अक प हला सपादक- िम लद कारकर एि ल २०११

$$$eee+++CCCeeeeeevvveeegggyyyeeebbbOOOeee ई-िवशषाक महारा मडळ मलिशया

ाथना दह म दर िच म दर एक तथ ाथना

स य सदर मगलाची िन य हो आराधना दिखताच दख जावो ही मनाची कामना

वदना जाणावयाला जागव सवदना दबला या र णाला पौ षाची साधना स य सदर मगलाची िन य हो आराधना जीवनी नवतज राहो अतरगी भावना सदराचा वध लागो मानवा या जीवना शौय लाभो धय लाभो स यता सशोधना स य सदर मगलाची िन य हो आराधना वसत बापट

DevegkeuumlacircceeqCeJeacirce

लख किवता कौसतभ पाठक र व जोशी िम लद कारकर अिमत शलार सवि ल िवचार मजषा अभय मळजकर सितश हा उदय परब स दप खडकर

ी वा यवलकर

कथा पकज हडाव सौ वसधरा जोशी

प -लखन सामािजक रोिहत सोनट कौसतभ पाठक

y~igraveu~v~ibrvbarjf iacute वद िववक पराजप सौ वसधरा जोशी

काही दयसपश प ी डॉ काश आमट ा या काशवाटा ा पसतकातील उतारा

hbrvbarbrvbarkparaacirckbrvbar=acirclparafpara शलजा जगदीश शद काचन मिनष काबळी आ दती अिभिजत मळ शीतल सितश हा

ई-िवशषाक सपधच उ र आिण िनकाल

कौसतभ पाठक

आजोबाचया गो ी

माझ आजोबा जाऊन आता १४ वष उलटली पण अजनही घरी द डला गलो की वाटत ग ाला टकन पाढ या सवचछ सदयात एकटच प खळत आमहा नातवडाची वाट बघत आहत आमच आजोबा कोडी घाल यात गो ी साग यात किवता ोक पाठातरात एकदम तरबज

तयाचया त डाचा दानप ा अखड चाल अस त आमहाला महाभारताचया मदानापासन त रामायणात या रामदासानी सािगतल या कथचया ठीकाणापयत अगदी सहज घऊन जायच आमच घर द डला भरवबा िव ल आिण मा तीचया म दरानी घरलल एकदम कडक सोव या ओव याच घरी खप गद झाली की सग या नातवडाना घऊन आजोबा सगळी दवळ हडावयाच हमाडपथी भ िव ल म दरात तयाकाळी कसतीसाठी एक जागा पण होती एकदा मी तयाना महणालो आजोबा तो बघा तो रमया मला भटक ा महणन िचडवतो आजोबा महणाल तयाला महणाव खळ की कसती आिण हरलास तर िचडवण बद करणार का िवचार मला अजन आठवतय आठ वषाचा मी बारा वषाचया रमयाला उचलन पटकला होता चीत झा यापासन रमयान भटक ा कधी महटल नाही आजोबा सोबत असल की अस अगात सचारायच

मग आजोबा मा ती म दराचया तळशी कठ ावर बसन गो ी सागत तयातली रामदासाची एक गो आजही मला आठवत आजोबाची िह गो खप अथपण अन बोधक होती रामदास एक हजार वषानतर स ा रामायण जस होत तस सागत असत राम एक झाला पण कथा ज हढ िलिहणार त ह ा पण रामदासाची कथा इतकी ततोतत की हनमान स ा यऊन कथा ऐकत अस रामदासाची कथा ऐकता ऐकता सार ोत अगदी म म ध हायच हनमान (वष बदलन आलला) खप खश हायचा आिण आ यच कत स ा कारण कथा जशीचया

तशीच असायची अहो माणस आप या डो यासमोर घडलली कथा स ा थोडी पदरच जोडन सागतात पण रामदास रामायण जसचया तस सागताना पा न हनमान रामदासाचा स ा भ झाला पण एकदा एका स याकाळी हनमानाला एक चक सापडली रामदासाचया साग यात एक िवसगती आली होती हनमानान उठन सािगतल रामदास ह सव बरोबर पण एका गो ी म य आप याला सधारणा करायला हवी आपण महणत आहात की हनमान ज हा अशोक वा टकत गल त हा श चाद या माण पाढरी फल उमलली होती ह चक आह फल लाल रगाची होती रामदास महणाल महाशय जरा शात राहा आिण कथा ऐका फल पाढ या रगाचीच होती हनमानाला राहवना तयान सवतः बिघतलली फल तयाला राहवणार कस रामदास महणाल आपण कथ म य तयय आणत आहात

कपया खाली बसा फल पाढरीच होती आता मा हनमाला आला राग अजन हनमान अ कट होत आिण तयानी साधारण माणसाचा वष धारण कला होता आता आपण सवतः बिघतलली गो कणी खोटी सागत असल तर कणालाही राग यईल आिण ह तर ख हनमान की हो

हनमन लगच ख या पात कट झाल आिण महणाल मीच हनमान आह आता सागा तमच काय महणण आह फल लाल होती की पाढरी रामदास काय कमी त महणाल असाल तमही हनमान पण फल पाढरीच होती आता मा पचाईत आली दोघ राम-सीतकड गल हनमान महणाला हा एक मन य याला मी सागतोय की फल लाल रगाची होती पण ऐकायच काही नावच नाही ह आहत की सग याना सागतायत फल पाढरी होती महणन त स ा हजार वषानतर राम सीता महणाल हनमान माग माफी या रामदासाची फल खरोखर पाढरीच होती अर तयावळस त इतका

ोधीत झाला होतास की तझ डोळ र ान लाल झाल होत आिण तला फल लाल दसत होती आजोबा थोडा वळ थाबन महणाल अस अस शकत गो खरी की खोटी हा भाग िनराळा पण ह न ी की आपण ज बघतो तयात आप या डो याचा उपयोग असतो आप या अतकरणाचा भाग असतो आपण जस असत तस बघतच नाही हीच आजचया काळाची स ा खत आह आजोबा सागायच की जो आह तस पहायला िशकतो तो खरा िव ान माणस या माणसाची द ी आह तस बघ यात बाधा घालत नाही तयाला योगी महणायच गो सपन आज अनक वष झाली पण अजन ताजी-तवानी वाटत आिण जासत गरजचीही

तयक वािह यावर आिण वतमानप ा म य होणा या गो चा िवपयास होताना बिघतल की अस वाटत की का नाही दवान ा सग याना मा या आजोबासारख आजोबा दल यानी सहज एका कथतन िशकवणक दली की आपल िवचार घडणा या गो वर आरोिपत कर याची सतयावर रोव याची गरज नाही सवतःला

आिण सवतःचया अ पलपोटी सवाथाला जरा बाजला ठऊन जगात या घडामोडी का नाही माणस बघ शकत श य होऊन एखा ा गो ीचा वध नाही का घऊ शकत आपण अशा अनक ाची उ र आपण शोधत असतो आिण अशावळस कणी ऋणानबधात या ठिवतली माणस (जस माझ आजोबा) साद घालतात आिण चह यावर आपसक हस उमटवतात ा ऋणानबध अका ार अशी ठवणीतली माणस जोडली जावी हीच ाथना

सकारातमक ाळ िम लद कारकर

_____________________________________________________________________________ माणसान नािःतक असाव की आिःतक हा जयाचा तयाचा आह पण बहतक नािःतक माणस एक तर ौ ाळ

माणसाची िखलली उडवताना िदसतात नाहीतर तयाना उपदश करताना िदसतात नािःतक माणसाब ल मला राग

नाही अधौ न अघोरी कतय करणार याची वकीली दखील मला करायची नाही पण माणसाची कशावर तरी ौ ा असावी अस मला वाटत मला अस वाटत महणन इतरानाही असच वाटल पिहज असा माझा िबलकल आमह नाही िकवा हा लख िलिहणयाचा तो उ श दखील नाही हा लख नरि दाभोळकरासारखया अधौ ा िनमरलनाच महान कायर करणार या माणसासाठी िलिहलला नाही तयानी जया पिरःथतीत आिण जया लोकासाठी ह कायर कल तयाब ल मला चड आदर आह पण कवळ लोकानी आपलयाला सधारललया िवचाराच समजाव आिण कठलीही सकारातमक

गो हातन घडत नाही महणन नािःतक झाललया लोकासाठी आह________________________________

काही माणस आि तक असतात तर काही नाि तक काही माझयासारख असतात मी न सावजिनक गणपती बघायला जातो पण मडपातील पस टाकायची पटी िदसली क दव स होत असला तरी ितथ थाबत नाही र तयात जाता जाता कठ दव दशन झाल तर लगच तयाला पाया पडायच आिण बदलयात लगच आज ऑिफस मधय काम कमी अस द घरी गलयावर बायकोन ldquoऑिफस मधय स ा िदवसभर हच करत असतोस नrdquo अस न सनवता वि थत नट वर महतवाची (माझया द ीन) काम क ावीत मलान घरातील कठलयाही व तची वा वतः या अवयवाची मोडतोड कलली नसावीrdquo असा भरघोस आशीवाद मागन पढ जातो

थोड यात वतः या सोयीनसार ा जपणारी माझयासारखी माणस दखील ा जगात आहत आिण मला नाही वाटत ात आमच काही चकत असल कारण lsquoदव आहrsquo हणणा यानी दखील अजन दव दाखवलला नाही आिण lsquoदव नाहीrsquo हणणा यानी दखील अजन lsquoदव नाहीrsquo ह िस कलल नाही अहो अध ा िनमलन वहायला पािहजrdquo हणणार आमच सरकारच वतः कोटात सा ीदाराची सा काढायला भगव ीता आिण कराण शरीफ घऊन िफरत असत ई र सा खोट सागन खर सागणार नाही

असली शपथ यायला लावण िह अध धा नाही आह म या या शपथिवधी वर (दर सहा मिह यान) िकती पस खच करतो आपण ह पस अध पाई खच होत नाहीत कणी िवचार कला आह का क ा असलया एका शपथिवधी या खचात चार जोड याची ल होऊ शकतात पण एवढा खच क न शपथ घालन दखील म ी आदश घोटाळ करतातच ना मग अशा ठकाणी ा लोकाची जीभ टाळला िचकटत आिण जर कणी आई राईच चार दाण ओवाळन ित या लकराची द काढत

असल तर लगच काय मली अध धा आहrsquo हणत ा सधारक () मडळ नी नाक मरडणयाच कारण काय असाच माग एक नाि तक माणस मला सागत होता क ldquoबथ ड पाट नतर क वा कठलयािह गट टगदर नतर मो टली मल आजारी पडतात तयाच म य कारण हणज पाट मधय कणीतरी आजारी असत आिण मलाना तयाच लगच इ फ शन होत पण ा आयाच आपल काहीतरी द ि ट लागली अस समज

असतातrdquo खर तर एवढासा शोध लावणयासाठी खास तया माणसान ा धरतीवर अवतार घणयाची काही गरज

नवहती कारण जी गो तो सागत होता ती िकतीही पटणयासारखी असली तरी एका आईला आपलया बाळाची द काढणयात काय सख आह तया गो ीचा शोध अशा सधारकाना कधीच लागणार नाही अहो का या- कळकळीत मलाची पण द काढतच ना तयाची आई राईच चार दाण ओवाळन टाकण ह कवळ िनिम झाल आपलया मलाच कौतक करायचा तो एक कार आह

लहानपणी खळताना मी भरपर धडपडायचो आम या चाळी या िज याव न तर मी इत या वळा पडलो असन क नतर नतर तर िज याव न कणीही पडल तरी लोक न बघता आम या घर याना आधी बोलावन आणायच पडायच माण वाढल क आई परल या शकरा या दवळातन लाल रगाचा दोरा आणन माझया ग यात बाधायची उदीमधय लडबडलला तो दोरा अगरब ी या धरात पकडन ग यात बाधताना खप बर वाटायच तयाचा खरोखर काही उपयोग वहायचा क नाही त मािहती नाही पण आज िह कधी धडपडलो आजारी पडलो क आईची आठवण यत आई असती तर परल न दोरा आणन बाधला असता अस वाटत मी पिहलयादा दोहा-कतार व न मबईला आलो तवहा आम या चाळीतलया काक नी माझी तया या घरी गलयावर

काढली होती आज तया काक चाळ सोडन गलया माझही आता िगरगावात िचत यण-जाण होत पण तया काक या दाराव न जाताना आजही त ण आठवतात आपली दखील काळजी करणार कणी तरी होत त सर च कवच आता आपलया भोवती रािहल नाही ाची खत वाटत महारा ात तर तयक गो करणयामाग काही न काही शा ीय कारण आह स ातीला ितळाच आिण िदवाळीला रवा बसनाच लाड खाणयामाग स ा शा ीय कारण आहत सग याच गो ीची कारण मािहती असायला हवीत ह ज री नाही काही गो ी मानिसक समाधानासाठी स ा कराय या असतात ाना नसतात िन उ रही नसतात असत त फ मानिसक समाधान lsquo ावणात मा याचा जनन काळ असतो हणन मास खाऊ नयrsquo अस सािगतल तर िकती जण मिहनाभर मास खाण सोडतील आमच पवज वड नवहत क यानी ा सग या गो ीला चा आिण शा ाचा आधार

घतला िशवाजीची तलवार ही िशवाजी महाराजाना ख भवानी मातन िदली आह िह लोकाची ाच वराज िनमाण करायला उपयोगी पडली त हाला काय वाटत खरच महाराजाना तलवार भवानी मातन िदली असल मग या भवानीमात समोर भलया भलया रा साचा टकाव लागला नाही ितथ औरगजब टकला असता पण वरा यासाठी महाराजानी लोका या चा आधार घतला कारण तयाना मािहती

होत क नच कठलयाही गो ीची िन मती होऊ शकत ज महाराजानी कल तच औरगजबान दखील कल आपण वतः अललाचच दत आहोत अस तो तया या जला सागत अस तयासाठी आपलयाला आज अमक ठकाणी नमाजा या वळी अललान दशन िदल आज पहाट व ात यऊन अललान मला मागदशन कल वगर

वगर वाव ा तो उठवीत अस तयामळ मसलमान लोकामधय आपोआप तयाचा धाक िनमाण झाला होता ाळ लोकामळच खर तर ा जगात ग हगारीच माण १०० नाही झालय कारण मन य ाणी

हा मळात पापिभ असतो आपण एखा ाच नकसान कल तर उ ा आपल पण नकसान होईल ा भीतीपोटी बरच जण कणाला लबाडणया या भानगडीत पडत नाहीत या िदवशी िव ानान पाप-पणय सव झठ आह ह िस होईल तवहा जगात सगळीकड अशोक चवहाण आिण िवलास दशमख सारखी माणस िफरताना िदसतील

वदा सतत फलिवल त ही मा या छदा ग थानी मला त ही वदा मी िश य तमचा जसा एकल सदव आशीवाद ा रच या नव का

रिवि जोशीhellip

साजन

इथ रोजच पाऊस िभजतो आरसाच मला पा न लाजतो कठतरी मा या िव डाव िशजतो टोमण सवाच स कशी ग साजन माझा दर दशी ग

खणावतो मला बाहरचा पाऊस मलाही िभज याची खप हौस िपया िवना कशी क मी मौज नटण सवरण नाही आता मनाशी ग साजन माझा दर दशी ग

रोज रा ी िन ला मी झोपवत डो याना एक व दाखवत वतःला ि यतमा या बा पाशात बघत

िवरहान झाल मी वडी िपशी ग साजन माझा दर दशी ग खर साग जरी िवरहाच ढग जमल नभी फलापासन वगळी कशी सरभी नयनात ीतमचीच छबी जरी अतरान दर मनान एकमकापाशी ग साजन माझा दर दशी ग रिवि जोशी

रिवि जोशीhellip पता

लोटली माझी चाळीशी माझी मलाच ओळख नाही फारशी

कशासाठी ज म माझा कोणासाठी ज म माझा

कोणास पस आता शोधात आह मी माझाच पता

मन साभाळ यात गल वय दस यासाठी जग याची लागली सवय

हच का होत माझ ल य अि त व नाही हणन अवध ठरवली जात माझी सा

कठचा हणन काय िवचारता शोधात आह मी माझाच पता

भट यावर दवाला न करल सवाल माझ िवचार का एवढ मवाळ

पािहज त हा झाला माझा वापर पािहज त हा कापल माझ पर वमत नाही हणन का नाकारता शोधात आह मी माझाच पता

रिवि जोशीhellip

ब

मा यातला ब एकदा जाग थ झाला अवती भोवती बघन अ व थ झाला हसाचार आिण आतकवादाच इथ सव बोलबाला

पा न कळल याला म झाल महाग आिण ितर कार कती व त झाला

गणव प ा कती आसान झाला इथ विशला पा न कळल याला जगाचा वहार कती बिश त झाला आ ही valentine ठवल ल ात आिण याचा सदश िवसरला पा न कळल याला इथ स कती या दनकारचा अ त झाला शोध लागला तो इथ याचा िश य आशोकाला पा न कळल याला यथील राजाच मदम त झाला जना या मनात न हता तो पण पिहल यान सजावटीत वतःला पा न कळल याला उठल मी या दवशी ज हा सजावटीतन मनात जाईल हणन पनः िन थ झाला

वि ल िवचार

झोप

कती झोपता हो त ही हा सवरसाधारणता यक घरात रिववारी सकाळी ऐकायला िमळतो

पाठक प रवार हा अपवाद असावा रिववार या सकाळी सिचन या मदानावर खळला यावर आप याला खळायला िमळणार हणन सयार या आधी पोहोचणार पाठकच असणार अजन कोण सवर साधारणता यक प ष आपली आठव ाची अपरी झोप परी कर या या य ात असतो ह ली तर आम या घरात आमची थोरली लक स ा हच सागत असत आज सड आह ना मग मला झोप द ना ग आई डॉ टर आठ तास झोपायला सागतात पण रा ी उिशरा कामाव न यऊन प हा सकाळी ५२० ची न पकडन कामावर जाणारया मबईकरा या निशबी मा ५-६ तासच झोप यत यात मग काही लोक उ या उ याच न म य झोप काढ याच कौश य जोपासतात मी इिजनी रग या दसयार व यारला असताना का ज त िशवाजी नगर हा वास करायचो ा वासात झोप काढ यात मी पटाईत अस तसतर वासात बस या बस या झोप यात माझा हाथ खडा आह एक वळस खोपोली या िम ा बरोबर प याच गणपती पा न पहाट या न न परत यत असताना गाडीत उभ राह याची स धा जागा नस यान नाईलाजा तव समान ठव या या यारकवर जावन झोपलला मी अजनिह िम ा या आठवणीत ताजा आह ता पयर काय झोप ही

मह वाची आिण ती कशी ही आिण कठही पणर करायची (तशी ती कधीही पणर होतच नाही) ल ठर यावर माझा मबई या नचा वास काही काळ वाढला होता (फ ल होई पयतच) या काळात न म य झोपणा या मडळ कडन खप िशकायला िमळाल छो ा छो ा डल या घण शजार या वा या या खा ाचा उशी हणन उपयोग करण सगळ वाशी सकावत असताना माशीला आप या त डावर मनसो आराम करायला दण ब ीशी

दाखवत दपार या जवणात या मथी या भाजीत या दठाची समोर या वा याला दशरन करवण आिण वग वग या सरात गाडी या आवाजाशी पधार करत घोरण अस खप काही याला इ छा झोप घता यत तो सवारत सखी माणस हणनच हणतात क मानिसक ताण कमी

करायचा असल तर ८ तास झोपाव तर मग मा या ि य िम ानो आता पासन पणर ८ तास झोपा zzzzzzzzz

अिमत शलार

चारो या

बागतल िहरव गवत कती छान दसायच

हल या या वा यान दखील त सहजच झकायच

फ िम ही नाहीस आहस तरी कोण त खरा माझीच मा या एकटपणाशी ओळख क न दणारा

कती िविच आह नाही

आपल ओळख नसताना भटण आिण चागली ओळख झा यावर अस एकमकाना सोडन जाण

खप वाटत कधी कधी न ान आय य स कराव आिण आय या या वाटचालीत असच तलाही प हा भटाव

अिमत शलार आशची कनार

सयर दमला आभाळही दमल हळच जाऊन मग दोघही ि ितजावरती टकल स यान मग मा आपल जाळ टाकल सागराला आली भरती स रग उधळीत रवी बसला या या ललाटी

सथ वा याची झळक मद करी मा या मना धद उ ताहाच वार िभनल तनात दाटन आ या उ मदी या लाटा मनात

डोळ होत आससलल कना याव न यणा या पावलासाठी

पदोपदी साथ दणा या मा या सखीसाठी

नतर

सयर झोपला आभाळही टकल आससलल डोळ िनराशन िमटल वाट फटल ितकड चाल लागलत कधी पायाखालची वाळ तडवत तर कधी मनातील अशा िचरडत

जग बदलल मीही बदललो सकट आलीत गलीत पण त काही नाही आलीस

रोज शोधतो मी या कनारी माझी लाडक कनार सोडन गली होती मज ती याच मगजळा या कनारी

Aœmt xelar

6r Asav Maaz 0k 6r Asav Maaz 0k 7o3s p` sudr sureqGaayle jal Tyat pemace gItMaa`se AstIl 0eKyace ptIk ij4e Asel srSvtIca vaswrvel l(mI sOQyaca 6asAsel Jyaca Xvrala AwImansvR jg krel Tyaca sNman JyaCya tejane hvecI hol iwtIne tI Mh`el 2av maZya devaij4e qetIl suq-duq lpDavhol wedwav duraVyaca paDav JyaCya xattene lajel punmcI rjnIp` xOd+pane 6abrel sultan gznIJyaCya sug2ane traI hol pvnVyaPtIne wawavel he ivxal ggn Asavet Aa baba Asavet wa bih`p` sobt hvI jNmajNmacI karwarIn6r Asav Maaz 0k 7o3s p` sudr sureq

0k

7o3s p` sudr sureq Gaayle jal Tyat pemace gIt Maa`se AstIl 0eKyace ptIk

ij4e Asel srSvtIca vas wrvel l(mI sOQyaca 6as Asel Jyaca Xvrala AwIman svR jg krel Tyaca sNman

JyaCya tejane hvecI hol hva iwtIne tI Mh`el 2av maZya deva

duq lpDav hol wedwav duraVyaca paDav

JyaCya xattene lajel punmcI rjnI p` xOd+pane 6abrel sultan gznI JyaCya sug2ane traI hol pvn VyaPtIne wawavel he ivxal ggn

Aa baba Asavet wa bih` p` sobt hvI jNmajNmacI karwarIn

7o3s p` sudr sureq

िनदकाच घर रिववारी सकाळी कफ नरानी मधय मी आिण क ा बसलो होतो झकास िखमा पाव खाउन झालयावर वाफाळलला मसाला इराणी चहा समोर होता क ाची बायको मलाना घउन तयाच घर सोडन विडलाचया शसत बगलयावर रहायला गली होती मला मळीच आ यर वाटल नवहत मी क ाला महणालो कोिकळही काळी अन कावळाही काळा िशवाय कोिकळ आपल अड कावळयाचया घर ात टाकन तयाचया कडन उबवन घत पण तरीही सगळया

जगाला कोिकळ आवडत कारण ितचा समधर मजळ आवाज गाढव िकती मन लावन महनत करत पण तरी तयाचया कपाळी मखरपणाचा िश ा आिण खाणयासाठी उिकरड फकण असत कारण तयाच त ककर शश रकण गली २५ वष मी तला ह समजावतो आह िक राजा जरा कमी कड बोल पण तझया बोडकयात काही ही गो घसत नाही बिफकीरपण तो महणाला एक ल यात घ

ाधधासाठी कावळाच लागतो आिण दट पी लोकाच ा मी करणारच मी कणाचया बापाच खात नाही तयानी सवभावानसार मला ग प कल पनहा एकदा माझया ल यात आल िक ाला समजावताना कपाळमो य करन घणयात अथर नाही तयापकषा गरम चहावर कॉनस ट करण जासत िहताच आह िनळकठ शाताराम जगताप मी जवळपास दहा वषाचा असताना माझया वगारत आिण शजारचया िबिलडग मधय आला एकदरीत माझया आयषयात आला वडील साध सरळ खर गाधीवादी सरकारी खादी भाडार मधय मनजर तयाची आई फार मळ आिण सगरण तयाला एक मोठी बिहण आिण मोठा भाउ होता क ा महणज शडफळ थोडकयात महणज एक स य पिरवार क ा शाळत वषारचया मधय दसऱयाचया नवरा ी दरमयान दाखल झाला होता आमचया शाळत सरानी समजल काय कवा कणाला काही िवचारायच आह काय - अस िवचारणयाची प त होती अशा ाची उ र ही एखा ा अिलिखत िनयमा माण ठरलली मशः हो आिण नाही अशी होती थोडकयात काय तर ग पा बसा वगारत जमल तस िशका नाहीतर मग िशकवणी लावा क ा वगारत आला आिण जण काही वगारला एक नवीन चतनय आल चारद रामराव कड आमहाला इितहास िशकवायच तयािदवशी त अफझलखानाचा वध हा धडा िशकवीत होत मल तनमयतनी ऐकत होती कारण िशवाजी खानाला कधी मारणार ाची उतसकता होती सर सागत होत खानानी िशवाजी राजाची मान बगलत दाबली आिण लगच महाराजानी उज ा हातानी िबचवा तयाचा पोटात खपसला आिण वाघ नखानी तयाचा कोथळा बाहर काढला मग इतर तपशील सागन झालयावर सरानी िवचारल कोणाला काही िवचारायच आह काय आिण

अहो आ यरम क ान हाथ वर कला तयान िवचारल महाराज मान दाबली जाणयाची वाट का बर बघत बसल तयानी तर खानाला मारायलाच गडावर बोलािवल होतrdquo कड सर एकदम गागरन गल त महणाल वा र िव ान तच साग मग क ा महणाला मला वाटत राजानी शािमयानयात पाउल टाकलयावर खानाला िमठी मारणयाच स ग करन सरळ िबचवा तयाचया पोटात खपसला काही वाट बीट नाही बिघतली सर महणाल अर

यानबा तझ जञान तझयाजवळ ठव अस काही परीकषत िलिहशील तर नापास करील तया नतरचया इितहासाचया तासाला सरतची लट हा धडा िशकवला आिण क ानी पिहली छडी खालली सवयी

माण क ा तवहा महणाला होता महाराजानी सरत लटली ह कस काय बरोबर होत ितथलया

लोकासाठी तर त दरोडखोर होत िशवाजी महाराजाचया कतीवर साकषात महारा ात टीका मासतरानी तयाचया थोबाडीत एक दउन तयाला वगारबाहर घालिवल तयानतर कड सर जवळ-जवळ

तयक तासाला तयाला वगारबाहर ठिवत तया बाहर ठवणया माग कदािचत सवतः च जञान लपवणयाचा हत असावा अस आता वाटत प ल दशपाड एक िठकाणी महणतात शाळत मसताराना थम नाव कोण दत ह पिहलया ओिवची किवय ी कोण ह शोधणया इतकच कठीण आह पण आमचया शाळतलया सवर िशकषकाना टोपण नाव दणयाचा मान एकमव िव ाथयारचा होता िनळकठ जगताप ाचा दोन एक वषारतच तयान सवर िशकषकाना टोपण नाव िदली होती चा रा कड चा तयानी डकराचा कल होत पाढर कस कस अिण पाढरी िमिशवालया काळयाक ठाकर सराना िनगिटव ल जोशी बाईना गजगािमनी एक पाय आखड असललया सावरकर सराना तमर लग बारीक असललया रहाट बाईना सका बोिमबलrdquo आखड नाक वालया शड बाईना शपरणखा गिणताच घार मासतर तघलक तर िहदीच हमीद खान महणज चगझ खान ा असलया उप ापामळ क ा सगळया मलाचया गळयातील ताईत होता तयाचया कडन काही तरी गमतीदार ऐकायला िमळल महणन मल सतत तयाला गराडा घालन असत मल तयाला वचकन ही असत कारण हा शबदानी कोणाचा कोथळा कधी काढील ाचा काही नम नवहता माझयालखी क ा हशार िव ाथ होता पिहलया पाचात यत नवहता तिरही आिण पािहलया पाचात यत नवहता ाच मखय कारण महणज तयाच हसताकषर आमहाला िहदी िशकवणार हमीद खान सर महणायच ldquoबोडारचया परीकषत तला सवतःचा पपर सवतः तपासावा लागल अर जर चकन-माकन डॉकटर

झालास तर कमपौनडरला कवा किमसटला दखील तझ अकषर कळणार नाही महणज मग पशट खलास आप िलख खदा बाच कठला इि लशचया सरानी हातावर मारन अकषर सधरवणयाचा असफल य कला तवहा क ाच उ र होत सर मला मारणयानी जर अकषर सधारत असल तर मला दहा हजार वळा माराrdquo हसताकषर खराब

असलयामळ तयाला कमी माकसर पडत गिणताचया पपर मधय मधलया सट स गाळतो महणन माकसर कमी मी जर कधी महणालो िक क ा जर अकषर सधारशील तर लका पिहलया तीन मधय यशील तयाच उ र अस माकसर आिण जञानाचा काय सबध मला कठ मोठ झालयावर पसतक िलहायच आह आिण जर िलहाव लागल तर मी टायिपग िशकन वाढतया वया बरोबर तयाची अ ल ही वाढत होती पण ती वाढ िवधवनसकत कड जात होती तयाच वाचन भरपर होत तयामळ तो तयाचया वयाचया मानानी फारच वरचया लवल वरच बोलायचा तयक िवषयातील बारीक-सारीक दोष तयाला नमक िदसत होत इि लश ब ल तो महणाला होता- इ जी िवषयात नापास होणाऱयाची सखया जासत असणयाचा कारण आह ा भाषतील बाराखडी अर एच मधय ह नाही आिण डबलय मधय व नाही परत सी पासन कधी स तर कधी क आिण जी पासन कधी ग तर कधी ज मल ग धळणार नाहीतrdquo िहदी ब ल महणायचा दरदशरनची िहदी आिण िसनमातली िहदी ात िकती फरक आह दरदशरनची िहदी ससकतो व आह तर िसनमातली िहदी उद धभाव आह आिण आपण जी िहदी बोलतो तीच दरदशरन वर का बोलत नाही मराठी ब ल ही तयाच मत एकदम वगळ होत तो महणायचा पणया-मबईचया लोकानी मराठी भाषची मजा खराब कली आह खाणया- िपणयाचया

ाखया बदलतात आह चहा िपणार काय चया ऐवजी चहा घणार का िवचारतात चहा घउन काय करायच यायाचाच ना तसच ldquoनवहताrdquo ह श आिण ldquoवहताrdquo ह अशधद भाषा िह शधद कवा अशधद नसत गावाकडील लोक जी भाषा बोलतात ती शहरातील भाष पकषा वगळी बोली असत ती अशधद नसत जञान राची मराठी िशवाजी राजाची आिण आजकालचया सससकत लोकाची भाषा एक असली तरी बोली वगळी आह आजचया लोकाचया नजरत ह लोक गावडळ ठरतील

गणशोतसवात आमचया लहानपणी खर-खर सासकितक कायर म होत असत कीतरन ाखयान भजन जादच योग नकला सगीत- सधया अस िविवध कायर म होत अशया कायर मातन बरीच करमणक आिण जञान आपसकच िमळत अस एकदा रामायणावर एक कीतरन होत आमही तवहा १३-१४ वषारच अस चागल दोन तास कीतरन झालयावर क ानी कीतरनकार बवाना काही िवचारल -सीता सगळ मोह आिण राजशाही आयषय सोडन आपणहन रामा बरोबर वनवासाला गली होती मग ती सोनयाचया हिरणाचा ह का धरील ितला काय मािहत नवहत िक सोनयाच हरीण नसत काय रामालाही मािहत नवहत िक सोनयाच हरीण नसत त राम तर फार बलवान होता मग तयानी बालीला लपन का बर मारल तो अधमर नवहता कायrdquo रावणाच वडील ा ण होत मग रावणाला मारलयान रामाचया हातन ा ण हतयच पातक घडल की नाहीrdquo रामान सीतला अ ी परीकषा ायला लावली हा ितचयावर सशय असलयामळ काय एका धोबयाचया बोलणयावर सीतचा तयाग कला ह कस काय बरोबर ा सवर गो ी ल यात घतलयावर रामाला दव कस महणाव ाचया सरब ीन बवा अगदी सदर झाल सवर लोकासमोर तयाची फिजती झाली नवह अपमानच झाला आयोजकानी क ाला बाजला घवन चागल झापल पनहा ाखयातयाला कधीही िवचारायच नाही ाची तबी िदली वयाबरोबर तयाचा हा आ सताळ पण वाढत होता तयानतरचया एका वष महाभारतावर एका चागलया PhD माणसाच ाखयान झाल आयोजकानी आधीच क ाचया मसकया दाबन ठवलयामळ लोकासमोर ाखयातयाची फिजती नाही झाली पण तरीही क ानी तयाला गाडी जवळ गाठलच आिण ाची सरब ी सर कली कसानी वासदव आिण दवकीला एका कोठडीत नसत ठवल तर कषण-जनम कसा झाला असता कषण जर शर-वीर दव होता तर ारका सोडन का पळाला जर महाभारत इितहास आह तर सवर पाडवाच व अनय महारथ च जनम अनस गक का बर जर ासा पासन िनयोग पधधतीन धतरा पाड आिण िवदर ाचा जनम होव शकतो तर कतीलाही िनयोग पधधतीन पाडवाचा जनम घडिवता आला असता सयर अन वायची काय गरज होती एका माणसाला कदािचत अनक बायकापासन १०० मल होतील पण एका गाधारीला शभर प कस महाभारतात रामाचा उललख नाही आिण उगीच हनमानाला का बर घसवल कषण य ात खोट का बर वागला कणर दशाषन आिण दय धन ाचा मतय अनितक नवहता जय थाला कपट करन का

मारल ldquoहिसतनापरच रकषण करणयासाठी पाडवाना मारण जररी होत मग भीषमानी पाडवाना का बर नाही मारल अश िवचारताना सरसवती तयाचया िजभवर थमान घालत अस तयाचया चहऱयावर एक िवलकषण झळाळी यत अस तयाचया अशया शबदाचया माऱया समोर भलया- भलयाची बोबडी वळन जात अस असाच एकदा गणशोतसवात शोल बिघतला मी आमचया प मधय शोल एकसपटर

होतो क ान िवचारल िक शोलत सगळयात किवलवाण करकटर कठल मी महणालो िक आधळा रहमान चाचा कारण तयाचया तरण मलाला गबबरनी मारल घाट महणाला ठाकर कारण तयाच हाथ कापल गबबरन आिण एकजण महणाला िक राधा(जया भादरी) कारण ितच म दोन वळला उधवसत झाल क ाच उ र होत ा सवानी काही न काही चक कली होती पण ठाकरचया नोकराची काय चक होती तयाला ठाकरच सगळ काही बघाव लागायच मला सागा सकाळी-सकाळी ठाकरच ldquoधवनrdquo कोण दत होत कठलयाही िवषयावर अस मौिलक ितपादन करणयात तयाची हातोटी होती क ानी दहावी आिण बारावी साठी अकषर बरच सधारल कारण आता भिवषयाचा होता बारावीला मी आिण तो एकाच वगारत होतो तयाची मोठी बहीण उषा (ती तयाचया पकषा चागल १० वषर मोठी होती) डॉकटर होती अन मोठा भाउ सदािशव इिजिनयर होता (तो पण क ा पकषा ७ वष मोठा होता) तो तवहा बगलोरला नोकरी करीत अस क ाला कलास टसट मधय पकीचया पकी माकसर िमळत तयामळ तयाचया इिजिनयर होणयाबाबत कणालाच शका नवहती बारावीचा िनकाल आला

आिण अघटीत घडल क ाला गिणत आिण किमस ी मधय १०० पकी तयकी ९७ माकसर िमळाल पण िफिजकस मधय फ ५० तयाच महणण होत िक ह फ एका पपरच माकसर आह तयाचया विडलानी खप धाव-पळ कली पण यश नाही आल क ाचा इिजिनय रगचा वश हकला तयाचया सवभावामळ तयाचया ओळखीतलया सवर लोकानी तयाची यथ हजामत कली जण काही सवर जण ाच कषणाची वाट पाहत होत िक कशी ाची मजोरी िजरवायची काही िदवस क ा पणरपण उधवसत होता तयाचया भावानी सािगतल िक त खाजगी कॉलजातन इजीिनया रग िशक पण क ा महणाला मी सवतःचया बळावर िशकन मला कब ाची गरज नाही इिजिनयर नाही झालो तर काही आयषय सपत नाही मी माझा साभाळन घईल काळजी कर नका मी इजीिनया रगला आलो आिण क ा Bscला गला तयाचया ब ीचया िहशोबानी Bsc तयाचयासाठी हाताचा मळ होत तयामळ तयाला अवातर वाचनासाठी फार वळ िमळत होता तयाच सामानय जञान असामानय होत होत आिण ा जञानामळ (हा ाला दिनयादारी महणत अस) तयाची इतर लोकाब ल त अितसामानय आहत अशी समजत झाली आमचया िबलड ग मधलया आिण आळीतलया तयक िव ाथयारला तो सकॉलर महणत अस आिण ाला समानाथ शबद पढतमखर आह अस ठासन सागत अस तयाचया लखी एक तो सोडला तर आमहाला दिनयादारी कळतच नवहती आमही कॉलजात िशकत असताना चार फार महतवाचया दशावर दरोगामी पिरणाम करणाऱया घटना घडलया पिहली बोफोसर ाचार करण जयात ख पत धान राजीव गाध वर लाच खालयाचा आरोप दसरी शाहबानो करण की जयात ससदनी स ीम कोटरचा नयाय-िनवडा बदलला ितसरी महणज बाबरी मिसजदच टाळ उघडन िशलानयास करणयाची परवानगी िदली आिण भरीस भर महणन िक काय मडळ किमशनचया िशफारसी मजर कलया आमहाला ा सगळया गो शी घण-दण नवहत आमचा अ यास आमची वाट लावायला पर होता तवहा क ा आमहाला महणाला होता साल हो तमच मजा करणयाच िदवस सपल ाचार आता िश ाचार होणार तमचया पसतकातलया चागलया-वाईटचया कलपना बदलन टाका ा दशात जाती-धमारचया नावावर फट पडणार पढ ा भावचा मलगा माझया मलाबरोबर एडिमशन साठी भाडणार आिण मसलमानाची दाढी करवाळत सरकारच हात िझजणार पण तमही सकॉलर लोक ा गो ी पसतकात िशकवलया जात नाहीत मग तमहाला कशया कळणार िव ापीठातलया तयक वाद-िववाद सपधत तो िहरीरीन भाग घत अस बरच वळा िजकत ही अस दरदशरन वर ि झ टाइम नावाचा कायर म होत अस तयात ही तयान भाग घतला होता आिण दसर बकषीस िमळिवल होत पण तयाचा अित बोलाणयाचया सवयी पाई लोक तयाचयापासन दर राहत असत

क ाचया तडाखयातन मली दखील सटत नसत ी-म ी ा िवषयावर एकदा वाद सर होता क ा मल ना उ शन महणाला -तमहाला सवतः बदी बनन राहायला आवडत एकीकड परष dominate करतात महणन ब बलता आिण साथीदार मा dominating िनवडता मला सागा तमचयापकी िकती मली सवतः पकषा कमी िशकललया सवतःपकषा कमी पगार वालया घरची जवाबदारी असललया मलाशी ल

करायला तयार आहात अर परष जर सगळयाच बाबतीत तमचया पकषा वरचढ असल तर तो dominate करणारच तमहाला बस मधय जागा िदली नाही तर ी-दािकषणय सपलयाचया ब बा मारता फशनचया नावाखाली सवतः तग कपड घालता आिण comment करणाऱयाला चीप िनलर महणता तग कपड आमही बघाव महणन घालता ना मग लाजता कशाला तमहाला जर तोकड कपड घालायच आहत तर मग मवालयापासन सव-रकषणासाठी जडो कराट िशका आिण कणखर बना पण नाही उनहात गलयात तर काळया होणार आिण ल ाचया बाजारातला भाव कमी होणार महणन मग खळ िह नको अमिरकत िशकणाऱया मलानी इ जीत िश ा िदलया तर चालतात पण आमही आमचया दशात आमचया रा भाषत िश ा िदलया तर वर आमही अससकत िनलर दशी भाषतलया िश ा

इ जी पकषा जासत strong वाटतात हा काय आमचा दोष आह दट पी धोरण सोडा खबीर वहा आिण मगच परषाचया नावानी शख करा अर वािघणी सारखया वहा सवतः चया िपललाना सवतः खाउ घाला मग बघा कोण परष तमहाला dominate करतो त उगाच पटला चन आह महणज काय उ यानी मताणार िक काय अशया वळला क ा आपल नीळकठ जगताप ह नाव साथर करीत अस तयाचया कठा तन तयक शबद जण काही िनळा होवन बाहर पडन जगाला ताप दत अस १९-२० वषारचया वयात तयक मलाचया मनात मल ब ल एक सो ट कॉनरर असतो आमचया काळी बऱयाच नशीबवान मलाना गलर स ही होतया (आजकाल सगळयाचया असतात आिण नसलया तर आजकाल तमहाला तयातल समजतात असो) पण क ाचया अघोरी जीभमळ तयाचया वाऱयालाही कणी मलगी उभी रहात नस आता आमचा ीरग कदम एका जरा सावळया खातय-िपतया घरचया तिमळ मलीचया मात पडलयाबरोबर हा तयाला महणाल होता ही िहड बा तला कशी काय आवडली र कवी मनाचया रव गोडबोलला तला लका ह कोबीच फल गलाबाच कस काय वाटल आिण चषमवालया मोद दशपाडला िह समन नाही र फलन आह अशया अनक अनावशयक िपका टाकीत अस तयामळ बरच पिरवार वाल मल तयाचया आिण मग महणन आमचया सारखया अकला िवथ कला मलाचया दर राह लागल आमहाला ाची खत वाटत अस पण हा प ा महणायचा अर ा वयात सगळयाच मली छान वाटतात खास करन तमचया सारखया सकॉलर इिजिनयर लोकाना तमचया कॉलजात सदर मली नसतात जी िमळल ितला तमही पटवता मग ितचा सवभाव छान आह ती फार समजदार आह ती नौकरी करणार महणज मग सटनडडर ऑफ िलिवग वाढणार वगर सारख िहशोब माडता आिण शवटी आयषयाचया मधयावर लोकाचया सदर बायका बघन कोरड उसास टाकता आिण ा मलीही हशार तयाना िदसायला जरा बरा मलगा िदसला िक ा तयाला हळच चढवतात मग तमचा इगो चा पतग उच उडलयावर तमही अलगद फसता तयाना एक चागला कमावता नवरा फकटात िमळतो आिण घरच िह खशrdquo मली काय कवा चाळीशीचया बायका काय हा एखादा कषणीय सथळ िदसल की नाथा कामत सारखा लगच (पण खवचट) कॉमट करायचा एखा ा चाळीशीतलया बाईला खडहर बता रह ह इमारत बलद थी कवा ा ठाणाचा कटपीस कसा असल १४-१५ वषारची मलगी असली तरसावधान बाधकाम सर आह ा आिण असलया बोलणयामळ क ा फारच िसधद (क िसधध) होता कॉलजच त मतरलल िदवस पख लावन उडन गल आिण आता पढ काय हा य य क ा समोर उभा ठाकला तयानी IAS ची तयारी सर कली मी तवहा तयाला महणालो ldquoतला जर तझया त डावर ताबा नाही िमळवता आला तर मा नोकरीत तला फार ास होईलrdquo पण तयानी उलट मीच जर बॉस असलो तर माझयवर कोण वरताण होईल आिण नोकरीत आपण आपला काम चोख कल िक कोण कशाला माझया आड यणार आह अस महणन नहमी माण मला झटकन िदल मरी मग िक एकिह टाग हा तयाचा सथायी सवभाव झाला होता बरच वळला मला पडायचा िक आपलया घरच लोक आपण इिजिनय रग िशकत असनही आपलयाला नको इतक जञानामत पाजत असतात पण क ाचया घरच ाला काहीच कस नाही समाजावत नशीब दसयादा क ाचया आड आल तयाचया विडलाचा एक वाहतक अपघातात मतय झाला आधीच भावाची मदत नाकारलयामळ तयाला ताबडतोब पोटा-पाणयाचया उ ोगाला लागण जररी होत तयात वाचन भरपर असलयामळ तयानी प कार होणयाच ठरिवल तयाच मखय कारण तयानी सािगतल पपर मधय काम कलयावर मला सतय िलिहणयाची मभा असल परत ितथ मला बढतया िह लवकर िमळतील आिण एकदा मी ८-१० वषारत सपादक झालो िक मग मी माझी मत जनत समोर माडन जन जागरणाच काम करीन मी जवहा तयाला िवचारल िक ा नोकरीत अस िकती पस िमळतील तवहा तो महणाला

माझया परत िमळतील आई साठी बाबाची पनशन आह मी िवचारल आिण उ ा मल-बाळ होतील तयाच काय तो उ रला पत कपत तो कय धन सचय पत सपत तो कय धन सचय मी नहमी माण माघार घतली प कार झालयावर तो अगदी चौफर िलह लागला तयक िवषयावर आपली परखड मत माड लागला तयाची गती िह चागली होती अगदी तीन-चार वषारत तो चीफ िरपोटरर झाला होता पण ा वाटवर तो श िनमारण करत होता शहरातील भखड मािफया काळा बाजार करणार ापारी गड-मवाली अस अनक श िनमारण झाल होत आधी तयाला दम दणयात आला होता पण तो बधत नवहता मग तयाला िपटणयात आल तवहाही तो महणाला होता अर महातमा गाधीनाही आि कत मारल होत महणन काय तयानी लढा थाबवला ा सगळया धम ीत तयाचया पपरचया मारवाडी मालकाची मलगी िसमता का कोण जाण पण तयाचया मात पडली ती घरची ीमत होती तयामळ ी मधलया ािलटी बघा ा अस ितच मत होत ितन कदािचत असा स ा रोक-ठोक माणस आधी न बिघतलयामळ ती तयाचयावर भाळली होती ाला िह ती आवडली होती ानी महण ितला सािगतल होत की जर आपल ल झाल तर तला माझया घरी राहाव लागल मी घर-जावई होणार नाही तयानी ितला पणर कलपना िदली होती पण ती ाचयासारखीच खमकी होती आिण पढ-माग बापाची सगळी इसटट ितचीच होती ितच वडील पण ा ल ासाठी तयार नवहत एकतर ीमत मालक-मधयमवग य प कार हा भद परत मराठी-मारवाडी हा दसरा भद बर तीच वडील ाला नोकरीतन काढ शकत नवहत कारण तयाच काम अतय म होत आिण तयाचया िचमट आिण गालग ा सदरामळ पपरची िवि ही छान होती एक िदवस िसमतानी आतमहतयचा य कला तवहा ितच वडील जबरदसतीचा रामराम महणन तयार झाल ल ानतर दोन वषारत तयाला जळ झाल एक मलगा एक मलगी माधव-मिजरी आता क ा सब-एिडटर झाला होता तवह ात एका िति त राजकीय घराणयात एक सशयासपद मतय झाला क ानी आपलया पपर मधन तो मतय खनच होता ह जवळ-जवळ िस कल आिण तया घराणयातलया एका ीकड सशयाची सई वाळवली पण ाचा पिरणाम मा िवपरीत झाला पपर साठी कागद आिण शाई साठीची सरकार कडन िमळणारी सबिसडी बद झाली पपर नकसानीत आला आता पपर बद करायची पाळी आली पपर बद होउ नय महणन क ानी नोकरी सोडली तयाच समारास दशात खाजगी नयज चनलसला सरवात झाली होती क ा एका चनल मधय रज झाला क ाचया आधी तयाची खयाती चनल पयत पोहोचली होती तयामळ तयाला कमरा समोर जाउ ायच नाही ह अगोदरच ठरल होत क ाचया वा ाला मजकर तयार करणयाची जवाबदारी होती दोन-तीन वष तयानी तयानी फार अफाट कलपना तयान नवीन मालकाला सचवलया पण तया राजकीय दष ा परवडणायार नवहतया तयामळ तयक वळला तयाचा िहरमोड होत अस िसटग ऑपरशन च पवर सर झाल आिण क ाला पनहा नवीन जोश आला पपर मधय काम करताना तयाला बऱयाच लोकाब ल िवशष मािहती होती आिण तयानी ब ा धडाची करण िसटग ऑपरशन

ार बाहर आणयाचा िन य कला पिहलया ऑपरशन मधय तयानी गावाकडलया ीचा वश घउन एक मडदा हॉिसपटल मधय ए ीत कला हॉिसपटलनी तयाला माम बनवणयाचा य करताना १

लाख रपयाच िबल िदल तयानी डथ सरटीिफकट दाखवन सगळा सावळा ग धळ बाहर काढला चनलची िस ी वाढली मग तयानी आिण एक राजकीय िसटग ऑपरशन कल तयात गलली त िदलली पयतच घोटाळ तयाचया हाती आल अनक मोठ मास गाळला लागल पण चनलनी िदलली राकडन पस खालल आिण करण दाबन टाकल सतय ही पसवालयाची मालम ा आह ह तयाचया धयानात आल

क ावर ा करणाचा फारच जासत ताण आला आिण ाच पडसाद तयाचा खाजगी जीवनात

उमटायला लागल नाही महणायला आधीही घरात तो िहटलर सारखाच वागत अस मलानाही तयान कायम दहशती खाली ठवल होत पण पिरिसथती खराब होत गली चनलनी तयाला नोकरीहन काढल तरीही िननावी नावानी कठलया न कठलया पपर मधय गलली त िदलली घोटाळ छापन आणत होता िनराशपोटी तयाच दार िपण वाढल नतयाच गड तयाला आिण घरचयाना धमकावायला लागल तयाची बायको िसमता ा सगळयाला कटाळन गली होती अन हा काही सधारत नवहता शवटी कटाळन एक तपानतर एक िदवस ती मलाना घउन आपलया विडलाचया घरी िनघन गली ितन जाताना तयाला सप पण तयाला तयाचया चका दाखिवलया होतया तयाचा आईन ही िसमतची बाज उचलन धरली होती आज ही सगळी हकीकत कफ नरानी मधय क ा मला सागत होता मला तयाची दया आली होती पण सहानभती वाटत नवहती तयाचया बायकोला समजावणयाची इचछा होत नवहती कारण मी २५ वष तयाला ओळखत होतो आिण क याच शपट सरळ होणार नाही ह मला मािहत होत शवटी मी नहमी

माण िबल िदल आिण आमही कफचया बाहर आलो अचानक एक जीप आमचया जवळ थाबली तयातन ५-६ गड बाहर आल आिण तयानी क ाला ला ा-का ानी बडवायला सरवात कली २-३ िमिनटात तयानी क ाला बश वसथत पोचिवल मला काही कळायचया आत त तयाला अधरमलया पिरिसथतीत सोडन गल मी तयाला गाडीत टाकल आिण ताबडतोब भािटया हॉिसपटलला घउन गलो बरोबर एक तासानी तयाची आई आिण िसमता हॉिसपटलला पोहोचलया तयाचया सहा बरग ा मोडलया होतया एका माडीच हाड मोडल होत एक हाथ मोडला होता थोडकयात तयाचा भगा झाला होता निशबानी डोकयावर कमी मार लागला होता तयामळ जीवाला धोका नवहता डॉकटरानी तयाला पन िकलर दउन झोपिवल होत िसमताचया डोळयाना अ ची सततधार होती तयाची आई मा शात झाली होती िसमता सवतःला उगीचच दोष दत होती मी क ाचया आईला अनक वषर मला जाचत असलला िवचारला लहानपणापासन तमही ाला धाकात का नाही ठवला हा एवहढा मजोर आिण त डाळ कसा काय झाला तयाची आई साग लागली क ाच वडील एकदम सव दयी गाधीवादी माणस होत तयाची अिहसवर फार ा तयामळ मलाना रागावण कवा मार कधीच िदला नाही मलाच कतहल वाढाव तयाचयावर चागल ससकार वहाव महणन त मलाना अनक थोर आिण वीर परषाचया गो ी सागत अितमतः सतयाचा िवजय कसा होतो वगर थोडकयात लहानपणी तो ज काही िशकला त तो िनडरपण बोलायला लागला तयाचया विडलानी तयाला तो खर बोलतो महणन कधी लगाम नाही घातला तयात ाची दोघही भावड एकदम हशार तयामळ लहानपणीपासनच वडील ाला महणायच िक दादा कवा ताई सारख िशकन मोठ वहायच आिण मग बारावीत ाला इिजिनय रगला वश नाही िमळाला आिण तमहा मलाना मा िमळाला ाची सल तयाचया मनात कायम रािहली जवहा जवहा तयाला यश समोर िदसत होत तवहा तवहा छो ा मो ा कारणानी त िमळायच राहन जात अस मी तयाचया आईला िवचारल घरी हा कधी िनराश असायचा का आई महणाली तो िनराश होत अस पण तयामळ िनिष य कधीच होत नस तो िनराशावादी नवहता िसमता सोडन गली तरी तो महणायचा िक ितला ितची चक कळल आिण ती न ी वापस यईल मलावर तो ओरडायचा आिण महणायचा िक तयक काम perfect करायला िशका थो ा वळानी क ाच सासर कषणलाल कपािडया आल त मला महणाल िसमता महणत िक तमही तयाच िम आहात तमही मला उ ा भटाल का सिवसतर बोलायच आह मी महणालो सोमवारची सकाळची ोजकट िरव य मी टग झालयावर मी तमचया ऑिफसला यतो त महणाल त असा कर दीड- दोन वाजता मला िविल डन िजमखानयाला भट आपण ितथच जव मी तयाना महणालो एक िवनती आह क ावर हलला झाला ह तमचया आिण इतर कठलयाही पपर मधय छाप नका

जवणाची ऑडरर िदलयावर कपाडीयानी थट िवषयाला हात घालत िवचारल तमही तयाला कधी समजावल नाही का तयाचया वागणकीब ल मी महणालो गली २५ वष मी यथाश ी य करतो आह पण वाळतन अजन तल िनघालल नाही अपघाताचया िदवशी दखील सकाळी मी तयाला वागणक बदलणयाब ल बोललो होतो पण तयाच आपल मरी मग िक एक िह टाग कपािडया महणाल तला मािहतच आह क ा मला काही खास आवडत नाही त पण माझी मलगी तयाचयावर अपार म करत महणन ितचया साठी आतड तटत र वाटत िक हा सधारावा मी तयाची पि का दाखिवली आमचया गरज ना त महणाल ाचा गर कमजोर आह मी लगच महणालो अहो ाला गरच नाही आिण महणन ाचा असा गरसमज आह िक ाचया पकषा जासत कणालाच काहीही कळत नाही माझया मत

ाचयाकड एकाच गो ीचा अभाव आह ndash िचकाटीचा पशनसचा भ काम करायला जी िचकाटी लागत जी सोिशकता लागत ती ाचया कड नाही थोडकयात हा चस खळायला बसला तर आपली एकही स गटी न गमावता ाला दसऱयाचा राजा मारायचा असतो हा फार गभीर उपसथीत करतो पण मग गमतीदार उ र दउन कवा टोमण मारन मोकळा होतो सोडवीत नाही थोडकयात आमचया प ल दशपाडचया अत बरवा सारख हशा खप िपकिवल पण काहीच काम पणरतवाला नणार नाही पण तयाला उपदश करन काही तो बदलणार नाही जया िदवशी तयाला तोडणयापकषा जोडण वाटल तया िदवशी तयाची नशीब िफरल जवळपास आठव ानतर हॉिसपटल मधन क ा आपलया आई बरोबर थट कपािडयाचया घरी राहायला गलयाच मला आ यर वाटल मी तयाला मबईत असताना तयक वीकडला एकदा भटायच कबल कल ५-६ वीकड नतर मला थोडा फरक जाणवला क ा मला महणाला आयला माझा सासरा चागला हशार आह र आमही रोज चस खळतो पण अजन पयत मी तयाला हरव शकलो नाही पण एक िदवस मी तयाला मी न ी हरवन आिण महातारा उदाहरण िह चागल दतो एक िदवस तयानी एक कळ सोलल आिण मला महणाल- ाला वाटल तव ा सया टोच मग महणाल- बघ िछ िदसतात का मी महटल िक बाबा तमहाला काय सचवायच आह तर त महणाल-िकती सया टोचलया ह फ

कळालाच ठाउक आह पण बाहरन मा कळ पणर नॉमरल िदसत सतय दखील असाच बोलाव महणज जयाला बोलतो तयाला कळत पण चार लोकात अपमान नाही होत एक िदवस महणाल िक एखादी उच इमारत उभारायला पाया मजबत असावा लागतो आिण तयाला यो य तवहढा वळ ावा लागतोच श ला पणर गाडायच असल तर

तयाचया पळन जाणयाचया सगळा वाट आधी बद करा ा लागतात मी मनात महणालो गाडी रळावर यत आह जवळपास तीन मिहनयानतर क ा मला फोनवर महणाला आज रा ी घरी य बायको-मलाबरोबर आिण उ ा स ी घ मी तयाचया घरी पोचलो तयानी एक छोटखानी पाट ठवली होती फ माझी आिण तयाची फिमली जवताना तो महणाला आज माझा पनजरनम झाला अस समज आज मी पिहलयादा बाबाना चस मधय हरवल तीन मिहनयाचया िव ातीत माझया ल यात आल आह िक सगळयात कठीण काम माणसाना हाताळण आह मी मा अधर आयषय लोकाना दखावणयात घालिवल जो लोकाना सोबत घऊन चाल शकतो तोच तयाचा भल कर शकतो मी अधर आयषय फ िनदकाच घर असाव शजारी मधलया िनदकासारख काढल पण आता मी बाबाचा पपर चालवणार आिण सगळया पा याची वाजत गाजत ldquoवरातrdquo काढणार- पण ती पण ती सया टोचन असल मान कापन नवह मला समाधान वाटल िक घोड गगत नहालयो य िदशा िमळाली क ाचया भाषत सागायच तर - तबलल बाथरम मोकळ झाल पकज हडाव pankajhtechnipcom

सौ मज अभय मळजकर

अि त व

त माझ व आह महणतोस त मला जीवन ह अि त व

पटतय का तला माझ जीवन महणज तझ एक व पण त अि त व का एक व रणा व मन याचा सयोग महणज म असत साकारलल व व ि वकारलल अि त व ह दखील असच असत या अि त वात दखील

अजन एक व असत आिण त महणज तझ माझ जीवन असत

सौ मज अभय मळजकर

कातरवळ

कातरवळी एकात असताना हरवल होत सय बब अधारवातलात मज दसल या गलमोहराच ित बब आशचा करण शोधता शोधता टोचला कठतरी काटा आठवण ना आला पर त दर जाता रा चाद यात फरताना व ात मी हरवल व रगात आ यावर त कोणी चोरल नदी काठी चालताना एकल श द पा याच कठ आहत त भाव सरा तालातील गा याच भावनानी बाधली होती क या धा याची ती साखळी तटली फलापासन पाकळी अन ओली झाली पापणी

सौ मज अभय मळजकर

आधार

अवकाळी पाऊस पडताना त मा याकड आली अन एकाच णात त दर दर गली जायचच होत तला त लवकर का नाही आली वादळी अधारात एकटीच सोडन गली माझ िन काय दख यात तला बडायच होत

त याच सखासाठी तर सव करायच होत अधारातही द ान

तला दाखवली होती वाट त मा काजळी क न ितचा कलास घात या कातरवळी

वादळी वारा वाहत होता त दर जाताना िवजचाच तवढा आधार होता

सतीश महा उदय परब

तबला- भारतीय सगीतातील एक वा

मडळी भारतीय सगीत िविवधतन नटलल आह आिण तयाला गौरवशाली परपरा आह

तयात अनक गायन शली व वा कार आहत तयापक एक महणज तबला ब ताश

भारतीयाना तबला ह वा मािहती आह कमान तय य पा न नाही तर ऐकन तरी

मािहती आह कधी नाही तर टी हीवर उ ताद झाक र सनना ताज चहाचया जािहरातीमधय (बरोबर आह

वाह ताज) तबला वाजवताना पािहल असल

तबला ह चमर वा असन त एक ताल वा आह ताल महणज गायन कवा वादनामधय तीत होणा या

कालाच मापन करणयाची यातालवा ाची िन मती आ ददव गणपतीन कली असा परातन उललख आढळतो

ज हा भगवान शकरान ताडवनतय कल त हा गणपतीन जिमनीवरील ख ावर कातड पसरन तयावर हातान

वाजवन शकराचया नतयाला साथ दली

तबला कोणी िनमारण कला ह न सागण कठीण आह कारण तशी ऐितहािसक कागदप कठही उपल ध नाहीत

परत काही जण महणतात प शअन दशातील तबल नावाचया वा ामधय आव यक त बदल करन तबला ह

वा बनल काह चया मत मदग (पखवाज) जब िबचमस काटा तब भी बोला आिण ा तब भी बोला चा

तबला झाला

अमीर ख न सतार तबला िह वा चारात आणली तयान भारतीय व परदशी सगीताचया अनक मफली

भरवलया आिण प शअन इराणी आिण अफगाणी सगीताच भारतीय सगीताशी एक अतट नात जोडल

तबला वादनामधय दोन वा वापरली जातात ती महणज तबला आिण ड गा तबलयाच अग ह झाडाचया

खोडापासन बनवतात तर ड याच घमटाकती भाड िपतळच कवा ता याच बनवलल असत ा दो हीवर

च याचया िनवळीतन बडवन काढलल कमावलल चामड लावतात ह चामड बक याच असततबला व ड याचया

चाम ाचया वरील बाजस मधलया भागावर काळी शाई आिण कोळ याचया भकटीपासन तयार कललया

शाईच अनक गोलाकार थर दतात तयामळ तबला व ड याचया आवाजात नाजकपणा व मधरपणा यतो

सवरसाधारणपण तबला हा उज ा हातान व ड गा हा डा ा हातान वाजिवला जातो परत डावखर वादक ा

जोडीची अदलाबदल करताततबलयाचा वापर साथ सगत महणन शा ीय सगीतात सगम सगीतात भ

सगीतात तसच नतया मधय ही मो ा माणात करतात तबलयाच एकल (सोलो) वादन जगलबदी स ा

लोकि य आहत

तबलयालाही एक भाषा असत आिण तबलयाची भाषा महणज िविश अ र कवा बोल असतात

तबलयावर बोटानी तळ ानी आिण ड गावर बोटाचया अ ानी तळ ानी िविश ठकाणी आघात करन ह

बोल वाजिवल जातात काही बोल ह फ तबलयावर फ ड यावर कवा तबला आिण ड गा िमळन अशा

कार वाजिवल जातात उदाहरणाथर गी ना ता धा त ित ट द क क त ह काही बोल आहत यातील

गी क क ह बोल फ ड यावर वाजिवल जातात ना ता ित ट त ह बोल फ तबलयावर वाजवतात तर

उरलल धा त द ह बोल तबला आिण ड गा िमळन वाजवतात

तबला वाजवताना बोलाची प ता नाद ताल तालाची समान आवतरन (तालब ता) आिण वाजवणयाची गती

(लय) ा गो ना खप महतव असत एकच ताल वगवग या आवतरनामधय वगवग या गतीन वाजिवला जाऊ

शकतो

वाजिवणयाचया गतीच सवरसाधारण वग करण िवलिबत लय मधय लय आिण त लय अस कल जात या

तयक लयीमधय दखील वगवग या गतीन तबला वाजव शकतो उदाहरणाथर िवलिबत लयीमधय

िमिनटाला दहा ठोक त िमिनटाला शभर ठोक ा गतीन वाजव शकतो

लय आवतरन याच गिणत आिण वादनातील स दयर याचा मळ साधन समवर यण ह तबला वादकाच कौशलय

असत अशा कारच िविवध वा ामधय उतक कौशलय असणार खप नामवत असलल आिण नसलल कलावत

भारतात आिण जगभरात आहत त आजच उतक कलाकारही कधी तमचया-आमचयासारख होत सगीत िशकन

आिण महनत करन त उतक बनल

गमतीची गो महणज कोणतही सगीत िशकणयासाठी शाळ माण कमाल वयोमयारदा नसत वयाचया प ाशीत

कवा साठीत िशकणयासाठी िव ालयाच दरवाज बद असतात परत या वयातही सगीत

शाळच दरवाज िशकणयासाठी वागतच करतात सगीत िशकणयासाठी फ आवड दढ-िन य िनयिमत

रयाझ या गो ची गरज असत वळ काढला तर तो सवाकडच असतो आिण आवड असल तर तो

आपोआप काढला जातो (महणन तो आधीचया वा यामधन काढला आह) तर मग याना सगीत िशकणयाची

आवड आह तयानी दढ-िन य िनयिमत रयाझ करन एक य करायला काय हरकत आह

स दप खडकर efMekeAgraveJeCe

neveHeCe iess KegHe keAgraveener efmicroekeAgraveJetve

HegmlekeAgraveeles Oe[s jeefns ceveele Iej keAgraveordfve

peele-Heele JeCeamp-Yeso meieU keAgraveener efmicroekeAgravees

Yeejle ceePee osmicroe DeeefCe ceeleermicroeer efregekeAgraveigravees

meceevelesreges Oe[s neveHeCeeHeemetve efiejJes

meieUsrege efJeregeej ceveele KeesJej copypeJes

HeCe copyer-HejbHeje Deens cnCes peeleerHeeleerregeer

Dejs ceeCetmekeAgraveer Deens ceie efHeAgravekeAgravej keAgravemicroeeregeer

Deelee meceevelesreges Oe[s Gigraves keAgravemes efiejJeesup3ereges

keAgravees[ies Jnesup3ee keAgraveesCelsup3ee microeeUsle yebj peesup3ereges

mebOeer ceeCemeee keAgravemicroeer yej efceUeJeer

copyerHeeFamp ceeCetmekeAgraveer keAgravee meejJeeJeer

keAgraveOeer keAgraveOeer ceeCemeeHesee peeefle DeeefCe HejbHeje ceesthornicircee nesleele

DeeefCe oesve efpeJeebvee nUtrege keAgraveesHe-sup3eele keAgraveleele

Deelee lsup3ee efpeJeebveer ceeIeej keAgravee Isup3eeJeer

Deelee GEcircej keAgraveesCe osCeej ceer njes ie DeeFamp

ceeCemeee ceeCetme cnCetve keAgraveOeer yeIeCeej

regeekeAgraveesjerregsup3ee yeensj HeeT keAgraveOeer igraveekeAgraveCeej

yebo efkeAgraveuicirceele jentve keAgravemicroeer peieeregeer meHeAgraveejer keAgravejCeej

Dejs peie mebtoj Deens yeemesup3eeHets ceer keAgraveesup3e yeesCeej

स दप खडकर

आठवण चा ठपका रोिहत सोनट क ि य िव ाथ िम ानो इटनरशीप सपत आली ना Contdown करता आहात Contdown करतना अगदी वतःला िवचारन बघा िक आत कठ तरी काही तरी सलतय ना इटनरशीप सपतय

कॉलजचया teachersचया कचा ातन सटणार महणन excited तर असलाच पण रोजच िम मि णी आता रोजचयासारख भटणार नाहीत हा िवचारिह मनात घोळत असल ना तमहाला कठला सदश वगर दणया इतका मी मोठा अिजबात नाही पण होणयाचा य करतोय माझया वयि क आय यात मला काही गो नी कायम साथ िदली आिण तयाच गो ी तमहालािह साथ दतील आिण यशाचा मागर दाखवतील महणन फ माझया मनातलया काही गो ी तमहाला सागतो आिण ह करताना आठवण ना उजाळािह दता यईल कॉलज सपलया वर अ यास सपला असा िवचार मनातही आण नका कारण अ यास सोडला िक आपण कालबा य होतो कठलयाही कामात ामािणक पणा ठवा अगदी साध कामिह अस द िकतीतरी सग यतील ज तमचया वरचया स काराची परीकषा घतील असा सग नहमीच कसलया न कसलया तरी मोहात पडणारा असतो पण वतःचया मनाशी ामािणक रािहलात ना िक आपण न च ातन पढ जातो कठलही काम मनापासन करा त न च छान होईल आिण एकदा का आपलयाला कळल ह काम आपण छान कर शकतो मग न आवडणार कामिह आवडायला लागत दवावर ा ठवन सगळ करा महणज तयाचया प रणामाची जवाबदारी तयाचयावर ना खोट अिजबात बोल नका कारण त लपवणयासाठी परत परत खोट बोलाव लागल Research सबधीिह वाचन कायम चाल ठवा महणज कालबा होण टाळता यईल कधी समोरचा माणस कसा िदसतो ाचया पकषा तयाचया अगातलया गणाना आिण कतरतवाला जा ती महतव ा

ा ओळी िवसर नका रप लावणय अभायािसता न य सहज गणाशी न चाल उपाय काही तरी धरावी सोय आगतक गणाची ( समथर रामदास ) तमही आज जगाचया उबर ावर उभ आहात तमचया डोळयापढ गली साड चार वष कशी गली त यत असल ना आिण माझया डोळया पढ अजनही प आह िक सचती कॉलजशी सबध आलया पासनची १२ वष कशी गली आधी िव ाथ महणन आिण मग Lecturer महणन आिण काल िकती भरभर उडन गला ना आिण बरच काही माग सोडनही गला ना

Lecturer महणन जॉईन कलया नतरची 2५ वष महणज एक खप सखद अनभव होता कारण आपलया कॉलज

मधल सगळच िव ाथ िशकषकाचया मनाला चालना दणार असतात तयामळ खप छान वाटल आठवणी तरी िकती काढायचया ना अगदी तमचयावर चड िचडणयापासन ( COPD Lecture ससन म य क टीन म य जाण इआठवतय ना) त आपली व वत सदर दहरादनची ीप खरच अिव मरणीय आह ना दहरादन ीप म य आपली म ी कधी झाली तच कळल नाही आपण दहरादनला असताना भा य ीचा फोन

आलयावार तमही लोक ज ज काय करायचात ना त सगळ आठवन मी आिण भा य ी अजनही खप हसतो तमचयातलया िकती तरी जणानी माझयाशी आगदी वयि क अडचणीिह share कलया मला िततक जवळच मानलत खप छान वाटल तमच मनापासन कलल भावपणर SMS आजही मी जपन ठवलत अगदी मनात खोलात

तमचयातलया िकती जणाचा मी अगदी सगळयाचया दखात पाणउतारा कला असल पण ामािणक पण सागतो माझा उ श खप िनखळ होता त हा िवसरा बर का तमहा लोकाबरोबर research activities करताना िकती िविवध अनभाव आल ना आपलयाला खप िशकायला िमळाल तयाचयातन मला इथ Malaysia म य िशकवताना राहताना ास काहीही नाहीय पण सचती कॉलज ऑफ िफ़िजओ थरपीचया सगळया मलाची खप आठवण यत कायमच तमहाला खालील पक पिहली ओळ लाग पडल (दसरी ओळ नाही बर का ) अशी पाखर यती आिणक मती ठवनी जाती दोन िदसाची रगत सगत दोन िदसाची नाती माझयावरच तमच म कायम ठवल ना प कस वाटल त जरर कळवा डोळयातलया िनधारराचा पारा फटणयाआधीच िलखाण थाबवतो All the best Make our कॉलज Proud Make India Proud तमचा रोिहत rohitrohitsyahoocom

------------------------------------------------------------------------------------------------ ह प मी मलिशयाला आलयानतर सचती कॉलजाचया माझया िव ा याना िलिहलल आह

------------------------------------------------------------------------------------------------

-----------------------------------------------------------------------------------------------------------

सदर सािहतय माझी आई सौवसधरा जोशी िहचया lsquoहसरी पगतrsquo या पसतकातन घतल आह धन ी गोठीवरकर

----------------------------------------------------------------------------------------------------------

सौ वसधरा जोशी

सावधान वाचकहो िनणरय तमही ायचाय महणज मा या ाच उ र िह कथा वाचन झाली िक ायच काय सीमा सदानद सातपत ाचा सतकार वहायला हवा िक नाही िकती साधा आह ह आता सीमा महणज असमािदक वय वषर पचचाळीस उ ोग - पणर वळ खपलली आिण खपत असलली गहणी छद- भरपर मि णी जोडण व ग पा मारण अगदी फोन वर स ा आता सतकार महणज अगदी दहा हजार पय रोख व ीफळ असाच असावा अस माझ िबलकल महणण नाही पण मला तमही िवचारलत िक सतकाराच सव प कस असाव तर मी महणन एखादी छानशी यअर िसलकची साडी आिण पाव भाजी वर थडगार आईस म ीफळाची िह ज री नाही (उगाच खरवडत बसायला) पण काही महणा चागल काम कल िक कौतक ह व ालाच हव हो िक नाही तर तया िदवशी काय झाल नहमी माण आमच िचरजीव सहास व ह (सदानद) दोघही आपापलया कामावर गल दोघाची खाणी डब ा म य माझा सकाळचा वळ धडाधडा गला तयाचया पाठी नाच यात आिण त दोघ गल िक िवखरलल घर आवर यात साधारण पढला तास गला नतरचा वळ कसा माझा अगदी माझा एकटीचा पण साधारण एवढी उसतवारी होईसतो अकरा होतातच

मी अशी छानशी मािसक वाचत बसल होत हातात गरम कॉफ चा मग घरही कस छानस आवरलल एव ात बल वाजली एकटी असताना दार उगाच उघड नकोस सवसत मालाचया मोहात फस नकोस बावळटपणा करशील फरीवालही फसवतात अलीकड- इित सदानद आमच ह नावा माणच खरच नहमी खशालचड सारख आनदी असतात एकदा पसा आणन घरात िदला िक सपली काळजी अस तयाच असल तरी दररोज वडी बावळट तला काही

कळतच नाही िह कवा अशीच वाकय अगदी नमान सधी िमळाली िक मला ऐकवतात िह गो आमचया खानदानातच आह महणा ना महणज बायकाना वडया बावळट ठरव याची कारण आमच सप स ा अशीच री ओढतात आई अस नाही ग तला नाही कळणार त अशी कधी पिहली कधी दसरी री ओढतातच

तर दपारी साड अकरा पावण बाराला बल वाजली आज समोरची मीना भाभी घरात नवहती ती गली होती

ितचया माहरी मलाना घऊन आमचया वग म य फ दोन लॉक एका मजलयावर महणज आज मी एकटीच

होत मजलयावर नहमी सारख दर उघडल मला वाटल कॉलज सटडट असतील मसना जौरा हवाय का (ह

कॉलजला जायच सोडन ह असल धद का करतात हा मला नहमी पडतो) नाहीतर सलस गलर ह नवीन

याच महणन ग यात पडतील पण नाही मा या समोर होतया दोन गजराथी बायका

शजारचया घराकड बोट दाखवन ितन िवचारल तमारी बाजवाली कया गयी मला गजराथी कळत पण बोलता मा यत नाही मी कोण मीना भाभी अस महणताच ती महणाली तमारी बाजवाली मीना बन मारी बनपणी छ मग मी तयावर िमनाभाभी मायक गयी ह ४-५ िदन क बाद आयगी अस अगदी खर खर उ र िदल दोघ ची आपसात हळ आवाजात काहीतरी चचार झाली मग हातात छान मो ( ीमती वाटाव अस) पाक ट काढन ती महणाली शादीका इनवहीटशन दन का था आप जरा दगी कया आता शजारचया भाभीची कोणी म ीण ितला बोलवायला आली तर त िनम ण यायलाच हव काही शजारधमर आह िक नाही मी लगच महटल हा हा ज र दगी मी त हातात घताना पढच जाळीच दर उघडल आता काय खा ी झाली होती भािभचया कोणी म ीणच तर होतया तयातली दसरी महणाली थोडा पािन िमलगा कया मलाच माझी लाज वाटली मी दोघ ना आत बसायला बोलावल पखा स होताच आत जाऊन दोघ ना नवीन कलल कोकम सरबत लासातन घऊन आल बरोबर थोड पाणी स ा तहानला आधी पाणी हव महणन एव ा पाच सात िमिनट तया बाहरचया खोलीत बसलया होतया दोघी पाणी सरबत यायलया तमही कठन आलात अस मी िवचारलयावर अगदी भािभचया माहर जवळचच गोरगाव नाव सािगतल चागली चार पाच िमिनट झाली असतील तव ात तयातली एक महणाली अजन आमहाला बरीच बोलावणी करायला जायच आह तव ात दसरीन सवताची साडी बघन ितला महटल साडीला घाण लागली आह िहचयाकड धऊन घऊ का खरच ितचया छान साडीला काळा िचखला सारखा डाग िदसत होता मला ती महणाली ऑ टी मी हा डाग जरा तमचयाकड धऊन घऊ का मी हो महटल ितला बाथ म दाखवल आता बाहर दसरी बाई अन मी बोलत बसलो होतो पण मला काहीतरी वगळच जाणवल अतमरनान सािगतल िक काय कणास ठाऊक पण एव ा वळ मा या घरात घडत असलल रामायण आधीही कठतरी घडलया सारख वाटल णाधारत आठवल गलयाच मिह यात िवजन फोन वरील ग पात सािगतलली ितचया नातवाईकात घडलली चोरी त सवर झाल होत बो रवलीला नीना िवजची सकखी मावस बिहण दपारी अगदी एकटी घरात तया िदवशी समोरचा लॉक नमका बद त गल होत कठतरी ल ाला बल वाजली नीनान दार उघडल दोन बायका अगदी छान

काजीवरम सा ा नसन कानात िहऱयाची कडी ग यात दािगन कसात कदब घातलला नीनाला महणलया तया तमचया समोरचया बा ना इनवीटशन ाल का तयात नीनान नाही मह याचा यतोच कठ नीना महणाली हो ज र दईन पाक ट हातात दताना तयातली एक नीनाला महणाली जरा पाणी ाल का यायला नीनान दोघ ना पाणी िदल तयातली एक महणाली आमहाला अजन बरीच बोलावणी करावयाची आहत बराच वळ जाईल मी जरा toilet जाऊ का

ात ही िननाला गर वाट यासारख काही नवहत तयामळ नीना सहजच महणाली हो हो जा ना मग एक toilet ला गली आिण दसरी िननाशी ग पा मारीत होती थो ाच वळात ती आतली बाहर आली आिण नीनाला महणाली अहोतमचा नळ िबघडला आह का बदच होत नाहीय नळ सोडलला होता पाणी उघ ा दारातन बाहर यत होत नीना सार या गिहणीला ह चालण शकयच नवहत

मगापयत नळ अगदी विसथत होता आिण आ ाच काय झाल नीनाला पडला नीना लगच उठली नळ खाली असलयामळ वाकन बद करायला बघत होती तव ात तया दोघी सराईत सशीि त भाम ानी ितला मागन च आत ढकलली आिण बाह न सरळ कडी घातली नीना िबचारी सडासात अडकली सवताचया घरात दोघ नी घर धतल ितच

नीनाच ओरडण तया छो ा िखडक तन एक जाऊन कणी यण कठीणच होत िबचारी नीना दोन तीन तासानी

समोरचया िबलड ग मधलया लोकाना कळलयामळ सटली एकदाची पण चोरी ज बर होती घरात असलयामळ

कपाटाचया िकललया पण कपाटालाच होतया दोघी भाम ाना चागलच फावल

मला सगळ जसचया तसस आठवल घशाला कोरड पडली हाताला कप सटला पण आता डगमगन चालणार नवहत िहममत धरायलाच हवी अशा वळी आतली डाग धवायला गलली चोरटी आता बाहर यईल मला महणल ऑ टीतमचा नळ िबघडला आह का णभर मी स झाल काय कराव तया दोघीही िध पाड उच होतया आिण मी एकटी होत आताचा काळ मा या कसोटीच होता आिण दवाचा होता आिण एव ात फोन वाजला मी लगच ठरवल ा फोनचा फायदा यायचा आललया फोन वर टपन आमच कोणत िबल िकती र म सािगतली जात होती पण मी मा इकडन हलो ह बोला कदम साहब काय िनघालाय महणताय घरी यायला हो पण अजन नाही आला आला िक सागत चौक वर फोन करायला आतली भामटी बाहर आली आिण तससच महणाली ऑ टीतमचा नळ िबघडला आह वाटत बदच होत नाही िननाकड घडललच मा याकड घडत होत बाथ मचा नळ दारापासन चागला तीन चार पावल आत होता महणज मला न ढकलतािह तया सहज क ड शकत होतया

तव ात माझ फोनवरच बोलण ऐकणाऱया दसऱया चोरटीन िकसका फोन था अस मला िवचारल मी

महटल मरा लडका इधर थाना पोलीस सटशनप इनसपकटर ह उधरस फोन था अभी आयगा

माझ बोलण एकन तया दोघी चपापलया एकमक ना नजरन खणा क न उठलया मला महणलया आमही िनघतो दोघी घराचया बाहर गलया मी िन ास सोडला दो ही दार लावली उघडा नळ अगदी सहज बद कला नळाला काही झालच नवहत सा ात दोन चोर ा मा या घरात यऊन गलया होतया ि याही क शात कमी नाहीत ह खरच आह महणा ा ातही आघाडी मारतायत िक काय तया गलया आिण माझा बाध कोसळला मा या घरावरच जीवावरच सकट टळल होत मी ीमती थाटाच त इनवहीटशन काडर उघडन बिघतल त एका होऊन गललया ल ाच होत महणज तयाचा बत माझ घर लट याचा होता मा या घरात होणारी चड चोरी कवळ मा या ग पाचया छदामळ आिण थो ा या चालाखीमळ वाचली होती मी पोलीस सटशनइनसपकटर अशी नाव घतलयामळ व तो घरीच यतो आह महटलयामळ तया घाबरलया आिण पळालया बघा वाचकहोमहणन महटल आज माझा छोटासा घरगती सव पाचा सतकार वहायला हवा िक नको जरी मी वडी बावळट काही न समजणारी असल तरी माझच घर मी वाचवल अस महणताना तसच बरोबर जाऊ द हो सतकाराच काय एवढ पण ा गो ीचा पच तमचया साठी बर का ज बो रवलीचया िननाकड झाल ठा याचया सीमाकड झाल तच कदािचत तमचया घरात स ा होईल तर फ सावधान

_____________________________________________________________________________________________माझ आजोबा ी वा यवलकर या या किवता ऐकतच मी लहानाची मोठी झाल इ जी म य ऑनस िमळवनही याची मराठीची गोडी कधीच कमी झाली याची अशीच एक मला भावलली ही किवता बघा तमहालाही पटतय का अिदती मळ

lsquoमममीrsquo महणोिन कोणी lsquoमममीrsquo महणोिन कोणी आईस हाक मारी मा या मना मराठी ती होय शोककारी श दात सौ य lsquoआईrsquo lsquoमममीrsquoत तच नाही त वड इ जीच सीमाच यास नाही गल जरी िफरगी सोडन दश माझा आई त या िशरी ग तो भार इ जीचा

आई जरी मराठी वदविन lsquoमममीrsquo घई बाळावरी ित या या स कार तोच होई आता इथ lsquoनसरीrsquo lsquoकजीrsquoत बाळ जाई फसव नाव lsquoिकलिबलrsquo ओढन यास नई lsquoथक यrsquo कस महण मी lsquoसॉरीrsquoच हा जमाना आह अजन यथ परक बाड-िबछाना

lsquoबथड हपी ट यrsquo महणताच बाळ आता lsquoमममीrsquoस lsquoजॉयrsquo होई lsquo सगसागrsquo तोच गाता आता िनराजनाची फलवात हाय थ पटन मणब या िवझातच यात अथ कापन कक आता मोठाच बाळ होई कोशात श द lsquoआईrsquo माघार तोच घई रा यात या मराठी कौतक इ जीच िवसराच पज जीण lsquo ॉमीसrsquo अमताच lsquoक-जीrsquoत इ जी या िमळता वश बाळा शाळा नको मराठी लावा तयास टाळा lsquoएिलफट गॉड rsquo होई lsquo ल सगrsquo तोच दई मा या मना मराठी lsquoअ ज टrsquo तच होई

ी वा यवलकर

प ी डॉ काश आमट ा या काशवाटा ा प तकातन घतलला हा उतारा आह ामळ सबिधत लखका या व काशका या कॉपीराईट अिधकाराच उ लघन झाल आह याची मला जाणीव आह पण िह मडळी व याच वशज या

क यामागील माझी भावना समजन घतील अशी माझी आशा आह कारण हा लख मी िस ी कवा अथ ा ीसाठी कलला नसन डॉ आमट ा या कायाची लोकाना क पना यावी हाच ा मागील हत आह िम लद कारकर ____________________________________________________________________________________

या कॉलरा या साथीतील एक सग मना या तळात असा जाऊन बसला आह क तो हटतच नाही एक बाई एका लहान मलाला घऊन आली होती उपचार क यावर सलाईन द यावर त मल जरा सधारल याबरोबर ितन या मलाला आम याकड सोपवल आिण ती लगच िनघन जायला लागली आमचा एक

कायकता ितला हणाला अशी कशी या मलाला सोडन जातस या याजवळ थाब याला पण बर वाटल क जा यावर या बाईन सािगतल कॉलरा या साथीन काल माझा नवरा मला दो ही मलाना लागण झाली हणन याना घऊन इकड िनघाल तर एक मल वाटतच गल याला तसच झाडाखाली ठवन ाला घऊन

आल आता ाला जरा बर आह तोवर जावन याला प न यत इतका क ण सग होता हा आ ही सगळच स झालो कोण कणासाठी रडणार डो यातल पाणीच आटन जाव अशी िह प रि थती अस कसोटीच धीर खचवणार सग खपदा आल पण यामळ इथ कामाची कती गरज आह हही न ान काळात गल पाय माग यायचा नाही ह डो यात प होत यामळ यातनही आ ही एकमका या मदतीन माग काढत गलो टकन रािहलो काम वाढवत गलो

आपल घर

२००१ साली वभव फळणीकर नावा या अकरा वषाचा म य एका दा प यान फार वग या तहन पचवला अगद एका हद गा यात हट या माण तम बसहारा हो तो कसी का सहारा बनो यानी तरा अनाथ मलाना आ ण १३ अनाथ मलीना सहारा दला ह काच घर दल याची राह या खा याचीच नाह तर उ म िश णाची सोय ह आपल घरन कली दरवष मी आ ण माझ कटब अगद आमच ह काच घर अस या सारख ितथ जातो पाऊल टाक या टाक या एक लहान मल हात जोडन नमःकार करत मग पटकन वचार मनात यतो अर अस आप या घर ज हा कणी यत त हा पाथ आ ण मीरा अस हसत

मखान आवभगत करतील ना

कणीह पाहण आल क आपल घर सःथच यवःथापक वजय फळणीकर हसत मखान

ःवागत करतात नवनवीन उपबमाची मा हती दतात नकळत ितथ या मावशी थड पाणी आ ण गरम चहा प यात ठवतात काह णातच आपल घर सग याना आपलस करत फळणीकर आ ण या या प ीन हा पारमािथक उपबम खर तर आपल दख वसर यासाठ या या मलाची उणीव भ न काढ यासाठ दहा वषापव स कला यात याना चड अडचणी हाल-अप ा सोसा या लाग या आ ण अजनह हा खडतर वास स च आह पण कठह खत तबार अप ा नाराजी अ जबात दसत नाह

यथील २६ मलाना ह याच आई-बाबा नसतच शालय आ ण ता ऽक िश ण नाह तर िनरिनराळ कौश य स ा िशकवायची यवःथा करतात यथील औ ोिगक िश ण

किात मलाना सगणक िश ण िशवणकाम ःब न ट ग ऑफसट ट ग ऑ फस

फाईल बनवण िशकवल जात नसतच शालय िश ण नाह तर ा जगात ःवतः या पायावर उभ राहायला िशकवतात एक सजन कत ववान य बन व याच काम ह

फळणीकर दा प य करतात

हा सारा याप जग या यापर न उ म बनव याच काम होत त बढयाच लोका या

आपलक न आ ण मदतीन मदत काय ःव पाची आ ण कशी असावी ाची क पना ौी वजय आप याला दतात पण अ टाहास आमह क वा अप ा ठवत नाह त कडबर

कक प ा दान खार क खोबर ा ह आजवान सागतात

यदा या भट त तर मी चाटच पडलो आता आपल घर म य आजी आजोबा आल आहत

िसहगड पाय यापाशी अजन एक बःतान बसवल आह सौरऊजा छोट शी बाग यात

फळभा या फल एक दभती गाय पारपा रक साधन नसिगक खत योगासन ाथना ह

दवसाच िनयम अगद काटकोर पण पाळल जातात वभवला जस वाढवल असत तस ह पतीप ी ा २६ मलाना वाढवतात या यावर माया करतात सःकार दतात यामळ चकनह मा या िलखाणात क वा कणा याह बोल यात

आपल घरला अनाथाौम कधी सबोधल जात नाह उलट मी हणन क यक

जाणकार आई-बाबानी थोडा वळ तर ितथ जाऊन आपल घर न क पाहाव lsquoितिमरातन तजाकडOtilde ह याची नसती रोजची ाथनाच नाह तर जग याची सक पना आ ण उ श आह नकतच वजय फळणीकरानी एक पःतक दल नाव होत पराजायाकडन वजयाकड वाचल पाना-पानाग णक अगावर काटा आ ण डो यात

पाणी यत world belongs to such people वजय फळणीकर ह एक रणाःथान

आहत

एक सामा जक बािधलक हणन माझ आप याला आवजन सागण आह क

या यासारखी चळवळ खटपट माणस ा जगात आहत या यामळ समाजात एक

स यवःथा आह अशा उपबमाना आ ण माणसाना आपण आप या पर न भरभ न

सहा य कराव त वळ दऊन कवा मलाना िश ण दऊन दल तर उ म आिथक

सहा यास apalagharyahoocom ला ज र भट ा

आप या घरातील घरपणाला बहार यावी आप या आ ण आप या मला या सामा जक

बािधलक या सक पना ःप यात अशी मनात खाऽी बाळगन पढ या वळस प याला

ग यावर आपल घरला न क भट ातथील आजी-आजोबानी आता १६ जणाना राहता यईल अशी गःट हाऊस सस ज कली आह

आपल घर म य आपल ःवागत उ म प तीन होईल ाची फळणीकरा तफ खाऽी असावी फळणीकराचा दर वनी बमाक ००९१-९८५०२२७०७७ ००९१-२५२३२९९ असा आह आपल घराचा चाहता कौःतभ पाठक आ ण प रवार

y~igraveu~v~ibrvbarjfiacute

िच कला- वद पराजप

सौ वसधरा जोशी माउस

एकदा एक उदीर बा पावर सला

पढ मोदक नको हणत रागावन बसला

दवा त ही आहात हण ब ीची दवता

का मला अस मग िनर र ठवता

तम या जवळ बसन मी रािहलो अडाणी

दररोज ऐकतो आर या आिण गाणी

उदरा या शारीन बा पा हसला

माउस हणन उदीर कॉ यटर समोर बसला

एका डो याची आई

एका गावात एक बाई आपलया छो ा मलाबरोबर एका छो ा झोपडीत राहात

होती आपलया मलाला काही कमी पड नय हणन दवसरा एक क न ती काम

करत अस पण या छो ा मलाला मा आपली आई अिजबात आवडत नाही तो

ितचा ितर कार करत असतो कारण ितला एक डोळा नसलयामळ ती भसर दसत

असत आईला तो शाळतही यऊ दत नसतो

एकदा एका काय मासाठी आईला शाळत जाव लागत पण ितला बघन कठ त ड

लपवाव ह मलाला कळत नाही रागाचा एक कटा टाकन तो ितथन पळन जातो

घरी आलयावर तो आईला चड बोलतो कशाला आली होतीस शाळत आता

माझ िम मला िचडवतील मी उ ा शाळत कसा जाऊ तला

एक डोळा का नाही मला त अिजबात आवडत नाहीस वगर

वगर आई काहीही बोलत नाही आपण आईला अ ात ा बोललो

याच मलालाही काही वाटत नाही रागान तो नसता धमसत

असतो आईशी काहीही न बोलता जवतो आिण झोपतो रा ी कधीतरी याला

जाग यत तर आपलया मलाची झोपमोड होऊ नय अशा दबकया आवाजात याची

आई रडत असत पण याचही याला काही वाटत नाही एका डो याचया

आपलया आईचा याला अिधकच ितर कार वाटायला

लागतो या णी तो िनणय घतो िशकन खप मोठ हायच

आिण इथन बाहर पडायच

या माण तो खप अ यास करतो उ िश णासाठी मो ा शहरात यतो

नामवत िव ापीठातन पदवी िमळवतो मो ा कपनीत मो ा ददयावर काम

क लागतो एका सदर मलीशी याच ल होत याला एक मलगा एक मलगी

होत आता याच कटब पण होत कारण ह सदर िच िबघडवणारी एका

डो याची याची आई ितथ नसत तो ितला जवळजवळ िवस न गलला असतो

अितशय सखात असतो

एक दवस याचया घराच दार वाजत दारात एका माणसाबरोबर याची तीच

एका डो याची आई उभी असत ितला बघन याची मलगी घाब न

आत पळन जात तो आधी च ावतो आिण मग वतःला सावरत

ितला हणतो कोण आहस त इथ का आलीस बघ माझी मलगी

तला घाबरली

मी ब तक चक चया प यावर आल अस काहीस पटपटत आई िनघन जात

ितन आपलयाला ओळखल नाही अशा समाधानात () मलगा दार लावन घतो

काही दवसानी माजी िव ाथ समलनासाठी याला याचया शाळतन प यत

परत या गावात जाऊ नय अस वाटत असतानाही तो समलनाला जा याचा

िनणय घतो ऑ फसचया कामासाठी जातोय अस बायकोला खोटच सागतो

समलन पार पडत कठलयातरी अनािमक ओढीन याची पावल याचयाही नकळत

झोपडीकड वळतात दाराला कलप असत शजारची बाई याला ओळखत आिण

एक प दत त प याचया आईच असत तो वाच लागतो मी खप आय य

जगल त याकड आता मी परत कधीही यणार नाही पण त कधीतरी यऊन मला

भटावस अशी माझी खप इचछा आह शाळचया समलनाला त यणार ह कळल

होत पण ितथ यऊन तला भटायच नाही अस मी न ठरवल कारण मला

मािहती आह एका डो याची ही तझी आई तला आवडत नाही मला एकच डोळा

का असही त मला एकदा िवचारल होतस त हा त खपच लहान होतास हणन

मी काही उ र दल नाही पण आज सागत बाळा त लहान

असताना एक अपघात झाला या अपघातात त तझा एक

डोळा गमावलास एका डो यान त सपण आय य कस

जगणार या िवचारान मी हराण झाल आिण माझा एक डोळा तला दला मला

तझा खप अिभमान आह त मला ज बोललास कवा मा याशी जसा वागलास

यासाठी मी त यावर अिजबात रागावलल नाही तझ मा यावर खप म आह

असाच िवचार मी करत कधी काळी मा या भोवती भोवती खळणारा त मला

नहमी आठवतोस

प वाचन मलगा ढसढसा रड लागला जी कवळ

याचयासाठी जगली वतःचा सवात मह वाचा अवयव िजन

याला सहजपण दऊन टाकला ितचयाशी आपण कती िनदयपण वागलो याला

चड पशचा ाप झाला तो आईला मोठमो ान हाका मा लागला पण आता

याचा काय उपयोग होता

मनाच ोक

गणाधीश जो ईश सवा गणाचा | मळारभ आरभ तो िनगणाचा || नम शारदा मळ च वार वाचा | गम पथ आनत या राघवाचा ||१||

सगम अथर- जो गणपती सवर लोकाचा ई र व सवर सदगणानी नटलला आह जो अनािद आह अनत आह जो असखय गणानी य आह व जी शारदा चार वाणीची जननी आह अशा दवतास नमःकार कर या व ौी रामरायाचया मागारन जीवनाची वाटचाल कर या

मना स ना भ पथची जाव | तरी ीहरी पािवजतो वभाव || जनी न त सव सोडनी ाव | जनी व त सव भाव कराव ||२||

सगम अथर- ह सजजन मना त परम राच ःमरण िनतय ठऊन भ ीन वयवहार कर तयामळ तला सहजच ौीकण सनन होतील कपा करतील कारण तो तयाचा ःवभावच आह माऽ त सजजन लोकाना ज आवडत नाही िनदनीय चकीच वाटत तस वाग नको व लोकादरास पाऽ होणार वदनीय अस

आचरण ठव भि पथ महणतात तो हाच

भात मनी राम चतीत जावा | पढ वखरी राम आध वदावा || सदाचार हा थोर सोड नय तो | जन तोची तो मानवी ध य होतो ||३||

सगम अथर- ातःकाळी उठलयावर थमतः ौीरामाच दवाच ःमरण कराव नतर वखरीन महणज तोडान मोठयान lsquoरामrsquo नाम घयाव हा सदाचार नहमी पाळावा सोड नय असा सदाचारान राहणाराच

मनय गौरवास पाऽ होतो धनय होतो

मना वासना द कामा न य र | मना सवथा पापब ी नको र || मना धमता नीती सोड नको हो | मना अतरी सार िवचार राहो ||४||

सगम अथर- र मना द इचछा मळीच उपयोगाची नाही पापी िवचार स ा मळीच अस नय धमारन व नीतीन वागण सोड नको मना हा ौ िवचार अतःकरणात जपन ठव

मना पापसक प सोडनी ावा | मना स यसक प जीव धरावा || मना क पना त नको वीषयाची | िवकार घड हो जन सव ची ची ||५||

सगम अथर- मना कधीही पापसकलप मनात यऊ दऊ नयत नहमी मनात सतयसकलप जागवावत मोह

पाडणाढया वःत व िवचार याची कलपनाही कर नय पापसकलप पापब ी व िवषय-िवकार यामळ लोकात समाजात आपली छीथ होत उपहास होतो महणन नहमी सतयसकलप करावत

hhbrvbarbrvbarbrvbarbrvbarkkparaparaacircacirckkbrvbarbrvbar ==acircacircllparapara ffparapara

कोबी वड सौ काचन मिनष काबळी

सािह य- १वाटी कीसलला कोबी २ वा ा िभजलली चणा डाळ १ इच आल ३-४ लसण पाक या १चमचा हळद िजर ३-४ िह िमर या को थबीर १२ चमचा ओवा मीठ तळ यासाठी तल इ यादी कती- थम कोबी कीसन यातल पाणी काढन टाकाव नतर चणा डाळ आल लसण िजर िमरची एक थोड जाडसर वाटाव त वाटण एका बाउल म य काढन यात कीसलला कोबी मीठ हळद ओवा को थबीर घालन एक कराव व याच छोट छोट गोल वड तळ हातावर थापन तला म य खरपस तळाव सॉस क वा खोब या या चटणीसह खा यास ाव_____________________________________________________________

फल - िबि कटापासन बनवलली चॉकलट सौ शीतल सतीश हा सािह य- १२५ म म का (बटर) २५० म मकिवटीज डायज टीव (McVities Digestive) िबि कट ४ टबल पन कीसलला नारळ ४ टबल पन कोको पावडर ४ टबल पन मध सका मवा आवडीनसार बनिव याची प त १ एका िपशवीम य कवा भा ाम य िबि कट घवन याचा चरा करावा २ एका भा ात म का घवन तो िवतळवा ३ यात िबि कटाचा चरा िखसलला नारळ कोको पावडर मध व सका मवा घाला ४ वरील िम ण एका पसरट भा ाम य ओताव ५ याच छोट लाड वळाव ६ वळलल चॉकलट लाड आवडीनसार कोको पावडर कीसलला नारळ कवा स या म ान सजवाव _________________________________________________________________________

बालशाही सौ शलजा जगदीश िशद

सािह य- २ १२ कप (५०० म) मदा ३४ कप तप (िवतळवन थड कलल) दही १२ कप १२ चमचा ब कग सोडा २ १२ कप साखर तप तळ यासाठी कती- म ाम य ब कग पावडर दही आिण तप घालन घ मळाव साधारण एक तास झाकन ठवाव ३ इचाच समान गोळ क न हल या हातान दाबन ख ा बनवावा तळ यासाठी कढईम य तप गरम कराव गरम झा यानतर गोळ मद आचवर तळन यावत एक दोन वळा पालटन लाल रग आ यानतर बाहर काढन ताटाम य ठवावी साखरम य साखर िभजल एवढ पाणी घालन गोळी पाक बनवावा गस बद क न पाकात तळलली बलीशाही घालावी चार त पाच िमिनट बालशाही पाकम य ठऊन नतर िचम ा या सहा यान बाहर काढन थड करावी थड झा यानतर हवाबद ड यात भ न ठवावी िह बालशाही आठ त दहा दवस टकत टीप- गोळीपाक तयार झाला की नाही ह पाह यासाठी एका बशीम य पाणी घऊन एक थब पाक घालन बघावा गोळी बशी या तळाशी तयार झा यास गस बद करावा

आ दती मळ शवची भाजी सािहतय- २५० ाम जाडी कडक ितखट शव ३मोठ काद जाड िचरलल ७-८ लसण पाक या

छोटा आ याचा तकडा एक छोटा चमचा धन िजर सक खोबर छोटातकडा २-३लवगा ४-५ िमर २-३ वलची सक लाल िमरची ४-५ दालिचनी तकडा थोड तल एवर ट गरम मसाला १छोटा चमचा मीठ चवीनसार कती- तर साठी कादा लसण आल आिण बाक सव मसा याच समान थो ा तलावर चागल परतन याव नतर गार क न थोडस पाणी टाकन िम सर मधन एकदम बारीक वाटन याव १ छोटा चमचा तल तापवन यात ती प ट आिण गरम मसाला )चवी माण (घालन तल सटपयत परतवन यावी नतर यात गरम पाणी घालन पातळ तर सारख कराव ती तर उकळवन यावी एकदम शवटी मीठ घालाव तर थोडी पातळच आस ावी जवायला याय या वळी गरम करताना यात शव टाकन परत उकळाव या बरोबर क ा कादा िलब छान लागत ही तर िमसळीसाठी पण वापरता यत

क या कवा उपज पोह

सािह य-१वाटी तकडा तादळ ( ोकन राइस) frac12 वाटी शगदाण frac12 वाटी चणाडाळ कडीप ा िहर ा िमर या िजर फोडणी साठीndashतल मोहोरी िहग हळद ितखट िजर कडीप ा मीठ चवीनसार कती- तादळ लालसर भाजन याव गार झा यावर िभजवन ठवावत डाळ दाण पण िभजवन ठवावत दो ही ४ -५ तास िभजवाव क या करावया या वळी थम तादळ उपसन ठवाव तल तापवन फोडणी क न यावी यात तादळ घालन छान परतावत तादळ परतत असताना डाळ आिण दाण िजर िमर या कडीप ा मीठ आिण थोड पाणी घालन िम सर मधन बारीक क न याव तादळ परतन झाल क िम सर मधल वाटण यात घालन नीट एक क न याव मग बारीक आचवर झाकण ठऊन क या होऊ ा ा मधन मधन हलवाव वाटल तर थो ा पा याचा िशपका ावा मोकळ झालल वाटल क गस बद करावा कोिथबीर घालन खायला याव याबरोबर दही कवा िलबाच उपासाच लोणच आिण क ा कादा छान लागतो तादळ डाळ आिण दाण ा मळ क या हा पदाथ पण अ होतो

ई-िवशषाक ऋणानबध सपधच उ र-

सपधसाठी ि िच छऽपती िशवाजी महाराज ितभाताई पाट ल रामदास ःवामी प डत भीमसन जोशी िसधताई सपकाळ पाडरग सदािशव सान (सान ग जी) डॉ बाबासाहब आबडकर िनळ फल

लता मगशकर शकर महादवन

ःमता पाट ल सी ड दशमख

लोकमा य टळक ध डराज गो वद फाळक (दादासाहब फाळक) जयत नारळ कर झह र खान

प ल दशपाड मधर भाडारकर ान र म ाबाई िनव ीनाथ सोपानदव ौयस तळपद

नाना पाटकर आशतोष गोवार कर डॉ काश आमट मदा कनी आमट हमत करकर ःवात यवीर सावरकर वजया महता

सिचन तडलकर डबजी झगराजी जानोरकर (गाडगबाबा) मोहन आगाश माधर द त व ठल कामत दिलप वगसरकर वण वामन िशरवाडकर (कसमामज) ज बार पटल सोनाली कळकण रामचि नरहर िचतळकर (सी रामचि) ा मध दडवत सा वऽीबाई फल आ ण

सिचन पळगावकर अशोक सराफ महा मा योितबा फल

महश कोठार सयाजी िशद नरि दाभोळकर शाताराम राजाराम वणकि ( ह शाताराम) सनील गावसकर अतल कळकण इतर छायािच गणशो सव एस ट महामडळाच िच ह शतकर कःती गढ पाडवा गट व ऑफ इ डया आषाढ एकादशी रायगड

क कण र व मबईचा ड बवाला नागपचमी

हता मा चौक पाट मबईकर वट पो णमा

सपधचा िनकाल

थम पा रतोिषक- सतोष साळक

ि तीय पा रतोिषक- शरय परब

ततीय पा रतोिषक- मज मळजकर

_______________________________________________________________

आपला अिभ ाय ज र कळवावा आमचा प ा- Emarathiklgmailcom

-----------------------------------------------------------------------------------------

ाथना दह म दर िच म दर एक तथ ाथना

स य सदर मगलाची िन य हो आराधना दिखताच दख जावो ही मनाची कामना

वदना जाणावयाला जागव सवदना दबला या र णाला पौ षाची साधना स य सदर मगलाची िन य हो आराधना जीवनी नवतज राहो अतरगी भावना सदराचा वध लागो मानवा या जीवना शौय लाभो धय लाभो स यता सशोधना स य सदर मगलाची िन य हो आराधना वसत बापट

DevegkeuumlacircceeqCeJeacirce

लख किवता कौसतभ पाठक र व जोशी िम लद कारकर अिमत शलार सवि ल िवचार मजषा अभय मळजकर सितश हा उदय परब स दप खडकर

ी वा यवलकर

कथा पकज हडाव सौ वसधरा जोशी

प -लखन सामािजक रोिहत सोनट कौसतभ पाठक

y~igraveu~v~ibrvbarjf iacute वद िववक पराजप सौ वसधरा जोशी

काही दयसपश प ी डॉ काश आमट ा या काशवाटा ा पसतकातील उतारा

hbrvbarbrvbarkparaacirckbrvbar=acirclparafpara शलजा जगदीश शद काचन मिनष काबळी आ दती अिभिजत मळ शीतल सितश हा

ई-िवशषाक सपधच उ र आिण िनकाल

कौसतभ पाठक

आजोबाचया गो ी

माझ आजोबा जाऊन आता १४ वष उलटली पण अजनही घरी द डला गलो की वाटत ग ाला टकन पाढ या सवचछ सदयात एकटच प खळत आमहा नातवडाची वाट बघत आहत आमच आजोबा कोडी घाल यात गो ी साग यात किवता ोक पाठातरात एकदम तरबज

तयाचया त डाचा दानप ा अखड चाल अस त आमहाला महाभारताचया मदानापासन त रामायणात या रामदासानी सािगतल या कथचया ठीकाणापयत अगदी सहज घऊन जायच आमच घर द डला भरवबा िव ल आिण मा तीचया म दरानी घरलल एकदम कडक सोव या ओव याच घरी खप गद झाली की सग या नातवडाना घऊन आजोबा सगळी दवळ हडावयाच हमाडपथी भ िव ल म दरात तयाकाळी कसतीसाठी एक जागा पण होती एकदा मी तयाना महणालो आजोबा तो बघा तो रमया मला भटक ा महणन िचडवतो आजोबा महणाल तयाला महणाव खळ की कसती आिण हरलास तर िचडवण बद करणार का िवचार मला अजन आठवतय आठ वषाचा मी बारा वषाचया रमयाला उचलन पटकला होता चीत झा यापासन रमयान भटक ा कधी महटल नाही आजोबा सोबत असल की अस अगात सचारायच

मग आजोबा मा ती म दराचया तळशी कठ ावर बसन गो ी सागत तयातली रामदासाची एक गो आजही मला आठवत आजोबाची िह गो खप अथपण अन बोधक होती रामदास एक हजार वषानतर स ा रामायण जस होत तस सागत असत राम एक झाला पण कथा ज हढ िलिहणार त ह ा पण रामदासाची कथा इतकी ततोतत की हनमान स ा यऊन कथा ऐकत अस रामदासाची कथा ऐकता ऐकता सार ोत अगदी म म ध हायच हनमान (वष बदलन आलला) खप खश हायचा आिण आ यच कत स ा कारण कथा जशीचया

तशीच असायची अहो माणस आप या डो यासमोर घडलली कथा स ा थोडी पदरच जोडन सागतात पण रामदास रामायण जसचया तस सागताना पा न हनमान रामदासाचा स ा भ झाला पण एकदा एका स याकाळी हनमानाला एक चक सापडली रामदासाचया साग यात एक िवसगती आली होती हनमानान उठन सािगतल रामदास ह सव बरोबर पण एका गो ी म य आप याला सधारणा करायला हवी आपण महणत आहात की हनमान ज हा अशोक वा टकत गल त हा श चाद या माण पाढरी फल उमलली होती ह चक आह फल लाल रगाची होती रामदास महणाल महाशय जरा शात राहा आिण कथा ऐका फल पाढ या रगाचीच होती हनमानाला राहवना तयान सवतः बिघतलली फल तयाला राहवणार कस रामदास महणाल आपण कथ म य तयय आणत आहात

कपया खाली बसा फल पाढरीच होती आता मा हनमाला आला राग अजन हनमान अ कट होत आिण तयानी साधारण माणसाचा वष धारण कला होता आता आपण सवतः बिघतलली गो कणी खोटी सागत असल तर कणालाही राग यईल आिण ह तर ख हनमान की हो

हनमन लगच ख या पात कट झाल आिण महणाल मीच हनमान आह आता सागा तमच काय महणण आह फल लाल होती की पाढरी रामदास काय कमी त महणाल असाल तमही हनमान पण फल पाढरीच होती आता मा पचाईत आली दोघ राम-सीतकड गल हनमान महणाला हा एक मन य याला मी सागतोय की फल लाल रगाची होती पण ऐकायच काही नावच नाही ह आहत की सग याना सागतायत फल पाढरी होती महणन त स ा हजार वषानतर राम सीता महणाल हनमान माग माफी या रामदासाची फल खरोखर पाढरीच होती अर तयावळस त इतका

ोधीत झाला होतास की तझ डोळ र ान लाल झाल होत आिण तला फल लाल दसत होती आजोबा थोडा वळ थाबन महणाल अस अस शकत गो खरी की खोटी हा भाग िनराळा पण ह न ी की आपण ज बघतो तयात आप या डो याचा उपयोग असतो आप या अतकरणाचा भाग असतो आपण जस असत तस बघतच नाही हीच आजचया काळाची स ा खत आह आजोबा सागायच की जो आह तस पहायला िशकतो तो खरा िव ान माणस या माणसाची द ी आह तस बघ यात बाधा घालत नाही तयाला योगी महणायच गो सपन आज अनक वष झाली पण अजन ताजी-तवानी वाटत आिण जासत गरजचीही

तयक वािह यावर आिण वतमानप ा म य होणा या गो चा िवपयास होताना बिघतल की अस वाटत की का नाही दवान ा सग याना मा या आजोबासारख आजोबा दल यानी सहज एका कथतन िशकवणक दली की आपल िवचार घडणा या गो वर आरोिपत कर याची सतयावर रोव याची गरज नाही सवतःला

आिण सवतःचया अ पलपोटी सवाथाला जरा बाजला ठऊन जगात या घडामोडी का नाही माणस बघ शकत श य होऊन एखा ा गो ीचा वध नाही का घऊ शकत आपण अशा अनक ाची उ र आपण शोधत असतो आिण अशावळस कणी ऋणानबधात या ठिवतली माणस (जस माझ आजोबा) साद घालतात आिण चह यावर आपसक हस उमटवतात ा ऋणानबध अका ार अशी ठवणीतली माणस जोडली जावी हीच ाथना

सकारातमक ाळ िम लद कारकर

_____________________________________________________________________________ माणसान नािःतक असाव की आिःतक हा जयाचा तयाचा आह पण बहतक नािःतक माणस एक तर ौ ाळ

माणसाची िखलली उडवताना िदसतात नाहीतर तयाना उपदश करताना िदसतात नािःतक माणसाब ल मला राग

नाही अधौ न अघोरी कतय करणार याची वकीली दखील मला करायची नाही पण माणसाची कशावर तरी ौ ा असावी अस मला वाटत मला अस वाटत महणन इतरानाही असच वाटल पिहज असा माझा िबलकल आमह नाही िकवा हा लख िलिहणयाचा तो उ श दखील नाही हा लख नरि दाभोळकरासारखया अधौ ा िनमरलनाच महान कायर करणार या माणसासाठी िलिहलला नाही तयानी जया पिरःथतीत आिण जया लोकासाठी ह कायर कल तयाब ल मला चड आदर आह पण कवळ लोकानी आपलयाला सधारललया िवचाराच समजाव आिण कठलीही सकारातमक

गो हातन घडत नाही महणन नािःतक झाललया लोकासाठी आह________________________________

काही माणस आि तक असतात तर काही नाि तक काही माझयासारख असतात मी न सावजिनक गणपती बघायला जातो पण मडपातील पस टाकायची पटी िदसली क दव स होत असला तरी ितथ थाबत नाही र तयात जाता जाता कठ दव दशन झाल तर लगच तयाला पाया पडायच आिण बदलयात लगच आज ऑिफस मधय काम कमी अस द घरी गलयावर बायकोन ldquoऑिफस मधय स ा िदवसभर हच करत असतोस नrdquo अस न सनवता वि थत नट वर महतवाची (माझया द ीन) काम क ावीत मलान घरातील कठलयाही व तची वा वतः या अवयवाची मोडतोड कलली नसावीrdquo असा भरघोस आशीवाद मागन पढ जातो

थोड यात वतः या सोयीनसार ा जपणारी माझयासारखी माणस दखील ा जगात आहत आिण मला नाही वाटत ात आमच काही चकत असल कारण lsquoदव आहrsquo हणणा यानी दखील अजन दव दाखवलला नाही आिण lsquoदव नाहीrsquo हणणा यानी दखील अजन lsquoदव नाहीrsquo ह िस कलल नाही अहो अध ा िनमलन वहायला पािहजrdquo हणणार आमच सरकारच वतः कोटात सा ीदाराची सा काढायला भगव ीता आिण कराण शरीफ घऊन िफरत असत ई र सा खोट सागन खर सागणार नाही

असली शपथ यायला लावण िह अध धा नाही आह म या या शपथिवधी वर (दर सहा मिह यान) िकती पस खच करतो आपण ह पस अध पाई खच होत नाहीत कणी िवचार कला आह का क ा असलया एका शपथिवधी या खचात चार जोड याची ल होऊ शकतात पण एवढा खच क न शपथ घालन दखील म ी आदश घोटाळ करतातच ना मग अशा ठकाणी ा लोकाची जीभ टाळला िचकटत आिण जर कणी आई राईच चार दाण ओवाळन ित या लकराची द काढत

असल तर लगच काय मली अध धा आहrsquo हणत ा सधारक () मडळ नी नाक मरडणयाच कारण काय असाच माग एक नाि तक माणस मला सागत होता क ldquoबथ ड पाट नतर क वा कठलयािह गट टगदर नतर मो टली मल आजारी पडतात तयाच म य कारण हणज पाट मधय कणीतरी आजारी असत आिण मलाना तयाच लगच इ फ शन होत पण ा आयाच आपल काहीतरी द ि ट लागली अस समज

असतातrdquo खर तर एवढासा शोध लावणयासाठी खास तया माणसान ा धरतीवर अवतार घणयाची काही गरज

नवहती कारण जी गो तो सागत होता ती िकतीही पटणयासारखी असली तरी एका आईला आपलया बाळाची द काढणयात काय सख आह तया गो ीचा शोध अशा सधारकाना कधीच लागणार नाही अहो का या- कळकळीत मलाची पण द काढतच ना तयाची आई राईच चार दाण ओवाळन टाकण ह कवळ िनिम झाल आपलया मलाच कौतक करायचा तो एक कार आह

लहानपणी खळताना मी भरपर धडपडायचो आम या चाळी या िज याव न तर मी इत या वळा पडलो असन क नतर नतर तर िज याव न कणीही पडल तरी लोक न बघता आम या घर याना आधी बोलावन आणायच पडायच माण वाढल क आई परल या शकरा या दवळातन लाल रगाचा दोरा आणन माझया ग यात बाधायची उदीमधय लडबडलला तो दोरा अगरब ी या धरात पकडन ग यात बाधताना खप बर वाटायच तयाचा खरोखर काही उपयोग वहायचा क नाही त मािहती नाही पण आज िह कधी धडपडलो आजारी पडलो क आईची आठवण यत आई असती तर परल न दोरा आणन बाधला असता अस वाटत मी पिहलयादा दोहा-कतार व न मबईला आलो तवहा आम या चाळीतलया काक नी माझी तया या घरी गलयावर

काढली होती आज तया काक चाळ सोडन गलया माझही आता िगरगावात िचत यण-जाण होत पण तया काक या दाराव न जाताना आजही त ण आठवतात आपली दखील काळजी करणार कणी तरी होत त सर च कवच आता आपलया भोवती रािहल नाही ाची खत वाटत महारा ात तर तयक गो करणयामाग काही न काही शा ीय कारण आह स ातीला ितळाच आिण िदवाळीला रवा बसनाच लाड खाणयामाग स ा शा ीय कारण आहत सग याच गो ीची कारण मािहती असायला हवीत ह ज री नाही काही गो ी मानिसक समाधानासाठी स ा कराय या असतात ाना नसतात िन उ रही नसतात असत त फ मानिसक समाधान lsquo ावणात मा याचा जनन काळ असतो हणन मास खाऊ नयrsquo अस सािगतल तर िकती जण मिहनाभर मास खाण सोडतील आमच पवज वड नवहत क यानी ा सग या गो ीला चा आिण शा ाचा आधार

घतला िशवाजीची तलवार ही िशवाजी महाराजाना ख भवानी मातन िदली आह िह लोकाची ाच वराज िनमाण करायला उपयोगी पडली त हाला काय वाटत खरच महाराजाना तलवार भवानी मातन िदली असल मग या भवानीमात समोर भलया भलया रा साचा टकाव लागला नाही ितथ औरगजब टकला असता पण वरा यासाठी महाराजानी लोका या चा आधार घतला कारण तयाना मािहती

होत क नच कठलयाही गो ीची िन मती होऊ शकत ज महाराजानी कल तच औरगजबान दखील कल आपण वतः अललाचच दत आहोत अस तो तया या जला सागत अस तयासाठी आपलयाला आज अमक ठकाणी नमाजा या वळी अललान दशन िदल आज पहाट व ात यऊन अललान मला मागदशन कल वगर

वगर वाव ा तो उठवीत अस तयामळ मसलमान लोकामधय आपोआप तयाचा धाक िनमाण झाला होता ाळ लोकामळच खर तर ा जगात ग हगारीच माण १०० नाही झालय कारण मन य ाणी

हा मळात पापिभ असतो आपण एखा ाच नकसान कल तर उ ा आपल पण नकसान होईल ा भीतीपोटी बरच जण कणाला लबाडणया या भानगडीत पडत नाहीत या िदवशी िव ानान पाप-पणय सव झठ आह ह िस होईल तवहा जगात सगळीकड अशोक चवहाण आिण िवलास दशमख सारखी माणस िफरताना िदसतील

वदा सतत फलिवल त ही मा या छदा ग थानी मला त ही वदा मी िश य तमचा जसा एकल सदव आशीवाद ा रच या नव का

रिवि जोशीhellip

साजन

इथ रोजच पाऊस िभजतो आरसाच मला पा न लाजतो कठतरी मा या िव डाव िशजतो टोमण सवाच स कशी ग साजन माझा दर दशी ग

खणावतो मला बाहरचा पाऊस मलाही िभज याची खप हौस िपया िवना कशी क मी मौज नटण सवरण नाही आता मनाशी ग साजन माझा दर दशी ग

रोज रा ी िन ला मी झोपवत डो याना एक व दाखवत वतःला ि यतमा या बा पाशात बघत

िवरहान झाल मी वडी िपशी ग साजन माझा दर दशी ग खर साग जरी िवरहाच ढग जमल नभी फलापासन वगळी कशी सरभी नयनात ीतमचीच छबी जरी अतरान दर मनान एकमकापाशी ग साजन माझा दर दशी ग रिवि जोशी

