ુદરતી વનસ્પત અને તેના ફાયદા vanaspati ane tena...

Kudarati Vanasapti - 1

�દરતી વનસપત

અન

તના ફાયદા


-: સકલન :-

ડો. એ. ટ�. રગવાલા

(ભ�ચ)


ક�તાબોમા કોઇ પણ �લ દ�ખાય તો �ણ કરવા વીનતી [email protected]

mailto:[email protected]�


અ�કરમણીકા

(૧) તીબ નવી (નવી �ચ�કતસા) ....................... 10

(ર) દાર .................................................................... 19

(૩) ખ�ર .................................................................. 29

(૪) દાડમ ................................................................. 50

() ��ર ................................................................ 63

(૬) હ� .................................................................. 75


(૭) સફરજન ........................................................... 83

(૮) ઝ�ન ................................................................ 90

(૯) ખર�� - ખર�� (સાકર ટ�ટ�) ....................... 105

(૧૦) મધ .............................................................. 110

(૧૧) જમ�ખ (�મફળ) ........................................ 136

(૧ર) ોર ............................................................ 139

(૧૩) �ગળ� (કાદા) ............................................... 144

(૧૪) લસણ ......................................................... 157


(૧) આ� ........................................................... 172

(૧૬) �ધી ............................................................ 179

(૧૭) ર�ગણા ....................................................... 185

(૧૮) �ળા ........................................................... 189

(૧૯) કાકડ� ......................................................... 196

(ર૦) રાઈ ............................................................ 200

(ર૧) મથી ............................................................ 204

(રર) જવ ............................................................. 212


(ર૩) ચોખા ............................................................. 231

(ર૪) મ�ર .............................................................. 246

(ર) વજ ............................................................... 251

(ર૬) કલ�� ............................................................. 256

(ર૭) સરકો - પસરકો................................................ 262

(ર૮) મ�દ� ............................................................... 273

(ર૯) સોના�ખી (મ�ઢ� આવળ) .............................. 284

(૩૦) અશ�ળયો ....................................................... 290


(૩૧) �નદર ............................................................. 297

(૩ર) �ગળ ............................................................ 300

(૩૩) લોાન .......................................................... 306

(૩૪) તકમ�રયા ...................................................... 312

(૩) હ�રાોળ ....................................................... 314

(૩૬) ચીકોર�........................................................... 320

(૩૭) કઠ ................................................................. 327

(૩૮) મરવો ............................................................ 338


(૩૯) �જપન ........................................................... 342

(૪૦) હાસરા (હાસરો) .............................................. 347

(૪૧) મી� (નીમક) .................................................. 352


(૧) તીબ નવી (નવી �ચ�કતસા)

�રઆન શર�ફની �રએ કરહની આ આયત

�ઓ ‘જયાર� હ. ઈબાહ�મ (અલ�હસસલામ) અન

ઈસમાઈલ (અલ�હસસલામ) કાાનો ાયો ચણી રહા

હતા તયાર� આ દોઆ માગતા હતા ક� “અય મારા ર,

અમારા તરફથી (આ સવાન) �સવકાર� લ. ખર�ખર � જ

સાભળનાર, �ણનાર છ.” ’

“અય અમારા ર, અમન તારા તાદાર

રાખ ( ઈસલામના રસતા ઉર કાયમ રાખ), અમારા

વશમાથી ણ એવા એક સ�હન દા કર � તારા

તાદાર હોય, અન અમારા ર �ા દરટ કર.


ખર�ખર � જ રમા કરનાર, દયા� છ.”

(આયત ૧ર૮)

“અય અમારા ર, તઓમાથી જ એક એવા

ર�લ ણ નાવ � તઓન તાર� આયતો ઢ�ન

સભળાવતો રહ� અન તઓન �કતાની તથા �હકમત

(સદ��ધધ)ની વાતો શીખવતો રહ� અન તઓન ાક

(પવત) ાક�ઝા કર. ખર�ખર � જ શ�કતમાન અન

સ�ણ �હકમતવાળો છ. (આયત ૧ર૯)

�ર�પ�સાઅમા ૧૧૩મી આયત �ઓ –

“�દાએ તમારા ઉર �કતા અન �હકમત ઉતાર� છ


તમજ � વાતો તમ �ણતા ન હતા ત તમન શીખવી

અન �દાની �ા તમારા ર ઘણી મોટ� છ.”

�દાએ ઈબાહ�મ ની (અલ�હસસલામ)ની આ

દોઆ રાર �ર��ર� સાભળ� લીધી, અન આના

વશમા જ. અબ�લ ��લીના �દકરા, જ.

અબ�લાહન તયા હઝરત ર�� લાહ (સલલાહો

અલયહ� વઆલહ� વસસલમ) દા થયા. ી� ફરઝદ

જ. અ�તા�લન તયા અમી�લ મોઅમનીન હ. અલી

(અલ�હસસલામ) દા થયા. ર�� લાહ (સલલાહો

અલયહ� વઆલહ� વસસલમ) ફરમાવ� છ ક� ‘અના

મદ�ન�લ ઈમ વ અલી�ન ાોહા’ ( � ઈમ

(પવધા)� શહ�ર � અન અલી તના દરવા� છ.) હવ


શહ�રમા દાખલ થ� હોય-પવધા પારત કરવી હોય ત

દરવા�થી દાખલ થાય - અલી (અલ�હસસલામ) ાસ

(ા�લ ઈમ-પવધાના દરવા� ાસ) આવ. ાક

ઈમામો (અલ�હસસલામ) આમ ા�લ ઈમના ફરઝદો

જ ઈમના સાચા વારસદારો છ.

ઈમામ સા�દક (અલ�હસસલામ) ફરમાવ છ ક�

હ. �સા નીએ �દાન અરઝ કર� ક� અય

રવર�દગાર, દદર કોણ આ છ? �દા તરફથી વહ�

થઈ ક� અમ આીએ છ�એ. યગમર� અરઝ કર� ક�

દવા અન પશફા (રોગમા રાહત) કોણ આ છ? જવા

મળયો ક� પશફા ણ અમ જ આીએ છ�એ. હ. �સા

(અલ�હસસલામ)એ �છ� ‘તો છ� �માર માણસ


તી ાસ શા માટ� �ય છ?’ જવા મળયો ક� દદ�

તી ાસ જઈન આતમસતોો મળવ છ. ોતાના

�દલન �શ કર� છ.

નીઓની અન ઈસલામની દરટએ સાચો

તી �દાતઆલા છ. ઈબાહ�મ ની

(અલ�હસસલામ)ની દોઆ �ઓ ‘વ ઈઝા મર�ઝતો

ફહોવા યશફ�ન’ (અન જયાર� � માદો � � તયાર� ત

મન સાજો કર� છ.) (�રએ શોઅરા : આ. ૮૦)

ર�� લાહ (સલલાહો અલયહ� વઆલહ�

વસસલમ) ફરમાવ� છ ક� તમ ઈલાજ કરાવો ક�મક�

�દાએ કોઈ �માર� એવી નથી ઉતાર� �નો ઈલાજ ન


હોય. ( મકાર��લ અખલાક તરસી ા. ન. ૩૬૬).

�દાએ �હાની તી તર�ક� આન મોકલલા ત સાથ

આ (સલલાહો અલયહ� વઆલહ� વસસલમ) એ

�સમાની �માર�ઓના ઈલાજ ણ તાવયા છ. આ

તીબ નવી (નવી �ચ�કતસા)નો સ ધ વહ�ની સાથ

છ. આજ� મડ�કલ સાયનસ ફકત પયોગો (અખતરાઓ)

ર આધા�રત છ. એટલ વહ�ના દરજ� ર હ�ચી

શક� નથી. એટલ જો કોઈએ નવી �ચ�કતસાથી

ોતાના શર�રનો ઈલાજ કરવો હોય તો સૌપથમ

ઈમાન અન યક�નન �ણર ( કાપમલ) કર� �દાના ર�લ

(સલલાહો અલયહ� વઆલહ� વસસલમ) ન અ�સર�.

�ટ� ઈમાન મજ�ત હશ, યક�ન જમ�ત હશ,


તટલો ફાયદો વ� હ�ચશ. �દાના ની (સલલાહો

અલયહ� વઆલહ� વસસલમ) તથા તમના વારસ ાક

ઈમામો �હાની તીો છ. તમનો �હાની ઈલાજ

��ધધમા સમાઈ શકતો નથી. એ� જ �સમાની

(શાર�પ◌રક) ઈલાજ� ણ છ.

મધના પકરણમા મદ�નાના આમીલ (ગવરનર)

ન ઈમામ સા�દક (અલ�હસસલામ) મ � કલ�� અન

મધનો ઈલાજ તાવલો છ. તમા આ

(અલ�હસસલામ)મ સરટ ફરમાવ� છ ક� �ઓ


વસસલમ)ના ફરમાન ઉર યક�ન રાખતા નથી,


મનમા શકા�શકા રાખ છ અન અખતરો કરવા ખાતર

ઈલાજ કર� છ તમન આનાથી કોઈ ફાયદો નહ� થાય.

ી� આ �ચ�કતસામા કોઈ આડ અસર ક�

�કસાન થવા� નથી. જયાર� આજની ક�મીકલથી નલી

દવાઓમા �કસાન અન ખરા આડ અસરો ક�વી થાય

છ તનાથી સૌ �ર�ચત છ. આ �ચ�કતસામા અનક

�સખાઓ મૌ�દ છ. આ�પનક જમાનામા �સખાઓની

ધી ચીજો મળતી હોવા છતા ણ કોઈ ત �જ

નાવવાની ભાજગડમા ડ� ન�હ� - એટલ રોજ�દા

વરાશમા આવતા ફળો, શાકભા�, મસાલા પવ.

�રઆન, ર�� લાહ (સલલાહો અલયહ� વઆલહ�

વસસલમ), ાક ઈમામો � ફરમાવી ગયા છ, તના


ઘટકો � છ, ત પવો આ�વ�દક � કહ� છ. અન

આ�પનક સશોધનો ત પવો � કહ� છ? ત તાવવાનો

નમ પયાસ કય� છ. ચૌદસો વરસ હ�લા મહાન

હસતીઓ � ફરમાવી ગયા છ ત સૌ આ�પનક પવજાનથી

સા� સા�ત થાય છ. ત સરટ ર�ત દ�ખાય છ.


(ર) દાર

�જરાતીમા દાર ક� ધરાખ તર�ક� ઓળખાતા

આ ફળન ઉ�ર, ફારસી તથા હ�નદ�મા ��ર, અરીમા

અન, મરાઠ�મા દાણા, સસ�તમા દારરસાપધકા-

મ�ફળ અન �ગ�મા ગ કહ�વામા આવ છ.

દારની �ત હોય છ. લીલી નાની દારન

�કવવાથી ક�શમીશ ન છ. અન લાલ મોટ� દારન

�કવવાથી �ન�ા ન છ. અન કાળ� દારન

�કવવાથી કાળ�દાર ન છ. �રઆન શર�ફમા આ

દાર ક� દારના વલાઓનો ઉલખ ૧૧ જગયાએ આવલ


છ. જ�તમા જનાર નક લોકોન આ ફળ ખાવા મળશ.

�રઆનમા ત પવો ઉલખ કરવામા આવયો છ.

(૧) �રએ કરહ - આ. ર૬૬

(ર) �રએ અ�આમ - આ. ૧૦૦

(૩) �રએ રઅદ - આ. ૪

(૪) �રએ નહલ - આ. ૧૧

() �રએ નહલ - આ. ૬૭

(૬) �રએ ની ઈસરાઈલ - આ. ૯૧

(૭) �રએ કહફ - આ. ૩ર

(૮) �રએ �મ�ન - આ. ૧૯

(૯) �રએ યાસીન - આ. ૩૪

(૧૦) �રએ ના - આ. ૩૧ - ૩ર


(૧૧) �રએ અસા - આ. ર૮

તૌર�ત અન ઈન�લ �કતાોમા દારનો �લ ૮ર

વાર ઉલખ છ.

ર�લલાહ (સલલાહો અલયહ� વઆલહ�

વસસલમ) ફરમાવ� છ ક� તમારા માટ� શરઠ ખોરાક

રોટલી છ અન ઉ�મ ફળ દાર છ.

આની હદ�સ છ ક� �હ (અલ�હસસલામ)

નીએ �દાન રજોગમની ફ�રયાદ કર� તો �દાએ

ફરમાવ� ક� દાર ખાવ તથી રજોગમ �ર થશ

ી� હદ�સ �જ એક નીએ રજોગમ પવશ

�દાન ફ�રયાદ કર�, તો તના જવામા તમન દાર

ખાવાનો �કમ થયો.


ઈમામ જઅફર� સા�દક (અલ�હસસલામ) ના

ફરમાવયા �જ જના �હ (અલ�હસસલામ) જયાર�

વહાણ (ક�શતી) રથી કાઠ� ઉતયાર તો માણસના હાડકા

જોયા, તથી આન �:ખ થ�. �દાએ વહ�થી �કમ

કય� ક� તમો કાળ� દાર ખાવ �થી તમારો ગમ �ર

થાય.

લાલ મોટ� દારન �કવીન � દાર નાવવામા

આવ છ તન ‘�ન�ા’ કહ�વામા આવ છ. અરીમા ત

‘ઝી’ કહ�વાય છ. ર�લલાહ (સલલાહો અલયહ�

વઆલહ� વસસલમ) ની ાસ એક વાર ‘�ન�ા’

�કવામા આવયા તો આ (સલલાહો અલયહ�

વઆલહ� વસસલમ)એ હાથમા લઈન ફરમાવ� ક� આન


ખાવ આ ઉ�મ ખોરાક છ. ત થાક �ર કર� છ. �સસાન

ઠડો કર� છ. સના�ઓ મજ�ત નાવ છ. મ�ઢાન �શ�

આ છ. છાતીમા �મલો લગમ (કફ) હાર કાઢ� છ.

અન ચહ�રાના રગન નીખાર� છ.

અમી�લ મોઅમનીન હઝરત અલી

(અલ�હસસલામ) નવી હદ�સથી ફરમાવ છ: �દવસની

શ�આતમા ( નરણા કોઠ�) �ણ �ન�ાના ર૧ દાણા

ખાધા ત �દવસ દરપમયાન ઘણી �માર�ઓથી ચશ

દારમા શકરરા� પમાણ વધાર� (૧૮ ટકા થી ૩૦

ટકા �ધી) હોવાથી ફળોમા શ�કત દાતા એટલ

શ�કતવધરક તર�ક� ત� સથાન પવપશરટ છ. દારની શકરરા


- ગ�કોઝ ઉ�મ હોવાથી હોજર�મા તરત જ શોોાય

�ય છ અન તરતજ શ�કત આ છ. દારમા ગ�કોઝ,

ડ�રોઝ ઉરાત વીટામીન ‘ી’ અન અગતયના

ખપનજ દાથ� સારા પમાણમા છ. �મ ક� ોટ�પશયમ,

સોડ�યમ, ક��શયમ, લોહતતવ, વીટામીન ‘સી’

પવગર� દારમા ટાટરર�ક એસીડ છ � ોટાશ ટટરરશ અન

�કત �મા છ. �તરડા અન �રદા ( �કડની) ઉર

તની અસર ઉ�જક છ. આથી જ દાર સારક અન

�તલ (ઝાડો અન શા લાવના�) છ.


વસસલમ) �ન�ાન ાણીમા લાળ�ન ત ાણી ીતા

હતા. એકાદ �દવસ લાળ�ન ત ાણીનો શરત


તર�ક� ઉયોગ કરતા. ( ભારત સરકારના ‘�નાની

પવભાગ’ �ન�ા નાખલા ાણીનો ઉયોગ કરવાની

ખાસ ભલામણ કર�લી છ.)

�ખસતીઓના દ�વળોમા ણ દારવા� ાણી

પવત ાણી તર�ક� આવામા આવ છ.

ઈમામ જઅફર� સા�દક (અલ�હસસલામ) ના

ફરમાન �જ દાર ક�યાત �ર કરનાર, લોહ�ન

�દ કરનાર, શ�કત દાયક ફળ છ. દારનો રસ

શ�કતવધરક છ. લોહ�ની ગપતન વધાર� છ. ટની

તકલીફો �ર કર� છ. તનાથી પવપવધ પકારના તાવ અન

અચો �ર થાય છ. ત ઉરાત દયરોગ, હરસ-મસા

અન ક�નસર �વા રોગોમા ણ ફાયદો કર� છ.


નવી હદ�સ અન ઈમામ જઅફર� સા�દક

(અલ�હસસલામ)ની ઉલી હદ�સો જોયા છ�

આ�વ�દ�ક� જણાવલા દારના ફાયદાઓ જોતા જણાશ ક�

૧૪૦૦ વરસ હ�લા આ ણ �હાની તીો �સમ

(શર�ર)ની �માર�ઓ પવો ક�ટલી ધી સ�ણર �ણકાર�

ધરાવતા હતા આ�વ�દમા મશ�ર નાવટો દારાસવ,

દારા�રરટ, ચા�ત ચાટણ પવગર� ઔોધો �ણીતા

છ.

ખાસ કર�ન હાઈર એસીડ�ટ�, ટમા ચાદા,

ક�યાત, �તરડાનો સોજો ( કોલાઈટ�સ), વધાર�

બલડ પશર, �દયરોગ, ચામડ�ના રોગો, સપધવા

તથા ક�નસર �વા અસાધય રોગોમા દાર કથી સા�


થયલા હ�રો દદ�ઓની યાદ� ઉ�લી કાચનના

આશમમા �દરતી ઉચાર પવભાગમા મળશ.

ઈમામ આલી મકામ હઝરત જઅફર� સા�દક

(અલ�હસસલામ) ફરમાવ છ ક� દર�ક ફળ ખાતા હ�લા

તન સાર� ર�ત ધોઈ લ� જોઈએ, ક�મ ક� ફળની છાલ

ઉર ઝર� પદાથર ચ�ટ�લા હોય છ. (આરોગયદની દરટએ

આ� આ ફરમાન ક�ટ� સચોટ છ. ઝર� જ�ઓ

ઉરાત આ� તો ઝર� ખાતર અન ક�મીકસ ણ હોય

છ.)

નવી હદ�સ �જ દારના દાણા �ટા કર�ન

ખાવા જોઈએ. ( ક�મ ક� દાણાની વચચ ઝર� �વાત


ક�ડાઓ હોઈ શક� છ. દાણા �ટા ાડવાથી જોઈન ખાઈ

શકાય છ.)

છલા અહ�વાલ �જ સશોધકોએ શોધી કાઢ�

છ ક� ર�ઝવરોલ નામનો દાથર � દારમા મળ� આવ

છ. ત ‘ફ� ર�ડ�કલ’ન શોોી લ છ અન ‘ફ� ર�ડ�કલ’ન

કારણ મગજન થ� વ� �કસાન અટકાવ છ. આ ર�ત

મગજના સો�ના �મલામા મગજન હ�ચતા �કસાનન

ઘટાડવામા દાર મદદ� થઈ શક� છ.


(૩) ખ�ર

�રઆની નામ : નખલ - નખીલ - નખીલા

ફારસીમા : તમર - �રમા

ઉ�ર તથા �ીમા : ખ�ર - �રમા

�હનદ� - મરાઠ�મા : ખ�ર, સસ�તમા : ખ�ર,

�જરાતીમા : ખ�ર �ગ�મા : Date

ધા ફળોમા ખ�રનો સૌથી વધાર� (ર૦ વખત)

ઉલખ �રઆનમા મળ છ.

(૧) �રએ કરહ - આ. ર૬૬

(ર) �રએ અ�આમ - આ. ૧૦૦

(૩) �રએ અ�આમ - આ. ૧૪ર


(૪) �રએ રઅદ - આ. ૪

() �રએ નહલ - આ. ૧૧

(૬) �રએ નહલ - આ. ૬૭

(૭) �રએ ની ઈસાઈલ - આ. ૯૧

(૮) �રએ કહફ - આ. ૩ર

(૯) �રએ મરયમ - આ. ર૩

(૧૦) �રએ મરયમ - આ. ર

(૧૧) �રએ તાહા - આ. ૭૧

(૧ર) �રએ �મ�ન - આ. ૧૯

(૧૩) �રએ શોઅરા - આ. ૧૪૮

(૧૪) �રએ યાસીન - આ. ૩૪

(૧) �રએ કાફ - આ. ૧૦


(૧૬) �રએ કમર - આ. ર૦

(૧૭) �રએ રહમાન - આ. ૧૧

(૧૮) �રએ રહમાન - આ. ૬૮

(૧૯) �રએ હા�ાહ - આ. ૭

(ર૦) �રએ અસ - આ. ર૯

�રઆનમા ર૦ જગયાએ નખલ, નખીલ

(�વચન) ક� નખલાત (એક વચન) તર�ક� ઉલખ મળ

છ. આઠ જગયાએ ખ�રનો એકલાનો જ ઉલખ છ.

જયાર� ાર ઠ�કાણ ી� ફળો �વા ક� દાર, દાડમ

અથવા ઝ�ન સાથ ત� વણરન છ. ખ�રના ઝાડન

અરીમા નખલ કહ�વાય છ. જયાર� તના ફળન તમર-

ખ�ર કહ�વામા આવ છ. અરીની એક કહ�વત �જ


ખ�ર�ના એટલા ઉયોગ છ �ટલા વોરના ( ૩૬)

�દવસો હોય છ. ખ�રની અનક �તો હોય છ. લીલા

ખ�રન �ત કહ�વામા આવ છ. �કવલા ખ�રની

ખાર�ક ન છ. સૌથી ઉ�મ ખ�રની �ત મદ�નાની

અજવહ ખ�ર છ.

જયાર� ર�લલાહ (સલલાહો અલયહ�

વઆલહ� વસસલમ) સામ જમણ લાવવામા આવ�

અન તમા જો ખ�ર હોય તો આ ખ�રથી શ�આત

કરતા હતા.

�લમાન ઈબન જઅફરથી �રવાયત છ ક�

હઝરત ઈમામ રઝા (અલ�હસસલામ) ની �ખદમતમા

હાજર થયો, આની ાસ તા� ખ�ર ઘણા રાખલા


હતા અન આ તમાથી શોખથી ખ�ર ખાતા હતા અન

મન ણ ફરમાવ� ક� અય �લમાન ! માર� ાસ આવો

અન તમ ણ ખાવ. મ� અરજ કર� ક� આ ર �રાન

�� આ તો ખ�રનો ઘણો ઉયોગ �� આ

ફરમાવ�: હા મન � જ સદ છ. કારણ ક� ર�લલાહ

(સલલાહો અલયહ� વઆલહ� વસસલમ) અન

અમી�લ મોઅમનીન અલી (અલ�હસસલામ) , ઈમામ

હસન (અલ�હસસલામ) , ઈમામ �સન

(અલ�હસસલામ), ઈમામ અલી ઝય�લ આદ�ન

(અલ�હસસલામ), ઈમામ મોહમમદ ા�કર

(અલ�હસસલામ), ઈમામ જઅફર સા�દક

(અલ�હસસલામ) અન મારા વાલીદ� મા�દ ( પવત


પતા�)ન ખ�ર � જ સદ હતો અન મન ણ �

સદ છ અન � લોકો અમારા ર ઈમાન લાવયા

તઓન ણ સદ છ. કારણક� તઓ અમાર� તીનતથી

(અમારામાથી) દા થયલા છ, ાક� રહા અમારા

�શમનો, તઓન શરા સદ છ. કારણક� તઓ

આગથી દા થયલા છ.

(�ઓ અલલામા મજ�લસીની �કતાબ �હલયયલ

��ક�ન - તહઝી�લ ઈસલામ)

‘અજવહ’ ખ�ર મદ�નામા ાક� છ અન

ર�લલાહ (સલલાહો અલયહ� વઆલહ� વસસલમ)

તના ઘણા વખાણ કર�લા છ. આ ફરમાવ� છ ક� :


‘અજવહ’ જ�તના ફળોમાથી છ. તમા ઝરન

મારવાની તાસીર છ

આ (સલલાહો અલયહ� વઆલહ�

વસસલમ) ફરમાવ� છ ક� : � સવાર� ( નરણા કોઠ�)

સાત ‘અજવહ’ ખ�ર ખાશ. તન �દવસ દરપમયાન

�� ક� ઝર અસર ન�હ કર�


વસસલમ)એ ફરમાવ� છ ક� : ‘અજવહ’મા ન તો કોઈ

�માર� છ અન ના કોઈ �કસાન છ.

ઈમામ જઅફર સા�દક (અલ�હસસલામ) ફરમાવ

છ. અજવહ ખ�ર ઘણાર દદ�ની દવા છ. ર�લલાહ

(સલલાહો અલયહ� વઆલહ� વસસલમ) ની હદ�સન


આ દોહરાવતા હ� આગળ ફરમાવ છ ક� � શખસ

રાત �તી વળા સાત ‘અજવહ’ ખ�ર ખાશ તો તના

ટના ક�ડાઓ મર� જશ.

અજવહ ખ�ર �દયરોગમા ઘ� ઉયોગી

સા�ત થયલ છ તન લગતો એક દાખલો જોઈએ.

એક ‘સઅદ’ નામના સહાી કહ� છ ક� એક

વાર � �માર ડયો અન હઝરત ર�લલાહ

(સલલાહો અલયહ� વઆલહ� વસસલમ) માર�

અયાદત ( ખર �તર �છવા) માટ� ધારયા, માર�

છાતી ર આ (સલલાહો અલયહ� વઆલહ�

વસસલમ) ોતાનો � ારક હાથ ��ો તો તની ઠડક

માર� છાતીમા ફ�લાઈ ગઈ અન મન રાહત મળ�. છ�


આ ફરમાવ� ક� આન �દયની �માર� છ તન હા�રસ

ીન કદહ (એક તી� નામ છ) ાસ લઈ �વ ત

સક�ફામા ઈલાજ કર� છ, તન કહો ક� ‘અજવહ’

ખ�રની સાત શીઓ તના ઠ�ળયા સાથ �ટ�ન તન

ખવડાવ

અજવહ ખ�રમા �દયરોગ સારો કરવાની

અજ શ�કત �દાએ �ક� છ. ઈસલામના ઈપતહાસમા

એક જ વાત છ. �મા ર�લલાહ� (સલલાહો અલયહ�

વઆલહ� વસસલમ) �દલની �માર�નો ઈલાજ ઈલાહ�

વહ� �જ �ચવયો છ. હાલમા સશોધન �જ ણ

અજવહ ખ�ર �દયરોગ માટ� એક ઉ�મ ઉાય

સા�ત થએલો છ. ર�લલાહ (સલલાહો અલયહ�


વઆલહ� વસસલમ) એક �હાની તી તો હતા જ

સાથ સાથ આ �સમાની તી તર�ક� એક તીન

ઈલાહ� વહ� �જ દ�લની �માર�નો ઈલાજ ણ

તાવયો છ. આ હદ�સ અલાઉદ�ન હ�નદ�એ કન�લ

ઉમમાલમા સનદ� હઝરત અલી (અલ�હસસલામ) થી

ઝખીર �લ હસન, ની �ફયાન અન અ� નઈમ

વણરવલ છ. જયાર� ી� હદ�સકારોએ ફકત અ�

દાઉદથી લીધલી છ.

‘રની’ ખ�ર પવો અ� સઈદ �દર� કહ� છ

ક� ર�લલાહ (સલલાહો અલયહ� વઆલહ�

વસસલમ) ફરમાવ� ક� ખ�રોમા ઉ�મ ખ�ર


‘રની’ છ. ત રોગો �ર કર� છ. અન તમા કોઈ રોગ

નથી.

‘રની’ ખ�ર �રા રગની હોય છ. ત� કદ

મો� હોય છ અન ઠ�ળયો નાનો હોય છ.

ઈમામ રઝા (અલ�હસસલામ) ના એક ફરમાન

�જ � શખસ હરસ-મસા (વાસીર)થી ચવા ચાહતો

હોય ત રોજ રાત સાત ‘રની’ ખ�ર ગાયના ઘી

સાથ ખાય તો શીફા થાય.

હઝરત ર�લલાહ� (સલલાહો અલયહ�

વઆલહ� વસસલમ) ખ�ર માટ� ફરમાવ� છ ક� ખ�ર

ીઠન મજ�ત કર� છ. �પતય શ�કતન ણ વધાર� છ.

ખોરાક હજમ કર� છ. અન મ�ઢાન �શ�દાર નાવ છ.


આ ફરમાવ� છ ક� સગભાર �ી પ�પતવળા

સાત ખ�ર ખાય. ક�મ ક� �દા તઆલા એ ીી

મરયમની પ�પત વખત ખ�ર ખાવાનો �કમ કર�લો

હતો. આ (સલલાહો અલયહ� વઆલહ� વસસલમ)

ફરમાવ� છ ક� સગભાર �ી ખ�ર ખાય તો ફરઝદ નમ

ન છ.

હઝરત ર�લલાહ (સલલાહો અલયહ�

વઆલહ� વસસલમ) રોઝો ઈફતાર કરતી વખત

ખ�રનો જ ઉયોગ કરતા હતા. ખ�ર જો ના મળ તો

ાણીથી ચલાવી લતા.


(અલ�હસસલામ) ફરમાવતા ક� ર�લલાહ (સલલાહો


અલયહ� વઆલહ� વસસલમ) માટ� અમ �કસપમસ ક�

ખ�રન માટ�ના વાસણમા ાણીમા લાળતા, �થી

ાણી મી� થઈ �ય. આ એક �દવસ ક� �દવસ

�ધી તન ીતા છ� જયાર� ગડ� �ય તો એન ફ�ક�

દ�તા.

હઝરત ઈમામ અલી ઝ�લ આદ�ન

(અલ�હસસલામ) ફરમાવતા ક� � ખ�ર ખાનાર શખસન

સદ ક� � ક�મ ક� ર�લલાહ (સલલાહો અલયહ�

વઆલહ� વસસલમ) ન ખ�ર સદ હતી, આની

સામ જમણ લાવવામા આવ� એમા જો ખ�ર હોય તો

આ જમવાની શ�આત ખ�રથી કરતા હતા. ખ�રની


સીઝનમા ખ�રથી અન �ત (રસદાર તા� ખ�ર) ની

સીઝનમા �તથી રોઝો ખોલતા હતા

જ. ઈસા (અલ�હસસલામ)ની વાલદા ીી જ.

મરયમન � સમય પ�પત� દદર થ� તો �દાએ

આન �ત ખાવાનો �કમ આરયો, �થી દદરમા

રાહત થાય અન તાતકા�લક શ�કત મળ.

(�રએ મરયમ, આ. ર૩ - રપ)

હઝરત ઈમામ જઅફર� સા�દક (અલ�હસસલામ)

ફરમાવ છ ક� ખ�ર અન રોટલીનો �કડા જમીન ર

ડ�લો હોય તન ઉઠાવ અન સાફ કર�ન ખાઈ લ તો

એના માટ� જ�ત વા� થઈ �ય છ.


હ�રો વરસ હ�લા હઝરત ઈસા

(અલ�હસસલામ)ની દાઈશ વખત ીી મરયમન

�ત ખાવાનો �દા તરફથી આદ�શ અાય છ. આમા

દદર શામક �ણની વાત છ. ર�લલાહ (સલલાહો

અલયહ� વઆલહ� વસસલમ) ાસ જયાર� નવ�ત

પશ�ન લાવવામા આવ� તો આ ખ�રન ચાવીન ત

નો વલા રસ પશ�ન �સાવતા હતા. (� ખ�ર ઝાડ ર

સ�ણર ર�ત ાક� �ય તન �ત કહ�વાય છ.)

�ગલ�ડની લીડઝ જનરલ ઈનફમરર� હોસીટલમા

નવ�ત પશ�ઓ ર એક રસદાયક સશોધન થ�.

તમા નવ�ત પશ�ના મ�મા માત અડધી ચમચી

સાકર� ાણી �ક�ન છ� ીડાદાયક ઓર�શન


(ખતના� ઓર�શન) ક� ગમા સ�ય ઘ�ચીન તાસ

માટ� લોહ� લી�. તો જણા� ક� � પશ�ઓન ર ટકા થી

૦ ટકા સાકર અાયલી તમન દદર થ� ન�હ�, આનો

પવગતવાર અહ�વાલ �બટ�શ મડ�કલ જનરલમા ( ન ર

૬૯૯૩, તા. ૧૦મી �ન ૧૯૯) પગટ થયલો છ.

ખ�રના ઘટકો : ૧૦૦ ગામ ખ�રથી ૩૦૦

ક�લર� મળ છ. ખ�રમા ૭૦ ટકા �દરતી સાકર

(�કટોઝ) હોય છ, � તરત જ શોોાયન લોહ�મા ભળ�

�ય છ. અન શર�રન તાતકા�લક શ�કત Instant

Energy આ છ. ખ�રમા શર�રન ોોવાનો અન

ખોરાક ચાવવાનો તમજ શ�કત આવાનો ઉ�મ �ણ

છ. ખ�રમા કા�હાઈડ�ટ અન ખનીજ દવયો મોટા


પમાણમા રહ�લા છ. ૧૦૦ ગામમા નીચ �જના તતવો

જોવા મળ છ.

લોહતતવ ૧૦.૬ પમ.ગા., ક�રોટ�ન ૬૦૦

�પનટ, પવટામીન ‘ી’ ૧૩૦ �પનટ, પવટામીન

‘સી’ થોડ� માતામા, ઉરાત ફોસફરસ અન ક�શીયમ

ણ હોય છ.

આ�વ�દના મત ખ�ર સવાદ� મ�ર,

શીતવીયર, ��રતકતાર, ૌરટક, પવયરવધરક,

ળવધરક, �તલ, વાત પ�દોો શામક, વા�ની

સવળ� ગપત કરનાર, સતભક, મગજન શાત કરનાર,

�દયન �હતકર, કફન હાર કાઢનાર તથા શમનાશક

છ. ખ�ર ાળકો - �વાનો તથા �દ સૌ માટ�


શ�કતદાયક છ. ખ�ર ખાવાથી શર�ર� વજન વધ છ.

અન શર�ર �રટ થાય છ. પનયપમત ર�ત � ખ�ર ખાય

છ. તના શર�રમા ઝડથી લોહ� વધ છ. પ�તા �ી જો

દરરોજ ખ�ર ખાય તો તના શર�રમા ઝડથી લોહ�

વધશ. શ�કત, સવસથતા સાથ �દરતા વધશ. પશ�

માટ� ધાવણ વધશ. નાના ાળકોન આજકાલ ખાડ અન

મ�દાના �ત�તના �કમ �સકટ, ચોકલટ પવગર�

નાસતામા અાય છ. ત �ત�તના રોગો કાકડા,

શરદ� પવગર� દા કર� છ. તના દલ ખ�રનો નાસતો

અાય તો તન કદ� એવા રોગો થવાનો ભય રહ�તો

નથી.


પવ�વ આરોગય સસથા (W.H.O)ના ચી

રોગોના પનરણાત ડો. ઉમર �લમાન મોહમમદ ( �ઓ

�દાનના છ.) કહ� છ ક� તમના દ�શમા લોકો� આ�રય

� લા� હોય છ. લોકો સો વોરથી અપધક આ�રય

ભોગવ છ. �પતમ �વાસ �ધી ત�રસત અન

શ�કતશાળ� હોય છ ત� કારણ એછ ક� તઓ ખોરાકમા

ખ�રનો ઉયોગ વધાર� કર� છ.

ખ�રથી શર�રના અવયવોનો પવકાસ સારો

થાય છ. �દય, શર�ર અન અવયવો સવસથ રહ� છ.

ાચન �ધર� છ અન �ખ ઉઘડ� છ. માસશીઓ

ળવાન ન છ, ખ�ર �તરડાન તથા શર�રન

સવચછ કર� છ. ખ�રથી રોગ પપતકારક શ�કત વધ છ.


�તરડાનો સોજો �ન (Colitis)

કોલાઈટ�સ કહ�વામા આવ છ. હઝરત ર�લલાહ

(સલલાહો અલયહ� વઆલહ� વસસલમ) ફરમાવ� છ

ક� � શખસ રાત �તી વખત સાત ખ�ર ખાશ તન

કોલીનજ (Colitis)ના રોગથી ��કત મળશ.

ખ�રના ઠ�ળયા પવો આ�વ�દમા � જ ફાયદા

ગણાવલા છ. વ� પવગતવાર લખવા જઈએ તો ખ�ર

પવો એક મો� �સતક લખાય �ય. �કમા ખ�ર સાચા

અથરમા જ�તનો મવો છ.

ભારતમા મળતો ખ�ર અર દ�શો તથા

ઈરાનથી આવ છ. સરા (ઈરાક)નો ખ�ર મશ�ર છ.

આણ તયા મળતો ખ�ર �યદ� નામ �ણીતો છ. આ


�ત સસતા પકારની છ. ી� �તમા કાળા રગની

શીવાળો ખ�ર છ. એક �તમા ઠ�ળયો ાતળો હોય

છ અન ી� �ત છ �મા ઠ�ળયા હોતા નથી. આ

સીડલસ ( ઠળ�યા વગરનો) ખ�ર ક�ટમા તયાર મળ

છ. મ�ઘો હોય છ. ર� એ ખ�ર ઉ�મ છ.

ખ�ર ખાતા હ�લા ધોઈ લવી જોઈએ. ખ�રન

�ધમા લાળ�ન ક� ઘીમા સાતળ�ન ક� મલાઈ સાથ

ણ ખાઈ શકાય છ. શમ�વીઓ માટ� ખ�ર

શ�કતવાળો ઉ�મ ખોરાક છ. અન ગર� તથા મધયમ

વગરના લોકો �ઓ �કમતી મવો ખાઈ શકતા નથી તઓ

ખ�ર-ખાર�કનો ૌરટક અન આરોગયપદ ઉયોગ કર�

શક� છ.


