત્ર િનિવઘ્નં િવપર તે થાશ્રમઃ ॥ ૨૬૨॥આહારાિદપ્રદાનને પ્રશ તાનાં તપ વનામ્ ।ગ્ હસ્થાઃ સાહ્ય મચ્છ તાે િન ત્તા તપસઃ િકમુ ॥ ૨૬૩॥સાધનૂાં સઙ્ગ્રહે દુષ્ટજનાનાં િનગ્રહેિપ ચ ।શ ક્તઃ મરણમાત્રેણ મહતાં સ્યાત્તપાેબલાત્ ॥ ૨૬૪॥તથવૈાભી સતં સવ પ્રયત્નાદ્ભાજન્મસુ ।લ યતે િહ ગ્ હસ્થને તપઃ કતુર્ મહ ક્ષણમ્ ॥ ૨૬૫॥િક્રયતે યૈ તપઃ કમર્ કૃતકૃત્યા ત અેવ િહ ।આશાપાશવશા હ ત ક્લ ય ત ઇતરે જનાઃ ॥ ૨૬૬॥અસકૃદ્વિહ્નસ તપ્તં સવુણ સષુુ્ઠ રાજતે ।તપઃ ક્લે શતકાયસ્ય જ્ઞાનં સ યક્ પ્રકાશતે ॥ ૨૬૭॥પ ય તમાત્મનાઽઽત્માનં તપસ્ય તં જતે દ્રયમ્ ।સવ નરા નમસ્ય ત બહુમાનપુર સરમ્ ॥ ૨૬૮॥શાપેઽ યનુગ્રહે ચવૈ શ ક્તમ ત તપ વનઃ ।કાલપાશિવિનમુર્ક્તાઃ પ્રા ુવ ત પરાં ગ તમ્ ॥ ૨૬૯॥

tirukkuraL.pdf 23


બહવ તપસા હીનાઃ, િવરલા તુ તપ વનઃ ।ધિનકા તને િવરલા ઇતરે બહવાેઽભવન્ ॥ ૨૭૦॥

અિધકાર ૨૮. દુરાચારઃવ ચકસ્ય દુરાચારં તચ્છર રગતા યિપ ।પ ચ ભૂતાિન દષૃ્ટવવૈ મ દમ તહર્સ ત િહ ॥ ૨૭૧॥અકાયર્ મ ત મ વાિપ કુવર્તઃ પનુરેવ તત્ ।આકાશનેવે મહતા તપાવેષેેણ િક ફલમ?્ ॥ ૨૭૨॥મનસાે િનગ્રહં િહ વા મુિનવષેસ્ય વતર્નમ્ ।વુઆઘ્રચમર્ ત્તાે ઘનેુઃ સસં્ય ચર ત ચેત,્ તથા ॥ ૨૭૩॥તપાવેષેિનલીનને પરદારપિરગ્રહઃ ।ગુ મલીનિનષાદેન પ ક્ષગ્રહણવદ્ભવેત્ ॥ ૨૭૪॥“અહં િવતક્ત” ઇત્યુ ક્વા દુશ્ચયા યાે િનષવેતે ।“િક કૃતં િક કૃતં હે” ત ફલકાલે સ ખદ્યતે ॥ ૨૭૫॥મનાવેૈરાગ્યમપ્રા ય િવરક્ત ઇવ યાે નરઃ ।વતર્તે કપટાચારઃ કિઠનાે ના ત ત સમઃ ॥ ૨૭૬॥બિહગુર્ સમાકારાઃ બહવાે રક્તવાસસઃ ।અજ્ઞાન મ તરેતષેા ગુઞાગ્રે યામતા યથા ॥ ૨૭૭॥દુષ્ટ ચત્તા તપ સદ્ધા ઇવ નાનને કેવલમ્ ।કપટાચારસ છન્ના વ ચકાઃ સ ત ભૂિરશઃ ॥ ૨૭૮॥કાિઠ યમાદર્વે બાણવીણરાેઃ કમર્ણા ગ્રથા ।મનુાવિપ તથા જ્ઞેયં ન વષે તત્ર કારણમ્ ॥ ૨૭૯॥લાેકદૂ યે દુરાચાર ત્યજ્યતેચેત્ તપ વ ભઃ ।કુતાે વા મુ ડનં તષેાં જટાભારેણ વા િકમુ ॥ ૨૮૦॥