रिवि जोशीhellip पता

लोटली माझी चाळीशी माझी मलाच ओळख नाही फारशी

कशासाठी ज म माझा कोणासाठी ज म माझा

कोणास पस आता शोधात आह मी माझाच पता

मन साभाळ यात गल वय दस यासाठी जग याची लागली सवय

हच का होत माझ ल य अि त व नाही हणन अवध ठरवली जात माझी सा

कठचा हणन काय िवचारता शोधात आह मी माझाच पता

भट यावर दवाला न करल सवाल माझ िवचार का एवढ मवाळ

पािहज त हा झाला माझा वापर पािहज त हा कापल माझ पर वमत नाही हणन का नाकारता शोधात आह मी माझाच पता

रिवि जोशीhellip

ब

मा यातला ब एकदा जाग थ झाला अवती भोवती बघन अ व थ झाला हसाचार आिण आतकवादाच इथ सव बोलबाला

पा न कळल याला म झाल महाग आिण ितर कार कती व त झाला

गणव प ा कती आसान झाला इथ विशला पा न कळल याला जगाचा वहार कती बिश त झाला आ ही valentine ठवल ल ात आिण याचा सदश िवसरला पा न कळल याला इथ स कती या दनकारचा अ त झाला शोध लागला तो इथ याचा िश य आशोकाला पा न कळल याला यथील राजाच मदम त झाला जना या मनात न हता तो पण पिहल यान सजावटीत वतःला पा न कळल याला उठल मी या दवशी ज हा सजावटीतन मनात जाईल हणन पनः िन थ झाला

वि ल िवचार

झोप

कती झोपता हो त ही हा सवरसाधारणता यक घरात रिववारी सकाळी ऐकायला िमळतो

पाठक प रवार हा अपवाद असावा रिववार या सकाळी सिचन या मदानावर खळला यावर आप याला खळायला िमळणार हणन सयार या आधी पोहोचणार पाठकच असणार अजन कोण सवर साधारणता यक प ष आपली आठव ाची अपरी झोप परी कर या या य ात असतो ह ली तर आम या घरात आमची थोरली लक स ा हच सागत असत आज सड आह ना मग मला झोप द ना ग आई डॉ टर आठ तास झोपायला सागतात पण रा ी उिशरा कामाव न यऊन प हा सकाळी ५२० ची न पकडन कामावर जाणारया मबईकरा या निशबी मा ५-६ तासच झोप यत यात मग काही लोक उ या उ याच न म य झोप काढ याच कौश य जोपासतात मी इिजनी रग या दसयार व यारला असताना का ज त िशवाजी नगर हा वास करायचो ा वासात झोप काढ यात मी पटाईत अस तसतर वासात बस या बस या झोप यात माझा हाथ खडा आह एक वळस खोपोली या िम ा बरोबर प याच गणपती पा न पहाट या न न परत यत असताना गाडीत उभ राह याची स धा जागा नस यान नाईलाजा तव समान ठव या या यारकवर जावन झोपलला मी अजनिह िम ा या आठवणीत ताजा आह ता पयर काय झोप ही

मह वाची आिण ती कशी ही आिण कठही पणर करायची (तशी ती कधीही पणर होतच नाही) ल ठर यावर माझा मबई या नचा वास काही काळ वाढला होता (फ ल होई पयतच) या काळात न म य झोपणा या मडळ कडन खप िशकायला िमळाल छो ा छो ा डल या घण शजार या वा या या खा ाचा उशी हणन उपयोग करण सगळ वाशी सकावत असताना माशीला आप या त डावर मनसो आराम करायला दण ब ीशी

दाखवत दपार या जवणात या मथी या भाजीत या दठाची समोर या वा याला दशरन करवण आिण वग वग या सरात गाडी या आवाजाशी पधार करत घोरण अस खप काही याला इ छा झोप घता यत तो सवारत सखी माणस हणनच हणतात क मानिसक ताण कमी

करायचा असल तर ८ तास झोपाव तर मग मा या ि य िम ानो आता पासन पणर ८ तास झोपा zzzzzzzzz

अिमत शलार

चारो या

बागतल िहरव गवत कती छान दसायच

हल या या वा यान दखील त सहजच झकायच

फ िम ही नाहीस आहस तरी कोण त खरा माझीच मा या एकटपणाशी ओळख क न दणारा

कती िविच आह नाही

आपल ओळख नसताना भटण आिण चागली ओळख झा यावर अस एकमकाना सोडन जाण

खप वाटत कधी कधी न ान आय य स कराव आिण आय या या वाटचालीत असच तलाही प हा भटाव

अिमत शलार आशची कनार

सयर दमला आभाळही दमल हळच जाऊन मग दोघही ि ितजावरती टकल स यान मग मा आपल जाळ टाकल सागराला आली भरती स रग उधळीत रवी बसला या या ललाटी

सथ वा याची झळक मद करी मा या मना धद उ ताहाच वार िभनल तनात दाटन आ या उ मदी या लाटा मनात

डोळ होत आससलल कना याव न यणा या पावलासाठी

पदोपदी साथ दणा या मा या सखीसाठी

नतर

सयर झोपला आभाळही टकल आससलल डोळ िनराशन िमटल वाट फटल ितकड चाल लागलत कधी पायाखालची वाळ तडवत तर कधी मनातील अशा िचरडत

जग बदलल मीही बदललो सकट आलीत गलीत पण त काही नाही आलीस

रोज शोधतो मी या कनारी माझी लाडक कनार सोडन गली होती मज ती याच मगजळा या कनारी

Aœmt xelar

6r Asav Maaz 0k 6r Asav Maaz 0k 7o3s p` sudr sureqGaayle jal Tyat pemace gItMaa`se AstIl 0eKyace ptIk ij4e Asel srSvtIca vaswrvel l(mI sOQyaca 6asAsel Jyaca Xvrala AwImansvR jg krel Tyaca sNman JyaCya tejane hvecI hol iwtIne tI Mh`el 2av maZya devaij4e qetIl suq-duq lpDavhol wedwav duraVyaca paDav JyaCya xattene lajel punmcI rjnIp` xOd+pane 6abrel sultan gznIJyaCya sug2ane traI hol pvnVyaPtIne wawavel he ivxal ggn Asavet Aa baba Asavet wa bih`p` sobt hvI jNmajNmacI karwarIn6r Asav Maaz 0k 7o3s p` sudr sureq

0k

7o3s p` sudr sureq Gaayle jal Tyat pemace gIt Maa`se AstIl 0eKyace ptIk

ij4e Asel srSvtIca vas wrvel l(mI sOQyaca 6as Asel Jyaca Xvrala AwIman svR jg krel Tyaca sNman

JyaCya tejane hvecI hol hva iwtIne tI Mh`el 2av maZya deva

duq lpDav hol wedwav duraVyaca paDav

JyaCya xattene lajel punmcI rjnI p` xOd+pane 6abrel sultan gznI JyaCya sug2ane traI hol pvn VyaPtIne wawavel he ivxal ggn

Aa baba Asavet wa bih` p` sobt hvI jNmajNmacI karwarIn

7o3s p` sudr sureq

िनदकाच घर रिववारी सकाळी कफ नरानी मधय मी आिण क ा बसलो होतो झकास िखमा पाव खाउन झालयावर वाफाळलला मसाला इराणी चहा समोर होता क ाची बायको मलाना घउन तयाच घर सोडन विडलाचया शसत बगलयावर रहायला गली होती मला मळीच आ यर वाटल नवहत मी क ाला महणालो कोिकळही काळी अन कावळाही काळा िशवाय कोिकळ आपल अड कावळयाचया घर ात टाकन तयाचया कडन उबवन घत पण तरीही सगळया

जगाला कोिकळ आवडत कारण ितचा समधर मजळ आवाज गाढव िकती मन लावन महनत करत पण तरी तयाचया कपाळी मखरपणाचा िश ा आिण खाणयासाठी उिकरड फकण असत कारण तयाच त ककर शश रकण गली २५ वष मी तला ह समजावतो आह िक राजा जरा कमी कड बोल पण तझया बोडकयात काही ही गो घसत नाही बिफकीरपण तो महणाला एक ल यात घ

ाधधासाठी कावळाच लागतो आिण दट पी लोकाच ा मी करणारच मी कणाचया बापाच खात नाही तयानी सवभावानसार मला ग प कल पनहा एकदा माझया ल यात आल िक ाला समजावताना कपाळमो य करन घणयात अथर नाही तयापकषा गरम चहावर कॉनस ट करण जासत िहताच आह िनळकठ शाताराम जगताप मी जवळपास दहा वषाचा असताना माझया वगारत आिण शजारचया िबिलडग मधय आला एकदरीत माझया आयषयात आला वडील साध सरळ खर गाधीवादी सरकारी खादी भाडार मधय मनजर तयाची आई फार मळ आिण सगरण तयाला एक मोठी बिहण आिण मोठा भाउ होता क ा महणज शडफळ थोडकयात महणज एक स य पिरवार क ा शाळत वषारचया मधय दसऱयाचया नवरा ी दरमयान दाखल झाला होता आमचया शाळत सरानी समजल काय कवा कणाला काही िवचारायच आह काय - अस िवचारणयाची प त होती अशा ाची उ र ही एखा ा अिलिखत िनयमा माण ठरलली मशः हो आिण नाही अशी होती थोडकयात काय तर ग पा बसा वगारत जमल तस िशका नाहीतर मग िशकवणी लावा क ा वगारत आला आिण जण काही वगारला एक नवीन चतनय आल चारद रामराव कड आमहाला इितहास िशकवायच तयािदवशी त अफझलखानाचा वध हा धडा िशकवीत होत मल तनमयतनी ऐकत होती कारण िशवाजी खानाला कधी मारणार ाची उतसकता होती सर सागत होत खानानी िशवाजी राजाची मान बगलत दाबली आिण लगच महाराजानी उज ा हातानी िबचवा तयाचा पोटात खपसला आिण वाघ नखानी तयाचा कोथळा बाहर काढला मग इतर तपशील सागन झालयावर सरानी िवचारल कोणाला काही िवचारायच आह काय आिण

अहो आ यरम क ान हाथ वर कला तयान िवचारल महाराज मान दाबली जाणयाची वाट का बर बघत बसल तयानी तर खानाला मारायलाच गडावर बोलािवल होतrdquo कड सर एकदम गागरन गल त महणाल वा र िव ान तच साग मग क ा महणाला मला वाटत राजानी शािमयानयात पाउल टाकलयावर खानाला िमठी मारणयाच स ग करन सरळ िबचवा तयाचया पोटात खपसला काही वाट बीट नाही बिघतली सर महणाल अर

यानबा तझ जञान तझयाजवळ ठव अस काही परीकषत िलिहशील तर नापास करील तया नतरचया इितहासाचया तासाला सरतची लट हा धडा िशकवला आिण क ानी पिहली छडी खालली सवयी

माण क ा तवहा महणाला होता महाराजानी सरत लटली ह कस काय बरोबर होत ितथलया

लोकासाठी तर त दरोडखोर होत िशवाजी महाराजाचया कतीवर साकषात महारा ात टीका मासतरानी तयाचया थोबाडीत एक दउन तयाला वगारबाहर घालिवल तयानतर कड सर जवळ-जवळ

तयक तासाला तयाला वगारबाहर ठिवत तया बाहर ठवणया माग कदािचत सवतः च जञान लपवणयाचा हत असावा अस आता वाटत प ल दशपाड एक िठकाणी महणतात शाळत मसताराना थम नाव कोण दत ह पिहलया ओिवची किवय ी कोण ह शोधणया इतकच कठीण आह पण आमचया शाळतलया सवर िशकषकाना टोपण नाव दणयाचा मान एकमव िव ाथयारचा होता िनळकठ जगताप ाचा दोन एक वषारतच तयान सवर िशकषकाना टोपण नाव िदली होती चा रा कड चा तयानी डकराचा कल होत पाढर कस कस अिण पाढरी िमिशवालया काळयाक ठाकर सराना िनगिटव ल जोशी बाईना गजगािमनी एक पाय आखड असललया सावरकर सराना तमर लग बारीक असललया रहाट बाईना सका बोिमबलrdquo आखड नाक वालया शड बाईना शपरणखा गिणताच घार मासतर तघलक तर िहदीच हमीद खान महणज चगझ खान ा असलया उप ापामळ क ा सगळया मलाचया गळयातील ताईत होता तयाचया कडन काही तरी गमतीदार ऐकायला िमळल महणन मल सतत तयाला गराडा घालन असत मल तयाला वचकन ही असत कारण हा शबदानी कोणाचा कोथळा कधी काढील ाचा काही नम नवहता माझयालखी क ा हशार िव ाथ होता पिहलया पाचात यत नवहता तिरही आिण पािहलया पाचात यत नवहता ाच मखय कारण महणज तयाच हसताकषर आमहाला िहदी िशकवणार हमीद खान सर महणायच ldquoबोडारचया परीकषत तला सवतःचा पपर सवतः तपासावा लागल अर जर चकन-माकन डॉकटर

झालास तर कमपौनडरला कवा किमसटला दखील तझ अकषर कळणार नाही महणज मग पशट खलास आप िलख खदा बाच कठला इि लशचया सरानी हातावर मारन अकषर सधरवणयाचा असफल य कला तवहा क ाच उ र होत सर मला मारणयानी जर अकषर सधारत असल तर मला दहा हजार वळा माराrdquo हसताकषर खराब

असलयामळ तयाला कमी माकसर पडत गिणताचया पपर मधय मधलया सट स गाळतो महणन माकसर कमी मी जर कधी महणालो िक क ा जर अकषर सधारशील तर लका पिहलया तीन मधय यशील तयाच उ र अस माकसर आिण जञानाचा काय सबध मला कठ मोठ झालयावर पसतक िलहायच आह आिण जर िलहाव लागल तर मी टायिपग िशकन वाढतया वया बरोबर तयाची अ ल ही वाढत होती पण ती वाढ िवधवनसकत कड जात होती तयाच वाचन भरपर होत तयामळ तो तयाचया वयाचया मानानी फारच वरचया लवल वरच बोलायचा तयक िवषयातील बारीक-सारीक दोष तयाला नमक िदसत होत इि लश ब ल तो महणाला होता- इ जी िवषयात नापास होणाऱयाची सखया जासत असणयाचा कारण आह ा भाषतील बाराखडी अर एच मधय ह नाही आिण डबलय मधय व नाही परत सी पासन कधी स तर कधी क आिण जी पासन कधी ग तर कधी ज मल ग धळणार नाहीतrdquo िहदी ब ल महणायचा दरदशरनची िहदी आिण िसनमातली िहदी ात िकती फरक आह दरदशरनची िहदी ससकतो व आह तर िसनमातली िहदी उद धभाव आह आिण आपण जी िहदी बोलतो तीच दरदशरन वर का बोलत नाही मराठी ब ल ही तयाच मत एकदम वगळ होत तो महणायचा पणया-मबईचया लोकानी मराठी भाषची मजा खराब कली आह खाणया- िपणयाचया

ाखया बदलतात आह चहा िपणार काय चया ऐवजी चहा घणार का िवचारतात चहा घउन काय करायच यायाचाच ना तसच ldquoनवहताrdquo ह श आिण ldquoवहताrdquo ह अशधद भाषा िह शधद कवा अशधद नसत गावाकडील लोक जी भाषा बोलतात ती शहरातील भाष पकषा वगळी बोली असत ती अशधद नसत जञान राची मराठी िशवाजी राजाची आिण आजकालचया सससकत लोकाची भाषा एक असली तरी बोली वगळी आह आजचया लोकाचया नजरत ह लोक गावडळ ठरतील

गणशोतसवात आमचया लहानपणी खर-खर सासकितक कायर म होत असत कीतरन ाखयान भजन जादच योग नकला सगीत- सधया अस िविवध कायर म होत अशया कायर मातन बरीच करमणक आिण जञान आपसकच िमळत अस एकदा रामायणावर एक कीतरन होत आमही तवहा १३-१४ वषारच अस चागल दोन तास कीतरन झालयावर क ानी कीतरनकार बवाना काही िवचारल -सीता सगळ मोह आिण राजशाही आयषय सोडन आपणहन रामा बरोबर वनवासाला गली होती मग ती सोनयाचया हिरणाचा ह का धरील ितला काय मािहत नवहत िक सोनयाच हरीण नसत काय रामालाही मािहत नवहत िक सोनयाच हरीण नसत त राम तर फार बलवान होता मग तयानी बालीला लपन का बर मारल तो अधमर नवहता कायrdquo रावणाच वडील ा ण होत मग रावणाला मारलयान रामाचया हातन ा ण हतयच पातक घडल की नाहीrdquo रामान सीतला अ ी परीकषा ायला लावली हा ितचयावर सशय असलयामळ काय एका धोबयाचया बोलणयावर सीतचा तयाग कला ह कस काय बरोबर ा सवर गो ी ल यात घतलयावर रामाला दव कस महणाव ाचया सरब ीन बवा अगदी सदर झाल सवर लोकासमोर तयाची फिजती झाली नवह अपमानच झाला आयोजकानी क ाला बाजला घवन चागल झापल पनहा ाखयातयाला कधीही िवचारायच नाही ाची तबी िदली वयाबरोबर तयाचा हा आ सताळ पण वाढत होता तयानतरचया एका वष महाभारतावर एका चागलया PhD माणसाच ाखयान झाल आयोजकानी आधीच क ाचया मसकया दाबन ठवलयामळ लोकासमोर ाखयातयाची फिजती नाही झाली पण तरीही क ानी तयाला गाडी जवळ गाठलच आिण ाची सरब ी सर कली कसानी वासदव आिण दवकीला एका कोठडीत नसत ठवल तर कषण-जनम कसा झाला असता कषण जर शर-वीर दव होता तर ारका सोडन का पळाला जर महाभारत इितहास आह तर सवर पाडवाच व अनय महारथ च जनम अनस गक का बर जर ासा पासन िनयोग पधधतीन धतरा पाड आिण िवदर ाचा जनम होव शकतो तर कतीलाही िनयोग पधधतीन पाडवाचा जनम घडिवता आला असता सयर अन वायची काय गरज होती एका माणसाला कदािचत अनक बायकापासन १०० मल होतील पण एका गाधारीला शभर प कस महाभारतात रामाचा उललख नाही आिण उगीच हनमानाला का बर घसवल कषण य ात खोट का बर वागला कणर दशाषन आिण दय धन ाचा मतय अनितक नवहता जय थाला कपट करन का

मारल ldquoहिसतनापरच रकषण करणयासाठी पाडवाना मारण जररी होत मग भीषमानी पाडवाना का बर नाही मारल अश िवचारताना सरसवती तयाचया िजभवर थमान घालत अस तयाचया चहऱयावर एक िवलकषण झळाळी यत अस तयाचया अशया शबदाचया माऱया समोर भलया- भलयाची बोबडी वळन जात अस असाच एकदा गणशोतसवात शोल बिघतला मी आमचया प मधय शोल एकसपटर

होतो क ान िवचारल िक शोलत सगळयात किवलवाण करकटर कठल मी महणालो िक आधळा रहमान चाचा कारण तयाचया तरण मलाला गबबरनी मारल घाट महणाला ठाकर कारण तयाच हाथ कापल गबबरन आिण एकजण महणाला िक राधा(जया भादरी) कारण ितच म दोन वळला उधवसत झाल क ाच उ र होत ा सवानी काही न काही चक कली होती पण ठाकरचया नोकराची काय चक होती तयाला ठाकरच सगळ काही बघाव लागायच मला सागा सकाळी-सकाळी ठाकरच ldquoधवनrdquo कोण दत होत कठलयाही िवषयावर अस मौिलक ितपादन करणयात तयाची हातोटी होती क ानी दहावी आिण बारावी साठी अकषर बरच सधारल कारण आता भिवषयाचा होता बारावीला मी आिण तो एकाच वगारत होतो तयाची मोठी बहीण उषा (ती तयाचया पकषा चागल १० वषर मोठी होती) डॉकटर होती अन मोठा भाउ सदािशव इिजिनयर होता (तो पण क ा पकषा ७ वष मोठा होता) तो तवहा बगलोरला नोकरी करीत अस क ाला कलास टसट मधय पकीचया पकी माकसर िमळत तयामळ तयाचया इिजिनयर होणयाबाबत कणालाच शका नवहती बारावीचा िनकाल आला

आिण अघटीत घडल क ाला गिणत आिण किमस ी मधय १०० पकी तयकी ९७ माकसर िमळाल पण िफिजकस मधय फ ५० तयाच महणण होत िक ह फ एका पपरच माकसर आह तयाचया विडलानी खप धाव-पळ कली पण यश नाही आल क ाचा इिजिनय रगचा वश हकला तयाचया सवभावामळ तयाचया ओळखीतलया सवर लोकानी तयाची यथ हजामत कली जण काही सवर जण ाच कषणाची वाट पाहत होत िक कशी ाची मजोरी िजरवायची काही िदवस क ा पणरपण उधवसत होता तयाचया भावानी सािगतल िक त खाजगी कॉलजातन इजीिनया रग िशक पण क ा महणाला मी सवतःचया बळावर िशकन मला कब ाची गरज नाही इिजिनयर नाही झालो तर काही आयषय सपत नाही मी माझा साभाळन घईल काळजी कर नका मी इजीिनया रगला आलो आिण क ा Bscला गला तयाचया ब ीचया िहशोबानी Bsc तयाचयासाठी हाताचा मळ होत तयामळ तयाला अवातर वाचनासाठी फार वळ िमळत होता तयाच सामानय जञान असामानय होत होत आिण ा जञानामळ (हा ाला दिनयादारी महणत अस) तयाची इतर लोकाब ल त अितसामानय आहत अशी समजत झाली आमचया िबलड ग मधलया आिण आळीतलया तयक िव ाथयारला तो सकॉलर महणत अस आिण ाला समानाथ शबद पढतमखर आह अस ठासन सागत अस तयाचया लखी एक तो सोडला तर आमहाला दिनयादारी कळतच नवहती आमही कॉलजात िशकत असताना चार फार महतवाचया दशावर दरोगामी पिरणाम करणाऱया घटना घडलया पिहली बोफोसर ाचार करण जयात ख पत धान राजीव गाध वर लाच खालयाचा आरोप दसरी शाहबानो करण की जयात ससदनी स ीम कोटरचा नयाय-िनवडा बदलला ितसरी महणज बाबरी मिसजदच टाळ उघडन िशलानयास करणयाची परवानगी िदली आिण भरीस भर महणन िक काय मडळ किमशनचया िशफारसी मजर कलया आमहाला ा सगळया गो शी घण-दण नवहत आमचा अ यास आमची वाट लावायला पर होता तवहा क ा आमहाला महणाला होता साल हो तमच मजा करणयाच िदवस सपल ाचार आता िश ाचार होणार तमचया पसतकातलया चागलया-वाईटचया कलपना बदलन टाका ा दशात जाती-धमारचया नावावर फट पडणार पढ ा भावचा मलगा माझया मलाबरोबर एडिमशन साठी भाडणार आिण मसलमानाची दाढी करवाळत सरकारच हात िझजणार पण तमही सकॉलर लोक ा गो ी पसतकात िशकवलया जात नाहीत मग तमहाला कशया कळणार िव ापीठातलया तयक वाद-िववाद सपधत तो िहरीरीन भाग घत अस बरच वळा िजकत ही अस दरदशरन वर ि झ टाइम नावाचा कायर म होत अस तयात ही तयान भाग घतला होता आिण दसर बकषीस िमळिवल होत पण तयाचा अित बोलाणयाचया सवयी पाई लोक तयाचयापासन दर राहत असत

क ाचया तडाखयातन मली दखील सटत नसत ी-म ी ा िवषयावर एकदा वाद सर होता क ा मल ना उ शन महणाला -तमहाला सवतः बदी बनन राहायला आवडत एकीकड परष dominate करतात महणन ब बलता आिण साथीदार मा dominating िनवडता मला सागा तमचयापकी िकती मली सवतः पकषा कमी िशकललया सवतःपकषा कमी पगार वालया घरची जवाबदारी असललया मलाशी ल

करायला तयार आहात अर परष जर सगळयाच बाबतीत तमचया पकषा वरचढ असल तर तो dominate करणारच तमहाला बस मधय जागा िदली नाही तर ी-दािकषणय सपलयाचया ब बा मारता फशनचया नावाखाली सवतः तग कपड घालता आिण comment करणाऱयाला चीप िनलर महणता तग कपड आमही बघाव महणन घालता ना मग लाजता कशाला तमहाला जर तोकड कपड घालायच आहत तर मग मवालयापासन सव-रकषणासाठी जडो कराट िशका आिण कणखर बना पण नाही उनहात गलयात तर काळया होणार आिण ल ाचया बाजारातला भाव कमी होणार महणन मग खळ िह नको अमिरकत िशकणाऱया मलानी इ जीत िश ा िदलया तर चालतात पण आमही आमचया दशात आमचया रा भाषत िश ा िदलया तर वर आमही अससकत िनलर दशी भाषतलया िश ा

इ जी पकषा जासत strong वाटतात हा काय आमचा दोष आह दट पी धोरण सोडा खबीर वहा आिण मगच परषाचया नावानी शख करा अर वािघणी सारखया वहा सवतः चया िपललाना सवतः खाउ घाला मग बघा कोण परष तमहाला dominate करतो त उगाच पटला चन आह महणज काय उ यानी मताणार िक काय अशया वळला क ा आपल नीळकठ जगताप ह नाव साथर करीत अस तयाचया कठा तन तयक शबद जण काही िनळा होवन बाहर पडन जगाला ताप दत अस १९-२० वषारचया वयात तयक मलाचया मनात मल ब ल एक सो ट कॉनरर असतो आमचया काळी बऱयाच नशीबवान मलाना गलर स ही होतया (आजकाल सगळयाचया असतात आिण नसलया तर आजकाल तमहाला तयातल समजतात असो) पण क ाचया अघोरी जीभमळ तयाचया वाऱयालाही कणी मलगी उभी रहात नस आता आमचा ीरग कदम एका जरा सावळया खातय-िपतया घरचया तिमळ मलीचया मात पडलयाबरोबर हा तयाला महणाल होता ही िहड बा तला कशी काय आवडली र कवी मनाचया रव गोडबोलला तला लका ह कोबीच फल गलाबाच कस काय वाटल आिण चषमवालया मोद दशपाडला िह समन नाही र फलन आह अशया अनक अनावशयक िपका टाकीत अस तयामळ बरच पिरवार वाल मल तयाचया आिण मग महणन आमचया सारखया अकला िवथ कला मलाचया दर राह लागल आमहाला ाची खत वाटत अस पण हा प ा महणायचा अर ा वयात सगळयाच मली छान वाटतात खास करन तमचया सारखया सकॉलर इिजिनयर लोकाना तमचया कॉलजात सदर मली नसतात जी िमळल ितला तमही पटवता मग ितचा सवभाव छान आह ती फार समजदार आह ती नौकरी करणार महणज मग सटनडडर ऑफ िलिवग वाढणार वगर सारख िहशोब माडता आिण शवटी आयषयाचया मधयावर लोकाचया सदर बायका बघन कोरड उसास टाकता आिण ा मलीही हशार तयाना िदसायला जरा बरा मलगा िदसला िक ा तयाला हळच चढवतात मग तमचा इगो चा पतग उच उडलयावर तमही अलगद फसता तयाना एक चागला कमावता नवरा फकटात िमळतो आिण घरच िह खशrdquo मली काय कवा चाळीशीचया बायका काय हा एखादा कषणीय सथळ िदसल की नाथा कामत सारखा लगच (पण खवचट) कॉमट करायचा एखा ा चाळीशीतलया बाईला खडहर बता रह ह इमारत बलद थी कवा ा ठाणाचा कटपीस कसा असल १४-१५ वषारची मलगी असली तरसावधान बाधकाम सर आह ा आिण असलया बोलणयामळ क ा फारच िसधद (क िसधध) होता कॉलजच त मतरलल िदवस पख लावन उडन गल आिण आता पढ काय हा य य क ा समोर उभा ठाकला तयानी IAS ची तयारी सर कली मी तवहा तयाला महणालो ldquoतला जर तझया त डावर ताबा नाही िमळवता आला तर मा नोकरीत तला फार ास होईलrdquo पण तयानी उलट मीच जर बॉस असलो तर माझयवर कोण वरताण होईल आिण नोकरीत आपण आपला काम चोख कल िक कोण कशाला माझया आड यणार आह अस महणन नहमी माण मला झटकन िदल मरी मग िक एकिह टाग हा तयाचा सथायी सवभाव झाला होता बरच वळला मला पडायचा िक आपलया घरच लोक आपण इिजिनय रग िशकत असनही आपलयाला नको इतक जञानामत पाजत असतात पण क ाचया घरच ाला काहीच कस नाही समाजावत नशीब दसयादा क ाचया आड आल तयाचया विडलाचा एक वाहतक अपघातात मतय झाला आधीच भावाची मदत नाकारलयामळ तयाला ताबडतोब पोटा-पाणयाचया उ ोगाला लागण जररी होत तयात वाचन भरपर असलयामळ तयानी प कार होणयाच ठरिवल तयाच मखय कारण तयानी सािगतल पपर मधय काम कलयावर मला सतय िलिहणयाची मभा असल परत ितथ मला बढतया िह लवकर िमळतील आिण एकदा मी ८-१० वषारत सपादक झालो िक मग मी माझी मत जनत समोर माडन जन जागरणाच काम करीन मी जवहा तयाला िवचारल िक ा नोकरीत अस िकती पस िमळतील तवहा तो महणाला

माझया परत िमळतील आई साठी बाबाची पनशन आह मी िवचारल आिण उ ा मल-बाळ होतील तयाच काय तो उ रला पत कपत तो कय धन सचय पत सपत तो कय धन सचय मी नहमी माण माघार घतली प कार झालयावर तो अगदी चौफर िलह लागला तयक िवषयावर आपली परखड मत माड लागला तयाची गती िह चागली होती अगदी तीन-चार वषारत तो चीफ िरपोटरर झाला होता पण ा वाटवर तो श िनमारण करत होता शहरातील भखड मािफया काळा बाजार करणार ापारी गड-मवाली अस अनक श िनमारण झाल होत आधी तयाला दम दणयात आला होता पण तो बधत नवहता मग तयाला िपटणयात आल तवहाही तो महणाला होता अर महातमा गाधीनाही आि कत मारल होत महणन काय तयानी लढा थाबवला ा सगळया धम ीत तयाचया पपरचया मारवाडी मालकाची मलगी िसमता का कोण जाण पण तयाचया मात पडली ती घरची ीमत होती तयामळ ी मधलया ािलटी बघा ा अस ितच मत होत ितन कदािचत असा स ा रोक-ठोक माणस आधी न बिघतलयामळ ती तयाचयावर भाळली होती ाला िह ती आवडली होती ानी महण ितला सािगतल होत की जर आपल ल झाल तर तला माझया घरी राहाव लागल मी घर-जावई होणार नाही तयानी ितला पणर कलपना िदली होती पण ती ाचयासारखीच खमकी होती आिण पढ-माग बापाची सगळी इसटट ितचीच होती ितच वडील पण ा ल ासाठी तयार नवहत एकतर ीमत मालक-मधयमवग य प कार हा भद परत मराठी-मारवाडी हा दसरा भद बर तीच वडील ाला नोकरीतन काढ शकत नवहत कारण तयाच काम अतय म होत आिण तयाचया िचमट आिण गालग ा सदरामळ पपरची िवि ही छान होती एक िदवस िसमतानी आतमहतयचा य कला तवहा ितच वडील जबरदसतीचा रामराम महणन तयार झाल ल ानतर दोन वषारत तयाला जळ झाल एक मलगा एक मलगी माधव-मिजरी आता क ा सब-एिडटर झाला होता तवह ात एका िति त राजकीय घराणयात एक सशयासपद मतय झाला क ानी आपलया पपर मधन तो मतय खनच होता ह जवळ-जवळ िस कल आिण तया घराणयातलया एका ीकड सशयाची सई वाळवली पण ाचा पिरणाम मा िवपरीत झाला पपर साठी कागद आिण शाई साठीची सरकार कडन िमळणारी सबिसडी बद झाली पपर नकसानीत आला आता पपर बद करायची पाळी आली पपर बद होउ नय महणन क ानी नोकरी सोडली तयाच समारास दशात खाजगी नयज चनलसला सरवात झाली होती क ा एका चनल मधय रज झाला क ाचया आधी तयाची खयाती चनल पयत पोहोचली होती तयामळ तयाला कमरा समोर जाउ ायच नाही ह अगोदरच ठरल होत क ाचया वा ाला मजकर तयार करणयाची जवाबदारी होती दोन-तीन वष तयानी तयानी फार अफाट कलपना तयान नवीन मालकाला सचवलया पण तया राजकीय दष ा परवडणायार नवहतया तयामळ तयक वळला तयाचा िहरमोड होत अस िसटग ऑपरशन च पवर सर झाल आिण क ाला पनहा नवीन जोश आला पपर मधय काम करताना तयाला बऱयाच लोकाब ल िवशष मािहती होती आिण तयानी ब ा धडाची करण िसटग ऑपरशन

ार बाहर आणयाचा िन य कला पिहलया ऑपरशन मधय तयानी गावाकडलया ीचा वश घउन एक मडदा हॉिसपटल मधय ए ीत कला हॉिसपटलनी तयाला माम बनवणयाचा य करताना १

लाख रपयाच िबल िदल तयानी डथ सरटीिफकट दाखवन सगळा सावळा ग धळ बाहर काढला चनलची िस ी वाढली मग तयानी आिण एक राजकीय िसटग ऑपरशन कल तयात गलली त िदलली पयतच घोटाळ तयाचया हाती आल अनक मोठ मास गाळला लागल पण चनलनी िदलली राकडन पस खालल आिण करण दाबन टाकल सतय ही पसवालयाची मालम ा आह ह तयाचया धयानात आल

क ावर ा करणाचा फारच जासत ताण आला आिण ाच पडसाद तयाचा खाजगी जीवनात

उमटायला लागल नाही महणायला आधीही घरात तो िहटलर सारखाच वागत अस मलानाही तयान कायम दहशती खाली ठवल होत पण पिरिसथती खराब होत गली चनलनी तयाला नोकरीहन काढल तरीही िननावी नावानी कठलया न कठलया पपर मधय गलली त िदलली घोटाळ छापन आणत होता िनराशपोटी तयाच दार िपण वाढल नतयाच गड तयाला आिण घरचयाना धमकावायला लागल तयाची बायको िसमता ा सगळयाला कटाळन गली होती अन हा काही सधारत नवहता शवटी कटाळन एक तपानतर एक िदवस ती मलाना घउन आपलया विडलाचया घरी िनघन गली ितन जाताना तयाला सप पण तयाला तयाचया चका दाखिवलया होतया तयाचा आईन ही िसमतची बाज उचलन धरली होती आज ही सगळी हकीकत कफ नरानी मधय क ा मला सागत होता मला तयाची दया आली होती पण सहानभती वाटत नवहती तयाचया बायकोला समजावणयाची इचछा होत नवहती कारण मी २५ वष तयाला ओळखत होतो आिण क याच शपट सरळ होणार नाही ह मला मािहत होत शवटी मी नहमी

माण िबल िदल आिण आमही कफचया बाहर आलो अचानक एक जीप आमचया जवळ थाबली तयातन ५-६ गड बाहर आल आिण तयानी क ाला ला ा-का ानी बडवायला सरवात कली २-३ िमिनटात तयानी क ाला बश वसथत पोचिवल मला काही कळायचया आत त तयाला अधरमलया पिरिसथतीत सोडन गल मी तयाला गाडीत टाकल आिण ताबडतोब भािटया हॉिसपटलला घउन गलो बरोबर एक तासानी तयाची आई आिण िसमता हॉिसपटलला पोहोचलया तयाचया सहा बरग ा मोडलया होतया एका माडीच हाड मोडल होत एक हाथ मोडला होता थोडकयात तयाचा भगा झाला होता निशबानी डोकयावर कमी मार लागला होता तयामळ जीवाला धोका नवहता डॉकटरानी तयाला पन िकलर दउन झोपिवल होत िसमताचया डोळयाना अ ची सततधार होती तयाची आई मा शात झाली होती िसमता सवतःला उगीचच दोष दत होती मी क ाचया आईला अनक वषर मला जाचत असलला िवचारला लहानपणापासन तमही ाला धाकात का नाही ठवला हा एवहढा मजोर आिण त डाळ कसा काय झाला तयाची आई साग लागली क ाच वडील एकदम सव दयी गाधीवादी माणस होत तयाची अिहसवर फार ा तयामळ मलाना रागावण कवा मार कधीच िदला नाही मलाच कतहल वाढाव तयाचयावर चागल ससकार वहाव महणन त मलाना अनक थोर आिण वीर परषाचया गो ी सागत अितमतः सतयाचा िवजय कसा होतो वगर थोडकयात लहानपणी तो ज काही िशकला त तो िनडरपण बोलायला लागला तयाचया विडलानी तयाला तो खर बोलतो महणन कधी लगाम नाही घातला तयात ाची दोघही भावड एकदम हशार तयामळ लहानपणीपासनच वडील ाला महणायच िक दादा कवा ताई सारख िशकन मोठ वहायच आिण मग बारावीत ाला इिजिनय रगला वश नाही िमळाला आिण तमहा मलाना मा िमळाला ाची सल तयाचया मनात कायम रािहली जवहा जवहा तयाला यश समोर िदसत होत तवहा तवहा छो ा मो ा कारणानी त िमळायच राहन जात अस मी तयाचया आईला िवचारल घरी हा कधी िनराश असायचा का आई महणाली तो िनराश होत अस पण तयामळ िनिष य कधीच होत नस तो िनराशावादी नवहता िसमता सोडन गली तरी तो महणायचा िक ितला ितची चक कळल आिण ती न ी वापस यईल मलावर तो ओरडायचा आिण महणायचा िक तयक काम perfect करायला िशका थो ा वळानी क ाच सासर कषणलाल कपािडया आल त मला महणाल िसमता महणत िक तमही तयाच िम आहात तमही मला उ ा भटाल का सिवसतर बोलायच आह मी महणालो सोमवारची सकाळची ोजकट िरव य मी टग झालयावर मी तमचया ऑिफसला यतो त महणाल त असा कर दीड- दोन वाजता मला िविल डन िजमखानयाला भट आपण ितथच जव मी तयाना महणालो एक िवनती आह क ावर हलला झाला ह तमचया आिण इतर कठलयाही पपर मधय छाप नका

जवणाची ऑडरर िदलयावर कपाडीयानी थट िवषयाला हात घालत िवचारल तमही तयाला कधी समजावल नाही का तयाचया वागणकीब ल मी महणालो गली २५ वष मी यथाश ी य करतो आह पण वाळतन अजन तल िनघालल नाही अपघाताचया िदवशी दखील सकाळी मी तयाला वागणक बदलणयाब ल बोललो होतो पण तयाच आपल मरी मग िक एक िह टाग कपािडया महणाल तला मािहतच आह क ा मला काही खास आवडत नाही त पण माझी मलगी तयाचयावर अपार म करत महणन ितचया साठी आतड तटत र वाटत िक हा सधारावा मी तयाची पि का दाखिवली आमचया गरज ना त महणाल ाचा गर कमजोर आह मी लगच महणालो अहो ाला गरच नाही आिण महणन ाचा असा गरसमज आह िक ाचया पकषा जासत कणालाच काहीही कळत नाही माझया मत

ाचयाकड एकाच गो ीचा अभाव आह ndash िचकाटीचा पशनसचा भ काम करायला जी िचकाटी लागत जी सोिशकता लागत ती ाचया कड नाही थोडकयात हा चस खळायला बसला तर आपली एकही स गटी न गमावता ाला दसऱयाचा राजा मारायचा असतो हा फार गभीर उपसथीत करतो पण मग गमतीदार उ र दउन कवा टोमण मारन मोकळा होतो सोडवीत नाही थोडकयात आमचया प ल दशपाडचया अत बरवा सारख हशा खप िपकिवल पण काहीच काम पणरतवाला नणार नाही पण तयाला उपदश करन काही तो बदलणार नाही जया िदवशी तयाला तोडणयापकषा जोडण वाटल तया िदवशी तयाची नशीब िफरल जवळपास आठव ानतर हॉिसपटल मधन क ा आपलया आई बरोबर थट कपािडयाचया घरी राहायला गलयाच मला आ यर वाटल मी तयाला मबईत असताना तयक वीकडला एकदा भटायच कबल कल ५-६ वीकड नतर मला थोडा फरक जाणवला क ा मला महणाला आयला माझा सासरा चागला हशार आह र आमही रोज चस खळतो पण अजन पयत मी तयाला हरव शकलो नाही पण एक िदवस मी तयाला मी न ी हरवन आिण महातारा उदाहरण िह चागल दतो एक िदवस तयानी एक कळ सोलल आिण मला महणाल- ाला वाटल तव ा सया टोच मग महणाल- बघ िछ िदसतात का मी महटल िक बाबा तमहाला काय सचवायच आह तर त महणाल-िकती सया टोचलया ह फ

कळालाच ठाउक आह पण बाहरन मा कळ पणर नॉमरल िदसत सतय दखील असाच बोलाव महणज जयाला बोलतो तयाला कळत पण चार लोकात अपमान नाही होत एक िदवस महणाल िक एखादी उच इमारत उभारायला पाया मजबत असावा लागतो आिण तयाला यो य तवहढा वळ ावा लागतोच श ला पणर गाडायच असल तर

तयाचया पळन जाणयाचया सगळा वाट आधी बद करा ा लागतात मी मनात महणालो गाडी रळावर यत आह जवळपास तीन मिहनयानतर क ा मला फोनवर महणाला आज रा ी घरी य बायको-मलाबरोबर आिण उ ा स ी घ मी तयाचया घरी पोचलो तयानी एक छोटखानी पाट ठवली होती फ माझी आिण तयाची फिमली जवताना तो महणाला आज माझा पनजरनम झाला अस समज आज मी पिहलयादा बाबाना चस मधय हरवल तीन मिहनयाचया िव ातीत माझया ल यात आल आह िक सगळयात कठीण काम माणसाना हाताळण आह मी मा अधर आयषय लोकाना दखावणयात घालिवल जो लोकाना सोबत घऊन चाल शकतो तोच तयाचा भल कर शकतो मी अधर आयषय फ िनदकाच घर असाव शजारी मधलया िनदकासारख काढल पण आता मी बाबाचा पपर चालवणार आिण सगळया पा याची वाजत गाजत ldquoवरातrdquo काढणार- पण ती पण ती सया टोचन असल मान कापन नवह मला समाधान वाटल िक घोड गगत नहालयो य िदशा िमळाली क ाचया भाषत सागायच तर - तबलल बाथरम मोकळ झाल पकज हडाव pankajhtechnipcom

सौ मज अभय मळजकर

अि त व

त माझ व आह महणतोस त मला जीवन ह अि त व

पटतय का तला माझ जीवन महणज तझ एक व पण त अि त व का एक व रणा व मन याचा सयोग महणज म असत साकारलल व व ि वकारलल अि त व ह दखील असच असत या अि त वात दखील

अजन एक व असत आिण त महणज तझ माझ जीवन असत

सौ मज अभय मळजकर

कातरवळ

कातरवळी एकात असताना हरवल होत सय बब अधारवातलात मज दसल या गलमोहराच ित बब आशचा करण शोधता शोधता टोचला कठतरी काटा आठवण ना आला पर त दर जाता रा चाद यात फरताना व ात मी हरवल व रगात आ यावर त कोणी चोरल नदी काठी चालताना एकल श द पा याच कठ आहत त भाव सरा तालातील गा याच भावनानी बाधली होती क या धा याची ती साखळी तटली फलापासन पाकळी अन ओली झाली पापणी

सौ मज अभय मळजकर

आधार

अवकाळी पाऊस पडताना त मा याकड आली अन एकाच णात त दर दर गली जायचच होत तला त लवकर का नाही आली वादळी अधारात एकटीच सोडन गली माझ िन काय दख यात तला बडायच होत

त याच सखासाठी तर सव करायच होत अधारातही द ान

तला दाखवली होती वाट त मा काजळी क न ितचा कलास घात या कातरवळी

वादळी वारा वाहत होता त दर जाताना िवजचाच तवढा आधार होता

सतीश महा उदय परब

तबला- भारतीय सगीतातील एक वा

मडळी भारतीय सगीत िविवधतन नटलल आह आिण तयाला गौरवशाली परपरा आह

तयात अनक गायन शली व वा कार आहत तयापक एक महणज तबला ब ताश

भारतीयाना तबला ह वा मािहती आह कमान तय य पा न नाही तर ऐकन तरी

मािहती आह कधी नाही तर टी हीवर उ ताद झाक र सनना ताज चहाचया जािहरातीमधय (बरोबर आह

वाह ताज) तबला वाजवताना पािहल असल

तबला ह चमर वा असन त एक ताल वा आह ताल महणज गायन कवा वादनामधय तीत होणा या

कालाच मापन करणयाची यातालवा ाची िन मती आ ददव गणपतीन कली असा परातन उललख आढळतो

ज हा भगवान शकरान ताडवनतय कल त हा गणपतीन जिमनीवरील ख ावर कातड पसरन तयावर हातान

वाजवन शकराचया नतयाला साथ दली

तबला कोणी िनमारण कला ह न सागण कठीण आह कारण तशी ऐितहािसक कागदप कठही उपल ध नाहीत

परत काही जण महणतात प शअन दशातील तबल नावाचया वा ामधय आव यक त बदल करन तबला ह

वा बनल काह चया मत मदग (पखवाज) जब िबचमस काटा तब भी बोला आिण ा तब भी बोला चा

तबला झाला

अमीर ख न सतार तबला िह वा चारात आणली तयान भारतीय व परदशी सगीताचया अनक मफली

भरवलया आिण प शअन इराणी आिण अफगाणी सगीताच भारतीय सगीताशी एक अतट नात जोडल

तबला वादनामधय दोन वा वापरली जातात ती महणज तबला आिण ड गा तबलयाच अग ह झाडाचया

खोडापासन बनवतात तर ड याच घमटाकती भाड िपतळच कवा ता याच बनवलल असत ा दो हीवर

च याचया िनवळीतन बडवन काढलल कमावलल चामड लावतात ह चामड बक याच असततबला व ड याचया

चाम ाचया वरील बाजस मधलया भागावर काळी शाई आिण कोळ याचया भकटीपासन तयार कललया

शाईच अनक गोलाकार थर दतात तयामळ तबला व ड याचया आवाजात नाजकपणा व मधरपणा यतो

सवरसाधारणपण तबला हा उज ा हातान व ड गा हा डा ा हातान वाजिवला जातो परत डावखर वादक ा

जोडीची अदलाबदल करताततबलयाचा वापर साथ सगत महणन शा ीय सगीतात सगम सगीतात भ

सगीतात तसच नतया मधय ही मो ा माणात करतात तबलयाच एकल (सोलो) वादन जगलबदी स ा

लोकि य आहत

तबलयालाही एक भाषा असत आिण तबलयाची भाषा महणज िविश अ र कवा बोल असतात

तबलयावर बोटानी तळ ानी आिण ड गावर बोटाचया अ ानी तळ ानी िविश ठकाणी आघात करन ह

बोल वाजिवल जातात काही बोल ह फ तबलयावर फ ड यावर कवा तबला आिण ड गा िमळन अशा

कार वाजिवल जातात उदाहरणाथर गी ना ता धा त ित ट द क क त ह काही बोल आहत यातील

गी क क ह बोल फ ड यावर वाजिवल जातात ना ता ित ट त ह बोल फ तबलयावर वाजवतात तर

उरलल धा त द ह बोल तबला आिण ड गा िमळन वाजवतात

तबला वाजवताना बोलाची प ता नाद ताल तालाची समान आवतरन (तालब ता) आिण वाजवणयाची गती

(लय) ा गो ना खप महतव असत एकच ताल वगवग या आवतरनामधय वगवग या गतीन वाजिवला जाऊ

शकतो

वाजिवणयाचया गतीच सवरसाधारण वग करण िवलिबत लय मधय लय आिण त लय अस कल जात या

तयक लयीमधय दखील वगवग या गतीन तबला वाजव शकतो उदाहरणाथर िवलिबत लयीमधय

िमिनटाला दहा ठोक त िमिनटाला शभर ठोक ा गतीन वाजव शकतो

लय आवतरन याच गिणत आिण वादनातील स दयर याचा मळ साधन समवर यण ह तबला वादकाच कौशलय

असत अशा कारच िविवध वा ामधय उतक कौशलय असणार खप नामवत असलल आिण नसलल कलावत

भारतात आिण जगभरात आहत त आजच उतक कलाकारही कधी तमचया-आमचयासारख होत सगीत िशकन

आिण महनत करन त उतक बनल

गमतीची गो महणज कोणतही सगीत िशकणयासाठी शाळ माण कमाल वयोमयारदा नसत वयाचया प ाशीत

कवा साठीत िशकणयासाठी िव ालयाच दरवाज बद असतात परत या वयातही सगीत

शाळच दरवाज िशकणयासाठी वागतच करतात सगीत िशकणयासाठी फ आवड दढ-िन य िनयिमत

रयाझ या गो ची गरज असत वळ काढला तर तो सवाकडच असतो आिण आवड असल तर तो

आपोआप काढला जातो (महणन तो आधीचया वा यामधन काढला आह) तर मग याना सगीत िशकणयाची

आवड आह तयानी दढ-िन य िनयिमत रयाझ करन एक य करायला काय हरकत आह

स दप खडकर efMekeAgraveJeCe

neveHeCe iess KegHe keAgraveener efmicroekeAgraveJetve

HegmlekeAgraveeles Oe[s jeefns ceveele Iej keAgraveordfve

peele-Heele JeCeamp-Yeso meieU keAgraveener efmicroekeAgravees

Yeejle ceePee osmicroe DeeefCe ceeleermicroeer efregekeAgraveigravees

meceevelesreges Oe[s neveHeCeeHeemetve efiejJes

meieUsrege efJeregeej ceveele KeesJej copypeJes

HeCe copyer-HejbHeje Deens cnCes peeleerHeeleerregeer

Dejs ceeCetmekeAgraveer Deens ceie efHeAgravekeAgravej keAgravemicroeeregeer

Deelee meceevelesreges Oe[s Gigraves keAgravemes efiejJeesup3ereges

keAgravees[ies Jnesup3ee keAgraveesCelsup3ee microeeUsle yebj peesup3ereges

mebOeer ceeCemeee keAgravemicroeer yej efceUeJeer

copyerHeeFamp ceeCetmekeAgraveer keAgravee meejJeeJeer

keAgraveOeer keAgraveOeer ceeCemeeHesee peeefle DeeefCe HejbHeje ceesthornicircee nesleele

DeeefCe oesve efpeJeebvee nUtrege keAgraveesHe-sup3eele keAgraveleele

Deelee lsup3ee efpeJeebveer ceeIeej keAgravee Isup3eeJeer

Deelee GEcircej keAgraveesCe osCeej ceer njes ie DeeFamp

ceeCemeee ceeCetme cnCetve keAgraveOeer yeIeCeej

regeekeAgraveesjerregsup3ee yeensj HeeT keAgraveOeer igraveekeAgraveCeej

yebo efkeAgraveuicirceele jentve keAgravemicroeer peieeregeer meHeAgraveejer keAgravejCeej

Dejs peie mebtoj Deens yeemesup3eeHets ceer keAgraveesup3e yeesCeej

स दप खडकर

आठवण चा ठपका रोिहत सोनट क ि य िव ाथ िम ानो इटनरशीप सपत आली ना Contdown करता आहात Contdown करतना अगदी वतःला िवचारन बघा िक आत कठ तरी काही तरी सलतय ना इटनरशीप सपतय

कॉलजचया teachersचया कचा ातन सटणार महणन excited तर असलाच पण रोजच िम मि णी आता रोजचयासारख भटणार नाहीत हा िवचारिह मनात घोळत असल ना तमहाला कठला सदश वगर दणया इतका मी मोठा अिजबात नाही पण होणयाचा य करतोय माझया वयि क आय यात मला काही गो नी कायम साथ िदली आिण तयाच गो ी तमहालािह साथ दतील आिण यशाचा मागर दाखवतील महणन फ माझया मनातलया काही गो ी तमहाला सागतो आिण ह करताना आठवण ना उजाळािह दता यईल कॉलज सपलया वर अ यास सपला असा िवचार मनातही आण नका कारण अ यास सोडला िक आपण कालबा य होतो कठलयाही कामात ामािणक पणा ठवा अगदी साध कामिह अस द िकतीतरी सग यतील ज तमचया वरचया स काराची परीकषा घतील असा सग नहमीच कसलया न कसलया तरी मोहात पडणारा असतो पण वतःचया मनाशी ामािणक रािहलात ना िक आपण न च ातन पढ जातो कठलही काम मनापासन करा त न च छान होईल आिण एकदा का आपलयाला कळल ह काम आपण छान कर शकतो मग न आवडणार कामिह आवडायला लागत दवावर ा ठवन सगळ करा महणज तयाचया प रणामाची जवाबदारी तयाचयावर ना खोट अिजबात बोल नका कारण त लपवणयासाठी परत परत खोट बोलाव लागल Research सबधीिह वाचन कायम चाल ठवा महणज कालबा होण टाळता यईल कधी समोरचा माणस कसा िदसतो ाचया पकषा तयाचया अगातलया गणाना आिण कतरतवाला जा ती महतव ा

ा ओळी िवसर नका रप लावणय अभायािसता न य सहज गणाशी न चाल उपाय काही तरी धरावी सोय आगतक गणाची ( समथर रामदास ) तमही आज जगाचया उबर ावर उभ आहात तमचया डोळयापढ गली साड चार वष कशी गली त यत असल ना आिण माझया डोळया पढ अजनही प आह िक सचती कॉलजशी सबध आलया पासनची १२ वष कशी गली आधी िव ाथ महणन आिण मग Lecturer महणन आिण काल िकती भरभर उडन गला ना आिण बरच काही माग सोडनही गला ना

Lecturer महणन जॉईन कलया नतरची 2५ वष महणज एक खप सखद अनभव होता कारण आपलया कॉलज

मधल सगळच िव ाथ िशकषकाचया मनाला चालना दणार असतात तयामळ खप छान वाटल आठवणी तरी िकती काढायचया ना अगदी तमचयावर चड िचडणयापासन ( COPD Lecture ससन म य क टीन म य जाण इआठवतय ना) त आपली व वत सदर दहरादनची ीप खरच अिव मरणीय आह ना दहरादन ीप म य आपली म ी कधी झाली तच कळल नाही आपण दहरादनला असताना भा य ीचा फोन

आलयावार तमही लोक ज ज काय करायचात ना त सगळ आठवन मी आिण भा य ी अजनही खप हसतो तमचयातलया िकती तरी जणानी माझयाशी आगदी वयि क अडचणीिह share कलया मला िततक जवळच मानलत खप छान वाटल तमच मनापासन कलल भावपणर SMS आजही मी जपन ठवलत अगदी मनात खोलात

तमचयातलया िकती जणाचा मी अगदी सगळयाचया दखात पाणउतारा कला असल पण ामािणक पण सागतो माझा उ श खप िनखळ होता त हा िवसरा बर का तमहा लोकाबरोबर research activities करताना िकती िविवध अनभाव आल ना आपलयाला खप िशकायला िमळाल तयाचयातन मला इथ Malaysia म य िशकवताना राहताना ास काहीही नाहीय पण सचती कॉलज ऑफ िफ़िजओ थरपीचया सगळया मलाची खप आठवण यत कायमच तमहाला खालील पक पिहली ओळ लाग पडल (दसरी ओळ नाही बर का ) अशी पाखर यती आिणक मती ठवनी जाती दोन िदसाची रगत सगत दोन िदसाची नाती माझयावरच तमच म कायम ठवल ना प कस वाटल त जरर कळवा डोळयातलया िनधारराचा पारा फटणयाआधीच िलखाण थाबवतो All the best Make our कॉलज Proud Make India Proud तमचा रोिहत rohitrohitsyahoocom

------------------------------------------------------------------------------------------------ ह प मी मलिशयाला आलयानतर सचती कॉलजाचया माझया िव ा याना िलिहलल आह

------------------------------------------------------------------------------------------------

-----------------------------------------------------------------------------------------------------------

सदर सािहतय माझी आई सौवसधरा जोशी िहचया lsquoहसरी पगतrsquo या पसतकातन घतल आह धन ी गोठीवरकर

----------------------------------------------------------------------------------------------------------

सौ वसधरा जोशी

सावधान वाचकहो िनणरय तमही ायचाय महणज मा या ाच उ र िह कथा वाचन झाली िक ायच काय सीमा सदानद सातपत ाचा सतकार वहायला हवा िक नाही िकती साधा आह ह आता सीमा महणज असमािदक वय वषर पचचाळीस उ ोग - पणर वळ खपलली आिण खपत असलली गहणी छद- भरपर मि णी जोडण व ग पा मारण अगदी फोन वर स ा आता सतकार महणज अगदी दहा हजार पय रोख व ीफळ असाच असावा अस माझ िबलकल महणण नाही पण मला तमही िवचारलत िक सतकाराच सव प कस असाव तर मी महणन एखादी छानशी यअर िसलकची साडी आिण पाव भाजी वर थडगार आईस म ीफळाची िह ज री नाही (उगाच खरवडत बसायला) पण काही महणा चागल काम कल िक कौतक ह व ालाच हव हो िक नाही तर तया िदवशी काय झाल नहमी माण आमच िचरजीव सहास व ह (सदानद) दोघही आपापलया कामावर गल दोघाची खाणी डब ा म य माझा सकाळचा वळ धडाधडा गला तयाचया पाठी नाच यात आिण त दोघ गल िक िवखरलल घर आवर यात साधारण पढला तास गला नतरचा वळ कसा माझा अगदी माझा एकटीचा पण साधारण एवढी उसतवारी होईसतो अकरा होतातच

मी अशी छानशी मािसक वाचत बसल होत हातात गरम कॉफ चा मग घरही कस छानस आवरलल एव ात बल वाजली एकटी असताना दार उगाच उघड नकोस सवसत मालाचया मोहात फस नकोस बावळटपणा करशील फरीवालही फसवतात अलीकड- इित सदानद आमच ह नावा माणच खरच नहमी खशालचड सारख आनदी असतात एकदा पसा आणन घरात िदला िक सपली काळजी अस तयाच असल तरी दररोज वडी बावळट तला काही

कळतच नाही िह कवा अशीच वाकय अगदी नमान सधी िमळाली िक मला ऐकवतात िह गो आमचया खानदानातच आह महणा ना महणज बायकाना वडया बावळट ठरव याची कारण आमच सप स ा अशीच री ओढतात आई अस नाही ग तला नाही कळणार त अशी कधी पिहली कधी दसरी री ओढतातच

तर दपारी साड अकरा पावण बाराला बल वाजली आज समोरची मीना भाभी घरात नवहती ती गली होती

ितचया माहरी मलाना घऊन आमचया वग म य फ दोन लॉक एका मजलयावर महणज आज मी एकटीच

होत मजलयावर नहमी सारख दर उघडल मला वाटल कॉलज सटडट असतील मसना जौरा हवाय का (ह

कॉलजला जायच सोडन ह असल धद का करतात हा मला नहमी पडतो) नाहीतर सलस गलर ह नवीन

याच महणन ग यात पडतील पण नाही मा या समोर होतया दोन गजराथी बायका

शजारचया घराकड बोट दाखवन ितन िवचारल तमारी बाजवाली कया गयी मला गजराथी कळत पण बोलता मा यत नाही मी कोण मीना भाभी अस महणताच ती महणाली तमारी बाजवाली मीना बन मारी बनपणी छ मग मी तयावर िमनाभाभी मायक गयी ह ४-५ िदन क बाद आयगी अस अगदी खर खर उ र िदल दोघ ची आपसात हळ आवाजात काहीतरी चचार झाली मग हातात छान मो ( ीमती वाटाव अस) पाक ट काढन ती महणाली शादीका इनवहीटशन दन का था आप जरा दगी कया आता शजारचया भाभीची कोणी म ीण ितला बोलवायला आली तर त िनम ण यायलाच हव काही शजारधमर आह िक नाही मी लगच महटल हा हा ज र दगी मी त हातात घताना पढच जाळीच दर उघडल आता काय खा ी झाली होती भािभचया कोणी म ीणच तर होतया तयातली दसरी महणाली थोडा पािन िमलगा कया मलाच माझी लाज वाटली मी दोघ ना आत बसायला बोलावल पखा स होताच आत जाऊन दोघ ना नवीन कलल कोकम सरबत लासातन घऊन आल बरोबर थोड पाणी स ा तहानला आधी पाणी हव महणन एव ा पाच सात िमिनट तया बाहरचया खोलीत बसलया होतया दोघी पाणी सरबत यायलया तमही कठन आलात अस मी िवचारलयावर अगदी भािभचया माहर जवळचच गोरगाव नाव सािगतल चागली चार पाच िमिनट झाली असतील तव ात तयातली एक महणाली अजन आमहाला बरीच बोलावणी करायला जायच आह तव ात दसरीन सवताची साडी बघन ितला महटल साडीला घाण लागली आह िहचयाकड धऊन घऊ का खरच ितचया छान साडीला काळा िचखला सारखा डाग िदसत होता मला ती महणाली ऑ टी मी हा डाग जरा तमचयाकड धऊन घऊ का मी हो महटल ितला बाथ म दाखवल आता बाहर दसरी बाई अन मी बोलत बसलो होतो पण मला काहीतरी वगळच जाणवल अतमरनान सािगतल िक काय कणास ठाऊक पण एव ा वळ मा या घरात घडत असलल रामायण आधीही कठतरी घडलया सारख वाटल णाधारत आठवल गलयाच मिह यात िवजन फोन वरील ग पात सािगतलली ितचया नातवाईकात घडलली चोरी त सवर झाल होत बो रवलीला नीना िवजची सकखी मावस बिहण दपारी अगदी एकटी घरात तया िदवशी समोरचा लॉक नमका बद त गल होत कठतरी ल ाला बल वाजली नीनान दार उघडल दोन बायका अगदी छान

काजीवरम सा ा नसन कानात िहऱयाची कडी ग यात दािगन कसात कदब घातलला नीनाला महणलया तया तमचया समोरचया बा ना इनवीटशन ाल का तयात नीनान नाही मह याचा यतोच कठ नीना महणाली हो ज र दईन पाक ट हातात दताना तयातली एक नीनाला महणाली जरा पाणी ाल का यायला नीनान दोघ ना पाणी िदल तयातली एक महणाली आमहाला अजन बरीच बोलावणी करावयाची आहत बराच वळ जाईल मी जरा toilet जाऊ का

ात ही िननाला गर वाट यासारख काही नवहत तयामळ नीना सहजच महणाली हो हो जा ना मग एक toilet ला गली आिण दसरी िननाशी ग पा मारीत होती थो ाच वळात ती आतली बाहर आली आिण नीनाला महणाली अहोतमचा नळ िबघडला आह का बदच होत नाहीय नळ सोडलला होता पाणी उघ ा दारातन बाहर यत होत नीना सार या गिहणीला ह चालण शकयच नवहत

मगापयत नळ अगदी विसथत होता आिण आ ाच काय झाल नीनाला पडला नीना लगच उठली नळ खाली असलयामळ वाकन बद करायला बघत होती तव ात तया दोघी सराईत सशीि त भाम ानी ितला मागन च आत ढकलली आिण बाह न सरळ कडी घातली नीना िबचारी सडासात अडकली सवताचया घरात दोघ नी घर धतल ितच

नीनाच ओरडण तया छो ा िखडक तन एक जाऊन कणी यण कठीणच होत िबचारी नीना दोन तीन तासानी

समोरचया िबलड ग मधलया लोकाना कळलयामळ सटली एकदाची पण चोरी ज बर होती घरात असलयामळ

कपाटाचया िकललया पण कपाटालाच होतया दोघी भाम ाना चागलच फावल

मला सगळ जसचया तसस आठवल घशाला कोरड पडली हाताला कप सटला पण आता डगमगन चालणार नवहत िहममत धरायलाच हवी अशा वळी आतली डाग धवायला गलली चोरटी आता बाहर यईल मला महणल ऑ टीतमचा नळ िबघडला आह का णभर मी स झाल काय कराव तया दोघीही िध पाड उच होतया आिण मी एकटी होत आताचा काळ मा या कसोटीच होता आिण दवाचा होता आिण एव ात फोन वाजला मी लगच ठरवल ा फोनचा फायदा यायचा आललया फोन वर टपन आमच कोणत िबल िकती र म सािगतली जात होती पण मी मा इकडन हलो ह बोला कदम साहब काय िनघालाय महणताय घरी यायला हो पण अजन नाही आला आला िक सागत चौक वर फोन करायला आतली भामटी बाहर आली आिण तससच महणाली ऑ टीतमचा नळ िबघडला आह वाटत बदच होत नाही िननाकड घडललच मा याकड घडत होत बाथ मचा नळ दारापासन चागला तीन चार पावल आत होता महणज मला न ढकलतािह तया सहज क ड शकत होतया

तव ात माझ फोनवरच बोलण ऐकणाऱया दसऱया चोरटीन िकसका फोन था अस मला िवचारल मी

महटल मरा लडका इधर थाना पोलीस सटशनप इनसपकटर ह उधरस फोन था अभी आयगा

माझ बोलण एकन तया दोघी चपापलया एकमक ना नजरन खणा क न उठलया मला महणलया आमही िनघतो दोघी घराचया बाहर गलया मी िन ास सोडला दो ही दार लावली उघडा नळ अगदी सहज बद कला नळाला काही झालच नवहत सा ात दोन चोर ा मा या घरात यऊन गलया होतया ि याही क शात कमी नाहीत ह खरच आह महणा ा ातही आघाडी मारतायत िक काय तया गलया आिण माझा बाध कोसळला मा या घरावरच जीवावरच सकट टळल होत मी ीमती थाटाच त इनवहीटशन काडर उघडन बिघतल त एका होऊन गललया ल ाच होत महणज तयाचा बत माझ घर लट याचा होता मा या घरात होणारी चड चोरी कवळ मा या ग पाचया छदामळ आिण थो ा या चालाखीमळ वाचली होती मी पोलीस सटशनइनसपकटर अशी नाव घतलयामळ व तो घरीच यतो आह महटलयामळ तया घाबरलया आिण पळालया बघा वाचकहोमहणन महटल आज माझा छोटासा घरगती सव पाचा सतकार वहायला हवा िक नको जरी मी वडी बावळट काही न समजणारी असल तरी माझच घर मी वाचवल अस महणताना तसच बरोबर जाऊ द हो सतकाराच काय एवढ पण ा गो ीचा पच तमचया साठी बर का ज बो रवलीचया िननाकड झाल ठा याचया सीमाकड झाल तच कदािचत तमचया घरात स ा होईल तर फ सावधान

_____________________________________________________________________________________________माझ आजोबा ी वा यवलकर या या किवता ऐकतच मी लहानाची मोठी झाल इ जी म य ऑनस िमळवनही याची मराठीची गोडी कधीच कमी झाली याची अशीच एक मला भावलली ही किवता बघा तमहालाही पटतय का अिदती मळ

lsquoमममीrsquo महणोिन कोणी lsquoमममीrsquo महणोिन कोणी आईस हाक मारी मा या मना मराठी ती होय शोककारी श दात सौ य lsquoआईrsquo lsquoमममीrsquoत तच नाही त वड इ जीच सीमाच यास नाही गल जरी िफरगी सोडन दश माझा आई त या िशरी ग तो भार इ जीचा

आई जरी मराठी वदविन lsquoमममीrsquo घई बाळावरी ित या या स कार तोच होई आता इथ lsquoनसरीrsquo lsquoकजीrsquoत बाळ जाई फसव नाव lsquoिकलिबलrsquo ओढन यास नई lsquoथक यrsquo कस महण मी lsquoसॉरीrsquoच हा जमाना आह अजन यथ परक बाड-िबछाना

lsquoबथड हपी ट यrsquo महणताच बाळ आता lsquoमममीrsquoस lsquoजॉयrsquo होई lsquo सगसागrsquo तोच गाता आता िनराजनाची फलवात हाय थ पटन मणब या िवझातच यात अथ कापन कक आता मोठाच बाळ होई कोशात श द lsquoआईrsquo माघार तोच घई रा यात या मराठी कौतक इ जीच िवसराच पज जीण lsquo ॉमीसrsquo अमताच lsquoक-जीrsquoत इ जी या िमळता वश बाळा शाळा नको मराठी लावा तयास टाळा lsquoएिलफट गॉड rsquo होई lsquo ल सगrsquo तोच दई मा या मना मराठी lsquoअ ज टrsquo तच होई

ी वा यवलकर

प ी डॉ काश आमट ा या काशवाटा ा प तकातन घतलला हा उतारा आह ामळ सबिधत लखका या व काशका या कॉपीराईट अिधकाराच उ लघन झाल आह याची मला जाणीव आह पण िह मडळी व याच वशज या

क यामागील माझी भावना समजन घतील अशी माझी आशा आह कारण हा लख मी िस ी कवा अथ ा ीसाठी कलला नसन डॉ आमट ा या कायाची लोकाना क पना यावी हाच ा मागील हत आह िम लद कारकर ____________________________________________________________________________________

या कॉलरा या साथीतील एक सग मना या तळात असा जाऊन बसला आह क तो हटतच नाही एक बाई एका लहान मलाला घऊन आली होती उपचार क यावर सलाईन द यावर त मल जरा सधारल याबरोबर ितन या मलाला आम याकड सोपवल आिण ती लगच िनघन जायला लागली आमचा एक

कायकता ितला हणाला अशी कशी या मलाला सोडन जातस या याजवळ थाब याला पण बर वाटल क जा यावर या बाईन सािगतल कॉलरा या साथीन काल माझा नवरा मला दो ही मलाना लागण झाली हणन याना घऊन इकड िनघाल तर एक मल वाटतच गल याला तसच झाडाखाली ठवन ाला घऊन

आल आता ाला जरा बर आह तोवर जावन याला प न यत इतका क ण सग होता हा आ ही सगळच स झालो कोण कणासाठी रडणार डो यातल पाणीच आटन जाव अशी िह प रि थती अस कसोटीच धीर खचवणार सग खपदा आल पण यामळ इथ कामाची कती गरज आह हही न ान काळात गल पाय माग यायचा नाही ह डो यात प होत यामळ यातनही आ ही एकमका या मदतीन माग काढत गलो टकन रािहलो काम वाढवत गलो

आपल घर

२००१ साली वभव फळणीकर नावा या अकरा वषाचा म य एका दा प यान फार वग या तहन पचवला अगद एका हद गा यात हट या माण तम बसहारा हो तो कसी का सहारा बनो यानी तरा अनाथ मलाना आ ण १३ अनाथ मलीना सहारा दला ह काच घर दल याची राह या खा याचीच नाह तर उ म िश णाची सोय ह आपल घरन कली दरवष मी आ ण माझ कटब अगद आमच ह काच घर अस या सारख ितथ जातो पाऊल टाक या टाक या एक लहान मल हात जोडन नमःकार करत मग पटकन वचार मनात यतो अर अस आप या घर ज हा कणी यत त हा पाथ आ ण मीरा अस हसत

मखान आवभगत करतील ना

कणीह पाहण आल क आपल घर सःथच यवःथापक वजय फळणीकर हसत मखान

ःवागत करतात नवनवीन उपबमाची मा हती दतात नकळत ितथ या मावशी थड पाणी आ ण गरम चहा प यात ठवतात काह णातच आपल घर सग याना आपलस करत फळणीकर आ ण या या प ीन हा पारमािथक उपबम खर तर आपल दख वसर यासाठ या या मलाची उणीव भ न काढ यासाठ दहा वषापव स कला यात याना चड अडचणी हाल-अप ा सोसा या लाग या आ ण अजनह हा खडतर वास स च आह पण कठह खत तबार अप ा नाराजी अ जबात दसत नाह

यथील २६ मलाना ह याच आई-बाबा नसतच शालय आ ण ता ऽक िश ण नाह तर िनरिनराळ कौश य स ा िशकवायची यवःथा करतात यथील औ ोिगक िश ण

किात मलाना सगणक िश ण िशवणकाम ःब न ट ग ऑफसट ट ग ऑ फस

फाईल बनवण िशकवल जात नसतच शालय िश ण नाह तर ा जगात ःवतः या पायावर उभ राहायला िशकवतात एक सजन कत ववान य बन व याच काम ह

फळणीकर दा प य करतात

हा सारा याप जग या यापर न उ म बनव याच काम होत त बढयाच लोका या

आपलक न आ ण मदतीन मदत काय ःव पाची आ ण कशी असावी ाची क पना ौी वजय आप याला दतात पण अ टाहास आमह क वा अप ा ठवत नाह त कडबर

कक प ा दान खार क खोबर ा ह आजवान सागतात

यदा या भट त तर मी चाटच पडलो आता आपल घर म य आजी आजोबा आल आहत

िसहगड पाय यापाशी अजन एक बःतान बसवल आह सौरऊजा छोट शी बाग यात

फळभा या फल एक दभती गाय पारपा रक साधन नसिगक खत योगासन ाथना ह

दवसाच िनयम अगद काटकोर पण पाळल जातात वभवला जस वाढवल असत तस ह पतीप ी ा २६ मलाना वाढवतात या यावर माया करतात सःकार दतात यामळ चकनह मा या िलखाणात क वा कणा याह बोल यात

आपल घरला अनाथाौम कधी सबोधल जात नाह उलट मी हणन क यक

जाणकार आई-बाबानी थोडा वळ तर ितथ जाऊन आपल घर न क पाहाव lsquoितिमरातन तजाकडOtilde ह याची नसती रोजची ाथनाच नाह तर जग याची सक पना आ ण उ श आह नकतच वजय फळणीकरानी एक पःतक दल नाव होत पराजायाकडन वजयाकड वाचल पाना-पानाग णक अगावर काटा आ ण डो यात

पाणी यत world belongs to such people वजय फळणीकर ह एक रणाःथान

आहत

एक सामा जक बािधलक हणन माझ आप याला आवजन सागण आह क

या यासारखी चळवळ खटपट माणस ा जगात आहत या यामळ समाजात एक

स यवःथा आह अशा उपबमाना आ ण माणसाना आपण आप या पर न भरभ न

सहा य कराव त वळ दऊन कवा मलाना िश ण दऊन दल तर उ म आिथक

सहा यास apalagharyahoocom ला ज र भट ा

आप या घरातील घरपणाला बहार यावी आप या आ ण आप या मला या सामा जक

बािधलक या सक पना ःप यात अशी मनात खाऽी बाळगन पढ या वळस प याला

ग यावर आपल घरला न क भट ातथील आजी-आजोबानी आता १६ जणाना राहता यईल अशी गःट हाऊस सस ज कली आह

आपल घर म य आपल ःवागत उ म प तीन होईल ाची फळणीकरा तफ खाऽी असावी फळणीकराचा दर वनी बमाक ००९१-९८५०२२७०७७ ००९१-२५२३२९९ असा आह आपल घराचा चाहता कौःतभ पाठक आ ण प रवार

y~igraveu~v~ibrvbarjfiacute

िच कला- वद पराजप

सौ वसधरा जोशी माउस

एकदा एक उदीर बा पावर सला

पढ मोदक नको हणत रागावन बसला

दवा त ही आहात हण ब ीची दवता

का मला अस मग िनर र ठवता

तम या जवळ बसन मी रािहलो अडाणी

दररोज ऐकतो आर या आिण गाणी

उदरा या शारीन बा पा हसला

माउस हणन उदीर कॉ यटर समोर बसला

एका डो याची आई

एका गावात एक बाई आपलया छो ा मलाबरोबर एका छो ा झोपडीत राहात

होती आपलया मलाला काही कमी पड नय हणन दवसरा एक क न ती काम

करत अस पण या छो ा मलाला मा आपली आई अिजबात आवडत नाही तो

ितचा ितर कार करत असतो कारण ितला एक डोळा नसलयामळ ती भसर दसत

असत आईला तो शाळतही यऊ दत नसतो

एकदा एका काय मासाठी आईला शाळत जाव लागत पण ितला बघन कठ त ड

लपवाव ह मलाला कळत नाही रागाचा एक कटा टाकन तो ितथन पळन जातो

घरी आलयावर तो आईला चड बोलतो कशाला आली होतीस शाळत आता

माझ िम मला िचडवतील मी उ ा शाळत कसा जाऊ तला

एक डोळा का नाही मला त अिजबात आवडत नाहीस वगर

वगर आई काहीही बोलत नाही आपण आईला अ ात ा बोललो

याच मलालाही काही वाटत नाही रागान तो नसता धमसत

असतो आईशी काहीही न बोलता जवतो आिण झोपतो रा ी कधीतरी याला

जाग यत तर आपलया मलाची झोपमोड होऊ नय अशा दबकया आवाजात याची

आई रडत असत पण याचही याला काही वाटत नाही एका डो याचया

आपलया आईचा याला अिधकच ितर कार वाटायला

लागतो या णी तो िनणय घतो िशकन खप मोठ हायच

आिण इथन बाहर पडायच

या माण तो खप अ यास करतो उ िश णासाठी मो ा शहरात यतो

नामवत िव ापीठातन पदवी िमळवतो मो ा कपनीत मो ा ददयावर काम

क लागतो एका सदर मलीशी याच ल होत याला एक मलगा एक मलगी

होत आता याच कटब पण होत कारण ह सदर िच िबघडवणारी एका

डो याची याची आई ितथ नसत तो ितला जवळजवळ िवस न गलला असतो

अितशय सखात असतो

एक दवस याचया घराच दार वाजत दारात एका माणसाबरोबर याची तीच

एका डो याची आई उभी असत ितला बघन याची मलगी घाब न

आत पळन जात तो आधी च ावतो आिण मग वतःला सावरत

ितला हणतो कोण आहस त इथ का आलीस बघ माझी मलगी

तला घाबरली

मी ब तक चक चया प यावर आल अस काहीस पटपटत आई िनघन जात

ितन आपलयाला ओळखल नाही अशा समाधानात () मलगा दार लावन घतो

काही दवसानी माजी िव ाथ समलनासाठी याला याचया शाळतन प यत

परत या गावात जाऊ नय अस वाटत असतानाही तो समलनाला जा याचा

िनणय घतो ऑ फसचया कामासाठी जातोय अस बायकोला खोटच सागतो

समलन पार पडत कठलयातरी अनािमक ओढीन याची पावल याचयाही नकळत

झोपडीकड वळतात दाराला कलप असत शजारची बाई याला ओळखत आिण

एक प दत त प याचया आईच असत तो वाच लागतो मी खप आय य

जगल त याकड आता मी परत कधीही यणार नाही पण त कधीतरी यऊन मला

भटावस अशी माझी खप इचछा आह शाळचया समलनाला त यणार ह कळल

होत पण ितथ यऊन तला भटायच नाही अस मी न ठरवल कारण मला

मािहती आह एका डो याची ही तझी आई तला आवडत नाही मला एकच डोळा

का असही त मला एकदा िवचारल होतस त हा त खपच लहान होतास हणन

मी काही उ र दल नाही पण आज सागत बाळा त लहान

असताना एक अपघात झाला या अपघातात त तझा एक

डोळा गमावलास एका डो यान त सपण आय य कस

जगणार या िवचारान मी हराण झाल आिण माझा एक डोळा तला दला मला

तझा खप अिभमान आह त मला ज बोललास कवा मा याशी जसा वागलास

यासाठी मी त यावर अिजबात रागावलल नाही तझ मा यावर खप म आह

असाच िवचार मी करत कधी काळी मा या भोवती भोवती खळणारा त मला

नहमी आठवतोस

प वाचन मलगा ढसढसा रड लागला जी कवळ

याचयासाठी जगली वतःचा सवात मह वाचा अवयव िजन

याला सहजपण दऊन टाकला ितचयाशी आपण कती िनदयपण वागलो याला

चड पशचा ाप झाला तो आईला मोठमो ान हाका मा लागला पण आता

याचा काय उपयोग होता

मनाच ोक

गणाधीश जो ईश सवा गणाचा | मळारभ आरभ तो िनगणाचा || नम शारदा मळ च वार वाचा | गम पथ आनत या राघवाचा ||१||

सगम अथर- जो गणपती सवर लोकाचा ई र व सवर सदगणानी नटलला आह जो अनािद आह अनत आह जो असखय गणानी य आह व जी शारदा चार वाणीची जननी आह अशा दवतास नमःकार कर या व ौी रामरायाचया मागारन जीवनाची वाटचाल कर या

मना स ना भ पथची जाव | तरी ीहरी पािवजतो वभाव || जनी न त सव सोडनी ाव | जनी व त सव भाव कराव ||२||

सगम अथर- ह सजजन मना त परम राच ःमरण िनतय ठऊन भ ीन वयवहार कर तयामळ तला सहजच ौीकण सनन होतील कपा करतील कारण तो तयाचा ःवभावच आह माऽ त सजजन लोकाना ज आवडत नाही िनदनीय चकीच वाटत तस वाग नको व लोकादरास पाऽ होणार वदनीय अस

आचरण ठव भि पथ महणतात तो हाच

भात मनी राम चतीत जावा | पढ वखरी राम आध वदावा || सदाचार हा थोर सोड नय तो | जन तोची तो मानवी ध य होतो ||३||

सगम अथर- ातःकाळी उठलयावर थमतः ौीरामाच दवाच ःमरण कराव नतर वखरीन महणज तोडान मोठयान lsquoरामrsquo नाम घयाव हा सदाचार नहमी पाळावा सोड नय असा सदाचारान राहणाराच

मनय गौरवास पाऽ होतो धनय होतो

मना वासना द कामा न य र | मना सवथा पापब ी नको र || मना धमता नीती सोड नको हो | मना अतरी सार िवचार राहो ||४||

सगम अथर- र मना द इचछा मळीच उपयोगाची नाही पापी िवचार स ा मळीच अस नय धमारन व नीतीन वागण सोड नको मना हा ौ िवचार अतःकरणात जपन ठव

मना पापसक प सोडनी ावा | मना स यसक प जीव धरावा || मना क पना त नको वीषयाची | िवकार घड हो जन सव ची ची ||५||

सगम अथर- मना कधीही पापसकलप मनात यऊ दऊ नयत नहमी मनात सतयसकलप जागवावत मोह

पाडणाढया वःत व िवचार याची कलपनाही कर नय पापसकलप पापब ी व िवषय-िवकार यामळ लोकात समाजात आपली छीथ होत उपहास होतो महणन नहमी सतयसकलप करावत

hhbrvbarbrvbarbrvbarbrvbarkkparaparaacircacirckkbrvbarbrvbar ==acircacircllparapara ffparapara

कोबी वड सौ काचन मिनष काबळी

सािह य- १वाटी कीसलला कोबी २ वा ा िभजलली चणा डाळ १ इच आल ३-४ लसण पाक या १चमचा हळद िजर ३-४ िह िमर या को थबीर १२ चमचा ओवा मीठ तळ यासाठी तल इ यादी कती- थम कोबी कीसन यातल पाणी काढन टाकाव नतर चणा डाळ आल लसण िजर िमरची एक थोड जाडसर वाटाव त वाटण एका बाउल म य काढन यात कीसलला कोबी मीठ हळद ओवा को थबीर घालन एक कराव व याच छोट छोट गोल वड तळ हातावर थापन तला म य खरपस तळाव सॉस क वा खोब या या चटणीसह खा यास ाव_____________________________________________________________

फल - िबि कटापासन बनवलली चॉकलट सौ शीतल सतीश हा सािह य- १२५ म म का (बटर) २५० म मकिवटीज डायज टीव (McVities Digestive) िबि कट ४ टबल पन कीसलला नारळ ४ टबल पन कोको पावडर ४ टबल पन मध सका मवा आवडीनसार बनिव याची प त १ एका िपशवीम य कवा भा ाम य िबि कट घवन याचा चरा करावा २ एका भा ात म का घवन तो िवतळवा ३ यात िबि कटाचा चरा िखसलला नारळ कोको पावडर मध व सका मवा घाला ४ वरील िम ण एका पसरट भा ाम य ओताव ५ याच छोट लाड वळाव ६ वळलल चॉकलट लाड आवडीनसार कोको पावडर कीसलला नारळ कवा स या म ान सजवाव _________________________________________________________________________

बालशाही सौ शलजा जगदीश िशद

सािह य- २ १२ कप (५०० म) मदा ३४ कप तप (िवतळवन थड कलल) दही १२ कप १२ चमचा ब कग सोडा २ १२ कप साखर तप तळ यासाठी कती- म ाम य ब कग पावडर दही आिण तप घालन घ मळाव साधारण एक तास झाकन ठवाव ३ इचाच समान गोळ क न हल या हातान दाबन ख ा बनवावा तळ यासाठी कढईम य तप गरम कराव गरम झा यानतर गोळ मद आचवर तळन यावत एक दोन वळा पालटन लाल रग आ यानतर बाहर काढन ताटाम य ठवावी साखरम य साखर िभजल एवढ पाणी घालन गोळी पाक बनवावा गस बद क न पाकात तळलली बलीशाही घालावी चार त पाच िमिनट बालशाही पाकम य ठऊन नतर िचम ा या सहा यान बाहर काढन थड करावी थड झा यानतर हवाबद ड यात भ न ठवावी िह बालशाही आठ त दहा दवस टकत टीप- गोळीपाक तयार झाला की नाही ह पाह यासाठी एका बशीम य पाणी घऊन एक थब पाक घालन बघावा गोळी बशी या तळाशी तयार झा यास गस बद करावा

आ दती मळ शवची भाजी सािहतय- २५० ाम जाडी कडक ितखट शव ३मोठ काद जाड िचरलल ७-८ लसण पाक या

छोटा आ याचा तकडा एक छोटा चमचा धन िजर सक खोबर छोटातकडा २-३लवगा ४-५ िमर २-३ वलची सक लाल िमरची ४-५ दालिचनी तकडा थोड तल एवर ट गरम मसाला १छोटा चमचा मीठ चवीनसार कती- तर साठी कादा लसण आल आिण बाक सव मसा याच समान थो ा तलावर चागल परतन याव नतर गार क न थोडस पाणी टाकन िम सर मधन एकदम बारीक वाटन याव १ छोटा चमचा तल तापवन यात ती प ट आिण गरम मसाला )चवी माण (घालन तल सटपयत परतवन यावी नतर यात गरम पाणी घालन पातळ तर सारख कराव ती तर उकळवन यावी एकदम शवटी मीठ घालाव तर थोडी पातळच आस ावी जवायला याय या वळी गरम करताना यात शव टाकन परत उकळाव या बरोबर क ा कादा िलब छान लागत ही तर िमसळीसाठी पण वापरता यत

क या कवा उपज पोह

सािह य-१वाटी तकडा तादळ ( ोकन राइस) frac12 वाटी शगदाण frac12 वाटी चणाडाळ कडीप ा िहर ा िमर या िजर फोडणी साठीndashतल मोहोरी िहग हळद ितखट िजर कडीप ा मीठ चवीनसार कती- तादळ लालसर भाजन याव गार झा यावर िभजवन ठवावत डाळ दाण पण िभजवन ठवावत दो ही ४ -५ तास िभजवाव क या करावया या वळी थम तादळ उपसन ठवाव तल तापवन फोडणी क न यावी यात तादळ घालन छान परतावत तादळ परतत असताना डाळ आिण दाण िजर िमर या कडीप ा मीठ आिण थोड पाणी घालन िम सर मधन बारीक क न याव तादळ परतन झाल क िम सर मधल वाटण यात घालन नीट एक क न याव मग बारीक आचवर झाकण ठऊन क या होऊ ा ा मधन मधन हलवाव वाटल तर थो ा पा याचा िशपका ावा मोकळ झालल वाटल क गस बद करावा कोिथबीर घालन खायला याव याबरोबर दही कवा िलबाच उपासाच लोणच आिण क ा कादा छान लागतो तादळ डाळ आिण दाण ा मळ क या हा पदाथ पण अ होतो

ई-िवशषाक ऋणानबध सपधच उ र-

सपधसाठी ि िच छऽपती िशवाजी महाराज ितभाताई पाट ल रामदास ःवामी प डत भीमसन जोशी िसधताई सपकाळ पाडरग सदािशव सान (सान ग जी) डॉ बाबासाहब आबडकर िनळ फल

लता मगशकर शकर महादवन

ःमता पाट ल सी ड दशमख

लोकमा य टळक ध डराज गो वद फाळक (दादासाहब फाळक) जयत नारळ कर झह र खान

प ल दशपाड मधर भाडारकर ान र म ाबाई िनव ीनाथ सोपानदव ौयस तळपद

नाना पाटकर आशतोष गोवार कर डॉ काश आमट मदा कनी आमट हमत करकर ःवात यवीर सावरकर वजया महता

सिचन तडलकर डबजी झगराजी जानोरकर (गाडगबाबा) मोहन आगाश माधर द त व ठल कामत दिलप वगसरकर वण वामन िशरवाडकर (कसमामज) ज बार पटल सोनाली कळकण रामचि नरहर िचतळकर (सी रामचि) ा मध दडवत सा वऽीबाई फल आ ण

सिचन पळगावकर अशोक सराफ महा मा योितबा फल

महश कोठार सयाजी िशद नरि दाभोळकर शाताराम राजाराम वणकि ( ह शाताराम) सनील गावसकर अतल कळकण इतर छायािच गणशो सव एस ट महामडळाच िच ह शतकर कःती गढ पाडवा गट व ऑफ इ डया आषाढ एकादशी रायगड

क कण र व मबईचा ड बवाला नागपचमी

हता मा चौक पाट मबईकर वट पो णमा

सपधचा िनकाल

थम पा रतोिषक- सतोष साळक

ि तीय पा रतोिषक- शरय परब

ततीय पा रतोिषक- मज मळजकर

_______________________________________________________________

आपला अिभ ाय ज र कळवावा आमचा प ा- Emarathiklgmailcom

-----------------------------------------------------------------------------------------

DevegkeuumlacircceeqCeJeacirce

लख किवता कौसतभ पाठक र व जोशी िम लद कारकर अिमत शलार सवि ल िवचार मजषा अभय मळजकर सितश हा उदय परब स दप खडकर

ी वा यवलकर

कथा पकज हडाव सौ वसधरा जोशी

प -लखन सामािजक रोिहत सोनट कौसतभ पाठक

y~igraveu~v~ibrvbarjf iacute वद िववक पराजप सौ वसधरा जोशी

काही दयसपश प ी डॉ काश आमट ा या काशवाटा ा पसतकातील उतारा

hbrvbarbrvbarkparaacirckbrvbar=acirclparafpara शलजा जगदीश शद काचन मिनष काबळी आ दती अिभिजत मळ शीतल सितश हा

ई-िवशषाक सपधच उ र आिण िनकाल

कौसतभ पाठक

आजोबाचया गो ी

माझ आजोबा जाऊन आता १४ वष उलटली पण अजनही घरी द डला गलो की वाटत ग ाला टकन पाढ या सवचछ सदयात एकटच प खळत आमहा नातवडाची वाट बघत आहत आमच आजोबा कोडी घाल यात गो ी साग यात किवता ोक पाठातरात एकदम तरबज

तयाचया त डाचा दानप ा अखड चाल अस त आमहाला महाभारताचया मदानापासन त रामायणात या रामदासानी सािगतल या कथचया ठीकाणापयत अगदी सहज घऊन जायच आमच घर द डला भरवबा िव ल आिण मा तीचया म दरानी घरलल एकदम कडक सोव या ओव याच घरी खप गद झाली की सग या नातवडाना घऊन आजोबा सगळी दवळ हडावयाच हमाडपथी भ िव ल म दरात तयाकाळी कसतीसाठी एक जागा पण होती एकदा मी तयाना महणालो आजोबा तो बघा तो रमया मला भटक ा महणन िचडवतो आजोबा महणाल तयाला महणाव खळ की कसती आिण हरलास तर िचडवण बद करणार का िवचार मला अजन आठवतय आठ वषाचा मी बारा वषाचया रमयाला उचलन पटकला होता चीत झा यापासन रमयान भटक ा कधी महटल नाही आजोबा सोबत असल की अस अगात सचारायच

मग आजोबा मा ती म दराचया तळशी कठ ावर बसन गो ी सागत तयातली रामदासाची एक गो आजही मला आठवत आजोबाची िह गो खप अथपण अन बोधक होती रामदास एक हजार वषानतर स ा रामायण जस होत तस सागत असत राम एक झाला पण कथा ज हढ िलिहणार त ह ा पण रामदासाची कथा इतकी ततोतत की हनमान स ा यऊन कथा ऐकत अस रामदासाची कथा ऐकता ऐकता सार ोत अगदी म म ध हायच हनमान (वष बदलन आलला) खप खश हायचा आिण आ यच कत स ा कारण कथा जशीचया

तशीच असायची अहो माणस आप या डो यासमोर घडलली कथा स ा थोडी पदरच जोडन सागतात पण रामदास रामायण जसचया तस सागताना पा न हनमान रामदासाचा स ा भ झाला पण एकदा एका स याकाळी हनमानाला एक चक सापडली रामदासाचया साग यात एक िवसगती आली होती हनमानान उठन सािगतल रामदास ह सव बरोबर पण एका गो ी म य आप याला सधारणा करायला हवी आपण महणत आहात की हनमान ज हा अशोक वा टकत गल त हा श चाद या माण पाढरी फल उमलली होती ह चक आह फल लाल रगाची होती रामदास महणाल महाशय जरा शात राहा आिण कथा ऐका फल पाढ या रगाचीच होती हनमानाला राहवना तयान सवतः बिघतलली फल तयाला राहवणार कस रामदास महणाल आपण कथ म य तयय आणत आहात

कपया खाली बसा फल पाढरीच होती आता मा हनमाला आला राग अजन हनमान अ कट होत आिण तयानी साधारण माणसाचा वष धारण कला होता आता आपण सवतः बिघतलली गो कणी खोटी सागत असल तर कणालाही राग यईल आिण ह तर ख हनमान की हो

हनमन लगच ख या पात कट झाल आिण महणाल मीच हनमान आह आता सागा तमच काय महणण आह फल लाल होती की पाढरी रामदास काय कमी त महणाल असाल तमही हनमान पण फल पाढरीच होती आता मा पचाईत आली दोघ राम-सीतकड गल हनमान महणाला हा एक मन य याला मी सागतोय की फल लाल रगाची होती पण ऐकायच काही नावच नाही ह आहत की सग याना सागतायत फल पाढरी होती महणन त स ा हजार वषानतर राम सीता महणाल हनमान माग माफी या रामदासाची फल खरोखर पाढरीच होती अर तयावळस त इतका

ोधीत झाला होतास की तझ डोळ र ान लाल झाल होत आिण तला फल लाल दसत होती आजोबा थोडा वळ थाबन महणाल अस अस शकत गो खरी की खोटी हा भाग िनराळा पण ह न ी की आपण ज बघतो तयात आप या डो याचा उपयोग असतो आप या अतकरणाचा भाग असतो आपण जस असत तस बघतच नाही हीच आजचया काळाची स ा खत आह आजोबा सागायच की जो आह तस पहायला िशकतो तो खरा िव ान माणस या माणसाची द ी आह तस बघ यात बाधा घालत नाही तयाला योगी महणायच गो सपन आज अनक वष झाली पण अजन ताजी-तवानी वाटत आिण जासत गरजचीही

तयक वािह यावर आिण वतमानप ा म य होणा या गो चा िवपयास होताना बिघतल की अस वाटत की का नाही दवान ा सग याना मा या आजोबासारख आजोबा दल यानी सहज एका कथतन िशकवणक दली की आपल िवचार घडणा या गो वर आरोिपत कर याची सतयावर रोव याची गरज नाही सवतःला

आिण सवतःचया अ पलपोटी सवाथाला जरा बाजला ठऊन जगात या घडामोडी का नाही माणस बघ शकत श य होऊन एखा ा गो ीचा वध नाही का घऊ शकत आपण अशा अनक ाची उ र आपण शोधत असतो आिण अशावळस कणी ऋणानबधात या ठिवतली माणस (जस माझ आजोबा) साद घालतात आिण चह यावर आपसक हस उमटवतात ा ऋणानबध अका ार अशी ठवणीतली माणस जोडली जावी हीच ाथना

सकारातमक ाळ िम लद कारकर

_____________________________________________________________________________ माणसान नािःतक असाव की आिःतक हा जयाचा तयाचा आह पण बहतक नािःतक माणस एक तर ौ ाळ

माणसाची िखलली उडवताना िदसतात नाहीतर तयाना उपदश करताना िदसतात नािःतक माणसाब ल मला राग

नाही अधौ न अघोरी कतय करणार याची वकीली दखील मला करायची नाही पण माणसाची कशावर तरी ौ ा असावी अस मला वाटत मला अस वाटत महणन इतरानाही असच वाटल पिहज असा माझा िबलकल आमह नाही िकवा हा लख िलिहणयाचा तो उ श दखील नाही हा लख नरि दाभोळकरासारखया अधौ ा िनमरलनाच महान कायर करणार या माणसासाठी िलिहलला नाही तयानी जया पिरःथतीत आिण जया लोकासाठी ह कायर कल तयाब ल मला चड आदर आह पण कवळ लोकानी आपलयाला सधारललया िवचाराच समजाव आिण कठलीही सकारातमक

गो हातन घडत नाही महणन नािःतक झाललया लोकासाठी आह________________________________

काही माणस आि तक असतात तर काही नाि तक काही माझयासारख असतात मी न सावजिनक गणपती बघायला जातो पण मडपातील पस टाकायची पटी िदसली क दव स होत असला तरी ितथ थाबत नाही र तयात जाता जाता कठ दव दशन झाल तर लगच तयाला पाया पडायच आिण बदलयात लगच आज ऑिफस मधय काम कमी अस द घरी गलयावर बायकोन ldquoऑिफस मधय स ा िदवसभर हच करत असतोस नrdquo अस न सनवता वि थत नट वर महतवाची (माझया द ीन) काम क ावीत मलान घरातील कठलयाही व तची वा वतः या अवयवाची मोडतोड कलली नसावीrdquo असा भरघोस आशीवाद मागन पढ जातो

थोड यात वतः या सोयीनसार ा जपणारी माझयासारखी माणस दखील ा जगात आहत आिण मला नाही वाटत ात आमच काही चकत असल कारण lsquoदव आहrsquo हणणा यानी दखील अजन दव दाखवलला नाही आिण lsquoदव नाहीrsquo हणणा यानी दखील अजन lsquoदव नाहीrsquo ह िस कलल नाही अहो अध ा िनमलन वहायला पािहजrdquo हणणार आमच सरकारच वतः कोटात सा ीदाराची सा काढायला भगव ीता आिण कराण शरीफ घऊन िफरत असत ई र सा खोट सागन खर सागणार नाही

असली शपथ यायला लावण िह अध धा नाही आह म या या शपथिवधी वर (दर सहा मिह यान) िकती पस खच करतो आपण ह पस अध पाई खच होत नाहीत कणी िवचार कला आह का क ा असलया एका शपथिवधी या खचात चार जोड याची ल होऊ शकतात पण एवढा खच क न शपथ घालन दखील म ी आदश घोटाळ करतातच ना मग अशा ठकाणी ा लोकाची जीभ टाळला िचकटत आिण जर कणी आई राईच चार दाण ओवाळन ित या लकराची द काढत

असल तर लगच काय मली अध धा आहrsquo हणत ा सधारक () मडळ नी नाक मरडणयाच कारण काय असाच माग एक नाि तक माणस मला सागत होता क ldquoबथ ड पाट नतर क वा कठलयािह गट टगदर नतर मो टली मल आजारी पडतात तयाच म य कारण हणज पाट मधय कणीतरी आजारी असत आिण मलाना तयाच लगच इ फ शन होत पण ा आयाच आपल काहीतरी द ि ट लागली अस समज

असतातrdquo खर तर एवढासा शोध लावणयासाठी खास तया माणसान ा धरतीवर अवतार घणयाची काही गरज

नवहती कारण जी गो तो सागत होता ती िकतीही पटणयासारखी असली तरी एका आईला आपलया बाळाची द काढणयात काय सख आह तया गो ीचा शोध अशा सधारकाना कधीच लागणार नाही अहो का या- कळकळीत मलाची पण द काढतच ना तयाची आई राईच चार दाण ओवाळन टाकण ह कवळ िनिम झाल आपलया मलाच कौतक करायचा तो एक कार आह

लहानपणी खळताना मी भरपर धडपडायचो आम या चाळी या िज याव न तर मी इत या वळा पडलो असन क नतर नतर तर िज याव न कणीही पडल तरी लोक न बघता आम या घर याना आधी बोलावन आणायच पडायच माण वाढल क आई परल या शकरा या दवळातन लाल रगाचा दोरा आणन माझया ग यात बाधायची उदीमधय लडबडलला तो दोरा अगरब ी या धरात पकडन ग यात बाधताना खप बर वाटायच तयाचा खरोखर काही उपयोग वहायचा क नाही त मािहती नाही पण आज िह कधी धडपडलो आजारी पडलो क आईची आठवण यत आई असती तर परल न दोरा आणन बाधला असता अस वाटत मी पिहलयादा दोहा-कतार व न मबईला आलो तवहा आम या चाळीतलया काक नी माझी तया या घरी गलयावर

काढली होती आज तया काक चाळ सोडन गलया माझही आता िगरगावात िचत यण-जाण होत पण तया काक या दाराव न जाताना आजही त ण आठवतात आपली दखील काळजी करणार कणी तरी होत त सर च कवच आता आपलया भोवती रािहल नाही ाची खत वाटत महारा ात तर तयक गो करणयामाग काही न काही शा ीय कारण आह स ातीला ितळाच आिण िदवाळीला रवा बसनाच लाड खाणयामाग स ा शा ीय कारण आहत सग याच गो ीची कारण मािहती असायला हवीत ह ज री नाही काही गो ी मानिसक समाधानासाठी स ा कराय या असतात ाना नसतात िन उ रही नसतात असत त फ मानिसक समाधान lsquo ावणात मा याचा जनन काळ असतो हणन मास खाऊ नयrsquo अस सािगतल तर िकती जण मिहनाभर मास खाण सोडतील आमच पवज वड नवहत क यानी ा सग या गो ीला चा आिण शा ाचा आधार

घतला िशवाजीची तलवार ही िशवाजी महाराजाना ख भवानी मातन िदली आह िह लोकाची ाच वराज िनमाण करायला उपयोगी पडली त हाला काय वाटत खरच महाराजाना तलवार भवानी मातन िदली असल मग या भवानीमात समोर भलया भलया रा साचा टकाव लागला नाही ितथ औरगजब टकला असता पण वरा यासाठी महाराजानी लोका या चा आधार घतला कारण तयाना मािहती

होत क नच कठलयाही गो ीची िन मती होऊ शकत ज महाराजानी कल तच औरगजबान दखील कल आपण वतः अललाचच दत आहोत अस तो तया या जला सागत अस तयासाठी आपलयाला आज अमक ठकाणी नमाजा या वळी अललान दशन िदल आज पहाट व ात यऊन अललान मला मागदशन कल वगर

वगर वाव ा तो उठवीत अस तयामळ मसलमान लोकामधय आपोआप तयाचा धाक िनमाण झाला होता ाळ लोकामळच खर तर ा जगात ग हगारीच माण १०० नाही झालय कारण मन य ाणी

हा मळात पापिभ असतो आपण एखा ाच नकसान कल तर उ ा आपल पण नकसान होईल ा भीतीपोटी बरच जण कणाला लबाडणया या भानगडीत पडत नाहीत या िदवशी िव ानान पाप-पणय सव झठ आह ह िस होईल तवहा जगात सगळीकड अशोक चवहाण आिण िवलास दशमख सारखी माणस िफरताना िदसतील

वदा सतत फलिवल त ही मा या छदा ग थानी मला त ही वदा मी िश य तमचा जसा एकल सदव आशीवाद ा रच या नव का

रिवि जोशीhellip

साजन

इथ रोजच पाऊस िभजतो आरसाच मला पा न लाजतो कठतरी मा या िव डाव िशजतो टोमण सवाच स कशी ग साजन माझा दर दशी ग

खणावतो मला बाहरचा पाऊस मलाही िभज याची खप हौस िपया िवना कशी क मी मौज नटण सवरण नाही आता मनाशी ग साजन माझा दर दशी ग

रोज रा ी िन ला मी झोपवत डो याना एक व दाखवत वतःला ि यतमा या बा पाशात बघत

िवरहान झाल मी वडी िपशी ग साजन माझा दर दशी ग खर साग जरी िवरहाच ढग जमल नभी फलापासन वगळी कशी सरभी नयनात ीतमचीच छबी जरी अतरान दर मनान एकमकापाशी ग साजन माझा दर दशी ग रिवि जोशी

रिवि जोशीhellip पता

लोटली माझी चाळीशी माझी मलाच ओळख नाही फारशी

कशासाठी ज म माझा कोणासाठी ज म माझा

कोणास पस आता शोधात आह मी माझाच पता

मन साभाळ यात गल वय दस यासाठी जग याची लागली सवय

हच का होत माझ ल य अि त व नाही हणन अवध ठरवली जात माझी सा

कठचा हणन काय िवचारता शोधात आह मी माझाच पता

भट यावर दवाला न करल सवाल माझ िवचार का एवढ मवाळ

पािहज त हा झाला माझा वापर पािहज त हा कापल माझ पर वमत नाही हणन का नाकारता शोधात आह मी माझाच पता

रिवि जोशीhellip

ब

मा यातला ब एकदा जाग थ झाला अवती भोवती बघन अ व थ झाला हसाचार आिण आतकवादाच इथ सव बोलबाला

पा न कळल याला म झाल महाग आिण ितर कार कती व त झाला

गणव प ा कती आसान झाला इथ विशला पा न कळल याला जगाचा वहार कती बिश त झाला आ ही valentine ठवल ल ात आिण याचा सदश िवसरला पा न कळल याला इथ स कती या दनकारचा अ त झाला शोध लागला तो इथ याचा िश य आशोकाला पा न कळल याला यथील राजाच मदम त झाला जना या मनात न हता तो पण पिहल यान सजावटीत वतःला पा न कळल याला उठल मी या दवशी ज हा सजावटीतन मनात जाईल हणन पनः िन थ झाला

वि ल िवचार

झोप

कती झोपता हो त ही हा सवरसाधारणता यक घरात रिववारी सकाळी ऐकायला िमळतो

पाठक प रवार हा अपवाद असावा रिववार या सकाळी सिचन या मदानावर खळला यावर आप याला खळायला िमळणार हणन सयार या आधी पोहोचणार पाठकच असणार अजन कोण सवर साधारणता यक प ष आपली आठव ाची अपरी झोप परी कर या या य ात असतो ह ली तर आम या घरात आमची थोरली लक स ा हच सागत असत आज सड आह ना मग मला झोप द ना ग आई डॉ टर आठ तास झोपायला सागतात पण रा ी उिशरा कामाव न यऊन प हा सकाळी ५२० ची न पकडन कामावर जाणारया मबईकरा या निशबी मा ५-६ तासच झोप यत यात मग काही लोक उ या उ याच न म य झोप काढ याच कौश य जोपासतात मी इिजनी रग या दसयार व यारला असताना का ज त िशवाजी नगर हा वास करायचो ा वासात झोप काढ यात मी पटाईत अस तसतर वासात बस या बस या झोप यात माझा हाथ खडा आह एक वळस खोपोली या िम ा बरोबर प याच गणपती पा न पहाट या न न परत यत असताना गाडीत उभ राह याची स धा जागा नस यान नाईलाजा तव समान ठव या या यारकवर जावन झोपलला मी अजनिह िम ा या आठवणीत ताजा आह ता पयर काय झोप ही

मह वाची आिण ती कशी ही आिण कठही पणर करायची (तशी ती कधीही पणर होतच नाही) ल ठर यावर माझा मबई या नचा वास काही काळ वाढला होता (फ ल होई पयतच) या काळात न म य झोपणा या मडळ कडन खप िशकायला िमळाल छो ा छो ा डल या घण शजार या वा या या खा ाचा उशी हणन उपयोग करण सगळ वाशी सकावत असताना माशीला आप या त डावर मनसो आराम करायला दण ब ीशी

दाखवत दपार या जवणात या मथी या भाजीत या दठाची समोर या वा याला दशरन करवण आिण वग वग या सरात गाडी या आवाजाशी पधार करत घोरण अस खप काही याला इ छा झोप घता यत तो सवारत सखी माणस हणनच हणतात क मानिसक ताण कमी

करायचा असल तर ८ तास झोपाव तर मग मा या ि य िम ानो आता पासन पणर ८ तास झोपा zzzzzzzzz

अिमत शलार

चारो या

बागतल िहरव गवत कती छान दसायच

हल या या वा यान दखील त सहजच झकायच

फ िम ही नाहीस आहस तरी कोण त खरा माझीच मा या एकटपणाशी ओळख क न दणारा

कती िविच आह नाही

आपल ओळख नसताना भटण आिण चागली ओळख झा यावर अस एकमकाना सोडन जाण

खप वाटत कधी कधी न ान आय य स कराव आिण आय या या वाटचालीत असच तलाही प हा भटाव

अिमत शलार आशची कनार

सयर दमला आभाळही दमल हळच जाऊन मग दोघही ि ितजावरती टकल स यान मग मा आपल जाळ टाकल सागराला आली भरती स रग उधळीत रवी बसला या या ललाटी

सथ वा याची झळक मद करी मा या मना धद उ ताहाच वार िभनल तनात दाटन आ या उ मदी या लाटा मनात

डोळ होत आससलल कना याव न यणा या पावलासाठी

पदोपदी साथ दणा या मा या सखीसाठी

नतर

सयर झोपला आभाळही टकल आससलल डोळ िनराशन िमटल वाट फटल ितकड चाल लागलत कधी पायाखालची वाळ तडवत तर कधी मनातील अशा िचरडत

जग बदलल मीही बदललो सकट आलीत गलीत पण त काही नाही आलीस

रोज शोधतो मी या कनारी माझी लाडक कनार सोडन गली होती मज ती याच मगजळा या कनारी

Aœmt xelar

6r Asav Maaz 0k 6r Asav Maaz 0k 7o3s p` sudr sureqGaayle jal Tyat pemace gItMaa`se AstIl 0eKyace ptIk ij4e Asel srSvtIca vaswrvel l(mI sOQyaca 6asAsel Jyaca Xvrala AwImansvR jg krel Tyaca sNman JyaCya tejane hvecI hol iwtIne tI Mh`el 2av maZya devaij4e qetIl suq-duq lpDavhol wedwav duraVyaca paDav JyaCya xattene lajel punmcI rjnIp` xOd+pane 6abrel sultan gznIJyaCya sug2ane traI hol pvnVyaPtIne wawavel he ivxal ggn Asavet Aa baba Asavet wa bih`p` sobt hvI jNmajNmacI karwarIn6r Asav Maaz 0k 7o3s p` sudr sureq

0k

7o3s p` sudr sureq Gaayle jal Tyat pemace gIt Maa`se AstIl 0eKyace ptIk

ij4e Asel srSvtIca vas wrvel l(mI sOQyaca 6as Asel Jyaca Xvrala AwIman svR jg krel Tyaca sNman

JyaCya tejane hvecI hol hva iwtIne tI Mh`el 2av maZya deva

duq lpDav hol wedwav duraVyaca paDav

JyaCya xattene lajel punmcI rjnI p` xOd+pane 6abrel sultan gznI JyaCya sug2ane traI hol pvn VyaPtIne wawavel he ivxal ggn

Aa baba Asavet wa bih` p` sobt hvI jNmajNmacI karwarIn

7o3s p` sudr sureq

िनदकाच घर रिववारी सकाळी कफ नरानी मधय मी आिण क ा बसलो होतो झकास िखमा पाव खाउन झालयावर वाफाळलला मसाला इराणी चहा समोर होता क ाची बायको मलाना घउन तयाच घर सोडन विडलाचया शसत बगलयावर रहायला गली होती मला मळीच आ यर वाटल नवहत मी क ाला महणालो कोिकळही काळी अन कावळाही काळा िशवाय कोिकळ आपल अड कावळयाचया घर ात टाकन तयाचया कडन उबवन घत पण तरीही सगळया

जगाला कोिकळ आवडत कारण ितचा समधर मजळ आवाज गाढव िकती मन लावन महनत करत पण तरी तयाचया कपाळी मखरपणाचा िश ा आिण खाणयासाठी उिकरड फकण असत कारण तयाच त ककर शश रकण गली २५ वष मी तला ह समजावतो आह िक राजा जरा कमी कड बोल पण तझया बोडकयात काही ही गो घसत नाही बिफकीरपण तो महणाला एक ल यात घ

ाधधासाठी कावळाच लागतो आिण दट पी लोकाच ा मी करणारच मी कणाचया बापाच खात नाही तयानी सवभावानसार मला ग प कल पनहा एकदा माझया ल यात आल िक ाला समजावताना कपाळमो य करन घणयात अथर नाही तयापकषा गरम चहावर कॉनस ट करण जासत िहताच आह िनळकठ शाताराम जगताप मी जवळपास दहा वषाचा असताना माझया वगारत आिण शजारचया िबिलडग मधय आला एकदरीत माझया आयषयात आला वडील साध सरळ खर गाधीवादी सरकारी खादी भाडार मधय मनजर तयाची आई फार मळ आिण सगरण तयाला एक मोठी बिहण आिण मोठा भाउ होता क ा महणज शडफळ थोडकयात महणज एक स य पिरवार क ा शाळत वषारचया मधय दसऱयाचया नवरा ी दरमयान दाखल झाला होता आमचया शाळत सरानी समजल काय कवा कणाला काही िवचारायच आह काय - अस िवचारणयाची प त होती अशा ाची उ र ही एखा ा अिलिखत िनयमा माण ठरलली मशः हो आिण नाही अशी होती थोडकयात काय तर ग पा बसा वगारत जमल तस िशका नाहीतर मग िशकवणी लावा क ा वगारत आला आिण जण काही वगारला एक नवीन चतनय आल चारद रामराव कड आमहाला इितहास िशकवायच तयािदवशी त अफझलखानाचा वध हा धडा िशकवीत होत मल तनमयतनी ऐकत होती कारण िशवाजी खानाला कधी मारणार ाची उतसकता होती सर सागत होत खानानी िशवाजी राजाची मान बगलत दाबली आिण लगच महाराजानी उज ा हातानी िबचवा तयाचा पोटात खपसला आिण वाघ नखानी तयाचा कोथळा बाहर काढला मग इतर तपशील सागन झालयावर सरानी िवचारल कोणाला काही िवचारायच आह काय आिण

अहो आ यरम क ान हाथ वर कला तयान िवचारल महाराज मान दाबली जाणयाची वाट का बर बघत बसल तयानी तर खानाला मारायलाच गडावर बोलािवल होतrdquo कड सर एकदम गागरन गल त महणाल वा र िव ान तच साग मग क ा महणाला मला वाटत राजानी शािमयानयात पाउल टाकलयावर खानाला िमठी मारणयाच स ग करन सरळ िबचवा तयाचया पोटात खपसला काही वाट बीट नाही बिघतली सर महणाल अर

यानबा तझ जञान तझयाजवळ ठव अस काही परीकषत िलिहशील तर नापास करील तया नतरचया इितहासाचया तासाला सरतची लट हा धडा िशकवला आिण क ानी पिहली छडी खालली सवयी

माण क ा तवहा महणाला होता महाराजानी सरत लटली ह कस काय बरोबर होत ितथलया

लोकासाठी तर त दरोडखोर होत िशवाजी महाराजाचया कतीवर साकषात महारा ात टीका मासतरानी तयाचया थोबाडीत एक दउन तयाला वगारबाहर घालिवल तयानतर कड सर जवळ-जवळ

तयक तासाला तयाला वगारबाहर ठिवत तया बाहर ठवणया माग कदािचत सवतः च जञान लपवणयाचा हत असावा अस आता वाटत प ल दशपाड एक िठकाणी महणतात शाळत मसताराना थम नाव कोण दत ह पिहलया ओिवची किवय ी कोण ह शोधणया इतकच कठीण आह पण आमचया शाळतलया सवर िशकषकाना टोपण नाव दणयाचा मान एकमव िव ाथयारचा होता िनळकठ जगताप ाचा दोन एक वषारतच तयान सवर िशकषकाना टोपण नाव िदली होती चा रा कड चा तयानी डकराचा कल होत पाढर कस कस अिण पाढरी िमिशवालया काळयाक ठाकर सराना िनगिटव ल जोशी बाईना गजगािमनी एक पाय आखड असललया सावरकर सराना तमर लग बारीक असललया रहाट बाईना सका बोिमबलrdquo आखड नाक वालया शड बाईना शपरणखा गिणताच घार मासतर तघलक तर िहदीच हमीद खान महणज चगझ खान ा असलया उप ापामळ क ा सगळया मलाचया गळयातील ताईत होता तयाचया कडन काही तरी गमतीदार ऐकायला िमळल महणन मल सतत तयाला गराडा घालन असत मल तयाला वचकन ही असत कारण हा शबदानी कोणाचा कोथळा कधी काढील ाचा काही नम नवहता माझयालखी क ा हशार िव ाथ होता पिहलया पाचात यत नवहता तिरही आिण पािहलया पाचात यत नवहता ाच मखय कारण महणज तयाच हसताकषर आमहाला िहदी िशकवणार हमीद खान सर महणायच ldquoबोडारचया परीकषत तला सवतःचा पपर सवतः तपासावा लागल अर जर चकन-माकन डॉकटर

झालास तर कमपौनडरला कवा किमसटला दखील तझ अकषर कळणार नाही महणज मग पशट खलास आप िलख खदा बाच कठला इि लशचया सरानी हातावर मारन अकषर सधरवणयाचा असफल य कला तवहा क ाच उ र होत सर मला मारणयानी जर अकषर सधारत असल तर मला दहा हजार वळा माराrdquo हसताकषर खराब

असलयामळ तयाला कमी माकसर पडत गिणताचया पपर मधय मधलया सट स गाळतो महणन माकसर कमी मी जर कधी महणालो िक क ा जर अकषर सधारशील तर लका पिहलया तीन मधय यशील तयाच उ र अस माकसर आिण जञानाचा काय सबध मला कठ मोठ झालयावर पसतक िलहायच आह आिण जर िलहाव लागल तर मी टायिपग िशकन वाढतया वया बरोबर तयाची अ ल ही वाढत होती पण ती वाढ िवधवनसकत कड जात होती तयाच वाचन भरपर होत तयामळ तो तयाचया वयाचया मानानी फारच वरचया लवल वरच बोलायचा तयक िवषयातील बारीक-सारीक दोष तयाला नमक िदसत होत इि लश ब ल तो महणाला होता- इ जी िवषयात नापास होणाऱयाची सखया जासत असणयाचा कारण आह ा भाषतील बाराखडी अर एच मधय ह नाही आिण डबलय मधय व नाही परत सी पासन कधी स तर कधी क आिण जी पासन कधी ग तर कधी ज मल ग धळणार नाहीतrdquo िहदी ब ल महणायचा दरदशरनची िहदी आिण िसनमातली िहदी ात िकती फरक आह दरदशरनची िहदी ससकतो व आह तर िसनमातली िहदी उद धभाव आह आिण आपण जी िहदी बोलतो तीच दरदशरन वर का बोलत नाही मराठी ब ल ही तयाच मत एकदम वगळ होत तो महणायचा पणया-मबईचया लोकानी मराठी भाषची मजा खराब कली आह खाणया- िपणयाचया

ाखया बदलतात आह चहा िपणार काय चया ऐवजी चहा घणार का िवचारतात चहा घउन काय करायच यायाचाच ना तसच ldquoनवहताrdquo ह श आिण ldquoवहताrdquo ह अशधद भाषा िह शधद कवा अशधद नसत गावाकडील लोक जी भाषा बोलतात ती शहरातील भाष पकषा वगळी बोली असत ती अशधद नसत जञान राची मराठी िशवाजी राजाची आिण आजकालचया सससकत लोकाची भाषा एक असली तरी बोली वगळी आह आजचया लोकाचया नजरत ह लोक गावडळ ठरतील

