asuhan keperawatan jiwa pada pasien ny.c

7/23/2019 Asuhan Keperawatan Jiwa Pada Pasien Ny.c

1/128

Asuhan Keperawatan Jiwa pada Pasien Ny.C

dengan Gangguan Perubahan Persepsi Sensori

Halusinasi Pendengaran

Disusun Oleh :KELOMPOK IV

1. Bellina Alfonsina Ziliwu (121310!"

2. I#ih Bu$i Les%a&i (121310!'"

3. In$ah ah)u Ka&%i*a +a&i (121310!,"

'. -in$)a &is%iani (121310/1"

D3 Keperawatan Reguler Sore

S!Kes P"RA#"D!KA

ahun A$aran %&'( ) %&'*

KAA P"NGANAR


2/128

Pui s)u*u& *ai ana%*an *ea$a uhan an4 Maha Esa5 *a&ena a%as 6e&*a% $an *a&unia

)an4 $i6e&i*an *ea$a *ai sehin44a *ai $aa% en)elesai*an Ma*alah ini. Ma*alah ini

e&ua*an salah sa%u %u4as a%a *uliah Kee&awa%an 7iwa II.

Ke6e&hasilan a*alah ini %i$a* lain u4a $ise&%ai &efe&ensi8&efe&ensi se&%a 6an%uan $a&iiha*8iha* )an4 6e&san4*u%an. Ma*alah ini u4a asih eili*i *e*u&an4an $an *esalahan5

6ai* $ala en)aaian a%e&i a%au $ala en)usunan a*alah ini. Pen)usunan a*alah ini

u4a $ia*su$*an un%u* ena6ah wawasan ahasiswa en4enai a%e&i ini. 7u4a ena$i*an

e$oan un%u* ela*u*an %in$a*an $ala asuhan *ee&awa%an )an4 6e&hu6un4an $en4an

Kee&awa%an 7iwa II.

+ehin44a *&i%i* $an sa&an )an4 e6an4un san4a% sa)a ha&a*an $ei *eseu&naan

a*alah ini. A*hi&n)a *ai en)aai*an %e&ia *asih *ea$a seua iha* )an4 %elah

e6an%u 6ai* se#a&a lan4sun4 auun %i$a* lan4sun4 sehin44a a*alah ini $aa%

%e&selesai*an.

7a*a&%a5 01 -o9e6e& 201,

Pen)usun

+A+ !

P"NDAH,-,AN


3/128

A. La%a& Bela*an4

Keseha%an iwa e&ua*an 6a4ian )an4 in%e4&al $a&i *eseha%an. Keseha%an iwa

6u*an se*e$a& %e&6e6as $a&i 4an44uan iwa5 a*an %e%ai e&ua*an sua%u hal )an4 $i

6u%uh*an oleh seua o&an4. Keseha%an iwa a$alah e&asaan seha% $an 6aha4ia se&%a

au en4a%asi %an%an4an hi$u5 $aa% ene&ia o&an4 lain se6a4ai ana a$an)a.

+e&%a eun)ai si*a osi%if %e&ha$a $i&i sen$i&i $an o&an4 lain. (Men*es5 200,"

Menu&u% +e*&e%a&is 7en$&al Dae&%een Keseha%an (+e*en De*es"5 . +)afii

Aha$5 *eseha%an iwa saa% ini %elah ena$i asalah *eseha%an 4lo6al 6a4i se%ia

ne4a&a %e&asu* In$onesia. P&oses 4lo6alisasi $an esa%n)a *eauan %e*nolo4i

info&asi e6e&i*an $aa* %e&ha$a nilai8nilai sosial $an 6u$a)a a$a as)a&a*a%.

Di sisi lain5 %i$a* seua o&an4 eun)ai *eauan )an4 saa un%u* en)usuai*an

$en4an 6e&6a4ai e&u6ahan5 se&%a en4elola *onfli* $an s%&es %e&se6u%. ( Di*%o&a% Bina

Pela)anan Kee&awa%an $an Pela)anan Me$i* Dae&%een Keseha%an5 200!"

+e%ia saa% $aa% %e&a$i ',0 u%a o&an4 $iselu&uh $unia %e&*ena $aa*

e&asalahan iwa5 s)a&af auun e&ila*u $an ulahn)a %e&us enin4*a%.

Pa$a s%u$) %e&6a&u O $i 1' ne4a&a enunu**an 6ahwa a$a ne4a&a8ne4a&a

6e&*e6an45 se*i%a& !8/,; *asus 4an44uan iwa a&ah %i$a* $aa% en4o6a%an aaun

a$a %ahun u%aa(a&$ian5 200/". Masalah *eseha%an iwa e&ua*an asalah *eseha%an

as)a&a*a% )an4 $ei*ian %in44i $i6an$in4*an $en4an asalah *eseha%an lain )an4 a$a

$ias)a&a*a%.

Da&i 1,0 u%a oulasi o&an4 $ewasa In$onesia5 6e&$asa&*an $a%a Dea&%een

Keseha%an (De*es"5 a$a 15!' u%a o&an4 en4alai 4an44uan en%al eosional.

+e$an4*an ' ; $a&i ulah %e&se6u% %e&la6a% 6e&o6a% $an %i$a* %e&%an4ani a*i6a%

*u&an4n)a la)anan un%u* en)a*i% *eiwaan ini. K&isis e*onoi $unia )an4 sea*in

6e&a% en$o&on4 ulah en$e&i%a 4an44uan iwa $i $unia5 $an In$onesia *hususn)a *ian

enin4*a%5 $ie&*i&a*an se*i%a& ,0 u%a a%au 2,; $a&i u%a en$u$u* In$onesia

en4alai 4an44uan iwa (-u&$wi)an%i5 200/".

Be&$asa&*an $a%a $a&i e$i#al &e#o&$ BP


4/128

%ahun 200/ ( anua&i8a&e%" ulah asien 22=' $en4an halusinasi se6an)a* 112 o&an4.

A4a& e&ila*u *e*e&asan %i$a* %e&a$i a$a *lien halusinasi a*a san4a% $i 6u%uh *an

asuhan *ee&awa%an )an4 6e&*esina6un4an.

A*i6a% sea*in *ole*sn)a e&soalan hi$u )an4 un#ul $i %en4ah as)a&a*a%5

en)e6a6*an ulah en$e&i%a 4an44uan iwa $i


5/128

f. Pen$o*uen%asian asuhan *ee&awa%an a$a *lien $en4an e&u6ahan e&sesi

senso&i : halusinasi en$en4a&an

4. Daa% e6an$in4*an *esenan4an an%a&a %eo&i $en4an *en)a%aan )an4 enulis

$aa%*an

?. n%u*

en44ali $a%a5 %e*ni* )an4 $i4una*an 6e&6a4ai a#a $i an%a&a n)a a$alah :

a. awan#a&a : enulis en4a$a*an wawan#a&a a$a *lien $i &uan4 nu&i

6. O6se&9asi : *eloo* ela*u*an en4uulan $a%a )an4 $ila*u*an $en4an

en4aa%an se#a&a lan4sun4 a$a &ila*u *lien

#. +%u$i *eus%a*aan : *eloo* eelaa&i su6e&8su6e& ee&i*saan fisi*

)an4 $ila*u*an se#a&a 6e&%aha


6/128

$. Da%a se*un$e& : *eloo* en4a6il $a%a $a&i s%a%us *lien5 #a%a%an *ee&awa%an

un%u* $ianalisa se6a4ai $a%a )an4 e$u*un4 asalah *lien.


7/128

+A+ !!

!NJA,AN "R!

'.-aporan Pendahuluan !S-AS! SS!A-

D"/!N!S!

Isolasi sosial a$alah *ea$aan $iana seseo&an4 in$i9i$u en4alai enu&unan a%au

6ah*an saa se*ali %i$a* au 6e&in%e&a*si $en4an o&an4 lain $ise*i%a&n)a. Pasien

un4*in e&asa $i%ola*5 %i$a* $i%e&ia5 *eseian5 $an %i$a* au e6ina hu6un4an

)an4 6e&a&%i $en4an o&an4 lain (Pu&6a5 $**. 200/".

Isolasi sosial a$alah 4an44uan $ala 6e&hu6un4an )an4 e&ua*an e*anise in$i9i$u

%e&ha$a sesua%u )an4 en4an#a $i&in)a $en4an #a&a en4hin$a&i in%e&a*si $en4an

o&an4 lain $an lin4*un4an (Dalai5 $**. 200=".

Isolasi soaial a$alah en4alaan *esen$i&ian seo&an4 in$i9i$u )an4 $i%e&ia se6a4ai

e&la*uan $a&i o&an4 lain se&%a se6a4ai *on$isi )an4 ne4a%if a%au en4an#a (il*inson5

200!".

Isolasi sosial a$alah sua%u *ea$aan *eseian )an4 $ialai oleh seseo&an4 *a&ena o&an4

lain en)a%a*an si*a )an4 ne4a%if $an en4an#a ( won$sen$5 1==/ ". A%au sua%u

*ea$aan $iana seseo&an4 in$i9i$u en4alai enu&unan 6ah*an saa se*ali %i$a*

au 6e&in%e&a*si $en4an o&an4 lain $ise*i%a&n)a5 asien un4*in e&asa $i%ola*5 %i$a*

$i%e&ia5 *eseian5 $an %i$a* au e6ina hu6un4an )an4 6e&a&%i $an %i$a* au

e6ina hu6un4an )an4 6e&a&%i $en4an o&an4 lain (Bu$i Anna Kellia%5 200 ". Mena&i*

$i&i e&ua*an eo6aan un%u* en4hin$a&i in%e&a*si $en4an o&an4 lain5 en4hin$a&i

hu6un4an $en4an o&an4 lain ( Pawlin5 1==3 $i*u%i Bu$i Kellia%5 2001". a*%o&

e&*e6an4an $an sosial 6u$a)a e&ua*an fa*%o& &e$isosisi %e&a$in)a e&ila*u

isolasi sosial. (Bu$i Anna Kellia%"

"!-G!

A. /a0tor Predisposisi

Be6e&aa fa*%o& )an4 $aa% en)e6a6*an isolasi sosial a$alah:

a. a*%o& Pe&*e6an4an

+e%ia %aha %u6uh *e6an4 eili*i %u4as )an4 ha&us $ilalui in$i9i$u $en4an

su*ses5 *a&ena aa6ila %u4as e&*e6an4an ini %i$a* $aa% $ienuhi5 a*an

en4ha6a% asa e&*e6an4an selanu%n)a. Kelua&4a a$alah %ea% e&%aa )an4


8/128

e6e&i*an en4alaan 6a4i in$i9i$u $ala enalin hu6un4an $en4an o&an4 lain.

Ku&an4n)a s%iulasi5 *asih sa)an45 e&ha%ian $an *ehan4a%an $a&i i6uen4asuh a$a

6a)i 6a)i a*an e6e&i*an &asa %i$a* aan )an4 $aa% en4ha6a% %e&6en%u*n)a

&asa ea)a $i&i.


9/128

$aa% ee&%ahan*an *esei6an4an hu6un4an %e&se6u%5 )an4 se&in4*ali

eni6ul*an e&asaan %e&%e*an auun %e&4an%un4 a$a &eaa.'" Masa Dewasa Mu$a

In$i9i$u enin4*a%*an *ean$i&iann)a se&%a ee&%ahan*an hu6un4an

in%e&$een$en an%a&a %ean se6a)a auun o&an4 %ua. Kea%an4an $i%an$ai $en4an*eauan en4e*s&esi*an e&asaan a$a o&an4 lain $an ene&ia e&asaan o&an4

lain se&%a e*a %e&ha$a *e6u%uhan o&an4 lain. In$i9i$u sia un%u* e6en%u* sua%u

*ehi$uan 6a&u $en4an eni*ah $an eun)ai e*e&aan. Ka&a*%e&is%i* hu6un4an

in%e&e&sonal a$a $ewasa u$a a$alah salin4 e6e&i $an ene&ia (mutuality".

," Masa Dewasa en4ahIn$i9i$u ulai %e&isah $en4an ana*8ana*n)a5 *e%e&4an%un4an ana*8ana* %e&ha$a

$i&in)a enu&un. Kesea%an ini $aa% $i4una*an in$i9i$u un%u* en4e6an4*an

a*%i9i%as 6a&u )an4 $aa% enin4*a%*an e&%u6uhan $i&i. Ke6aha4iaan a*an $aa%$ie&oleh $en4an %e%a ee&%ahan*an hu6un4an )an4 in%e&$een$en an%a&a o&an4

%ua $en4an ana*.

" Masa Dewasa A*hi&

In$i9i$u a*an en4alai 6e&6a4ai *ehilan4an 6ai* *ehilan4an *ea$aan fisi*5

*ehilan4an o&an4 %ua5 asan4an hi$u5 %ean5 auun e*e&aan a%au e&an. Den4an

a$an)a *ehilan4an %e&se6u% *e%e&4an%un4an a$a o&an4 lain a*an enin4*a%5 naun

*ean$i&ian )an4 asih $iili*i ha&us $aa% $ie&%ahan*an.

6. a*%o& Kouni*asi Dala Kelua&4a

Masalah *ouni*asi $ala *elua&4a $aa% ena$i *on%&i6usi un%u* en4e6an4*an

4an44uan %in4*ah la*u.

1" +i*a 6e&usuhanhos%ili%as

2" +i*a en4an#a5 e&en$ah*an $an enele*8ele**an ana*3" +elalu en4*&i%i*5 en)alah*an5 ana* %i$a* $i6e&i *esea%an un%u*

en4un4*a*an en$aa%n)a.

'" Ku&an4 *ehan4a%an5 *u&an4 ee&ha%i*an *e%e&%a&i*an a$a e6i#aanana*5

hu6un4an )an4 *a*u an%a&a an44o%a *elua&4a5 *u&an4 %e4u& saa5 *ouni*asi *u&an4

%e&6u*a5 %e&u%aa $ala ee#ahan asalah %i$a* $iselesai*an se#a&a %e&6u*a $en4an

us)awa&ah.

," E*s&esi eosi )an4 %in44i

" Dou6le 6in$ ($ua esan )an4 6e&%en%an4an $isaai*an saa% 6e&saaan )an4

e6ua% 6in4un4 $an *e#easann)a enin4*a%".

#. a*%o& +osial Bu$a)a


10/128

Isolasi sosial a%au en4asin4*an $i&i $a&i lin4*un4an e&ua*an fa*%o& en$u*un4

%e&a$in)a 4an44uan 6e&hu6un4an. Daa% u4a $ise6a6*an oleh *a&ena no&a8no&a

)an4 salah )an4 $ianu% oleh sa%u *elua&4a.see&%i an44o%a %i$a* &o$u*%if $iasin4*an

$a&i lin4*un4an sosial.