(૪) દાડમ

�જરાતીમા દાડમ, ઉ�ર, �ી, ફારસી

અન હ�નદ�મા અનાર, સસ�તમા દા�ડમ, મરાઠ�મા

હાલીમ, ગાળ�મા દા�ડમ, કશમીર�મા દાન તર�ક�

�ણી� છ. આ ફળન �ગ�મા Pomegranate અન

અરીમા તન �મમાન કહ� છ.

ઈમામ જઅફર સા�દક (અલ�હસસલામ) એ

ફરમાવ� છ ક� ફળો ૧ર૦ �તના અન રગના છ અન

ત ફળોનો સરદાર દાડમ છ.

�રઆનમા દાડમનો ૩ વાર ઉલખ થએલો છ.

(૧) �રએ અ�આમ - આયત : ૧૦૦ અન ૧૪ર


(ર) �રએ રહમાન - આયત : ૬૮

એક વાર જના ફાતમા ( સ.અ.)ન દાડમ

ખાવાની ઈચછા થઈ. આ અમી�લ મોઅમનીન

(અલ�હસસલામ)ન ોતાના �દલની વાત જણાવી.

અમી�લ મોઅમનીન હઝરત અલી (અલ�હસસલામ)

સાભળ�ન પવચારમા ડ� ગયા. ક�મ ક� દાડમ ખર�દવા

આની ાસ સા ન હતા. આ �રમા કોઈની

ાસથી �દરહમ ઉછ�ના લીધા અન દાડમ ખર�દ�ન ઘર�

આવી રહા હતા ક� રસતામા એક શખસન જમીન ર

ડ�લો જોયો. આ તન �છ� ક� અય શખ તમ �

ચાહો છો? તણ ક� ક� � ાચ �દવસથી આવી

કમજોર�ની હાલતમા ડ�લો �. ઘણા લોકો આવીન


ગયા ર� કોઈએ મન �છ� નથી. આ �છો છો તો

ક� � ક� મન દાડમ ખાવા� મન થ� છ! હઝરત

અમી�લ મોઅમનીન (અલ�હસસલામ) સાભળ�ન

પવચારમા ડ� ગયા ક� એક �દરહમ કરઝ લઈન

ફાતમા (સ.અ.) માટ� આ દાડમ ખર�દ� છ. હવ જો આ

માગનારન આી દઈશ તો ફાતમા (સ.અ.)ન ન�હ મળ

અન આ માણસન જો ન�હ આ� તો �દાના કૌલની

પવ�દ જવાશ. વઅમમસસાએલા ફલા તનહર ( અન

સવાલ કરનારન �તકાર� કાઢ� ન�હ.�રએ ઝોહા -

આ.૧) અન ર�લલાહ (સલલાહો અલયહ� વઆલહ�

વસસલમ)ના ફરમાન� ણ ઉલઘન થશ. (કોઈ વાર

માગનારન ાછો ના વાળજો ભલન ત ઘોડા ર


સીન આવ.) ત જ સમય આ (અલ�હસસલામ) ત

દાડમ લા માગનારન આી દ��. લાએ ત ખા�

અન ત તાજો માજો થઈ ગયો. અમી�લ મોઅમનીન

(અલ�હસસલામ) ઘર� આવયા. જ. ફાતમા ( સ.અ.)એ

આન આવતા જોયા અન અરઝ કર� ક� આ ક�મ

ફ�કર કરો છો? આ ફ�કર ના કરો, �દાની ઈઝઝત

અન જલાલના કસમ આ દાડમ ત માણસન આર� ત

જ સમય �દાએ માર� તકલીફ �ર કર� દ�ધી અન

દાડમ ખાવાની ઈચછા ણ �ર થઈ ગઈ.

હઝરત અમી�લ મોઅમનીન (અલ�હસસલામ)

આ સાભળ�ન �શ થયા. ત વખત દરવા� ર કોઈ

આવ�. આ (અલ�હસસલામ) એ �છ� ક� કોણ છ?


જવા મળયો ક� � સલમાન ફારસી �. હઝરત અમી�લ

મોઅમનીન (અલ�હસસલામ) એ દરવાજો ખોયો. જ.

સલમાન હાથમા એક થાળ લઈન આવલા છ. ઉર

મોટો �માલ ઢાક�લો છ. આવીન આ

(અલ�હસસલામ)ની સામ થાળ ��ો. હઝરત અમી�લ

મોઅમનીન (અલ�હસસલામ) �છ� ક� આ �ાથી લાવયા

છો? સલમાન જવા આરયો ક� ર�લલાહ

(સલલાહો અલયહ� વઆલહ� વસસલમ) તરફથી

આન મોકલ� છ આ (અલ�હસસલામ) ક�

હટાવીન જો� તો નવ દાડમ છ. આ ફરમાવ� ક� જો

આ હદ�યો (ભટ) મારા માટ� હોય તો દસ હોવા જોઈએ.

�દા તાઅલા ફરમાવ છ.


મન �અ ીલ હસનત ફલ� અશરા

અમસાલહા ( �રએ અ�આમ - ૧૬૦)મી આયત - �

એક નક� કરશ તના માટ� તનાજ �વો દસ ગણો

દલો છ.)

જ. સલમાન ફારસી આ સાભળ�ન હસવા

લાગયા અન ોતાની ાયમાથી એક દાડમ કાઢ�ન

થાળમા �� અન ોયા ક� �દાની કસમ દાડમ દસ

જ હતા ર� � આનો ફઝલ અન શાન �ણવા

માગતો હતો તથી આમ ��. આ પસગમા અમી�લ

મોઅમનીન હઝરત અલી (અલ�હસસલામ) અન જ.

ફાતમા ( સ.અ.)ની શાન �હ�ર �ય છ. �પનયામા

�તન� સથાન પનરા� છ.


હઝરત અમી�લ મોઅમનીન અલી

(અલ�હસસલામ) દાડમન તની �દરના દાણાઓ

વચચના ાતળા ડદા સાથ ખાતા હતા અન આ

(અલ�હસસલામ)એ ફરમાવ� છ ક� દાડમન તના

�દરના ડદા સાથ ખાવ, ત ટન સાફ કર� છ. તનો

એક એક દાણો ટમા જઈન �દલન રાહત આશ અન

દ�લન રોશન કરશ અન ૪૦ �દવસ �ધી ત શતાનના

વસવસાથી �ર રહશ. દાડમ તો જ�તના ફળોમાથી છ.

હઝરત ઈમામ જઅફર� સા�દક (અલ�હસસલામ)

ફરમાવ છ, � કોઈ �તા હ�લા દાડમ ખાશ તો

સવાર �ધી ત સલામત રહ�શ


હાર�સ ીન �ગીરા કહ� છ ક� મન એક વાર

છાતી ર ભાર �� લાગ� અન અચો થયો. ત પવો

મ� ઈમામ સા�દક (અલ�હસસલામ)ન ફ�રયાદ કર�. આ

(અલ�હસસલામ)એ મન ફરમાવ� ક� મી� દાડમ તના

ડદાઓ સાથ ખાવ ક�મ ક� ત ટ માટ� લાભદાયક છ.

અન અચો �ર કર�ન ત ખોરાકન ચાવશ.

આ (અલ�હસસલામ) ના ફરમાવયા �જ

દાડમન તના ડદા સાથ ખાવાથી હોજર� સાફ થાય

છ. યાદ શ�કતમા વધારો થાય છ. દાડમ લોહ�ન �દ

કર� છ. શર�રની નસો અન સના�ઓન મજ�ત નાવ

છ. ક�યાત �ર કર�ન ાચનશ�કત વધાર� છ.


દાડમથી અવાજ �ધર� છ. દાડમ ચહ�રાન �દર અન

લોહ�ન �દ કર� છ. ટના ક�ડાનો નાશ કર� છ.

આ (અલ�હસસલામ) ાળકોન દાડમ

ખવડાવવાની સલાહ આી છ. તથી ાળક જદ�

�વાન ન છ.

ઈબન સીના લખ છ ક� દાડમની ડાળ�ઓ �

જગયાએ �કવામા આવ યા તન ાળ�ન �માડો

કરવામા આવ તયા સા ક� ક�ડાઓ આવતા નથી. તથી

જ ઘણા રીઓ ોતાના માળા દાડમના �ર ર ાધ

છ �થી ક�ડા પવગર� તનાથી �ર રહ� .

દાડમના ઘટકો :


દાડમની ક�લર� ૬ છ, તના રસમા સાકર�

પમાણ ૧૪ ટકા �ટ� હોય છ. તમા ખપનજ તતવો �વા

ક� ક�શીયમ મગનશયમ, ફોસફરસ, લોહ, સોડ�યમ,

ોટાશીયમ, કોર, સફર અન પવટામીન ‘ી’

અન ‘સી’ છ. તના �ળમા તથા છાલમા ટ�નીક

એસીડ� પમાણ ઘ� છ. આશર� ( ર૦-ર ટકા) �ટ�

છ. અન એક �ત� દવય ( આક�લોઈડસ) હોય છ.

ટમા �મી હોય અન તમા � ચટા�પમ હોય તના

માટ� ઘણો અકસીર ઈલાજ છ.

દાડમની તણ �ત જોવા મળ છ. ( ૧) મીઠા

(ર) ખટમીઠા અન (૩) ખાટા.


મીઠા દાડમ ��રતકારક ધા�વધરક, �સનગધ,

મઘાકર, શ�કતદાયક, મ�ર તથા ાચક છ. ત

પતદોો ( પ�, કફ અન વા�)ન તથા �ોા, દાહ,

જવર, �દય રોગ, �ખ રોગ, અન કઠરોગમા

ફાયદાકારક છ. ખટમીઠા દાડમ ��ચકર, દ�ન તથા

લ� છ અન વા� તથા પ�નો નાશ કર� છ. ખાટા

દાડમ પ�કારક તથા રકતપ� કરનારા છ અન

વા�નો નાશ કર� છ.

ચરકસ�હતામા દાડમન ઉટ�નાશક, ��ચ

ઉત� કર�ન શર�રન ઉ�જન આનાર કહ�� છ.

��તસ�હતામા એન વાતનાશક, �તદોોનાશક,

�ોાનાશક અન ��ચકારક ગણલ છ.


અમી�લ મોઅમનીન (અલ�હસસલામ) ના

ફરમાન �જ દાડમમા જ�તનો એક દાણો છ. તથી

દાણા ડ� �ય તો એન વીણન ખાઈ લો આ

(અલ�હસસલામ) દાડમ એકલા ખાતા હતા અન દાણો

ડ� �ય તો એન ઉઠાવી લતા હતા.

ઈમામ જઅફર સા�દક (આસ.)એ ફરમાવ� છ ક�

ચાર ચીજો સવભાવમા સમતોલ� લાવ છ તમા

દાડમનો ણ સમાવશ થયો છ.

ઈમામ અલી રઝા (અલ�હસસલામ) એ ણ

દાડમમા જ�તનો એક દાણો હોવા� ફરમાવ� છ.

આ�વ�દના �સતકોમા દાડમના રસ, છાલ,

�ળ પવગર�ના એટલા ફાયદાઓ ગણાવલા છ � અતર�


લખ� શ� નથી. દાડમના અનક �ણર �વાક�

દાડ�મારટક �ણર, અનારદાણા �ણર, દા�ડમા�દ

કવાથ, દા�ડમાવલહ પવગર� �રમા મળ છ.


() ��ર

�જરાતી, ઉ�ર, હ�નદ�, �ી, મરાઠ�

અન ગાળ� ભાોાઓમા ��ર, સસ�તમા

કાકો��રકા, �ગ�મા ફ�ગ અન અરીમા તીન કહ�

છ.

�રઆન કર�મમા ��રનો ઉલખ એક જ વાર

મળ છ. �રા ન. ૯ �� નામ �રએ તીન છ.

��રના નામની આ નાનકડા �રામા ૮ આયતો છ.

�દાતઆલા તમા ��રની કસમ ખાય છ. આસમાની


�કતા તૌર�ત અન ��લમા ��રનો ઉલખ ૪૯

વાર આવલો છ.

��ર તમામ ફળોમા ના�ક ફળ છ. એ ઝાડ

ર ાક�ન �ત જ નીચ ડ� છ. � �દવસ ઝાડ રથી

ડ� ત જ �દવસ ખા� જોઈએ. જો તન ફ�ઝમા �કવામા

આવ તો ફાટ� �ય અન સવાદમા ફરક ડ� છ. તયાર

છ� ��રન �કાવીન તનો ખાવામા ઉયોગ થાય

છ.

એક વાર ર�લલાહ (સલલાહો અલયહ�

વઆલહ� વસસલમ) ાસ કોઈએ ��ર ભર�લો થાળ

મોકલાવયો. આ (સલલાહો અલયહ� વઆલહ�

વસસલમ)ની ાસ ઠ�લા અસહાોન આ ફરમાવ�


ક�: ખાવ, છ� આ ફરમાવ�: જો કોઈ કહ� ક� જ�તથી

કોઈ ફળ ઝમીન ર આવી શક� છ તો � ક� � ક� ત

આજ ફળ છ. શક આ જ�તનો મવો છ. ત ખાવ ક�મ

ક� ત હરસ-મસાનો નાશ કર� છ અન વાના દદર

(Gout)મા ફાયદો કર� છ.


વસસલમ)એ ફરમાવ� છ ક� : �કા અન તા� ��ર

ખાવ. ક�મક� ત �પતય શ�કત વધાર� છ. હરસ અટકાવ

છ. વાના દદરમા ફાયદો કર� છ. અન ટમા ઠડક કર� છ.

અમી�લ મોઅમનીન (અલ�હસસલામ) ફરમાવ�

છ ક� ( ��ર નસોન ખોલી નાખ છ. �તરડાની


�માર� - સો� Colitis મા તથા ટના ગસ માટ�

ફાયદો કર� છ. તન �દવસ ખાવ ર� રાત ઓછા ખાવ.

ઈમામ જઅફર� સા�દક (અલ�હસસલામ) એ

ફરમાવ� છ ક�: ��ર મ�ઢામાથી આવતી �ગ�ધન �ર

કર� છ. હાડકાઓ મજ�ત નાવ છ. માથાના વાળ

ઉગાડવામા મદદ કર� છ. છાતીના �:ખાવા અન

ખાસીમા રાહત આ છ. ��રથી ાચનશ�કત �ધર�

છ. ��ર શર�રના નકામા દાથરન શર�રમાથી હાર

કાઢવામા મદદ કર� છ. ��ર ય�ત ( લીવર)ન અન

લોહ�ન સાફ - �દ નાવ છ. લોહ�મા હ�મોગલોીનનો

વધારો કર� છ. ક�નસર �વા રોગોમા ણ ફાયદો કર� છ.


ખાસ કર�ન બલડ ક�નસરના શ�આતના સટ�જમા

સવાર� નરણાકોઠ� અન ોર� જમયા છ� ખાવામા

આવ તો દદ� સ�ણરણ સાજો થઈ �ય છ.

ઈમામ રઝા (અલ�હસસલામ) ફરમાવ છ ક�

��ર ખાવાથી કોલીનજ ( �તરડાની �માર�

Colitis)મા ઘણો ફાયદો થાય છ. તનાથી મ�ઢાની

દ� જતી રહ� છ. નવા વાળ ઉગ છ. �ત�તના દદ�

જતા રહ� છ અન હાડકા મજ�ત થાય છ. ��ર

જ�તના મવામાથી છ. અન ��ર ખાધા છ� કોઈ

ી� દવાની જ�રત ડતી નથી.

��રના ઘટકો :


૧૦૦ ગામ ��ર ૩૭ ક�લર� આ છ.

��રમા �લ શકરરા� પમાણ ૪૬ ટકા હોય છ. તમાથી

ર૪ ટકા �ટલી ર�ડ�સ�ગ �ગર (Reducing Sugar)

હોય છ. આ ર�ડ�સ�ગ �ગર શર�ર માટ� � જ

ફાયદાકારક છ. �કમા કહ� એ તો ડાયાીટ�સના રોગી

માટ� ઘણી ઉયોગી છ. ફ��આર�મા � ાક તયાર

થાય છ તમા શકરરાની માતા ૪ ટકા �ધી હ�ચી

�ય છ. જયાર� એપીલમા તની માતા ૩૧ ટકા �ધી રહ�

છ. જો ��ર છવટ �ધી ઝાડ ર લાગ� રહ� અન

તયાજ ાક� તો તની મીઠાશ ૯ ટકા �ધી હ�ચી �ય

છ. તમા પોટ�ન ૩. ટકા, કા��દત દાથર ૧૮.૬

ટકા, ર�ોા Fiber ર.૪ ટકા, ક�સીયમ, લોહતતવ,


ોટાપશયમ, વીટામીન ‘એ’ અન વીટામીન ‘સી’

પવગર�. Craven કાવન કર�ન એક તતવ છ �

ાચન�કયામા ઘણી મદદ કર� છ.

થોડા વરસો અગાઉ જમરનીની એક કનીએ

Bisolvon નામની ગોળ� તયાર કર�ન એવો દાવો

કર�લો ક� ત એક માત દવા છ � ફ�ફસામા �મી ગયલા

કફન હાર કાઢ� છ અન ત દાવો સાચો �રવાર

થયલો. આ ગોળ� ��રના તતવ બોમલીનથી જ

નલી હતી.

એ જ ર�ત �ાનમા આ બોમલીનન � જ

ખયાપત મળ�. અન તયાર છ� �કમોટ� Kimotab


ગોળ�ઓ નાવી ન ત �તરડાના ક�નસર માટ� ણ

� જ લાભપદ જણાય છ.

��ર ઠડા, મ�ર, ��, વાત,

પ�શામક, લોહ�ના પવકારન �ર કરનાર, ધા�વધરક

અન રકત� દ કરનાર, ક�યાત �ર કરના� છ.

આમવાત તથા મદા�ગનકર અન વા�, પ�, ગરમી,

�ળ, �દયીડા, રકત�ાવ, મ�નો દસવાદ,

મસતક ીડા, થર�, પવોદોો, લકવા,

અપતતરસ, ય�ત ( લીવર) અન રોળ� દદર,

ક�ડની� �ળ તથા ગાઠ ક� ઝખમ મટાડ� છ.

�કા ��ર સનહવધરક વા�ની સવળ�

ગપતકતાર, �વાસ, ખાસી, ક�યાત અન


રકતાતા મટાડ� ( શર�રમા લોહ� ઓ� હોય તો ન�

લોહ� દા કર�) છ.

એક �રવાયત �જ માનવપતા ( અ�લ

શર) હઝરત આદમ (અલ�હસસલામ) અન

માનવમાતા જ. હવવાન �દાએ જ�તમાથી ઝમીન ર

મોકયા તયાર� શર�ર ઉઘાડા થઈ ગયા તો હઝરત

આદમ (અલ�હસસલામ) ��રના ાદડાથી ોતાના

�રતાગોન ઢા�ા હતા. આમ ��ર� �ર ઘ� જ

�રા� ક� મ�રયના આગમન હ�લા જ ઉગાડ��

હ� .

��ર હરસ-મસાનો નાશ કર� છ. ત પવોય ર

લાહોરના તીબ નવી અન આ�પનક પવજાન નામ


�સતક લખનાર ડો. ખાલીદ ગઝનવીએ મડ�કલ

કોનફરનસમા ોતાના અ�ભવો� ર ર� કર�� છ.

જો ક� આના માટ� લા ો સમય ઈલાજ કરવો ડ�.

હઝરત ર�લલાહ� (સલલાહો અલયહ�

વઆલહ� વસસલમ) વાની �માર� માટ� �કરસ શબદ

વાય� છ ત ખાસ કર�ન વાતરકત (રકતવાત) Gout

માટ� વરાય છ. આ �તના વામા લોહ�મા ��રક

એસીડ� પમાણ વધી �ય છ. તથી નાના સાધાઓ

�વા ક� હાથ ગના ��ઠા પવગર�મા સો� સાથ

�:ખાવો થાય છ. ક�ડનીમા થર� થાય છ. ��ર

�ર�ક એસીડનો પનકાલ કર� લોહ�મા તન વધ�


અટકાવ છ. (‘�કરસ’ના દદરમા કમમરરી છક પગના

પ� �ધી સતત દદર રય હોય છ.)

એ જ ર�ત પ�ાશયની થર� (Gall

Stones)ન ણ ઓગાળ� દ� છ. ડો. ખાલીદ ગઝનવીએ

એક �ીનો દાખલો ટા�ો છ.

એક �ીન પતાશયની થર�ની તકલીફ હતી.

એકસર�ના �રોટરમા પતાશયમા અનક નાની થર�ઓ

દ�ખાતી હતી. ડોકટર� તન ઓર�શનની સલાહ આી.

આ હ�ન ઓર�શન માટ� કોઈ ર�ત તયાર ન થયા.

તયાર છ� ત હ�નનો ઈલાજ હદ�સના ફરમાન �જ

શ� ��. ર�લલાહ (સલલાહો અલયહ� વઆલહ�

વસસલમ)એ કલ��ના ઘણા જ વખાણ કર�લા છ.


કલ��, કાસની અન �કા ��ર પવગર� ખવડાવયા.

મહ�નામા ધી થર�ઓ ઓગળ� ગઈ અન તણ

મહ�નામા તનો એકસર� ર�ોટર એકદમ સરસ આવયો,

ત �ી સ�ણર સા� થઈ ગઈ.

આ સતય હક�કત સાથ ભારપતય હક�મો - વદો

ણ સમત થાય છ. ��ર ક�ડનીની થર� માટ� ણ

� જ અકસીર છ.

ન�ધ : ‘��ર’ અન ‘ખ�ર’ � એક સાથ

ખાવાથી �કસાન કર� છ. તથી જો સવાર� ��ર ખાવ

તો ોર� ક� સા� ખ�ર ખાય શકાય છ.


(૬) હ�

�જરાતીમા હ�, �હનદ�, ઉ�રમા ીહ�,

સસ�તમા પસ�તકા, અ�તફળ, કાશમીર�મા �મ��,

ફારસીમા હ�દાના, અરીમા સફર�લ, �ગ�મા

કવીનસ, લટ�નમા સાઈડોનીઆ ઓલોનગા કહ�વામા

આવ છ.

હ� ભારતમા ઓ� દ�ખા� ફળ છ. ત

ઈરાનમા ઉગાડાય છ. ભારતમા કાશમીર અન

�હમાલયની તલટ�મા ત ઉગાડાય છ. ત નાના

સફરજન �વા ફળ હોય છ. � સવાદમા ખાટા ક�

ખટમ�રા હોય છ. ફળ કાચા ખવાતા નથી. ર� ાક�


ગયા છ� ત ખવાય છ. તન ચાસણીમા રાખી અચાર

ક� �રબા તર�ક� ણ ખવાય છ. હ�ના ીજ

�જરાતીમા દાના ક� હ�દાના ક� �ગલાઈ દાના

તર�ક� ઓળખાય છ. તન ઉયોગમા લતા હ�લા

ાણીમા થોડા કલાકો ોળ� રખાય છ. એના પછલકાન

�� ાડ� ીજન સાફ કર� �ડા કડામા ોટલી કર�

ચોળવામા આવ છ. આ ર�ત છાલ કાઢ� લીધા છ�

દાણા �કવીન ત� �ણર ઉયોગમા લવાય છ. આ

ીજ સવાદમા દામ �વા હોઈ ખાય શકાય છ.

દાના કામો�જક ઔોપધ તર�ક� ફાયદો કર�

છ, પ� મટાડ� છ. જાનત�ઓ સતજ થાય છ. દાણા

ચાવવાથી દાત મઝ�ત ન છ. ઢાની ખરાી �ર


થાય છ. તહા ીન ઉદ કહ� છ ક� એક વાર �


ાસ ગયો, જો� તો આના હાથમા હ� હ� , આ

મન ફરમાવ� ક� અય તહા ! આ લઈ લો ક�મ ક� ત

�દયની �માર� માટ� ફાયદાકારક છ.

(ઝા�લ મઆદ, ઈબન મા� િવગર�.)

ી� હદ�સમા આવા શબદો મળ છ ક� શક

આ હ� �દલની �માર� માટ� ફાયદો કર� છ. �હ માટ�

ણ એ જ ર�ત ફાયદાકારક છ અન છાતીની નળ�ઓ

(�દયની લોહ�ની નસો)ન ખોલી દ� છ.

એક હદ�સ �જ તો �દય રોગ હાટર એટ�કમા

ઘણો ફાયદો કર� છ.


(નજ�લ કબીર તબરાની, તીબબ નબવી)

જ. �ીર ીન અબ�લાહના કહ�વા �જ

ર�લલાહ� (સલલાહો અલયહ� વઆલહ� વસસલમ)

ફરમાવ� છ ક� હ� ખાવ ક�મ ક� ત �દયની �માર�

(હાટર એટ�ક)ન અટકાવીન છાતીનો ભાર હળવો (ચની

�ર) કર� છ. (અ� નઈમ)


વસસલમ) હ�ન નરણાકોઠ� ખાવા�

ફરમાવ� છ.

હ. ર�લલાહ� (સલલાહો અલયહ� વઆલહ�

વસસલમ) ફરમાવ� છ ક� હ� ખાવ, ત �દલની

�માર� �ર કર� છ. �દાએ એક ણ એવા ની નથી


મોકયા �મણ હ�� ફળ ન ખા� હોય. ક�મ ક� ત

ચાલીસ ��ો �ટલી શ�કત એક જણન આ છ.

ઝહીની ન�ધલી હદ�સ �જ આ (સલલાહો

અલયહ� વઆલહ� વસસલમ) ફરમાવ� છ ક� ગભરવતી

�ીઓન હ� ખવડાવો તથી �દલની �માર� અટકશ

અન ાળક �દર જનમશ

ઔફ �ન મા�લકના કહ�વા �જ ર�લલાહ

(સલલાહો અલયહ� વઆલહ� વસસલમ) એ ફરમાવ�

છ ક� હ� ખાવ ત �દલની �માર�ન �ર કર� છ. અન

�દલન મજ�ત નાવ છ.

અમી�લ મોઅમનીન (અલ�હસસલામ) ફરમાવ

છ ક� હ� ખાવાથી �દલન શ�કત મળ છ. ટ સાફ થાય


છ. � દ વધ છ અન ડરોક આદમી નીડર ની �ય

છ. ઈમામ સા�દક (અલ�હસસલામ) ફરમાવ છ ક� હ�

ખાવાથી ચામડ�નો રગ �ધર� છ અન ઔલાદ �દર

જનમ છ. ઈમામ સા�દક (અલ�હસસલામ) એ એક

જગયાએ ફરમાવ� છ ક� � શખસ નરણાકોઠ� એક હ�

ખાશ તો �દા ચાલીસ �દવસ �ધી તની �ભ ર

�હકમત ચા� રાખશ. એવા કોઈ એક નીન �દાએ

મોકયા નથી �ના શર�રમાથી હ�ની �ગધ ન

આવતી હોય. હ� ખાવાથી ગમગીન માણસનો ગમ

(રજ) એવી ર�ત �ર થાય છ �મ હાથથી શાની

(કાળ) રનો રસવા �ર થાય છ. � ણ નરણાકોઠ�

હ� ખાશ ત� પવયર �ધરશ અન સતાન �દર જનમશ



વસસલમ)ની એક હદ�સ છ ક� હ� ખાવ અન ી�ન

તોહફા-ભટ તર�ક� મોકલો, ક�મક� ત �ખની રોશની

વધાર� છ. �દલોમા મોહબત દા કર� છ. અન સગભાર

�ીઓન ખવડાવો, કારણક� ત ખાવાથી ાળક �દર

જનમશ. અન છાતીનો ભાર હળવો કર� છ.

ઈમામ મોહમમદ� ાક�ર (અલ�હસસલામ)

ફરમાવ� છ ક� હ� ખાવાથી ગમગીન શખસનો ગમ�ર

થઈ �ય છ. ઈમામ રઝા (અલ�હસસલામ)એ ફરમાવ�

છ ક� હ� ખાવ ક�મ ક� ત � દન તજ કર� છ. હ�નો

�રબો મશ�ર છ. ઈરાનમા હ�નો ાક મોટા

પમાણમા થાય છ અન તનો �રબો ણ તયાના દર�ક


શહ�રોમા ઉલબધ છ. આણ તયા �દલી, � ઈ અન

લખનઉ �વા શહરોમા હ�નો �રબો ઉલબધ છ.

ડો. ડ�મક કહ� છ ક� હ�� ફળ ૌદરટક અન

લોહ�ન �દ કરના� મા�મ ડ� છ.


(૭) સફરજન

�જરાતીમા સફરજન તર�ક� ઓળખા� આ ફળ

સસ�તમા સ, રાવાત, ફારસી, ઉ�ર, �હનદ� અન

�ીમા સ, અરીમા �ફફાહ અન �ગ�મા

Apple કહ� છ.

અરીમા સફરજનન �ફફાહ કહ�વામા આવ

છ, ત ણ જ�તના ફળોમા ગણાય છ.

ઈમામ મોહમમદ� ા�કર (અલ�હસસલામ)

ફરમાવ� છ ક� સફરજન ખાવા હ�લા તન �ઘો અન

છ� ખાવ, તમ કરવાથી દર�ક રોગ શર�રમાથી �ર

થશ અન વા�પવકાર �ર થશ. ઈમામ સા�દક


(અલ�હસસલામ) ફરમાવ� છ ક� જો લોકોન એ વાતની

�ણ થાય ક� સફરજનમા ક�ટલા ફાયદા છ તો સફરજન

પસવાય કોઈ ી� દવા ન લ. સફરજન ખાવ તનાથી

�સતી �ર થાય છ. હોજર�ન ઠડક હ�ચ છ. અન તાવ

ઉતર� છ. તાવ આવયો હોય તન સફરજન ખવડાવો ક�મ

ક� તના માટ� સફરજનથી સા� કોઈ ફળ નથી. સફરજન

એ� ફળ છ �નાથી �દલન વ�મા વ� ફાયદો થાય છ.

સફરજન �દલન મજ�ત કર� છ. �દયરોગના દદ�ઓ

માટ� ત શરઠ ફળ છ.

સફરજનના ઘટકો: ૧૦૦ ગામ સફરજન ૯

ક�લર� આ છ. પવટામીન અન ખપનજરારનો ભડાર છ.

સફરજનમા ૬૯ ટકા શકરરા હોવાના લીધ સફરજન


ોોણદાયક છ. તમા વીટાપમન ‘એ’ અન ‘ક�’ છ. ત

ઉરાત ફોસફરસ, ોટાપશયમ, ક��સયમ, આયનર,

સફર તથા ક�રોટ�ન છ. સફરજનમા ર�ોા (Fibres) �

પમાણ ઘ� હોય છ, � ઘણા રોગોમા લાભકારક ન

છ. સફરજનમા રહ�� ફલોર�ટ�ન �વા�ના �મલા સામ

શર�રન રરણ આ છ.

આ�વ�દ �જ સફરજન મ�ર, ��ચકર,

�દયન �હતકર, શીતળ, ગાહ� અન વાતપ� �ર

કરના� શર�રન �રટ કરના� અન �કવધરક છ. ત દાત

અન ઢાના જ�ઓનો નાશ કર� છ. મગજન શ�કત

આ છ. અન માનપસક નળાઈ �ર કર� છ. તમજ

સફરજનમા માસ� દ કરવાનો ણ �ણ છ.


An Apple a Day Keeps the Doctor Away. રોજ� એક સફરજન ડોકટરન �ર ભગાવ છ

એ �ગ� પખયાત કહ�વત છ. ઈમામ સા�દક

(અલ�હસસલામ)ના �રાની કલામમા ણ આ જ વાત

કહ�વામા આવી છ. સફરજનમા સોડ�યમ ઓ� અન

ોટાપશયમ ફોસફરસ વધાર� હોવાથી �દય રોગમા

હાઈબલડ પશર તથા કોલસોલ� પમાણ વધાર� હોય

તો ઘટાડ� ફાયદો કર� છ. �પનવસ�ટ� ઓફ

ક��લફોપન�યાના ડો. એ�રક ગશરપવનના સશોધન �જ

સફરજનનો રસ ક�ટલાક �દવસો ીવડાવયા છ�

કોલસોલમા ૩૪ ટકા ઘટાડો જોવાયો હતો. સફરજનના


રસમા રહ�� ફ�નોલસ નામ� દવય (કોલસોલ� પમાણ

ઘટાડ� છ.)

સફરજનમા �તલ (Diuretic) �ણધમર છ.

લોહ�માના ��રક એસીડન સફરજનમા રહ�� મલીક

એપસડ અટકાવ છ. તથી ગાઉટ - Gout સપધવા અન

શાના રોગોમા ત સારો ફાયદો કર� છ.

ાળકો, �દો તથા અશકત દદ�ઓ માટ�

સફરજન આપશવારદ સમાન છ. જમયા છ� સફરજન

ખાવાથી ક�યાત �ર થાય છ. મરડા માટ� ણ

અકસીર ઈલાજ છ.

ટ તથા �તરડામા રહ�લા હાપનકારક

�વા�ઓનો સફરજન અવશયણ નાશ કર� છ. અન


વા�પવકારન �ર કર� છ. દાડમના રસ કરતા

સફરજનના રસન પવશો �હતકારક તથા શ�કતદાયક

અમર�કાના ડો. �. એચ. ક�લાગ ગણાવયો છ.

સફરજન રકતશોધક છ. એટલ ક� તના

સવનથી લોહ� �ધધ થાય છ. �દય માટ� સફરજન

ળપદાતા પસદ થ� છ. સફરજન ખાવાથી શર�રનો

રગ ખીલી ઉઠ� છ.

સફરજન � ચાવી ચાવીન ખાઈએ તો તમા

રહ�� અમલતવ દાત અન ઢા માટ� �વા�નાશક

(એનટ�સરટ�ક) �� કામ આ છ. દાતના રોગીઓ માટ�

ણ આ ફળ સવ��મ છ.


ઈમામ �સા કાઝીમ (અલ�હસસલામ) ન એક

શખસ અરઝ કર� ક� મન રલગની અસર હોય એ� લાગ

છ. આ (અલ�હસસલામ) તન સફરજન ખાવા

ફરમાવ�. તણ ત �જ ખા� અન સારો થઈ ગયો.


(૮) ઝ�ન

�જરાતીમા ‘ઝ�ન’ નામ �ણી� આ ફળ

અરી, ઉ�ર અન ફારસીમા ‘ઝ�ન’ તર�ક� �ણી�

છ. �ગ�મા તન ઓલીવ કહ�વાય છ.

ઝ�નનો �રઆનમા સાત જગયાએ ઉલખ

થયલો છ. એમા એક જગાએ �રએ �અમ�નમા નામ

લીધા વગર ઉલખ મળ છ.

(૧) �રએ અ�આમ - આ. ૧૦૦

(ર) �રએ અ�આમ - આ. ૧૪ર

(૩) �રએ નહલ - આ. ૧૧

(૪) �રએ �મ�ન - આ. ર૦


() �રએ �ર - આ. ૩

(૬) �રએ અસ - આ. ર૯

(૭) �રએ તીન - આ. ૧ થી ૪

આમ તો ઝ�નના ઝાડ �મધય સ�દના

પદ�શમા ઉગ છ. ર� સન અન ઈટાલીમા તનો �ખય

ાક છ. ઝ�નના ઝાડનો �રઆનમા � ારક ઝાડ

તર�ક� ઉલખ થયલો છ. અગાઉની આસમાની

�કતાોમા ઝ�નનો ઉલખ મળ છ. ઝ�ન� ફળ તના

સવાદન લીધ ઓ� ખવાય છ. ર� તમાથી નીકળ�

તલ દર�ક ર�ત � જ ઉયોગી છ. ઝ�નના ફળનો

અથાણા નાવવામા ઉયોગ થાય છ. �રોના

દ�શોમા તનો વરાશ ઘણો છ.



વસસલમ)એ ફરમાવ� છ ક� ઝ�ન� તલ ખાવ અન

તની માલીશ કરો ક�મ ક� ત � ારક ઝાડમાથી નીકળ

છ.


વસસલમ)એ હઝરત અમી�લ મોઅમનીન

(અલ�હસસલામ)ન ફરમાવ� છ ક� અય અલી ઝ�ન�

તલ ખાવ અન શર�ર ર માલીશ કરો. ક�મ ક� � શખસ

ત ખાશ અન તની માલીશ કરશ તો ૪૦ �દવસ �ધી

શતાન તની ાસ ફરકશ ન�હ.


વસસલમ)ના ફરમાન �જ ઝ�નના તલમા ૭૦


�માર�ઓ માટ� શીફા છ. �માની એક �માર�

રકતપ� છ.

અકમા ીન અમીરના કહ�વા �જ

ર�લલાહ� (સલલાહો અલયહ� વઆલહ� વસસલમ)

ઝ�નના તલન હરસ-મસા પવગર� માટ� ણ અકસીર

ગણાવ� છ. તમજ ઝાડાની જગાએ ચીરા ડવા �વા

રોગોમા ણ ફાયદાકારક તાવ� છ.

ઝદ ીન અરકમના કહ�વા �જ ર�લલાહ�

(સલલાહો અલયહ� વઆલહ� વસસલમ) અમોન �કમ

�� ક� ફ�ફસાની �માર�નો ઈલાજ �સત હર� ( એક

ઓોપધ છ � સવાદમા મ�ર હોય છ.) અન ઝ�નના


તલથી કરો.

(તીરમીઝી સનદ� અહમદ ઈબન મા�)

ખાલીદ ીન સઅદ કહ� છ ક� � ગાલી ીન

જર સાથ એક વાર મદ�ના આવયો. રસતામા ગાલી

�માર ડયા. ઈબન અીલ અતીક તમન જોવા

આવયા તો તમણ ક� ક� ર�લલાહ (સલલાહો

અલયહ� વઆલહ� વસસલમ) એ કલ��નો ઈલાજ

તાવયો છ. અમોએ કલ��ના થોડા દાણાનો રાર

�કો કર�ન ઝ�નના તલમા નાખયો અન ત ગાલીના

ઉ નસકોરામા તના ટ�ા નાખયા અન ત છ�

ગાલી રાર સા� થઈ ગયા.