गणशोतसवात आमचया लहानपणी खर-खर सासकितक कायर म होत असत कीतरन ाखयान भजन जादच योग नकला सगीत- सधया अस िविवध कायर म होत अशया कायर मातन बरीच करमणक आिण जञान आपसकच िमळत अस एकदा रामायणावर एक कीतरन होत आमही तवहा १३-१४ वषारच अस चागल दोन तास कीतरन झालयावर क ानी कीतरनकार बवाना काही िवचारल -सीता सगळ मोह आिण राजशाही आयषय सोडन आपणहन रामा बरोबर वनवासाला गली होती मग ती सोनयाचया हिरणाचा ह का धरील ितला काय मािहत नवहत िक सोनयाच हरीण नसत काय रामालाही मािहत नवहत िक सोनयाच हरीण नसत त राम तर फार बलवान होता मग तयानी बालीला लपन का बर मारल तो अधमर नवहता कायrdquo रावणाच वडील ा ण होत मग रावणाला मारलयान रामाचया हातन ा ण हतयच पातक घडल की नाहीrdquo रामान सीतला अ ी परीकषा ायला लावली हा ितचयावर सशय असलयामळ काय एका धोबयाचया बोलणयावर सीतचा तयाग कला ह कस काय बरोबर ा सवर गो ी ल यात घतलयावर रामाला दव कस महणाव ाचया सरब ीन बवा अगदी सदर झाल सवर लोकासमोर तयाची फिजती झाली नवह अपमानच झाला आयोजकानी क ाला बाजला घवन चागल झापल पनहा ाखयातयाला कधीही िवचारायच नाही ाची तबी िदली वयाबरोबर तयाचा हा आ सताळ पण वाढत होता तयानतरचया एका वष महाभारतावर एका चागलया PhD माणसाच ाखयान झाल आयोजकानी आधीच क ाचया मसकया दाबन ठवलयामळ लोकासमोर ाखयातयाची फिजती नाही झाली पण तरीही क ानी तयाला गाडी जवळ गाठलच आिण ाची सरब ी सर कली कसानी वासदव आिण दवकीला एका कोठडीत नसत ठवल तर कषण-जनम कसा झाला असता कषण जर शर-वीर दव होता तर ारका सोडन का पळाला जर महाभारत इितहास आह तर सवर पाडवाच व अनय महारथ च जनम अनस गक का बर जर ासा पासन िनयोग पधधतीन धतरा पाड आिण िवदर ाचा जनम होव शकतो तर कतीलाही िनयोग पधधतीन पाडवाचा जनम घडिवता आला असता सयर अन वायची काय गरज होती एका माणसाला कदािचत अनक बायकापासन १०० मल होतील पण एका गाधारीला शभर प कस महाभारतात रामाचा उललख नाही आिण उगीच हनमानाला का बर घसवल कषण य ात खोट का बर वागला कणर दशाषन आिण दय धन ाचा मतय अनितक नवहता जय थाला कपट करन का

मारल ldquoहिसतनापरच रकषण करणयासाठी पाडवाना मारण जररी होत मग भीषमानी पाडवाना का बर नाही मारल अश िवचारताना सरसवती तयाचया िजभवर थमान घालत अस तयाचया चहऱयावर एक िवलकषण झळाळी यत अस तयाचया अशया शबदाचया माऱया समोर भलया- भलयाची बोबडी वळन जात अस असाच एकदा गणशोतसवात शोल बिघतला मी आमचया प मधय शोल एकसपटर

होतो क ान िवचारल िक शोलत सगळयात किवलवाण करकटर कठल मी महणालो िक आधळा रहमान चाचा कारण तयाचया तरण मलाला गबबरनी मारल घाट महणाला ठाकर कारण तयाच हाथ कापल गबबरन आिण एकजण महणाला िक राधा(जया भादरी) कारण ितच म दोन वळला उधवसत झाल क ाच उ र होत ा सवानी काही न काही चक कली होती पण ठाकरचया नोकराची काय चक होती तयाला ठाकरच सगळ काही बघाव लागायच मला सागा सकाळी-सकाळी ठाकरच ldquoधवनrdquo कोण दत होत कठलयाही िवषयावर अस मौिलक ितपादन करणयात तयाची हातोटी होती क ानी दहावी आिण बारावी साठी अकषर बरच सधारल कारण आता भिवषयाचा होता बारावीला मी आिण तो एकाच वगारत होतो तयाची मोठी बहीण उषा (ती तयाचया पकषा चागल १० वषर मोठी होती) डॉकटर होती अन मोठा भाउ सदािशव इिजिनयर होता (तो पण क ा पकषा ७ वष मोठा होता) तो तवहा बगलोरला नोकरी करीत अस क ाला कलास टसट मधय पकीचया पकी माकसर िमळत तयामळ तयाचया इिजिनयर होणयाबाबत कणालाच शका नवहती बारावीचा िनकाल आला

आिण अघटीत घडल क ाला गिणत आिण किमस ी मधय १०० पकी तयकी ९७ माकसर िमळाल पण िफिजकस मधय फ ५० तयाच महणण होत िक ह फ एका पपरच माकसर आह तयाचया विडलानी खप धाव-पळ कली पण यश नाही आल क ाचा इिजिनय रगचा वश हकला तयाचया सवभावामळ तयाचया ओळखीतलया सवर लोकानी तयाची यथ हजामत कली जण काही सवर जण ाच कषणाची वाट पाहत होत िक कशी ाची मजोरी िजरवायची काही िदवस क ा पणरपण उधवसत होता तयाचया भावानी सािगतल िक त खाजगी कॉलजातन इजीिनया रग िशक पण क ा महणाला मी सवतःचया बळावर िशकन मला कब ाची गरज नाही इिजिनयर नाही झालो तर काही आयषय सपत नाही मी माझा साभाळन घईल काळजी कर नका मी इजीिनया रगला आलो आिण क ा Bscला गला तयाचया ब ीचया िहशोबानी Bsc तयाचयासाठी हाताचा मळ होत तयामळ तयाला अवातर वाचनासाठी फार वळ िमळत होता तयाच सामानय जञान असामानय होत होत आिण ा जञानामळ (हा ाला दिनयादारी महणत अस) तयाची इतर लोकाब ल त अितसामानय आहत अशी समजत झाली आमचया िबलड ग मधलया आिण आळीतलया तयक िव ाथयारला तो सकॉलर महणत अस आिण ाला समानाथ शबद पढतमखर आह अस ठासन सागत अस तयाचया लखी एक तो सोडला तर आमहाला दिनयादारी कळतच नवहती आमही कॉलजात िशकत असताना चार फार महतवाचया दशावर दरोगामी पिरणाम करणाऱया घटना घडलया पिहली बोफोसर ाचार करण जयात ख पत धान राजीव गाध वर लाच खालयाचा आरोप दसरी शाहबानो करण की जयात ससदनी स ीम कोटरचा नयाय-िनवडा बदलला ितसरी महणज बाबरी मिसजदच टाळ उघडन िशलानयास करणयाची परवानगी िदली आिण भरीस भर महणन िक काय मडळ किमशनचया िशफारसी मजर कलया आमहाला ा सगळया गो शी घण-दण नवहत आमचा अ यास आमची वाट लावायला पर होता तवहा क ा आमहाला महणाला होता साल हो तमच मजा करणयाच िदवस सपल ाचार आता िश ाचार होणार तमचया पसतकातलया चागलया-वाईटचया कलपना बदलन टाका ा दशात जाती-धमारचया नावावर फट पडणार पढ ा भावचा मलगा माझया मलाबरोबर एडिमशन साठी भाडणार आिण मसलमानाची दाढी करवाळत सरकारच हात िझजणार पण तमही सकॉलर लोक ा गो ी पसतकात िशकवलया जात नाहीत मग तमहाला कशया कळणार िव ापीठातलया तयक वाद-िववाद सपधत तो िहरीरीन भाग घत अस बरच वळा िजकत ही अस दरदशरन वर ि झ टाइम नावाचा कायर म होत अस तयात ही तयान भाग घतला होता आिण दसर बकषीस िमळिवल होत पण तयाचा अित बोलाणयाचया सवयी पाई लोक तयाचयापासन दर राहत असत

क ाचया तडाखयातन मली दखील सटत नसत ी-म ी ा िवषयावर एकदा वाद सर होता क ा मल ना उ शन महणाला -तमहाला सवतः बदी बनन राहायला आवडत एकीकड परष dominate करतात महणन ब बलता आिण साथीदार मा dominating िनवडता मला सागा तमचयापकी िकती मली सवतः पकषा कमी िशकललया सवतःपकषा कमी पगार वालया घरची जवाबदारी असललया मलाशी ल

करायला तयार आहात अर परष जर सगळयाच बाबतीत तमचया पकषा वरचढ असल तर तो dominate करणारच तमहाला बस मधय जागा िदली नाही तर ी-दािकषणय सपलयाचया ब बा मारता फशनचया नावाखाली सवतः तग कपड घालता आिण comment करणाऱयाला चीप िनलर महणता तग कपड आमही बघाव महणन घालता ना मग लाजता कशाला तमहाला जर तोकड कपड घालायच आहत तर मग मवालयापासन सव-रकषणासाठी जडो कराट िशका आिण कणखर बना पण नाही उनहात गलयात तर काळया होणार आिण ल ाचया बाजारातला भाव कमी होणार महणन मग खळ िह नको अमिरकत िशकणाऱया मलानी इ जीत िश ा िदलया तर चालतात पण आमही आमचया दशात आमचया रा भाषत िश ा िदलया तर वर आमही अससकत िनलर दशी भाषतलया िश ा

इ जी पकषा जासत strong वाटतात हा काय आमचा दोष आह दट पी धोरण सोडा खबीर वहा आिण मगच परषाचया नावानी शख करा अर वािघणी सारखया वहा सवतः चया िपललाना सवतः खाउ घाला मग बघा कोण परष तमहाला dominate करतो त उगाच पटला चन आह महणज काय उ यानी मताणार िक काय अशया वळला क ा आपल नीळकठ जगताप ह नाव साथर करीत अस तयाचया कठा तन तयक शबद जण काही िनळा होवन बाहर पडन जगाला ताप दत अस १९-२० वषारचया वयात तयक मलाचया मनात मल ब ल एक सो ट कॉनरर असतो आमचया काळी बऱयाच नशीबवान मलाना गलर स ही होतया (आजकाल सगळयाचया असतात आिण नसलया तर आजकाल तमहाला तयातल समजतात असो) पण क ाचया अघोरी जीभमळ तयाचया वाऱयालाही कणी मलगी उभी रहात नस आता आमचा ीरग कदम एका जरा सावळया खातय-िपतया घरचया तिमळ मलीचया मात पडलयाबरोबर हा तयाला महणाल होता ही िहड बा तला कशी काय आवडली र कवी मनाचया रव गोडबोलला तला लका ह कोबीच फल गलाबाच कस काय वाटल आिण चषमवालया मोद दशपाडला िह समन नाही र फलन आह अशया अनक अनावशयक िपका टाकीत अस तयामळ बरच पिरवार वाल मल तयाचया आिण मग महणन आमचया सारखया अकला िवथ कला मलाचया दर राह लागल आमहाला ाची खत वाटत अस पण हा प ा महणायचा अर ा वयात सगळयाच मली छान वाटतात खास करन तमचया सारखया सकॉलर इिजिनयर लोकाना तमचया कॉलजात सदर मली नसतात जी िमळल ितला तमही पटवता मग ितचा सवभाव छान आह ती फार समजदार आह ती नौकरी करणार महणज मग सटनडडर ऑफ िलिवग वाढणार वगर सारख िहशोब माडता आिण शवटी आयषयाचया मधयावर लोकाचया सदर बायका बघन कोरड उसास टाकता आिण ा मलीही हशार तयाना िदसायला जरा बरा मलगा िदसला िक ा तयाला हळच चढवतात मग तमचा इगो चा पतग उच उडलयावर तमही अलगद फसता तयाना एक चागला कमावता नवरा फकटात िमळतो आिण घरच िह खशrdquo मली काय कवा चाळीशीचया बायका काय हा एखादा कषणीय सथळ िदसल की नाथा कामत सारखा लगच (पण खवचट) कॉमट करायचा एखा ा चाळीशीतलया बाईला खडहर बता रह ह इमारत बलद थी कवा ा ठाणाचा कटपीस कसा असल १४-१५ वषारची मलगी असली तरसावधान बाधकाम सर आह ा आिण असलया बोलणयामळ क ा फारच िसधद (क िसधध) होता कॉलजच त मतरलल िदवस पख लावन उडन गल आिण आता पढ काय हा य य क ा समोर उभा ठाकला तयानी IAS ची तयारी सर कली मी तवहा तयाला महणालो ldquoतला जर तझया त डावर ताबा नाही िमळवता आला तर मा नोकरीत तला फार ास होईलrdquo पण तयानी उलट मीच जर बॉस असलो तर माझयवर कोण वरताण होईल आिण नोकरीत आपण आपला काम चोख कल िक कोण कशाला माझया आड यणार आह अस महणन नहमी माण मला झटकन िदल मरी मग िक एकिह टाग हा तयाचा सथायी सवभाव झाला होता बरच वळला मला पडायचा िक आपलया घरच लोक आपण इिजिनय रग िशकत असनही आपलयाला नको इतक जञानामत पाजत असतात पण क ाचया घरच ाला काहीच कस नाही समाजावत नशीब दसयादा क ाचया आड आल तयाचया विडलाचा एक वाहतक अपघातात मतय झाला आधीच भावाची मदत नाकारलयामळ तयाला ताबडतोब पोटा-पाणयाचया उ ोगाला लागण जररी होत तयात वाचन भरपर असलयामळ तयानी प कार होणयाच ठरिवल तयाच मखय कारण तयानी सािगतल पपर मधय काम कलयावर मला सतय िलिहणयाची मभा असल परत ितथ मला बढतया िह लवकर िमळतील आिण एकदा मी ८-१० वषारत सपादक झालो िक मग मी माझी मत जनत समोर माडन जन जागरणाच काम करीन मी जवहा तयाला िवचारल िक ा नोकरीत अस िकती पस िमळतील तवहा तो महणाला

माझया परत िमळतील आई साठी बाबाची पनशन आह मी िवचारल आिण उ ा मल-बाळ होतील तयाच काय तो उ रला पत कपत तो कय धन सचय पत सपत तो कय धन सचय मी नहमी माण माघार घतली प कार झालयावर तो अगदी चौफर िलह लागला तयक िवषयावर आपली परखड मत माड लागला तयाची गती िह चागली होती अगदी तीन-चार वषारत तो चीफ िरपोटरर झाला होता पण ा वाटवर तो श िनमारण करत होता शहरातील भखड मािफया काळा बाजार करणार ापारी गड-मवाली अस अनक श िनमारण झाल होत आधी तयाला दम दणयात आला होता पण तो बधत नवहता मग तयाला िपटणयात आल तवहाही तो महणाला होता अर महातमा गाधीनाही आि कत मारल होत महणन काय तयानी लढा थाबवला ा सगळया धम ीत तयाचया पपरचया मारवाडी मालकाची मलगी िसमता का कोण जाण पण तयाचया मात पडली ती घरची ीमत होती तयामळ ी मधलया ािलटी बघा ा अस ितच मत होत ितन कदािचत असा स ा रोक-ठोक माणस आधी न बिघतलयामळ ती तयाचयावर भाळली होती ाला िह ती आवडली होती ानी महण ितला सािगतल होत की जर आपल ल झाल तर तला माझया घरी राहाव लागल मी घर-जावई होणार नाही तयानी ितला पणर कलपना िदली होती पण ती ाचयासारखीच खमकी होती आिण पढ-माग बापाची सगळी इसटट ितचीच होती ितच वडील पण ा ल ासाठी तयार नवहत एकतर ीमत मालक-मधयमवग य प कार हा भद परत मराठी-मारवाडी हा दसरा भद बर तीच वडील ाला नोकरीतन काढ शकत नवहत कारण तयाच काम अतय म होत आिण तयाचया िचमट आिण गालग ा सदरामळ पपरची िवि ही छान होती एक िदवस िसमतानी आतमहतयचा य कला तवहा ितच वडील जबरदसतीचा रामराम महणन तयार झाल ल ानतर दोन वषारत तयाला जळ झाल एक मलगा एक मलगी माधव-मिजरी आता क ा सब-एिडटर झाला होता तवह ात एका िति त राजकीय घराणयात एक सशयासपद मतय झाला क ानी आपलया पपर मधन तो मतय खनच होता ह जवळ-जवळ िस कल आिण तया घराणयातलया एका ीकड सशयाची सई वाळवली पण ाचा पिरणाम मा िवपरीत झाला पपर साठी कागद आिण शाई साठीची सरकार कडन िमळणारी सबिसडी बद झाली पपर नकसानीत आला आता पपर बद करायची पाळी आली पपर बद होउ नय महणन क ानी नोकरी सोडली तयाच समारास दशात खाजगी नयज चनलसला सरवात झाली होती क ा एका चनल मधय रज झाला क ाचया आधी तयाची खयाती चनल पयत पोहोचली होती तयामळ तयाला कमरा समोर जाउ ायच नाही ह अगोदरच ठरल होत क ाचया वा ाला मजकर तयार करणयाची जवाबदारी होती दोन-तीन वष तयानी तयानी फार अफाट कलपना तयान नवीन मालकाला सचवलया पण तया राजकीय दष ा परवडणायार नवहतया तयामळ तयक वळला तयाचा िहरमोड होत अस िसटग ऑपरशन च पवर सर झाल आिण क ाला पनहा नवीन जोश आला पपर मधय काम करताना तयाला बऱयाच लोकाब ल िवशष मािहती होती आिण तयानी ब ा धडाची करण िसटग ऑपरशन

ार बाहर आणयाचा िन य कला पिहलया ऑपरशन मधय तयानी गावाकडलया ीचा वश घउन एक मडदा हॉिसपटल मधय ए ीत कला हॉिसपटलनी तयाला माम बनवणयाचा य करताना १

लाख रपयाच िबल िदल तयानी डथ सरटीिफकट दाखवन सगळा सावळा ग धळ बाहर काढला चनलची िस ी वाढली मग तयानी आिण एक राजकीय िसटग ऑपरशन कल तयात गलली त िदलली पयतच घोटाळ तयाचया हाती आल अनक मोठ मास गाळला लागल पण चनलनी िदलली राकडन पस खालल आिण करण दाबन टाकल सतय ही पसवालयाची मालम ा आह ह तयाचया धयानात आल

क ावर ा करणाचा फारच जासत ताण आला आिण ाच पडसाद तयाचा खाजगी जीवनात

उमटायला लागल नाही महणायला आधीही घरात तो िहटलर सारखाच वागत अस मलानाही तयान कायम दहशती खाली ठवल होत पण पिरिसथती खराब होत गली चनलनी तयाला नोकरीहन काढल तरीही िननावी नावानी कठलया न कठलया पपर मधय गलली त िदलली घोटाळ छापन आणत होता िनराशपोटी तयाच दार िपण वाढल नतयाच गड तयाला आिण घरचयाना धमकावायला लागल तयाची बायको िसमता ा सगळयाला कटाळन गली होती अन हा काही सधारत नवहता शवटी कटाळन एक तपानतर एक िदवस ती मलाना घउन आपलया विडलाचया घरी िनघन गली ितन जाताना तयाला सप पण तयाला तयाचया चका दाखिवलया होतया तयाचा आईन ही िसमतची बाज उचलन धरली होती आज ही सगळी हकीकत कफ नरानी मधय क ा मला सागत होता मला तयाची दया आली होती पण सहानभती वाटत नवहती तयाचया बायकोला समजावणयाची इचछा होत नवहती कारण मी २५ वष तयाला ओळखत होतो आिण क याच शपट सरळ होणार नाही ह मला मािहत होत शवटी मी नहमी

माण िबल िदल आिण आमही कफचया बाहर आलो अचानक एक जीप आमचया जवळ थाबली तयातन ५-६ गड बाहर आल आिण तयानी क ाला ला ा-का ानी बडवायला सरवात कली २-३ िमिनटात तयानी क ाला बश वसथत पोचिवल मला काही कळायचया आत त तयाला अधरमलया पिरिसथतीत सोडन गल मी तयाला गाडीत टाकल आिण ताबडतोब भािटया हॉिसपटलला घउन गलो बरोबर एक तासानी तयाची आई आिण िसमता हॉिसपटलला पोहोचलया तयाचया सहा बरग ा मोडलया होतया एका माडीच हाड मोडल होत एक हाथ मोडला होता थोडकयात तयाचा भगा झाला होता निशबानी डोकयावर कमी मार लागला होता तयामळ जीवाला धोका नवहता डॉकटरानी तयाला पन िकलर दउन झोपिवल होत िसमताचया डोळयाना अ ची सततधार होती तयाची आई मा शात झाली होती िसमता सवतःला उगीचच दोष दत होती मी क ाचया आईला अनक वषर मला जाचत असलला िवचारला लहानपणापासन तमही ाला धाकात का नाही ठवला हा एवहढा मजोर आिण त डाळ कसा काय झाला तयाची आई साग लागली क ाच वडील एकदम सव दयी गाधीवादी माणस होत तयाची अिहसवर फार ा तयामळ मलाना रागावण कवा मार कधीच िदला नाही मलाच कतहल वाढाव तयाचयावर चागल ससकार वहाव महणन त मलाना अनक थोर आिण वीर परषाचया गो ी सागत अितमतः सतयाचा िवजय कसा होतो वगर थोडकयात लहानपणी तो ज काही िशकला त तो िनडरपण बोलायला लागला तयाचया विडलानी तयाला तो खर बोलतो महणन कधी लगाम नाही घातला तयात ाची दोघही भावड एकदम हशार तयामळ लहानपणीपासनच वडील ाला महणायच िक दादा कवा ताई सारख िशकन मोठ वहायच आिण मग बारावीत ाला इिजिनय रगला वश नाही िमळाला आिण तमहा मलाना मा िमळाला ाची सल तयाचया मनात कायम रािहली जवहा जवहा तयाला यश समोर िदसत होत तवहा तवहा छो ा मो ा कारणानी त िमळायच राहन जात अस मी तयाचया आईला िवचारल घरी हा कधी िनराश असायचा का आई महणाली तो िनराश होत अस पण तयामळ िनिष य कधीच होत नस तो िनराशावादी नवहता िसमता सोडन गली तरी तो महणायचा िक ितला ितची चक कळल आिण ती न ी वापस यईल मलावर तो ओरडायचा आिण महणायचा िक तयक काम perfect करायला िशका थो ा वळानी क ाच सासर कषणलाल कपािडया आल त मला महणाल िसमता महणत िक तमही तयाच िम आहात तमही मला उ ा भटाल का सिवसतर बोलायच आह मी महणालो सोमवारची सकाळची ोजकट िरव य मी टग झालयावर मी तमचया ऑिफसला यतो त महणाल त असा कर दीड- दोन वाजता मला िविल डन िजमखानयाला भट आपण ितथच जव मी तयाना महणालो एक िवनती आह क ावर हलला झाला ह तमचया आिण इतर कठलयाही पपर मधय छाप नका

जवणाची ऑडरर िदलयावर कपाडीयानी थट िवषयाला हात घालत िवचारल तमही तयाला कधी समजावल नाही का तयाचया वागणकीब ल मी महणालो गली २५ वष मी यथाश ी य करतो आह पण वाळतन अजन तल िनघालल नाही अपघाताचया िदवशी दखील सकाळी मी तयाला वागणक बदलणयाब ल बोललो होतो पण तयाच आपल मरी मग िक एक िह टाग कपािडया महणाल तला मािहतच आह क ा मला काही खास आवडत नाही त पण माझी मलगी तयाचयावर अपार म करत महणन ितचया साठी आतड तटत र वाटत िक हा सधारावा मी तयाची पि का दाखिवली आमचया गरज ना त महणाल ाचा गर कमजोर आह मी लगच महणालो अहो ाला गरच नाही आिण महणन ाचा असा गरसमज आह िक ाचया पकषा जासत कणालाच काहीही कळत नाही माझया मत

ाचयाकड एकाच गो ीचा अभाव आह ndash िचकाटीचा पशनसचा भ काम करायला जी िचकाटी लागत जी सोिशकता लागत ती ाचया कड नाही थोडकयात हा चस खळायला बसला तर आपली एकही स गटी न गमावता ाला दसऱयाचा राजा मारायचा असतो हा फार गभीर उपसथीत करतो पण मग गमतीदार उ र दउन कवा टोमण मारन मोकळा होतो सोडवीत नाही थोडकयात आमचया प ल दशपाडचया अत बरवा सारख हशा खप िपकिवल पण काहीच काम पणरतवाला नणार नाही पण तयाला उपदश करन काही तो बदलणार नाही जया िदवशी तयाला तोडणयापकषा जोडण वाटल तया िदवशी तयाची नशीब िफरल जवळपास आठव ानतर हॉिसपटल मधन क ा आपलया आई बरोबर थट कपािडयाचया घरी राहायला गलयाच मला आ यर वाटल मी तयाला मबईत असताना तयक वीकडला एकदा भटायच कबल कल ५-६ वीकड नतर मला थोडा फरक जाणवला क ा मला महणाला आयला माझा सासरा चागला हशार आह र आमही रोज चस खळतो पण अजन पयत मी तयाला हरव शकलो नाही पण एक िदवस मी तयाला मी न ी हरवन आिण महातारा उदाहरण िह चागल दतो एक िदवस तयानी एक कळ सोलल आिण मला महणाल- ाला वाटल तव ा सया टोच मग महणाल- बघ िछ िदसतात का मी महटल िक बाबा तमहाला काय सचवायच आह तर त महणाल-िकती सया टोचलया ह फ

कळालाच ठाउक आह पण बाहरन मा कळ पणर नॉमरल िदसत सतय दखील असाच बोलाव महणज जयाला बोलतो तयाला कळत पण चार लोकात अपमान नाही होत एक िदवस महणाल िक एखादी उच इमारत उभारायला पाया मजबत असावा लागतो आिण तयाला यो य तवहढा वळ ावा लागतोच श ला पणर गाडायच असल तर

तयाचया पळन जाणयाचया सगळा वाट आधी बद करा ा लागतात मी मनात महणालो गाडी रळावर यत आह जवळपास तीन मिहनयानतर क ा मला फोनवर महणाला आज रा ी घरी य बायको-मलाबरोबर आिण उ ा स ी घ मी तयाचया घरी पोचलो तयानी एक छोटखानी पाट ठवली होती फ माझी आिण तयाची फिमली जवताना तो महणाला आज माझा पनजरनम झाला अस समज आज मी पिहलयादा बाबाना चस मधय हरवल तीन मिहनयाचया िव ातीत माझया ल यात आल आह िक सगळयात कठीण काम माणसाना हाताळण आह मी मा अधर आयषय लोकाना दखावणयात घालिवल जो लोकाना सोबत घऊन चाल शकतो तोच तयाचा भल कर शकतो मी अधर आयषय फ िनदकाच घर असाव शजारी मधलया िनदकासारख काढल पण आता मी बाबाचा पपर चालवणार आिण सगळया पा याची वाजत गाजत ldquoवरातrdquo काढणार- पण ती पण ती सया टोचन असल मान कापन नवह मला समाधान वाटल िक घोड गगत नहालयो य िदशा िमळाली क ाचया भाषत सागायच तर - तबलल बाथरम मोकळ झाल पकज हडाव pankajhtechnipcom

सौ मज अभय मळजकर

अि त व

त माझ व आह महणतोस त मला जीवन ह अि त व

पटतय का तला माझ जीवन महणज तझ एक व पण त अि त व का एक व रणा व मन याचा सयोग महणज म असत साकारलल व व ि वकारलल अि त व ह दखील असच असत या अि त वात दखील

अजन एक व असत आिण त महणज तझ माझ जीवन असत

सौ मज अभय मळजकर

कातरवळ

कातरवळी एकात असताना हरवल होत सय बब अधारवातलात मज दसल या गलमोहराच ित बब आशचा करण शोधता शोधता टोचला कठतरी काटा आठवण ना आला पर त दर जाता रा चाद यात फरताना व ात मी हरवल व रगात आ यावर त कोणी चोरल नदी काठी चालताना एकल श द पा याच कठ आहत त भाव सरा तालातील गा याच भावनानी बाधली होती क या धा याची ती साखळी तटली फलापासन पाकळी अन ओली झाली पापणी

सौ मज अभय मळजकर

आधार

अवकाळी पाऊस पडताना त मा याकड आली अन एकाच णात त दर दर गली जायचच होत तला त लवकर का नाही आली वादळी अधारात एकटीच सोडन गली माझ िन काय दख यात तला बडायच होत

त याच सखासाठी तर सव करायच होत अधारातही द ान

तला दाखवली होती वाट त मा काजळी क न ितचा कलास घात या कातरवळी

वादळी वारा वाहत होता त दर जाताना िवजचाच तवढा आधार होता

सतीश महा उदय परब

तबला- भारतीय सगीतातील एक वा

मडळी भारतीय सगीत िविवधतन नटलल आह आिण तयाला गौरवशाली परपरा आह

तयात अनक गायन शली व वा कार आहत तयापक एक महणज तबला ब ताश

भारतीयाना तबला ह वा मािहती आह कमान तय य पा न नाही तर ऐकन तरी

मािहती आह कधी नाही तर टी हीवर उ ताद झाक र सनना ताज चहाचया जािहरातीमधय (बरोबर आह

वाह ताज) तबला वाजवताना पािहल असल

तबला ह चमर वा असन त एक ताल वा आह ताल महणज गायन कवा वादनामधय तीत होणा या

कालाच मापन करणयाची यातालवा ाची िन मती आ ददव गणपतीन कली असा परातन उललख आढळतो

ज हा भगवान शकरान ताडवनतय कल त हा गणपतीन जिमनीवरील ख ावर कातड पसरन तयावर हातान

वाजवन शकराचया नतयाला साथ दली

तबला कोणी िनमारण कला ह न सागण कठीण आह कारण तशी ऐितहािसक कागदप कठही उपल ध नाहीत

परत काही जण महणतात प शअन दशातील तबल नावाचया वा ामधय आव यक त बदल करन तबला ह

वा बनल काह चया मत मदग (पखवाज) जब िबचमस काटा तब भी बोला आिण ा तब भी बोला चा

तबला झाला

अमीर ख न सतार तबला िह वा चारात आणली तयान भारतीय व परदशी सगीताचया अनक मफली

भरवलया आिण प शअन इराणी आिण अफगाणी सगीताच भारतीय सगीताशी एक अतट नात जोडल

तबला वादनामधय दोन वा वापरली जातात ती महणज तबला आिण ड गा तबलयाच अग ह झाडाचया

खोडापासन बनवतात तर ड याच घमटाकती भाड िपतळच कवा ता याच बनवलल असत ा दो हीवर

च याचया िनवळीतन बडवन काढलल कमावलल चामड लावतात ह चामड बक याच असततबला व ड याचया

चाम ाचया वरील बाजस मधलया भागावर काळी शाई आिण कोळ याचया भकटीपासन तयार कललया

शाईच अनक गोलाकार थर दतात तयामळ तबला व ड याचया आवाजात नाजकपणा व मधरपणा यतो

सवरसाधारणपण तबला हा उज ा हातान व ड गा हा डा ा हातान वाजिवला जातो परत डावखर वादक ा

जोडीची अदलाबदल करताततबलयाचा वापर साथ सगत महणन शा ीय सगीतात सगम सगीतात भ

सगीतात तसच नतया मधय ही मो ा माणात करतात तबलयाच एकल (सोलो) वादन जगलबदी स ा

लोकि य आहत

तबलयालाही एक भाषा असत आिण तबलयाची भाषा महणज िविश अ र कवा बोल असतात

तबलयावर बोटानी तळ ानी आिण ड गावर बोटाचया अ ानी तळ ानी िविश ठकाणी आघात करन ह

बोल वाजिवल जातात काही बोल ह फ तबलयावर फ ड यावर कवा तबला आिण ड गा िमळन अशा

कार वाजिवल जातात उदाहरणाथर गी ना ता धा त ित ट द क क त ह काही बोल आहत यातील

गी क क ह बोल फ ड यावर वाजिवल जातात ना ता ित ट त ह बोल फ तबलयावर वाजवतात तर

उरलल धा त द ह बोल तबला आिण ड गा िमळन वाजवतात

तबला वाजवताना बोलाची प ता नाद ताल तालाची समान आवतरन (तालब ता) आिण वाजवणयाची गती

(लय) ा गो ना खप महतव असत एकच ताल वगवग या आवतरनामधय वगवग या गतीन वाजिवला जाऊ

शकतो

वाजिवणयाचया गतीच सवरसाधारण वग करण िवलिबत लय मधय लय आिण त लय अस कल जात या

तयक लयीमधय दखील वगवग या गतीन तबला वाजव शकतो उदाहरणाथर िवलिबत लयीमधय

िमिनटाला दहा ठोक त िमिनटाला शभर ठोक ा गतीन वाजव शकतो

लय आवतरन याच गिणत आिण वादनातील स दयर याचा मळ साधन समवर यण ह तबला वादकाच कौशलय

असत अशा कारच िविवध वा ामधय उतक कौशलय असणार खप नामवत असलल आिण नसलल कलावत

भारतात आिण जगभरात आहत त आजच उतक कलाकारही कधी तमचया-आमचयासारख होत सगीत िशकन

आिण महनत करन त उतक बनल

गमतीची गो महणज कोणतही सगीत िशकणयासाठी शाळ माण कमाल वयोमयारदा नसत वयाचया प ाशीत

कवा साठीत िशकणयासाठी िव ालयाच दरवाज बद असतात परत या वयातही सगीत

शाळच दरवाज िशकणयासाठी वागतच करतात सगीत िशकणयासाठी फ आवड दढ-िन य िनयिमत

रयाझ या गो ची गरज असत वळ काढला तर तो सवाकडच असतो आिण आवड असल तर तो

आपोआप काढला जातो (महणन तो आधीचया वा यामधन काढला आह) तर मग याना सगीत िशकणयाची

आवड आह तयानी दढ-िन य िनयिमत रयाझ करन एक य करायला काय हरकत आह

स दप खडकर efMekeAgraveJeCe

neveHeCe iess KegHe keAgraveener efmicroekeAgraveJetve

HegmlekeAgraveeles Oe[s jeefns ceveele Iej keAgraveordfve

peele-Heele JeCeamp-Yeso meieU keAgraveener efmicroekeAgravees

Yeejle ceePee osmicroe DeeefCe ceeleermicroeer efregekeAgraveigravees

meceevelesreges Oe[s neveHeCeeHeemetve efiejJes

meieUsrege efJeregeej ceveele KeesJej copypeJes

HeCe copyer-HejbHeje Deens cnCes peeleerHeeleerregeer

Dejs ceeCetmekeAgraveer Deens ceie efHeAgravekeAgravej keAgravemicroeeregeer

Deelee meceevelesreges Oe[s Gigraves keAgravemes efiejJeesup3ereges

keAgravees[ies Jnesup3ee keAgraveesCelsup3ee microeeUsle yebj peesup3ereges

mebOeer ceeCemeee keAgravemicroeer yej efceUeJeer

copyerHeeFamp ceeCetmekeAgraveer keAgravee meejJeeJeer

keAgraveOeer keAgraveOeer ceeCemeeHesee peeefle DeeefCe HejbHeje ceesthornicircee nesleele

DeeefCe oesve efpeJeebvee nUtrege keAgraveesHe-sup3eele keAgraveleele

Deelee lsup3ee efpeJeebveer ceeIeej keAgravee Isup3eeJeer

Deelee GEcircej keAgraveesCe osCeej ceer njes ie DeeFamp

ceeCemeee ceeCetme cnCetve keAgraveOeer yeIeCeej

regeekeAgraveesjerregsup3ee yeensj HeeT keAgraveOeer igraveekeAgraveCeej

yebo efkeAgraveuicirceele jentve keAgravemicroeer peieeregeer meHeAgraveejer keAgravejCeej

Dejs peie mebtoj Deens yeemesup3eeHets ceer keAgraveesup3e yeesCeej

स दप खडकर

आठवण चा ठपका रोिहत सोनट क ि य िव ाथ िम ानो इटनरशीप सपत आली ना Contdown करता आहात Contdown करतना अगदी वतःला िवचारन बघा िक आत कठ तरी काही तरी सलतय ना इटनरशीप सपतय

कॉलजचया teachersचया कचा ातन सटणार महणन excited तर असलाच पण रोजच िम मि णी आता रोजचयासारख भटणार नाहीत हा िवचारिह मनात घोळत असल ना तमहाला कठला सदश वगर दणया इतका मी मोठा अिजबात नाही पण होणयाचा य करतोय माझया वयि क आय यात मला काही गो नी कायम साथ िदली आिण तयाच गो ी तमहालािह साथ दतील आिण यशाचा मागर दाखवतील महणन फ माझया मनातलया काही गो ी तमहाला सागतो आिण ह करताना आठवण ना उजाळािह दता यईल कॉलज सपलया वर अ यास सपला असा िवचार मनातही आण नका कारण अ यास सोडला िक आपण कालबा य होतो कठलयाही कामात ामािणक पणा ठवा अगदी साध कामिह अस द िकतीतरी सग यतील ज तमचया वरचया स काराची परीकषा घतील असा सग नहमीच कसलया न कसलया तरी मोहात पडणारा असतो पण वतःचया मनाशी ामािणक रािहलात ना िक आपण न च ातन पढ जातो कठलही काम मनापासन करा त न च छान होईल आिण एकदा का आपलयाला कळल ह काम आपण छान कर शकतो मग न आवडणार कामिह आवडायला लागत दवावर ा ठवन सगळ करा महणज तयाचया प रणामाची जवाबदारी तयाचयावर ना खोट अिजबात बोल नका कारण त लपवणयासाठी परत परत खोट बोलाव लागल Research सबधीिह वाचन कायम चाल ठवा महणज कालबा होण टाळता यईल कधी समोरचा माणस कसा िदसतो ाचया पकषा तयाचया अगातलया गणाना आिण कतरतवाला जा ती महतव ा

ा ओळी िवसर नका रप लावणय अभायािसता न य सहज गणाशी न चाल उपाय काही तरी धरावी सोय आगतक गणाची ( समथर रामदास ) तमही आज जगाचया उबर ावर उभ आहात तमचया डोळयापढ गली साड चार वष कशी गली त यत असल ना आिण माझया डोळया पढ अजनही प आह िक सचती कॉलजशी सबध आलया पासनची १२ वष कशी गली आधी िव ाथ महणन आिण मग Lecturer महणन आिण काल िकती भरभर उडन गला ना आिण बरच काही माग सोडनही गला ना

Lecturer महणन जॉईन कलया नतरची 2५ वष महणज एक खप सखद अनभव होता कारण आपलया कॉलज

मधल सगळच िव ाथ िशकषकाचया मनाला चालना दणार असतात तयामळ खप छान वाटल आठवणी तरी िकती काढायचया ना अगदी तमचयावर चड िचडणयापासन ( COPD Lecture ससन म य क टीन म य जाण इआठवतय ना) त आपली व वत सदर दहरादनची ीप खरच अिव मरणीय आह ना दहरादन ीप म य आपली म ी कधी झाली तच कळल नाही आपण दहरादनला असताना भा य ीचा फोन

आलयावार तमही लोक ज ज काय करायचात ना त सगळ आठवन मी आिण भा य ी अजनही खप हसतो तमचयातलया िकती तरी जणानी माझयाशी आगदी वयि क अडचणीिह share कलया मला िततक जवळच मानलत खप छान वाटल तमच मनापासन कलल भावपणर SMS आजही मी जपन ठवलत अगदी मनात खोलात

तमचयातलया िकती जणाचा मी अगदी सगळयाचया दखात पाणउतारा कला असल पण ामािणक पण सागतो माझा उ श खप िनखळ होता त हा िवसरा बर का तमहा लोकाबरोबर research activities करताना िकती िविवध अनभाव आल ना आपलयाला खप िशकायला िमळाल तयाचयातन मला इथ Malaysia म य िशकवताना राहताना ास काहीही नाहीय पण सचती कॉलज ऑफ िफ़िजओ थरपीचया सगळया मलाची खप आठवण यत कायमच तमहाला खालील पक पिहली ओळ लाग पडल (दसरी ओळ नाही बर का ) अशी पाखर यती आिणक मती ठवनी जाती दोन िदसाची रगत सगत दोन िदसाची नाती माझयावरच तमच म कायम ठवल ना प कस वाटल त जरर कळवा डोळयातलया िनधारराचा पारा फटणयाआधीच िलखाण थाबवतो All the best Make our कॉलज Proud Make India Proud तमचा रोिहत rohitrohitsyahoocom

------------------------------------------------------------------------------------------------ ह प मी मलिशयाला आलयानतर सचती कॉलजाचया माझया िव ा याना िलिहलल आह

------------------------------------------------------------------------------------------------

-----------------------------------------------------------------------------------------------------------

सदर सािहतय माझी आई सौवसधरा जोशी िहचया lsquoहसरी पगतrsquo या पसतकातन घतल आह धन ी गोठीवरकर

----------------------------------------------------------------------------------------------------------

सौ वसधरा जोशी

सावधान वाचकहो िनणरय तमही ायचाय महणज मा या ाच उ र िह कथा वाचन झाली िक ायच काय सीमा सदानद सातपत ाचा सतकार वहायला हवा िक नाही िकती साधा आह ह आता सीमा महणज असमािदक वय वषर पचचाळीस उ ोग - पणर वळ खपलली आिण खपत असलली गहणी छद- भरपर मि णी जोडण व ग पा मारण अगदी फोन वर स ा आता सतकार महणज अगदी दहा हजार पय रोख व ीफळ असाच असावा अस माझ िबलकल महणण नाही पण मला तमही िवचारलत िक सतकाराच सव प कस असाव तर मी महणन एखादी छानशी यअर िसलकची साडी आिण पाव भाजी वर थडगार आईस म ीफळाची िह ज री नाही (उगाच खरवडत बसायला) पण काही महणा चागल काम कल िक कौतक ह व ालाच हव हो िक नाही तर तया िदवशी काय झाल नहमी माण आमच िचरजीव सहास व ह (सदानद) दोघही आपापलया कामावर गल दोघाची खाणी डब ा म य माझा सकाळचा वळ धडाधडा गला तयाचया पाठी नाच यात आिण त दोघ गल िक िवखरलल घर आवर यात साधारण पढला तास गला नतरचा वळ कसा माझा अगदी माझा एकटीचा पण साधारण एवढी उसतवारी होईसतो अकरा होतातच

मी अशी छानशी मािसक वाचत बसल होत हातात गरम कॉफ चा मग घरही कस छानस आवरलल एव ात बल वाजली एकटी असताना दार उगाच उघड नकोस सवसत मालाचया मोहात फस नकोस बावळटपणा करशील फरीवालही फसवतात अलीकड- इित सदानद आमच ह नावा माणच खरच नहमी खशालचड सारख आनदी असतात एकदा पसा आणन घरात िदला िक सपली काळजी अस तयाच असल तरी दररोज वडी बावळट तला काही

कळतच नाही िह कवा अशीच वाकय अगदी नमान सधी िमळाली िक मला ऐकवतात िह गो आमचया खानदानातच आह महणा ना महणज बायकाना वडया बावळट ठरव याची कारण आमच सप स ा अशीच री ओढतात आई अस नाही ग तला नाही कळणार त अशी कधी पिहली कधी दसरी री ओढतातच

तर दपारी साड अकरा पावण बाराला बल वाजली आज समोरची मीना भाभी घरात नवहती ती गली होती

ितचया माहरी मलाना घऊन आमचया वग म य फ दोन लॉक एका मजलयावर महणज आज मी एकटीच

होत मजलयावर नहमी सारख दर उघडल मला वाटल कॉलज सटडट असतील मसना जौरा हवाय का (ह

कॉलजला जायच सोडन ह असल धद का करतात हा मला नहमी पडतो) नाहीतर सलस गलर ह नवीन

याच महणन ग यात पडतील पण नाही मा या समोर होतया दोन गजराथी बायका

शजारचया घराकड बोट दाखवन ितन िवचारल तमारी बाजवाली कया गयी मला गजराथी कळत पण बोलता मा यत नाही मी कोण मीना भाभी अस महणताच ती महणाली तमारी बाजवाली मीना बन मारी बनपणी छ मग मी तयावर िमनाभाभी मायक गयी ह ४-५ िदन क बाद आयगी अस अगदी खर खर उ र िदल दोघ ची आपसात हळ आवाजात काहीतरी चचार झाली मग हातात छान मो ( ीमती वाटाव अस) पाक ट काढन ती महणाली शादीका इनवहीटशन दन का था आप जरा दगी कया आता शजारचया भाभीची कोणी म ीण ितला बोलवायला आली तर त िनम ण यायलाच हव काही शजारधमर आह िक नाही मी लगच महटल हा हा ज र दगी मी त हातात घताना पढच जाळीच दर उघडल आता काय खा ी झाली होती भािभचया कोणी म ीणच तर होतया तयातली दसरी महणाली थोडा पािन िमलगा कया मलाच माझी लाज वाटली मी दोघ ना आत बसायला बोलावल पखा स होताच आत जाऊन दोघ ना नवीन कलल कोकम सरबत लासातन घऊन आल बरोबर थोड पाणी स ा तहानला आधी पाणी हव महणन एव ा पाच सात िमिनट तया बाहरचया खोलीत बसलया होतया दोघी पाणी सरबत यायलया तमही कठन आलात अस मी िवचारलयावर अगदी भािभचया माहर जवळचच गोरगाव नाव सािगतल चागली चार पाच िमिनट झाली असतील तव ात तयातली एक महणाली अजन आमहाला बरीच बोलावणी करायला जायच आह तव ात दसरीन सवताची साडी बघन ितला महटल साडीला घाण लागली आह िहचयाकड धऊन घऊ का खरच ितचया छान साडीला काळा िचखला सारखा डाग िदसत होता मला ती महणाली ऑ टी मी हा डाग जरा तमचयाकड धऊन घऊ का मी हो महटल ितला बाथ म दाखवल आता बाहर दसरी बाई अन मी बोलत बसलो होतो पण मला काहीतरी वगळच जाणवल अतमरनान सािगतल िक काय कणास ठाऊक पण एव ा वळ मा या घरात घडत असलल रामायण आधीही कठतरी घडलया सारख वाटल णाधारत आठवल गलयाच मिह यात िवजन फोन वरील ग पात सािगतलली ितचया नातवाईकात घडलली चोरी त सवर झाल होत बो रवलीला नीना िवजची सकखी मावस बिहण दपारी अगदी एकटी घरात तया िदवशी समोरचा लॉक नमका बद त गल होत कठतरी ल ाला बल वाजली नीनान दार उघडल दोन बायका अगदी छान

काजीवरम सा ा नसन कानात िहऱयाची कडी ग यात दािगन कसात कदब घातलला नीनाला महणलया तया तमचया समोरचया बा ना इनवीटशन ाल का तयात नीनान नाही मह याचा यतोच कठ नीना महणाली हो ज र दईन पाक ट हातात दताना तयातली एक नीनाला महणाली जरा पाणी ाल का यायला नीनान दोघ ना पाणी िदल तयातली एक महणाली आमहाला अजन बरीच बोलावणी करावयाची आहत बराच वळ जाईल मी जरा toilet जाऊ का

ात ही िननाला गर वाट यासारख काही नवहत तयामळ नीना सहजच महणाली हो हो जा ना मग एक toilet ला गली आिण दसरी िननाशी ग पा मारीत होती थो ाच वळात ती आतली बाहर आली आिण नीनाला महणाली अहोतमचा नळ िबघडला आह का बदच होत नाहीय नळ सोडलला होता पाणी उघ ा दारातन बाहर यत होत नीना सार या गिहणीला ह चालण शकयच नवहत

मगापयत नळ अगदी विसथत होता आिण आ ाच काय झाल नीनाला पडला नीना लगच उठली नळ खाली असलयामळ वाकन बद करायला बघत होती तव ात तया दोघी सराईत सशीि त भाम ानी ितला मागन च आत ढकलली आिण बाह न सरळ कडी घातली नीना िबचारी सडासात अडकली सवताचया घरात दोघ नी घर धतल ितच

नीनाच ओरडण तया छो ा िखडक तन एक जाऊन कणी यण कठीणच होत िबचारी नीना दोन तीन तासानी

समोरचया िबलड ग मधलया लोकाना कळलयामळ सटली एकदाची पण चोरी ज बर होती घरात असलयामळ

कपाटाचया िकललया पण कपाटालाच होतया दोघी भाम ाना चागलच फावल

मला सगळ जसचया तसस आठवल घशाला कोरड पडली हाताला कप सटला पण आता डगमगन चालणार नवहत िहममत धरायलाच हवी अशा वळी आतली डाग धवायला गलली चोरटी आता बाहर यईल मला महणल ऑ टीतमचा नळ िबघडला आह का णभर मी स झाल काय कराव तया दोघीही िध पाड उच होतया आिण मी एकटी होत आताचा काळ मा या कसोटीच होता आिण दवाचा होता आिण एव ात फोन वाजला मी लगच ठरवल ा फोनचा फायदा यायचा आललया फोन वर टपन आमच कोणत िबल िकती र म सािगतली जात होती पण मी मा इकडन हलो ह बोला कदम साहब काय िनघालाय महणताय घरी यायला हो पण अजन नाही आला आला िक सागत चौक वर फोन करायला आतली भामटी बाहर आली आिण तससच महणाली ऑ टीतमचा नळ िबघडला आह वाटत बदच होत नाही िननाकड घडललच मा याकड घडत होत बाथ मचा नळ दारापासन चागला तीन चार पावल आत होता महणज मला न ढकलतािह तया सहज क ड शकत होतया

तव ात माझ फोनवरच बोलण ऐकणाऱया दसऱया चोरटीन िकसका फोन था अस मला िवचारल मी

महटल मरा लडका इधर थाना पोलीस सटशनप इनसपकटर ह उधरस फोन था अभी आयगा

माझ बोलण एकन तया दोघी चपापलया एकमक ना नजरन खणा क न उठलया मला महणलया आमही िनघतो दोघी घराचया बाहर गलया मी िन ास सोडला दो ही दार लावली उघडा नळ अगदी सहज बद कला नळाला काही झालच नवहत सा ात दोन चोर ा मा या घरात यऊन गलया होतया ि याही क शात कमी नाहीत ह खरच आह महणा ा ातही आघाडी मारतायत िक काय तया गलया आिण माझा बाध कोसळला मा या घरावरच जीवावरच सकट टळल होत मी ीमती थाटाच त इनवहीटशन काडर उघडन बिघतल त एका होऊन गललया ल ाच होत महणज तयाचा बत माझ घर लट याचा होता मा या घरात होणारी चड चोरी कवळ मा या ग पाचया छदामळ आिण थो ा या चालाखीमळ वाचली होती मी पोलीस सटशनइनसपकटर अशी नाव घतलयामळ व तो घरीच यतो आह महटलयामळ तया घाबरलया आिण पळालया बघा वाचकहोमहणन महटल आज माझा छोटासा घरगती सव पाचा सतकार वहायला हवा िक नको जरी मी वडी बावळट काही न समजणारी असल तरी माझच घर मी वाचवल अस महणताना तसच बरोबर जाऊ द हो सतकाराच काय एवढ पण ा गो ीचा पच तमचया साठी बर का ज बो रवलीचया िननाकड झाल ठा याचया सीमाकड झाल तच कदािचत तमचया घरात स ा होईल तर फ सावधान

_____________________________________________________________________________________________माझ आजोबा ी वा यवलकर या या किवता ऐकतच मी लहानाची मोठी झाल इ जी म य ऑनस िमळवनही याची मराठीची गोडी कधीच कमी झाली याची अशीच एक मला भावलली ही किवता बघा तमहालाही पटतय का अिदती मळ

lsquoमममीrsquo महणोिन कोणी lsquoमममीrsquo महणोिन कोणी आईस हाक मारी मा या मना मराठी ती होय शोककारी श दात सौ य lsquoआईrsquo lsquoमममीrsquoत तच नाही त वड इ जीच सीमाच यास नाही गल जरी िफरगी सोडन दश माझा आई त या िशरी ग तो भार इ जीचा

आई जरी मराठी वदविन lsquoमममीrsquo घई बाळावरी ित या या स कार तोच होई आता इथ lsquoनसरीrsquo lsquoकजीrsquoत बाळ जाई फसव नाव lsquoिकलिबलrsquo ओढन यास नई lsquoथक यrsquo कस महण मी lsquoसॉरीrsquoच हा जमाना आह अजन यथ परक बाड-िबछाना

lsquoबथड हपी ट यrsquo महणताच बाळ आता lsquoमममीrsquoस lsquoजॉयrsquo होई lsquo सगसागrsquo तोच गाता आता िनराजनाची फलवात हाय थ पटन मणब या िवझातच यात अथ कापन कक आता मोठाच बाळ होई कोशात श द lsquoआईrsquo माघार तोच घई रा यात या मराठी कौतक इ जीच िवसराच पज जीण lsquo ॉमीसrsquo अमताच lsquoक-जीrsquoत इ जी या िमळता वश बाळा शाळा नको मराठी लावा तयास टाळा lsquoएिलफट गॉड rsquo होई lsquo ल सगrsquo तोच दई मा या मना मराठी lsquoअ ज टrsquo तच होई

ी वा यवलकर

प ी डॉ काश आमट ा या काशवाटा ा प तकातन घतलला हा उतारा आह ामळ सबिधत लखका या व काशका या कॉपीराईट अिधकाराच उ लघन झाल आह याची मला जाणीव आह पण िह मडळी व याच वशज या

क यामागील माझी भावना समजन घतील अशी माझी आशा आह कारण हा लख मी िस ी कवा अथ ा ीसाठी कलला नसन डॉ आमट ा या कायाची लोकाना क पना यावी हाच ा मागील हत आह िम लद कारकर ____________________________________________________________________________________

या कॉलरा या साथीतील एक सग मना या तळात असा जाऊन बसला आह क तो हटतच नाही एक बाई एका लहान मलाला घऊन आली होती उपचार क यावर सलाईन द यावर त मल जरा सधारल याबरोबर ितन या मलाला आम याकड सोपवल आिण ती लगच िनघन जायला लागली आमचा एक

कायकता ितला हणाला अशी कशी या मलाला सोडन जातस या याजवळ थाब याला पण बर वाटल क जा यावर या बाईन सािगतल कॉलरा या साथीन काल माझा नवरा मला दो ही मलाना लागण झाली हणन याना घऊन इकड िनघाल तर एक मल वाटतच गल याला तसच झाडाखाली ठवन ाला घऊन

आल आता ाला जरा बर आह तोवर जावन याला प न यत इतका क ण सग होता हा आ ही सगळच स झालो कोण कणासाठी रडणार डो यातल पाणीच आटन जाव अशी िह प रि थती अस कसोटीच धीर खचवणार सग खपदा आल पण यामळ इथ कामाची कती गरज आह हही न ान काळात गल पाय माग यायचा नाही ह डो यात प होत यामळ यातनही आ ही एकमका या मदतीन माग काढत गलो टकन रािहलो काम वाढवत गलो

आपल घर

२००१ साली वभव फळणीकर नावा या अकरा वषाचा म य एका दा प यान फार वग या तहन पचवला अगद एका हद गा यात हट या माण तम बसहारा हो तो कसी का सहारा बनो यानी तरा अनाथ मलाना आ ण १३ अनाथ मलीना सहारा दला ह काच घर दल याची राह या खा याचीच नाह तर उ म िश णाची सोय ह आपल घरन कली दरवष मी आ ण माझ कटब अगद आमच ह काच घर अस या सारख ितथ जातो पाऊल टाक या टाक या एक लहान मल हात जोडन नमःकार करत मग पटकन वचार मनात यतो अर अस आप या घर ज हा कणी यत त हा पाथ आ ण मीरा अस हसत

मखान आवभगत करतील ना

कणीह पाहण आल क आपल घर सःथच यवःथापक वजय फळणीकर हसत मखान

ःवागत करतात नवनवीन उपबमाची मा हती दतात नकळत ितथ या मावशी थड पाणी आ ण गरम चहा प यात ठवतात काह णातच आपल घर सग याना आपलस करत फळणीकर आ ण या या प ीन हा पारमािथक उपबम खर तर आपल दख वसर यासाठ या या मलाची उणीव भ न काढ यासाठ दहा वषापव स कला यात याना चड अडचणी हाल-अप ा सोसा या लाग या आ ण अजनह हा खडतर वास स च आह पण कठह खत तबार अप ा नाराजी अ जबात दसत नाह

यथील २६ मलाना ह याच आई-बाबा नसतच शालय आ ण ता ऽक िश ण नाह तर िनरिनराळ कौश य स ा िशकवायची यवःथा करतात यथील औ ोिगक िश ण

किात मलाना सगणक िश ण िशवणकाम ःब न ट ग ऑफसट ट ग ऑ फस

फाईल बनवण िशकवल जात नसतच शालय िश ण नाह तर ा जगात ःवतः या पायावर उभ राहायला िशकवतात एक सजन कत ववान य बन व याच काम ह

फळणीकर दा प य करतात

हा सारा याप जग या यापर न उ म बनव याच काम होत त बढयाच लोका या

आपलक न आ ण मदतीन मदत काय ःव पाची आ ण कशी असावी ाची क पना ौी वजय आप याला दतात पण अ टाहास आमह क वा अप ा ठवत नाह त कडबर

कक प ा दान खार क खोबर ा ह आजवान सागतात

यदा या भट त तर मी चाटच पडलो आता आपल घर म य आजी आजोबा आल आहत

िसहगड पाय यापाशी अजन एक बःतान बसवल आह सौरऊजा छोट शी बाग यात

फळभा या फल एक दभती गाय पारपा रक साधन नसिगक खत योगासन ाथना ह

दवसाच िनयम अगद काटकोर पण पाळल जातात वभवला जस वाढवल असत तस ह पतीप ी ा २६ मलाना वाढवतात या यावर माया करतात सःकार दतात यामळ चकनह मा या िलखाणात क वा कणा याह बोल यात

आपल घरला अनाथाौम कधी सबोधल जात नाह उलट मी हणन क यक

जाणकार आई-बाबानी थोडा वळ तर ितथ जाऊन आपल घर न क पाहाव lsquoितिमरातन तजाकडOtilde ह याची नसती रोजची ाथनाच नाह तर जग याची सक पना आ ण उ श आह नकतच वजय फळणीकरानी एक पःतक दल नाव होत पराजायाकडन वजयाकड वाचल पाना-पानाग णक अगावर काटा आ ण डो यात

पाणी यत world belongs to such people वजय फळणीकर ह एक रणाःथान

आहत

एक सामा जक बािधलक हणन माझ आप याला आवजन सागण आह क

या यासारखी चळवळ खटपट माणस ा जगात आहत या यामळ समाजात एक

स यवःथा आह अशा उपबमाना आ ण माणसाना आपण आप या पर न भरभ न

सहा य कराव त वळ दऊन कवा मलाना िश ण दऊन दल तर उ म आिथक

सहा यास apalagharyahoocom ला ज र भट ा

आप या घरातील घरपणाला बहार यावी आप या आ ण आप या मला या सामा जक

बािधलक या सक पना ःप यात अशी मनात खाऽी बाळगन पढ या वळस प याला

ग यावर आपल घरला न क भट ातथील आजी-आजोबानी आता १६ जणाना राहता यईल अशी गःट हाऊस सस ज कली आह

आपल घर म य आपल ःवागत उ म प तीन होईल ाची फळणीकरा तफ खाऽी असावी फळणीकराचा दर वनी बमाक ००९१-९८५०२२७०७७ ००९१-२५२३२९९ असा आह आपल घराचा चाहता कौःतभ पाठक आ ण प रवार

y~igraveu~v~ibrvbarjfiacute

िच कला- वद पराजप

सौ वसधरा जोशी माउस

एकदा एक उदीर बा पावर सला

पढ मोदक नको हणत रागावन बसला

दवा त ही आहात हण ब ीची दवता

का मला अस मग िनर र ठवता

तम या जवळ बसन मी रािहलो अडाणी

दररोज ऐकतो आर या आिण गाणी

उदरा या शारीन बा पा हसला

माउस हणन उदीर कॉ यटर समोर बसला

एका डो याची आई

एका गावात एक बाई आपलया छो ा मलाबरोबर एका छो ा झोपडीत राहात

होती आपलया मलाला काही कमी पड नय हणन दवसरा एक क न ती काम

करत अस पण या छो ा मलाला मा आपली आई अिजबात आवडत नाही तो

ितचा ितर कार करत असतो कारण ितला एक डोळा नसलयामळ ती भसर दसत

असत आईला तो शाळतही यऊ दत नसतो

एकदा एका काय मासाठी आईला शाळत जाव लागत पण ितला बघन कठ त ड

लपवाव ह मलाला कळत नाही रागाचा एक कटा टाकन तो ितथन पळन जातो

घरी आलयावर तो आईला चड बोलतो कशाला आली होतीस शाळत आता

माझ िम मला िचडवतील मी उ ा शाळत कसा जाऊ तला

एक डोळा का नाही मला त अिजबात आवडत नाहीस वगर

वगर आई काहीही बोलत नाही आपण आईला अ ात ा बोललो

याच मलालाही काही वाटत नाही रागान तो नसता धमसत

असतो आईशी काहीही न बोलता जवतो आिण झोपतो रा ी कधीतरी याला

जाग यत तर आपलया मलाची झोपमोड होऊ नय अशा दबकया आवाजात याची

आई रडत असत पण याचही याला काही वाटत नाही एका डो याचया

आपलया आईचा याला अिधकच ितर कार वाटायला

लागतो या णी तो िनणय घतो िशकन खप मोठ हायच

आिण इथन बाहर पडायच

या माण तो खप अ यास करतो उ िश णासाठी मो ा शहरात यतो

नामवत िव ापीठातन पदवी िमळवतो मो ा कपनीत मो ा ददयावर काम

क लागतो एका सदर मलीशी याच ल होत याला एक मलगा एक मलगी

होत आता याच कटब पण होत कारण ह सदर िच िबघडवणारी एका

डो याची याची आई ितथ नसत तो ितला जवळजवळ िवस न गलला असतो

अितशय सखात असतो

एक दवस याचया घराच दार वाजत दारात एका माणसाबरोबर याची तीच

एका डो याची आई उभी असत ितला बघन याची मलगी घाब न

आत पळन जात तो आधी च ावतो आिण मग वतःला सावरत

ितला हणतो कोण आहस त इथ का आलीस बघ माझी मलगी

तला घाबरली

मी ब तक चक चया प यावर आल अस काहीस पटपटत आई िनघन जात

ितन आपलयाला ओळखल नाही अशा समाधानात () मलगा दार लावन घतो

काही दवसानी माजी िव ाथ समलनासाठी याला याचया शाळतन प यत

परत या गावात जाऊ नय अस वाटत असतानाही तो समलनाला जा याचा

िनणय घतो ऑ फसचया कामासाठी जातोय अस बायकोला खोटच सागतो

समलन पार पडत कठलयातरी अनािमक ओढीन याची पावल याचयाही नकळत

झोपडीकड वळतात दाराला कलप असत शजारची बाई याला ओळखत आिण

एक प दत त प याचया आईच असत तो वाच लागतो मी खप आय य

जगल त याकड आता मी परत कधीही यणार नाही पण त कधीतरी यऊन मला

भटावस अशी माझी खप इचछा आह शाळचया समलनाला त यणार ह कळल

होत पण ितथ यऊन तला भटायच नाही अस मी न ठरवल कारण मला

मािहती आह एका डो याची ही तझी आई तला आवडत नाही मला एकच डोळा

का असही त मला एकदा िवचारल होतस त हा त खपच लहान होतास हणन

मी काही उ र दल नाही पण आज सागत बाळा त लहान

असताना एक अपघात झाला या अपघातात त तझा एक

डोळा गमावलास एका डो यान त सपण आय य कस

जगणार या िवचारान मी हराण झाल आिण माझा एक डोळा तला दला मला

तझा खप अिभमान आह त मला ज बोललास कवा मा याशी जसा वागलास

यासाठी मी त यावर अिजबात रागावलल नाही तझ मा यावर खप म आह

असाच िवचार मी करत कधी काळी मा या भोवती भोवती खळणारा त मला

नहमी आठवतोस

प वाचन मलगा ढसढसा रड लागला जी कवळ

याचयासाठी जगली वतःचा सवात मह वाचा अवयव िजन

याला सहजपण दऊन टाकला ितचयाशी आपण कती िनदयपण वागलो याला

चड पशचा ाप झाला तो आईला मोठमो ान हाका मा लागला पण आता

याचा काय उपयोग होता

मनाच ोक

गणाधीश जो ईश सवा गणाचा | मळारभ आरभ तो िनगणाचा || नम शारदा मळ च वार वाचा | गम पथ आनत या राघवाचा ||१||

सगम अथर- जो गणपती सवर लोकाचा ई र व सवर सदगणानी नटलला आह जो अनािद आह अनत आह जो असखय गणानी य आह व जी शारदा चार वाणीची जननी आह अशा दवतास नमःकार कर या व ौी रामरायाचया मागारन जीवनाची वाटचाल कर या

मना स ना भ पथची जाव | तरी ीहरी पािवजतो वभाव || जनी न त सव सोडनी ाव | जनी व त सव भाव कराव ||२||

सगम अथर- ह सजजन मना त परम राच ःमरण िनतय ठऊन भ ीन वयवहार कर तयामळ तला सहजच ौीकण सनन होतील कपा करतील कारण तो तयाचा ःवभावच आह माऽ त सजजन लोकाना ज आवडत नाही िनदनीय चकीच वाटत तस वाग नको व लोकादरास पाऽ होणार वदनीय अस

आचरण ठव भि पथ महणतात तो हाच

भात मनी राम चतीत जावा | पढ वखरी राम आध वदावा || सदाचार हा थोर सोड नय तो | जन तोची तो मानवी ध य होतो ||३||

सगम अथर- ातःकाळी उठलयावर थमतः ौीरामाच दवाच ःमरण कराव नतर वखरीन महणज तोडान मोठयान lsquoरामrsquo नाम घयाव हा सदाचार नहमी पाळावा सोड नय असा सदाचारान राहणाराच

मनय गौरवास पाऽ होतो धनय होतो

मना वासना द कामा न य र | मना सवथा पापब ी नको र || मना धमता नीती सोड नको हो | मना अतरी सार िवचार राहो ||४||

सगम अथर- र मना द इचछा मळीच उपयोगाची नाही पापी िवचार स ा मळीच अस नय धमारन व नीतीन वागण सोड नको मना हा ौ िवचार अतःकरणात जपन ठव

मना पापसक प सोडनी ावा | मना स यसक प जीव धरावा || मना क पना त नको वीषयाची | िवकार घड हो जन सव ची ची ||५||

सगम अथर- मना कधीही पापसकलप मनात यऊ दऊ नयत नहमी मनात सतयसकलप जागवावत मोह

पाडणाढया वःत व िवचार याची कलपनाही कर नय पापसकलप पापब ी व िवषय-िवकार यामळ लोकात समाजात आपली छीथ होत उपहास होतो महणन नहमी सतयसकलप करावत

hhbrvbarbrvbarbrvbarbrvbarkkparaparaacircacirckkbrvbarbrvbar ==acircacircllparapara ffparapara

कोबी वड सौ काचन मिनष काबळी

सािह य- १वाटी कीसलला कोबी २ वा ा िभजलली चणा डाळ १ इच आल ३-४ लसण पाक या १चमचा हळद िजर ३-४ िह िमर या को थबीर १२ चमचा ओवा मीठ तळ यासाठी तल इ यादी कती- थम कोबी कीसन यातल पाणी काढन टाकाव नतर चणा डाळ आल लसण िजर िमरची एक थोड जाडसर वाटाव त वाटण एका बाउल म य काढन यात कीसलला कोबी मीठ हळद ओवा को थबीर घालन एक कराव व याच छोट छोट गोल वड तळ हातावर थापन तला म य खरपस तळाव सॉस क वा खोब या या चटणीसह खा यास ाव_____________________________________________________________

फल - िबि कटापासन बनवलली चॉकलट सौ शीतल सतीश हा सािह य- १२५ म म का (बटर) २५० म मकिवटीज डायज टीव (McVities Digestive) िबि कट ४ टबल पन कीसलला नारळ ४ टबल पन कोको पावडर ४ टबल पन मध सका मवा आवडीनसार बनिव याची प त १ एका िपशवीम य कवा भा ाम य िबि कट घवन याचा चरा करावा २ एका भा ात म का घवन तो िवतळवा ३ यात िबि कटाचा चरा िखसलला नारळ कोको पावडर मध व सका मवा घाला ४ वरील िम ण एका पसरट भा ाम य ओताव ५ याच छोट लाड वळाव ६ वळलल चॉकलट लाड आवडीनसार कोको पावडर कीसलला नारळ कवा स या म ान सजवाव _________________________________________________________________________

बालशाही सौ शलजा जगदीश िशद

सािह य- २ १२ कप (५०० म) मदा ३४ कप तप (िवतळवन थड कलल) दही १२ कप १२ चमचा ब कग सोडा २ १२ कप साखर तप तळ यासाठी कती- म ाम य ब कग पावडर दही आिण तप घालन घ मळाव साधारण एक तास झाकन ठवाव ३ इचाच समान गोळ क न हल या हातान दाबन ख ा बनवावा तळ यासाठी कढईम य तप गरम कराव गरम झा यानतर गोळ मद आचवर तळन यावत एक दोन वळा पालटन लाल रग आ यानतर बाहर काढन ताटाम य ठवावी साखरम य साखर िभजल एवढ पाणी घालन गोळी पाक बनवावा गस बद क न पाकात तळलली बलीशाही घालावी चार त पाच िमिनट बालशाही पाकम य ठऊन नतर िचम ा या सहा यान बाहर काढन थड करावी थड झा यानतर हवाबद ड यात भ न ठवावी िह बालशाही आठ त दहा दवस टकत टीप- गोळीपाक तयार झाला की नाही ह पाह यासाठी एका बशीम य पाणी घऊन एक थब पाक घालन बघावा गोळी बशी या तळाशी तयार झा यास गस बद करावा

आ दती मळ शवची भाजी सािहतय- २५० ाम जाडी कडक ितखट शव ३मोठ काद जाड िचरलल ७-८ लसण पाक या

छोटा आ याचा तकडा एक छोटा चमचा धन िजर सक खोबर छोटातकडा २-३लवगा ४-५ िमर २-३ वलची सक लाल िमरची ४-५ दालिचनी तकडा थोड तल एवर ट गरम मसाला १छोटा चमचा मीठ चवीनसार कती- तर साठी कादा लसण आल आिण बाक सव मसा याच समान थो ा तलावर चागल परतन याव नतर गार क न थोडस पाणी टाकन िम सर मधन एकदम बारीक वाटन याव १ छोटा चमचा तल तापवन यात ती प ट आिण गरम मसाला )चवी माण (घालन तल सटपयत परतवन यावी नतर यात गरम पाणी घालन पातळ तर सारख कराव ती तर उकळवन यावी एकदम शवटी मीठ घालाव तर थोडी पातळच आस ावी जवायला याय या वळी गरम करताना यात शव टाकन परत उकळाव या बरोबर क ा कादा िलब छान लागत ही तर िमसळीसाठी पण वापरता यत

क या कवा उपज पोह

सािह य-१वाटी तकडा तादळ ( ोकन राइस) frac12 वाटी शगदाण frac12 वाटी चणाडाळ कडीप ा िहर ा िमर या िजर फोडणी साठीndashतल मोहोरी िहग हळद ितखट िजर कडीप ा मीठ चवीनसार कती- तादळ लालसर भाजन याव गार झा यावर िभजवन ठवावत डाळ दाण पण िभजवन ठवावत दो ही ४ -५ तास िभजवाव क या करावया या वळी थम तादळ उपसन ठवाव तल तापवन फोडणी क न यावी यात तादळ घालन छान परतावत तादळ परतत असताना डाळ आिण दाण िजर िमर या कडीप ा मीठ आिण थोड पाणी घालन िम सर मधन बारीक क न याव तादळ परतन झाल क िम सर मधल वाटण यात घालन नीट एक क न याव मग बारीक आचवर झाकण ठऊन क या होऊ ा ा मधन मधन हलवाव वाटल तर थो ा पा याचा िशपका ावा मोकळ झालल वाटल क गस बद करावा कोिथबीर घालन खायला याव याबरोबर दही कवा िलबाच उपासाच लोणच आिण क ा कादा छान लागतो तादळ डाळ आिण दाण ा मळ क या हा पदाथ पण अ होतो

ई-िवशषाक ऋणानबध सपधच उ र-

सपधसाठी ि िच छऽपती िशवाजी महाराज ितभाताई पाट ल रामदास ःवामी प डत भीमसन जोशी िसधताई सपकाळ पाडरग सदािशव सान (सान ग जी) डॉ बाबासाहब आबडकर िनळ फल

लता मगशकर शकर महादवन

ःमता पाट ल सी ड दशमख

लोकमा य टळक ध डराज गो वद फाळक (दादासाहब फाळक) जयत नारळ कर झह र खान

प ल दशपाड मधर भाडारकर ान र म ाबाई िनव ीनाथ सोपानदव ौयस तळपद

नाना पाटकर आशतोष गोवार कर डॉ काश आमट मदा कनी आमट हमत करकर ःवात यवीर सावरकर वजया महता

सिचन तडलकर डबजी झगराजी जानोरकर (गाडगबाबा) मोहन आगाश माधर द त व ठल कामत दिलप वगसरकर वण वामन िशरवाडकर (कसमामज) ज बार पटल सोनाली कळकण रामचि नरहर िचतळकर (सी रामचि) ा मध दडवत सा वऽीबाई फल आ ण

सिचन पळगावकर अशोक सराफ महा मा योितबा फल

महश कोठार सयाजी िशद नरि दाभोळकर शाताराम राजाराम वणकि ( ह शाताराम) सनील गावसकर अतल कळकण इतर छायािच गणशो सव एस ट महामडळाच िच ह शतकर कःती गढ पाडवा गट व ऑफ इ डया आषाढ एकादशी रायगड

क कण र व मबईचा ड बवाला नागपचमी

हता मा चौक पाट मबईकर वट पो णमा

सपधचा िनकाल

थम पा रतोिषक- सतोष साळक

ि तीय पा रतोिषक- शरय परब

ततीय पा रतोिषक- मज मळजकर

_______________________________________________________________

आपला अिभ ाय ज र कळवावा आमचा प ा- Emarathiklgmailcom

-----------------------------------------------------------------------------------------

कौसतभ पाठक

आजोबाचया गो ी

माझ आजोबा जाऊन आता १४ वष उलटली पण अजनही घरी द डला गलो की वाटत ग ाला टकन पाढ या सवचछ सदयात एकटच प खळत आमहा नातवडाची वाट बघत आहत आमच आजोबा कोडी घाल यात गो ी साग यात किवता ोक पाठातरात एकदम तरबज

तयाचया त डाचा दानप ा अखड चाल अस त आमहाला महाभारताचया मदानापासन त रामायणात या रामदासानी सािगतल या कथचया ठीकाणापयत अगदी सहज घऊन जायच आमच घर द डला भरवबा िव ल आिण मा तीचया म दरानी घरलल एकदम कडक सोव या ओव याच घरी खप गद झाली की सग या नातवडाना घऊन आजोबा सगळी दवळ हडावयाच हमाडपथी भ िव ल म दरात तयाकाळी कसतीसाठी एक जागा पण होती एकदा मी तयाना महणालो आजोबा तो बघा तो रमया मला भटक ा महणन िचडवतो आजोबा महणाल तयाला महणाव खळ की कसती आिण हरलास तर िचडवण बद करणार का िवचार मला अजन आठवतय आठ वषाचा मी बारा वषाचया रमयाला उचलन पटकला होता चीत झा यापासन रमयान भटक ा कधी महटल नाही आजोबा सोबत असल की अस अगात सचारायच

मग आजोबा मा ती म दराचया तळशी कठ ावर बसन गो ी सागत तयातली रामदासाची एक गो आजही मला आठवत आजोबाची िह गो खप अथपण अन बोधक होती रामदास एक हजार वषानतर स ा रामायण जस होत तस सागत असत राम एक झाला पण कथा ज हढ िलिहणार त ह ा पण रामदासाची कथा इतकी ततोतत की हनमान स ा यऊन कथा ऐकत अस रामदासाची कथा ऐकता ऐकता सार ोत अगदी म म ध हायच हनमान (वष बदलन आलला) खप खश हायचा आिण आ यच कत स ा कारण कथा जशीचया

तशीच असायची अहो माणस आप या डो यासमोर घडलली कथा स ा थोडी पदरच जोडन सागतात पण रामदास रामायण जसचया तस सागताना पा न हनमान रामदासाचा स ा भ झाला पण एकदा एका स याकाळी हनमानाला एक चक सापडली रामदासाचया साग यात एक िवसगती आली होती हनमानान उठन सािगतल रामदास ह सव बरोबर पण एका गो ी म य आप याला सधारणा करायला हवी आपण महणत आहात की हनमान ज हा अशोक वा टकत गल त हा श चाद या माण पाढरी फल उमलली होती ह चक आह फल लाल रगाची होती रामदास महणाल महाशय जरा शात राहा आिण कथा ऐका फल पाढ या रगाचीच होती हनमानाला राहवना तयान सवतः बिघतलली फल तयाला राहवणार कस रामदास महणाल आपण कथ म य तयय आणत आहात

कपया खाली बसा फल पाढरीच होती आता मा हनमाला आला राग अजन हनमान अ कट होत आिण तयानी साधारण माणसाचा वष धारण कला होता आता आपण सवतः बिघतलली गो कणी खोटी सागत असल तर कणालाही राग यईल आिण ह तर ख हनमान की हो

हनमन लगच ख या पात कट झाल आिण महणाल मीच हनमान आह आता सागा तमच काय महणण आह फल लाल होती की पाढरी रामदास काय कमी त महणाल असाल तमही हनमान पण फल पाढरीच होती आता मा पचाईत आली दोघ राम-सीतकड गल हनमान महणाला हा एक मन य याला मी सागतोय की फल लाल रगाची होती पण ऐकायच काही नावच नाही ह आहत की सग याना सागतायत फल पाढरी होती महणन त स ा हजार वषानतर राम सीता महणाल हनमान माग माफी या रामदासाची फल खरोखर पाढरीच होती अर तयावळस त इतका

ोधीत झाला होतास की तझ डोळ र ान लाल झाल होत आिण तला फल लाल दसत होती आजोबा थोडा वळ थाबन महणाल अस अस शकत गो खरी की खोटी हा भाग िनराळा पण ह न ी की आपण ज बघतो तयात आप या डो याचा उपयोग असतो आप या अतकरणाचा भाग असतो आपण जस असत तस बघतच नाही हीच आजचया काळाची स ा खत आह आजोबा सागायच की जो आह तस पहायला िशकतो तो खरा िव ान माणस या माणसाची द ी आह तस बघ यात बाधा घालत नाही तयाला योगी महणायच गो सपन आज अनक वष झाली पण अजन ताजी-तवानी वाटत आिण जासत गरजचीही

तयक वािह यावर आिण वतमानप ा म य होणा या गो चा िवपयास होताना बिघतल की अस वाटत की का नाही दवान ा सग याना मा या आजोबासारख आजोबा दल यानी सहज एका कथतन िशकवणक दली की आपल िवचार घडणा या गो वर आरोिपत कर याची सतयावर रोव याची गरज नाही सवतःला

आिण सवतःचया अ पलपोटी सवाथाला जरा बाजला ठऊन जगात या घडामोडी का नाही माणस बघ शकत श य होऊन एखा ा गो ीचा वध नाही का घऊ शकत आपण अशा अनक ाची उ र आपण शोधत असतो आिण अशावळस कणी ऋणानबधात या ठिवतली माणस (जस माझ आजोबा) साद घालतात आिण चह यावर आपसक हस उमटवतात ा ऋणानबध अका ार अशी ठवणीतली माणस जोडली जावी हीच ाथना

सकारातमक ाळ िम लद कारकर

_____________________________________________________________________________ माणसान नािःतक असाव की आिःतक हा जयाचा तयाचा आह पण बहतक नािःतक माणस एक तर ौ ाळ

माणसाची िखलली उडवताना िदसतात नाहीतर तयाना उपदश करताना िदसतात नािःतक माणसाब ल मला राग

नाही अधौ न अघोरी कतय करणार याची वकीली दखील मला करायची नाही पण माणसाची कशावर तरी ौ ा असावी अस मला वाटत मला अस वाटत महणन इतरानाही असच वाटल पिहज असा माझा िबलकल आमह नाही िकवा हा लख िलिहणयाचा तो उ श दखील नाही हा लख नरि दाभोळकरासारखया अधौ ा िनमरलनाच महान कायर करणार या माणसासाठी िलिहलला नाही तयानी जया पिरःथतीत आिण जया लोकासाठी ह कायर कल तयाब ल मला चड आदर आह पण कवळ लोकानी आपलयाला सधारललया िवचाराच समजाव आिण कठलीही सकारातमक

गो हातन घडत नाही महणन नािःतक झाललया लोकासाठी आह________________________________

काही माणस आि तक असतात तर काही नाि तक काही माझयासारख असतात मी न सावजिनक गणपती बघायला जातो पण मडपातील पस टाकायची पटी िदसली क दव स होत असला तरी ितथ थाबत नाही र तयात जाता जाता कठ दव दशन झाल तर लगच तयाला पाया पडायच आिण बदलयात लगच आज ऑिफस मधय काम कमी अस द घरी गलयावर बायकोन ldquoऑिफस मधय स ा िदवसभर हच करत असतोस नrdquo अस न सनवता वि थत नट वर महतवाची (माझया द ीन) काम क ावीत मलान घरातील कठलयाही व तची वा वतः या अवयवाची मोडतोड कलली नसावीrdquo असा भरघोस आशीवाद मागन पढ जातो

थोड यात वतः या सोयीनसार ा जपणारी माझयासारखी माणस दखील ा जगात आहत आिण मला नाही वाटत ात आमच काही चकत असल कारण lsquoदव आहrsquo हणणा यानी दखील अजन दव दाखवलला नाही आिण lsquoदव नाहीrsquo हणणा यानी दखील अजन lsquoदव नाहीrsquo ह िस कलल नाही अहो अध ा िनमलन वहायला पािहजrdquo हणणार आमच सरकारच वतः कोटात सा ीदाराची सा काढायला भगव ीता आिण कराण शरीफ घऊन िफरत असत ई र सा खोट सागन खर सागणार नाही

असली शपथ यायला लावण िह अध धा नाही आह म या या शपथिवधी वर (दर सहा मिह यान) िकती पस खच करतो आपण ह पस अध पाई खच होत नाहीत कणी िवचार कला आह का क ा असलया एका शपथिवधी या खचात चार जोड याची ल होऊ शकतात पण एवढा खच क न शपथ घालन दखील म ी आदश घोटाळ करतातच ना मग अशा ठकाणी ा लोकाची जीभ टाळला िचकटत आिण जर कणी आई राईच चार दाण ओवाळन ित या लकराची द काढत

असल तर लगच काय मली अध धा आहrsquo हणत ा सधारक () मडळ नी नाक मरडणयाच कारण काय असाच माग एक नाि तक माणस मला सागत होता क ldquoबथ ड पाट नतर क वा कठलयािह गट टगदर नतर मो टली मल आजारी पडतात तयाच म य कारण हणज पाट मधय कणीतरी आजारी असत आिण मलाना तयाच लगच इ फ शन होत पण ा आयाच आपल काहीतरी द ि ट लागली अस समज

असतातrdquo खर तर एवढासा शोध लावणयासाठी खास तया माणसान ा धरतीवर अवतार घणयाची काही गरज

नवहती कारण जी गो तो सागत होता ती िकतीही पटणयासारखी असली तरी एका आईला आपलया बाळाची द काढणयात काय सख आह तया गो ीचा शोध अशा सधारकाना कधीच लागणार नाही अहो का या- कळकळीत मलाची पण द काढतच ना तयाची आई राईच चार दाण ओवाळन टाकण ह कवळ िनिम झाल आपलया मलाच कौतक करायचा तो एक कार आह

लहानपणी खळताना मी भरपर धडपडायचो आम या चाळी या िज याव न तर मी इत या वळा पडलो असन क नतर नतर तर िज याव न कणीही पडल तरी लोक न बघता आम या घर याना आधी बोलावन आणायच पडायच माण वाढल क आई परल या शकरा या दवळातन लाल रगाचा दोरा आणन माझया ग यात बाधायची उदीमधय लडबडलला तो दोरा अगरब ी या धरात पकडन ग यात बाधताना खप बर वाटायच तयाचा खरोखर काही उपयोग वहायचा क नाही त मािहती नाही पण आज िह कधी धडपडलो आजारी पडलो क आईची आठवण यत आई असती तर परल न दोरा आणन बाधला असता अस वाटत मी पिहलयादा दोहा-कतार व न मबईला आलो तवहा आम या चाळीतलया काक नी माझी तया या घरी गलयावर

काढली होती आज तया काक चाळ सोडन गलया माझही आता िगरगावात िचत यण-जाण होत पण तया काक या दाराव न जाताना आजही त ण आठवतात आपली दखील काळजी करणार कणी तरी होत त सर च कवच आता आपलया भोवती रािहल नाही ाची खत वाटत महारा ात तर तयक गो करणयामाग काही न काही शा ीय कारण आह स ातीला ितळाच आिण िदवाळीला रवा बसनाच लाड खाणयामाग स ा शा ीय कारण आहत सग याच गो ीची कारण मािहती असायला हवीत ह ज री नाही काही गो ी मानिसक समाधानासाठी स ा कराय या असतात ाना नसतात िन उ रही नसतात असत त फ मानिसक समाधान lsquo ावणात मा याचा जनन काळ असतो हणन मास खाऊ नयrsquo अस सािगतल तर िकती जण मिहनाभर मास खाण सोडतील आमच पवज वड नवहत क यानी ा सग या गो ीला चा आिण शा ाचा आधार

घतला िशवाजीची तलवार ही िशवाजी महाराजाना ख भवानी मातन िदली आह िह लोकाची ाच वराज िनमाण करायला उपयोगी पडली त हाला काय वाटत खरच महाराजाना तलवार भवानी मातन िदली असल मग या भवानीमात समोर भलया भलया रा साचा टकाव लागला नाही ितथ औरगजब टकला असता पण वरा यासाठी महाराजानी लोका या चा आधार घतला कारण तयाना मािहती

होत क नच कठलयाही गो ीची िन मती होऊ शकत ज महाराजानी कल तच औरगजबान दखील कल आपण वतः अललाचच दत आहोत अस तो तया या जला सागत अस तयासाठी आपलयाला आज अमक ठकाणी नमाजा या वळी अललान दशन िदल आज पहाट व ात यऊन अललान मला मागदशन कल वगर

वगर वाव ा तो उठवीत अस तयामळ मसलमान लोकामधय आपोआप तयाचा धाक िनमाण झाला होता ाळ लोकामळच खर तर ा जगात ग हगारीच माण १०० नाही झालय कारण मन य ाणी

हा मळात पापिभ असतो आपण एखा ाच नकसान कल तर उ ा आपल पण नकसान होईल ा भीतीपोटी बरच जण कणाला लबाडणया या भानगडीत पडत नाहीत या िदवशी िव ानान पाप-पणय सव झठ आह ह िस होईल तवहा जगात सगळीकड अशोक चवहाण आिण िवलास दशमख सारखी माणस िफरताना िदसतील

वदा सतत फलिवल त ही मा या छदा ग थानी मला त ही वदा मी िश य तमचा जसा एकल सदव आशीवाद ा रच या नव का

रिवि जोशीhellip

साजन

इथ रोजच पाऊस िभजतो आरसाच मला पा न लाजतो कठतरी मा या िव डाव िशजतो टोमण सवाच स कशी ग साजन माझा दर दशी ग

खणावतो मला बाहरचा पाऊस मलाही िभज याची खप हौस िपया िवना कशी क मी मौज नटण सवरण नाही आता मनाशी ग साजन माझा दर दशी ग

रोज रा ी िन ला मी झोपवत डो याना एक व दाखवत वतःला ि यतमा या बा पाशात बघत

िवरहान झाल मी वडी िपशी ग साजन माझा दर दशी ग खर साग जरी िवरहाच ढग जमल नभी फलापासन वगळी कशी सरभी नयनात ीतमचीच छबी जरी अतरान दर मनान एकमकापाशी ग साजन माझा दर दशी ग रिवि जोशी

रिवि जोशीhellip पता

लोटली माझी चाळीशी माझी मलाच ओळख नाही फारशी

कशासाठी ज म माझा कोणासाठी ज म माझा

कोणास पस आता शोधात आह मी माझाच पता

मन साभाळ यात गल वय दस यासाठी जग याची लागली सवय

हच का होत माझ ल य अि त व नाही हणन अवध ठरवली जात माझी सा

कठचा हणन काय िवचारता शोधात आह मी माझाच पता

भट यावर दवाला न करल सवाल माझ िवचार का एवढ मवाळ

पािहज त हा झाला माझा वापर पािहज त हा कापल माझ पर वमत नाही हणन का नाकारता शोधात आह मी माझाच पता

रिवि जोशीhellip

ब

मा यातला ब एकदा जाग थ झाला अवती भोवती बघन अ व थ झाला हसाचार आिण आतकवादाच इथ सव बोलबाला

पा न कळल याला म झाल महाग आिण ितर कार कती व त झाला

गणव प ा कती आसान झाला इथ विशला पा न कळल याला जगाचा वहार कती बिश त झाला आ ही valentine ठवल ल ात आिण याचा सदश िवसरला पा न कळल याला इथ स कती या दनकारचा अ त झाला शोध लागला तो इथ याचा िश य आशोकाला पा न कळल याला यथील राजाच मदम त झाला जना या मनात न हता तो पण पिहल यान सजावटीत वतःला पा न कळल याला उठल मी या दवशी ज हा सजावटीतन मनात जाईल हणन पनः िन थ झाला

वि ल िवचार

झोप

कती झोपता हो त ही हा सवरसाधारणता यक घरात रिववारी सकाळी ऐकायला िमळतो

पाठक प रवार हा अपवाद असावा रिववार या सकाळी सिचन या मदानावर खळला यावर आप याला खळायला िमळणार हणन सयार या आधी पोहोचणार पाठकच असणार अजन कोण सवर साधारणता यक प ष आपली आठव ाची अपरी झोप परी कर या या य ात असतो ह ली तर आम या घरात आमची थोरली लक स ा हच सागत असत आज सड आह ना मग मला झोप द ना ग आई डॉ टर आठ तास झोपायला सागतात पण रा ी उिशरा कामाव न यऊन प हा सकाळी ५२० ची न पकडन कामावर जाणारया मबईकरा या निशबी मा ५-६ तासच झोप यत यात मग काही लोक उ या उ याच न म य झोप काढ याच कौश य जोपासतात मी इिजनी रग या दसयार व यारला असताना का ज त िशवाजी नगर हा वास करायचो ा वासात झोप काढ यात मी पटाईत अस तसतर वासात बस या बस या झोप यात माझा हाथ खडा आह एक वळस खोपोली या िम ा बरोबर प याच गणपती पा न पहाट या न न परत यत असताना गाडीत उभ राह याची स धा जागा नस यान नाईलाजा तव समान ठव या या यारकवर जावन झोपलला मी अजनिह िम ा या आठवणीत ताजा आह ता पयर काय झोप ही

मह वाची आिण ती कशी ही आिण कठही पणर करायची (तशी ती कधीही पणर होतच नाही) ल ठर यावर माझा मबई या नचा वास काही काळ वाढला होता (फ ल होई पयतच) या काळात न म य झोपणा या मडळ कडन खप िशकायला िमळाल छो ा छो ा डल या घण शजार या वा या या खा ाचा उशी हणन उपयोग करण सगळ वाशी सकावत असताना माशीला आप या त डावर मनसो आराम करायला दण ब ीशी

दाखवत दपार या जवणात या मथी या भाजीत या दठाची समोर या वा याला दशरन करवण आिण वग वग या सरात गाडी या आवाजाशी पधार करत घोरण अस खप काही याला इ छा झोप घता यत तो सवारत सखी माणस हणनच हणतात क मानिसक ताण कमी

करायचा असल तर ८ तास झोपाव तर मग मा या ि य िम ानो आता पासन पणर ८ तास झोपा zzzzzzzzz

अिमत शलार

चारो या

बागतल िहरव गवत कती छान दसायच

हल या या वा यान दखील त सहजच झकायच

फ िम ही नाहीस आहस तरी कोण त खरा माझीच मा या एकटपणाशी ओळख क न दणारा

कती िविच आह नाही

आपल ओळख नसताना भटण आिण चागली ओळख झा यावर अस एकमकाना सोडन जाण

खप वाटत कधी कधी न ान आय य स कराव आिण आय या या वाटचालीत असच तलाही प हा भटाव

अिमत शलार आशची कनार

सयर दमला आभाळही दमल हळच जाऊन मग दोघही ि ितजावरती टकल स यान मग मा आपल जाळ टाकल सागराला आली भरती स रग उधळीत रवी बसला या या ललाटी

सथ वा याची झळक मद करी मा या मना धद उ ताहाच वार िभनल तनात दाटन आ या उ मदी या लाटा मनात

डोळ होत आससलल कना याव न यणा या पावलासाठी

पदोपदी साथ दणा या मा या सखीसाठी

नतर

सयर झोपला आभाळही टकल आससलल डोळ िनराशन िमटल वाट फटल ितकड चाल लागलत कधी पायाखालची वाळ तडवत तर कधी मनातील अशा िचरडत

जग बदलल मीही बदललो सकट आलीत गलीत पण त काही नाही आलीस

रोज शोधतो मी या कनारी माझी लाडक कनार सोडन गली होती मज ती याच मगजळा या कनारी

Aœmt xelar

6r Asav Maaz 0k 6r Asav Maaz 0k 7o3s p` sudr sureqGaayle jal Tyat pemace gItMaa`se AstIl 0eKyace ptIk ij4e Asel srSvtIca vaswrvel l(mI sOQyaca 6asAsel Jyaca Xvrala AwImansvR jg krel Tyaca sNman JyaCya tejane hvecI hol iwtIne tI Mh`el 2av maZya devaij4e qetIl suq-duq lpDavhol wedwav duraVyaca paDav JyaCya xattene lajel punmcI rjnIp` xOd+pane 6abrel sultan gznIJyaCya sug2ane traI hol pvnVyaPtIne wawavel he ivxal ggn Asavet Aa baba Asavet wa bih`p` sobt hvI jNmajNmacI karwarIn6r Asav Maaz 0k 7o3s p` sudr sureq

0k

7o3s p` sudr sureq Gaayle jal Tyat pemace gIt Maa`se AstIl 0eKyace ptIk

ij4e Asel srSvtIca vas wrvel l(mI sOQyaca 6as Asel Jyaca Xvrala AwIman svR jg krel Tyaca sNman

JyaCya tejane hvecI hol hva iwtIne tI Mh`el 2av maZya deva

duq lpDav hol wedwav duraVyaca paDav

JyaCya xattene lajel punmcI rjnI p` xOd+pane 6abrel sultan gznI JyaCya sug2ane traI hol pvn VyaPtIne wawavel he ivxal ggn

Aa baba Asavet wa bih` p` sobt hvI jNmajNmacI karwarIn

7o3s p` sudr sureq

िनदकाच घर रिववारी सकाळी कफ नरानी मधय मी आिण क ा बसलो होतो झकास िखमा पाव खाउन झालयावर वाफाळलला मसाला इराणी चहा समोर होता क ाची बायको मलाना घउन तयाच घर सोडन विडलाचया शसत बगलयावर रहायला गली होती मला मळीच आ यर वाटल नवहत मी क ाला महणालो कोिकळही काळी अन कावळाही काळा िशवाय कोिकळ आपल अड कावळयाचया घर ात टाकन तयाचया कडन उबवन घत पण तरीही सगळया

जगाला कोिकळ आवडत कारण ितचा समधर मजळ आवाज गाढव िकती मन लावन महनत करत पण तरी तयाचया कपाळी मखरपणाचा िश ा आिण खाणयासाठी उिकरड फकण असत कारण तयाच त ककर शश रकण गली २५ वष मी तला ह समजावतो आह िक राजा जरा कमी कड बोल पण तझया बोडकयात काही ही गो घसत नाही बिफकीरपण तो महणाला एक ल यात घ

ाधधासाठी कावळाच लागतो आिण दट पी लोकाच ा मी करणारच मी कणाचया बापाच खात नाही तयानी सवभावानसार मला ग प कल पनहा एकदा माझया ल यात आल िक ाला समजावताना कपाळमो य करन घणयात अथर नाही तयापकषा गरम चहावर कॉनस ट करण जासत िहताच आह िनळकठ शाताराम जगताप मी जवळपास दहा वषाचा असताना माझया वगारत आिण शजारचया िबिलडग मधय आला एकदरीत माझया आयषयात आला वडील साध सरळ खर गाधीवादी सरकारी खादी भाडार मधय मनजर तयाची आई फार मळ आिण सगरण तयाला एक मोठी बिहण आिण मोठा भाउ होता क ा महणज शडफळ थोडकयात महणज एक स य पिरवार क ा शाळत वषारचया मधय दसऱयाचया नवरा ी दरमयान दाखल झाला होता आमचया शाळत सरानी समजल काय कवा कणाला काही िवचारायच आह काय - अस िवचारणयाची प त होती अशा ाची उ र ही एखा ा अिलिखत िनयमा माण ठरलली मशः हो आिण नाही अशी होती थोडकयात काय तर ग पा बसा वगारत जमल तस िशका नाहीतर मग िशकवणी लावा क ा वगारत आला आिण जण काही वगारला एक नवीन चतनय आल चारद रामराव कड आमहाला इितहास िशकवायच तयािदवशी त अफझलखानाचा वध हा धडा िशकवीत होत मल तनमयतनी ऐकत होती कारण िशवाजी खानाला कधी मारणार ाची उतसकता होती सर सागत होत खानानी िशवाजी राजाची मान बगलत दाबली आिण लगच महाराजानी उज ा हातानी िबचवा तयाचा पोटात खपसला आिण वाघ नखानी तयाचा कोथळा बाहर काढला मग इतर तपशील सागन झालयावर सरानी िवचारल कोणाला काही िवचारायच आह काय आिण

अहो आ यरम क ान हाथ वर कला तयान िवचारल महाराज मान दाबली जाणयाची वाट का बर बघत बसल तयानी तर खानाला मारायलाच गडावर बोलािवल होतrdquo कड सर एकदम गागरन गल त महणाल वा र िव ान तच साग मग क ा महणाला मला वाटत राजानी शािमयानयात पाउल टाकलयावर खानाला िमठी मारणयाच स ग करन सरळ िबचवा तयाचया पोटात खपसला काही वाट बीट नाही बिघतली सर महणाल अर

यानबा तझ जञान तझयाजवळ ठव अस काही परीकषत िलिहशील तर नापास करील तया नतरचया इितहासाचया तासाला सरतची लट हा धडा िशकवला आिण क ानी पिहली छडी खालली सवयी

माण क ा तवहा महणाला होता महाराजानी सरत लटली ह कस काय बरोबर होत ितथलया

लोकासाठी तर त दरोडखोर होत िशवाजी महाराजाचया कतीवर साकषात महारा ात टीका मासतरानी तयाचया थोबाडीत एक दउन तयाला वगारबाहर घालिवल तयानतर कड सर जवळ-जवळ

तयक तासाला तयाला वगारबाहर ठिवत तया बाहर ठवणया माग कदािचत सवतः च जञान लपवणयाचा हत असावा अस आता वाटत प ल दशपाड एक िठकाणी महणतात शाळत मसताराना थम नाव कोण दत ह पिहलया ओिवची किवय ी कोण ह शोधणया इतकच कठीण आह पण आमचया शाळतलया सवर िशकषकाना टोपण नाव दणयाचा मान एकमव िव ाथयारचा होता िनळकठ जगताप ाचा दोन एक वषारतच तयान सवर िशकषकाना टोपण नाव िदली होती चा रा कड चा तयानी डकराचा कल होत पाढर कस कस अिण पाढरी िमिशवालया काळयाक ठाकर सराना िनगिटव ल जोशी बाईना गजगािमनी एक पाय आखड असललया सावरकर सराना तमर लग बारीक असललया रहाट बाईना सका बोिमबलrdquo आखड नाक वालया शड बाईना शपरणखा गिणताच घार मासतर तघलक तर िहदीच हमीद खान महणज चगझ खान ा असलया उप ापामळ क ा सगळया मलाचया गळयातील ताईत होता तयाचया कडन काही तरी गमतीदार ऐकायला िमळल महणन मल सतत तयाला गराडा घालन असत मल तयाला वचकन ही असत कारण हा शबदानी कोणाचा कोथळा कधी काढील ाचा काही नम नवहता माझयालखी क ा हशार िव ाथ होता पिहलया पाचात यत नवहता तिरही आिण पािहलया पाचात यत नवहता ाच मखय कारण महणज तयाच हसताकषर आमहाला िहदी िशकवणार हमीद खान सर महणायच ldquoबोडारचया परीकषत तला सवतःचा पपर सवतः तपासावा लागल अर जर चकन-माकन डॉकटर

झालास तर कमपौनडरला कवा किमसटला दखील तझ अकषर कळणार नाही महणज मग पशट खलास आप िलख खदा बाच कठला इि लशचया सरानी हातावर मारन अकषर सधरवणयाचा असफल य कला तवहा क ाच उ र होत सर मला मारणयानी जर अकषर सधारत असल तर मला दहा हजार वळा माराrdquo हसताकषर खराब

असलयामळ तयाला कमी माकसर पडत गिणताचया पपर मधय मधलया सट स गाळतो महणन माकसर कमी मी जर कधी महणालो िक क ा जर अकषर सधारशील तर लका पिहलया तीन मधय यशील तयाच उ र अस माकसर आिण जञानाचा काय सबध मला कठ मोठ झालयावर पसतक िलहायच आह आिण जर िलहाव लागल तर मी टायिपग िशकन वाढतया वया बरोबर तयाची अ ल ही वाढत होती पण ती वाढ िवधवनसकत कड जात होती तयाच वाचन भरपर होत तयामळ तो तयाचया वयाचया मानानी फारच वरचया लवल वरच बोलायचा तयक िवषयातील बारीक-सारीक दोष तयाला नमक िदसत होत इि लश ब ल तो महणाला होता- इ जी िवषयात नापास होणाऱयाची सखया जासत असणयाचा कारण आह ा भाषतील बाराखडी अर एच मधय ह नाही आिण डबलय मधय व नाही परत सी पासन कधी स तर कधी क आिण जी पासन कधी ग तर कधी ज मल ग धळणार नाहीतrdquo िहदी ब ल महणायचा दरदशरनची िहदी आिण िसनमातली िहदी ात िकती फरक आह दरदशरनची िहदी ससकतो व आह तर िसनमातली िहदी उद धभाव आह आिण आपण जी िहदी बोलतो तीच दरदशरन वर का बोलत नाही मराठी ब ल ही तयाच मत एकदम वगळ होत तो महणायचा पणया-मबईचया लोकानी मराठी भाषची मजा खराब कली आह खाणया- िपणयाचया

ाखया बदलतात आह चहा िपणार काय चया ऐवजी चहा घणार का िवचारतात चहा घउन काय करायच यायाचाच ना तसच ldquoनवहताrdquo ह श आिण ldquoवहताrdquo ह अशधद भाषा िह शधद कवा अशधद नसत गावाकडील लोक जी भाषा बोलतात ती शहरातील भाष पकषा वगळी बोली असत ती अशधद नसत जञान राची मराठी िशवाजी राजाची आिण आजकालचया सससकत लोकाची भाषा एक असली तरी बोली वगळी आह आजचया लोकाचया नजरत ह लोक गावडळ ठरतील

गणशोतसवात आमचया लहानपणी खर-खर सासकितक कायर म होत असत कीतरन ाखयान भजन जादच योग नकला सगीत- सधया अस िविवध कायर म होत अशया कायर मातन बरीच करमणक आिण जञान आपसकच िमळत अस एकदा रामायणावर एक कीतरन होत आमही तवहा १३-१४ वषारच अस चागल दोन तास कीतरन झालयावर क ानी कीतरनकार बवाना काही िवचारल -सीता सगळ मोह आिण राजशाही आयषय सोडन आपणहन रामा बरोबर वनवासाला गली होती मग ती सोनयाचया हिरणाचा ह का धरील ितला काय मािहत नवहत िक सोनयाच हरीण नसत काय रामालाही मािहत नवहत िक सोनयाच हरीण नसत त राम तर फार बलवान होता मग तयानी बालीला लपन का बर मारल तो अधमर नवहता कायrdquo रावणाच वडील ा ण होत मग रावणाला मारलयान रामाचया हातन ा ण हतयच पातक घडल की नाहीrdquo रामान सीतला अ ी परीकषा ायला लावली हा ितचयावर सशय असलयामळ काय एका धोबयाचया बोलणयावर सीतचा तयाग कला ह कस काय बरोबर ा सवर गो ी ल यात घतलयावर रामाला दव कस महणाव ाचया सरब ीन बवा अगदी सदर झाल सवर लोकासमोर तयाची फिजती झाली नवह अपमानच झाला आयोजकानी क ाला बाजला घवन चागल झापल पनहा ाखयातयाला कधीही िवचारायच नाही ाची तबी िदली वयाबरोबर तयाचा हा आ सताळ पण वाढत होता तयानतरचया एका वष महाभारतावर एका चागलया PhD माणसाच ाखयान झाल आयोजकानी आधीच क ाचया मसकया दाबन ठवलयामळ लोकासमोर ाखयातयाची फिजती नाही झाली पण तरीही क ानी तयाला गाडी जवळ गाठलच आिण ाची सरब ी सर कली कसानी वासदव आिण दवकीला एका कोठडीत नसत ठवल तर कषण-जनम कसा झाला असता कषण जर शर-वीर दव होता तर ारका सोडन का पळाला जर महाभारत इितहास आह तर सवर पाडवाच व अनय महारथ च जनम अनस गक का बर जर ासा पासन िनयोग पधधतीन धतरा पाड आिण िवदर ाचा जनम होव शकतो तर कतीलाही िनयोग पधधतीन पाडवाचा जनम घडिवता आला असता सयर अन वायची काय गरज होती एका माणसाला कदािचत अनक बायकापासन १०० मल होतील पण एका गाधारीला शभर प कस महाभारतात रामाचा उललख नाही आिण उगीच हनमानाला का बर घसवल कषण य ात खोट का बर वागला कणर दशाषन आिण दय धन ाचा मतय अनितक नवहता जय थाला कपट करन का

मारल ldquoहिसतनापरच रकषण करणयासाठी पाडवाना मारण जररी होत मग भीषमानी पाडवाना का बर नाही मारल अश िवचारताना सरसवती तयाचया िजभवर थमान घालत अस तयाचया चहऱयावर एक िवलकषण झळाळी यत अस तयाचया अशया शबदाचया माऱया समोर भलया- भलयाची बोबडी वळन जात अस असाच एकदा गणशोतसवात शोल बिघतला मी आमचया प मधय शोल एकसपटर

होतो क ान िवचारल िक शोलत सगळयात किवलवाण करकटर कठल मी महणालो िक आधळा रहमान चाचा कारण तयाचया तरण मलाला गबबरनी मारल घाट महणाला ठाकर कारण तयाच हाथ कापल गबबरन आिण एकजण महणाला िक राधा(जया भादरी) कारण ितच म दोन वळला उधवसत झाल क ाच उ र होत ा सवानी काही न काही चक कली होती पण ठाकरचया नोकराची काय चक होती तयाला ठाकरच सगळ काही बघाव लागायच मला सागा सकाळी-सकाळी ठाकरच ldquoधवनrdquo कोण दत होत कठलयाही िवषयावर अस मौिलक ितपादन करणयात तयाची हातोटी होती क ानी दहावी आिण बारावी साठी अकषर बरच सधारल कारण आता भिवषयाचा होता बारावीला मी आिण तो एकाच वगारत होतो तयाची मोठी बहीण उषा (ती तयाचया पकषा चागल १० वषर मोठी होती) डॉकटर होती अन मोठा भाउ सदािशव इिजिनयर होता (तो पण क ा पकषा ७ वष मोठा होता) तो तवहा बगलोरला नोकरी करीत अस क ाला कलास टसट मधय पकीचया पकी माकसर िमळत तयामळ तयाचया इिजिनयर होणयाबाबत कणालाच शका नवहती बारावीचा िनकाल आला

आिण अघटीत घडल क ाला गिणत आिण किमस ी मधय १०० पकी तयकी ९७ माकसर िमळाल पण िफिजकस मधय फ ५० तयाच महणण होत िक ह फ एका पपरच माकसर आह तयाचया विडलानी खप धाव-पळ कली पण यश नाही आल क ाचा इिजिनय रगचा वश हकला तयाचया सवभावामळ तयाचया ओळखीतलया सवर लोकानी तयाची यथ हजामत कली जण काही सवर जण ाच कषणाची वाट पाहत होत िक कशी ाची मजोरी िजरवायची काही िदवस क ा पणरपण उधवसत होता तयाचया भावानी सािगतल िक त खाजगी कॉलजातन इजीिनया रग िशक पण क ा महणाला मी सवतःचया बळावर िशकन मला कब ाची गरज नाही इिजिनयर नाही झालो तर काही आयषय सपत नाही मी माझा साभाळन घईल काळजी कर नका मी इजीिनया रगला आलो आिण क ा Bscला गला तयाचया ब ीचया िहशोबानी Bsc तयाचयासाठी हाताचा मळ होत तयामळ तयाला अवातर वाचनासाठी फार वळ िमळत होता तयाच सामानय जञान असामानय होत होत आिण ा जञानामळ (हा ाला दिनयादारी महणत अस) तयाची इतर लोकाब ल त अितसामानय आहत अशी समजत झाली आमचया िबलड ग मधलया आिण आळीतलया तयक िव ाथयारला तो सकॉलर महणत अस आिण ाला समानाथ शबद पढतमखर आह अस ठासन सागत अस तयाचया लखी एक तो सोडला तर आमहाला दिनयादारी कळतच नवहती आमही कॉलजात िशकत असताना चार फार महतवाचया दशावर दरोगामी पिरणाम करणाऱया घटना घडलया पिहली बोफोसर ाचार करण जयात ख पत धान राजीव गाध वर लाच खालयाचा आरोप दसरी शाहबानो करण की जयात ससदनी स ीम कोटरचा नयाय-िनवडा बदलला ितसरी महणज बाबरी मिसजदच टाळ उघडन िशलानयास करणयाची परवानगी िदली आिण भरीस भर महणन िक काय मडळ किमशनचया िशफारसी मजर कलया आमहाला ा सगळया गो शी घण-दण नवहत आमचा अ यास आमची वाट लावायला पर होता तवहा क ा आमहाला महणाला होता साल हो तमच मजा करणयाच िदवस सपल ाचार आता िश ाचार होणार तमचया पसतकातलया चागलया-वाईटचया कलपना बदलन टाका ा दशात जाती-धमारचया नावावर फट पडणार पढ ा भावचा मलगा माझया मलाबरोबर एडिमशन साठी भाडणार आिण मसलमानाची दाढी करवाळत सरकारच हात िझजणार पण तमही सकॉलर लोक ा गो ी पसतकात िशकवलया जात नाहीत मग तमहाला कशया कळणार िव ापीठातलया तयक वाद-िववाद सपधत तो िहरीरीन भाग घत अस बरच वळा िजकत ही अस दरदशरन वर ि झ टाइम नावाचा कायर म होत अस तयात ही तयान भाग घतला होता आिण दसर बकषीस िमळिवल होत पण तयाचा अित बोलाणयाचया सवयी पाई लोक तयाचयापासन दर राहत असत

क ाचया तडाखयातन मली दखील सटत नसत ी-म ी ा िवषयावर एकदा वाद सर होता क ा मल ना उ शन महणाला -तमहाला सवतः बदी बनन राहायला आवडत एकीकड परष dominate करतात महणन ब बलता आिण साथीदार मा dominating िनवडता मला सागा तमचयापकी िकती मली सवतः पकषा कमी िशकललया सवतःपकषा कमी पगार वालया घरची जवाबदारी असललया मलाशी ल

करायला तयार आहात अर परष जर सगळयाच बाबतीत तमचया पकषा वरचढ असल तर तो dominate करणारच तमहाला बस मधय जागा िदली नाही तर ी-दािकषणय सपलयाचया ब बा मारता फशनचया नावाखाली सवतः तग कपड घालता आिण comment करणाऱयाला चीप िनलर महणता तग कपड आमही बघाव महणन घालता ना मग लाजता कशाला तमहाला जर तोकड कपड घालायच आहत तर मग मवालयापासन सव-रकषणासाठी जडो कराट िशका आिण कणखर बना पण नाही उनहात गलयात तर काळया होणार आिण ल ाचया बाजारातला भाव कमी होणार महणन मग खळ िह नको अमिरकत िशकणाऱया मलानी इ जीत िश ा िदलया तर चालतात पण आमही आमचया दशात आमचया रा भाषत िश ा िदलया तर वर आमही अससकत िनलर दशी भाषतलया िश ा

इ जी पकषा जासत strong वाटतात हा काय आमचा दोष आह दट पी धोरण सोडा खबीर वहा आिण मगच परषाचया नावानी शख करा अर वािघणी सारखया वहा सवतः चया िपललाना सवतः खाउ घाला मग बघा कोण परष तमहाला dominate करतो त उगाच पटला चन आह महणज काय उ यानी मताणार िक काय अशया वळला क ा आपल नीळकठ जगताप ह नाव साथर करीत अस तयाचया कठा तन तयक शबद जण काही िनळा होवन बाहर पडन जगाला ताप दत अस १९-२० वषारचया वयात तयक मलाचया मनात मल ब ल एक सो ट कॉनरर असतो आमचया काळी बऱयाच नशीबवान मलाना गलर स ही होतया (आजकाल सगळयाचया असतात आिण नसलया तर आजकाल तमहाला तयातल समजतात असो) पण क ाचया अघोरी जीभमळ तयाचया वाऱयालाही कणी मलगी उभी रहात नस आता आमचा ीरग कदम एका जरा सावळया खातय-िपतया घरचया तिमळ मलीचया मात पडलयाबरोबर हा तयाला महणाल होता ही िहड बा तला कशी काय आवडली र कवी मनाचया रव गोडबोलला तला लका ह कोबीच फल गलाबाच कस काय वाटल आिण चषमवालया मोद दशपाडला िह समन नाही र फलन आह अशया अनक अनावशयक िपका टाकीत अस तयामळ बरच पिरवार वाल मल तयाचया आिण मग महणन आमचया सारखया अकला िवथ कला मलाचया दर राह लागल आमहाला ाची खत वाटत अस पण हा प ा महणायचा अर ा वयात सगळयाच मली छान वाटतात खास करन तमचया सारखया सकॉलर इिजिनयर लोकाना तमचया कॉलजात सदर मली नसतात जी िमळल ितला तमही पटवता मग ितचा सवभाव छान आह ती फार समजदार आह ती नौकरी करणार महणज मग सटनडडर ऑफ िलिवग वाढणार वगर सारख िहशोब माडता आिण शवटी आयषयाचया मधयावर लोकाचया सदर बायका बघन कोरड उसास टाकता आिण ा मलीही हशार तयाना िदसायला जरा बरा मलगा िदसला िक ा तयाला हळच चढवतात मग तमचा इगो चा पतग उच उडलयावर तमही अलगद फसता तयाना एक चागला कमावता नवरा फकटात िमळतो आिण घरच िह खशrdquo मली काय कवा चाळीशीचया बायका काय हा एखादा कषणीय सथळ िदसल की नाथा कामत सारखा लगच (पण खवचट) कॉमट करायचा एखा ा चाळीशीतलया बाईला खडहर बता रह ह इमारत बलद थी कवा ा ठाणाचा कटपीस कसा असल १४-१५ वषारची मलगी असली तरसावधान बाधकाम सर आह ा आिण असलया बोलणयामळ क ा फारच िसधद (क िसधध) होता कॉलजच त मतरलल िदवस पख लावन उडन गल आिण आता पढ काय हा य य क ा समोर उभा ठाकला तयानी IAS ची तयारी सर कली मी तवहा तयाला महणालो ldquoतला जर तझया त डावर ताबा नाही िमळवता आला तर मा नोकरीत तला फार ास होईलrdquo पण तयानी उलट मीच जर बॉस असलो तर माझयवर कोण वरताण होईल आिण नोकरीत आपण आपला काम चोख कल िक कोण कशाला माझया आड यणार आह अस महणन नहमी माण मला झटकन िदल मरी मग िक एकिह टाग हा तयाचा सथायी सवभाव झाला होता बरच वळला मला पडायचा िक आपलया घरच लोक आपण इिजिनय रग िशकत असनही आपलयाला नको इतक जञानामत पाजत असतात पण क ाचया घरच ाला काहीच कस नाही समाजावत नशीब दसयादा क ाचया आड आल तयाचया विडलाचा एक वाहतक अपघातात मतय झाला आधीच भावाची मदत नाकारलयामळ तयाला ताबडतोब पोटा-पाणयाचया उ ोगाला लागण जररी होत तयात वाचन भरपर असलयामळ तयानी प कार होणयाच ठरिवल तयाच मखय कारण तयानी सािगतल पपर मधय काम कलयावर मला सतय िलिहणयाची मभा असल परत ितथ मला बढतया िह लवकर िमळतील आिण एकदा मी ८-१० वषारत सपादक झालो िक मग मी माझी मत जनत समोर माडन जन जागरणाच काम करीन मी जवहा तयाला िवचारल िक ा नोकरीत अस िकती पस िमळतील तवहा तो महणाला

माझया परत िमळतील आई साठी बाबाची पनशन आह मी िवचारल आिण उ ा मल-बाळ होतील तयाच काय तो उ रला पत कपत तो कय धन सचय पत सपत तो कय धन सचय मी नहमी माण माघार घतली प कार झालयावर तो अगदी चौफर िलह लागला तयक िवषयावर आपली परखड मत माड लागला तयाची गती िह चागली होती अगदी तीन-चार वषारत तो चीफ िरपोटरर झाला होता पण ा वाटवर तो श िनमारण करत होता शहरातील भखड मािफया काळा बाजार करणार ापारी गड-मवाली अस अनक श िनमारण झाल होत आधी तयाला दम दणयात आला होता पण तो बधत नवहता मग तयाला िपटणयात आल तवहाही तो महणाला होता अर महातमा गाधीनाही आि कत मारल होत महणन काय तयानी लढा थाबवला ा सगळया धम ीत तयाचया पपरचया मारवाडी मालकाची मलगी िसमता का कोण जाण पण तयाचया मात पडली ती घरची ीमत होती तयामळ ी मधलया ािलटी बघा ा अस ितच मत होत ितन कदािचत असा स ा रोक-ठोक माणस आधी न बिघतलयामळ ती तयाचयावर भाळली होती ाला िह ती आवडली होती ानी महण ितला सािगतल होत की जर आपल ल झाल तर तला माझया घरी राहाव लागल मी घर-जावई होणार नाही तयानी ितला पणर कलपना िदली होती पण ती ाचयासारखीच खमकी होती आिण पढ-माग बापाची सगळी इसटट ितचीच होती ितच वडील पण ा ल ासाठी तयार नवहत एकतर ीमत मालक-मधयमवग य प कार हा भद परत मराठी-मारवाडी हा दसरा भद बर तीच वडील ाला नोकरीतन काढ शकत नवहत कारण तयाच काम अतय म होत आिण तयाचया िचमट आिण गालग ा सदरामळ पपरची िवि ही छान होती एक िदवस िसमतानी आतमहतयचा य कला तवहा ितच वडील जबरदसतीचा रामराम महणन तयार झाल ल ानतर दोन वषारत तयाला जळ झाल एक मलगा एक मलगी माधव-मिजरी आता क ा सब-एिडटर झाला होता तवह ात एका िति त राजकीय घराणयात एक सशयासपद मतय झाला क ानी आपलया पपर मधन तो मतय खनच होता ह जवळ-जवळ िस कल आिण तया घराणयातलया एका ीकड सशयाची सई वाळवली पण ाचा पिरणाम मा िवपरीत झाला पपर साठी कागद आिण शाई साठीची सरकार कडन िमळणारी सबिसडी बद झाली पपर नकसानीत आला आता पपर बद करायची पाळी आली पपर बद होउ नय महणन क ानी नोकरी सोडली तयाच समारास दशात खाजगी नयज चनलसला सरवात झाली होती क ा एका चनल मधय रज झाला क ाचया आधी तयाची खयाती चनल पयत पोहोचली होती तयामळ तयाला कमरा समोर जाउ ायच नाही ह अगोदरच ठरल होत क ाचया वा ाला मजकर तयार करणयाची जवाबदारी होती दोन-तीन वष तयानी तयानी फार अफाट कलपना तयान नवीन मालकाला सचवलया पण तया राजकीय दष ा परवडणायार नवहतया तयामळ तयक वळला तयाचा िहरमोड होत अस िसटग ऑपरशन च पवर सर झाल आिण क ाला पनहा नवीन जोश आला पपर मधय काम करताना तयाला बऱयाच लोकाब ल िवशष मािहती होती आिण तयानी ब ा धडाची करण िसटग ऑपरशन

ार बाहर आणयाचा िन य कला पिहलया ऑपरशन मधय तयानी गावाकडलया ीचा वश घउन एक मडदा हॉिसपटल मधय ए ीत कला हॉिसपटलनी तयाला माम बनवणयाचा य करताना १

लाख रपयाच िबल िदल तयानी डथ सरटीिफकट दाखवन सगळा सावळा ग धळ बाहर काढला चनलची िस ी वाढली मग तयानी आिण एक राजकीय िसटग ऑपरशन कल तयात गलली त िदलली पयतच घोटाळ तयाचया हाती आल अनक मोठ मास गाळला लागल पण चनलनी िदलली राकडन पस खालल आिण करण दाबन टाकल सतय ही पसवालयाची मालम ा आह ह तयाचया धयानात आल