અિધકાર ૨૯. ચાૈયર્િનષેધઃપરૈરિન દતાે લાેકે યાે વૈ િવતુ મચ્છ ત ।



િવના વ વપહારેચ્છાં તને રકં્ષ્ય સદા મનઃ ॥ ૨૮૧॥િન ષદ્ધ મરણનેાિપ દાષેઃ સ્યાિદ ત ક યતે ।અજ્ઞા વવૈાપહતર્વ્ય મ ત ત્યાજ્યા મ ત તતઃ ॥ ૨૮૨॥ચાૈયર્દુપા જતં િવત્તં પ્ર દ્ધ મવ પ યતામ્ ।ભૂ વા યાયા જતૈિવત્તૈ સહ પશ્ચા દ્વન ય ત ॥ ૨૮૩॥ચાૈયણ પરવ તનૂાં પ્રાત્યા તાે મનાેરથઃ ।પશ્ચા કમપર પાકે દદ્યાત્ દુઃખં િહ શાશ્વતમ્ ॥ ૨૮૪॥ચાૈયર્માચિરતું યુક્તકાલં ય તુ પ્રતીક્ષતે ।સવર્ ભૂતદયાયાં સ નેહયુક્તાે ન યતે ॥ ૨૮૫॥ગ્રે પરદ્રવ્યચાૈયષુ લ પટાઃ સ ત માનવાઃ ।વ્યયીકૃત્ય મતં િવત્તં વ ત ન િહ તે સખુમ્ ॥ ૨૮૬॥આત્માનાત્મ િવવેકાદાૈ સમથાર્નાં મની ષણામ્ ।ચાૈયર્ કારણમજ્ઞાનં યતે ન કદાચન ॥ ૨૮૭॥કૃતત વિવચારણાં હૃદયે ય તધમર્વત્ ।અ ય ત ચાૈયર્ િવદ્યાનાં ચત્તે સ્યાદ્વ ચના સ્થરા ॥ ૨૮૮॥યે ચાૈયર્માતં્ર ન ત ધમાર્ન્નાિપ િવદ ત યે ।અકૃત્યમિધકં કૃ વા સદ્યાે ન ય ત તે ધ્રવુમ્ ॥ ૨૮૯॥વનં પષ્ટમાકૃત્યા ચાેરાણા મહ દુલર્ભમ્ ।

ચાૈયર્કમર્િવહીનાનાં વગઽિપ સલુભાયતે ॥ ૨૯૦॥

અિધકાર ૩૦. સત્યવચનમ્વચનને પ્રયુક્તને કસ્ય ચત્ માત્રયાઽિપ ચેત્ ।દુઃખાનુ પાદનં લાેકે સત્યલક્ષણમુચ્યતે ॥ ૨૯૧॥અસત્ય વચનં ચાિપ યિદ સ્યાત્ પ્રા ણના મહ ।અિન દતાપેકારાય તત્ સત્યવચનં મતમ્ ॥ ૨૯૨॥અસત્ય મ ત મ વાિપ કથયન્ન તં વચઃ ।પશ્ચાત્તપ્તમના ભૂ વા તતાે દુઃખં સ િવ દ ત ॥ ૨૯૩॥