$. a*%o& Biolo4isCene%i* e&ua*an salah sa%u fa*%o& en$u*un4 4an44uan iwa. Insi$en %e&%in44i

s*iof&enia $i%eu*an a$a *elua&4a )an4 an44o%a *elua&4a )an4 en$e&i%a

s*iof&enia. Be&$asa&*an hasil eneli%ian a$a *e6a& onoi4o% aa6ila salah

$ian%a&an)a en$e&i%a s*iof&enia a$alah ,/;5 se$an4*an 6a4i *e6a& $ii4o%

e&sen%asen)a /;. Kelainan a$a s%&u*%u& o%a* see&%i a%&oi5 e6esa&an 9en%&i*el5

enu&unan 6e&a% $an 9olue o%a* se&%a e&u6ahan s%&u*%u& li6i*5 $i$u4a $aa%

en)e6a6*an s*iof&enia.

+. /a0tor Presipitasi+%&eso& &esii%asi %e&a$in)a isolasi sosial $aa% $i%i6ul*an oleh fa*%o& in%e&nal

auun e*s%e&nal5 eliu%i:

1. +%&esso& +osial Bu$a)a

+%&eso& sosial 6u$a)a $aa% ei#u *esuli%an $ala 6e&hu6un4an5 %e&a$in)a

enu&unan s%a6ili%as *elua&4a see&%i ee&aian5 6e&isah $en4an o&an4 )an4 $i#in%ai5

*ehilan4an asan4an a$a usia %ua5 *eseian *a&ena $i%in44al auh5 $i&awa% $i&uah

sa*i% a%au $iena&a. +eua ini $aa% eni6ul*an isolasi sosial.

2. +%&esso& Bio*iiaa" eo&i $oaine: Kele6ihan $oain a$a eso*o&%i*al $an esoli6i* se&%a

%&a#%us sa&af $aa% e&ua*an in$i*asi %e&a$in)a s*iof&enia.

6" Menu&unn)a MAO (Mono Aino O*si$asi" $i$ala $a&ah a*an enin4*a%*an

$oain $ala o%a*. Ka&ena salah sa%u *e4ia%an MAO a$alah se6a4ai eni )an4

enu&un*an $oain5 a*a enu&unn)a MAO u4a $aa% e&ua*an in$i*asi

%e&a$in)a s*iof&enia.

#" a*%o& en$o*&in: 7ulah + $an L )an4 &en$ah $i%eu*an a$a asien

s*iof&enia. Dei*ian ula &ola*%in en4alai enu&unan *a&ena $iha6a% oleh

$oain. )e&%i&oi$ise5 a$an)a enin4*a%an auun enu&unan ho&on

a$&eno#o&%i#al se&in4*ali $i*ai%*an $en4an %in4*ah la*u si*o%i*.$" Vi&al hio%esis: Be6e&aa enis 9i&us $aa% en)e6a6*an 4eala84eala si*o%i*

$ian%a&an)a a$alah 9i&us IV )an4 $aa% e&u6ah s%u*%u& sel8sel o%a*.

3. +%&esso& Biolo4i* $an Lin4*un4an +osial


11/128

Be6e&aa eneli%i e6u*%i*an 6ahwa *asus s*iof&enia se&in4 %e&a$i a*i6a%

in%e&a*si an%a&a in$i9i$u5 lin4*un4an auun 6iolo4is.'. +%&esso& Psi*olo4is

Ke#easan )an4 %in44i a*an en)e6a6*an enu&unn)a *eauan in$i9i$u un%u*

6e&hu6un4an $en4an o&an4 lain. In%esi%as *e#easan )an4 e*s%&i $an eanan4$ise&%ai %e&6a%asn)a *eauan in$i9i$u un%u* en4a%asi asalah a*an

eni6ul*an 6e&6a4ai asalah 4an44uan 6e&hu6un4an a$a %ie si*o%i*.Menu&u% %eo&i si*oanalisa e&ila*u s*iof&enia $ise6a6*an *a&ena e4o %i$a* $aa%

enahan %e*anan )an4 6e&asal $a&i i$ auun &eali%as )an4 6e&asal $a&i lua&. E4o

a$a *lien si*o%i* eun)ai *eauan %e&6a%as un%u* en4a%asi s%&ess. al ini

6e&*ai%an $en4an a$an)a asalah se&ius an%a&a hu6un4an i6u $an ana* a$a fase

si6io%i* sehin44a e&*e6an4an si*olo4is in$i9i$u %e&ha6a%.

Menu&u% Pu&6a5 $**. (200/" s%&a%e4i *oin4 $i4una*an asien se6a4ai usahaen4a%asi *e#easan )an4 e&ua*an sua%u *eseian n)a%a )an4 en4an#a

$i&in)a. +%&a%e4i *oin4 )an4 se&in4 $i4una*an a$a asin48asin4 %in4*ah la*u

a$alah se6a4ai 6e&i*u%:

1" in4*ah la*u #u&i4a: &o)e*si2" Deen$en#): &ea*si fo&asi

3" Mena&i* $i&i: &e4&asi5 $e&esi5 $an isolasi

'" ?u&i4a5 waha5 halusinasi: &o)e*si5 $enial," Maniula%if: &e4&asi5 &e&esi5 isolasi

" +*io&enia: $isla#een%5 &oe*si5 in%&ie*si5 *on$ensasi5 isolasi5 &e&esi $an

&e4&asi.

D. Rentang respon

1.


12/128

+alin4 *e%e&4an%un4an an%a& in$i9i$u $en4an o&an4 lain $ala e6ina hu6un4an

in%e&e&sonal.2.


13/128

#ASA-AH K"P"RA2AAN dan DAA ANG P"R-, D! KAJ!

a. Isolasi +osial

6. a&4a Di&i &en$ah K&onis

#. Pe&u6ahan Pe&sesi senso&i : alusinasi$. Defisi% Pe&awa%an Di&i

e. Koin4 In$i9i$u i$a* Efe*%if

f. Koin4 Kelua&4a i$a* efe*%if4. In%ole&ansi a*%ifi%as

h. Defisi% e&awa%an $i&i

i.


14/128

ANDA DAN G"JA-A

Menu&u% Pu&6a5 $**. (200/" %an$a $an 4eala isolasi sosial )an4 $aa% $i%eu*an

$en4an wawan#a&a5 a$alah:

1. Pasien en#e&i%a*an e&asaan *eseian a%au $i%ola* oleh o&an4 lain2. Pasien e&asa %i$a* aan 6e&a$a $en4an o&an4 lain

3. Pasien en4a%a*an %i$a* a$a hu6un4an )an4 6e&a&%i $en4an o&an4 lain

'. Pasien e&asa 6osan $an la6a% en4ha6is*an wa*%u,. Pasien %i$a* au 6e&*onsen%&asi $an e6ua% *eu%usan

. Pasien e&asa %i$a* 6e&4una

!. Pasien %i$a* )a*in $aa% elan4sun4*an hi$u/. Men)en$i&i $ala &uan4an

=. +e$ih5 afe* $a%a&

10. Pe&ha%ian $an %in$a*an %i$a* sesuai $en4an usia

11. Aa%is

Masalah Kee&awa%an

Kee&awa%an

Da%a )an4 e&lu $i*ai

Isolasi +osial 1. Da%a +u6e*%if

Klien en4a%a*an ulai 6e&4aul $en4an o&an4

lain.

Klien en4a%a*n $i&in)a %i$a* in4in $i%eani

e&awa% $an ein%a un%u* sen$i&ian

Klien en4a%a*an %i$a* au 6e&6i#a&a $en4an

o&an4 lain.

i$a* au 6e&*ouni*asi

D%a %en%an4 *lien 6iasan)a $i$aa% $a&i

*elua&4a )an4 en4e%ahui *e%e&6u*aan *lien2. Da%a O6e*%if

Ku&an4 son%an Aa%is

E*s&esi waah *u&an4 6e&se&i

o$a* e&awa% $i&i $an %i$a* ee&ha%i*an

*e6e&sihan $i&i i$a* a$a a%au *u&an4 *ouni*asi 9e&6al

Men4isolasi $i&i

Asuan a*anan $an inuan %e&4an44u


15/128

12. Kon%a* a%a *u&an45 %i$a* au ena%a lawan 6i#a&a

13.


16/128

Isolasi +osial.

3. uuan

>u : Klien $aa% 6e&in%e&a*si $en4an o&an4 lain

Khusus :

1. Klien $aa% e6ina hu6un4an salin4 ea)a.

2. Klien $aa% en)e6u%*an en)e6a6 isolasi sosial.

3. Klien au en)e6u%*an *eun%un4an $an *e&u4ian hu6un4an

$en4an o&an4 lain.

'. Klien $aa% ela*sana*an hu6un4an so#ial se#a&a 6e&%aha.

,. Klien en$aa% $u*un4an *elua&4a $ala ee&luas hu6un4an

sosial.

. Klien $aa% eanfaa%*an o6a% $en4an 6ai*.

'.in$a*an Kee&awa%an.

1. Me6ina hu6un4an salin4 ea)a.

2. Men4i$en%ifi*asi en)e6a6 isolasi sosial asien.

3. Be&$is*usi $en4an asien %en%an4 *eun%un4an 6e&in%e&a*si $en4an o&an4 lain.

'. Be&$is*usi $en4an asien %en%an4 *e&u4ian 6e&in%e&a*si $en4an o&an4 lain,. Men4aa&*an asien #a&a 6e&*enalan $en4an sa%u o&an4

. Men4anu&*an asien easu**an *e4ia%an la%ihan 6e&6in#an486in#an4 $en4an

o&an4 lain $ala *e4ia%an ha&ian.

+. Proses Pela0sanaan

1. ase O&en%asi.

a. +ala e&aeu%i*.

Assalaualai*u..FFF selaa% a4i 6uG e&*enal*an naa sa)a -. +a)a

ahasiswa &a*%e* $a&i +IKes PE


17/128

#. Kon%&a*.

oi* :

Bai*lah Bu5 6a4aiana *alau *i%a 6e&6in#an486in#an4 %en%an4 e&asaan Bu $an

*eauan )an4 Bu ili*i@ Aa*ah 6e&se$ia@ uuanan)a A4a& i6u $en4an sa)a

$aa% salin4 en4enal se*ali4us i6u $aa% en4e%ahui *eun%un4an 6e&in%e&a*si

$en4an o&an4 lain $an *e&u4ian %i$a* 6e&in%e&a*si $en4an o&an4 lain

a*%u :

Be&aa laa Bu au 6e&6in#an486in#an4@ Ba4aiana *alau 20 eni%@

ea% :

I6u au 6e&6in#an486in#an4 $iana@ Ba4ai ana *alau $i %aan@

2. ase *e&a.

Den4an siaa i6u %in44al se&uah@ +iaa )an4 alin4 $e*a% $en4an i6u@

aa )an4 en)e6a6*an i6u $e*a% $en4an o&an4 %e&se6u%@ +iaa an44o%a *elua&4a

$an %ean i6u )an4 %i$a* $e*a% $en4an i6u@ aa )an4 e6ua% i6u %i$a* $e*a%

$en4an o&an4 lain@ Aa saa *e4ia%an )an4 6iasa i6u la*u*an saa% 6e&saa

*elua&4a@ Ba4aiana $en4an %ean8%ean )an4 lain@ Aa*ah a$a en4alaan

)an4 %i$a* en)enan4*an *e%i*a 6e&4aul $en4an o&an4 lain@ Aa )an4

en4ha6a% i6u $ala 6e&%ean a%au 6ea*a8#a*a $en4an o&an4 lain@

Menu&u% i6u aa *eun%un4an *i%a *alau eun)ai %ean@ ah 6ena&5

*i%a eun)ai %ean un%u* 6ea*a86ea*a. Aa la4i i6u@ (saai asien

$aa% en)e6u%*an 6e6e&aa" -ah *alau *e&u4ian *i%a %i$a* eun)ai %ean

aa i6u@ )a aa la4i@ (saai en)e6u%*an 6e6e&aa" a$i 6an)a* u4a &u4in)a

%i$a* un)a %ean )a. Kalau 6e4i%u in4in i6u 6elaa& 6e&%ean $en4an o&an4

lain@ -ah un%u* eulain)a se*&an4 i6u la%ihan 6e&*enalan $en4an sa)a %e&le6ih

$ahulu. Be4ini i6u5 un%u* 6e&*enalan $en4an o&an4 lain $en4an o&an4 lain *i%a

se6u%*an $ahulu naa *i%a $an naa an44ilan )an4 *i%a su*ai. ?on%ohn)a: naa

sa)a 6elia5 senan4 sian44il a6el. +elanu%n)a i6u enan)a*an naa o&an4 )an4

$iaa* 6e&*enalan. ?on%ohn)a naa i6u siaa @ senan4n)a $ian44il aa@ A)o 6u

#o6a $i&a*%e**anF Misaln)a sa)a 6elu *enal $en4an i6u. #o6a i6u 6e&*enalan

$en4an sa)a.


18/128

a 6a4us se*ali i6uFF #o6a se*ali la4i i6u..FFF 6a4us se*ali i6uFF se%elah

6e&*enalan $en4an i6u o&an4 %e&se6u% i6u 6isa elanu%*an ea*aan %en%an4

hal8hal )an4 en)enan4*an i6u 6i#a&a. Misaln)a %en%an4 #ua#a5 %en%an4 ho6i5

%en%an4 *elua&4a5 e*e&aan $an se6a4ain)a5 nah 6a4aiana *alau se*a&an4 *i%a

la%ihan 6ea*a8#a*a $en4an %ean i6u. ($ain4i asien 6ea*a8#a*a".

3. ase e&inasi.

a. E9aluasi su6e*%if $an o6e*%if :

Ba4aiana e&asaan i6u se%elah *i%a la%ihan 6e&*enalan@ -ah se*a&an4 #o6a

ulan4i $an e&a4a*an *e6ali #a&a 6e&*enalan $en4an o&an4 lainF

6.


19/128

SRA"G! P"-AKSANAAN % 4SP %5 !S-AS! SS!A-

A. Proses Keperawatan.

1. Kon$isi Klien.

Da%a su6e*%if :

Klien en4a%a*an alas 6e&in%e&a*si.