क ावर ा करणाचा फारच जासत ताण आला आिण ाच पडसाद तयाचा खाजगी जीवनात

उमटायला लागल नाही महणायला आधीही घरात तो िहटलर सारखाच वागत अस मलानाही तयान कायम दहशती खाली ठवल होत पण पिरिसथती खराब होत गली चनलनी तयाला नोकरीहन काढल तरीही िननावी नावानी कठलया न कठलया पपर मधय गलली त िदलली घोटाळ छापन आणत होता िनराशपोटी तयाच दार िपण वाढल नतयाच गड तयाला आिण घरचयाना धमकावायला लागल तयाची बायको िसमता ा सगळयाला कटाळन गली होती अन हा काही सधारत नवहता शवटी कटाळन एक तपानतर एक िदवस ती मलाना घउन आपलया विडलाचया घरी िनघन गली ितन जाताना तयाला सप पण तयाला तयाचया चका दाखिवलया होतया तयाचा आईन ही िसमतची बाज उचलन धरली होती आज ही सगळी हकीकत कफ नरानी मधय क ा मला सागत होता मला तयाची दया आली होती पण सहानभती वाटत नवहती तयाचया बायकोला समजावणयाची इचछा होत नवहती कारण मी २५ वष तयाला ओळखत होतो आिण क याच शपट सरळ होणार नाही ह मला मािहत होत शवटी मी नहमी

माण िबल िदल आिण आमही कफचया बाहर आलो अचानक एक जीप आमचया जवळ थाबली तयातन ५-६ गड बाहर आल आिण तयानी क ाला ला ा-का ानी बडवायला सरवात कली २-३ िमिनटात तयानी क ाला बश वसथत पोचिवल मला काही कळायचया आत त तयाला अधरमलया पिरिसथतीत सोडन गल मी तयाला गाडीत टाकल आिण ताबडतोब भािटया हॉिसपटलला घउन गलो बरोबर एक तासानी तयाची आई आिण िसमता हॉिसपटलला पोहोचलया तयाचया सहा बरग ा मोडलया होतया एका माडीच हाड मोडल होत एक हाथ मोडला होता थोडकयात तयाचा भगा झाला होता निशबानी डोकयावर कमी मार लागला होता तयामळ जीवाला धोका नवहता डॉकटरानी तयाला पन िकलर दउन झोपिवल होत िसमताचया डोळयाना अ ची सततधार होती तयाची आई मा शात झाली होती िसमता सवतःला उगीचच दोष दत होती मी क ाचया आईला अनक वषर मला जाचत असलला िवचारला लहानपणापासन तमही ाला धाकात का नाही ठवला हा एवहढा मजोर आिण त डाळ कसा काय झाला तयाची आई साग लागली क ाच वडील एकदम सव दयी गाधीवादी माणस होत तयाची अिहसवर फार ा तयामळ मलाना रागावण कवा मार कधीच िदला नाही मलाच कतहल वाढाव तयाचयावर चागल ससकार वहाव महणन त मलाना अनक थोर आिण वीर परषाचया गो ी सागत अितमतः सतयाचा िवजय कसा होतो वगर थोडकयात लहानपणी तो ज काही िशकला त तो िनडरपण बोलायला लागला तयाचया विडलानी तयाला तो खर बोलतो महणन कधी लगाम नाही घातला तयात ाची दोघही भावड एकदम हशार तयामळ लहानपणीपासनच वडील ाला महणायच िक दादा कवा ताई सारख िशकन मोठ वहायच आिण मग बारावीत ाला इिजिनय रगला वश नाही िमळाला आिण तमहा मलाना मा िमळाला ाची सल तयाचया मनात कायम रािहली जवहा जवहा तयाला यश समोर िदसत होत तवहा तवहा छो ा मो ा कारणानी त िमळायच राहन जात अस मी तयाचया आईला िवचारल घरी हा कधी िनराश असायचा का आई महणाली तो िनराश होत अस पण तयामळ िनिष य कधीच होत नस तो िनराशावादी नवहता िसमता सोडन गली तरी तो महणायचा िक ितला ितची चक कळल आिण ती न ी वापस यईल मलावर तो ओरडायचा आिण महणायचा िक तयक काम perfect करायला िशका थो ा वळानी क ाच सासर कषणलाल कपािडया आल त मला महणाल िसमता महणत िक तमही तयाच िम आहात तमही मला उ ा भटाल का सिवसतर बोलायच आह मी महणालो सोमवारची सकाळची ोजकट िरव य मी टग झालयावर मी तमचया ऑिफसला यतो त महणाल त असा कर दीड- दोन वाजता मला िविल डन िजमखानयाला भट आपण ितथच जव मी तयाना महणालो एक िवनती आह क ावर हलला झाला ह तमचया आिण इतर कठलयाही पपर मधय छाप नका

जवणाची ऑडरर िदलयावर कपाडीयानी थट िवषयाला हात घालत िवचारल तमही तयाला कधी समजावल नाही का तयाचया वागणकीब ल मी महणालो गली २५ वष मी यथाश ी य करतो आह पण वाळतन अजन तल िनघालल नाही अपघाताचया िदवशी दखील सकाळी मी तयाला वागणक बदलणयाब ल बोललो होतो पण तयाच आपल मरी मग िक एक िह टाग कपािडया महणाल तला मािहतच आह क ा मला काही खास आवडत नाही त पण माझी मलगी तयाचयावर अपार म करत महणन ितचया साठी आतड तटत र वाटत िक हा सधारावा मी तयाची पि का दाखिवली आमचया गरज ना त महणाल ाचा गर कमजोर आह मी लगच महणालो अहो ाला गरच नाही आिण महणन ाचा असा गरसमज आह िक ाचया पकषा जासत कणालाच काहीही कळत नाही माझया मत

ाचयाकड एकाच गो ीचा अभाव आह ndash िचकाटीचा पशनसचा भ काम करायला जी िचकाटी लागत जी सोिशकता लागत ती ाचया कड नाही थोडकयात हा चस खळायला बसला तर आपली एकही स गटी न गमावता ाला दसऱयाचा राजा मारायचा असतो हा फार गभीर उपसथीत करतो पण मग गमतीदार उ र दउन कवा टोमण मारन मोकळा होतो सोडवीत नाही थोडकयात आमचया प ल दशपाडचया अत बरवा सारख हशा खप िपकिवल पण काहीच काम पणरतवाला नणार नाही पण तयाला उपदश करन काही तो बदलणार नाही जया िदवशी तयाला तोडणयापकषा जोडण वाटल तया िदवशी तयाची नशीब िफरल जवळपास आठव ानतर हॉिसपटल मधन क ा आपलया आई बरोबर थट कपािडयाचया घरी राहायला गलयाच मला आ यर वाटल मी तयाला मबईत असताना तयक वीकडला एकदा भटायच कबल कल ५-६ वीकड नतर मला थोडा फरक जाणवला क ा मला महणाला आयला माझा सासरा चागला हशार आह र आमही रोज चस खळतो पण अजन पयत मी तयाला हरव शकलो नाही पण एक िदवस मी तयाला मी न ी हरवन आिण महातारा उदाहरण िह चागल दतो एक िदवस तयानी एक कळ सोलल आिण मला महणाल- ाला वाटल तव ा सया टोच मग महणाल- बघ िछ िदसतात का मी महटल िक बाबा तमहाला काय सचवायच आह तर त महणाल-िकती सया टोचलया ह फ

कळालाच ठाउक आह पण बाहरन मा कळ पणर नॉमरल िदसत सतय दखील असाच बोलाव महणज जयाला बोलतो तयाला कळत पण चार लोकात अपमान नाही होत एक िदवस महणाल िक एखादी उच इमारत उभारायला पाया मजबत असावा लागतो आिण तयाला यो य तवहढा वळ ावा लागतोच श ला पणर गाडायच असल तर

तयाचया पळन जाणयाचया सगळा वाट आधी बद करा ा लागतात मी मनात महणालो गाडी रळावर यत आह जवळपास तीन मिहनयानतर क ा मला फोनवर महणाला आज रा ी घरी य बायको-मलाबरोबर आिण उ ा स ी घ मी तयाचया घरी पोचलो तयानी एक छोटखानी पाट ठवली होती फ माझी आिण तयाची फिमली जवताना तो महणाला आज माझा पनजरनम झाला अस समज आज मी पिहलयादा बाबाना चस मधय हरवल तीन मिहनयाचया िव ातीत माझया ल यात आल आह िक सगळयात कठीण काम माणसाना हाताळण आह मी मा अधर आयषय लोकाना दखावणयात घालिवल जो लोकाना सोबत घऊन चाल शकतो तोच तयाचा भल कर शकतो मी अधर आयषय फ िनदकाच घर असाव शजारी मधलया िनदकासारख काढल पण आता मी बाबाचा पपर चालवणार आिण सगळया पा याची वाजत गाजत ldquoवरातrdquo काढणार- पण ती पण ती सया टोचन असल मान कापन नवह मला समाधान वाटल िक घोड गगत नहालयो य िदशा िमळाली क ाचया भाषत सागायच तर - तबलल बाथरम मोकळ झाल पकज हडाव pankajhtechnipcom

सौ मज अभय मळजकर

अि त व

त माझ व आह महणतोस त मला जीवन ह अि त व

पटतय का तला माझ जीवन महणज तझ एक व पण त अि त व का एक व रणा व मन याचा सयोग महणज म असत साकारलल व व ि वकारलल अि त व ह दखील असच असत या अि त वात दखील

अजन एक व असत आिण त महणज तझ माझ जीवन असत

सौ मज अभय मळजकर

कातरवळ

कातरवळी एकात असताना हरवल होत सय बब अधारवातलात मज दसल या गलमोहराच ित बब आशचा करण शोधता शोधता टोचला कठतरी काटा आठवण ना आला पर त दर जाता रा चाद यात फरताना व ात मी हरवल व रगात आ यावर त कोणी चोरल नदी काठी चालताना एकल श द पा याच कठ आहत त भाव सरा तालातील गा याच भावनानी बाधली होती क या धा याची ती साखळी तटली फलापासन पाकळी अन ओली झाली पापणी

सौ मज अभय मळजकर

आधार

अवकाळी पाऊस पडताना त मा याकड आली अन एकाच णात त दर दर गली जायचच होत तला त लवकर का नाही आली वादळी अधारात एकटीच सोडन गली माझ िन काय दख यात तला बडायच होत

त याच सखासाठी तर सव करायच होत अधारातही द ान

तला दाखवली होती वाट त मा काजळी क न ितचा कलास घात या कातरवळी

वादळी वारा वाहत होता त दर जाताना िवजचाच तवढा आधार होता

सतीश महा उदय परब

तबला- भारतीय सगीतातील एक वा

मडळी भारतीय सगीत िविवधतन नटलल आह आिण तयाला गौरवशाली परपरा आह

तयात अनक गायन शली व वा कार आहत तयापक एक महणज तबला ब ताश

भारतीयाना तबला ह वा मािहती आह कमान तय य पा न नाही तर ऐकन तरी

मािहती आह कधी नाही तर टी हीवर उ ताद झाक र सनना ताज चहाचया जािहरातीमधय (बरोबर आह

वाह ताज) तबला वाजवताना पािहल असल

तबला ह चमर वा असन त एक ताल वा आह ताल महणज गायन कवा वादनामधय तीत होणा या

कालाच मापन करणयाची यातालवा ाची िन मती आ ददव गणपतीन कली असा परातन उललख आढळतो

ज हा भगवान शकरान ताडवनतय कल त हा गणपतीन जिमनीवरील ख ावर कातड पसरन तयावर हातान

वाजवन शकराचया नतयाला साथ दली

तबला कोणी िनमारण कला ह न सागण कठीण आह कारण तशी ऐितहािसक कागदप कठही उपल ध नाहीत

परत काही जण महणतात प शअन दशातील तबल नावाचया वा ामधय आव यक त बदल करन तबला ह

वा बनल काह चया मत मदग (पखवाज) जब िबचमस काटा तब भी बोला आिण ा तब भी बोला चा

तबला झाला

अमीर ख न सतार तबला िह वा चारात आणली तयान भारतीय व परदशी सगीताचया अनक मफली

भरवलया आिण प शअन इराणी आिण अफगाणी सगीताच भारतीय सगीताशी एक अतट नात जोडल

तबला वादनामधय दोन वा वापरली जातात ती महणज तबला आिण ड गा तबलयाच अग ह झाडाचया

खोडापासन बनवतात तर ड याच घमटाकती भाड िपतळच कवा ता याच बनवलल असत ा दो हीवर

च याचया िनवळीतन बडवन काढलल कमावलल चामड लावतात ह चामड बक याच असततबला व ड याचया

चाम ाचया वरील बाजस मधलया भागावर काळी शाई आिण कोळ याचया भकटीपासन तयार कललया

शाईच अनक गोलाकार थर दतात तयामळ तबला व ड याचया आवाजात नाजकपणा व मधरपणा यतो

सवरसाधारणपण तबला हा उज ा हातान व ड गा हा डा ा हातान वाजिवला जातो परत डावखर वादक ा

जोडीची अदलाबदल करताततबलयाचा वापर साथ सगत महणन शा ीय सगीतात सगम सगीतात भ

सगीतात तसच नतया मधय ही मो ा माणात करतात तबलयाच एकल (सोलो) वादन जगलबदी स ा

लोकि य आहत

तबलयालाही एक भाषा असत आिण तबलयाची भाषा महणज िविश अ र कवा बोल असतात

तबलयावर बोटानी तळ ानी आिण ड गावर बोटाचया अ ानी तळ ानी िविश ठकाणी आघात करन ह

बोल वाजिवल जातात काही बोल ह फ तबलयावर फ ड यावर कवा तबला आिण ड गा िमळन अशा

कार वाजिवल जातात उदाहरणाथर गी ना ता धा त ित ट द क क त ह काही बोल आहत यातील

गी क क ह बोल फ ड यावर वाजिवल जातात ना ता ित ट त ह बोल फ तबलयावर वाजवतात तर

उरलल धा त द ह बोल तबला आिण ड गा िमळन वाजवतात

तबला वाजवताना बोलाची प ता नाद ताल तालाची समान आवतरन (तालब ता) आिण वाजवणयाची गती

(लय) ा गो ना खप महतव असत एकच ताल वगवग या आवतरनामधय वगवग या गतीन वाजिवला जाऊ

शकतो

वाजिवणयाचया गतीच सवरसाधारण वग करण िवलिबत लय मधय लय आिण त लय अस कल जात या

तयक लयीमधय दखील वगवग या गतीन तबला वाजव शकतो उदाहरणाथर िवलिबत लयीमधय

िमिनटाला दहा ठोक त िमिनटाला शभर ठोक ा गतीन वाजव शकतो

लय आवतरन याच गिणत आिण वादनातील स दयर याचा मळ साधन समवर यण ह तबला वादकाच कौशलय

असत अशा कारच िविवध वा ामधय उतक कौशलय असणार खप नामवत असलल आिण नसलल कलावत

भारतात आिण जगभरात आहत त आजच उतक कलाकारही कधी तमचया-आमचयासारख होत सगीत िशकन

आिण महनत करन त उतक बनल

गमतीची गो महणज कोणतही सगीत िशकणयासाठी शाळ माण कमाल वयोमयारदा नसत वयाचया प ाशीत

कवा साठीत िशकणयासाठी िव ालयाच दरवाज बद असतात परत या वयातही सगीत

शाळच दरवाज िशकणयासाठी वागतच करतात सगीत िशकणयासाठी फ आवड दढ-िन य िनयिमत

रयाझ या गो ची गरज असत वळ काढला तर तो सवाकडच असतो आिण आवड असल तर तो

आपोआप काढला जातो (महणन तो आधीचया वा यामधन काढला आह) तर मग याना सगीत िशकणयाची

आवड आह तयानी दढ-िन य िनयिमत रयाझ करन एक य करायला काय हरकत आह

स दप खडकर efMekeAgraveJeCe

neveHeCe iess KegHe keAgraveener efmicroekeAgraveJetve

HegmlekeAgraveeles Oe[s jeefns ceveele Iej keAgraveordfve

peele-Heele JeCeamp-Yeso meieU keAgraveener efmicroekeAgravees

Yeejle ceePee osmicroe DeeefCe ceeleermicroeer efregekeAgraveigravees

meceevelesreges Oe[s neveHeCeeHeemetve efiejJes

meieUsrege efJeregeej ceveele KeesJej copypeJes

HeCe copyer-HejbHeje Deens cnCes peeleerHeeleerregeer

Dejs ceeCetmekeAgraveer Deens ceie efHeAgravekeAgravej keAgravemicroeeregeer

Deelee meceevelesreges Oe[s Gigraves keAgravemes efiejJeesup3ereges

keAgravees[ies Jnesup3ee keAgraveesCelsup3ee microeeUsle yebj peesup3ereges

mebOeer ceeCemeee keAgravemicroeer yej efceUeJeer

copyerHeeFamp ceeCetmekeAgraveer keAgravee meejJeeJeer

keAgraveOeer keAgraveOeer ceeCemeeHesee peeefle DeeefCe HejbHeje ceesthornicircee nesleele

DeeefCe oesve efpeJeebvee nUtrege keAgraveesHe-sup3eele keAgraveleele

Deelee lsup3ee efpeJeebveer ceeIeej keAgravee Isup3eeJeer

Deelee GEcircej keAgraveesCe osCeej ceer njes ie DeeFamp

ceeCemeee ceeCetme cnCetve keAgraveOeer yeIeCeej

regeekeAgraveesjerregsup3ee yeensj HeeT keAgraveOeer igraveekeAgraveCeej

yebo efkeAgraveuicirceele jentve keAgravemicroeer peieeregeer meHeAgraveejer keAgravejCeej

Dejs peie mebtoj Deens yeemesup3eeHets ceer keAgraveesup3e yeesCeej

स दप खडकर

आठवण चा ठपका रोिहत सोनट क ि य िव ाथ िम ानो इटनरशीप सपत आली ना Contdown करता आहात Contdown करतना अगदी वतःला िवचारन बघा िक आत कठ तरी काही तरी सलतय ना इटनरशीप सपतय

कॉलजचया teachersचया कचा ातन सटणार महणन excited तर असलाच पण रोजच िम मि णी आता रोजचयासारख भटणार नाहीत हा िवचारिह मनात घोळत असल ना तमहाला कठला सदश वगर दणया इतका मी मोठा अिजबात नाही पण होणयाचा य करतोय माझया वयि क आय यात मला काही गो नी कायम साथ िदली आिण तयाच गो ी तमहालािह साथ दतील आिण यशाचा मागर दाखवतील महणन फ माझया मनातलया काही गो ी तमहाला सागतो आिण ह करताना आठवण ना उजाळािह दता यईल कॉलज सपलया वर अ यास सपला असा िवचार मनातही आण नका कारण अ यास सोडला िक आपण कालबा य होतो कठलयाही कामात ामािणक पणा ठवा अगदी साध कामिह अस द िकतीतरी सग यतील ज तमचया वरचया स काराची परीकषा घतील असा सग नहमीच कसलया न कसलया तरी मोहात पडणारा असतो पण वतःचया मनाशी ामािणक रािहलात ना िक आपण न च ातन पढ जातो कठलही काम मनापासन करा त न च छान होईल आिण एकदा का आपलयाला कळल ह काम आपण छान कर शकतो मग न आवडणार कामिह आवडायला लागत दवावर ा ठवन सगळ करा महणज तयाचया प रणामाची जवाबदारी तयाचयावर ना खोट अिजबात बोल नका कारण त लपवणयासाठी परत परत खोट बोलाव लागल Research सबधीिह वाचन कायम चाल ठवा महणज कालबा होण टाळता यईल कधी समोरचा माणस कसा िदसतो ाचया पकषा तयाचया अगातलया गणाना आिण कतरतवाला जा ती महतव ा

ा ओळी िवसर नका रप लावणय अभायािसता न य सहज गणाशी न चाल उपाय काही तरी धरावी सोय आगतक गणाची ( समथर रामदास ) तमही आज जगाचया उबर ावर उभ आहात तमचया डोळयापढ गली साड चार वष कशी गली त यत असल ना आिण माझया डोळया पढ अजनही प आह िक सचती कॉलजशी सबध आलया पासनची १२ वष कशी गली आधी िव ाथ महणन आिण मग Lecturer महणन आिण काल िकती भरभर उडन गला ना आिण बरच काही माग सोडनही गला ना

Lecturer महणन जॉईन कलया नतरची 2५ वष महणज एक खप सखद अनभव होता कारण आपलया कॉलज

मधल सगळच िव ाथ िशकषकाचया मनाला चालना दणार असतात तयामळ खप छान वाटल आठवणी तरी िकती काढायचया ना अगदी तमचयावर चड िचडणयापासन ( COPD Lecture ससन म य क टीन म य जाण इआठवतय ना) त आपली व वत सदर दहरादनची ीप खरच अिव मरणीय आह ना दहरादन ीप म य आपली म ी कधी झाली तच कळल नाही आपण दहरादनला असताना भा य ीचा फोन

आलयावार तमही लोक ज ज काय करायचात ना त सगळ आठवन मी आिण भा य ी अजनही खप हसतो तमचयातलया िकती तरी जणानी माझयाशी आगदी वयि क अडचणीिह share कलया मला िततक जवळच मानलत खप छान वाटल तमच मनापासन कलल भावपणर SMS आजही मी जपन ठवलत अगदी मनात खोलात

तमचयातलया िकती जणाचा मी अगदी सगळयाचया दखात पाणउतारा कला असल पण ामािणक पण सागतो माझा उ श खप िनखळ होता त हा िवसरा बर का तमहा लोकाबरोबर research activities करताना िकती िविवध अनभाव आल ना आपलयाला खप िशकायला िमळाल तयाचयातन मला इथ Malaysia म य िशकवताना राहताना ास काहीही नाहीय पण सचती कॉलज ऑफ िफ़िजओ थरपीचया सगळया मलाची खप आठवण यत कायमच तमहाला खालील पक पिहली ओळ लाग पडल (दसरी ओळ नाही बर का ) अशी पाखर यती आिणक मती ठवनी जाती दोन िदसाची रगत सगत दोन िदसाची नाती माझयावरच तमच म कायम ठवल ना प कस वाटल त जरर कळवा डोळयातलया िनधारराचा पारा फटणयाआधीच िलखाण थाबवतो All the best Make our कॉलज Proud Make India Proud तमचा रोिहत rohitrohitsyahoocom

------------------------------------------------------------------------------------------------ ह प मी मलिशयाला आलयानतर सचती कॉलजाचया माझया िव ा याना िलिहलल आह

------------------------------------------------------------------------------------------------

-----------------------------------------------------------------------------------------------------------

सदर सािहतय माझी आई सौवसधरा जोशी िहचया lsquoहसरी पगतrsquo या पसतकातन घतल आह धन ी गोठीवरकर

----------------------------------------------------------------------------------------------------------

सौ वसधरा जोशी

सावधान वाचकहो िनणरय तमही ायचाय महणज मा या ाच उ र िह कथा वाचन झाली िक ायच काय सीमा सदानद सातपत ाचा सतकार वहायला हवा िक नाही िकती साधा आह ह आता सीमा महणज असमािदक वय वषर पचचाळीस उ ोग - पणर वळ खपलली आिण खपत असलली गहणी छद- भरपर मि णी जोडण व ग पा मारण अगदी फोन वर स ा आता सतकार महणज अगदी दहा हजार पय रोख व ीफळ असाच असावा अस माझ िबलकल महणण नाही पण मला तमही िवचारलत िक सतकाराच सव प कस असाव तर मी महणन एखादी छानशी यअर िसलकची साडी आिण पाव भाजी वर थडगार आईस म ीफळाची िह ज री नाही (उगाच खरवडत बसायला) पण काही महणा चागल काम कल िक कौतक ह व ालाच हव हो िक नाही तर तया िदवशी काय झाल नहमी माण आमच िचरजीव सहास व ह (सदानद) दोघही आपापलया कामावर गल दोघाची खाणी डब ा म य माझा सकाळचा वळ धडाधडा गला तयाचया पाठी नाच यात आिण त दोघ गल िक िवखरलल घर आवर यात साधारण पढला तास गला नतरचा वळ कसा माझा अगदी माझा एकटीचा पण साधारण एवढी उसतवारी होईसतो अकरा होतातच

मी अशी छानशी मािसक वाचत बसल होत हातात गरम कॉफ चा मग घरही कस छानस आवरलल एव ात बल वाजली एकटी असताना दार उगाच उघड नकोस सवसत मालाचया मोहात फस नकोस बावळटपणा करशील फरीवालही फसवतात अलीकड- इित सदानद आमच ह नावा माणच खरच नहमी खशालचड सारख आनदी असतात एकदा पसा आणन घरात िदला िक सपली काळजी अस तयाच असल तरी दररोज वडी बावळट तला काही

कळतच नाही िह कवा अशीच वाकय अगदी नमान सधी िमळाली िक मला ऐकवतात िह गो आमचया खानदानातच आह महणा ना महणज बायकाना वडया बावळट ठरव याची कारण आमच सप स ा अशीच री ओढतात आई अस नाही ग तला नाही कळणार त अशी कधी पिहली कधी दसरी री ओढतातच

तर दपारी साड अकरा पावण बाराला बल वाजली आज समोरची मीना भाभी घरात नवहती ती गली होती

ितचया माहरी मलाना घऊन आमचया वग म य फ दोन लॉक एका मजलयावर महणज आज मी एकटीच

होत मजलयावर नहमी सारख दर उघडल मला वाटल कॉलज सटडट असतील मसना जौरा हवाय का (ह

कॉलजला जायच सोडन ह असल धद का करतात हा मला नहमी पडतो) नाहीतर सलस गलर ह नवीन

याच महणन ग यात पडतील पण नाही मा या समोर होतया दोन गजराथी बायका

शजारचया घराकड बोट दाखवन ितन िवचारल तमारी बाजवाली कया गयी मला गजराथी कळत पण बोलता मा यत नाही मी कोण मीना भाभी अस महणताच ती महणाली तमारी बाजवाली मीना बन मारी बनपणी छ मग मी तयावर िमनाभाभी मायक गयी ह ४-५ िदन क बाद आयगी अस अगदी खर खर उ र िदल दोघ ची आपसात हळ आवाजात काहीतरी चचार झाली मग हातात छान मो ( ीमती वाटाव अस) पाक ट काढन ती महणाली शादीका इनवहीटशन दन का था आप जरा दगी कया आता शजारचया भाभीची कोणी म ीण ितला बोलवायला आली तर त िनम ण यायलाच हव काही शजारधमर आह िक नाही मी लगच महटल हा हा ज र दगी मी त हातात घताना पढच जाळीच दर उघडल आता काय खा ी झाली होती भािभचया कोणी म ीणच तर होतया तयातली दसरी महणाली थोडा पािन िमलगा कया मलाच माझी लाज वाटली मी दोघ ना आत बसायला बोलावल पखा स होताच आत जाऊन दोघ ना नवीन कलल कोकम सरबत लासातन घऊन आल बरोबर थोड पाणी स ा तहानला आधी पाणी हव महणन एव ा पाच सात िमिनट तया बाहरचया खोलीत बसलया होतया दोघी पाणी सरबत यायलया तमही कठन आलात अस मी िवचारलयावर अगदी भािभचया माहर जवळचच गोरगाव नाव सािगतल चागली चार पाच िमिनट झाली असतील तव ात तयातली एक महणाली अजन आमहाला बरीच बोलावणी करायला जायच आह तव ात दसरीन सवताची साडी बघन ितला महटल साडीला घाण लागली आह िहचयाकड धऊन घऊ का खरच ितचया छान साडीला काळा िचखला सारखा डाग िदसत होता मला ती महणाली ऑ टी मी हा डाग जरा तमचयाकड धऊन घऊ का मी हो महटल ितला बाथ म दाखवल आता बाहर दसरी बाई अन मी बोलत बसलो होतो पण मला काहीतरी वगळच जाणवल अतमरनान सािगतल िक काय कणास ठाऊक पण एव ा वळ मा या घरात घडत असलल रामायण आधीही कठतरी घडलया सारख वाटल णाधारत आठवल गलयाच मिह यात िवजन फोन वरील ग पात सािगतलली ितचया नातवाईकात घडलली चोरी त सवर झाल होत बो रवलीला नीना िवजची सकखी मावस बिहण दपारी अगदी एकटी घरात तया िदवशी समोरचा लॉक नमका बद त गल होत कठतरी ल ाला बल वाजली नीनान दार उघडल दोन बायका अगदी छान

काजीवरम सा ा नसन कानात िहऱयाची कडी ग यात दािगन कसात कदब घातलला नीनाला महणलया तया तमचया समोरचया बा ना इनवीटशन ाल का तयात नीनान नाही मह याचा यतोच कठ नीना महणाली हो ज र दईन पाक ट हातात दताना तयातली एक नीनाला महणाली जरा पाणी ाल का यायला नीनान दोघ ना पाणी िदल तयातली एक महणाली आमहाला अजन बरीच बोलावणी करावयाची आहत बराच वळ जाईल मी जरा toilet जाऊ का

ात ही िननाला गर वाट यासारख काही नवहत तयामळ नीना सहजच महणाली हो हो जा ना मग एक toilet ला गली आिण दसरी िननाशी ग पा मारीत होती थो ाच वळात ती आतली बाहर आली आिण नीनाला महणाली अहोतमचा नळ िबघडला आह का बदच होत नाहीय नळ सोडलला होता पाणी उघ ा दारातन बाहर यत होत नीना सार या गिहणीला ह चालण शकयच नवहत

मगापयत नळ अगदी विसथत होता आिण आ ाच काय झाल नीनाला पडला नीना लगच उठली नळ खाली असलयामळ वाकन बद करायला बघत होती तव ात तया दोघी सराईत सशीि त भाम ानी ितला मागन च आत ढकलली आिण बाह न सरळ कडी घातली नीना िबचारी सडासात अडकली सवताचया घरात दोघ नी घर धतल ितच

नीनाच ओरडण तया छो ा िखडक तन एक जाऊन कणी यण कठीणच होत िबचारी नीना दोन तीन तासानी

समोरचया िबलड ग मधलया लोकाना कळलयामळ सटली एकदाची पण चोरी ज बर होती घरात असलयामळ

कपाटाचया िकललया पण कपाटालाच होतया दोघी भाम ाना चागलच फावल

मला सगळ जसचया तसस आठवल घशाला कोरड पडली हाताला कप सटला पण आता डगमगन चालणार नवहत िहममत धरायलाच हवी अशा वळी आतली डाग धवायला गलली चोरटी आता बाहर यईल मला महणल ऑ टीतमचा नळ िबघडला आह का णभर मी स झाल काय कराव तया दोघीही िध पाड उच होतया आिण मी एकटी होत आताचा काळ मा या कसोटीच होता आिण दवाचा होता आिण एव ात फोन वाजला मी लगच ठरवल ा फोनचा फायदा यायचा आललया फोन वर टपन आमच कोणत िबल िकती र म सािगतली जात होती पण मी मा इकडन हलो ह बोला कदम साहब काय िनघालाय महणताय घरी यायला हो पण अजन नाही आला आला िक सागत चौक वर फोन करायला आतली भामटी बाहर आली आिण तससच महणाली ऑ टीतमचा नळ िबघडला आह वाटत बदच होत नाही िननाकड घडललच मा याकड घडत होत बाथ मचा नळ दारापासन चागला तीन चार पावल आत होता महणज मला न ढकलतािह तया सहज क ड शकत होतया

तव ात माझ फोनवरच बोलण ऐकणाऱया दसऱया चोरटीन िकसका फोन था अस मला िवचारल मी

महटल मरा लडका इधर थाना पोलीस सटशनप इनसपकटर ह उधरस फोन था अभी आयगा

माझ बोलण एकन तया दोघी चपापलया एकमक ना नजरन खणा क न उठलया मला महणलया आमही िनघतो दोघी घराचया बाहर गलया मी िन ास सोडला दो ही दार लावली उघडा नळ अगदी सहज बद कला नळाला काही झालच नवहत सा ात दोन चोर ा मा या घरात यऊन गलया होतया ि याही क शात कमी नाहीत ह खरच आह महणा ा ातही आघाडी मारतायत िक काय तया गलया आिण माझा बाध कोसळला मा या घरावरच जीवावरच सकट टळल होत मी ीमती थाटाच त इनवहीटशन काडर उघडन बिघतल त एका होऊन गललया ल ाच होत महणज तयाचा बत माझ घर लट याचा होता मा या घरात होणारी चड चोरी कवळ मा या ग पाचया छदामळ आिण थो ा या चालाखीमळ वाचली होती मी पोलीस सटशनइनसपकटर अशी नाव घतलयामळ व तो घरीच यतो आह महटलयामळ तया घाबरलया आिण पळालया बघा वाचकहोमहणन महटल आज माझा छोटासा घरगती सव पाचा सतकार वहायला हवा िक नको जरी मी वडी बावळट काही न समजणारी असल तरी माझच घर मी वाचवल अस महणताना तसच बरोबर जाऊ द हो सतकाराच काय एवढ पण ा गो ीचा पच तमचया साठी बर का ज बो रवलीचया िननाकड झाल ठा याचया सीमाकड झाल तच कदािचत तमचया घरात स ा होईल तर फ सावधान

_____________________________________________________________________________________________माझ आजोबा ी वा यवलकर या या किवता ऐकतच मी लहानाची मोठी झाल इ जी म य ऑनस िमळवनही याची मराठीची गोडी कधीच कमी झाली याची अशीच एक मला भावलली ही किवता बघा तमहालाही पटतय का अिदती मळ

lsquoमममीrsquo महणोिन कोणी lsquoमममीrsquo महणोिन कोणी आईस हाक मारी मा या मना मराठी ती होय शोककारी श दात सौ य lsquoआईrsquo lsquoमममीrsquoत तच नाही त वड इ जीच सीमाच यास नाही गल जरी िफरगी सोडन दश माझा आई त या िशरी ग तो भार इ जीचा

आई जरी मराठी वदविन lsquoमममीrsquo घई बाळावरी ित या या स कार तोच होई आता इथ lsquoनसरीrsquo lsquoकजीrsquoत बाळ जाई फसव नाव lsquoिकलिबलrsquo ओढन यास नई lsquoथक यrsquo कस महण मी lsquoसॉरीrsquoच हा जमाना आह अजन यथ परक बाड-िबछाना

lsquoबथड हपी ट यrsquo महणताच बाळ आता lsquoमममीrsquoस lsquoजॉयrsquo होई lsquo सगसागrsquo तोच गाता आता िनराजनाची फलवात हाय थ पटन मणब या िवझातच यात अथ कापन कक आता मोठाच बाळ होई कोशात श द lsquoआईrsquo माघार तोच घई रा यात या मराठी कौतक इ जीच िवसराच पज जीण lsquo ॉमीसrsquo अमताच lsquoक-जीrsquoत इ जी या िमळता वश बाळा शाळा नको मराठी लावा तयास टाळा lsquoएिलफट गॉड rsquo होई lsquo ल सगrsquo तोच दई मा या मना मराठी lsquoअ ज टrsquo तच होई

ी वा यवलकर

प ी डॉ काश आमट ा या काशवाटा ा प तकातन घतलला हा उतारा आह ामळ सबिधत लखका या व काशका या कॉपीराईट अिधकाराच उ लघन झाल आह याची मला जाणीव आह पण िह मडळी व याच वशज या

क यामागील माझी भावना समजन घतील अशी माझी आशा आह कारण हा लख मी िस ी कवा अथ ा ीसाठी कलला नसन डॉ आमट ा या कायाची लोकाना क पना यावी हाच ा मागील हत आह िम लद कारकर ____________________________________________________________________________________

या कॉलरा या साथीतील एक सग मना या तळात असा जाऊन बसला आह क तो हटतच नाही एक बाई एका लहान मलाला घऊन आली होती उपचार क यावर सलाईन द यावर त मल जरा सधारल याबरोबर ितन या मलाला आम याकड सोपवल आिण ती लगच िनघन जायला लागली आमचा एक

कायकता ितला हणाला अशी कशी या मलाला सोडन जातस या याजवळ थाब याला पण बर वाटल क जा यावर या बाईन सािगतल कॉलरा या साथीन काल माझा नवरा मला दो ही मलाना लागण झाली हणन याना घऊन इकड िनघाल तर एक मल वाटतच गल याला तसच झाडाखाली ठवन ाला घऊन

आल आता ाला जरा बर आह तोवर जावन याला प न यत इतका क ण सग होता हा आ ही सगळच स झालो कोण कणासाठी रडणार डो यातल पाणीच आटन जाव अशी िह प रि थती अस कसोटीच धीर खचवणार सग खपदा आल पण यामळ इथ कामाची कती गरज आह हही न ान काळात गल पाय माग यायचा नाही ह डो यात प होत यामळ यातनही आ ही एकमका या मदतीन माग काढत गलो टकन रािहलो काम वाढवत गलो

आपल घर

२००१ साली वभव फळणीकर नावा या अकरा वषाचा म य एका दा प यान फार वग या तहन पचवला अगद एका हद गा यात हट या माण तम बसहारा हो तो कसी का सहारा बनो यानी तरा अनाथ मलाना आ ण १३ अनाथ मलीना सहारा दला ह काच घर दल याची राह या खा याचीच नाह तर उ म िश णाची सोय ह आपल घरन कली दरवष मी आ ण माझ कटब अगद आमच ह काच घर अस या सारख ितथ जातो पाऊल टाक या टाक या एक लहान मल हात जोडन नमःकार करत मग पटकन वचार मनात यतो अर अस आप या घर ज हा कणी यत त हा पाथ आ ण मीरा अस हसत

मखान आवभगत करतील ना

कणीह पाहण आल क आपल घर सःथच यवःथापक वजय फळणीकर हसत मखान

ःवागत करतात नवनवीन उपबमाची मा हती दतात नकळत ितथ या मावशी थड पाणी आ ण गरम चहा प यात ठवतात काह णातच आपल घर सग याना आपलस करत फळणीकर आ ण या या प ीन हा पारमािथक उपबम खर तर आपल दख वसर यासाठ या या मलाची उणीव भ न काढ यासाठ दहा वषापव स कला यात याना चड अडचणी हाल-अप ा सोसा या लाग या आ ण अजनह हा खडतर वास स च आह पण कठह खत तबार अप ा नाराजी अ जबात दसत नाह

यथील २६ मलाना ह याच आई-बाबा नसतच शालय आ ण ता ऽक िश ण नाह तर िनरिनराळ कौश य स ा िशकवायची यवःथा करतात यथील औ ोिगक िश ण

किात मलाना सगणक िश ण िशवणकाम ःब न ट ग ऑफसट ट ग ऑ फस

फाईल बनवण िशकवल जात नसतच शालय िश ण नाह तर ा जगात ःवतः या पायावर उभ राहायला िशकवतात एक सजन कत ववान य बन व याच काम ह

फळणीकर दा प य करतात

हा सारा याप जग या यापर न उ म बनव याच काम होत त बढयाच लोका या

आपलक न आ ण मदतीन मदत काय ःव पाची आ ण कशी असावी ाची क पना ौी वजय आप याला दतात पण अ टाहास आमह क वा अप ा ठवत नाह त कडबर

कक प ा दान खार क खोबर ा ह आजवान सागतात

यदा या भट त तर मी चाटच पडलो आता आपल घर म य आजी आजोबा आल आहत

िसहगड पाय यापाशी अजन एक बःतान बसवल आह सौरऊजा छोट शी बाग यात

फळभा या फल एक दभती गाय पारपा रक साधन नसिगक खत योगासन ाथना ह

दवसाच िनयम अगद काटकोर पण पाळल जातात वभवला जस वाढवल असत तस ह पतीप ी ा २६ मलाना वाढवतात या यावर माया करतात सःकार दतात यामळ चकनह मा या िलखाणात क वा कणा याह बोल यात

आपल घरला अनाथाौम कधी सबोधल जात नाह उलट मी हणन क यक

जाणकार आई-बाबानी थोडा वळ तर ितथ जाऊन आपल घर न क पाहाव lsquoितिमरातन तजाकडOtilde ह याची नसती रोजची ाथनाच नाह तर जग याची सक पना आ ण उ श आह नकतच वजय फळणीकरानी एक पःतक दल नाव होत पराजायाकडन वजयाकड वाचल पाना-पानाग णक अगावर काटा आ ण डो यात

पाणी यत world belongs to such people वजय फळणीकर ह एक रणाःथान

आहत

एक सामा जक बािधलक हणन माझ आप याला आवजन सागण आह क

या यासारखी चळवळ खटपट माणस ा जगात आहत या यामळ समाजात एक

स यवःथा आह अशा उपबमाना आ ण माणसाना आपण आप या पर न भरभ न

सहा य कराव त वळ दऊन कवा मलाना िश ण दऊन दल तर उ म आिथक

सहा यास apalagharyahoocom ला ज र भट ा

आप या घरातील घरपणाला बहार यावी आप या आ ण आप या मला या सामा जक

बािधलक या सक पना ःप यात अशी मनात खाऽी बाळगन पढ या वळस प याला

ग यावर आपल घरला न क भट ातथील आजी-आजोबानी आता १६ जणाना राहता यईल अशी गःट हाऊस सस ज कली आह

आपल घर म य आपल ःवागत उ म प तीन होईल ाची फळणीकरा तफ खाऽी असावी फळणीकराचा दर वनी बमाक ००९१-९८५०२२७०७७ ००९१-२५२३२९९ असा आह आपल घराचा चाहता कौःतभ पाठक आ ण प रवार

y~igraveu~v~ibrvbarjfiacute

िच कला- वद पराजप

सौ वसधरा जोशी माउस

एकदा एक उदीर बा पावर सला

पढ मोदक नको हणत रागावन बसला

दवा त ही आहात हण ब ीची दवता

का मला अस मग िनर र ठवता

तम या जवळ बसन मी रािहलो अडाणी

दररोज ऐकतो आर या आिण गाणी

उदरा या शारीन बा पा हसला

माउस हणन उदीर कॉ यटर समोर बसला

एका डो याची आई

एका गावात एक बाई आपलया छो ा मलाबरोबर एका छो ा झोपडीत राहात

होती आपलया मलाला काही कमी पड नय हणन दवसरा एक क न ती काम

करत अस पण या छो ा मलाला मा आपली आई अिजबात आवडत नाही तो

ितचा ितर कार करत असतो कारण ितला एक डोळा नसलयामळ ती भसर दसत

असत आईला तो शाळतही यऊ दत नसतो

एकदा एका काय मासाठी आईला शाळत जाव लागत पण ितला बघन कठ त ड

लपवाव ह मलाला कळत नाही रागाचा एक कटा टाकन तो ितथन पळन जातो

घरी आलयावर तो आईला चड बोलतो कशाला आली होतीस शाळत आता

माझ िम मला िचडवतील मी उ ा शाळत कसा जाऊ तला

एक डोळा का नाही मला त अिजबात आवडत नाहीस वगर

वगर आई काहीही बोलत नाही आपण आईला अ ात ा बोललो

याच मलालाही काही वाटत नाही रागान तो नसता धमसत

असतो आईशी काहीही न बोलता जवतो आिण झोपतो रा ी कधीतरी याला

जाग यत तर आपलया मलाची झोपमोड होऊ नय अशा दबकया आवाजात याची

आई रडत असत पण याचही याला काही वाटत नाही एका डो याचया

आपलया आईचा याला अिधकच ितर कार वाटायला

लागतो या णी तो िनणय घतो िशकन खप मोठ हायच

आिण इथन बाहर पडायच

या माण तो खप अ यास करतो उ िश णासाठी मो ा शहरात यतो

नामवत िव ापीठातन पदवी िमळवतो मो ा कपनीत मो ा ददयावर काम

क लागतो एका सदर मलीशी याच ल होत याला एक मलगा एक मलगी

होत आता याच कटब पण होत कारण ह सदर िच िबघडवणारी एका

डो याची याची आई ितथ नसत तो ितला जवळजवळ िवस न गलला असतो

अितशय सखात असतो

एक दवस याचया घराच दार वाजत दारात एका माणसाबरोबर याची तीच

एका डो याची आई उभी असत ितला बघन याची मलगी घाब न

आत पळन जात तो आधी च ावतो आिण मग वतःला सावरत

ितला हणतो कोण आहस त इथ का आलीस बघ माझी मलगी

तला घाबरली

मी ब तक चक चया प यावर आल अस काहीस पटपटत आई िनघन जात

ितन आपलयाला ओळखल नाही अशा समाधानात () मलगा दार लावन घतो

काही दवसानी माजी िव ाथ समलनासाठी याला याचया शाळतन प यत

परत या गावात जाऊ नय अस वाटत असतानाही तो समलनाला जा याचा

िनणय घतो ऑ फसचया कामासाठी जातोय अस बायकोला खोटच सागतो

समलन पार पडत कठलयातरी अनािमक ओढीन याची पावल याचयाही नकळत

झोपडीकड वळतात दाराला कलप असत शजारची बाई याला ओळखत आिण

एक प दत त प याचया आईच असत तो वाच लागतो मी खप आय य

जगल त याकड आता मी परत कधीही यणार नाही पण त कधीतरी यऊन मला

भटावस अशी माझी खप इचछा आह शाळचया समलनाला त यणार ह कळल

होत पण ितथ यऊन तला भटायच नाही अस मी न ठरवल कारण मला

मािहती आह एका डो याची ही तझी आई तला आवडत नाही मला एकच डोळा

का असही त मला एकदा िवचारल होतस त हा त खपच लहान होतास हणन

मी काही उ र दल नाही पण आज सागत बाळा त लहान

असताना एक अपघात झाला या अपघातात त तझा एक

डोळा गमावलास एका डो यान त सपण आय य कस

जगणार या िवचारान मी हराण झाल आिण माझा एक डोळा तला दला मला

तझा खप अिभमान आह त मला ज बोललास कवा मा याशी जसा वागलास

यासाठी मी त यावर अिजबात रागावलल नाही तझ मा यावर खप म आह

असाच िवचार मी करत कधी काळी मा या भोवती भोवती खळणारा त मला

नहमी आठवतोस

प वाचन मलगा ढसढसा रड लागला जी कवळ

याचयासाठी जगली वतःचा सवात मह वाचा अवयव िजन

याला सहजपण दऊन टाकला ितचयाशी आपण कती िनदयपण वागलो याला

चड पशचा ाप झाला तो आईला मोठमो ान हाका मा लागला पण आता

याचा काय उपयोग होता

मनाच ोक

गणाधीश जो ईश सवा गणाचा | मळारभ आरभ तो िनगणाचा || नम शारदा मळ च वार वाचा | गम पथ आनत या राघवाचा ||१||

सगम अथर- जो गणपती सवर लोकाचा ई र व सवर सदगणानी नटलला आह जो अनािद आह अनत आह जो असखय गणानी य आह व जी शारदा चार वाणीची जननी आह अशा दवतास नमःकार कर या व ौी रामरायाचया मागारन जीवनाची वाटचाल कर या

मना स ना भ पथची जाव | तरी ीहरी पािवजतो वभाव || जनी न त सव सोडनी ाव | जनी व त सव भाव कराव ||२||

सगम अथर- ह सजजन मना त परम राच ःमरण िनतय ठऊन भ ीन वयवहार कर तयामळ तला सहजच ौीकण सनन होतील कपा करतील कारण तो तयाचा ःवभावच आह माऽ त सजजन लोकाना ज आवडत नाही िनदनीय चकीच वाटत तस वाग नको व लोकादरास पाऽ होणार वदनीय अस

आचरण ठव भि पथ महणतात तो हाच

भात मनी राम चतीत जावा | पढ वखरी राम आध वदावा || सदाचार हा थोर सोड नय तो | जन तोची तो मानवी ध य होतो ||३||

सगम अथर- ातःकाळी उठलयावर थमतः ौीरामाच दवाच ःमरण कराव नतर वखरीन महणज तोडान मोठयान lsquoरामrsquo नाम घयाव हा सदाचार नहमी पाळावा सोड नय असा सदाचारान राहणाराच

मनय गौरवास पाऽ होतो धनय होतो

मना वासना द कामा न य र | मना सवथा पापब ी नको र || मना धमता नीती सोड नको हो | मना अतरी सार िवचार राहो ||४||

सगम अथर- र मना द इचछा मळीच उपयोगाची नाही पापी िवचार स ा मळीच अस नय धमारन व नीतीन वागण सोड नको मना हा ौ िवचार अतःकरणात जपन ठव

मना पापसक प सोडनी ावा | मना स यसक प जीव धरावा || मना क पना त नको वीषयाची | िवकार घड हो जन सव ची ची ||५||

सगम अथर- मना कधीही पापसकलप मनात यऊ दऊ नयत नहमी मनात सतयसकलप जागवावत मोह

पाडणाढया वःत व िवचार याची कलपनाही कर नय पापसकलप पापब ी व िवषय-िवकार यामळ लोकात समाजात आपली छीथ होत उपहास होतो महणन नहमी सतयसकलप करावत

hhbrvbarbrvbarbrvbarbrvbarkkparaparaacircacirckkbrvbarbrvbar ==acircacircllparapara ffparapara

कोबी वड सौ काचन मिनष काबळी

सािह य- १वाटी कीसलला कोबी २ वा ा िभजलली चणा डाळ १ इच आल ३-४ लसण पाक या १चमचा हळद िजर ३-४ िह िमर या को थबीर १२ चमचा ओवा मीठ तळ यासाठी तल इ यादी कती- थम कोबी कीसन यातल पाणी काढन टाकाव नतर चणा डाळ आल लसण िजर िमरची एक थोड जाडसर वाटाव त वाटण एका बाउल म य काढन यात कीसलला कोबी मीठ हळद ओवा को थबीर घालन एक कराव व याच छोट छोट गोल वड तळ हातावर थापन तला म य खरपस तळाव सॉस क वा खोब या या चटणीसह खा यास ाव_____________________________________________________________

फल - िबि कटापासन बनवलली चॉकलट सौ शीतल सतीश हा सािह य- १२५ म म का (बटर) २५० म मकिवटीज डायज टीव (McVities Digestive) िबि कट ४ टबल पन कीसलला नारळ ४ टबल पन कोको पावडर ४ टबल पन मध सका मवा आवडीनसार बनिव याची प त १ एका िपशवीम य कवा भा ाम य िबि कट घवन याचा चरा करावा २ एका भा ात म का घवन तो िवतळवा ३ यात िबि कटाचा चरा िखसलला नारळ कोको पावडर मध व सका मवा घाला ४ वरील िम ण एका पसरट भा ाम य ओताव ५ याच छोट लाड वळाव ६ वळलल चॉकलट लाड आवडीनसार कोको पावडर कीसलला नारळ कवा स या म ान सजवाव _________________________________________________________________________

बालशाही सौ शलजा जगदीश िशद

सािह य- २ १२ कप (५०० म) मदा ३४ कप तप (िवतळवन थड कलल) दही १२ कप १२ चमचा ब कग सोडा २ १२ कप साखर तप तळ यासाठी कती- म ाम य ब कग पावडर दही आिण तप घालन घ मळाव साधारण एक तास झाकन ठवाव ३ इचाच समान गोळ क न हल या हातान दाबन ख ा बनवावा तळ यासाठी कढईम य तप गरम कराव गरम झा यानतर गोळ मद आचवर तळन यावत एक दोन वळा पालटन लाल रग आ यानतर बाहर काढन ताटाम य ठवावी साखरम य साखर िभजल एवढ पाणी घालन गोळी पाक बनवावा गस बद क न पाकात तळलली बलीशाही घालावी चार त पाच िमिनट बालशाही पाकम य ठऊन नतर िचम ा या सहा यान बाहर काढन थड करावी थड झा यानतर हवाबद ड यात भ न ठवावी िह बालशाही आठ त दहा दवस टकत टीप- गोळीपाक तयार झाला की नाही ह पाह यासाठी एका बशीम य पाणी घऊन एक थब पाक घालन बघावा गोळी बशी या तळाशी तयार झा यास गस बद करावा

आ दती मळ शवची भाजी सािहतय- २५० ाम जाडी कडक ितखट शव ३मोठ काद जाड िचरलल ७-८ लसण पाक या

छोटा आ याचा तकडा एक छोटा चमचा धन िजर सक खोबर छोटातकडा २-३लवगा ४-५ िमर २-३ वलची सक लाल िमरची ४-५ दालिचनी तकडा थोड तल एवर ट गरम मसाला १छोटा चमचा मीठ चवीनसार कती- तर साठी कादा लसण आल आिण बाक सव मसा याच समान थो ा तलावर चागल परतन याव नतर गार क न थोडस पाणी टाकन िम सर मधन एकदम बारीक वाटन याव १ छोटा चमचा तल तापवन यात ती प ट आिण गरम मसाला )चवी माण (घालन तल सटपयत परतवन यावी नतर यात गरम पाणी घालन पातळ तर सारख कराव ती तर उकळवन यावी एकदम शवटी मीठ घालाव तर थोडी पातळच आस ावी जवायला याय या वळी गरम करताना यात शव टाकन परत उकळाव या बरोबर क ा कादा िलब छान लागत ही तर िमसळीसाठी पण वापरता यत

क या कवा उपज पोह

सािह य-१वाटी तकडा तादळ ( ोकन राइस) frac12 वाटी शगदाण frac12 वाटी चणाडाळ कडीप ा िहर ा िमर या िजर फोडणी साठीndashतल मोहोरी िहग हळद ितखट िजर कडीप ा मीठ चवीनसार कती- तादळ लालसर भाजन याव गार झा यावर िभजवन ठवावत डाळ दाण पण िभजवन ठवावत दो ही ४ -५ तास िभजवाव क या करावया या वळी थम तादळ उपसन ठवाव तल तापवन फोडणी क न यावी यात तादळ घालन छान परतावत तादळ परतत असताना डाळ आिण दाण िजर िमर या कडीप ा मीठ आिण थोड पाणी घालन िम सर मधन बारीक क न याव तादळ परतन झाल क िम सर मधल वाटण यात घालन नीट एक क न याव मग बारीक आचवर झाकण ठऊन क या होऊ ा ा मधन मधन हलवाव वाटल तर थो ा पा याचा िशपका ावा मोकळ झालल वाटल क गस बद करावा कोिथबीर घालन खायला याव याबरोबर दही कवा िलबाच उपासाच लोणच आिण क ा कादा छान लागतो तादळ डाळ आिण दाण ा मळ क या हा पदाथ पण अ होतो

ई-िवशषाक ऋणानबध सपधच उ र-

सपधसाठी ि िच छऽपती िशवाजी महाराज ितभाताई पाट ल रामदास ःवामी प डत भीमसन जोशी िसधताई सपकाळ पाडरग सदािशव सान (सान ग जी) डॉ बाबासाहब आबडकर िनळ फल

लता मगशकर शकर महादवन

ःमता पाट ल सी ड दशमख

लोकमा य टळक ध डराज गो वद फाळक (दादासाहब फाळक) जयत नारळ कर झह र खान

प ल दशपाड मधर भाडारकर ान र म ाबाई िनव ीनाथ सोपानदव ौयस तळपद

नाना पाटकर आशतोष गोवार कर डॉ काश आमट मदा कनी आमट हमत करकर ःवात यवीर सावरकर वजया महता

सिचन तडलकर डबजी झगराजी जानोरकर (गाडगबाबा) मोहन आगाश माधर द त व ठल कामत दिलप वगसरकर वण वामन िशरवाडकर (कसमामज) ज बार पटल सोनाली कळकण रामचि नरहर िचतळकर (सी रामचि) ा मध दडवत सा वऽीबाई फल आ ण

सिचन पळगावकर अशोक सराफ महा मा योितबा फल

महश कोठार सयाजी िशद नरि दाभोळकर शाताराम राजाराम वणकि ( ह शाताराम) सनील गावसकर अतल कळकण इतर छायािच गणशो सव एस ट महामडळाच िच ह शतकर कःती गढ पाडवा गट व ऑफ इ डया आषाढ एकादशी रायगड

क कण र व मबईचा ड बवाला नागपचमी

हता मा चौक पाट मबईकर वट पो णमा

सपधचा िनकाल

थम पा रतोिषक- सतोष साळक

ि तीय पा रतोिषक- शरय परब

ततीय पा रतोिषक- मज मळजकर

_______________________________________________________________

आपला अिभ ाय ज र कळवावा आमचा प ा- Emarathiklgmailcom

-----------------------------------------------------------------------------------------

कपया खाली बसा फल पाढरीच होती आता मा हनमाला आला राग अजन हनमान अ कट होत आिण तयानी साधारण माणसाचा वष धारण कला होता आता आपण सवतः बिघतलली गो कणी खोटी सागत असल तर कणालाही राग यईल आिण ह तर ख हनमान की हो

हनमन लगच ख या पात कट झाल आिण महणाल मीच हनमान आह आता सागा तमच काय महणण आह फल लाल होती की पाढरी रामदास काय कमी त महणाल असाल तमही हनमान पण फल पाढरीच होती आता मा पचाईत आली दोघ राम-सीतकड गल हनमान महणाला हा एक मन य याला मी सागतोय की फल लाल रगाची होती पण ऐकायच काही नावच नाही ह आहत की सग याना सागतायत फल पाढरी होती महणन त स ा हजार वषानतर राम सीता महणाल हनमान माग माफी या रामदासाची फल खरोखर पाढरीच होती अर तयावळस त इतका

ोधीत झाला होतास की तझ डोळ र ान लाल झाल होत आिण तला फल लाल दसत होती आजोबा थोडा वळ थाबन महणाल अस अस शकत गो खरी की खोटी हा भाग िनराळा पण ह न ी की आपण ज बघतो तयात आप या डो याचा उपयोग असतो आप या अतकरणाचा भाग असतो आपण जस असत तस बघतच नाही हीच आजचया काळाची स ा खत आह आजोबा सागायच की जो आह तस पहायला िशकतो तो खरा िव ान माणस या माणसाची द ी आह तस बघ यात बाधा घालत नाही तयाला योगी महणायच गो सपन आज अनक वष झाली पण अजन ताजी-तवानी वाटत आिण जासत गरजचीही

तयक वािह यावर आिण वतमानप ा म य होणा या गो चा िवपयास होताना बिघतल की अस वाटत की का नाही दवान ा सग याना मा या आजोबासारख आजोबा दल यानी सहज एका कथतन िशकवणक दली की आपल िवचार घडणा या गो वर आरोिपत कर याची सतयावर रोव याची गरज नाही सवतःला

आिण सवतःचया अ पलपोटी सवाथाला जरा बाजला ठऊन जगात या घडामोडी का नाही माणस बघ शकत श य होऊन एखा ा गो ीचा वध नाही का घऊ शकत आपण अशा अनक ाची उ र आपण शोधत असतो आिण अशावळस कणी ऋणानबधात या ठिवतली माणस (जस माझ आजोबा) साद घालतात आिण चह यावर आपसक हस उमटवतात ा ऋणानबध अका ार अशी ठवणीतली माणस जोडली जावी हीच ाथना

सकारातमक ाळ िम लद कारकर

_____________________________________________________________________________ माणसान नािःतक असाव की आिःतक हा जयाचा तयाचा आह पण बहतक नािःतक माणस एक तर ौ ाळ

माणसाची िखलली उडवताना िदसतात नाहीतर तयाना उपदश करताना िदसतात नािःतक माणसाब ल मला राग

नाही अधौ न अघोरी कतय करणार याची वकीली दखील मला करायची नाही पण माणसाची कशावर तरी ौ ा असावी अस मला वाटत मला अस वाटत महणन इतरानाही असच वाटल पिहज असा माझा िबलकल आमह नाही िकवा हा लख िलिहणयाचा तो उ श दखील नाही हा लख नरि दाभोळकरासारखया अधौ ा िनमरलनाच महान कायर करणार या माणसासाठी िलिहलला नाही तयानी जया पिरःथतीत आिण जया लोकासाठी ह कायर कल तयाब ल मला चड आदर आह पण कवळ लोकानी आपलयाला सधारललया िवचाराच समजाव आिण कठलीही सकारातमक

गो हातन घडत नाही महणन नािःतक झाललया लोकासाठी आह________________________________

काही माणस आि तक असतात तर काही नाि तक काही माझयासारख असतात मी न सावजिनक गणपती बघायला जातो पण मडपातील पस टाकायची पटी िदसली क दव स होत असला तरी ितथ थाबत नाही र तयात जाता जाता कठ दव दशन झाल तर लगच तयाला पाया पडायच आिण बदलयात लगच आज ऑिफस मधय काम कमी अस द घरी गलयावर बायकोन ldquoऑिफस मधय स ा िदवसभर हच करत असतोस नrdquo अस न सनवता वि थत नट वर महतवाची (माझया द ीन) काम क ावीत मलान घरातील कठलयाही व तची वा वतः या अवयवाची मोडतोड कलली नसावीrdquo असा भरघोस आशीवाद मागन पढ जातो

थोड यात वतः या सोयीनसार ा जपणारी माझयासारखी माणस दखील ा जगात आहत आिण मला नाही वाटत ात आमच काही चकत असल कारण lsquoदव आहrsquo हणणा यानी दखील अजन दव दाखवलला नाही आिण lsquoदव नाहीrsquo हणणा यानी दखील अजन lsquoदव नाहीrsquo ह िस कलल नाही अहो अध ा िनमलन वहायला पािहजrdquo हणणार आमच सरकारच वतः कोटात सा ीदाराची सा काढायला भगव ीता आिण कराण शरीफ घऊन िफरत असत ई र सा खोट सागन खर सागणार नाही

असली शपथ यायला लावण िह अध धा नाही आह म या या शपथिवधी वर (दर सहा मिह यान) िकती पस खच करतो आपण ह पस अध पाई खच होत नाहीत कणी िवचार कला आह का क ा असलया एका शपथिवधी या खचात चार जोड याची ल होऊ शकतात पण एवढा खच क न शपथ घालन दखील म ी आदश घोटाळ करतातच ना मग अशा ठकाणी ा लोकाची जीभ टाळला िचकटत आिण जर कणी आई राईच चार दाण ओवाळन ित या लकराची द काढत

असल तर लगच काय मली अध धा आहrsquo हणत ा सधारक () मडळ नी नाक मरडणयाच कारण काय असाच माग एक नाि तक माणस मला सागत होता क ldquoबथ ड पाट नतर क वा कठलयािह गट टगदर नतर मो टली मल आजारी पडतात तयाच म य कारण हणज पाट मधय कणीतरी आजारी असत आिण मलाना तयाच लगच इ फ शन होत पण ा आयाच आपल काहीतरी द ि ट लागली अस समज

असतातrdquo खर तर एवढासा शोध लावणयासाठी खास तया माणसान ा धरतीवर अवतार घणयाची काही गरज

नवहती कारण जी गो तो सागत होता ती िकतीही पटणयासारखी असली तरी एका आईला आपलया बाळाची द काढणयात काय सख आह तया गो ीचा शोध अशा सधारकाना कधीच लागणार नाही अहो का या- कळकळीत मलाची पण द काढतच ना तयाची आई राईच चार दाण ओवाळन टाकण ह कवळ िनिम झाल आपलया मलाच कौतक करायचा तो एक कार आह

लहानपणी खळताना मी भरपर धडपडायचो आम या चाळी या िज याव न तर मी इत या वळा पडलो असन क नतर नतर तर िज याव न कणीही पडल तरी लोक न बघता आम या घर याना आधी बोलावन आणायच पडायच माण वाढल क आई परल या शकरा या दवळातन लाल रगाचा दोरा आणन माझया ग यात बाधायची उदीमधय लडबडलला तो दोरा अगरब ी या धरात पकडन ग यात बाधताना खप बर वाटायच तयाचा खरोखर काही उपयोग वहायचा क नाही त मािहती नाही पण आज िह कधी धडपडलो आजारी पडलो क आईची आठवण यत आई असती तर परल न दोरा आणन बाधला असता अस वाटत मी पिहलयादा दोहा-कतार व न मबईला आलो तवहा आम या चाळीतलया काक नी माझी तया या घरी गलयावर

काढली होती आज तया काक चाळ सोडन गलया माझही आता िगरगावात िचत यण-जाण होत पण तया काक या दाराव न जाताना आजही त ण आठवतात आपली दखील काळजी करणार कणी तरी होत त सर च कवच आता आपलया भोवती रािहल नाही ाची खत वाटत महारा ात तर तयक गो करणयामाग काही न काही शा ीय कारण आह स ातीला ितळाच आिण िदवाळीला रवा बसनाच लाड खाणयामाग स ा शा ीय कारण आहत सग याच गो ीची कारण मािहती असायला हवीत ह ज री नाही काही गो ी मानिसक समाधानासाठी स ा कराय या असतात ाना नसतात िन उ रही नसतात असत त फ मानिसक समाधान lsquo ावणात मा याचा जनन काळ असतो हणन मास खाऊ नयrsquo अस सािगतल तर िकती जण मिहनाभर मास खाण सोडतील आमच पवज वड नवहत क यानी ा सग या गो ीला चा आिण शा ाचा आधार

घतला िशवाजीची तलवार ही िशवाजी महाराजाना ख भवानी मातन िदली आह िह लोकाची ाच वराज िनमाण करायला उपयोगी पडली त हाला काय वाटत खरच महाराजाना तलवार भवानी मातन िदली असल मग या भवानीमात समोर भलया भलया रा साचा टकाव लागला नाही ितथ औरगजब टकला असता पण वरा यासाठी महाराजानी लोका या चा आधार घतला कारण तयाना मािहती

होत क नच कठलयाही गो ीची िन मती होऊ शकत ज महाराजानी कल तच औरगजबान दखील कल आपण वतः अललाचच दत आहोत अस तो तया या जला सागत अस तयासाठी आपलयाला आज अमक ठकाणी नमाजा या वळी अललान दशन िदल आज पहाट व ात यऊन अललान मला मागदशन कल वगर

वगर वाव ा तो उठवीत अस तयामळ मसलमान लोकामधय आपोआप तयाचा धाक िनमाण झाला होता ाळ लोकामळच खर तर ा जगात ग हगारीच माण १०० नाही झालय कारण मन य ाणी

हा मळात पापिभ असतो आपण एखा ाच नकसान कल तर उ ा आपल पण नकसान होईल ा भीतीपोटी बरच जण कणाला लबाडणया या भानगडीत पडत नाहीत या िदवशी िव ानान पाप-पणय सव झठ आह ह िस होईल तवहा जगात सगळीकड अशोक चवहाण आिण िवलास दशमख सारखी माणस िफरताना िदसतील

वदा सतत फलिवल त ही मा या छदा ग थानी मला त ही वदा मी िश य तमचा जसा एकल सदव आशीवाद ा रच या नव का

रिवि जोशीhellip

साजन

इथ रोजच पाऊस िभजतो आरसाच मला पा न लाजतो कठतरी मा या िव डाव िशजतो टोमण सवाच स कशी ग साजन माझा दर दशी ग

खणावतो मला बाहरचा पाऊस मलाही िभज याची खप हौस िपया िवना कशी क मी मौज नटण सवरण नाही आता मनाशी ग साजन माझा दर दशी ग

रोज रा ी िन ला मी झोपवत डो याना एक व दाखवत वतःला ि यतमा या बा पाशात बघत

िवरहान झाल मी वडी िपशी ग साजन माझा दर दशी ग खर साग जरी िवरहाच ढग जमल नभी फलापासन वगळी कशी सरभी नयनात ीतमचीच छबी जरी अतरान दर मनान एकमकापाशी ग साजन माझा दर दशी ग रिवि जोशी

रिवि जोशीhellip पता

लोटली माझी चाळीशी माझी मलाच ओळख नाही फारशी

कशासाठी ज म माझा कोणासाठी ज म माझा

कोणास पस आता शोधात आह मी माझाच पता

मन साभाळ यात गल वय दस यासाठी जग याची लागली सवय

हच का होत माझ ल य अि त व नाही हणन अवध ठरवली जात माझी सा

कठचा हणन काय िवचारता शोधात आह मी माझाच पता

भट यावर दवाला न करल सवाल माझ िवचार का एवढ मवाळ

पािहज त हा झाला माझा वापर पािहज त हा कापल माझ पर वमत नाही हणन का नाकारता शोधात आह मी माझाच पता

रिवि जोशीhellip

ब

मा यातला ब एकदा जाग थ झाला अवती भोवती बघन अ व थ झाला हसाचार आिण आतकवादाच इथ सव बोलबाला

पा न कळल याला म झाल महाग आिण ितर कार कती व त झाला

गणव प ा कती आसान झाला इथ विशला पा न कळल याला जगाचा वहार कती बिश त झाला आ ही valentine ठवल ल ात आिण याचा सदश िवसरला पा न कळल याला इथ स कती या दनकारचा अ त झाला शोध लागला तो इथ याचा िश य आशोकाला पा न कळल याला यथील राजाच मदम त झाला जना या मनात न हता तो पण पिहल यान सजावटीत वतःला पा न कळल याला उठल मी या दवशी ज हा सजावटीतन मनात जाईल हणन पनः िन थ झाला

वि ल िवचार

झोप

कती झोपता हो त ही हा सवरसाधारणता यक घरात रिववारी सकाळी ऐकायला िमळतो

पाठक प रवार हा अपवाद असावा रिववार या सकाळी सिचन या मदानावर खळला यावर आप याला खळायला िमळणार हणन सयार या आधी पोहोचणार पाठकच असणार अजन कोण सवर साधारणता यक प ष आपली आठव ाची अपरी झोप परी कर या या य ात असतो ह ली तर आम या घरात आमची थोरली लक स ा हच सागत असत आज सड आह ना मग मला झोप द ना ग आई डॉ टर आठ तास झोपायला सागतात पण रा ी उिशरा कामाव न यऊन प हा सकाळी ५२० ची न पकडन कामावर जाणारया मबईकरा या निशबी मा ५-६ तासच झोप यत यात मग काही लोक उ या उ याच न म य झोप काढ याच कौश य जोपासतात मी इिजनी रग या दसयार व यारला असताना का ज त िशवाजी नगर हा वास करायचो ा वासात झोप काढ यात मी पटाईत अस तसतर वासात बस या बस या झोप यात माझा हाथ खडा आह एक वळस खोपोली या िम ा बरोबर प याच गणपती पा न पहाट या न न परत यत असताना गाडीत उभ राह याची स धा जागा नस यान नाईलाजा तव समान ठव या या यारकवर जावन झोपलला मी अजनिह िम ा या आठवणीत ताजा आह ता पयर काय झोप ही

मह वाची आिण ती कशी ही आिण कठही पणर करायची (तशी ती कधीही पणर होतच नाही) ल ठर यावर माझा मबई या नचा वास काही काळ वाढला होता (फ ल होई पयतच) या काळात न म य झोपणा या मडळ कडन खप िशकायला िमळाल छो ा छो ा डल या घण शजार या वा या या खा ाचा उशी हणन उपयोग करण सगळ वाशी सकावत असताना माशीला आप या त डावर मनसो आराम करायला दण ब ीशी

दाखवत दपार या जवणात या मथी या भाजीत या दठाची समोर या वा याला दशरन करवण आिण वग वग या सरात गाडी या आवाजाशी पधार करत घोरण अस खप काही याला इ छा झोप घता यत तो सवारत सखी माणस हणनच हणतात क मानिसक ताण कमी

करायचा असल तर ८ तास झोपाव तर मग मा या ि य िम ानो आता पासन पणर ८ तास झोपा zzzzzzzzz

अिमत शलार

चारो या

बागतल िहरव गवत कती छान दसायच

हल या या वा यान दखील त सहजच झकायच

फ िम ही नाहीस आहस तरी कोण त खरा माझीच मा या एकटपणाशी ओळख क न दणारा

कती िविच आह नाही

आपल ओळख नसताना भटण आिण चागली ओळख झा यावर अस एकमकाना सोडन जाण

खप वाटत कधी कधी न ान आय य स कराव आिण आय या या वाटचालीत असच तलाही प हा भटाव

अिमत शलार आशची कनार

सयर दमला आभाळही दमल हळच जाऊन मग दोघही ि ितजावरती टकल स यान मग मा आपल जाळ टाकल सागराला आली भरती स रग उधळीत रवी बसला या या ललाटी

सथ वा याची झळक मद करी मा या मना धद उ ताहाच वार िभनल तनात दाटन आ या उ मदी या लाटा मनात

डोळ होत आससलल कना याव न यणा या पावलासाठी

पदोपदी साथ दणा या मा या सखीसाठी

नतर

सयर झोपला आभाळही टकल आससलल डोळ िनराशन िमटल वाट फटल ितकड चाल लागलत कधी पायाखालची वाळ तडवत तर कधी मनातील अशा िचरडत

जग बदलल मीही बदललो सकट आलीत गलीत पण त काही नाही आलीस

रोज शोधतो मी या कनारी माझी लाडक कनार सोडन गली होती मज ती याच मगजळा या कनारी

Aœmt xelar

6r Asav Maaz 0k 6r Asav Maaz 0k 7o3s p` sudr sureqGaayle jal Tyat pemace gItMaa`se AstIl 0eKyace ptIk ij4e Asel srSvtIca vaswrvel l(mI sOQyaca 6asAsel Jyaca Xvrala AwImansvR jg krel Tyaca sNman JyaCya tejane hvecI hol iwtIne tI Mh`el 2av maZya devaij4e qetIl suq-duq lpDavhol wedwav duraVyaca paDav JyaCya xattene lajel punmcI rjnIp` xOd+pane 6abrel sultan gznIJyaCya sug2ane traI hol pvnVyaPtIne wawavel he ivxal ggn Asavet Aa baba Asavet wa bih`p` sobt hvI jNmajNmacI karwarIn6r Asav Maaz 0k 7o3s p` sudr sureq

0k

7o3s p` sudr sureq Gaayle jal Tyat pemace gIt Maa`se AstIl 0eKyace ptIk

ij4e Asel srSvtIca vas wrvel l(mI sOQyaca 6as Asel Jyaca Xvrala AwIman svR jg krel Tyaca sNman

JyaCya tejane hvecI hol hva iwtIne tI Mh`el 2av maZya deva

duq lpDav hol wedwav duraVyaca paDav

JyaCya xattene lajel punmcI rjnI p` xOd+pane 6abrel sultan gznI JyaCya sug2ane traI hol pvn VyaPtIne wawavel he ivxal ggn

Aa baba Asavet wa bih` p` sobt hvI jNmajNmacI karwarIn

7o3s p` sudr sureq

िनदकाच घर रिववारी सकाळी कफ नरानी मधय मी आिण क ा बसलो होतो झकास िखमा पाव खाउन झालयावर वाफाळलला मसाला इराणी चहा समोर होता क ाची बायको मलाना घउन तयाच घर सोडन विडलाचया शसत बगलयावर रहायला गली होती मला मळीच आ यर वाटल नवहत मी क ाला महणालो कोिकळही काळी अन कावळाही काळा िशवाय कोिकळ आपल अड कावळयाचया घर ात टाकन तयाचया कडन उबवन घत पण तरीही सगळया

जगाला कोिकळ आवडत कारण ितचा समधर मजळ आवाज गाढव िकती मन लावन महनत करत पण तरी तयाचया कपाळी मखरपणाचा िश ा आिण खाणयासाठी उिकरड फकण असत कारण तयाच त ककर शश रकण गली २५ वष मी तला ह समजावतो आह िक राजा जरा कमी कड बोल पण तझया बोडकयात काही ही गो घसत नाही बिफकीरपण तो महणाला एक ल यात घ

ाधधासाठी कावळाच लागतो आिण दट पी लोकाच ा मी करणारच मी कणाचया बापाच खात नाही तयानी सवभावानसार मला ग प कल पनहा एकदा माझया ल यात आल िक ाला समजावताना कपाळमो य करन घणयात अथर नाही तयापकषा गरम चहावर कॉनस ट करण जासत िहताच आह िनळकठ शाताराम जगताप मी जवळपास दहा वषाचा असताना माझया वगारत आिण शजारचया िबिलडग मधय आला एकदरीत माझया आयषयात आला वडील साध सरळ खर गाधीवादी सरकारी खादी भाडार मधय मनजर तयाची आई फार मळ आिण सगरण तयाला एक मोठी बिहण आिण मोठा भाउ होता क ा महणज शडफळ थोडकयात महणज एक स य पिरवार क ा शाळत वषारचया मधय दसऱयाचया नवरा ी दरमयान दाखल झाला होता आमचया शाळत सरानी समजल काय कवा कणाला काही िवचारायच आह काय - अस िवचारणयाची प त होती अशा ाची उ र ही एखा ा अिलिखत िनयमा माण ठरलली मशः हो आिण नाही अशी होती थोडकयात काय तर ग पा बसा वगारत जमल तस िशका नाहीतर मग िशकवणी लावा क ा वगारत आला आिण जण काही वगारला एक नवीन चतनय आल चारद रामराव कड आमहाला इितहास िशकवायच तयािदवशी त अफझलखानाचा वध हा धडा िशकवीत होत मल तनमयतनी ऐकत होती कारण िशवाजी खानाला कधी मारणार ाची उतसकता होती सर सागत होत खानानी िशवाजी राजाची मान बगलत दाबली आिण लगच महाराजानी उज ा हातानी िबचवा तयाचा पोटात खपसला आिण वाघ नखानी तयाचा कोथळा बाहर काढला मग इतर तपशील सागन झालयावर सरानी िवचारल कोणाला काही िवचारायच आह काय आिण

अहो आ यरम क ान हाथ वर कला तयान िवचारल महाराज मान दाबली जाणयाची वाट का बर बघत बसल तयानी तर खानाला मारायलाच गडावर बोलािवल होतrdquo कड सर एकदम गागरन गल त महणाल वा र िव ान तच साग मग क ा महणाला मला वाटत राजानी शािमयानयात पाउल टाकलयावर खानाला िमठी मारणयाच स ग करन सरळ िबचवा तयाचया पोटात खपसला काही वाट बीट नाही बिघतली सर महणाल अर

यानबा तझ जञान तझयाजवळ ठव अस काही परीकषत िलिहशील तर नापास करील तया नतरचया इितहासाचया तासाला सरतची लट हा धडा िशकवला आिण क ानी पिहली छडी खालली सवयी

माण क ा तवहा महणाला होता महाराजानी सरत लटली ह कस काय बरोबर होत ितथलया

लोकासाठी तर त दरोडखोर होत िशवाजी महाराजाचया कतीवर साकषात महारा ात टीका मासतरानी तयाचया थोबाडीत एक दउन तयाला वगारबाहर घालिवल तयानतर कड सर जवळ-जवळ

तयक तासाला तयाला वगारबाहर ठिवत तया बाहर ठवणया माग कदािचत सवतः च जञान लपवणयाचा हत असावा अस आता वाटत प ल दशपाड एक िठकाणी महणतात शाळत मसताराना थम नाव कोण दत ह पिहलया ओिवची किवय ी कोण ह शोधणया इतकच कठीण आह पण आमचया शाळतलया सवर िशकषकाना टोपण नाव दणयाचा मान एकमव िव ाथयारचा होता िनळकठ जगताप ाचा दोन एक वषारतच तयान सवर िशकषकाना टोपण नाव िदली होती चा रा कड चा तयानी डकराचा कल होत पाढर कस कस अिण पाढरी िमिशवालया काळयाक ठाकर सराना िनगिटव ल जोशी बाईना गजगािमनी एक पाय आखड असललया सावरकर सराना तमर लग बारीक असललया रहाट बाईना सका बोिमबलrdquo आखड नाक वालया शड बाईना शपरणखा गिणताच घार मासतर तघलक तर िहदीच हमीद खान महणज चगझ खान ा असलया उप ापामळ क ा सगळया मलाचया गळयातील ताईत होता तयाचया कडन काही तरी गमतीदार ऐकायला िमळल महणन मल सतत तयाला गराडा घालन असत मल तयाला वचकन ही असत कारण हा शबदानी कोणाचा कोथळा कधी काढील ाचा काही नम नवहता माझयालखी क ा हशार िव ाथ होता पिहलया पाचात यत नवहता तिरही आिण पािहलया पाचात यत नवहता ाच मखय कारण महणज तयाच हसताकषर आमहाला िहदी िशकवणार हमीद खान सर महणायच ldquoबोडारचया परीकषत तला सवतःचा पपर सवतः तपासावा लागल अर जर चकन-माकन डॉकटर

झालास तर कमपौनडरला कवा किमसटला दखील तझ अकषर कळणार नाही महणज मग पशट खलास आप िलख खदा बाच कठला इि लशचया सरानी हातावर मारन अकषर सधरवणयाचा असफल य कला तवहा क ाच उ र होत सर मला मारणयानी जर अकषर सधारत असल तर मला दहा हजार वळा माराrdquo हसताकषर खराब

असलयामळ तयाला कमी माकसर पडत गिणताचया पपर मधय मधलया सट स गाळतो महणन माकसर कमी मी जर कधी महणालो िक क ा जर अकषर सधारशील तर लका पिहलया तीन मधय यशील तयाच उ र अस माकसर आिण जञानाचा काय सबध मला कठ मोठ झालयावर पसतक िलहायच आह आिण जर िलहाव लागल तर मी टायिपग िशकन वाढतया वया बरोबर तयाची अ ल ही वाढत होती पण ती वाढ िवधवनसकत कड जात होती तयाच वाचन भरपर होत तयामळ तो तयाचया वयाचया मानानी फारच वरचया लवल वरच बोलायचा तयक िवषयातील बारीक-सारीक दोष तयाला नमक िदसत होत इि लश ब ल तो महणाला होता- इ जी िवषयात नापास होणाऱयाची सखया जासत असणयाचा कारण आह ा भाषतील बाराखडी अर एच मधय ह नाही आिण डबलय मधय व नाही परत सी पासन कधी स तर कधी क आिण जी पासन कधी ग तर कधी ज मल ग धळणार नाहीतrdquo िहदी ब ल महणायचा दरदशरनची िहदी आिण िसनमातली िहदी ात िकती फरक आह दरदशरनची िहदी ससकतो व आह तर िसनमातली िहदी उद धभाव आह आिण आपण जी िहदी बोलतो तीच दरदशरन वर का बोलत नाही मराठी ब ल ही तयाच मत एकदम वगळ होत तो महणायचा पणया-मबईचया लोकानी मराठी भाषची मजा खराब कली आह खाणया- िपणयाचया

ाखया बदलतात आह चहा िपणार काय चया ऐवजी चहा घणार का िवचारतात चहा घउन काय करायच यायाचाच ना तसच ldquoनवहताrdquo ह श आिण ldquoवहताrdquo ह अशधद भाषा िह शधद कवा अशधद नसत गावाकडील लोक जी भाषा बोलतात ती शहरातील भाष पकषा वगळी बोली असत ती अशधद नसत जञान राची मराठी िशवाजी राजाची आिण आजकालचया सससकत लोकाची भाषा एक असली तरी बोली वगळी आह आजचया लोकाचया नजरत ह लोक गावडळ ठरतील

गणशोतसवात आमचया लहानपणी खर-खर सासकितक कायर म होत असत कीतरन ाखयान भजन जादच योग नकला सगीत- सधया अस िविवध कायर म होत अशया कायर मातन बरीच करमणक आिण जञान आपसकच िमळत अस एकदा रामायणावर एक कीतरन होत आमही तवहा १३-१४ वषारच अस चागल दोन तास कीतरन झालयावर क ानी कीतरनकार बवाना काही िवचारल -सीता सगळ मोह आिण राजशाही आयषय सोडन आपणहन रामा बरोबर वनवासाला गली होती मग ती सोनयाचया हिरणाचा ह का धरील ितला काय मािहत नवहत िक सोनयाच हरीण नसत काय रामालाही मािहत नवहत िक सोनयाच हरीण नसत त राम तर फार बलवान होता मग तयानी बालीला लपन का बर मारल तो अधमर नवहता कायrdquo रावणाच वडील ा ण होत मग रावणाला मारलयान रामाचया हातन ा ण हतयच पातक घडल की नाहीrdquo रामान सीतला अ ी परीकषा ायला लावली हा ितचयावर सशय असलयामळ काय एका धोबयाचया बोलणयावर सीतचा तयाग कला ह कस काय बरोबर ा सवर गो ी ल यात घतलयावर रामाला दव कस महणाव ाचया सरब ीन बवा अगदी सदर झाल सवर लोकासमोर तयाची फिजती झाली नवह अपमानच झाला आयोजकानी क ाला बाजला घवन चागल झापल पनहा ाखयातयाला कधीही िवचारायच नाही ाची तबी िदली वयाबरोबर तयाचा हा आ सताळ पण वाढत होता तयानतरचया एका वष महाभारतावर एका चागलया PhD माणसाच ाखयान झाल आयोजकानी आधीच क ाचया मसकया दाबन ठवलयामळ लोकासमोर ाखयातयाची फिजती नाही झाली पण तरीही क ानी तयाला गाडी जवळ गाठलच आिण ाची सरब ी सर कली कसानी वासदव आिण दवकीला एका कोठडीत नसत ठवल तर कषण-जनम कसा झाला असता कषण जर शर-वीर दव होता तर ारका सोडन का पळाला जर महाभारत इितहास आह तर सवर पाडवाच व अनय महारथ च जनम अनस गक का बर जर ासा पासन िनयोग पधधतीन धतरा पाड आिण िवदर ाचा जनम होव शकतो तर कतीलाही िनयोग पधधतीन पाडवाचा जनम घडिवता आला असता सयर अन वायची काय गरज होती एका माणसाला कदािचत अनक बायकापासन १०० मल होतील पण एका गाधारीला शभर प कस महाभारतात रामाचा उललख नाही आिण उगीच हनमानाला का बर घसवल कषण य ात खोट का बर वागला कणर दशाषन आिण दय धन ाचा मतय अनितक नवहता जय थाला कपट करन का

मारल ldquoहिसतनापरच रकषण करणयासाठी पाडवाना मारण जररी होत मग भीषमानी पाडवाना का बर नाही मारल अश िवचारताना सरसवती तयाचया िजभवर थमान घालत अस तयाचया चहऱयावर एक िवलकषण झळाळी यत अस तयाचया अशया शबदाचया माऱया समोर भलया- भलयाची बोबडी वळन जात अस असाच एकदा गणशोतसवात शोल बिघतला मी आमचया प मधय शोल एकसपटर

होतो क ान िवचारल िक शोलत सगळयात किवलवाण करकटर कठल मी महणालो िक आधळा रहमान चाचा कारण तयाचया तरण मलाला गबबरनी मारल घाट महणाला ठाकर कारण तयाच हाथ कापल गबबरन आिण एकजण महणाला िक राधा(जया भादरी) कारण ितच म दोन वळला उधवसत झाल क ाच उ र होत ा सवानी काही न काही चक कली होती पण ठाकरचया नोकराची काय चक होती तयाला ठाकरच सगळ काही बघाव लागायच मला सागा सकाळी-सकाळी ठाकरच ldquoधवनrdquo कोण दत होत कठलयाही िवषयावर अस मौिलक ितपादन करणयात तयाची हातोटी होती क ानी दहावी आिण बारावी साठी अकषर बरच सधारल कारण आता भिवषयाचा होता बारावीला मी आिण तो एकाच वगारत होतो तयाची मोठी बहीण उषा (ती तयाचया पकषा चागल १० वषर मोठी होती) डॉकटर होती अन मोठा भाउ सदािशव इिजिनयर होता (तो पण क ा पकषा ७ वष मोठा होता) तो तवहा बगलोरला नोकरी करीत अस क ाला कलास टसट मधय पकीचया पकी माकसर िमळत तयामळ तयाचया इिजिनयर होणयाबाबत कणालाच शका नवहती बारावीचा िनकाल आला

आिण अघटीत घडल क ाला गिणत आिण किमस ी मधय १०० पकी तयकी ९७ माकसर िमळाल पण िफिजकस मधय फ ५० तयाच महणण होत िक ह फ एका पपरच माकसर आह तयाचया विडलानी खप धाव-पळ कली पण यश नाही आल क ाचा इिजिनय रगचा वश हकला तयाचया सवभावामळ तयाचया ओळखीतलया सवर लोकानी तयाची यथ हजामत कली जण काही सवर जण ाच कषणाची वाट पाहत होत िक कशी ाची मजोरी िजरवायची काही िदवस क ा पणरपण उधवसत होता तयाचया भावानी सािगतल िक त खाजगी कॉलजातन इजीिनया रग िशक पण क ा महणाला मी सवतःचया बळावर िशकन मला कब ाची गरज नाही इिजिनयर नाही झालो तर काही आयषय सपत नाही मी माझा साभाळन घईल काळजी कर नका मी इजीिनया रगला आलो आिण क ा Bscला गला तयाचया ब ीचया िहशोबानी Bsc तयाचयासाठी हाताचा मळ होत तयामळ तयाला अवातर वाचनासाठी फार वळ िमळत होता तयाच सामानय जञान असामानय होत होत आिण ा जञानामळ (हा ाला दिनयादारी महणत अस) तयाची इतर लोकाब ल त अितसामानय आहत अशी समजत झाली आमचया िबलड ग मधलया आिण आळीतलया तयक िव ाथयारला तो सकॉलर महणत अस आिण ाला समानाथ शबद पढतमखर आह अस ठासन सागत अस तयाचया लखी एक तो सोडला तर आमहाला दिनयादारी कळतच नवहती आमही कॉलजात िशकत असताना चार फार महतवाचया दशावर दरोगामी पिरणाम करणाऱया घटना घडलया पिहली बोफोसर ाचार करण जयात ख पत धान राजीव गाध वर लाच खालयाचा आरोप दसरी शाहबानो करण की जयात ससदनी स ीम कोटरचा नयाय-िनवडा बदलला ितसरी महणज बाबरी मिसजदच टाळ उघडन िशलानयास करणयाची परवानगी िदली आिण भरीस भर महणन िक काय मडळ किमशनचया िशफारसी मजर कलया आमहाला ा सगळया गो शी घण-दण नवहत आमचा अ यास आमची वाट लावायला पर होता तवहा क ा आमहाला महणाला होता साल हो तमच मजा करणयाच िदवस सपल ाचार आता िश ाचार होणार तमचया पसतकातलया चागलया-वाईटचया कलपना बदलन टाका ा दशात जाती-धमारचया नावावर फट पडणार पढ ा भावचा मलगा माझया मलाबरोबर एडिमशन साठी भाडणार आिण मसलमानाची दाढी करवाळत सरकारच हात िझजणार पण तमही सकॉलर लोक ा गो ी पसतकात िशकवलया जात नाहीत मग तमहाला कशया कळणार िव ापीठातलया तयक वाद-िववाद सपधत तो िहरीरीन भाग घत अस बरच वळा िजकत ही अस दरदशरन वर ि झ टाइम नावाचा कायर म होत अस तयात ही तयान भाग घतला होता आिण दसर बकषीस िमळिवल होत पण तयाचा अित बोलाणयाचया सवयी पाई लोक तयाचयापासन दर राहत असत

क ाचया तडाखयातन मली दखील सटत नसत ी-म ी ा िवषयावर एकदा वाद सर होता क ा मल ना उ शन महणाला -तमहाला सवतः बदी बनन राहायला आवडत एकीकड परष dominate करतात महणन ब बलता आिण साथीदार मा dominating िनवडता मला सागा तमचयापकी िकती मली सवतः पकषा कमी िशकललया सवतःपकषा कमी पगार वालया घरची जवाबदारी असललया मलाशी ल

करायला तयार आहात अर परष जर सगळयाच बाबतीत तमचया पकषा वरचढ असल तर तो dominate करणारच तमहाला बस मधय जागा िदली नाही तर ी-दािकषणय सपलयाचया ब बा मारता फशनचया नावाखाली सवतः तग कपड घालता आिण comment करणाऱयाला चीप िनलर महणता तग कपड आमही बघाव महणन घालता ना मग लाजता कशाला तमहाला जर तोकड कपड घालायच आहत तर मग मवालयापासन सव-रकषणासाठी जडो कराट िशका आिण कणखर बना पण नाही उनहात गलयात तर काळया होणार आिण ल ाचया बाजारातला भाव कमी होणार महणन मग खळ िह नको अमिरकत िशकणाऱया मलानी इ जीत िश ा िदलया तर चालतात पण आमही आमचया दशात आमचया रा भाषत िश ा िदलया तर वर आमही अससकत िनलर दशी भाषतलया िश ा

इ जी पकषा जासत strong वाटतात हा काय आमचा दोष आह दट पी धोरण सोडा खबीर वहा आिण मगच परषाचया नावानी शख करा अर वािघणी सारखया वहा सवतः चया िपललाना सवतः खाउ घाला मग बघा कोण परष तमहाला dominate करतो त उगाच पटला चन आह महणज काय उ यानी मताणार िक काय अशया वळला क ा आपल नीळकठ जगताप ह नाव साथर करीत अस तयाचया कठा तन तयक शबद जण काही िनळा होवन बाहर पडन जगाला ताप दत अस १९-२० वषारचया वयात तयक मलाचया मनात मल ब ल एक सो ट कॉनरर असतो आमचया काळी बऱयाच नशीबवान मलाना गलर स ही होतया (आजकाल सगळयाचया असतात आिण नसलया तर आजकाल तमहाला तयातल समजतात असो) पण क ाचया अघोरी जीभमळ तयाचया वाऱयालाही कणी मलगी उभी रहात नस आता आमचा ीरग कदम एका जरा सावळया खातय-िपतया घरचया तिमळ मलीचया मात पडलयाबरोबर हा तयाला महणाल होता ही िहड बा तला कशी काय आवडली र कवी मनाचया रव गोडबोलला तला लका ह कोबीच फल गलाबाच कस काय वाटल आिण चषमवालया मोद दशपाडला िह समन नाही र फलन आह अशया अनक अनावशयक िपका टाकीत अस तयामळ बरच पिरवार वाल मल तयाचया आिण मग महणन आमचया सारखया अकला िवथ कला मलाचया दर राह लागल आमहाला ाची खत वाटत अस पण हा प ा महणायचा अर ा वयात सगळयाच मली छान वाटतात खास करन तमचया सारखया सकॉलर इिजिनयर लोकाना तमचया कॉलजात सदर मली नसतात जी िमळल ितला तमही पटवता मग ितचा सवभाव छान आह ती फार समजदार आह ती नौकरी करणार महणज मग सटनडडर ऑफ िलिवग वाढणार वगर सारख िहशोब माडता आिण शवटी आयषयाचया मधयावर लोकाचया सदर बायका बघन कोरड उसास टाकता आिण ा मलीही हशार तयाना िदसायला जरा बरा मलगा िदसला िक ा तयाला हळच चढवतात मग तमचा इगो चा पतग उच उडलयावर तमही अलगद फसता तयाना एक चागला कमावता नवरा फकटात िमळतो आिण घरच िह खशrdquo मली काय कवा चाळीशीचया बायका काय हा एखादा कषणीय सथळ िदसल की नाथा कामत सारखा लगच (पण खवचट) कॉमट करायचा एखा ा चाळीशीतलया बाईला खडहर बता रह ह इमारत बलद थी कवा ा ठाणाचा कटपीस कसा असल १४-१५ वषारची मलगी असली तरसावधान बाधकाम सर आह ा आिण असलया बोलणयामळ क ा फारच िसधद (क िसधध) होता कॉलजच त मतरलल िदवस पख लावन उडन गल आिण आता पढ काय हा य य क ा समोर उभा ठाकला तयानी IAS ची तयारी सर कली मी तवहा तयाला महणालो ldquoतला जर तझया त डावर ताबा नाही िमळवता आला तर मा नोकरीत तला फार ास होईलrdquo पण तयानी उलट मीच जर बॉस असलो तर माझयवर कोण वरताण होईल आिण नोकरीत आपण आपला काम चोख कल िक कोण कशाला माझया आड यणार आह अस महणन नहमी माण मला झटकन िदल मरी मग िक एकिह टाग हा तयाचा सथायी सवभाव झाला होता बरच वळला मला पडायचा िक आपलया घरच लोक आपण इिजिनय रग िशकत असनही आपलयाला नको इतक जञानामत पाजत असतात पण क ाचया घरच ाला काहीच कस नाही समाजावत नशीब दसयादा क ाचया आड आल तयाचया विडलाचा एक वाहतक अपघातात मतय झाला आधीच भावाची मदत नाकारलयामळ तयाला ताबडतोब पोटा-पाणयाचया उ ोगाला लागण जररी होत तयात वाचन भरपर असलयामळ तयानी प कार होणयाच ठरिवल तयाच मखय कारण तयानी सािगतल पपर मधय काम कलयावर मला सतय िलिहणयाची मभा असल परत ितथ मला बढतया िह लवकर िमळतील आिण एकदा मी ८-१० वषारत सपादक झालो िक मग मी माझी मत जनत समोर माडन जन जागरणाच काम करीन मी जवहा तयाला िवचारल िक ा नोकरीत अस िकती पस िमळतील तवहा तो महणाला

माझया परत िमळतील आई साठी बाबाची पनशन आह मी िवचारल आिण उ ा मल-बाळ होतील तयाच काय तो उ रला पत कपत तो कय धन सचय पत सपत तो कय धन सचय मी नहमी माण माघार घतली प कार झालयावर तो अगदी चौफर िलह लागला तयक िवषयावर आपली परखड मत माड लागला तयाची गती िह चागली होती अगदी तीन-चार वषारत तो चीफ िरपोटरर झाला होता पण ा वाटवर तो श िनमारण करत होता शहरातील भखड मािफया काळा बाजार करणार ापारी गड-मवाली अस अनक श िनमारण झाल होत आधी तयाला दम दणयात आला होता पण तो बधत नवहता मग तयाला िपटणयात आल तवहाही तो महणाला होता अर महातमा गाधीनाही आि कत मारल होत महणन काय तयानी लढा थाबवला ा सगळया धम ीत तयाचया पपरचया मारवाडी मालकाची मलगी िसमता का कोण जाण पण तयाचया मात पडली ती घरची ीमत होती तयामळ ी मधलया ािलटी बघा ा अस ितच मत होत ितन कदािचत असा स ा रोक-ठोक माणस आधी न बिघतलयामळ ती तयाचयावर भाळली होती ाला िह ती आवडली होती ानी महण ितला सािगतल होत की जर आपल ल झाल तर तला माझया घरी राहाव लागल मी घर-जावई होणार नाही तयानी ितला पणर कलपना िदली होती पण ती ाचयासारखीच खमकी होती आिण पढ-माग बापाची सगळी इसटट ितचीच होती ितच वडील पण ा ल ासाठी तयार नवहत एकतर ीमत मालक-मधयमवग य प कार हा भद परत मराठी-मारवाडी हा दसरा भद बर तीच वडील ाला नोकरीतन काढ शकत नवहत कारण तयाच काम अतय म होत आिण तयाचया िचमट आिण गालग ा सदरामळ पपरची िवि ही छान होती एक िदवस िसमतानी आतमहतयचा य कला तवहा ितच वडील जबरदसतीचा रामराम महणन तयार झाल ल ानतर दोन वषारत तयाला जळ झाल एक मलगा एक मलगी माधव-मिजरी आता क ा सब-एिडटर झाला होता तवह ात एका िति त राजकीय घराणयात एक सशयासपद मतय झाला क ानी आपलया पपर मधन तो मतय खनच होता ह जवळ-जवळ िस कल आिण तया घराणयातलया एका ीकड सशयाची सई वाळवली पण ाचा पिरणाम मा िवपरीत झाला पपर साठी कागद आिण शाई साठीची सरकार कडन िमळणारी सबिसडी बद झाली पपर नकसानीत आला आता पपर बद करायची पाळी आली पपर बद होउ नय महणन क ानी नोकरी सोडली तयाच समारास दशात खाजगी नयज चनलसला सरवात झाली होती क ा एका चनल मधय रज झाला क ाचया आधी तयाची खयाती चनल पयत पोहोचली होती तयामळ तयाला कमरा समोर जाउ ायच नाही ह अगोदरच ठरल होत क ाचया वा ाला मजकर तयार करणयाची जवाबदारी होती दोन-तीन वष तयानी तयानी फार अफाट कलपना तयान नवीन मालकाला सचवलया पण तया राजकीय दष ा परवडणायार नवहतया तयामळ तयक वळला तयाचा िहरमोड होत अस िसटग ऑपरशन च पवर सर झाल आिण क ाला पनहा नवीन जोश आला पपर मधय काम करताना तयाला बऱयाच लोकाब ल िवशष मािहती होती आिण तयानी ब ा धडाची करण िसटग ऑपरशन

ार बाहर आणयाचा िन य कला पिहलया ऑपरशन मधय तयानी गावाकडलया ीचा वश घउन एक मडदा हॉिसपटल मधय ए ीत कला हॉिसपटलनी तयाला माम बनवणयाचा य करताना १

लाख रपयाच िबल िदल तयानी डथ सरटीिफकट दाखवन सगळा सावळा ग धळ बाहर काढला चनलची िस ी वाढली मग तयानी आिण एक राजकीय िसटग ऑपरशन कल तयात गलली त िदलली पयतच घोटाळ तयाचया हाती आल अनक मोठ मास गाळला लागल पण चनलनी िदलली राकडन पस खालल आिण करण दाबन टाकल सतय ही पसवालयाची मालम ा आह ह तयाचया धयानात आल

क ावर ा करणाचा फारच जासत ताण आला आिण ाच पडसाद तयाचा खाजगी जीवनात

उमटायला लागल नाही महणायला आधीही घरात तो िहटलर सारखाच वागत अस मलानाही तयान कायम दहशती खाली ठवल होत पण पिरिसथती खराब होत गली चनलनी तयाला नोकरीहन काढल तरीही िननावी नावानी कठलया न कठलया पपर मधय गलली त िदलली घोटाळ छापन आणत होता िनराशपोटी तयाच दार िपण वाढल नतयाच गड तयाला आिण घरचयाना धमकावायला लागल तयाची बायको िसमता ा सगळयाला कटाळन गली होती अन हा काही सधारत नवहता शवटी कटाळन एक तपानतर एक िदवस ती मलाना घउन आपलया विडलाचया घरी िनघन गली ितन जाताना तयाला सप पण तयाला तयाचया चका दाखिवलया होतया तयाचा आईन ही िसमतची बाज उचलन धरली होती आज ही सगळी हकीकत कफ नरानी मधय क ा मला सागत होता मला तयाची दया आली होती पण सहानभती वाटत नवहती तयाचया बायकोला समजावणयाची इचछा होत नवहती कारण मी २५ वष तयाला ओळखत होतो आिण क याच शपट सरळ होणार नाही ह मला मािहत होत शवटी मी नहमी

माण िबल िदल आिण आमही कफचया बाहर आलो अचानक एक जीप आमचया जवळ थाबली तयातन ५-६ गड बाहर आल आिण तयानी क ाला ला ा-का ानी बडवायला सरवात कली २-३ िमिनटात तयानी क ाला बश वसथत पोचिवल मला काही कळायचया आत त तयाला अधरमलया पिरिसथतीत सोडन गल मी तयाला गाडीत टाकल आिण ताबडतोब भािटया हॉिसपटलला घउन गलो बरोबर एक तासानी तयाची आई आिण िसमता हॉिसपटलला पोहोचलया तयाचया सहा बरग ा मोडलया होतया एका माडीच हाड मोडल होत एक हाथ मोडला होता थोडकयात तयाचा भगा झाला होता निशबानी डोकयावर कमी मार लागला होता तयामळ जीवाला धोका नवहता डॉकटरानी तयाला पन िकलर दउन झोपिवल होत िसमताचया डोळयाना अ ची सततधार होती तयाची आई मा शात झाली होती िसमता सवतःला उगीचच दोष दत होती मी क ाचया आईला अनक वषर मला जाचत असलला िवचारला लहानपणापासन तमही ाला धाकात का नाही ठवला हा एवहढा मजोर आिण त डाळ कसा काय झाला तयाची आई साग लागली क ाच वडील एकदम सव दयी गाधीवादी माणस होत तयाची अिहसवर फार ा तयामळ मलाना रागावण कवा मार कधीच िदला नाही मलाच कतहल वाढाव तयाचयावर चागल ससकार वहाव महणन त मलाना अनक थोर आिण वीर परषाचया गो ी सागत अितमतः सतयाचा िवजय कसा होतो वगर थोडकयात लहानपणी तो ज काही िशकला त तो िनडरपण बोलायला लागला तयाचया विडलानी तयाला तो खर बोलतो महणन कधी लगाम नाही घातला तयात ाची दोघही भावड एकदम हशार तयामळ लहानपणीपासनच वडील ाला महणायच िक दादा कवा ताई सारख िशकन मोठ वहायच आिण मग बारावीत ाला इिजिनय रगला वश नाही िमळाला आिण तमहा मलाना मा िमळाला ाची सल तयाचया मनात कायम रािहली जवहा जवहा तयाला यश समोर िदसत होत तवहा तवहा छो ा मो ा कारणानी त िमळायच राहन जात अस मी तयाचया आईला िवचारल घरी हा कधी िनराश असायचा का आई महणाली तो िनराश होत अस पण तयामळ िनिष य कधीच होत नस तो िनराशावादी नवहता िसमता सोडन गली तरी तो महणायचा िक ितला ितची चक कळल आिण ती न ी वापस यईल मलावर तो ओरडायचा आिण महणायचा िक तयक काम perfect करायला िशका थो ा वळानी क ाच सासर कषणलाल कपािडया आल त मला महणाल िसमता महणत िक तमही तयाच िम आहात तमही मला उ ा भटाल का सिवसतर बोलायच आह मी महणालो सोमवारची सकाळची ोजकट िरव य मी टग झालयावर मी तमचया ऑिफसला यतो त महणाल त असा कर दीड- दोन वाजता मला िविल डन िजमखानयाला भट आपण ितथच जव मी तयाना महणालो एक िवनती आह क ावर हलला झाला ह तमचया आिण इतर कठलयाही पपर मधय छाप नका

जवणाची ऑडरर िदलयावर कपाडीयानी थट िवषयाला हात घालत िवचारल तमही तयाला कधी समजावल नाही का तयाचया वागणकीब ल मी महणालो गली २५ वष मी यथाश ी य करतो आह पण वाळतन अजन तल िनघालल नाही अपघाताचया िदवशी दखील सकाळी मी तयाला वागणक बदलणयाब ल बोललो होतो पण तयाच आपल मरी मग िक एक िह टाग कपािडया महणाल तला मािहतच आह क ा मला काही खास आवडत नाही त पण माझी मलगी तयाचयावर अपार म करत महणन ितचया साठी आतड तटत र वाटत िक हा सधारावा मी तयाची पि का दाखिवली आमचया गरज ना त महणाल ाचा गर कमजोर आह मी लगच महणालो अहो ाला गरच नाही आिण महणन ाचा असा गरसमज आह िक ाचया पकषा जासत कणालाच काहीही कळत नाही माझया मत

ाचयाकड एकाच गो ीचा अभाव आह ndash िचकाटीचा पशनसचा भ काम करायला जी िचकाटी लागत जी सोिशकता लागत ती ाचया कड नाही थोडकयात हा चस खळायला बसला तर आपली एकही स गटी न गमावता ाला दसऱयाचा राजा मारायचा असतो हा फार गभीर उपसथीत करतो पण मग गमतीदार उ र दउन कवा टोमण मारन मोकळा होतो सोडवीत नाही थोडकयात आमचया प ल दशपाडचया अत बरवा सारख हशा खप िपकिवल पण काहीच काम पणरतवाला नणार नाही पण तयाला उपदश करन काही तो बदलणार नाही जया िदवशी तयाला तोडणयापकषा जोडण वाटल तया िदवशी तयाची नशीब िफरल जवळपास आठव ानतर हॉिसपटल मधन क ा आपलया आई बरोबर थट कपािडयाचया घरी राहायला गलयाच मला आ यर वाटल मी तयाला मबईत असताना तयक वीकडला एकदा भटायच कबल कल ५-६ वीकड नतर मला थोडा फरक जाणवला क ा मला महणाला आयला माझा सासरा चागला हशार आह र आमही रोज चस खळतो पण अजन पयत मी तयाला हरव शकलो नाही पण एक िदवस मी तयाला मी न ी हरवन आिण महातारा उदाहरण िह चागल दतो एक िदवस तयानी एक कळ सोलल आिण मला महणाल- ाला वाटल तव ा सया टोच मग महणाल- बघ िछ िदसतात का मी महटल िक बाबा तमहाला काय सचवायच आह तर त महणाल-िकती सया टोचलया ह फ

कळालाच ठाउक आह पण बाहरन मा कळ पणर नॉमरल िदसत सतय दखील असाच बोलाव महणज जयाला बोलतो तयाला कळत पण चार लोकात अपमान नाही होत एक िदवस महणाल िक एखादी उच इमारत उभारायला पाया मजबत असावा लागतो आिण तयाला यो य तवहढा वळ ावा लागतोच श ला पणर गाडायच असल तर

तयाचया पळन जाणयाचया सगळा वाट आधी बद करा ा लागतात मी मनात महणालो गाडी रळावर यत आह जवळपास तीन मिहनयानतर क ा मला फोनवर महणाला आज रा ी घरी य बायको-मलाबरोबर आिण उ ा स ी घ मी तयाचया घरी पोचलो तयानी एक छोटखानी पाट ठवली होती फ माझी आिण तयाची फिमली जवताना तो महणाला आज माझा पनजरनम झाला अस समज आज मी पिहलयादा बाबाना चस मधय हरवल तीन मिहनयाचया िव ातीत माझया ल यात आल आह िक सगळयात कठीण काम माणसाना हाताळण आह मी मा अधर आयषय लोकाना दखावणयात घालिवल जो लोकाना सोबत घऊन चाल शकतो तोच तयाचा भल कर शकतो मी अधर आयषय फ िनदकाच घर असाव शजारी मधलया िनदकासारख काढल पण आता मी बाबाचा पपर चालवणार आिण सगळया पा याची वाजत गाजत ldquoवरातrdquo काढणार- पण ती पण ती सया टोचन असल मान कापन नवह मला समाधान वाटल िक घोड गगत नहालयो य िदशा िमळाली क ाचया भाषत सागायच तर - तबलल बाथरम मोकळ झाल पकज हडाव pankajhtechnipcom

सौ मज अभय मळजकर

अि त व

त माझ व आह महणतोस त मला जीवन ह अि त व

पटतय का तला माझ जीवन महणज तझ एक व पण त अि त व का एक व रणा व मन याचा सयोग महणज म असत साकारलल व व ि वकारलल अि त व ह दखील असच असत या अि त वात दखील

अजन एक व असत आिण त महणज तझ माझ जीवन असत

सौ मज अभय मळजकर

कातरवळ

कातरवळी एकात असताना हरवल होत सय बब अधारवातलात मज दसल या गलमोहराच ित बब आशचा करण शोधता शोधता टोचला कठतरी काटा आठवण ना आला पर त दर जाता रा चाद यात फरताना व ात मी हरवल व रगात आ यावर त कोणी चोरल नदी काठी चालताना एकल श द पा याच कठ आहत त भाव सरा तालातील गा याच भावनानी बाधली होती क या धा याची ती साखळी तटली फलापासन पाकळी अन ओली झाली पापणी

सौ मज अभय मळजकर

आधार

अवकाळी पाऊस पडताना त मा याकड आली अन एकाच णात त दर दर गली जायचच होत तला त लवकर का नाही आली वादळी अधारात एकटीच सोडन गली माझ िन काय दख यात तला बडायच होत

त याच सखासाठी तर सव करायच होत अधारातही द ान

तला दाखवली होती वाट त मा काजळी क न ितचा कलास घात या कातरवळी

वादळी वारा वाहत होता त दर जाताना िवजचाच तवढा आधार होता

सतीश महा उदय परब

तबला- भारतीय सगीतातील एक वा

मडळी भारतीय सगीत िविवधतन नटलल आह आिण तयाला गौरवशाली परपरा आह

तयात अनक गायन शली व वा कार आहत तयापक एक महणज तबला ब ताश

भारतीयाना तबला ह वा मािहती आह कमान तय य पा न नाही तर ऐकन तरी

मािहती आह कधी नाही तर टी हीवर उ ताद झाक र सनना ताज चहाचया जािहरातीमधय (बरोबर आह

वाह ताज) तबला वाजवताना पािहल असल

तबला ह चमर वा असन त एक ताल वा आह ताल महणज गायन कवा वादनामधय तीत होणा या

कालाच मापन करणयाची यातालवा ाची िन मती आ ददव गणपतीन कली असा परातन उललख आढळतो

ज हा भगवान शकरान ताडवनतय कल त हा गणपतीन जिमनीवरील ख ावर कातड पसरन तयावर हातान

वाजवन शकराचया नतयाला साथ दली

तबला कोणी िनमारण कला ह न सागण कठीण आह कारण तशी ऐितहािसक कागदप कठही उपल ध नाहीत

परत काही जण महणतात प शअन दशातील तबल नावाचया वा ामधय आव यक त बदल करन तबला ह

वा बनल काह चया मत मदग (पखवाज) जब िबचमस काटा तब भी बोला आिण ा तब भी बोला चा

तबला झाला

अमीर ख न सतार तबला िह वा चारात आणली तयान भारतीय व परदशी सगीताचया अनक मफली

भरवलया आिण प शअन इराणी आिण अफगाणी सगीताच भारतीय सगीताशी एक अतट नात जोडल

तबला वादनामधय दोन वा वापरली जातात ती महणज तबला आिण ड गा तबलयाच अग ह झाडाचया

खोडापासन बनवतात तर ड याच घमटाकती भाड िपतळच कवा ता याच बनवलल असत ा दो हीवर

च याचया िनवळीतन बडवन काढलल कमावलल चामड लावतात ह चामड बक याच असततबला व ड याचया

चाम ाचया वरील बाजस मधलया भागावर काळी शाई आिण कोळ याचया भकटीपासन तयार कललया

शाईच अनक गोलाकार थर दतात तयामळ तबला व ड याचया आवाजात नाजकपणा व मधरपणा यतो

सवरसाधारणपण तबला हा उज ा हातान व ड गा हा डा ा हातान वाजिवला जातो परत डावखर वादक ा

जोडीची अदलाबदल करताततबलयाचा वापर साथ सगत महणन शा ीय सगीतात सगम सगीतात भ

सगीतात तसच नतया मधय ही मो ा माणात करतात तबलयाच एकल (सोलो) वादन जगलबदी स ा

लोकि य आहत

तबलयालाही एक भाषा असत आिण तबलयाची भाषा महणज िविश अ र कवा बोल असतात

तबलयावर बोटानी तळ ानी आिण ड गावर बोटाचया अ ानी तळ ानी िविश ठकाणी आघात करन ह

बोल वाजिवल जातात काही बोल ह फ तबलयावर फ ड यावर कवा तबला आिण ड गा िमळन अशा

कार वाजिवल जातात उदाहरणाथर गी ना ता धा त ित ट द क क त ह काही बोल आहत यातील

गी क क ह बोल फ ड यावर वाजिवल जातात ना ता ित ट त ह बोल फ तबलयावर वाजवतात तर

उरलल धा त द ह बोल तबला आिण ड गा िमळन वाजवतात

तबला वाजवताना बोलाची प ता नाद ताल तालाची समान आवतरन (तालब ता) आिण वाजवणयाची गती

(लय) ा गो ना खप महतव असत एकच ताल वगवग या आवतरनामधय वगवग या गतीन वाजिवला जाऊ

शकतो

वाजिवणयाचया गतीच सवरसाधारण वग करण िवलिबत लय मधय लय आिण त लय अस कल जात या

तयक लयीमधय दखील वगवग या गतीन तबला वाजव शकतो उदाहरणाथर िवलिबत लयीमधय

िमिनटाला दहा ठोक त िमिनटाला शभर ठोक ा गतीन वाजव शकतो

लय आवतरन याच गिणत आिण वादनातील स दयर याचा मळ साधन समवर यण ह तबला वादकाच कौशलय

असत अशा कारच िविवध वा ामधय उतक कौशलय असणार खप नामवत असलल आिण नसलल कलावत

भारतात आिण जगभरात आहत त आजच उतक कलाकारही कधी तमचया-आमचयासारख होत सगीत िशकन

आिण महनत करन त उतक बनल

गमतीची गो महणज कोणतही सगीत िशकणयासाठी शाळ माण कमाल वयोमयारदा नसत वयाचया प ाशीत

कवा साठीत िशकणयासाठी िव ालयाच दरवाज बद असतात परत या वयातही सगीत

शाळच दरवाज िशकणयासाठी वागतच करतात सगीत िशकणयासाठी फ आवड दढ-िन य िनयिमत

रयाझ या गो ची गरज असत वळ काढला तर तो सवाकडच असतो आिण आवड असल तर तो

आपोआप काढला जातो (महणन तो आधीचया वा यामधन काढला आह) तर मग याना सगीत िशकणयाची

आवड आह तयानी दढ-िन य िनयिमत रयाझ करन एक य करायला काय हरकत आह

स दप खडकर efMekeAgraveJeCe

neveHeCe iess KegHe keAgraveener efmicroekeAgraveJetve

HegmlekeAgraveeles Oe[s jeefns ceveele Iej keAgraveordfve

peele-Heele JeCeamp-Yeso meieU keAgraveener efmicroekeAgravees

Yeejle ceePee osmicroe DeeefCe ceeleermicroeer efregekeAgraveigravees

meceevelesreges Oe[s neveHeCeeHeemetve efiejJes

meieUsrege efJeregeej ceveele KeesJej copypeJes

HeCe copyer-HejbHeje Deens cnCes peeleerHeeleerregeer

Dejs ceeCetmekeAgraveer Deens ceie efHeAgravekeAgravej keAgravemicroeeregeer

Deelee meceevelesreges Oe[s Gigraves keAgravemes efiejJeesup3ereges

keAgravees[ies Jnesup3ee keAgraveesCelsup3ee microeeUsle yebj peesup3ereges

mebOeer ceeCemeee keAgravemicroeer yej efceUeJeer

copyerHeeFamp ceeCetmekeAgraveer keAgravee meejJeeJeer

keAgraveOeer keAgraveOeer ceeCemeeHesee peeefle DeeefCe HejbHeje ceesthornicircee nesleele

DeeefCe oesve efpeJeebvee nUtrege keAgraveesHe-sup3eele keAgraveleele

Deelee lsup3ee efpeJeebveer ceeIeej keAgravee Isup3eeJeer

Deelee GEcircej keAgraveesCe osCeej ceer njes ie DeeFamp

ceeCemeee ceeCetme cnCetve keAgraveOeer yeIeCeej

regeekeAgraveesjerregsup3ee yeensj HeeT keAgraveOeer igraveekeAgraveCeej

yebo efkeAgraveuicirceele jentve keAgravemicroeer peieeregeer meHeAgraveejer keAgravejCeej

Dejs peie mebtoj Deens yeemesup3eeHets ceer keAgraveesup3e yeesCeej

स दप खडकर

आठवण चा ठपका रोिहत सोनट क ि य िव ाथ िम ानो इटनरशीप सपत आली ना Contdown करता आहात Contdown करतना अगदी वतःला िवचारन बघा िक आत कठ तरी काही तरी सलतय ना इटनरशीप सपतय

कॉलजचया teachersचया कचा ातन सटणार महणन excited तर असलाच पण रोजच िम मि णी आता रोजचयासारख भटणार नाहीत हा िवचारिह मनात घोळत असल ना तमहाला कठला सदश वगर दणया इतका मी मोठा अिजबात नाही पण होणयाचा य करतोय माझया वयि क आय यात मला काही गो नी कायम साथ िदली आिण तयाच गो ी तमहालािह साथ दतील आिण यशाचा मागर दाखवतील महणन फ माझया मनातलया काही गो ी तमहाला सागतो आिण ह करताना आठवण ना उजाळािह दता यईल कॉलज सपलया वर अ यास सपला असा िवचार मनातही आण नका कारण अ यास सोडला िक आपण कालबा य होतो कठलयाही कामात ामािणक पणा ठवा अगदी साध कामिह अस द िकतीतरी सग यतील ज तमचया वरचया स काराची परीकषा घतील असा सग नहमीच कसलया न कसलया तरी मोहात पडणारा असतो पण वतःचया मनाशी ामािणक रािहलात ना िक आपण न च ातन पढ जातो कठलही काम मनापासन करा त न च छान होईल आिण एकदा का आपलयाला कळल ह काम आपण छान कर शकतो मग न आवडणार कामिह आवडायला लागत दवावर ा ठवन सगळ करा महणज तयाचया प रणामाची जवाबदारी तयाचयावर ना खोट अिजबात बोल नका कारण त लपवणयासाठी परत परत खोट बोलाव लागल Research सबधीिह वाचन कायम चाल ठवा महणज कालबा होण टाळता यईल कधी समोरचा माणस कसा िदसतो ाचया पकषा तयाचया अगातलया गणाना आिण कतरतवाला जा ती महतव ा

ा ओळी िवसर नका रप लावणय अभायािसता न य सहज गणाशी न चाल उपाय काही तरी धरावी सोय आगतक गणाची ( समथर रामदास ) तमही आज जगाचया उबर ावर उभ आहात तमचया डोळयापढ गली साड चार वष कशी गली त यत असल ना आिण माझया डोळया पढ अजनही प आह िक सचती कॉलजशी सबध आलया पासनची १२ वष कशी गली आधी िव ाथ महणन आिण मग Lecturer महणन आिण काल िकती भरभर उडन गला ना आिण बरच काही माग सोडनही गला ना