(ઈબન મા�, �ખાર�)


ઉલી હદ�સમા એક ચમચી કલ��નો ાર�ક

�કો અન ૧ર ચમચી ઝ�નના તલમા મીર કર�ન ત

પવાહ� � નસકોરામા સવાર સાજ ટ�ા તર�ક�

નાખવામા આવ� તો શરદ�મા અન નાકમાથી લોહ�

નીકળ� ( નસકોર� �ટવી) પવગર� રોગોમા ઘણો

અસરકારક ઈલાજ મા�મ ડયો છ.

કોઈએ ઈમામ સા�દક (અલ�હસસલામ) ન

�પતયશ�કતની કમજોર�ની ફ�રયાદ કર�. આ તન

ઝ�નના તલમા સફ�દ �ગળ� તળ�ન તમા મરઘીના

�ડા નાખી ખાવા� ફરમાવ�: આનાથી �પતયશ�કત

વધ છ.


ઝ�નના તલની પવશોતા એ છ ક� તમા

માછલી �કવાથી �ર�રત રહ� છ. તન � � �કવામા

આવ તો ક�ડ� ાસ આવતી નથી. તન ાળવામા

આવ તો �માડો નીકળતો નથી, તનો પકાશ � જ

ઉજળો હોય છ.

હઝરત �હ (અલ�હસસલામ) ના જળ પલયમા

નૌકા ચાલતી હતી તયાર� આની ઈચછા થઈ ક� હવ

ાણી ઉતર� ર� છ ક� ન�હ તનો તાગ મળવવા

ક�તરન મોકલવામા આવ� � �ર� હવાઈ અવલોકન

કર� આવ. ક�તર ા� આવ� તો તની ચાચમા

ઝ�નની ડાળ� હતી �થી એમ સમ�� ક� ાણી ઉતર�

ર� છ અન છોડવા દ�ખાવા લાગયા છ. આ નાવથી


અરો અન �ગજોમા ક�તર અન ઝ�નની ડાળ�

શાપત-સલામપત� પપતક ની ગ� છ. લસટાઈનના

મર�મ પ�ખ યાસીર અરફાત �નોની મહા સભાન

સ ોધવા ગયા તો તમણ કહ�� ક� � માર� સાથ

ઝ�નની ડાળ� (એટલ ક� શાપતનો સદ�શો) લાવયો �.

સઉદ� શાહ મર�મ અબ�લ અઝીઝ �વયા તયા

�ધી સવાર� નાસતામા ખ�ર, �ટણી� નીર, તા�

ઝ�ન અન �ટણી� �ધ લતા હતા અન તઓ ક�ટલા

ત�રસત અન મજ�ત હતા ત જગ�ણી� છ.

ા�કસતાનના એક ટ�.ી. સપનટર�યમના

મડ�કલ �પીટ�નડ�નટ ડો. સઈદ અહમદખાન ૧૯૩૭નો

એક રયના દદ�નો �કસસો ટા�ો છ. માસના


મદનાલી સપનટોર�યમમા ડોકટરોએ તની ાસળ�

કાઢ� નાખી, ર� ટ�.ી.ની અસર �તરડામા ણ

થઈ હતી તથી તન આસાધય (લાઈલાજ) ઠ�રવી લીધો.

રોગીએ �દા ાસ રડ�ન દોઆ કર� તો સનામા તન

કહ�વામા આવ� ક� ઝત, ર�ઝ, રહમી. ( ઝ�ન�

તલ, �કરણો, નારગી)

રોગીએ ડોકટરન ોતાના સનાની વાત કર�

અન ોતાન અાવાયોલટ �કરણો આ અન તણ ૩

�સ ઝ�ન� તલ નારગીના રસમા મળવીન શ� કર�

દ��. તણ મહ�નામા તો ત �દાના ફઝલો કરમથી

ત�રસત થઈન ઘર� ગયો !


આ દદ�ના દાખલાથી પભાપવત થઈન ડો.

સઈદ અહમદખાન ત છ� ૪૦ વરસ �ધી આ

�માર�ના ઈલાજમા ઝ�નના તલનો ઉયોગ કરવા�

� યા ન�હ તમના કહ�વા � જ મારા કરતા ઉ�મ

તના ચમતકારનો કોઈ સદારી નથી

ઝ�નના તલની આ ચમતકા�રક અસરની એક

ઝલક ઉલા �કસસામા વણરવલી છ. તીબ નવીનો

આ ઈલાજ ઘણી જગાએ ઘણા ડોકટરોએ સફળતા �વરક

અજમાવલો છ.

ઈમામ રઝા (અલ�હસસલામ) ાદશાહન

પશખામણ આતા ફરમાવ છ: અય ાદશાહ પવાસી

ગરમીની સીઝનમા પવાસ કર� તયાર� ટ એકદમ ભર��


ના રાખ� જોઈએ, તમ સાવ ખાલી ણ ન રાખ�,

ક� પમાણસર હોય. પવાસ દરપમયાન ાણીવાળ�

ચીજો વાર�. �મ ક� શાકભા� સાથ તાજો ગોશત,

તા� શાકભા�, પસરકો (Vinegar) ઝ�ન, દાર

પવગર�.

ઓલીવ ઓઈલન ( ઝ�નના ફળોમાથી કાઢ�લા

તલન) �.એસ.એ. તથા �બ�ટશ ફામ�કોીઆમા તના

ફાયદાઓના લીધ ગણાવ� છ. �કાય ન�હ એવા આ

તલમા ઓલીક એસીડ ૮૦ ટકા છ. ત ઉરાત

ાલમીટ�ક એસીડ, સટ�અર�ક એસીડ, લીનોલીક,

એર�ચીડ�ક અન મીર�સટ�ક એસીડ પવગર� થોડા

પમાણમા છ. ઝ�નના તલમા વીટામીન ‘ઈ’,


પવટામીન ‘ક�’ અન ોલીફ�નોસ �વા

એનટ�ઓકસીડ�નટ હોય છ. � શર�રની પપતકાર શ�કત

વધાર�ન �દતવન અટકાવ છ. ચવામા સહ�� અન

ખાધ તલોમા શરઠ તલ ઓલીવ ઓઈલ છ. તની �ચી

�ક�મતના લીધ આણ તયા ત સહ�લાઈથી મળ� નથી.

�તરડાની �માર�, હોજર�મા સોજો ક� ચાદાના

રોગીઓ માટ� ઉ�મ ઈલાજ છ.

વોશ�ગટન �પનવસ�ટ� સ�લ ઓફ મડ�સીનના

પનરણાતો સશોધન છ� એવા તારણ ર આવયા ક�

ઝ�ન� તલ �તરડાના ક�નસરની શ�તાન તદન

ઘટાડ� નાખ છ. ડો. માઈકલ ગોડાક� �દા �દા દ�શના

ઓલીવ ઓઈલ �કત ખોરાક લનાર અન અનય તલથી


નાવલ ખાદ ખોરાક લનાર વય�કતઓનો �લનાતમક

અભયાસ �ાર ાદ એવા તારણ ર આવયા ક� અનય

તલોની સરખામણીમા ઓલીવ ઓઈલના ખોરાકથી

�તરડાના ક�નસરની સભાવના ઘણી ઓછ� રહ� છ.

� લોકો ઝ�નના તલનો ખાવામા ઉયોગ કર�

છ તમન ટમા (�તરડા પવગર�)� ક�નસર થ� નથી.

એમ ઉ�ર આ�ફકા અન મધય�વરના દ�શોમા ડોકટરોએ

જો� છ. �ાનના તીો ણ આ ાત ોતાની

સમપતનો �ર �રાવ છ ક� ઝ�ન� તલ ટમા થતા

ક�નસરન અટકાવ છ.

નીસીવાનીયા સટ�ટ �પનવસ�ટ� તથા

ન�ય�કની �પનવસ�ટ� ઓફ રોચસટર દારા કરવામા


આવલા એક સશોધન �જ ઝ�ન� તલ ( �મા

ઓલીક એસીડ �વા મોનોઅનસચ�ર�ટ�ડ ફ�ટ� પમાણ

વ� હોય છ. અન સચ�ર�ટ�ડ ફ�ટ ઓ� હોય છ.)

ખોરાકમા લવાથી �લ કોલસોલ તથા એલ.ડ�.એલ.

કોલસોલ ( લો ડ�નસીટ� લાઈો પોટ�ન) અન

ાયગલીસરાઈડના પમાણમા ઘટાડો ન�ધાયો હતો.

વળ� ઝ�નના તલમા ઓમગા ૩ અન ઓમગા

૬� પમશણ આદશર હોય છ, � ઉ�મ છ. આનાથી

�દયન રરણ મળ છ અન ક�નસરમા ણ ફાયદો થાય

છ.

ઓલીવ ઓઈલ શર�ર ર માલીશ કરવાથી

ચામડ�� કા� �ર થઈ ચમકતી અન સવસથ ન


છ. સના�ઓ મજ�ત થાય છ. કમજોર ાળકોન

માલીશ કરવાથી ઘણો ફાયદો થાય છ.


(૯) ખર�� - ખર�� (સાકર ટ�ટ�)


વસસલમ)એ ફરમાવ� છ ક� માર� ઉમમત ( કૌમ)ની

વસત દાર અન ખર�ઝામા છ !


વસસલમ)એ ફરમાવ� છ ક� ખર�ઝાન તમારા મવા

તર�ક� સથાન આો ક�મ ક� ત જ�તના ફળોમાથી છ

અન તમા હ�ર રકતો છ અન હ�ર રહ�મતો

(�ાઓ) ણ છ !

ઈમામ જઅફર� સા�દક (અલ�હસસલામ)

ફરમાવ� છ ક� તમ ખર�� ખાવ, તમા દસ �ણો છ


(૧) એક ખોરાક છ. (ર) એક ી� છ � તરસ છ�ાવ

છ. ( ૩) �ગધી �લ ( રયહાન) �� શ�દાર છ. ( ૪)

મ�ઢાન સવચછ અન �શ�દાર નાવ છ. () શાકભા�

- સબ� �વા ફાયદા સમાએલા છ. તના ખાવાથી

કોઈ�તની તકલીફ થતી નથી. (૬) ટન સાફ કર� છ.

(૭) પવયર વધાર� છ. ( ૮) �પતયશ�કત વધાર� છ. ( ૯)

શર�રની ગરમી હાર કાઢ� છ. (૧૦) ચહ�રાન ચમકદાર

નાવ છ.


વસસલમ) ફરમાવ� છ ક� ખર�ઝાન દાતથી ખાવ,

છર�થી ન�હ�. આ રકતવા� પવત ફળ છ. �દલન

ાકસાફ નાવ છ. �દાન તની �શ� �ર કરતા


વધાર� ગમ છ. ત� ાણી આ કૌસર ( કૌસર�

ાણી)છ, તની �લજજત જ�તી છ અન તન ખા�

ઈાદત છ

એક હદ�સમા આ (સલલાહો અલયહ�

વઆલહ� વસસલમ) ના ફરમાવયા �જ ગભરવતી

�ીએ ખ�� ખા� જોઈએ તનાથી ાળક �દર જનમ

છ.


વસસલમ) ના ફરમાન �જ જમતા હ�લા ખર��

ખાવાથી ટ� દદર �ર થાય છ.


વસસલમ) ખર�ચા સાથ ાક�લી તા� ખ�ર ખાતા


હતા અન ફરમાવતા હતા ક� આમ કરવાથી ગરમી ઠડ�

મળ�ન સમતોલ ન છ. (ઈબન મા� િતરમીઝી)

ઈમામ રઝા (અલ�હસસલામ) ના ફરમાવયા

�જ નરણા કોઠ� ખર�� ખાવાથી લકવો થઈ શક� છ.

(નરણાકોઠ� ખર�� ખાવાથી �કશાન થાય છ.)

શાના રોગ, સોજો, સાધાના રોગ અન

મ�ઢાની ગરમીના રોગીઓ માટ� ખર�ઝા� સવન

ફાયદાકારક નીવડ� છ.

ખર�� શીતળ, મ�ર, ��રતકારક,

�દરટકારક અન પ�નાશક છ. અમલપ�

(એસીડ�ટ�)મા � સા� કામ આ છ. ઉનાળા� ઉમદા

ફળ છ. ઉનાળાની ગરમી અન �ની સીઝનમા તના


પનવારણ માટ� ખર�ઝા �� શીતળ, ��રતકારક ફળ

ઔોધ� આરયા જ છ.


(૧૦) મધ

મધન ઉ�ર, �હનદ�, ફારસીમા શહદ,

સસ�તમા મ�, અરીમા અસલ અન �ગ�મા હની

કહ�વામા આવ છ.

મધ એક પા�પતક ખાધ દાથર છ. ક�ટલાક

પકારની માખીઓ મ�ર રસવાળા �લોનો રસ �સીન

ોત નાવલ મીણના મધ�ડાના છ�દોમા ઠાલવ છ.

�રતા પમાણમા એકપતત થયલા રસ ઉર ત માખીઓ

ોતાની ાખો હલાવીન ખો નાખ છ તથી રસ ઘટ

ન છ.


મધ પવો �રઆનમા ૩ આયતોમા ઉલખ છ,

�મા એકમા આડકતરો ઉલખ છ. એક �રો �ર��હલ

- મધમાખી પવો છ. �મા નીચની આયતોમા સરટ

ર�ત કહ�વા� છ.

૬૮મી આયત : અન તારા રવર�દગાર�

મધમાખીન �ઝાડ� દ�� ક� � હાડોમા તથા �રોમા

અન ત લોકો � �ચી �ચી ઈમારતો ાધ છ તમા ઘર

(મધ�ડા) નાવી લ !

૬૯મી આયત : છ� દર�ક ફળમાથી � ખા

અન તારા રવર�દગારના �ગમ માગર ર નમનતાઈ

(નમતા) સાથ ચાલતી રહ�; (વળ�) તઓના

(માખીઓના) ટમાથી એક ીવાની વસ� (મધ) નીકળ


છ �ના �દા �દા રગ હોય છ. �મા મ�રયો ( ના

રોગો)� પનવારણ (શીફા) છ. શક �ચ�તન કરનારાઓ

માટ� એમા ણ એક પનશાની છ.

�રએ મોહમમદમા ૧મી આયતમા જ�તની

ચાર નહ�રો� વણરન છ. ત ક� એક મધની નહ�રનો

ણ ઉલખ છ.

�રએ તહર�મની હ�લી આયતમા મધ ખાવા

પવો આડકતરો ઉલખ મળ છ.


વસસલમ)એ મધના ઘણા જ વખાણ કર�લા છ. ક�મ ક�

�દાએ મધન લોકો માટ� શીફા (રોગો� પનવારણ) તર�ક�

ગણાવ� છ.


ર�લલાહ� (સલલાહો અલયહ� વઆલહ�

વસસલમ) ફરમાવ� છ ક� મધનો ઉયોગ ફર�યાત

કરો. ત (�દા)ની કસમ �ના હાથમા માર� �ન છ. �

ઘરમા મધ હોય છ ત ઘરવાળાઓ માટ� ફર�શતાઓ

�દા ાસ �નાહોની �રશ માગ છ.

ી� હદ�સમા છ ક� મધ એ શરઠ ી� છ. ત

�દલન ાક સાફ કર� છ. છાતીમાથી કફ અન સરદ�ન

�ર કર� છ.

જમરનીના હાટર સશીયાલીસટ ડો. �ચડ�લ

�દયની �માર� માટ� મધની ભલામણ કર� છ. તમના

કહ�વા �જ ઘોડા માટ� �મ ચણા ઉ�મ ખોરાક છ,

તમ મધ �દલ માટ� છ.


ડો. આન�ડ લોર�ન કહ� છ ક� �દયના

સના�ઓન મધ શ�કત આ છ. �દલ માટ� શરઠ ખોરાક

પવો તમન કોઈ �છ તો તમનો જવા હતો મધ.


વસસલમ) ફરમાવ� છ � શખસ દર મ�હન સવારમા

તણ �દવસ મધ ચાટ� તો મ�હના દરપમયાન તન કોઈ

�સીત ન�હ નડ�

હાલમા તણ મોટા રોગો છ. �દયની �માર�,

ડાયાીટ�સ અન ગસલ. મધમા આ તણ

મહારોગોન નાથવાના �ણ છ.


વસસલમ) ફરમાવ� છ ક� મધમા શીફા ( ત�રસતી -


રોગ પનવારણ) છ. ત વા�ઓનો પકો ( ગસલ)

અન તાવની અસરન �ર કર� છ


વસસલમ)� ફરમાન છ ક� � કોઈ યાદશ�કત વધારવા

ચાહ� તો ત મધ ખાય

તહ�ઝી�લ ઈસલામમા લખ� છ ક� ર�લલાહ�


ક� �દાએ મધન એક ખાસ રકત આલી છ એટલ ક�

તમા ણ ઘણા રોગો� પનવારણ છ અન ૭૦

યગમરોએ તના માટ� દોઆ કર�લી છ.


વસસલમ) ફરમાવ� છ ક� તણ ચીજોથી શર�રન શ�કત


અન શાપત મળ છ. �શ�થી નરમ લીાસથી અન મધ

ખાવાથી.

એક શખસ ર�લલાહ (સલલાહો અલયહ�

વઆલહ� વસસલમ) ાસ આવીન અરજ કર� ક� મારા

ભાઈ� ટ �:ખ છ. આ (સલલાહો અલયહ�

વઆલહ� વસસલમ) તન ક� ક� મધન ાણી સાથ

ીવડાવો. ી� વાર તણ ફર�થી ક� ક� તન કોઈ

ફાયદો થયો નથી. આ ફર�થી તન એજ પમાણ

કરવા� ક� અન વધારામા ક� ક� તની ાસ સીન

સાત વાર �રએ હમદ ઢ�. તના ગયા છ� આ

(સલલાહો અલયહ� વઆલહ� વસસલમ) ફરમાવ� ક�

તનો ભાઈ (દદ�) �ના�ફક (દભી) છ. તજ કારણ મધથી


તન ફાયદો થતો નથી. આ હદ�સથી એમ જણાય છ ક�

મધ �ના�ફકન ફાયદો હ�ચાડ� નથી.

ચોથી વાર તણ આ �જ ઉાય �� તો

ફાયદો થયો એમ અ�ક હદ�સકારો લખ છ. ર�લલાહ�

(સલલાહો અલયહ� વઆલહ� વસસલમ) ત દદ�ન

વારવાર મધ આવાની �ચના આી. કોઈ ણ દવા

�રતા પમાણમા અાય ન�હ� તયા �ધી દદર ઉર

અસર કરતી નથી. તીો ણ દદર� પનદાન કર�ન જ

દવાના પમાણમા ( ડોઝમા) વધારો - ઘટાડો કર� છ.

�ખાર�, ��સલમ તમજ લગભગ ધાજ ��ી, શીઆ

હદ�સકારોએ આ હદ�સન થોડા ફ�રફાર સાથ ન�ધલ છ.


ઈમામ જઅફર� સા�દક (અલ�હસસલામ) એક

વાર મદ�નાના આમીલ ( ગવરનર) મોહમમદ ીન

ખા�લદન કોઈ કામસર મળવા ગયા. તણ ફ�રયાદ કર�

ક� મન ટમા �:ખ છ, આ કોઈ ઈલાજ તાવો

ઈમામ સા�દક (અલ�હસસલામ) તમના દાદા� અમી�લ

મોઅમનીન અલી (અલ�હસસલામ) ની એક હદ�સથી

ફરમાવ� ક�, એક શખસ ર�લલાહ (સલલાહો

અલયહ� વઆલહ� વસસલમ) ાસ આવીન ટમા

�:ખવાની ફ�રયાદ કર�. ર�લલાહ� (સલલાહો

અલયહ� વઆલહ� વસસલમ) ફરમાવ� ક�, તમ મધન

ાણી સાથ મળવીન તમા તણ દાણા, યા ાચ

દાણા, યા સાત દાણા કલ��ના નાખીન ીવો, �દા


ચાહશ તો સા� થશ ત માણસ ત �જ ઈલાજ ��

અન સાજો થઈ ગયો.

ત છ� ઈમામ સા�દક (અલ�હસસલામ) એ ત

આમીલન ફરમાવ� ક� તમો ણ ત જ �જ ઈલાજ

કરો. �દા ચાહશ તો સા� થશો ત સમય હાજર

રહ�લાઓમાથી એક જણ આની સામ વાધો લીધો અન

ોલી ઉઠયો ક� અય અાઅબ�લાહ અમન ણ આ

વાતની ખર છ આ કહો છો ત કાઈ નવી વાત નથી

અમોએ ત �જ ઈલાજ ણ કર�લો છ. ર� અમોન

તો કશો ફાયદો થયો ન�હ.

ઈમામ સા�દક (અલ�હસસલામ) આ સાભળ�ન

ફરમાવ� ક� � લોકો ઈમાન લાવલા હોય,


ર�લલાહન (સલલાહો અલયહ� વઆલહ� વસસલમ)

સાચા માનતા હોય તન જ ફાયદો કર�. પનફાક (મનમા

શકા�શકા કરનાર) રાખનાર લોકોન કોઈ ફાયદો ન�હ�

થાય. ર�લલાહ (સલલાહો અલયહ� વઆલહ�

વસસલમ)ન � લોકો સાચા માનતા નથી તન લાભ

થશ ન�હ�, લો માણસ � તયા સલો હતો આ

સાભળ�ન મા� નીચ કર� લી�


વસસલમ)ની હદ�સ શીફા �જ મધમા શીફા છ.


ફરમાવ છ ક� �ન કોઈ �માર� હોય ત મધન ાણી

સાથ મળવીન ી લ


ઈમામ સા�દક (અલ�હસસલામ) ફરમાવ� છ ક�:

�દા �રઆનમા ફરમાવ છ ક� મધમા લોકો માટ� શીફા

(રોગો� પનવારણ) છ. છ� આ (અલ�હસસલામ)

અમી�લ �અમનીન (અલ�હસસલામ)� ફરમાન વણરવ

છ.

આકા હઝરત અમી�લ મોઅમનીન અલી

(અલ�હસસલામ) ફરમાવ છ ક� તમારામાથી કોઈ �માર

ડ� �ય અન તમાર� �માર�નો કોઈ ઈલાજ નથી.

એવી હાલતમા તણ તની તનીન સવાલ કર� ક� તન �

મહ�રની રકમ પનકાહ સમય આલી છ. તમાથી એક

દ�રહમ (ત સમય� ચલણ) આ, ત �દરહમથી તમ

મધ ખર�દો અન આસમાનથી વરસલા વરસાદના ાણી


સાથ તન મળવો અન ીવો તો �દા તમોન ત�રસત

કરશ. (શીફા આશ.)


આગળ ફરમાવ છ: ત એટલા માટ� �દા તઆલાએ

ફરમાવ� છ ક� મહ�રના સામાથી �ી �શી થઈન

આ તો લઈ લો. છ� આ (અલ�હસસલામ) આયત

ઢ� ક� ( ફઈન તીબના લ�મ અન શયઈન મીન�

નફસન ફકો�હો હનીઅમ મર�યા ( �રએ પનસા,

આયત : ૪) ણ જો તઓ (�ી) તમાથી કઈ આી દ�

તો ત �શીથી ખાઈ લો ત તમન રચ ચ.) અન

મધમા આ આયત ‘ફ�હ� શીફાઉન લી�ાસ’. ( લોકો

માટ� તમા શીફા - રોગો� નીવારણ છ અન


આસમાનથી ાણી માટ� એમ કહ�વા� ક� - અન અમોએ

આસમાનથી ાક ( રકતવા�) ાણી ઉતા�� છ.)

(�રએ કાફ, આયત : ૯)

મસનદ� ફ�રદોસ �જ ર�લલાહ


છ ક� � ોતાની હલાલ કમાણીના દ�રહમમાથી મધ

ખર�દ� અન તન વરસાદના મીઠા ાણી સાથ મળવીન

ીએ તો લગભગ ધાજ રોગોનો તમા ઈલાજ છ.

સઘળા ીણાઓમા મધન ર�લલાહ

(સલલાહો અલયહ� વઆલહ� વસસલમ) સૌથી વ�

સદ કરતા હતા. આ (સલલાહો અલયહ� વઆલહ�

વસસલમ) રોજ તન ીતા હતા અન હમશા ત�રસત


રહા. આન મધ સાથ મીઠ� ચીજ ણ ઘણી ભાવતી

હતી.

આ (અ.સ.વ.) ફરમાવ� છ ક� તમારા માટ�

ચીજોમા શીફા છ. એક �રઆન અન ી� મધ.

(ઈબન મા� �સતદરક હા�કમ)

અમી�લ મોઅમનીન (અલ�હસસલામ) ના એક

ફરમાન �જ તણ ચીજો કફનન �ર કર� છ. ( ૧)

�રઆન (ર) �દર અન (૩) મધ.

એક શખસ દર�હ �ન મહાર�ી એ ઈમામ

સા�દક (અલ�હસસલામ) ન ફ�રયાદ કર� ક� તન ટમા

� જ ગડગડાટ ( વા� - ગસ લ) થાય છ. આ

(અલ�હસસલામ) તન �છ� ક� તન ટમા �:ખ છ ક�?


ણ હા ાડ�, આ (અલ�હસસલામ) ફરમાવ� ક�

કલ��ના દાણા મધ સાથ લ.

ઈમામ રઝા (અલ�હસસલામ) એ ફરમાવ� છ ક�

� શખસ શીયાળામા �ખામ - સળખમથી ચવા

ચાહતો હોય ત તણ ચમચી રોજ મધ ીએ.

આ (અલ�હસસલામ) યાદશ�કત વધારવા માટ�

�રઆન ઢવા� તથા મધ અન �ધ ીવા� ફરમાવ�

છ.

આ (અલ�હસસલામ) ફરમાવ� છ ક� ચાર

ચીજો �દલન શાપત હ�ચાડ� છ

(૧) મધ ખા� (ર) �શ� લગાવવી (૩) સવાર�

કરવી અન (૪) હ�રયાળ� જોવી.


આ (અલ�હસસલામ) ફરમાવ� છ ક� જો કોઈ

મધનો ખોરાક તર�ક� ઉયોગ કર� તો લીવર ( ય�ત)

ગડવાનો વારો જ ન�હ આવ

આ (અલ�હસસલામ)એ ક�યાત �ર કરવા

નરણાકોઠ� એક ક ગરમ ાણીમા એક ચમચી મધ

ીવા ફરમાવ� છ.

લોહ� સાફ કરવા અન ન� લોહ� ન ત માટ�

આ (અલ�હસસલામ) એ નાશતામા મધનો ઉયોગ

કરવા ફરમાવ� છ.

આ (અલ�હસસલામ)એ મધ પવો ફરમાવ� છ

ક� જમયા છ� � એક ચમચી મધ રોજ ખાય તો

તનાથી સાધાઓનો �:ખાવો �ર થાય છ.


આ (અલ�હસસલામ) ફરમાવ છ ક� મધમા

દર�ક રોગો� પનવારણ છ. � સવારમા નરણાકોઠ� એક

�ગળ� �ટ� મધ ચાટશ તનો કફ �ર થશ, વા�

�ર થશ ઉરાત મગજશ�કત ખીલશ અન યાદશ�કત

તજ થશ પવગર�

આ (અલ�હસસલામ)એ ��ોના પવયરની ખામી

માટ� ફરમાવ� છ ક� � શખસના પવયરમા ખામી હોય -

ાળકો ન થતા હોય તણ �ધ સાથ મધ મળવીન ી�

જોઈએ.

મધના ઘટકો : ૧૦૦ ગામ મધમા ૩ર૦ ક�લર�

છ. મધ એ પવ�ભ� પકારની સાકર� એક સા��હક અન

સ��લત સવ� છ. મધમા ફળ શકરરા ૪૦ ટકા અન


દાર શકરરા ૩૦ ટકા છ. આ ઉરાત તમા આયનર

તામ, ક�સીયમ, ફોસફરસ, ોટાપશયમ, સફર

તથા મ�ગનીઝ પવ. ખનીજ તતવો હોય છ. તમા

પવટામીન ‘ી’, ‘ક�’ અન ‘સી’ ણ છ. તમા

ડાયસટ�ઝ, ઈનવટટઝ, ક�ટાલઝ, રોરાયડ�ઝ અન

લાયઝ �વા એનઝાઈમસ સૌ ખાધ દાથર કરતા સૌથી

વ� પમાણમા છ. લોહ�ના ખપનજ તતવો� પમાણ

લોહ�ના પવાહ� Serum ના ભાગ �ટ� જ હોય છ.

તથી જ તો લોહ�ની �મ મધન ણ માનવી આજ �ધી

લોર�ટર�મા નાવી શ�ો નથી.

આ�વ�દમા આઠ �તના મધના પકાર

ગણાવલ છ. મધન ધરતીના અ�ત તર�ક� ઓળખાવ�


છ. પાચીન ભારતમા મધનો ઉયોગ ઔોધ તર�ક�

થતો રહો છ અન આ� ણ ક�ટલીક દવાઓમા મધનો

ઉયોગ કરવામા આવ છ.

� નવી �ચ�કતસામા ર�લલાહ (સલલાહો

અલયહ� વઆલહ� વસસલમ) અન ાક ઈમામોએ

�રઆનના ફરમાન �જ મધની પશસા કર� છ. તજ

ર�ત આ�વ�દ ણ કહ� છ અન તન આ�પનક સશોધન

ટ�કો આ છ. મધ શીતળ, ચવામા હળ�, સવાદ�

મ�ર, ાતળા ઝાડાન ાધનાર, �તરડામા ચ�ટ�લા

મળન �ટો ાડનાર, �ખ અન કઠસવર માટ� રમ

�હતકાર�, ાચનશ�કત વધારનાર, ઘા, ચાદા અન

ઝખમન સાફ કર� �ઝવનાર, શર�રમા કોમળતા


લાવનાર, શર�રના પતયક �ગમા �ડ� �ધી

હ�ચનાર, શર�રની નાડ�ઓન સવચછ કરનાર,

તાજગી વધારનાર, શર�રન �દર - હારથી �

સાર� ર�ત સવચછ કરનાર, શર�રના રગન સારો

કરનાર, � દ, પવચાર-કના શ�કત અન યાદ શ�કત

વધારનાર, �પતયશ�કત વધારનાર તથા ��ચ

વધારનાર છ. મધ કોઢ, હરસ, ઉધરસ, પ�,

લોહ� પવકાર, રકતપ�, કફદોો, પમહ, ગલાપન,

�પમ, મદ (ચરી), તરસ, ઉટ�, �વાસ, હ�ડક�,

ઝાડા, ક�યાત, દાહ અન રય �વા અનક રોગોન

મટાડ� છ. કફદોો� ઉ�મ ઔોધ મધ છ. મધ ઝરનો


ણ નાશ કર� છ. ભાગલા હાડકાન સાધ છ. અન ઘા

�ઝવ છ.

આજથી લગભગ ૧૭૦૦ વોર ર થયલા

મહાન સ�ન ��ત મધન ઓર�શનના ઝખમ - ઘા

પવગર�ન �ઝવવાના મલમ નાવવામા વાયારનો

ઉલખ છ.

મધમાથી પારત થનાર� શકરરા ( સાકર) અન

ા�પ�ક ખનીજ તતવ શર�રમા કોઈણ �તના શમ

પવના આતમસાત થઈ �ય છ. મધ ખાધા છ� માત

ર૦ પમનીટમા જ લોહ�ના પવાહમા ભળ� �ય છ.

મધન ધ વાસણ - ોટલ પવગર�મા રાખ�

હોય તો હ�રો વોર �ધી ગડ� નથી. એટ� જ ન�હ


ણ મધમા રાખલા ખાધ દાથ� ણ ગડતા નથી.

ઈ�રતના રા� �તન ખામનની ૩૩૦૦ વોર હ�લાની

કર (ીરાપમડ) માથી ૧૯ર૩મા મળ� મધ ગડ� ન

હ� . ત� કારણ એ ક� મધ �વા� (Bacteria)ન માર�

નાખ છ. ઈ�રતમા અન પાચીન ગીસમા શની

�ળવણી કરવામા તનો આ ર�ત ઉયોગ થતો હતો.

રામાથીોડ� હોસીટલ �ગકોક, ડો. સનસર

ઈફ�મ ( �પનવસ�ટ� ટ�ચ�ગ હોસીટલ, કાલાાર

નાઈ�ર�યા) ક�લીમાન�રો �ક�વયન મડ�કલ સનટર,

તાનઝાનીઆ અન ડ�ાટર મનટ ઓફ સ�ર�, ��મારા

- ��નડ� પવગર�મા તીોએ મધના ઘા �ઝવવાના

�ણ પવો પવગતવાર સશોધનો ર� કર�લા છ.


મધ એ પળ ક�ટા� નાશક છ, તથી જ તો

�રબા પવગર�મા વ� લા ા સમય માટ� �ર�રત

રાખવા માટ� સાકરની ચાસણીના દલ મધનો ઉયોગ

થાય છ.


વસસલમ)એ ફરમાવ� છ ક� મધમા પશફા ( રોગ

પનવારણ) છ. ત વા�પવકાર (ગસ લ) અન તાવની

અસરથી �ર રાખ છ.

આ હદ�સ પવો પવચારતા જણાય છ ક� આમા

(તાવ માટ�ની અસર) મધના �વા�નાશક Antiseptic

�ણોની જ વાત છ. મધમા એનટ�ાયોટ�ક �ણો ણ

છ. �નો ઉયોગ અગાઉ ઈ�રત, ગીસ, ભારતમા


થયો છ. રપશયાના વજાપનકોએ સશોધનથી સા�ત

કર�� છ ક� મધ એ Broad Spectrum Antibiotic

(અનક �તના �વા�ઓન મારનાર) છ. તમણ અનક

અખતરાઓ છ� શોધ� છ ક� ટાઈફોઈડ, ન�મોનીયા,

શરદ�, �તરડાન �કશાન કરનાર �વા�ઓ અન

અ�ક �તની �ગ પવગર�નો મધ નાશ કર� છ.

હ�ોક�ટસ સો વરસ કરતા વ� �વયા. ત�

કારણ મધનો પનયપમત ઉયોગ હતો. Democritus

(ડ�મોક�ટસ) �ન હસતો ફ��ફ કહ�વામા આવ છ. તણ

મધ �ઘીન થોડા �દવસ જ�દગી લ ાવી હતી એ�

વાચવા મળ છ.


�પનવસ�ટ� ઓફ ક�લીફોન�યા ( અમ�રકા)ના

વજાપનકો - તીોએ એક સશોધનથી સા�ત �� છ ક�

મધમા શ�કતશાળ� ોલી�ફનોલ હોય છ � શ�કતશાળ�

એનટ�ઓરીડ�નટ (Antioxident) છ. અન તનામા

�દયરોગના જોખમો ઓછા કરવાની અન ક�નસર સામ

લડવાની રમતા હોય છ. ડો. હાઈડોન ગસ કહ� છ આ

ોલી�ફનોલ એનટ� ઓકસીડ�નટ � મધમા હોય છ ત

શર�રના ગભીર રોગો સામ રરણ આ છ. ત

�કતકણો Free Radicles (ફ� ર�ડ�કસ) નો નાશ કર�

છ.

આવા અ�ત સમાન મધન ( એક ક�લો) ભ�

કરવા સાડા ાચસો મધ માખીઓન ઓછામા ઓછા


એક કરોડ �લો રથી રાગ કાઢવી ડ� છ. �દરત�

એક ચમતકાર� ઔોધ મધ છ.

(૧૧) જમ�ખ (�મફળ)

�જરાતીમા �મફળ ક� જમ�ખ, �હ�દ� - ઉ�રમા

અમ�દ, સસ�તમા અમ�ક ક� � ીજ કહ� છ.

જમ�ખ મોટ� ભાગ ધા જ દ�શોમા થાય છ.

જમ�ખ પશયાળા� એક લોકપપય અન સસ� ફળ છ.

તમા ધોળ� અન �લાી એવી �ત છ.

ઈમામ જઅફર� સા�દક (અલ�હસસલામ) મ

�લાી જમ�ખના વખાણ કર�લા છ. આ


(અલ�હસસલામ) ફરમાવ છ, �લાી જમ�ખ ઘ�

ફાયદા કારક ફળ છ. ત ચહ�રાન � �રત નાવ છ

અન �દલન શાપત આ છ. � કોઈ સવારના નાશતામા

�લાી જમ�ખ ખાય તની ઔલાદ � �રત થાય છ.

�લાી જમ�ખથી મગજ અન શર�રની �દરના

સના�ઓ મજ�ત ન છ. આ (અલ�હસસલામ) મ

જમયા છ� જમ�ખ ખાવા� ફરમાવ� છ. ખાલીટ�

જમ�ખ ખાવાની મનાઈ ફરમાવી છ.

ઘટકો : ૧૦૦ ગામ જમ�ખમા ૬ ક�લર� છ.

પોટ�ન ૧૦ ટકા, ચરી ૦.૨ ટકા, ખપનજ રારો ૦.૭

ટકા, કા��દત ( કા�હાઈડ�ટસ) ૧ર. ટકા, ર�ોાઓ


૩.૯ ટકા, ક��શયમ ૩૩ પમ.ગા., ફોસફરસ ૧૩ પમ.ગા.

હોય છ.

જમ�ખમા પવટાપમન ‘સી’ ણ છ. ત ઉરાત

ટ�પનક એસીડ અન ઓકઝલટ ણ છ.

જમ�ખ સવાદમા ખાટા અન મીઠા ણ હોય છ.

જમ�ખ પવયરન વધારનાર, કફ કરનાર તમજ વાત

અન પ�નો નાશ કરનાર છ. ત અતયત ઠ� છ.

જમ�ખ સા�તવક અન ��ધધવધરક હોવાથી

પવધાથ�ઓ અન ��ધધ�વીઓન ખાવા �વા છ. વળ�

ક�યાતના દદરથી કાયમ ીડાનારાઓ માટ� જમ�ખ

આપશવારદ સમાન છ. તનાથી ટ સાફ આવ છ.