Da%a o6e*%if :

1. Klien en)en$i&i $i *aa&.2. Klien %i$a* au ela*u*an a*%i9i%as $i lua& *aa&.

3. Klien %i$a* au ela*u*an in%e&a*si $en4an )an4 lainn)a.

2. Dia4nosa Kee&awa%an.

Isolasi +osial.

3. uuan.

1. Klien $aa% e&a*%e**an #a&a 6e&*enalan $ena4n o&an4 lain.

2. Klien eili*i *ein4inan un%u* ela*u*an *e4ia%an 6e&6in#an486in#an4 $en4an

o&an4 lain.

'.in$a*an Kee&awa%an.

1. Men4e9aluasi a$wal *e4ia%an ha&ian asien.2. Me6e&i*an *esea%an *ea$a asien e&a*%e**an #a&a 6e&*enalan $en4an

sa%u o&an4.


20/128

3. Me6ena%u asien easu**an *e4ia%an 6e&6in#an486in#an4 $en4an o&an4 lain

se6a4ai salah sa%u *e4ia%an ha&ian.


1. ase O&en%asi.

a. +ala e&aeu%i*.

Assalaualai*u 5 +elaa% a4i i6u5 Masih in4a% $en4an sa)a@

6. E9aluasi Vali$asi :

Ba4aiana $en4an e&asaan i6u ha&i ini@ Aa*ah asih a$a e&asaan *eseian5

6a4aiana sean4a%n)a un%u* 6ea*a8#a*a $en4an %ean@ Aa*ah i6u su$ah

ulai 6e&*enalan $en4an o&an4 lain@ Ba4ai ana e&asaan i6u se%elah ulai

6e&*enalan@

#. Kon%&a* :

oi* :Bai*lah sesuai $en4an ani *i%a *ea&in ha&i ini *i%a a*an la%ihan 6a4ai

ana 6e&*enalan $an 6ea*a8#a*a $en4an 2 o&an4 lain a4a& i6u sea*in

6an)a* %ean. Aa*ah i6u 6e&se$ia@

a*%u :Be&aa laa i6u au 6e&6in#an486in#an4@ Ba4aiana *alau 20

eni%@

ea% :i6u au 6e&6in#an486in#an4 $iana@ Ba4ai ana *alau $i %aan@

2. ase Ke&a.

Bai*lah ha&i ini sa)a $a%an4 6e&saa $ua o&an4 i6u e&awa% )an4 u4a

$inas $i &uan4an ela%i ini5 i6u 6isa eulai 6e&*enalan.. aa*ah i6u asih in4a%


21/128

6a4aiana #a&a 6e&*enalan@ (6e&i uian i*a asien asih in4a%5 i*a asien lua5

6an%u asien en4in4a% *e6ali #a&a 6e&*enalan" nah silah*an i6u ulai

(fasili%asi e&*enalan an%a&a asien $en4an e&awa% lain" wah 6a4us se*ali i6u5

selain naa5alaa%5 ho66) aa*ah a$a )an4 in4in i6u *e%ahui %e%an4 e&awa% ?

$an D@ (6an%u asien en4e6an4**an %oi* e6i#a&aan" wah 6a4us se*ali5

-ah i6u aa *e4ia%an )an4 6iasa i6u la*u*an a$a a ini@ Ba4ai ana *alau *i%a

eneani %ean i6u )an4 se$an4 en)ia*an a*an sian4 $i &uan4 a*an

sa6il enolon4 %ean i6u 6isa 6ea*a8#a*a $en4an %ean )an4 lain. Ma&i

6u.. ($ain4i asien *e &uan4 a*an" aa )an4 in4in i6u 6in#an4*an $en4an

%ean i6u. ooh %en%an4 #a&a en)usun i&in4 $ia%as ea silah*an i6u( i*a asien

$ia $aa% $i6an%u oleh e&awa%" #o6a i6u %an)a*an 6a4aiana #a&a en)usun

i&in4 $i a%as ea *ea$a %ean i6u@ aa*ah ha&us &ai a%au %i$a*@ +ilah*an 6u5

aala4i )an4 in4in 6u 6in#an4*an.. silah*an.

O*e se*a&an4 i&in4n)a su$ah &ai5 6a4ai ana *alau i6u $en4an %ean

i6u ela*u*an en)usun 4elas $ia%as ea 6e&saaG silah*an 6ea*a8#a*a

i6u.

3. ase e&inasi.


Ba4aiana e&asaan i6u se%elah *i%a 6e&*enalan $en4an e&awa% B $an ? $an

6ea*a8#a*a $en4an %ean i6u saa% en)ia*an a*an sian4 $i &uan4 a*an@

?o6a i6u se6u%*an *e6ali 6a4aiana #a&an)a 6e&*enalan@

6.


22/128

Bai* lah i6u 6a4aiana *alau 6eso* sa)a *an en$ain4i i6u 6e&*enalan

$en4an ' o&an4 lain $an la%ihan 6ea*a8#a*a saa% ela*u*an *e4ia%an ha&ian

lain5 aa*ah i6u 6e&se$ia@

a*%u :

I6u au a 6e&aa@ Ba4aiana *alau a 10:00 @ Bai*lah i6u 6eso* sa)a a*an*esini a 10:00 saai ua 6eso* i6u. sa)a e&isi Assalaualai*u


23/128

a. +ala e&aeu%i*.

Assalaualai*u 6u5 +elaa% a4i 6u5 asih in4a% $en4an sa)a@


Ba4aiana $en4an e&asaan i6u ha&i ini@ Aa*ah asih a$a e&asaan *eseian@

Aa*ah i6u su$ah 6e&sean4a% 6ea*a8#a*a $en4an o%&an4 lain@ Aa *e4ia%an

)an4 $ila*u*an sa6il 6ea*a8#a*a@ Ba4aiana $en4an a$wal 6e&*enalan

$an 6ea*a8#a*a5 aa*ah su$ah $ila*u*an@ Ba4us i6u.

#. Kon%&a* :

oi* :Bai*lah sesuai $en4an ani *i%a *ea&in ha&i ini sa)a a*an en$ain4i

6u 6e&*enalan a%au 6ea*a8#a*a $en4an %u*an4 asa*5 se&%a 6ea*a8#a*a

$en4an %ean se*aa& saa% ela*u*an *e4ia%an ha&ian. Aa*ah i6u 6e&se$ia@

a*%u :Be&aa laa i6u au 6e&6in#an486in#an4@ Ba4aiana *alau 20 eni%@

ea% :I6u au 6e&6in#an486in#an4 $iana@ Ba4ai ana *alau $i &uan4 %au@

2. ase Ke&a.

Bai*lah i6u5 6a4aiana i*a *i%a enuu &uan4 $au&5 $isana a&a u&u

asa* se$an4 easa* $an u&uasa* $isana 6e&ulah lia o&an4 $isana.

Ba4aiana i*a *i%a 6e&an4*a% se*a&an4@ Aa*ah i6u su$ah sia 6e&4a6u64

$en4an 6an)a* o&an4@ -ah i6u sesaain)a $isana i6u lan4sun4 6e&salaan $an

ee&*enala*an $i&i see&%i )an4 su$ah *i%a elaa&i5 i6u 6e&si*a 6iasa saa

$an )a*in 6ahwa o&an48o&an4 $isana senan4 $en4an *e$a%an4an i6u. 6ai* lah 6u

*i%a 6e&an4*a% se*a&an4 )a 6u.

(selanu%n)a e&awa% en$ain4i asien $i *e4ia%an *eloo*5 saai $en4an

*e6ali *e&ua".

-ah 6u5 se*a&an4 *i%a la%ihan 6ea*a8#a*a $en4an %ean saa%

ela*u*an *e4ia%an ha&ian5 *e4ia%an aa )an4 in4in 6u la*u*an@ Ooh e&ai*an


24/128

*aa& 6ai*lah $en4an siaa i6u in4in $i$ain4i@ Den4an -n. E@ 6ai*lah 6u.

*e4ia%ann)a e&ai*an %ea% %i$u& $an en)au *aa& %i$u& )a 6u( e&awa%

en4aa asien E un%u* eneani asien e&ai*an %ea% %i$u& $an en)au

*aa&5 *eu$ian eo%i9asi asien $an %ean se*aa& 6ea*a8#a*a.

3. ase e&inasi.


Ba4aiana e&asaan i6u se%elah *i%a 6e&*enalan $en4an u&u asa* $i $au& @

*alau se%elah e&ai*an *aa& 6a4aiana i6u@ aa en4alaan i6u )an4

en)enan4*an 6e&a$a $ala *eloo*@ A$a*ah anfaa%n)a *i%a 6e&4a6un4

$en4an o&an4 6an)a*@

6.


25/128

SRA"G! P"-AKSANAAN 6 4SP 65 !S-AS! SS!A-A. Proses Keperawatan.

1. Kon$isi Klien.

Da%a su6e*%if :

1. Klien en4a%a*an su$ah au 6e&in%e&a*si $en4an o&an4 lain.2. Klien en4a%a*an au 6e&in%e&a*si $en4an o&an4 lain.

Da%a o6e*%if :

1. Klien su$ah au *elua& *aa&.

2. Klien 6isa ela*u*an a*%i9i%as $i &uan4an.

2. Dia4nosa Kee&awa%an.

Isolasi +osial.

3. uuan.

1. Klien eu 6e&*enalan $en4an $ua o&an4 a%au le6ih.2. Klien $aa% easu**an *e$ala a$wal *e4ia%an ha&ian.

'. in$a*an Kee&awa%an.

1. en4e9aluasi a$wal *e4i%an ha&ian asien.

2. e6e&i*an *esea%an a$a *lien 6e&*enalan.3. en4anu&*an asien easu**an *e$ala a$wal *e4ia%an ha&ian.


1. ase O&en%asi.

a. +ala e&aeu%i*.

Assalaualai*u 6u5 +elaa% a4i 6u. Aa*ah i6u asih *enal $en4an sa)a@



26/128

Ba4aiana $en4an e&asaan i6u ha&i ini@ asih a$a e&asaan *eseia5 &asa en44an

6e&6i#a&a $en4an o&an4 lain@ Ba4aiana $en4an *e4ia%an ha&iann)a su$ah $ila*u*an@

$ila*u*an sa6il 6ea*a8#a*a *an i6u@ su$ah 6e&aa o&an4 6a&u )an4 i6u *enal@

Den4an %ean *aa& )an4 lain 6a4aiana@ Aa*ah su$ah 6ea*a8#a*a u4a@

Ba4aian e&asaan i6u se%elah ela*u*an seua *e4ia%an@ aah i6u ean4 lua& 6iasa.

#. Kon%&a* :

oi* :

Bai*lah sesuai $en4an ani *i%a *ea&in ha&i ini sa)a a*an en$ain4i i6u

$ala eneu% a*aian *e laun$&) a%au la%ihan 6e&6i#a&a saa% ela*u*an

*e4ia%an sosial. Aa*ah i6u 6e&se$ia@

a*%u :

Be&aa laa i6u au 6e&6in#an486in#an4@ Ba4aiana *alau 20 eni%@ ea% :

I6u au 6e&6in#an486in#an4 $iana@ Ba4ai ana *alau $i &uan4 %au@

2. ase Ke&a.

Bai*la*5 aa*ah 6u su$ah eun)ai $af%a& 6au )an4 a*an $i a6il@ (se6ai*n)a

su$ah $isia*an oleh e&awa%" 6ai*lah i6u a&i *i%a 6e&an4*a% *e &uan4an

laun$&).

(*ouni*asi saa% $i &uan4an laun$&)".

-ah i6u #a&an)a )an4 e&%aa a$alah i6u u#a*an sala un%u* i6u si%i5 se%elah i%u

i6u 6e&%an)a *ea$a i6u +i%i aa*ah a*aian un%u* &uan4an ela%i su$ah a$a@ 7i*a

a$a e&%an)aan $a&i i6u si%i i6u awa6 )a.. se%elah selesai5 in%a i6u si%i

en4hi%un4 %o%al a*aian $an *eu$ian i6u u#a*an %e&ia*asih a$a I6u si%i..

-ah se*a&an4 #o6a i6u ulai ( e&awa% en$ain4i asien"

3. ase e&inasi.

a. su6e*%if $an o6e*%if :

Ba4aiana e&asaan i6u se%elah 6ea*a8#a*a saa% eneu% a*aian *e

&uan4an laun$&)@ Aa*ah en4alaan )an4 en)enan4*an 6u@

6.


27/128

Bai*lah 6u5 selanu%n)a i6u 6isa %e&us ena6ah o&an4 )an4 i6u *enal $an

ela*u*an *e4ia%an eneu% a*aian *e &uan4an laun$&).

#. Kon%&a* )an4 a*an $a%an4 :

oi* :

Bai* lah 6u 6a4aiana *alau 6eso* *i%a 6e&6in#an486in#an4 la4i %en%an4

*e6e&sihan $i&i. aa*ah i6u 6e&se$ia@

a*%u :

I6u au a 6e&aa@ Ba4aiana *alau a 11:00

ea% :

I6u aun)a $iana *i%a 6e&6in#an486in#an4@ Ba4aiana *alau $i &uan4 %au@

Bai*lah 6u 6eso* sa)a a*an *esini a 11:00 saai ua 6eso* 6u. sa)a

e&isi Assalaualai*u


28/128

Pe&ila*u *e*e&asan a$alah sua%u *ea$aan eosi )an4 e&ua*an #au&an

e&asaan f&us%asi $an 6en#i a%au a&ah. al ini $i$asa&*an *ea$aan eosi )an4

en$ala $a&i se%ia o&an4 se6a4ai 6a4ian en%in4 $a&i *ea$aan eosional *i%a )an4

$aa% $i&o)e*si*an *e lin4*un4an5 *e$ala $i&i a%au $es%&u*%if (oseh5 I)us5 2010".

Ma&ah a$alah e&asaan en4*el )an4 %i6ul se6a4ai &eson %e&ha$a

*e#easana%au *e6u%uhan )an4 %i$a* %e&enuhi )an4 $i&asa*an se6a4ai an#aan (+%ua&%

H +un$een5 200!".

7a$i $aa% $isiul*an 6ahwa e&ila*u *e*e&asan a$alah sua%u *ea$aan $iana

seseo&an4 ela*u*an %in$a*an 6ai* 9e&6al auun non 9e&6al )an4 $aa%

e6aha)a*an $i&i sen$i&i5 o&an4 lain $an lin4*un4an )an4 un#ul a*i6a% e&asaan

en4*el *esal a&ah.

#ani7estasi Klinis

Menu&u% Kelia% (200" a$alah:

a. Klien en4a%a*an 6en#i *esal $en4an seseo&an4.