Lecturer महणन जॉईन कलया नतरची 2५ वष महणज एक खप सखद अनभव होता कारण आपलया कॉलज

मधल सगळच िव ाथ िशकषकाचया मनाला चालना दणार असतात तयामळ खप छान वाटल आठवणी तरी िकती काढायचया ना अगदी तमचयावर चड िचडणयापासन ( COPD Lecture ससन म य क टीन म य जाण इआठवतय ना) त आपली व वत सदर दहरादनची ीप खरच अिव मरणीय आह ना दहरादन ीप म य आपली म ी कधी झाली तच कळल नाही आपण दहरादनला असताना भा य ीचा फोन

आलयावार तमही लोक ज ज काय करायचात ना त सगळ आठवन मी आिण भा य ी अजनही खप हसतो तमचयातलया िकती तरी जणानी माझयाशी आगदी वयि क अडचणीिह share कलया मला िततक जवळच मानलत खप छान वाटल तमच मनापासन कलल भावपणर SMS आजही मी जपन ठवलत अगदी मनात खोलात

तमचयातलया िकती जणाचा मी अगदी सगळयाचया दखात पाणउतारा कला असल पण ामािणक पण सागतो माझा उ श खप िनखळ होता त हा िवसरा बर का तमहा लोकाबरोबर research activities करताना िकती िविवध अनभाव आल ना आपलयाला खप िशकायला िमळाल तयाचयातन मला इथ Malaysia म य िशकवताना राहताना ास काहीही नाहीय पण सचती कॉलज ऑफ िफ़िजओ थरपीचया सगळया मलाची खप आठवण यत कायमच तमहाला खालील पक पिहली ओळ लाग पडल (दसरी ओळ नाही बर का ) अशी पाखर यती आिणक मती ठवनी जाती दोन िदसाची रगत सगत दोन िदसाची नाती माझयावरच तमच म कायम ठवल ना प कस वाटल त जरर कळवा डोळयातलया िनधारराचा पारा फटणयाआधीच िलखाण थाबवतो All the best Make our कॉलज Proud Make India Proud तमचा रोिहत rohitrohitsyahoocom

------------------------------------------------------------------------------------------------ ह प मी मलिशयाला आलयानतर सचती कॉलजाचया माझया िव ा याना िलिहलल आह

------------------------------------------------------------------------------------------------

-----------------------------------------------------------------------------------------------------------

सदर सािहतय माझी आई सौवसधरा जोशी िहचया lsquoहसरी पगतrsquo या पसतकातन घतल आह धन ी गोठीवरकर

----------------------------------------------------------------------------------------------------------

सौ वसधरा जोशी

सावधान वाचकहो िनणरय तमही ायचाय महणज मा या ाच उ र िह कथा वाचन झाली िक ायच काय सीमा सदानद सातपत ाचा सतकार वहायला हवा िक नाही िकती साधा आह ह आता सीमा महणज असमािदक वय वषर पचचाळीस उ ोग - पणर वळ खपलली आिण खपत असलली गहणी छद- भरपर मि णी जोडण व ग पा मारण अगदी फोन वर स ा आता सतकार महणज अगदी दहा हजार पय रोख व ीफळ असाच असावा अस माझ िबलकल महणण नाही पण मला तमही िवचारलत िक सतकाराच सव प कस असाव तर मी महणन एखादी छानशी यअर िसलकची साडी आिण पाव भाजी वर थडगार आईस म ीफळाची िह ज री नाही (उगाच खरवडत बसायला) पण काही महणा चागल काम कल िक कौतक ह व ालाच हव हो िक नाही तर तया िदवशी काय झाल नहमी माण आमच िचरजीव सहास व ह (सदानद) दोघही आपापलया कामावर गल दोघाची खाणी डब ा म य माझा सकाळचा वळ धडाधडा गला तयाचया पाठी नाच यात आिण त दोघ गल िक िवखरलल घर आवर यात साधारण पढला तास गला नतरचा वळ कसा माझा अगदी माझा एकटीचा पण साधारण एवढी उसतवारी होईसतो अकरा होतातच

मी अशी छानशी मािसक वाचत बसल होत हातात गरम कॉफ चा मग घरही कस छानस आवरलल एव ात बल वाजली एकटी असताना दार उगाच उघड नकोस सवसत मालाचया मोहात फस नकोस बावळटपणा करशील फरीवालही फसवतात अलीकड- इित सदानद आमच ह नावा माणच खरच नहमी खशालचड सारख आनदी असतात एकदा पसा आणन घरात िदला िक सपली काळजी अस तयाच असल तरी दररोज वडी बावळट तला काही

कळतच नाही िह कवा अशीच वाकय अगदी नमान सधी िमळाली िक मला ऐकवतात िह गो आमचया खानदानातच आह महणा ना महणज बायकाना वडया बावळट ठरव याची कारण आमच सप स ा अशीच री ओढतात आई अस नाही ग तला नाही कळणार त अशी कधी पिहली कधी दसरी री ओढतातच

तर दपारी साड अकरा पावण बाराला बल वाजली आज समोरची मीना भाभी घरात नवहती ती गली होती

ितचया माहरी मलाना घऊन आमचया वग म य फ दोन लॉक एका मजलयावर महणज आज मी एकटीच

होत मजलयावर नहमी सारख दर उघडल मला वाटल कॉलज सटडट असतील मसना जौरा हवाय का (ह

कॉलजला जायच सोडन ह असल धद का करतात हा मला नहमी पडतो) नाहीतर सलस गलर ह नवीन

याच महणन ग यात पडतील पण नाही मा या समोर होतया दोन गजराथी बायका

शजारचया घराकड बोट दाखवन ितन िवचारल तमारी बाजवाली कया गयी मला गजराथी कळत पण बोलता मा यत नाही मी कोण मीना भाभी अस महणताच ती महणाली तमारी बाजवाली मीना बन मारी बनपणी छ मग मी तयावर िमनाभाभी मायक गयी ह ४-५ िदन क बाद आयगी अस अगदी खर खर उ र िदल दोघ ची आपसात हळ आवाजात काहीतरी चचार झाली मग हातात छान मो ( ीमती वाटाव अस) पाक ट काढन ती महणाली शादीका इनवहीटशन दन का था आप जरा दगी कया आता शजारचया भाभीची कोणी म ीण ितला बोलवायला आली तर त िनम ण यायलाच हव काही शजारधमर आह िक नाही मी लगच महटल हा हा ज र दगी मी त हातात घताना पढच जाळीच दर उघडल आता काय खा ी झाली होती भािभचया कोणी म ीणच तर होतया तयातली दसरी महणाली थोडा पािन िमलगा कया मलाच माझी लाज वाटली मी दोघ ना आत बसायला बोलावल पखा स होताच आत जाऊन दोघ ना नवीन कलल कोकम सरबत लासातन घऊन आल बरोबर थोड पाणी स ा तहानला आधी पाणी हव महणन एव ा पाच सात िमिनट तया बाहरचया खोलीत बसलया होतया दोघी पाणी सरबत यायलया तमही कठन आलात अस मी िवचारलयावर अगदी भािभचया माहर जवळचच गोरगाव नाव सािगतल चागली चार पाच िमिनट झाली असतील तव ात तयातली एक महणाली अजन आमहाला बरीच बोलावणी करायला जायच आह तव ात दसरीन सवताची साडी बघन ितला महटल साडीला घाण लागली आह िहचयाकड धऊन घऊ का खरच ितचया छान साडीला काळा िचखला सारखा डाग िदसत होता मला ती महणाली ऑ टी मी हा डाग जरा तमचयाकड धऊन घऊ का मी हो महटल ितला बाथ म दाखवल आता बाहर दसरी बाई अन मी बोलत बसलो होतो पण मला काहीतरी वगळच जाणवल अतमरनान सािगतल िक काय कणास ठाऊक पण एव ा वळ मा या घरात घडत असलल रामायण आधीही कठतरी घडलया सारख वाटल णाधारत आठवल गलयाच मिह यात िवजन फोन वरील ग पात सािगतलली ितचया नातवाईकात घडलली चोरी त सवर झाल होत बो रवलीला नीना िवजची सकखी मावस बिहण दपारी अगदी एकटी घरात तया िदवशी समोरचा लॉक नमका बद त गल होत कठतरी ल ाला बल वाजली नीनान दार उघडल दोन बायका अगदी छान

काजीवरम सा ा नसन कानात िहऱयाची कडी ग यात दािगन कसात कदब घातलला नीनाला महणलया तया तमचया समोरचया बा ना इनवीटशन ाल का तयात नीनान नाही मह याचा यतोच कठ नीना महणाली हो ज र दईन पाक ट हातात दताना तयातली एक नीनाला महणाली जरा पाणी ाल का यायला नीनान दोघ ना पाणी िदल तयातली एक महणाली आमहाला अजन बरीच बोलावणी करावयाची आहत बराच वळ जाईल मी जरा toilet जाऊ का

ात ही िननाला गर वाट यासारख काही नवहत तयामळ नीना सहजच महणाली हो हो जा ना मग एक toilet ला गली आिण दसरी िननाशी ग पा मारीत होती थो ाच वळात ती आतली बाहर आली आिण नीनाला महणाली अहोतमचा नळ िबघडला आह का बदच होत नाहीय नळ सोडलला होता पाणी उघ ा दारातन बाहर यत होत नीना सार या गिहणीला ह चालण शकयच नवहत

मगापयत नळ अगदी विसथत होता आिण आ ाच काय झाल नीनाला पडला नीना लगच उठली नळ खाली असलयामळ वाकन बद करायला बघत होती तव ात तया दोघी सराईत सशीि त भाम ानी ितला मागन च आत ढकलली आिण बाह न सरळ कडी घातली नीना िबचारी सडासात अडकली सवताचया घरात दोघ नी घर धतल ितच

नीनाच ओरडण तया छो ा िखडक तन एक जाऊन कणी यण कठीणच होत िबचारी नीना दोन तीन तासानी

समोरचया िबलड ग मधलया लोकाना कळलयामळ सटली एकदाची पण चोरी ज बर होती घरात असलयामळ

कपाटाचया िकललया पण कपाटालाच होतया दोघी भाम ाना चागलच फावल

मला सगळ जसचया तसस आठवल घशाला कोरड पडली हाताला कप सटला पण आता डगमगन चालणार नवहत िहममत धरायलाच हवी अशा वळी आतली डाग धवायला गलली चोरटी आता बाहर यईल मला महणल ऑ टीतमचा नळ िबघडला आह का णभर मी स झाल काय कराव तया दोघीही िध पाड उच होतया आिण मी एकटी होत आताचा काळ मा या कसोटीच होता आिण दवाचा होता आिण एव ात फोन वाजला मी लगच ठरवल ा फोनचा फायदा यायचा आललया फोन वर टपन आमच कोणत िबल िकती र म सािगतली जात होती पण मी मा इकडन हलो ह बोला कदम साहब काय िनघालाय महणताय घरी यायला हो पण अजन नाही आला आला िक सागत चौक वर फोन करायला आतली भामटी बाहर आली आिण तससच महणाली ऑ टीतमचा नळ िबघडला आह वाटत बदच होत नाही िननाकड घडललच मा याकड घडत होत बाथ मचा नळ दारापासन चागला तीन चार पावल आत होता महणज मला न ढकलतािह तया सहज क ड शकत होतया

तव ात माझ फोनवरच बोलण ऐकणाऱया दसऱया चोरटीन िकसका फोन था अस मला िवचारल मी

महटल मरा लडका इधर थाना पोलीस सटशनप इनसपकटर ह उधरस फोन था अभी आयगा

माझ बोलण एकन तया दोघी चपापलया एकमक ना नजरन खणा क न उठलया मला महणलया आमही िनघतो दोघी घराचया बाहर गलया मी िन ास सोडला दो ही दार लावली उघडा नळ अगदी सहज बद कला नळाला काही झालच नवहत सा ात दोन चोर ा मा या घरात यऊन गलया होतया ि याही क शात कमी नाहीत ह खरच आह महणा ा ातही आघाडी मारतायत िक काय तया गलया आिण माझा बाध कोसळला मा या घरावरच जीवावरच सकट टळल होत मी ीमती थाटाच त इनवहीटशन काडर उघडन बिघतल त एका होऊन गललया ल ाच होत महणज तयाचा बत माझ घर लट याचा होता मा या घरात होणारी चड चोरी कवळ मा या ग पाचया छदामळ आिण थो ा या चालाखीमळ वाचली होती मी पोलीस सटशनइनसपकटर अशी नाव घतलयामळ व तो घरीच यतो आह महटलयामळ तया घाबरलया आिण पळालया बघा वाचकहोमहणन महटल आज माझा छोटासा घरगती सव पाचा सतकार वहायला हवा िक नको जरी मी वडी बावळट काही न समजणारी असल तरी माझच घर मी वाचवल अस महणताना तसच बरोबर जाऊ द हो सतकाराच काय एवढ पण ा गो ीचा पच तमचया साठी बर का ज बो रवलीचया िननाकड झाल ठा याचया सीमाकड झाल तच कदािचत तमचया घरात स ा होईल तर फ सावधान

_____________________________________________________________________________________________माझ आजोबा ी वा यवलकर या या किवता ऐकतच मी लहानाची मोठी झाल इ जी म य ऑनस िमळवनही याची मराठीची गोडी कधीच कमी झाली याची अशीच एक मला भावलली ही किवता बघा तमहालाही पटतय का अिदती मळ

lsquoमममीrsquo महणोिन कोणी lsquoमममीrsquo महणोिन कोणी आईस हाक मारी मा या मना मराठी ती होय शोककारी श दात सौ य lsquoआईrsquo lsquoमममीrsquoत तच नाही त वड इ जीच सीमाच यास नाही गल जरी िफरगी सोडन दश माझा आई त या िशरी ग तो भार इ जीचा

आई जरी मराठी वदविन lsquoमममीrsquo घई बाळावरी ित या या स कार तोच होई आता इथ lsquoनसरीrsquo lsquoकजीrsquoत बाळ जाई फसव नाव lsquoिकलिबलrsquo ओढन यास नई lsquoथक यrsquo कस महण मी lsquoसॉरीrsquoच हा जमाना आह अजन यथ परक बाड-िबछाना

lsquoबथड हपी ट यrsquo महणताच बाळ आता lsquoमममीrsquoस lsquoजॉयrsquo होई lsquo सगसागrsquo तोच गाता आता िनराजनाची फलवात हाय थ पटन मणब या िवझातच यात अथ कापन कक आता मोठाच बाळ होई कोशात श द lsquoआईrsquo माघार तोच घई रा यात या मराठी कौतक इ जीच िवसराच पज जीण lsquo ॉमीसrsquo अमताच lsquoक-जीrsquoत इ जी या िमळता वश बाळा शाळा नको मराठी लावा तयास टाळा lsquoएिलफट गॉड rsquo होई lsquo ल सगrsquo तोच दई मा या मना मराठी lsquoअ ज टrsquo तच होई

ी वा यवलकर

प ी डॉ काश आमट ा या काशवाटा ा प तकातन घतलला हा उतारा आह ामळ सबिधत लखका या व काशका या कॉपीराईट अिधकाराच उ लघन झाल आह याची मला जाणीव आह पण िह मडळी व याच वशज या

क यामागील माझी भावना समजन घतील अशी माझी आशा आह कारण हा लख मी िस ी कवा अथ ा ीसाठी कलला नसन डॉ आमट ा या कायाची लोकाना क पना यावी हाच ा मागील हत आह िम लद कारकर ____________________________________________________________________________________

या कॉलरा या साथीतील एक सग मना या तळात असा जाऊन बसला आह क तो हटतच नाही एक बाई एका लहान मलाला घऊन आली होती उपचार क यावर सलाईन द यावर त मल जरा सधारल याबरोबर ितन या मलाला आम याकड सोपवल आिण ती लगच िनघन जायला लागली आमचा एक

कायकता ितला हणाला अशी कशी या मलाला सोडन जातस या याजवळ थाब याला पण बर वाटल क जा यावर या बाईन सािगतल कॉलरा या साथीन काल माझा नवरा मला दो ही मलाना लागण झाली हणन याना घऊन इकड िनघाल तर एक मल वाटतच गल याला तसच झाडाखाली ठवन ाला घऊन

आल आता ाला जरा बर आह तोवर जावन याला प न यत इतका क ण सग होता हा आ ही सगळच स झालो कोण कणासाठी रडणार डो यातल पाणीच आटन जाव अशी िह प रि थती अस कसोटीच धीर खचवणार सग खपदा आल पण यामळ इथ कामाची कती गरज आह हही न ान काळात गल पाय माग यायचा नाही ह डो यात प होत यामळ यातनही आ ही एकमका या मदतीन माग काढत गलो टकन रािहलो काम वाढवत गलो

आपल घर

२००१ साली वभव फळणीकर नावा या अकरा वषाचा म य एका दा प यान फार वग या तहन पचवला अगद एका हद गा यात हट या माण तम बसहारा हो तो कसी का सहारा बनो यानी तरा अनाथ मलाना आ ण १३ अनाथ मलीना सहारा दला ह काच घर दल याची राह या खा याचीच नाह तर उ म िश णाची सोय ह आपल घरन कली दरवष मी आ ण माझ कटब अगद आमच ह काच घर अस या सारख ितथ जातो पाऊल टाक या टाक या एक लहान मल हात जोडन नमःकार करत मग पटकन वचार मनात यतो अर अस आप या घर ज हा कणी यत त हा पाथ आ ण मीरा अस हसत

मखान आवभगत करतील ना

कणीह पाहण आल क आपल घर सःथच यवःथापक वजय फळणीकर हसत मखान

ःवागत करतात नवनवीन उपबमाची मा हती दतात नकळत ितथ या मावशी थड पाणी आ ण गरम चहा प यात ठवतात काह णातच आपल घर सग याना आपलस करत फळणीकर आ ण या या प ीन हा पारमािथक उपबम खर तर आपल दख वसर यासाठ या या मलाची उणीव भ न काढ यासाठ दहा वषापव स कला यात याना चड अडचणी हाल-अप ा सोसा या लाग या आ ण अजनह हा खडतर वास स च आह पण कठह खत तबार अप ा नाराजी अ जबात दसत नाह

यथील २६ मलाना ह याच आई-बाबा नसतच शालय आ ण ता ऽक िश ण नाह तर िनरिनराळ कौश य स ा िशकवायची यवःथा करतात यथील औ ोिगक िश ण

किात मलाना सगणक िश ण िशवणकाम ःब न ट ग ऑफसट ट ग ऑ फस

फाईल बनवण िशकवल जात नसतच शालय िश ण नाह तर ा जगात ःवतः या पायावर उभ राहायला िशकवतात एक सजन कत ववान य बन व याच काम ह

फळणीकर दा प य करतात

हा सारा याप जग या यापर न उ म बनव याच काम होत त बढयाच लोका या

आपलक न आ ण मदतीन मदत काय ःव पाची आ ण कशी असावी ाची क पना ौी वजय आप याला दतात पण अ टाहास आमह क वा अप ा ठवत नाह त कडबर

कक प ा दान खार क खोबर ा ह आजवान सागतात

यदा या भट त तर मी चाटच पडलो आता आपल घर म य आजी आजोबा आल आहत

िसहगड पाय यापाशी अजन एक बःतान बसवल आह सौरऊजा छोट शी बाग यात

फळभा या फल एक दभती गाय पारपा रक साधन नसिगक खत योगासन ाथना ह

दवसाच िनयम अगद काटकोर पण पाळल जातात वभवला जस वाढवल असत तस ह पतीप ी ा २६ मलाना वाढवतात या यावर माया करतात सःकार दतात यामळ चकनह मा या िलखाणात क वा कणा याह बोल यात

आपल घरला अनाथाौम कधी सबोधल जात नाह उलट मी हणन क यक

जाणकार आई-बाबानी थोडा वळ तर ितथ जाऊन आपल घर न क पाहाव lsquoितिमरातन तजाकडOtilde ह याची नसती रोजची ाथनाच नाह तर जग याची सक पना आ ण उ श आह नकतच वजय फळणीकरानी एक पःतक दल नाव होत पराजायाकडन वजयाकड वाचल पाना-पानाग णक अगावर काटा आ ण डो यात

पाणी यत world belongs to such people वजय फळणीकर ह एक रणाःथान

आहत

एक सामा जक बािधलक हणन माझ आप याला आवजन सागण आह क

या यासारखी चळवळ खटपट माणस ा जगात आहत या यामळ समाजात एक

स यवःथा आह अशा उपबमाना आ ण माणसाना आपण आप या पर न भरभ न

सहा य कराव त वळ दऊन कवा मलाना िश ण दऊन दल तर उ म आिथक

सहा यास apalagharyahoocom ला ज र भट ा

आप या घरातील घरपणाला बहार यावी आप या आ ण आप या मला या सामा जक

बािधलक या सक पना ःप यात अशी मनात खाऽी बाळगन पढ या वळस प याला

ग यावर आपल घरला न क भट ातथील आजी-आजोबानी आता १६ जणाना राहता यईल अशी गःट हाऊस सस ज कली आह

आपल घर म य आपल ःवागत उ म प तीन होईल ाची फळणीकरा तफ खाऽी असावी फळणीकराचा दर वनी बमाक ००९१-९८५०२२७०७७ ००९१-२५२३२९९ असा आह आपल घराचा चाहता कौःतभ पाठक आ ण प रवार

y~igraveu~v~ibrvbarjfiacute

िच कला- वद पराजप

सौ वसधरा जोशी माउस

एकदा एक उदीर बा पावर सला

पढ मोदक नको हणत रागावन बसला

दवा त ही आहात हण ब ीची दवता

का मला अस मग िनर र ठवता

तम या जवळ बसन मी रािहलो अडाणी

दररोज ऐकतो आर या आिण गाणी

उदरा या शारीन बा पा हसला

माउस हणन उदीर कॉ यटर समोर बसला

एका डो याची आई

एका गावात एक बाई आपलया छो ा मलाबरोबर एका छो ा झोपडीत राहात

होती आपलया मलाला काही कमी पड नय हणन दवसरा एक क न ती काम

करत अस पण या छो ा मलाला मा आपली आई अिजबात आवडत नाही तो

ितचा ितर कार करत असतो कारण ितला एक डोळा नसलयामळ ती भसर दसत

असत आईला तो शाळतही यऊ दत नसतो

एकदा एका काय मासाठी आईला शाळत जाव लागत पण ितला बघन कठ त ड

लपवाव ह मलाला कळत नाही रागाचा एक कटा टाकन तो ितथन पळन जातो

घरी आलयावर तो आईला चड बोलतो कशाला आली होतीस शाळत आता

माझ िम मला िचडवतील मी उ ा शाळत कसा जाऊ तला

एक डोळा का नाही मला त अिजबात आवडत नाहीस वगर

वगर आई काहीही बोलत नाही आपण आईला अ ात ा बोललो

याच मलालाही काही वाटत नाही रागान तो नसता धमसत

असतो आईशी काहीही न बोलता जवतो आिण झोपतो रा ी कधीतरी याला

जाग यत तर आपलया मलाची झोपमोड होऊ नय अशा दबकया आवाजात याची

आई रडत असत पण याचही याला काही वाटत नाही एका डो याचया

आपलया आईचा याला अिधकच ितर कार वाटायला

लागतो या णी तो िनणय घतो िशकन खप मोठ हायच

आिण इथन बाहर पडायच

या माण तो खप अ यास करतो उ िश णासाठी मो ा शहरात यतो

नामवत िव ापीठातन पदवी िमळवतो मो ा कपनीत मो ा ददयावर काम

क लागतो एका सदर मलीशी याच ल होत याला एक मलगा एक मलगी

होत आता याच कटब पण होत कारण ह सदर िच िबघडवणारी एका

डो याची याची आई ितथ नसत तो ितला जवळजवळ िवस न गलला असतो

अितशय सखात असतो

एक दवस याचया घराच दार वाजत दारात एका माणसाबरोबर याची तीच

एका डो याची आई उभी असत ितला बघन याची मलगी घाब न

आत पळन जात तो आधी च ावतो आिण मग वतःला सावरत

ितला हणतो कोण आहस त इथ का आलीस बघ माझी मलगी

तला घाबरली

मी ब तक चक चया प यावर आल अस काहीस पटपटत आई िनघन जात

ितन आपलयाला ओळखल नाही अशा समाधानात () मलगा दार लावन घतो

काही दवसानी माजी िव ाथ समलनासाठी याला याचया शाळतन प यत

परत या गावात जाऊ नय अस वाटत असतानाही तो समलनाला जा याचा

िनणय घतो ऑ फसचया कामासाठी जातोय अस बायकोला खोटच सागतो

समलन पार पडत कठलयातरी अनािमक ओढीन याची पावल याचयाही नकळत

झोपडीकड वळतात दाराला कलप असत शजारची बाई याला ओळखत आिण

एक प दत त प याचया आईच असत तो वाच लागतो मी खप आय य

जगल त याकड आता मी परत कधीही यणार नाही पण त कधीतरी यऊन मला

भटावस अशी माझी खप इचछा आह शाळचया समलनाला त यणार ह कळल

होत पण ितथ यऊन तला भटायच नाही अस मी न ठरवल कारण मला

मािहती आह एका डो याची ही तझी आई तला आवडत नाही मला एकच डोळा

का असही त मला एकदा िवचारल होतस त हा त खपच लहान होतास हणन

मी काही उ र दल नाही पण आज सागत बाळा त लहान

असताना एक अपघात झाला या अपघातात त तझा एक

डोळा गमावलास एका डो यान त सपण आय य कस

जगणार या िवचारान मी हराण झाल आिण माझा एक डोळा तला दला मला

तझा खप अिभमान आह त मला ज बोललास कवा मा याशी जसा वागलास

यासाठी मी त यावर अिजबात रागावलल नाही तझ मा यावर खप म आह

असाच िवचार मी करत कधी काळी मा या भोवती भोवती खळणारा त मला

नहमी आठवतोस

प वाचन मलगा ढसढसा रड लागला जी कवळ

याचयासाठी जगली वतःचा सवात मह वाचा अवयव िजन

याला सहजपण दऊन टाकला ितचयाशी आपण कती िनदयपण वागलो याला

चड पशचा ाप झाला तो आईला मोठमो ान हाका मा लागला पण आता

याचा काय उपयोग होता

मनाच ोक

गणाधीश जो ईश सवा गणाचा | मळारभ आरभ तो िनगणाचा || नम शारदा मळ च वार वाचा | गम पथ आनत या राघवाचा ||१||

सगम अथर- जो गणपती सवर लोकाचा ई र व सवर सदगणानी नटलला आह जो अनािद आह अनत आह जो असखय गणानी य आह व जी शारदा चार वाणीची जननी आह अशा दवतास नमःकार कर या व ौी रामरायाचया मागारन जीवनाची वाटचाल कर या

मना स ना भ पथची जाव | तरी ीहरी पािवजतो वभाव || जनी न त सव सोडनी ाव | जनी व त सव भाव कराव ||२||

सगम अथर- ह सजजन मना त परम राच ःमरण िनतय ठऊन भ ीन वयवहार कर तयामळ तला सहजच ौीकण सनन होतील कपा करतील कारण तो तयाचा ःवभावच आह माऽ त सजजन लोकाना ज आवडत नाही िनदनीय चकीच वाटत तस वाग नको व लोकादरास पाऽ होणार वदनीय अस

आचरण ठव भि पथ महणतात तो हाच

भात मनी राम चतीत जावा | पढ वखरी राम आध वदावा || सदाचार हा थोर सोड नय तो | जन तोची तो मानवी ध य होतो ||३||

सगम अथर- ातःकाळी उठलयावर थमतः ौीरामाच दवाच ःमरण कराव नतर वखरीन महणज तोडान मोठयान lsquoरामrsquo नाम घयाव हा सदाचार नहमी पाळावा सोड नय असा सदाचारान राहणाराच

मनय गौरवास पाऽ होतो धनय होतो

मना वासना द कामा न य र | मना सवथा पापब ी नको र || मना धमता नीती सोड नको हो | मना अतरी सार िवचार राहो ||४||

सगम अथर- र मना द इचछा मळीच उपयोगाची नाही पापी िवचार स ा मळीच अस नय धमारन व नीतीन वागण सोड नको मना हा ौ िवचार अतःकरणात जपन ठव

मना पापसक प सोडनी ावा | मना स यसक प जीव धरावा || मना क पना त नको वीषयाची | िवकार घड हो जन सव ची ची ||५||

सगम अथर- मना कधीही पापसकलप मनात यऊ दऊ नयत नहमी मनात सतयसकलप जागवावत मोह

पाडणाढया वःत व िवचार याची कलपनाही कर नय पापसकलप पापब ी व िवषय-िवकार यामळ लोकात समाजात आपली छीथ होत उपहास होतो महणन नहमी सतयसकलप करावत

hhbrvbarbrvbarbrvbarbrvbarkkparaparaacircacirckkbrvbarbrvbar ==acircacircllparapara ffparapara

कोबी वड सौ काचन मिनष काबळी

सािह य- १वाटी कीसलला कोबी २ वा ा िभजलली चणा डाळ १ इच आल ३-४ लसण पाक या १चमचा हळद िजर ३-४ िह िमर या को थबीर १२ चमचा ओवा मीठ तळ यासाठी तल इ यादी कती- थम कोबी कीसन यातल पाणी काढन टाकाव नतर चणा डाळ आल लसण िजर िमरची एक थोड जाडसर वाटाव त वाटण एका बाउल म य काढन यात कीसलला कोबी मीठ हळद ओवा को थबीर घालन एक कराव व याच छोट छोट गोल वड तळ हातावर थापन तला म य खरपस तळाव सॉस क वा खोब या या चटणीसह खा यास ाव_____________________________________________________________

फल - िबि कटापासन बनवलली चॉकलट सौ शीतल सतीश हा सािह य- १२५ म म का (बटर) २५० म मकिवटीज डायज टीव (McVities Digestive) िबि कट ४ टबल पन कीसलला नारळ ४ टबल पन कोको पावडर ४ टबल पन मध सका मवा आवडीनसार बनिव याची प त १ एका िपशवीम य कवा भा ाम य िबि कट घवन याचा चरा करावा २ एका भा ात म का घवन तो िवतळवा ३ यात िबि कटाचा चरा िखसलला नारळ कोको पावडर मध व सका मवा घाला ४ वरील िम ण एका पसरट भा ाम य ओताव ५ याच छोट लाड वळाव ६ वळलल चॉकलट लाड आवडीनसार कोको पावडर कीसलला नारळ कवा स या म ान सजवाव _________________________________________________________________________

बालशाही सौ शलजा जगदीश िशद

सािह य- २ १२ कप (५०० म) मदा ३४ कप तप (िवतळवन थड कलल) दही १२ कप १२ चमचा ब कग सोडा २ १२ कप साखर तप तळ यासाठी कती- म ाम य ब कग पावडर दही आिण तप घालन घ मळाव साधारण एक तास झाकन ठवाव ३ इचाच समान गोळ क न हल या हातान दाबन ख ा बनवावा तळ यासाठी कढईम य तप गरम कराव गरम झा यानतर गोळ मद आचवर तळन यावत एक दोन वळा पालटन लाल रग आ यानतर बाहर काढन ताटाम य ठवावी साखरम य साखर िभजल एवढ पाणी घालन गोळी पाक बनवावा गस बद क न पाकात तळलली बलीशाही घालावी चार त पाच िमिनट बालशाही पाकम य ठऊन नतर िचम ा या सहा यान बाहर काढन थड करावी थड झा यानतर हवाबद ड यात भ न ठवावी िह बालशाही आठ त दहा दवस टकत टीप- गोळीपाक तयार झाला की नाही ह पाह यासाठी एका बशीम य पाणी घऊन एक थब पाक घालन बघावा गोळी बशी या तळाशी तयार झा यास गस बद करावा

आ दती मळ शवची भाजी सािहतय- २५० ाम जाडी कडक ितखट शव ३मोठ काद जाड िचरलल ७-८ लसण पाक या

छोटा आ याचा तकडा एक छोटा चमचा धन िजर सक खोबर छोटातकडा २-३लवगा ४-५ िमर २-३ वलची सक लाल िमरची ४-५ दालिचनी तकडा थोड तल एवर ट गरम मसाला १छोटा चमचा मीठ चवीनसार कती- तर साठी कादा लसण आल आिण बाक सव मसा याच समान थो ा तलावर चागल परतन याव नतर गार क न थोडस पाणी टाकन िम सर मधन एकदम बारीक वाटन याव १ छोटा चमचा तल तापवन यात ती प ट आिण गरम मसाला )चवी माण (घालन तल सटपयत परतवन यावी नतर यात गरम पाणी घालन पातळ तर सारख कराव ती तर उकळवन यावी एकदम शवटी मीठ घालाव तर थोडी पातळच आस ावी जवायला याय या वळी गरम करताना यात शव टाकन परत उकळाव या बरोबर क ा कादा िलब छान लागत ही तर िमसळीसाठी पण वापरता यत

क या कवा उपज पोह

सािह य-१वाटी तकडा तादळ ( ोकन राइस) frac12 वाटी शगदाण frac12 वाटी चणाडाळ कडीप ा िहर ा िमर या िजर फोडणी साठीndashतल मोहोरी िहग हळद ितखट िजर कडीप ा मीठ चवीनसार कती- तादळ लालसर भाजन याव गार झा यावर िभजवन ठवावत डाळ दाण पण िभजवन ठवावत दो ही ४ -५ तास िभजवाव क या करावया या वळी थम तादळ उपसन ठवाव तल तापवन फोडणी क न यावी यात तादळ घालन छान परतावत तादळ परतत असताना डाळ आिण दाण िजर िमर या कडीप ा मीठ आिण थोड पाणी घालन िम सर मधन बारीक क न याव तादळ परतन झाल क िम सर मधल वाटण यात घालन नीट एक क न याव मग बारीक आचवर झाकण ठऊन क या होऊ ा ा मधन मधन हलवाव वाटल तर थो ा पा याचा िशपका ावा मोकळ झालल वाटल क गस बद करावा कोिथबीर घालन खायला याव याबरोबर दही कवा िलबाच उपासाच लोणच आिण क ा कादा छान लागतो तादळ डाळ आिण दाण ा मळ क या हा पदाथ पण अ होतो

ई-िवशषाक ऋणानबध सपधच उ र-

सपधसाठी ि िच छऽपती िशवाजी महाराज ितभाताई पाट ल रामदास ःवामी प डत भीमसन जोशी िसधताई सपकाळ पाडरग सदािशव सान (सान ग जी) डॉ बाबासाहब आबडकर िनळ फल

लता मगशकर शकर महादवन

ःमता पाट ल सी ड दशमख

लोकमा य टळक ध डराज गो वद फाळक (दादासाहब फाळक) जयत नारळ कर झह र खान

प ल दशपाड मधर भाडारकर ान र म ाबाई िनव ीनाथ सोपानदव ौयस तळपद

नाना पाटकर आशतोष गोवार कर डॉ काश आमट मदा कनी आमट हमत करकर ःवात यवीर सावरकर वजया महता

सिचन तडलकर डबजी झगराजी जानोरकर (गाडगबाबा) मोहन आगाश माधर द त व ठल कामत दिलप वगसरकर वण वामन िशरवाडकर (कसमामज) ज बार पटल सोनाली कळकण रामचि नरहर िचतळकर (सी रामचि) ा मध दडवत सा वऽीबाई फल आ ण

सिचन पळगावकर अशोक सराफ महा मा योितबा फल

महश कोठार सयाजी िशद नरि दाभोळकर शाताराम राजाराम वणकि ( ह शाताराम) सनील गावसकर अतल कळकण इतर छायािच गणशो सव एस ट महामडळाच िच ह शतकर कःती गढ पाडवा गट व ऑफ इ डया आषाढ एकादशी रायगड

क कण र व मबईचा ड बवाला नागपचमी

हता मा चौक पाट मबईकर वट पो णमा

सपधचा िनकाल

थम पा रतोिषक- सतोष साळक

ि तीय पा रतोिषक- शरय परब

ततीय पा रतोिषक- मज मळजकर

_______________________________________________________________

आपला अिभ ाय ज र कळवावा आमचा प ा- Emarathiklgmailcom

-----------------------------------------------------------------------------------------

सकारातमक ाळ िम लद कारकर

_____________________________________________________________________________ माणसान नािःतक असाव की आिःतक हा जयाचा तयाचा आह पण बहतक नािःतक माणस एक तर ौ ाळ

माणसाची िखलली उडवताना िदसतात नाहीतर तयाना उपदश करताना िदसतात नािःतक माणसाब ल मला राग

नाही अधौ न अघोरी कतय करणार याची वकीली दखील मला करायची नाही पण माणसाची कशावर तरी ौ ा असावी अस मला वाटत मला अस वाटत महणन इतरानाही असच वाटल पिहज असा माझा िबलकल आमह नाही िकवा हा लख िलिहणयाचा तो उ श दखील नाही हा लख नरि दाभोळकरासारखया अधौ ा िनमरलनाच महान कायर करणार या माणसासाठी िलिहलला नाही तयानी जया पिरःथतीत आिण जया लोकासाठी ह कायर कल तयाब ल मला चड आदर आह पण कवळ लोकानी आपलयाला सधारललया िवचाराच समजाव आिण कठलीही सकारातमक

गो हातन घडत नाही महणन नािःतक झाललया लोकासाठी आह________________________________

काही माणस आि तक असतात तर काही नाि तक काही माझयासारख असतात मी न सावजिनक गणपती बघायला जातो पण मडपातील पस टाकायची पटी िदसली क दव स होत असला तरी ितथ थाबत नाही र तयात जाता जाता कठ दव दशन झाल तर लगच तयाला पाया पडायच आिण बदलयात लगच आज ऑिफस मधय काम कमी अस द घरी गलयावर बायकोन ldquoऑिफस मधय स ा िदवसभर हच करत असतोस नrdquo अस न सनवता वि थत नट वर महतवाची (माझया द ीन) काम क ावीत मलान घरातील कठलयाही व तची वा वतः या अवयवाची मोडतोड कलली नसावीrdquo असा भरघोस आशीवाद मागन पढ जातो

थोड यात वतः या सोयीनसार ा जपणारी माझयासारखी माणस दखील ा जगात आहत आिण मला नाही वाटत ात आमच काही चकत असल कारण lsquoदव आहrsquo हणणा यानी दखील अजन दव दाखवलला नाही आिण lsquoदव नाहीrsquo हणणा यानी दखील अजन lsquoदव नाहीrsquo ह िस कलल नाही अहो अध ा िनमलन वहायला पािहजrdquo हणणार आमच सरकारच वतः कोटात सा ीदाराची सा काढायला भगव ीता आिण कराण शरीफ घऊन िफरत असत ई र सा खोट सागन खर सागणार नाही

असली शपथ यायला लावण िह अध धा नाही आह म या या शपथिवधी वर (दर सहा मिह यान) िकती पस खच करतो आपण ह पस अध पाई खच होत नाहीत कणी िवचार कला आह का क ा असलया एका शपथिवधी या खचात चार जोड याची ल होऊ शकतात पण एवढा खच क न शपथ घालन दखील म ी आदश घोटाळ करतातच ना मग अशा ठकाणी ा लोकाची जीभ टाळला िचकटत आिण जर कणी आई राईच चार दाण ओवाळन ित या लकराची द काढत

असल तर लगच काय मली अध धा आहrsquo हणत ा सधारक () मडळ नी नाक मरडणयाच कारण काय असाच माग एक नाि तक माणस मला सागत होता क ldquoबथ ड पाट नतर क वा कठलयािह गट टगदर नतर मो टली मल आजारी पडतात तयाच म य कारण हणज पाट मधय कणीतरी आजारी असत आिण मलाना तयाच लगच इ फ शन होत पण ा आयाच आपल काहीतरी द ि ट लागली अस समज

असतातrdquo खर तर एवढासा शोध लावणयासाठी खास तया माणसान ा धरतीवर अवतार घणयाची काही गरज

नवहती कारण जी गो तो सागत होता ती िकतीही पटणयासारखी असली तरी एका आईला आपलया बाळाची द काढणयात काय सख आह तया गो ीचा शोध अशा सधारकाना कधीच लागणार नाही अहो का या- कळकळीत मलाची पण द काढतच ना तयाची आई राईच चार दाण ओवाळन टाकण ह कवळ िनिम झाल आपलया मलाच कौतक करायचा तो एक कार आह

लहानपणी खळताना मी भरपर धडपडायचो आम या चाळी या िज याव न तर मी इत या वळा पडलो असन क नतर नतर तर िज याव न कणीही पडल तरी लोक न बघता आम या घर याना आधी बोलावन आणायच पडायच माण वाढल क आई परल या शकरा या दवळातन लाल रगाचा दोरा आणन माझया ग यात बाधायची उदीमधय लडबडलला तो दोरा अगरब ी या धरात पकडन ग यात बाधताना खप बर वाटायच तयाचा खरोखर काही उपयोग वहायचा क नाही त मािहती नाही पण आज िह कधी धडपडलो आजारी पडलो क आईची आठवण यत आई असती तर परल न दोरा आणन बाधला असता अस वाटत मी पिहलयादा दोहा-कतार व न मबईला आलो तवहा आम या चाळीतलया काक नी माझी तया या घरी गलयावर

काढली होती आज तया काक चाळ सोडन गलया माझही आता िगरगावात िचत यण-जाण होत पण तया काक या दाराव न जाताना आजही त ण आठवतात आपली दखील काळजी करणार कणी तरी होत त सर च कवच आता आपलया भोवती रािहल नाही ाची खत वाटत महारा ात तर तयक गो करणयामाग काही न काही शा ीय कारण आह स ातीला ितळाच आिण िदवाळीला रवा बसनाच लाड खाणयामाग स ा शा ीय कारण आहत सग याच गो ीची कारण मािहती असायला हवीत ह ज री नाही काही गो ी मानिसक समाधानासाठी स ा कराय या असतात ाना नसतात िन उ रही नसतात असत त फ मानिसक समाधान lsquo ावणात मा याचा जनन काळ असतो हणन मास खाऊ नयrsquo अस सािगतल तर िकती जण मिहनाभर मास खाण सोडतील आमच पवज वड नवहत क यानी ा सग या गो ीला चा आिण शा ाचा आधार

घतला िशवाजीची तलवार ही िशवाजी महाराजाना ख भवानी मातन िदली आह िह लोकाची ाच वराज िनमाण करायला उपयोगी पडली त हाला काय वाटत खरच महाराजाना तलवार भवानी मातन िदली असल मग या भवानीमात समोर भलया भलया रा साचा टकाव लागला नाही ितथ औरगजब टकला असता पण वरा यासाठी महाराजानी लोका या चा आधार घतला कारण तयाना मािहती

होत क नच कठलयाही गो ीची िन मती होऊ शकत ज महाराजानी कल तच औरगजबान दखील कल आपण वतः अललाचच दत आहोत अस तो तया या जला सागत अस तयासाठी आपलयाला आज अमक ठकाणी नमाजा या वळी अललान दशन िदल आज पहाट व ात यऊन अललान मला मागदशन कल वगर

वगर वाव ा तो उठवीत अस तयामळ मसलमान लोकामधय आपोआप तयाचा धाक िनमाण झाला होता ाळ लोकामळच खर तर ा जगात ग हगारीच माण १०० नाही झालय कारण मन य ाणी

हा मळात पापिभ असतो आपण एखा ाच नकसान कल तर उ ा आपल पण नकसान होईल ा भीतीपोटी बरच जण कणाला लबाडणया या भानगडीत पडत नाहीत या िदवशी िव ानान पाप-पणय सव झठ आह ह िस होईल तवहा जगात सगळीकड अशोक चवहाण आिण िवलास दशमख सारखी माणस िफरताना िदसतील

वदा सतत फलिवल त ही मा या छदा ग थानी मला त ही वदा मी िश य तमचा जसा एकल सदव आशीवाद ा रच या नव का

रिवि जोशीhellip

साजन

इथ रोजच पाऊस िभजतो आरसाच मला पा न लाजतो कठतरी मा या िव डाव िशजतो टोमण सवाच स कशी ग साजन माझा दर दशी ग

खणावतो मला बाहरचा पाऊस मलाही िभज याची खप हौस िपया िवना कशी क मी मौज नटण सवरण नाही आता मनाशी ग साजन माझा दर दशी ग

रोज रा ी िन ला मी झोपवत डो याना एक व दाखवत वतःला ि यतमा या बा पाशात बघत

िवरहान झाल मी वडी िपशी ग साजन माझा दर दशी ग खर साग जरी िवरहाच ढग जमल नभी फलापासन वगळी कशी सरभी नयनात ीतमचीच छबी जरी अतरान दर मनान एकमकापाशी ग साजन माझा दर दशी ग रिवि जोशी

रिवि जोशीhellip पता

लोटली माझी चाळीशी माझी मलाच ओळख नाही फारशी

कशासाठी ज म माझा कोणासाठी ज म माझा

कोणास पस आता शोधात आह मी माझाच पता

मन साभाळ यात गल वय दस यासाठी जग याची लागली सवय

हच का होत माझ ल य अि त व नाही हणन अवध ठरवली जात माझी सा

कठचा हणन काय िवचारता शोधात आह मी माझाच पता

भट यावर दवाला न करल सवाल माझ िवचार का एवढ मवाळ

पािहज त हा झाला माझा वापर पािहज त हा कापल माझ पर वमत नाही हणन का नाकारता शोधात आह मी माझाच पता

रिवि जोशीhellip

ब

मा यातला ब एकदा जाग थ झाला अवती भोवती बघन अ व थ झाला हसाचार आिण आतकवादाच इथ सव बोलबाला

पा न कळल याला म झाल महाग आिण ितर कार कती व त झाला

गणव प ा कती आसान झाला इथ विशला पा न कळल याला जगाचा वहार कती बिश त झाला आ ही valentine ठवल ल ात आिण याचा सदश िवसरला पा न कळल याला इथ स कती या दनकारचा अ त झाला शोध लागला तो इथ याचा िश य आशोकाला पा न कळल याला यथील राजाच मदम त झाला जना या मनात न हता तो पण पिहल यान सजावटीत वतःला पा न कळल याला उठल मी या दवशी ज हा सजावटीतन मनात जाईल हणन पनः िन थ झाला

वि ल िवचार

झोप

कती झोपता हो त ही हा सवरसाधारणता यक घरात रिववारी सकाळी ऐकायला िमळतो

पाठक प रवार हा अपवाद असावा रिववार या सकाळी सिचन या मदानावर खळला यावर आप याला खळायला िमळणार हणन सयार या आधी पोहोचणार पाठकच असणार अजन कोण सवर साधारणता यक प ष आपली आठव ाची अपरी झोप परी कर या या य ात असतो ह ली तर आम या घरात आमची थोरली लक स ा हच सागत असत आज सड आह ना मग मला झोप द ना ग आई डॉ टर आठ तास झोपायला सागतात पण रा ी उिशरा कामाव न यऊन प हा सकाळी ५२० ची न पकडन कामावर जाणारया मबईकरा या निशबी मा ५-६ तासच झोप यत यात मग काही लोक उ या उ याच न म य झोप काढ याच कौश य जोपासतात मी इिजनी रग या दसयार व यारला असताना का ज त िशवाजी नगर हा वास करायचो ा वासात झोप काढ यात मी पटाईत अस तसतर वासात बस या बस या झोप यात माझा हाथ खडा आह एक वळस खोपोली या िम ा बरोबर प याच गणपती पा न पहाट या न न परत यत असताना गाडीत उभ राह याची स धा जागा नस यान नाईलाजा तव समान ठव या या यारकवर जावन झोपलला मी अजनिह िम ा या आठवणीत ताजा आह ता पयर काय झोप ही

मह वाची आिण ती कशी ही आिण कठही पणर करायची (तशी ती कधीही पणर होतच नाही) ल ठर यावर माझा मबई या नचा वास काही काळ वाढला होता (फ ल होई पयतच) या काळात न म य झोपणा या मडळ कडन खप िशकायला िमळाल छो ा छो ा डल या घण शजार या वा या या खा ाचा उशी हणन उपयोग करण सगळ वाशी सकावत असताना माशीला आप या त डावर मनसो आराम करायला दण ब ीशी

दाखवत दपार या जवणात या मथी या भाजीत या दठाची समोर या वा याला दशरन करवण आिण वग वग या सरात गाडी या आवाजाशी पधार करत घोरण अस खप काही याला इ छा झोप घता यत तो सवारत सखी माणस हणनच हणतात क मानिसक ताण कमी

करायचा असल तर ८ तास झोपाव तर मग मा या ि य िम ानो आता पासन पणर ८ तास झोपा zzzzzzzzz

अिमत शलार

चारो या

बागतल िहरव गवत कती छान दसायच

हल या या वा यान दखील त सहजच झकायच

फ िम ही नाहीस आहस तरी कोण त खरा माझीच मा या एकटपणाशी ओळख क न दणारा

कती िविच आह नाही

आपल ओळख नसताना भटण आिण चागली ओळख झा यावर अस एकमकाना सोडन जाण

खप वाटत कधी कधी न ान आय य स कराव आिण आय या या वाटचालीत असच तलाही प हा भटाव

अिमत शलार आशची कनार

सयर दमला आभाळही दमल हळच जाऊन मग दोघही ि ितजावरती टकल स यान मग मा आपल जाळ टाकल सागराला आली भरती स रग उधळीत रवी बसला या या ललाटी

सथ वा याची झळक मद करी मा या मना धद उ ताहाच वार िभनल तनात दाटन आ या उ मदी या लाटा मनात

डोळ होत आससलल कना याव न यणा या पावलासाठी

पदोपदी साथ दणा या मा या सखीसाठी

नतर

सयर झोपला आभाळही टकल आससलल डोळ िनराशन िमटल वाट फटल ितकड चाल लागलत कधी पायाखालची वाळ तडवत तर कधी मनातील अशा िचरडत

जग बदलल मीही बदललो सकट आलीत गलीत पण त काही नाही आलीस

रोज शोधतो मी या कनारी माझी लाडक कनार सोडन गली होती मज ती याच मगजळा या कनारी

Aœmt xelar

6r Asav Maaz 0k 6r Asav Maaz 0k 7o3s p` sudr sureqGaayle jal Tyat pemace gItMaa`se AstIl 0eKyace ptIk ij4e Asel srSvtIca vaswrvel l(mI sOQyaca 6asAsel Jyaca Xvrala AwImansvR jg krel Tyaca sNman JyaCya tejane hvecI hol iwtIne tI Mh`el 2av maZya devaij4e qetIl suq-duq lpDavhol wedwav duraVyaca paDav JyaCya xattene lajel punmcI rjnIp` xOd+pane 6abrel sultan gznIJyaCya sug2ane traI hol pvnVyaPtIne wawavel he ivxal ggn Asavet Aa baba Asavet wa bih`p` sobt hvI jNmajNmacI karwarIn6r Asav Maaz 0k 7o3s p` sudr sureq

0k

7o3s p` sudr sureq Gaayle jal Tyat pemace gIt Maa`se AstIl 0eKyace ptIk

ij4e Asel srSvtIca vas wrvel l(mI sOQyaca 6as Asel Jyaca Xvrala AwIman svR jg krel Tyaca sNman

JyaCya tejane hvecI hol hva iwtIne tI Mh`el 2av maZya deva

duq lpDav hol wedwav duraVyaca paDav

JyaCya xattene lajel punmcI rjnI p` xOd+pane 6abrel sultan gznI JyaCya sug2ane traI hol pvn VyaPtIne wawavel he ivxal ggn

Aa baba Asavet wa bih` p` sobt hvI jNmajNmacI karwarIn

7o3s p` sudr sureq

िनदकाच घर रिववारी सकाळी कफ नरानी मधय मी आिण क ा बसलो होतो झकास िखमा पाव खाउन झालयावर वाफाळलला मसाला इराणी चहा समोर होता क ाची बायको मलाना घउन तयाच घर सोडन विडलाचया शसत बगलयावर रहायला गली होती मला मळीच आ यर वाटल नवहत मी क ाला महणालो कोिकळही काळी अन कावळाही काळा िशवाय कोिकळ आपल अड कावळयाचया घर ात टाकन तयाचया कडन उबवन घत पण तरीही सगळया

जगाला कोिकळ आवडत कारण ितचा समधर मजळ आवाज गाढव िकती मन लावन महनत करत पण तरी तयाचया कपाळी मखरपणाचा िश ा आिण खाणयासाठी उिकरड फकण असत कारण तयाच त ककर शश रकण गली २५ वष मी तला ह समजावतो आह िक राजा जरा कमी कड बोल पण तझया बोडकयात काही ही गो घसत नाही बिफकीरपण तो महणाला एक ल यात घ

ाधधासाठी कावळाच लागतो आिण दट पी लोकाच ा मी करणारच मी कणाचया बापाच खात नाही तयानी सवभावानसार मला ग प कल पनहा एकदा माझया ल यात आल िक ाला समजावताना कपाळमो य करन घणयात अथर नाही तयापकषा गरम चहावर कॉनस ट करण जासत िहताच आह िनळकठ शाताराम जगताप मी जवळपास दहा वषाचा असताना माझया वगारत आिण शजारचया िबिलडग मधय आला एकदरीत माझया आयषयात आला वडील साध सरळ खर गाधीवादी सरकारी खादी भाडार मधय मनजर तयाची आई फार मळ आिण सगरण तयाला एक मोठी बिहण आिण मोठा भाउ होता क ा महणज शडफळ थोडकयात महणज एक स य पिरवार क ा शाळत वषारचया मधय दसऱयाचया नवरा ी दरमयान दाखल झाला होता आमचया शाळत सरानी समजल काय कवा कणाला काही िवचारायच आह काय - अस िवचारणयाची प त होती अशा ाची उ र ही एखा ा अिलिखत िनयमा माण ठरलली मशः हो आिण नाही अशी होती थोडकयात काय तर ग पा बसा वगारत जमल तस िशका नाहीतर मग िशकवणी लावा क ा वगारत आला आिण जण काही वगारला एक नवीन चतनय आल चारद रामराव कड आमहाला इितहास िशकवायच तयािदवशी त अफझलखानाचा वध हा धडा िशकवीत होत मल तनमयतनी ऐकत होती कारण िशवाजी खानाला कधी मारणार ाची उतसकता होती सर सागत होत खानानी िशवाजी राजाची मान बगलत दाबली आिण लगच महाराजानी उज ा हातानी िबचवा तयाचा पोटात खपसला आिण वाघ नखानी तयाचा कोथळा बाहर काढला मग इतर तपशील सागन झालयावर सरानी िवचारल कोणाला काही िवचारायच आह काय आिण

अहो आ यरम क ान हाथ वर कला तयान िवचारल महाराज मान दाबली जाणयाची वाट का बर बघत बसल तयानी तर खानाला मारायलाच गडावर बोलािवल होतrdquo कड सर एकदम गागरन गल त महणाल वा र िव ान तच साग मग क ा महणाला मला वाटत राजानी शािमयानयात पाउल टाकलयावर खानाला िमठी मारणयाच स ग करन सरळ िबचवा तयाचया पोटात खपसला काही वाट बीट नाही बिघतली सर महणाल अर

यानबा तझ जञान तझयाजवळ ठव अस काही परीकषत िलिहशील तर नापास करील तया नतरचया इितहासाचया तासाला सरतची लट हा धडा िशकवला आिण क ानी पिहली छडी खालली सवयी

माण क ा तवहा महणाला होता महाराजानी सरत लटली ह कस काय बरोबर होत ितथलया

लोकासाठी तर त दरोडखोर होत िशवाजी महाराजाचया कतीवर साकषात महारा ात टीका मासतरानी तयाचया थोबाडीत एक दउन तयाला वगारबाहर घालिवल तयानतर कड सर जवळ-जवळ

तयक तासाला तयाला वगारबाहर ठिवत तया बाहर ठवणया माग कदािचत सवतः च जञान लपवणयाचा हत असावा अस आता वाटत प ल दशपाड एक िठकाणी महणतात शाळत मसताराना थम नाव कोण दत ह पिहलया ओिवची किवय ी कोण ह शोधणया इतकच कठीण आह पण आमचया शाळतलया सवर िशकषकाना टोपण नाव दणयाचा मान एकमव िव ाथयारचा होता िनळकठ जगताप ाचा दोन एक वषारतच तयान सवर िशकषकाना टोपण नाव िदली होती चा रा कड चा तयानी डकराचा कल होत पाढर कस कस अिण पाढरी िमिशवालया काळयाक ठाकर सराना िनगिटव ल जोशी बाईना गजगािमनी एक पाय आखड असललया सावरकर सराना तमर लग बारीक असललया रहाट बाईना सका बोिमबलrdquo आखड नाक वालया शड बाईना शपरणखा गिणताच घार मासतर तघलक तर िहदीच हमीद खान महणज चगझ खान ा असलया उप ापामळ क ा सगळया मलाचया गळयातील ताईत होता तयाचया कडन काही तरी गमतीदार ऐकायला िमळल महणन मल सतत तयाला गराडा घालन असत मल तयाला वचकन ही असत कारण हा शबदानी कोणाचा कोथळा कधी काढील ाचा काही नम नवहता माझयालखी क ा हशार िव ाथ होता पिहलया पाचात यत नवहता तिरही आिण पािहलया पाचात यत नवहता ाच मखय कारण महणज तयाच हसताकषर आमहाला िहदी िशकवणार हमीद खान सर महणायच ldquoबोडारचया परीकषत तला सवतःचा पपर सवतः तपासावा लागल अर जर चकन-माकन डॉकटर

झालास तर कमपौनडरला कवा किमसटला दखील तझ अकषर कळणार नाही महणज मग पशट खलास आप िलख खदा बाच कठला इि लशचया सरानी हातावर मारन अकषर सधरवणयाचा असफल य कला तवहा क ाच उ र होत सर मला मारणयानी जर अकषर सधारत असल तर मला दहा हजार वळा माराrdquo हसताकषर खराब

असलयामळ तयाला कमी माकसर पडत गिणताचया पपर मधय मधलया सट स गाळतो महणन माकसर कमी मी जर कधी महणालो िक क ा जर अकषर सधारशील तर लका पिहलया तीन मधय यशील तयाच उ र अस माकसर आिण जञानाचा काय सबध मला कठ मोठ झालयावर पसतक िलहायच आह आिण जर िलहाव लागल तर मी टायिपग िशकन वाढतया वया बरोबर तयाची अ ल ही वाढत होती पण ती वाढ िवधवनसकत कड जात होती तयाच वाचन भरपर होत तयामळ तो तयाचया वयाचया मानानी फारच वरचया लवल वरच बोलायचा तयक िवषयातील बारीक-सारीक दोष तयाला नमक िदसत होत इि लश ब ल तो महणाला होता- इ जी िवषयात नापास होणाऱयाची सखया जासत असणयाचा कारण आह ा भाषतील बाराखडी अर एच मधय ह नाही आिण डबलय मधय व नाही परत सी पासन कधी स तर कधी क आिण जी पासन कधी ग तर कधी ज मल ग धळणार नाहीतrdquo िहदी ब ल महणायचा दरदशरनची िहदी आिण िसनमातली िहदी ात िकती फरक आह दरदशरनची िहदी ससकतो व आह तर िसनमातली िहदी उद धभाव आह आिण आपण जी िहदी बोलतो तीच दरदशरन वर का बोलत नाही मराठी ब ल ही तयाच मत एकदम वगळ होत तो महणायचा पणया-मबईचया लोकानी मराठी भाषची मजा खराब कली आह खाणया- िपणयाचया

ाखया बदलतात आह चहा िपणार काय चया ऐवजी चहा घणार का िवचारतात चहा घउन काय करायच यायाचाच ना तसच ldquoनवहताrdquo ह श आिण ldquoवहताrdquo ह अशधद भाषा िह शधद कवा अशधद नसत गावाकडील लोक जी भाषा बोलतात ती शहरातील भाष पकषा वगळी बोली असत ती अशधद नसत जञान राची मराठी िशवाजी राजाची आिण आजकालचया सससकत लोकाची भाषा एक असली तरी बोली वगळी आह आजचया लोकाचया नजरत ह लोक गावडळ ठरतील

गणशोतसवात आमचया लहानपणी खर-खर सासकितक कायर म होत असत कीतरन ाखयान भजन जादच योग नकला सगीत- सधया अस िविवध कायर म होत अशया कायर मातन बरीच करमणक आिण जञान आपसकच िमळत अस एकदा रामायणावर एक कीतरन होत आमही तवहा १३-१४ वषारच अस चागल दोन तास कीतरन झालयावर क ानी कीतरनकार बवाना काही िवचारल -सीता सगळ मोह आिण राजशाही आयषय सोडन आपणहन रामा बरोबर वनवासाला गली होती मग ती सोनयाचया हिरणाचा ह का धरील ितला काय मािहत नवहत िक सोनयाच हरीण नसत काय रामालाही मािहत नवहत िक सोनयाच हरीण नसत त राम तर फार बलवान होता मग तयानी बालीला लपन का बर मारल तो अधमर नवहता कायrdquo रावणाच वडील ा ण होत मग रावणाला मारलयान रामाचया हातन ा ण हतयच पातक घडल की नाहीrdquo रामान सीतला अ ी परीकषा ायला लावली हा ितचयावर सशय असलयामळ काय एका धोबयाचया बोलणयावर सीतचा तयाग कला ह कस काय बरोबर ा सवर गो ी ल यात घतलयावर रामाला दव कस महणाव ाचया सरब ीन बवा अगदी सदर झाल सवर लोकासमोर तयाची फिजती झाली नवह अपमानच झाला आयोजकानी क ाला बाजला घवन चागल झापल पनहा ाखयातयाला कधीही िवचारायच नाही ाची तबी िदली वयाबरोबर तयाचा हा आ सताळ पण वाढत होता तयानतरचया एका वष महाभारतावर एका चागलया PhD माणसाच ाखयान झाल आयोजकानी आधीच क ाचया मसकया दाबन ठवलयामळ लोकासमोर ाखयातयाची फिजती नाही झाली पण तरीही क ानी तयाला गाडी जवळ गाठलच आिण ाची सरब ी सर कली कसानी वासदव आिण दवकीला एका कोठडीत नसत ठवल तर कषण-जनम कसा झाला असता कषण जर शर-वीर दव होता तर ारका सोडन का पळाला जर महाभारत इितहास आह तर सवर पाडवाच व अनय महारथ च जनम अनस गक का बर जर ासा पासन िनयोग पधधतीन धतरा पाड आिण िवदर ाचा जनम होव शकतो तर कतीलाही िनयोग पधधतीन पाडवाचा जनम घडिवता आला असता सयर अन वायची काय गरज होती एका माणसाला कदािचत अनक बायकापासन १०० मल होतील पण एका गाधारीला शभर प कस महाभारतात रामाचा उललख नाही आिण उगीच हनमानाला का बर घसवल कषण य ात खोट का बर वागला कणर दशाषन आिण दय धन ाचा मतय अनितक नवहता जय थाला कपट करन का

मारल ldquoहिसतनापरच रकषण करणयासाठी पाडवाना मारण जररी होत मग भीषमानी पाडवाना का बर नाही मारल अश िवचारताना सरसवती तयाचया िजभवर थमान घालत अस तयाचया चहऱयावर एक िवलकषण झळाळी यत अस तयाचया अशया शबदाचया माऱया समोर भलया- भलयाची बोबडी वळन जात अस असाच एकदा गणशोतसवात शोल बिघतला मी आमचया प मधय शोल एकसपटर

होतो क ान िवचारल िक शोलत सगळयात किवलवाण करकटर कठल मी महणालो िक आधळा रहमान चाचा कारण तयाचया तरण मलाला गबबरनी मारल घाट महणाला ठाकर कारण तयाच हाथ कापल गबबरन आिण एकजण महणाला िक राधा(जया भादरी) कारण ितच म दोन वळला उधवसत झाल क ाच उ र होत ा सवानी काही न काही चक कली होती पण ठाकरचया नोकराची काय चक होती तयाला ठाकरच सगळ काही बघाव लागायच मला सागा सकाळी-सकाळी ठाकरच ldquoधवनrdquo कोण दत होत कठलयाही िवषयावर अस मौिलक ितपादन करणयात तयाची हातोटी होती क ानी दहावी आिण बारावी साठी अकषर बरच सधारल कारण आता भिवषयाचा होता बारावीला मी आिण तो एकाच वगारत होतो तयाची मोठी बहीण उषा (ती तयाचया पकषा चागल १० वषर मोठी होती) डॉकटर होती अन मोठा भाउ सदािशव इिजिनयर होता (तो पण क ा पकषा ७ वष मोठा होता) तो तवहा बगलोरला नोकरी करीत अस क ाला कलास टसट मधय पकीचया पकी माकसर िमळत तयामळ तयाचया इिजिनयर होणयाबाबत कणालाच शका नवहती बारावीचा िनकाल आला

आिण अघटीत घडल क ाला गिणत आिण किमस ी मधय १०० पकी तयकी ९७ माकसर िमळाल पण िफिजकस मधय फ ५० तयाच महणण होत िक ह फ एका पपरच माकसर आह तयाचया विडलानी खप धाव-पळ कली पण यश नाही आल क ाचा इिजिनय रगचा वश हकला तयाचया सवभावामळ तयाचया ओळखीतलया सवर लोकानी तयाची यथ हजामत कली जण काही सवर जण ाच कषणाची वाट पाहत होत िक कशी ाची मजोरी िजरवायची काही िदवस क ा पणरपण उधवसत होता तयाचया भावानी सािगतल िक त खाजगी कॉलजातन इजीिनया रग िशक पण क ा महणाला मी सवतःचया बळावर िशकन मला कब ाची गरज नाही इिजिनयर नाही झालो तर काही आयषय सपत नाही मी माझा साभाळन घईल काळजी कर नका मी इजीिनया रगला आलो आिण क ा Bscला गला तयाचया ब ीचया िहशोबानी Bsc तयाचयासाठी हाताचा मळ होत तयामळ तयाला अवातर वाचनासाठी फार वळ िमळत होता तयाच सामानय जञान असामानय होत होत आिण ा जञानामळ (हा ाला दिनयादारी महणत अस) तयाची इतर लोकाब ल त अितसामानय आहत अशी समजत झाली आमचया िबलड ग मधलया आिण आळीतलया तयक िव ाथयारला तो सकॉलर महणत अस आिण ाला समानाथ शबद पढतमखर आह अस ठासन सागत अस तयाचया लखी एक तो सोडला तर आमहाला दिनयादारी कळतच नवहती आमही कॉलजात िशकत असताना चार फार महतवाचया दशावर दरोगामी पिरणाम करणाऱया घटना घडलया पिहली बोफोसर ाचार करण जयात ख पत धान राजीव गाध वर लाच खालयाचा आरोप दसरी शाहबानो करण की जयात ससदनी स ीम कोटरचा नयाय-िनवडा बदलला ितसरी महणज बाबरी मिसजदच टाळ उघडन िशलानयास करणयाची परवानगी िदली आिण भरीस भर महणन िक काय मडळ किमशनचया िशफारसी मजर कलया आमहाला ा सगळया गो शी घण-दण नवहत आमचा अ यास आमची वाट लावायला पर होता तवहा क ा आमहाला महणाला होता साल हो तमच मजा करणयाच िदवस सपल ाचार आता िश ाचार होणार तमचया पसतकातलया चागलया-वाईटचया कलपना बदलन टाका ा दशात जाती-धमारचया नावावर फट पडणार पढ ा भावचा मलगा माझया मलाबरोबर एडिमशन साठी भाडणार आिण मसलमानाची दाढी करवाळत सरकारच हात िझजणार पण तमही सकॉलर लोक ा गो ी पसतकात िशकवलया जात नाहीत मग तमहाला कशया कळणार िव ापीठातलया तयक वाद-िववाद सपधत तो िहरीरीन भाग घत अस बरच वळा िजकत ही अस दरदशरन वर ि झ टाइम नावाचा कायर म होत अस तयात ही तयान भाग घतला होता आिण दसर बकषीस िमळिवल होत पण तयाचा अित बोलाणयाचया सवयी पाई लोक तयाचयापासन दर राहत असत

क ाचया तडाखयातन मली दखील सटत नसत ी-म ी ा िवषयावर एकदा वाद सर होता क ा मल ना उ शन महणाला -तमहाला सवतः बदी बनन राहायला आवडत एकीकड परष dominate करतात महणन ब बलता आिण साथीदार मा dominating िनवडता मला सागा तमचयापकी िकती मली सवतः पकषा कमी िशकललया सवतःपकषा कमी पगार वालया घरची जवाबदारी असललया मलाशी ल

करायला तयार आहात अर परष जर सगळयाच बाबतीत तमचया पकषा वरचढ असल तर तो dominate करणारच तमहाला बस मधय जागा िदली नाही तर ी-दािकषणय सपलयाचया ब बा मारता फशनचया नावाखाली सवतः तग कपड घालता आिण comment करणाऱयाला चीप िनलर महणता तग कपड आमही बघाव महणन घालता ना मग लाजता कशाला तमहाला जर तोकड कपड घालायच आहत तर मग मवालयापासन सव-रकषणासाठी जडो कराट िशका आिण कणखर बना पण नाही उनहात गलयात तर काळया होणार आिण ल ाचया बाजारातला भाव कमी होणार महणन मग खळ िह नको अमिरकत िशकणाऱया मलानी इ जीत िश ा िदलया तर चालतात पण आमही आमचया दशात आमचया रा भाषत िश ा िदलया तर वर आमही अससकत िनलर दशी भाषतलया िश ा

इ जी पकषा जासत strong वाटतात हा काय आमचा दोष आह दट पी धोरण सोडा खबीर वहा आिण मगच परषाचया नावानी शख करा अर वािघणी सारखया वहा सवतः चया िपललाना सवतः खाउ घाला मग बघा कोण परष तमहाला dominate करतो त उगाच पटला चन आह महणज काय उ यानी मताणार िक काय अशया वळला क ा आपल नीळकठ जगताप ह नाव साथर करीत अस तयाचया कठा तन तयक शबद जण काही िनळा होवन बाहर पडन जगाला ताप दत अस १९-२० वषारचया वयात तयक मलाचया मनात मल ब ल एक सो ट कॉनरर असतो आमचया काळी बऱयाच नशीबवान मलाना गलर स ही होतया (आजकाल सगळयाचया असतात आिण नसलया तर आजकाल तमहाला तयातल समजतात असो) पण क ाचया अघोरी जीभमळ तयाचया वाऱयालाही कणी मलगी उभी रहात नस आता आमचा ीरग कदम एका जरा सावळया खातय-िपतया घरचया तिमळ मलीचया मात पडलयाबरोबर हा तयाला महणाल होता ही िहड बा तला कशी काय आवडली र कवी मनाचया रव गोडबोलला तला लका ह कोबीच फल गलाबाच कस काय वाटल आिण चषमवालया मोद दशपाडला िह समन नाही र फलन आह अशया अनक अनावशयक िपका टाकीत अस तयामळ बरच पिरवार वाल मल तयाचया आिण मग महणन आमचया सारखया अकला िवथ कला मलाचया दर राह लागल आमहाला ाची खत वाटत अस पण हा प ा महणायचा अर ा वयात सगळयाच मली छान वाटतात खास करन तमचया सारखया सकॉलर इिजिनयर लोकाना तमचया कॉलजात सदर मली नसतात जी िमळल ितला तमही पटवता मग ितचा सवभाव छान आह ती फार समजदार आह ती नौकरी करणार महणज मग सटनडडर ऑफ िलिवग वाढणार वगर सारख िहशोब माडता आिण शवटी आयषयाचया मधयावर लोकाचया सदर बायका बघन कोरड उसास टाकता आिण ा मलीही हशार तयाना िदसायला जरा बरा मलगा िदसला िक ा तयाला हळच चढवतात मग तमचा इगो चा पतग उच उडलयावर तमही अलगद फसता तयाना एक चागला कमावता नवरा फकटात िमळतो आिण घरच िह खशrdquo मली काय कवा चाळीशीचया बायका काय हा एखादा कषणीय सथळ िदसल की नाथा कामत सारखा लगच (पण खवचट) कॉमट करायचा एखा ा चाळीशीतलया बाईला खडहर बता रह ह इमारत बलद थी कवा ा ठाणाचा कटपीस कसा असल १४-१५ वषारची मलगी असली तरसावधान बाधकाम सर आह ा आिण असलया बोलणयामळ क ा फारच िसधद (क िसधध) होता कॉलजच त मतरलल िदवस पख लावन उडन गल आिण आता पढ काय हा य य क ा समोर उभा ठाकला तयानी IAS ची तयारी सर कली मी तवहा तयाला महणालो ldquoतला जर तझया त डावर ताबा नाही िमळवता आला तर मा नोकरीत तला फार ास होईलrdquo पण तयानी उलट मीच जर बॉस असलो तर माझयवर कोण वरताण होईल आिण नोकरीत आपण आपला काम चोख कल िक कोण कशाला माझया आड यणार आह अस महणन नहमी माण मला झटकन िदल मरी मग िक एकिह टाग हा तयाचा सथायी सवभाव झाला होता बरच वळला मला पडायचा िक आपलया घरच लोक आपण इिजिनय रग िशकत असनही आपलयाला नको इतक जञानामत पाजत असतात पण क ाचया घरच ाला काहीच कस नाही समाजावत नशीब दसयादा क ाचया आड आल तयाचया विडलाचा एक वाहतक अपघातात मतय झाला आधीच भावाची मदत नाकारलयामळ तयाला ताबडतोब पोटा-पाणयाचया उ ोगाला लागण जररी होत तयात वाचन भरपर असलयामळ तयानी प कार होणयाच ठरिवल तयाच मखय कारण तयानी सािगतल पपर मधय काम कलयावर मला सतय िलिहणयाची मभा असल परत ितथ मला बढतया िह लवकर िमळतील आिण एकदा मी ८-१० वषारत सपादक झालो िक मग मी माझी मत जनत समोर माडन जन जागरणाच काम करीन मी जवहा तयाला िवचारल िक ा नोकरीत अस िकती पस िमळतील तवहा तो महणाला

माझया परत िमळतील आई साठी बाबाची पनशन आह मी िवचारल आिण उ ा मल-बाळ होतील तयाच काय तो उ रला पत कपत तो कय धन सचय पत सपत तो कय धन सचय मी नहमी माण माघार घतली प कार झालयावर तो अगदी चौफर िलह लागला तयक िवषयावर आपली परखड मत माड लागला तयाची गती िह चागली होती अगदी तीन-चार वषारत तो चीफ िरपोटरर झाला होता पण ा वाटवर तो श िनमारण करत होता शहरातील भखड मािफया काळा बाजार करणार ापारी गड-मवाली अस अनक श िनमारण झाल होत आधी तयाला दम दणयात आला होता पण तो बधत नवहता मग तयाला िपटणयात आल तवहाही तो महणाला होता अर महातमा गाधीनाही आि कत मारल होत महणन काय तयानी लढा थाबवला ा सगळया धम ीत तयाचया पपरचया मारवाडी मालकाची मलगी िसमता का कोण जाण पण तयाचया मात पडली ती घरची ीमत होती तयामळ ी मधलया ािलटी बघा ा अस ितच मत होत ितन कदािचत असा स ा रोक-ठोक माणस आधी न बिघतलयामळ ती तयाचयावर भाळली होती ाला िह ती आवडली होती ानी महण ितला सािगतल होत की जर आपल ल झाल तर तला माझया घरी राहाव लागल मी घर-जावई होणार नाही तयानी ितला पणर कलपना िदली होती पण ती ाचयासारखीच खमकी होती आिण पढ-माग बापाची सगळी इसटट ितचीच होती ितच वडील पण ा ल ासाठी तयार नवहत एकतर ीमत मालक-मधयमवग य प कार हा भद परत मराठी-मारवाडी हा दसरा भद बर तीच वडील ाला नोकरीतन काढ शकत नवहत कारण तयाच काम अतय म होत आिण तयाचया िचमट आिण गालग ा सदरामळ पपरची िवि ही छान होती एक िदवस िसमतानी आतमहतयचा य कला तवहा ितच वडील जबरदसतीचा रामराम महणन तयार झाल ल ानतर दोन वषारत तयाला जळ झाल एक मलगा एक मलगी माधव-मिजरी आता क ा सब-एिडटर झाला होता तवह ात एका िति त राजकीय घराणयात एक सशयासपद मतय झाला क ानी आपलया पपर मधन तो मतय खनच होता ह जवळ-जवळ िस कल आिण तया घराणयातलया एका ीकड सशयाची सई वाळवली पण ाचा पिरणाम मा िवपरीत झाला पपर साठी कागद आिण शाई साठीची सरकार कडन िमळणारी सबिसडी बद झाली पपर नकसानीत आला आता पपर बद करायची पाळी आली पपर बद होउ नय महणन क ानी नोकरी सोडली तयाच समारास दशात खाजगी नयज चनलसला सरवात झाली होती क ा एका चनल मधय रज झाला क ाचया आधी तयाची खयाती चनल पयत पोहोचली होती तयामळ तयाला कमरा समोर जाउ ायच नाही ह अगोदरच ठरल होत क ाचया वा ाला मजकर तयार करणयाची जवाबदारी होती दोन-तीन वष तयानी तयानी फार अफाट कलपना तयान नवीन मालकाला सचवलया पण तया राजकीय दष ा परवडणायार नवहतया तयामळ तयक वळला तयाचा िहरमोड होत अस िसटग ऑपरशन च पवर सर झाल आिण क ाला पनहा नवीन जोश आला पपर मधय काम करताना तयाला बऱयाच लोकाब ल िवशष मािहती होती आिण तयानी ब ा धडाची करण िसटग ऑपरशन

ार बाहर आणयाचा िन य कला पिहलया ऑपरशन मधय तयानी गावाकडलया ीचा वश घउन एक मडदा हॉिसपटल मधय ए ीत कला हॉिसपटलनी तयाला माम बनवणयाचा य करताना १

लाख रपयाच िबल िदल तयानी डथ सरटीिफकट दाखवन सगळा सावळा ग धळ बाहर काढला चनलची िस ी वाढली मग तयानी आिण एक राजकीय िसटग ऑपरशन कल तयात गलली त िदलली पयतच घोटाळ तयाचया हाती आल अनक मोठ मास गाळला लागल पण चनलनी िदलली राकडन पस खालल आिण करण दाबन टाकल सतय ही पसवालयाची मालम ा आह ह तयाचया धयानात आल

क ावर ा करणाचा फारच जासत ताण आला आिण ाच पडसाद तयाचा खाजगी जीवनात

उमटायला लागल नाही महणायला आधीही घरात तो िहटलर सारखाच वागत अस मलानाही तयान कायम दहशती खाली ठवल होत पण पिरिसथती खराब होत गली चनलनी तयाला नोकरीहन काढल तरीही िननावी नावानी कठलया न कठलया पपर मधय गलली त िदलली घोटाळ छापन आणत होता िनराशपोटी तयाच दार िपण वाढल नतयाच गड तयाला आिण घरचयाना धमकावायला लागल तयाची बायको िसमता ा सगळयाला कटाळन गली होती अन हा काही सधारत नवहता शवटी कटाळन एक तपानतर एक िदवस ती मलाना घउन आपलया विडलाचया घरी िनघन गली ितन जाताना तयाला सप पण तयाला तयाचया चका दाखिवलया होतया तयाचा आईन ही िसमतची बाज उचलन धरली होती आज ही सगळी हकीकत कफ नरानी मधय क ा मला सागत होता मला तयाची दया आली होती पण सहानभती वाटत नवहती तयाचया बायकोला समजावणयाची इचछा होत नवहती कारण मी २५ वष तयाला ओळखत होतो आिण क याच शपट सरळ होणार नाही ह मला मािहत होत शवटी मी नहमी

माण िबल िदल आिण आमही कफचया बाहर आलो अचानक एक जीप आमचया जवळ थाबली तयातन ५-६ गड बाहर आल आिण तयानी क ाला ला ा-का ानी बडवायला सरवात कली २-३ िमिनटात तयानी क ाला बश वसथत पोचिवल मला काही कळायचया आत त तयाला अधरमलया पिरिसथतीत सोडन गल मी तयाला गाडीत टाकल आिण ताबडतोब भािटया हॉिसपटलला घउन गलो बरोबर एक तासानी तयाची आई आिण िसमता हॉिसपटलला पोहोचलया तयाचया सहा बरग ा मोडलया होतया एका माडीच हाड मोडल होत एक हाथ मोडला होता थोडकयात तयाचा भगा झाला होता निशबानी डोकयावर कमी मार लागला होता तयामळ जीवाला धोका नवहता डॉकटरानी तयाला पन िकलर दउन झोपिवल होत िसमताचया डोळयाना अ ची सततधार होती तयाची आई मा शात झाली होती िसमता सवतःला उगीचच दोष दत होती मी क ाचया आईला अनक वषर मला जाचत असलला िवचारला लहानपणापासन तमही ाला धाकात का नाही ठवला हा एवहढा मजोर आिण त डाळ कसा काय झाला तयाची आई साग लागली क ाच वडील एकदम सव दयी गाधीवादी माणस होत तयाची अिहसवर फार ा तयामळ मलाना रागावण कवा मार कधीच िदला नाही मलाच कतहल वाढाव तयाचयावर चागल ससकार वहाव महणन त मलाना अनक थोर आिण वीर परषाचया गो ी सागत अितमतः सतयाचा िवजय कसा होतो वगर थोडकयात लहानपणी तो ज काही िशकला त तो िनडरपण बोलायला लागला तयाचया विडलानी तयाला तो खर बोलतो महणन कधी लगाम नाही घातला तयात ाची दोघही भावड एकदम हशार तयामळ लहानपणीपासनच वडील ाला महणायच िक दादा कवा ताई सारख िशकन मोठ वहायच आिण मग बारावीत ाला इिजिनय रगला वश नाही िमळाला आिण तमहा मलाना मा िमळाला ाची सल तयाचया मनात कायम रािहली जवहा जवहा तयाला यश समोर िदसत होत तवहा तवहा छो ा मो ा कारणानी त िमळायच राहन जात अस मी तयाचया आईला िवचारल घरी हा कधी िनराश असायचा का आई महणाली तो िनराश होत अस पण तयामळ िनिष य कधीच होत नस तो िनराशावादी नवहता िसमता सोडन गली तरी तो महणायचा िक ितला ितची चक कळल आिण ती न ी वापस यईल मलावर तो ओरडायचा आिण महणायचा िक तयक काम perfect करायला िशका थो ा वळानी क ाच सासर कषणलाल कपािडया आल त मला महणाल िसमता महणत िक तमही तयाच िम आहात तमही मला उ ा भटाल का सिवसतर बोलायच आह मी महणालो सोमवारची सकाळची ोजकट िरव य मी टग झालयावर मी तमचया ऑिफसला यतो त महणाल त असा कर दीड- दोन वाजता मला िविल डन िजमखानयाला भट आपण ितथच जव मी तयाना महणालो एक िवनती आह क ावर हलला झाला ह तमचया आिण इतर कठलयाही पपर मधय छाप नका

जवणाची ऑडरर िदलयावर कपाडीयानी थट िवषयाला हात घालत िवचारल तमही तयाला कधी समजावल नाही का तयाचया वागणकीब ल मी महणालो गली २५ वष मी यथाश ी य करतो आह पण वाळतन अजन तल िनघालल नाही अपघाताचया िदवशी दखील सकाळी मी तयाला वागणक बदलणयाब ल बोललो होतो पण तयाच आपल मरी मग िक एक िह टाग कपािडया महणाल तला मािहतच आह क ा मला काही खास आवडत नाही त पण माझी मलगी तयाचयावर अपार म करत महणन ितचया साठी आतड तटत र वाटत िक हा सधारावा मी तयाची पि का दाखिवली आमचया गरज ना त महणाल ाचा गर कमजोर आह मी लगच महणालो अहो ाला गरच नाही आिण महणन ाचा असा गरसमज आह िक ाचया पकषा जासत कणालाच काहीही कळत नाही माझया मत

ाचयाकड एकाच गो ीचा अभाव आह ndash िचकाटीचा पशनसचा भ काम करायला जी िचकाटी लागत जी सोिशकता लागत ती ाचया कड नाही थोडकयात हा चस खळायला बसला तर आपली एकही स गटी न गमावता ाला दसऱयाचा राजा मारायचा असतो हा फार गभीर उपसथीत करतो पण मग गमतीदार उ र दउन कवा टोमण मारन मोकळा होतो सोडवीत नाही थोडकयात आमचया प ल दशपाडचया अत बरवा सारख हशा खप िपकिवल पण काहीच काम पणरतवाला नणार नाही पण तयाला उपदश करन काही तो बदलणार नाही जया िदवशी तयाला तोडणयापकषा जोडण वाटल तया िदवशी तयाची नशीब िफरल जवळपास आठव ानतर हॉिसपटल मधन क ा आपलया आई बरोबर थट कपािडयाचया घरी राहायला गलयाच मला आ यर वाटल मी तयाला मबईत असताना तयक वीकडला एकदा भटायच कबल कल ५-६ वीकड नतर मला थोडा फरक जाणवला क ा मला महणाला आयला माझा सासरा चागला हशार आह र आमही रोज चस खळतो पण अजन पयत मी तयाला हरव शकलो नाही पण एक िदवस मी तयाला मी न ी हरवन आिण महातारा उदाहरण िह चागल दतो एक िदवस तयानी एक कळ सोलल आिण मला महणाल- ाला वाटल तव ा सया टोच मग महणाल- बघ िछ िदसतात का मी महटल िक बाबा तमहाला काय सचवायच आह तर त महणाल-िकती सया टोचलया ह फ

कळालाच ठाउक आह पण बाहरन मा कळ पणर नॉमरल िदसत सतय दखील असाच बोलाव महणज जयाला बोलतो तयाला कळत पण चार लोकात अपमान नाही होत एक िदवस महणाल िक एखादी उच इमारत उभारायला पाया मजबत असावा लागतो आिण तयाला यो य तवहढा वळ ावा लागतोच श ला पणर गाडायच असल तर

तयाचया पळन जाणयाचया सगळा वाट आधी बद करा ा लागतात मी मनात महणालो गाडी रळावर यत आह जवळपास तीन मिहनयानतर क ा मला फोनवर महणाला आज रा ी घरी य बायको-मलाबरोबर आिण उ ा स ी घ मी तयाचया घरी पोचलो तयानी एक छोटखानी पाट ठवली होती फ माझी आिण तयाची फिमली जवताना तो महणाला आज माझा पनजरनम झाला अस समज आज मी पिहलयादा बाबाना चस मधय हरवल तीन मिहनयाचया िव ातीत माझया ल यात आल आह िक सगळयात कठीण काम माणसाना हाताळण आह मी मा अधर आयषय लोकाना दखावणयात घालिवल जो लोकाना सोबत घऊन चाल शकतो तोच तयाचा भल कर शकतो मी अधर आयषय फ िनदकाच घर असाव शजारी मधलया िनदकासारख काढल पण आता मी बाबाचा पपर चालवणार आिण सगळया पा याची वाजत गाजत ldquoवरातrdquo काढणार- पण ती पण ती सया टोचन असल मान कापन नवह मला समाधान वाटल िक घोड गगत नहालयो य िदशा िमळाली क ाचया भाषत सागायच तर - तबलल बाथरम मोकळ झाल पकज हडाव pankajhtechnipcom

सौ मज अभय मळजकर

अि त व

त माझ व आह महणतोस त मला जीवन ह अि त व

पटतय का तला माझ जीवन महणज तझ एक व पण त अि त व का एक व रणा व मन याचा सयोग महणज म असत साकारलल व व ि वकारलल अि त व ह दखील असच असत या अि त वात दखील

अजन एक व असत आिण त महणज तझ माझ जीवन असत

सौ मज अभय मळजकर

कातरवळ

कातरवळी एकात असताना हरवल होत सय बब अधारवातलात मज दसल या गलमोहराच ित बब आशचा करण शोधता शोधता टोचला कठतरी काटा आठवण ना आला पर त दर जाता रा चाद यात फरताना व ात मी हरवल व रगात आ यावर त कोणी चोरल नदी काठी चालताना एकल श द पा याच कठ आहत त भाव सरा तालातील गा याच भावनानी बाधली होती क या धा याची ती साखळी तटली फलापासन पाकळी अन ओली झाली पापणी

सौ मज अभय मळजकर

आधार

अवकाळी पाऊस पडताना त मा याकड आली अन एकाच णात त दर दर गली जायचच होत तला त लवकर का नाही आली वादळी अधारात एकटीच सोडन गली माझ िन काय दख यात तला बडायच होत

त याच सखासाठी तर सव करायच होत अधारातही द ान

तला दाखवली होती वाट त मा काजळी क न ितचा कलास घात या कातरवळी

वादळी वारा वाहत होता त दर जाताना िवजचाच तवढा आधार होता

सतीश महा उदय परब

तबला- भारतीय सगीतातील एक वा

मडळी भारतीय सगीत िविवधतन नटलल आह आिण तयाला गौरवशाली परपरा आह

तयात अनक गायन शली व वा कार आहत तयापक एक महणज तबला ब ताश

भारतीयाना तबला ह वा मािहती आह कमान तय य पा न नाही तर ऐकन तरी

मािहती आह कधी नाही तर टी हीवर उ ताद झाक र सनना ताज चहाचया जािहरातीमधय (बरोबर आह

वाह ताज) तबला वाजवताना पािहल असल

तबला ह चमर वा असन त एक ताल वा आह ताल महणज गायन कवा वादनामधय तीत होणा या

कालाच मापन करणयाची यातालवा ाची िन मती आ ददव गणपतीन कली असा परातन उललख आढळतो

ज हा भगवान शकरान ताडवनतय कल त हा गणपतीन जिमनीवरील ख ावर कातड पसरन तयावर हातान

वाजवन शकराचया नतयाला साथ दली

तबला कोणी िनमारण कला ह न सागण कठीण आह कारण तशी ऐितहािसक कागदप कठही उपल ध नाहीत

परत काही जण महणतात प शअन दशातील तबल नावाचया वा ामधय आव यक त बदल करन तबला ह

वा बनल काह चया मत मदग (पखवाज) जब िबचमस काटा तब भी बोला आिण ा तब भी बोला चा

तबला झाला

अमीर ख न सतार तबला िह वा चारात आणली तयान भारतीय व परदशी सगीताचया अनक मफली

भरवलया आिण प शअन इराणी आिण अफगाणी सगीताच भारतीय सगीताशी एक अतट नात जोडल

तबला वादनामधय दोन वा वापरली जातात ती महणज तबला आिण ड गा तबलयाच अग ह झाडाचया

खोडापासन बनवतात तर ड याच घमटाकती भाड िपतळच कवा ता याच बनवलल असत ा दो हीवर

च याचया िनवळीतन बडवन काढलल कमावलल चामड लावतात ह चामड बक याच असततबला व ड याचया

चाम ाचया वरील बाजस मधलया भागावर काळी शाई आिण कोळ याचया भकटीपासन तयार कललया

शाईच अनक गोलाकार थर दतात तयामळ तबला व ड याचया आवाजात नाजकपणा व मधरपणा यतो

सवरसाधारणपण तबला हा उज ा हातान व ड गा हा डा ा हातान वाजिवला जातो परत डावखर वादक ा

जोडीची अदलाबदल करताततबलयाचा वापर साथ सगत महणन शा ीय सगीतात सगम सगीतात भ

सगीतात तसच नतया मधय ही मो ा माणात करतात तबलयाच एकल (सोलो) वादन जगलबदी स ा

लोकि य आहत

तबलयालाही एक भाषा असत आिण तबलयाची भाषा महणज िविश अ र कवा बोल असतात

तबलयावर बोटानी तळ ानी आिण ड गावर बोटाचया अ ानी तळ ानी िविश ठकाणी आघात करन ह

बोल वाजिवल जातात काही बोल ह फ तबलयावर फ ड यावर कवा तबला आिण ड गा िमळन अशा

कार वाजिवल जातात उदाहरणाथर गी ना ता धा त ित ट द क क त ह काही बोल आहत यातील

गी क क ह बोल फ ड यावर वाजिवल जातात ना ता ित ट त ह बोल फ तबलयावर वाजवतात तर

उरलल धा त द ह बोल तबला आिण ड गा िमळन वाजवतात

तबला वाजवताना बोलाची प ता नाद ताल तालाची समान आवतरन (तालब ता) आिण वाजवणयाची गती

(लय) ा गो ना खप महतव असत एकच ताल वगवग या आवतरनामधय वगवग या गतीन वाजिवला जाऊ

शकतो

वाजिवणयाचया गतीच सवरसाधारण वग करण िवलिबत लय मधय लय आिण त लय अस कल जात या

तयक लयीमधय दखील वगवग या गतीन तबला वाजव शकतो उदाहरणाथर िवलिबत लयीमधय

िमिनटाला दहा ठोक त िमिनटाला शभर ठोक ा गतीन वाजव शकतो

लय आवतरन याच गिणत आिण वादनातील स दयर याचा मळ साधन समवर यण ह तबला वादकाच कौशलय

असत अशा कारच िविवध वा ामधय उतक कौशलय असणार खप नामवत असलल आिण नसलल कलावत

भारतात आिण जगभरात आहत त आजच उतक कलाकारही कधी तमचया-आमचयासारख होत सगीत िशकन

आिण महनत करन त उतक बनल

गमतीची गो महणज कोणतही सगीत िशकणयासाठी शाळ माण कमाल वयोमयारदा नसत वयाचया प ाशीत

कवा साठीत िशकणयासाठी िव ालयाच दरवाज बद असतात परत या वयातही सगीत

शाळच दरवाज िशकणयासाठी वागतच करतात सगीत िशकणयासाठी फ आवड दढ-िन य िनयिमत

रयाझ या गो ची गरज असत वळ काढला तर तो सवाकडच असतो आिण आवड असल तर तो

आपोआप काढला जातो (महणन तो आधीचया वा यामधन काढला आह) तर मग याना सगीत िशकणयाची

आवड आह तयानी दढ-िन य िनयिमत रयाझ करन एक य करायला काय हरकत आह

स दप खडकर efMekeAgraveJeCe

neveHeCe iess KegHe keAgraveener efmicroekeAgraveJetve

HegmlekeAgraveeles Oe[s jeefns ceveele Iej keAgraveordfve

peele-Heele JeCeamp-Yeso meieU keAgraveener efmicroekeAgravees

Yeejle ceePee osmicroe DeeefCe ceeleermicroeer efregekeAgraveigravees

meceevelesreges Oe[s neveHeCeeHeemetve efiejJes

meieUsrege efJeregeej ceveele KeesJej copypeJes

HeCe copyer-HejbHeje Deens cnCes peeleerHeeleerregeer

Dejs ceeCetmekeAgraveer Deens ceie efHeAgravekeAgravej keAgravemicroeeregeer

Deelee meceevelesreges Oe[s Gigraves keAgravemes efiejJeesup3ereges

keAgravees[ies Jnesup3ee keAgraveesCelsup3ee microeeUsle yebj peesup3ereges

mebOeer ceeCemeee keAgravemicroeer yej efceUeJeer

copyerHeeFamp ceeCetmekeAgraveer keAgravee meejJeeJeer

keAgraveOeer keAgraveOeer ceeCemeeHesee peeefle DeeefCe HejbHeje ceesthornicircee nesleele

DeeefCe oesve efpeJeebvee nUtrege keAgraveesHe-sup3eele keAgraveleele

Deelee lsup3ee efpeJeebveer ceeIeej keAgravee Isup3eeJeer

Deelee GEcircej keAgraveesCe osCeej ceer njes ie DeeFamp

ceeCemeee ceeCetme cnCetve keAgraveOeer yeIeCeej

regeekeAgraveesjerregsup3ee yeensj HeeT keAgraveOeer igraveekeAgraveCeej

yebo efkeAgraveuicirceele jentve keAgravemicroeer peieeregeer meHeAgraveejer keAgravejCeej

Dejs peie mebtoj Deens yeemesup3eeHets ceer keAgraveesup3e yeesCeej

स दप खडकर

आठवण चा ठपका रोिहत सोनट क ि य िव ाथ िम ानो इटनरशीप सपत आली ना Contdown करता आहात Contdown करतना अगदी वतःला िवचारन बघा िक आत कठ तरी काही तरी सलतय ना इटनरशीप सपतय

कॉलजचया teachersचया कचा ातन सटणार महणन excited तर असलाच पण रोजच िम मि णी आता रोजचयासारख भटणार नाहीत हा िवचारिह मनात घोळत असल ना तमहाला कठला सदश वगर दणया इतका मी मोठा अिजबात नाही पण होणयाचा य करतोय माझया वयि क आय यात मला काही गो नी कायम साथ िदली आिण तयाच गो ी तमहालािह साथ दतील आिण यशाचा मागर दाखवतील महणन फ माझया मनातलया काही गो ी तमहाला सागतो आिण ह करताना आठवण ना उजाळािह दता यईल कॉलज सपलया वर अ यास सपला असा िवचार मनातही आण नका कारण अ यास सोडला िक आपण कालबा य होतो कठलयाही कामात ामािणक पणा ठवा अगदी साध कामिह अस द िकतीतरी सग यतील ज तमचया वरचया स काराची परीकषा घतील असा सग नहमीच कसलया न कसलया तरी मोहात पडणारा असतो पण वतःचया मनाशी ामािणक रािहलात ना िक आपण न च ातन पढ जातो कठलही काम मनापासन करा त न च छान होईल आिण एकदा का आपलयाला कळल ह काम आपण छान कर शकतो मग न आवडणार कामिह आवडायला लागत दवावर ा ठवन सगळ करा महणज तयाचया प रणामाची जवाबदारी तयाचयावर ना खोट अिजबात बोल नका कारण त लपवणयासाठी परत परत खोट बोलाव लागल Research सबधीिह वाचन कायम चाल ठवा महणज कालबा होण टाळता यईल कधी समोरचा माणस कसा िदसतो ाचया पकषा तयाचया अगातलया गणाना आिण कतरतवाला जा ती महतव ा

ा ओळी िवसर नका रप लावणय अभायािसता न य सहज गणाशी न चाल उपाय काही तरी धरावी सोय आगतक गणाची ( समथर रामदास ) तमही आज जगाचया उबर ावर उभ आहात तमचया डोळयापढ गली साड चार वष कशी गली त यत असल ना आिण माझया डोळया पढ अजनही प आह िक सचती कॉलजशी सबध आलया पासनची १२ वष कशी गली आधी िव ाथ महणन आिण मग Lecturer महणन आिण काल िकती भरभर उडन गला ना आिण बरच काही माग सोडनही गला ना

Lecturer महणन जॉईन कलया नतरची 2५ वष महणज एक खप सखद अनभव होता कारण आपलया कॉलज

मधल सगळच िव ाथ िशकषकाचया मनाला चालना दणार असतात तयामळ खप छान वाटल आठवणी तरी िकती काढायचया ना अगदी तमचयावर चड िचडणयापासन ( COPD Lecture ससन म य क टीन म य जाण इआठवतय ना) त आपली व वत सदर दहरादनची ीप खरच अिव मरणीय आह ना दहरादन ीप म य आपली म ी कधी झाली तच कळल नाही आपण दहरादनला असताना भा य ीचा फोन

आलयावार तमही लोक ज ज काय करायचात ना त सगळ आठवन मी आिण भा य ी अजनही खप हसतो तमचयातलया िकती तरी जणानी माझयाशी आगदी वयि क अडचणीिह share कलया मला िततक जवळच मानलत खप छान वाटल तमच मनापासन कलल भावपणर SMS आजही मी जपन ठवलत अगदी मनात खोलात

तमचयातलया िकती जणाचा मी अगदी सगळयाचया दखात पाणउतारा कला असल पण ामािणक पण सागतो माझा उ श खप िनखळ होता त हा िवसरा बर का तमहा लोकाबरोबर research activities करताना िकती िविवध अनभाव आल ना आपलयाला खप िशकायला िमळाल तयाचयातन मला इथ Malaysia म य िशकवताना राहताना ास काहीही नाहीय पण सचती कॉलज ऑफ िफ़िजओ थरपीचया सगळया मलाची खप आठवण यत कायमच तमहाला खालील पक पिहली ओळ लाग पडल (दसरी ओळ नाही बर का ) अशी पाखर यती आिणक मती ठवनी जाती दोन िदसाची रगत सगत दोन िदसाची नाती माझयावरच तमच म कायम ठवल ना प कस वाटल त जरर कळवा डोळयातलया िनधारराचा पारा फटणयाआधीच िलखाण थाबवतो All the best Make our कॉलज Proud Make India Proud तमचा रोिहत rohitrohitsyahoocom

------------------------------------------------------------------------------------------------ ह प मी मलिशयाला आलयानतर सचती कॉलजाचया माझया िव ा याना िलिहलल आह

------------------------------------------------------------------------------------------------

-----------------------------------------------------------------------------------------------------------

सदर सािहतय माझी आई सौवसधरा जोशी िहचया lsquoहसरी पगतrsquo या पसतकातन घतल आह धन ी गोठीवरकर

----------------------------------------------------------------------------------------------------------

सौ वसधरा जोशी

सावधान वाचकहो िनणरय तमही ायचाय महणज मा या ाच उ र िह कथा वाचन झाली िक ायच काय सीमा सदानद सातपत ाचा सतकार वहायला हवा िक नाही िकती साधा आह ह आता सीमा महणज असमािदक वय वषर पचचाळीस उ ोग - पणर वळ खपलली आिण खपत असलली गहणी छद- भरपर मि णी जोडण व ग पा मारण अगदी फोन वर स ा आता सतकार महणज अगदी दहा हजार पय रोख व ीफळ असाच असावा अस माझ िबलकल महणण नाही पण मला तमही िवचारलत िक सतकाराच सव प कस असाव तर मी महणन एखादी छानशी यअर िसलकची साडी आिण पाव भाजी वर थडगार आईस म ीफळाची िह ज री नाही (उगाच खरवडत बसायला) पण काही महणा चागल काम कल िक कौतक ह व ालाच हव हो िक नाही तर तया िदवशी काय झाल नहमी माण आमच िचरजीव सहास व ह (सदानद) दोघही आपापलया कामावर गल दोघाची खाणी डब ा म य माझा सकाळचा वळ धडाधडा गला तयाचया पाठी नाच यात आिण त दोघ गल िक िवखरलल घर आवर यात साधारण पढला तास गला नतरचा वळ कसा माझा अगदी माझा एकटीचा पण साधारण एवढी उसतवारी होईसतो अकरा होतातच

मी अशी छानशी मािसक वाचत बसल होत हातात गरम कॉफ चा मग घरही कस छानस आवरलल एव ात बल वाजली एकटी असताना दार उगाच उघड नकोस सवसत मालाचया मोहात फस नकोस बावळटपणा करशील फरीवालही फसवतात अलीकड- इित सदानद आमच ह नावा माणच खरच नहमी खशालचड सारख आनदी असतात एकदा पसा आणन घरात िदला िक सपली काळजी अस तयाच असल तरी दररोज वडी बावळट तला काही

कळतच नाही िह कवा अशीच वाकय अगदी नमान सधी िमळाली िक मला ऐकवतात िह गो आमचया खानदानातच आह महणा ना महणज बायकाना वडया बावळट ठरव याची कारण आमच सप स ा अशीच री ओढतात आई अस नाही ग तला नाही कळणार त अशी कधी पिहली कधी दसरी री ओढतातच

तर दपारी साड अकरा पावण बाराला बल वाजली आज समोरची मीना भाभी घरात नवहती ती गली होती

ितचया माहरी मलाना घऊन आमचया वग म य फ दोन लॉक एका मजलयावर महणज आज मी एकटीच

होत मजलयावर नहमी सारख दर उघडल मला वाटल कॉलज सटडट असतील मसना जौरा हवाय का (ह

कॉलजला जायच सोडन ह असल धद का करतात हा मला नहमी पडतो) नाहीतर सलस गलर ह नवीन

याच महणन ग यात पडतील पण नाही मा या समोर होतया दोन गजराथी बायका

शजारचया घराकड बोट दाखवन ितन िवचारल तमारी बाजवाली कया गयी मला गजराथी कळत पण बोलता मा यत नाही मी कोण मीना भाभी अस महणताच ती महणाली तमारी बाजवाली मीना बन मारी बनपणी छ मग मी तयावर िमनाभाभी मायक गयी ह ४-५ िदन क बाद आयगी अस अगदी खर खर उ र िदल दोघ ची आपसात हळ आवाजात काहीतरी चचार झाली मग हातात छान मो ( ीमती वाटाव अस) पाक ट काढन ती महणाली शादीका इनवहीटशन दन का था आप जरा दगी कया आता शजारचया भाभीची कोणी म ीण ितला बोलवायला आली तर त िनम ण यायलाच हव काही शजारधमर आह िक नाही मी लगच महटल हा हा ज र दगी मी त हातात घताना पढच जाळीच दर उघडल आता काय खा ी झाली होती भािभचया कोणी म ीणच तर होतया तयातली दसरी महणाली थोडा पािन िमलगा कया मलाच माझी लाज वाटली मी दोघ ना आत बसायला बोलावल पखा स होताच आत जाऊन दोघ ना नवीन कलल कोकम सरबत लासातन घऊन आल बरोबर थोड पाणी स ा तहानला आधी पाणी हव महणन एव ा पाच सात िमिनट तया बाहरचया खोलीत बसलया होतया दोघी पाणी सरबत यायलया तमही कठन आलात अस मी िवचारलयावर अगदी भािभचया माहर जवळचच गोरगाव नाव सािगतल चागली चार पाच िमिनट झाली असतील तव ात तयातली एक महणाली अजन आमहाला बरीच बोलावणी करायला जायच आह तव ात दसरीन सवताची साडी बघन ितला महटल साडीला घाण लागली आह िहचयाकड धऊन घऊ का खरच ितचया छान साडीला काळा िचखला सारखा डाग िदसत होता मला ती महणाली ऑ टी मी हा डाग जरा तमचयाकड धऊन घऊ का मी हो महटल ितला बाथ म दाखवल आता बाहर दसरी बाई अन मी बोलत बसलो होतो पण मला काहीतरी वगळच जाणवल अतमरनान सािगतल िक काय कणास ठाऊक पण एव ा वळ मा या घरात घडत असलल रामायण आधीही कठतरी घडलया सारख वाटल णाधारत आठवल गलयाच मिह यात िवजन फोन वरील ग पात सािगतलली ितचया नातवाईकात घडलली चोरी त सवर झाल होत बो रवलीला नीना िवजची सकखी मावस बिहण दपारी अगदी एकटी घरात तया िदवशी समोरचा लॉक नमका बद त गल होत कठतरी ल ाला बल वाजली नीनान दार उघडल दोन बायका अगदी छान

काजीवरम सा ा नसन कानात िहऱयाची कडी ग यात दािगन कसात कदब घातलला नीनाला महणलया तया तमचया समोरचया बा ना इनवीटशन ाल का तयात नीनान नाही मह याचा यतोच कठ नीना महणाली हो ज र दईन पाक ट हातात दताना तयातली एक नीनाला महणाली जरा पाणी ाल का यायला नीनान दोघ ना पाणी िदल तयातली एक महणाली आमहाला अजन बरीच बोलावणी करावयाची आहत बराच वळ जाईल मी जरा toilet जाऊ का

ात ही िननाला गर वाट यासारख काही नवहत तयामळ नीना सहजच महणाली हो हो जा ना मग एक toilet ला गली आिण दसरी िननाशी ग पा मारीत होती थो ाच वळात ती आतली बाहर आली आिण नीनाला महणाली अहोतमचा नळ िबघडला आह का बदच होत नाहीय नळ सोडलला होता पाणी उघ ा दारातन बाहर यत होत नीना सार या गिहणीला ह चालण शकयच नवहत

मगापयत नळ अगदी विसथत होता आिण आ ाच काय झाल नीनाला पडला नीना लगच उठली नळ खाली असलयामळ वाकन बद करायला बघत होती तव ात तया दोघी सराईत सशीि त भाम ानी ितला मागन च आत ढकलली आिण बाह न सरळ कडी घातली नीना िबचारी सडासात अडकली सवताचया घरात दोघ नी घर धतल ितच

नीनाच ओरडण तया छो ा िखडक तन एक जाऊन कणी यण कठीणच होत िबचारी नीना दोन तीन तासानी

समोरचया िबलड ग मधलया लोकाना कळलयामळ सटली एकदाची पण चोरी ज बर होती घरात असलयामळ

कपाटाचया िकललया पण कपाटालाच होतया दोघी भाम ाना चागलच फावल

मला सगळ जसचया तसस आठवल घशाला कोरड पडली हाताला कप सटला पण आता डगमगन चालणार नवहत िहममत धरायलाच हवी अशा वळी आतली डाग धवायला गलली चोरटी आता बाहर यईल मला महणल ऑ टीतमचा नळ िबघडला आह का णभर मी स झाल काय कराव तया दोघीही िध पाड उच होतया आिण मी एकटी होत आताचा काळ मा या कसोटीच होता आिण दवाचा होता आिण एव ात फोन वाजला मी लगच ठरवल ा फोनचा फायदा यायचा आललया फोन वर टपन आमच कोणत िबल िकती र म सािगतली जात होती पण मी मा इकडन हलो ह बोला कदम साहब काय िनघालाय महणताय घरी यायला हो पण अजन नाही आला आला िक सागत चौक वर फोन करायला आतली भामटी बाहर आली आिण तससच महणाली ऑ टीतमचा नळ िबघडला आह वाटत बदच होत नाही िननाकड घडललच मा याकड घडत होत बाथ मचा नळ दारापासन चागला तीन चार पावल आत होता महणज मला न ढकलतािह तया सहज क ड शकत होतया

तव ात माझ फोनवरच बोलण ऐकणाऱया दसऱया चोरटीन िकसका फोन था अस मला िवचारल मी

महटल मरा लडका इधर थाना पोलीस सटशनप इनसपकटर ह उधरस फोन था अभी आयगा

माझ बोलण एकन तया दोघी चपापलया एकमक ना नजरन खणा क न उठलया मला महणलया आमही िनघतो दोघी घराचया बाहर गलया मी िन ास सोडला दो ही दार लावली उघडा नळ अगदी सहज बद कला नळाला काही झालच नवहत सा ात दोन चोर ा मा या घरात यऊन गलया होतया ि याही क शात कमी नाहीत ह खरच आह महणा ा ातही आघाडी मारतायत िक काय तया गलया आिण माझा बाध कोसळला मा या घरावरच जीवावरच सकट टळल होत मी ीमती थाटाच त इनवहीटशन काडर उघडन बिघतल त एका होऊन गललया ल ाच होत महणज तयाचा बत माझ घर लट याचा होता मा या घरात होणारी चड चोरी कवळ मा या ग पाचया छदामळ आिण थो ा या चालाखीमळ वाचली होती मी पोलीस सटशनइनसपकटर अशी नाव घतलयामळ व तो घरीच यतो आह महटलयामळ तया घाबरलया आिण पळालया बघा वाचकहोमहणन महटल आज माझा छोटासा घरगती सव पाचा सतकार वहायला हवा िक नको जरी मी वडी बावळट काही न समजणारी असल तरी माझच घर मी वाचवल अस महणताना तसच बरोबर जाऊ द हो सतकाराच काय एवढ पण ा गो ीचा पच तमचया साठी बर का ज बो रवलीचया िननाकड झाल ठा याचया सीमाकड झाल तच कदािचत तमचया घरात स ा होईल तर फ सावधान

_____________________________________________________________________________________________माझ आजोबा ी वा यवलकर या या किवता ऐकतच मी लहानाची मोठी झाल इ जी म य ऑनस िमळवनही याची मराठीची गोडी कधीच कमी झाली याची अशीच एक मला भावलली ही किवता बघा तमहालाही पटतय का अिदती मळ

lsquoमममीrsquo महणोिन कोणी lsquoमममीrsquo महणोिन कोणी आईस हाक मारी मा या मना मराठी ती होय शोककारी श दात सौ य lsquoआईrsquo lsquoमममीrsquoत तच नाही त वड इ जीच सीमाच यास नाही गल जरी िफरगी सोडन दश माझा आई त या िशरी ग तो भार इ जीचा

आई जरी मराठी वदविन lsquoमममीrsquo घई बाळावरी ित या या स कार तोच होई आता इथ lsquoनसरीrsquo lsquoकजीrsquoत बाळ जाई फसव नाव lsquoिकलिबलrsquo ओढन यास नई lsquoथक यrsquo कस महण मी lsquoसॉरीrsquoच हा जमाना आह अजन यथ परक बाड-िबछाना

lsquoबथड हपी ट यrsquo महणताच बाळ आता lsquoमममीrsquoस lsquoजॉयrsquo होई lsquo सगसागrsquo तोच गाता आता िनराजनाची फलवात हाय थ पटन मणब या िवझातच यात अथ कापन कक आता मोठाच बाळ होई कोशात श द lsquoआईrsquo माघार तोच घई रा यात या मराठी कौतक इ जीच िवसराच पज जीण lsquo ॉमीसrsquo अमताच lsquoक-जीrsquoत इ जी या िमळता वश बाळा शाळा नको मराठी लावा तयास टाळा lsquoएिलफट गॉड rsquo होई lsquo ल सगrsquo तोच दई मा या मना मराठी lsquoअ ज टrsquo तच होई

ी वा यवलकर

प ी डॉ काश आमट ा या काशवाटा ा प तकातन घतलला हा उतारा आह ामळ सबिधत लखका या व काशका या कॉपीराईट अिधकाराच उ लघन झाल आह याची मला जाणीव आह पण िह मडळी व याच वशज या

क यामागील माझी भावना समजन घतील अशी माझी आशा आह कारण हा लख मी िस ी कवा अथ ा ीसाठी कलला नसन डॉ आमट ा या कायाची लोकाना क पना यावी हाच ा मागील हत आह िम लद कारकर ____________________________________________________________________________________

या कॉलरा या साथीतील एक सग मना या तळात असा जाऊन बसला आह क तो हटतच नाही एक बाई एका लहान मलाला घऊन आली होती उपचार क यावर सलाईन द यावर त मल जरा सधारल याबरोबर ितन या मलाला आम याकड सोपवल आिण ती लगच िनघन जायला लागली आमचा एक

कायकता ितला हणाला अशी कशी या मलाला सोडन जातस या याजवळ थाब याला पण बर वाटल क जा यावर या बाईन सािगतल कॉलरा या साथीन काल माझा नवरा मला दो ही मलाना लागण झाली हणन याना घऊन इकड िनघाल तर एक मल वाटतच गल याला तसच झाडाखाली ठवन ाला घऊन

आल आता ाला जरा बर आह तोवर जावन याला प न यत इतका क ण सग होता हा आ ही सगळच स झालो कोण कणासाठी रडणार डो यातल पाणीच आटन जाव अशी िह प रि थती अस कसोटीच धीर खचवणार सग खपदा आल पण यामळ इथ कामाची कती गरज आह हही न ान काळात गल पाय माग यायचा नाही ह डो यात प होत यामळ यातनही आ ही एकमका या मदतीन माग काढत गलो टकन रािहलो काम वाढवत गलो

आपल घर

२००१ साली वभव फळणीकर नावा या अकरा वषाचा म य एका दा प यान फार वग या तहन पचवला अगद एका हद गा यात हट या माण तम बसहारा हो तो कसी का सहारा बनो यानी तरा अनाथ मलाना आ ण १३ अनाथ मलीना सहारा दला ह काच घर दल याची राह या खा याचीच नाह तर उ म िश णाची सोय ह आपल घरन कली दरवष मी आ ण माझ कटब अगद आमच ह काच घर अस या सारख ितथ जातो पाऊल टाक या टाक या एक लहान मल हात जोडन नमःकार करत मग पटकन वचार मनात यतो अर अस आप या घर ज हा कणी यत त हा पाथ आ ण मीरा अस हसत

मखान आवभगत करतील ना

कणीह पाहण आल क आपल घर सःथच यवःथापक वजय फळणीकर हसत मखान

ःवागत करतात नवनवीन उपबमाची मा हती दतात नकळत ितथ या मावशी थड पाणी आ ण गरम चहा प यात ठवतात काह णातच आपल घर सग याना आपलस करत फळणीकर आ ण या या प ीन हा पारमािथक उपबम खर तर आपल दख वसर यासाठ या या मलाची उणीव भ न काढ यासाठ दहा वषापव स कला यात याना चड अडचणी हाल-अप ा सोसा या लाग या आ ण अजनह हा खडतर वास स च आह पण कठह खत तबार अप ा नाराजी अ जबात दसत नाह

यथील २६ मलाना ह याच आई-बाबा नसतच शालय आ ण ता ऽक िश ण नाह तर िनरिनराळ कौश य स ा िशकवायची यवःथा करतात यथील औ ोिगक िश ण

किात मलाना सगणक िश ण िशवणकाम ःब न ट ग ऑफसट ट ग ऑ फस

फाईल बनवण िशकवल जात नसतच शालय िश ण नाह तर ा जगात ःवतः या पायावर उभ राहायला िशकवतात एक सजन कत ववान य बन व याच काम ह

फळणीकर दा प य करतात

हा सारा याप जग या यापर न उ म बनव याच काम होत त बढयाच लोका या

आपलक न आ ण मदतीन मदत काय ःव पाची आ ण कशी असावी ाची क पना ौी वजय आप याला दतात पण अ टाहास आमह क वा अप ा ठवत नाह त कडबर

कक प ा दान खार क खोबर ा ह आजवान सागतात

यदा या भट त तर मी चाटच पडलो आता आपल घर म य आजी आजोबा आल आहत

िसहगड पाय यापाशी अजन एक बःतान बसवल आह सौरऊजा छोट शी बाग यात

फळभा या फल एक दभती गाय पारपा रक साधन नसिगक खत योगासन ाथना ह

दवसाच िनयम अगद काटकोर पण पाळल जातात वभवला जस वाढवल असत तस ह पतीप ी ा २६ मलाना वाढवतात या यावर माया करतात सःकार दतात यामळ चकनह मा या िलखाणात क वा कणा याह बोल यात

आपल घरला अनाथाौम कधी सबोधल जात नाह उलट मी हणन क यक

जाणकार आई-बाबानी थोडा वळ तर ितथ जाऊन आपल घर न क पाहाव lsquoितिमरातन तजाकडOtilde ह याची नसती रोजची ाथनाच नाह तर जग याची सक पना आ ण उ श आह नकतच वजय फळणीकरानी एक पःतक दल नाव होत पराजायाकडन वजयाकड वाचल पाना-पानाग णक अगावर काटा आ ण डो यात

पाणी यत world belongs to such people वजय फळणीकर ह एक रणाःथान

आहत

एक सामा जक बािधलक हणन माझ आप याला आवजन सागण आह क

या यासारखी चळवळ खटपट माणस ा जगात आहत या यामळ समाजात एक

स यवःथा आह अशा उपबमाना आ ण माणसाना आपण आप या पर न भरभ न

सहा य कराव त वळ दऊन कवा मलाना िश ण दऊन दल तर उ म आिथक

सहा यास apalagharyahoocom ला ज र भट ा

आप या घरातील घरपणाला बहार यावी आप या आ ण आप या मला या सामा जक

बािधलक या सक पना ःप यात अशी मनात खाऽी बाळगन पढ या वळस प याला

ग यावर आपल घरला न क भट ातथील आजी-आजोबानी आता १६ जणाना राहता यईल अशी गःट हाऊस सस ज कली आह