(૧ર) ોર

�જરાતીમા ોર, ઉ�ર - �હ�દ�મા ર,

સસ�તમા દર�, ફારસીમા ક�નાર અથવા �કનાર,

અરીમા નક અથવા �નક ક� નીક, �ગ�મા

તન Jujube Fruit કહ� છ.

ોરડ�� ઝાડ લગભગ દર�ક દ�શમા થાય છ.

ોરની �ખય તણ �ત છ. ચણીોર, ક�લોર અન

મોટા સૌવીર ોર. ચણીોર મોટા ચણા �વા અન

ખટ-મીઠા હોય છ. મધયમ કદના મીઠા ોર ક�લોર

અન મોટા મીઠા ોરન સૌવીર ોર કહ� છ. આ ઉરાત


કાશીોર, રાજોર, અજમર� ોર, �રતી (રાદ�ર�)

ોર એમ ઘણી ધી �તો છ.

અ� નઈમ તમના �સતક ‘તીબ નવી’મા

લખ છ ક�, જયાર� અ�લશર ( માનવપતા) હ.

આદમ (અલ�હસસલામ) �પનયામા આવયા તયાર� સૌ

પથમ ોર ખાધલા.

હદ�સકારોના કહ�વા �જ ર�� લાહ

(સલલાહો અલયહ� વઆલહ� વસસલમ) ફરમાવ છ ક�

“મઅરાજની રાત સાતમા આસમાનમા મન ‘પસદર�લ

�નતહા’ � ઝાડ તાવ� તમા મ� ોર લાગલા

જોયા.”


ઘટકો : ૧૦૦ ગામ ોરમા ૩૭ ક�લર� મળ છ.

તમા ૮૭ ટકા ભજ, ૧.૩ ટકા પોટ�ન, ચરી અન

રારો ૦. ટકા, કા��દત ૬.૭ ટકા, ર�ોાઓ ૩.૮

ટકા, ક��શયમ ૩૦ પમ.ગા., ફોસફરસ ર૦ પમ.ગા.

નાયસીન, અન વીટામીન ‘સી’ પવગર� હોય છ.

ોર શીતવીયર, ��, �કવધરક, શમહર,

�ોાશામક, દાહશામક, રય પનવારક, માસવધરક

અન આમ નાશક છ. રાજોર ( કલમી મોટા ોર)મા

�રય અન �કલ �ણ વધાર� છ. એ અપતોર,

રકતદોો, શમ અન શોોન (તરસન) મટાડ� છ.

સૌવીર ોર ( મોટા ોર � મીઠા) ઠડા,

મળન તોડનાર, ભાર�, પવયર વધારનાર અન


�દરટકારક છ. એ પ�, દાહ, લોહ�નો ગાડ, રય

અન તરસન મટાડનાર છ.

ક�લોર (મીઠા અન નાના મધયમ કદના ોર)

ઝાડાન રોકનાર, ��ચ ઉત� કરનાર, ગરમ, વા�

કરનાર, પ� તથા કફ કરનાર તથા ચવામા ભાર�

છ.

ચણીોર ખાટા, �રા, જરાક મીઠા, �સનગધ

અન ભાર� છ. ત વા� તથા પ�ન મટાડનાર છ.

ચરક ોરન સવદ કરનાર, ર�ચ કરનાર,

શરદ� રોકનાર, શમહારક અન વા�પ�� શમન

કરનાર ગણ છ.


��ત ોરન રકતપ�હર, વાત શામક, �ક

દોોનાશક અન શોકનાશક ગણ છ.

ોરડ�ના �લ અન ાન રગકામમા વરાય

છ. ોરડ�ની છાલમા ટ�પનક એસીડ �રકળ પમાણમા છ.

ઓોપધ તર�ક� તના ફળ, ઠળ�યા, ાન અન છાલ

વરાય છ. આ�વ�દના �સતકોમા તના ઉયોગ

પવસતાર�વરક વણરવલા છ.


(૧૩) �ગળ� (કાદા)

�જરાતીમા �ગળ� ક� કાદા, ઉ�ર -�હ�દ�-

�ીમા ીયાઝ, સસ�તમા લા�, મરાઠ�મા

કાદા, ફારસીમા ીયાઝ, અરીમા સલ અન

�ગ�મા Onion કહ�વાય છ.

�રઆનમા �રએ કરહની ૬૧મી આયતમા

�ગળ�, લસણ, મ�ર અન કાકડ�નો ઉલખ છ. હ.

�સા (અલ�હસસલામ) ના અ�યાયીઓ નીઈસાઈલ

જયાર� ઈ�રતમા હતા તયાર� આ ચીજો ખાતા હતા.

ફ�રઓનના �મથી ભાગીન સીનાઈના રણમા હતા


તયાર� આ ખોરાકન યાદ કરતા હતા એમ આ આયતમા

જણાવ� છ.

�ગળ� અન કાદાની તીવ વાસના લીધ ત

ખાઈન મસ�દમા આવવાની ર�લલાહ (સલલાહો

અલયહ� વઆલહ� વસસલમ) એ મનાઈ ફરમાવલી,

ાક� ત ખાવા� હરામ નથી ઠ�રવ�.

જ. �ીરથી ી� એક હદ�સ ન�ધાયલી છ.


વસસલમ)એ ફરમાવ� ક�, � �ગળ� ક� લસણ ખાય ત

અમાર� ાસ ન આવ અથવા એમ ફરમાવ� ક� અમાર�

મસ�દમા ન આવ યા ોતાના ઘરમા સી રહ�.

(�ખાર�, ��સલમ)



વસસલમ)એ ફરમાવ� છ ક�, તમ કોઈ નવા શહ�રમા

�વ તો તયાની �ગળ� અન શાકભા� ખાઈ લો. ત

જગયાફ�રથી થનારા રોગોથી ચાવશ. સના�ઓન

મજ�ત નાવશ. પવયર વધારશ અન તાવથી

ચાવશ.

ી� એક આવી જ હદ�સમા આ


ક� તમ કોઈ શહ�રમા હ�ચો તો તયાની �ગળ� ખાઈ લો

�થી તયાની �માર�ઓ તમારાથી �ર રહ�.


ઈમામ સા�દક (અલ�હસસલામ) એ ફરમાવ� છ

ક�, �ગળ� ખાવ, ત મ�ઢાન ાક કર� છ તથા કફન

�ર કર� છ. પવયર અન �પતય શ�કતમા વધારો કર� છ.

આ (અલ�હસસલામ) ફરમાવ છ ક�, �ગળ�

ખાવ ત દાતના ઢાન મજ�ત નાવ છ. કમરન

�સથર અન ચહ�રાન તજસવી નાવ છ. તમજ �:ખાવા

અન રોગન ના�દ કર� છ. �ગળ�થી સના�ઓ મજ�ત

થાય છ. ચાલવાની ગતી વધાર� છ. તાવન �ર કર� છ.

�ગળ�નો રસ અથવા તનો �દો કર�ન ઝર�

જ�ઓ, ભમર�, મચછર અન માખીના ડખ ઉર

લગાડવાથી ફાયદો થાય છ. �ગળ�ના રસમા સરકો


મળવીન તના -ચાર ટ�ાનાકમા નાખતા નાકમાથી

નીકળ� લોહ� (નસકોર� �ટવી) ધ થાય છ.

આજના તીોએ ણ �ગળ�ના અનક ફાયદા

વણરવલા છ. �ગળ� હવ આણા ભોજનનો એક ભાગ

ની રહ� છ �ના લાભો ારસો વરસ હ�લા ઈમામ

સા�દક (અલ�હસસલામ)એ સમ�વયા હતા.

વનસપતશા�ના કહ�વા �જ સામાનય ર�ત

લાલ અન સફ�દ �ગળ� જોવા મળ છ. તમા સફ�દ

�ગળ� વ� �ણકાર� અન ઔોધમા મોટ� ભાગ તનો જ

ઉયોગ થાય છ. કાદો છ મદરનો ાધો કહ�વત

�ગળ�ના ઉ�મ પવયરવધરક �ણનો સરટ ખયાલ આ

છ. ઝ�નના પકરણમા ઈમામ સા�દક અ.સ. નો �પતય


શ�કતની નળાઈ માટ�નો �સખો �ઓ. �ગળ�

ગર�ોની કસ�ર� તર�ક� ઓળખાય છ. ર� શીમતો

માટ� ણ ત કસ�ર� કરતા પવશો ઉયોગી ચીજ છ.

�ગળ�ના ઘટકો : �ગળ�નો સફ�દ રગ કલવોન

નામના ીગમનટ ( રગદવય)ન આભાર� છ. �મ

કલોરો�ફલ લીલો રગ આ છ તમ ક�રોટ�ન ીળો ક�

નારગી રગ આ છ.

�ગળ�મા રહ�� પોાઈલ ડાઈસફાઈડ તીવ

ગધવા� તતવ છ અન તમા રહ�� ઉડયનશીલ

તલ�ગળ� કાનારન અ�ક રડાવ છ. ર� ાણીમા

જો �ગળ� સમારવામા આવ તો તની અસર ઓછ�

થાય છ.


લીલી �ગળ�મા નીચના લીલા ભાગમા �

સારા પમાણમા વીટામીન ‘એ’ (ક�રોટ�ન સવ�) રહ��

છ. અન ઉરનો સફ�દ ભાગ શકરરાથી ભર�ર હોય છ.

લીલી �ગળ� પમાણમા થોડ�ક ઓછ� તીવ વાસ ધરાવ

છ.

૧૦૦ ગામ �કા અન - લીલા કાદામા ક�લર��

પમાણ ૯ - ૪૧, પોટ�ન ૧.૮ ગામ - ૦.૯ ગામ,

કા�હાઈડ�ટસ ( કા��દત) ૧ર.૬ ગામ - ૮.૯ ગામ,

ક��શયમ ૪૦ પમ.ગા. - ૦ પમ.ગા., ફોસફરસ ૬૦

પમ.ગા. - ૦ પમ.ગા., આયરન ૧.ર પમ.ગા. - ૭.૪૩

પમ.ગા., ક�રોટ�ન ૧ પમ.ગા. - ૯ પમ.ગા.,

પવટાપમન ‘સી’ ર પમ.ગા. - ૧.૭ પમ.ગા છ.


આ�વ�દના કહ�વા �જ �ગળ� તીખી અન

મ�ર હોય છ. ત ળવધરક �કલ, કામો�જક,

��ચકર, પન�દા વધરક �ખ ઉઘાડનાર છ. �ગળ�મા

ઉડયનશીલ તલ હોય છ. � �રા છોડના ાચ ટકા

�ટ� હોય છ. આ તલ �દયન ઉ��ત કર� છ. નાડની

ગપત વધાર� છ અન કોરોનર� ધમનીઓનો રકતસચાર

વધાર� છ. ત �તરડાની માસ શી અન ગભારશયન

ણ ઉ��ત કર� છ. ત પ�નો �ાવ વધારનાર છ.

અન રકતશકરરા ઓછ� કર� છ. તાજો રસ જ�નાશક છ.

ચરક� �ગળ�ન ળકારક કહ� છ. ત ��ચવધરક

અન જઠરા�ગનન પદ�રત કરનાર ણ છ. ભાવપમત

�ગળ� અન દહ�ન પન�દાદાયક કહા છ. ��ત �ગળ�ન


��ધધવધરક ણ કહ� છ. રાજવધ �રણરામ કપવએ તો

‘ાલા�રાજ શતકમાન’ ના� સો �લોક� કાવય રચ�

છ. લા� એટલ �ગળ�નો દડો. ત રા�એ અનક

રોગોન ક�વી ર�ત ના�દ �ાર ત� તમા કાવયમય

વણરન છ.

ચરકના કહ�વા �જ નાકમાથી ડ� લોહ�

(નસકોર� �ટવી) અટકાવવા �ગળ� ફોડ�, દાવી તના

રસના ટ�ા નાખવા.

આયર�ભોક� ‘�હ��સતાનો વધરાજ’ નામ

�ણીતા �સતકમા �ગળ�ના �દા �દા ર૪ ઉયોગ

તાવલા છ.


ચરીવાળા ખોરાક લોહ�ન ગઠાવ છ. તળલી

�ગળ� લવાથી લોહ�મા રહ�લા હાઈબીનોજન તતવથી

લોહ� ગઠવાની શ�કત ઘટ� છ. લોહ� ગઠા� અટકાવીન

લોહ�ના �રભમણમા ઉભા થતા અવરોધોન �ર કર� છ.

અન લોહ�ની નળ�ઓમા લોહ� વહ�� રાખ છ. અન આ

ર�ત �દયન લોહ� હ�ચાડતી કોરોનર� નળ�ઓમા

લોહ� વહ�� રાખી �દયરોગ અટકાવ છ. ત જ ર�ત

મગજન લોહ� હ�ચાડતી નળ�ઓમા આ જ પમાણ

લકવો થતો અટકાવ છ. ઉરાત ક�ડની (�તપ �ડ) ન

ણ ગડતા અટકાવ છ.

�ગળ�મા ક�નસર ભગાડવાની શ�કત ણ છ.

કોનરલ �પનવપસ�ટ�ના સશોધકો કહ� છ ક� �ગળ�ની �


�તોમા તીવ ગધ હોય છ, તમા લીવર (ય�ત) અન

મોટા �તરડાના ક�નસરન અટકાવવાની શ�કત છ. તીવ

વાસવાળ� �ગળ�મા એનટ�ઓકસીડ�નટ હોય છ. તનાથી

શર�રમા રહ�લા ફ� ર�ડ�કલ-�કત કણોનો નાશ થાય છ.

લાઓવસક� નામ એક રપશયન વજાપનક� ણ

શોધ� છ ક� ભોજન સાથ અવાર નવાર કાચી �ગળ�

ખાવાથી ક�નસર થ� નથી.

અમ�રકન ઈનસટ�ટ�ટ ઓફ ક�નસર ણ એક

પવસ�ત સશોધનન �ત �હ�ર કર�� ક� �તરડાના

ક�નસર અટકાવવા માટ� �ગળ� તથા લસણ લાભદાયક

છ.


સવીતઝલ�નડની નર �પનવપસ�ટ�ના એક સશોધક�

સા�ત કર�� છ ક� રોજ ૦ ગામ �ગળ� ખાવાથી

�ીઓમા રજોપન�પત ( માપસક ધ થયા છ� -

મનોોઝ) છ� � ક��શયમ ઓ� થઈ જઈ હાડકા

નરમ (ઓસટ�ઓોરોસીસ) થવાની પ�કયા શ� થાય છ

તન અટકાવી શકાય છ.

�ગળ�મા ચમતકા�રક �ણો રહ�લા છ. ટના

વા�ન �ર કર� છ. ફ�ફસામાથી કફન હાર ફ�ક� છ. તના

રોજ�દા ઉયોગથી માનવી� �-સ�દયર, ચહ�રાની

રોનક, તન�રસતી તો વધ જ છ. ત સાથ તમા રોગ

પપતકારક શ�કત ણ � છ.


ઉનાળામા રોજ એક �ગળ� ભોજન સાથ

ક� ર � પનયપમત ર�ત ખાવાથી આખા વોર માટ�

જ�ર� ઈમ�નીટ� ( રોગપપતકારક શ�કત) મળ� �ય છ.

�થી ૠ� �રવતરનમા વારવાર �માર ડ� જતા

લોકો સવસથ ની �ય છ. તવી જ ર�ત સથાન અન

ાણી �રવતરન થવાથી ણ � રોગો થાય છ, ત

ણ �ગળ�ના પયોગથી શમી �ય છ.


(૧૪) લસણ

�જરાતીમા લસણ, મરાઠ�મા લસન,

લ�ન, ઉ�રમા લહસન, સસ�તમા લસણ ફારસીમા

સીર, અરીમા �મ, �રઆનમા ત� નામ �મ અન

�ગ�મા Garlic કહ�વામા આવ છ.

�રઆનમા �રએ કરહમા ૬૧મી આયતમા

�ગળ�, મ�ર, કાકડ� અન લસણનો ણ ઉલખ છ.

� અગાઉ �ગળ�ના પકરણમા આવી ગ� છ.

લસણની તીવ વાસના લીધ ત ખાઈન

મસ�દમા આવવાની ર�લલાહ (સલલાહો અલયહ�


વઆલહ� વસસલમ) એ મનાઈ ફરમાવલી છ. ર�

લસણ ખાવા� હરામ ઠ�રવ� નથી.

અગાઉ �ગળ�ના પકરણમા �ગળ� અથવા

લસણ ખાઈન મસ�દમા ન જવા પવોની હદ�સો

લખલી છ એટલ અતર� ફર�થી તનો ઉલખ કરવો ઠ�ક

નથી.

અ� સઈદ�, ર�� લાહ (સલલાહો અલયહ�

વઆલહ� વસસલમ)ની એક હદ�સ આ �જ ન�ધલ

છ, ર�લલાહ (સલલાહો અલયહ� વઆલહ�

વસસલમ) એ ફરમાવ� ક� તમ એન ખાવ છો,

તમારામાથી �ણ એન ખા� હોય ત મસ�દમા ન આવ

જયા �ધી ક� તની વાસ તના મ�ઢામાથી જતી ન રહ�.


(અ� દાઉદ, ઈબન હબાન)

ઈ�રતનો રા� ફ�રઔન ક� � �દાઈનો દાવો

કરતો હતો અન હ. �સા (અલ�હસસલામ) નો �શમન

હતો. તણ એક વાર �સા ની અન તમની કૌમ ની

ઈસરાઈલન જમવા ોલાવયા. જમણમા કાપતલ ઝર

ભળવ� હ� . �થી ખાનાર મર� �ય. �દાએ �બઈલ

ફ�રશતા મારફત હ. �સા (અલ�હસસલામ) ન ખર

આીન એક �સખો તાવયો. � ત �જ તયાર

કરવામા આવયો. આ દવા ખાઈન હ. �સા

(અલ�હસસલામ)ના અ�યાયીઓ ફ�રઔનન તયા જમયા

અન કોઈન ઝરની અસર થઈ ન�હ�. આ �સખામા �ખય


ઘટક લસણ હ�. �બઈલ તાવલો �દા તરફનો

�સખો �સતકોમા પવગતવાર લખલો છ.

(તીબબ મા�મીન, ઈસલાિમક

મડ�કલ વીસડમ િવગર�.)


(અલ�હસસલામ) ફરમાવ છ ક� ર�લલાહ (સલલાહો

અલયહ� વઆલહ� વસસલમ)એ ફરમાવ� ક� લસણ ખાવ

અન તનાથી ઈલાજ કરો ક�મક� તમા સી�ર

�માર�ઓની દવા છ.

(દયલમી)

એક આવીજ હદ�સ અમી�લ મોઅમનીન

(અલ�હસસલામ)ની ન�ધાયલી છ. ત �જ ર�� લાહ



ક�, જો માર� ાસ ફ�રશતાઓ ન આવતા હોત તો �

તન (એટલ ક� લસણન) ખાત.

ઈમામ સા�દક (અલ�હસસલામ)મ ફરમાવ� છ ક�

યગમર� ઈસલામ ર�લલાહ (સલલાહો અલયહ�

વઆલહ� વસસલમ)ની હદ�સ છ ક� લસણ ખાવ, ણ

લસણ ખાઈન તરત જ મસ�દમા ન �વ.

લસણ ખાઈન તરત જ મસ�દમા જવાની

મનાઈ ફરમાવવામા આવી છ, તની ાછળ� એક

કારણ એ ણ હોય ક� લસણ ખાધા છ� મ�માથી

આવતી વાસથી અનય ��સલમોન તકલીફ ન થાય.

લસણમા સી�ર રોગોની દવા છ.


ઈમામ રઝા (અલ�હસસલામ)એ ફરમાવ� છ ક�

જો કોઈ ગસની તકલીફથી ચવા ચાહતો હોય તણ

અઠવાડ�યામા એક વખત લસણ ખા� જોઈએ.

ઘટકો : ૧૦૦ ગામ લસણમા ૧૪ ક�લર�,

કા�હાઈડ�ટસ ર૦૦૦ પમ.ગામ, ચરી ૦.૧ ગામ,

પોટ�ન ૪.૪ ગામ, ખપનજ તતવો ૧ ગામ, ક��શયમ

૩૦.૧ પમ.ગામ, ફોસફરસ ૩૧૦.૦ પમ.ગામ, આયરન

૧૦૩ પમ.ગામ, પવટામીન ‘સી’ ૧૩.૦ પમ.ગામ છ. ત

ઉરાત થાયમીન, ર�ોફલવની, નાયસીન �વા

પવટામીન ‘ી’, લસણમા રહ�લા સફર ( ગધક)�

પમાણ �પનયાના કોઈ ણ ખાધ દાથ�મા રહ�લા

સફરના પમાણ કરતા વ� છ. ૩૩ પમ.ગામ પપત ૧૦૦


ગામ સફર� �ખય કાયર શર�રમા રહ�લા ઝર� ખપનજ

તતવો સાથ ભળ� જઈ તનો નાશ કર� છ. તથા પ�ોણ

દારા અન એકસર� દારા શર�રમા થતા �કશાનન

અટકાવવા� છ.

લસણનો છોડ જમીનમાથી ‘જમ�નીયમ’

નામના ખપનજ તતવ� શોોણ કર� છ. આ જમ�નીયમ

લોહ�મા રહ�લા રકતકણો સાથ જોડાયલા ઓકસીજનન

�કયાશીલ નાવ છ �ના લીધ શર�રની રોગ

પપતકારક શ�કતમા વધારો થાય છ.

લસણમા રહ�� સલપનયમ એનટ�ઓકસીડ�નટ

તર�ક� કાયર કર� છ. વળ� લસણમા ૦.૧ ટકા એ�લસીન


ના� રસાયણ એનટ�સરટ�ક તર�ક� શર�રમા રહ�લા

હાપનકારક કટ�ર�યાનો નાશ કર� છ.

લસણન માનવીના આરોગય� અ�ત તર�ક�

ઓળખાવ� છ. લસણન કોઈક� સવાસથ(તન�રસત)

�વનની ચાવી તર�ક� ગણ� છ. લસણમા સફ�દ અન

લાલ એવી �ત જોવા મળ છ. ર� �ણમા તો

સર� જ હોય છ. એક કળ�વા� લસણ વધાર� �ણવા�

હોય છ. આખી �પનયામા અમીર હોય ક� ગર�,

રસોડાથી ર�સટોરનટ �ધી દર�ક જગયાએ લસણ વરસોથી

વરા� આવ� છ. ગર� વગરના લોકો લસણ અન

લીલા મરચાની ચટણી નાવી ઘ� ક� ાજરાના રોટલા

સાથ શોખથી ખાતા હોય છ.


લસણમા છ રસોમાથી ાચ રસો છ. માત

અમલ (ખાટો) રસ તનામા નથી. અમ�રકન ડો. લલોડર

કોડટલ લસણ - મથીની ચમતકા�રક અસર નામ �દર

મા�હતી સભર ��સતકા લખલી છ.

�પનયાની સાત અ�ીઓમાથી એક

ચીસોરસના ( ઈ�રતના) પરાપમડો ાધવામા કામ

કરતા �લામોન ખોરાકમા ખાસ કર�ન લસણ ખાવા

માટ� આવામા આવ� અન તથી આ ાધકામમા

ઈ�રતની ધગધગતી ર�તીવાળા ગરમ પદ�શમા સખત

મ�ર� કર� શ�ા હતા.

લસણ ઉ�મ રસાયણ છ. ત� સવન કરનાર

લોકોના દાત, માસ, નખ, વાળ, શર�ર જદ�


કમઝોર થતા નથી. આ�વન �વાન રહ�વા લસણનો

ઉયોગ કરવો �હતાવહ છ. લસણના ઉયોગથી �ધધ

થવાની પ�કયા ઓછ� થાય છ. (ઘડણ જદ� આવ�

નથી.)

લસણ ��, �સનગધ, ઉરણપવયર, તી�ણ,

ય, �રય છ. ચરક� લસણન �પમ, ચામડ�ના

રોગોનો નાશ કરનાર, ટના રોગો, આફરો,

અ��ચ, મદા�ગન પવ. નો નાશ કરનાર ગણાવ� છ.

��ત લસણન વા�કરણ, મઘા, ��ધધ,

સવર, વણર, ચામડ�નો રગ, �ખના રોગો, �ખ�

તજ વધારનાર ગણાવ� છ. હાડકાન સાધનાર,

�દયના રોગો, �નો તાવ, ટનો �:ખાવો,


ક�યાત, આફરો, ઉધરસ, સો�, તવચાના

વયાપધઓ, મદા�ગન, �પમ, વા� અન કફના રોગો

અન રયન મટાડ� છ.

કશય તો કશય સ�હતામા લસણ પવો ૧૧

�લોકો લખલા છ. ચરક અન ��ત �ણો ઉરાત

વધારામા �જલી, ફોડા, �નસી, �ગો� જકડાઈ

જ�, થર�, ળતરા સાથ શા થવો, ભગદર,

�ીઓના માપસક સ પધત રોગો અન વાત રકતમા

(ગાઉટ - સાધાના દદરમા) ઉયોગી જણાવ� છ.

પવઝમાન ઈનસટ�ટ�ટ (ઈઝરાઈલ)ના ડો. ડ�પવડ

પમર�મન અન પો. મર પવહ�કના સશોધન �જ

એલીસીનનો એનટ�સરટ�ક તર�ક� સવીકાર �� છ. �


પકારના �વા�ઓ નપસલીનથી નાશ ામતા નથી

એવા �વા�ઓન લસણ� એલીસીન નાશ કર� છ.

પથમ પવ�વ�ધધ વખત ઘવાયલા સપનકોના ડ�સ�ગમા

લસણ� તલ �રકળ વરાય� અન આવા દદ�ઓન

આહારમા લસણ અા� હ� . હ�રો મણ લસણ

ભારતમાથી પથમ પવ�વ�ધધ વખત �રો મોકલવામા

આવ� હ� .

��વમમા તો લોકો લસણની ક�ર�લ ાછળ

ગાડા છ. લસણથી લોહ� ાત� થાય છ. અમર�કાની

યલ �પનવપસ�ટ�ના પો. માપવ�ન મોસરના તારણ �જ

અપત તીવ નાવલો લસણ ાવડર કોલસોલ ઓ�


કરવા માટ� ખોરાકના એક ભાગ તર�ક� સરળતાથી લઈ

શકાય છ.

�લ�નમા ભરાયલી એક કોનફરનસમા

અમર�કાની નશનલ ક�નસર ર�સચર ઈનસટ�ટ�ટના

પપતપનધીઓએ ધયાન ખ�ચ� ક� લસણમા રહ�લા

ગધક તતવો ક�નસરન આગળ વધ� અટકાવ છ.

લસણમા રહ�� એનટ�ઓકસીડ�નટસ તતવ �દય રોગ

અન ક�નસરથી ચાવ છ.

�ચા લોહ�ના દાણથી ીડાતા દદ�ઓ માટ�

અનક ડોકટરોએ લસણન ભરોસાાત અન સલામત

ઔોધ તર�ક� સવીકા�� છ. એના ઉયોગથી લોહ��

દાણ અન માનપસક ભાર ઘટ� છ. લસણથી દદ�ઓન


રકતવા�હનીઓમા થતી તાણ ઘટ� છ. લસણ નાડ�ના

ધકારા ઘટાડ� છ અન �દયના અપનયપમત ધકારા

પનયપમત કર� છ. ત મગજ �મ થઈ ચકકર આવતા

અટકાવવા, હાથ ગમા ખાલી ચઢવી, �વાસ ચઢવો

અન ાચનતતમા ગસ થતો અટકાવવો �વા

આરોગયપદ કામો કર� છ.

છક ૧૯ર૧થી લીઓર અન ડ�બ નામના

સશોધકોએ અનક પયોગો છ� આ �જ જણાવ� છ.

તા�તરમા લસણ ર એક ન� જ સશોધન

થ� છ. અમ�રકાના સલ એનડ ટ�સટ �ટમનટ એનડ

ર�સચર ફાઉનડ�શન કર�લા અભયાસ દારા �ણવા મળ� છ

ક� લસણ ફ�પમલી ટ�નશનન �ર કરવામા ણ મહતવનો


ભાગ ભજવ છ. પનરણાતોના મત જો ડ�નર ( રાતના

ભોજન)મા લસણનો ઉયોગ કરાતો હોય તો ત

�રવારના �:ખ દદર ન હળવા કર� છ. તની વાસથી

�:ખનો ભાર ઓછો જણાય છ. કદાચ ભપવરયમા એ�

ણ ન ક� ડોકટર દા તય �વનના ટ�નશનન �ર

કરવાથી દવા � લસણ� પપસકરશન લખી આ.

અપતકોધી વય�કત તમજ પ� પ�પતવાળ�

વય�કતઓએલસણ સાવચતીથી લ�. ત ઉરણ-પત�ણ

હોવાથી સમ�ન ઉયોગ કરવો નહ�તર

હાઈરએસીડ�ટ� (ટમા ળતરા) ક� અસર (હોજર�મા

ચાદ�) થઈ શક� છ.


(૧) આ�

�જરાતીમા આ�, ઉ�ર - �હ�દ� - કાશમીર� -

�ીમા અદરક, સસ�તમા આદક, ફારસીમા

ઝજીલ, અરીમા ઝજીલ અન �ગ�મા Ginger


�રઆનમા �રએ દહરમા ૧૭મી આયતમા

આ�નો ઉલખ મળ છ.અલાહ તઆલા જ�તમા

જ�તવાસીઓન એ� ી� આશ �મા આ�નો સવાદ

હશ. એક �રવાયત �જ અર લોકોન આ� ઘ�

સદ હ� . તથી જ �દાએ તમની મનસદ વસ�

જ�તમા ીવડાવવા� ક� છ.


જમીનમા થતા આ�ના પકાર છ, ર�સાવા�

અન ર�સા વગર�. ઔોધ તર�ક� ર�સા વગર� આ�

ઉ�મ ગણાય છ. આ�માથી જ � ઠ ન છ. ત માટ�

આ�ન વ� સમય �ધી જમીનમા રહ�વા દ�� ડ� છ.

ા� આ� �કાય તયાર� તન ‘� ઠ’ કહ�વાય છ.

આ�વ�દમા � ઠન મહાન ઔોધ ‘પવ�વભોજ’ના

નામથી ઓળખાવામા આવી છ. આ� અન � ઠના �ણો

લગભગ સરખા જ છ. જો ક� આ� થો� સૌમય છ.

ઘટકો : ૧૦૦ ગામ આ�મા ૬૭ ક�લર�. આયરન

૩. પમ.ગા., ફોસફરસ ૬૦ પમ.ગા., ક��સયમ ર૦

પમ.ગા., ક�રોટ�ન ૪૦ માઈકોગામ, પવટામીન ‘સી’ ૬

પમ.ગા., મગનપશયમ ૪૦ પમ.ગા., કોર ૭૩૯


પમ.ગા., મ�ગનીઝ ૬૦ પમ.ગા., ઝ�ક ૧૯૩૦

પમ.ગા. તથા કોપમયમ ૭ પમ.ગા. છ. આ �કડા રથી

જોઈ શકાય છ ક� આ�માથી ક�ટલા ધા પમાણમા

પવપવધ ધા�ઓ, મીનરસ મળ છ. આજના આહાર

શા�ીઓ શર�રના સવાસસય માટ� ખપનજ તતવ ઉર �

જ ભાર �ક� છ. વળ� � ઠમાથી ણ પવ�લ પમાણમા

આ � મળ છ. મ�ગનીઝ� પમાણ જોતા તો �ખો

હોળ� થઈ �ય! ૧ર૯૦૯પમ.ગા. આટ� � પમાણ

કદાચ ી� કોઈ ખાધ ચીજમાથી ણ ન મળ.

લોક �ભ કહ�વાય છ ક� “આ� અન � ઠ,

કડ� રોગની � ઠ.” શર�ર� �કાતી જતી વય�કતન

�ાર�ક કહ�વામા આવ છ ક� ભય, આ�ની � ઠ ક�મ થઈ


ગયા. કોની માએ સવાશર � ઠ ખાધી હોય ક� મા� નામ

લ. એવી અનક �જરાતી કહ�વતો �ણીતી છ.

આ� �ણમા ગરમ, તી�, જઠરા�ગનન

પ�દરત કરનાર, �ર, ાચક, ચયા છ� મ�ર

�ણોવા� હોવાથી ધાજ વા� - કફથી થતા રોગોન

મટાડ� છ. માત પ�થી થતા હાઈર એસીડ�ટ�, દાહ

પવ. રોગોન ાદ કરતા મોટા ભાગના રોગો ર આ�

અન � ઠ ઉ�મ ઔોધ પસધધ થાય છ.

આ�વ�દના ભાવપકાશ નામના ગથમા આ�

�ગ એક �દર �લોક છ.

ભોજનની શ�આતમા મી� ક� પસ�ધવવાળા

આ�ની કાતર� ખાવાથી ભોજન પતય ��ચ થાય છ. �ખ


ઉઘડ� છ તથા �ભ અન ગ� �ચકાશ વગર� ચોખ�

થાય છ. ાચનશ�કત વધાર� છ અન �ધાર� છ. ઘણા

લોકો આ ર�ત પનયપમત જમતા હ�લા ક� સાથ આ�

ખાવા ટ�વાયલા હોય છ. ટની તકલીફ માટ� � જ

લાભદાયક છ.

આ�વ�દમા � ઠ� પવશો મહતવ છ. � ઠ

ઉરણવીયર છતા પવાક� મ�ર છ. કફ અન વા� �વા

દોોોન પન�ળર કરનાર છ. � ઠ ��ચ ઉત� કરનાર,

જઠરા�ગનન પ�દરત કરનાર, વા� અન કફના

પવકારોમા ઉયોગી છ.

તમજ � ઠ �ગધી, દ�ન, વા�નાશક,

આમન હરનાર, ઉ�જક, ાચક, સારક, સોજો,


કઠ રોગ, ખાસી, દમ, આફરો, ઉલટ�, �ળ,

અ��ચ પવ. મા ઉ�મ અન શરઠ ઔોધ છ.

� ઠ આખા શર�ર� સગઠન �ધાર� છ.

મ�રયની �વનીય શ�કત તથા તની રોગપપતકારક

શ�કતન ણ વધાર� છ. વળ� ત �દય, મ�સતરક,

રકત, ઉદર, વાત સસથાન અન �તપ �ડ પવ. શર�રના

સવર અવયવો ર અ��ળ પભાવ ાડ� છ, અન તમા

ઉત� થઈ ગયલી પવ�પત તથા અવયવસથાન �ર કર�

છ.

� ઠમા કફદોોનો નાશ કરનાર �ણ હોઈ ત

શરદ�, ખાસી તમજ ી� કફદોોજનય તમામ

રોગોમા ખાસ ઉયોગી છ.


પવયર ��ધધ માટ� � ઠ ાકનો ઉયોગ થાય છ.

પૌઢાવસથા અન �ધધાવસથામા વા�નો પકો પવશો

થાય છ. તમા � ઠ ઉ�મ ઔોધ છ. સાધાના �:ખાવા,

વા�ના તમામ રોગો માટ� ઉ�મ છ. માતાએ લા ો

સમય � ઠ� સવન �� હોય તો તની અસર ાળક

ઉર થાય છ. � ઠ એ ળપદ છ, શ�કત વધરક છ.

આયર�ભોકમા �દા �દા રોગો માટ� આ� તથા

� ઠના ાવન �સખાઓ લખલા છ.

વજાપનક સશોધન �જ આ�મા લોહ�ન

ાત� કરવાની શ�કત છ.


(૧૬) �ધી

�રઆની નામ યકતીન, �જરાતીમા �ધી,

ઉ�ર હ�નદ�મા ક�, લૌક�, સસ�તમા ક�, ફારસીમા

ક�, મરાઠ�મા ભોલા, અરીમા યકતીન - કરઆ

અન �ગ�મા Gourd કહ�વાય છ.

�રઆનમા �ધીનો ઉલખ એક જગયાએ મળ

છ. �રએ સાફફાતમા ૧૪૬મી આયતમા ��સ ની

(અલ�હસસલામ) માછલીના ટમાથી હાર નીકળયા ત

સમય�ધીના �ર (વલા)નો આશરો લીધલો.

�ધીમા ઘણી �ત હોય છ. �મ ક� લા ી,

� ડ�, ચટ� ત�રા �વી, ગોળ નાની પવગર�.



વસસલમ)એ ફરમાવ� છ ક� તમ કોઈ તરકાર�

(સાલન, રસવા� શાક) ખાવ તો તમા �ધી નાખો ક�મ

ક� તનાથી અકકલ વધ છ.

ી� હદ�સમા છ ક� �ધી ખાયા કરો. જો �દા

ાસ તનાથી કોઈ નરમ ચીજ હોત તો મારા ભાઈ

��સ માટ� ત દા કરત. (આ ઉલી આયતના ટ�કામા

છ.)

તી� હદ�સમા આ (સલલાહો અલયહ�

વઆલહ� વસસલમ) એ ફરમાવ� છ ક� તમ �ધી

ફર�યાતણ ખાવ ત મગજશ�કતન (� દન) વધાર� છ



વસસલમ)એ ફરમાવ� છ ક� � મ�રની દાળ સાથ

�ધી ખાશ ત� �દલ નરમ થઈ જશ. ખાસ કર�ન

�દાની યાદ માટ� તમ �ધીન વધાર� ખાવ. કારણક�

ગમગીન �દલન ત રાહત આ છ

હ�ય�લ ��ક�નમા છ ક� ર�લલાહ

(સલલાહો અલયહ� વઆલહ� વસસલમ) એ,

અમી�લ મોઅમનીન (અલ�હસસલામ)ન વસીયત કર� ક�

અય અલી, તમ �ધી અ�ક ખાજો. તનાથી

મગજશ�કત વધ છ અન � દ ણ વધ છ

ઈમામ સા�દક (અલ�હસસલામ) ના ફરમાવયા

�જ �ધી મગજશ�કત અન � દ વધાર� છ અન


�તરડાના રોગ માટ� ફાયદાકારક છ. કમળામા ણ

લાભ કર� છ. શર�રન શ�કત આ છ, ત તાસીરમા

ઠડ� છ.