tirukkuraL.pdf 25


સત્યમાગણ ગચ્છ તં તથા હૃદયપવૂર્કમ્ ।કૃ વા મન સ સવઽિપ પ્રશસં ત નરાેત્તમાઃ ॥ ૨૯૪॥મનાવેાક્સમભાવને સત્યવાદ નરાે ભુિવ ।તપાેદાનગુણાઢ ે યાે નરે યાે યુત્તમઃ તઃ ॥ ૨૯૫॥ન સત્યવચનાદ ય દ્વદ્યતે ક તવધર્કમ્ ।કાયક્લેશં િવના વક્તુ તત્ વગર્મિપ યચ્છ ત ॥ ૨૯૬॥અ તં વાક્ય મુ જ્ય વદ્ભભુર્િવ માનવૈઃ ।સમષેામ યધમર્ણાં ત્યાગાેઽિપ િકલ સ મતઃ ॥ ૨૯૭॥બાહ્યદેહસ્ય સશંુ દ્ધઃ સ લલે નાનતાે યથા ।અ તહૃર્દયસશંુ દ્ધ તથા સ્યાત્ સત્યભાષણાત્ ॥ ૨૯૮॥લાેકા ધકારં નુદતાં દ પાનાં ન િહ દ પતા ।હૃત્તમાનેાશકં સત્યવચનં દ પ ઉચ્યતે ॥ ૨૯૯॥સવર્ શાસ્ત્રપરામશાર્િદદમેકં સિુન શ્ચતમ્ ।યત્ સત્યવચનાદ યાે ધમા ના ત મહીતલે ॥ ૩૦૦॥

અિધકાર ૩૧. ક્રાેધિવજયઃઅશક્તે કાપેરિહતઃ જતક્રાેધ ઇતીયર્તે ।શક્તે ક્રાેધં જયતુ વા મા વા સ િવષયઃ પરઃ ॥ ૩૦૧॥શક્તષેુ કાપેકરણાત્ દ ડદુઃખ મહાશ્નુતે ।અશક્તે કુિપતાે િન દાં પાપં ચ લભતે દ્વયમ્ ॥ ૩૦૨॥િવ ત્ય વ તતવં્ય તુ સવર્ત્ર ક્રાેધમ તરા ।ક્રાેધાદ્ભવ ત દુઃખાનાં પિરણામા વનેકધા ॥ ૩૦૩॥મખુે િવકસં મન સ તુ ષ્ટ ક્રાેધાે િવનાશયેત્ ।ત માત્ ક્રાેધસમઃ શત્રુઃ કાે વ ત ભુિવ દેિહનામ્? ॥ ૩૦૪॥યઆત્મરક્ષણે વ્યગ્રઃ સ કાપંે પિરવજર્યેત્ ।અ યથા શત્રુ ભૂતાેઽસાૈ નાશયેત્ કાપેશા લનમ્ ॥ ૩૦૫॥આશ્રયં નાશયેદ્વિહ્નઃ કાપેા ગ્ વા શ્રતૈઃ સહ ।જ્ઞાનાપેદેષ્ટન્ દૂરસ્થાન દહેન્નાૈકાસમાન્ ગુ ન્ ॥ ૩૦૬॥



વ તનુા કાપે પેણ વપ્રભાવ પ્રકાશકઃ ।મહી ં તાડયતે હ ત ઇવ નં પ્રબા યતે ॥ ૩૦૭॥ચ ડ વાલાસમેતા ગ્ દાહેન સદશૃી ં વ્યથામ્ ।કુવર્ત્યિપ નરે ક્રાેધાે ન કાયા યિદ શક્યતે ॥ ૩૦૮॥ક્રાેધં ય તુ મહાપ્રાજ્ઞાે મનસઃ સિન્નધાપયેત્ ।વા છતાઃ સ પદઃ સવાર્ઃ સદ્ય અેવા ુવ ત તમ્ ॥ ૩૦૯॥નરાઃ ક્રાેધવશં પ્રાપ્તા તપ્રાયા ભવ ત િહ ।જતક્રાેધા નરાઃ સવ મ ય તે યાે ગ ભઃ સમાઃ ॥ ૩૧૦॥