आपल घर म य आपल ःवागत उ म प तीन होईल ाची फळणीकरा तफ खाऽी असावी फळणीकराचा दर वनी बमाक ००९१-९८५०२२७०७७ ००९१-२५२३२९९ असा आह आपल घराचा चाहता कौःतभ पाठक आ ण प रवार

y~igraveu~v~ibrvbarjfiacute

िच कला- वद पराजप

सौ वसधरा जोशी माउस

एकदा एक उदीर बा पावर सला

पढ मोदक नको हणत रागावन बसला

दवा त ही आहात हण ब ीची दवता

का मला अस मग िनर र ठवता

तम या जवळ बसन मी रािहलो अडाणी

दररोज ऐकतो आर या आिण गाणी

उदरा या शारीन बा पा हसला

माउस हणन उदीर कॉ यटर समोर बसला

एका डो याची आई

एका गावात एक बाई आपलया छो ा मलाबरोबर एका छो ा झोपडीत राहात

होती आपलया मलाला काही कमी पड नय हणन दवसरा एक क न ती काम

करत अस पण या छो ा मलाला मा आपली आई अिजबात आवडत नाही तो

ितचा ितर कार करत असतो कारण ितला एक डोळा नसलयामळ ती भसर दसत

असत आईला तो शाळतही यऊ दत नसतो

एकदा एका काय मासाठी आईला शाळत जाव लागत पण ितला बघन कठ त ड

लपवाव ह मलाला कळत नाही रागाचा एक कटा टाकन तो ितथन पळन जातो

घरी आलयावर तो आईला चड बोलतो कशाला आली होतीस शाळत आता

माझ िम मला िचडवतील मी उ ा शाळत कसा जाऊ तला

एक डोळा का नाही मला त अिजबात आवडत नाहीस वगर

वगर आई काहीही बोलत नाही आपण आईला अ ात ा बोललो

याच मलालाही काही वाटत नाही रागान तो नसता धमसत

असतो आईशी काहीही न बोलता जवतो आिण झोपतो रा ी कधीतरी याला

जाग यत तर आपलया मलाची झोपमोड होऊ नय अशा दबकया आवाजात याची

आई रडत असत पण याचही याला काही वाटत नाही एका डो याचया

आपलया आईचा याला अिधकच ितर कार वाटायला

लागतो या णी तो िनणय घतो िशकन खप मोठ हायच

आिण इथन बाहर पडायच

या माण तो खप अ यास करतो उ िश णासाठी मो ा शहरात यतो

नामवत िव ापीठातन पदवी िमळवतो मो ा कपनीत मो ा ददयावर काम

क लागतो एका सदर मलीशी याच ल होत याला एक मलगा एक मलगी

होत आता याच कटब पण होत कारण ह सदर िच िबघडवणारी एका

डो याची याची आई ितथ नसत तो ितला जवळजवळ िवस न गलला असतो

अितशय सखात असतो

एक दवस याचया घराच दार वाजत दारात एका माणसाबरोबर याची तीच

एका डो याची आई उभी असत ितला बघन याची मलगी घाब न

आत पळन जात तो आधी च ावतो आिण मग वतःला सावरत

ितला हणतो कोण आहस त इथ का आलीस बघ माझी मलगी

तला घाबरली

मी ब तक चक चया प यावर आल अस काहीस पटपटत आई िनघन जात

ितन आपलयाला ओळखल नाही अशा समाधानात () मलगा दार लावन घतो

काही दवसानी माजी िव ाथ समलनासाठी याला याचया शाळतन प यत

परत या गावात जाऊ नय अस वाटत असतानाही तो समलनाला जा याचा

िनणय घतो ऑ फसचया कामासाठी जातोय अस बायकोला खोटच सागतो

समलन पार पडत कठलयातरी अनािमक ओढीन याची पावल याचयाही नकळत

झोपडीकड वळतात दाराला कलप असत शजारची बाई याला ओळखत आिण

एक प दत त प याचया आईच असत तो वाच लागतो मी खप आय य

जगल त याकड आता मी परत कधीही यणार नाही पण त कधीतरी यऊन मला

भटावस अशी माझी खप इचछा आह शाळचया समलनाला त यणार ह कळल

होत पण ितथ यऊन तला भटायच नाही अस मी न ठरवल कारण मला

मािहती आह एका डो याची ही तझी आई तला आवडत नाही मला एकच डोळा

का असही त मला एकदा िवचारल होतस त हा त खपच लहान होतास हणन

मी काही उ र दल नाही पण आज सागत बाळा त लहान

असताना एक अपघात झाला या अपघातात त तझा एक

डोळा गमावलास एका डो यान त सपण आय य कस

जगणार या िवचारान मी हराण झाल आिण माझा एक डोळा तला दला मला

तझा खप अिभमान आह त मला ज बोललास कवा मा याशी जसा वागलास

यासाठी मी त यावर अिजबात रागावलल नाही तझ मा यावर खप म आह

असाच िवचार मी करत कधी काळी मा या भोवती भोवती खळणारा त मला

नहमी आठवतोस

प वाचन मलगा ढसढसा रड लागला जी कवळ

याचयासाठी जगली वतःचा सवात मह वाचा अवयव िजन

याला सहजपण दऊन टाकला ितचयाशी आपण कती िनदयपण वागलो याला

चड पशचा ाप झाला तो आईला मोठमो ान हाका मा लागला पण आता

याचा काय उपयोग होता

मनाच ोक

गणाधीश जो ईश सवा गणाचा | मळारभ आरभ तो िनगणाचा || नम शारदा मळ च वार वाचा | गम पथ आनत या राघवाचा ||१||

सगम अथर- जो गणपती सवर लोकाचा ई र व सवर सदगणानी नटलला आह जो अनािद आह अनत आह जो असखय गणानी य आह व जी शारदा चार वाणीची जननी आह अशा दवतास नमःकार कर या व ौी रामरायाचया मागारन जीवनाची वाटचाल कर या

मना स ना भ पथची जाव | तरी ीहरी पािवजतो वभाव || जनी न त सव सोडनी ाव | जनी व त सव भाव कराव ||२||

सगम अथर- ह सजजन मना त परम राच ःमरण िनतय ठऊन भ ीन वयवहार कर तयामळ तला सहजच ौीकण सनन होतील कपा करतील कारण तो तयाचा ःवभावच आह माऽ त सजजन लोकाना ज आवडत नाही िनदनीय चकीच वाटत तस वाग नको व लोकादरास पाऽ होणार वदनीय अस

आचरण ठव भि पथ महणतात तो हाच

भात मनी राम चतीत जावा | पढ वखरी राम आध वदावा || सदाचार हा थोर सोड नय तो | जन तोची तो मानवी ध य होतो ||३||

सगम अथर- ातःकाळी उठलयावर थमतः ौीरामाच दवाच ःमरण कराव नतर वखरीन महणज तोडान मोठयान lsquoरामrsquo नाम घयाव हा सदाचार नहमी पाळावा सोड नय असा सदाचारान राहणाराच

मनय गौरवास पाऽ होतो धनय होतो

मना वासना द कामा न य र | मना सवथा पापब ी नको र || मना धमता नीती सोड नको हो | मना अतरी सार िवचार राहो ||४||

सगम अथर- र मना द इचछा मळीच उपयोगाची नाही पापी िवचार स ा मळीच अस नय धमारन व नीतीन वागण सोड नको मना हा ौ िवचार अतःकरणात जपन ठव

मना पापसक प सोडनी ावा | मना स यसक प जीव धरावा || मना क पना त नको वीषयाची | िवकार घड हो जन सव ची ची ||५||

सगम अथर- मना कधीही पापसकलप मनात यऊ दऊ नयत नहमी मनात सतयसकलप जागवावत मोह

पाडणाढया वःत व िवचार याची कलपनाही कर नय पापसकलप पापब ी व िवषय-िवकार यामळ लोकात समाजात आपली छीथ होत उपहास होतो महणन नहमी सतयसकलप करावत

hhbrvbarbrvbarbrvbarbrvbarkkparaparaacircacirckkbrvbarbrvbar ==acircacircllparapara ffparapara

कोबी वड सौ काचन मिनष काबळी

सािह य- १वाटी कीसलला कोबी २ वा ा िभजलली चणा डाळ १ इच आल ३-४ लसण पाक या १चमचा हळद िजर ३-४ िह िमर या को थबीर १२ चमचा ओवा मीठ तळ यासाठी तल इ यादी कती- थम कोबी कीसन यातल पाणी काढन टाकाव नतर चणा डाळ आल लसण िजर िमरची एक थोड जाडसर वाटाव त वाटण एका बाउल म य काढन यात कीसलला कोबी मीठ हळद ओवा को थबीर घालन एक कराव व याच छोट छोट गोल वड तळ हातावर थापन तला म य खरपस तळाव सॉस क वा खोब या या चटणीसह खा यास ाव_____________________________________________________________

फल - िबि कटापासन बनवलली चॉकलट सौ शीतल सतीश हा सािह य- १२५ म म का (बटर) २५० म मकिवटीज डायज टीव (McVities Digestive) िबि कट ४ टबल पन कीसलला नारळ ४ टबल पन कोको पावडर ४ टबल पन मध सका मवा आवडीनसार बनिव याची प त १ एका िपशवीम य कवा भा ाम य िबि कट घवन याचा चरा करावा २ एका भा ात म का घवन तो िवतळवा ३ यात िबि कटाचा चरा िखसलला नारळ कोको पावडर मध व सका मवा घाला ४ वरील िम ण एका पसरट भा ाम य ओताव ५ याच छोट लाड वळाव ६ वळलल चॉकलट लाड आवडीनसार कोको पावडर कीसलला नारळ कवा स या म ान सजवाव _________________________________________________________________________

बालशाही सौ शलजा जगदीश िशद

सािह य- २ १२ कप (५०० म) मदा ३४ कप तप (िवतळवन थड कलल) दही १२ कप १२ चमचा ब कग सोडा २ १२ कप साखर तप तळ यासाठी कती- म ाम य ब कग पावडर दही आिण तप घालन घ मळाव साधारण एक तास झाकन ठवाव ३ इचाच समान गोळ क न हल या हातान दाबन ख ा बनवावा तळ यासाठी कढईम य तप गरम कराव गरम झा यानतर गोळ मद आचवर तळन यावत एक दोन वळा पालटन लाल रग आ यानतर बाहर काढन ताटाम य ठवावी साखरम य साखर िभजल एवढ पाणी घालन गोळी पाक बनवावा गस बद क न पाकात तळलली बलीशाही घालावी चार त पाच िमिनट बालशाही पाकम य ठऊन नतर िचम ा या सहा यान बाहर काढन थड करावी थड झा यानतर हवाबद ड यात भ न ठवावी िह बालशाही आठ त दहा दवस टकत टीप- गोळीपाक तयार झाला की नाही ह पाह यासाठी एका बशीम य पाणी घऊन एक थब पाक घालन बघावा गोळी बशी या तळाशी तयार झा यास गस बद करावा

आ दती मळ शवची भाजी सािहतय- २५० ाम जाडी कडक ितखट शव ३मोठ काद जाड िचरलल ७-८ लसण पाक या

छोटा आ याचा तकडा एक छोटा चमचा धन िजर सक खोबर छोटातकडा २-३लवगा ४-५ िमर २-३ वलची सक लाल िमरची ४-५ दालिचनी तकडा थोड तल एवर ट गरम मसाला १छोटा चमचा मीठ चवीनसार कती- तर साठी कादा लसण आल आिण बाक सव मसा याच समान थो ा तलावर चागल परतन याव नतर गार क न थोडस पाणी टाकन िम सर मधन एकदम बारीक वाटन याव १ छोटा चमचा तल तापवन यात ती प ट आिण गरम मसाला )चवी माण (घालन तल सटपयत परतवन यावी नतर यात गरम पाणी घालन पातळ तर सारख कराव ती तर उकळवन यावी एकदम शवटी मीठ घालाव तर थोडी पातळच आस ावी जवायला याय या वळी गरम करताना यात शव टाकन परत उकळाव या बरोबर क ा कादा िलब छान लागत ही तर िमसळीसाठी पण वापरता यत

क या कवा उपज पोह

सािह य-१वाटी तकडा तादळ ( ोकन राइस) frac12 वाटी शगदाण frac12 वाटी चणाडाळ कडीप ा िहर ा िमर या िजर फोडणी साठीndashतल मोहोरी िहग हळद ितखट िजर कडीप ा मीठ चवीनसार कती- तादळ लालसर भाजन याव गार झा यावर िभजवन ठवावत डाळ दाण पण िभजवन ठवावत दो ही ४ -५ तास िभजवाव क या करावया या वळी थम तादळ उपसन ठवाव तल तापवन फोडणी क न यावी यात तादळ घालन छान परतावत तादळ परतत असताना डाळ आिण दाण िजर िमर या कडीप ा मीठ आिण थोड पाणी घालन िम सर मधन बारीक क न याव तादळ परतन झाल क िम सर मधल वाटण यात घालन नीट एक क न याव मग बारीक आचवर झाकण ठऊन क या होऊ ा ा मधन मधन हलवाव वाटल तर थो ा पा याचा िशपका ावा मोकळ झालल वाटल क गस बद करावा कोिथबीर घालन खायला याव याबरोबर दही कवा िलबाच उपासाच लोणच आिण क ा कादा छान लागतो तादळ डाळ आिण दाण ा मळ क या हा पदाथ पण अ होतो

ई-िवशषाक ऋणानबध सपधच उ र-

सपधसाठी ि िच छऽपती िशवाजी महाराज ितभाताई पाट ल रामदास ःवामी प डत भीमसन जोशी िसधताई सपकाळ पाडरग सदािशव सान (सान ग जी) डॉ बाबासाहब आबडकर िनळ फल

लता मगशकर शकर महादवन

ःमता पाट ल सी ड दशमख

लोकमा य टळक ध डराज गो वद फाळक (दादासाहब फाळक) जयत नारळ कर झह र खान

प ल दशपाड मधर भाडारकर ान र म ाबाई िनव ीनाथ सोपानदव ौयस तळपद

नाना पाटकर आशतोष गोवार कर डॉ काश आमट मदा कनी आमट हमत करकर ःवात यवीर सावरकर वजया महता

सिचन तडलकर डबजी झगराजी जानोरकर (गाडगबाबा) मोहन आगाश माधर द त व ठल कामत दिलप वगसरकर वण वामन िशरवाडकर (कसमामज) ज बार पटल सोनाली कळकण रामचि नरहर िचतळकर (सी रामचि) ा मध दडवत सा वऽीबाई फल आ ण

सिचन पळगावकर अशोक सराफ महा मा योितबा फल

महश कोठार सयाजी िशद नरि दाभोळकर शाताराम राजाराम वणकि ( ह शाताराम) सनील गावसकर अतल कळकण इतर छायािच गणशो सव एस ट महामडळाच िच ह शतकर कःती गढ पाडवा गट व ऑफ इ डया आषाढ एकादशी रायगड

क कण र व मबईचा ड बवाला नागपचमी

हता मा चौक पाट मबईकर वट पो णमा

सपधचा िनकाल

थम पा रतोिषक- सतोष साळक

ि तीय पा रतोिषक- शरय परब

ततीय पा रतोिषक- मज मळजकर

_______________________________________________________________

आपला अिभ ाय ज र कळवावा आमचा प ा- Emarathiklgmailcom

-----------------------------------------------------------------------------------------

असतातrdquo खर तर एवढासा शोध लावणयासाठी खास तया माणसान ा धरतीवर अवतार घणयाची काही गरज

नवहती कारण जी गो तो सागत होता ती िकतीही पटणयासारखी असली तरी एका आईला आपलया बाळाची द काढणयात काय सख आह तया गो ीचा शोध अशा सधारकाना कधीच लागणार नाही अहो का या- कळकळीत मलाची पण द काढतच ना तयाची आई राईच चार दाण ओवाळन टाकण ह कवळ िनिम झाल आपलया मलाच कौतक करायचा तो एक कार आह

लहानपणी खळताना मी भरपर धडपडायचो आम या चाळी या िज याव न तर मी इत या वळा पडलो असन क नतर नतर तर िज याव न कणीही पडल तरी लोक न बघता आम या घर याना आधी बोलावन आणायच पडायच माण वाढल क आई परल या शकरा या दवळातन लाल रगाचा दोरा आणन माझया ग यात बाधायची उदीमधय लडबडलला तो दोरा अगरब ी या धरात पकडन ग यात बाधताना खप बर वाटायच तयाचा खरोखर काही उपयोग वहायचा क नाही त मािहती नाही पण आज िह कधी धडपडलो आजारी पडलो क आईची आठवण यत आई असती तर परल न दोरा आणन बाधला असता अस वाटत मी पिहलयादा दोहा-कतार व न मबईला आलो तवहा आम या चाळीतलया काक नी माझी तया या घरी गलयावर

काढली होती आज तया काक चाळ सोडन गलया माझही आता िगरगावात िचत यण-जाण होत पण तया काक या दाराव न जाताना आजही त ण आठवतात आपली दखील काळजी करणार कणी तरी होत त सर च कवच आता आपलया भोवती रािहल नाही ाची खत वाटत महारा ात तर तयक गो करणयामाग काही न काही शा ीय कारण आह स ातीला ितळाच आिण िदवाळीला रवा बसनाच लाड खाणयामाग स ा शा ीय कारण आहत सग याच गो ीची कारण मािहती असायला हवीत ह ज री नाही काही गो ी मानिसक समाधानासाठी स ा कराय या असतात ाना नसतात िन उ रही नसतात असत त फ मानिसक समाधान lsquo ावणात मा याचा जनन काळ असतो हणन मास खाऊ नयrsquo अस सािगतल तर िकती जण मिहनाभर मास खाण सोडतील आमच पवज वड नवहत क यानी ा सग या गो ीला चा आिण शा ाचा आधार

घतला िशवाजीची तलवार ही िशवाजी महाराजाना ख भवानी मातन िदली आह िह लोकाची ाच वराज िनमाण करायला उपयोगी पडली त हाला काय वाटत खरच महाराजाना तलवार भवानी मातन िदली असल मग या भवानीमात समोर भलया भलया रा साचा टकाव लागला नाही ितथ औरगजब टकला असता पण वरा यासाठी महाराजानी लोका या चा आधार घतला कारण तयाना मािहती

होत क नच कठलयाही गो ीची िन मती होऊ शकत ज महाराजानी कल तच औरगजबान दखील कल आपण वतः अललाचच दत आहोत अस तो तया या जला सागत अस तयासाठी आपलयाला आज अमक ठकाणी नमाजा या वळी अललान दशन िदल आज पहाट व ात यऊन अललान मला मागदशन कल वगर

वगर वाव ा तो उठवीत अस तयामळ मसलमान लोकामधय आपोआप तयाचा धाक िनमाण झाला होता ाळ लोकामळच खर तर ा जगात ग हगारीच माण १०० नाही झालय कारण मन य ाणी

हा मळात पापिभ असतो आपण एखा ाच नकसान कल तर उ ा आपल पण नकसान होईल ा भीतीपोटी बरच जण कणाला लबाडणया या भानगडीत पडत नाहीत या िदवशी िव ानान पाप-पणय सव झठ आह ह िस होईल तवहा जगात सगळीकड अशोक चवहाण आिण िवलास दशमख सारखी माणस िफरताना िदसतील

वदा सतत फलिवल त ही मा या छदा ग थानी मला त ही वदा मी िश य तमचा जसा एकल सदव आशीवाद ा रच या नव का

रिवि जोशीhellip

साजन

इथ रोजच पाऊस िभजतो आरसाच मला पा न लाजतो कठतरी मा या िव डाव िशजतो टोमण सवाच स कशी ग साजन माझा दर दशी ग

खणावतो मला बाहरचा पाऊस मलाही िभज याची खप हौस िपया िवना कशी क मी मौज नटण सवरण नाही आता मनाशी ग साजन माझा दर दशी ग

रोज रा ी िन ला मी झोपवत डो याना एक व दाखवत वतःला ि यतमा या बा पाशात बघत

िवरहान झाल मी वडी िपशी ग साजन माझा दर दशी ग खर साग जरी िवरहाच ढग जमल नभी फलापासन वगळी कशी सरभी नयनात ीतमचीच छबी जरी अतरान दर मनान एकमकापाशी ग साजन माझा दर दशी ग रिवि जोशी

रिवि जोशीhellip पता

लोटली माझी चाळीशी माझी मलाच ओळख नाही फारशी

कशासाठी ज म माझा कोणासाठी ज म माझा

कोणास पस आता शोधात आह मी माझाच पता

मन साभाळ यात गल वय दस यासाठी जग याची लागली सवय

हच का होत माझ ल य अि त व नाही हणन अवध ठरवली जात माझी सा

कठचा हणन काय िवचारता शोधात आह मी माझाच पता

भट यावर दवाला न करल सवाल माझ िवचार का एवढ मवाळ

पािहज त हा झाला माझा वापर पािहज त हा कापल माझ पर वमत नाही हणन का नाकारता शोधात आह मी माझाच पता

रिवि जोशीhellip

ब

मा यातला ब एकदा जाग थ झाला अवती भोवती बघन अ व थ झाला हसाचार आिण आतकवादाच इथ सव बोलबाला

पा न कळल याला म झाल महाग आिण ितर कार कती व त झाला

गणव प ा कती आसान झाला इथ विशला पा न कळल याला जगाचा वहार कती बिश त झाला आ ही valentine ठवल ल ात आिण याचा सदश िवसरला पा न कळल याला इथ स कती या दनकारचा अ त झाला शोध लागला तो इथ याचा िश य आशोकाला पा न कळल याला यथील राजाच मदम त झाला जना या मनात न हता तो पण पिहल यान सजावटीत वतःला पा न कळल याला उठल मी या दवशी ज हा सजावटीतन मनात जाईल हणन पनः िन थ झाला

वि ल िवचार

झोप

कती झोपता हो त ही हा सवरसाधारणता यक घरात रिववारी सकाळी ऐकायला िमळतो

पाठक प रवार हा अपवाद असावा रिववार या सकाळी सिचन या मदानावर खळला यावर आप याला खळायला िमळणार हणन सयार या आधी पोहोचणार पाठकच असणार अजन कोण सवर साधारणता यक प ष आपली आठव ाची अपरी झोप परी कर या या य ात असतो ह ली तर आम या घरात आमची थोरली लक स ा हच सागत असत आज सड आह ना मग मला झोप द ना ग आई डॉ टर आठ तास झोपायला सागतात पण रा ी उिशरा कामाव न यऊन प हा सकाळी ५२० ची न पकडन कामावर जाणारया मबईकरा या निशबी मा ५-६ तासच झोप यत यात मग काही लोक उ या उ याच न म य झोप काढ याच कौश य जोपासतात मी इिजनी रग या दसयार व यारला असताना का ज त िशवाजी नगर हा वास करायचो ा वासात झोप काढ यात मी पटाईत अस तसतर वासात बस या बस या झोप यात माझा हाथ खडा आह एक वळस खोपोली या िम ा बरोबर प याच गणपती पा न पहाट या न न परत यत असताना गाडीत उभ राह याची स धा जागा नस यान नाईलाजा तव समान ठव या या यारकवर जावन झोपलला मी अजनिह िम ा या आठवणीत ताजा आह ता पयर काय झोप ही

मह वाची आिण ती कशी ही आिण कठही पणर करायची (तशी ती कधीही पणर होतच नाही) ल ठर यावर माझा मबई या नचा वास काही काळ वाढला होता (फ ल होई पयतच) या काळात न म य झोपणा या मडळ कडन खप िशकायला िमळाल छो ा छो ा डल या घण शजार या वा या या खा ाचा उशी हणन उपयोग करण सगळ वाशी सकावत असताना माशीला आप या त डावर मनसो आराम करायला दण ब ीशी

दाखवत दपार या जवणात या मथी या भाजीत या दठाची समोर या वा याला दशरन करवण आिण वग वग या सरात गाडी या आवाजाशी पधार करत घोरण अस खप काही याला इ छा झोप घता यत तो सवारत सखी माणस हणनच हणतात क मानिसक ताण कमी

करायचा असल तर ८ तास झोपाव तर मग मा या ि य िम ानो आता पासन पणर ८ तास झोपा zzzzzzzzz

अिमत शलार

चारो या

बागतल िहरव गवत कती छान दसायच

हल या या वा यान दखील त सहजच झकायच

फ िम ही नाहीस आहस तरी कोण त खरा माझीच मा या एकटपणाशी ओळख क न दणारा

कती िविच आह नाही

आपल ओळख नसताना भटण आिण चागली ओळख झा यावर अस एकमकाना सोडन जाण

खप वाटत कधी कधी न ान आय य स कराव आिण आय या या वाटचालीत असच तलाही प हा भटाव

अिमत शलार आशची कनार

सयर दमला आभाळही दमल हळच जाऊन मग दोघही ि ितजावरती टकल स यान मग मा आपल जाळ टाकल सागराला आली भरती स रग उधळीत रवी बसला या या ललाटी

सथ वा याची झळक मद करी मा या मना धद उ ताहाच वार िभनल तनात दाटन आ या उ मदी या लाटा मनात

डोळ होत आससलल कना याव न यणा या पावलासाठी

पदोपदी साथ दणा या मा या सखीसाठी

नतर

सयर झोपला आभाळही टकल आससलल डोळ िनराशन िमटल वाट फटल ितकड चाल लागलत कधी पायाखालची वाळ तडवत तर कधी मनातील अशा िचरडत

जग बदलल मीही बदललो सकट आलीत गलीत पण त काही नाही आलीस

रोज शोधतो मी या कनारी माझी लाडक कनार सोडन गली होती मज ती याच मगजळा या कनारी

Aœmt xelar

6r Asav Maaz 0k 6r Asav Maaz 0k 7o3s p` sudr sureqGaayle jal Tyat pemace gItMaa`se AstIl 0eKyace ptIk ij4e Asel srSvtIca vaswrvel l(mI sOQyaca 6asAsel Jyaca Xvrala AwImansvR jg krel Tyaca sNman JyaCya tejane hvecI hol iwtIne tI Mh`el 2av maZya devaij4e qetIl suq-duq lpDavhol wedwav duraVyaca paDav JyaCya xattene lajel punmcI rjnIp` xOd+pane 6abrel sultan gznIJyaCya sug2ane traI hol pvnVyaPtIne wawavel he ivxal ggn Asavet Aa baba Asavet wa bih`p` sobt hvI jNmajNmacI karwarIn6r Asav Maaz 0k 7o3s p` sudr sureq

0k

7o3s p` sudr sureq Gaayle jal Tyat pemace gIt Maa`se AstIl 0eKyace ptIk

ij4e Asel srSvtIca vas wrvel l(mI sOQyaca 6as Asel Jyaca Xvrala AwIman svR jg krel Tyaca sNman

JyaCya tejane hvecI hol hva iwtIne tI Mh`el 2av maZya deva

duq lpDav hol wedwav duraVyaca paDav

JyaCya xattene lajel punmcI rjnI p` xOd+pane 6abrel sultan gznI JyaCya sug2ane traI hol pvn VyaPtIne wawavel he ivxal ggn

Aa baba Asavet wa bih` p` sobt hvI jNmajNmacI karwarIn

7o3s p` sudr sureq

िनदकाच घर रिववारी सकाळी कफ नरानी मधय मी आिण क ा बसलो होतो झकास िखमा पाव खाउन झालयावर वाफाळलला मसाला इराणी चहा समोर होता क ाची बायको मलाना घउन तयाच घर सोडन विडलाचया शसत बगलयावर रहायला गली होती मला मळीच आ यर वाटल नवहत मी क ाला महणालो कोिकळही काळी अन कावळाही काळा िशवाय कोिकळ आपल अड कावळयाचया घर ात टाकन तयाचया कडन उबवन घत पण तरीही सगळया

जगाला कोिकळ आवडत कारण ितचा समधर मजळ आवाज गाढव िकती मन लावन महनत करत पण तरी तयाचया कपाळी मखरपणाचा िश ा आिण खाणयासाठी उिकरड फकण असत कारण तयाच त ककर शश रकण गली २५ वष मी तला ह समजावतो आह िक राजा जरा कमी कड बोल पण तझया बोडकयात काही ही गो घसत नाही बिफकीरपण तो महणाला एक ल यात घ

ाधधासाठी कावळाच लागतो आिण दट पी लोकाच ा मी करणारच मी कणाचया बापाच खात नाही तयानी सवभावानसार मला ग प कल पनहा एकदा माझया ल यात आल िक ाला समजावताना कपाळमो य करन घणयात अथर नाही तयापकषा गरम चहावर कॉनस ट करण जासत िहताच आह िनळकठ शाताराम जगताप मी जवळपास दहा वषाचा असताना माझया वगारत आिण शजारचया िबिलडग मधय आला एकदरीत माझया आयषयात आला वडील साध सरळ खर गाधीवादी सरकारी खादी भाडार मधय मनजर तयाची आई फार मळ आिण सगरण तयाला एक मोठी बिहण आिण मोठा भाउ होता क ा महणज शडफळ थोडकयात महणज एक स य पिरवार क ा शाळत वषारचया मधय दसऱयाचया नवरा ी दरमयान दाखल झाला होता आमचया शाळत सरानी समजल काय कवा कणाला काही िवचारायच आह काय - अस िवचारणयाची प त होती अशा ाची उ र ही एखा ा अिलिखत िनयमा माण ठरलली मशः हो आिण नाही अशी होती थोडकयात काय तर ग पा बसा वगारत जमल तस िशका नाहीतर मग िशकवणी लावा क ा वगारत आला आिण जण काही वगारला एक नवीन चतनय आल चारद रामराव कड आमहाला इितहास िशकवायच तयािदवशी त अफझलखानाचा वध हा धडा िशकवीत होत मल तनमयतनी ऐकत होती कारण िशवाजी खानाला कधी मारणार ाची उतसकता होती सर सागत होत खानानी िशवाजी राजाची मान बगलत दाबली आिण लगच महाराजानी उज ा हातानी िबचवा तयाचा पोटात खपसला आिण वाघ नखानी तयाचा कोथळा बाहर काढला मग इतर तपशील सागन झालयावर सरानी िवचारल कोणाला काही िवचारायच आह काय आिण

अहो आ यरम क ान हाथ वर कला तयान िवचारल महाराज मान दाबली जाणयाची वाट का बर बघत बसल तयानी तर खानाला मारायलाच गडावर बोलािवल होतrdquo कड सर एकदम गागरन गल त महणाल वा र िव ान तच साग मग क ा महणाला मला वाटत राजानी शािमयानयात पाउल टाकलयावर खानाला िमठी मारणयाच स ग करन सरळ िबचवा तयाचया पोटात खपसला काही वाट बीट नाही बिघतली सर महणाल अर

यानबा तझ जञान तझयाजवळ ठव अस काही परीकषत िलिहशील तर नापास करील तया नतरचया इितहासाचया तासाला सरतची लट हा धडा िशकवला आिण क ानी पिहली छडी खालली सवयी

माण क ा तवहा महणाला होता महाराजानी सरत लटली ह कस काय बरोबर होत ितथलया

लोकासाठी तर त दरोडखोर होत िशवाजी महाराजाचया कतीवर साकषात महारा ात टीका मासतरानी तयाचया थोबाडीत एक दउन तयाला वगारबाहर घालिवल तयानतर कड सर जवळ-जवळ

तयक तासाला तयाला वगारबाहर ठिवत तया बाहर ठवणया माग कदािचत सवतः च जञान लपवणयाचा हत असावा अस आता वाटत प ल दशपाड एक िठकाणी महणतात शाळत मसताराना थम नाव कोण दत ह पिहलया ओिवची किवय ी कोण ह शोधणया इतकच कठीण आह पण आमचया शाळतलया सवर िशकषकाना टोपण नाव दणयाचा मान एकमव िव ाथयारचा होता िनळकठ जगताप ाचा दोन एक वषारतच तयान सवर िशकषकाना टोपण नाव िदली होती चा रा कड चा तयानी डकराचा कल होत पाढर कस कस अिण पाढरी िमिशवालया काळयाक ठाकर सराना िनगिटव ल जोशी बाईना गजगािमनी एक पाय आखड असललया सावरकर सराना तमर लग बारीक असललया रहाट बाईना सका बोिमबलrdquo आखड नाक वालया शड बाईना शपरणखा गिणताच घार मासतर तघलक तर िहदीच हमीद खान महणज चगझ खान ा असलया उप ापामळ क ा सगळया मलाचया गळयातील ताईत होता तयाचया कडन काही तरी गमतीदार ऐकायला िमळल महणन मल सतत तयाला गराडा घालन असत मल तयाला वचकन ही असत कारण हा शबदानी कोणाचा कोथळा कधी काढील ाचा काही नम नवहता माझयालखी क ा हशार िव ाथ होता पिहलया पाचात यत नवहता तिरही आिण पािहलया पाचात यत नवहता ाच मखय कारण महणज तयाच हसताकषर आमहाला िहदी िशकवणार हमीद खान सर महणायच ldquoबोडारचया परीकषत तला सवतःचा पपर सवतः तपासावा लागल अर जर चकन-माकन डॉकटर

झालास तर कमपौनडरला कवा किमसटला दखील तझ अकषर कळणार नाही महणज मग पशट खलास आप िलख खदा बाच कठला इि लशचया सरानी हातावर मारन अकषर सधरवणयाचा असफल य कला तवहा क ाच उ र होत सर मला मारणयानी जर अकषर सधारत असल तर मला दहा हजार वळा माराrdquo हसताकषर खराब

असलयामळ तयाला कमी माकसर पडत गिणताचया पपर मधय मधलया सट स गाळतो महणन माकसर कमी मी जर कधी महणालो िक क ा जर अकषर सधारशील तर लका पिहलया तीन मधय यशील तयाच उ र अस माकसर आिण जञानाचा काय सबध मला कठ मोठ झालयावर पसतक िलहायच आह आिण जर िलहाव लागल तर मी टायिपग िशकन वाढतया वया बरोबर तयाची अ ल ही वाढत होती पण ती वाढ िवधवनसकत कड जात होती तयाच वाचन भरपर होत तयामळ तो तयाचया वयाचया मानानी फारच वरचया लवल वरच बोलायचा तयक िवषयातील बारीक-सारीक दोष तयाला नमक िदसत होत इि लश ब ल तो महणाला होता- इ जी िवषयात नापास होणाऱयाची सखया जासत असणयाचा कारण आह ा भाषतील बाराखडी अर एच मधय ह नाही आिण डबलय मधय व नाही परत सी पासन कधी स तर कधी क आिण जी पासन कधी ग तर कधी ज मल ग धळणार नाहीतrdquo िहदी ब ल महणायचा दरदशरनची िहदी आिण िसनमातली िहदी ात िकती फरक आह दरदशरनची िहदी ससकतो व आह तर िसनमातली िहदी उद धभाव आह आिण आपण जी िहदी बोलतो तीच दरदशरन वर का बोलत नाही मराठी ब ल ही तयाच मत एकदम वगळ होत तो महणायचा पणया-मबईचया लोकानी मराठी भाषची मजा खराब कली आह खाणया- िपणयाचया

ाखया बदलतात आह चहा िपणार काय चया ऐवजी चहा घणार का िवचारतात चहा घउन काय करायच यायाचाच ना तसच ldquoनवहताrdquo ह श आिण ldquoवहताrdquo ह अशधद भाषा िह शधद कवा अशधद नसत गावाकडील लोक जी भाषा बोलतात ती शहरातील भाष पकषा वगळी बोली असत ती अशधद नसत जञान राची मराठी िशवाजी राजाची आिण आजकालचया सससकत लोकाची भाषा एक असली तरी बोली वगळी आह आजचया लोकाचया नजरत ह लोक गावडळ ठरतील

गणशोतसवात आमचया लहानपणी खर-खर सासकितक कायर म होत असत कीतरन ाखयान भजन जादच योग नकला सगीत- सधया अस िविवध कायर म होत अशया कायर मातन बरीच करमणक आिण जञान आपसकच िमळत अस एकदा रामायणावर एक कीतरन होत आमही तवहा १३-१४ वषारच अस चागल दोन तास कीतरन झालयावर क ानी कीतरनकार बवाना काही िवचारल -सीता सगळ मोह आिण राजशाही आयषय सोडन आपणहन रामा बरोबर वनवासाला गली होती मग ती सोनयाचया हिरणाचा ह का धरील ितला काय मािहत नवहत िक सोनयाच हरीण नसत काय रामालाही मािहत नवहत िक सोनयाच हरीण नसत त राम तर फार बलवान होता मग तयानी बालीला लपन का बर मारल तो अधमर नवहता कायrdquo रावणाच वडील ा ण होत मग रावणाला मारलयान रामाचया हातन ा ण हतयच पातक घडल की नाहीrdquo रामान सीतला अ ी परीकषा ायला लावली हा ितचयावर सशय असलयामळ काय एका धोबयाचया बोलणयावर सीतचा तयाग कला ह कस काय बरोबर ा सवर गो ी ल यात घतलयावर रामाला दव कस महणाव ाचया सरब ीन बवा अगदी सदर झाल सवर लोकासमोर तयाची फिजती झाली नवह अपमानच झाला आयोजकानी क ाला बाजला घवन चागल झापल पनहा ाखयातयाला कधीही िवचारायच नाही ाची तबी िदली वयाबरोबर तयाचा हा आ सताळ पण वाढत होता तयानतरचया एका वष महाभारतावर एका चागलया PhD माणसाच ाखयान झाल आयोजकानी आधीच क ाचया मसकया दाबन ठवलयामळ लोकासमोर ाखयातयाची फिजती नाही झाली पण तरीही क ानी तयाला गाडी जवळ गाठलच आिण ाची सरब ी सर कली कसानी वासदव आिण दवकीला एका कोठडीत नसत ठवल तर कषण-जनम कसा झाला असता कषण जर शर-वीर दव होता तर ारका सोडन का पळाला जर महाभारत इितहास आह तर सवर पाडवाच व अनय महारथ च जनम अनस गक का बर जर ासा पासन िनयोग पधधतीन धतरा पाड आिण िवदर ाचा जनम होव शकतो तर कतीलाही िनयोग पधधतीन पाडवाचा जनम घडिवता आला असता सयर अन वायची काय गरज होती एका माणसाला कदािचत अनक बायकापासन १०० मल होतील पण एका गाधारीला शभर प कस महाभारतात रामाचा उललख नाही आिण उगीच हनमानाला का बर घसवल कषण य ात खोट का बर वागला कणर दशाषन आिण दय धन ाचा मतय अनितक नवहता जय थाला कपट करन का

मारल ldquoहिसतनापरच रकषण करणयासाठी पाडवाना मारण जररी होत मग भीषमानी पाडवाना का बर नाही मारल अश िवचारताना सरसवती तयाचया िजभवर थमान घालत अस तयाचया चहऱयावर एक िवलकषण झळाळी यत अस तयाचया अशया शबदाचया माऱया समोर भलया- भलयाची बोबडी वळन जात अस असाच एकदा गणशोतसवात शोल बिघतला मी आमचया प मधय शोल एकसपटर

होतो क ान िवचारल िक शोलत सगळयात किवलवाण करकटर कठल मी महणालो िक आधळा रहमान चाचा कारण तयाचया तरण मलाला गबबरनी मारल घाट महणाला ठाकर कारण तयाच हाथ कापल गबबरन आिण एकजण महणाला िक राधा(जया भादरी) कारण ितच म दोन वळला उधवसत झाल क ाच उ र होत ा सवानी काही न काही चक कली होती पण ठाकरचया नोकराची काय चक होती तयाला ठाकरच सगळ काही बघाव लागायच मला सागा सकाळी-सकाळी ठाकरच ldquoधवनrdquo कोण दत होत कठलयाही िवषयावर अस मौिलक ितपादन करणयात तयाची हातोटी होती क ानी दहावी आिण बारावी साठी अकषर बरच सधारल कारण आता भिवषयाचा होता बारावीला मी आिण तो एकाच वगारत होतो तयाची मोठी बहीण उषा (ती तयाचया पकषा चागल १० वषर मोठी होती) डॉकटर होती अन मोठा भाउ सदािशव इिजिनयर होता (तो पण क ा पकषा ७ वष मोठा होता) तो तवहा बगलोरला नोकरी करीत अस क ाला कलास टसट मधय पकीचया पकी माकसर िमळत तयामळ तयाचया इिजिनयर होणयाबाबत कणालाच शका नवहती बारावीचा िनकाल आला

आिण अघटीत घडल क ाला गिणत आिण किमस ी मधय १०० पकी तयकी ९७ माकसर िमळाल पण िफिजकस मधय फ ५० तयाच महणण होत िक ह फ एका पपरच माकसर आह तयाचया विडलानी खप धाव-पळ कली पण यश नाही आल क ाचा इिजिनय रगचा वश हकला तयाचया सवभावामळ तयाचया ओळखीतलया सवर लोकानी तयाची यथ हजामत कली जण काही सवर जण ाच कषणाची वाट पाहत होत िक कशी ाची मजोरी िजरवायची काही िदवस क ा पणरपण उधवसत होता तयाचया भावानी सािगतल िक त खाजगी कॉलजातन इजीिनया रग िशक पण क ा महणाला मी सवतःचया बळावर िशकन मला कब ाची गरज नाही इिजिनयर नाही झालो तर काही आयषय सपत नाही मी माझा साभाळन घईल काळजी कर नका मी इजीिनया रगला आलो आिण क ा Bscला गला तयाचया ब ीचया िहशोबानी Bsc तयाचयासाठी हाताचा मळ होत तयामळ तयाला अवातर वाचनासाठी फार वळ िमळत होता तयाच सामानय जञान असामानय होत होत आिण ा जञानामळ (हा ाला दिनयादारी महणत अस) तयाची इतर लोकाब ल त अितसामानय आहत अशी समजत झाली आमचया िबलड ग मधलया आिण आळीतलया तयक िव ाथयारला तो सकॉलर महणत अस आिण ाला समानाथ शबद पढतमखर आह अस ठासन सागत अस तयाचया लखी एक तो सोडला तर आमहाला दिनयादारी कळतच नवहती आमही कॉलजात िशकत असताना चार फार महतवाचया दशावर दरोगामी पिरणाम करणाऱया घटना घडलया पिहली बोफोसर ाचार करण जयात ख पत धान राजीव गाध वर लाच खालयाचा आरोप दसरी शाहबानो करण की जयात ससदनी स ीम कोटरचा नयाय-िनवडा बदलला ितसरी महणज बाबरी मिसजदच टाळ उघडन िशलानयास करणयाची परवानगी िदली आिण भरीस भर महणन िक काय मडळ किमशनचया िशफारसी मजर कलया आमहाला ा सगळया गो शी घण-दण नवहत आमचा अ यास आमची वाट लावायला पर होता तवहा क ा आमहाला महणाला होता साल हो तमच मजा करणयाच िदवस सपल ाचार आता िश ाचार होणार तमचया पसतकातलया चागलया-वाईटचया कलपना बदलन टाका ा दशात जाती-धमारचया नावावर फट पडणार पढ ा भावचा मलगा माझया मलाबरोबर एडिमशन साठी भाडणार आिण मसलमानाची दाढी करवाळत सरकारच हात िझजणार पण तमही सकॉलर लोक ा गो ी पसतकात िशकवलया जात नाहीत मग तमहाला कशया कळणार िव ापीठातलया तयक वाद-िववाद सपधत तो िहरीरीन भाग घत अस बरच वळा िजकत ही अस दरदशरन वर ि झ टाइम नावाचा कायर म होत अस तयात ही तयान भाग घतला होता आिण दसर बकषीस िमळिवल होत पण तयाचा अित बोलाणयाचया सवयी पाई लोक तयाचयापासन दर राहत असत

क ाचया तडाखयातन मली दखील सटत नसत ी-म ी ा िवषयावर एकदा वाद सर होता क ा मल ना उ शन महणाला -तमहाला सवतः बदी बनन राहायला आवडत एकीकड परष dominate करतात महणन ब बलता आिण साथीदार मा dominating िनवडता मला सागा तमचयापकी िकती मली सवतः पकषा कमी िशकललया सवतःपकषा कमी पगार वालया घरची जवाबदारी असललया मलाशी ल

करायला तयार आहात अर परष जर सगळयाच बाबतीत तमचया पकषा वरचढ असल तर तो dominate करणारच तमहाला बस मधय जागा िदली नाही तर ी-दािकषणय सपलयाचया ब बा मारता फशनचया नावाखाली सवतः तग कपड घालता आिण comment करणाऱयाला चीप िनलर महणता तग कपड आमही बघाव महणन घालता ना मग लाजता कशाला तमहाला जर तोकड कपड घालायच आहत तर मग मवालयापासन सव-रकषणासाठी जडो कराट िशका आिण कणखर बना पण नाही उनहात गलयात तर काळया होणार आिण ल ाचया बाजारातला भाव कमी होणार महणन मग खळ िह नको अमिरकत िशकणाऱया मलानी इ जीत िश ा िदलया तर चालतात पण आमही आमचया दशात आमचया रा भाषत िश ा िदलया तर वर आमही अससकत िनलर दशी भाषतलया िश ा

इ जी पकषा जासत strong वाटतात हा काय आमचा दोष आह दट पी धोरण सोडा खबीर वहा आिण मगच परषाचया नावानी शख करा अर वािघणी सारखया वहा सवतः चया िपललाना सवतः खाउ घाला मग बघा कोण परष तमहाला dominate करतो त उगाच पटला चन आह महणज काय उ यानी मताणार िक काय अशया वळला क ा आपल नीळकठ जगताप ह नाव साथर करीत अस तयाचया कठा तन तयक शबद जण काही िनळा होवन बाहर पडन जगाला ताप दत अस १९-२० वषारचया वयात तयक मलाचया मनात मल ब ल एक सो ट कॉनरर असतो आमचया काळी बऱयाच नशीबवान मलाना गलर स ही होतया (आजकाल सगळयाचया असतात आिण नसलया तर आजकाल तमहाला तयातल समजतात असो) पण क ाचया अघोरी जीभमळ तयाचया वाऱयालाही कणी मलगी उभी रहात नस आता आमचा ीरग कदम एका जरा सावळया खातय-िपतया घरचया तिमळ मलीचया मात पडलयाबरोबर हा तयाला महणाल होता ही िहड बा तला कशी काय आवडली र कवी मनाचया रव गोडबोलला तला लका ह कोबीच फल गलाबाच कस काय वाटल आिण चषमवालया मोद दशपाडला िह समन नाही र फलन आह अशया अनक अनावशयक िपका टाकीत अस तयामळ बरच पिरवार वाल मल तयाचया आिण मग महणन आमचया सारखया अकला िवथ कला मलाचया दर राह लागल आमहाला ाची खत वाटत अस पण हा प ा महणायचा अर ा वयात सगळयाच मली छान वाटतात खास करन तमचया सारखया सकॉलर इिजिनयर लोकाना तमचया कॉलजात सदर मली नसतात जी िमळल ितला तमही पटवता मग ितचा सवभाव छान आह ती फार समजदार आह ती नौकरी करणार महणज मग सटनडडर ऑफ िलिवग वाढणार वगर सारख िहशोब माडता आिण शवटी आयषयाचया मधयावर लोकाचया सदर बायका बघन कोरड उसास टाकता आिण ा मलीही हशार तयाना िदसायला जरा बरा मलगा िदसला िक ा तयाला हळच चढवतात मग तमचा इगो चा पतग उच उडलयावर तमही अलगद फसता तयाना एक चागला कमावता नवरा फकटात िमळतो आिण घरच िह खशrdquo मली काय कवा चाळीशीचया बायका काय हा एखादा कषणीय सथळ िदसल की नाथा कामत सारखा लगच (पण खवचट) कॉमट करायचा एखा ा चाळीशीतलया बाईला खडहर बता रह ह इमारत बलद थी कवा ा ठाणाचा कटपीस कसा असल १४-१५ वषारची मलगी असली तरसावधान बाधकाम सर आह ा आिण असलया बोलणयामळ क ा फारच िसधद (क िसधध) होता कॉलजच त मतरलल िदवस पख लावन उडन गल आिण आता पढ काय हा य य क ा समोर उभा ठाकला तयानी IAS ची तयारी सर कली मी तवहा तयाला महणालो ldquoतला जर तझया त डावर ताबा नाही िमळवता आला तर मा नोकरीत तला फार ास होईलrdquo पण तयानी उलट मीच जर बॉस असलो तर माझयवर कोण वरताण होईल आिण नोकरीत आपण आपला काम चोख कल िक कोण कशाला माझया आड यणार आह अस महणन नहमी माण मला झटकन िदल मरी मग िक एकिह टाग हा तयाचा सथायी सवभाव झाला होता बरच वळला मला पडायचा िक आपलया घरच लोक आपण इिजिनय रग िशकत असनही आपलयाला नको इतक जञानामत पाजत असतात पण क ाचया घरच ाला काहीच कस नाही समाजावत नशीब दसयादा क ाचया आड आल तयाचया विडलाचा एक वाहतक अपघातात मतय झाला आधीच भावाची मदत नाकारलयामळ तयाला ताबडतोब पोटा-पाणयाचया उ ोगाला लागण जररी होत तयात वाचन भरपर असलयामळ तयानी प कार होणयाच ठरिवल तयाच मखय कारण तयानी सािगतल पपर मधय काम कलयावर मला सतय िलिहणयाची मभा असल परत ितथ मला बढतया िह लवकर िमळतील आिण एकदा मी ८-१० वषारत सपादक झालो िक मग मी माझी मत जनत समोर माडन जन जागरणाच काम करीन मी जवहा तयाला िवचारल िक ा नोकरीत अस िकती पस िमळतील तवहा तो महणाला

माझया परत िमळतील आई साठी बाबाची पनशन आह मी िवचारल आिण उ ा मल-बाळ होतील तयाच काय तो उ रला पत कपत तो कय धन सचय पत सपत तो कय धन सचय मी नहमी माण माघार घतली प कार झालयावर तो अगदी चौफर िलह लागला तयक िवषयावर आपली परखड मत माड लागला तयाची गती िह चागली होती अगदी तीन-चार वषारत तो चीफ िरपोटरर झाला होता पण ा वाटवर तो श िनमारण करत होता शहरातील भखड मािफया काळा बाजार करणार ापारी गड-मवाली अस अनक श िनमारण झाल होत आधी तयाला दम दणयात आला होता पण तो बधत नवहता मग तयाला िपटणयात आल तवहाही तो महणाला होता अर महातमा गाधीनाही आि कत मारल होत महणन काय तयानी लढा थाबवला ा सगळया धम ीत तयाचया पपरचया मारवाडी मालकाची मलगी िसमता का कोण जाण पण तयाचया मात पडली ती घरची ीमत होती तयामळ ी मधलया ािलटी बघा ा अस ितच मत होत ितन कदािचत असा स ा रोक-ठोक माणस आधी न बिघतलयामळ ती तयाचयावर भाळली होती ाला िह ती आवडली होती ानी महण ितला सािगतल होत की जर आपल ल झाल तर तला माझया घरी राहाव लागल मी घर-जावई होणार नाही तयानी ितला पणर कलपना िदली होती पण ती ाचयासारखीच खमकी होती आिण पढ-माग बापाची सगळी इसटट ितचीच होती ितच वडील पण ा ल ासाठी तयार नवहत एकतर ीमत मालक-मधयमवग य प कार हा भद परत मराठी-मारवाडी हा दसरा भद बर तीच वडील ाला नोकरीतन काढ शकत नवहत कारण तयाच काम अतय म होत आिण तयाचया िचमट आिण गालग ा सदरामळ पपरची िवि ही छान होती एक िदवस िसमतानी आतमहतयचा य कला तवहा ितच वडील जबरदसतीचा रामराम महणन तयार झाल ल ानतर दोन वषारत तयाला जळ झाल एक मलगा एक मलगी माधव-मिजरी आता क ा सब-एिडटर झाला होता तवह ात एका िति त राजकीय घराणयात एक सशयासपद मतय झाला क ानी आपलया पपर मधन तो मतय खनच होता ह जवळ-जवळ िस कल आिण तया घराणयातलया एका ीकड सशयाची सई वाळवली पण ाचा पिरणाम मा िवपरीत झाला पपर साठी कागद आिण शाई साठीची सरकार कडन िमळणारी सबिसडी बद झाली पपर नकसानीत आला आता पपर बद करायची पाळी आली पपर बद होउ नय महणन क ानी नोकरी सोडली तयाच समारास दशात खाजगी नयज चनलसला सरवात झाली होती क ा एका चनल मधय रज झाला क ाचया आधी तयाची खयाती चनल पयत पोहोचली होती तयामळ तयाला कमरा समोर जाउ ायच नाही ह अगोदरच ठरल होत क ाचया वा ाला मजकर तयार करणयाची जवाबदारी होती दोन-तीन वष तयानी तयानी फार अफाट कलपना तयान नवीन मालकाला सचवलया पण तया राजकीय दष ा परवडणायार नवहतया तयामळ तयक वळला तयाचा िहरमोड होत अस िसटग ऑपरशन च पवर सर झाल आिण क ाला पनहा नवीन जोश आला पपर मधय काम करताना तयाला बऱयाच लोकाब ल िवशष मािहती होती आिण तयानी ब ा धडाची करण िसटग ऑपरशन

ार बाहर आणयाचा िन य कला पिहलया ऑपरशन मधय तयानी गावाकडलया ीचा वश घउन एक मडदा हॉिसपटल मधय ए ीत कला हॉिसपटलनी तयाला माम बनवणयाचा य करताना १

लाख रपयाच िबल िदल तयानी डथ सरटीिफकट दाखवन सगळा सावळा ग धळ बाहर काढला चनलची िस ी वाढली मग तयानी आिण एक राजकीय िसटग ऑपरशन कल तयात गलली त िदलली पयतच घोटाळ तयाचया हाती आल अनक मोठ मास गाळला लागल पण चनलनी िदलली राकडन पस खालल आिण करण दाबन टाकल सतय ही पसवालयाची मालम ा आह ह तयाचया धयानात आल

क ावर ा करणाचा फारच जासत ताण आला आिण ाच पडसाद तयाचा खाजगी जीवनात

उमटायला लागल नाही महणायला आधीही घरात तो िहटलर सारखाच वागत अस मलानाही तयान कायम दहशती खाली ठवल होत पण पिरिसथती खराब होत गली चनलनी तयाला नोकरीहन काढल तरीही िननावी नावानी कठलया न कठलया पपर मधय गलली त िदलली घोटाळ छापन आणत होता िनराशपोटी तयाच दार िपण वाढल नतयाच गड तयाला आिण घरचयाना धमकावायला लागल तयाची बायको िसमता ा सगळयाला कटाळन गली होती अन हा काही सधारत नवहता शवटी कटाळन एक तपानतर एक िदवस ती मलाना घउन आपलया विडलाचया घरी िनघन गली ितन जाताना तयाला सप पण तयाला तयाचया चका दाखिवलया होतया तयाचा आईन ही िसमतची बाज उचलन धरली होती आज ही सगळी हकीकत कफ नरानी मधय क ा मला सागत होता मला तयाची दया आली होती पण सहानभती वाटत नवहती तयाचया बायकोला समजावणयाची इचछा होत नवहती कारण मी २५ वष तयाला ओळखत होतो आिण क याच शपट सरळ होणार नाही ह मला मािहत होत शवटी मी नहमी

माण िबल िदल आिण आमही कफचया बाहर आलो अचानक एक जीप आमचया जवळ थाबली तयातन ५-६ गड बाहर आल आिण तयानी क ाला ला ा-का ानी बडवायला सरवात कली २-३ िमिनटात तयानी क ाला बश वसथत पोचिवल मला काही कळायचया आत त तयाला अधरमलया पिरिसथतीत सोडन गल मी तयाला गाडीत टाकल आिण ताबडतोब भािटया हॉिसपटलला घउन गलो बरोबर एक तासानी तयाची आई आिण िसमता हॉिसपटलला पोहोचलया तयाचया सहा बरग ा मोडलया होतया एका माडीच हाड मोडल होत एक हाथ मोडला होता थोडकयात तयाचा भगा झाला होता निशबानी डोकयावर कमी मार लागला होता तयामळ जीवाला धोका नवहता डॉकटरानी तयाला पन िकलर दउन झोपिवल होत िसमताचया डोळयाना अ ची सततधार होती तयाची आई मा शात झाली होती िसमता सवतःला उगीचच दोष दत होती मी क ाचया आईला अनक वषर मला जाचत असलला िवचारला लहानपणापासन तमही ाला धाकात का नाही ठवला हा एवहढा मजोर आिण त डाळ कसा काय झाला तयाची आई साग लागली क ाच वडील एकदम सव दयी गाधीवादी माणस होत तयाची अिहसवर फार ा तयामळ मलाना रागावण कवा मार कधीच िदला नाही मलाच कतहल वाढाव तयाचयावर चागल ससकार वहाव महणन त मलाना अनक थोर आिण वीर परषाचया गो ी सागत अितमतः सतयाचा िवजय कसा होतो वगर थोडकयात लहानपणी तो ज काही िशकला त तो िनडरपण बोलायला लागला तयाचया विडलानी तयाला तो खर बोलतो महणन कधी लगाम नाही घातला तयात ाची दोघही भावड एकदम हशार तयामळ लहानपणीपासनच वडील ाला महणायच िक दादा कवा ताई सारख िशकन मोठ वहायच आिण मग बारावीत ाला इिजिनय रगला वश नाही िमळाला आिण तमहा मलाना मा िमळाला ाची सल तयाचया मनात कायम रािहली जवहा जवहा तयाला यश समोर िदसत होत तवहा तवहा छो ा मो ा कारणानी त िमळायच राहन जात अस मी तयाचया आईला िवचारल घरी हा कधी िनराश असायचा का आई महणाली तो िनराश होत अस पण तयामळ िनिष य कधीच होत नस तो िनराशावादी नवहता िसमता सोडन गली तरी तो महणायचा िक ितला ितची चक कळल आिण ती न ी वापस यईल मलावर तो ओरडायचा आिण महणायचा िक तयक काम perfect करायला िशका थो ा वळानी क ाच सासर कषणलाल कपािडया आल त मला महणाल िसमता महणत िक तमही तयाच िम आहात तमही मला उ ा भटाल का सिवसतर बोलायच आह मी महणालो सोमवारची सकाळची ोजकट िरव य मी टग झालयावर मी तमचया ऑिफसला यतो त महणाल त असा कर दीड- दोन वाजता मला िविल डन िजमखानयाला भट आपण ितथच जव मी तयाना महणालो एक िवनती आह क ावर हलला झाला ह तमचया आिण इतर कठलयाही पपर मधय छाप नका

जवणाची ऑडरर िदलयावर कपाडीयानी थट िवषयाला हात घालत िवचारल तमही तयाला कधी समजावल नाही का तयाचया वागणकीब ल मी महणालो गली २५ वष मी यथाश ी य करतो आह पण वाळतन अजन तल िनघालल नाही अपघाताचया िदवशी दखील सकाळी मी तयाला वागणक बदलणयाब ल बोललो होतो पण तयाच आपल मरी मग िक एक िह टाग कपािडया महणाल तला मािहतच आह क ा मला काही खास आवडत नाही त पण माझी मलगी तयाचयावर अपार म करत महणन ितचया साठी आतड तटत र वाटत िक हा सधारावा मी तयाची पि का दाखिवली आमचया गरज ना त महणाल ाचा गर कमजोर आह मी लगच महणालो अहो ाला गरच नाही आिण महणन ाचा असा गरसमज आह िक ाचया पकषा जासत कणालाच काहीही कळत नाही माझया मत

ाचयाकड एकाच गो ीचा अभाव आह ndash िचकाटीचा पशनसचा भ काम करायला जी िचकाटी लागत जी सोिशकता लागत ती ाचया कड नाही थोडकयात हा चस खळायला बसला तर आपली एकही स गटी न गमावता ाला दसऱयाचा राजा मारायचा असतो हा फार गभीर उपसथीत करतो पण मग गमतीदार उ र दउन कवा टोमण मारन मोकळा होतो सोडवीत नाही थोडकयात आमचया प ल दशपाडचया अत बरवा सारख हशा खप िपकिवल पण काहीच काम पणरतवाला नणार नाही पण तयाला उपदश करन काही तो बदलणार नाही जया िदवशी तयाला तोडणयापकषा जोडण वाटल तया िदवशी तयाची नशीब िफरल जवळपास आठव ानतर हॉिसपटल मधन क ा आपलया आई बरोबर थट कपािडयाचया घरी राहायला गलयाच मला आ यर वाटल मी तयाला मबईत असताना तयक वीकडला एकदा भटायच कबल कल ५-६ वीकड नतर मला थोडा फरक जाणवला क ा मला महणाला आयला माझा सासरा चागला हशार आह र आमही रोज चस खळतो पण अजन पयत मी तयाला हरव शकलो नाही पण एक िदवस मी तयाला मी न ी हरवन आिण महातारा उदाहरण िह चागल दतो एक िदवस तयानी एक कळ सोलल आिण मला महणाल- ाला वाटल तव ा सया टोच मग महणाल- बघ िछ िदसतात का मी महटल िक बाबा तमहाला काय सचवायच आह तर त महणाल-िकती सया टोचलया ह फ

कळालाच ठाउक आह पण बाहरन मा कळ पणर नॉमरल िदसत सतय दखील असाच बोलाव महणज जयाला बोलतो तयाला कळत पण चार लोकात अपमान नाही होत एक िदवस महणाल िक एखादी उच इमारत उभारायला पाया मजबत असावा लागतो आिण तयाला यो य तवहढा वळ ावा लागतोच श ला पणर गाडायच असल तर

तयाचया पळन जाणयाचया सगळा वाट आधी बद करा ा लागतात मी मनात महणालो गाडी रळावर यत आह जवळपास तीन मिहनयानतर क ा मला फोनवर महणाला आज रा ी घरी य बायको-मलाबरोबर आिण उ ा स ी घ मी तयाचया घरी पोचलो तयानी एक छोटखानी पाट ठवली होती फ माझी आिण तयाची फिमली जवताना तो महणाला आज माझा पनजरनम झाला अस समज आज मी पिहलयादा बाबाना चस मधय हरवल तीन मिहनयाचया िव ातीत माझया ल यात आल आह िक सगळयात कठीण काम माणसाना हाताळण आह मी मा अधर आयषय लोकाना दखावणयात घालिवल जो लोकाना सोबत घऊन चाल शकतो तोच तयाचा भल कर शकतो मी अधर आयषय फ िनदकाच घर असाव शजारी मधलया िनदकासारख काढल पण आता मी बाबाचा पपर चालवणार आिण सगळया पा याची वाजत गाजत ldquoवरातrdquo काढणार- पण ती पण ती सया टोचन असल मान कापन नवह मला समाधान वाटल िक घोड गगत नहालयो य िदशा िमळाली क ाचया भाषत सागायच तर - तबलल बाथरम मोकळ झाल पकज हडाव pankajhtechnipcom

सौ मज अभय मळजकर

अि त व

त माझ व आह महणतोस त मला जीवन ह अि त व

पटतय का तला माझ जीवन महणज तझ एक व पण त अि त व का एक व रणा व मन याचा सयोग महणज म असत साकारलल व व ि वकारलल अि त व ह दखील असच असत या अि त वात दखील

अजन एक व असत आिण त महणज तझ माझ जीवन असत

सौ मज अभय मळजकर

कातरवळ

कातरवळी एकात असताना हरवल होत सय बब अधारवातलात मज दसल या गलमोहराच ित बब आशचा करण शोधता शोधता टोचला कठतरी काटा आठवण ना आला पर त दर जाता रा चाद यात फरताना व ात मी हरवल व रगात आ यावर त कोणी चोरल नदी काठी चालताना एकल श द पा याच कठ आहत त भाव सरा तालातील गा याच भावनानी बाधली होती क या धा याची ती साखळी तटली फलापासन पाकळी अन ओली झाली पापणी

सौ मज अभय मळजकर

आधार

अवकाळी पाऊस पडताना त मा याकड आली अन एकाच णात त दर दर गली जायचच होत तला त लवकर का नाही आली वादळी अधारात एकटीच सोडन गली माझ िन काय दख यात तला बडायच होत

त याच सखासाठी तर सव करायच होत अधारातही द ान

तला दाखवली होती वाट त मा काजळी क न ितचा कलास घात या कातरवळी

वादळी वारा वाहत होता त दर जाताना िवजचाच तवढा आधार होता

सतीश महा उदय परब

तबला- भारतीय सगीतातील एक वा

मडळी भारतीय सगीत िविवधतन नटलल आह आिण तयाला गौरवशाली परपरा आह

तयात अनक गायन शली व वा कार आहत तयापक एक महणज तबला ब ताश

भारतीयाना तबला ह वा मािहती आह कमान तय य पा न नाही तर ऐकन तरी

मािहती आह कधी नाही तर टी हीवर उ ताद झाक र सनना ताज चहाचया जािहरातीमधय (बरोबर आह

वाह ताज) तबला वाजवताना पािहल असल

तबला ह चमर वा असन त एक ताल वा आह ताल महणज गायन कवा वादनामधय तीत होणा या

कालाच मापन करणयाची यातालवा ाची िन मती आ ददव गणपतीन कली असा परातन उललख आढळतो

ज हा भगवान शकरान ताडवनतय कल त हा गणपतीन जिमनीवरील ख ावर कातड पसरन तयावर हातान

वाजवन शकराचया नतयाला साथ दली

तबला कोणी िनमारण कला ह न सागण कठीण आह कारण तशी ऐितहािसक कागदप कठही उपल ध नाहीत

परत काही जण महणतात प शअन दशातील तबल नावाचया वा ामधय आव यक त बदल करन तबला ह

वा बनल काह चया मत मदग (पखवाज) जब िबचमस काटा तब भी बोला आिण ा तब भी बोला चा

तबला झाला

अमीर ख न सतार तबला िह वा चारात आणली तयान भारतीय व परदशी सगीताचया अनक मफली

भरवलया आिण प शअन इराणी आिण अफगाणी सगीताच भारतीय सगीताशी एक अतट नात जोडल

तबला वादनामधय दोन वा वापरली जातात ती महणज तबला आिण ड गा तबलयाच अग ह झाडाचया

खोडापासन बनवतात तर ड याच घमटाकती भाड िपतळच कवा ता याच बनवलल असत ा दो हीवर

च याचया िनवळीतन बडवन काढलल कमावलल चामड लावतात ह चामड बक याच असततबला व ड याचया

चाम ाचया वरील बाजस मधलया भागावर काळी शाई आिण कोळ याचया भकटीपासन तयार कललया

शाईच अनक गोलाकार थर दतात तयामळ तबला व ड याचया आवाजात नाजकपणा व मधरपणा यतो

सवरसाधारणपण तबला हा उज ा हातान व ड गा हा डा ा हातान वाजिवला जातो परत डावखर वादक ा

जोडीची अदलाबदल करताततबलयाचा वापर साथ सगत महणन शा ीय सगीतात सगम सगीतात भ

सगीतात तसच नतया मधय ही मो ा माणात करतात तबलयाच एकल (सोलो) वादन जगलबदी स ा

लोकि य आहत

तबलयालाही एक भाषा असत आिण तबलयाची भाषा महणज िविश अ र कवा बोल असतात

तबलयावर बोटानी तळ ानी आिण ड गावर बोटाचया अ ानी तळ ानी िविश ठकाणी आघात करन ह

बोल वाजिवल जातात काही बोल ह फ तबलयावर फ ड यावर कवा तबला आिण ड गा िमळन अशा

कार वाजिवल जातात उदाहरणाथर गी ना ता धा त ित ट द क क त ह काही बोल आहत यातील

गी क क ह बोल फ ड यावर वाजिवल जातात ना ता ित ट त ह बोल फ तबलयावर वाजवतात तर

उरलल धा त द ह बोल तबला आिण ड गा िमळन वाजवतात

तबला वाजवताना बोलाची प ता नाद ताल तालाची समान आवतरन (तालब ता) आिण वाजवणयाची गती

(लय) ा गो ना खप महतव असत एकच ताल वगवग या आवतरनामधय वगवग या गतीन वाजिवला जाऊ

शकतो

वाजिवणयाचया गतीच सवरसाधारण वग करण िवलिबत लय मधय लय आिण त लय अस कल जात या

तयक लयीमधय दखील वगवग या गतीन तबला वाजव शकतो उदाहरणाथर िवलिबत लयीमधय

िमिनटाला दहा ठोक त िमिनटाला शभर ठोक ा गतीन वाजव शकतो

लय आवतरन याच गिणत आिण वादनातील स दयर याचा मळ साधन समवर यण ह तबला वादकाच कौशलय

असत अशा कारच िविवध वा ामधय उतक कौशलय असणार खप नामवत असलल आिण नसलल कलावत

भारतात आिण जगभरात आहत त आजच उतक कलाकारही कधी तमचया-आमचयासारख होत सगीत िशकन

आिण महनत करन त उतक बनल

गमतीची गो महणज कोणतही सगीत िशकणयासाठी शाळ माण कमाल वयोमयारदा नसत वयाचया प ाशीत

कवा साठीत िशकणयासाठी िव ालयाच दरवाज बद असतात परत या वयातही सगीत

शाळच दरवाज िशकणयासाठी वागतच करतात सगीत िशकणयासाठी फ आवड दढ-िन य िनयिमत

रयाझ या गो ची गरज असत वळ काढला तर तो सवाकडच असतो आिण आवड असल तर तो

आपोआप काढला जातो (महणन तो आधीचया वा यामधन काढला आह) तर मग याना सगीत िशकणयाची

आवड आह तयानी दढ-िन य िनयिमत रयाझ करन एक य करायला काय हरकत आह

स दप खडकर efMekeAgraveJeCe

neveHeCe iess KegHe keAgraveener efmicroekeAgraveJetve

HegmlekeAgraveeles Oe[s jeefns ceveele Iej keAgraveordfve

peele-Heele JeCeamp-Yeso meieU keAgraveener efmicroekeAgravees

Yeejle ceePee osmicroe DeeefCe ceeleermicroeer efregekeAgraveigravees

meceevelesreges Oe[s neveHeCeeHeemetve efiejJes

meieUsrege efJeregeej ceveele KeesJej copypeJes

HeCe copyer-HejbHeje Deens cnCes peeleerHeeleerregeer

Dejs ceeCetmekeAgraveer Deens ceie efHeAgravekeAgravej keAgravemicroeeregeer

Deelee meceevelesreges Oe[s Gigraves keAgravemes efiejJeesup3ereges

keAgravees[ies Jnesup3ee keAgraveesCelsup3ee microeeUsle yebj peesup3ereges

mebOeer ceeCemeee keAgravemicroeer yej efceUeJeer

copyerHeeFamp ceeCetmekeAgraveer keAgravee meejJeeJeer

keAgraveOeer keAgraveOeer ceeCemeeHesee peeefle DeeefCe HejbHeje ceesthornicircee nesleele

DeeefCe oesve efpeJeebvee nUtrege keAgraveesHe-sup3eele keAgraveleele

Deelee lsup3ee efpeJeebveer ceeIeej keAgravee Isup3eeJeer

Deelee GEcircej keAgraveesCe osCeej ceer njes ie DeeFamp

ceeCemeee ceeCetme cnCetve keAgraveOeer yeIeCeej

regeekeAgraveesjerregsup3ee yeensj HeeT keAgraveOeer igraveekeAgraveCeej

yebo efkeAgraveuicirceele jentve keAgravemicroeer peieeregeer meHeAgraveejer keAgravejCeej

Dejs peie mebtoj Deens yeemesup3eeHets ceer keAgraveesup3e yeesCeej

स दप खडकर

आठवण चा ठपका रोिहत सोनट क ि य िव ाथ िम ानो इटनरशीप सपत आली ना Contdown करता आहात Contdown करतना अगदी वतःला िवचारन बघा िक आत कठ तरी काही तरी सलतय ना इटनरशीप सपतय

कॉलजचया teachersचया कचा ातन सटणार महणन excited तर असलाच पण रोजच िम मि णी आता रोजचयासारख भटणार नाहीत हा िवचारिह मनात घोळत असल ना तमहाला कठला सदश वगर दणया इतका मी मोठा अिजबात नाही पण होणयाचा य करतोय माझया वयि क आय यात मला काही गो नी कायम साथ िदली आिण तयाच गो ी तमहालािह साथ दतील आिण यशाचा मागर दाखवतील महणन फ माझया मनातलया काही गो ी तमहाला सागतो आिण ह करताना आठवण ना उजाळािह दता यईल कॉलज सपलया वर अ यास सपला असा िवचार मनातही आण नका कारण अ यास सोडला िक आपण कालबा य होतो कठलयाही कामात ामािणक पणा ठवा अगदी साध कामिह अस द िकतीतरी सग यतील ज तमचया वरचया स काराची परीकषा घतील असा सग नहमीच कसलया न कसलया तरी मोहात पडणारा असतो पण वतःचया मनाशी ामािणक रािहलात ना िक आपण न च ातन पढ जातो कठलही काम मनापासन करा त न च छान होईल आिण एकदा का आपलयाला कळल ह काम आपण छान कर शकतो मग न आवडणार कामिह आवडायला लागत दवावर ा ठवन सगळ करा महणज तयाचया प रणामाची जवाबदारी तयाचयावर ना खोट अिजबात बोल नका कारण त लपवणयासाठी परत परत खोट बोलाव लागल Research सबधीिह वाचन कायम चाल ठवा महणज कालबा होण टाळता यईल कधी समोरचा माणस कसा िदसतो ाचया पकषा तयाचया अगातलया गणाना आिण कतरतवाला जा ती महतव ा

ा ओळी िवसर नका रप लावणय अभायािसता न य सहज गणाशी न चाल उपाय काही तरी धरावी सोय आगतक गणाची ( समथर रामदास ) तमही आज जगाचया उबर ावर उभ आहात तमचया डोळयापढ गली साड चार वष कशी गली त यत असल ना आिण माझया डोळया पढ अजनही प आह िक सचती कॉलजशी सबध आलया पासनची १२ वष कशी गली आधी िव ाथ महणन आिण मग Lecturer महणन आिण काल िकती भरभर उडन गला ना आिण बरच काही माग सोडनही गला ना

Lecturer महणन जॉईन कलया नतरची 2५ वष महणज एक खप सखद अनभव होता कारण आपलया कॉलज

मधल सगळच िव ाथ िशकषकाचया मनाला चालना दणार असतात तयामळ खप छान वाटल आठवणी तरी िकती काढायचया ना अगदी तमचयावर चड िचडणयापासन ( COPD Lecture ससन म य क टीन म य जाण इआठवतय ना) त आपली व वत सदर दहरादनची ीप खरच अिव मरणीय आह ना दहरादन ीप म य आपली म ी कधी झाली तच कळल नाही आपण दहरादनला असताना भा य ीचा फोन

आलयावार तमही लोक ज ज काय करायचात ना त सगळ आठवन मी आिण भा य ी अजनही खप हसतो तमचयातलया िकती तरी जणानी माझयाशी आगदी वयि क अडचणीिह share कलया मला िततक जवळच मानलत खप छान वाटल तमच मनापासन कलल भावपणर SMS आजही मी जपन ठवलत अगदी मनात खोलात

तमचयातलया िकती जणाचा मी अगदी सगळयाचया दखात पाणउतारा कला असल पण ामािणक पण सागतो माझा उ श खप िनखळ होता त हा िवसरा बर का तमहा लोकाबरोबर research activities करताना िकती िविवध अनभाव आल ना आपलयाला खप िशकायला िमळाल तयाचयातन मला इथ Malaysia म य िशकवताना राहताना ास काहीही नाहीय पण सचती कॉलज ऑफ िफ़िजओ थरपीचया सगळया मलाची खप आठवण यत कायमच तमहाला खालील पक पिहली ओळ लाग पडल (दसरी ओळ नाही बर का ) अशी पाखर यती आिणक मती ठवनी जाती दोन िदसाची रगत सगत दोन िदसाची नाती माझयावरच तमच म कायम ठवल ना प कस वाटल त जरर कळवा डोळयातलया िनधारराचा पारा फटणयाआधीच िलखाण थाबवतो All the best Make our कॉलज Proud Make India Proud तमचा रोिहत rohitrohitsyahoocom

------------------------------------------------------------------------------------------------ ह प मी मलिशयाला आलयानतर सचती कॉलजाचया माझया िव ा याना िलिहलल आह

------------------------------------------------------------------------------------------------

-----------------------------------------------------------------------------------------------------------

सदर सािहतय माझी आई सौवसधरा जोशी िहचया lsquoहसरी पगतrsquo या पसतकातन घतल आह धन ी गोठीवरकर

----------------------------------------------------------------------------------------------------------

सौ वसधरा जोशी

सावधान वाचकहो िनणरय तमही ायचाय महणज मा या ाच उ र िह कथा वाचन झाली िक ायच काय सीमा सदानद सातपत ाचा सतकार वहायला हवा िक नाही िकती साधा आह ह आता सीमा महणज असमािदक वय वषर पचचाळीस उ ोग - पणर वळ खपलली आिण खपत असलली गहणी छद- भरपर मि णी जोडण व ग पा मारण अगदी फोन वर स ा आता सतकार महणज अगदी दहा हजार पय रोख व ीफळ असाच असावा अस माझ िबलकल महणण नाही पण मला तमही िवचारलत िक सतकाराच सव प कस असाव तर मी महणन एखादी छानशी यअर िसलकची साडी आिण पाव भाजी वर थडगार आईस म ीफळाची िह ज री नाही (उगाच खरवडत बसायला) पण काही महणा चागल काम कल िक कौतक ह व ालाच हव हो िक नाही तर तया िदवशी काय झाल नहमी माण आमच िचरजीव सहास व ह (सदानद) दोघही आपापलया कामावर गल दोघाची खाणी डब ा म य माझा सकाळचा वळ धडाधडा गला तयाचया पाठी नाच यात आिण त दोघ गल िक िवखरलल घर आवर यात साधारण पढला तास गला नतरचा वळ कसा माझा अगदी माझा एकटीचा पण साधारण एवढी उसतवारी होईसतो अकरा होतातच

मी अशी छानशी मािसक वाचत बसल होत हातात गरम कॉफ चा मग घरही कस छानस आवरलल एव ात बल वाजली एकटी असताना दार उगाच उघड नकोस सवसत मालाचया मोहात फस नकोस बावळटपणा करशील फरीवालही फसवतात अलीकड- इित सदानद आमच ह नावा माणच खरच नहमी खशालचड सारख आनदी असतात एकदा पसा आणन घरात िदला िक सपली काळजी अस तयाच असल तरी दररोज वडी बावळट तला काही

कळतच नाही िह कवा अशीच वाकय अगदी नमान सधी िमळाली िक मला ऐकवतात िह गो आमचया खानदानातच आह महणा ना महणज बायकाना वडया बावळट ठरव याची कारण आमच सप स ा अशीच री ओढतात आई अस नाही ग तला नाही कळणार त अशी कधी पिहली कधी दसरी री ओढतातच

तर दपारी साड अकरा पावण बाराला बल वाजली आज समोरची मीना भाभी घरात नवहती ती गली होती

ितचया माहरी मलाना घऊन आमचया वग म य फ दोन लॉक एका मजलयावर महणज आज मी एकटीच

होत मजलयावर नहमी सारख दर उघडल मला वाटल कॉलज सटडट असतील मसना जौरा हवाय का (ह

कॉलजला जायच सोडन ह असल धद का करतात हा मला नहमी पडतो) नाहीतर सलस गलर ह नवीन

याच महणन ग यात पडतील पण नाही मा या समोर होतया दोन गजराथी बायका

शजारचया घराकड बोट दाखवन ितन िवचारल तमारी बाजवाली कया गयी मला गजराथी कळत पण बोलता मा यत नाही मी कोण मीना भाभी अस महणताच ती महणाली तमारी बाजवाली मीना बन मारी बनपणी छ मग मी तयावर िमनाभाभी मायक गयी ह ४-५ िदन क बाद आयगी अस अगदी खर खर उ र िदल दोघ ची आपसात हळ आवाजात काहीतरी चचार झाली मग हातात छान मो ( ीमती वाटाव अस) पाक ट काढन ती महणाली शादीका इनवहीटशन दन का था आप जरा दगी कया आता शजारचया भाभीची कोणी म ीण ितला बोलवायला आली तर त िनम ण यायलाच हव काही शजारधमर आह िक नाही मी लगच महटल हा हा ज र दगी मी त हातात घताना पढच जाळीच दर उघडल आता काय खा ी झाली होती भािभचया कोणी म ीणच तर होतया तयातली दसरी महणाली थोडा पािन िमलगा कया मलाच माझी लाज वाटली मी दोघ ना आत बसायला बोलावल पखा स होताच आत जाऊन दोघ ना नवीन कलल कोकम सरबत लासातन घऊन आल बरोबर थोड पाणी स ा तहानला आधी पाणी हव महणन एव ा पाच सात िमिनट तया बाहरचया खोलीत बसलया होतया दोघी पाणी सरबत यायलया तमही कठन आलात अस मी िवचारलयावर अगदी भािभचया माहर जवळचच गोरगाव नाव सािगतल चागली चार पाच िमिनट झाली असतील तव ात तयातली एक महणाली अजन आमहाला बरीच बोलावणी करायला जायच आह तव ात दसरीन सवताची साडी बघन ितला महटल साडीला घाण लागली आह िहचयाकड धऊन घऊ का खरच ितचया छान साडीला काळा िचखला सारखा डाग िदसत होता मला ती महणाली ऑ टी मी हा डाग जरा तमचयाकड धऊन घऊ का मी हो महटल ितला बाथ म दाखवल आता बाहर दसरी बाई अन मी बोलत बसलो होतो पण मला काहीतरी वगळच जाणवल अतमरनान सािगतल िक काय कणास ठाऊक पण एव ा वळ मा या घरात घडत असलल रामायण आधीही कठतरी घडलया सारख वाटल णाधारत आठवल गलयाच मिह यात िवजन फोन वरील ग पात सािगतलली ितचया नातवाईकात घडलली चोरी त सवर झाल होत बो रवलीला नीना िवजची सकखी मावस बिहण दपारी अगदी एकटी घरात तया िदवशी समोरचा लॉक नमका बद त गल होत कठतरी ल ाला बल वाजली नीनान दार उघडल दोन बायका अगदी छान

काजीवरम सा ा नसन कानात िहऱयाची कडी ग यात दािगन कसात कदब घातलला नीनाला महणलया तया तमचया समोरचया बा ना इनवीटशन ाल का तयात नीनान नाही मह याचा यतोच कठ नीना महणाली हो ज र दईन पाक ट हातात दताना तयातली एक नीनाला महणाली जरा पाणी ाल का यायला नीनान दोघ ना पाणी िदल तयातली एक महणाली आमहाला अजन बरीच बोलावणी करावयाची आहत बराच वळ जाईल मी जरा toilet जाऊ का

ात ही िननाला गर वाट यासारख काही नवहत तयामळ नीना सहजच महणाली हो हो जा ना मग एक toilet ला गली आिण दसरी िननाशी ग पा मारीत होती थो ाच वळात ती आतली बाहर आली आिण नीनाला महणाली अहोतमचा नळ िबघडला आह का बदच होत नाहीय नळ सोडलला होता पाणी उघ ा दारातन बाहर यत होत नीना सार या गिहणीला ह चालण शकयच नवहत

मगापयत नळ अगदी विसथत होता आिण आ ाच काय झाल नीनाला पडला नीना लगच उठली नळ खाली असलयामळ वाकन बद करायला बघत होती तव ात तया दोघी सराईत सशीि त भाम ानी ितला मागन च आत ढकलली आिण बाह न सरळ कडी घातली नीना िबचारी सडासात अडकली सवताचया घरात दोघ नी घर धतल ितच

नीनाच ओरडण तया छो ा िखडक तन एक जाऊन कणी यण कठीणच होत िबचारी नीना दोन तीन तासानी

समोरचया िबलड ग मधलया लोकाना कळलयामळ सटली एकदाची पण चोरी ज बर होती घरात असलयामळ

कपाटाचया िकललया पण कपाटालाच होतया दोघी भाम ाना चागलच फावल

मला सगळ जसचया तसस आठवल घशाला कोरड पडली हाताला कप सटला पण आता डगमगन चालणार नवहत िहममत धरायलाच हवी अशा वळी आतली डाग धवायला गलली चोरटी आता बाहर यईल मला महणल ऑ टीतमचा नळ िबघडला आह का णभर मी स झाल काय कराव तया दोघीही िध पाड उच होतया आिण मी एकटी होत आताचा काळ मा या कसोटीच होता आिण दवाचा होता आिण एव ात फोन वाजला मी लगच ठरवल ा फोनचा फायदा यायचा आललया फोन वर टपन आमच कोणत िबल िकती र म सािगतली जात होती पण मी मा इकडन हलो ह बोला कदम साहब काय िनघालाय महणताय घरी यायला हो पण अजन नाही आला आला िक सागत चौक वर फोन करायला आतली भामटी बाहर आली आिण तससच महणाली ऑ टीतमचा नळ िबघडला आह वाटत बदच होत नाही िननाकड घडललच मा याकड घडत होत बाथ मचा नळ दारापासन चागला तीन चार पावल आत होता महणज मला न ढकलतािह तया सहज क ड शकत होतया

तव ात माझ फोनवरच बोलण ऐकणाऱया दसऱया चोरटीन िकसका फोन था अस मला िवचारल मी

महटल मरा लडका इधर थाना पोलीस सटशनप इनसपकटर ह उधरस फोन था अभी आयगा

माझ बोलण एकन तया दोघी चपापलया एकमक ना नजरन खणा क न उठलया मला महणलया आमही िनघतो दोघी घराचया बाहर गलया मी िन ास सोडला दो ही दार लावली उघडा नळ अगदी सहज बद कला नळाला काही झालच नवहत सा ात दोन चोर ा मा या घरात यऊन गलया होतया ि याही क शात कमी नाहीत ह खरच आह महणा ा ातही आघाडी मारतायत िक काय तया गलया आिण माझा बाध कोसळला मा या घरावरच जीवावरच सकट टळल होत मी ीमती थाटाच त इनवहीटशन काडर उघडन बिघतल त एका होऊन गललया ल ाच होत महणज तयाचा बत माझ घर लट याचा होता मा या घरात होणारी चड चोरी कवळ मा या ग पाचया छदामळ आिण थो ा या चालाखीमळ वाचली होती मी पोलीस सटशनइनसपकटर अशी नाव घतलयामळ व तो घरीच यतो आह महटलयामळ तया घाबरलया आिण पळालया बघा वाचकहोमहणन महटल आज माझा छोटासा घरगती सव पाचा सतकार वहायला हवा िक नको जरी मी वडी बावळट काही न समजणारी असल तरी माझच घर मी वाचवल अस महणताना तसच बरोबर जाऊ द हो सतकाराच काय एवढ पण ा गो ीचा पच तमचया साठी बर का ज बो रवलीचया िननाकड झाल ठा याचया सीमाकड झाल तच कदािचत तमचया घरात स ा होईल तर फ सावधान

_____________________________________________________________________________________________माझ आजोबा ी वा यवलकर या या किवता ऐकतच मी लहानाची मोठी झाल इ जी म य ऑनस िमळवनही याची मराठीची गोडी कधीच कमी झाली याची अशीच एक मला भावलली ही किवता बघा तमहालाही पटतय का अिदती मळ

lsquoमममीrsquo महणोिन कोणी lsquoमममीrsquo महणोिन कोणी आईस हाक मारी मा या मना मराठी ती होय शोककारी श दात सौ य lsquoआईrsquo lsquoमममीrsquoत तच नाही त वड इ जीच सीमाच यास नाही गल जरी िफरगी सोडन दश माझा आई त या िशरी ग तो भार इ जीचा

आई जरी मराठी वदविन lsquoमममीrsquo घई बाळावरी ित या या स कार तोच होई आता इथ lsquoनसरीrsquo lsquoकजीrsquoत बाळ जाई फसव नाव lsquoिकलिबलrsquo ओढन यास नई lsquoथक यrsquo कस महण मी lsquoसॉरीrsquoच हा जमाना आह अजन यथ परक बाड-िबछाना

lsquoबथड हपी ट यrsquo महणताच बाळ आता lsquoमममीrsquoस lsquoजॉयrsquo होई lsquo सगसागrsquo तोच गाता आता िनराजनाची फलवात हाय थ पटन मणब या िवझातच यात अथ कापन कक आता मोठाच बाळ होई कोशात श द lsquoआईrsquo माघार तोच घई रा यात या मराठी कौतक इ जीच िवसराच पज जीण lsquo ॉमीसrsquo अमताच lsquoक-जीrsquoत इ जी या िमळता वश बाळा शाळा नको मराठी लावा तयास टाळा lsquoएिलफट गॉड rsquo होई lsquo ल सगrsquo तोच दई मा या मना मराठी lsquoअ ज टrsquo तच होई

ी वा यवलकर

प ी डॉ काश आमट ा या काशवाटा ा प तकातन घतलला हा उतारा आह ामळ सबिधत लखका या व काशका या कॉपीराईट अिधकाराच उ लघन झाल आह याची मला जाणीव आह पण िह मडळी व याच वशज या

क यामागील माझी भावना समजन घतील अशी माझी आशा आह कारण हा लख मी िस ी कवा अथ ा ीसाठी कलला नसन डॉ आमट ा या कायाची लोकाना क पना यावी हाच ा मागील हत आह िम लद कारकर ____________________________________________________________________________________

या कॉलरा या साथीतील एक सग मना या तळात असा जाऊन बसला आह क तो हटतच नाही एक बाई एका लहान मलाला घऊन आली होती उपचार क यावर सलाईन द यावर त मल जरा सधारल याबरोबर ितन या मलाला आम याकड सोपवल आिण ती लगच िनघन जायला लागली आमचा एक

कायकता ितला हणाला अशी कशी या मलाला सोडन जातस या याजवळ थाब याला पण बर वाटल क जा यावर या बाईन सािगतल कॉलरा या साथीन काल माझा नवरा मला दो ही मलाना लागण झाली हणन याना घऊन इकड िनघाल तर एक मल वाटतच गल याला तसच झाडाखाली ठवन ाला घऊन

आल आता ाला जरा बर आह तोवर जावन याला प न यत इतका क ण सग होता हा आ ही सगळच स झालो कोण कणासाठी रडणार डो यातल पाणीच आटन जाव अशी िह प रि थती अस कसोटीच धीर खचवणार सग खपदा आल पण यामळ इथ कामाची कती गरज आह हही न ान काळात गल पाय माग यायचा नाही ह डो यात प होत यामळ यातनही आ ही एकमका या मदतीन माग काढत गलो टकन रािहलो काम वाढवत गलो

आपल घर

२००१ साली वभव फळणीकर नावा या अकरा वषाचा म य एका दा प यान फार वग या तहन पचवला अगद एका हद गा यात हट या माण तम बसहारा हो तो कसी का सहारा बनो यानी तरा अनाथ मलाना आ ण १३ अनाथ मलीना सहारा दला ह काच घर दल याची राह या खा याचीच नाह तर उ म िश णाची सोय ह आपल घरन कली दरवष मी आ ण माझ कटब अगद आमच ह काच घर अस या सारख ितथ जातो पाऊल टाक या टाक या एक लहान मल हात जोडन नमःकार करत मग पटकन वचार मनात यतो अर अस आप या घर ज हा कणी यत त हा पाथ आ ण मीरा अस हसत

मखान आवभगत करतील ना

कणीह पाहण आल क आपल घर सःथच यवःथापक वजय फळणीकर हसत मखान

ःवागत करतात नवनवीन उपबमाची मा हती दतात नकळत ितथ या मावशी थड पाणी आ ण गरम चहा प यात ठवतात काह णातच आपल घर सग याना आपलस करत फळणीकर आ ण या या प ीन हा पारमािथक उपबम खर तर आपल दख वसर यासाठ या या मलाची उणीव भ न काढ यासाठ दहा वषापव स कला यात याना चड अडचणी हाल-अप ा सोसा या लाग या आ ण अजनह हा खडतर वास स च आह पण कठह खत तबार अप ा नाराजी अ जबात दसत नाह

यथील २६ मलाना ह याच आई-बाबा नसतच शालय आ ण ता ऽक िश ण नाह तर िनरिनराळ कौश य स ा िशकवायची यवःथा करतात यथील औ ोिगक िश ण

किात मलाना सगणक िश ण िशवणकाम ःब न ट ग ऑफसट ट ग ऑ फस

फाईल बनवण िशकवल जात नसतच शालय िश ण नाह तर ा जगात ःवतः या पायावर उभ राहायला िशकवतात एक सजन कत ववान य बन व याच काम ह

फळणीकर दा प य करतात

हा सारा याप जग या यापर न उ म बनव याच काम होत त बढयाच लोका या

आपलक न आ ण मदतीन मदत काय ःव पाची आ ण कशी असावी ाची क पना ौी वजय आप याला दतात पण अ टाहास आमह क वा अप ा ठवत नाह त कडबर

कक प ा दान खार क खोबर ा ह आजवान सागतात

यदा या भट त तर मी चाटच पडलो आता आपल घर म य आजी आजोबा आल आहत

िसहगड पाय यापाशी अजन एक बःतान बसवल आह सौरऊजा छोट शी बाग यात

फळभा या फल एक दभती गाय पारपा रक साधन नसिगक खत योगासन ाथना ह

दवसाच िनयम अगद काटकोर पण पाळल जातात वभवला जस वाढवल असत तस ह पतीप ी ा २६ मलाना वाढवतात या यावर माया करतात सःकार दतात यामळ चकनह मा या िलखाणात क वा कणा याह बोल यात

आपल घरला अनाथाौम कधी सबोधल जात नाह उलट मी हणन क यक

जाणकार आई-बाबानी थोडा वळ तर ितथ जाऊन आपल घर न क पाहाव lsquoितिमरातन तजाकडOtilde ह याची नसती रोजची ाथनाच नाह तर जग याची सक पना आ ण उ श आह नकतच वजय फळणीकरानी एक पःतक दल नाव होत पराजायाकडन वजयाकड वाचल पाना-पानाग णक अगावर काटा आ ण डो यात

पाणी यत world belongs to such people वजय फळणीकर ह एक रणाःथान

आहत

एक सामा जक बािधलक हणन माझ आप याला आवजन सागण आह क

या यासारखी चळवळ खटपट माणस ा जगात आहत या यामळ समाजात एक

स यवःथा आह अशा उपबमाना आ ण माणसाना आपण आप या पर न भरभ न

सहा य कराव त वळ दऊन कवा मलाना िश ण दऊन दल तर उ म आिथक

सहा यास apalagharyahoocom ला ज र भट ा

आप या घरातील घरपणाला बहार यावी आप या आ ण आप या मला या सामा जक

बािधलक या सक पना ःप यात अशी मनात खाऽी बाळगन पढ या वळस प याला

ग यावर आपल घरला न क भट ातथील आजी-आजोबानी आता १६ जणाना राहता यईल अशी गःट हाऊस सस ज कली आह

आपल घर म य आपल ःवागत उ म प तीन होईल ाची फळणीकरा तफ खाऽी असावी फळणीकराचा दर वनी बमाक ००९१-९८५०२२७०७७ ००९१-२५२३२९९ असा आह आपल घराचा चाहता कौःतभ पाठक आ ण प रवार

y~igraveu~v~ibrvbarjfiacute

िच कला- वद पराजप

सौ वसधरा जोशी माउस

एकदा एक उदीर बा पावर सला

पढ मोदक नको हणत रागावन बसला

दवा त ही आहात हण ब ीची दवता

का मला अस मग िनर र ठवता

तम या जवळ बसन मी रािहलो अडाणी

दररोज ऐकतो आर या आिण गाणी

उदरा या शारीन बा पा हसला

माउस हणन उदीर कॉ यटर समोर बसला

एका डो याची आई

एका गावात एक बाई आपलया छो ा मलाबरोबर एका छो ा झोपडीत राहात

होती आपलया मलाला काही कमी पड नय हणन दवसरा एक क न ती काम

करत अस पण या छो ा मलाला मा आपली आई अिजबात आवडत नाही तो

ितचा ितर कार करत असतो कारण ितला एक डोळा नसलयामळ ती भसर दसत

असत आईला तो शाळतही यऊ दत नसतो

एकदा एका काय मासाठी आईला शाळत जाव लागत पण ितला बघन कठ त ड

लपवाव ह मलाला कळत नाही रागाचा एक कटा टाकन तो ितथन पळन जातो

घरी आलयावर तो आईला चड बोलतो कशाला आली होतीस शाळत आता

माझ िम मला िचडवतील मी उ ा शाळत कसा जाऊ तला

एक डोळा का नाही मला त अिजबात आवडत नाहीस वगर

वगर आई काहीही बोलत नाही आपण आईला अ ात ा बोललो

याच मलालाही काही वाटत नाही रागान तो नसता धमसत

असतो आईशी काहीही न बोलता जवतो आिण झोपतो रा ी कधीतरी याला

जाग यत तर आपलया मलाची झोपमोड होऊ नय अशा दबकया आवाजात याची

आई रडत असत पण याचही याला काही वाटत नाही एका डो याचया

आपलया आईचा याला अिधकच ितर कार वाटायला

लागतो या णी तो िनणय घतो िशकन खप मोठ हायच

आिण इथन बाहर पडायच

या माण तो खप अ यास करतो उ िश णासाठी मो ा शहरात यतो

नामवत िव ापीठातन पदवी िमळवतो मो ा कपनीत मो ा ददयावर काम

क लागतो एका सदर मलीशी याच ल होत याला एक मलगा एक मलगी

होत आता याच कटब पण होत कारण ह सदर िच िबघडवणारी एका

डो याची याची आई ितथ नसत तो ितला जवळजवळ िवस न गलला असतो

अितशय सखात असतो

एक दवस याचया घराच दार वाजत दारात एका माणसाबरोबर याची तीच

एका डो याची आई उभी असत ितला बघन याची मलगी घाब न

आत पळन जात तो आधी च ावतो आिण मग वतःला सावरत

ितला हणतो कोण आहस त इथ का आलीस बघ माझी मलगी

तला घाबरली

मी ब तक चक चया प यावर आल अस काहीस पटपटत आई िनघन जात

ितन आपलयाला ओळखल नाही अशा समाधानात () मलगा दार लावन घतो

काही दवसानी माजी िव ाथ समलनासाठी याला याचया शाळतन प यत

परत या गावात जाऊ नय अस वाटत असतानाही तो समलनाला जा याचा

िनणय घतो ऑ फसचया कामासाठी जातोय अस बायकोला खोटच सागतो

समलन पार पडत कठलयातरी अनािमक ओढीन याची पावल याचयाही नकळत

झोपडीकड वळतात दाराला कलप असत शजारची बाई याला ओळखत आिण

एक प दत त प याचया आईच असत तो वाच लागतो मी खप आय य

जगल त याकड आता मी परत कधीही यणार नाही पण त कधीतरी यऊन मला

भटावस अशी माझी खप इचछा आह शाळचया समलनाला त यणार ह कळल

होत पण ितथ यऊन तला भटायच नाही अस मी न ठरवल कारण मला

मािहती आह एका डो याची ही तझी आई तला आवडत नाही मला एकच डोळा

का असही त मला एकदा िवचारल होतस त हा त खपच लहान होतास हणन

मी काही उ र दल नाही पण आज सागत बाळा त लहान

असताना एक अपघात झाला या अपघातात त तझा एक

डोळा गमावलास एका डो यान त सपण आय य कस

जगणार या िवचारान मी हराण झाल आिण माझा एक डोळा तला दला मला

तझा खप अिभमान आह त मला ज बोललास कवा मा याशी जसा वागलास

यासाठी मी त यावर अिजबात रागावलल नाही तझ मा यावर खप म आह

असाच िवचार मी करत कधी काळी मा या भोवती भोवती खळणारा त मला

नहमी आठवतोस

प वाचन मलगा ढसढसा रड लागला जी कवळ

याचयासाठी जगली वतःचा सवात मह वाचा अवयव िजन

याला सहजपण दऊन टाकला ितचयाशी आपण कती िनदयपण वागलो याला

चड पशचा ाप झाला तो आईला मोठमो ान हाका मा लागला पण आता

याचा काय उपयोग होता

मनाच ोक

गणाधीश जो ईश सवा गणाचा | मळारभ आरभ तो िनगणाचा || नम शारदा मळ च वार वाचा | गम पथ आनत या राघवाचा ||१||

सगम अथर- जो गणपती सवर लोकाचा ई र व सवर सदगणानी नटलला आह जो अनािद आह अनत आह जो असखय गणानी य आह व जी शारदा चार वाणीची जननी आह अशा दवतास नमःकार कर या व ौी रामरायाचया मागारन जीवनाची वाटचाल कर या

मना स ना भ पथची जाव | तरी ीहरी पािवजतो वभाव || जनी न त सव सोडनी ाव | जनी व त सव भाव कराव ||२||

सगम अथर- ह सजजन मना त परम राच ःमरण िनतय ठऊन भ ीन वयवहार कर तयामळ तला सहजच ौीकण सनन होतील कपा करतील कारण तो तयाचा ःवभावच आह माऽ त सजजन लोकाना ज आवडत नाही िनदनीय चकीच वाटत तस वाग नको व लोकादरास पाऽ होणार वदनीय अस

आचरण ठव भि पथ महणतात तो हाच

भात मनी राम चतीत जावा | पढ वखरी राम आध वदावा || सदाचार हा थोर सोड नय तो | जन तोची तो मानवी ध य होतो ||३||

सगम अथर- ातःकाळी उठलयावर थमतः ौीरामाच दवाच ःमरण कराव नतर वखरीन महणज तोडान मोठयान lsquoरामrsquo नाम घयाव हा सदाचार नहमी पाळावा सोड नय असा सदाचारान राहणाराच

मनय गौरवास पाऽ होतो धनय होतो

मना वासना द कामा न य र | मना सवथा पापब ी नको र || मना धमता नीती सोड नको हो | मना अतरी सार िवचार राहो ||४||

सगम अथर- र मना द इचछा मळीच उपयोगाची नाही पापी िवचार स ा मळीच अस नय धमारन व नीतीन वागण सोड नको मना हा ौ िवचार अतःकरणात जपन ठव

मना पापसक प सोडनी ावा | मना स यसक प जीव धरावा || मना क पना त नको वीषयाची | िवकार घड हो जन सव ची ची ||५||

सगम अथर- मना कधीही पापसकलप मनात यऊ दऊ नयत नहमी मनात सतयसकलप जागवावत मोह

पाडणाढया वःत व िवचार याची कलपनाही कर नय पापसकलप पापब ी व िवषय-िवकार यामळ लोकात समाजात आपली छीथ होत उपहास होतो महणन नहमी सतयसकलप करावत

hhbrvbarbrvbarbrvbarbrvbarkkparaparaacircacirckkbrvbarbrvbar ==acircacircllparapara ffparapara

कोबी वड सौ काचन मिनष काबळी

सािह य- १वाटी कीसलला कोबी २ वा ा िभजलली चणा डाळ १ इच आल ३-४ लसण पाक या १चमचा हळद िजर ३-४ िह िमर या को थबीर १२ चमचा ओवा मीठ तळ यासाठी तल इ यादी कती- थम कोबी कीसन यातल पाणी काढन टाकाव नतर चणा डाळ आल लसण िजर िमरची एक थोड जाडसर वाटाव त वाटण एका बाउल म य काढन यात कीसलला कोबी मीठ हळद ओवा को थबीर घालन एक कराव व याच छोट छोट गोल वड तळ हातावर थापन तला म य खरपस तळाव सॉस क वा खोब या या चटणीसह खा यास ाव_____________________________________________________________

फल - िबि कटापासन बनवलली चॉकलट सौ शीतल सतीश हा सािह य- १२५ म म का (बटर) २५० म मकिवटीज डायज टीव (McVities Digestive) िबि कट ४ टबल पन कीसलला नारळ ४ टबल पन कोको पावडर ४ टबल पन मध सका मवा आवडीनसार बनिव याची प त १ एका िपशवीम य कवा भा ाम य िबि कट घवन याचा चरा करावा २ एका भा ात म का घवन तो िवतळवा ३ यात िबि कटाचा चरा िखसलला नारळ कोको पावडर मध व सका मवा घाला ४ वरील िम ण एका पसरट भा ाम य ओताव ५ याच छोट लाड वळाव ६ वळलल चॉकलट लाड आवडीनसार कोको पावडर कीसलला नारळ कवा स या म ान सजवाव _________________________________________________________________________

बालशाही सौ शलजा जगदीश िशद

सािह य- २ १२ कप (५०० म) मदा ३४ कप तप (िवतळवन थड कलल) दही १२ कप १२ चमचा ब कग सोडा २ १२ कप साखर तप तळ यासाठी कती- म ाम य ब कग पावडर दही आिण तप घालन घ मळाव साधारण एक तास झाकन ठवाव ३ इचाच समान गोळ क न हल या हातान दाबन ख ा बनवावा तळ यासाठी कढईम य तप गरम कराव गरम झा यानतर गोळ मद आचवर तळन यावत एक दोन वळा पालटन लाल रग आ यानतर बाहर काढन ताटाम य ठवावी साखरम य साखर िभजल एवढ पाणी घालन गोळी पाक बनवावा गस बद क न पाकात तळलली बलीशाही घालावी चार त पाच िमिनट बालशाही पाकम य ठऊन नतर िचम ा या सहा यान बाहर काढन थड करावी थड झा यानतर हवाबद ड यात भ न ठवावी िह बालशाही आठ त दहा दवस टकत टीप- गोळीपाक तयार झाला की नाही ह पाह यासाठी एका बशीम य पाणी घऊन एक थब पाक घालन बघावा गोळी बशी या तळाशी तयार झा यास गस बद करावा

आ दती मळ शवची भाजी सािहतय- २५० ाम जाडी कडक ितखट शव ३मोठ काद जाड िचरलल ७-८ लसण पाक या

छोटा आ याचा तकडा एक छोटा चमचा धन िजर सक खोबर छोटातकडा २-३लवगा ४-५ िमर २-३ वलची सक लाल िमरची ४-५ दालिचनी तकडा थोड तल एवर ट गरम मसाला १छोटा चमचा मीठ चवीनसार कती- तर साठी कादा लसण आल आिण बाक सव मसा याच समान थो ा तलावर चागल परतन याव नतर गार क न थोडस पाणी टाकन िम सर मधन एकदम बारीक वाटन याव १ छोटा चमचा तल तापवन यात ती प ट आिण गरम मसाला )चवी माण (घालन तल सटपयत परतवन यावी नतर यात गरम पाणी घालन पातळ तर सारख कराव ती तर उकळवन यावी एकदम शवटी मीठ घालाव तर थोडी पातळच आस ावी जवायला याय या वळी गरम करताना यात शव टाकन परत उकळाव या बरोबर क ा कादा िलब छान लागत ही तर िमसळीसाठी पण वापरता यत

क या कवा उपज पोह

सािह य-१वाटी तकडा तादळ ( ोकन राइस) frac12 वाटी शगदाण frac12 वाटी चणाडाळ कडीप ा िहर ा िमर या िजर फोडणी साठीndashतल मोहोरी िहग हळद ितखट िजर कडीप ा मीठ चवीनसार कती- तादळ लालसर भाजन याव गार झा यावर िभजवन ठवावत डाळ दाण पण िभजवन ठवावत दो ही ४ -५ तास िभजवाव क या करावया या वळी थम तादळ उपसन ठवाव तल तापवन फोडणी क न यावी यात तादळ घालन छान परतावत तादळ परतत असताना डाळ आिण दाण िजर िमर या कडीप ा मीठ आिण थोड पाणी घालन िम सर मधन बारीक क न याव तादळ परतन झाल क िम सर मधल वाटण यात घालन नीट एक क न याव मग बारीक आचवर झाकण ठऊन क या होऊ ा ा मधन मधन हलवाव वाटल तर थो ा पा याचा िशपका ावा मोकळ झालल वाटल क गस बद करावा कोिथबीर घालन खायला याव याबरोबर दही कवा िलबाच उपासाच लोणच आिण क ा कादा छान लागतो तादळ डाळ आिण दाण ा मळ क या हा पदाथ पण अ होतो

ई-िवशषाक ऋणानबध सपधच उ र-

सपधसाठी ि िच छऽपती िशवाजी महाराज ितभाताई पाट ल रामदास ःवामी प डत भीमसन जोशी िसधताई सपकाळ पाडरग सदािशव सान (सान ग जी) डॉ बाबासाहब आबडकर िनळ फल

लता मगशकर शकर महादवन

ःमता पाट ल सी ड दशमख

लोकमा य टळक ध डराज गो वद फाळक (दादासाहब फाळक) जयत नारळ कर झह र खान

प ल दशपाड मधर भाडारकर ान र म ाबाई िनव ीनाथ सोपानदव ौयस तळपद

नाना पाटकर आशतोष गोवार कर डॉ काश आमट मदा कनी आमट हमत करकर ःवात यवीर सावरकर वजया महता

सिचन तडलकर डबजी झगराजी जानोरकर (गाडगबाबा) मोहन आगाश माधर द त व ठल कामत दिलप वगसरकर वण वामन िशरवाडकर (कसमामज) ज बार पटल सोनाली कळकण रामचि नरहर िचतळकर (सी रामचि) ा मध दडवत सा वऽीबाई फल आ ण

सिचन पळगावकर अशोक सराफ महा मा योितबा फल

महश कोठार सयाजी िशद नरि दाभोळकर शाताराम राजाराम वणकि ( ह शाताराम) सनील गावसकर अतल कळकण इतर छायािच गणशो सव एस ट महामडळाच िच ह शतकर कःती गढ पाडवा गट व ऑफ इ डया आषाढ एकादशी रायगड

क कण र व मबईचा ड बवाला नागपचमी

हता मा चौक पाट मबईकर वट पो णमा

सपधचा िनकाल

थम पा रतोिषक- सतोष साळक

ि तीय पा रतोिषक- शरय परब

ततीय पा रतोिषक- मज मळजकर

_______________________________________________________________

आपला अिभ ाय ज र कळवावा आमचा प ा- Emarathiklgmailcom

-----------------------------------------------------------------------------------------

वदा सतत फलिवल त ही मा या छदा ग थानी मला त ही वदा मी िश य तमचा जसा एकल सदव आशीवाद ा रच या नव का

रिवि जोशीhellip

साजन

इथ रोजच पाऊस िभजतो आरसाच मला पा न लाजतो कठतरी मा या िव डाव िशजतो टोमण सवाच स कशी ग साजन माझा दर दशी ग

खणावतो मला बाहरचा पाऊस मलाही िभज याची खप हौस िपया िवना कशी क मी मौज नटण सवरण नाही आता मनाशी ग साजन माझा दर दशी ग

रोज रा ी िन ला मी झोपवत डो याना एक व दाखवत वतःला ि यतमा या बा पाशात बघत

िवरहान झाल मी वडी िपशी ग साजन माझा दर दशी ग खर साग जरी िवरहाच ढग जमल नभी फलापासन वगळी कशी सरभी नयनात ीतमचीच छबी जरी अतरान दर मनान एकमकापाशी ग साजन माझा दर दशी ग रिवि जोशी

रिवि जोशीhellip पता

लोटली माझी चाळीशी माझी मलाच ओळख नाही फारशी

कशासाठी ज म माझा कोणासाठी ज म माझा

कोणास पस आता शोधात आह मी माझाच पता

मन साभाळ यात गल वय दस यासाठी जग याची लागली सवय

हच का होत माझ ल य अि त व नाही हणन अवध ठरवली जात माझी सा

कठचा हणन काय िवचारता शोधात आह मी माझाच पता

भट यावर दवाला न करल सवाल माझ िवचार का एवढ मवाळ

पािहज त हा झाला माझा वापर पािहज त हा कापल माझ पर वमत नाही हणन का नाकारता शोधात आह मी माझाच पता

रिवि जोशीhellip

ब

मा यातला ब एकदा जाग थ झाला अवती भोवती बघन अ व थ झाला हसाचार आिण आतकवादाच इथ सव बोलबाला

पा न कळल याला म झाल महाग आिण ितर कार कती व त झाला

गणव प ा कती आसान झाला इथ विशला पा न कळल याला जगाचा वहार कती बिश त झाला आ ही valentine ठवल ल ात आिण याचा सदश िवसरला पा न कळल याला इथ स कती या दनकारचा अ त झाला शोध लागला तो इथ याचा िश य आशोकाला पा न कळल याला यथील राजाच मदम त झाला जना या मनात न हता तो पण पिहल यान सजावटीत वतःला पा न कळल याला उठल मी या दवशी ज हा सजावटीतन मनात जाईल हणन पनः िन थ झाला

वि ल िवचार

झोप

कती झोपता हो त ही हा सवरसाधारणता यक घरात रिववारी सकाळी ऐकायला िमळतो

पाठक प रवार हा अपवाद असावा रिववार या सकाळी सिचन या मदानावर खळला यावर आप याला खळायला िमळणार हणन सयार या आधी पोहोचणार पाठकच असणार अजन कोण सवर साधारणता यक प ष आपली आठव ाची अपरी झोप परी कर या या य ात असतो ह ली तर आम या घरात आमची थोरली लक स ा हच सागत असत आज सड आह ना मग मला झोप द ना ग आई डॉ टर आठ तास झोपायला सागतात पण रा ी उिशरा कामाव न यऊन प हा सकाळी ५२० ची न पकडन कामावर जाणारया मबईकरा या निशबी मा ५-६ तासच झोप यत यात मग काही लोक उ या उ याच न म य झोप काढ याच कौश य जोपासतात मी इिजनी रग या दसयार व यारला असताना का ज त िशवाजी नगर हा वास करायचो ा वासात झोप काढ यात मी पटाईत अस तसतर वासात बस या बस या झोप यात माझा हाथ खडा आह एक वळस खोपोली या िम ा बरोबर प याच गणपती पा न पहाट या न न परत यत असताना गाडीत उभ राह याची स धा जागा नस यान नाईलाजा तव समान ठव या या यारकवर जावन झोपलला मी अजनिह िम ा या आठवणीत ताजा आह ता पयर काय झोप ही

मह वाची आिण ती कशी ही आिण कठही पणर करायची (तशी ती कधीही पणर होतच नाही) ल ठर यावर माझा मबई या नचा वास काही काळ वाढला होता (फ ल होई पयतच) या काळात न म य झोपणा या मडळ कडन खप िशकायला िमळाल छो ा छो ा डल या घण शजार या वा या या खा ाचा उशी हणन उपयोग करण सगळ वाशी सकावत असताना माशीला आप या त डावर मनसो आराम करायला दण ब ीशी

दाखवत दपार या जवणात या मथी या भाजीत या दठाची समोर या वा याला दशरन करवण आिण वग वग या सरात गाडी या आवाजाशी पधार करत घोरण अस खप काही याला इ छा झोप घता यत तो सवारत सखी माणस हणनच हणतात क मानिसक ताण कमी

करायचा असल तर ८ तास झोपाव तर मग मा या ि य िम ानो आता पासन पणर ८ तास झोपा zzzzzzzzz

अिमत शलार

चारो या

बागतल िहरव गवत कती छान दसायच

हल या या वा यान दखील त सहजच झकायच

फ िम ही नाहीस आहस तरी कोण त खरा माझीच मा या एकटपणाशी ओळख क न दणारा

कती िविच आह नाही

आपल ओळख नसताना भटण आिण चागली ओळख झा यावर अस एकमकाना सोडन जाण

खप वाटत कधी कधी न ान आय य स कराव आिण आय या या वाटचालीत असच तलाही प हा भटाव

अिमत शलार आशची कनार

सयर दमला आभाळही दमल हळच जाऊन मग दोघही ि ितजावरती टकल स यान मग मा आपल जाळ टाकल सागराला आली भरती स रग उधळीत रवी बसला या या ललाटी

सथ वा याची झळक मद करी मा या मना धद उ ताहाच वार िभनल तनात दाटन आ या उ मदी या लाटा मनात

डोळ होत आससलल कना याव न यणा या पावलासाठी

पदोपदी साथ दणा या मा या सखीसाठी

नतर

सयर झोपला आभाळही टकल आससलल डोळ िनराशन िमटल वाट फटल ितकड चाल लागलत कधी पायाखालची वाळ तडवत तर कधी मनातील अशा िचरडत

जग बदलल मीही बदललो सकट आलीत गलीत पण त काही नाही आलीस

रोज शोधतो मी या कनारी माझी लाडक कनार सोडन गली होती मज ती याच मगजळा या कनारी

Aœmt xelar

6r Asav Maaz 0k 6r Asav Maaz 0k 7o3s p` sudr sureqGaayle jal Tyat pemace gItMaa`se AstIl 0eKyace ptIk ij4e Asel srSvtIca vaswrvel l(mI sOQyaca 6asAsel Jyaca Xvrala AwImansvR jg krel Tyaca sNman JyaCya tejane hvecI hol iwtIne tI Mh`el 2av maZya devaij4e qetIl suq-duq lpDavhol wedwav duraVyaca paDav JyaCya xattene lajel punmcI rjnIp` xOd+pane 6abrel sultan gznIJyaCya sug2ane traI hol pvnVyaPtIne wawavel he ivxal ggn Asavet Aa baba Asavet wa bih`p` sobt hvI jNmajNmacI karwarIn6r Asav Maaz 0k 7o3s p` sudr sureq

0k

7o3s p` sudr sureq Gaayle jal Tyat pemace gIt Maa`se AstIl 0eKyace ptIk

ij4e Asel srSvtIca vas wrvel l(mI sOQyaca 6as Asel Jyaca Xvrala AwIman svR jg krel Tyaca sNman

JyaCya tejane hvecI hol hva iwtIne tI Mh`el 2av maZya deva

duq lpDav hol wedwav duraVyaca paDav

JyaCya xattene lajel punmcI rjnI p` xOd+pane 6abrel sultan gznI JyaCya sug2ane traI hol pvn VyaPtIne wawavel he ivxal ggn

Aa baba Asavet wa bih` p` sobt hvI jNmajNmacI karwarIn

7o3s p` sudr sureq

िनदकाच घर रिववारी सकाळी कफ नरानी मधय मी आिण क ा बसलो होतो झकास िखमा पाव खाउन झालयावर वाफाळलला मसाला इराणी चहा समोर होता क ाची बायको मलाना घउन तयाच घर सोडन विडलाचया शसत बगलयावर रहायला गली होती मला मळीच आ यर वाटल नवहत मी क ाला महणालो कोिकळही काळी अन कावळाही काळा िशवाय कोिकळ आपल अड कावळयाचया घर ात टाकन तयाचया कडन उबवन घत पण तरीही सगळया

जगाला कोिकळ आवडत कारण ितचा समधर मजळ आवाज गाढव िकती मन लावन महनत करत पण तरी तयाचया कपाळी मखरपणाचा िश ा आिण खाणयासाठी उिकरड फकण असत कारण तयाच त ककर शश रकण गली २५ वष मी तला ह समजावतो आह िक राजा जरा कमी कड बोल पण तझया बोडकयात काही ही गो घसत नाही बिफकीरपण तो महणाला एक ल यात घ

ाधधासाठी कावळाच लागतो आिण दट पी लोकाच ा मी करणारच मी कणाचया बापाच खात नाही तयानी सवभावानसार मला ग प कल पनहा एकदा माझया ल यात आल िक ाला समजावताना कपाळमो य करन घणयात अथर नाही तयापकषा गरम चहावर कॉनस ट करण जासत िहताच आह िनळकठ शाताराम जगताप मी जवळपास दहा वषाचा असताना माझया वगारत आिण शजारचया िबिलडग मधय आला एकदरीत माझया आयषयात आला वडील साध सरळ खर गाधीवादी सरकारी खादी भाडार मधय मनजर तयाची आई फार मळ आिण सगरण तयाला एक मोठी बिहण आिण मोठा भाउ होता क ा महणज शडफळ थोडकयात महणज एक स य पिरवार क ा शाळत वषारचया मधय दसऱयाचया नवरा ी दरमयान दाखल झाला होता आमचया शाळत सरानी समजल काय कवा कणाला काही िवचारायच आह काय - अस िवचारणयाची प त होती अशा ाची उ र ही एखा ा अिलिखत िनयमा माण ठरलली मशः हो आिण नाही अशी होती थोडकयात काय तर ग पा बसा वगारत जमल तस िशका नाहीतर मग िशकवणी लावा क ा वगारत आला आिण जण काही वगारला एक नवीन चतनय आल चारद रामराव कड आमहाला इितहास िशकवायच तयािदवशी त अफझलखानाचा वध हा धडा िशकवीत होत मल तनमयतनी ऐकत होती कारण िशवाजी खानाला कधी मारणार ाची उतसकता होती सर सागत होत खानानी िशवाजी राजाची मान बगलत दाबली आिण लगच महाराजानी उज ा हातानी िबचवा तयाचा पोटात खपसला आिण वाघ नखानी तयाचा कोथळा बाहर काढला मग इतर तपशील सागन झालयावर सरानी िवचारल कोणाला काही िवचारायच आह काय आिण

अहो आ यरम क ान हाथ वर कला तयान िवचारल महाराज मान दाबली जाणयाची वाट का बर बघत बसल तयानी तर खानाला मारायलाच गडावर बोलािवल होतrdquo कड सर एकदम गागरन गल त महणाल वा र िव ान तच साग मग क ा महणाला मला वाटत राजानी शािमयानयात पाउल टाकलयावर खानाला िमठी मारणयाच स ग करन सरळ िबचवा तयाचया पोटात खपसला काही वाट बीट नाही बिघतली सर महणाल अर

यानबा तझ जञान तझयाजवळ ठव अस काही परीकषत िलिहशील तर नापास करील तया नतरचया इितहासाचया तासाला सरतची लट हा धडा िशकवला आिण क ानी पिहली छडी खालली सवयी

माण क ा तवहा महणाला होता महाराजानी सरत लटली ह कस काय बरोबर होत ितथलया

लोकासाठी तर त दरोडखोर होत िशवाजी महाराजाचया कतीवर साकषात महारा ात टीका मासतरानी तयाचया थोबाडीत एक दउन तयाला वगारबाहर घालिवल तयानतर कड सर जवळ-जवळ