6. +u*a e6en%a*.

#. Men)e&an4 o&an4 )an4 se$an4 en4usi*n)a i*a se$an4 *esal a%au *esa.

$. Ma%a e&ah $an waah a4a* e&ah.

e. -a$a sua&a %in44i $an *e&as.

f. Bi#a&a en4uasai.

4. Pan$an4an %aa.

h. +u*a e&aas 6a&an4 ili* o&an4 lain.

i. E*s&esi a&ah saa% eni#a&a*an o&an4.

"!-G!

A. a*%o& P&e$isosisi


29/128

1. a*%o& Psi*olo4is

Psi#onal)%i#al heo&) : %eo&i ini en$u*un4 6ahwa e&ila*u a4&esif e&ua*an a*i6a%

$a&i ins%&u#%ual $&i9es. &eu$ 6e&en$aa% 6ahwa e&ila*u anusia $ien4a&uhi oleh $ua

ins%in45 e&%aa ins%in4 hi$u )an4 $ie*s&esi*an $en4an se*suali%as5 $an *e$ua ins%in4

*ea%ian )an4 $ie*s&esi*an $en4an a4&esifi%as.2. a*%o& +osial Bu$a)a

Ini en4eu*a*an 6ahwa a4&esif %i$a* 6e&6e$a $en4an &eson8&eson )an4 lain. A4&esif

$aa% $ielaa&i elalui o6se&9asi a%au ii%asi5 $an sea*in se&in4 en$aa%*an

en4ua%an a*a sea*in 6esa& *eun4*inan un%u* %e&a$i. 7a$i seseo&an4 a*an 6e&eson

%e&ha$a *e%e&6an4*i%an eosionaln)a se#a&a a4&esif sesuai $en4an &eson )an4

$ielaa&in)a. Kul%u& $aa% ula een4a&uhi e&ila*u *e*e&asan5 a$an)a no&a $aa%

e6an%u en$efinisi*an e*s&esi a4&esif ana )an4 $i%e&ia a%au %i$a* $aa% $i%e&ia

sehin44a $aa% e6an%u in$i9i$u un%u* en4e*s&esi*an a&ah $en4an #a&a )an4

ase&%if.3. a*%o& 6iolo4is

A$a 6e6e&aa eneli%ian e6u*%i*an 6ahwa $o&on4an a4&esif eun)ai $asa&

6iolo4is5 eneli%ian neu&o6iolo4is en$aa%*an 6ahwa a$an)a e6e&ian s%iulus

ele*%&is &in4an a$a hio%alaus ()an4 6e&a$a $i%en4ah sis%e li6i*".

B. a*%o& &esii%asi

+e#a&a uu seseo&an4 a*an 6e&eson $en4an a&ah aa6ila e&asa $i&in)a %e&an#a.

An#aan %e&se6u% $aa% 6e&ua inu&) se#a&a si*is5 a%au le6ih $i*enal $en4an a$an)a

an#aan %e&ha$a *onse $i&i seseo&an45 *e%i*a seso&an4 e&asa %e&an#a5 un4*in $ia

%i$a* en)a$a&i saa se*ali aa )an4 ena$i su6e& *ea&ahann)a. An#aan $aa%

6e&ua in%e&nal a%auun e*s%e&nal5 #on%oh s%&esso& e*s%e&nal : se&an4an se#a&a si*is5

*ehilan4an hu6un4an )an4 $ian44a 6e&a*na $an a$an)a *&i%i*an $a&i o&an4 lain5

se$an4*an #on%oh $a&i s%&esso& in%e&nal : e&asa 4a4al $ala 6e*e&a5 e&asa *ehilan4an

seseo&an4a )an4 $i#in%ai5 $an *e%a*u%an %e&ha$a en)a*i% )an4 $i$e&i%a. Bila $iliha% $a&i

su$u% an$an4 e&awa%8*lien5 a*a fa*%o& )an4 en#e%us*an %e&a$in)a e&ila*u

*e*e&asan %e&6a4i %i4a )ai%u :1. Klien : 8 Keleahan fisi*

8 Keu%usasaan

8 Ke%i$a*6e&$a)aan8 Pea)a $i&i *u&an4

2. In%e&a*si : 8 K&i%i*an5 en4hinaan

8 Ke*e&asan o&an4 lain8 Kehilan4an o&an4 )an4 $i#in%ai


30/128

8 P&o9o*a%if $an *onfli*

3. Lin4*un4an : 8 Pa$a%

8


31/128

Perila0u Ke0erasan 8ore proble1

Harga diri rendah

B. Masalah *ee&awa%an $an $a%a )an4 e&lu $i*ai

Masalah Kee&awa%an

1.


32/128

SRA"G! P"-AKSANAAN P"R!-AK, K"K"RASAN !

A. PRS"S K"P"RA2AAN

1. Pen4*aian :

a. Da%a +u6)e*%if :

1. Klien en4a%a*an 6en#i a%au *esal a$a seseo&an4.

2. Klien su*a e6en%a* $an en)e&an4 o&an4 )an4 en4usi*n)a i*a se$an4

*esal a%au a&ah.

6" Da%a O6)e*%if :

1. Ma%a e&ah5 waah a4a* e&ah.

2. -a$a sua&a %in44i $an *e&as5 6i#a&a en4uasai.3. E*s&esi a&ah saa% e6i#a&a*an o&an45 an$an4an %aa.

'. Me&usa* $an elea& 6a&an4-6a&an4.

2. Dia4nosa *ee&awa%an : Pe&ila*u *e*e&asann4au*


33/128

3. uuan

1. Pasien $aa% en4i$en%ifi*asi en)e6a6 e&ila*u *e*e&asan2. Pasien $aa% en4i$en%ifi*asi %an$a8%an$a e&ila*u *e*e&asan

3. Pasien $aa% en)e6u%*an enis e&ila*u *e*e&asan )an4 e&nah $ila*u*ann)a

'. Pasien $aa% en)e6u%*an a*i6a% $a&i e&ila*u *e*e&asan )an4 $ila*u*ann)a,. Pasien $aa% en)e6u%*an #a&a en#e4ahen4on%&ol e&ila*u *e*e&asann)a

. Pasien $aa% en#e4ahen4on%&ol e&ila*u *e*e&asann)a se#a&a fisi*5 si&i%ual5

sosial5 $an $en4an %e&ai si*ofa&a*a.

6. in$a*an

1. Bina hu6un4an salin4 ea)a

2. Dis*usi*an 6e&saa asien en)e6a6 e&ila*u *e*e&asan saa% ini $an )an4 lalu

3. Dis*usi*an e&asaan asien i*a %e&a$i en)e6a6 e&ila*u *e*e&asan

'. Dis*usi*an %an$a $an 4eala e&ila*u *e*e&asan se#a&a fisi*,. Dis*usi*an %an$a $an 4eala e&ila*u *e*e&asan se#a&a si*olo4is

. Dis*usi*an %an$a $an 4eala e&ila*u *e*e&asan se#a&a sosial

!. Dis*usi*an %an$a $an 4eala e&ila*u *e*e&asan se#a&a si&i%ual/. Dis*usi*an %an$a $an 4eala e&ila*u *e*e&asan se#a&a in%ele*%ual

=. Dis*usi*an 6e&saa asien e&ila*u *e*e&asan )an4 6iasa $ila*u*an a$a saa%

a&ah se#a&a:a. 9e&6al

6. %e&ha$a o&an4 lain

#. %e&ha$a $i&i sen$i&i$. %e&ha$a lin4*un4an

10. Dis*usi*an 6e&saa asien a*i6a% e&ila*un)a

11. Dis*usi*an 6e&saa asien #a&a en4on%&ol e&ila*u *e*e&asan se#a&a:

a. isi*: u*ul *asu& $an 6a%al5 %a&i* nafas $ala6. O6a%

#. +o#ial9e&6al: en)a%a*an se#a&a ase&%if &asa a&ahn)a

$. +i&i%ual: shola%6e&$oa sesuai *e)a*inan asien

+. Strategi 0o1uni0asi

+P 1 Pasien : Me6ina hu6un4an salin4 ea)a5 i$en%ifi*asi en)e6a6 e&asaan a&ah5

%an$a $an 4eala )an4 $i&asa*an5 e&ila*u *e*e&asan )an4 $ila*u*an5 a*i6a%n)a se&%a #a&a

en4on%&ol se#a&a fisi* I

O


34/128

J+elaa% a4i a*5 e&*enal*an naa sa)a nu&ha*i )u$hi wi6owo5 an44il

sa)a )u$i5 sa)a e&awa% )an4 $inas $i &uan4an = ini5 -aa 6aa* siaa5

senan4n)a $ian44il aa@

JBa4aiana e&asaan 6aa* saa% ini@5 Masih a$a e&asaan *esal a%au a&ah@

JBai*lah *i%a a*an 6e&6in#an486in#an4 se*a&an4 %en%an4 e&asaan a&ah 6aa*

JBe&aa laa 6aa* au *i%a 6e&6in#an486in#an4@ Ba4aiana *alau 10 eni%@

JDiana ena*n)a *i%a $u$u* un%u* 6e&6in#an486in#an45 a*@ Ba4aiana *alau $i

&uan4 %au@

KE


35/128

Be4ini a*5 *alau %an$a8%an$a a&ah %a$i su$ah 6aa* &asa*an a*a 6aa*

6e&$i&i5 lalu %a&i* naas $a&i hi$un45 %ahan se6en%a&5 lalu *elua&*an%iuu e&lahan

lahan elalui ulu% see&%i en4elua&*an *ea&ahan. A)o #o6a la4i5 %a&i* $a&i

hi$un45 6a4us..5 %ahan5 $an %iu elalui ulu%. -ah5 la*u*an , *ali. Ba4us se*ali5

6aa* su$ah 6isa ela*u*ann)a. Ba4aiana e&asaann)a@

J-ah5 se6ai*n)a la%ihan ini 6aa* la*u*an se#a&a &u%in5 sehin44a 6ila sewa*%u8

wa*%u &asa a&ah i%u un#ul 6aa* su$ah %e&6iasa ela*u*ann)a

E


36/128

SRA"G! P"-AKSANAAN % -atihan 1engontrol perila0u 0e0erasan se8ara 7isi0

a. E9aluasi la%ihan nafas $ala

6. La%ih #a&a fisi* *e82: u*ul *asu& $an 6an%al

#. +usun a$wal *e4ia%an ha&ian #a&a *e$ua

O


37/128

%e&se6u% $en4an eu*ul *asu& $an 6an%al. -ah5 #o6a 6aa* la*u*an5 u*ul *asu& $an

6an%al. a5 6a4us se*ali 6aa* ela*u*ann)a.

JKe*esalan laias*an *e *asu& a%au 6an%al.

J-ah #a&a iniun $aa% $ila*u*an se#a&a &u%in i*a a$a e&asaan a&ah. Keu$ian an4an

lua e&ai*an %ea% %i$u&n)a.

E


38/128

SRA"G! P"-AKSANAAN 3 -atihan 1engontrol perila0u 0e0erasan se8ara

sosial)9erbal

a. E9aluasi a$wal ha&ian un%u* $ua #a&a fisi*

6. La%ihan en4un4*a*an &asa a&ah se#a&a 9e&6al: enola* $en4an 6ai*5 ein%a

$en4an 6ai*5 en4un4*a*an e&asaan $en4an 6ai*.

#. +usun a$wal la%ihan en4un4*a*an a&ah se#a&a 9e&6al

O


39/128

KE


40/128

SRA"G! P"-AKSANAAN 6 -atihan 1engontrol perila0u 0e0erasan se8ara spiritual

a. Dis*usi*an hasil la%ihan en4on%&ol e&ila*u *e*e&asan se#a&a fisi*

$an sosial9e&6al

6. La%ihan shola%6e&$oa#. Bua% a$ual la%ihan shola%6e&$oa

O


41/128

J-ah5 *alau 6aa* se$an4 a&ah #o6a 6aa* lan4sun4 $u$u* $an %a&i* naas $ala. 7i*a

%i$a* &e$a u4a a&ahn)a &e6ah*an 6a$an a4a& &ile*s. 7i*a %i$a* &e$a u4a5 a6il ai&

wu$hu *eu$ian shola%.

JBaa* 6isa ela*u*an shola% se#a&a %e&a%u& un%u* e&e$a*an *ea&ahan.

J?o6a B* se6u%*an shola% , wa*%u@ Ba4us. Mau #o6a )an4 ana@?o6a se6u%*an

#a&an)a (un%u* )an4 usli".

E


42/128

SRA"G! P"-AKSANAAN ( -atihan 1engontrol perila0u 0e0erasan dengan obat

a. E9aluasi a$wal *e4ia%an ha&ian asien un%u* #a&a en#e4ah a&ah )an4 su$ah $ila%ih.6. La%ih asien inu o6a% se#a&a %e&a%u& $en4an &insi lia 6ena& (6ena& naa asien5

6ena& naa o6a%5 6ena& #a&a inu o6a%5 6ena& wa*%u inu o6a%5 $an 6ena& $osis o6a%"

$ise&%ai enelasan 4una o6a% $an a*i6a% 6e&hen%i inu o6a%.

#. +usun a$ual inu o6a% se#a&a %e&a%u&

O


43/128

JO6a%n)a a$a %i4a a#a a*5 )an4 wa&nan)a o&an)e naan)a ?PZ 4unan)a a4a&

i*i&an %enan45 )an4 u%ih ini naan)a P a4a& &ile*s5 $an )an4 e&ah a6u ini

naan)a LP a4a& i*i&an %e&a%u& $an &asa a&ah 6e&*u&an4. +euan)a ini ha&us 6aa*

inu 3 *ali seha&i a ! a4i5 a 1 sian 45 $an a ! ala.

JBila nan%i se%elah inu o6a% ulu% 6aa* %e&asa *e&in45 un%u* e6an%u

en4a%asin)a 6aa* 6isa inu ai& u%ih )an4 %e&se$ia $i &uan4an.

JBila %e&asa a%a 6e&*unan48*unan45 6aa* se6ai*n)a is%i&aha% $an an4an 6e&a*%i9i%as

$ulu

J-an%i $i &uah se6elu inu o6a% ini 6aa* liha% $ulu la6el $i *o%a* o6a% aa*ah

6ena& naa 6aa* %e&%ulis $isi%u5 6e&aa $osis )an4 ha&us $iinu5 a 6e&aa saa ha&us

$iinu. Ba#a u4a aa*ah naa o6a%n)a su$ah 6ena&@ Di sini in%a o6a%n)a a$a

sus%e& *eu$ian #e* la4i aa*ah 6ena& o6a%n)aF

J7an4an e&nah en4hen%i*an inu o6a% se6elu 6e&*onsul%asi $en4an $o*%e& )a a*5

*a&ena $aa% %e&a$i *e*a6uhan.