અિધકાર ૩૨. અપકારત્યાગઃયશઃ પદે મહાભાગ્યે પ્રાપ્તેઽિપ પરિહસયા ।અપકારમ ત ત્ય વા લકે્ષ્ય વ ત સાધવઃ ॥ ૩૧૧॥િવરાેધાદપકતુર્શ્ચ પ્રાપ્તેઽિપ સમયા તરે ।અપકારમકૃ વવૈ લકે્ષ્ય તષ્ઠ ત સાધવઃ ॥ ૩૧૨॥કારણને િવના દ્રાેહં કુવર્તામિપ દેિહનામ્ ।અપકારાે ન કતર્વ્યાનેાે ચેત્ દુઃખં સ િવ દ ત ॥ ૩૧૩॥ઉપકૃત્યાિપ ત્રૂણા મપુકારાપકારયાેઃ ।િવ તઃ સાધુ ભદર્ત્તં દ ડનં સ્યા દ્વરાેિધષુ ॥ ૩૧૪॥પરદુઃખં વદુઃખને સમં મ વાિપ તાે જનઃ ।પરાન્ન ત્રાયતે તસ્ય ત વજ્ઞાનને િક ફલમ?્ ॥ ૩૧૫॥“અનને કમર્ણા દુઃખં પ્રા ણનાં ભિવતા ધ્રવુમ્” ।ઇ ત િનધાર્િરતાત્ કાયાર્ત્ સવર્દા િવરતાે ભવેત્ ॥ ૩૧૬॥સવર્ત્ર સવર્દા િક ચદિપ દુઃખપ્રદાયકમ્ ।બુ દ્ધપવૂ ન કતર્વં્ય સ ધમર્ઃ પરમાે મતઃ ॥ ૩૧૭॥“મમેદં દુઃખજનકમ”્ઇ ત જ્ઞા વાિપ તાદશૃમ્ ।પ્રા ણના મતરેષાં ચ કુતાે વા કુવર્તે જનાઃ? ॥ ૩૧૮॥અપકારાન્ યઃ કરાે ત પવૂાર્હે્ણ પરદેિહનામ્ ।

tirukkuraL.pdf 27


અપરાહે્ણ તુ દુઃખાિન વત અેવ ભજ ત તમ્ ॥ ૩૧૯॥પરાપકારાે નાે કાયર્ઃ િનદુર્ઃખં વ તુ મચ્છતા ।પરદુઃખકરા અેવ દુઃખવ તાે ભવ ત િહ ॥ ૩૨૦॥

અિધકાર ૩૩. અવધઃપ્રા ણનામવધનેવૈ સવર્પુ યફલં ભવેત્ ।હનના પ્રા ણવગાર્ણાં સવર્ પાપફલં ભવેત્ ॥ ૩૨૧॥લ ધં િવભજ્ય ભુ વા તુ ય પ્રા ણપિરરક્ષણમ્ ।શાસ્ત્રકારાેક્ત ધમષુ પ્રશ ત મદમીયર્તે ॥ ૩૨૨॥આદ્યાે િન પમાે ધમર્ઃ પ્રા ણનામવધાે મતઃ ।િવ ષ્ટે સત્યકથનં દ્વતીયં સ્થાનમહર્ ત ॥ ૩૨૩॥અકૃ વા પ્રા ણનાં હત્યાં લક્ષ્યમાગ પ્રવતર્નમ્ ।માેક્ષાિદલાેકજનકઃ સન્માગર્ ઇ ત મ યતે ॥ ૩૨૪॥અવધાખ્યં વરં ધમ યઃ સદા પિરરક્ષ ત ।સસંારભીત્યા સં યાસ ભા જનાેઽ યુત્તમાે િહ સઃ ॥ ૩૨૫॥અવધાખ્યે વરે ધમ િવદ્યમાનસ્ય શાશ્વતમ્ ।િવતેઽગ્રયે કૃતા તાેઽિપ ન િવશતે્ પ્રાણભક્ષકઃ ॥ ૩૨૬॥

આત્માનાે મરણં વાિપ યતાં પ્રા ણમૂલકમ્ ।ન કાયાર્ પ્રા ણનાં હત્યા વાત્મરક્ષણ મચ્છતા ॥ ૩૨૭॥વનાં હત્યયા શ્રેષં્ઠ ભાગ્યં કામં ભવેદ્ શમ્ ।