આ (અલ�હસસલામ) તરકાર�મા �ધીનો

ઉયોગ કરવા ખાસ ફરમાવ� છ. કારણક� તમા ઉર

�જના ફાયદા છ.

�ધીની ક�લર� વ� ૬ છ.

�ધીના ઘટકો : �ધ �વા ઉ�મ �ણો ધરાવતી

�ધીમા કટ�ન, વીટામીન ‘ી’, વીટામીન

‘સી’, ઉરાત ક�શીયમ, ફોસફરસ, આયનર

ોટાપશયમ અન આયોડ�ન �વા ઉયોગી તતવો છ.


�ધી ધા શાકમા ઉ�મ સય ગણાવલ છ.

�ધી વનસપતજનય �ધ હોવા ઉરાત ઉ�મ આહાર

છ. �ધી ભાર� ર�ચક અન ળપદ હોવાથી અશકત અન

રોગી માટ� ખાવા યોગય છ. ગરમ પ�પતવાળાએ ખાસ

સવન કર� તની પશતળતા અન ોોણતાનો લાભ લવા

�વો છ.

�ધી �દયન લાભદાયી, પ� તથા કફન

હણનાર�, વીયર વધારનાર, ધા�� રટ કરનાર તથા

��ચકર છ. સગભારવસથામા તના સવનથી ક�યાત

�ર થઈન ગભરન ોોણ મળ છ.

�ધીના ી ઉ�મ, ગરમીનાશક હોવાથી

મગજની ગરમી �ર કરવા તથા મગજન �રટ કરવા


વારવામા આવ છ. �ધીન ાફ�ન નાવ� સા� શાક

રયરોગીન પનયપમત ખવરાવવાથી અવશય � રટ મળ

છ. રય માટ� ત અપત હ�તકાર� - ઉકાર� ણ છ.

�ધીનો ઉયોગ આણ શાક, રાય� તથા

ચણાની અન મ�રની દાળ સાથ ખાવામા કર�એ છ�એ.

આ ઉરાત �ધીનો હલવો ણ ઉ�મ સવા�દરટ અન

�ણકાર� ન છ.


(૧૭) ર�ગણા

�જરાતીમા ર�ગણા, ઉ�ર -�હ�દ�મા ગન,

સસ�તમા �તાક ક� વાતારક�, ફારસીમા ાદગાન,

અરીમા ાદન�ન, અન �ગ�મા Brinjal કહ� છ.

ર�ગણા આમ તો આણ તયા ાર� માસ મળ

છ. ર�ગણાની વાત થાય તો ાળણમા સાભળલી

દલા તરવાડની વાત યાદ આવી �ય છ. સામાનય

ર�ત ર�ગણા ધોળા અન કાળા એમ પકારના જોવા

મળ છ. �મા ધોળા ર�ગણા દા�ક અન ાચક છ,

જયાર� કાળા ર�ગણા ૌરટક અન ��ચકારક ગણાય છ.


આ�વ�દની દરટએ ર�ગણા પત�ણ, ઉ�ણ,

પવાક� તીખા, �દન, �કકારક, જવર, કફ અન

વા�રોગના નાશક ગણાય છ.

ર�ગણા ઉ�ણપ�વધરક ગણાતા હોવાથી

આણ તન ગરમ હોવા� માનીએ છ�એ છતા ત પ�પત

ઉર આધા�રત હોવાથી જો માફક આવ તો ગરમ

ડવાની ીક વગર ખાવા �વા ૌરટક ગણાય છ.


ફરમાવ� છ ક�, ર�ગણા ખાવ, ર�ગણા �:ખાવામા

ફાયદાકારક છ. ર�ગણા કદ� �:ખાવા� કારણ નતા

નથી. ર�ગણા હોજર�ન મજ�ત નાવ છ. નસોન


નરમ નાવ છ. ર�ગણાન સરકામા મળવીન ખાવાથી

શા �ટથી આવ છ.

ઘટકો: ૧૦૦ ગામ ર�ગણામા ર૪ ક�લર� મળ

છ. ૯ર ટકા ભજ હોઈ કા��દત (કા�હાઈડ�ટસ) દાથર

૪ ટકા, પોટ�ન ૧.૪ ટકા, ચરી ૦.૪ ટકા, ફોસફરસ

૪૭ પમ.ગા, ક��શયમ ૧૮ પમ.ગા, ક�રોટ�ન ૭૪

પમ.ગા, ર�ોફલવીન ૦.૧૧ પમ.ગા, વીટામીન ‘સી’

૧ર પમ.ગા ઉરાત આયરન, થાયમીન, થાયસીન

પવગર� ઓછા પમાણમા છ.

ર�ગણા� શાક નાવીન, આખા ર�ગણામા

મસાલો ભર�ન ક� ઓળો ભડ� નાવીન ખાવામા

ઉયોગ કરવામા આવ છ.


ર�ગણા ખસ, કમળો, અ��ચ - ગસ,

અજ�ણ, ક�યાત, ટના રોગો તથા નળ�

ાચન શ�કતમા અપત ઉયોગી ગણાય છ.

ર�ગણા� ભડ� - ઓળો ાજર�ના લોટના

રોટલા સાથ પશયાળા દરપમયાન ખાવાથી ગસ,

અજ�ણ તથા નળ� ાચનશ�કતમા ફાયદો થાય છ.

તથા શ�કતનો સચાર અવશય થાય છ.

ક�મક� સક�લા ર�ગણા, અ�ગન �દક, કફ,

તાવ, મદ તથા આમનાશક ગણાય છ.

આમ ર�ગણાનો આહાર તર�ક� ઉયોગ શર�ર

માટ� ત�રસતી �ળવવા માટ� અપત ફાયદાકારક છ.


(૧૮) �ળા

�જરાતીમા �ળા, �હનદ�-ઉ�રમા �લી,

ફારસીમા �ર, સસ�તમા �લક, અરીમા ફજલ,

�ગ�મા Radish કહ�વાય છ.

ભા� �ળા અમ, તો છ� � વળ� કઈ

વાડ�નો �ળો? �વી ક�હવતો વડ� �ળો સમાજ�વન

સાથ વણાઈ ગયો છ.

�ળા� સસ�ત નામ �લક અથારત જમીનમા

કદ � એવો થાય છ. �ળા �તના મળ છ. નાના

કદના અન મોટા કદના. મોટા કદના �ળાઓ મારવાડ�


�ળા તર�ક� ઓળખાય છ. સામાનય ર�ત �ળા સફ�દ

કદવાળા હોય છ. છતા ��વમના દ�શોમા લાલ રગ

હોય તવા કદના �ળા ણ જોવા મળ છ. તથી તન

�ગ�મા ર�ડ�શ કહ�વાય છ. મહારારમા ણ લાલ

રગના અન ગાજરન મળતા �ળા થાય છ. તન ‘શ�ડ�

�ળા’ કહ� છ.

�ળાના કદ, ાન, �લ અન શ�ગો

વારવામા આવ છ. �ળાની શ�ગો મોગર� તર�ક�

ઓળખાય છ. માગશરમા �ળા ખાવ એ� લોક �ભ

કહ�વાય છ. તમા તસય એ છ ક� �ળા ગરમ છ અન

માગશર મ�હનો એ અતયત ઠડ�નો મ�હનો હોવાથી આ

�ળાની ગરમી �કસાન કરતી નથી. ાક� �ળા તો હવ


લગભગ ાર� માસ મળ છ. આ�વ�દમા �ળાની �

વાત છ ત ાલ �લક (�ણા �ળા) છ.

સફ�સસઆદામા જ. ઈબન મસઉદથી ન�ધ� છ

ક� ર�લલાહ (સલલાહો અલયહ� વઆલહ�

વસસલમ)એ ફરમાવ� છ ક� � શખસ �ળા ખાય અન

તની વાસ �ર કરવા માગતો હોય ત મન યાદ કર�.

(એટલ ક� મારા ર સલવાત - ��દ મોકલ) ઘણા

પવદાનો આન ઈબન મસઉદ� �ગત કથન ગણ છ.

ઈમામ સા�દક (અલ�હસસલામ) ફરમાવ� છ ક� :

�ળા ખાવ, �ળા ઘણા ફાયદા કારક છ. તના ાન

ટના વા�ન �ર કર� છ. ખોરાકન હજમ કર� છ તના


ર�સા કફન �ર કર� છ. �ળાના ાદડાનો રસ ીવાથી

શા સાફ આવ છ.

રાસાય�ણક ઘટકો : ૧૦૦ ગામ �ળામા માત

૧૭ ક�લર� છ. �ળામા કા�હાઈડ�ટ, થોડ� માતામા

પોટ�ન, વીટામીન ‘એ’, વીટામીન ‘સી’,

વીટામીન ‘ી-૧’, ‘ી-ર’ પવગર� સારા પમાણમા

હોય છ. લાલ �ળામા વીટામીન ‘સી’� પમાણ સફ�દ

કરતા વ� હોય છ. ત ઉરાત ક��સયમ, ફોસફરસ,

આયનર મગનપસયમ, સો�ડયમ, કલોર�ન, પવગર� હોય

છ. તના ીયામા બોડ સકમ એનટ� ાયો�ટક

(�વા� નાશક એનટ� ાયોટ�ક) માઈકોલાઈસીન હોય

છ. � ટ�.ી.ના જ�ઓનો નાશ કરવા માટ� અકસીર છ.


નાના �ળા સવાદમા તીખા, ��ચવધરક,

ગરમ, ગા�હ, અ�ગનપ�દક, ાચક, પતદોોનાશક

છ. ત અશર (હરસ), તાવ, કઠના રોગો અન �ખના

રોગોમા �હતકાર� છ. મોટા �ળા ગરમ, �ર અન ભાર�

છ. ાકા અન �ના �ળા પતદોોકારક છ. �કાયલા

�ળા કફ-વાત નાશક છ. �ળાની ભા�નો રસ �તલ,

સારક અન થર�ના દદ� માટ� સય છ. તના �લ કફ

અન પ�નાશક છ. મોગર� થોડ�ક ગરમ, કફ તથા

વા� નાશક છ. મહપો�ચરક� હરસ - મસાના ઉાય માટ�

�ળાનો ઉયોગ તાવયો છ. વધરાજ શોઢલ �ળાનો

ઉયોગ શર�ર ર આવલા સો� ઉતારવા માટ� ��

છ.


ફામ� કોીઆના લખક ડો. ખોર� કહ� છ ક� �ળો

ર�ચક �તલ છ. શાના રોગોમા વારવા ખાસ

ભલામણ કર� છ. સ�અટર કહ� છ ક� �મા �ળાના

ીજ માપસક લાવનાર તર�ક� વરાય છ.

અવાજ સી ગયો હોય અન કફવાળ� ખાસી,

દમમા રામાણ ઈલાજ તર�ક� તનો ઉયોગ તાવયો

છ. ટમા ળતરા, આફરો, ખાટા ઓડકાર અન

અમલપ�મા �ળા લાભદાયક છ. અચામા ણ ત

ફાયદો કર� છ. તમા મગનપસયમ હોવાથી ાચનશ�કત

સાર� કરવા� ત કામ કર� છ. �ળાના ીજમા બલીચ�ગ

તતવ હોવાથી કાળા ડાઘા ફ�કસ પવગર� �ર થાય છ.

કોઢમા �ળાના ીમાથી નાવલી સટ લાભપદ છ.


કમળા માટ� ણ �ળો ઘણો અકસીર ઈલાજ

તર�ક� જણાયો છ. ત ક�યાત �ર કર�ન �ખ લગાડ�

છ. આમ �ળો અનક ર�ત ઉયોગી છ.


(૧૯) કાકડ�

�રઆની નામ �કસાઅ છ. �જરાતીમા કાકડ�,

ઉ�ર -�હનદ�મા ખીરા, કકડ�, મરાઠ�મા કકડ�,

સસ�તમા કકરટ�, અરીમા ક�સા, ફારસીમા ખયાર,

અન �ગ�મા ��મર કહ�વાય છ.

�રઆનમા �રએ કરહની ૬૧મી આયતમા

કાકડ�, લસણ, �ગળ�, મ�ર પવગર�નો ઉલખ છ.

હઝરત �સા (અલ�હસસલામ) ની કૌમ ની ઈસાઈલ

ઈ�રતમા આાદ હતી તયાર� તઓ આ ચીજો ખાતા

હતા એમ ઉલખ મળ છ.


જ. અબ�લાહ ીન જઅફર કહ� છ ક� તમણ

ર�લલાહ (સલલાહો અલયહ� વઆલહ� વસસલમ)ન

તા� ખ�ર અન કાકડ� સાથ ખાતા જોયા હતા.

� કોઈ ગરમીની સીઝનમા સળખમથી ચવા

ચાહતો હોય ત તડકામા સવાથી ચ અન રોજ

કાકડ� ખાય એમ ઈમામ રઝા (અલ�હસસલામ) ફરમાવ

છ.

કાકડ�ના ઘટકો : ૧૦૦ ગામ કાકડ�મા માત ૧૩ ક�લર�

છ. કાકડ�મા લગભગ ૯૬ ટકા ાણી છ. માત ૩ ટકા

કા�હાઈડ�ટસ છ. પોટ�ન તો ૧ ટકા થી ઓ� છ.

વીટામીન ‘ી’ અન ‘સી’ સારા પમાણમા છ. ર�ોા


(ફાઈસર)� પમાણ વધાર� હોવાથી ક�યાત �ર કર�

છ.

આ�વ�દમા ૧૪ �તની કાકડ�ઓના વણરન

અન નામ જોવા મળ છ. �ણોથી સભર કાકડ� સાચ જ

રસમા મ�ર, શીતવયર અન કફ પ� �ર કરના� છ.

ટમાના પ�, ળતરા તો �ર કર� છ. અન લોહ�ના

પવકારન �ર કરવાના �ણો છ.

મહપો�ચરક કહ� છ ક� કાકડ�ના ીજ �તલ છ.

ીજ� �ણર એક એક ચમચી સવાર સાજ એક ક

દારના રસ સાથ લવાથી શા �ટથી આવ છ અન

ળતરા મટ� છ.


� લોકો વજન ઓ� કરવા માગતા હોય

તમના માટ� ઓછ� ક�લર�વાળ� કાકડ�� ક� ર

આપશવારદ સમાન છ. વળ� તમા ર�ોા� પમાણ હોવાથી

ક�યાતન તોડ� છ. ચહ�રાની �દરતા વધારવા માટ�,

તથા ખીલ પવગર� માટ� ણ હાલમા તનો ઉયોગ ઘણો

થાય છ.

ઉનાળામા કાકડ� ટમા ઠડક કર� છ. ર�

ચોમાસામા ખાવી ફાયદાકારક નથી. તમજ વ� ડતી

ખાવાથી ત વા� કર� છ. માટ� તન મસાલા (તીખા અન

નમક) સાથ સપમાણ ખાવી જોઈએ.


(ર૦) રાઈ

�જરાતીમા રાઈ, સસ�તમા રા�કા,

મરાઠ�મા મોહર�, �હનદ�-ઉ�રમા રાઈ, અરીમા અન

ફારસીમા ખરદલ અન �ગ�મા Musterd કહ� છ.

રાઈનો �રઆનમા જગયાએ ઉલખ મળ�

આવ છ. જગયાએ ત નાનામા નાની ચીજ હોવાની

સરખામણી કરતો ઉલખ છ.

(૧) �રએ ��યા - આ. ૪૭ ( ર) �રએ

�કમાન - આ. ૧૬

ભારતમા અપત પપય મસાલા તર�ક� કોઈ વાત

કર� તો તમા રાઈ� નામ સૌ પથમ લ� ડ�. દ�શમા


તની ખતી થાય છ. રાઈના ખતરો જોવાનો લહાવો

લવા �વો છ. તનો નઝારો �ખોન ઠડક હ�ચાડ� છ.

રાસાય�ણક ઘટકો : રાઈના દાણાઓમા ર૭ ટકા

ફ��ડ ઓઈલ છ. આ ફ��ડ ઓઈલ - ઓલીક એસીડ,

સટ�અર�ક એસીડ અન ઈ�સતક એસીડનો ગલસરાઈડ જ

છ. રાઈમા સીનીગીન નામ� ગ�કોસાઈડ છ.

(ોટાપશયમ માયોરોનટ) એનઝાઈમ માઈરોસીન,

લીસીથીન, મ�સીલજ અન રાખ (૪ ટકા) છ.

રાઈ જરા કાળ� અન લાલાશ ડતી થાય છ.

લાલ રાઈ કડવી, ઉરણ પ�લ, દાહકારક, તીખી,

પત�ણ, રકતપ�કારક, �ર તથા અ�ગનદ�ક છ.

અન વા�, રલીહા, � મ, કફ, �ળ, ઝખમ,


�પમ, ક� અન કોઢ નાશક છ. કાળ� રાઈના �ણ ઉર

પમાણ જ છ, ણ તનાથી ઘણી તી�ણ છ.

રાઈ થોડ� માતામા દ�ક, ાચક, ઉ�જક

અન રસવો લાવનાર છ. મોટ� માતામા ઉટ� કરાવ,

ઉટ� છ� નળાઈ ન જણાય. રાઈના લથી ચામડ�

લાલ થાય છ. ચામડ� અન ચામડ�ની નીચ રહ�લી

તવચા અન રકતાવા�હનીઓમા શકતા�ભસરણન ઉ�જના

મળ છ. છ� એ ભાગ �નય થઈ �ય છ. લ વધાર�

રાખવાથી ફોલા થાય છ. રાઈનો લ શોથહર કહ�વાય

છ. લથી �દરનો રકતદાવ ઓછો થવાથી સોજો

ઉતર� �ય છ. રાઈનો લ વધાર�મા વધાર� એક કલાક

રાખી શકાય છ.


રાઈ કહ� � તીખલી સાચવી �� ટા�,

મારો ખ તયાર� ડ�, જયાર� કરો અથા�.

�ડત ભાવ પકાશ રાઈના �ણ ગાતા કહ� છ ક�

રાઈ કફ અન પ�ન હણનાર�, પત�ણ, ઉરણ અન

શકતપ� કરનાર� છ. જઠરા�ગન પદ�રત કરનાર, ક�

કોઢ, ચકરડા, �પમ �ર કર� છ.

ઈમામ રઝા (અલ�હસસલામ)એ ફરમાવ� છ ક�

�લકણા� ઓ� કરવામા એવો ખોરાક લવો �મા

રાઈ હોય.


(ર૧) મથી

�જરાતીમા મથી, સસ�તમા મથીકા, ઉ�ર -

�હ�દ�-મરાઠ�મા મથી, ફારસીમા �ખમ શમીત,

અરીમા જ�લ હા, �ગ�મા Fenugdeek કહ�

છ.

મથીની ભા� સવરત પપસધધ છ. સામાનય ર�ત

મથીના ીજ (દાણા)નો જ મથી તર�ક� ઉલખ થાય છ

અન વરાશ ણ થાય છ.

કાસીમ ીન અબ�લરહ�માનના કહ�વા �જ

ર�� લાહ (સલલાહો અલયહ� વઆલહ� વસસલમ)મ

ફરમાવ� છ ક�, મથીથી રોગો� પનવારણ કરો.


મથી સ ધી હ. ર�� લાહ (સલલાહો

અલયહ� વઆલહ� વસસલમ) ની એક હદ�સ ન�ધાયલી

છ �ન ઈબ�લ કય�મ તીોના કથન તર�ક�

ઓળખાવલી છ. જયાર� ઝહીએ તન હદ�સ તર�ક�

ગણાવી છ.


વસસલમ)એ ફરમાવ� છ ક�, જો લોકો મથીના

ફાયદાઓ �ણી લ તો તન સોનાના ભારો ભાર

ખર�દવામા ણ ખચકાય નહ�.

મકકાની �ત છ� મકકા ખાત સઅદ ીન

અી વકાસ ીમાર ડ� ગયા. હાર�સ ીન કદહ

નામના તી ખ�ર તથા મથીન ાણીમા ઉકાળ�ન


મધ સાથ નરણા કોઠ� ગરમ ગરમ ીવડાવવામા

આવ�. આ �સખો ર�� લાહ (સલલાહો અલયહ�

વઆલહ� વસસલમ) સામ ર� કરવામા આવયો, આ

(સલલાહો અલયહ� વઆલહ� વસસલમ)એ તન સદ

��. હદ�સકારોએ ખ�રની જગયાએ ��ર ણ વાર�

શકાય એમ લખ� છ. ર� ખ�ર અન ��ર એક

સાથ ખાવા જોઈએ ન�હ�. આ નામદાર (સલલાહો

અલયહ� વઆલહ� વસસલમ) એ ખ�ર અન ��રનો

એક સાથ ઉયોગ કરવાની મનાઈ ફરમાવી છ.

રાસાય�ણક સગઠન : ૧૦૦ ગામ મથીમાથી

૩૩૩ ક�લર� મળ છ. મથી એ પોટ�ન સ�ધધ ખાધચીજ

છ. પોટ�ન અન એમાઈનો એસીડ તમા �ધની માફક


છ. મથીમા ક��સયમ, ફોસફરસ, આયનર, મ�ગનીઝ,

ઝ�ક, મગનપશયમ, ોટ�પશયમ તમજ કોર પવ. છ.

તમા ાયગોનલીન નામ મહતવ� આક�લોઈડ છ �

શા માગરના રોગો માટ� ફાયદાકારક છ. મથીમા

લસીથીન નામ� તતવ અપધક પમાણમા છ. આ મગજ

માટ� � જ લાભદાયક છ.

“મથી �� ય મથી, મથી ત�રસતીની

ખતર”ના �દર મથાળા હ�ઠળ મથીના ફાયદાઓ પવો

ઘ� લખા� છ. પવ�વ પવખયાત ોોણશા�ી અન

માનવતા વાદ� અમર�કન ડો. લલોડર કોડટલની (લસણ-

મથીની ચમતકા�રક અસર) નામની ��સતકા �જરાતીમા

ણ પકાપશત થઈ છ.


ધનવનત�ર પનદાનના ભાગ ી�મા જણાવયા

�જ મથી ક�, તીખી, ગરમ સવભાવની છ.

રકતપ�નો પકો કરવાવાળ�, અ��ચન �ર

કરનાર�, જઠરા�ગન પ�દરત કરવાવાળ� છ. વળ�

ભાવપકાશમા ણ જણાવ� છ ક� મથી વા�� શમન

કરનાર�, કફનો નાશ કરનાર� અન જવર હરનાર� છ.

મથી પ�શામક, ાચક, વા�ની ગપત સરખી

કરનાર, ગભારશય� સકોચન કરનાર, પ� �ર

કરનાર, �પમ મટાડનાર, વા�� શમન કરનાર તથા

�ખ લગાડનાર ઔોધ છ.

મથીના દાણામા કોલસોલ ાઈગલીસટાઈડસ,

હાઈ ડ�નસીટ� લાયો પોટ�ન ( એચ.ડ�.એલ.)ન ની�


લાવવાનો �ણ છ. નરણા કોઠ� ર૦ ગામ (આશર� ચાર

ચમચી) ભરડ�લી મથી ાણી સાથ ફાકવાથી કોલસોલ

ઘટ� છ. અન ટ ઉરની ચરી ઘટ� છ. એવો અ�ભવ

આ અદના ખાકસારનો છ.

નશનલ ઈનસટ�ટ�ટ ઓફ ન� �શન

હ�દરાાદમા થયલા સશોધનથી સા�ત થ� છ ક�

મથીમા ાયગોનલીન નામ � આક�લોઈડ છ ત �ગર

(શકરરા)ન કા�મા રાખ છ. ઉરોકત સસથાના વજાપનકો

મથીના ઔોપધય �ણોનો નાશ �ાર વગર તની

કડવાશ �ર કર� શ�ા છ. કડવાશ વગરની મથીમા

પોટ�ન અન જ�ર� એસાઈનોએસીડ ભર�ર છ અન ત

ડાયાીટ�સના દદ�ઓના ખોરાકમા કઠોળ અન દાળના


સથાન વાર� શકાય છ. રોજ ર ગામ મથી ર૧ �દવસ

�ધી લવામા આવ તો ડાયાીટ�સના દદ�ઓમા શા

અન લોહ�મા �ગર લવલ ન�ધાત ર�ત ની� �ય

છ.

એક અમર�કન સશોધક ી. બ�મના કહ�વા

�જ મથીમા એવા તતવો છ � માછલીના તલ (કોડ

લીવર ઓઈલ) કરતા ઉ�મ �રવાર થયા છ.

ખર�ખર મથી સાધાઓના �:ખાવામા ઉ�મ

લાભદાયક છ. ડો. ચશખર ઠકકરના કહ�વા �જ

�વાવડ છ� �ીઓ માટ� અમન મથી શરઠ જણાય છ.

મથીની ચા પવો ઘણી વાર વાચવા મળ છ.

ડો. લલોડર કોડરલની ર�ત ઘણી સાદ� છ. ર૦૦


પમલીલીટર ાણી લઈ તમા ખાડ�લી મથી ગામ

�ટલી નાખી ધીમ તા ૧૦ પમનીટ ઉકાળ�. ૧૦

પમલી. લી. ાણી રહ� એટલ ઉતાર�ન ગાળ� લ�. આમા

થો� �ધ અન સવાદ પમાણ ગોળ નાખી ી જ�. આ

ચામા �ધ ક� ગોળ નાખવો જ�ર� નથી. એકલી

ઉકાળલી ચા ણ ી શકાય. મથીના વધલા �ચાન

રોજની રસોઈ - ક� ર, દાળ, શાકમા નાખી ખાઈ

શકાય.

મથી ખાવા માટ� પશયાળો વ� અ��ળ છ.

વાતવયાપધ ણ આ ૠ�મા વ� ઉગ ન છ. એટલ જ

પશયાળામા મથીાક ક� મથીના લા� ખાવાનો ર�વાજ

છ.


(રર) જવ

�જરાતીમા જવ, �હ�દ�-મરાઠ�મા જવ,

સસ�તમા યવ, અરીમા શઈર અન �ગ�મા

Barley કહ�વાય છ.

જવનો ઉયોગ � જ પા�ચન કાળથી થતો

આવયો છ. જવ એ ધાનય ઘ�ની જ એક �ત છ. ર�

સવાદમા અન દ�ખાવમા ઘ� કરતા અલગ છ.

આસમાની �કતાો ઝ�ર, તૌર�ત અન

��લમા જવનો ઉલખ ર૧ વાર થયલો છ.


વસસલમ)ન જવ � જ સદ હતા. જવની રોટલી,


દલીયો ( રા), સ� પવ. નો અનક હદ�સોમા ઉલખ

મળ� આવ છ. આ (સલલાહો અલયહ� વઆલહ�

વસસલમ)ના સમયમા સામાનય લોકો જવની જ રોટલી

ખાતા હતા. ક�ટલાક જવ અન ઘ�ન ભગા કર�ન ખાતા

હતા.

જ. અનસ ીન મા�લક ન�ધ છ ક� એક દર�એ

ર�� લાહ (સલલાહો અલયહ� વઆલહ� વસસલમ)ન

ઘર� જમવા ોલાવયા, તણ જવની રોટલી, ગોશત

સાથ �ધી� સાલન શ ��. આ (સલલાહો અલયહ�

વઆલહ� વસસલમ) શોખથી જમયા.

(�ખાર�, ��સલમ)


��ફ ીન અબ�લા ીન સલામ કહ� છ ક� મ�

ર�� લાહ (સલલાહો અલયહ� વઆલહ� વસસલમ)ન

એક વાર જવની રોટલીના �કડા ર ખ�ર �ક�ન

ફરમાવતા જોયા ક� �ઓ આ શાક છ અન આ ત

ખાઈ લી�.

(અ� દાઉદ)

જવ કઈ �વા તવા નથી. રોમમા જયાર�

ઓલીમીક રમતો રમાતી હતી તયાર� એવો �રવાજ હતો

ક� ખલાડ�ઓન ખોરાકમા જવની ખીર, જવનો �

આવામા આવતો હતો. સકોટલ�ડમા જવના ખાસ

પકારના ક�ક તયાર કરવામા આવ છ. મરાઠા સપનકોન

�ધધ દરપમયાન જવનો સ� સાકરમા મળવી ફાકવા


માટ� આવામા આવતો હતો. ઈસલામીક લશકરમા ણ

એમ જ થ� હ� .

ખરની લડાઈ અન ી� લડાઈઓમા ણ


વસસલમ)એ ોત ણ જવના સ� ખાધા છ. ઘણીવાર

સ� સાથ ખ�ર ણ ખાતા. રણમા પવાસનો થાક �ર

કરવા અન �ધધ માટ� શ�કત પારત કરવા જવ ર

ભરોસો કર� શકાય છ. � ખરના ક�લાના દરવાજો

૪૦ માણસો ખોલી શક� તન અમી�લ મોઅમનીન

મવલા અલી (અલ�હસસલામ) એ ઉખાડ�ન ફ�ક� દ�ધો

હતો. શાયર� મપશક અલામા ઈકાલ ક�ટ� સરસ ક�

છ...


હ� જહામ� નાન શઈર ર, મદાર� �વવત હયદર�.


વસસલમ)ન જવના સ� ઘણા સદ હતા. ઓહદની

લડાઈ છ� તરતજ અ� �ફયાન ર૦૦ માણસો લઈન

મદ�ના ર ચડાઈ કર�. મદ�નાના ય�દ�ઓ �દરથી

��સલમો ર �મલો કર� એમ ત વખત નકક� થ� હ� .

ર� ર�� લાહ (સલલાહો અલયહ� વઆલહ�

વસસલમ)એ સમયસર અ��ફયાનના લશકર ર

જવાી કાયરવાહ� કરતા તઓ ડર�ન નાસી ગયા. ડરના

લીધ ખાધા ખોરાક�નો સામાન પવ. �ક�ન ભાગયા. આ

સામાનમા સ�ની ઘણી થલીઓ હતી. તથી આ


લડાઈ� નામ ‘ગઝવએ સવીક’ ( સ�ની લડાઈ)

ડ�.

રોઝો છોડવામા ર�� લાહ (સલલાહો

અલયહ� વઆલહ� વસસલમ) સ�ની ાતળ� રાનો

ઉયોગ ઘણી વાર કરતા. અ� દાઉદના કથન �જ

તો જ. અબ�લાહ ીન અબાસન કોઈએ ટોણો માય�

ક� તમારા કાકા�ના �દકરા ( ર�લલાહ સ.અ.વ.) તો

લોકોન મધ, સ� અન �ધ જ ીવડાવ છ.


વસસલમ) ાસ જયાર� કોઈ ફ�રયાદ કર� ક� �ખ

નથી લાગતી યા ખાવા� મન થ� નથી તો આ

(સલલાહો અલયહ� વઆલહ� વસસલમ) જવની રા


ીવાની સલાહ આતા હતા. આ (સલલાહો

અલયહ� વઆલહ� વસસલમ) એ ફરમાવ� છ ક� ત

�દાના સોગદ �ના કબ�મા માર� �ન છ, જવની

રા તમારા ટન એવી ર�ત ધોઈન સાફ કર� દ� છ

�મ તમારામાથી કોઈ ાણીથી ચહરાન ધોઈન સવચછ

કર� છ.

(�ખાર�, ��સલમ, તીરમીઝી, નીસાઈ અન �સનદ�

અહ�મદ)

જવની રાન અરીમા ‘તીના’ કહ�વામા

આવ છ. જવના આટાન �ધમા કાવવામા આવ છ.

તમા મીઠાશ માટ� મધ નાખવામા આવ� હ� .



વસસલમ)ના ઘરમા જયાર� કોઈ �માર ડ� તો આ

(સલલાહો અલયહ� વઆલહ� વસસલમ)ના ફરમાનથી

�લા ર રાની હાડલી ચઢાવવામા આવતી અન આ

હાડલી ત સમય �ધી �લા ર ડ�લી રહ�તી જયા

�ધી ક� �માર સાજો થાય ન�હ. એટલ ક� �મારન

ખોરાકમા રા આવામા આવતી.

(તીરમીઝી, નીસાઈ, �સનદ� અહ�મદ)

જો ક� �મારન ત સદ ના ડ� ર� વારવાર

ગરમ રા આવાથી શર�રની કમજોર� �ર થાય છ

અન રોગ સામ લડવાની પપતકાર શ�કત વધ છ.



વસસલમ)ના ��મા કોઈ મરણ ામ� તો ઘણી

�ીઓ �રસો દ�વા આવતી, તયાર છ� સૌ ોતાના

ઘર� જતા છ� જયાર� ખાસ ઘરનાજ માણસો હોય તયાર�

આ (સલલાહો અલયહ� વઆલહ� વસસલમ) રા

તયાર કરાવતા. છ� સર�દ (એક �ત� ખા�) તયાર

કરવામા આવ�. સર�દ ર રા નાખવામા આવતી

અન મયતના સગા સ ધીઓન ત ખવડાવવામા

આવ�. આ (સલલાહો અલયહ� વઆલહ�

વસસલમ) ફરમાવતા ક� આ સમગ �:ખો માટ� અકસીર

છ અન �દલમાથી રજોગમનો ોજ હકો કર� નાખ છ.



વસસલમ)ન ખાણામા સર�દ ઘ� સદ હ� . �માર

માટ� રાથી વધાર� સાર� કોઈ ચીજ ન હતી. જવના

સ� સાથ તમા મધ ણ નાખતા હતા. વારવાર ત

ખાલી ટ� આવા� આ (સલલાહો અલયહ�

વઆલહ� વસસલમ) સદ કરતા હતા.


ફરમાવ� છ ક� રયના રોગી માટ� ચોખા અન જવની

રોટલીથી હ�તર કોઈ ખોરાક નથી.

ઈમામ રઝા (અલ�હસસલામ) મ ફરમાવ� છ ક�

જવની રોટલી યા જવની કોઈ ણ વાનગી યગમરો

અન નક લોકો માટ� શ�કતનો ખોરાક છ.


આ (અલ�હસસલામ) જવની રોટલીની

પવશોતા ( ફઝીલત) પવો ફરમાવ� છ ક�, ‘જવની

રોટલીની પવશોતા ઘ�ની રોટલી ર એવી છ �મ

અમાર� એહલતની ફઝીલત ી� લોકો ઉર છ.

એક ણ ની એવા નથી થયા �મણ જવની રોટલી

માટ� દોઆ ન કર� હોય. � કોઈ જવની રોટલી ખાશ

તના ટમા �ખાવો ાક� નહ� રહ�.’

�દાએ નીઓની શ�કત માટ� જવની રોટલી

�કરરર (નકક�) કર�લી છ.

આ (અલ�હસસલામ) મ ફરમાવ� છ ક�

ટ�.ી.ના દદ� માટ� ચોખા અન જવની રોટલીથી

હતર ખોરાક ક� દવા નથી.


ઘટકો : ૧૦૦ ગામ જવમા ૩૩૬ ક�લર� છ.

જવમા ચાર �તના પોટ�ન છ. ( ૧) આબ�મીન ( ર)

ગલોબ�લીન (૩) હોડ�ન અન (૪) હોડટનીન. ત ઉરાત

અગતયના એમાઈનો એસીડસ �વા ક� આજ�નીન,

હ�સટ�ડ�ન, લાઈસીન, �રટોફ�ન, �સીન,

આઈસો�સીન, વલીન, ફ�નીલનીન,

થીઓબોમીન, મીથીયોનીન પવગર�. આમા

‘લાઈસીન’ � જ મહતવ� છ. પાણીના માસ પસવાય

વનસપત જગતમા જવ અન �વારમા જ આ હોય છ.

મગજના પવકાસ માટ� આ તતવ ઘ� જ�ર� છ.

આ ઉરાત પવટામીન ‘એ’, ‘ઈ’, ી

કોમરલર, થાયમીન, ર�ોફલવીન, નાયસીન,


નટોથનીક એસીડ, ફોલીક એસીડ, પવ. પવટામીન

‘ડ�’ હોય છ. જવમા આ સાથ ાચક દવયો

(એનઝાઈમસ) ણ હોય છ. ઘ�મા ગ�ટ�ન નામ� તતવ

હોવાથી ઘ�ના �સક�ટ, બડ પવ. �લીન ોચા થાય

છ. જયાર� જવમા આ તતવ ન હોવાથી આ� થ� નથી.

આ�વ�દ �જ જવ મ�ર, શીતલ, �રા,

કફ અન પ�ન હરનાર છ. જવ શર�રમા �સથરતા,

જઠરા�ગનની પતવતા, મઘા, સવર, અન વણર સારો

કરનાર છ. જવ લખન છ. અપત�શ છ. શીત હોવાથી

રકત અન પ� ન� પસાદ કરનાર છ. જવ ય

છ, ત કફ શામક છ. ‘જવખાર’ અમલનાશક,

દ�ન, રકતશોધક, �તજનન, સવદજનન પવ.


�ણોવાળો છ. ત �તાશય પવકાર, સોજો, �લવર,

રોળ પવગર�મા ઉયોગી છ.

��ત લખ� છ ક�, જવ સ�લ પવલખન છ

એટલ ક� મદન ખોતર�ન હાર કાઢ� છ. તથી ઠા�

�વન �વનારા લોકો માટ� તો જવ ઉ�મો�મ છ.

મદન લઈન �દયરોગ, �� લોહ�� દાણ, હાઈ

કોલસોલ, ડાયાીટ�સ પવગર�થી ીડાતા લોકો માટ�

જવનો ખોરાક અનાવવા �વો છ. જવ �તલ છ. ત

શા સાફ લાવ છ, અન શાના રોગો મટાડ� છ,

થર�ના રોગીએ કાયમ જવ� ાણી ી�, જવ�

ાણી (ાલ�વોટર) ીવાથી થર� �ટ�ન નીકળ� �ય

છ અન ધાતી અટક� છ.