J+e*a&an4 *i%a asu**an wa*%u inu o6a%n)a *e$ala a$ual )a a*.

E


44/128

3. -aporan Pendahuluan Gangguan Perubahan Persepsi Sensori : HA-,S!NAS!

!. De7inisi

alusinasi a$alah en4alaan senso&i* %ana &an4san4an e*s%e&nal %e&a$i a$a

*ea$aan *esa$a&an enuh )an4 en44a6a&*an hilan4n)a *eauan enilai &eali%as.

(+una&)o5 200'"

alusinasi a$alah e&sesi senso&i )an4 salah a%au en4alaan e&sesi )an4

%i$a* sesuai $en4an *en)a%aan (+heila L Vi$hea*5 2001 : 2=/".

alusinasi e&ua*an 4an44uan e&sesi $iana *lien ee&sesi*an sesua%u

)an4 se6ena&n)a %i$a* %e&a$i5 sua%u en#e&aan an#a in$&a %ana a$a &an4san4an $a&i

lua& (Ma&ais5 1==/".

7a$i5 $aa% $isiul*an 6ahwa halusinasi a$alah 4an44uan e&sesi %ana a$a

&an4san4an $a&i lua& e*%e&nal.

anda dan Ge$ala:

1. Bi#a&a5 sen)u5 %e&%awa sen$i&i

2. Men4a%a*an en$en4a&*an sua&a5 eliha%5 en4e#a5 en4hi&u (en#iu" $an

e&asa sua%u )an4 %i$a* n)a%a.

3. Me&usa* $i&i sen$i&i5 o&an4 lain $an lin4*un4ann)a

'. i$a* $aa% e6e$a*an hal )an4 n)a%a $an %i$a* n)a%a


45/128

,. i$a* $aa% eusa%*an e&ha%ian a%au *onsen%&asi.

. +i*a #u&i4a $an salin4 6e&usuhan.

!. Pe6i#a&aan *a#au *a$an4 %a* asu* a*al.

/. Mena&i* $i&i en4hin$a& $a&i o&an4 lain.

=. +uli% e6ua% *eu%usan.

10. Ke%a*u%an.

11. i$a* au ela*sana*an asuhan an$i&i: an$i5 si*a% 4i4i5 4an%i a*aian5 6e&hias

)an4 &ai.

12. Mu$ah %e&sin44un45 en4*el5 a&ah.

13. Men)alah*an $i&i a%au o&an4 lain.

1'. Mu*a a&ah *a$an4 u#a%.

1,. E*s&esi waah %e4an4.

1. e*anan $a&ah enin4*a%.

1!. -afas %e&en4ah8en4ah.

1/. -a$i #ea%.

1=. Ban)a* *e&in4a%.

!!. PRS"S "RJAD!NA #ASA-AHA. /AKR PR"D!SPS!S!

Menu&u% +%ua&% (200!"5 fa*%o& &e$isosisi %e&a$in)a halusinasi a$alah:1. Biolo4is

A6no&ali%as e&*e6an4an sis%e sa&af )an4 6e&hu6un4an $en4an

&eson neu&o6iolo4is )an4 ala$a%if 6a&u ulai $iahai. Ini $i%unu**an oleheneli%ian8eneli%ian )an4 6e&i*u%:

a. Peneli%ian en#i%&aan o%a* su$ah enunu**an *e%e&li6a%an o%a* )an4 le6ih

luas $ala e&*e6an4an s*iof&enia. Lesi a$a $ae&ah f&on%al5 %eo&al $an

li6i* 6e&hu6un4an $en4an e&ila*u si*o%i*.


46/128

6. Be6e&aa a% *iia $i o%a* see&%i $oain neu&o%&ansi%%e& )an4 6e&le6ihan

$an asalah8asalah a$a s)s%e &ese%o& $oain $i*ai%*an $en4an

%e&a$in)a s*iof&enia.

#. Pe6esa&an 9en%&i*el $an enu&unan assa *o&%i*al enunu**an %e&a$in)a

a%&oi )an4 si4nifi*an a$a o%a* anusia. Pa$a ana%oi o%a* *lien $en4an

s*iof&enia *&onis5 $i%eu*an ele6a&an la%e&al 9en%&i*el5 a%&oi *o&%e*s

6a4ian $ean $an a%&oi o%a* *e#il (#e&e6ellu". euan *elainan ana%oi

o%a* %e&se6u% $i$u*un4 oleh o%osi (os%8o&%e".

2. Psi*olo4is

Kelua&4a5 en4asuh $an lin4*un4an *lien san4a% een4a&uhi &eson

$an *on$isi si*olo4is *lien. +alah sa%u si*a a%au *ea$aan )an4 $aa%

een4a&uhi 4an44uan o&ien%asi &eali%as a$alah enola*an a%au %in$a*an

*e*e&asan $ala &en%an4 hi$u *lien.3. +osial Bu$a)a

Kon$isi sosial 6u$a)a een4a&uhi 4an44uan o&ien%asi &eali%a see&%i:

*eis*inan5 *onfli* sosial 6u$a)a (e&an45 *e&usuhan5 6en#ana ala" $an

*ehi$uan )an4 %e&isolasi $ise&%ai s%&ess.

+. /AKR PR"S!P!AS!

+e#a&a uu *lien $en4an 4an44uan halusinasi %i6ul 4an44uan se%elah

a$an)a hu6un4an )an4 6e&usuhan5 %e*anan5 isolasi5 e&asaan %i$a* 6e&4una5

u%us asa $an %i$a* 6e&$a)a. Penilaian in$i9i$u %e&ha$a s%&esso& $an asalah

*oin4 $aa% en4in$i*asi*an *eun4*inan *e*a6uhan (Kelia%5 200".Menu&u% +%ua&% (200!"5 fa*%o& &esii%asi %e&a$in)a 4an44uan halusinasi a$alah:

1. Biolo4is

Can44uan $ala *ouni*asi $an u%a&an 6ali* o%a*5 )an4 en4a%u&

&oses info&asi se&%a a6no&ali%as a$a e*anise in%u asu* $ala o%a*

)an4 en4a*i6a%*an *e%i$a*auan un%u* se#a&a sele*%if enan44ai s%iulus

)an4 $i%e&ia oleh o%a* un%u* $iin%e&&e%asi*an.

2. +%&ess lin4*un4an

A6an4 %ole&ansi %e&ha$a s%&ess )an4 6e&in%e&a*si %e&ha$a s%&esso&

lin4*un4an un%u* enen%u*an %e&a$in)a 4an44uan e&ila*u.

3. +u6e& *oin4

+u6e& *oin4 een4a&uhi &eson in$i9i$u $ala enan44ai

s%&esso&.


47/128

?. 7E-I+ 7E-I+ AL>+I-A+I

1. Pen$en4a&anMen$en4a& sua&a a%au *e6isin4an5 alin4 se&in4 sua&a o&an4. +ua&a

6e&6en%u* *e6isin4an )an4 *u&an4 elas saai *a%a8*a%a )an4 elas 6e&6i#a&a

%en%an4 *lien5 6ah*an saai a$a ea*aan len4*a an%a&a $ua o&an4 )an4

en4alai halusinasi. Pi*i&an )an4 %e&$en4a& $iana *lien en$en4a& e&*a%aan

6ahwa *lien $isu&uh un%u* ela*u*an sesua%u *a$an4 $aa% e6aha)a*an.

2. Pen4liha%an

+%iulus 9isual $ala 6en%u* *ila%an #aha)a5 4a6a& 4eoe%&is54a6a&

*a&%un56a)an4an )an4 &ui% a%au *ole*s. Ba)an4an 6ias en)enan4*an a%au

ena*u%*an see&%i eliha% ons%e&.

3. Pen#iuan

Me6aui 6au86auan %e&%en%u see&%i 6au $a&ah5 u&in5 $an feses uun)a6au86auan )an4 %i$a* en)enan4*an. alusinasi en4hi$u se&in4 a*i6a% s%&o*e5

%uo&5 *ean45 a%au $iensia.

'. Pen4e#aan

Me&asa en4e#a &asa see&%i &asa $a&ah5 u&in a%au feses.,. Pe&a6aan

Men4alai n)e&i a%au *e%i$a*n)aanan %ana s%iulus )an4 elas. +I-A+I1. ase Pe&%aa #ofo&%in4 en)enan4*an

Pa$a fase ini *lien en4alai *e#easan5 s%&ess5 e&asaan 4elisah5

*eseian. Klien un4*in elaun a%au efo*u*an i*i&an a$a hal )an4

en)enan4*an un%u* en4hilan4*an *e#easan $an s%&ess. ?a&a ini enolon4


48/128

un%u* seen%a&a. Klien asih au en4o%&ol *esa$a&nn)a $an en4enal

i*i&ann)a5 naun in%ensi%as e&sesi enin4*a%.Pe&ila*u *lien : %e&sen)u a%au %e&%awa )an4 %i$a* sesuai5 en44e&a**an 6i6i&

%ana 6e&sua&a5 e&4e&a*an a%a #ea%5 &eson 9e&6al )an4 la6a% i*a se$an4

as)i* $en4an halusinasin)a $an su*a en)en$i&i.2. ase Ke$ua #o$ein4

Ke#easan enin4*a% $an 6e&hu6un4an $en4an en4alaan in%e&nal

$ane*s%e&nal5 *lien 6e&a$a a$a %in4*a% Jlis%enin4 a$a halusinasi. Pei*i&an

in%e&nal ena$i enonol5 4a6a&an sua&a $an sensasi halusinasi $aa% 6e&ua

6isi*an )an4 %i$a* elas *lien %a*u% aa6ila o&an4 lain en$en4a& $an *lien

e&asa %a* au en4on%&oln)a. Klien e6ua% a&a* an%a&a $i&in)a $an

halusinasi $en4an e&o)e*si*an seolah8olah halusinasi $a%an4 $a&i o&an4 lain.

Pe&ila*u *lien : enin4*a%n)a %an$a8%an$a sis%e sa&af o%ono see&%ienin4*a%an $en)u% an%un4 $an %e*anan $a&ah. Klien as)i* $en4an halusinasin)a

$an %i$a* 6isa e6e$a*an $en4an &eali%as.

3. ase Ke%i4a #on%&ollin4

alusinasi le6ih enonol5 en4uasai $an en4on%&ol *lien ena$i

%e&6iasa $an %a* 6e&$a)a a$a halusinasin)a. e&asu* $ala 4an44uan si*o%i*.

Ka&a*%e&is%i* : 6isi*an5 sua&a5 isi halusinasi sea*in enonol5 en4uasai $an

en4on%&ol *lien. Klien ena$i %e&6iasa $an %i$a* 6e&$a)a %e&ha$a

halusinasin)a.

Pe&ila*u *lien : *eauan $i*en$ali*an halusinasi5 &en%an4 e&ha%ian han)a

6e6e&aa eni% a%au $e%i*. an$a8%an$a fisi* 6e&ua *lien 6e&*e&in4a%5 %&eo& $an

%i$a* au ea%uhi e&in%ah.

'. ase Keea% #onNue&in4 ani*Klien e&asa %e&a*u $an %a* 6e&$a)a eleas*an $i&i $a&i *on%&ol

halusinasin)a. alusinasi )an4 se6elun)a en)enan4*an 6e&u6ah ena$i

en4an#a5 ee&in%ah $an ea&ahi *lien %i$a* $aa% 6e&hu6un4an $en4an

o&an4 lain *a&ena %e&lalu si6u* $en4an halusinasin)a *lien 6e&a$a $ala $unia

)an4 ena*u%*an $ala wa*%u sin4*a%5 6e6e&aa a a%au selaan)a. P&oses ini

ena$i *&oni* i*a %i$a* $ila*u*an in%e&9ensi.

Pe&ila*u *lien : e&ila*u %e&o& a*i6a% ani*5 o%ensi 6unuh $i&i5 e&ila*u *e*e&asan5

a4i%asi5 ena&i* $i&i a%au *a%a%oni*5 %i$a* au e&eson %e&ha$a e&in%ah

*ole*s $an %i$a* au 6e&eson le6ih $a&i sa%u o&an4.

E.


49/128

Menu&u% +%ua&% $an La&aia (2001"5 halusinasi e&ua*an salah sa%u &eson

ala$a%if in$i9i$u )an4 6e&a$a $ala &en%an4 &eson neu&o6iolo4i.1. Pi*i&an lo4is: )ai%u i$e )an4 6e&alan se#a&a lo4is $an *ohe&en.

2. Pe&sesi a*u&a%: )ai%u &oses $i%e&ian)a &an4san4 elalui an#a in$&a )an4

$i$ahului oleh e&ha%ian (a%%en%ion" sehin44a in$i9i$u sa$a& %en%an4 sesua%u )an4a$a $i $ala auun $i lua& $i&in)a.

3. Eosi *onsis%en: )ai%u anifes%asi e&asaan )an4 *onsis%en a%au afe* *elua&

$ise&%ai 6an)a* *oonen fisiolo4i* $an 6iasan)a 6e&lan4sun4 %i$a* laa.

'. Pe&ila*u sesuai: e&ila*u in$i9i$u 6e&ua %in$a*an n)a%a $ala en)elesaian

asalah asih $aa% $i%e&ia oleh no&a8no&a so#ial $an 6u$a)a uu )an4

6e&la*u.

,. u6un4an so#ial ha&onis: )ai%u hu6un4an )an4 $inais en)an4*u% hu6un4an

an%a& in$i9i$u $an in$i9i$u5 in$i9i$u $an *eloo* $ala 6en%u* *e&asaa.

. P&oses i*i& *a$an4 %e&4an44u (ilusi": )ai%u enifes%asi $a&i e&sesi iuls

e*s%e&nal elalui ala% an#a in$&a )an4 e&o$u*si 4a6a&an senso&i* a$a

a&ea %e&%en%u $i o%a* *eu$ian $iin%e&&e%asi sesuai $en4an *ea$ian )an4 %elah

$ialai se6elun)a.!. Eosi 6e&le6ihan a%au *u&an4: )ai%u enifes%asi e&asaan a%au afe* *elua&

6e&le6ihan a%au *u&an4.