વધમૂલગાતં ભાગ્યં સ તઃ પ ય ત ગાિહતમ્ ॥ ૩૨૮॥વધદાષેં િવ ન તઃ સ તાે હત્યાકારન્ જનાન્ ।કુલીનાનિપ ચ ડાલસમાન્ પ ય ત કમર્ણા ॥ ૩૨૯॥ગ્ણાન્ દિરદ્રાન્ શાસ્ત્રજ્ઞાઃ પ ય તાે નીવ વનાન્ ।᳚ઇમે જન્મા તરે જઘુ્નઃ પ્રાણા” િનત્યેવ નતે ॥ ૩૩૦॥



અિધકાર ૩૪. અિનત્યતાઅિનત્યેષુ પદાથષુ િનત્યતાયા િન પણાત્ ।મ દબુ દ્ધયર્િદ ભવેત્ િન દતં તસ્ય િવતમ્ ॥ ૩૩૧॥આયા ત સ પદાે લાેકા ઇવ નાટકમ દરમ્ ।િનયાર્ ત સ પદાે લાેકા ઇવા તે નાટકાલયાત્ ॥ ૩૩૨॥અ સ્થરં સવર્દા ભાગ્યં તદ્ભાગ્યં યિદ લ યતે ।સદ્ય તને સ્થરા ધમાર્ઃ કતર્વ્યા માેક્ષ મચ્છતા ॥ ૩૩૩॥કૃપાણસદશૃાે ભૂ વા િદવસઃ ત વિવત્તમાન્ ।િવશસ્ય ક્રમશઃ કાલે ક્ષીણપ્રણાણ્ કરાેત્યહાે ॥ ૩૩૪॥ઊ વર્શ્વાસઃ વલ જહ્નઃ ત્યુબાધાયુતાે યદા ।ન ભવે વરયા પવૂ માેક્ષાથ ધમર્માચરેત્ ॥ ૩૩૫॥આસી પૂવર્િદને ક શ્વદદ્ય સાેઽયં તાેઽભવત્ ।ઇત્ય સ્થર વમાહા ય પર તં લાેક િવતમ્ ॥ ૩૩૬॥ક્ષ ણકં વનં મૂઢા ન મર ત કદાચન ।ચ તય ત પરં નાના કાેિટશાે િવષયાન્ થા ॥ ૩૩૭॥દ્વજે ચા ડં પિરત્યજ્યવ્યાેમમાગ ગતે સ ત ।દ્વજસ્યા ડને સ બ ધાે યઃ સ સ્યા વદેહયાેઃ ॥ ૩૩૮॥વસ્ય મરણં લાેકે િનદ્રયા સદશૃં ભવેત્ ।

પશ્ચાત્ પ્રબાેધ તુલ્યં સ્યાત્ વસ્ય, જનનં પનુઃ ॥ ૩૩૯॥રાેગાધીનશર રસ્ય કાેણે વઃ સ્થતાેઽિધપૈઃ ।વ્યાિધ ભિહ સતાેઽદ્યાિપ િક ન લેભે સ્થરં ગ્ હમ?્ ॥ ૩૪૦॥

અિધકાર ૩૫. સં યાસઃઆસ ક્ત કુ તે નવૈ ય મન્ ય મશ્વ વ તુિન ।ત માત્ત માદ્વ તનુઃ સ ન દુઃખં લભતે નરઃ ॥ ૩૪૧॥યદ ચ્છ સ સખંુ વ તું સ વવે વહુવ તષુુ ।જિહ તાિન મહ સાખૈ્યં તવ તને ભવેદિપ ॥ ૩૪૨॥