જવન ખાડ�ન ઉરના રછટ ફોતરા કાઢ�ન

તન ચાર ગણા ાણીમા ઉકાળ�, ચાર ાચ ઉભરા

આવ એઠલ ઉતાર� એક કલાક ઢાક� રાખ�. છ�

ગાળ� લ�. આન ‘ાલ�વોટર’ કહ�વાય છ. તમા

લ��નો રસ અન ગ�કોઝ નાખી ીવાથી �દર ોોક

ી� ન છ.

જવના ��ર �ટયા ાદ તન તામા �કાવીન

��રોતપ� સથ�ગત કર� દ�વામા આવ છ. આ ��રત

જવન લોખડ ક� તા ાની કઢાઈમા ક� યાપતક ર�ત અ�ક

� ક� �ગધ ઉત� થાય તયા �ધી સક� લોટ

નાવવામા આવ છ. આ� નામ ‘મોટ’. જવનો

મોટ ાળકો માટ�ના ખોરાક, ટોપનક પવ.. માટ�


વરાય છ. �બટ�શ ફામ�કોીઆમા મોટનો સમાવશ

થયલો છ. તમા ૪ ટકાજ પોટ�ન છ. ર� ાચકદવય-

એનઝાઈમસ ઘણા છ.

મશ�ર તી અ� અલી સીનાના લખયા

�જ જવ ખાવાથી લોહ� ન છ. ત �ધધ, ન� લ

અન ાત� ન છ. ( અ� અલી સીના �રોમા

‘એવીસના’ ના નામથી મશ�ર છ.)

ફ�રદો�લ �હકમત �જ એક ભાગ જવ અન

દરગ� ાણી ઉકાળ� �લ ાણીનો તીજો ભાગ ળ�

�ય ત જવ� ાણી આશર� ૧૦૦ રોગોનો ઈલાજ છ.

જવખાર ક� યવરાર જવમાથી ન� પવપશરટ

ઔોધ છ. રસાય�ણક ર�ત એ ોટ�પશયમ કા�નટ છ.


જવરાર મળવવા માટ� જવના આખા છોડન ાળ�

મોટા પમાણમા રાખ ભગી કરવામા આવ છ. તમા

ાણી નાખી રાખવા� પમશણ ઠરવા દ�� તયાર છ�

ઉર� ાણી પનતાર�ન કડાથી ગાળ� લ� આ ાણી

ધીમા તા ઉકાળ� અથવા મોટા થાળામા કાઢ� તડક�

�કવ�. ાણી �કાયા છ� � દાથર ાક� રહ� �ય

ત થયો યવરાર. યવરાર અપત �તલ (�ટથી શા

લાવના�) છ.

ઉ�ર પદ�શમા ઉનાળામા �ખ અન તરસન

શાત કરવા માટ� જવના સાથરા ( સ�) ખાડ� ીસીન

લોટ �વો ાર�ક નાવી તમા થો� મી� ક� પસ�ધવ

નાખીન ાણી મળવવાથી સ� ન છ. ક�ટલાક લોકો


તમા ખાડ, ઘી અન ગોળ મળવીન ખાય છ. એક વાત

સરટ છ ક� ઘ�ન દલ જવનો ઉયોગ કરવાથી

શર�ર� વજન ઘટ� છ.

ચી અન જમરનીના અ�ભવોના આધાર�

અમર�કામા ૧૯૭૮મા સાનફાનસીસકો ઈનસટ�ટ�ટ ફોર ધી

એડવાનસ સટડ� ઓફ હ�મન સકસ�આલીટ� એ જવ

પવશ એક ન� જ સશોધન ��. જવમા ��ો હોમ�ન

ટ�સટોસટ�રોન �� કઈક તતવ છ �નાથી �પતયશ�કતમા

વધારો થાય છ. એટ� જ ન�હ� ર� પોસટ�ટ ગથીની

��ધધની તકલીફમા ણ આરામ થાય છ.

જવની રા સવાર� નાશતામા આવાથી જઠર

અન �તરડામા ચાદાના દદ�ઓન � જ ફાયદો થાય


છ. એક દદ�ન પનયપમત તણ મહ�ના જવની રા

લવાથી ચાદ� ી�લ �ઝાઈ ગઈ અન �તર� સ�ણર

ર�ત રાર થઈ ગ�. � વરસની સારવારથી ના

�ઝાય ત તણ મહ�નામા જવની રા લવાથી સા� થઈ

ગ�.


(ર૩) ચોખા

�જરાતીમા ચોખા ક� ચાવલ, �હ�દ�મા ધાન,

ઉ�રમા ચાવલ, સસ�તમા શાલી, ફારસીમા �રજ,

અરીમા અઝર, �ગ�મા Rice કહ� છ.

સમસત જગતમા આ ધાનયનો થોડો ઘણો

ઉયોગ થાય છ. એના છોડના ાદડામાથી ગોળ ોલી

એક સળ� નીકળ છ.ત સળ�ની છવટ� ડાગરની �ી

ાઝ છ. એમા ડાગર થાય છ. એમા � દાણા હોય છ

તન તન ચોખા કહ� છ. ડાગરમા �ટલી �ત છ,

તટલી કોઈ ધાનયમા નથી.


ઈમામ �અફર� સા�દક (અલ�હસસલામ) ના

સાથીદારોમાથી કોઈએ ટની તકલીફ પવો આ

(અલ�હસસલામ) ન ફ�રયાદ કર�. આ તન ચોખાનો

સ� નાવીન ીવાનો �કમ ��. તણ ત �જ ��

તો ત� ટ ઠ�ક થઈ ગ�.

આ (અલ�હસસલામ) ફરમાવ છ ક� � વોર

કરતા વ� �માર રહો. છ� �દાએ મન ચોખા માટ�

ઈહામ �� - પરણા આી. મ� ચોખા મગાવયા. તન

ધોવડાવીન �કાવયા છ� તન આગથી સક�ન લોટ

નાવયો. શરત નાવ� અન મ� તનો ઉયોગ ��.

તો ત�રસત અન સાજો થઈ ગયો.


આ (અલ�હસસલામ) ફરમાવ છ. સ�

ખાવાથી ગોશત વધ છ અન હાડકા મજ�ત ન છ.

આ (અલ�હસસલામ) ફરમાવ� છ ક� તાવના દદ� ન

તણવાર સ� ધોઈન આવામા આવ તો દદ� સાજો

થઈ જશ. ત કફન �કાવી દ� છ અન ગ ની

�ડલીઓન શ�કત આ છ.

�ફઝઝલ ીન ઉમ� ઈમામ સા�દક

(અલ�હસસલામ) ના ખાસ શાગીદ�માથી છ. તઓ કહ� છ

ક� એક �દવસ � મારા ઘર� ચાવલની વાનગી જમીન

ઈમામ સા�દક (અલ�હસસલામ) ાસ ગયો. સલામ

કર�ન ઠો. આ (અલ�હસસલામ) મ ઘરની ખાદ�માન

ફરમાવ� ક�, એક રલટમા ચાવલ ઉર સાકર નાખીન


લઈ આવ ફરમાન �જ તણીએ તયાર કર�ન રલટ

આના સામ �ક�.

આ (અલ�હસસલામ) એ મન ફરમાવ� ક�

‘આવો, અય �ફઝઝલ,ાસ આવો અન ખાવ.’

મ� અરઝ કર� ક� ‘અય ર�લલાહ

(સલલાહો અલયહ� વઆલહ� વસસલમ) ના ફરઝદ,

� હમણા જ ચાવલ ખાઈન આની �ખદમતમા ચાયો

આ� �.’

‘વાધો ન�હ, લો, �ફઝઝલ,જરા વધાર�.

આ એવી ચીજ છ ક� કોઈ �ખયો જમ તો ધરાઈ �ય,

ધરાયલો જમ તો ણ ચી �ય. લો �ફઝઝલ,

ભલ, વધાર� થાય. આ એવી વાનગી છ ક� કોઈ


�માર જમ તો પશફા થઈ �ય. કોઈ અશકત જમ તો

સશકત થઈ �ય. કોઢ અન રકતપત (Leprocy) તો

� ણ તના �વી ૭ર �માર�ઓન �ર કરનાર� આ

ચીજ છ, તમ કઈ સમજયા?’ અન છ� ઉમ�ર ક�

‘�દલનો �ચો લઈન આવયા હોય તો આનાથી �ર

થાય છ. કોઈ ગમગીન થ� હોય તો આનાથી તનો

ગમ �ર થઈ �ય છ.’

ઈમામ સા�દક (અલ�હસસલામ) � આ યાન

સાભળ�ન � હ�રતમા �ી ગયો, અન અરઝ કર� ક�

‘આકા, આ ચાવલની દાઈશ ાતમા તની

� ીઓ પવો કોઈ જગયાએ કઈ યાન આવ� છ ક�

આન કોઈએ ત સ ધી કઈ ખર કર� છ?’


ઈમામ સા�દક (અલ�હસસલામ) એ ધીરજ�વરક

ફરમાવ� ક� ‘હા, અય �ફઝઝલ, મારા પતા�એ

અન દાદાઓએ ત પવો વાત કર�લી છ. અહ� �ધી ક�

�દ ર�લલાહ (સલલાહો અલયહ� વઆલહ�

વસસલમ)એ ત પવો કહ�� છ આ (સલલાહો

અલયહ� વઆલહ� વસસલમ) ફરમાવી ગયા છ ક�

‘અમા� �ર � આદમ (અલ�હસસલામ) ના હ�લા

(૭૦૦૦ વોર �વ�) અ�સતતવમા હ� અન �દાની

દગીમા રહ�� હ� . તમાની અસરો �બઈલ

(અલ�હસસલામ) ના હસતક જમીન ર ઉતર�લી હતી

અન ત અસરોમાથી જ ચાવલનો ાક થયલો ગણાય

છ. અય �ફઝઝલ, ની (સલલાહો અલયહ�


વઆલહ� વસસલમ) ના આ ફરમાન �જ ચાવલન

અલાહ તઆલાએ અમારા �રમાથી દા �ાર છ. ત

�રની અન ત �રથી સ ધ ધરાવતી ચીજોની શાન

એવી છ ક� તના લીધ સાધારણ માનવી મોઅપમન

ની �ય. મોઅપમન હોય તો ત આ�લમ (જાની) ની

�ય. આ�લમ હોય તો રહ�ઝગાર થઈ �ય.’

ઈમામ સા�દક (અલ�હસસલામ) એ વ�મા

ફરમાવ� ક� અય �ફઝઝલ ચાવલ ખાવાની આદત

રાખજો ક� ત અમારા શીઆઓના ટમા પશફા� કામ દ�

છ, અન અમારા �શમનોના ટ મા દદર ની �ય છ.

ઈમામ સા�દક (અલ�હસસલામ) � ફરમાન છ.

�ફઝઝલ તન અજ શાનથી ર� કર� છ. ચાવલ અન


ખાસ કર�ન સાકર સાથ ચાવલ એટલ ક� મીઠા ચોખા ક�

ઝરદો � કહો તની મહ�ા તમાથી તર� આવ છ.

અ�ક શીઆ સમાજમા �કરા (મીઠા ચાવલ ક�

ઝરદા) � દર�ક �શીના નાના મોટા જમણોમા અવશય

હોય છ. �ન ઘ� જ � ારક �કનવ� ગણવામા આવ

છ. ચાવલ સાથ ખાડ ક� સાકર, ઘી સાથ કોઈ વાર

મગજતર�, નાળ�યર,�કોમવો પવગર� નાખવામા આવ

છ. ક�ટલક ઠ�કાણ રજ માસમા ખાસ �કરાનાનો રોઝો

રાખવામા આવ છ. તમા અમી�લ મોઅમનીન

(અલ�હસસલામ) ની દાઈશની �શીની પનયાઝનો હ��

હોય છ.


ચાવલ, ખર�ખર એક પનદ�ો ખોરાક છ. ત

લગભગ એપશયાની દર�ક કૌમમા � ારક ગણાય�

અનાજ છ. ગમી ક� �શીના મૌકા ર �ધમા ચાવલ

કાવી (ખીર �) વરાય છ. ર�લલાહ (સલલાહો

અલયહ� વઆલહ� વસસલમ) ન મઅરાજમા � વાનગી

શ કરવામા આવી હતી ત ણ ચાવલની હોવા�


આણા દ�શમા ચોખા પવનાની કોઈણ �હ��

પવપધની કના કરવી �શક�લ છ. જનમથી છક મરણ

�ધી દર�ક પવપધમા ચોખાનો અપનવાયરણ સમાવશ

થાય છ.


ઈમામ સા�દક (અલ�હસસલામ) મ� ફરમાવ� છ

ક�, ઝાડાના ઈલાજ તર�ક� થોડા ચાવલ ધોઈન

છાયડામા �કવવા છ� તન આગ ર શકવા અન

ખાડ� નાખવા. છ� નરણાકોઠ� એક �ઠ� ભર ખાઈ

લવા.

આ (અલ�હસસલામ) રય ના રોગી માટ�

ચાવલ અન જવ મળવીન નાવલી રોટલી ન ઘણો

ઉ�મ ઈલાજ તાવયો છ.

ઘટકો : ચાવલનો આકાર અરી ‘અલીફ’

�વો છ. ચાવલ ર� ડ ( ફોતર�) નીકળ� જતા

ચાવલનો દાણો ધોળો �ધ �વો નીકળ� આવ છ.

અનાજમા કોઈ ણ ી� ચીજન આવો રગ નસી


થયો નથી. હાથથી છડ�લા ચોખા,મીલના છડ�લા ચોખા

પવ. મા ક�લર� તફાવત ન�વો છ. ૧૦૦ ગામ હાથછડ

ાફ�લા ચાવલમા ૩૪૯ ક�લર� છ. ભજ ર.૬ ટકા,

પોટ�ન ૬.૪ ટકા, ચરી ૦.૬ ટકા, કા��દત ૭૭.૪

ટકા,ખપનજ રારો ૦.૯ ટકા, ક��શયમ ૯ મી.ગામ

ફોસફરસ ર૮૦ પમ ગામ, આયનર ર.૮ ટકા, ક�રોટ�ન

૯ મી.ગામ, પવટામીન ી મા થાયમીન, ર�ો

ફલવીન, નીરોસીન પવ છ. ચાવલના ડમા મળ�

તતવ ચમતકાર� છ. � ઘ�મા ક� અનય કોઈણ

અનાજમા મળ� નથી. આમ લસીથીન નામ� તતવ

લોહ�માના કોલસોલન પનયતણમા રાખ છ. ટના ગસ

લ અન લીવર માટ� � ઉયોગી છ. ચાવલના


�રા ડમાથી પારત ‘ટોકોાઈનોલ’ શર�રની

રોગપપતકારક શ�કત વધાર� છ.

ચાવલના ઉર� ડમાથી મળ� ‘ઓઈલ

બાન’ હદયરોગમા અકસીર �રવાર થ� છ.

અમ�રકન હાટર એસોસીએશન દારા પમા�ણત દાથ�

સાથ તનો �ભગ �મળ થાય છ. વળ� �ાન તો

ડગલા આગળ વધીન તન હાટર ઓઈલ કહ�ન સનમાન

છ. ઘ� કરતા ચાવલમા પોટ�ન ઓ� છ. ર� એની

‘ાયોલો�કલ વ�’ એટલ ક� ચનીયતા વધાર�

સાર� છ.

ચાવલમા ચરી ઓછ� છ ર� એમા

�લનોલીક એસીડ (Essential Fatty)� પમાણ સા� છ.


લીનો�લક એસીડ આ� શર�ર ઉત� કર� શક� નથી

એટલ ક� આહાર મારફત જ મળ� જોઈએ.

(ડો. �ડ� માસકોવીીઝ� ‘રાઈસ ડાયી’, ડો. ગબ

મા�ી�ન� ‘ગી�ગરીન’)

આ�વ�દ� ચોખાન ધાનયોમા શરઠ કહા છ. છતા

લોકોના મગજમા ચોખા �ગ �ત �તની ગરસમજો

છ. ટમા ગસ થાય તો ણ લોકો તન જવાદાર ગણ

છ. ર� ત વાતમા જરા �ટ�ય તસય નથી. ચોખા

��ચકર, શીતળ, લકર, સય, પવયરવધરક,

ગાહક, દ�ન તથા મીઠા છ અન તાવ તથા પતદોોનો

નાશ કર� છ.


ભારપતય પવદા ભવન - �� ( � ઈ) દારા

‘ાળકોમા મ�પમહ ( ડાયાીટ�સ)’ નામ ��સતકા

એટલ ક� W.H.O. પવ� આરોગય સસથામા ખયાપત

ધરાવતા � ઈના ાચ તીોએ લખલી છ, તમના

લખયા �જ ‘ઘ�’ કરતા ચોખા વધાર� સારા છ.

કારણ ક� ઘ�મા ૪ ટકા ચરી છ. ઘ�ની ભાખર�,

રોટલી નાવીન ખવાય. ચોખા ાફ�ન ખવાય. ૧

ગામ ઘ�ની રોટલી ૧ ગામ થાય, તયાર� ચોખા ૪

ગામ થાય. આથી ઘ� કરતા ચોખાથી ટ વ� ભરાય.

વળ� ચોખા ખાવાથી ડાયા�ટ�સનો કા� ગડતો નથી.

ચોખા ન ખાવાથી ડાયા�ટ�સનો કા� �ધરતો નથી.


ચોખા ખાવાથી ચરી વધતી નથી અન વજન વધ�

નથી.’

ચોખા �ગ આવા મતવયો અવાર નવાર હાર

ડયા છ. ર� આટલી જોરદાર ર�આત આજ �ધી

કોઈએ કર� નથી. રોગો તો ઠ�ક ણ ગસલ માટ�

ઘ� કરતા ચોખા વધાર� સારા છ. એટલ ગસ મટાડવો

જ હશ તો ઘ� છોડ�ન ચોખાનો ઉયોગ કરવાની ખાસ

ભલામણ છ. દર �દવસ પયોગ કર�ન ખાતર� કર�

જોજો. �દર મ�� રણામ જણાઈ આવશ. ોઈડ

રાઈસ �ન ાકા ચોખા અથવા ત�લયા ચોખા કહ� છ

આ ચોખા કરતા કાચા ચોખા ચવામા જદ� હજમ

થાય છ.


(ર૪) મ�ર

�રઆની નામ ‘અદસ’ છ. �જરાતી, ઉ�ર,

�હનદ�, મરાઠ� તથા �ીમા મ�ર, સસ�ત મા

મ�રક, અરીમા અન ફારસીમા અદસ તથા મશરહ

તર�ક� ઓળખાય છ. �ગ�મા Lentilથી ઓળખાય છ.

�રઆનમા �રએ કરાની ૬૧મી આયતમા

મ�ર, કાકડ�, લસણ, તથા �ગળ�નો ઉલખ છ.

�સા (અલ�હસસલામ) ની કૌમ ની ઈસરાઈલ

ઈ�રતમા હતી તયાર� આ ચીજો ખાતી હતી તવો

ઉલખ �કતાોમા મળ છ.



વસસલમ) એ ફરમાવ� છ ક� � મ�રની દાળ સાથ

�ધી ખાશ ત� �દલ નરમ થઈ જશ. ખાસ કર�ન

�દાની યાદમા ઈમામ રઝા (અલ�હસસલામ) ફરમાવ છ

ક� મ�ર ૭૦ નીઓનો મનસદ ખોરાક છ. ત

ખાવાથી �દલ નરમ થાય છ અન ��ઓ દા થાય

છ.

��સલમો અન ારસીઓ તનો �ટથી ઉયોગ

કર� છ. ર� �હન� લોકો ખાતા નથી. ગફના દ�શોમા

ભારપતય કાર�ગરો જવા માડયા તયાર� એક વાત

સાભળવા મળતી ક� તણ- ચાર ક�લો મ�ર દાળ જ�ર


સાથ લઈ જવી. અથારત ગફમા એની મોટ� માગ

રહ�તી.

મ�રના ઘટકો : ૧૦૦ ગામમા ક�લર� � પમાણ

૩૧૬ છ. મ�રમા થાયપમન ( ૦.ર૬), ર�ોફલવીન

(૦.ર૧), નીકોટ�નીક એસીડ ( ૧.૭), ઓલાઈન

(રર૩), ફોલીક એસીડ ( ૧.૭), ઈનોસીટોલ ( ૧૩૦),

નટોથનીક એસીડ ( ૧.૬) ાયોટ�ન ( ૧૩.ર)

ાઈરોડોશીન ( ૦.૪૦) પપત ગામ હોય છ. ઉરાત

ક�રોટ�ન,વીટામીન ‘સી’, વીટામીન ક� ,ટોક�ફ�રોલ

ણ હોય છ.

ત ઉરાત ક�સીયમ, ફોસફરસ,

મગનશીયમ, આયોડ�ન, બોમીન મ�ગનીઝ, કોર


અન ઝ�ક ણ સારા પમાણમા હોય છ. ખાસ તો એમા

ગધક� તથા ાઈસક�રાઈડઝ� પમાણ નગણય હોવાથી

મ�ર ચવામા સહ�લા છ. અન ગસ કરતા નથી.

� ાચય હોવા ઉરાત મ�ર કઈક �શ ર�ચક છ તથી

ખાધા છ� ટ સાફ થઈ �ય છ.

સવાદમા તમામ પકારના કઠોળનો રા�

કહ�વામા આવ છ. આ�વ�દ� મ�રન રસમા મ�ર

શીતવયાર, પવાકર મ�ર, કફ અન પતન �ર કરનાર

ક� છ. એના �ણ વણરવતા ાાલાલ વધ લખ છ ક�

ત લ�, શીત, મ�ર, �ર, પવાકમા મ�ર અન

સગાહ� છ.


મહપો� ચરક કહ� છ ક� �ઝતા હરસના દદ�ન

મ�રની દાળ, ખાટ� છાશ સાથ ખાવા આવી,

શારગધર�ના કહ�વા �જ �ઠ અન ીલાનો

ગભર,સરખ ભાગ લઈ મ�રના � સાથ રોજ ૧૦

ગામ ખાવાથી સગહણી મટ� છ.


(ર) વજ

�જરાતીમા વજ ક� ઘોડાવજ, સસ�તમા

વચા, �હ�દ�મા વચ, ઉ�રમા છ, અરીમા ઝર�રા,

�ગ�મા Sweet Flag કહ� છ.

વજના પકાર છ, ઘોડાવજ અન ગધીલો

વજ, �રમા એક જ �તનો વજ મળ છ અન ત

ઘોડાવજ. ઈરાનમા ધોી �ત થાય છ તન �રાસાની

વજ કહ� છ. એના �ણ વજના �વા જ હોય છ. ખાસ

કર�ન વા�રોગ ઉર ત ઉ�મ �ણકાર� છ.

�કર સથાનમા તનો ાક ઘણો થાય છ. તથી �નાની

�ચ�કતસામા ત� નામ ‘વજ �ક�’ ડ� ગ�. �ના


રથી લટ�ન એકોરસ થ� હોય એમ મનાય છ. વજમા

તના ��ળયા વરાય છ.


વસસલમ)ન �શ� ઘણી સદ હતી ખાસ કર�ન કસ�ર�

આ (સલલાહો અલયહ� વઆલહ� વસસલમ)ન ઘણી

સદ હતી. આખર� હજ ( હ�જર� ૧૦)મા વજનો આ

�શ� તર�ક� ઉયોગ કર�લો છ. ( �ખાર�, ��સલમ)

ત સમય �ગધનો ઉયોગ લોકો � દ�વાથી

જ કરતા હતા. ર� આ (સલલાહો અલયહ�

વઆલહ� વસસલમ) ાવડરના �મા કડા ર

તમજ દાઢ� ર લગાવીન ��.


સગઠન : વજમા રસ શા�ીની દરટએ એક

કડ� દવય તથા �ગધી તલ છ. ગ�કોસાઈડઝ છ. તમા

Acretin નામ એક દવય છ � સવાદમા કડ� છ ર�

�વા�નાશક છ.

ડો. દ�સાઈ વજન ઉરણ ( ગરમ), સવદલ,

કાસહર, વામક, જવરદન, �ગધી, કડવી,

દ�ન, વાતહર, ઉ�જક, વદનાસથાન અન

�પમનાશક માન છ. કફ, વાત અન પત પકોમા ત

અાય છ. ��ોો કરતા ાળકો અન �ીઓન વધાર�

માફક આવ છ.

વજમા એક એવો અદ�ત �ણ રહ�લો છ ક�

વજ� �ણર ાણી અથવા �ધની સાથ એક મહ�ના �ધી


ીવાથી માણસ ��ધધમાન ન છ. માતા ૩ માશની છ

એમ �નાની ગથકારો જણાવ છ.

ઈબન સીનાના �સતક કા�નમા લખયા �જ

દાઝી જવાથી થએલા ઝખમ ર વજન �લા ના

ાણી અન સરકા સાથ મળવીન લગાડવાથી ઘણો

સારો ફાયદો થાય છ.

ભારત સરકારના �નાની �ચ�કતસા પવભાગ

વજન ાચક, શા લાવનાર, ગસ �ર કરનાર

અન �પમનો નાશ કરનાર તર�ક� ઓળખાવ� છ. ત

ઉ�જક હોવાથી સના�ઓના રોગ ,લકવા, ઉનમાદના

દદ�ન ક� વાઈના દદ� લાભદાયક છ.


મશ�ર તી રાઝીના �ણીતા �સખા

‘મઅ�ન મીલીયત’મા વજનો ઉયોગ કર�લો છ.

તઓ આન લકવા માટ� ભરોસાાત ઈલાજ ગણતા

હતા.

વજથી ગભારશયનો સકોચ થાય છ. વણ

આવવાની ( પ�પતની વદનાની) શ�આત હોય તયાર�

ીર��ળ અન ક�સર સાથ આતા ફાયદો થાય છ.

વજ વધાર� પમાણમા લવાથી ઉલટ� થાય છ.

વજનો ઉયોગ હારથી લગાડવામા ણ

થાય છ. સાધાઓમા તથા સો�મા મા�લશ � ઉયોગ

કરવાથી દદરમા રાહત થાય છ.


(ર૬) કલ��

�જરાતીમા કલ��, મરાઠ�મા કાલ �ર�,

સસ�તમા ઉ��ચકા, �સવીકા, સ�લ��ક, ક�લકા,

કારવી પવગર�, ફારસીમા �નીઝ, અરીમા

હબ�સસૌદ, �ગ�મા Black cumin fu nigella

seed કહ� છ.

�� શબદ પચ�લત છ. એક વઘાર માટ�

મસાલામા વરા� ��, અન ી� શાહ��. એક

અપતશય કડ� કા�� ( કાળ��ર�),ઓથમી�� (યાન

ઈસ�લ) અન આ કલ�� .


કલ�� ક� કલ�� કાળા રગના ી હોય છ.

ત �ગળ�ના ીન મળતા આવ છ. તની ગધ �રા

�વી હોય છ.

�ખાર�, ��સલમ, ઈબન મા�, મસનદ�

અહ�મદ પવ. મા ન�ધાયલી હદ�સ છ. ર�લલાહ


છ ક� : કાળા દાણામા મૌત પસવાયના દર�ક રોગ�

પનવારણ ( શીફા ) છ. અન ત કાળા દાણામા કલ�� છ.

સા�લમ ીન અબ�લાહથી �રવાયત છ ક�


વસસલમ)એ ફરમાવ� છ ક�, તમારા માટ� કાળા

દાણા ( કલ�� ) અપનવાયર કર� લો, કારણ ક� તમા


મૌત પસવાય દર�ક �માર� મટાડવાની શ�કત છ.( ઈબન

મા� )

આજ હદ�સ મસનદ� અહમદમા, ઈબ�લ

જૌઝી અન પતરમીઝીમા ણ ન�ધાયલી છ.

જ. �ર�દા કહ� છ ક� ર�લલાહ (સલલાહો

અલયહ� વઆલહ� વસસલમ) એ ફરમાવ� ક�,

કલ��મા મૌત પસવાય દર�ક ીમાર�નો ઈલાજ છ. (

ઈબન સીના )

આજ પકારની એક હદ�સ જ.અબ�લાહ ીન

�ર�દા ોતાના પતા તરફથી કલ��ના વખાણ કરતા

કહ� છ. ર�લલાહ (સલલાહો અલયહ� વઆલહ�

વસસલમ)એ ફરમાવ� છ ક�, રોગોમા �ત� પસવાય


એવો કોઈ રોગ નથી ક� �ના માટ� કલ��મા પશફા ન

હોય. અથારત કલ��મા �ત� પસવાય દર�ક રોગ

મટાડવાનો �ણ છ.


વસસલમ) ોત ણ જ�રત ડ� તયાર� કલ�� ખાતા

હતા. ર� આ (સલલાહો અલયહ� વઆલહ�

વસસલમ) મધના શરત સાથ લતા હતા.

ટના રોગ માટ� નવી ઈલાજમા કલ��નો

ઉયોગ મધના પકરણમા અગાઉ લખલો છ, એજ

ર�ત ઝ�ન (ઓલીવ)ના પકરણમા ણ તનો ઉયોગ

લખાઈગયો છ.


રાસાય�ણક સગઢન : ક�લ�� ૧. ટકા

ઉડયશીલ Volatile Oil તલ છ. જયાર� ૩૭. ટકા ઉડ�

ન�હ� ત� તલ છ. ત ઉરાત આબ�મીન, �ગર

(શકરરા) , ઓગ�નીક એસીડ, ગ�કો સાઈડ

મલાનથીન, મીતા�ન અન કડ� તતવ છ. આ

ગ�કોસાઈડ જરા ઝર� હોવાથી કલ��નો વધાર�

પમાણમા અન લા ા સમય �ધી ઉયોગ કરવો

સલાહ ભર�� નથી.

આ�વ�દ પમાણ કલ�� ક�, પતકત, પવાક

ક�, પવયર-ઉરણ, �શ, ત�ણ, દ�ન,

�ગ�ધનાશક, પતકર, મધય, ગભારશય સકોચન

કરનાર, ાચન, ળકારક, �રય, �ગધી, કફ,


વાત, � મ, આમદોો, વમન, અપતસાર, �પત,

જવર, વાત-કફના પવકારો �ર કરનાર આતરવ

પવતરક છ. ��ચકર છ.

કલ�� ના તલ પવો �જરાતી �સતકમા તના

૮ ઉયોગ તાવલ છ. અન ઉ�રમા કલ�� નામ

��સતકમા �લ ૧૧૩ રોગોમા તના ઉયોગ લખલા છ.

એટલ પવગતવાર ચચાર કરતો નથી.


(ર૭) સરકો - પસરકો

�જરાતીમા પસરકો, ઉ�ર -�હનદ�મા સીકાર,

અરીમા અ�હલ અન �ગ�મા Vinegar કહ� છ.

પસરકો � છ ? શરડ�નો રસ, દાર, ��

�વા ફળનો રસ ક� જવ, ઘ�, ખાડની રા પવ. મા

આથો (ફમ�નટ�શન) આવવાથી પસરકો ન છ.

જ. �ીર ીન અબ�લાહના કહ�વા �જ

એક વાર ર�લલાહ (સલલાહો અલયહ� વઆલહ�

વસસલમ)એ ઘરવાળાઓન �છ� ક� ઘરમા ક� શાક-

તરકાર� (રસવાળ� ચીજ) છ ક� ? જવામા ખર ડ�

ક� પસરકા પસવાય ક� ન હ� આ (સલલાહો અલયહ�


વઆલહ� વસસલમ) એ ત મગાવીન ફરમાવ� ક�

પસરકો હતર શાક છ.

(સહ�હ �સલીમ, ઇબન મા�)

ઉમમ હાની કહ� છ ક� અમારા ઘર� ર�લલાહ

(સલલાહો અલયહ� વઆલહ� વસસલમ) તશર�ફ

લાવયા અન �છ� ક� તમાર� તયા ખાવા� કઈ છ? મ

ક� ક� વાસી રોટલી અન પસરકો છ. આ (સલલાહો

અલયહ� વઆલહ� વસસલમ) એ ત લાવવા ફરમાવ�

તયાર છ� ક� ક� ત ઘર કદ� ગર� થશ ન�હ� �મા

પસરકો હશ.

(િતરિમઝી)


ઈબન મા�ની હદ�સ �જ ર�લલાહ

(સલલાહો અલયહ� વઆલહ� વસસલમ) એ પસરકાન

હ�તર શાક તર�ક� ગણલો છ અન દોઆ ફરમાવી છ ક�

‘અય અલાહ ! પસરકામા રકત �ક�. ક�મક� મારા

અગાઉના નીઓએ તન શાક તર�ક� ઉયોગ �� છ

અન ત ઘર કદ� ગર� ન થાય �મા પસરકો હોય.’

�ની આસમાની �કતાોમા ણ પસરકાનો

ઉલખ મળ છ. એક �રવાયત �જ હ. ઈસા

(અલ�હસસલામ)ન �ળ� ર ચઢાવા હ�લા આ

(અલ�હસસલામ)મ ાણી માગતા પસરકો ીવડાવવામા

આવલો.


ઈમામ જઅફર� સા�દક (અલ�હસસલામ) મ�

ફરમાવ� છ ક� પસરકાન ર�ગણા સાથ ખાવાથી શા

સાફ આવ છ.

આ (અલ�હસસલામ) એ રોળના સો� માટ�

પસરકાનો ઉયોગ કરવા માટ� ફરમાવ� છ.

ઈમામ રઝા (અલ�હસસલામ) એ ફરમાવ� છ ક�

પસરકો ઉ�મ શાક છ. �ના ઘરમા પસરકો હશ ત

મોહતાજ ન�હ થાય.

આ (અલ�હસસલામ) એ ફરમાવ� છ ક�

ગળાની તકલીફથી ચ� હોય તો મીઠ� ચીજ ખાધા

છ� પસરકાના કોગળા કરવા. ઈમામ રઝા


(અલ�હસસલામ)ના એક �ણીતા અજોડ �સખામા ણ

પસરકાનો સમાવશ થયલો છ.

પસરકો નાવવાની શ�આત �ાર� અન ક�વી

ર�ત થઈ ત �ણી શકા� નથી. ર� �રાણા

જમાનાથી નાવવાની � ર�ત હતી ત �જ જ પસરકો

નાવવામા આવ છ.

આ�વ�દ �જ મ�ર પવાહ�ન રણીમા ધ

કર�ન રાખી �કવાથી ક�ટલાક �દવસો છ� પસરકો ન

છ. મ�ર રસમા આથો (ખમીર ક� ફમ�નટ�શન) આવવાથી

પસરકો ન છ. આથો આવાની પ�કયા ઓકસીજનની

હાજર�મા ઓકસીજન મળવાથી એસી�ટક એસીડ ન

છ.


આથો લાવવાની �કયા �વા�ઓના લીધ થાય

છ આ �વા�ઓ Bacteria પમત �વા�ઓ ક� �કસાન

વગરના �વા�ઓ હોય છ. આણા શર�રમા, મ�મા,

�તરડામા આવા �વા�ઓ હોય છ � ાચન �કયામા

મદદ કર� છ.

સરકો નાવવા માટ� હાલમા Angailula

Aceti fu My Coderma Aceti નામના �વા�ઓ

શોધાયા છ � મ�ર રસન સરકામા ફ�રવી નાખ છ.

રસાય�ણક સગઠન : સરકામા આશર� ૪ ટકા

એસી�ટક એસીડ હોય છ. ૧૦૦ ગામ ( ૧૦૦ મી.લી.)

પસરકામા માત ૧૬ ક�લર� હોય છ. ઘણા ઓછા

પમાણમા સટાચર (કા��દત) પોટ�ન છ. ત ઉરાત તમા


સો�ડયમ, ોટાપસયમ, ક��સયમ, મગનપસયમ,

ફોસફરસ, આયનર ઝ�ક અન કલોર�ન હોય છ. તમા

વીટામીન નથી.

ઈબન સીના તમની મશ�ર �કતા ‘કા�ન’

મા લખ છ ક� પસરકો શ�કતશાળ� લોહ� જમાવનાર

(Clotting Agent) છ. લોહ� નીકળતા ઘા ર

નાખવામા આવ તો લોહ� ધ થશ અન સોજો આવતા

અટકાવશ. પસરકો ટના અનક રોગોની ઉતમ દવા છ.

જઠર માટ� અન ાચન શ�કત માટ� મદદ� છ.

એનસાયકલોડ�આ ઓફ ફામારસ�ટ�કસ

૧૯૮૯ �જ સરકાનો ઉયોગો. ( ૧) આકલીના

ઝરમા ઉયોગી છ. (ર) પસરકાન ાણી સાથ મળવીન


વધાર� તાવ હોય તો શાની ( કાળ) ર ોતા

�કવાથી ફાયદો થાય છ. ( ૩) સપધવાના �:ખાવામા

પસરકાન ાણી સાથ મળવી ોતા �કવાથી દદરમા

રાહત થાય છ. અન (૪) મધ માખી કરડ� યા �લીફ�શ

(એક �તની માછલી) ના ઝર� ડખ ર સમ ભાગ

નમક સાથ પસરકો મળવીન લગાડવાથી દદરમા રાહત

થાય છ, સોજો આવતો અટક� છ.

પો. જોન ી �ડક�ન ૧૯૮૬ મા પસરકા પવો

લખ� છ ક� પસરકો ઘણા રોગોનો ઈલાજ છ. સાધાનો

�:ખાવો, નાકમા શરદ�, દમ અન જઠરના રોગોમા

તમજ વજન ઘટાડવા માટ� ઉયોગી છ.


ડો. મીકાઈલ શરોન ૧૯૮૯ મા જણાવ� છ ક�

પસરકો ઝાડાના ઈલાજ માટ� અકસીર છ. પસરકો ચ �ર

કરવાનો રોલ સાર� ર�ત અદા કર� છ. ખાસ કર�ન

�તરડા માટ�. ઘણા લોકો મોઢા અન ગળા માટ� ણ

કોગળા કરવા માટ� તનો ઉયોગ કર� છ. એક ગલાસ

ાણીમા એકથી તણ ચમચી પસરકો મળવીન સવાર�,

રાત કોગળા કરવા.