/. Pe&ila*u %i$a* sesuai a%au 6iasa: )ai%u e&ila*u in$i9i$u 6e&ua %in$a*an n)a%a

$ala en)elesaian asalahn)a %i$a* $i%e&ia oleh no&a no&a so#ial a%au

6u$a)a uu )an4 6e&la*u.=. Pe&ila*u aneh a%au %i$a* 6iasa: e&ila*u in$i9i$u 6e&ua %in$a*an n)a%a $ala

en)elesai*an asalahn)a %i$a* $i%e&ia oleh no&a8no&a sosial a%au 6u$a)a

uu )an4 6e&la*u.10. Mena&i* $i&i: )ai%u eo6aan un%u* en4hin$a&i in%e&a*si $en4an o&an4 lain5

en4hin$a&i hu6un4an $en4an o&an4 lain.

11. Isolasi sosial: en4hin$a&i $an $ihin$a&i oleh lin4*un4an sosial $ala

6e&in%e&a*si.

. MEKA-I+ME KOPI-C

1.


50/128

III. A. POO- MA+ALA


51/128

-a$a sua&a %in44i $an *e&as5 6i#a&a en4uasai: 6e&%e&ia*5 ene&i%5 eu*ul $i&i

sen$i&io&an4 lain.

E*s&esi a&ah saa% e6i#a&a*an o&an45 an$an4an %aa.

Me&usa* $an elea& 6a&an46a&an4.

2.Pe&u6ahan senso&i e&se%ual : halusinasi

Da%a +u6e*%if :

Klien en4a%a*an en$en4a& 6un)i )an4 %i$a* 6e&hu6un4an $en4an s%iulus

n)a%a

Klien en4a%a*an eliha% 4a6a&an %ana a$a s%iulus )an4 n)a%a

Klien en4a%a*an en#iu 6au %ana s%iulus

Klien e&asa a*an sesua%u

Klien e&asa a$a sesua%u a$a *uli%n)a Klien %a*u% a$a sua&a6un)i4a6a& )an4 $iliha% $an $i$en4a&

Klien in4in eu*ulelea& 6a&an486a&an4

Da%a O6e*%if :

Klien 6e&6i#a&a $an %e&%awa sen$i&i

Klien 6e&si*a see&%i en$en4a&eliha% sesua%u

Klien 6e&hen%i 6i#a&a $i%en4ah *alia% un%u* en$en4a&*an sesua%u

Diso&ien%asi

3.Isolasi sosial : ena&i* $i&i

Da%a +u6)e*%if :

Klien en4a%a*an sa)a %i$a* au5 %i$a* 6isa5 %i$a* %ahu aa8aa5

6o$oh5 en4*&i%i* $i&i sen$i&i5 en4un4*a*an e&asaan alu %e&ha$a $i&i

sen$i&i.

Da%a O6)e*%if :

Klien %e&liha% le6ih su*a sen$i&i5 6in4un4 6ila $isu&uh eilih al%e&na%if

%in$a*an5 in4in en#e$e&ai $i&iin4in en4a*hi&i hi$u5 Aa%is5 E*s&esi se$ih5

Kouni*asi 9e&6al *u&an45 A*%i9i%as enu&un5 Posisi anin a$a saa% %i$u&5

Menola* 6e&hu6un4an5 Ku&an4 ee&ha%i*an *e6e&sihan


52/128

IV..DIAC-O+A I-DAKA- KEPE


53/128

+. Srategi Pela0sanaan Halusinasi

1. O&ien%asi

a. +ala e&aeu%i*

Assalaualai*u Mas5 +a)a e&awa% )an4 a*an e&awa% as. Pe&*enal*an naa sa)a

-5 6iasa $i an44il o%o*5 sa)a $a&i +IKes PE


54/128

un)a 6e6e&aa #a&a un%u* en#e4ah sua&a8sua&a i%u un#ul. Pe&%aa5 $en4an

en4ha&$i* sua&a %e&se6u%. Ke$ua5 $en4an 6ea*a8#a*a $en4an o&an4 lain. Ke%i4a5

ela*u*an a*%i9i%as )an4 su$ah %e&a$wal5 $an )an4 *eea% $en4an inu o6a% )an4

%e&a%u&. I)a.. Ba4aiana *alau *i%a 6elaa& #a&a )an4 e&%aa $ulu5 )ai%u $en4an

en4ha&$i*. Mau %i$a* as@@ ?a&an)a 6e4ini : saa% sua&a i%u un#ul5 lan4sun4 Mas A$i

6ilan4 5+a)a %i$a* au $en4a&. Pe&4i..FF Kau sua&a alsu. Be4i%u $i ulan48ulan4 %e&us

saai sua&a i%u %i$a* %e&$en4a& la4i. Men4e&%i as@ ?o6a as A$i e&a4a*an. -ah

6e4i%u5 6a4us. ?o6a la4i. a 6a4us5 Mas A$i su$ah 6isa.

3. ase e&inasi

a. E9aluasi su6)e*%if

JBa4aiana e&asaan as A$i se%elah la%ihan %a$i@@

6. E9aluasi o6)e*%if

JKalau sua&a i%u un#ul la4i5 #o6a la%ihan )an4 %a$i $i %e&a*an. ?o6a Mas elas*an enis

halusinasi5 isi halusinasi5 wa*%u 6e&halusinasi5 f&e*wensi5 si%uasi )an4 eni6ul*an

halusinasi5 &eson$ an #a&a en4ha&$i* halusinasi5 Aa*ah Mas asih in4a%@@

'.


55/128

SRA"G! P"-AKSANAAN !! HA-,S!NAS!

A. Proses Keperwatan

1. Kon$isi Klien

D+ : Klien en4a%a*an su$ah en4ha&$i* halusinasin)a

DO : Klien %aa* &eson saa% 6e&*ouni*asi $en4an e&awa%

2. Dia4nosa *ee&awa%an : Can44uan senso&i e&sesi : alusinasi

3. uuan

uuan >u :


56/128

ea% : Jea%n)a $isini saa )a as@

2. ase Ke&a

J+e*a&an4 as *i%a a*an 6elaa& #a&a *e$ua un%u* en#e4ah halusinasi )an4 lain $en4an

#a&a 6ea*a8#a*a $en4an o&an4 lain a$i *alau as ulai en$en4a& sua&a8sua&a

lan4sun4 saa #a&i %ean un%u* n4o6&ol $en4an as. ?on%ohn)a 6e4ini 6aa* : %olon4

sa)a ulai en$en4a& sua&a8sua&aa)o n4o6&ol $en4an sa)aF A%au *alau a$a o&an4 $i

&uah isaln)a ana* 6aa* *a%a*an : na*5 a)o n4o6&ol $en4an 6aa*5 #o6a 6aa*

la*u*an see&%i sa)a %a$i la*u*an . a 6e4i%u 6a4usF -ah5 se*a&an4 *i%a asu*an *e

$ala a$wal ha&ian as )a@

3. ase %e&inasi

a. E9aluasi +u6)e*%if : JBa4aiana e&asaan as se%elah la%ihan ini@.

6. E9aluasi o6)e*%if : J7a$i su$ah a$a 6e&aa #a&a )an4 as elaa&i un%u* en#e4ah sua&a8

sua&a i%u@5)a 6a4us se*ali.

'.


57/128

SRA"G! P"-AKSANAAN !!! HA-,S!NAS!

A. Proses Keperawatan

1. Kon$isi Klien

D+ : Klien en4a%a*an su$ah en4ha&$i*halusinasin)a $an *lien en4a%a*an $en4an

6e&6in#an486in#an4 halusinasin)a %i$a* $a%an4.

DO : *lien %aa* &eson saa% 6e&*ouni*asi $en4an e&awa%.

2. Dia4nosa Kee&awa%an

Can44uan senso&i e&sesi : alusinasi

3. uuan

a.uuan >u : Klien $aa% en4on%&ol halusinasi )an4 $ialain)a.

6. uuan Khusus

1. Klien $aa% e6ina hu6un4an salin4 ea)a2. Klien $aa% en4enal halusinasin)a

3. Klien $aa% en4on%&ol halusinasin)a

'. Klien $aa% $u*un4an $a&i *elua&4a $ala en4on%&ol halusinasin)a,. Klien $aa% eanfaa%*an o6a% $en4an 6ai*

#. Kee&awa%an

1. Mela%ih %in$a*an asien 6e&a*%ifi%as se#a&a %e&a$wal

2. Menelas*an a*%ifi%as )an4 %e&a%u& un%u* en4a%asi halusinasin)a

3. Men$is*usi*an a*%ifi%as )an4 6iasa $ila*u*an oleh asien'. Mela%ih asien ela*u*an a*%ifi%as

,. Men)usun a$wal a*%ifi%as seha&i8ha&i sesuai $en4an a*%ifi%as )an4 %elah $ila%ih

. Mean%au ela*sanaan a$wal : e6e&i*an *e4ia%an %e&ha$a e&ila*u asien )an4

osi%if

+. Strategi Ko1uni0asi


58/128

1. ase O&ien%asi

a. +ala e&aeu%i*

JAssalauallai*u as.

6. E9aluasi Vali$asi

Ba4aiana e&asaan 6a* ha&i ini@ Aa*ah sua&a8sua&a i%u asih un#ul@ Aa*ah su$ah

$ia*ai 2 #a&a )an4 %elah *i%a la%ih@ Ba4aiana hasiln)a@

#. Kon%&a*

oi* : +esuai ani sa)a *ea&in5 ha&i ini *i%a a*an 6e&$is*usi %en%an4 #a&a

en4en$ali*an halusinasi $en4an ela*u*an *e4ia%an $an *i%a asu*an *e$ala

*e4ia%an ha&ian.

a*%u : au 6e&aa laa *i%a 6e&6in#an486in#an4@ Aa 1, eni% #u*u@

ea% : ea%n)a au $iana 6a*@ Bai*lah $isini saa.

uuan : a4a& 6aa* $aa% en4on%&ol halusinasi $en4an #a&a ela*u*an *e4ia%an.

2. ase Ke&a

JKe4ia%an aa saa )an4 asih 6a* 6ias la*u*an@ Pa4i8a4i aa *e4ia%an 6a*@ e&us

a 6e&i*u%n)a aa *e4ia%an 6a*@ Ban)a* se*ali *e4ia%an 6aa* se%ia ha&in)a. Ma&i

*i%a la%ih 2 *e4ia%an ha&i ini. Ba4us se*ali 6a* 6isa ela*u*ann)a. Ke4ia%an ini $aa%

6a* la*u*an un%u* en#e4ah sua&a8sua&a %e&se6u% un#ul. Ke4ia%an )an4 lain a*an *i%a

la%ih a4a& $a&i a4i saai so&e 6a* a$a *e4ia%an. M6a*5 6a4aiana *alau *e4ia%an

)an4 %a$i *i%a la%ih $iasu**an *e$ala a$wal *e4ia%an ha&ian 6a*@

3. ase e&inasi

a. E9aluasi +u6)e*%if

JBa4aiana e&asaan 6a* se%elah *i%a la%ihan %a$i@

6. E9aluasi O6)e*%if


59/128

J?o6a 6a* se6u%*an *e6ali 3 #a&a )an4 %elah sa)a la%ih aa6ila halusinasi i%u $a%an4@

a 6a4us se*ali.

'.


60/128

1. Ko$isi Klien

D+ : Klien en4a%a*an $en4an 6ea*a8#a*a halusinasin)a %i$a* $a%in4 $an *lien

en4a%a*an senan4 6ea*a8#a*a $en4an e&awa%.

DO : Den4an ela*u*an *e4ia%an 6ea*a8#a*a $en4an %ean e&awa%5 *lien %i$a*

elaun la4i.

2. Dia4nosa *ee&awa%an

Can44uan senso&i e&sesi : halusinasi en$en4a&an

3. uuan

a. uuan >u : Klien $aa% en4on%&ol halusinasin)a.

6. uuan Khusus:

1. Klien $aa% e6ina hu6un4an salin4 ea)a

2. Klien $aa% en4enal halusinasin)a

3. Klien $aa% $u*un4an $a&i *elua&4a $ala en4on%&ol halusinasin)a'. Klien $aa% en4on%&ol halusinasin)a

,. Klien $aa% eanfaa%*an o6a% $en4an 6ai*

'. in$a*an Kee&awa%an

1. Mela%ih asien en44una*an o6a% se#a&a %e&a%u&2. 7elas*an en%in4n)a en44una*an o6a% se#a&a %e&a%u&

3. 7elas*an a*i6a% 6ila o6a% %i$a* $i4una*an sesuai &o4&a

'. 7elas*an 6ila u%us o6a%

,. 7elas*an #a&a en$aa%*an o6a%. 7elas*an #a&a en44una*an o6a% $en4an &insi , 6ena& (6ena& o6a%56ena& asien56ena&

#a&a56ena& $osis56ena& wa*%u"!.

+. Strategi Ko1uni0asi

1. ase O&ien%asi

a. +ala e&aueu%i*

JAsalaualai*u as@ +esuai $en4an ani sa)a *ea&in5sa)a $a%in4 la4i *e%ea%

ini.


61/128

6. E9aluasi Vali$asi

JBa4aiana e&asaan as ha&i ini@Aa as asih in4a% 3 #a&a )an4 su$ah sus%e& la%ih

*ea&in5 #a&a un%u* en4usi& sua&a8sua&a@ Aa*ah *e%i4a #a&a %e&se6u% su$ah

$iasu**an *e $ala a$ual *e4ia%an ha&ian 6a*@

#. Kon%&a*

oi* : +esuai ani sus%e& *ea&in5ha&i ini *i%a a*an en$is*usi*an %en%an4 o6a%8o6a%an

)an46a* inu $an *i%a a*an easu**an *e $ala a$ual *e4ia%an ha&ian 6a*.

as*%u : Mau 6e&aa laa *i%a 6ea*a8#a*a@ a 6ai*lah $isini saa.

uuan : Da&i $is*usi ini a4a& 6aa* inu o6a% $en4an &insi , 6ena& a4a& 6a*

ea%uhi #a&a inu o6a%.