तयक तासाला तयाला वगारबाहर ठिवत तया बाहर ठवणया माग कदािचत सवतः च जञान लपवणयाचा हत असावा अस आता वाटत प ल दशपाड एक िठकाणी महणतात शाळत मसताराना थम नाव कोण दत ह पिहलया ओिवची किवय ी कोण ह शोधणया इतकच कठीण आह पण आमचया शाळतलया सवर िशकषकाना टोपण नाव दणयाचा मान एकमव िव ाथयारचा होता िनळकठ जगताप ाचा दोन एक वषारतच तयान सवर िशकषकाना टोपण नाव िदली होती चा रा कड चा तयानी डकराचा कल होत पाढर कस कस अिण पाढरी िमिशवालया काळयाक ठाकर सराना िनगिटव ल जोशी बाईना गजगािमनी एक पाय आखड असललया सावरकर सराना तमर लग बारीक असललया रहाट बाईना सका बोिमबलrdquo आखड नाक वालया शड बाईना शपरणखा गिणताच घार मासतर तघलक तर िहदीच हमीद खान महणज चगझ खान ा असलया उप ापामळ क ा सगळया मलाचया गळयातील ताईत होता तयाचया कडन काही तरी गमतीदार ऐकायला िमळल महणन मल सतत तयाला गराडा घालन असत मल तयाला वचकन ही असत कारण हा शबदानी कोणाचा कोथळा कधी काढील ाचा काही नम नवहता माझयालखी क ा हशार िव ाथ होता पिहलया पाचात यत नवहता तिरही आिण पािहलया पाचात यत नवहता ाच मखय कारण महणज तयाच हसताकषर आमहाला िहदी िशकवणार हमीद खान सर महणायच ldquoबोडारचया परीकषत तला सवतःचा पपर सवतः तपासावा लागल अर जर चकन-माकन डॉकटर

झालास तर कमपौनडरला कवा किमसटला दखील तझ अकषर कळणार नाही महणज मग पशट खलास आप िलख खदा बाच कठला इि लशचया सरानी हातावर मारन अकषर सधरवणयाचा असफल य कला तवहा क ाच उ र होत सर मला मारणयानी जर अकषर सधारत असल तर मला दहा हजार वळा माराrdquo हसताकषर खराब

असलयामळ तयाला कमी माकसर पडत गिणताचया पपर मधय मधलया सट स गाळतो महणन माकसर कमी मी जर कधी महणालो िक क ा जर अकषर सधारशील तर लका पिहलया तीन मधय यशील तयाच उ र अस माकसर आिण जञानाचा काय सबध मला कठ मोठ झालयावर पसतक िलहायच आह आिण जर िलहाव लागल तर मी टायिपग िशकन वाढतया वया बरोबर तयाची अ ल ही वाढत होती पण ती वाढ िवधवनसकत कड जात होती तयाच वाचन भरपर होत तयामळ तो तयाचया वयाचया मानानी फारच वरचया लवल वरच बोलायचा तयक िवषयातील बारीक-सारीक दोष तयाला नमक िदसत होत इि लश ब ल तो महणाला होता- इ जी िवषयात नापास होणाऱयाची सखया जासत असणयाचा कारण आह ा भाषतील बाराखडी अर एच मधय ह नाही आिण डबलय मधय व नाही परत सी पासन कधी स तर कधी क आिण जी पासन कधी ग तर कधी ज मल ग धळणार नाहीतrdquo िहदी ब ल महणायचा दरदशरनची िहदी आिण िसनमातली िहदी ात िकती फरक आह दरदशरनची िहदी ससकतो व आह तर िसनमातली िहदी उद धभाव आह आिण आपण जी िहदी बोलतो तीच दरदशरन वर का बोलत नाही मराठी ब ल ही तयाच मत एकदम वगळ होत तो महणायचा पणया-मबईचया लोकानी मराठी भाषची मजा खराब कली आह खाणया- िपणयाचया

ाखया बदलतात आह चहा िपणार काय चया ऐवजी चहा घणार का िवचारतात चहा घउन काय करायच यायाचाच ना तसच ldquoनवहताrdquo ह श आिण ldquoवहताrdquo ह अशधद भाषा िह शधद कवा अशधद नसत गावाकडील लोक जी भाषा बोलतात ती शहरातील भाष पकषा वगळी बोली असत ती अशधद नसत जञान राची मराठी िशवाजी राजाची आिण आजकालचया सससकत लोकाची भाषा एक असली तरी बोली वगळी आह आजचया लोकाचया नजरत ह लोक गावडळ ठरतील

गणशोतसवात आमचया लहानपणी खर-खर सासकितक कायर म होत असत कीतरन ाखयान भजन जादच योग नकला सगीत- सधया अस िविवध कायर म होत अशया कायर मातन बरीच करमणक आिण जञान आपसकच िमळत अस एकदा रामायणावर एक कीतरन होत आमही तवहा १३-१४ वषारच अस चागल दोन तास कीतरन झालयावर क ानी कीतरनकार बवाना काही िवचारल -सीता सगळ मोह आिण राजशाही आयषय सोडन आपणहन रामा बरोबर वनवासाला गली होती मग ती सोनयाचया हिरणाचा ह का धरील ितला काय मािहत नवहत िक सोनयाच हरीण नसत काय रामालाही मािहत नवहत िक सोनयाच हरीण नसत त राम तर फार बलवान होता मग तयानी बालीला लपन का बर मारल तो अधमर नवहता कायrdquo रावणाच वडील ा ण होत मग रावणाला मारलयान रामाचया हातन ा ण हतयच पातक घडल की नाहीrdquo रामान सीतला अ ी परीकषा ायला लावली हा ितचयावर सशय असलयामळ काय एका धोबयाचया बोलणयावर सीतचा तयाग कला ह कस काय बरोबर ा सवर गो ी ल यात घतलयावर रामाला दव कस महणाव ाचया सरब ीन बवा अगदी सदर झाल सवर लोकासमोर तयाची फिजती झाली नवह अपमानच झाला आयोजकानी क ाला बाजला घवन चागल झापल पनहा ाखयातयाला कधीही िवचारायच नाही ाची तबी िदली वयाबरोबर तयाचा हा आ सताळ पण वाढत होता तयानतरचया एका वष महाभारतावर एका चागलया PhD माणसाच ाखयान झाल आयोजकानी आधीच क ाचया मसकया दाबन ठवलयामळ लोकासमोर ाखयातयाची फिजती नाही झाली पण तरीही क ानी तयाला गाडी जवळ गाठलच आिण ाची सरब ी सर कली कसानी वासदव आिण दवकीला एका कोठडीत नसत ठवल तर कषण-जनम कसा झाला असता कषण जर शर-वीर दव होता तर ारका सोडन का पळाला जर महाभारत इितहास आह तर सवर पाडवाच व अनय महारथ च जनम अनस गक का बर जर ासा पासन िनयोग पधधतीन धतरा पाड आिण िवदर ाचा जनम होव शकतो तर कतीलाही िनयोग पधधतीन पाडवाचा जनम घडिवता आला असता सयर अन वायची काय गरज होती एका माणसाला कदािचत अनक बायकापासन १०० मल होतील पण एका गाधारीला शभर प कस महाभारतात रामाचा उललख नाही आिण उगीच हनमानाला का बर घसवल कषण य ात खोट का बर वागला कणर दशाषन आिण दय धन ाचा मतय अनितक नवहता जय थाला कपट करन का

मारल ldquoहिसतनापरच रकषण करणयासाठी पाडवाना मारण जररी होत मग भीषमानी पाडवाना का बर नाही मारल अश िवचारताना सरसवती तयाचया िजभवर थमान घालत अस तयाचया चहऱयावर एक िवलकषण झळाळी यत अस तयाचया अशया शबदाचया माऱया समोर भलया- भलयाची बोबडी वळन जात अस असाच एकदा गणशोतसवात शोल बिघतला मी आमचया प मधय शोल एकसपटर

होतो क ान िवचारल िक शोलत सगळयात किवलवाण करकटर कठल मी महणालो िक आधळा रहमान चाचा कारण तयाचया तरण मलाला गबबरनी मारल घाट महणाला ठाकर कारण तयाच हाथ कापल गबबरन आिण एकजण महणाला िक राधा(जया भादरी) कारण ितच म दोन वळला उधवसत झाल क ाच उ र होत ा सवानी काही न काही चक कली होती पण ठाकरचया नोकराची काय चक होती तयाला ठाकरच सगळ काही बघाव लागायच मला सागा सकाळी-सकाळी ठाकरच ldquoधवनrdquo कोण दत होत कठलयाही िवषयावर अस मौिलक ितपादन करणयात तयाची हातोटी होती क ानी दहावी आिण बारावी साठी अकषर बरच सधारल कारण आता भिवषयाचा होता बारावीला मी आिण तो एकाच वगारत होतो तयाची मोठी बहीण उषा (ती तयाचया पकषा चागल १० वषर मोठी होती) डॉकटर होती अन मोठा भाउ सदािशव इिजिनयर होता (तो पण क ा पकषा ७ वष मोठा होता) तो तवहा बगलोरला नोकरी करीत अस क ाला कलास टसट मधय पकीचया पकी माकसर िमळत तयामळ तयाचया इिजिनयर होणयाबाबत कणालाच शका नवहती बारावीचा िनकाल आला

आिण अघटीत घडल क ाला गिणत आिण किमस ी मधय १०० पकी तयकी ९७ माकसर िमळाल पण िफिजकस मधय फ ५० तयाच महणण होत िक ह फ एका पपरच माकसर आह तयाचया विडलानी खप धाव-पळ कली पण यश नाही आल क ाचा इिजिनय रगचा वश हकला तयाचया सवभावामळ तयाचया ओळखीतलया सवर लोकानी तयाची यथ हजामत कली जण काही सवर जण ाच कषणाची वाट पाहत होत िक कशी ाची मजोरी िजरवायची काही िदवस क ा पणरपण उधवसत होता तयाचया भावानी सािगतल िक त खाजगी कॉलजातन इजीिनया रग िशक पण क ा महणाला मी सवतःचया बळावर िशकन मला कब ाची गरज नाही इिजिनयर नाही झालो तर काही आयषय सपत नाही मी माझा साभाळन घईल काळजी कर नका मी इजीिनया रगला आलो आिण क ा Bscला गला तयाचया ब ीचया िहशोबानी Bsc तयाचयासाठी हाताचा मळ होत तयामळ तयाला अवातर वाचनासाठी फार वळ िमळत होता तयाच सामानय जञान असामानय होत होत आिण ा जञानामळ (हा ाला दिनयादारी महणत अस) तयाची इतर लोकाब ल त अितसामानय आहत अशी समजत झाली आमचया िबलड ग मधलया आिण आळीतलया तयक िव ाथयारला तो सकॉलर महणत अस आिण ाला समानाथ शबद पढतमखर आह अस ठासन सागत अस तयाचया लखी एक तो सोडला तर आमहाला दिनयादारी कळतच नवहती आमही कॉलजात िशकत असताना चार फार महतवाचया दशावर दरोगामी पिरणाम करणाऱया घटना घडलया पिहली बोफोसर ाचार करण जयात ख पत धान राजीव गाध वर लाच खालयाचा आरोप दसरी शाहबानो करण की जयात ससदनी स ीम कोटरचा नयाय-िनवडा बदलला ितसरी महणज बाबरी मिसजदच टाळ उघडन िशलानयास करणयाची परवानगी िदली आिण भरीस भर महणन िक काय मडळ किमशनचया िशफारसी मजर कलया आमहाला ा सगळया गो शी घण-दण नवहत आमचा अ यास आमची वाट लावायला पर होता तवहा क ा आमहाला महणाला होता साल हो तमच मजा करणयाच िदवस सपल ाचार आता िश ाचार होणार तमचया पसतकातलया चागलया-वाईटचया कलपना बदलन टाका ा दशात जाती-धमारचया नावावर फट पडणार पढ ा भावचा मलगा माझया मलाबरोबर एडिमशन साठी भाडणार आिण मसलमानाची दाढी करवाळत सरकारच हात िझजणार पण तमही सकॉलर लोक ा गो ी पसतकात िशकवलया जात नाहीत मग तमहाला कशया कळणार िव ापीठातलया तयक वाद-िववाद सपधत तो िहरीरीन भाग घत अस बरच वळा िजकत ही अस दरदशरन वर ि झ टाइम नावाचा कायर म होत अस तयात ही तयान भाग घतला होता आिण दसर बकषीस िमळिवल होत पण तयाचा अित बोलाणयाचया सवयी पाई लोक तयाचयापासन दर राहत असत

क ाचया तडाखयातन मली दखील सटत नसत ी-म ी ा िवषयावर एकदा वाद सर होता क ा मल ना उ शन महणाला -तमहाला सवतः बदी बनन राहायला आवडत एकीकड परष dominate करतात महणन ब बलता आिण साथीदार मा dominating िनवडता मला सागा तमचयापकी िकती मली सवतः पकषा कमी िशकललया सवतःपकषा कमी पगार वालया घरची जवाबदारी असललया मलाशी ल

करायला तयार आहात अर परष जर सगळयाच बाबतीत तमचया पकषा वरचढ असल तर तो dominate करणारच तमहाला बस मधय जागा िदली नाही तर ी-दािकषणय सपलयाचया ब बा मारता फशनचया नावाखाली सवतः तग कपड घालता आिण comment करणाऱयाला चीप िनलर महणता तग कपड आमही बघाव महणन घालता ना मग लाजता कशाला तमहाला जर तोकड कपड घालायच आहत तर मग मवालयापासन सव-रकषणासाठी जडो कराट िशका आिण कणखर बना पण नाही उनहात गलयात तर काळया होणार आिण ल ाचया बाजारातला भाव कमी होणार महणन मग खळ िह नको अमिरकत िशकणाऱया मलानी इ जीत िश ा िदलया तर चालतात पण आमही आमचया दशात आमचया रा भाषत िश ा िदलया तर वर आमही अससकत िनलर दशी भाषतलया िश ा

इ जी पकषा जासत strong वाटतात हा काय आमचा दोष आह दट पी धोरण सोडा खबीर वहा आिण मगच परषाचया नावानी शख करा अर वािघणी सारखया वहा सवतः चया िपललाना सवतः खाउ घाला मग बघा कोण परष तमहाला dominate करतो त उगाच पटला चन आह महणज काय उ यानी मताणार िक काय अशया वळला क ा आपल नीळकठ जगताप ह नाव साथर करीत अस तयाचया कठा तन तयक शबद जण काही िनळा होवन बाहर पडन जगाला ताप दत अस १९-२० वषारचया वयात तयक मलाचया मनात मल ब ल एक सो ट कॉनरर असतो आमचया काळी बऱयाच नशीबवान मलाना गलर स ही होतया (आजकाल सगळयाचया असतात आिण नसलया तर आजकाल तमहाला तयातल समजतात असो) पण क ाचया अघोरी जीभमळ तयाचया वाऱयालाही कणी मलगी उभी रहात नस आता आमचा ीरग कदम एका जरा सावळया खातय-िपतया घरचया तिमळ मलीचया मात पडलयाबरोबर हा तयाला महणाल होता ही िहड बा तला कशी काय आवडली र कवी मनाचया रव गोडबोलला तला लका ह कोबीच फल गलाबाच कस काय वाटल आिण चषमवालया मोद दशपाडला िह समन नाही र फलन आह अशया अनक अनावशयक िपका टाकीत अस तयामळ बरच पिरवार वाल मल तयाचया आिण मग महणन आमचया सारखया अकला िवथ कला मलाचया दर राह लागल आमहाला ाची खत वाटत अस पण हा प ा महणायचा अर ा वयात सगळयाच मली छान वाटतात खास करन तमचया सारखया सकॉलर इिजिनयर लोकाना तमचया कॉलजात सदर मली नसतात जी िमळल ितला तमही पटवता मग ितचा सवभाव छान आह ती फार समजदार आह ती नौकरी करणार महणज मग सटनडडर ऑफ िलिवग वाढणार वगर सारख िहशोब माडता आिण शवटी आयषयाचया मधयावर लोकाचया सदर बायका बघन कोरड उसास टाकता आिण ा मलीही हशार तयाना िदसायला जरा बरा मलगा िदसला िक ा तयाला हळच चढवतात मग तमचा इगो चा पतग उच उडलयावर तमही अलगद फसता तयाना एक चागला कमावता नवरा फकटात िमळतो आिण घरच िह खशrdquo मली काय कवा चाळीशीचया बायका काय हा एखादा कषणीय सथळ िदसल की नाथा कामत सारखा लगच (पण खवचट) कॉमट करायचा एखा ा चाळीशीतलया बाईला खडहर बता रह ह इमारत बलद थी कवा ा ठाणाचा कटपीस कसा असल १४-१५ वषारची मलगी असली तरसावधान बाधकाम सर आह ा आिण असलया बोलणयामळ क ा फारच िसधद (क िसधध) होता कॉलजच त मतरलल िदवस पख लावन उडन गल आिण आता पढ काय हा य य क ा समोर उभा ठाकला तयानी IAS ची तयारी सर कली मी तवहा तयाला महणालो ldquoतला जर तझया त डावर ताबा नाही िमळवता आला तर मा नोकरीत तला फार ास होईलrdquo पण तयानी उलट मीच जर बॉस असलो तर माझयवर कोण वरताण होईल आिण नोकरीत आपण आपला काम चोख कल िक कोण कशाला माझया आड यणार आह अस महणन नहमी माण मला झटकन िदल मरी मग िक एकिह टाग हा तयाचा सथायी सवभाव झाला होता बरच वळला मला पडायचा िक आपलया घरच लोक आपण इिजिनय रग िशकत असनही आपलयाला नको इतक जञानामत पाजत असतात पण क ाचया घरच ाला काहीच कस नाही समाजावत नशीब दसयादा क ाचया आड आल तयाचया विडलाचा एक वाहतक अपघातात मतय झाला आधीच भावाची मदत नाकारलयामळ तयाला ताबडतोब पोटा-पाणयाचया उ ोगाला लागण जररी होत तयात वाचन भरपर असलयामळ तयानी प कार होणयाच ठरिवल तयाच मखय कारण तयानी सािगतल पपर मधय काम कलयावर मला सतय िलिहणयाची मभा असल परत ितथ मला बढतया िह लवकर िमळतील आिण एकदा मी ८-१० वषारत सपादक झालो िक मग मी माझी मत जनत समोर माडन जन जागरणाच काम करीन मी जवहा तयाला िवचारल िक ा नोकरीत अस िकती पस िमळतील तवहा तो महणाला

माझया परत िमळतील आई साठी बाबाची पनशन आह मी िवचारल आिण उ ा मल-बाळ होतील तयाच काय तो उ रला पत कपत तो कय धन सचय पत सपत तो कय धन सचय मी नहमी माण माघार घतली प कार झालयावर तो अगदी चौफर िलह लागला तयक िवषयावर आपली परखड मत माड लागला तयाची गती िह चागली होती अगदी तीन-चार वषारत तो चीफ िरपोटरर झाला होता पण ा वाटवर तो श िनमारण करत होता शहरातील भखड मािफया काळा बाजार करणार ापारी गड-मवाली अस अनक श िनमारण झाल होत आधी तयाला दम दणयात आला होता पण तो बधत नवहता मग तयाला िपटणयात आल तवहाही तो महणाला होता अर महातमा गाधीनाही आि कत मारल होत महणन काय तयानी लढा थाबवला ा सगळया धम ीत तयाचया पपरचया मारवाडी मालकाची मलगी िसमता का कोण जाण पण तयाचया मात पडली ती घरची ीमत होती तयामळ ी मधलया ािलटी बघा ा अस ितच मत होत ितन कदािचत असा स ा रोक-ठोक माणस आधी न बिघतलयामळ ती तयाचयावर भाळली होती ाला िह ती आवडली होती ानी महण ितला सािगतल होत की जर आपल ल झाल तर तला माझया घरी राहाव लागल मी घर-जावई होणार नाही तयानी ितला पणर कलपना िदली होती पण ती ाचयासारखीच खमकी होती आिण पढ-माग बापाची सगळी इसटट ितचीच होती ितच वडील पण ा ल ासाठी तयार नवहत एकतर ीमत मालक-मधयमवग य प कार हा भद परत मराठी-मारवाडी हा दसरा भद बर तीच वडील ाला नोकरीतन काढ शकत नवहत कारण तयाच काम अतय म होत आिण तयाचया िचमट आिण गालग ा सदरामळ पपरची िवि ही छान होती एक िदवस िसमतानी आतमहतयचा य कला तवहा ितच वडील जबरदसतीचा रामराम महणन तयार झाल ल ानतर दोन वषारत तयाला जळ झाल एक मलगा एक मलगी माधव-मिजरी आता क ा सब-एिडटर झाला होता तवह ात एका िति त राजकीय घराणयात एक सशयासपद मतय झाला क ानी आपलया पपर मधन तो मतय खनच होता ह जवळ-जवळ िस कल आिण तया घराणयातलया एका ीकड सशयाची सई वाळवली पण ाचा पिरणाम मा िवपरीत झाला पपर साठी कागद आिण शाई साठीची सरकार कडन िमळणारी सबिसडी बद झाली पपर नकसानीत आला आता पपर बद करायची पाळी आली पपर बद होउ नय महणन क ानी नोकरी सोडली तयाच समारास दशात खाजगी नयज चनलसला सरवात झाली होती क ा एका चनल मधय रज झाला क ाचया आधी तयाची खयाती चनल पयत पोहोचली होती तयामळ तयाला कमरा समोर जाउ ायच नाही ह अगोदरच ठरल होत क ाचया वा ाला मजकर तयार करणयाची जवाबदारी होती दोन-तीन वष तयानी तयानी फार अफाट कलपना तयान नवीन मालकाला सचवलया पण तया राजकीय दष ा परवडणायार नवहतया तयामळ तयक वळला तयाचा िहरमोड होत अस िसटग ऑपरशन च पवर सर झाल आिण क ाला पनहा नवीन जोश आला पपर मधय काम करताना तयाला बऱयाच लोकाब ल िवशष मािहती होती आिण तयानी ब ा धडाची करण िसटग ऑपरशन

ार बाहर आणयाचा िन य कला पिहलया ऑपरशन मधय तयानी गावाकडलया ीचा वश घउन एक मडदा हॉिसपटल मधय ए ीत कला हॉिसपटलनी तयाला माम बनवणयाचा य करताना १

लाख रपयाच िबल िदल तयानी डथ सरटीिफकट दाखवन सगळा सावळा ग धळ बाहर काढला चनलची िस ी वाढली मग तयानी आिण एक राजकीय िसटग ऑपरशन कल तयात गलली त िदलली पयतच घोटाळ तयाचया हाती आल अनक मोठ मास गाळला लागल पण चनलनी िदलली राकडन पस खालल आिण करण दाबन टाकल सतय ही पसवालयाची मालम ा आह ह तयाचया धयानात आल

क ावर ा करणाचा फारच जासत ताण आला आिण ाच पडसाद तयाचा खाजगी जीवनात

उमटायला लागल नाही महणायला आधीही घरात तो िहटलर सारखाच वागत अस मलानाही तयान कायम दहशती खाली ठवल होत पण पिरिसथती खराब होत गली चनलनी तयाला नोकरीहन काढल तरीही िननावी नावानी कठलया न कठलया पपर मधय गलली त िदलली घोटाळ छापन आणत होता िनराशपोटी तयाच दार िपण वाढल नतयाच गड तयाला आिण घरचयाना धमकावायला लागल तयाची बायको िसमता ा सगळयाला कटाळन गली होती अन हा काही सधारत नवहता शवटी कटाळन एक तपानतर एक िदवस ती मलाना घउन आपलया विडलाचया घरी िनघन गली ितन जाताना तयाला सप पण तयाला तयाचया चका दाखिवलया होतया तयाचा आईन ही िसमतची बाज उचलन धरली होती आज ही सगळी हकीकत कफ नरानी मधय क ा मला सागत होता मला तयाची दया आली होती पण सहानभती वाटत नवहती तयाचया बायकोला समजावणयाची इचछा होत नवहती कारण मी २५ वष तयाला ओळखत होतो आिण क याच शपट सरळ होणार नाही ह मला मािहत होत शवटी मी नहमी

माण िबल िदल आिण आमही कफचया बाहर आलो अचानक एक जीप आमचया जवळ थाबली तयातन ५-६ गड बाहर आल आिण तयानी क ाला ला ा-का ानी बडवायला सरवात कली २-३ िमिनटात तयानी क ाला बश वसथत पोचिवल मला काही कळायचया आत त तयाला अधरमलया पिरिसथतीत सोडन गल मी तयाला गाडीत टाकल आिण ताबडतोब भािटया हॉिसपटलला घउन गलो बरोबर एक तासानी तयाची आई आिण िसमता हॉिसपटलला पोहोचलया तयाचया सहा बरग ा मोडलया होतया एका माडीच हाड मोडल होत एक हाथ मोडला होता थोडकयात तयाचा भगा झाला होता निशबानी डोकयावर कमी मार लागला होता तयामळ जीवाला धोका नवहता डॉकटरानी तयाला पन िकलर दउन झोपिवल होत िसमताचया डोळयाना अ ची सततधार होती तयाची आई मा शात झाली होती िसमता सवतःला उगीचच दोष दत होती मी क ाचया आईला अनक वषर मला जाचत असलला िवचारला लहानपणापासन तमही ाला धाकात का नाही ठवला हा एवहढा मजोर आिण त डाळ कसा काय झाला तयाची आई साग लागली क ाच वडील एकदम सव दयी गाधीवादी माणस होत तयाची अिहसवर फार ा तयामळ मलाना रागावण कवा मार कधीच िदला नाही मलाच कतहल वाढाव तयाचयावर चागल ससकार वहाव महणन त मलाना अनक थोर आिण वीर परषाचया गो ी सागत अितमतः सतयाचा िवजय कसा होतो वगर थोडकयात लहानपणी तो ज काही िशकला त तो िनडरपण बोलायला लागला तयाचया विडलानी तयाला तो खर बोलतो महणन कधी लगाम नाही घातला तयात ाची दोघही भावड एकदम हशार तयामळ लहानपणीपासनच वडील ाला महणायच िक दादा कवा ताई सारख िशकन मोठ वहायच आिण मग बारावीत ाला इिजिनय रगला वश नाही िमळाला आिण तमहा मलाना मा िमळाला ाची सल तयाचया मनात कायम रािहली जवहा जवहा तयाला यश समोर िदसत होत तवहा तवहा छो ा मो ा कारणानी त िमळायच राहन जात अस मी तयाचया आईला िवचारल घरी हा कधी िनराश असायचा का आई महणाली तो िनराश होत अस पण तयामळ िनिष य कधीच होत नस तो िनराशावादी नवहता िसमता सोडन गली तरी तो महणायचा िक ितला ितची चक कळल आिण ती न ी वापस यईल मलावर तो ओरडायचा आिण महणायचा िक तयक काम perfect करायला िशका थो ा वळानी क ाच सासर कषणलाल कपािडया आल त मला महणाल िसमता महणत िक तमही तयाच िम आहात तमही मला उ ा भटाल का सिवसतर बोलायच आह मी महणालो सोमवारची सकाळची ोजकट िरव य मी टग झालयावर मी तमचया ऑिफसला यतो त महणाल त असा कर दीड- दोन वाजता मला िविल डन िजमखानयाला भट आपण ितथच जव मी तयाना महणालो एक िवनती आह क ावर हलला झाला ह तमचया आिण इतर कठलयाही पपर मधय छाप नका

जवणाची ऑडरर िदलयावर कपाडीयानी थट िवषयाला हात घालत िवचारल तमही तयाला कधी समजावल नाही का तयाचया वागणकीब ल मी महणालो गली २५ वष मी यथाश ी य करतो आह पण वाळतन अजन तल िनघालल नाही अपघाताचया िदवशी दखील सकाळी मी तयाला वागणक बदलणयाब ल बोललो होतो पण तयाच आपल मरी मग िक एक िह टाग कपािडया महणाल तला मािहतच आह क ा मला काही खास आवडत नाही त पण माझी मलगी तयाचयावर अपार म करत महणन ितचया साठी आतड तटत र वाटत िक हा सधारावा मी तयाची पि का दाखिवली आमचया गरज ना त महणाल ाचा गर कमजोर आह मी लगच महणालो अहो ाला गरच नाही आिण महणन ाचा असा गरसमज आह िक ाचया पकषा जासत कणालाच काहीही कळत नाही माझया मत

ाचयाकड एकाच गो ीचा अभाव आह ndash िचकाटीचा पशनसचा भ काम करायला जी िचकाटी लागत जी सोिशकता लागत ती ाचया कड नाही थोडकयात हा चस खळायला बसला तर आपली एकही स गटी न गमावता ाला दसऱयाचा राजा मारायचा असतो हा फार गभीर उपसथीत करतो पण मग गमतीदार उ र दउन कवा टोमण मारन मोकळा होतो सोडवीत नाही थोडकयात आमचया प ल दशपाडचया अत बरवा सारख हशा खप िपकिवल पण काहीच काम पणरतवाला नणार नाही पण तयाला उपदश करन काही तो बदलणार नाही जया िदवशी तयाला तोडणयापकषा जोडण वाटल तया िदवशी तयाची नशीब िफरल जवळपास आठव ानतर हॉिसपटल मधन क ा आपलया आई बरोबर थट कपािडयाचया घरी राहायला गलयाच मला आ यर वाटल मी तयाला मबईत असताना तयक वीकडला एकदा भटायच कबल कल ५-६ वीकड नतर मला थोडा फरक जाणवला क ा मला महणाला आयला माझा सासरा चागला हशार आह र आमही रोज चस खळतो पण अजन पयत मी तयाला हरव शकलो नाही पण एक िदवस मी तयाला मी न ी हरवन आिण महातारा उदाहरण िह चागल दतो एक िदवस तयानी एक कळ सोलल आिण मला महणाल- ाला वाटल तव ा सया टोच मग महणाल- बघ िछ िदसतात का मी महटल िक बाबा तमहाला काय सचवायच आह तर त महणाल-िकती सया टोचलया ह फ

कळालाच ठाउक आह पण बाहरन मा कळ पणर नॉमरल िदसत सतय दखील असाच बोलाव महणज जयाला बोलतो तयाला कळत पण चार लोकात अपमान नाही होत एक िदवस महणाल िक एखादी उच इमारत उभारायला पाया मजबत असावा लागतो आिण तयाला यो य तवहढा वळ ावा लागतोच श ला पणर गाडायच असल तर

तयाचया पळन जाणयाचया सगळा वाट आधी बद करा ा लागतात मी मनात महणालो गाडी रळावर यत आह जवळपास तीन मिहनयानतर क ा मला फोनवर महणाला आज रा ी घरी य बायको-मलाबरोबर आिण उ ा स ी घ मी तयाचया घरी पोचलो तयानी एक छोटखानी पाट ठवली होती फ माझी आिण तयाची फिमली जवताना तो महणाला आज माझा पनजरनम झाला अस समज आज मी पिहलयादा बाबाना चस मधय हरवल तीन मिहनयाचया िव ातीत माझया ल यात आल आह िक सगळयात कठीण काम माणसाना हाताळण आह मी मा अधर आयषय लोकाना दखावणयात घालिवल जो लोकाना सोबत घऊन चाल शकतो तोच तयाचा भल कर शकतो मी अधर आयषय फ िनदकाच घर असाव शजारी मधलया िनदकासारख काढल पण आता मी बाबाचा पपर चालवणार आिण सगळया पा याची वाजत गाजत ldquoवरातrdquo काढणार- पण ती पण ती सया टोचन असल मान कापन नवह मला समाधान वाटल िक घोड गगत नहालयो य िदशा िमळाली क ाचया भाषत सागायच तर - तबलल बाथरम मोकळ झाल पकज हडाव pankajhtechnipcom

सौ मज अभय मळजकर

अि त व

त माझ व आह महणतोस त मला जीवन ह अि त व

पटतय का तला माझ जीवन महणज तझ एक व पण त अि त व का एक व रणा व मन याचा सयोग महणज म असत साकारलल व व ि वकारलल अि त व ह दखील असच असत या अि त वात दखील

अजन एक व असत आिण त महणज तझ माझ जीवन असत

सौ मज अभय मळजकर

कातरवळ

कातरवळी एकात असताना हरवल होत सय बब अधारवातलात मज दसल या गलमोहराच ित बब आशचा करण शोधता शोधता टोचला कठतरी काटा आठवण ना आला पर त दर जाता रा चाद यात फरताना व ात मी हरवल व रगात आ यावर त कोणी चोरल नदी काठी चालताना एकल श द पा याच कठ आहत त भाव सरा तालातील गा याच भावनानी बाधली होती क या धा याची ती साखळी तटली फलापासन पाकळी अन ओली झाली पापणी

सौ मज अभय मळजकर

आधार

अवकाळी पाऊस पडताना त मा याकड आली अन एकाच णात त दर दर गली जायचच होत तला त लवकर का नाही आली वादळी अधारात एकटीच सोडन गली माझ िन काय दख यात तला बडायच होत

त याच सखासाठी तर सव करायच होत अधारातही द ान

तला दाखवली होती वाट त मा काजळी क न ितचा कलास घात या कातरवळी

वादळी वारा वाहत होता त दर जाताना िवजचाच तवढा आधार होता

सतीश महा उदय परब

तबला- भारतीय सगीतातील एक वा

मडळी भारतीय सगीत िविवधतन नटलल आह आिण तयाला गौरवशाली परपरा आह

तयात अनक गायन शली व वा कार आहत तयापक एक महणज तबला ब ताश

भारतीयाना तबला ह वा मािहती आह कमान तय य पा न नाही तर ऐकन तरी

मािहती आह कधी नाही तर टी हीवर उ ताद झाक र सनना ताज चहाचया जािहरातीमधय (बरोबर आह

वाह ताज) तबला वाजवताना पािहल असल

तबला ह चमर वा असन त एक ताल वा आह ताल महणज गायन कवा वादनामधय तीत होणा या

कालाच मापन करणयाची यातालवा ाची िन मती आ ददव गणपतीन कली असा परातन उललख आढळतो

ज हा भगवान शकरान ताडवनतय कल त हा गणपतीन जिमनीवरील ख ावर कातड पसरन तयावर हातान

वाजवन शकराचया नतयाला साथ दली

तबला कोणी िनमारण कला ह न सागण कठीण आह कारण तशी ऐितहािसक कागदप कठही उपल ध नाहीत

परत काही जण महणतात प शअन दशातील तबल नावाचया वा ामधय आव यक त बदल करन तबला ह

वा बनल काह चया मत मदग (पखवाज) जब िबचमस काटा तब भी बोला आिण ा तब भी बोला चा

तबला झाला

अमीर ख न सतार तबला िह वा चारात आणली तयान भारतीय व परदशी सगीताचया अनक मफली

भरवलया आिण प शअन इराणी आिण अफगाणी सगीताच भारतीय सगीताशी एक अतट नात जोडल

तबला वादनामधय दोन वा वापरली जातात ती महणज तबला आिण ड गा तबलयाच अग ह झाडाचया

खोडापासन बनवतात तर ड याच घमटाकती भाड िपतळच कवा ता याच बनवलल असत ा दो हीवर

च याचया िनवळीतन बडवन काढलल कमावलल चामड लावतात ह चामड बक याच असततबला व ड याचया

चाम ाचया वरील बाजस मधलया भागावर काळी शाई आिण कोळ याचया भकटीपासन तयार कललया

शाईच अनक गोलाकार थर दतात तयामळ तबला व ड याचया आवाजात नाजकपणा व मधरपणा यतो

सवरसाधारणपण तबला हा उज ा हातान व ड गा हा डा ा हातान वाजिवला जातो परत डावखर वादक ा

जोडीची अदलाबदल करताततबलयाचा वापर साथ सगत महणन शा ीय सगीतात सगम सगीतात भ

सगीतात तसच नतया मधय ही मो ा माणात करतात तबलयाच एकल (सोलो) वादन जगलबदी स ा

लोकि य आहत

तबलयालाही एक भाषा असत आिण तबलयाची भाषा महणज िविश अ र कवा बोल असतात

तबलयावर बोटानी तळ ानी आिण ड गावर बोटाचया अ ानी तळ ानी िविश ठकाणी आघात करन ह

बोल वाजिवल जातात काही बोल ह फ तबलयावर फ ड यावर कवा तबला आिण ड गा िमळन अशा

कार वाजिवल जातात उदाहरणाथर गी ना ता धा त ित ट द क क त ह काही बोल आहत यातील

गी क क ह बोल फ ड यावर वाजिवल जातात ना ता ित ट त ह बोल फ तबलयावर वाजवतात तर

उरलल धा त द ह बोल तबला आिण ड गा िमळन वाजवतात

तबला वाजवताना बोलाची प ता नाद ताल तालाची समान आवतरन (तालब ता) आिण वाजवणयाची गती

(लय) ा गो ना खप महतव असत एकच ताल वगवग या आवतरनामधय वगवग या गतीन वाजिवला जाऊ

शकतो

वाजिवणयाचया गतीच सवरसाधारण वग करण िवलिबत लय मधय लय आिण त लय अस कल जात या

तयक लयीमधय दखील वगवग या गतीन तबला वाजव शकतो उदाहरणाथर िवलिबत लयीमधय

िमिनटाला दहा ठोक त िमिनटाला शभर ठोक ा गतीन वाजव शकतो

लय आवतरन याच गिणत आिण वादनातील स दयर याचा मळ साधन समवर यण ह तबला वादकाच कौशलय

असत अशा कारच िविवध वा ामधय उतक कौशलय असणार खप नामवत असलल आिण नसलल कलावत

भारतात आिण जगभरात आहत त आजच उतक कलाकारही कधी तमचया-आमचयासारख होत सगीत िशकन

आिण महनत करन त उतक बनल

गमतीची गो महणज कोणतही सगीत िशकणयासाठी शाळ माण कमाल वयोमयारदा नसत वयाचया प ाशीत

कवा साठीत िशकणयासाठी िव ालयाच दरवाज बद असतात परत या वयातही सगीत

शाळच दरवाज िशकणयासाठी वागतच करतात सगीत िशकणयासाठी फ आवड दढ-िन य िनयिमत

रयाझ या गो ची गरज असत वळ काढला तर तो सवाकडच असतो आिण आवड असल तर तो

आपोआप काढला जातो (महणन तो आधीचया वा यामधन काढला आह) तर मग याना सगीत िशकणयाची

आवड आह तयानी दढ-िन य िनयिमत रयाझ करन एक य करायला काय हरकत आह

स दप खडकर efMekeAgraveJeCe

neveHeCe iess KegHe keAgraveener efmicroekeAgraveJetve

HegmlekeAgraveeles Oe[s jeefns ceveele Iej keAgraveordfve

peele-Heele JeCeamp-Yeso meieU keAgraveener efmicroekeAgravees

Yeejle ceePee osmicroe DeeefCe ceeleermicroeer efregekeAgraveigravees

meceevelesreges Oe[s neveHeCeeHeemetve efiejJes

meieUsrege efJeregeej ceveele KeesJej copypeJes

HeCe copyer-HejbHeje Deens cnCes peeleerHeeleerregeer

Dejs ceeCetmekeAgraveer Deens ceie efHeAgravekeAgravej keAgravemicroeeregeer

Deelee meceevelesreges Oe[s Gigraves keAgravemes efiejJeesup3ereges

keAgravees[ies Jnesup3ee keAgraveesCelsup3ee microeeUsle yebj peesup3ereges

mebOeer ceeCemeee keAgravemicroeer yej efceUeJeer

copyerHeeFamp ceeCetmekeAgraveer keAgravee meejJeeJeer

keAgraveOeer keAgraveOeer ceeCemeeHesee peeefle DeeefCe HejbHeje ceesthornicircee nesleele

DeeefCe oesve efpeJeebvee nUtrege keAgraveesHe-sup3eele keAgraveleele

Deelee lsup3ee efpeJeebveer ceeIeej keAgravee Isup3eeJeer

Deelee GEcircej keAgraveesCe osCeej ceer njes ie DeeFamp

ceeCemeee ceeCetme cnCetve keAgraveOeer yeIeCeej

regeekeAgraveesjerregsup3ee yeensj HeeT keAgraveOeer igraveekeAgraveCeej

yebo efkeAgraveuicirceele jentve keAgravemicroeer peieeregeer meHeAgraveejer keAgravejCeej

Dejs peie mebtoj Deens yeemesup3eeHets ceer keAgraveesup3e yeesCeej

स दप खडकर

आठवण चा ठपका रोिहत सोनट क ि य िव ाथ िम ानो इटनरशीप सपत आली ना Contdown करता आहात Contdown करतना अगदी वतःला िवचारन बघा िक आत कठ तरी काही तरी सलतय ना इटनरशीप सपतय

कॉलजचया teachersचया कचा ातन सटणार महणन excited तर असलाच पण रोजच िम मि णी आता रोजचयासारख भटणार नाहीत हा िवचारिह मनात घोळत असल ना तमहाला कठला सदश वगर दणया इतका मी मोठा अिजबात नाही पण होणयाचा य करतोय माझया वयि क आय यात मला काही गो नी कायम साथ िदली आिण तयाच गो ी तमहालािह साथ दतील आिण यशाचा मागर दाखवतील महणन फ माझया मनातलया काही गो ी तमहाला सागतो आिण ह करताना आठवण ना उजाळािह दता यईल कॉलज सपलया वर अ यास सपला असा िवचार मनातही आण नका कारण अ यास सोडला िक आपण कालबा य होतो कठलयाही कामात ामािणक पणा ठवा अगदी साध कामिह अस द िकतीतरी सग यतील ज तमचया वरचया स काराची परीकषा घतील असा सग नहमीच कसलया न कसलया तरी मोहात पडणारा असतो पण वतःचया मनाशी ामािणक रािहलात ना िक आपण न च ातन पढ जातो कठलही काम मनापासन करा त न च छान होईल आिण एकदा का आपलयाला कळल ह काम आपण छान कर शकतो मग न आवडणार कामिह आवडायला लागत दवावर ा ठवन सगळ करा महणज तयाचया प रणामाची जवाबदारी तयाचयावर ना खोट अिजबात बोल नका कारण त लपवणयासाठी परत परत खोट बोलाव लागल Research सबधीिह वाचन कायम चाल ठवा महणज कालबा होण टाळता यईल कधी समोरचा माणस कसा िदसतो ाचया पकषा तयाचया अगातलया गणाना आिण कतरतवाला जा ती महतव ा

ा ओळी िवसर नका रप लावणय अभायािसता न य सहज गणाशी न चाल उपाय काही तरी धरावी सोय आगतक गणाची ( समथर रामदास ) तमही आज जगाचया उबर ावर उभ आहात तमचया डोळयापढ गली साड चार वष कशी गली त यत असल ना आिण माझया डोळया पढ अजनही प आह िक सचती कॉलजशी सबध आलया पासनची १२ वष कशी गली आधी िव ाथ महणन आिण मग Lecturer महणन आिण काल िकती भरभर उडन गला ना आिण बरच काही माग सोडनही गला ना

Lecturer महणन जॉईन कलया नतरची 2५ वष महणज एक खप सखद अनभव होता कारण आपलया कॉलज

मधल सगळच िव ाथ िशकषकाचया मनाला चालना दणार असतात तयामळ खप छान वाटल आठवणी तरी िकती काढायचया ना अगदी तमचयावर चड िचडणयापासन ( COPD Lecture ससन म य क टीन म य जाण इआठवतय ना) त आपली व वत सदर दहरादनची ीप खरच अिव मरणीय आह ना दहरादन ीप म य आपली म ी कधी झाली तच कळल नाही आपण दहरादनला असताना भा य ीचा फोन

आलयावार तमही लोक ज ज काय करायचात ना त सगळ आठवन मी आिण भा य ी अजनही खप हसतो तमचयातलया िकती तरी जणानी माझयाशी आगदी वयि क अडचणीिह share कलया मला िततक जवळच मानलत खप छान वाटल तमच मनापासन कलल भावपणर SMS आजही मी जपन ठवलत अगदी मनात खोलात

तमचयातलया िकती जणाचा मी अगदी सगळयाचया दखात पाणउतारा कला असल पण ामािणक पण सागतो माझा उ श खप िनखळ होता त हा िवसरा बर का तमहा लोकाबरोबर research activities करताना िकती िविवध अनभाव आल ना आपलयाला खप िशकायला िमळाल तयाचयातन मला इथ Malaysia म य िशकवताना राहताना ास काहीही नाहीय पण सचती कॉलज ऑफ िफ़िजओ थरपीचया सगळया मलाची खप आठवण यत कायमच तमहाला खालील पक पिहली ओळ लाग पडल (दसरी ओळ नाही बर का ) अशी पाखर यती आिणक मती ठवनी जाती दोन िदसाची रगत सगत दोन िदसाची नाती माझयावरच तमच म कायम ठवल ना प कस वाटल त जरर कळवा डोळयातलया िनधारराचा पारा फटणयाआधीच िलखाण थाबवतो All the best Make our कॉलज Proud Make India Proud तमचा रोिहत rohitrohitsyahoocom

------------------------------------------------------------------------------------------------ ह प मी मलिशयाला आलयानतर सचती कॉलजाचया माझया िव ा याना िलिहलल आह

------------------------------------------------------------------------------------------------

-----------------------------------------------------------------------------------------------------------

सदर सािहतय माझी आई सौवसधरा जोशी िहचया lsquoहसरी पगतrsquo या पसतकातन घतल आह धन ी गोठीवरकर

----------------------------------------------------------------------------------------------------------

सौ वसधरा जोशी

सावधान वाचकहो िनणरय तमही ायचाय महणज मा या ाच उ र िह कथा वाचन झाली िक ायच काय सीमा सदानद सातपत ाचा सतकार वहायला हवा िक नाही िकती साधा आह ह आता सीमा महणज असमािदक वय वषर पचचाळीस उ ोग - पणर वळ खपलली आिण खपत असलली गहणी छद- भरपर मि णी जोडण व ग पा मारण अगदी फोन वर स ा आता सतकार महणज अगदी दहा हजार पय रोख व ीफळ असाच असावा अस माझ िबलकल महणण नाही पण मला तमही िवचारलत िक सतकाराच सव प कस असाव तर मी महणन एखादी छानशी यअर िसलकची साडी आिण पाव भाजी वर थडगार आईस म ीफळाची िह ज री नाही (उगाच खरवडत बसायला) पण काही महणा चागल काम कल िक कौतक ह व ालाच हव हो िक नाही तर तया िदवशी काय झाल नहमी माण आमच िचरजीव सहास व ह (सदानद) दोघही आपापलया कामावर गल दोघाची खाणी डब ा म य माझा सकाळचा वळ धडाधडा गला तयाचया पाठी नाच यात आिण त दोघ गल िक िवखरलल घर आवर यात साधारण पढला तास गला नतरचा वळ कसा माझा अगदी माझा एकटीचा पण साधारण एवढी उसतवारी होईसतो अकरा होतातच

मी अशी छानशी मािसक वाचत बसल होत हातात गरम कॉफ चा मग घरही कस छानस आवरलल एव ात बल वाजली एकटी असताना दार उगाच उघड नकोस सवसत मालाचया मोहात फस नकोस बावळटपणा करशील फरीवालही फसवतात अलीकड- इित सदानद आमच ह नावा माणच खरच नहमी खशालचड सारख आनदी असतात एकदा पसा आणन घरात िदला िक सपली काळजी अस तयाच असल तरी दररोज वडी बावळट तला काही

कळतच नाही िह कवा अशीच वाकय अगदी नमान सधी िमळाली िक मला ऐकवतात िह गो आमचया खानदानातच आह महणा ना महणज बायकाना वडया बावळट ठरव याची कारण आमच सप स ा अशीच री ओढतात आई अस नाही ग तला नाही कळणार त अशी कधी पिहली कधी दसरी री ओढतातच

तर दपारी साड अकरा पावण बाराला बल वाजली आज समोरची मीना भाभी घरात नवहती ती गली होती

ितचया माहरी मलाना घऊन आमचया वग म य फ दोन लॉक एका मजलयावर महणज आज मी एकटीच

होत मजलयावर नहमी सारख दर उघडल मला वाटल कॉलज सटडट असतील मसना जौरा हवाय का (ह

कॉलजला जायच सोडन ह असल धद का करतात हा मला नहमी पडतो) नाहीतर सलस गलर ह नवीन

याच महणन ग यात पडतील पण नाही मा या समोर होतया दोन गजराथी बायका

शजारचया घराकड बोट दाखवन ितन िवचारल तमारी बाजवाली कया गयी मला गजराथी कळत पण बोलता मा यत नाही मी कोण मीना भाभी अस महणताच ती महणाली तमारी बाजवाली मीना बन मारी बनपणी छ मग मी तयावर िमनाभाभी मायक गयी ह ४-५ िदन क बाद आयगी अस अगदी खर खर उ र िदल दोघ ची आपसात हळ आवाजात काहीतरी चचार झाली मग हातात छान मो ( ीमती वाटाव अस) पाक ट काढन ती महणाली शादीका इनवहीटशन दन का था आप जरा दगी कया आता शजारचया भाभीची कोणी म ीण ितला बोलवायला आली तर त िनम ण यायलाच हव काही शजारधमर आह िक नाही मी लगच महटल हा हा ज र दगी मी त हातात घताना पढच जाळीच दर उघडल आता काय खा ी झाली होती भािभचया कोणी म ीणच तर होतया तयातली दसरी महणाली थोडा पािन िमलगा कया मलाच माझी लाज वाटली मी दोघ ना आत बसायला बोलावल पखा स होताच आत जाऊन दोघ ना नवीन कलल कोकम सरबत लासातन घऊन आल बरोबर थोड पाणी स ा तहानला आधी पाणी हव महणन एव ा पाच सात िमिनट तया बाहरचया खोलीत बसलया होतया दोघी पाणी सरबत यायलया तमही कठन आलात अस मी िवचारलयावर अगदी भािभचया माहर जवळचच गोरगाव नाव सािगतल चागली चार पाच िमिनट झाली असतील तव ात तयातली एक महणाली अजन आमहाला बरीच बोलावणी करायला जायच आह तव ात दसरीन सवताची साडी बघन ितला महटल साडीला घाण लागली आह िहचयाकड धऊन घऊ का खरच ितचया छान साडीला काळा िचखला सारखा डाग िदसत होता मला ती महणाली ऑ टी मी हा डाग जरा तमचयाकड धऊन घऊ का मी हो महटल ितला बाथ म दाखवल आता बाहर दसरी बाई अन मी बोलत बसलो होतो पण मला काहीतरी वगळच जाणवल अतमरनान सािगतल िक काय कणास ठाऊक पण एव ा वळ मा या घरात घडत असलल रामायण आधीही कठतरी घडलया सारख वाटल णाधारत आठवल गलयाच मिह यात िवजन फोन वरील ग पात सािगतलली ितचया नातवाईकात घडलली चोरी त सवर झाल होत बो रवलीला नीना िवजची सकखी मावस बिहण दपारी अगदी एकटी घरात तया िदवशी समोरचा लॉक नमका बद त गल होत कठतरी ल ाला बल वाजली नीनान दार उघडल दोन बायका अगदी छान

काजीवरम सा ा नसन कानात िहऱयाची कडी ग यात दािगन कसात कदब घातलला नीनाला महणलया तया तमचया समोरचया बा ना इनवीटशन ाल का तयात नीनान नाही मह याचा यतोच कठ नीना महणाली हो ज र दईन पाक ट हातात दताना तयातली एक नीनाला महणाली जरा पाणी ाल का यायला नीनान दोघ ना पाणी िदल तयातली एक महणाली आमहाला अजन बरीच बोलावणी करावयाची आहत बराच वळ जाईल मी जरा toilet जाऊ का

ात ही िननाला गर वाट यासारख काही नवहत तयामळ नीना सहजच महणाली हो हो जा ना मग एक toilet ला गली आिण दसरी िननाशी ग पा मारीत होती थो ाच वळात ती आतली बाहर आली आिण नीनाला महणाली अहोतमचा नळ िबघडला आह का बदच होत नाहीय नळ सोडलला होता पाणी उघ ा दारातन बाहर यत होत नीना सार या गिहणीला ह चालण शकयच नवहत

मगापयत नळ अगदी विसथत होता आिण आ ाच काय झाल नीनाला पडला नीना लगच उठली नळ खाली असलयामळ वाकन बद करायला बघत होती तव ात तया दोघी सराईत सशीि त भाम ानी ितला मागन च आत ढकलली आिण बाह न सरळ कडी घातली नीना िबचारी सडासात अडकली सवताचया घरात दोघ नी घर धतल ितच

नीनाच ओरडण तया छो ा िखडक तन एक जाऊन कणी यण कठीणच होत िबचारी नीना दोन तीन तासानी

समोरचया िबलड ग मधलया लोकाना कळलयामळ सटली एकदाची पण चोरी ज बर होती घरात असलयामळ

कपाटाचया िकललया पण कपाटालाच होतया दोघी भाम ाना चागलच फावल

मला सगळ जसचया तसस आठवल घशाला कोरड पडली हाताला कप सटला पण आता डगमगन चालणार नवहत िहममत धरायलाच हवी अशा वळी आतली डाग धवायला गलली चोरटी आता बाहर यईल मला महणल ऑ टीतमचा नळ िबघडला आह का णभर मी स झाल काय कराव तया दोघीही िध पाड उच होतया आिण मी एकटी होत आताचा काळ मा या कसोटीच होता आिण दवाचा होता आिण एव ात फोन वाजला मी लगच ठरवल ा फोनचा फायदा यायचा आललया फोन वर टपन आमच कोणत िबल िकती र म सािगतली जात होती पण मी मा इकडन हलो ह बोला कदम साहब काय िनघालाय महणताय घरी यायला हो पण अजन नाही आला आला िक सागत चौक वर फोन करायला आतली भामटी बाहर आली आिण तससच महणाली ऑ टीतमचा नळ िबघडला आह वाटत बदच होत नाही िननाकड घडललच मा याकड घडत होत बाथ मचा नळ दारापासन चागला तीन चार पावल आत होता महणज मला न ढकलतािह तया सहज क ड शकत होतया

तव ात माझ फोनवरच बोलण ऐकणाऱया दसऱया चोरटीन िकसका फोन था अस मला िवचारल मी

महटल मरा लडका इधर थाना पोलीस सटशनप इनसपकटर ह उधरस फोन था अभी आयगा

माझ बोलण एकन तया दोघी चपापलया एकमक ना नजरन खणा क न उठलया मला महणलया आमही िनघतो दोघी घराचया बाहर गलया मी िन ास सोडला दो ही दार लावली उघडा नळ अगदी सहज बद कला नळाला काही झालच नवहत सा ात दोन चोर ा मा या घरात यऊन गलया होतया ि याही क शात कमी नाहीत ह खरच आह महणा ा ातही आघाडी मारतायत िक काय तया गलया आिण माझा बाध कोसळला मा या घरावरच जीवावरच सकट टळल होत मी ीमती थाटाच त इनवहीटशन काडर उघडन बिघतल त एका होऊन गललया ल ाच होत महणज तयाचा बत माझ घर लट याचा होता मा या घरात होणारी चड चोरी कवळ मा या ग पाचया छदामळ आिण थो ा या चालाखीमळ वाचली होती मी पोलीस सटशनइनसपकटर अशी नाव घतलयामळ व तो घरीच यतो आह महटलयामळ तया घाबरलया आिण पळालया बघा वाचकहोमहणन महटल आज माझा छोटासा घरगती सव पाचा सतकार वहायला हवा िक नको जरी मी वडी बावळट काही न समजणारी असल तरी माझच घर मी वाचवल अस महणताना तसच बरोबर जाऊ द हो सतकाराच काय एवढ पण ा गो ीचा पच तमचया साठी बर का ज बो रवलीचया िननाकड झाल ठा याचया सीमाकड झाल तच कदािचत तमचया घरात स ा होईल तर फ सावधान

_____________________________________________________________________________________________माझ आजोबा ी वा यवलकर या या किवता ऐकतच मी लहानाची मोठी झाल इ जी म य ऑनस िमळवनही याची मराठीची गोडी कधीच कमी झाली याची अशीच एक मला भावलली ही किवता बघा तमहालाही पटतय का अिदती मळ

lsquoमममीrsquo महणोिन कोणी lsquoमममीrsquo महणोिन कोणी आईस हाक मारी मा या मना मराठी ती होय शोककारी श दात सौ य lsquoआईrsquo lsquoमममीrsquoत तच नाही त वड इ जीच सीमाच यास नाही गल जरी िफरगी सोडन दश माझा आई त या िशरी ग तो भार इ जीचा

आई जरी मराठी वदविन lsquoमममीrsquo घई बाळावरी ित या या स कार तोच होई आता इथ lsquoनसरीrsquo lsquoकजीrsquoत बाळ जाई फसव नाव lsquoिकलिबलrsquo ओढन यास नई lsquoथक यrsquo कस महण मी lsquoसॉरीrsquoच हा जमाना आह अजन यथ परक बाड-िबछाना

lsquoबथड हपी ट यrsquo महणताच बाळ आता lsquoमममीrsquoस lsquoजॉयrsquo होई lsquo सगसागrsquo तोच गाता आता िनराजनाची फलवात हाय थ पटन मणब या िवझातच यात अथ कापन कक आता मोठाच बाळ होई कोशात श द lsquoआईrsquo माघार तोच घई रा यात या मराठी कौतक इ जीच िवसराच पज जीण lsquo ॉमीसrsquo अमताच lsquoक-जीrsquoत इ जी या िमळता वश बाळा शाळा नको मराठी लावा तयास टाळा lsquoएिलफट गॉड rsquo होई lsquo ल सगrsquo तोच दई मा या मना मराठी lsquoअ ज टrsquo तच होई

ी वा यवलकर

प ी डॉ काश आमट ा या काशवाटा ा प तकातन घतलला हा उतारा आह ामळ सबिधत लखका या व काशका या कॉपीराईट अिधकाराच उ लघन झाल आह याची मला जाणीव आह पण िह मडळी व याच वशज या

क यामागील माझी भावना समजन घतील अशी माझी आशा आह कारण हा लख मी िस ी कवा अथ ा ीसाठी कलला नसन डॉ आमट ा या कायाची लोकाना क पना यावी हाच ा मागील हत आह िम लद कारकर ____________________________________________________________________________________

या कॉलरा या साथीतील एक सग मना या तळात असा जाऊन बसला आह क तो हटतच नाही एक बाई एका लहान मलाला घऊन आली होती उपचार क यावर सलाईन द यावर त मल जरा सधारल याबरोबर ितन या मलाला आम याकड सोपवल आिण ती लगच िनघन जायला लागली आमचा एक

कायकता ितला हणाला अशी कशी या मलाला सोडन जातस या याजवळ थाब याला पण बर वाटल क जा यावर या बाईन सािगतल कॉलरा या साथीन काल माझा नवरा मला दो ही मलाना लागण झाली हणन याना घऊन इकड िनघाल तर एक मल वाटतच गल याला तसच झाडाखाली ठवन ाला घऊन

आल आता ाला जरा बर आह तोवर जावन याला प न यत इतका क ण सग होता हा आ ही सगळच स झालो कोण कणासाठी रडणार डो यातल पाणीच आटन जाव अशी िह प रि थती अस कसोटीच धीर खचवणार सग खपदा आल पण यामळ इथ कामाची कती गरज आह हही न ान काळात गल पाय माग यायचा नाही ह डो यात प होत यामळ यातनही आ ही एकमका या मदतीन माग काढत गलो टकन रािहलो काम वाढवत गलो

आपल घर

२००१ साली वभव फळणीकर नावा या अकरा वषाचा म य एका दा प यान फार वग या तहन पचवला अगद एका हद गा यात हट या माण तम बसहारा हो तो कसी का सहारा बनो यानी तरा अनाथ मलाना आ ण १३ अनाथ मलीना सहारा दला ह काच घर दल याची राह या खा याचीच नाह तर उ म िश णाची सोय ह आपल घरन कली दरवष मी आ ण माझ कटब अगद आमच ह काच घर अस या सारख ितथ जातो पाऊल टाक या टाक या एक लहान मल हात जोडन नमःकार करत मग पटकन वचार मनात यतो अर अस आप या घर ज हा कणी यत त हा पाथ आ ण मीरा अस हसत

मखान आवभगत करतील ना

कणीह पाहण आल क आपल घर सःथच यवःथापक वजय फळणीकर हसत मखान

ःवागत करतात नवनवीन उपबमाची मा हती दतात नकळत ितथ या मावशी थड पाणी आ ण गरम चहा प यात ठवतात काह णातच आपल घर सग याना आपलस करत फळणीकर आ ण या या प ीन हा पारमािथक उपबम खर तर आपल दख वसर यासाठ या या मलाची उणीव भ न काढ यासाठ दहा वषापव स कला यात याना चड अडचणी हाल-अप ा सोसा या लाग या आ ण अजनह हा खडतर वास स च आह पण कठह खत तबार अप ा नाराजी अ जबात दसत नाह

यथील २६ मलाना ह याच आई-बाबा नसतच शालय आ ण ता ऽक िश ण नाह तर िनरिनराळ कौश य स ा िशकवायची यवःथा करतात यथील औ ोिगक िश ण

किात मलाना सगणक िश ण िशवणकाम ःब न ट ग ऑफसट ट ग ऑ फस

फाईल बनवण िशकवल जात नसतच शालय िश ण नाह तर ा जगात ःवतः या पायावर उभ राहायला िशकवतात एक सजन कत ववान य बन व याच काम ह

फळणीकर दा प य करतात

हा सारा याप जग या यापर न उ म बनव याच काम होत त बढयाच लोका या

आपलक न आ ण मदतीन मदत काय ःव पाची आ ण कशी असावी ाची क पना ौी वजय आप याला दतात पण अ टाहास आमह क वा अप ा ठवत नाह त कडबर

कक प ा दान खार क खोबर ा ह आजवान सागतात

यदा या भट त तर मी चाटच पडलो आता आपल घर म य आजी आजोबा आल आहत

िसहगड पाय यापाशी अजन एक बःतान बसवल आह सौरऊजा छोट शी बाग यात

फळभा या फल एक दभती गाय पारपा रक साधन नसिगक खत योगासन ाथना ह

दवसाच िनयम अगद काटकोर पण पाळल जातात वभवला जस वाढवल असत तस ह पतीप ी ा २६ मलाना वाढवतात या यावर माया करतात सःकार दतात यामळ चकनह मा या िलखाणात क वा कणा याह बोल यात

आपल घरला अनाथाौम कधी सबोधल जात नाह उलट मी हणन क यक

जाणकार आई-बाबानी थोडा वळ तर ितथ जाऊन आपल घर न क पाहाव lsquoितिमरातन तजाकडOtilde ह याची नसती रोजची ाथनाच नाह तर जग याची सक पना आ ण उ श आह नकतच वजय फळणीकरानी एक पःतक दल नाव होत पराजायाकडन वजयाकड वाचल पाना-पानाग णक अगावर काटा आ ण डो यात

पाणी यत world belongs to such people वजय फळणीकर ह एक रणाःथान

आहत

एक सामा जक बािधलक हणन माझ आप याला आवजन सागण आह क

या यासारखी चळवळ खटपट माणस ा जगात आहत या यामळ समाजात एक

स यवःथा आह अशा उपबमाना आ ण माणसाना आपण आप या पर न भरभ न

सहा य कराव त वळ दऊन कवा मलाना िश ण दऊन दल तर उ म आिथक

सहा यास apalagharyahoocom ला ज र भट ा

आप या घरातील घरपणाला बहार यावी आप या आ ण आप या मला या सामा जक

बािधलक या सक पना ःप यात अशी मनात खाऽी बाळगन पढ या वळस प याला

ग यावर आपल घरला न क भट ातथील आजी-आजोबानी आता १६ जणाना राहता यईल अशी गःट हाऊस सस ज कली आह

आपल घर म य आपल ःवागत उ म प तीन होईल ाची फळणीकरा तफ खाऽी असावी फळणीकराचा दर वनी बमाक ००९१-९८५०२२७०७७ ००९१-२५२३२९९ असा आह आपल घराचा चाहता कौःतभ पाठक आ ण प रवार

y~igraveu~v~ibrvbarjfiacute

िच कला- वद पराजप

सौ वसधरा जोशी माउस

एकदा एक उदीर बा पावर सला

पढ मोदक नको हणत रागावन बसला

दवा त ही आहात हण ब ीची दवता

का मला अस मग िनर र ठवता

तम या जवळ बसन मी रािहलो अडाणी

दररोज ऐकतो आर या आिण गाणी

उदरा या शारीन बा पा हसला

माउस हणन उदीर कॉ यटर समोर बसला

एका डो याची आई

एका गावात एक बाई आपलया छो ा मलाबरोबर एका छो ा झोपडीत राहात

होती आपलया मलाला काही कमी पड नय हणन दवसरा एक क न ती काम

करत अस पण या छो ा मलाला मा आपली आई अिजबात आवडत नाही तो

ितचा ितर कार करत असतो कारण ितला एक डोळा नसलयामळ ती भसर दसत

असत आईला तो शाळतही यऊ दत नसतो

एकदा एका काय मासाठी आईला शाळत जाव लागत पण ितला बघन कठ त ड

लपवाव ह मलाला कळत नाही रागाचा एक कटा टाकन तो ितथन पळन जातो

घरी आलयावर तो आईला चड बोलतो कशाला आली होतीस शाळत आता

माझ िम मला िचडवतील मी उ ा शाळत कसा जाऊ तला

एक डोळा का नाही मला त अिजबात आवडत नाहीस वगर

वगर आई काहीही बोलत नाही आपण आईला अ ात ा बोललो

याच मलालाही काही वाटत नाही रागान तो नसता धमसत

असतो आईशी काहीही न बोलता जवतो आिण झोपतो रा ी कधीतरी याला

जाग यत तर आपलया मलाची झोपमोड होऊ नय अशा दबकया आवाजात याची

आई रडत असत पण याचही याला काही वाटत नाही एका डो याचया

आपलया आईचा याला अिधकच ितर कार वाटायला

लागतो या णी तो िनणय घतो िशकन खप मोठ हायच

आिण इथन बाहर पडायच

या माण तो खप अ यास करतो उ िश णासाठी मो ा शहरात यतो

नामवत िव ापीठातन पदवी िमळवतो मो ा कपनीत मो ा ददयावर काम

क लागतो एका सदर मलीशी याच ल होत याला एक मलगा एक मलगी

होत आता याच कटब पण होत कारण ह सदर िच िबघडवणारी एका

डो याची याची आई ितथ नसत तो ितला जवळजवळ िवस न गलला असतो

अितशय सखात असतो

एक दवस याचया घराच दार वाजत दारात एका माणसाबरोबर याची तीच

एका डो याची आई उभी असत ितला बघन याची मलगी घाब न

आत पळन जात तो आधी च ावतो आिण मग वतःला सावरत

ितला हणतो कोण आहस त इथ का आलीस बघ माझी मलगी

तला घाबरली

मी ब तक चक चया प यावर आल अस काहीस पटपटत आई िनघन जात

ितन आपलयाला ओळखल नाही अशा समाधानात () मलगा दार लावन घतो

काही दवसानी माजी िव ाथ समलनासाठी याला याचया शाळतन प यत

परत या गावात जाऊ नय अस वाटत असतानाही तो समलनाला जा याचा

िनणय घतो ऑ फसचया कामासाठी जातोय अस बायकोला खोटच सागतो

समलन पार पडत कठलयातरी अनािमक ओढीन याची पावल याचयाही नकळत

झोपडीकड वळतात दाराला कलप असत शजारची बाई याला ओळखत आिण

एक प दत त प याचया आईच असत तो वाच लागतो मी खप आय य

जगल त याकड आता मी परत कधीही यणार नाही पण त कधीतरी यऊन मला

भटावस अशी माझी खप इचछा आह शाळचया समलनाला त यणार ह कळल

होत पण ितथ यऊन तला भटायच नाही अस मी न ठरवल कारण मला

मािहती आह एका डो याची ही तझी आई तला आवडत नाही मला एकच डोळा

का असही त मला एकदा िवचारल होतस त हा त खपच लहान होतास हणन

मी काही उ र दल नाही पण आज सागत बाळा त लहान

असताना एक अपघात झाला या अपघातात त तझा एक

डोळा गमावलास एका डो यान त सपण आय य कस

जगणार या िवचारान मी हराण झाल आिण माझा एक डोळा तला दला मला

तझा खप अिभमान आह त मला ज बोललास कवा मा याशी जसा वागलास

यासाठी मी त यावर अिजबात रागावलल नाही तझ मा यावर खप म आह

असाच िवचार मी करत कधी काळी मा या भोवती भोवती खळणारा त मला

नहमी आठवतोस

प वाचन मलगा ढसढसा रड लागला जी कवळ

याचयासाठी जगली वतःचा सवात मह वाचा अवयव िजन

याला सहजपण दऊन टाकला ितचयाशी आपण कती िनदयपण वागलो याला

चड पशचा ाप झाला तो आईला मोठमो ान हाका मा लागला पण आता

याचा काय उपयोग होता

मनाच ोक

गणाधीश जो ईश सवा गणाचा | मळारभ आरभ तो िनगणाचा || नम शारदा मळ च वार वाचा | गम पथ आनत या राघवाचा ||१||

सगम अथर- जो गणपती सवर लोकाचा ई र व सवर सदगणानी नटलला आह जो अनािद आह अनत आह जो असखय गणानी य आह व जी शारदा चार वाणीची जननी आह अशा दवतास नमःकार कर या व ौी रामरायाचया मागारन जीवनाची वाटचाल कर या

मना स ना भ पथची जाव | तरी ीहरी पािवजतो वभाव || जनी न त सव सोडनी ाव | जनी व त सव भाव कराव ||२||

सगम अथर- ह सजजन मना त परम राच ःमरण िनतय ठऊन भ ीन वयवहार कर तयामळ तला सहजच ौीकण सनन होतील कपा करतील कारण तो तयाचा ःवभावच आह माऽ त सजजन लोकाना ज आवडत नाही िनदनीय चकीच वाटत तस वाग नको व लोकादरास पाऽ होणार वदनीय अस

आचरण ठव भि पथ महणतात तो हाच

भात मनी राम चतीत जावा | पढ वखरी राम आध वदावा || सदाचार हा थोर सोड नय तो | जन तोची तो मानवी ध य होतो ||३||

सगम अथर- ातःकाळी उठलयावर थमतः ौीरामाच दवाच ःमरण कराव नतर वखरीन महणज तोडान मोठयान lsquoरामrsquo नाम घयाव हा सदाचार नहमी पाळावा सोड नय असा सदाचारान राहणाराच

मनय गौरवास पाऽ होतो धनय होतो

मना वासना द कामा न य र | मना सवथा पापब ी नको र || मना धमता नीती सोड नको हो | मना अतरी सार िवचार राहो ||४||

सगम अथर- र मना द इचछा मळीच उपयोगाची नाही पापी िवचार स ा मळीच अस नय धमारन व नीतीन वागण सोड नको मना हा ौ िवचार अतःकरणात जपन ठव

मना पापसक प सोडनी ावा | मना स यसक प जीव धरावा || मना क पना त नको वीषयाची | िवकार घड हो जन सव ची ची ||५||

सगम अथर- मना कधीही पापसकलप मनात यऊ दऊ नयत नहमी मनात सतयसकलप जागवावत मोह

पाडणाढया वःत व िवचार याची कलपनाही कर नय पापसकलप पापब ी व िवषय-िवकार यामळ लोकात समाजात आपली छीथ होत उपहास होतो महणन नहमी सतयसकलप करावत

hhbrvbarbrvbarbrvbarbrvbarkkparaparaacircacirckkbrvbarbrvbar ==acircacircllparapara ffparapara

कोबी वड सौ काचन मिनष काबळी

सािह य- १वाटी कीसलला कोबी २ वा ा िभजलली चणा डाळ १ इच आल ३-४ लसण पाक या १चमचा हळद िजर ३-४ िह िमर या को थबीर १२ चमचा ओवा मीठ तळ यासाठी तल इ यादी कती- थम कोबी कीसन यातल पाणी काढन टाकाव नतर चणा डाळ आल लसण िजर िमरची एक थोड जाडसर वाटाव त वाटण एका बाउल म य काढन यात कीसलला कोबी मीठ हळद ओवा को थबीर घालन एक कराव व याच छोट छोट गोल वड तळ हातावर थापन तला म य खरपस तळाव सॉस क वा खोब या या चटणीसह खा यास ाव_____________________________________________________________

फल - िबि कटापासन बनवलली चॉकलट सौ शीतल सतीश हा सािह य- १२५ म म का (बटर) २५० म मकिवटीज डायज टीव (McVities Digestive) िबि कट ४ टबल पन कीसलला नारळ ४ टबल पन कोको पावडर ४ टबल पन मध सका मवा आवडीनसार बनिव याची प त १ एका िपशवीम य कवा भा ाम य िबि कट घवन याचा चरा करावा २ एका भा ात म का घवन तो िवतळवा ३ यात िबि कटाचा चरा िखसलला नारळ कोको पावडर मध व सका मवा घाला ४ वरील िम ण एका पसरट भा ाम य ओताव ५ याच छोट लाड वळाव ६ वळलल चॉकलट लाड आवडीनसार कोको पावडर कीसलला नारळ कवा स या म ान सजवाव _________________________________________________________________________

बालशाही सौ शलजा जगदीश िशद

सािह य- २ १२ कप (५०० म) मदा ३४ कप तप (िवतळवन थड कलल) दही १२ कप १२ चमचा ब कग सोडा २ १२ कप साखर तप तळ यासाठी कती- म ाम य ब कग पावडर दही आिण तप घालन घ मळाव साधारण एक तास झाकन ठवाव ३ इचाच समान गोळ क न हल या हातान दाबन ख ा बनवावा तळ यासाठी कढईम य तप गरम कराव गरम झा यानतर गोळ मद आचवर तळन यावत एक दोन वळा पालटन लाल रग आ यानतर बाहर काढन ताटाम य ठवावी साखरम य साखर िभजल एवढ पाणी घालन गोळी पाक बनवावा गस बद क न पाकात तळलली बलीशाही घालावी चार त पाच िमिनट बालशाही पाकम य ठऊन नतर िचम ा या सहा यान बाहर काढन थड करावी थड झा यानतर हवाबद ड यात भ न ठवावी िह बालशाही आठ त दहा दवस टकत टीप- गोळीपाक तयार झाला की नाही ह पाह यासाठी एका बशीम य पाणी घऊन एक थब पाक घालन बघावा गोळी बशी या तळाशी तयार झा यास गस बद करावा

आ दती मळ शवची भाजी सािहतय- २५० ाम जाडी कडक ितखट शव ३मोठ काद जाड िचरलल ७-८ लसण पाक या

छोटा आ याचा तकडा एक छोटा चमचा धन िजर सक खोबर छोटातकडा २-३लवगा ४-५ िमर २-३ वलची सक लाल िमरची ४-५ दालिचनी तकडा थोड तल एवर ट गरम मसाला १छोटा चमचा मीठ चवीनसार कती- तर साठी कादा लसण आल आिण बाक सव मसा याच समान थो ा तलावर चागल परतन याव नतर गार क न थोडस पाणी टाकन िम सर मधन एकदम बारीक वाटन याव १ छोटा चमचा तल तापवन यात ती प ट आिण गरम मसाला )चवी माण (घालन तल सटपयत परतवन यावी नतर यात गरम पाणी घालन पातळ तर सारख कराव ती तर उकळवन यावी एकदम शवटी मीठ घालाव तर थोडी पातळच आस ावी जवायला याय या वळी गरम करताना यात शव टाकन परत उकळाव या बरोबर क ा कादा िलब छान लागत ही तर िमसळीसाठी पण वापरता यत

क या कवा उपज पोह

सािह य-१वाटी तकडा तादळ ( ोकन राइस) frac12 वाटी शगदाण frac12 वाटी चणाडाळ कडीप ा िहर ा िमर या िजर फोडणी साठीndashतल मोहोरी िहग हळद ितखट िजर कडीप ा मीठ चवीनसार कती- तादळ लालसर भाजन याव गार झा यावर िभजवन ठवावत डाळ दाण पण िभजवन ठवावत दो ही ४ -५ तास िभजवाव क या करावया या वळी थम तादळ उपसन ठवाव तल तापवन फोडणी क न यावी यात तादळ घालन छान परतावत तादळ परतत असताना डाळ आिण दाण िजर िमर या कडीप ा मीठ आिण थोड पाणी घालन िम सर मधन बारीक क न याव तादळ परतन झाल क िम सर मधल वाटण यात घालन नीट एक क न याव मग बारीक आचवर झाकण ठऊन क या होऊ ा ा मधन मधन हलवाव वाटल तर थो ा पा याचा िशपका ावा मोकळ झालल वाटल क गस बद करावा कोिथबीर घालन खायला याव याबरोबर दही कवा िलबाच उपासाच लोणच आिण क ा कादा छान लागतो तादळ डाळ आिण दाण ा मळ क या हा पदाथ पण अ होतो

ई-िवशषाक ऋणानबध सपधच उ र-

सपधसाठी ि िच छऽपती िशवाजी महाराज ितभाताई पाट ल रामदास ःवामी प डत भीमसन जोशी िसधताई सपकाळ पाडरग सदािशव सान (सान ग जी) डॉ बाबासाहब आबडकर िनळ फल

लता मगशकर शकर महादवन

ःमता पाट ल सी ड दशमख

लोकमा य टळक ध डराज गो वद फाळक (दादासाहब फाळक) जयत नारळ कर झह र खान

प ल दशपाड मधर भाडारकर ान र म ाबाई िनव ीनाथ सोपानदव ौयस तळपद

नाना पाटकर आशतोष गोवार कर डॉ काश आमट मदा कनी आमट हमत करकर ःवात यवीर सावरकर वजया महता

सिचन तडलकर डबजी झगराजी जानोरकर (गाडगबाबा) मोहन आगाश माधर द त व ठल कामत दिलप वगसरकर वण वामन िशरवाडकर (कसमामज) ज बार पटल सोनाली कळकण रामचि नरहर िचतळकर (सी रामचि) ा मध दडवत सा वऽीबाई फल आ ण

सिचन पळगावकर अशोक सराफ महा मा योितबा फल

महश कोठार सयाजी िशद नरि दाभोळकर शाताराम राजाराम वणकि ( ह शाताराम) सनील गावसकर अतल कळकण इतर छायािच गणशो सव एस ट महामडळाच िच ह शतकर कःती गढ पाडवा गट व ऑफ इ डया आषाढ एकादशी रायगड

क कण र व मबईचा ड बवाला नागपचमी

हता मा चौक पाट मबईकर वट पो णमा

सपधचा िनकाल

थम पा रतोिषक- सतोष साळक

ि तीय पा रतोिषक- शरय परब

ततीय पा रतोिषक- मज मळजकर

_______________________________________________________________

आपला अिभ ाय ज र कळवावा आमचा प ा- Emarathiklgmailcom

-----------------------------------------------------------------------------------------

रिवि जोशीhellip पता

लोटली माझी चाळीशी माझी मलाच ओळख नाही फारशी

कशासाठी ज म माझा कोणासाठी ज म माझा

कोणास पस आता शोधात आह मी माझाच पता

मन साभाळ यात गल वय दस यासाठी जग याची लागली सवय

हच का होत माझ ल य अि त व नाही हणन अवध ठरवली जात माझी सा

कठचा हणन काय िवचारता शोधात आह मी माझाच पता

भट यावर दवाला न करल सवाल माझ िवचार का एवढ मवाळ

पािहज त हा झाला माझा वापर पािहज त हा कापल माझ पर वमत नाही हणन का नाकारता शोधात आह मी माझाच पता

रिवि जोशीhellip

ब

मा यातला ब एकदा जाग थ झाला अवती भोवती बघन अ व थ झाला हसाचार आिण आतकवादाच इथ सव बोलबाला

पा न कळल याला म झाल महाग आिण ितर कार कती व त झाला

गणव प ा कती आसान झाला इथ विशला पा न कळल याला जगाचा वहार कती बिश त झाला आ ही valentine ठवल ल ात आिण याचा सदश िवसरला पा न कळल याला इथ स कती या दनकारचा अ त झाला शोध लागला तो इथ याचा िश य आशोकाला पा न कळल याला यथील राजाच मदम त झाला जना या मनात न हता तो पण पिहल यान सजावटीत वतःला पा न कळल याला उठल मी या दवशी ज हा सजावटीतन मनात जाईल हणन पनः िन थ झाला

वि ल िवचार

झोप

कती झोपता हो त ही हा सवरसाधारणता यक घरात रिववारी सकाळी ऐकायला िमळतो

पाठक प रवार हा अपवाद असावा रिववार या सकाळी सिचन या मदानावर खळला यावर आप याला खळायला िमळणार हणन सयार या आधी पोहोचणार पाठकच असणार अजन कोण सवर साधारणता यक प ष आपली आठव ाची अपरी झोप परी कर या या य ात असतो ह ली तर आम या घरात आमची थोरली लक स ा हच सागत असत आज सड आह ना मग मला झोप द ना ग आई डॉ टर आठ तास झोपायला सागतात पण रा ी उिशरा कामाव न यऊन प हा सकाळी ५२० ची न पकडन कामावर जाणारया मबईकरा या निशबी मा ५-६ तासच झोप यत यात मग काही लोक उ या उ याच न म य झोप काढ याच कौश य जोपासतात मी इिजनी रग या दसयार व यारला असताना का ज त िशवाजी नगर हा वास करायचो ा वासात झोप काढ यात मी पटाईत अस तसतर वासात बस या बस या झोप यात माझा हाथ खडा आह एक वळस खोपोली या िम ा बरोबर प याच गणपती पा न पहाट या न न परत यत असताना गाडीत उभ राह याची स धा जागा नस यान नाईलाजा तव समान ठव या या यारकवर जावन झोपलला मी अजनिह िम ा या आठवणीत ताजा आह ता पयर काय झोप ही

मह वाची आिण ती कशी ही आिण कठही पणर करायची (तशी ती कधीही पणर होतच नाही) ल ठर यावर माझा मबई या नचा वास काही काळ वाढला होता (फ ल होई पयतच) या काळात न म य झोपणा या मडळ कडन खप िशकायला िमळाल छो ा छो ा डल या घण शजार या वा या या खा ाचा उशी हणन उपयोग करण सगळ वाशी सकावत असताना माशीला आप या त डावर मनसो आराम करायला दण ब ीशी

दाखवत दपार या जवणात या मथी या भाजीत या दठाची समोर या वा याला दशरन करवण आिण वग वग या सरात गाडी या आवाजाशी पधार करत घोरण अस खप काही याला इ छा झोप घता यत तो सवारत सखी माणस हणनच हणतात क मानिसक ताण कमी

करायचा असल तर ८ तास झोपाव तर मग मा या ि य िम ानो आता पासन पणर ८ तास झोपा zzzzzzzzz

अिमत शलार

चारो या

बागतल िहरव गवत कती छान दसायच

हल या या वा यान दखील त सहजच झकायच

फ िम ही नाहीस आहस तरी कोण त खरा माझीच मा या एकटपणाशी ओळख क न दणारा

कती िविच आह नाही

आपल ओळख नसताना भटण आिण चागली ओळख झा यावर अस एकमकाना सोडन जाण

खप वाटत कधी कधी न ान आय य स कराव आिण आय या या वाटचालीत असच तलाही प हा भटाव

अिमत शलार आशची कनार

सयर दमला आभाळही दमल हळच जाऊन मग दोघही ि ितजावरती टकल स यान मग मा आपल जाळ टाकल सागराला आली भरती स रग उधळीत रवी बसला या या ललाटी

सथ वा याची झळक मद करी मा या मना धद उ ताहाच वार िभनल तनात दाटन आ या उ मदी या लाटा मनात

डोळ होत आससलल कना याव न यणा या पावलासाठी

पदोपदी साथ दणा या मा या सखीसाठी

नतर

सयर झोपला आभाळही टकल आससलल डोळ िनराशन िमटल वाट फटल ितकड चाल लागलत कधी पायाखालची वाळ तडवत तर कधी मनातील अशा िचरडत

जग बदलल मीही बदललो सकट आलीत गलीत पण त काही नाही आलीस

रोज शोधतो मी या कनारी माझी लाडक कनार सोडन गली होती मज ती याच मगजळा या कनारी

Aœmt xelar

6r Asav Maaz 0k 6r Asav Maaz 0k 7o3s p` sudr sureqGaayle jal Tyat pemace gItMaa`se AstIl 0eKyace ptIk ij4e Asel srSvtIca vaswrvel l(mI sOQyaca 6asAsel Jyaca Xvrala AwImansvR jg krel Tyaca sNman JyaCya tejane hvecI hol iwtIne tI Mh`el 2av maZya devaij4e qetIl suq-duq lpDavhol wedwav duraVyaca paDav JyaCya xattene lajel punmcI rjnIp` xOd+pane 6abrel sultan gznIJyaCya sug2ane traI hol pvnVyaPtIne wawavel he ivxal ggn Asavet Aa baba Asavet wa bih`p` sobt hvI jNmajNmacI karwarIn6r Asav Maaz 0k 7o3s p` sudr sureq

0k

7o3s p` sudr sureq Gaayle jal Tyat pemace gIt Maa`se AstIl 0eKyace ptIk

ij4e Asel srSvtIca vas wrvel l(mI sOQyaca 6as Asel Jyaca Xvrala AwIman svR jg krel Tyaca sNman

JyaCya tejane hvecI hol hva iwtIne tI Mh`el 2av maZya deva

duq lpDav hol wedwav duraVyaca paDav

JyaCya xattene lajel punmcI rjnI p` xOd+pane 6abrel sultan gznI JyaCya sug2ane traI hol pvn VyaPtIne wawavel he ivxal ggn

Aa baba Asavet wa bih` p` sobt hvI jNmajNmacI karwarIn

7o3s p` sudr sureq

िनदकाच घर रिववारी सकाळी कफ नरानी मधय मी आिण क ा बसलो होतो झकास िखमा पाव खाउन झालयावर वाफाळलला मसाला इराणी चहा समोर होता क ाची बायको मलाना घउन तयाच घर सोडन विडलाचया शसत बगलयावर रहायला गली होती मला मळीच आ यर वाटल नवहत मी क ाला महणालो कोिकळही काळी अन कावळाही काळा िशवाय कोिकळ आपल अड कावळयाचया घर ात टाकन तयाचया कडन उबवन घत पण तरीही सगळया

जगाला कोिकळ आवडत कारण ितचा समधर मजळ आवाज गाढव िकती मन लावन महनत करत पण तरी तयाचया कपाळी मखरपणाचा िश ा आिण खाणयासाठी उिकरड फकण असत कारण तयाच त ककर शश रकण गली २५ वष मी तला ह समजावतो आह िक राजा जरा कमी कड बोल पण तझया बोडकयात काही ही गो घसत नाही बिफकीरपण तो महणाला एक ल यात घ

ाधधासाठी कावळाच लागतो आिण दट पी लोकाच ा मी करणारच मी कणाचया बापाच खात नाही तयानी सवभावानसार मला ग प कल पनहा एकदा माझया ल यात आल िक ाला समजावताना कपाळमो य करन घणयात अथर नाही तयापकषा गरम चहावर कॉनस ट करण जासत िहताच आह िनळकठ शाताराम जगताप मी जवळपास दहा वषाचा असताना माझया वगारत आिण शजारचया िबिलडग मधय आला एकदरीत माझया आयषयात आला वडील साध सरळ खर गाधीवादी सरकारी खादी भाडार मधय मनजर तयाची आई फार मळ आिण सगरण तयाला एक मोठी बिहण आिण मोठा भाउ होता क ा महणज शडफळ थोडकयात महणज एक स य पिरवार क ा शाळत वषारचया मधय दसऱयाचया नवरा ी दरमयान दाखल झाला होता आमचया शाळत सरानी समजल काय कवा कणाला काही िवचारायच आह काय - अस िवचारणयाची प त होती अशा ाची उ र ही एखा ा अिलिखत िनयमा माण ठरलली मशः हो आिण नाही अशी होती थोडकयात काय तर ग पा बसा वगारत जमल तस िशका नाहीतर मग िशकवणी लावा क ा वगारत आला आिण जण काही वगारला एक नवीन चतनय आल चारद रामराव कड आमहाला इितहास िशकवायच तयािदवशी त अफझलखानाचा वध हा धडा िशकवीत होत मल तनमयतनी ऐकत होती कारण िशवाजी खानाला कधी मारणार ाची उतसकता होती सर सागत होत खानानी िशवाजी राजाची मान बगलत दाबली आिण लगच महाराजानी उज ा हातानी िबचवा तयाचा पोटात खपसला आिण वाघ नखानी तयाचा कोथळा बाहर काढला मग इतर तपशील सागन झालयावर सरानी िवचारल कोणाला काही िवचारायच आह काय आिण

अहो आ यरम क ान हाथ वर कला तयान िवचारल महाराज मान दाबली जाणयाची वाट का बर बघत बसल तयानी तर खानाला मारायलाच गडावर बोलािवल होतrdquo कड सर एकदम गागरन गल त महणाल वा र िव ान तच साग मग क ा महणाला मला वाटत राजानी शािमयानयात पाउल टाकलयावर खानाला िमठी मारणयाच स ग करन सरळ िबचवा तयाचया पोटात खपसला काही वाट बीट नाही बिघतली सर महणाल अर

यानबा तझ जञान तझयाजवळ ठव अस काही परीकषत िलिहशील तर नापास करील तया नतरचया इितहासाचया तासाला सरतची लट हा धडा िशकवला आिण क ानी पिहली छडी खालली सवयी

माण क ा तवहा महणाला होता महाराजानी सरत लटली ह कस काय बरोबर होत ितथलया

लोकासाठी तर त दरोडखोर होत िशवाजी महाराजाचया कतीवर साकषात महारा ात टीका मासतरानी तयाचया थोबाडीत एक दउन तयाला वगारबाहर घालिवल तयानतर कड सर जवळ-जवळ

तयक तासाला तयाला वगारबाहर ठिवत तया बाहर ठवणया माग कदािचत सवतः च जञान लपवणयाचा हत असावा अस आता वाटत प ल दशपाड एक िठकाणी महणतात शाळत मसताराना थम नाव कोण दत ह पिहलया ओिवची किवय ी कोण ह शोधणया इतकच कठीण आह पण आमचया शाळतलया सवर िशकषकाना टोपण नाव दणयाचा मान एकमव िव ाथयारचा होता िनळकठ जगताप ाचा दोन एक वषारतच तयान सवर िशकषकाना टोपण नाव िदली होती चा रा कड चा तयानी डकराचा कल होत पाढर कस कस अिण पाढरी िमिशवालया काळयाक ठाकर सराना िनगिटव ल जोशी बाईना गजगािमनी एक पाय आखड असललया सावरकर सराना तमर लग बारीक असललया रहाट बाईना सका बोिमबलrdquo आखड नाक वालया शड बाईना शपरणखा गिणताच घार मासतर तघलक तर िहदीच हमीद खान महणज चगझ खान ा असलया उप ापामळ क ा सगळया मलाचया गळयातील ताईत होता तयाचया कडन काही तरी गमतीदार ऐकायला िमळल महणन मल सतत तयाला गराडा घालन असत मल तयाला वचकन ही असत कारण हा शबदानी कोणाचा कोथळा कधी काढील ाचा काही नम नवहता माझयालखी क ा हशार िव ाथ होता पिहलया पाचात यत नवहता तिरही आिण पािहलया पाचात यत नवहता ाच मखय कारण महणज तयाच हसताकषर आमहाला िहदी िशकवणार हमीद खान सर महणायच ldquoबोडारचया परीकषत तला सवतःचा पपर सवतः तपासावा लागल अर जर चकन-माकन डॉकटर

झालास तर कमपौनडरला कवा किमसटला दखील तझ अकषर कळणार नाही महणज मग पशट खलास आप िलख खदा बाच कठला इि लशचया सरानी हातावर मारन अकषर सधरवणयाचा असफल य कला तवहा क ाच उ र होत सर मला मारणयानी जर अकषर सधारत असल तर मला दहा हजार वळा माराrdquo हसताकषर खराब

असलयामळ तयाला कमी माकसर पडत गिणताचया पपर मधय मधलया सट स गाळतो महणन माकसर कमी मी जर कधी महणालो िक क ा जर अकषर सधारशील तर लका पिहलया तीन मधय यशील तयाच उ र अस माकसर आिण जञानाचा काय सबध मला कठ मोठ झालयावर पसतक िलहायच आह आिण जर िलहाव लागल तर मी टायिपग िशकन वाढतया वया बरोबर तयाची अ ल ही वाढत होती पण ती वाढ िवधवनसकत कड जात होती तयाच वाचन भरपर होत तयामळ तो तयाचया वयाचया मानानी फारच वरचया लवल वरच बोलायचा तयक िवषयातील बारीक-सारीक दोष तयाला नमक िदसत होत इि लश ब ल तो महणाला होता- इ जी िवषयात नापास होणाऱयाची सखया जासत असणयाचा कारण आह ा भाषतील बाराखडी अर एच मधय ह नाही आिण डबलय मधय व नाही परत सी पासन कधी स तर कधी क आिण जी पासन कधी ग तर कधी ज मल ग धळणार नाहीतrdquo िहदी ब ल महणायचा दरदशरनची िहदी आिण िसनमातली िहदी ात िकती फरक आह दरदशरनची िहदी ससकतो व आह तर िसनमातली िहदी उद धभाव आह आिण आपण जी िहदी बोलतो तीच दरदशरन वर का बोलत नाही मराठी ब ल ही तयाच मत एकदम वगळ होत तो महणायचा पणया-मबईचया लोकानी मराठी भाषची मजा खराब कली आह खाणया- िपणयाचया

ाखया बदलतात आह चहा िपणार काय चया ऐवजी चहा घणार का िवचारतात चहा घउन काय करायच यायाचाच ना तसच ldquoनवहताrdquo ह श आिण ldquoवहताrdquo ह अशधद भाषा िह शधद कवा अशधद नसत गावाकडील लोक जी भाषा बोलतात ती शहरातील भाष पकषा वगळी बोली असत ती अशधद नसत जञान राची मराठी िशवाजी राजाची आिण आजकालचया सससकत लोकाची भाषा एक असली तरी बोली वगळी आह आजचया लोकाचया नजरत ह लोक गावडळ ठरतील

गणशोतसवात आमचया लहानपणी खर-खर सासकितक कायर म होत असत कीतरन ाखयान भजन जादच योग नकला सगीत- सधया अस िविवध कायर म होत अशया कायर मातन बरीच करमणक आिण जञान आपसकच िमळत अस एकदा रामायणावर एक कीतरन होत आमही तवहा १३-१४ वषारच अस चागल दोन तास कीतरन झालयावर क ानी कीतरनकार बवाना काही िवचारल -सीता सगळ मोह आिण राजशाही आयषय सोडन आपणहन रामा बरोबर वनवासाला गली होती मग ती सोनयाचया हिरणाचा ह का धरील ितला काय मािहत नवहत िक सोनयाच हरीण नसत काय रामालाही मािहत नवहत िक सोनयाच हरीण नसत त राम तर फार बलवान होता मग तयानी बालीला लपन का बर मारल तो अधमर नवहता कायrdquo रावणाच वडील ा ण होत मग रावणाला मारलयान रामाचया हातन ा ण हतयच पातक घडल की नाहीrdquo रामान सीतला अ ी परीकषा ायला लावली हा ितचयावर सशय असलयामळ काय एका धोबयाचया बोलणयावर सीतचा तयाग कला ह कस काय बरोबर ा सवर गो ी ल यात घतलयावर रामाला दव कस महणाव ाचया सरब ीन बवा अगदी सदर झाल सवर लोकासमोर तयाची फिजती झाली नवह अपमानच झाला आयोजकानी क ाला बाजला घवन चागल झापल पनहा ाखयातयाला कधीही िवचारायच नाही ाची तबी िदली वयाबरोबर तयाचा हा आ सताळ पण वाढत होता तयानतरचया एका वष महाभारतावर एका चागलया PhD माणसाच ाखयान झाल आयोजकानी आधीच क ाचया मसकया दाबन ठवलयामळ लोकासमोर ाखयातयाची फिजती नाही झाली पण तरीही क ानी तयाला गाडी जवळ गाठलच आिण ाची सरब ी सर कली कसानी वासदव आिण दवकीला एका कोठडीत नसत ठवल तर कषण-जनम कसा झाला असता कषण जर शर-वीर दव होता तर ारका सोडन का पळाला जर महाभारत इितहास आह तर सवर पाडवाच व अनय महारथ च जनम अनस गक का बर जर ासा पासन िनयोग पधधतीन धतरा पाड आिण िवदर ाचा जनम होव शकतो तर कतीलाही िनयोग पधधतीन पाडवाचा जनम घडिवता आला असता सयर अन वायची काय गरज होती एका माणसाला कदािचत अनक बायकापासन १०० मल होतील पण एका गाधारीला शभर प कस महाभारतात रामाचा उललख नाही आिण उगीच हनमानाला का बर घसवल कषण य ात खोट का बर वागला कणर दशाषन आिण दय धन ाचा मतय अनितक नवहता जय थाला कपट करन का

मारल ldquoहिसतनापरच रकषण करणयासाठी पाडवाना मारण जररी होत मग भीषमानी पाडवाना का बर नाही मारल अश िवचारताना सरसवती तयाचया िजभवर थमान घालत अस तयाचया चहऱयावर एक िवलकषण झळाळी यत अस तयाचया अशया शबदाचया माऱया समोर भलया- भलयाची बोबडी वळन जात अस असाच एकदा गणशोतसवात शोल बिघतला मी आमचया प मधय शोल एकसपटर

होतो क ान िवचारल िक शोलत सगळयात किवलवाण करकटर कठल मी महणालो िक आधळा रहमान चाचा कारण तयाचया तरण मलाला गबबरनी मारल घाट महणाला ठाकर कारण तयाच हाथ कापल गबबरन आिण एकजण महणाला िक राधा(जया भादरी) कारण ितच म दोन वळला उधवसत झाल क ाच उ र होत ा सवानी काही न काही चक कली होती पण ठाकरचया नोकराची काय चक होती तयाला ठाकरच सगळ काही बघाव लागायच मला सागा सकाळी-सकाळी ठाकरच ldquoधवनrdquo कोण दत होत कठलयाही िवषयावर अस मौिलक ितपादन करणयात तयाची हातोटी होती क ानी दहावी आिण बारावी साठी अकषर बरच सधारल कारण आता भिवषयाचा होता बारावीला मी आिण तो एकाच वगारत होतो तयाची मोठी बहीण उषा (ती तयाचया पकषा चागल १० वषर मोठी होती) डॉकटर होती अन मोठा भाउ सदािशव इिजिनयर होता (तो पण क ा पकषा ७ वष मोठा होता) तो तवहा बगलोरला नोकरी करीत अस क ाला कलास टसट मधय पकीचया पकी माकसर िमळत तयामळ तयाचया इिजिनयर होणयाबाबत कणालाच शका नवहती बारावीचा िनकाल आला

आिण अघटीत घडल क ाला गिणत आिण किमस ी मधय १०० पकी तयकी ९७ माकसर िमळाल पण िफिजकस मधय फ ५० तयाच महणण होत िक ह फ एका पपरच माकसर आह तयाचया विडलानी खप धाव-पळ कली पण यश नाही आल क ाचा इिजिनय रगचा वश हकला तयाचया सवभावामळ तयाचया ओळखीतलया सवर लोकानी तयाची यथ हजामत कली जण काही सवर जण ाच कषणाची वाट पाहत होत िक कशी ाची मजोरी िजरवायची काही िदवस क ा पणरपण उधवसत होता तयाचया भावानी सािगतल िक त खाजगी कॉलजातन इजीिनया रग िशक पण क ा महणाला मी सवतःचया बळावर िशकन मला कब ाची गरज नाही इिजिनयर नाही झालो तर काही आयषय सपत नाही मी माझा साभाळन घईल काळजी कर नका मी इजीिनया रगला आलो आिण क ा Bscला गला तयाचया ब ीचया िहशोबानी Bsc तयाचयासाठी हाताचा मळ होत तयामळ तयाला अवातर वाचनासाठी फार वळ िमळत होता तयाच सामानय जञान असामानय होत होत आिण ा जञानामळ (हा ाला दिनयादारी महणत अस) तयाची इतर लोकाब ल त अितसामानय आहत अशी समजत झाली आमचया िबलड ग मधलया आिण आळीतलया तयक िव ाथयारला तो सकॉलर महणत अस आिण ाला समानाथ शबद पढतमखर आह अस ठासन सागत अस तयाचया लखी एक तो सोडला तर आमहाला दिनयादारी कळतच नवहती आमही कॉलजात िशकत असताना चार फार महतवाचया दशावर दरोगामी पिरणाम करणाऱया घटना घडलया पिहली बोफोसर ाचार करण जयात ख पत धान राजीव गाध वर लाच खालयाचा आरोप दसरी शाहबानो करण की जयात ससदनी स ीम कोटरचा नयाय-िनवडा बदलला ितसरी महणज बाबरी मिसजदच टाळ उघडन िशलानयास करणयाची परवानगी िदली आिण भरीस भर महणन िक काय मडळ किमशनचया िशफारसी मजर कलया आमहाला ा सगळया गो शी घण-दण नवहत आमचा अ यास आमची वाट लावायला पर होता तवहा क ा आमहाला महणाला होता साल हो तमच मजा करणयाच िदवस सपल ाचार आता िश ाचार होणार तमचया पसतकातलया चागलया-वाईटचया कलपना बदलन टाका ा दशात जाती-धमारचया नावावर फट पडणार पढ ा भावचा मलगा माझया मलाबरोबर एडिमशन साठी भाडणार आिण मसलमानाची दाढी करवाळत सरकारच हात िझजणार पण तमही सकॉलर लोक ा गो ी पसतकात िशकवलया जात नाहीत मग तमहाला कशया कळणार िव ापीठातलया तयक वाद-िववाद सपधत तो िहरीरीन भाग घत अस बरच वळा िजकत ही अस दरदशरन वर ि झ टाइम नावाचा कायर म होत अस तयात ही तयान भाग घतला होता आिण दसर बकषीस िमळिवल होत पण तयाचा अित बोलाणयाचया सवयी पाई लोक तयाचयापासन दर राहत असत

क ाचया तडाखयातन मली दखील सटत नसत ी-म ी ा िवषयावर एकदा वाद सर होता क ा मल ना उ शन महणाला -तमहाला सवतः बदी बनन राहायला आवडत एकीकड परष dominate करतात महणन ब बलता आिण साथीदार मा dominating िनवडता मला सागा तमचयापकी िकती मली सवतः पकषा कमी िशकललया सवतःपकषा कमी पगार वालया घरची जवाबदारी असललया मलाशी ल

करायला तयार आहात अर परष जर सगळयाच बाबतीत तमचया पकषा वरचढ असल तर तो dominate करणारच तमहाला बस मधय जागा िदली नाही तर ी-दािकषणय सपलयाचया ब बा मारता फशनचया नावाखाली सवतः तग कपड घालता आिण comment करणाऱयाला चीप िनलर महणता तग कपड आमही बघाव महणन घालता ना मग लाजता कशाला तमहाला जर तोकड कपड घालायच आहत तर मग मवालयापासन सव-रकषणासाठी जडो कराट िशका आिण कणखर बना पण नाही उनहात गलयात तर काळया होणार आिण ल ाचया बाजारातला भाव कमी होणार महणन मग खळ िह नको अमिरकत िशकणाऱया मलानी इ जीत िश ा िदलया तर चालतात पण आमही आमचया दशात आमचया रा भाषत िश ा िदलया तर वर आमही अससकत िनलर दशी भाषतलया िश ा

इ जी पकषा जासत strong वाटतात हा काय आमचा दोष आह दट पी धोरण सोडा खबीर वहा आिण मगच परषाचया नावानी शख करा अर वािघणी सारखया वहा सवतः चया िपललाना सवतः खाउ घाला मग बघा कोण परष तमहाला dominate करतो त उगाच पटला चन आह महणज काय उ यानी मताणार िक काय अशया वळला क ा आपल नीळकठ जगताप ह नाव साथर करीत अस तयाचया कठा तन तयक शबद जण काही िनळा होवन बाहर पडन जगाला ताप दत अस १९-२० वषारचया वयात तयक मलाचया मनात मल ब ल एक सो ट कॉनरर असतो आमचया काळी बऱयाच नशीबवान मलाना गलर स ही होतया (आजकाल सगळयाचया असतात आिण नसलया तर आजकाल तमहाला तयातल समजतात असो) पण क ाचया अघोरी जीभमळ तयाचया वाऱयालाही कणी मलगी उभी रहात नस आता आमचा ीरग कदम एका जरा सावळया खातय-िपतया घरचया तिमळ मलीचया मात पडलयाबरोबर हा तयाला महणाल होता ही िहड बा तला कशी काय आवडली र कवी मनाचया रव गोडबोलला तला लका ह कोबीच फल गलाबाच कस काय वाटल आिण चषमवालया मोद दशपाडला िह समन नाही र फलन आह अशया अनक अनावशयक िपका टाकीत अस तयामळ बरच पिरवार वाल मल तयाचया आिण मग महणन आमचया सारखया अकला िवथ कला मलाचया दर राह लागल आमहाला ाची खत वाटत अस पण हा प ा महणायचा अर ा वयात सगळयाच मली छान वाटतात खास करन तमचया सारखया सकॉलर इिजिनयर लोकाना तमचया कॉलजात सदर मली नसतात जी िमळल ितला तमही पटवता मग ितचा सवभाव छान आह ती फार समजदार आह ती नौकरी करणार महणज मग सटनडडर ऑफ िलिवग वाढणार वगर सारख िहशोब माडता आिण शवटी आयषयाचया मधयावर लोकाचया सदर बायका बघन कोरड उसास टाकता आिण ा मलीही हशार तयाना िदसायला जरा बरा मलगा िदसला िक ा तयाला हळच चढवतात मग तमचा इगो चा पतग उच उडलयावर तमही अलगद फसता तयाना एक चागला कमावता नवरा फकटात िमळतो आिण घरच िह खशrdquo मली काय कवा चाळीशीचया बायका काय हा एखादा कषणीय सथळ िदसल की नाथा कामत सारखा लगच (पण खवचट) कॉमट करायचा एखा ा चाळीशीतलया बाईला खडहर बता रह ह इमारत बलद थी कवा ा ठाणाचा कटपीस कसा असल १४-१५ वषारची मलगी असली तरसावधान बाधकाम सर आह ा आिण असलया बोलणयामळ क ा फारच िसधद (क िसधध) होता कॉलजच त मतरलल िदवस पख लावन उडन गल आिण आता पढ काय हा य य क ा समोर उभा ठाकला तयानी IAS ची तयारी सर कली मी तवहा तयाला महणालो ldquoतला जर तझया त डावर ताबा नाही िमळवता आला तर मा नोकरीत तला फार ास होईलrdquo पण तयानी उलट मीच जर बॉस असलो तर माझयवर कोण वरताण होईल आिण नोकरीत आपण आपला काम चोख कल िक कोण कशाला माझया आड यणार आह अस महणन नहमी माण मला झटकन िदल मरी मग िक एकिह टाग हा तयाचा सथायी सवभाव झाला होता बरच वळला मला पडायचा िक आपलया घरच लोक आपण इिजिनय रग िशकत असनही आपलयाला नको इतक जञानामत पाजत असतात पण क ाचया घरच ाला काहीच कस नाही समाजावत नशीब दसयादा क ाचया आड आल तयाचया विडलाचा एक वाहतक अपघातात मतय झाला आधीच भावाची मदत नाकारलयामळ तयाला ताबडतोब पोटा-पाणयाचया उ ोगाला लागण जररी होत तयात वाचन भरपर असलयामळ तयानी प कार होणयाच ठरिवल तयाच मखय कारण तयानी सािगतल पपर मधय काम कलयावर मला सतय िलिहणयाची मभा असल परत ितथ मला बढतया िह लवकर िमळतील आिण एकदा मी ८-१० वषारत सपादक झालो िक मग मी माझी मत जनत समोर माडन जन जागरणाच काम करीन मी जवहा तयाला िवचारल िक ा नोकरीत अस िकती पस िमळतील तवहा तो महणाला

माझया परत िमळतील आई साठी बाबाची पनशन आह मी िवचारल आिण उ ा मल-बाळ होतील तयाच काय तो उ रला पत कपत तो कय धन सचय पत सपत तो कय धन सचय मी नहमी माण माघार घतली प कार झालयावर तो अगदी चौफर िलह लागला तयक िवषयावर आपली परखड मत माड लागला तयाची गती िह चागली होती अगदी तीन-चार वषारत तो चीफ िरपोटरर झाला होता पण ा वाटवर तो श िनमारण करत होता शहरातील भखड मािफया काळा बाजार करणार ापारी गड-मवाली अस अनक श िनमारण झाल होत आधी तयाला दम दणयात आला होता पण तो बधत नवहता मग तयाला िपटणयात आल तवहाही तो महणाला होता अर महातमा गाधीनाही आि कत मारल होत महणन काय तयानी लढा थाबवला ा सगळया धम ीत तयाचया पपरचया मारवाडी मालकाची मलगी िसमता का कोण जाण पण तयाचया मात पडली ती घरची ीमत होती तयामळ ी मधलया ािलटी बघा ा अस ितच मत होत ितन कदािचत असा स ा रोक-ठोक माणस आधी न बिघतलयामळ ती तयाचयावर भाळली होती ाला िह ती आवडली होती ानी महण ितला सािगतल होत की जर आपल ल झाल तर तला माझया घरी राहाव लागल मी घर-जावई होणार नाही तयानी ितला पणर कलपना िदली होती पण ती ाचयासारखीच खमकी होती आिण पढ-माग बापाची सगळी इसटट ितचीच होती ितच वडील पण ा ल ासाठी तयार नवहत एकतर ीमत मालक-मधयमवग य प कार हा भद परत मराठी-मारवाडी हा दसरा भद बर तीच वडील ाला नोकरीतन काढ शकत नवहत कारण तयाच काम अतय म होत आिण तयाचया िचमट आिण गालग ा सदरामळ पपरची िवि ही छान होती एक िदवस िसमतानी आतमहतयचा य कला तवहा ितच वडील जबरदसतीचा रामराम महणन तयार झाल ल ानतर दोन वषारत तयाला जळ झाल एक मलगा एक मलगी माधव-मिजरी आता क ा सब-एिडटर झाला होता तवह ात एका िति त राजकीय घराणयात एक सशयासपद मतय झाला क ानी आपलया पपर मधन तो मतय खनच होता ह जवळ-जवळ िस कल आिण तया घराणयातलया एका ीकड सशयाची सई वाळवली पण ाचा पिरणाम मा िवपरीत झाला पपर साठी कागद आिण शाई साठीची सरकार कडन िमळणारी सबिसडी बद झाली पपर नकसानीत आला आता पपर बद करायची पाळी आली पपर बद होउ नय महणन क ानी नोकरी सोडली तयाच समारास दशात खाजगी नयज चनलसला सरवात झाली होती क ा एका चनल मधय रज झाला क ाचया आधी तयाची खयाती चनल पयत पोहोचली होती तयामळ तयाला कमरा समोर जाउ ायच नाही ह अगोदरच ठरल होत क ाचया वा ाला मजकर तयार करणयाची जवाबदारी होती दोन-तीन वष तयानी तयानी फार अफाट कलपना तयान नवीन मालकाला सचवलया पण तया राजकीय दष ा परवडणायार नवहतया तयामळ तयक वळला तयाचा िहरमोड होत अस िसटग ऑपरशन च पवर सर झाल आिण क ाला पनहा नवीन जोश आला पपर मधय काम करताना तयाला बऱयाच लोकाब ल िवशष मािहती होती आिण तयानी ब ा धडाची करण िसटग ऑपरशन

ार बाहर आणयाचा िन य कला पिहलया ऑपरशन मधय तयानी गावाकडलया ीचा वश घउन एक मडदा हॉिसपटल मधय ए ीत कला हॉिसपटलनी तयाला माम बनवणयाचा य करताना १

लाख रपयाच िबल िदल तयानी डथ सरटीिफकट दाखवन सगळा सावळा ग धळ बाहर काढला चनलची िस ी वाढली मग तयानी आिण एक राजकीय िसटग ऑपरशन कल तयात गलली त िदलली पयतच घोटाळ तयाचया हाती आल अनक मोठ मास गाळला लागल पण चनलनी िदलली राकडन पस खालल आिण करण दाबन टाकल सतय ही पसवालयाची मालम ा आह ह तयाचया धयानात आल

क ावर ा करणाचा फारच जासत ताण आला आिण ाच पडसाद तयाचा खाजगी जीवनात

उमटायला लागल नाही महणायला आधीही घरात तो िहटलर सारखाच वागत अस मलानाही तयान कायम दहशती खाली ठवल होत पण पिरिसथती खराब होत गली चनलनी तयाला नोकरीहन काढल तरीही िननावी नावानी कठलया न कठलया पपर मधय गलली त िदलली घोटाळ छापन आणत होता िनराशपोटी तयाच दार िपण वाढल नतयाच गड तयाला आिण घरचयाना धमकावायला लागल तयाची बायको िसमता ा सगळयाला कटाळन गली होती अन हा काही सधारत नवहता शवटी कटाळन एक तपानतर एक िदवस ती मलाना घउन आपलया विडलाचया घरी िनघन गली ितन जाताना तयाला सप पण तयाला तयाचया चका दाखिवलया होतया तयाचा आईन ही िसमतची बाज उचलन धरली होती आज ही सगळी हकीकत कफ नरानी मधय क ा मला सागत होता मला तयाची दया आली होती पण सहानभती वाटत नवहती तयाचया बायकोला समजावणयाची इचछा होत नवहती कारण मी २५ वष तयाला ओळखत होतो आिण क याच शपट सरळ होणार नाही ह मला मािहत होत शवटी मी नहमी

माण िबल िदल आिण आमही कफचया बाहर आलो अचानक एक जीप आमचया जवळ थाबली तयातन ५-६ गड बाहर आल आिण तयानी क ाला ला ा-का ानी बडवायला सरवात कली २-३ िमिनटात तयानी क ाला बश वसथत पोचिवल मला काही कळायचया आत त तयाला अधरमलया पिरिसथतीत सोडन गल मी तयाला गाडीत टाकल आिण ताबडतोब भािटया हॉिसपटलला घउन गलो बरोबर एक तासानी तयाची आई आिण िसमता हॉिसपटलला पोहोचलया तयाचया सहा बरग ा मोडलया होतया एका माडीच हाड मोडल होत एक हाथ मोडला होता थोडकयात तयाचा भगा झाला होता निशबानी डोकयावर कमी मार लागला होता तयामळ जीवाला धोका नवहता डॉकटरानी तयाला पन िकलर दउन झोपिवल होत िसमताचया डोळयाना अ ची सततधार होती तयाची आई मा शात झाली होती िसमता सवतःला उगीचच दोष दत होती मी क ाचया आईला अनक वषर मला जाचत असलला िवचारला लहानपणापासन तमही ाला धाकात का नाही ठवला हा एवहढा मजोर आिण त डाळ कसा काय झाला तयाची आई साग लागली क ाच वडील एकदम सव दयी गाधीवादी माणस होत तयाची अिहसवर फार ा तयामळ मलाना रागावण कवा मार कधीच िदला नाही मलाच कतहल वाढाव तयाचयावर चागल ससकार वहाव महणन त मलाना अनक थोर आिण वीर परषाचया गो ी सागत अितमतः सतयाचा िवजय कसा होतो वगर थोडकयात लहानपणी तो ज काही िशकला त तो िनडरपण बोलायला लागला तयाचया विडलानी तयाला तो खर बोलतो महणन कधी लगाम नाही घातला तयात ाची दोघही भावड एकदम हशार तयामळ लहानपणीपासनच वडील ाला महणायच िक दादा कवा ताई सारख िशकन मोठ वहायच आिण मग बारावीत ाला इिजिनय रगला वश नाही िमळाला आिण तमहा मलाना मा िमळाला ाची सल तयाचया मनात कायम रािहली जवहा जवहा तयाला यश समोर िदसत होत तवहा तवहा छो ा मो ा कारणानी त िमळायच राहन जात अस मी तयाचया आईला िवचारल घरी हा कधी िनराश असायचा का आई महणाली तो िनराश होत अस पण तयामळ िनिष य कधीच होत नस तो िनराशावादी नवहता िसमता सोडन गली तरी तो महणायचा िक ितला ितची चक कळल आिण ती न ी वापस यईल मलावर तो ओरडायचा आिण महणायचा िक तयक काम perfect करायला िशका थो ा वळानी क ाच सासर कषणलाल कपािडया आल त मला महणाल िसमता महणत िक तमही तयाच िम आहात तमही मला उ ा भटाल का सिवसतर बोलायच आह मी महणालो सोमवारची सकाळची ोजकट िरव य मी टग झालयावर मी तमचया ऑिफसला यतो त महणाल त असा कर दीड- दोन वाजता मला िविल डन िजमखानयाला भट आपण ितथच जव मी तयाना महणालो एक िवनती आह क ावर हलला झाला ह तमचया आिण इतर कठलयाही पपर मधय छाप नका

जवणाची ऑडरर िदलयावर कपाडीयानी थट िवषयाला हात घालत िवचारल तमही तयाला कधी समजावल नाही का तयाचया वागणकीब ल मी महणालो गली २५ वष मी यथाश ी य करतो आह पण वाळतन अजन तल िनघालल नाही अपघाताचया िदवशी दखील सकाळी मी तयाला वागणक बदलणयाब ल बोललो होतो पण तयाच आपल मरी मग िक एक िह टाग कपािडया महणाल तला मािहतच आह क ा मला काही खास आवडत नाही त पण माझी मलगी तयाचयावर अपार म करत महणन ितचया साठी आतड तटत र वाटत िक हा सधारावा मी तयाची पि का दाखिवली आमचया गरज ना त महणाल ाचा गर कमजोर आह मी लगच महणालो अहो ाला गरच नाही आिण महणन ाचा असा गरसमज आह िक ाचया पकषा जासत कणालाच काहीही कळत नाही माझया मत

ाचयाकड एकाच गो ीचा अभाव आह ndash िचकाटीचा पशनसचा भ काम करायला जी िचकाटी लागत जी सोिशकता लागत ती ाचया कड नाही थोडकयात हा चस खळायला बसला तर आपली एकही स गटी न गमावता ाला दसऱयाचा राजा मारायचा असतो हा फार गभीर उपसथीत करतो पण मग गमतीदार उ र दउन कवा टोमण मारन मोकळा होतो सोडवीत नाही थोडकयात आमचया प ल दशपाडचया अत बरवा सारख हशा खप िपकिवल पण काहीच काम पणरतवाला नणार नाही पण तयाला उपदश करन काही तो बदलणार नाही जया िदवशी तयाला तोडणयापकषा जोडण वाटल तया िदवशी तयाची नशीब िफरल जवळपास आठव ानतर हॉिसपटल मधन क ा आपलया आई बरोबर थट कपािडयाचया घरी राहायला गलयाच मला आ यर वाटल मी तयाला मबईत असताना तयक वीकडला एकदा भटायच कबल कल ५-६ वीकड नतर मला थोडा फरक जाणवला क ा मला महणाला आयला माझा सासरा चागला हशार आह र आमही रोज चस खळतो पण अजन पयत मी तयाला हरव शकलो नाही पण एक िदवस मी तयाला मी न ी हरवन आिण महातारा उदाहरण िह चागल दतो एक िदवस तयानी एक कळ सोलल आिण मला महणाल- ाला वाटल तव ा सया टोच मग महणाल- बघ िछ िदसतात का मी महटल िक बाबा तमहाला काय सचवायच आह तर त महणाल-िकती सया टोचलया ह फ

कळालाच ठाउक आह पण बाहरन मा कळ पणर नॉमरल िदसत सतय दखील असाच बोलाव महणज जयाला बोलतो तयाला कळत पण चार लोकात अपमान नाही होत एक िदवस महणाल िक एखादी उच इमारत उभारायला पाया मजबत असावा लागतो आिण तयाला यो य तवहढा वळ ावा लागतोच श ला पणर गाडायच असल तर

तयाचया पळन जाणयाचया सगळा वाट आधी बद करा ा लागतात मी मनात महणालो गाडी रळावर यत आह जवळपास तीन मिहनयानतर क ा मला फोनवर महणाला आज रा ी घरी य बायको-मलाबरोबर आिण उ ा स ी घ मी तयाचया घरी पोचलो तयानी एक छोटखानी पाट ठवली होती फ माझी आिण तयाची फिमली जवताना तो महणाला आज माझा पनजरनम झाला अस समज आज मी पिहलयादा बाबाना चस मधय हरवल तीन मिहनयाचया िव ातीत माझया ल यात आल आह िक सगळयात कठीण काम माणसाना हाताळण आह मी मा अधर आयषय लोकाना दखावणयात घालिवल जो लोकाना सोबत घऊन चाल शकतो तोच तयाचा भल कर शकतो मी अधर आयषय फ िनदकाच घर असाव शजारी मधलया िनदकासारख काढल पण आता मी बाबाचा पपर चालवणार आिण सगळया पा याची वाजत गाजत ldquoवरातrdquo काढणार- पण ती पण ती सया टोचन असल मान कापन नवह मला समाधान वाटल िक घोड गगत नहालयो य िदशा िमळाली क ाचया भाषत सागायच तर - तबलल बाथरम मोकळ झाल पकज हडाव pankajhtechnipcom

सौ मज अभय मळजकर

अि त व

त माझ व आह महणतोस त मला जीवन ह अि त व

पटतय का तला माझ जीवन महणज तझ एक व पण त अि त व का एक व रणा व मन याचा सयोग महणज म असत साकारलल व व ि वकारलल अि त व ह दखील असच असत या अि त वात दखील