tirukkuraL.pdf 29


આદાૈ પ ચે દ્રયગ્રાહ્યા દ્વષયા દ્વરતાે ભવેત્ ।પશ્ચા સવર્પદાથષુ ત્યાગબુ દ્ધવર્રા મતા ॥ ૩૪૩॥સવર્સઙ્ગપિરત્યાગાત્ સલુભં વધર્તે તપઃ ।બ ધનાદ્યાેગ િવભ્રષ્ટ વજ્ઞાનવશગાે ભવેત્ ॥ ૩૪૪॥સસંારાન્મુ ક્તકામસ્ય દેહાે ભવ ત ભારદઃ ।તથા સત્ય યદેહેન કુતઃ સ બ ધક પનમ્ ॥ ૩૪૫॥મેમેદમહમવેે ત નાનાજ્ઞાન િવવ જતાઃ ।પ્રા ુવ ત મહ્ સ્થાનં દેવનમિપ દુલર્ભમ્ ॥ ૩૪૬॥મમકારહઙૃ્ક ત યાં િવમુક્તાે યાે ન યતે ।દુઃખા યિપ ન મુ ચ ત સવર્દા તં નરાધમમ્ ॥ ૩૪૭॥ઉત્તમઃ સ િહ તવ્યઃ સવ ત્યાજ ત યઃ ક્ષણે ।અજ્ઞાનવશમાપન્ના ભવ ત મનુ ઃ પરે ॥ ૩૪૮॥દ્વિવધે બ ધને યાતે જન્મદુઃખં િવમુચ્યતે ।અ યથા જન્મમરણ પ્રવાહ વનવ સ્થત્ઃ ॥ ૩૪૯॥સવર્બ ધિવિનમુર્ક્તે હરાૈ બધ્ના ત યાે મનઃ ।સવર્ માદ્ બ ધનામુ ક્તઃ વત તસ્ય ભિવ ય ત ॥ ૩૫૦॥

અિધકાર ૩૬. ત વજ્ઞાનમ્અસતં્ય સત્ય મત્યેવ પ યદ્ ભભ્રર્મમૂલતઃ ।પ્રા યતે જન્મ ચાજ્ઞાનાત્ ગિહતં દુઃખદાયકમ્ ॥ ૩૫૧॥અિવદ્યાં સમ તક્ર ય ત વજ્ઞાન િનષવેણાત્ ।જન્મદુઃખમલ વવૈ પ્રા યતે બ્રહ્મણઃ પદમ્ ॥ ૩૫૨॥અસશંયમધીત્યાત ત વજ્ઞાન મપુેયષુામ્ ।ભૂલાેકાદિપ દૂરસ્થમ કે સ્યાહ્બ્રહ્મણઃ પદમ્ ॥ ૩૫૩॥ઇ દ્રયાણી દ્રયાથ યઃ િનય ય મનસાે વશે ।સ્થાપનનેાિપ િક કાય ત વજ્ઞાનં ન ચેદ્ભવેત્ ॥ ૩૫૪॥તષેુ તષેુ પદાથષુ પદાથાર્ તર િવભ્રમમ્ ।િવહાય ત વતાે જ્ઞાનં ત વજ્ઞાન મતીયર્તે ॥ ૩૫૫॥



અ યેતવં્ય ગુ મખુાદધીત્ય બહુધા બહુ ।ત વાથર્જ્ઞાન સ પન્ના યા ત માેક્ષપથં સ્થરમ્ ॥ ૩૫૬॥શ્રુતાથર્સ્ય પરામશાર્ત્ ત વમાઘં િવ નતઃ ।જન્માસ્ય પનુર તી ત ન મ તવં્ય કદાચન ॥ ૩૫૭॥જન્મબાધાકરાજ્ઞાન મુક્તયે મુ ક્તદસ્ય તુ ।બ્રહ્મણાે દશર્નં યત્તુ ત વજ્ઞાનં તદુચ્યતે ॥ ૩૫૮॥જ્ઞા વા બ્રહ્મ જગદ્ધતેું યતમાનસ્ય મુક્તયે ।જન્મ ત્યુમયં દુઃખં ન યેત કદાચન ॥ ૩૫૯॥કામઃ ક્રાેધ તથાઽજ્ઞાન મ ત દાષેાસ્ત્રયાે હૃિદ ।ના ાિપ ન ભવેયુશ્વેદ્ભવદુઃખં િવન ય ત ॥ ૩૬૦॥