2. ase Ke&a

JMas a$a*ah e&6e$aan se%elah inu o6a% se#a&a %e&a%u&@ Aa*ah sua&a8sua&an)a asih

%e&$en4a& a%au su$ah hilan4@ Be4ini 6a*5 o6a% ini 6e&4una un%u* en4u&an4i a%au

en4hilan4*an sua&a8sua&a )an4 selaa ini 6a* $en4a&. Be&aa a#a )an4 6a*

inu@@ (perawat menyiapkan obat pasien). Ini )an4 6e&wa&na o&an4e (?PZ" $iinu 3

*ali seha&i )a5 a ! a4i5 a 1 sian4 $an ! ala )aa 4unan)a un%u* en4hilan4*an

sua&a8sua&a )an4 6a* $en4a&. (Pasien mengangguk-ngangguk). Ini )an4 u%ih (P"

$iinu 3 *ali seha&i u4a5 4unan)a a4a& 6a* &ile*s $an %i$a* *a*u. Kalau )an4 e&ah

a6u ini (P" 3 *ali seha&i u4a saa inun)a $en4an )an4 u%ih $an o&an4e5

4unan)a )an4 e&ah a6u ini un%u* enenan4*an i*i&an 6a* 6ia& %enan4. Kalau

sua&an)a su$ah hilan45 inu o6a%n)a %i$a* 6oleh $ihen%i*an )aa5 ha&us $iinu

saai 6ena&86ena& ha6is5 6ia& sua&a8sua&an)a %i$a* un#ul la4i. Kalau o6a%n)a ha6is

6isa in%a *e $o*%e& la4i. Bisa u4a $i*onsul%asi*an *alau 6e&hen%i inu o6a%5 aa

a*i6a%n)a a$a 6a*. Be4i%u )aa.. Pas%i*an u4a *alau o6a% )an4 $iinu 6ena& un)a

6a*5 an4an saai *eli&u $en4an o&an4 lain. Mas u4a ha&us 6an)a* inu ai& )aa..

3. ase e&inasi

a. E9aluasi +u6e*%if : JBa4aiana e&asaan 6a* se%elah 6e&6in#an486in#an4 %en%an4 o6a%

%a$i


62/128

6. E9aluasi O6e*%if

J+u$ah 6e&aa #a&a )an4 *i%a la%ih un%u* en#e4ah sua&a8sua&a@ ?o6a 6a* se6u%*an

*e6ali@

'.


63/128

Konse $i&i a$alah seua i$e5 i*i&an5 e&asaan5 *eea)aan $an en$i&ian )an4

$i*e%ahui in$i9i$u $ala 6e&hu6un4an $en4an o&an4lain. Konse $i&i a$alah #a&a

in$i9i$u ean$an4 $i&in)a se#a&a u%uh 6ai* fisi5 eosi5 in%e*%ual5 so#ial $an si&i%ual.

Koonen *onse $i&i:

1. ?i%&a $i&i(6o$) ia4e" a$alah si*a in$i9i$u %e&ha$a %u6uhn)a 6ai* $isa$a&i

a%au %i$a* $isa$a&i eliu%i e&sesi asa lalu a%au se*a&an4 en4enai u*u&an

$an 6en%u*5 fun4si5 enailan $an o%ensi %u6uh

2. I$eal $i&i(self i$eal" a$alah &sesi in$i9i$u %en%an4 6a4aiana ia seha&usn)a

6e&%in4*ah la*u 6e&$asa&*an s%an$a&% &i6a$i

3. a&4a $i&i(self es%ee" a$alah enilaian &i6a$i %e&ha$a hasil )an4 $i#aai$en4an en4analisis 6e&aa 6an)a* *esesuaian %in4*ah la*u $en4an i$eal

$i&in)a.

'. Pe&an $i&i(self &oll"a$alah se&an4*aian ola si*a e&ila*u5 nilai $an %uuan

)an4 $iha&a*an oleh as)a&a*a% $ihu6un4*an $en4an fun4si in$i9i$u

$ala *eloo* so#ial.

,. I$en%i%as $i&i(self i$en%i%)"a$alah *esa$a&an %en%an4 $i&i sen$i&i )an4 $aa%

$ie&oleh in$i9i$u $a&i hasil o6se&9asi $an enilaian %e&ha$a $i&i5 en)a$a&i

in$i9i$u 6ahwa $i&in)a 6e&6e$a $a&i o&an4 lain.

Menu&u% +#hul% H 9i$e6e#* (1==/" 4an44uan ha&4a $i&i &en$ah a$alah enilaian

ne4a%if seseo&an4 %e&ha$a $i&i $an *eauan5 )an4 $ie*s&esi*an se#a&a lan4sun4

auun %i$a* lan4sun4.

a&4a $i&i &en$ah a$alah e&asaan %i$a* 6e&ha&4a5 %i$a* 6e&a&%i $an &en$ah $i&i

)an4 6e&*eanan4an a*i6a% e9aluasi ne4a%i9e %e&ha$a $i&i sen$i&i $an *eauan $i&i(ela%ihan as*e iwa".

a&4a $i&i &en$ah a$alah *ea$aan $iana in$i9i$u en4alai e9aluasi $i&i

ne4a%if en4enai $i&i a%au *eauan $i&i. (?a&eni%o5 L.7 :1==/:3"


64/128

Da&i en$aa% $i a%as $isiul*an ha&4a $i&i &en$ah e&ua*an sua%u e&asaan

ne4a%i9e %e&ha$a $i&i sen$i&i5 hilan4n)a *eea)aan $i&i $an 4a4al en#aai %uuan

)an4 $ie*s&esi*an se#a&a lan4sun4 auun %i$a* lan4sun45 enu&unan ha&4a $i&i ini

6e&sifa% si%uasional auun *&onis a%au enahun.

A. P&oses e&a$in)a Masalah a*%o& P&e$isosisi

a*%o& &e$isosisi enu&u% +%ua&% H +un$een (2002" se6a4ai 6e&i*u% :

1. a*%o& )an4 een4a&uhi ha&4a $i&i eliu%i :

a. Penola*an o&an4 %ua5

6. a&aan o&an4 %ua )an4 %i$a* &ealis%is5

#. Ke4a4alan )an4 6e&ulan45

$. Ku&an4 eun)ai %an44un4 awa6 )4 e&sonal5

e. Ke%e&4an%un4an a$a o&an4 lain5

f. I$eal $i&i )an4 %i$a* &ealis%is.

2. a*%o& )an4 een4a&uhi enailan e&an

Meliu%i s&eo%if e&an 4en$e&5 %e&u%aa e&an *e&a $an ha&aan e&an 6u$a)a.

3. a*%o& )an4 een4a&uhi i$en%i%as $i&i eliu%i :

a. Ke%i$a*ea)aan o&an4 %ua5

6. e*anan $a&i *eloo* se6a)a5

#. Pe&u6ahan s%&u*%u& sosial.

B. a*%o& P&esii%asi

a*%o& &esii%asi enu&u% +%ua&% H +un$een (2002" $aa% 6e&asal $a&i su6e& in%e&nal $an

e*s%e&nal )ai%u :

1. &aua


65/128

+ee&%i en4ania)aan se*sual $an si*olo4is a%au en)a*si*an e&is%iwa )an4

en4an#a *ehi$uan.

2. Ke%e4an4an e&an

Be&hu6un4an $en4an e&an a%au osisi )an4 $iha&a*an $an in$i9i$u en4alain)a

se6a4ai f&us%asi

A$a %i4a enis %&ansisi e&an5 )ai%u :

a. &ansisi e&an e&*e6an4an

A$alah e&u6ahan no&a%i9e )an4 6e&*ai%an $en4an e&%u6uhan. Pe&u6ahan ini

%e&asu* %aha e&*e6an4an $ala *ehi$uan in$i9i$u a%au *elua&4a $an no&a8no&a

6u$a)a5 nilai8nilai se&%a %e*anan un%u* en)esuai*an $i&i.

6. &ansisi e&an si%uasi

e&a$i $en4an 6e&%a6ah a%au 6e&*u&an4n)a an44o%a *elua&4a elalui *elahi&an a%au

*ea%ian.

#. &ansisi e&an seha%8sa*i%

e&a$i a*i6a% e&4ese&an $a&i *ea$aan seha% *e*ea$aan sa*i%5 %&ansisi ini $i#e%us*an

oleh :

1" Kehilan4an an44o%a %u6uh

2" Pe&u6ahan u*u&an5 6en%u*5 enailan a%au fun4si %u6uh

3" Pe&u6ahan fisi* )an4 6e&hu6un4an $en4an %u6uh *e6an4

'" P&ose$u& e$is $an *ee&awa%an.

?.


66/128

A*%ualisasi Di&i Konse Di&i D< Ke*a#auan Dee&sonalisasi

Posi%if I$en%i%as

D. Me*anise *oin4

1. 7an4*a Pen$e*: Musi* *e&as5 Pea*aian o6a%5 -on%on %9 %e&us ene&us5 *e&a

*e&as.

2. 7an4*a anan4: Menu%ui i$en%i%as5 %e&lalu #ea% en4a$osi i$en%i%as )an4

$isenan4i %ana e4in$ah*an has&a%5 a&esiasi %e&ha$a $i&i sen$i&i. I$en%i%as $i&i

ne4a%if5 asusi )an4 6e&%en%an4an $en4an nilai $an ha&aan as)a&a*a%. asusi

)an4 6e&%en%an4an $en4an nilai $an ha&aan as)a&a*a%.

3. Me*anise e&%ahanan e4o: fan%asi5 $isosiasi5 isolasi5 &o)e*si.

II. A. Pohon Masalah

Isolasi sosisal


67/128

Can44uan #i%&a %u6uh

B. Masalah Kee&awa%an $an Da%a )an4 e&lu $i*ai

1. Masalah Kee&awa%an

a. Isolasi +osial

6. a&4a Di&i &en$ah K&onis

#. Pe&u6ahan Pe&sesi senso&i : alusinasi

$. Defisi% Pe&awa%an Di&i

e. Koin4 In$i9i$u i$a* Efe*%if

f. Koin4 Kelua&4a i$a* efe*%if

4. In%ole&ansi a*%ifi%as

h. Defisi% e&awa%an $i&i

i.


68/128

a. Men4*&i%i* $i&i sen$i&i a%au o&an4 lain

6. Pe&asaan $i&in)a san4a% en%in4 )an4 6e&le6ih8le6ihan

#. Pe&asaan %i$a* au

$.


69/128

IV. Dia4nosa Kee&awa%an

Can44uan a&4a Di&i


70/128

2. Men4i$en%ifi*asi *eauan $an ase* osi%if )an4 asih $iili*i asien :

a. I$en%ifi*asi *eauan ela*u*an *e4ia%an $an ase* osi%if asien (6ua% $af%a&

*e4ia%an"

6. Be&i uian )an4 &ealis%i* $an hin$a&*an e6e&i*an enilaian )an4 ne4a%if se%ia *ali

6e&%eu $en4an asien

3.Me6an%u asien $aa% enilai *eauan )an4 $aa% $i4una*an

a. Ban%u asien enilai *e4ia%an )an4 $aa% $ila*u*an saa% ini ( ilih $a&i $af%a& *e4ia%an " :

6ua% $af%&a *e4ia%an )an4 $aa% $ila*ua*n saa% ini6. Ban%u asien en)e6u%*an $an e6e&i en4ua%an %e&ha$a *eauan $i&i )an4

$iun4*a*an asien

'. Me6an%u asien $aa% eilihene%a*an *e4ia%an 6e&$asa&*an $af%a& *e4ia%an )an4

$ila*u*an

a. Dis*usi*an *e4ia%an )an4 a*an $iilih un%u* $ila%ih saa% e&%euan

6. Ban%u asien e6e&i*an alasan %e&ha$a ilihan )an4 ia %e%a*an.

+. SRA"G! K#,N!KAS!

+P 1 A


71/128

oi* :Bai* lah 6a4aiana *alau *i%a e6i#a&a*an %en%an4 e&asaan i6u $an

*eauan )an4 i6u ili*i@ +e%elah i%u *i%a a*an nilai *e4ia%an ana )an4 asih $aa%

i6u $ila*u*an. +e%elah *i%a nilai5 *i%a a*an ilih 6e6e&aa *e4ia%an un%u* *i%a

la%ih . a*%u :

Mau 6e&aa laa *i%a 6e&6i#an486in#an4 6u@ 6a4aiana *alau 30 eni%@ ea% :Diana i6u au 6e&6in#an486in#an4@ Ba4aiana *alau $isini saa.

%. /ase Ker$a

+e6elun)a sa)a in4in enan)a*an %en%an4 enilaian i6u %e&ha$a $i&i i6u5 %a$i i6u

en4a%a*an e&asa %i$a* 6e&4una *alau $i&uah. Aa )an4 en)e6a6*an i6u e&asa

$ei*ian@

7a$i i6u e&asa %elah 4a4al eenuhi *ein4inan o&an4 %ua i6u5 aa*ah a$a hal lain )an4%i$a* en)enan4*an )an4 i6u &asa*an@

Ba4aiana hu6un4an i6u $en4an *elua&4a $an %ean8%ean se%elah se%elah i6u

e&asa*an hi$u i6u )an4 %i$a* 6e&a&%i $an %i$a* 6e&4una@5 oo a$i i6u ena$i alu $an

ala5 a$a la4i 6u@. a$i i6u en4a%a*an 4a4al $ala eenuhi *ein4ina o&an4 %ua.

+e6ena&n)a aa saa ha&aan $an #i%a8#i%a i6u@. an4 ana saa ha&aan i6u )an4 su$ah

%eaai@. Ba4aiana usaha i6u un%u* en#aai ha&aan )an4 6elu %e&enuhi@

A4a& $aa% en#aai ha&aan8ha&aan i6u5 a&i *i%a saa8saa enilai

*eauan )an4 i6u ili*i un%u* $ila%ih $an $i*e6an4*an. ?o6a i6u se6u%*an

*eauan aa saa )an4 i6u e&nah ili*i@5 6a4us aala4i 6u@ Ke4ia%an &uah %an44a

)an4 6isa i6u la*u*an@ Ba4us5 aala4i 6u@

ah 6a4us se*ali a$a , *eauan $an *e4ia%an )an4 i6u ili*i. -ah se*a&an4

$a&i lia *eauan )an4 i6u ili*i ana )an4 asih $aa% $ila*u*an $i&uah sa*i%@

?o6a *i%a liha% )an4 e&%aa 6isa 6u@ an4 *e$ua 6u@ ( saai )an4 *e4ia%an )an4

*elia". Ba4us se*ali5 %e&n)a%a a$a ea% *e4ia%an )an4 asih $aa% i6u la*u*an

$i&uah sa*i%.

-ah $a&i *eea% *e4ia%an )an4 %elah $iilih un%u* $i*e&a*an $i&uah sa*i%5

ana )an4 $ila%ih ha&i ini@. Bai* a&i *i%a la%ihan e&ai*an %ea% %i$u&5 %uuann)a a4a&


72/128

i6u $aa% enin4*a%*an *eauan e&ai*an %ea% %i$u& $an e&asa*an anfaa%n)a.