ડો. શરોન �તમા જણાવ છ ક� કદાચ પસરકો

ધાન માફક ન ણ આવ. ધી જ દવા ધાન

સરખી અસર કરતી નથી. એ ર�ત કોઈન અસર ના

ણ થાય. ર� મોટ� ભાગ પસરકો લોકો માટ�

ફાયદાકારક છ.


પસરકો ખોરાક તર�ક� ઉ�મ છ. લાલ મરચાનો

�કો પસરકામા નાખીન કાવીન ચીલી ચટણી ન છ.

તની � ી એ છ ક� તમા મરચાનો સવાદ લાગતો જ

નથી. પસરકાન �ડા અન ઝ�નના તલ સાથ કાવીન

ચટણી ન છ � � સવા�દરટ હોય છ. હાલમા લોકો

ચાઈનીઝ �ડ ાછળ ગાડા થયા છ. આ ચાઈનીઝ

�ડમા પસરકાનો � જ ઉયોગ થાય છ.

કલવટરસ કનીનો પસરકો �રમા મળ છ.

ર� ત �પતમ ર�ત તયાર કરવામા આવલો હોય છ.

તમા ફાયદા� પમાણ ઓ� અન �કસાન� પમાણ

વધાર� છ.


પસરકાના નામ આ� �રમા સફ�દ એપસટ�ક

એસીડ મળ છ અથવા તો એપસટ�ક એસીડમા લાલાશ

ડતો કલર નાખીન ગોળના અસલ પસરકાના નામ

વચવામા આવ છ. અસલ મધની માફક જો અસલ

ચોખખો પસરકો મળ તો તના ફાયદા અવશય મળ.


(ર૮) મ�દ�

�જરાતીમા મ�દ�, ઉ�રમા હ�ના, �હ�દ�મા

મહ�દ�, ફારસીમા હ�ના, સસ�તમા રજક�-મ�દક-

યવનરઠા, અરીમા હ�ના અન �ગ�મા Henna

કહ�વાય છ.

મ�દ�ના ાદડા નાના હોય છ. ાદડાન દળ�ન

ાર�ક ાવડર નાવવામા આવ છ. ત �ીઓના હાથ-

ગ અન નખ રગવાના કામમા આવ છ. �ી-��ોો

માથાના ાલ રગવામા ણ તનો ઉયોગ કર� છ.

તનો લાલ રગ � જ આકોરક હોય છ. ભારતમા

ફર�દાાદ ની મ�દ� મશ�ર છ. છોડના ાદડા, ફળ,


ડાળખી, ��ળયા પવગર� ઔોધ યા કોસમ�ટક માટ�

કામમા આવ છ. એના ફળ (દાણા) માથી હ�ના� અ�ર

ન છ. હાથ-ગના નખ રગવામા ઉયોગ થતો

હોવાથી સસ�ત કપવઓએ એ� નામ નખરજન ણ

આર� છ.

ઉમ�લ મોઅમનીન ઉમમ સલમાના કહ�વા �જ


ની ઝ�દગીમા જયાર� તમન કાટો લાગયો હોય ક� ઘા

થયો હોય તયાર� તના ર મ�દ� ન લગાવી હોય એ�

ન� નથી.

(તીરમીઝી, મસનદ, અહ�મદ)



વસસલમ) ાસ � કોઈ માથાના �:ખાવાની ફ�રયાદ

લઈન આવતા તો આ (સલલાહો અલયહ� વઆલહ�

વસસલમ) મ�દ� લગાડવાની સલાહ આતા તો એ જ

ર�ત ગમા કળતરની ફ�રયાદમા ણ એજ સલાહ

આતા.

(�ખાર�, અ�, દાઉદ)

મ�દ� નો ઉયોગ ખીઝા (સફ�દ વાળન લાલ

કરવા) માટ� થાય છ.

ઉસમાન ીન અબ�લાહ ીન મોહ� કહ� છ ક�

મારા ઘરવાળાઓએ મન� એક ાણીનો રયાલો લઈન

ઉમ�લ મોઅમનીન હ. ઉમમ સલમા ાસ મોકયો.


હદ�સકાર ઈસાઈલ કહ� છ ક� તમની ાસ ચાદ� નો

રયાલો હતો. તમા ર�લલાહ (સલલાહો અલયહ�

વઆલહ� વસસલમ) ના � ારક વાળ હતા. કોઈ

ીમાર ડ� ક� દ નઝર લાગતી તો ઉમમ સલમાન

ાણી મોકલાવામા આવ�. �મા તઓ ાલવાળ�

રયાલી �ાડતા હતા. મ� જો� તો ર�લલાહ

(સલલાહો અલયહ� વઆલહ� વસસલમ) ના � ારક

ાલનો રગ લાલ હતો ( એટલ ક� મ�દ� લગાડ�લી હતી).

(સહ� �ખાર�)

અબ�લાહ ીન અબ�રર હ�માન, ઉમ� ીન

આસીમ અન હ�માદ ીન સલમાએ અનસ ીન

મા�લક ાસ ર�લલાહ (સલલાહો અલયહ� વઆલહ�


વસસલમ) ના વાળ � ારક જોયા �ના ઉર �ખઝા

લગાવલો હતો. (તીરિમઝી)


વસસલમ) એ ફરમાવ� છ ક� ‘તમાર� ાસ મ�દ� છ ત

તમારા માથાન તજસવી નાવ છ. દ�લન ાક કર� છ.

�પતય શ�કત વધાર� છ. અન કરમા તમાર� સદારી

આશ.’ ( ઈબન અસા�કર )

અી રાઅ કહ� છ ક� ર�લલાહ (સલલાહો

અલયહ� વઆલહ� વસસલમ) ની �ખદમતમા � હાજર

હતો. આ (સલલાહો અલયહ� વઆલહ� વસસલમ)એ

ોતાના હાથ � ારક માથા ર ફ�રવીન ફરમાવ� ક�


‘તમામ �ખઝાોનો સરદાર મ�દ� છ. ત ચહ�રાન પનખાર�

છ અન �પતયશ�કત વધાર� છ.’

( અ� નઈમ )

અ� નઈમ એક ી� આવી જ હદ�સ અનસ

ીન મા�લકથી વણરવલી છ. આ (સલલાહો અલયહ�

વઆલહ� વસસલમ)એ ફરમાવ� ક�, ‘મ�દ�નો �ખઝા

વારો ત �દરતામા વધારો કર� છ અન �પતય શ�કત

ણ વધાર� છ.’

જ. અ�ઝર� ગફફાર�ના કહ�વા �જ


એ ફરમાવ� છ ક�, �ઢાાન દલવાની સરસ

તરક� મ�દ� અન વસમા છ. ર� આ (સલલાહો


અલયહ� વઆલહ� વસસલમ) ન કાળો રગ નાસદ

હતો.

(અ�દાઉદ, તીરિમઝી, નીસાઈ, અ� નઈમ,

ઈબન મા� િવ.)

ઘટકો : મ�દ�ના ાદડામા ૧ર થી ૧ ટકા

રગ દવય હોય છ. Henna Dyeતમા ીળા રગનો �દર

છ. � આકોહોલ ક� ઈથરમા ઓગળ છ. ત ઉરાત

ગ�કોસાઈડઝ છ.

મ�દ� �રાણા કાળથી દ�શ, પવદ�શમા વરાતી

આવી છ. ખાસ કર�ન ઈ�રતના રા�ઓ તનો ઘણો

ઉયોગ કરતા હતા ત ઈ�રતના પરામીડોમા રાખલી

મમીઓ (લાશો) રથી ખર ડ� છ. ગીસમા ણ ત


વરાતી હતી. ભારત મા તો પાચીન કાળથી લોકો

તનો હોળો ઉયોગ કરતા હતા.

આ�વ�દ �જ મ�દ�ના ાદડા શીતળ,

શા સાફ લાવનાર, શ�કતદાયક, સો�

મટાડનાર, રકતપવકારમા ઉયોગી છ. એના �લ

ઉતજક, માદક, દય અન મજ�ત�ન ળ આનાર

છ.

મ�દ�ના ાનમાથી ગભસમ ઉતમ ન છ.

મ�દ�ના ાનની ગભસમ શીતળ અન ૌદરટક છ.

ઘોડાન તગ અન ��ોન ગ એ ઉ�કત �જ �પતય

શ�કતમા ઉતમ ઔોધ છ.


આજકાલ બ�ટ�ાલરરોમા �હના �ટમનટ ના

સોહામણા અન આ�નીક નામ લોકો વીઝીટો લ છ.

� આણી �ની ધધપત પમાણ ડોસીમા� વ� કહ�

શકાય. સાદ� ભાોામા તન વાળમા મ�દ� લગાડવી કહ�

છ. મ�દ�નો �ણ શીત (ઠડો) હોવાથી ત ઠડક આ છ.

મ�દ�વાળ� ઉ�મ કડ��ર છ. પત પ�પતવાળા માટ�

મ�દ�, વાળ ઉરાત મગજ માટ� શરઠ �ચ�કતસા છ.

�મન કાયમી શરદ� રહ�તી હોય તમણ મ�દ� નો

ઉયોગ ઓછો કરવો.

મ�દ�ન કફ પ�ધન એટલ ક� કફ અન પ�નો

નાશ કરનાર કહ�લ છ. આ ઉરાત કરઠધન એટલ ક�

કોઢન મટાડનાર, ચામડ�ના રોગોમા �હતકાર�,


દાહહર એટલ ક� ળતરા શાત કરનાર અન વણય

એટલ ક� ઘા �ઝવનાર છ.

ચામડ�ના કોઈણ રોગ અન શર�ર ર ઘા

ડયો હોય તો મ�દ� લગાડવાથી ત મટ� છ. ઉરાત

મ�દ�ના ાનનો ાવડર ખાવાથી ણ ચામડ�ના રોગો

મટ� છ.

મશ�ર �નાની હક�મ અજમલ ખાન એક

વધાર� આતરવ રોગમા ( માપસકમા વધાર� લોહ� ડ�

હોય તયાર�) હથળ� ર મ�દ� લગાડ�ન લોહ�ન ધ

કર�� છ. ગરમી� મા� �:ખ� હોય તો �લ� અ�ર

�ઘવાથી રાહત થાય છ.


મ�દ�ના ાનન મસળ�ન ગના તળ�ય

ચોડવાથી શીતળાના રોગમા �ખોન થ� �કશાન

અટકાવી શકાય છ. એ અ�ભવ સા�ત થય� છ.

�બટ�શ ડોકટર જોનીઝ મ�દ�ના ાનનો ઉકાળો

જઠર અન �તરડાના ચાદામા (અસરમા) ફાયદો કર�

છ ત સા�ત કર�� છ. એજ ર�ત મ�ઢામા ડ�લી ચાદ�

ણ �ઝાય છ.

મ�દ�ના �કાયલા ાદડા રાખવાથી ક�ડા મકોડા

અન નાના જ�ઓ ભાગી �ય છ.


(ર૯) સોના�ખી (મ�ઢ� આવળ)

�જરાતીમા સોના�ખી ક� મ�ઢ� આવળ,

�હ�દ�મા સોન�ખી ક� મ�ઢ� આવળ, ઉ�રમા સોના મક�,

સસ�તમા માકર નડ�, ફારસી-અરીમા સના, �ગ�મા

Senna કહ� છ. સોના�ખીના ાદડા રથી �ણવા મળ છ ક�

તના તણ પકાર છ. લા ા ાદડાની �તન

સોના�ખી કહ�વાય છ. એન પશ�ગો ણ આવ છ.

સોના�ખી એ હ��ઝમા ( હાલના સઉદ� અરના

મકકાની આસાસના પદ�શમા) હાડો ર ઉગ છ.


સનામકક� રથી �જરાતીમા સોના�ખી ન� છ. ૯૦૦

�હજર�મા ઈ�રતનો એક અર સોના�ખીનો છોડ

ઈ�રત લઈ ગયો અન તયા ઉગાડવામા આવયો.

નાઈલનો �કનારો તન માફક આવી ગયો અન તની

ખતી કરવામા આવી. ઈ�રત� ઈસક�નડ�યા

(એલકઝાનડ�આ) દર હોવાથી તયાથી �રોપયન

દ�શોમા તની પનકાસ થવા લાગી તથી �રોમા ત�

નામ ઈસક�નડ�યાની ડ� ગ�.

ઉમ�લ મોઅમીન જ. ઉમમ સલમા કહ� છ ક�


શરમ પવો ફરમાવ� ક� ત ગરમ છ. તમારા માટ� ઠડક

માટ� સોના�ખી અન �વા છ. તમા દર�ક ચીજની દવા


છ સીવાય �ત�.

(તબર�)

અ� ઐ� અનસાર�થી એક હદ�સ ન�ધાયલી

છ. ર�લલાહ (સલલાહો અલયહ� વઆલહ�

વસસલમ) એ ફરમાવ� ક� સોના�ખી અન �વાદાણામા

દર�ક રોગનો ઈલાજ છ. (ઈબન અસા�કર)

ઘટકો : ઘણા સશોધન છ� સોના�ખીમા

ડાયનથોન ગલાયકોસાઈડઝ અન રહ�ઈન �ખય ઘટકો

તર�ક� જણાયા છ. આ ડાયનથોન ગલાયકોસાઈડ

ાદડામા ૧. ટકા થી ૩ ટકા અન ફળમા ર ટકા થી

ટકા �ટલા હોય છ. આ સનોસાઈડઝ એ, ી, સી

અન ડ� તર�ક� ઓળખાયા છ.


હાલમા ડોનો માઈસીન નામ� એક

એનટ�ાયો�ટક (�વા�નાશક) સોના�ખીમા શોધા� છ.

� ઈનફ�કશનના જ�ઓ ખાસ કર�ન ગામનગટ�વમા

ઘ� અસર કારક સા�ત થ� છ.

આ�વ�દ �જ સોના�ખી તી�, કડ�,

અ�ગન �દક, ��, ર�ચક તથા દ�હશોધક છ. અન

ટના રોગ, કરો�ળયા, � મ, �પમ, આમ,

સોજો, જવર, કોઢ, વા�, આમ�ળ, પવો, �ગરધ

તથા ઉધરસનો નાશ કરનાર છ.

સસ�ત વદક ગથોમા સોના�ખીન કફ અન

રોકાયલા પ�ન કાઢનાર, મસતક ��ધધ કરનાર તથા

સપધવા ઉર અતયત ઉયોગી જણાવ� છ. એનાથી


ફોડા નાશ ામ છ. ટના �પમ નીકળ� �ય છ અન

હરસ મટ� છ.

આ�વ�દની �લાની લગભગ દર�ક દવામા

સોના�ખીનો ઉયોગ થાય છ. ક�યાત માટ�

સવા�દરટ પવર�ચન �ણર પખયાત છ.

સોના�ખીનો હાલમા �બટ�શ હ રલ

કોમનડ�યમ, જમરન ફામકોીઆ અન �ડ�યન

ફામારકોીઆમા સમાવશ થયલો છ. સોના�ખી ઉ�મ

�લા તર�ક� સવીકાર�� ઓોધ તો છ જ, સાથ સાથ

તના ી� ઘણા ફાયદાઓ મા�મ ડયા છ. ખાસ

કર�ન તમા વાયરસ પવરોધી (Anti Viral Activity)


�ણ અન ક�નસરની ગાઠ પવરોધી (Anti Tumor

Activity) �ણો સશોધન છ� જણાયા છ.

દ�શ, પવદ�શમા સોના�ખીમાથી તયાર કર�લ

સના ટ�બલટસ, ગલરીના, લરસના અન સોફસના

તર�ક� �લા માટ� મડ�સીન મળ છ.

(જનરલ ઓફ �ડ�યન મડ�કલ એસોસીએશન - �મા,

એિપલ - ર૦૦૦)

હોમયોથીકમા ણ સોના�ખીનો ઉયોગ

સાર� ર�ત થાય છ. સોના�ખીના પનયપમત ઉયોગ થી

ક�ડનીની થર� તથા પતાશયની થર� નીકળ� �ય

છ.


(૩૦) અશ�ળયો

�જરાતીમા અશ�ળયો, સસ�તમા ચ�ર-

આહા�લવ, �હ�દ�મા યન�ર, ફારસીમા તરાહતીઝક-

ક�ક�રા, અરીમા હબ�રરશાદ-સફા, તથા �ગ�મા

Water Cress કહ� છ.

અશ�ળયો જગલી અન ખતરમા ઉગાડ�લો એમ

પકારના હોય છ. ઓોધો-દવાઓના ઉયોગ માટ�નો

અશ�ળયો મોટ� ભાગ ખતી કર�ન મળવાય છ. એના

ીજ � નાના સહ�જ લ ગોળ આકારના રતાશ

ડતા હોય છ.


જ. અબ�લાહ ીન જઅફર અન અાન ીન

સાલહથી હદ�સ ન�ધાયલી છ. ર�લલાહ (સલલાહો

અલયહ� વઆલહ� વસસલમ) એ ફરમાવ� ક�, તમારા

ઘરોન અશ�ળયો, સઅતર-જગલી �દ�નો અન

હ�રાોળથી � આરયા કરો.

(બયહક�, શઅ�લ ઈમાન)

આવીજ એક હદ�સ �જ આ (સલલાહો

અલયહ� વઆલહ� વસસલમ) ઘરોન લોાન અન

અશ�ળયોનો � આવા ફરમાવ� છ.


વસસલમ) એ ફરમાવ� છ ક� તમાર� ાસ અશ�ળયો


હાજર છ તમા �દાએ દર�ક �માર�� પનવારણ �ક��

છ. (ઈબન સની, અ� નઈમ)

સગઠન : અશ�ળયામા ઉડયનશીલ તલ છ.

તમા ખપનજ તતવો ણ છ, આયોડ�ન, કોાટ,

ફોસફરસ, ોટ�પશયમ, ગધક પવગર� છ. તના તલમા

કાસીયા તલની �મ જ ગ�કોસાઈડઝ આવલા

હોવાથી તનો ઉયોગ મયારદામા રહ�ન કરવો.

આ�વ�દ �જ અશ�ળયો કડવો, તીખો,

ગરમ અન �ધ સાથ સાકર મળવીન ધારણમા

ગોઠવાયલા �ના નવા રોગ પવકારોના �રણામોન

ઔોધ પભાવથી ધીર� ધીર� �ર કર� છ. ફ�ફસા,

�વસનતતમા રહ�લી �ની શરદ� કફન ીગળાવીન


ઝાડાવટ� પનકાલ કર� છ. કડવો હોવાથી ય�ત (લીવર)

ની તકલીફોમા તથા રોળમા લોહ�ના જમાવન �ર કર�

છ.

આ�વ�દ� એક પખયાત ઔોધ છ. ચ� �જ,

એમા મથી, અજમો, અશ�ળયો અન શહા�� સમભાગ

હોય છ. ત � વાટ�ન ભર� રાખ�, સવાર સાજ

ગરમ ાણી સાથ એક એક ચમચી લવાથી દર�ક

પકારના �:ખાવો, ગોઠણનો �:ખાવો, સપધવાત,

સાયટ�કા પવગર�મા ચમતકા�રક ફાયદો કર� છ, સાચી

�ખ લાગ છ, જઠરા�ગન પદ�રત થાય છ અન ગસ

મટ� છ.


અશ�ળયો ગરમ હોવાથી લોહ�મા ફર�ન

ગથીઓન �નજ�પવત કર�ન હોમ�નસન ઉ��ત કર� છ

�થી �ચાઈ વધાર� છ. વળ� તમા માસશીઓન

ોોણ આી પવકાસ કરાવીન � દ કરવાનો �ણ

હોવાથી વજન વધાર� છ અન નળા ાધાના

અપવકપસત ાળકો તમજ �વાનોની �ઝવણ �ર કર�

છ. અશ�ળયો �ધ સાથ લવાથી વા�કરણ (વીયરવધરક)

અસર તાવ છ.

�વતીઓન માપસક સમય �:ખાવો, �વતપદર

�વા રોગોન તણ મહ�ના નરણા કોઠ� �ધમા ીવાથી

ચમતકાર �વી અસર કર� છ. વાસાનો �:ખાવો,


�ડલીઓમા કળતર, માથાનો �:ખાવો તમજ ખરતા

વાળની ફ�રયાદ ચાલી �ય છ.

એ જ ર�ત પશયાળામા નરણા કોઠ� �ધ સાથ

ીવાથી વરસો �ની ક�યાત અન �તરડામા ચ�ટ�

રહ�લા મળની �ચકાશન, મરડાના કારણોન તમજ

શર�રમા રહ�તા જ�ણ તાવન અશ�ળયો �ર કર� છ.

ગલનના કહ�વા �જ અશ�ળયો રાઈની માફક

જ કામ કર� છ અન ત �જ જ દર�ક �તના દદ�મા

રાહત આ છ.

એક �બટ�શ ડો. લોના અ�ભવ �જ સગભાર

�ીઓ માટ� અશ�ળયો લવો �કસાનકારક છ.


જમરન ડો. હોનીગ ગરરના કહ�વા �જ

અશ�ળયો દમના રોગીઓ માટ� ણ લાભદાયક છ.

સઉદ� અરમા તના ાદડાનો કાવો દવા

તર�ક� મશ�ર છ. કોઈન ગમ ત કારણ ટમા �:ખ�

હોય તો તનો કાવો ીવડાવવાથી મીનીટોમા દદર

ગાય થઈ �ય છ.

અશ�ળયો, સઅતર - જગલી �દ�નો અન

હ�રાોળનો � આવાથી વાતાવરણ ચોખ� થઈ

�ય છ અન દર�ક પકારના ક�ડા, મકોડા, �વ -

જ�ઓ મર� �ય છ ત અ�ભવ સા�ત થય� છ.

આજની રાસાય�ણક જ�નાશક દવા કરતા તો આ ઘણો

ઉ�મ �સખો છ.


(૩૧) �નદર

�જરાતીમા ાવળનો �દર, ઉ�રમા �લકા

�દ, ફારસીમા ોએ જ�દાન અન અરીમા �નદર

કહ�વાય છ.

એક શખસ ર�લલાહ (સલલાહો અલયહ�

વઆલહ� વસસલમ) ન ોતાના �લકણાણાની

ફ�રયાદ કર� તો આ (સલલાહો અલયહ� વઆલહ�

વસસલમ) ફરમાવ� ક� �નદરન રાત ાણીમા લાળ�

દો અન સવાર� નરણાકોઠ� ત ાણી ી જવાથી

�લકણા� �ર થઈ જશ અન યાદશ�કત વધશ.


જ. અબ�લાહ ઇબન અબાસીથી હદ�સ

ન�ધાયલી છ ક� ર�લલાહ� (સલલાહો અલયહ�

વઆલહ� વસસલમ) યાદશ�કત વધારવા માટ� �નદરના

ાણી સાથ સાકર મળવીન ીવા� ફરમાવ� છ. તથી

યાદશ�કત વધ છ. અન શાની તકલીફ ણ �ર

થાય છ. (ઈબન કયયીમ - તીબ નવી)

�નદરના ઝાડમાથી ઉનાળામા ગરમીન કારણ

� રસ ઝર� છ. � લાલ ારદશરક હોય છ ત સૌથી શરઠ

�દ છ. �નદરન જો ગરમીમા રાખતા ત ીગળ અન

ગરમ ાણીમા નાખતા જો ઓગળ� �ય તો ત શરઠ

�નદર છ.


પ�પત છ� �ીઓન �નદર તથા ગોળ� ાણી

અ�ક �દવસ �ધી આવામા આવ� હોય છ. તનાથી

કમજોર� �ર થાય છ.


(૩ર) �ગળ

�ગળ ક� ભ�સા �ગળ તર�ક� �જરાતીમા

ઓળખાતો �ગળ, �હ�દ�મા, ઉ�રમા �ગળ, મરાઠ�મા

�ગ�ળ, ફારસીમા ોએ જ�દાન, અરીમા �નદર,

�ગ�મા Indian Deliam લટ�નમા Commiphora

Mukul સારા �ગળ માટ� �ગ�મા Blasmendron

Mukul કહ�વાય છ.

તીબ નવીના (નવી �ચ�કતસાના) �ણીતા

લખક ઈબન કય�મ જૌઝીયા તમજ ી� ક�ટલાક

હદ�સકારોએ લોાન અન �ગળન એક જ ગણયા છ.

ર� ત �લ હવ સમ�એલી છ.


�ગળના �રમાથી ઉનાળામા ગરમીન કારણ

� રસ ઝર� છ. તન �ગળ કહ� છ. �ગળની ાચ �તો

છ. તમા હરયર �ગળ � લાલ ારદશરક છ ત સૌથી

શરઠ છ. કાળો �ગળ ત મ�હોાભ �ગળ લાલ

�ગળની અછતમા અતયાર� વરાય છ એટલ ક� કાળો

�ગળ વરાય છ.

�ગળ ન તયા �ધી તાજો જ વારવો

જોઈએ. �નો �ગળ ઓછો �ણવાન છ. �ગળ જો

ગરમીમા રાખતા ીગળ અન ગરમ ાણીમા નાખતા

જો ઓગળ� �ય તો ત શરઠ �ગળ છ.

�ગળના ઘટકો : �ગળ એક �તનો �દર-

ર�ઝીન છ તમા અડધો અડધ �દર દસ ટકા �ગધી


દવય-સીનપમક એસીડ,, નઝીલ નજોએટ,

નજોઈક એસીડ હોય છ.

�ગળ એટલ આ�વ�દ � એક મહાન ઔોધ

છ. �ગળમાથી આશર� ચાલીસ �ટલા ઔોધો ન છ.

�ગળન આ�વ�દમા �વન રસાયણ કહ� છ. �ગળ

વગર આ�વ�દની કના ણ ન થઈ શક�.

આ�વ�દમા �ગળન સવરદોો હરનાર કહ� છ.

�ગળ - કડવો, તીખો, રસાયન, ઉરણ, �રો,

લ�, ાચક, ભાગલા હાડકાન સાધનાર,

અ�ગન�દક, ભીનો, મ�ર, તી�ણ �સનગધ, �ગધ,

ૌદરટક, ભદક અન કફ, વા� કાસ, �પમ,

વાતોદર, સોજો, પમહ, ભદરોગ, રકતદોો,


ગથીરોગો, કડમાલા, કોઢ, ઉટ�, આમવા� તથા

અશમર� નો નાશ કર� છ. �ગળન દવા તર�ક�

ઉયોગમા લવા માટ� તન �દ કરવો જ�ર� છ.

� કરવામા તનો ઉયોગ થાય છ. એના

� થી વાતાવરણમા રહ�લા રોગના જ�ઓ નરટ થઈ

�ય છ. અન હવા �દ થાય છ. વાતાવરણ ચોખ�

થાય છ. � સળખમ ક� ખાસીથી ીડ�ત હોય ત જો

�ગળનો � �વાસો�વાસમા લ તો તનાથી ફાયદો

થાય છ.

મહપો� ચરક કહ� છ ક� પશલા�તની �મ

�ગળ� ણ પનયપમત સવન કર� શકાય છ તથી

ટના રોગો �ર થશ.


વાગભટ�ના કહ�વા �જ દમના રોગીન �દ

�ગળ એક એક ગામ સવાર સાજ એક એક ગામ ધી

સાથ ખાવા આો.

ચકરદત�એ સાયટ�કામા તનો ઉયોગ

તાવલો છ.

શોઢલના કહ�વા �જ આમલપત ( હાઈર

એસીડ�ટ�) ના દદ�ન �ગળ� સવન કરાવ�. �નાધારા

ડયા હોય, �ગરધ�કત � થ� હોય તવા દદ�ન ધી

સાથ �ગળ ખવડાવતા ઘણો ફાયદો થાય છ.

�ગળની ક�ટલીક શા�ીય નાવટો લ�

યોગરાજ ક� મહાયોગરાજ �ગળ ( વાના દદ�માટ�)

પશલા�ત રસાયન, �કશોર �ગળ, (લોહ� પવકાર


માટ�) પતસો �ગળ ( અનક રોગો માટ�) સયા�દ

�ગળ, પતફળા �ગળ, પવ�વાઘ �નદર પવગર�.

આ�પનક સશોધન �જ �ગળ લવાથી

શર�રમા - લોહ�ના �વતકણોની White Blood Cells

સખયામા � દ થાય છ. શર�રની રોગ પપતકાર શ�કતમા

આ ર�ત વધારો થાય છ.


(૩૩) લોાન

લોાન ક� ઉકલોાન. �જરાતી અન �હનદ�

તથા ઉ�રમા લોાન, મરાઠ�મા ઉદ, સસ�તમા

ત�શક, અરીમા લીાન, �ગ�મા Oilbanum કહ�

છ.

મધયકદ� ક�રર વગર� લોાન� �ર છ. ત

�વા, �માતા અન પસયામમા ઉગ છ. ઝાડના થડમા

કાા ાડવાથી તમાથી � રસ નીકળ�ન �મ છ

તમાથી લોાન ન છ. લોાન લીલાશ ડતો રાળ

�વો ચીકણો દાથર છ. � હારથી �ખરો અન

�દરથી સફ�દ, જદ� �ટ� �ય તવો ગરમીથી નરમ


થઈ છ� ળ તવો �ગધી હોય છ. તની ી� એક

�ત છ ત કો�ડયો લોાન. � કાર �ચતરો ( સફ�દ

અન કાળો) ત �માતાનો હોય છ.

જ. અબ�લા ીન જઅફરના કહ�વા �જ


વસસલમ)એ ફરમાવ� છ ક� તમારા ઘરોમા લોાન

અન શીહનો � આો

(બયહક� - શોઅબ લઈમાન)

એક ી� હદ�સમા આ (સલલાહો અલયહ�

વઆલહ� વસસલમ)એ ફરમાવ� છ ક� તમારા ઘરોમા

લોાન અન જગલી�દ�ના ( સઅતર) નો � આો.

(બયહક�)


તૌર�ત અન ��લમા લોાનનો �લ આઠ વાર

ઉલખ છ, તમા ત� Frankisence નામ છ.

આ�વદ�ક �સતકોમા લોાનનો ઉલખ ઓછો

મળ છ. ઈબન �તાના તના �રોના પવાસમા

૧૯૩૩ ઈ.સ. છ� જ લોાનનો �રોમા પવશ થયો.

રાસાય�ણક ઘટકો : તમા તણ પકારના રાળ

છ, નઝોઈક એસીડ, સીનપમક એસીડ અન

એનીલીન,તમજ એક ઉડયનશીલ તલ હોય છ.

લોાન કફ, વાત, ઉટ�, હ�ડક�, �પતય

નળાઈ, મસતક�ળ, �વાસ, ખાસી, શાના

દદ�, �નો પમહ મટાડ� છ. ત ૌદરટક, �તજનક

અન �તશોધક છ. ત દ�હ રગ �ધારક, ચળ અન


કોઢનાશક છ. ત રકત સગાહક અન �નાશક છ. ત

ટમા જઈ ાછો �વાસનળ�માથી હાર નીકળ છ.

તથી ફ�ફસાના રોગ �વાક� રય પવગર�મા કફ હાર કાઢ�

છ. �નાની મત ત ગરમ અન �કો છ. ત સડા નાશક,

લખન, લીવર ઉતજક, કફ, રોગ નાશક, દ�ન,

વા�કર (�પતય શ�કત વધારનાર) અન તાવનાશક

છ.

રકત�ાવ અટકાવવા માટ� આ� ણ

Tincture Benzoin ટ�કચર નઝોઈનનો ઉયોગ

થાય છ. ત લોાનમાથી ન છ. શરદ� સાયનસની

તકલીફમા ગરમ ાણીના ાફમા આ ટ�નચર �ઝોઈન

નાખવામા આવ અન તનો નાસ લવામા આવ તો કફ


�ટો ડ�ન નીકળ� �ય છ. સોજો ઉતરતા ધ નાક

પવગર� �લી �ય છ.

ઘણીવાર શામા સફ�દ દાથર ( ફોસફ�ટસ)

�ય છ, લોાન ફોસફ�ટસન ઓગાળ�ન હાર ફ�ક� છ.

ત �તલ છ. અન શાના માગર માટ� એનટ�સટ�ક

તર�ક� કામ આ છ.

લોાન� તલ, ઉદ�લ કહ�વાય છ. લોાન

દવા તર�ક� વરાય છ. ઉરાત અગરતીમા ણ ત

� માટ� વરાય છ.

લોાનના �લ અપત તીવ અન ઉ�મ �પતહર,

સવદજનન, જવરધન, �ત જનન ઉ�જક, કફદન


અન �વનપવપનમય �કયાન ળવાન નાવ છ. માતા

૩ થી ૮ રતી �ઠ�મધની સાથ અાય છ.

Whitfield Ointment મા તનો �ઝોઈક

એપસડ હોય છ. � સાધાના દદ� માટ� વરાય છ.

આ� યારવરણ ઝર� રસાયણોથી �પોત થય�

છ. તયાર� ૧૪૦૦ વરસ હ�લા ઇસલામના યગમર

(સલલાહો અલયહ� વઆલહ� વસસલમ) લોાન

�વા �કસાન ર�હત જ�નાશક અન જ� ભગાવનાર

વનસપત જનય દાથરથી વાતાવરણન ચોખ� કરવા

માટ� � દ�વા ફરમાવ� છ.


(૩૪) તકમ�રયા

ફારસીમા તન �ખમર�હા (�ખમ રયહા) કહ� છ.

ત એક પકારની રાન�લસી છ. તકમ�રયાના છોડ

�લસી તથા મરવાના છોડ �વા થાય છ. અન તમા

�લસીની માફક માજરો થાય છ. ત �ગધી હોય છ,

અન તની �દર ઝીણા કાળા દાણા થાય છ. તન

તકમર�યા કહ� છ. �જરાતમા તકમર�આનજ આવચી

ાવચી કહ�તા હોય એમ જણાય છ. �લસી,

મરવો,રાન�લસી, તકમર�યા ક� આવચીાવચી એ

સવર એકજ વગરની વનસપત છ. તકમર�આન ાણીમા

લાળવાથી ત �લીન તનો ચીકણો �આ થાય છ.


�ણ-શીતળ, �તલ. પમહ તથા પદરમા તનો �આ

સાકર નાખી ીવાય છ. મરડામા ણ ત �આ

આવાથી ફાયદો કર� છ. વીયર�ાવમા ણ

તકમર�યાનો �આઆવો ફાયદાકારક છ.

ડમરાના ી તકમર�યા તર�ક� �ણીતા છ.

ાણીમા નાખતા ત �લ છ. ટની ગરમીમા,

શાની ળતરા ( ગોનોર�યાની) શા ઓછો થવો

પવ.મા સા� કામ આ છ.

તકમર�યાના ઔોપધય �ણોન લીધ ભારતથી

�રો તમજ અર દ�શોમા પનકાસ થાય છ.


(૩) હ�રાોળ

�જરાતીમા હ�રાોળ, �હ�દ� અન સસ�તમા

ોલ, ઉ�રમા મર, અરીમા �ર મકક�, �ગ�મા

Myrrh કહ�વાય છ.

હ�રાોળ ણ એક �રમાથી મળતો �દર છ.

હ�રાોળ તથા ીસાોળ �ગળના જ પકારો છ. અન

�ગળન મળતી આવતી ગધ ધરાવ છ. એની ગધન

કારણ � મા વરાય છ.

અર દ�શો, આફ�કાના ઉ�ર-�વર ભાગ,

ઈરાન, થાઈલનડ પવ.મા ત જોવા મળ છ. ઈસવીસન

�વ� ૧૭૦૦ વરસો હ�લા હ�રાોળના ઝાડ આ�ફકાથી


ઈ�રતમા લઈ જવાયા. તનો ઉયોગ દવા તર�ક� ઘા

�ઝવવામા તમજ પવત પાથનાઘરોમા � દ�વા માટ�

થતો હતો. માથાના તલોમા �ગધીદવય તર�ક� ણ

વરા�

�રાણી �કતાોમા તનો ઉલખ મળ છ. હ.

ઈસા ની (અલ�હસસલામ)ના જનમ વખત � ભટ

સોગાદ અાયલી તમા સોના તથા લોાન સાથ

હ�રાોળનો ણ ઉલખ છ. ઈન�લમા તનો આવો

ઉયોગ જોવા મળ છ.

જ. અબ�લાહ ીન જઅફરના કહ�વા �જ


મ ફરમાવ� ક�, તમારા ઘરોન શીહ ( એક �તની


વનસપત), હ�રાોળ અન સઅતર ( જગલી �દ�ના)

નો � આો

(બયહક� શોઅયલ ઈમાન)

રાસાય�ણક સગઠન : હ�રાોળમા ૪૦ થી ૬૦

ટકા �દર, ઉડયનશીલ તલ ર થી ૧૦ ટકા,

તદઉરાત નઝોઈન ર૭ થી ૦ ટકા અન કડવા દવય

ઉરાત નઝીલ નઝોએટ તમા છ. � ખસ �વા

ચામડ�ના રોગો માટ� અકસીર ઈલાજ છ. ઉડયનસીલ

તલમા તજ અન કારો�લક �તના દવય છ. તમા

ખપનજ તતવો �વા ક� ક��સયમ ફોસફ�ટ કા�નટ,

એ�પમનીયમ, પસલીકા આયરન પવગર� છ.


આ�વ�દની દરટએ હ�રાોળ રસમા ક�,

ઉરણવીયરતા, રકતદોો, કફ, વા�ના રોગો અન

�ીઓના પદર રોગોન મટાડના� છ.

ડો. દ�સાઈના મત �જ હ�રાોળ વાતહર,

ઉ�જક, વણશોધન, વણરોક, દ�ક, ઉદર

વાતનાશક, સવદલ, �તલ અન આતવરજનક છ.

હ�રાોળ જ�દન હોવાથી ચી �વા�ઓનો નાશ કર�

છ. હ�રાોળનો લ ઉ�જક, �� સવભાવી અન

સડાન રોકવાવાળો છ. એટલા માટ� �મડા ર આનો

લ કરાય છ.