અિધકાર ૩૭. િનરાશાઅનુસ્યૂતં પ્ર ત્તસ્ય સવર્દા સવર્જ તષુુ ।સસંારમય દુઃખસ્ય બીજમાશતે્યુદ યર્તે ॥ ૩૬૧॥લ યતાં જન્મરાિહત્યં લ ધવં્ય િક ચદ ત ચેત્ ।તદિપ પ્રા યતે સવર્ વ તનુૈરા ય બુ દ્ધતઃ ॥ ૩૬૨॥િનરાશાસદશૃં શ્રેષં્ઠ િવત્તં ના સ્ર જગત્તલે ।લાેકા તરેઽિપ તત્તુલં્ય વ તુ લ ધું ન શ યતે ॥ ૩૬૩॥આશાિવરિહતાવસ્થા માેક્ષ ઇત્યુચ્યતે બુધૈઃ ।અવસ્થા સાિપ ત વસ્ય બ્રહ્મણાે ભજનાદ્ભવેત્ ॥ ૩૬૪॥તે જન્મરિહતા જ્ઞેયા યે િનરાશા તુ સવર્તઃ ।આશાયુતાનાં િનઃશષેં બ ધમુ ક્તનર્ યતે ॥ ૩૬૫॥આશા સમયમાલક્ષ્ય પાતયેત્ જન્મબ ધને ।િનરાશારક્ષણં ત માચ્છ્ર ેષ્ઠાે ધમર્ઃ પ્રગીયતે ॥ ૩૬૬॥સવર્શાિવજયે પ્રાપ્તે કાયશાષેણ મ તરા ।લ યતે જન્મરાિહત્યં સવા ધમર્ઃ કૃતાે ભવેત્ ॥ ૩૬૭॥િનરાશાનાં કુતાે દુઃખમ્, આશાપાશવશાત્મનામ્ ।

tirukkuraL.pdf 31


ઉપયુર્પિર દુઃખાિન સમયા ત િનરગલમ્ ॥ ૩૬૮॥દુઃખષેુ પરમં દુઃખમાશાદુઃખં િવમુ ચતઃ ।ન પરં બ્રહ્મણાે લાેકે, સખુમત્રાિપ શાશ્વતમ્ ॥ ૩૬૯॥સદા દવીયસીમાશાં યાે વૈ જય ત સવર્દા ।િનિવકારાં તથા િનતં્ય મુ ક્ત સદ્યઃ સ િવ દ ત ॥ ૩૭૦॥

અિધકાર ૩૮. િવિધઃઅથાર્જર્ને પ્રયત્નઃ સ્યાદથર્પ્રાપકકમર્ણા ।આલસ્યં યતે ત મન્નથર્ નાશકકમર્ણા ॥ ૩૭૧॥િવદુષાેઽિપ ભવને્માૈઢ ં અથર્નાશકકમર્ણા ।મૂઢસ્યાિપ ભવજે્જ્ઞાન મથર્પ્રાપકકમર્ણા ॥ ૩૭૨॥અધીત સવર્ શાસૈ્ત્રર યશભંુ કમર્ યત્ કૃતમ્ ।તદેવ સમયં પ્રા ય ત વજ્ઞાનં િવનાશયેત્ ॥ ૩૭૩॥અેકાે ભવ ત િવત્તાઢ ાે િવદ્યયા સિહતાેઽપરઃ ।કારણં િવિધરેવાત્ર વભાવાે લાેકસ મતઃ ॥ ૩૭૪॥અકાલેઽ યા ુયા દ્વત્ત મનુકૃલે િવધાૈ સ ત ।કાલેઽિપ તન્ન લ યેત િવપર તે િવધાૈ સ ત ॥ ૩૭૫॥સરુ ક્ષતમિપ ભ્ર યેત્ િવિધમૂલમનાગતમ્ ।અર ક્ષતં ચ ત ત્તષે્ઠ દ્વિધમૂલં યદા

તિરુક્કુરળ્ - સંસ્કૃતાનુવાદઃ ·...

Documents