Diana *aa& i6u@

-ah *alau *i%a a*an e&ai*an %ea% %i$u&5 *i%a in$ah*an $ulu 6an%al $an

seliu%n)a5 *eu$ian *i%a an4*a% se&ain)a $an *asu&n)a *i%a 6ali*. -ah se*a&a4 *i%aasan4 la4i se&ain)a. Ki%a ulai $a&i a&ah a%as )a 6u. Keu$ian 6a4ian *a*in)a5 %a&i*

$an asu*an5 lalu 6a4ian in44i& $iasu*an5 se*a&an4 a6il 6an%al5 &ai*an $an le%a**an

$i6a4ian a%as *eala. Ma&i *i%a lia% seliu%. -ah le%a**an $i6a4ian 6awah. Ba4us .

Menu&u% i6u 6a4aian e&6e$aan %ea% %i$u& se%elah $i6e&siha*an $i6an$in4*an %a$i

se6elu $i6e&siha*an@

3. /ase er1inasi

1. Ea9aluasi su6e*%if :Ba4aiana e&asaan i6u se%elah *i%a la%iahn e&ai*an %ea% %i$u&@

2. E9aluasi o6e*%if :-ah #o6a i6u se6u%*an la4i lan4*ah8lan4*ah e&ai*an %ea% %i$u&@

Ba4us.3.


73/128

+P II A


74/128

%. /ase 0er$a

Bai*5 se6elu en#u#i i&in45 *i%a e&sia*an $ulu e&len4*aan un%u* en#u#i

i&in4. Menu&u% i6u aa saa )an4 *i%a e&lu *i%a sia*an saa% en#u#i i&in4@5 )a 6a4us5

a$i se6elu en#u#i i&in4 *i%a e&lu en)ia*an ala%n)a )ai%u sa6un #u#i i&in4 $ansoons un%u* en#u#i i&in4. +elain i%u u4a %e&se$ia ai& 6e&sih un%u* e6ilas i&in4

)an4 %elah *i%a sa6uni

-ah se*a&an4 6a4aiana lan4*ah8lan4*ah a%au #a&a en#u#i )an4 6iasa i6u

la*u*an@ Bena& se*ali5 %ai se6ai*n)a se6elu *i%a en#u#i i&in4 e&%aa *i%a

6e&sih*an i&in4 $a&i sisa8sisa a*anan $an *i%a *uul*an $isua%u %ea% a%au %ea%

saah. Keu$ian *i%a 6asahi i&in4 $en4an ai&5 lalu sa6uni selu&uh e&u*aan i&in45

$an *eu$ian $i6ilas hin44a 6e&sih saai i&in4n)a %i$a* %e&as li#in la4i. Keu$ian *i%ale%a**an a$a &a* i&in4 )an4 %e&se$ia. 7i*a a$a i&in4 $an 4elas5 a*a )an4 e&%aa *ali

*i%a #u#i a$alh 4elasn)a5 se%elah i%u 6a&u i&in4n)a. +e*a&an4 6isa *i%a ulai 6u. Ba4us

se*ali5 i6u %elah en#u#i i&in4 $en4an #a&a )an4 6ai*. Menu&u% i6u 6a4aian e&6e$aan

se%elah i&in4 $i#u#i $i6an$in4*an %a$i se6elu i&in4 6elu $i#u#i@

3. /ase ter1inasi

1. Ea9aluasi su6e*%if : Ba4aiana e&asaan i6u se%elah *i%a la%ihan en#u#i i&in4@

2. E9aluasi o6e*%if : -ah #o6a i6u se6u%*an la4i lan4*ah8lan4*ah en#u#i i&in4 )an4 6ai*

6u@ Ba4us 6u.

3.


75/128

(. -P dan SP D"/!S! P"RA2AAN D!R!

D"/!S! P"RA2AAN D!R!

!. Kasus 41asalah uta1a5

Pe&awa%an $i&i a$alah salah sa%u *eauan $asa& anusia $ala eenuhi

*e6u%uhann)a 4una ee&%ahan*an *ehi$uann)a5*eseha%an *eseah%e&aan sesuai $en4an

*on$isi *eseha%ann)a5*lien $in)a%a*an %e&4an44u *ee&awa%an $i&in)a i*a %i$a* $aa%

ela*u*an e&awa%an $i&i ( De*es 2000".Defisi% e&awa%an $i&i a$alah 4an44uan

*eauan un%u* ela*u*an a*%ifi%as e&awa%an $i&i (an$i56e&hias5a*an5%oile%in4"

(-u&annah5200'".

Menu&u% Po%e&.Pe&&) (200,"5Pe&sonal h)4iene a$alah sua%u %in$a*an un%u* eeliha&a

*e6e&sihan $an *eseha%an seseo&an4 un%u* *eseah%e&aan fisi* $an si*is 5*u&an4 e&awa%an

$i&i a$alah *on$isi $iana seseo&an4 %i$a* au ela*u*an e&awa%an *e6e&sihan un%u*

$i&ina ( a&wo%o $an a&%onah 2000".

!!. Proses er$adinya #asalah

A. /a0tor Predisposisi

Pe&*e6an4an5*elua&4a %e&lalu elin$un4i $an eana*an *lien sehin44a

e&*e6an4an inisia%if %e&4an44u.Biolo4is5en)a*i% *&onis )an4 en)e6a6*an *lien %i$a*


76/128

au ea*u*an e&awa%an $i&i.Keauan &eali%as %u&un5*lien $en4an 4an44uan iwa

$en4an *eauan &eali%as )an4 *u&an4 en)e6a6*an *e%i$a*e$ulian $i&in)a $an

lin4*un4an %e&asu* e&awa%an $i&i.+osial5*u&an4 $u*un4an $an la%ihan *eauan

e&aw%an $i&i lin4*un4ann)a.+i%uasi lin4*un4an een4a&uhi la%ihan *eauan

$ala e&awa%an $i&i.

+. /a0tor Presipitasi

an4 e&ua*an fa*%o& &esii%asi $efisi% e&awa%an $i&i a$alah *u&an4 enu&unan

5*e&usa*an *o4nisi a%au ee%ual5#eas5lelah )an4 $ialai in$i9i$u sehin44a

en)e6a6*an in$i9i$u *u&an4 au ela*u*an e&awa%an $i&i.Menu&u% De*es

(2000:,=" fa*%o&8fa*%o& )an4 een4a&uhi e&sonal h)4iene a$alah

Bo$) ia4e 4a6a&an in$i9i$u %e&ha$a $i&in)a san4a% een4a&uhi

*e6e&sihan $i&i isaln)a a$an)a e&u6ahan fisi* sehin44a in$i9i$u %i$a* e$uli

$en4an *e6e&sihan $i&in)a5

P&a*%i* sosial a$a ana*8ana* selalu $iana $ala *e6e&sihan $i&i5a*a

*eun4*inan a*an %e&a$i e&u6ahan ola e&sonal h)4iene.

+%a%us sosial e*onoi5e&sonal h)4iene ee&lu*an ala% $an 6ahan see&%i

sa6un5as%a 4i4i5si*% 4i4i5shao 5ala% an$i )an4 seuan)a ee&lu*an uan4

un%u* en)e$ia*ann)a.

Pen4e%ahuan5en4e%ahuan e&sonal h)4iene san4a% en%in4 *a&ena en4e%ahuan

)an4 6ai* $aa% enin4*a%*an *eseha%an 5isaln)a a$a asien en$e&i%a $ia6e%es

ili%us ia ha&uus ena4a *e6e&sihan *a*in)a.

Bu$a)a5$i se6a4ian as)a&a*a% i*a in$i9i$u sa*i% %e&%en%u %i$a* 6oleh

$ian$i*an

Ke6iasaan seseo&an45 a$a *e6iasaan o&an4 )en4 en44una*an &o$u* %e&%en%u

$ala e&awa%an $i&i see&%i en44unaan sa6un5shao $an lain8lain


77/128

Kon$isi fisi* a%au si*is5a$a *ea$aan %e&%en%usa*i% *eauan un%u* e&awa%

$i&i 6e&*u&an4 $an e&lu 6an%uan un%u* ela*u*ann)a.

C. Jenis

7enis8enis e&awa%an $i&i an%a&a lain:

Ku&an4 e&awa%an $i&i : an$i*e6e&sihan

Ku&an4 e&awa%an $i&i (an$i" a$alah 4an44uan *eauan un%u* ela*u*an

a*%ifi%as Mn$i*e6e&sihan $i&i.

Ku&an4 e&awa%an $i&i: Men4ena*an a*aian6e&hias.

Ku&an4 e&awa%an $i&i (en4ena*an a*aian" a$alah 4an44uan *eauan

ea*ai a*aian $an a*%ifi%as 6e&$an$an sen$i&i.

Ku&an4 e&awa%an $i&i: Ma*an

Ku&an4 e&awa%an $i&i (a*an" a$alah 4an44uan *eauan un%u* enunu*an

a*%ifi%as a*an.

Ku&an4 e&awa%an $i&i: oile%in4

Ku&an4 e&aw%an $i&i (%oile%in4" a$alah 4an44uan *eauan un%u* ela*u*an

a%au en)elesai*an a*%ifi%as %oile%in4 sen$i&i ( -u&annah : 200'5!=".

D. Rentang respon

1. Pola e&awa%an $i&i sei6an45 saa% *lien en$aa%*an s%&eso& $an au un%u*

6e&&ila*u a$a%if5 a*a ola e&awa%an )an4 $ila*u*an *lien sei6an45 *lien

asih ela*u*an e&awa%an $i&i.

2. Ka$an4 e&awa%an $i&i *a$an4 %i$a*5 saa% *lien en$aa%*an s%&eso& *a$an4 *a$an4 *lien %i$a* ee&ha%i*an e&awa%an $i&in)a5

3. i$a* ela*u*an e&awa%an $i&i5 *lien en4a%a*an $ia %i$a* e$uli $an %i$a* 6isa

ela*u*an e&awa%an saa% s%&eso&.


78/128

D. #e0anis1e 0oping

1.


79/128

$. Klien en4a%a*an a&an4 e6e&sih*an ala% *elainn)a se%elah BAK a%au

BAB.

Data b$e0ti7

a. Ke%i$a*auan an$ie6e&sih*an $i&i $i%an$ai $en4an &a6u% *o%o&54i4i

*o%o&5*uli% 6e&$a*i $an 6e&6au se&%a *u*u anan4 $an *o%o&.

6. Ke%i$a*auan 6e&a*aian6e&hias $i%an$ai $en4an &a6u% a#a*8

a#a*an5a*ian *o%o& $an %i$a* &ai5a*aian %i$a* sesuai5%i$a* 6eu*u& (la*i8

la*i" a%au %i$a* 6e&$an$an (wani%a"

#. Ke%i$a*auan a*an se#a&a an$i&i $i%an$ai $en4an *e%i$a*auan

en4a6il a*an sen$i&i.

$. Ke%i$a*auan BABBAK se#a&a an$i&i $i%an$ai BABBAK %i$a* a$a

%ea%n)a5%i$a* e6e&sih*an $i&i $en4an 6ai* se%elah BABBAK.

!;. Diagnosa Keperawatan

Defisi% Pe&awa%an Di&i : an$i5%oile%in45a*an56e&hias

SRA"G! P"-AKSANAAN !NDAKAN K"P"RA2AAN '

A. Proses 0eperawatan

1. Kon$isi *lien

Klien %i$a* su*a 6e&$an$an.


80/128

'. in$a*an *ee&awa%an

a. Men4e9aluasi a$wal *e4ia%an ha&ian asien.

6. Menelas*an #a&a 6e&$an$an.

#. Me6an%u asien e&a*%e*an #a&a 6e&$an$an.

$. Men4anu&*an asien easu*an $ala a$wal *e4ia%an ha&ian.

+. Strategi Ko1uni0asi Dala1 Pela0sanaan inda0an Keperawatan

1. ase o&ien%asi

a. +ala %e&aeu%i*

J selaa% a4i i6u5sesuai ani sa)a *ea&in sa)a $a%an4 la4i

6. E9aluasi 9ali$asi

J 6a4aiana e&asaan i6u ha&i ini @ aa*ah a$wal *e4ia%an )an4 *ea&in su$ah

$ila*u*an @

#. Kon%&a*

oi* : J ha&i ini *i%a a*an e6i#a&a*an #a&a 6e&$an$an $en4an 6ai* .

a*%u : J *i&a8*i&a 1, eni% J

ea% : J 6a4aiana *alau *i%a lan4sun4 *e *aa&@

uuan : J %uuan a4a& i6u %e&liha% &ai $an #an%i* J

2. ase *e&a

JBa4aiana #a&a i6u 6e&$an$an@aa*ah $en4an en)isi& &a6u%@6a4aiana #a&a i6u

en)isi& &a6u%@

Jaa *e6iasaan i6u $ala 6e&$an$an@


81/128

Jaa*ah i6u 6iasa ea*ai 6e$a* a%au ea*ai in)a* &a6u% @

Jnah5se*a&an4 *i%a &a*%i*an )a5ulai $en4an en44an%i a*aian56a4us.. se*a&an4

en)isi& &a6u% )a....6a4us se*ali...5selanu%n)a e&ias u*a5)a 6a4us. I6u se*a&an4

su$ah naa* 4an%en4.

Jsa)a elas*an 6ahwa 4an%i 6au se6ai*n)a $ila*u*an $ua *ali $ala seha&i5en)isi&

&a6u% se%elah an$i 5ea*ai 6e$a* $an in)a* &a6u% $ila*u*an se%elah an$i.

J6a4aiana *alau *i%a asu**an *e $ala a$wal *e4ia%an la4i )a 6u@

3. ase %e&inasi

a. E9aluasi &eson *lien %e&ha$a %in$a*an *ee&awa%an

1" E9aluasi *lien (su6e*%if":

J6a4aiana e&asan i6u se%elah 6elaa& 6e&$an$an@

2" E9aluasi e&awa% (o6e*%if":

J#o6a i6u se6u%*an la4i 6a4aiana #a&a 6e&$an$an $en4an 6ai*@ 6a4us

6aa* su$ah en4e&%i J

6.


82/128

+


83/128

oi* : Ba4iana *alau *i%a 6e&6in#an4 %en%an4 6e&hias $i&i@

a*%u : Mau 6e&aa laa *i&a8*i&a *i%a n4o6&oln)a@ O*e5 7a$i -). aun)a *i%a

n4o6&ol8n4o6&oln)a 20 eni%.

ea% : Bai*lah au $iana *i%a n4o6&oln)a -). @ Oh5 a$i *i%

asuhan keperawatan jiwa pada pasien ny.c

Documents