હ�રાોળ ચામડ�, જનનનદય , �વાસ

માગર, ફ�ફસા અન તવચા વાટ� હાર નીકળ છ. હાર


નીકળતી વખત એ ભાગની પવપનમય �કયા �ધાર� છ

અન ત ઉ�જના આ છ. �થી શર�રમા રહ�� ઝર,

રસવો, શા તથા કફની સાથ હાર નીકળ� �ય

છ. કફદન �ણ હોવાથી �વાન માણસો ની ઉધરસ

અનઘરડા માણસોના દમ ઉર આ � યવાન ઔોધ

છ. હ�રાોળ ગભારશયનો સકોચ કર� છ એટલ

ગભારશયની પશપથલતામા ઉયોગી છ. �વાવડ છ�

ત� સવન કરવાનો ર�વાજ છ. �વાવડ છ� થતા

કમરના �:ખાવા માટ� હ�રાોળ ઉ�મ ઔોધ છ.

ોલવટ�ની ગોળ� આ માટ� મળ છ.

તના આવા �ણોન લીધ �બટ�શ

ફામ�કોીઆમા તનો સમાવશ થયલો છ. ટ�કચર મીરહ


નામની પવાહ� દવા ગળામા કાકડા ર સોજો આવયો

હોય, દાતની તકલીફ હોય તયાર� કોગળા માટ� વરાય

છ. ત શર�રમા �વતકણોન વધાર� છ. �થી શર�રની

પપતકારકશ�કત ( ઈમ�નીટ�) વધ છ. ત ક�યાતન

�ર કર� છ. ાચન શ�કત �ધાર� છ અન ખાસ તો

�મીઓનો નાશ કર� છ.


વસસલમ) હ�રાોળન ી� વસ�ઓ સાથ ઘરોમા

� દ�વા ફરમાવ� છ. આ તણ ચીજો જ�નાશક હોઈન

ઘરમાથી હાનીકારક જ◌�ઓનો નાશ કર� છ અન ઝર�

તતવો નો નાશ કર�ન �પોત વાતાવરણન �ધધ કર� છ.

વળ� આ � શર�ર માટ� ણ ફાયદાકારક છ.


(૩૬) ચીકોર�

�જરાતીમા �ચકોર�, ઉ�રમા કાસની,

અરીમા હ�નદા અન �ગ�મા Chicory કહ� છ.

�ના જમાનાથી ચીકોર� દવા અન ખોરાક

તર�ક� વરાય છ. �રોમા ઉગાડવામા આવ છ.

તમજ જગલી ચીકોર� એની મળ ઉગી નીકળ છ. સીર

ઓફ વાઈલડ ચીકોર� નામ દવા �રોના �રોમા

મળ છ � �વાસના રોગોમા ખાસ કર�ન ાળકોની

ખાસીમા વરાય છ. ભારતમા ધ જ ઉગાડવામા

આવ છ. ર� પશમ અન દ�રણમા વધાર� ઉગ છ.


�જરાતમા મહ�સાણા �લામા એની ખતી કરાય છ.

કોફ�મા ચીકોર�ના દાણા ભળવવા માટ� વરાય છ.

ચીકોર�ના ાન ક� ર તર�ક� ખવાય છ. તના

ાદડા, ડાળ, �ળ અન ી પવગર� અલગ અલગ

રોગોમા વરાય છ.

જ. અબ�લલાહ ઇબન અબાસ કહ� છ ક�


વસસલમ)એ ફરમાવ� ક� તમારા માટ� ચીકોર� છ. કોઈ

�દવસ એવો નથી �જરતો જયાર� જ�તના ાણીના

ટ�ા તના ર ન ડતા હોય. (અ� નઈમ)

મોહમદ અહમદ ઝહીએ અ� નઈમના

હવાલાથી આજ હદ�સ આ ર�ત વણરવલી છ. આ



ક� ચીકોર� ખાવ તન ઝાટકો ન�હ� ક�મક� કોઈ �દવસ

એવો નથી જતો ક� જ�તના ાણીના ટ�ા તના ર

ડયા ન હોય.

ઈબન કય�મ હદ�સન તણ ર�ત ન�ધલી છ.

(૧) ચીકોર� ખાવ અન તના ાનન ઝાટકશો

ન�હ, ક�મક� કોઈ �દવસ એવો નથી હોતો � �દવસ

જનનતના ાણીના ટ�ા તના ર ન ડયા હોય.

(ર) ર�લલાહ (સલલાહો અલયહ� વઆલહ�

વસસલમ)એ ફરમાવ� છ ક� �ણ ચીકોર� ખાધી અન

�ઈ ગયો તના ર કોઈ �� ક� ઝર અસર ન�હ� કર�.


(૩) ચીકોર�� કોઈ ાદ� એ� નથી �ના ર

જ�તના ાણીના ટ�ા ડયા ન હોય.

સગઠન : જમરન સાયનટ�સટોએ ૧૯૮ર મા

ચીકોર�ના �લોમાથી ગ�કોસાઈડ નામ Chichorin

ચીકોર�ન શોધ�. ચીકોર�ના છોડન ાળતા � રાખ

થાય છ, તમા વધાર� પમાણમા ોટ�પશયમ,થોડાક

પમાણમા સોડ�યમ, ક��શયમ, ફોસફરસ,

એ�મીનીયમ, કલોરાઈડ, કા�નટ અન સીલીકોન

મળ છ. છોડમાથી એક �ત� તલ નીકળ છ � સથીર

છ. (ઉડડનશીલ નથી) આ તલમા ામટ�ક, ઓ�લક,

સટ�અર�ક અન લીનોલીક એસીડ છ. �ળમા ટા�ટ�રક

એસીડ, મનાઈટ અન સટ�અર�ક હોય છ. ઉરાત


ીટ�ન અન કોલીન ણ હોય છ. �ળમા મળ�

ઈનસ�લીન ાછળથી ઈન�લાઈડ �કડોઝમા દલાય

�ય છ. આ પ�કયાથી જણાય છ ક� ચીકોર�મા

એનઝાઈમસ છ. તમા કડ� વય તમજ �દર ણ છ અન

સાથ �કટોઝ ( ફળ શકરરા) ણ છ. આ ચીકોર� પવો

આશયરજનક ાત એ છ ક� ત ઉનાળામા ઠડક

હ�ચાડ� છ અન પશયાળામા ગરમી. તન જો મધની

સાથ આવામા આવ તો તની અસર વધાર� સાર� થાવ

છ.

ચીકોર�ના ાદડા� ાણી અન ઝ�નમા

મળવીન ઝરના ઉતારનો �સખો �ણીતો છ. ત વ�છ�

અન સાના ઝર માટ� વરાય છ. ચીકોર�ના ાદડા


ક�યાત �ર કર� છ. મોમાથી નીકળ� લોહ� ધ

થાય છ.

ત સોજો �ર કર� છ તથી ક�ડની અન લીવરના

રોગમા સાર� અસર તાવ છ. ઝાડા વધાર� થતા હોય

તો અટકાવ છ. લીવરના રોગ ખાસ કર�ન કમળામા ત

ઉયોગી સા�ત થાય છ.

ચીકોર�મા તના �ળ ઓોધ � વધાર�

અસરકારક છ. તમા �ગધ હોવા સાથ ઝાડા વધાર�

થતા હોય તો અટકાવવાની અસર છ. અન શા ણ

�ટથી વધાર� લાવ છ. તના ાદડાનો લ સાધાઓ�

દદર �ર કર� છ.


જગલી ચીકોર�નો ઉયોગ અગાઉના તીો

દમ, ખાસી, માથાનો �:ખાવો, અશ�કત, �ખ ન

લાગવી પવગર�મા કરતા હતા. ઉરાત �લાસાથી

માપસક�ાવ લાવવામા ઉયોગી સા�ત થ� છ.

હોમીયોથીકમા ચીકોર�� ટ�કચર શાર��રક-

માનપસક થાક, હાથગ� કળતર, શર�ર ભાર�

લાગ� પવગર�મા વરાય છ.


(૩૭) કઠ

�જરાતીમા કઠ ક� ઉલટ, �હદ�મા �ઠ,

ઉ�રમા �સત, મરાઠ�મા ઉલટ, સસ�તમા �રઠ,

અરીમા �સત હ�ર�, �ગ�મા Costus કહ� છ.

કઠના �ળ વરાય છ. સવાદમા તના પકાર

છ. એક કડવી અન ી� મીઠ�. ખાવાની ઔોધીમા

મીઠ� કઠનો ઉયોગ કરવો જોઈએ. કડવી કઠ

વાપતકારક (ઉટ� કારક) છ. રગમા તની �ત છ,

ધોળ� કઠ � મીઠ� હોય છ તન �હ�દ� કઠ ણ કહ�વાય

છ. અન ી� કાળ� કઠ � કડવી હોય છ. જો ક� નનો

ઉયોગ થાય છ.


ઝદ ીન અરકમ કહ� છ ક� ર�લલાહ

(સલલાહો અલયહ� વઆલહ� વસસલમ) ए અમન

�કમ �� હતો ક� ફ�ફસાના રોગ ( ર�રસી ) નો ઈલાજ

કઠ અન ઝ�નના તલથી કરવામા આવ.

(તીરમીઝી, મસનદ� અહમદ, ઈબન મા�)

અનસ ીન મા�લકના કહ�વા �જ ર�લલાહ


ક�, ચીઝ � તમો ઈલાજ કરો છો તમા શરઠ છ. એક

પસ�ગી લગાડ� ( અગાઉ આ ર�ત શર�રમાથી અ�ધધ

લોહ� કાઢ�ન ઈલાજ કરવામા આવતો) અન ી� કઠ.

(�ખાર�, ��સલમ, મસનદ એહમદ,

તીરમીઝી, િનસાઈ, �તા ઈમામ મા�લક)


અનસ ીન મા�લક કહ� છ ક� ર�લલાહ


ક� તમારા ાળકોના ગળા દાવીન તકલીફ ન આો

જયાર� ક� તમાર� ાસ કઠ હાજર છ.

(�ખાર�, ��સલમ )

�ીર ીન અબ�લાહ વણરવ છ ક�


વસસલમ)એ ફરમાવ� ક� અય �ીઓ, તમારા માટ�

નવાઈ �� છ ક� તમારા ાળકોન કરટ આીન મારો

છો. જો ાળકના ગળામા સોજો છ યા માથાનો �:ખાવો

છ તો કઠન ાણીમા ઘસીન ચટાડો.


(�સતદરક અલ હાક�મ, શાશી, ઈબ�લ

ફ�રાત)

અગાઉ ાળકોના ગળામા કાકડામા સોજો

આવતો તયાર� ક�ટલીક �ીઓ ોતાનો ��ઠો તનો

મ�મા નાખીન કાકડાન દાવી દ�તી, �થી કાકડામાથી

ક�ટ�ક લોહ� વહ� �ય. ર� તનાથી ાળકન ઘણી

તકલીફ થતી. તથી જ ર�લલાહ (સલલાહો અલયહ�

વઆલહ� વસસલમ) એ આમ કરવાની મનાઈ

ફરમાવી હતી.

�ીર ીન અબ�લાહથી ન�ધાયલી એક

હદ�સમા કઠ સાથ �જપનનો ઉયોગ કરવા ફરમાવ�

છ.


�ીર ીન અબ�લાહથી આવી �તની

થોડાક શાબદક ફ�રફારો સાથની ાચ હદ�સો અ�

નઈમ તમજ અબ�લ રઝાક� વણરવલી છ.

ઉમ�લ ક�સ ીનત મોહસીન વણરન કર� છ ક�

એક વાર � મારા �દકરાન લઈન ર�લલાહ

(સલલાહો અલયહ� વઆલહ� વસસલમ) ાસ ગઈ

તના ગળામા સોજો હતો. નાક વહ�� હ� . ત� ગ�

દાવ� હ� . આ (સલલાહો અલયહ� વઆલહ�

વસસલમ) નારાજ થયા ક� તમો ોતાના ાળકોન

ક�મ ઈ� હ�ચાડો છો? જયાર� ક� તમાર� ાસ કઠ

હાજર છ તમા સાત પકારની �માર�ઓ� પનવારણ (

શફા ) છ. ફ�ફસાના રોગ ર�રસીમા તન ખવડાવવી


જોઈએ અન કાકડાના સો�મા ચટાડવી જોઈએ.

(�ખાર�)

સગઠન : કઠમા �ળ �ગધ છ. તના �ળમા

તલ છ અન તમા ઘણા તતવ છ. તમા એક ગ�કોસાઈડ

નામ સૌસાર�ન ાચ ટકા છ અન �ગધી દવય ૧ ટકા

છ. ર� તના ાદડામા આ સૌસાર�ન નથી. તથી

તનો ઉયોગ થતો નથી. �ળની રાખમા ણ

મ�ગનીઝ મળ છ.

�ના તીોએ ચાર �તની કઠ ગણાવલી છ.

અરી કઠ �ગધી અન મીઠ� છ. ઈટલીની કઠ,


શામી કઠ, �હ�દ� કઠ � ઓછ� �ગધી અન વજનમા

હક� છ.

આ�વ�દ �જ કઠ ઉરણ, તીખી, કડવી,

મીઠ�, �રય, �કલ, રસાયન, કાપતકારક, લ�,

વાતકફનાશક અન કોઢ, પવો, પવસવર, ક� ( દરાજ

), પતદોો, ખસ, રકતદોો, ઉટ� તથા �ોાનો

નાશ કર� છ. એનો લ કરવાથી વાત વયાપધનો નાશ

થાય છ.

કડવી કઠ �ગધી, કડવી, દ�ન, ાચન,

વાતહર, ચાતવરજનન કાઈક સગાહ�, ઉ�જક,

કફદન, કાઈક �તલ, આતરવ�લશામક, વા�કર,


ચમરનાશક, વણશોધન, વણરોણ, વાતહર અન

વદના સથાન છ.

ચામડ�ના રોગોમા � જ વરાય છ. ઉ�જક

અન સવદલ હોવાથી તાવમા વરાય છ. કઠ ઉતજક,

કફદન હોવાથી � જ કફ ડતો હોય તો અાય છ

તનાથી કફ સરળતાથી ડ� છ અન ઉધરસ ઓછ� થાય

છ. દમમા ણ ફાયદો કર� છ.

કનરલ ચોરાએ દમમા કઠનો ઉયોગ કર�લો

છ. �ડ�યન મડ�કલ ગઝટ નવમર ૧૯ર૪ ના એક

અહ�વાલ �જ કઠ દમમા તો લાભપદ છ. ત ઉરાત

ગસલ �ર કરનાર, �પમનો નાશ કરનાર,

ક�યાત �ર કરનાર, શ�કતદાયક અન �પતય


શ�કત વધારનાર છ. રય રોગમા, �ખ ઓછ� લાગતી

હોય તમા અન કમળામા કનરલ ચોરાએ તનો

સફળતા�વરક ઉયોગ કર�ન ફાયદો મળવયો છ.

ચીની તીો કઠન ઘ� ઉયોગી ગણ છ. ત

ખાવાથી ક� લગાડવાથી સફ�દ વાળ કાળા થાય છ. તમા

થોડ� કસ�ર� મળવીન �ખતા દાત ર લગાડવાથી

�:ખવામા રાહત થાય છ. ભારતીય પવદાનોએ ણ

કઠના મજનન દાત માટ� લાભપદ ગણ� છ.

ડો. નાડકણી જણાવ છ ક� કઠ �પતય શ�કત

વધાર� છ. �દમાગ માટ� શ�કતદાયક છ. હદય અન

લીવરન શ�કત આ છ. તન ાણી ક� સરકા સાથ પમશ


કર�ન માથા ર લગાડવામા આવ તો માથાનો �:ખાવો

�ર થાય છ.

કનરલ ચોરાના અ�ભવ �જ કઠન જો

રોગના �વા�ઓ �વા ક� સોરટોકોક, સટ�ફાઈલોકોસ ક�

ઈ.કોલોઈ ર નાખવામા આવ તો ત જ�ઓ તરત જ

નાશ ામ છ. તથી જ ત ચામડ�ના ચી રોગ, ન�

ર�રસી ક� કાકડાના સો�મા ઉયોગી જણા� છ.

ઉનના કડાન જ�ઓથી ચાવવા કાશમીરમા

લોકો કઠન ઉનના �ક�મતી કડામા �ક� છ �થી

�રરીત રહ�.

આગળ નવી હદ�સો �જ કઠન ર�લલાહ

(સલલાહો અલયહ� વઆલહ� વસસલમ) એ ર�રસી


(ફ�ફસાના રોગ)મા ફાયદાકારક તાવ� છ. આ રોગ�

કારણ મોટ� ભાગ રયરોગ હોય છ. લાહોરના ડો.

ખાલીદ ગઝનવીએ નવી �ચ�કતસા �જ કઠન

ઝ�નના તલ સાથ દદ�ઓન આીન સ�ણર સારા થતા

જોયલા છ.

એ જ ર�ત ગળાના કાકડાના સો�મા ાળકોન

તમણ કઠન સવાર સાજ ચટાડ� તો ૧ �દવસમા

ફાયદો જણાવા માડયો અન છ અઠવાડ�યામા સ�ણર

સા� થઈ ગયા. તમણ કઠની સાથ �જપન (વરસ)ન

સાથ આવા� શ� �� તો ફાયદો જદ� થવા માડયો.

છલા અહ�વાલ �જ કાકડા� ઓર�શન કરાવ�

જ�ર� નથી.


(૩૮) મરવો

�જરાતીમા મરવો, �હ�દ� મરાઠ�મા મરવા,

સસ�તમા મ�વક, ફારસીમા મરઝન ગોશ, મરઝન

�શ �ગ�મા Sweet Margorum કહ�વાય છ.

મરવાના છોડન ક�ટલાક લોકો ડમરોણ કહ� છ

ર� ન અલગ અલગ છ. �મા ઘરની શોભા

માટ� ત ઉગાડવામા આવ છ.

અનસ ીન માલીક કહ� છ ક� ર�લલાહ


છ ક� તમાર� ાસ મરવો હાજર છ, � સળખમ માટ�

અસરકારક દવા છ.


(તીબબી નબવી - મોહમદ બીન અહમદ ઝહબી)

રાસાય�ણક સગઠન : મરવામા ઉડયનશીલ

તલ Oleum Marjoranae છ. ત ઉરાત ટારીન

અન એક કડ� દવય છ. ઉડયનશીલ તલ ાણીમા ન�હ�

ર� આકોહોલ ક� ઈથરમા ઓગળ છ.

મરવામા સવરસ તી�ણ, ઉરણ અન �ર છ.

તમા ઉ�જક, વાતશામક, સવદજનક, વાત

સસથાનન ઉ�જક અન �પમદન �ણ રહ�લા છ.

મરવાના �યા મ�ર, ��, �સનગધ, શીતળ, �તલ

અન સતભન છ.

મરવાની �ગધ ધ નાકન ખોલી નાખ છ,

�મી ગયલો કફ ાતળો થઈન નાકમાથી અન


ફ�ફસામાથી સહ�લાઈથી હાર નીકળવા લાગ છ, આમ

સળખમમા ત અસરકારક ઈલાજ છ.

મરવાનો રસ ઉ�જક હોવાથી મગજના રોગોમા

વરાય છ. રસ હાર લગાડવાથી �ગરધનાશક,

�વા�નાશક અન વદનાસથાન �ણ દશારવ છ. એ

કારણથી કાનના દદરમા, દાતના ઢામાથી ીડામા

અન સો� ર વરાય છ.

મરવા� તલ �ગધ માટ� ણ વરાય છ.

મરવાના તા� ાદડાનો રસ કાઢ�ન તના વજન �ટ�

ઓલીવ ઓઈલ ( ઝ�ન� તલ) મળવીન ધીમી �ચ

ર એટ� ગરમ કર� ક� ાણીનો ભાગ ળ��ય. આ


થ� મરવા� તલ, દદર ક� સો� ર લગાડવાથી

ફાયદો થાય છ.

મરવા� તલ ક� તણ ટ�ા પવાહ�મા

મળવીન ીવાથી ગસ લમા ફાયદો થાય છ.

હોમીયોથીકમા ણ મરવાનો ઉયોગ થાય છ.


(૩૯) �જપન

�જરાતીમા �જપન, ઉ�રમા વરસ, ફારસીમા

ક�રકમા, અરીમા વરસ અન �ગ�મા Ceylon

Cornel Tree કહ� છ.

�જપન અરસતાનમા માત યમનમા જ

ઉગાડાય છ. તની �ત છ. ઉમદા પકારની

�જપનનો રગ સોનર� અથવા લાલ રગ હોય છ. જયાર�

હક� �ત �દાન ક� ઈથોપયામા ઉગાડાય છ. તનો

રગ કાળો હોય છ.

જ. ઝદ ીન અરકમના કહ�વા �જ



એ ફ�ફસાના એક રોગ ( ર�રસી) ના ઈલાજ માટ�

�જપન અન ઝ�નના તલના વખાણ કર�લા છ.

(�મઅ િતરમીઝી)

ઈબનમા�ની હદ�સ અ�સાર �જપન તથા

ઝ�નના તલ સાથ આ (સલલાહો અલયહ� વઆલહ�

વસસલમ) એ કઠના ઉયોગના ણ વખાણ કર�લ છ.

જ. �ીર ીન અબ�લાહના કહ�વા �જ ર�લલાહ


ક� અય �ીઓ તમારા ાળકોના ગળાન દાવયા ના

કરો જયાર� ક� તમાર� ાસ �જપન અન કઠ છ.

(�સતદરક અલ હા�કમ)


અલામા અબ�લાહ � ારક�ર�એ �મઅ

પતરમીઝીની હદ�સના �લાસામા લખ� છ ક� યમનમા

ઉગાડાતી �જપન ચહ�રા ર દર�ક પકારના ડાઘ �ર

કરવામા અકસીર છ. યમનમા તની ખતી થાય છ અન

શાનદાર જમણોમા તનો મસાલા તર�ક� ઉયોગ થાય

છ.

�જપનના ઔોપધય ફાયદાઓ લગભગ કઠ

�વા જ છ. ત ીવાથી �જલી, ફોલીઓ પવગર�મા

ફાયદો થાય છ. ત ઉરાત લગાડવાથી ણ એવો જ

ફાયદો મળ છ. �જપનના લાલ રગ ના ર�સાઓથી

રગવામા આવલા કાડા હ�રવાથી �પતયશ�કતમા

વધારો થાય છ.


ીળો રગ હોવાથી ક�ટલાક� તન ક�સરનો જ એક

પકાર ગણલ છ. ત અલગ અલગ ઝાત ના ઝર

ઉતારના� (મારણ) છ.

ડો. નાડકણ�ના અ�ભવ �જ તનાથી સો�

ઉતારવામા ફાયદો જણાયો છ. ર�� લાહ (સલલાહો

અલયહ� વઆલહ� વસસલમ) એ ગળાના સો� અન

ફ�ફસાના રોગ (ર�રસી) માટ� તના ફાયદાઓ તાવલા

છ. �જપનમા �વા�ઓન નાશ કરવાનો �ણ છ.

ચહ�રા રના ડાઘ-ખીલ, ફોલીઓ પવગર�થી

થતા ડાઘ �ર કરવામા �જપન અકસીર છ. ઝ�નના

તલ સાથ �જપનન ૧ અન ૧ર ના પમાણમા લઈ


ઉકાળ�ન છ� ઠ� ાડ�ન લગાડવાથી જલદ� ફાયદા

થાય છ.

અ� અલી સીના �વા જગ મશ�ર તીના

લખયા �જ ક�ડની અન પ�ાશયની થર� તોડવામા

ત લાભપદ જણાએલ છ. તના જ� મારવાના �ણ

Anti Septic થી ક�ડનીમા આવતા સો�ન

(Intection) ણ ત �ર કર� છ.


(૪૦) હાસરા (હાસરો)

�જરાતીમા હાસરા, ઉ�ર - ફારસી અન

અરીમા સઅતર, �ગ�મા Wild Thyme કહ� છ.

આ જડ��ટ� અરસતાન, ઈરાન અન

અફઘાનીસતાનના જગલોમા ઉગ છ. તના ાદડા

�દ�નાથી મોટા હોય છ. તની �ક� ડાળખી અન ાદડા

સઅતર� ફારસી ના નામથી મળ છ.

ભારપતય �ણકારો આન Zataria Multiflora

ના નામ ઓળખ છ. સયદ સફ��દ�ન, ડો. નાડકણી

તમજ ચોરા ઉલા નામ ઓળખ છ. �બટ�શ

ફામારકોીઆ અન હોમીયોથીમા Thymus


seipyllum નામ થી ઓળખાય છ. �ના લોકો આન

જગલી �દ�નાની એક �ત ગણ છ.

સનદ વગરની હદ�સ �જ મોહમદ અહમદ

ઝહી લખ છ ક� ર�લલાહ (સલલાહો અલયહ�

વઆલહ� વસસલમ) ફરમાવ� છ ક� ‘તમારા ઘરોમા

હાસરા અન લોાનની � આો.’

(ઈબ�લ જવઝી)

રસાય�ણક સગઠન : ાદડામા વજનના �હસા

૧ ટકા સથાયી તલ છ. તમા �દર ણ છ. મહતવ�

દવય Thymol (�જરાતીમા અજમાના �લ) છ. �

ાણીમા ઓગળતા નથી.


હાસરો ગસ લમા ફાયદો કર� છ. ાચન

શ�કત વધાર� છ. ચહ�રાના રગન પનખાર� છ. �તરડા

માટ� ફાયદાકારક છ. ટના �પમ માટ� અકસીર છ. ત

�ઘવાથી સળખમમા રાહત મળ છ.

�ના તીોએ હાસરાના તથા મધના ઘણા

વખાણ કર�લા છ. ફ�ફસાની �માર�મા લાભપદ છ.

તના �લન સરકા અન નમક સાથ ીવાથી

ખાસીમા ફાયદો કર� છ. શા વધાર� લાવ છ. અન

ક�ડનીની થર�ન હાર લાવ છ.

હાસરો જ�નાશક તર�ક� ઉતમ છ. �વજ�ઓન

ભગાવ છ, લક� સા, �દર ણ તનાથી �ર ભાગ

છ. �સતકો ાસ રાખવાથી ઉધઈ થતી નથી.


ડબ�. એચ. ઓ. ના એક પનરણાત હાસરો અન

હ�રાોલ મળવીન સળગતા કોલસા ર નાખીન

�માડો �� છ� �મ ધ ��. ી� �દવસ સવાર� �મ

ખોલતા ક�ડા, મકોડા, મચછર, માખી, ગરોળ�

પવગર� ઢગલાધ મર�લી હાલતમા જણાયા. આ ર�ત

હાસરાનો � ઉતમ જ�નાશક સા�ત થયલો છ.

હોમીયોથીમા હાસરો ટ�કચરના � વરાય

છ. નાના ાળકોન થતી લા ી ખાસી - �ટા�ટયો

(Whooping Cough) મા ત ઘણી ઉયોગી દવા છ.

હાસરા� Thymol ણ શાના રોગોમા ઘ�

ઉયોગી જણાવ� છ. હોમીયોથીમા Post Urethrel


Congestion મા વરાય છ. થાયમોલ ટના

�પમનાશક તર�ક� ણ �ણી� છ.


(૪૧) મી� (નીમક)

�જરાતીમા મી� ક� નમક, ઉ�ર �હ�દ�મા નમક,

સસ�તમા સ� લવણ, ફારસીમા નમક, અરીમા

મીલહ અન �ગ�મા Salt કહ� છ.

નીમક પાચીનકાળથી આજ �ધી

માનવ�વનમા એક � મહતવ �ણર �મીકા ભજવ�

આવ� છ. તની સૌથી પથમ શોધ ચીનમા થઈ હોવાના

�રાવા મળ� આવયા છ. �ધધ નીમક વસ�� ન�

હોય છ. સોડ�યમ ( ધા�) અન કલોર�ન ( રાર),

નીમક� રસાય�ણક નામ છ. સોડ�યમ કલોરાઈડ

Sodium Clhoride જો ક� જમીનમાથી કાઢવામા


આવલા નીમકમા ઘણા તતવો હોય છ. �વાક� સોડ�યમ

સફ�ટ, ક��શયમ કલોરાઈડ પવગર� આયોડ�નની

ઉણના લીધ Thyroid-થાયરોઈડ ( ગળાની ગપથ)

સો� ( ગલગ�) નો રોગ થાય છ. તથી �રમા

મળતા નીમકમા આયોડ�ન ઉમરવામા આવ છ.

મીઠાની ઘણી �તો છ. ર� તમા ાચ �તો

�ખય છ. (૧) પસ�ઘવ-પસ�ઘા�ણ, (ર) સચળ (૩) ીડ

લવણ (૪)વરાગ� (વડાગ�) અન () દ�રયા� ધપસ�

(� સામાનય ર�ત આણ વાર�એ છ�એ) આ ાચ

�તના મીઠાન ચ લવણ કહ� છ.

માનવી માતાના ટમા હોય તયાર�થી છક �ત�

�ધી તન દરરોજ નીમકની જ�રત રહ� છ. નીમક શર�ર


માટ� જો ચટ� ભરાય એટ� લવાય તો અ�ત સમાન

છ. અન જો વ� લવાય તો ત ઝર સમાન છ. નીમક

વગર� �વન અશ� છ.

નામ એ� મી�, ર� હોય છ ખા�. છતા

લોકો તન મી� કહ� છ. ગમ તવી સવા�દરટ વાનગી હોય

ણ એમા નીમક ન હોય ક� વધ� ઓ� હોય તો ણ

ભોજન નીરસ ન છ. ધા રસોનો રા� એટલ

સરસ કહ�વાય છ. નીમક વગરના ધા મસાલા

નકામા છ. આમ એકદર� જોતા નીમક ધા

મસાલાઓનો રા� ગણાય છ.

અલ ગવીએ તમની �રઆનની તફસીરમા

હદ�સથી ન�ધ� છ ક� ર�લલાહ (સલલાહો અલયહ�


વઆલહ� વસસલમ)એ ફરમાવ� છ ક� �દાએ જનનતથી

ચાર ચીજો આશીવારદ � જમીન ર ઉતાર�-લોખડ,

આગ, ાણી અન નમક.


વસસલમ) એ ફરમાવ� છ ક� , � શખસ જમવાની

શ�આત કરવા હ�લા અન જમયા છ� નીમક ચાખશ

ત ોતર �તની �માર�ઓથી મહ��ઝ રહ�શ. ત

�માર�ઓ ક� સૌથી નાની �માર� �મા રકતપત

Leprosy અન કોઢ Lucoderma ણ છ.

ઈમામ રઝા (અલ�હસસલામ) એ ણ આ�જ

યાન ફરમાવ� છ. ર� તમા ૭ર ના દલ ૭૦

�માર�નો ઉલખ �� છ.


નીમક પવો એક ઘણી જ રસદાયક હક�કત છ.

અરીમા નીમકન મીલહ કહ� છ. હઝરત અલી

(અલ�હસસલામ) ના અદદ (નામના �કડા) ૧૧૦ છ,

તો મીલહના અદદ ણ ૧૧૦ છ. મીલહમા મીમ

મોહમદ (સલલાહો અલયહ� વઆલહ� વસસલમ) નો

છ. લામ અલી (અલ�હસસલામ) નો છ તો હ� હસન

(અલ�હસસલામ) અન �સન (અલ�હસસલામ) નો છ.

આમ ઈસલામમા મોહમદ (સલલાહો અલયહ� વઆલહ�

વસસલમ) અન હઝરત અલી (અલ�હસસલામ) ની

પવલાયત (મોહબત) અન આલ મોહમદ ની મોહબત

ફર�યાત છ, �મ �વનમા નીમક જ�ર� છ.


અમી�લ મોઅમીનીન હઝરત અલી

(અલ�હસસલામ) એ ફરમાવ� છ ક�, મારા લીધ

સ�હો �મરાહ અન જહ�મી થશ. લોકોનો એક સ�હ

માર� શાનમા અપતશયો�કત કરશ (સી�રયાના અલવીઓ

(�સર�ઓ) �ઓ અલી (અલ�હસસલામ) ન �દા જ

માન છ.) અન ીજો સ�હ માર� શાનન ઘટાડ� દ�શ

(ખાર�ઓ પવ.), � સ�હ ર�લલાહ� (સલલાહો

અલયહ� વઆલહ� વસસલમ) મન �મ નીમલો છ તમ

તમના સાચા �નશીન, વસી, વઝીર અન ખલીફા

તર�ક� � સ�હ મન ક�લ કર� છ. ત સ�હ જ હક ર

છ. આમ નીમક� દરટાત અમી�લ મોઅમનીન

(અલ�હસસલામ) ર છ.


માણસના આરોગય માટ� અન એના અ�ગનન

પદ�રત રાખવા માટ� સવાદ-�ચી જ મહતવની વસ� છ.

આ રસપનયોન પનયમીત અન વયવ�સથત રાખવા માટ�

જ આણા આહારમા ખારા રસ� મહતવ સવીકારા� છ.

ખારા રસ� �ખય કાયર ખોરાક ાચન કરવા�

અન �ખ લગાડવા� છ એ દરટએ �તરડાના �દા

�દા દરદોમા નીમકનો અ� ાન ભદથી ઉયોગ

કરવામા આવ છ.

ખારો રસ શર�ર� શોધન ( �દ) કર� છ અન

શર�રમા �મલા દોોોન �ર કર� છ. આ દોોોની દરટએ

આણ અવા� ચડ� હોય તયાર� નીમકના કોગળા

કર�એ છ�એ, ગળાના કાકડા, સોજો પવ.મા ણ એ


અવયવોની ઉર �મલા �ળા, પવ�પતય દવયો

નીમકના ગરમ ાણીમા કોગળાથી જ �ર કરવામા

આવ છ.

ખારા રસ� એક પવપશરટ કાયર રોણ કરવા�

છ અન એ દરટએ જ ક�ટલીક વાર નીમકના હળવા

ાણીથી ( આજ� Norm Saline) �મડા, ધારા

ધોવાનો ક� આનો ાટો ાધવાનો આ�રવદ પનદટશ ��

છ.

નીમક એ મળશોધક છ તથી જ �તરડામા

ભરાયલા મળન �ર કરવા અન �સત ( એનીમા)

આવામા આવ છ.


દર�ક માણસના શર�રમા ૮ ઔસ નીમક હોય

છ. � નીમક આણ ખાઈએ છ�એ ત ટમા જઈન

સી� હાઈડોકલો�રક એસીડ ની �ય છ. શર�રમા

સના�ઓન સકોચવાની શ�કત નીમક જ આ છ.

હદયના ધકારા, મગજના જાનત�ઓની કામગીર�

અન ાચનમા નીમક � જ ઉયોગી ન છ. નીમક

વગર� ભોજન લા ા સમય લવાથી લકવો થઈ �ય

છ. માનસ અશકત થઈ �ય છ.

આણા શર�મા �લ વજનના ૭૦ ટકા વજન

તો પવાહ� જ છ. દર�ક માનવ શર�રમા લોહ�, ાણી,

હાડકા ધામા નીમક હોય છ. લોહ�, રસવો,

શા, તથા ��મા ણ ખારાશ હોય છ.


નીમકનો સપમાણ ઉયોગ એ અ�ત સમાન

છ. ર� તનો અપત ઉયોગ ઝર રાર છ. વધાર�

પમાણમા લવાથી સૌથી હ�લા અવયવો ર ખરા

અસર થાય છ. લીવર (ય�ત) અન ક�ડની. તયાર છ�

હાથ ગના સાધાઓ ર તની ખરા અસર થાય છ.

ચામડ�ના રોગો થાય છ.

ઈ. સ. ૧૯૮૮ મા �બટ�શ મડ�કલ જનરલમા

ઈનટર સોટ અભયાસના પપસધધ થવાથી જણાવ� ક�

રોજના ૬ ગામ �ટ� નીમક ખાવામા વધારો કરવામા

આવ તો ૩૦ વરસ છ� બલડપસર મા ૧૦ પમમી.

વધારો થાય છ.


નાના શી�ઓ તમજ ચીમાનઝી વાદરા ર

નીમકના રસપદ પયોગ થયા છ.

એક �બટ�શ સશોધન �જ જો માત નીમકના

વરાશનો તીજો ભાગ ઘટાડ� દ�વામા આવ તો લોકોના

બલડપસર, રકત વાહ�નીઓ અન હદય ર એટલી

સાર� અસર થઈ ક� �બટ�નમા લકવાના �કસસામા રર

ટકા અન હાટરએટ�કના �કસસાઓમા ૧૬ ટકા �ટલો

ઘટાડો થયો.

વધાર� બલડપસરના દદ�ઓમા નીમક

ઘટાડવાથી � જ ફાયદો થાય છ. આવા લોકો માટ�

નીમક ઓ� લવાની � સલાહ અાય છ ત �જ

�ચા લોહ�ના દાણવાળા દદ� - ૧૯ થી ૦ વોર


�ધીનાએ રોજ� ૧૦૦ પમગા. નીમક ખા�.૧ થી

૭૦ વોરના એ ૧૩૦૦ પમ ગા. અન ૭૦ વોરથી

ઉરનાએ ૧ર૦૦ પમ ગામ ખા� જોઈએ. આ ર�ોટ

�જ નીમકની વ�મા વ� મયારદા ર૩૦૦ મીલી

ગામ રોજની છ.

આ�વ�દનો એક પખયાત �લોક છ. ‘ભોજનાગ

સદા સય લવણાદક ભરણમ’ અથારત ભોજન હ�લા

નીમક અન આ�નો રસ ખાવો એ સદાકાળ સય છ. ત

જઠરા�ગનન પદ�રત કર� છ. જઠરા�ગન એટલ �ખ સાર�

લાગ તવા પયતનો કરવા. જઠરા�ગન� પદ�રત� એ

જ પનરોગી અવસથા.

ુદરતી વનસ્પત અને તેના ફાયદા vanaspati ane tena...

Documents