अजन एक व असत आिण त महणज तझ माझ जीवन असत

सौ मज अभय मळजकर

कातरवळ

कातरवळी एकात असताना हरवल होत सय बब अधारवातलात मज दसल या गलमोहराच ित बब आशचा करण शोधता शोधता टोचला कठतरी काटा आठवण ना आला पर त दर जाता रा चाद यात फरताना व ात मी हरवल व रगात आ यावर त कोणी चोरल नदी काठी चालताना एकल श द पा याच कठ आहत त भाव सरा तालातील गा याच भावनानी बाधली होती क या धा याची ती साखळी तटली फलापासन पाकळी अन ओली झाली पापणी

सौ मज अभय मळजकर

आधार

अवकाळी पाऊस पडताना त मा याकड आली अन एकाच णात त दर दर गली जायचच होत तला त लवकर का नाही आली वादळी अधारात एकटीच सोडन गली माझ िन काय दख यात तला बडायच होत

त याच सखासाठी तर सव करायच होत अधारातही द ान

तला दाखवली होती वाट त मा काजळी क न ितचा कलास घात या कातरवळी

वादळी वारा वाहत होता त दर जाताना िवजचाच तवढा आधार होता

सतीश महा उदय परब

तबला- भारतीय सगीतातील एक वा

मडळी भारतीय सगीत िविवधतन नटलल आह आिण तयाला गौरवशाली परपरा आह

तयात अनक गायन शली व वा कार आहत तयापक एक महणज तबला ब ताश

भारतीयाना तबला ह वा मािहती आह कमान तय य पा न नाही तर ऐकन तरी

मािहती आह कधी नाही तर टी हीवर उ ताद झाक र सनना ताज चहाचया जािहरातीमधय (बरोबर आह

वाह ताज) तबला वाजवताना पािहल असल

तबला ह चमर वा असन त एक ताल वा आह ताल महणज गायन कवा वादनामधय तीत होणा या

कालाच मापन करणयाची यातालवा ाची िन मती आ ददव गणपतीन कली असा परातन उललख आढळतो

ज हा भगवान शकरान ताडवनतय कल त हा गणपतीन जिमनीवरील ख ावर कातड पसरन तयावर हातान

वाजवन शकराचया नतयाला साथ दली

तबला कोणी िनमारण कला ह न सागण कठीण आह कारण तशी ऐितहािसक कागदप कठही उपल ध नाहीत

परत काही जण महणतात प शअन दशातील तबल नावाचया वा ामधय आव यक त बदल करन तबला ह

वा बनल काह चया मत मदग (पखवाज) जब िबचमस काटा तब भी बोला आिण ा तब भी बोला चा

तबला झाला

अमीर ख न सतार तबला िह वा चारात आणली तयान भारतीय व परदशी सगीताचया अनक मफली

भरवलया आिण प शअन इराणी आिण अफगाणी सगीताच भारतीय सगीताशी एक अतट नात जोडल

तबला वादनामधय दोन वा वापरली जातात ती महणज तबला आिण ड गा तबलयाच अग ह झाडाचया

खोडापासन बनवतात तर ड याच घमटाकती भाड िपतळच कवा ता याच बनवलल असत ा दो हीवर

च याचया िनवळीतन बडवन काढलल कमावलल चामड लावतात ह चामड बक याच असततबला व ड याचया

चाम ाचया वरील बाजस मधलया भागावर काळी शाई आिण कोळ याचया भकटीपासन तयार कललया

शाईच अनक गोलाकार थर दतात तयामळ तबला व ड याचया आवाजात नाजकपणा व मधरपणा यतो

सवरसाधारणपण तबला हा उज ा हातान व ड गा हा डा ा हातान वाजिवला जातो परत डावखर वादक ा

जोडीची अदलाबदल करताततबलयाचा वापर साथ सगत महणन शा ीय सगीतात सगम सगीतात भ

सगीतात तसच नतया मधय ही मो ा माणात करतात तबलयाच एकल (सोलो) वादन जगलबदी स ा

लोकि य आहत

तबलयालाही एक भाषा असत आिण तबलयाची भाषा महणज िविश अ र कवा बोल असतात

तबलयावर बोटानी तळ ानी आिण ड गावर बोटाचया अ ानी तळ ानी िविश ठकाणी आघात करन ह

बोल वाजिवल जातात काही बोल ह फ तबलयावर फ ड यावर कवा तबला आिण ड गा िमळन अशा

कार वाजिवल जातात उदाहरणाथर गी ना ता धा त ित ट द क क त ह काही बोल आहत यातील

गी क क ह बोल फ ड यावर वाजिवल जातात ना ता ित ट त ह बोल फ तबलयावर वाजवतात तर

उरलल धा त द ह बोल तबला आिण ड गा िमळन वाजवतात

तबला वाजवताना बोलाची प ता नाद ताल तालाची समान आवतरन (तालब ता) आिण वाजवणयाची गती

(लय) ा गो ना खप महतव असत एकच ताल वगवग या आवतरनामधय वगवग या गतीन वाजिवला जाऊ

शकतो

वाजिवणयाचया गतीच सवरसाधारण वग करण िवलिबत लय मधय लय आिण त लय अस कल जात या

तयक लयीमधय दखील वगवग या गतीन तबला वाजव शकतो उदाहरणाथर िवलिबत लयीमधय

िमिनटाला दहा ठोक त िमिनटाला शभर ठोक ा गतीन वाजव शकतो

लय आवतरन याच गिणत आिण वादनातील स दयर याचा मळ साधन समवर यण ह तबला वादकाच कौशलय

असत अशा कारच िविवध वा ामधय उतक कौशलय असणार खप नामवत असलल आिण नसलल कलावत

भारतात आिण जगभरात आहत त आजच उतक कलाकारही कधी तमचया-आमचयासारख होत सगीत िशकन

आिण महनत करन त उतक बनल

गमतीची गो महणज कोणतही सगीत िशकणयासाठी शाळ माण कमाल वयोमयारदा नसत वयाचया प ाशीत

कवा साठीत िशकणयासाठी िव ालयाच दरवाज बद असतात परत या वयातही सगीत

शाळच दरवाज िशकणयासाठी वागतच करतात सगीत िशकणयासाठी फ आवड दढ-िन य िनयिमत

रयाझ या गो ची गरज असत वळ काढला तर तो सवाकडच असतो आिण आवड असल तर तो

आपोआप काढला जातो (महणन तो आधीचया वा यामधन काढला आह) तर मग याना सगीत िशकणयाची

आवड आह तयानी दढ-िन य िनयिमत रयाझ करन एक य करायला काय हरकत आह

स दप खडकर efMekeAgraveJeCe

neveHeCe iess KegHe keAgraveener efmicroekeAgraveJetve

HegmlekeAgraveeles Oe[s jeefns ceveele Iej keAgraveordfve

peele-Heele JeCeamp-Yeso meieU keAgraveener efmicroekeAgravees

Yeejle ceePee osmicroe DeeefCe ceeleermicroeer efregekeAgraveigravees

meceevelesreges Oe[s neveHeCeeHeemetve efiejJes

meieUsrege efJeregeej ceveele KeesJej copypeJes

HeCe copyer-HejbHeje Deens cnCes peeleerHeeleerregeer

Dejs ceeCetmekeAgraveer Deens ceie efHeAgravekeAgravej keAgravemicroeeregeer

Deelee meceevelesreges Oe[s Gigraves keAgravemes efiejJeesup3ereges

keAgravees[ies Jnesup3ee keAgraveesCelsup3ee microeeUsle yebj peesup3ereges

mebOeer ceeCemeee keAgravemicroeer yej efceUeJeer

copyerHeeFamp ceeCetmekeAgraveer keAgravee meejJeeJeer

keAgraveOeer keAgraveOeer ceeCemeeHesee peeefle DeeefCe HejbHeje ceesthornicircee nesleele

DeeefCe oesve efpeJeebvee nUtrege keAgraveesHe-sup3eele keAgraveleele

Deelee lsup3ee efpeJeebveer ceeIeej keAgravee Isup3eeJeer

Deelee GEcircej keAgraveesCe osCeej ceer njes ie DeeFamp

ceeCemeee ceeCetme cnCetve keAgraveOeer yeIeCeej

regeekeAgraveesjerregsup3ee yeensj HeeT keAgraveOeer igraveekeAgraveCeej

yebo efkeAgraveuicirceele jentve keAgravemicroeer peieeregeer meHeAgraveejer keAgravejCeej

Dejs peie mebtoj Deens yeemesup3eeHets ceer keAgraveesup3e yeesCeej

स दप खडकर

आठवण चा ठपका रोिहत सोनट क ि य िव ाथ िम ानो इटनरशीप सपत आली ना Contdown करता आहात Contdown करतना अगदी वतःला िवचारन बघा िक आत कठ तरी काही तरी सलतय ना इटनरशीप सपतय

कॉलजचया teachersचया कचा ातन सटणार महणन excited तर असलाच पण रोजच िम मि णी आता रोजचयासारख भटणार नाहीत हा िवचारिह मनात घोळत असल ना तमहाला कठला सदश वगर दणया इतका मी मोठा अिजबात नाही पण होणयाचा य करतोय माझया वयि क आय यात मला काही गो नी कायम साथ िदली आिण तयाच गो ी तमहालािह साथ दतील आिण यशाचा मागर दाखवतील महणन फ माझया मनातलया काही गो ी तमहाला सागतो आिण ह करताना आठवण ना उजाळािह दता यईल कॉलज सपलया वर अ यास सपला असा िवचार मनातही आण नका कारण अ यास सोडला िक आपण कालबा य होतो कठलयाही कामात ामािणक पणा ठवा अगदी साध कामिह अस द िकतीतरी सग यतील ज तमचया वरचया स काराची परीकषा घतील असा सग नहमीच कसलया न कसलया तरी मोहात पडणारा असतो पण वतःचया मनाशी ामािणक रािहलात ना िक आपण न च ातन पढ जातो कठलही काम मनापासन करा त न च छान होईल आिण एकदा का आपलयाला कळल ह काम आपण छान कर शकतो मग न आवडणार कामिह आवडायला लागत दवावर ा ठवन सगळ करा महणज तयाचया प रणामाची जवाबदारी तयाचयावर ना खोट अिजबात बोल नका कारण त लपवणयासाठी परत परत खोट बोलाव लागल Research सबधीिह वाचन कायम चाल ठवा महणज कालबा होण टाळता यईल कधी समोरचा माणस कसा िदसतो ाचया पकषा तयाचया अगातलया गणाना आिण कतरतवाला जा ती महतव ा

ा ओळी िवसर नका रप लावणय अभायािसता न य सहज गणाशी न चाल उपाय काही तरी धरावी सोय आगतक गणाची ( समथर रामदास ) तमही आज जगाचया उबर ावर उभ आहात तमचया डोळयापढ गली साड चार वष कशी गली त यत असल ना आिण माझया डोळया पढ अजनही प आह िक सचती कॉलजशी सबध आलया पासनची १२ वष कशी गली आधी िव ाथ महणन आिण मग Lecturer महणन आिण काल िकती भरभर उडन गला ना आिण बरच काही माग सोडनही गला ना

Lecturer महणन जॉईन कलया नतरची 2५ वष महणज एक खप सखद अनभव होता कारण आपलया कॉलज

मधल सगळच िव ाथ िशकषकाचया मनाला चालना दणार असतात तयामळ खप छान वाटल आठवणी तरी िकती काढायचया ना अगदी तमचयावर चड िचडणयापासन ( COPD Lecture ससन म य क टीन म य जाण इआठवतय ना) त आपली व वत सदर दहरादनची ीप खरच अिव मरणीय आह ना दहरादन ीप म य आपली म ी कधी झाली तच कळल नाही आपण दहरादनला असताना भा य ीचा फोन

आलयावार तमही लोक ज ज काय करायचात ना त सगळ आठवन मी आिण भा य ी अजनही खप हसतो तमचयातलया िकती तरी जणानी माझयाशी आगदी वयि क अडचणीिह share कलया मला िततक जवळच मानलत खप छान वाटल तमच मनापासन कलल भावपणर SMS आजही मी जपन ठवलत अगदी मनात खोलात

तमचयातलया िकती जणाचा मी अगदी सगळयाचया दखात पाणउतारा कला असल पण ामािणक पण सागतो माझा उ श खप िनखळ होता त हा िवसरा बर का तमहा लोकाबरोबर research activities करताना िकती िविवध अनभाव आल ना आपलयाला खप िशकायला िमळाल तयाचयातन मला इथ Malaysia म य िशकवताना राहताना ास काहीही नाहीय पण सचती कॉलज ऑफ िफ़िजओ थरपीचया सगळया मलाची खप आठवण यत कायमच तमहाला खालील पक पिहली ओळ लाग पडल (दसरी ओळ नाही बर का ) अशी पाखर यती आिणक मती ठवनी जाती दोन िदसाची रगत सगत दोन िदसाची नाती माझयावरच तमच म कायम ठवल ना प कस वाटल त जरर कळवा डोळयातलया िनधारराचा पारा फटणयाआधीच िलखाण थाबवतो All the best Make our कॉलज Proud Make India Proud तमचा रोिहत rohitrohitsyahoocom

------------------------------------------------------------------------------------------------ ह प मी मलिशयाला आलयानतर सचती कॉलजाचया माझया िव ा याना िलिहलल आह

------------------------------------------------------------------------------------------------

-----------------------------------------------------------------------------------------------------------

सदर सािहतय माझी आई सौवसधरा जोशी िहचया lsquoहसरी पगतrsquo या पसतकातन घतल आह धन ी गोठीवरकर

----------------------------------------------------------------------------------------------------------

सौ वसधरा जोशी

सावधान वाचकहो िनणरय तमही ायचाय महणज मा या ाच उ र िह कथा वाचन झाली िक ायच काय सीमा सदानद सातपत ाचा सतकार वहायला हवा िक नाही िकती साधा आह ह आता सीमा महणज असमािदक वय वषर पचचाळीस उ ोग - पणर वळ खपलली आिण खपत असलली गहणी छद- भरपर मि णी जोडण व ग पा मारण अगदी फोन वर स ा आता सतकार महणज अगदी दहा हजार पय रोख व ीफळ असाच असावा अस माझ िबलकल महणण नाही पण मला तमही िवचारलत िक सतकाराच सव प कस असाव तर मी महणन एखादी छानशी यअर िसलकची साडी आिण पाव भाजी वर थडगार आईस म ीफळाची िह ज री नाही (उगाच खरवडत बसायला) पण काही महणा चागल काम कल िक कौतक ह व ालाच हव हो िक नाही तर तया िदवशी काय झाल नहमी माण आमच िचरजीव सहास व ह (सदानद) दोघही आपापलया कामावर गल दोघाची खाणी डब ा म य माझा सकाळचा वळ धडाधडा गला तयाचया पाठी नाच यात आिण त दोघ गल िक िवखरलल घर आवर यात साधारण पढला तास गला नतरचा वळ कसा माझा अगदी माझा एकटीचा पण साधारण एवढी उसतवारी होईसतो अकरा होतातच

मी अशी छानशी मािसक वाचत बसल होत हातात गरम कॉफ चा मग घरही कस छानस आवरलल एव ात बल वाजली एकटी असताना दार उगाच उघड नकोस सवसत मालाचया मोहात फस नकोस बावळटपणा करशील फरीवालही फसवतात अलीकड- इित सदानद आमच ह नावा माणच खरच नहमी खशालचड सारख आनदी असतात एकदा पसा आणन घरात िदला िक सपली काळजी अस तयाच असल तरी दररोज वडी बावळट तला काही

कळतच नाही िह कवा अशीच वाकय अगदी नमान सधी िमळाली िक मला ऐकवतात िह गो आमचया खानदानातच आह महणा ना महणज बायकाना वडया बावळट ठरव याची कारण आमच सप स ा अशीच री ओढतात आई अस नाही ग तला नाही कळणार त अशी कधी पिहली कधी दसरी री ओढतातच

तर दपारी साड अकरा पावण बाराला बल वाजली आज समोरची मीना भाभी घरात नवहती ती गली होती

ितचया माहरी मलाना घऊन आमचया वग म य फ दोन लॉक एका मजलयावर महणज आज मी एकटीच

होत मजलयावर नहमी सारख दर उघडल मला वाटल कॉलज सटडट असतील मसना जौरा हवाय का (ह

कॉलजला जायच सोडन ह असल धद का करतात हा मला नहमी पडतो) नाहीतर सलस गलर ह नवीन

याच महणन ग यात पडतील पण नाही मा या समोर होतया दोन गजराथी बायका

शजारचया घराकड बोट दाखवन ितन िवचारल तमारी बाजवाली कया गयी मला गजराथी कळत पण बोलता मा यत नाही मी कोण मीना भाभी अस महणताच ती महणाली तमारी बाजवाली मीना बन मारी बनपणी छ मग मी तयावर िमनाभाभी मायक गयी ह ४-५ िदन क बाद आयगी अस अगदी खर खर उ र िदल दोघ ची आपसात हळ आवाजात काहीतरी चचार झाली मग हातात छान मो ( ीमती वाटाव अस) पाक ट काढन ती महणाली शादीका इनवहीटशन दन का था आप जरा दगी कया आता शजारचया भाभीची कोणी म ीण ितला बोलवायला आली तर त िनम ण यायलाच हव काही शजारधमर आह िक नाही मी लगच महटल हा हा ज र दगी मी त हातात घताना पढच जाळीच दर उघडल आता काय खा ी झाली होती भािभचया कोणी म ीणच तर होतया तयातली दसरी महणाली थोडा पािन िमलगा कया मलाच माझी लाज वाटली मी दोघ ना आत बसायला बोलावल पखा स होताच आत जाऊन दोघ ना नवीन कलल कोकम सरबत लासातन घऊन आल बरोबर थोड पाणी स ा तहानला आधी पाणी हव महणन एव ा पाच सात िमिनट तया बाहरचया खोलीत बसलया होतया दोघी पाणी सरबत यायलया तमही कठन आलात अस मी िवचारलयावर अगदी भािभचया माहर जवळचच गोरगाव नाव सािगतल चागली चार पाच िमिनट झाली असतील तव ात तयातली एक महणाली अजन आमहाला बरीच बोलावणी करायला जायच आह तव ात दसरीन सवताची साडी बघन ितला महटल साडीला घाण लागली आह िहचयाकड धऊन घऊ का खरच ितचया छान साडीला काळा िचखला सारखा डाग िदसत होता मला ती महणाली ऑ टी मी हा डाग जरा तमचयाकड धऊन घऊ का मी हो महटल ितला बाथ म दाखवल आता बाहर दसरी बाई अन मी बोलत बसलो होतो पण मला काहीतरी वगळच जाणवल अतमरनान सािगतल िक काय कणास ठाऊक पण एव ा वळ मा या घरात घडत असलल रामायण आधीही कठतरी घडलया सारख वाटल णाधारत आठवल गलयाच मिह यात िवजन फोन वरील ग पात सािगतलली ितचया नातवाईकात घडलली चोरी त सवर झाल होत बो रवलीला नीना िवजची सकखी मावस बिहण दपारी अगदी एकटी घरात तया िदवशी समोरचा लॉक नमका बद त गल होत कठतरी ल ाला बल वाजली नीनान दार उघडल दोन बायका अगदी छान

काजीवरम सा ा नसन कानात िहऱयाची कडी ग यात दािगन कसात कदब घातलला नीनाला महणलया तया तमचया समोरचया बा ना इनवीटशन ाल का तयात नीनान नाही मह याचा यतोच कठ नीना महणाली हो ज र दईन पाक ट हातात दताना तयातली एक नीनाला महणाली जरा पाणी ाल का यायला नीनान दोघ ना पाणी िदल तयातली एक महणाली आमहाला अजन बरीच बोलावणी करावयाची आहत बराच वळ जाईल मी जरा toilet जाऊ का

ात ही िननाला गर वाट यासारख काही नवहत तयामळ नीना सहजच महणाली हो हो जा ना मग एक toilet ला गली आिण दसरी िननाशी ग पा मारीत होती थो ाच वळात ती आतली बाहर आली आिण नीनाला महणाली अहोतमचा नळ िबघडला आह का बदच होत नाहीय नळ सोडलला होता पाणी उघ ा दारातन बाहर यत होत नीना सार या गिहणीला ह चालण शकयच नवहत

मगापयत नळ अगदी विसथत होता आिण आ ाच काय झाल नीनाला पडला नीना लगच उठली नळ खाली असलयामळ वाकन बद करायला बघत होती तव ात तया दोघी सराईत सशीि त भाम ानी ितला मागन च आत ढकलली आिण बाह न सरळ कडी घातली नीना िबचारी सडासात अडकली सवताचया घरात दोघ नी घर धतल ितच

नीनाच ओरडण तया छो ा िखडक तन एक जाऊन कणी यण कठीणच होत िबचारी नीना दोन तीन तासानी

समोरचया िबलड ग मधलया लोकाना कळलयामळ सटली एकदाची पण चोरी ज बर होती घरात असलयामळ

कपाटाचया िकललया पण कपाटालाच होतया दोघी भाम ाना चागलच फावल

मला सगळ जसचया तसस आठवल घशाला कोरड पडली हाताला कप सटला पण आता डगमगन चालणार नवहत िहममत धरायलाच हवी अशा वळी आतली डाग धवायला गलली चोरटी आता बाहर यईल मला महणल ऑ टीतमचा नळ िबघडला आह का णभर मी स झाल काय कराव तया दोघीही िध पाड उच होतया आिण मी एकटी होत आताचा काळ मा या कसोटीच होता आिण दवाचा होता आिण एव ात फोन वाजला मी लगच ठरवल ा फोनचा फायदा यायचा आललया फोन वर टपन आमच कोणत िबल िकती र म सािगतली जात होती पण मी मा इकडन हलो ह बोला कदम साहब काय िनघालाय महणताय घरी यायला हो पण अजन नाही आला आला िक सागत चौक वर फोन करायला आतली भामटी बाहर आली आिण तससच महणाली ऑ टीतमचा नळ िबघडला आह वाटत बदच होत नाही िननाकड घडललच मा याकड घडत होत बाथ मचा नळ दारापासन चागला तीन चार पावल आत होता महणज मला न ढकलतािह तया सहज क ड शकत होतया

तव ात माझ फोनवरच बोलण ऐकणाऱया दसऱया चोरटीन िकसका फोन था अस मला िवचारल मी

महटल मरा लडका इधर थाना पोलीस सटशनप इनसपकटर ह उधरस फोन था अभी आयगा

माझ बोलण एकन तया दोघी चपापलया एकमक ना नजरन खणा क न उठलया मला महणलया आमही िनघतो दोघी घराचया बाहर गलया मी िन ास सोडला दो ही दार लावली उघडा नळ अगदी सहज बद कला नळाला काही झालच नवहत सा ात दोन चोर ा मा या घरात यऊन गलया होतया ि याही क शात कमी नाहीत ह खरच आह महणा ा ातही आघाडी मारतायत िक काय तया गलया आिण माझा बाध कोसळला मा या घरावरच जीवावरच सकट टळल होत मी ीमती थाटाच त इनवहीटशन काडर उघडन बिघतल त एका होऊन गललया ल ाच होत महणज तयाचा बत माझ घर लट याचा होता मा या घरात होणारी चड चोरी कवळ मा या ग पाचया छदामळ आिण थो ा या चालाखीमळ वाचली होती मी पोलीस सटशनइनसपकटर अशी नाव घतलयामळ व तो घरीच यतो आह महटलयामळ तया घाबरलया आिण पळालया बघा वाचकहोमहणन महटल आज माझा छोटासा घरगती सव पाचा सतकार वहायला हवा िक नको जरी मी वडी बावळट काही न समजणारी असल तरी माझच घर मी वाचवल अस महणताना तसच बरोबर जाऊ द हो सतकाराच काय एवढ पण ा गो ीचा पच तमचया साठी बर का ज बो रवलीचया िननाकड झाल ठा याचया सीमाकड झाल तच कदािचत तमचया घरात स ा होईल तर फ सावधान

_____________________________________________________________________________________________माझ आजोबा ी वा यवलकर या या किवता ऐकतच मी लहानाची मोठी झाल इ जी म य ऑनस िमळवनही याची मराठीची गोडी कधीच कमी झाली याची अशीच एक मला भावलली ही किवता बघा तमहालाही पटतय का अिदती मळ

lsquoमममीrsquo महणोिन कोणी lsquoमममीrsquo महणोिन कोणी आईस हाक मारी मा या मना मराठी ती होय शोककारी श दात सौ य lsquoआईrsquo lsquoमममीrsquoत तच नाही त वड इ जीच सीमाच यास नाही गल जरी िफरगी सोडन दश माझा आई त या िशरी ग तो भार इ जीचा

आई जरी मराठी वदविन lsquoमममीrsquo घई बाळावरी ित या या स कार तोच होई आता इथ lsquoनसरीrsquo lsquoकजीrsquoत बाळ जाई फसव नाव lsquoिकलिबलrsquo ओढन यास नई lsquoथक यrsquo कस महण मी lsquoसॉरीrsquoच हा जमाना आह अजन यथ परक बाड-िबछाना

lsquoबथड हपी ट यrsquo महणताच बाळ आता lsquoमममीrsquoस lsquoजॉयrsquo होई lsquo सगसागrsquo तोच गाता आता िनराजनाची फलवात हाय थ पटन मणब या िवझातच यात अथ कापन कक आता मोठाच बाळ होई कोशात श द lsquoआईrsquo माघार तोच घई रा यात या मराठी कौतक इ जीच िवसराच पज जीण lsquo ॉमीसrsquo अमताच lsquoक-जीrsquoत इ जी या िमळता वश बाळा शाळा नको मराठी लावा तयास टाळा lsquoएिलफट गॉड rsquo होई lsquo ल सगrsquo तोच दई मा या मना मराठी lsquoअ ज टrsquo तच होई

ी वा यवलकर

प ी डॉ काश आमट ा या काशवाटा ा प तकातन घतलला हा उतारा आह ामळ सबिधत लखका या व काशका या कॉपीराईट अिधकाराच उ लघन झाल आह याची मला जाणीव आह पण िह मडळी व याच वशज या

क यामागील माझी भावना समजन घतील अशी माझी आशा आह कारण हा लख मी िस ी कवा अथ ा ीसाठी कलला नसन डॉ आमट ा या कायाची लोकाना क पना यावी हाच ा मागील हत आह िम लद कारकर ____________________________________________________________________________________

या कॉलरा या साथीतील एक सग मना या तळात असा जाऊन बसला आह क तो हटतच नाही एक बाई एका लहान मलाला घऊन आली होती उपचार क यावर सलाईन द यावर त मल जरा सधारल याबरोबर ितन या मलाला आम याकड सोपवल आिण ती लगच िनघन जायला लागली आमचा एक

कायकता ितला हणाला अशी कशी या मलाला सोडन जातस या याजवळ थाब याला पण बर वाटल क जा यावर या बाईन सािगतल कॉलरा या साथीन काल माझा नवरा मला दो ही मलाना लागण झाली हणन याना घऊन इकड िनघाल तर एक मल वाटतच गल याला तसच झाडाखाली ठवन ाला घऊन

आल आता ाला जरा बर आह तोवर जावन याला प न यत इतका क ण सग होता हा आ ही सगळच स झालो कोण कणासाठी रडणार डो यातल पाणीच आटन जाव अशी िह प रि थती अस कसोटीच धीर खचवणार सग खपदा आल पण यामळ इथ कामाची कती गरज आह हही न ान काळात गल पाय माग यायचा नाही ह डो यात प होत यामळ यातनही आ ही एकमका या मदतीन माग काढत गलो टकन रािहलो काम वाढवत गलो

आपल घर

२००१ साली वभव फळणीकर नावा या अकरा वषाचा म य एका दा प यान फार वग या तहन पचवला अगद एका हद गा यात हट या माण तम बसहारा हो तो कसी का सहारा बनो यानी तरा अनाथ मलाना आ ण १३ अनाथ मलीना सहारा दला ह काच घर दल याची राह या खा याचीच नाह तर उ म िश णाची सोय ह आपल घरन कली दरवष मी आ ण माझ कटब अगद आमच ह काच घर अस या सारख ितथ जातो पाऊल टाक या टाक या एक लहान मल हात जोडन नमःकार करत मग पटकन वचार मनात यतो अर अस आप या घर ज हा कणी यत त हा पाथ आ ण मीरा अस हसत

मखान आवभगत करतील ना

कणीह पाहण आल क आपल घर सःथच यवःथापक वजय फळणीकर हसत मखान

ःवागत करतात नवनवीन उपबमाची मा हती दतात नकळत ितथ या मावशी थड पाणी आ ण गरम चहा प यात ठवतात काह णातच आपल घर सग याना आपलस करत फळणीकर आ ण या या प ीन हा पारमािथक उपबम खर तर आपल दख वसर यासाठ या या मलाची उणीव भ न काढ यासाठ दहा वषापव स कला यात याना चड अडचणी हाल-अप ा सोसा या लाग या आ ण अजनह हा खडतर वास स च आह पण कठह खत तबार अप ा नाराजी अ जबात दसत नाह

यथील २६ मलाना ह याच आई-बाबा नसतच शालय आ ण ता ऽक िश ण नाह तर िनरिनराळ कौश य स ा िशकवायची यवःथा करतात यथील औ ोिगक िश ण

किात मलाना सगणक िश ण िशवणकाम ःब न ट ग ऑफसट ट ग ऑ फस

फाईल बनवण िशकवल जात नसतच शालय िश ण नाह तर ा जगात ःवतः या पायावर उभ राहायला िशकवतात एक सजन कत ववान य बन व याच काम ह

फळणीकर दा प य करतात

हा सारा याप जग या यापर न उ म बनव याच काम होत त बढयाच लोका या

आपलक न आ ण मदतीन मदत काय ःव पाची आ ण कशी असावी ाची क पना ौी वजय आप याला दतात पण अ टाहास आमह क वा अप ा ठवत नाह त कडबर

कक प ा दान खार क खोबर ा ह आजवान सागतात

यदा या भट त तर मी चाटच पडलो आता आपल घर म य आजी आजोबा आल आहत

िसहगड पाय यापाशी अजन एक बःतान बसवल आह सौरऊजा छोट शी बाग यात

फळभा या फल एक दभती गाय पारपा रक साधन नसिगक खत योगासन ाथना ह

दवसाच िनयम अगद काटकोर पण पाळल जातात वभवला जस वाढवल असत तस ह पतीप ी ा २६ मलाना वाढवतात या यावर माया करतात सःकार दतात यामळ चकनह मा या िलखाणात क वा कणा याह बोल यात

आपल घरला अनाथाौम कधी सबोधल जात नाह उलट मी हणन क यक

जाणकार आई-बाबानी थोडा वळ तर ितथ जाऊन आपल घर न क पाहाव lsquoितिमरातन तजाकडOtilde ह याची नसती रोजची ाथनाच नाह तर जग याची सक पना आ ण उ श आह नकतच वजय फळणीकरानी एक पःतक दल नाव होत पराजायाकडन वजयाकड वाचल पाना-पानाग णक अगावर काटा आ ण डो यात

पाणी यत world belongs to such people वजय फळणीकर ह एक रणाःथान

आहत

एक सामा जक बािधलक हणन माझ आप याला आवजन सागण आह क

या यासारखी चळवळ खटपट माणस ा जगात आहत या यामळ समाजात एक

स यवःथा आह अशा उपबमाना आ ण माणसाना आपण आप या पर न भरभ न

सहा य कराव त वळ दऊन कवा मलाना िश ण दऊन दल तर उ म आिथक

सहा यास apalagharyahoocom ला ज र भट ा

आप या घरातील घरपणाला बहार यावी आप या आ ण आप या मला या सामा जक

बािधलक या सक पना ःप यात अशी मनात खाऽी बाळगन पढ या वळस प याला

ग यावर आपल घरला न क भट ातथील आजी-आजोबानी आता १६ जणाना राहता यईल अशी गःट हाऊस सस ज कली आह

आपल घर म य आपल ःवागत उ म प तीन होईल ाची फळणीकरा तफ खाऽी असावी फळणीकराचा दर वनी बमाक ००९१-९८५०२२७०७७ ००९१-२५२३२९९ असा आह आपल घराचा चाहता कौःतभ पाठक आ ण प रवार

y~igraveu~v~ibrvbarjfiacute

िच कला- वद पराजप

सौ वसधरा जोशी माउस

एकदा एक उदीर बा पावर सला

पढ मोदक नको हणत रागावन बसला

दवा त ही आहात हण ब ीची दवता

का मला अस मग िनर र ठवता

तम या जवळ बसन मी रािहलो अडाणी

दररोज ऐकतो आर या आिण गाणी

उदरा या शारीन बा पा हसला

माउस हणन उदीर कॉ यटर समोर बसला

एका डो याची आई

एका गावात एक बाई आपलया छो ा मलाबरोबर एका छो ा झोपडीत राहात

होती आपलया मलाला काही कमी पड नय हणन दवसरा एक क न ती काम

करत अस पण या छो ा मलाला मा आपली आई अिजबात आवडत नाही तो

ितचा ितर कार करत असतो कारण ितला एक डोळा नसलयामळ ती भसर दसत

असत आईला तो शाळतही यऊ दत नसतो

एकदा एका काय मासाठी आईला शाळत जाव लागत पण ितला बघन कठ त ड

लपवाव ह मलाला कळत नाही रागाचा एक कटा टाकन तो ितथन पळन जातो

घरी आलयावर तो आईला चड बोलतो कशाला आली होतीस शाळत आता

माझ िम मला िचडवतील मी उ ा शाळत कसा जाऊ तला

एक डोळा का नाही मला त अिजबात आवडत नाहीस वगर

वगर आई काहीही बोलत नाही आपण आईला अ ात ा बोललो

याच मलालाही काही वाटत नाही रागान तो नसता धमसत

असतो आईशी काहीही न बोलता जवतो आिण झोपतो रा ी कधीतरी याला

जाग यत तर आपलया मलाची झोपमोड होऊ नय अशा दबकया आवाजात याची

आई रडत असत पण याचही याला काही वाटत नाही एका डो याचया

आपलया आईचा याला अिधकच ितर कार वाटायला

लागतो या णी तो िनणय घतो िशकन खप मोठ हायच

आिण इथन बाहर पडायच

या माण तो खप अ यास करतो उ िश णासाठी मो ा शहरात यतो

नामवत िव ापीठातन पदवी िमळवतो मो ा कपनीत मो ा ददयावर काम

क लागतो एका सदर मलीशी याच ल होत याला एक मलगा एक मलगी

होत आता याच कटब पण होत कारण ह सदर िच िबघडवणारी एका

डो याची याची आई ितथ नसत तो ितला जवळजवळ िवस न गलला असतो

अितशय सखात असतो

एक दवस याचया घराच दार वाजत दारात एका माणसाबरोबर याची तीच

एका डो याची आई उभी असत ितला बघन याची मलगी घाब न

आत पळन जात तो आधी च ावतो आिण मग वतःला सावरत

ितला हणतो कोण आहस त इथ का आलीस बघ माझी मलगी

तला घाबरली

मी ब तक चक चया प यावर आल अस काहीस पटपटत आई िनघन जात

ितन आपलयाला ओळखल नाही अशा समाधानात () मलगा दार लावन घतो

काही दवसानी माजी िव ाथ समलनासाठी याला याचया शाळतन प यत

परत या गावात जाऊ नय अस वाटत असतानाही तो समलनाला जा याचा

िनणय घतो ऑ फसचया कामासाठी जातोय अस बायकोला खोटच सागतो

समलन पार पडत कठलयातरी अनािमक ओढीन याची पावल याचयाही नकळत

झोपडीकड वळतात दाराला कलप असत शजारची बाई याला ओळखत आिण

एक प दत त प याचया आईच असत तो वाच लागतो मी खप आय य

जगल त याकड आता मी परत कधीही यणार नाही पण त कधीतरी यऊन मला

भटावस अशी माझी खप इचछा आह शाळचया समलनाला त यणार ह कळल

होत पण ितथ यऊन तला भटायच नाही अस मी न ठरवल कारण मला

मािहती आह एका डो याची ही तझी आई तला आवडत नाही मला एकच डोळा

का असही त मला एकदा िवचारल होतस त हा त खपच लहान होतास हणन

मी काही उ र दल नाही पण आज सागत बाळा त लहान

असताना एक अपघात झाला या अपघातात त तझा एक

डोळा गमावलास एका डो यान त सपण आय य कस

जगणार या िवचारान मी हराण झाल आिण माझा एक डोळा तला दला मला

तझा खप अिभमान आह त मला ज बोललास कवा मा याशी जसा वागलास

यासाठी मी त यावर अिजबात रागावलल नाही तझ मा यावर खप म आह

असाच िवचार मी करत कधी काळी मा या भोवती भोवती खळणारा त मला

नहमी आठवतोस

प वाचन मलगा ढसढसा रड लागला जी कवळ

याचयासाठी जगली वतःचा सवात मह वाचा अवयव िजन

याला सहजपण दऊन टाकला ितचयाशी आपण कती िनदयपण वागलो याला

चड पशचा ाप झाला तो आईला मोठमो ान हाका मा लागला पण आता

याचा काय उपयोग होता

मनाच ोक

गणाधीश जो ईश सवा गणाचा | मळारभ आरभ तो िनगणाचा || नम शारदा मळ च वार वाचा | गम पथ आनत या राघवाचा ||१||

सगम अथर- जो गणपती सवर लोकाचा ई र व सवर सदगणानी नटलला आह जो अनािद आह अनत आह जो असखय गणानी य आह व जी शारदा चार वाणीची जननी आह अशा दवतास नमःकार कर या व ौी रामरायाचया मागारन जीवनाची वाटचाल कर या

मना स ना भ पथची जाव | तरी ीहरी पािवजतो वभाव || जनी न त सव सोडनी ाव | जनी व त सव भाव कराव ||२||

सगम अथर- ह सजजन मना त परम राच ःमरण िनतय ठऊन भ ीन वयवहार कर तयामळ तला सहजच ौीकण सनन होतील कपा करतील कारण तो तयाचा ःवभावच आह माऽ त सजजन लोकाना ज आवडत नाही िनदनीय चकीच वाटत तस वाग नको व लोकादरास पाऽ होणार वदनीय अस

आचरण ठव भि पथ महणतात तो हाच

भात मनी राम चतीत जावा | पढ वखरी राम आध वदावा || सदाचार हा थोर सोड नय तो | जन तोची तो मानवी ध य होतो ||३||

सगम अथर- ातःकाळी उठलयावर थमतः ौीरामाच दवाच ःमरण कराव नतर वखरीन महणज तोडान मोठयान lsquoरामrsquo नाम घयाव हा सदाचार नहमी पाळावा सोड नय असा सदाचारान राहणाराच

मनय गौरवास पाऽ होतो धनय होतो

मना वासना द कामा न य र | मना सवथा पापब ी नको र || मना धमता नीती सोड नको हो | मना अतरी सार िवचार राहो ||४||

सगम अथर- र मना द इचछा मळीच उपयोगाची नाही पापी िवचार स ा मळीच अस नय धमारन व नीतीन वागण सोड नको मना हा ौ िवचार अतःकरणात जपन ठव

मना पापसक प सोडनी ावा | मना स यसक प जीव धरावा || मना क पना त नको वीषयाची | िवकार घड हो जन सव ची ची ||५||

सगम अथर- मना कधीही पापसकलप मनात यऊ दऊ नयत नहमी मनात सतयसकलप जागवावत मोह

पाडणाढया वःत व िवचार याची कलपनाही कर नय पापसकलप पापब ी व िवषय-िवकार यामळ लोकात समाजात आपली छीथ होत उपहास होतो महणन नहमी सतयसकलप करावत

hhbrvbarbrvbarbrvbarbrvbarkkparaparaacircacirckkbrvbarbrvbar ==acircacircllparapara ffparapara

कोबी वड सौ काचन मिनष काबळी

सािह य- १वाटी कीसलला कोबी २ वा ा िभजलली चणा डाळ १ इच आल ३-४ लसण पाक या १चमचा हळद िजर ३-४ िह िमर या को थबीर १२ चमचा ओवा मीठ तळ यासाठी तल इ यादी कती- थम कोबी कीसन यातल पाणी काढन टाकाव नतर चणा डाळ आल लसण िजर िमरची एक थोड जाडसर वाटाव त वाटण एका बाउल म य काढन यात कीसलला कोबी मीठ हळद ओवा को थबीर घालन एक कराव व याच छोट छोट गोल वड तळ हातावर थापन तला म य खरपस तळाव सॉस क वा खोब या या चटणीसह खा यास ाव_____________________________________________________________

फल - िबि कटापासन बनवलली चॉकलट सौ शीतल सतीश हा सािह य- १२५ म म का (बटर) २५० म मकिवटीज डायज टीव (McVities Digestive) िबि कट ४ टबल पन कीसलला नारळ ४ टबल पन कोको पावडर ४ टबल पन मध सका मवा आवडीनसार बनिव याची प त १ एका िपशवीम य कवा भा ाम य िबि कट घवन याचा चरा करावा २ एका भा ात म का घवन तो िवतळवा ३ यात िबि कटाचा चरा िखसलला नारळ कोको पावडर मध व सका मवा घाला ४ वरील िम ण एका पसरट भा ाम य ओताव ५ याच छोट लाड वळाव ६ वळलल चॉकलट लाड आवडीनसार कोको पावडर कीसलला नारळ कवा स या म ान सजवाव _________________________________________________________________________

बालशाही सौ शलजा जगदीश िशद

सािह य- २ १२ कप (५०० म) मदा ३४ कप तप (िवतळवन थड कलल) दही १२ कप १२ चमचा ब कग सोडा २ १२ कप साखर तप तळ यासाठी कती- म ाम य ब कग पावडर दही आिण तप घालन घ मळाव साधारण एक तास झाकन ठवाव ३ इचाच समान गोळ क न हल या हातान दाबन ख ा बनवावा तळ यासाठी कढईम य तप गरम कराव गरम झा यानतर गोळ मद आचवर तळन यावत एक दोन वळा पालटन लाल रग आ यानतर बाहर काढन ताटाम य ठवावी साखरम य साखर िभजल एवढ पाणी घालन गोळी पाक बनवावा गस बद क न पाकात तळलली बलीशाही घालावी चार त पाच िमिनट बालशाही पाकम य ठऊन नतर िचम ा या सहा यान बाहर काढन थड करावी थड झा यानतर हवाबद ड यात भ न ठवावी िह बालशाही आठ त दहा दवस टकत टीप- गोळीपाक तयार झाला की नाही ह पाह यासाठी एका बशीम य पाणी घऊन एक थब पाक घालन बघावा गोळी बशी या तळाशी तयार झा यास गस बद करावा

आ दती मळ शवची भाजी सािहतय- २५० ाम जाडी कडक ितखट शव ३मोठ काद जाड िचरलल ७-८ लसण पाक या

छोटा आ याचा तकडा एक छोटा चमचा धन िजर सक खोबर छोटातकडा २-३लवगा ४-५ िमर २-३ वलची सक लाल िमरची ४-५ दालिचनी तकडा थोड तल एवर ट गरम मसाला १छोटा चमचा मीठ चवीनसार कती- तर साठी कादा लसण आल आिण बाक सव मसा याच समान थो ा तलावर चागल परतन याव नतर गार क न थोडस पाणी टाकन िम सर मधन एकदम बारीक वाटन याव १ छोटा चमचा तल तापवन यात ती प ट आिण गरम मसाला )चवी माण (घालन तल सटपयत परतवन यावी नतर यात गरम पाणी घालन पातळ तर सारख कराव ती तर उकळवन यावी एकदम शवटी मीठ घालाव तर थोडी पातळच आस ावी जवायला याय या वळी गरम करताना यात शव टाकन परत उकळाव या बरोबर क ा कादा िलब छान लागत ही तर िमसळीसाठी पण वापरता यत

क या कवा उपज पोह

सािह य-१वाटी तकडा तादळ ( ोकन राइस) frac12 वाटी शगदाण frac12 वाटी चणाडाळ कडीप ा िहर ा िमर या िजर फोडणी साठीndashतल मोहोरी िहग हळद ितखट िजर कडीप ा मीठ चवीनसार कती- तादळ लालसर भाजन याव गार झा यावर िभजवन ठवावत डाळ दाण पण िभजवन ठवावत दो ही ४ -५ तास िभजवाव क या करावया या वळी थम तादळ उपसन ठवाव तल तापवन फोडणी क न यावी यात तादळ घालन छान परतावत तादळ परतत असताना डाळ आिण दाण िजर िमर या कडीप ा मीठ आिण थोड पाणी घालन िम सर मधन बारीक क न याव तादळ परतन झाल क िम सर मधल वाटण यात घालन नीट एक क न याव मग बारीक आचवर झाकण ठऊन क या होऊ ा ा मधन मधन हलवाव वाटल तर थो ा पा याचा िशपका ावा मोकळ झालल वाटल क गस बद करावा कोिथबीर घालन खायला याव याबरोबर दही कवा िलबाच उपासाच लोणच आिण क ा कादा छान लागतो तादळ डाळ आिण दाण ा मळ क या हा पदाथ पण अ होतो

ई-िवशषाक ऋणानबध सपधच उ र-

सपधसाठी ि िच छऽपती िशवाजी महाराज ितभाताई पाट ल रामदास ःवामी प डत भीमसन जोशी िसधताई सपकाळ पाडरग सदािशव सान (सान ग जी) डॉ बाबासाहब आबडकर िनळ फल

लता मगशकर शकर महादवन

ःमता पाट ल सी ड दशमख

लोकमा य टळक ध डराज गो वद फाळक (दादासाहब फाळक) जयत नारळ कर झह र खान

प ल दशपाड मधर भाडारकर ान र म ाबाई िनव ीनाथ सोपानदव ौयस तळपद

नाना पाटकर आशतोष गोवार कर डॉ काश आमट मदा कनी आमट हमत करकर ःवात यवीर सावरकर वजया महता

सिचन तडलकर डबजी झगराजी जानोरकर (गाडगबाबा) मोहन आगाश माधर द त व ठल कामत दिलप वगसरकर वण वामन िशरवाडकर (कसमामज) ज बार पटल सोनाली कळकण रामचि नरहर िचतळकर (सी रामचि) ा मध दडवत सा वऽीबाई फल आ ण

सिचन पळगावकर अशोक सराफ महा मा योितबा फल

महश कोठार सयाजी िशद नरि दाभोळकर शाताराम राजाराम वणकि ( ह शाताराम) सनील गावसकर अतल कळकण इतर छायािच गणशो सव एस ट महामडळाच िच ह शतकर कःती गढ पाडवा गट व ऑफ इ डया आषाढ एकादशी रायगड

क कण र व मबईचा ड बवाला नागपचमी

हता मा चौक पाट मबईकर वट पो णमा

सपधचा िनकाल

थम पा रतोिषक- सतोष साळक

ि तीय पा रतोिषक- शरय परब

ततीय पा रतोिषक- मज मळजकर

_______________________________________________________________

आपला अिभ ाय ज र कळवावा आमचा प ा- Emarathiklgmailcom

-----------------------------------------------------------------------------------------

रिवि जोशीhellip

ब

मा यातला ब एकदा जाग थ झाला अवती भोवती बघन अ व थ झाला हसाचार आिण आतकवादाच इथ सव बोलबाला

पा न कळल याला म झाल महाग आिण ितर कार कती व त झाला

गणव प ा कती आसान झाला इथ विशला पा न कळल याला जगाचा वहार कती बिश त झाला आ ही valentine ठवल ल ात आिण याचा सदश िवसरला पा न कळल याला इथ स कती या दनकारचा अ त झाला शोध लागला तो इथ याचा िश य आशोकाला पा न कळल याला यथील राजाच मदम त झाला जना या मनात न हता तो पण पिहल यान सजावटीत वतःला पा न कळल याला उठल मी या दवशी ज हा सजावटीतन मनात जाईल हणन पनः िन थ झाला

वि ल िवचार

झोप

कती झोपता हो त ही हा सवरसाधारणता यक घरात रिववारी सकाळी ऐकायला िमळतो

पाठक प रवार हा अपवाद असावा रिववार या सकाळी सिचन या मदानावर खळला यावर आप याला खळायला िमळणार हणन सयार या आधी पोहोचणार पाठकच असणार अजन कोण सवर साधारणता यक प ष आपली आठव ाची अपरी झोप परी कर या या य ात असतो ह ली तर आम या घरात आमची थोरली लक स ा हच सागत असत आज सड आह ना मग मला झोप द ना ग आई डॉ टर आठ तास झोपायला सागतात पण रा ी उिशरा कामाव न यऊन प हा सकाळी ५२० ची न पकडन कामावर जाणारया मबईकरा या निशबी मा ५-६ तासच झोप यत यात मग काही लोक उ या उ याच न म य झोप काढ याच कौश य जोपासतात मी इिजनी रग या दसयार व यारला असताना का ज त िशवाजी नगर हा वास करायचो ा वासात झोप काढ यात मी पटाईत अस तसतर वासात बस या बस या झोप यात माझा हाथ खडा आह एक वळस खोपोली या िम ा बरोबर प याच गणपती पा न पहाट या न न परत यत असताना गाडीत उभ राह याची स धा जागा नस यान नाईलाजा तव समान ठव या या यारकवर जावन झोपलला मी अजनिह िम ा या आठवणीत ताजा आह ता पयर काय झोप ही

मह वाची आिण ती कशी ही आिण कठही पणर करायची (तशी ती कधीही पणर होतच नाही) ल ठर यावर माझा मबई या नचा वास काही काळ वाढला होता (फ ल होई पयतच) या काळात न म य झोपणा या मडळ कडन खप िशकायला िमळाल छो ा छो ा डल या घण शजार या वा या या खा ाचा उशी हणन उपयोग करण सगळ वाशी सकावत असताना माशीला आप या त डावर मनसो आराम करायला दण ब ीशी

दाखवत दपार या जवणात या मथी या भाजीत या दठाची समोर या वा याला दशरन करवण आिण वग वग या सरात गाडी या आवाजाशी पधार करत घोरण अस खप काही याला इ छा झोप घता यत तो सवारत सखी माणस हणनच हणतात क मानिसक ताण कमी

करायचा असल तर ८ तास झोपाव तर मग मा या ि य िम ानो आता पासन पणर ८ तास झोपा zzzzzzzzz

अिमत शलार

चारो या

बागतल िहरव गवत कती छान दसायच

हल या या वा यान दखील त सहजच झकायच

फ िम ही नाहीस आहस तरी कोण त खरा माझीच मा या एकटपणाशी ओळख क न दणारा

कती िविच आह नाही

आपल ओळख नसताना भटण आिण चागली ओळख झा यावर अस एकमकाना सोडन जाण

खप वाटत कधी कधी न ान आय य स कराव आिण आय या या वाटचालीत असच तलाही प हा भटाव

अिमत शलार आशची कनार

सयर दमला आभाळही दमल हळच जाऊन मग दोघही ि ितजावरती टकल स यान मग मा आपल जाळ टाकल सागराला आली भरती स रग उधळीत रवी बसला या या ललाटी

सथ वा याची झळक मद करी मा या मना धद उ ताहाच वार िभनल तनात दाटन आ या उ मदी या लाटा मनात

डोळ होत आससलल कना याव न यणा या पावलासाठी

पदोपदी साथ दणा या मा या सखीसाठी

नतर

सयर झोपला आभाळही टकल आससलल डोळ िनराशन िमटल वाट फटल ितकड चाल लागलत कधी पायाखालची वाळ तडवत तर कधी मनातील अशा िचरडत

जग बदलल मीही बदललो सकट आलीत गलीत पण त काही नाही आलीस

रोज शोधतो मी या कनारी माझी लाडक कनार सोडन गली होती मज ती याच मगजळा या कनारी

Aœmt xelar

6r Asav Maaz 0k 6r Asav Maaz 0k 7o3s p` sudr sureqGaayle jal Tyat pemace gItMaa`se AstIl 0eKyace ptIk ij4e Asel srSvtIca vaswrvel l(mI sOQyaca 6asAsel Jyaca Xvrala AwImansvR jg krel Tyaca sNman JyaCya tejane hvecI hol iwtIne tI Mh`el 2av maZya devaij4e qetIl suq-duq lpDavhol wedwav duraVyaca paDav JyaCya xattene lajel punmcI rjnIp` xOd+pane 6abrel sultan gznIJyaCya sug2ane traI hol pvnVyaPtIne wawavel he ivxal ggn Asavet Aa baba Asavet wa bih`p` sobt hvI jNmajNmacI karwarIn6r Asav Maaz 0k 7o3s p` sudr sureq

0k

7o3s p` sudr sureq Gaayle jal Tyat pemace gIt Maa`se AstIl 0eKyace ptIk

ij4e Asel srSvtIca vas wrvel l(mI sOQyaca 6as Asel Jyaca Xvrala AwIman svR jg krel Tyaca sNman

JyaCya tejane hvecI hol hva iwtIne tI Mh`el 2av maZya deva

duq lpDav hol wedwav duraVyaca paDav

JyaCya xattene lajel punmcI rjnI p` xOd+pane 6abrel sultan gznI JyaCya sug2ane traI hol pvn VyaPtIne wawavel he ivxal ggn

Aa baba Asavet wa bih` p` sobt hvI jNmajNmacI karwarIn

7o3s p` sudr sureq

िनदकाच घर रिववारी सकाळी कफ नरानी मधय मी आिण क ा बसलो होतो झकास िखमा पाव खाउन झालयावर वाफाळलला मसाला इराणी चहा समोर होता क ाची बायको मलाना घउन तयाच घर सोडन विडलाचया शसत बगलयावर रहायला गली होती मला मळीच आ यर वाटल नवहत मी क ाला महणालो कोिकळही काळी अन कावळाही काळा िशवाय कोिकळ आपल अड कावळयाचया घर ात टाकन तयाचया कडन उबवन घत पण तरीही सगळया

जगाला कोिकळ आवडत कारण ितचा समधर मजळ आवाज गाढव िकती मन लावन महनत करत पण तरी तयाचया कपाळी मखरपणाचा िश ा आिण खाणयासाठी उिकरड फकण असत कारण तयाच त ककर शश रकण गली २५ वष मी तला ह समजावतो आह िक राजा जरा कमी कड बोल पण तझया बोडकयात काही ही गो घसत नाही बिफकीरपण तो महणाला एक ल यात घ

ाधधासाठी कावळाच लागतो आिण दट पी लोकाच ा मी करणारच मी कणाचया बापाच खात नाही तयानी सवभावानसार मला ग प कल पनहा एकदा माझया ल यात आल िक ाला समजावताना कपाळमो य करन घणयात अथर नाही तयापकषा गरम चहावर कॉनस ट करण जासत िहताच आह िनळकठ शाताराम जगताप मी जवळपास दहा वषाचा असताना माझया वगारत आिण शजारचया िबिलडग मधय आला एकदरीत माझया आयषयात आला वडील साध सरळ खर गाधीवादी सरकारी खादी भाडार मधय मनजर तयाची आई फार मळ आिण सगरण तयाला एक मोठी बिहण आिण मोठा भाउ होता क ा महणज शडफळ थोडकयात महणज एक स य पिरवार क ा शाळत वषारचया मधय दसऱयाचया नवरा ी दरमयान दाखल झाला होता आमचया शाळत सरानी समजल काय कवा कणाला काही िवचारायच आह काय - अस िवचारणयाची प त होती अशा ाची उ र ही एखा ा अिलिखत िनयमा माण ठरलली मशः हो आिण नाही अशी होती थोडकयात काय तर ग पा बसा वगारत जमल तस िशका नाहीतर मग िशकवणी लावा क ा वगारत आला आिण जण काही वगारला एक नवीन चतनय आल चारद रामराव कड आमहाला इितहास िशकवायच तयािदवशी त अफझलखानाचा वध हा धडा िशकवीत होत मल तनमयतनी ऐकत होती कारण िशवाजी खानाला कधी मारणार ाची उतसकता होती सर सागत होत खानानी िशवाजी राजाची मान बगलत दाबली आिण लगच महाराजानी उज ा हातानी िबचवा तयाचा पोटात खपसला आिण वाघ नखानी तयाचा कोथळा बाहर काढला मग इतर तपशील सागन झालयावर सरानी िवचारल कोणाला काही िवचारायच आह काय आिण

अहो आ यरम क ान हाथ वर कला तयान िवचारल महाराज मान दाबली जाणयाची वाट का बर बघत बसल तयानी तर खानाला मारायलाच गडावर बोलािवल होतrdquo कड सर एकदम गागरन गल त महणाल वा र िव ान तच साग मग क ा महणाला मला वाटत राजानी शािमयानयात पाउल टाकलयावर खानाला िमठी मारणयाच स ग करन सरळ िबचवा तयाचया पोटात खपसला काही वाट बीट नाही बिघतली सर महणाल अर

यानबा तझ जञान तझयाजवळ ठव अस काही परीकषत िलिहशील तर नापास करील तया नतरचया इितहासाचया तासाला सरतची लट हा धडा िशकवला आिण क ानी पिहली छडी खालली सवयी

माण क ा तवहा महणाला होता महाराजानी सरत लटली ह कस काय बरोबर होत ितथलया

लोकासाठी तर त दरोडखोर होत िशवाजी महाराजाचया कतीवर साकषात महारा ात टीका मासतरानी तयाचया थोबाडीत एक दउन तयाला वगारबाहर घालिवल तयानतर कड सर जवळ-जवळ

तयक तासाला तयाला वगारबाहर ठिवत तया बाहर ठवणया माग कदािचत सवतः च जञान लपवणयाचा हत असावा अस आता वाटत प ल दशपाड एक िठकाणी महणतात शाळत मसताराना थम नाव कोण दत ह पिहलया ओिवची किवय ी कोण ह शोधणया इतकच कठीण आह पण आमचया शाळतलया सवर िशकषकाना टोपण नाव दणयाचा मान एकमव िव ाथयारचा होता िनळकठ जगताप ाचा दोन एक वषारतच तयान सवर िशकषकाना टोपण नाव िदली होती चा रा कड चा तयानी डकराचा कल होत पाढर कस कस अिण पाढरी िमिशवालया काळयाक ठाकर सराना िनगिटव ल जोशी बाईना गजगािमनी एक पाय आखड असललया सावरकर सराना तमर लग बारीक असललया रहाट बाईना सका बोिमबलrdquo आखड नाक वालया शड बाईना शपरणखा गिणताच घार मासतर तघलक तर िहदीच हमीद खान महणज चगझ खान ा असलया उप ापामळ क ा सगळया मलाचया गळयातील ताईत होता तयाचया कडन काही तरी गमतीदार ऐकायला िमळल महणन मल सतत तयाला गराडा घालन असत मल तयाला वचकन ही असत कारण हा शबदानी कोणाचा कोथळा कधी काढील ाचा काही नम नवहता माझयालखी क ा हशार िव ाथ होता पिहलया पाचात यत नवहता तिरही आिण पािहलया पाचात यत नवहता ाच मखय कारण महणज तयाच हसताकषर आमहाला िहदी िशकवणार हमीद खान सर महणायच ldquoबोडारचया परीकषत तला सवतःचा पपर सवतः तपासावा लागल अर जर चकन-माकन डॉकटर

झालास तर कमपौनडरला कवा किमसटला दखील तझ अकषर कळणार नाही महणज मग पशट खलास आप िलख खदा बाच कठला इि लशचया सरानी हातावर मारन अकषर सधरवणयाचा असफल य कला तवहा क ाच उ र होत सर मला मारणयानी जर अकषर सधारत असल तर मला दहा हजार वळा माराrdquo हसताकषर खराब

असलयामळ तयाला कमी माकसर पडत गिणताचया पपर मधय मधलया सट स गाळतो महणन माकसर कमी मी जर कधी महणालो िक क ा जर अकषर सधारशील तर लका पिहलया तीन मधय यशील तयाच उ र अस माकसर आिण जञानाचा काय सबध मला कठ मोठ झालयावर पसतक िलहायच आह आिण जर िलहाव लागल तर मी टायिपग िशकन वाढतया वया बरोबर तयाची अ ल ही वाढत होती पण ती वाढ िवधवनसकत कड जात होती तयाच वाचन भरपर होत तयामळ तो तयाचया वयाचया मानानी फारच वरचया लवल वरच बोलायचा तयक िवषयातील बारीक-सारीक दोष तयाला नमक िदसत होत इि लश ब ल तो महणाला होता- इ जी िवषयात नापास होणाऱयाची सखया जासत असणयाचा कारण आह ा भाषतील बाराखडी अर एच मधय ह नाही आिण डबलय मधय व नाही परत सी पासन कधी स तर कधी क आिण जी पासन कधी ग तर कधी ज मल ग धळणार नाहीतrdquo िहदी ब ल महणायचा दरदशरनची िहदी आिण िसनमातली िहदी ात िकती फरक आह दरदशरनची िहदी ससकतो व आह तर िसनमातली िहदी उद धभाव आह आिण आपण जी िहदी बोलतो तीच दरदशरन वर का बोलत नाही मराठी ब ल ही तयाच मत एकदम वगळ होत तो महणायचा पणया-मबईचया लोकानी मराठी भाषची मजा खराब कली आह खाणया- िपणयाचया

ाखया बदलतात आह चहा िपणार काय चया ऐवजी चहा घणार का िवचारतात चहा घउन काय करायच यायाचाच ना तसच ldquoनवहताrdquo ह श आिण ldquoवहताrdquo ह अशधद भाषा िह शधद कवा अशधद नसत गावाकडील लोक जी भाषा बोलतात ती शहरातील भाष पकषा वगळी बोली असत ती अशधद नसत जञान राची मराठी िशवाजी राजाची आिण आजकालचया सससकत लोकाची भाषा एक असली तरी बोली वगळी आह आजचया लोकाचया नजरत ह लोक गावडळ ठरतील

गणशोतसवात आमचया लहानपणी खर-खर सासकितक कायर म होत असत कीतरन ाखयान भजन जादच योग नकला सगीत- सधया अस िविवध कायर म होत अशया कायर मातन बरीच करमणक आिण जञान आपसकच िमळत अस एकदा रामायणावर एक कीतरन होत आमही तवहा १३-१४ वषारच अस चागल दोन तास कीतरन झालयावर क ानी कीतरनकार बवाना काही िवचारल -सीता सगळ मोह आिण राजशाही आयषय सोडन आपणहन रामा बरोबर वनवासाला गली होती मग ती सोनयाचया हिरणाचा ह का धरील ितला काय मािहत नवहत िक सोनयाच हरीण नसत काय रामालाही मािहत नवहत िक सोनयाच हरीण नसत त राम तर फार बलवान होता मग तयानी बालीला लपन का बर मारल तो अधमर नवहता कायrdquo रावणाच वडील ा ण होत मग रावणाला मारलयान रामाचया हातन ा ण हतयच पातक घडल की नाहीrdquo रामान सीतला अ ी परीकषा ायला लावली हा ितचयावर सशय असलयामळ काय एका धोबयाचया बोलणयावर सीतचा तयाग कला ह कस काय बरोबर ा सवर गो ी ल यात घतलयावर रामाला दव कस महणाव ाचया सरब ीन बवा अगदी सदर झाल सवर लोकासमोर तयाची फिजती झाली नवह अपमानच झाला आयोजकानी क ाला बाजला घवन चागल झापल पनहा ाखयातयाला कधीही िवचारायच नाही ाची तबी िदली वयाबरोबर तयाचा हा आ सताळ पण वाढत होता तयानतरचया एका वष महाभारतावर एका चागलया PhD माणसाच ाखयान झाल आयोजकानी आधीच क ाचया मसकया दाबन ठवलयामळ लोकासमोर ाखयातयाची फिजती नाही झाली पण तरीही क ानी तयाला गाडी जवळ गाठलच आिण ाची सरब ी सर कली कसानी वासदव आिण दवकीला एका कोठडीत नसत ठवल तर कषण-जनम कसा झाला असता कषण जर शर-वीर दव होता तर ारका सोडन का पळाला जर महाभारत इितहास आह तर सवर पाडवाच व अनय महारथ च जनम अनस गक का बर जर ासा पासन िनयोग पधधतीन धतरा पाड आिण िवदर ाचा जनम होव शकतो तर कतीलाही िनयोग पधधतीन पाडवाचा जनम घडिवता आला असता सयर अन वायची काय गरज होती एका माणसाला कदािचत अनक बायकापासन १०० मल होतील पण एका गाधारीला शभर प कस महाभारतात रामाचा उललख नाही आिण उगीच हनमानाला का बर घसवल कषण य ात खोट का बर वागला कणर दशाषन आिण दय धन ाचा मतय अनितक नवहता जय थाला कपट करन का

मारल ldquoहिसतनापरच रकषण करणयासाठी पाडवाना मारण जररी होत मग भीषमानी पाडवाना का बर नाही मारल अश िवचारताना सरसवती तयाचया िजभवर थमान घालत अस तयाचया चहऱयावर एक िवलकषण झळाळी यत अस तयाचया अशया शबदाचया माऱया समोर भलया- भलयाची बोबडी वळन जात अस असाच एकदा गणशोतसवात शोल बिघतला मी आमचया प मधय शोल एकसपटर

होतो क ान िवचारल िक शोलत सगळयात किवलवाण करकटर कठल मी महणालो िक आधळा रहमान चाचा कारण तयाचया तरण मलाला गबबरनी मारल घाट महणाला ठाकर कारण तयाच हाथ कापल गबबरन आिण एकजण महणाला िक राधा(जया भादरी) कारण ितच म दोन वळला उधवसत झाल क ाच उ र होत ा सवानी काही न काही चक कली होती पण ठाकरचया नोकराची काय चक होती तयाला ठाकरच सगळ काही बघाव लागायच मला सागा सकाळी-सकाळी ठाकरच ldquoधवनrdquo कोण दत होत कठलयाही िवषयावर अस मौिलक ितपादन करणयात तयाची हातोटी होती क ानी दहावी आिण बारावी साठी अकषर बरच सधारल कारण आता भिवषयाचा होता बारावीला मी आिण तो एकाच वगारत होतो तयाची मोठी बहीण उषा (ती तयाचया पकषा चागल १० वषर मोठी होती) डॉकटर होती अन मोठा भाउ सदािशव इिजिनयर होता (तो पण क ा पकषा ७ वष मोठा होता) तो तवहा बगलोरला नोकरी करीत अस क ाला कलास टसट मधय पकीचया पकी माकसर िमळत तयामळ तयाचया इिजिनयर होणयाबाबत कणालाच शका नवहती बारावीचा िनकाल आला

आिण अघटीत घडल क ाला गिणत आिण किमस ी मधय १०० पकी तयकी ९७ माकसर िमळाल पण िफिजकस मधय फ ५० तयाच महणण होत िक ह फ एका पपरच माकसर आह तयाचया विडलानी खप धाव-पळ कली पण यश नाही आल क ाचा इिजिनय रगचा वश हकला तयाचया सवभावामळ तयाचया ओळखीतलया सवर लोकानी तयाची यथ हजामत कली जण काही सवर जण ाच कषणाची वाट पाहत होत िक कशी ाची मजोरी िजरवायची काही िदवस क ा पणरपण उधवसत होता तयाचया भावानी सािगतल िक त खाजगी कॉलजातन इजीिनया रग िशक पण क ा महणाला मी सवतःचया बळावर िशकन मला कब ाची गरज नाही इिजिनयर नाही झालो तर काही आयषय सपत नाही मी माझा साभाळन घईल काळजी कर नका मी इजीिनया रगला आलो आिण क ा Bscला गला तयाचया ब ीचया िहशोबानी Bsc तयाचयासाठी हाताचा मळ होत तयामळ तयाला अवातर वाचनासाठी फार वळ िमळत होता तयाच सामानय जञान असामानय होत होत आिण ा जञानामळ (हा ाला दिनयादारी महणत अस) तयाची इतर लोकाब ल त अितसामानय आहत अशी समजत झाली आमचया िबलड ग मधलया आिण आळीतलया तयक िव ाथयारला तो सकॉलर महणत अस आिण ाला समानाथ शबद पढतमखर आह अस ठासन सागत अस तयाचया लखी एक तो सोडला तर आमहाला दिनयादारी कळतच नवहती आमही कॉलजात िशकत असताना चार फार महतवाचया दशावर दरोगामी पिरणाम करणाऱया घटना घडलया पिहली बोफोसर ाचार करण जयात ख पत धान राजीव गाध वर लाच खालयाचा आरोप दसरी शाहबानो करण की जयात ससदनी स ीम कोटरचा नयाय-िनवडा बदलला ितसरी महणज बाबरी मिसजदच टाळ उघडन िशलानयास करणयाची परवानगी िदली आिण भरीस भर महणन िक काय मडळ किमशनचया िशफारसी मजर कलया आमहाला ा सगळया गो शी घण-दण नवहत आमचा अ यास आमची वाट लावायला पर होता तवहा क ा आमहाला महणाला होता साल हो तमच मजा करणयाच िदवस सपल ाचार आता िश ाचार होणार तमचया पसतकातलया चागलया-वाईटचया कलपना बदलन टाका ा दशात जाती-धमारचया नावावर फट पडणार पढ ा भावचा मलगा माझया मलाबरोबर एडिमशन साठी भाडणार आिण मसलमानाची दाढी करवाळत सरकारच हात िझजणार पण तमही सकॉलर लोक ा गो ी पसतकात िशकवलया जात नाहीत मग तमहाला कशया कळणार िव ापीठातलया तयक वाद-िववाद सपधत तो िहरीरीन भाग घत अस बरच वळा िजकत ही अस दरदशरन वर ि झ टाइम नावाचा कायर म होत अस तयात ही तयान भाग घतला होता आिण दसर बकषीस िमळिवल होत पण तयाचा अित बोलाणयाचया सवयी पाई लोक तयाचयापासन दर राहत असत

क ाचया तडाखयातन मली दखील सटत नसत ी-म ी ा िवषयावर एकदा वाद सर होता क ा मल ना उ शन महणाला -तमहाला सवतः बदी बनन राहायला आवडत एकीकड परष dominate करतात महणन ब बलता आिण साथीदार मा dominating िनवडता मला सागा तमचयापकी िकती मली सवतः पकषा कमी िशकललया सवतःपकषा कमी पगार वालया घरची जवाबदारी असललया मलाशी ल

करायला तयार आहात अर परष जर सगळयाच बाबतीत तमचया पकषा वरचढ असल तर तो dominate करणारच तमहाला बस मधय जागा िदली नाही तर ी-दािकषणय सपलयाचया ब बा मारता फशनचया नावाखाली सवतः तग कपड घालता आिण comment करणाऱयाला चीप िनलर महणता तग कपड आमही बघाव महणन घालता ना मग लाजता कशाला तमहाला जर तोकड कपड घालायच आहत तर मग मवालयापासन सव-रकषणासाठी जडो कराट िशका आिण कणखर बना पण नाही उनहात गलयात तर काळया होणार आिण ल ाचया बाजारातला भाव कमी होणार महणन मग खळ िह नको अमिरकत िशकणाऱया मलानी इ जीत िश ा िदलया तर चालतात पण आमही आमचया दशात आमचया रा भाषत िश ा िदलया तर वर आमही अससकत िनलर दशी भाषतलया िश ा

इ जी पकषा जासत strong वाटतात हा काय आमचा दोष आह दट पी धोरण सोडा खबीर वहा आिण मगच परषाचया नावानी शख करा अर वािघणी सारखया वहा सवतः चया िपललाना सवतः खाउ घाला मग बघा कोण परष तमहाला dominate करतो त उगाच पटला चन आह महणज काय उ यानी मताणार िक काय अशया वळला क ा आपल नीळकठ जगताप ह नाव साथर करीत अस तयाचया कठा तन तयक शबद जण काही िनळा होवन बाहर पडन जगाला ताप दत अस १९-२० वषारचया वयात तयक मलाचया मनात मल ब ल एक सो ट कॉनरर असतो आमचया काळी बऱयाच नशीबवान मलाना गलर स ही होतया (आजकाल सगळयाचया असतात आिण नसलया तर आजकाल तमहाला तयातल समजतात असो) पण क ाचया अघोरी जीभमळ तयाचया वाऱयालाही कणी मलगी उभी रहात नस आता आमचा ीरग कदम एका जरा सावळया खातय-िपतया घरचया तिमळ मलीचया मात पडलयाबरोबर हा तयाला महणाल होता ही िहड बा तला कशी काय आवडली र कवी मनाचया रव गोडबोलला तला लका ह कोबीच फल गलाबाच कस काय वाटल आिण चषमवालया मोद दशपाडला िह समन नाही र फलन आह अशया अनक अनावशयक िपका टाकीत अस तयामळ बरच पिरवार वाल मल तयाचया आिण मग महणन आमचया सारखया अकला िवथ कला मलाचया दर राह लागल आमहाला ाची खत वाटत अस पण हा प ा महणायचा अर ा वयात सगळयाच मली छान वाटतात खास करन तमचया सारखया सकॉलर इिजिनयर लोकाना तमचया कॉलजात सदर मली नसतात जी िमळल ितला तमही पटवता मग ितचा सवभाव छान आह ती फार समजदार आह ती नौकरी करणार महणज मग सटनडडर ऑफ िलिवग वाढणार वगर सारख िहशोब माडता आिण शवटी आयषयाचया मधयावर लोकाचया सदर बायका बघन कोरड उसास टाकता आिण ा मलीही हशार तयाना िदसायला जरा बरा मलगा िदसला िक ा तयाला हळच चढवतात मग तमचा इगो चा पतग उच उडलयावर तमही अलगद फसता तयाना एक चागला कमावता नवरा फकटात िमळतो आिण घरच िह खशrdquo मली काय कवा चाळीशीचया बायका काय हा एखादा कषणीय सथळ िदसल की नाथा कामत सारखा लगच (पण खवचट) कॉमट करायचा एखा ा चाळीशीतलया बाईला खडहर बता रह ह इमारत बलद थी कवा ा ठाणाचा कटपीस कसा असल १४-१५ वषारची मलगी असली तरसावधान बाधकाम सर आह ा आिण असलया बोलणयामळ क ा फारच िसधद (क िसधध) होता कॉलजच त मतरलल िदवस पख लावन उडन गल आिण आता पढ काय हा य य क ा समोर उभा ठाकला तयानी IAS ची तयारी सर कली मी तवहा तयाला महणालो ldquoतला जर तझया त डावर ताबा नाही िमळवता आला तर मा नोकरीत तला फार ास होईलrdquo पण तयानी उलट मीच जर बॉस असलो तर माझयवर कोण वरताण होईल आिण नोकरीत आपण आपला काम चोख कल िक कोण कशाला माझया आड यणार आह अस महणन नहमी माण मला झटकन िदल मरी मग िक एकिह टाग हा तयाचा सथायी सवभाव झाला होता बरच वळला मला पडायचा िक आपलया घरच लोक आपण इिजिनय रग िशकत असनही आपलयाला नको इतक जञानामत पाजत असतात पण क ाचया घरच ाला काहीच कस नाही समाजावत नशीब दसयादा क ाचया आड आल तयाचया विडलाचा एक वाहतक अपघातात मतय झाला आधीच भावाची मदत नाकारलयामळ तयाला ताबडतोब पोटा-पाणयाचया उ ोगाला लागण जररी होत तयात वाचन भरपर असलयामळ तयानी प कार होणयाच ठरिवल तयाच मखय कारण तयानी सािगतल पपर मधय काम कलयावर मला सतय िलिहणयाची मभा असल परत ितथ मला बढतया िह लवकर िमळतील आिण एकदा मी ८-१० वषारत सपादक झालो िक मग मी माझी मत जनत समोर माडन जन जागरणाच काम करीन मी जवहा तयाला िवचारल िक ा नोकरीत अस िकती पस िमळतील तवहा तो महणाला

माझया परत िमळतील आई साठी बाबाची पनशन आह मी िवचारल आिण उ ा मल-बाळ होतील तयाच काय तो उ रला पत कपत तो कय धन सचय पत सपत तो कय धन सचय मी नहमी माण माघार घतली प कार झालयावर तो अगदी चौफर िलह लागला तयक िवषयावर आपली परखड मत माड लागला तयाची गती िह चागली होती अगदी तीन-चार वषारत तो चीफ िरपोटरर झाला होता पण ा वाटवर तो श िनमारण करत होता शहरातील भखड मािफया काळा बाजार करणार ापारी गड-मवाली अस अनक श िनमारण झाल होत आधी तयाला दम दणयात आला होता पण तो बधत नवहता मग तयाला िपटणयात आल तवहाही तो महणाला होता अर महातमा गाधीनाही आि कत मारल होत महणन काय तयानी लढा थाबवला ा सगळया धम ीत तयाचया पपरचया मारवाडी मालकाची मलगी िसमता का कोण जाण पण तयाचया मात पडली ती घरची ीमत होती तयामळ ी मधलया ािलटी बघा ा अस ितच मत होत ितन कदािचत असा स ा रोक-ठोक माणस आधी न बिघतलयामळ ती तयाचयावर भाळली होती ाला िह ती आवडली होती ानी महण ितला सािगतल होत की जर आपल ल झाल तर तला माझया घरी राहाव लागल मी घर-जावई होणार नाही तयानी ितला पणर कलपना िदली होती पण ती ाचयासारखीच खमकी होती आिण पढ-माग बापाची सगळी इसटट ितचीच होती ितच वडील पण ा ल ासाठी तयार नवहत एकतर ीमत मालक-मधयमवग य प कार हा भद परत मराठी-मारवाडी हा दसरा भद बर तीच वडील ाला नोकरीतन काढ शकत नवहत कारण तयाच काम अतय म होत आिण तयाचया िचमट आिण गालग ा सदरामळ पपरची िवि ही छान होती एक िदवस िसमतानी आतमहतयचा य कला तवहा ितच वडील जबरदसतीचा रामराम महणन तयार झाल ल ानतर दोन वषारत तयाला जळ झाल एक मलगा एक मलगी माधव-मिजरी आता क ा सब-एिडटर झाला होता तवह ात एका िति त राजकीय घराणयात एक सशयासपद मतय झाला क ानी आपलया पपर मधन तो मतय खनच होता ह जवळ-जवळ िस कल आिण तया घराणयातलया एका ीकड सशयाची सई वाळवली पण ाचा पिरणाम मा िवपरीत झाला पपर साठी कागद आिण शाई साठीची सरकार कडन िमळणारी सबिसडी बद झाली पपर नकसानीत आला आता पपर बद करायची पाळी आली पपर बद होउ नय महणन क ानी नोकरी सोडली तयाच समारास दशात खाजगी नयज चनलसला सरवात झाली होती क ा एका चनल मधय रज झाला क ाचया आधी तयाची खयाती चनल पयत पोहोचली होती तयामळ तयाला कमरा समोर जाउ ायच नाही ह अगोदरच ठरल होत क ाचया वा ाला मजकर तयार करणयाची जवाबदारी होती दोन-तीन वष तयानी तयानी फार अफाट कलपना तयान नवीन मालकाला सचवलया पण तया राजकीय दष ा परवडणायार नवहतया तयामळ तयक वळला तयाचा िहरमोड होत अस िसटग ऑपरशन च पवर सर झाल आिण क ाला पनहा नवीन जोश आला पपर मधय काम करताना तयाला बऱयाच लोकाब ल िवशष मािहती होती आिण तयानी ब ा धडाची करण िसटग ऑपरशन

ार बाहर आणयाचा िन य कला पिहलया ऑपरशन मधय तयानी गावाकडलया ीचा वश घउन एक मडदा हॉिसपटल मधय ए ीत कला हॉिसपटलनी तयाला माम बनवणयाचा य करताना १

लाख रपयाच िबल िदल तयानी डथ सरटीिफकट दाखवन सगळा सावळा ग धळ बाहर काढला चनलची िस ी वाढली मग तयानी आिण एक राजकीय िसटग ऑपरशन कल तयात गलली त िदलली पयतच घोटाळ तयाचया हाती आल अनक मोठ मास गाळला लागल पण चनलनी िदलली राकडन पस खालल आिण करण दाबन टाकल सतय ही पसवालयाची मालम ा आह ह तयाचया धयानात आल

क ावर ा करणाचा फारच जासत ताण आला आिण ाच पडसाद तयाचा खाजगी जीवनात

उमटायला लागल नाही महणायला आधीही घरात तो िहटलर सारखाच वागत अस मलानाही तयान कायम दहशती खाली ठवल होत पण पिरिसथती खराब होत गली चनलनी तयाला नोकरीहन काढल तरीही िननावी नावानी कठलया न कठलया पपर मधय गलली त िदलली घोटाळ छापन आणत होता िनराशपोटी तयाच दार िपण वाढल नतयाच गड तयाला आिण घरचयाना धमकावायला लागल तयाची बायको िसमता ा सगळयाला कटाळन गली होती अन हा काही सधारत नवहता शवटी कटाळन एक तपानतर एक िदवस ती मलाना घउन आपलया विडलाचया घरी िनघन गली ितन जाताना तयाला सप पण तयाला तयाचया चका दाखिवलया होतया तयाचा आईन ही िसमतची बाज उचलन धरली होती आज ही सगळी हकीकत कफ नरानी मधय क ा मला सागत होता मला तयाची दया आली होती पण सहानभती वाटत नवहती तयाचया बायकोला समजावणयाची इचछा होत नवहती कारण मी २५ वष तयाला ओळखत होतो आिण क याच शपट सरळ होणार नाही ह मला मािहत होत शवटी मी नहमी

माण िबल िदल आिण आमही कफचया बाहर आलो अचानक एक जीप आमचया जवळ थाबली तयातन ५-६ गड बाहर आल आिण तयानी क ाला ला ा-का ानी बडवायला सरवात कली २-३ िमिनटात तयानी क ाला बश वसथत पोचिवल मला काही कळायचया आत त तयाला अधरमलया पिरिसथतीत सोडन गल मी तयाला गाडीत टाकल आिण ताबडतोब भािटया हॉिसपटलला घउन गलो बरोबर एक तासानी तयाची आई आिण िसमता हॉिसपटलला पोहोचलया तयाचया सहा बरग ा मोडलया होतया एका माडीच हाड मोडल होत एक हाथ मोडला होता थोडकयात तयाचा भगा झाला होता निशबानी डोकयावर कमी मार लागला होता तयामळ जीवाला धोका नवहता डॉकटरानी तयाला पन िकलर दउन झोपिवल होत िसमताचया डोळयाना अ ची सततधार होती तयाची आई मा शात झाली होती िसमता सवतःला उगीचच दोष दत होती मी क ाचया आईला अनक वषर मला जाचत असलला िवचारला लहानपणापासन तमही ाला धाकात का नाही ठवला हा एवहढा मजोर आिण त डाळ कसा काय झाला तयाची आई साग लागली क ाच वडील एकदम सव दयी गाधीवादी माणस होत तयाची अिहसवर फार ा तयामळ मलाना रागावण कवा मार कधीच िदला नाही मलाच कतहल वाढाव तयाचयावर चागल ससकार वहाव महणन त मलाना अनक थोर आिण वीर परषाचया गो ी सागत अितमतः सतयाचा िवजय कसा होतो वगर थोडकयात लहानपणी तो ज काही िशकला त तो िनडरपण बोलायला लागला तयाचया विडलानी तयाला तो खर बोलतो महणन कधी लगाम नाही घातला तयात ाची दोघही भावड एकदम हशार तयामळ लहानपणीपासनच वडील ाला महणायच िक दादा कवा ताई सारख िशकन मोठ वहायच आिण मग बारावीत ाला इिजिनय रगला वश नाही िमळाला आिण तमहा मलाना मा िमळाला ाची सल तयाचया मनात कायम रािहली जवहा जवहा तयाला यश समोर िदसत होत तवहा तवहा छो ा मो ा कारणानी त िमळायच राहन जात अस मी तयाचया आईला िवचारल घरी हा कधी िनराश असायचा का आई महणाली तो िनराश होत अस पण तयामळ िनिष य कधीच होत नस तो िनराशावादी नवहता िसमता सोडन गली तरी तो महणायचा िक ितला ितची चक कळल आिण ती न ी वापस यईल मलावर तो ओरडायचा आिण महणायचा िक तयक काम perfect करायला िशका थो ा वळानी क ाच सासर कषणलाल कपािडया आल त मला महणाल िसमता महणत िक तमही तयाच िम आहात तमही मला उ ा भटाल का सिवसतर बोलायच आह मी महणालो सोमवारची सकाळची ोजकट िरव य मी टग झालयावर मी तमचया ऑिफसला यतो त महणाल त असा कर दीड- दोन वाजता मला िविल डन िजमखानयाला भट आपण ितथच जव मी तयाना महणालो एक िवनती आह क ावर हलला झाला ह तमचया आिण इतर कठलयाही पपर मधय छाप नका

जवणाची ऑडरर िदलयावर कपाडीयानी थट िवषयाला हात घालत िवचारल तमही तयाला कधी समजावल नाही का तयाचया वागणकीब ल मी महणालो गली २५ वष मी यथाश ी य करतो आह पण वाळतन अजन तल िनघालल नाही अपघाताचया िदवशी दखील सकाळी मी तयाला वागणक बदलणयाब ल बोललो होतो पण तयाच आपल मरी मग िक एक िह टाग कपािडया महणाल तला मािहतच आह क ा मला काही खास आवडत नाही त पण माझी मलगी तयाचयावर अपार म करत महणन ितचया साठी आतड तटत र वाटत िक हा सधारावा मी तयाची पि का दाखिवली आमचया गरज ना त महणाल ाचा गर कमजोर आह मी लगच महणालो अहो ाला गरच नाही आिण महणन ाचा असा गरसमज आह िक ाचया पकषा जासत कणालाच काहीही कळत नाही माझया मत

ाचयाकड एकाच गो ीचा अभाव आह ndash िचकाटीचा पशनसचा भ काम करायला जी िचकाटी लागत जी सोिशकता लागत ती ाचया कड नाही थोडकयात हा चस खळायला बसला तर आपली एकही स गटी न गमावता ाला दसऱयाचा राजा मारायचा असतो हा फार गभीर उपसथीत करतो पण मग गमतीदार उ र दउन कवा टोमण मारन मोकळा होतो सोडवीत नाही थोडकयात आमचया प ल दशपाडचया अत बरवा सारख हशा खप िपकिवल पण काहीच काम पणरतवाला नणार नाही पण तयाला उपदश करन काही तो बदलणार नाही जया िदवशी तयाला तोडणयापकषा जोडण वाटल तया िदवशी तयाची नशीब िफरल जवळपास आठव ानतर हॉिसपटल मधन क ा आपलया आई बरोबर थट कपािडयाचया घरी राहायला गलयाच मला आ यर वाटल मी तयाला मबईत असताना तयक वीकडला एकदा भटायच कबल कल ५-६ वीकड नतर मला थोडा फरक जाणवला क ा मला महणाला आयला माझा सासरा चागला हशार आह र आमही रोज चस खळतो पण अजन पयत मी तयाला हरव शकलो नाही पण एक िदवस मी तयाला मी न ी हरवन आिण महातारा उदाहरण िह चागल दतो एक िदवस तयानी एक कळ सोलल आिण मला महणाल- ाला वाटल तव ा सया टोच मग महणाल- बघ िछ िदसतात का मी महटल िक बाबा तमहाला काय सचवायच आह तर त महणाल-िकती सया टोचलया ह फ

कळालाच ठाउक आह पण बाहरन मा कळ पणर नॉमरल िदसत सतय दखील असाच बोलाव महणज जयाला बोलतो तयाला कळत पण चार लोकात अपमान नाही होत एक िदवस महणाल िक एखादी उच इमारत उभारायला पाया मजबत असावा लागतो आिण तयाला यो य तवहढा वळ ावा लागतोच श ला पणर गाडायच असल तर

तयाचया पळन जाणयाचया सगळा वाट आधी बद करा ा लागतात मी मनात महणालो गाडी रळावर यत आह जवळपास तीन मिहनयानतर क ा मला फोनवर महणाला आज रा ी घरी य बायको-मलाबरोबर आिण उ ा स ी घ मी तयाचया घरी पोचलो तयानी एक छोटखानी पाट ठवली होती फ माझी आिण तयाची फिमली जवताना तो महणाला आज माझा पनजरनम झाला अस समज आज मी पिहलयादा बाबाना चस मधय हरवल तीन मिहनयाचया िव ातीत माझया ल यात आल आह िक सगळयात कठीण काम माणसाना हाताळण आह मी मा अधर आयषय लोकाना दखावणयात घालिवल जो लोकाना सोबत घऊन चाल शकतो तोच तयाचा भल कर शकतो मी अधर आयषय फ िनदकाच घर असाव शजारी मधलया िनदकासारख काढल पण आता मी बाबाचा पपर चालवणार आिण सगळया पा याची वाजत गाजत ldquoवरातrdquo काढणार- पण ती पण ती सया टोचन असल मान कापन नवह मला समाधान वाटल िक घोड गगत नहालयो य िदशा िमळाली क ाचया भाषत सागायच तर - तबलल बाथरम मोकळ झाल पकज हडाव pankajhtechnipcom

सौ मज अभय मळजकर

अि त व

त माझ व आह महणतोस त मला जीवन ह अि त व

पटतय का तला माझ जीवन महणज तझ एक व पण त अि त व का एक व रणा व मन याचा सयोग महणज म असत साकारलल व व ि वकारलल अि त व ह दखील असच असत या अि त वात दखील

अजन एक व असत आिण त महणज तझ माझ जीवन असत

सौ मज अभय मळजकर

कातरवळ

कातरवळी एकात असताना हरवल होत सय बब अधारवातलात मज दसल या गलमोहराच ित बब आशचा करण शोधता शोधता टोचला कठतरी काटा आठवण ना आला पर त दर जाता रा चाद यात फरताना व ात मी हरवल व रगात आ यावर त कोणी चोरल नदी काठी चालताना एकल श द पा याच कठ आहत त भाव सरा तालातील गा याच भावनानी बाधली होती क या धा याची ती साखळी तटली फलापासन पाकळी अन ओली झाली पापणी

सौ मज अभय मळजकर

आधार

अवकाळी पाऊस पडताना त मा याकड आली अन एकाच णात त दर दर गली जायचच होत तला त लवकर का नाही आली वादळी अधारात एकटीच सोडन गली माझ िन काय दख यात तला बडायच होत

त याच सखासाठी तर सव करायच होत अधारातही द ान

तला दाखवली होती वाट त मा काजळी क न ितचा कलास घात या कातरवळी

वादळी वारा वाहत होता त दर जाताना िवजचाच तवढा आधार होता

सतीश महा उदय परब

तबला- भारतीय सगीतातील एक वा

मडळी भारतीय सगीत िविवधतन नटलल आह आिण तयाला गौरवशाली परपरा आह

तयात अनक गायन शली व वा कार आहत तयापक एक महणज तबला ब ताश

भारतीयाना तबला ह वा मािहती आह कमान तय य पा न नाही तर ऐकन तरी

मािहती आह कधी नाही तर टी हीवर उ ताद झाक र सनना ताज चहाचया जािहरातीमधय (बरोबर आह

वाह ताज) तबला वाजवताना पािहल असल

तबला ह चमर वा असन त एक ताल वा आह ताल महणज गायन कवा वादनामधय तीत होणा या

कालाच मापन करणयाची यातालवा ाची िन मती आ ददव गणपतीन कली असा परातन उललख आढळतो

ज हा भगवान शकरान ताडवनतय कल त हा गणपतीन जिमनीवरील ख ावर कातड पसरन तयावर हातान

वाजवन शकराचया नतयाला साथ दली

तबला कोणी िनमारण कला ह न सागण कठीण आह कारण तशी ऐितहािसक कागदप कठही उपल ध नाहीत

परत काही जण महणतात प शअन दशातील तबल नावाचया वा ामधय आव यक त बदल करन तबला ह

वा बनल काह चया मत मदग (पखवाज) जब िबचमस काटा तब भी बोला आिण ा तब भी बोला चा

तबला झाला

अमीर ख न सतार तबला िह वा चारात आणली तयान भारतीय व परदशी सगीताचया अनक मफली

भरवलया आिण प शअन इराणी आिण अफगाणी सगीताच भारतीय सगीताशी एक अतट नात जोडल

तबला वादनामधय दोन वा वापरली जातात ती महणज तबला आिण ड गा तबलयाच अग ह झाडाचया

खोडापासन बनवतात तर ड याच घमटाकती भाड िपतळच कवा ता याच बनवलल असत ा दो हीवर

च याचया िनवळीतन बडवन काढलल कमावलल चामड लावतात ह चामड बक याच असततबला व ड याचया

चाम ाचया वरील बाजस मधलया भागावर काळी शाई आिण कोळ याचया भकटीपासन तयार कललया

शाईच अनक गोलाकार थर दतात तयामळ तबला व ड याचया आवाजात नाजकपणा व मधरपणा यतो

सवरसाधारणपण तबला हा उज ा हातान व ड गा हा डा ा हातान वाजिवला जातो परत डावखर वादक ा

जोडीची अदलाबदल करताततबलयाचा वापर साथ सगत महणन शा ीय सगीतात सगम सगीतात भ

सगीतात तसच नतया मधय ही मो ा माणात करतात तबलयाच एकल (सोलो) वादन जगलबदी स ा

लोकि य आहत

तबलयालाही एक भाषा असत आिण तबलयाची भाषा महणज िविश अ र कवा बोल असतात

तबलयावर बोटानी तळ ानी आिण ड गावर बोटाचया अ ानी तळ ानी िविश ठकाणी आघात करन ह

बोल वाजिवल जातात काही बोल ह फ तबलयावर फ ड यावर कवा तबला आिण ड गा िमळन अशा

कार वाजिवल जातात उदाहरणाथर गी ना ता धा त ित ट द क क त ह काही बोल आहत यातील

गी क क ह बोल फ ड यावर वाजिवल जातात ना ता ित ट त ह बोल फ तबलयावर वाजवतात तर

उरलल धा त द ह बोल तबला आिण ड गा िमळन वाजवतात

तबला वाजवताना बोलाची प ता नाद ताल तालाची समान आवतरन (तालब ता) आिण वाजवणयाची गती

(लय) ा गो ना खप महतव असत एकच ताल वगवग या आवतरनामधय वगवग या गतीन वाजिवला जाऊ

शकतो

वाजिवणयाचया गतीच सवरसाधारण वग करण िवलिबत लय मधय लय आिण त लय अस कल जात या

तयक लयीमधय दखील वगवग या गतीन तबला वाजव शकतो उदाहरणाथर िवलिबत लयीमधय

िमिनटाला दहा ठोक त िमिनटाला शभर ठोक ा गतीन वाजव शकतो

लय आवतरन याच गिणत आिण वादनातील स दयर याचा मळ साधन समवर यण ह तबला वादकाच कौशलय

असत अशा कारच िविवध वा ामधय उतक कौशलय असणार खप नामवत असलल आिण नसलल कलावत

भारतात आिण जगभरात आहत त आजच उतक कलाकारही कधी तमचया-आमचयासारख होत सगीत िशकन

आिण महनत करन त उतक बनल

गमतीची गो महणज कोणतही सगीत िशकणयासाठी शाळ माण कमाल वयोमयारदा नसत वयाचया प ाशीत

कवा साठीत िशकणयासाठी िव ालयाच दरवाज बद असतात परत या वयातही सगीत

शाळच दरवाज िशकणयासाठी वागतच करतात सगीत िशकणयासाठी फ आवड दढ-िन य िनयिमत

रयाझ या गो ची गरज असत वळ काढला तर तो सवाकडच असतो आिण आवड असल तर तो

आपोआप काढला जातो (महणन तो आधीचया वा यामधन काढला आह) तर मग याना सगीत िशकणयाची

आवड आह तयानी दढ-िन य िनयिमत रयाझ करन एक य करायला काय हरकत आह

स दप खडकर efMekeAgraveJeCe

neveHeCe iess KegHe keAgraveener efmicroekeAgraveJetve

HegmlekeAgraveeles Oe[s jeefns ceveele Iej keAgraveordfve

peele-Heele JeCeamp-Yeso meieU keAgraveener efmicroekeAgravees

Yeejle ceePee osmicroe DeeefCe ceeleermicroeer efregekeAgraveigravees

meceevelesreges Oe[s neveHeCeeHeemetve efiejJes

meieUsrege efJeregeej ceveele KeesJej copypeJes

HeCe copyer-HejbHeje Deens cnCes peeleerHeeleerregeer

Dejs ceeCetmekeAgraveer Deens ceie efHeAgravekeAgravej keAgravemicroeeregeer

Deelee meceevelesreges Oe[s Gigraves keAgravemes efiejJeesup3ereges

keAgravees[ies Jnesup3ee keAgraveesCelsup3ee microeeUsle yebj peesup3ereges

mebOeer ceeCemeee keAgravemicroeer yej efceUeJeer

copyerHeeFamp ceeCetmekeAgraveer keAgravee meejJeeJeer

keAgraveOeer keAgraveOeer ceeCemeeHesee peeefle DeeefCe HejbHeje ceesthornicircee nesleele

DeeefCe oesve efpeJeebvee nUtrege keAgraveesHe-sup3eele keAgraveleele

Deelee lsup3ee efpeJeebveer ceeIeej keAgravee Isup3eeJeer

Deelee GEcircej keAgraveesCe osCeej ceer njes ie DeeFamp

ceeCemeee ceeCetme cnCetve keAgraveOeer yeIeCeej

regeekeAgraveesjerregsup3ee yeensj HeeT keAgraveOeer igraveekeAgraveCeej

yebo efkeAgraveuicirceele jentve keAgravemicroeer peieeregeer meHeAgraveejer keAgravejCeej

Dejs peie mebtoj Deens yeemesup3eeHets ceer keAgraveesup3e yeesCeej

स दप खडकर

आठवण चा ठपका रोिहत सोनट क ि य िव ाथ िम ानो इटनरशीप सपत आली ना Contdown करता आहात Contdown करतना अगदी वतःला िवचारन बघा िक आत कठ तरी काही तरी सलतय ना इटनरशीप सपतय

कॉलजचया teachersचया कचा ातन सटणार महणन excited तर असलाच पण रोजच िम मि णी आता रोजचयासारख भटणार नाहीत हा िवचारिह मनात घोळत असल ना तमहाला कठला सदश वगर दणया इतका मी मोठा अिजबात नाही पण होणयाचा य करतोय माझया वयि क आय यात मला काही गो नी कायम साथ िदली आिण तयाच गो ी तमहालािह साथ दतील आिण यशाचा मागर दाखवतील महणन फ माझया मनातलया काही गो ी तमहाला सागतो आिण ह करताना आठवण ना उजाळािह दता यईल कॉलज सपलया वर अ यास सपला असा िवचार मनातही आण नका कारण अ यास सोडला िक आपण कालबा य होतो कठलयाही कामात ामािणक पणा ठवा अगदी साध कामिह अस द िकतीतरी सग यतील ज तमचया वरचया स काराची परीकषा घतील असा सग नहमीच कसलया न कसलया तरी मोहात पडणारा असतो पण वतःचया मनाशी ामािणक रािहलात ना िक आपण न च ातन पढ जातो कठलही काम मनापासन करा त न च छान होईल आिण एकदा का आपलयाला कळल ह काम आपण छान कर शकतो मग न आवडणार कामिह आवडायला लागत दवावर ा ठवन सगळ करा महणज तयाचया प रणामाची जवाबदारी तयाचयावर ना खोट अिजबात बोल नका कारण त लपवणयासाठी परत परत खोट बोलाव लागल Research सबधीिह वाचन कायम चाल ठवा महणज कालबा होण टाळता यईल कधी समोरचा माणस कसा िदसतो ाचया पकषा तयाचया अगातलया गणाना आिण कतरतवाला जा ती महतव ा

ा ओळी िवसर नका रप लावणय अभायािसता न य सहज गणाशी न चाल उपाय काही तरी धरावी सोय आगतक गणाची ( समथर रामदास ) तमही आज जगाचया उबर ावर उभ आहात तमचया डोळयापढ गली साड चार वष कशी गली त यत असल ना आिण माझया डोळया पढ अजनही प आह िक सचती कॉलजशी सबध आलया पासनची १२ वष कशी गली आधी िव ाथ महणन आिण मग Lecturer महणन आिण काल िकती भरभर उडन गला ना आिण बरच काही माग सोडनही गला ना

Lecturer महणन जॉईन कलया नतरची 2५ वष महणज एक खप सखद अनभव होता कारण आपलया कॉलज

मधल सगळच िव ाथ िशकषकाचया मनाला चालना दणार असतात तयामळ खप छान वाटल आठवणी तरी िकती काढायचया ना अगदी तमचयावर चड िचडणयापासन ( COPD Lecture ससन म य क टीन म य जाण इआठवतय ना) त आपली व वत सदर दहरादनची ीप खरच अिव मरणीय आह ना दहरादन ीप म य आपली म ी कधी झाली तच कळल नाही आपण दहरादनला असताना भा य ीचा फोन

आलयावार तमही लोक ज ज काय करायचात ना त सगळ आठवन मी आिण भा य ी अजनही खप हसतो तमचयातलया िकती तरी जणानी माझयाशी आगदी वयि क अडचणीिह share कलया मला िततक जवळच मानलत खप छान वाटल तमच मनापासन कलल भावपणर SMS आजही मी जपन ठवलत अगदी मनात खोलात

तमचयातलया िकती जणाचा मी अगदी सगळयाचया दखात पाणउतारा कला असल पण ामािणक पण सागतो माझा उ श खप िनखळ होता त हा िवसरा बर का तमहा लोकाबरोबर research activities करताना िकती िविवध अनभाव आल ना आपलयाला खप िशकायला िमळाल तयाचयातन मला इथ Malaysia म य िशकवताना राहताना ास काहीही नाहीय पण सचती कॉलज ऑफ िफ़िजओ थरपीचया सगळया मलाची खप आठवण यत कायमच तमहाला खालील पक पिहली ओळ लाग पडल (दसरी ओळ नाही बर का ) अशी पाखर यती आिणक मती ठवनी जाती दोन िदसाची रगत सगत दोन िदसाची नाती माझयावरच तमच म कायम ठवल ना प कस वाटल त जरर कळवा डोळयातलया िनधारराचा पारा फटणयाआधीच िलखाण थाबवतो All the best Make our कॉलज Proud Make India Proud तमचा रोिहत rohitrohitsyahoocom

------------------------------------------------------------------------------------------------ ह प मी मलिशयाला आलयानतर सचती कॉलजाचया माझया िव ा याना िलिहलल आह

------------------------------------------------------------------------------------------------

-----------------------------------------------------------------------------------------------------------

सदर सािहतय माझी आई सौवसधरा जोशी िहचया lsquoहसरी पगतrsquo या पसतकातन घतल आह धन ी गोठीवरकर

----------------------------------------------------------------------------------------------------------

सौ वसधरा जोशी

सावधान वाचकहो िनणरय तमही ायचाय महणज मा या ाच उ र िह कथा वाचन झाली िक ायच काय सीमा सदानद सातपत ाचा सतकार वहायला हवा िक नाही िकती साधा आह ह आता सीमा महणज असमािदक वय वषर पचचाळीस उ ोग - पणर वळ खपलली आिण खपत असलली गहणी छद- भरपर मि णी जोडण व ग पा मारण अगदी फोन वर स ा आता सतकार महणज अगदी दहा हजार पय रोख व ीफळ असाच असावा अस माझ िबलकल महणण नाही पण मला तमही िवचारलत िक सतकाराच सव प कस असाव तर मी महणन एखादी छानशी यअर िसलकची साडी आिण पाव भाजी वर थडगार आईस म ीफळाची िह ज री नाही (उगाच खरवडत बसायला) पण काही महणा चागल काम कल िक कौतक ह व ालाच हव हो िक नाही तर तया िदवशी काय झाल नहमी माण आमच िचरजीव सहास व ह (सदानद) दोघही आपापलया कामावर गल दोघाची खाणी डब ा म य माझा सकाळचा वळ धडाधडा गला तयाचया पाठी नाच यात आिण त दोघ गल िक िवखरलल घर आवर यात साधारण पढला तास गला नतरचा वळ कसा माझा अगदी माझा एकटीचा पण साधारण एवढी उसतवारी होईसतो अकरा होतातच

मी अशी छानशी मािसक वाचत बसल होत हातात गरम कॉफ चा मग घरही कस छानस आवरलल एव ात बल वाजली एकटी असताना दार उगाच उघड नकोस सवसत मालाचया मोहात फस नकोस बावळटपणा करशील फरीवालही फसवतात अलीकड- इित सदानद आमच ह नावा माणच खरच नहमी खशालचड सारख आनदी असतात एकदा पसा आणन घरात िदला िक सपली काळजी अस तयाच असल तरी दररोज वडी बावळट तला काही

कळतच नाही िह कवा अशीच वाकय अगदी नमान सधी िमळाली िक मला ऐकवतात िह गो आमचया खानदानातच आह महणा ना महणज बायकाना वडया बावळट ठरव याची कारण आमच सप स ा अशीच री ओढतात आई अस नाही ग तला नाही कळणार त अशी कधी पिहली कधी दसरी री ओढतातच

तर दपारी साड अकरा पावण बाराला बल वाजली आज समोरची मीना भाभी घरात नवहती ती गली होती

ितचया माहरी मलाना घऊन आमचया वग म य फ दोन लॉक एका मजलयावर महणज आज मी एकटीच

होत मजलयावर नहमी सारख दर उघडल मला वाटल कॉलज सटडट असतील मसना जौरा हवाय का (ह

कॉलजला जायच सोडन ह असल धद का करतात हा मला नहमी पडतो) नाहीतर सलस गलर ह नवीन

याच महणन ग यात पडतील पण नाही मा या समोर होतया दोन गजराथी बायका

शजारचया घराकड बोट दाखवन ितन िवचारल तमारी बाजवाली कया गयी मला गजराथी कळत पण बोलता मा यत नाही मी कोण मीना भाभी अस महणताच ती महणाली तमारी बाजवाली मीना बन मारी बनपणी छ मग मी तयावर िमनाभाभी मायक गयी ह ४-५ िदन क बाद आयगी अस अगदी खर खर उ र िदल दोघ ची आपसात हळ आवाजात काहीतरी चचार झाली मग हातात छान मो ( ीमती वाटाव अस) पाक ट काढन ती महणाली शादीका इनवहीटशन दन का था आप जरा दगी कया आता शजारचया भाभीची कोणी म ीण ितला बोलवायला आली तर त िनम ण यायलाच हव काही शजारधमर आह िक नाही मी लगच महटल हा हा ज र दगी मी त हातात घताना पढच जाळीच दर उघडल आता काय खा ी झाली होती भािभचया कोणी म ीणच तर होतया तयातली दसरी महणाली थोडा पािन िमलगा कया मलाच माझी लाज वाटली मी दोघ ना आत बसायला बोलावल पखा स होताच आत जाऊन दोघ ना नवीन कलल कोकम सरबत लासातन घऊन आल बरोबर थोड पाणी स ा तहानला आधी पाणी हव महणन एव ा पाच सात िमिनट तया बाहरचया खोलीत बसलया होतया दोघी पाणी सरबत यायलया तमही कठन आलात अस मी िवचारलयावर अगदी भािभचया माहर जवळचच गोरगाव नाव सािगतल चागली चार पाच िमिनट झाली असतील तव ात तयातली एक महणाली अजन आमहाला बरीच बोलावणी करायला जायच आह तव ात दसरीन सवताची साडी बघन ितला महटल साडीला घाण लागली आह िहचयाकड धऊन घऊ का खरच ितचया छान साडीला काळा िचखला सारखा डाग िदसत होता मला ती महणाली ऑ टी मी हा डाग जरा तमचयाकड धऊन घऊ का मी हो महटल ितला बाथ म दाखवल आता बाहर दसरी बाई अन मी बोलत बसलो होतो पण मला काहीतरी वगळच जाणवल अतमरनान सािगतल िक काय कणास ठाऊक पण एव ा वळ मा या घरात घडत असलल रामायण आधीही कठतरी घडलया सारख वाटल णाधारत आठवल गलयाच मिह यात िवजन फोन वरील ग पात सािगतलली ितचया नातवाईकात घडलली चोरी त सवर झाल होत बो रवलीला नीना िवजची सकखी मावस बिहण दपारी अगदी एकटी घरात तया िदवशी समोरचा लॉक नमका बद त गल होत कठतरी ल ाला बल वाजली नीनान दार उघडल दोन बायका अगदी छान

काजीवरम सा ा नसन कानात िहऱयाची कडी ग यात दािगन कसात कदब घातलला नीनाला महणलया तया तमचया समोरचया बा ना इनवीटशन ाल का तयात नीनान नाही मह याचा यतोच कठ नीना महणाली हो ज र दईन पाक ट हातात दताना तयातली एक नीनाला महणाली जरा पाणी ाल का यायला नीनान दोघ ना पाणी िदल तयातली एक महणाली आमहाला अजन बरीच बोलावणी करावयाची आहत बराच वळ जाईल मी जरा toilet जाऊ का

ात ही िननाला गर वाट यासारख काही नवहत तयामळ नीना सहजच महणाली हो हो जा ना मग एक toilet ला गली आिण दसरी िननाशी ग पा मारीत होती थो ाच वळात ती आतली बाहर आली आिण नीनाला महणाली अहोतमचा नळ िबघडला आह का बदच होत नाहीय नळ सोडलला होता पाणी उघ ा दारातन बाहर यत होत नीना सार या गिहणीला ह चालण शकयच नवहत

मगापयत नळ अगदी विसथत होता आिण आ ाच काय झाल नीनाला पडला नीना लगच उठली नळ खाली असलयामळ वाकन बद करायला बघत होती तव ात तया दोघी सराईत सशीि त भाम ानी ितला मागन च आत ढकलली आिण बाह न सरळ कडी घातली नीना िबचारी सडासात अडकली सवताचया घरात दोघ नी घर धतल ितच

नीनाच ओरडण तया छो ा िखडक तन एक जाऊन कणी यण कठीणच होत िबचारी नीना दोन तीन तासानी

समोरचया िबलड ग मधलया लोकाना कळलयामळ सटली एकदाची पण चोरी ज बर होती घरात असलयामळ

कपाटाचया िकललया पण कपाटालाच होतया दोघी भाम ाना चागलच फावल

मला सगळ जसचया तसस आठवल घशाला कोरड पडली हाताला कप सटला पण आता डगमगन चालणार नवहत िहममत धरायलाच हवी अशा वळी आतली डाग धवायला गलली चोरटी आता बाहर यईल मला महणल ऑ टीतमचा नळ िबघडला आह का णभर मी स झाल काय कराव तया दोघीही िध पाड उच होतया आिण मी एकटी होत आताचा काळ मा या कसोटीच होता आिण दवाचा होता आिण एव ात फोन वाजला मी लगच ठरवल ा फोनचा फायदा यायचा आललया फोन वर टपन आमच कोणत िबल िकती र म सािगतली जात होती पण मी मा इकडन हलो ह बोला कदम साहब काय िनघालाय महणताय घरी यायला हो पण अजन नाही आला आला िक सागत चौक वर फोन करायला आतली भामटी बाहर आली आिण तससच महणाली ऑ टीतमचा नळ िबघडला आह वाटत बदच होत नाही िननाकड घडललच मा याकड घडत होत बाथ मचा नळ दारापासन चागला तीन चार पावल आत होता महणज मला न ढकलतािह तया सहज क ड शकत होतया

तव ात माझ फोनवरच बोलण ऐकणाऱया दसऱया चोरटीन िकसका फोन था अस मला िवचारल मी

महटल मरा लडका इधर थाना पोलीस सटशनप इनसपकटर ह उधरस फोन था अभी आयगा

माझ बोलण एकन तया दोघी चपापलया एकमक ना नजरन खणा क न उठलया मला महणलया आमही िनघतो दोघी घराचया बाहर गलया मी िन ास सोडला दो ही दार लावली उघडा नळ अगदी सहज बद कला नळाला काही झालच नवहत सा ात दोन चोर ा मा या घरात यऊन गलया होतया ि याही क शात कमी नाहीत ह खरच आह महणा ा ातही आघाडी मारतायत िक काय तया गलया आिण माझा बाध कोसळला मा या घरावरच जीवावरच सकट टळल होत मी ीमती थाटाच त इनवहीटशन काडर उघडन बिघतल त एका होऊन गललया ल ाच होत महणज तयाचा बत माझ घर लट याचा होता मा या घरात होणारी चड चोरी कवळ मा या ग पाचया छदामळ आिण थो ा या चालाखीमळ वाचली होती मी पोलीस सटशनइनसपकटर अशी नाव घतलयामळ व तो घरीच यतो आह महटलयामळ तया घाबरलया आिण पळालया बघा वाचकहोमहणन महटल आज माझा छोटासा घरगती सव पाचा सतकार वहायला हवा िक नको जरी मी वडी बावळट काही न समजणारी असल तरी माझच घर मी वाचवल अस महणताना तसच बरोबर जाऊ द हो सतकाराच काय एवढ पण ा गो ीचा पच तमचया साठी बर का ज बो रवलीचया िननाकड झाल ठा याचया सीमाकड झाल तच कदािचत तमचया घरात स ा होईल तर फ सावधान

_____________________________________________________________________________________________माझ आजोबा ी वा यवलकर या या किवता ऐकतच मी लहानाची मोठी झाल इ जी म य ऑनस िमळवनही याची मराठीची गोडी कधीच कमी झाली याची अशीच एक मला भावलली ही किवता बघा तमहालाही पटतय का अिदती मळ

lsquoमममीrsquo महणोिन कोणी lsquoमममीrsquo महणोिन कोणी आईस हाक मारी मा या मना मराठी ती होय शोककारी श दात सौ य lsquoआईrsquo lsquoमममीrsquoत तच नाही त वड इ जीच सीमाच यास नाही गल जरी िफरगी सोडन दश माझा आई त या िशरी ग तो भार इ जीचा

आई जरी मराठी वदविन lsquoमममीrsquo घई बाळावरी ित या या स कार तोच होई आता इथ lsquoनसरीrsquo lsquoकजीrsquoत बाळ जाई फसव नाव lsquoिकलिबलrsquo ओढन यास नई lsquoथक यrsquo कस महण मी lsquoसॉरीrsquoच हा जमाना आह अजन यथ परक बाड-िबछाना

lsquoबथड हपी ट यrsquo महणताच बाळ आता lsquoमममीrsquoस lsquoजॉयrsquo होई lsquo सगसागrsquo तोच गाता आता िनराजनाची फलवात हाय थ पटन मणब या िवझातच यात अथ कापन कक आता मोठाच बाळ होई कोशात श द lsquoआईrsquo माघार तोच घई रा यात या मराठी कौतक इ जीच िवसराच पज जीण lsquo ॉमीसrsquo अमताच lsquoक-जीrsquoत इ जी या िमळता वश बाळा शाळा नको मराठी लावा तयास टाळा lsquoएिलफट गॉड rsquo होई lsquo ल सगrsquo तोच दई मा या मना मराठी lsquoअ ज टrsquo तच होई

ी वा यवलकर

प ी डॉ काश आमट ा या काशवाटा ा प तकातन घतलला हा उतारा आह ामळ सबिधत लखका या व काशका या कॉपीराईट अिधकाराच उ लघन झाल आह याची मला जाणीव आह पण िह मडळी व याच वशज या

क यामागील माझी भावना समजन घतील अशी माझी आशा आह कारण हा लख मी िस ी कवा अथ ा ीसाठी कलला नसन डॉ आमट ा या कायाची लोकाना क पना यावी हाच ा मागील हत आह िम लद कारकर ____________________________________________________________________________________

या कॉलरा या साथीतील एक सग मना या तळात असा जाऊन बसला आह क तो हटतच नाही एक बाई एका लहान मलाला घऊन आली होती उपचार क यावर सलाईन द यावर त मल जरा सधारल याबरोबर ितन या मलाला आम याकड सोपवल आिण ती लगच िनघन जायला लागली आमचा एक

कायकता ितला हणाला अशी कशी या मलाला सोडन जातस या याजवळ थाब याला पण बर वाटल क जा यावर या बाईन सािगतल कॉलरा या साथीन काल माझा नवरा मला दो ही मलाना लागण झाली हणन याना घऊन इकड िनघाल तर एक मल वाटतच गल याला तसच झाडाखाली ठवन ाला घऊन

आल आता ाला जरा बर आह तोवर जावन याला प न यत इतका क ण सग होता हा आ ही सगळच स झालो कोण कणासाठी रडणार डो यातल पाणीच आटन जाव अशी िह प रि थती अस कसोटीच धीर खचवणार सग खपदा आल पण यामळ इथ कामाची कती गरज आह हही न ान काळात गल पाय माग यायचा नाही ह डो यात प होत यामळ यातनही आ ही एकमका या मदतीन माग काढत गलो टकन रािहलो काम वाढवत गलो

आपल घर

२००१ साली वभव फळणीकर नावा या अकरा वषाचा म य एका दा प यान फार वग या तहन पचवला अगद एका हद गा यात हट या माण तम बसहारा हो तो कसी का सहारा बनो यानी तरा अनाथ मलाना आ ण १३ अनाथ मलीना सहारा दला ह काच घर दल याची राह या खा याचीच नाह तर उ म िश णाची सोय ह आपल घरन कली दरवष मी आ ण माझ कटब अगद आमच ह काच घर अस या सारख ितथ जातो पाऊल टाक या टाक या एक लहान मल हात जोडन नमःकार करत मग पटकन वचार मनात यतो अर अस आप या घर ज हा कणी यत त हा पाथ आ ण मीरा अस हसत

मखान आवभगत करतील ना

कणीह पाहण आल क आपल घर सःथच यवःथापक वजय फळणीकर हसत मखान

ःवागत करतात नवनवीन उपबमाची मा हती दतात नकळत ितथ या मावशी थड पाणी आ ण गरम चहा प यात ठवतात काह णातच आपल घर सग याना आपलस करत फळणीकर आ ण या या प ीन हा पारमािथक उपबम खर तर आपल दख वसर यासाठ या या मलाची उणीव भ न काढ यासाठ दहा वषापव स कला यात याना चड अडचणी हाल-अप ा सोसा या लाग या आ ण अजनह हा खडतर वास स च आह पण कठह खत तबार अप ा नाराजी अ जबात दसत नाह

यथील २६ मलाना ह याच आई-बाबा नसतच शालय आ ण ता ऽक िश ण नाह तर िनरिनराळ कौश य स ा िशकवायची यवःथा करतात यथील औ ोिगक िश ण

किात मलाना सगणक िश ण िशवणकाम ःब न ट ग ऑफसट ट ग ऑ फस

फाईल बनवण िशकवल जात नसतच शालय िश ण नाह तर ा जगात ःवतः या पायावर उभ राहायला िशकवतात एक सजन कत ववान य बन व याच काम ह

फळणीकर दा प य करतात

हा सारा याप जग या यापर न उ म बनव याच काम होत त बढयाच लोका या

आपलक न आ ण मदतीन मदत काय ःव पाची आ ण कशी असावी ाची क पना ौी वजय आप याला दतात पण अ टाहास आमह क वा अप ा ठवत नाह त कडबर

कक प ा दान खार क खोबर ा ह आजवान सागतात

यदा या भट त तर मी चाटच पडलो आता आपल घर म य आजी आजोबा आल आहत

िसहगड पाय यापाशी अजन एक बःतान बसवल आह सौरऊजा छोट शी बाग यात

फळभा या फल एक दभती गाय पारपा रक साधन नसिगक खत योगासन ाथना ह

दवसाच िनयम अगद काटकोर पण पाळल जातात वभवला जस वाढवल असत तस ह पतीप ी ा २६ मलाना वाढवतात या यावर माया करतात सःकार दतात यामळ चकनह मा या िलखाणात क वा कणा याह बोल यात

आपल घरला अनाथाौम कधी सबोधल जात नाह उलट मी हणन क यक

जाणकार आई-बाबानी थोडा वळ तर ितथ जाऊन आपल घर न क पाहाव lsquoितिमरातन तजाकडOtilde ह याची नसती रोजची ाथनाच नाह तर जग याची सक पना आ ण उ श आह नकतच वजय फळणीकरानी एक पःतक दल नाव होत पराजायाकडन वजयाकड वाचल पाना-पानाग णक अगावर काटा आ ण डो यात

पाणी यत world belongs to such people वजय फळणीकर ह एक रणाःथान

आहत

एक सामा जक बािधलक हणन माझ आप याला आवजन सागण आह क

या यासारखी चळवळ खटपट माणस ा जगात आहत या यामळ समाजात एक

स यवःथा आह अशा उपबमाना आ ण माणसाना आपण आप या पर न भरभ न

सहा य कराव त वळ दऊन कवा मलाना िश ण दऊन दल तर उ म आिथक

सहा यास apalagharyahoocom ला ज र भट ा

आप या घरातील घरपणाला बहार यावी आप या आ ण आप या मला या सामा जक

बािधलक या सक पना ःप यात अशी मनात खाऽी बाळगन पढ या वळस प याला

ग यावर आपल घरला न क भट ातथील आजी-आजोबानी आता १६ जणाना राहता यईल अशी गःट हाऊस सस ज कली आह

आपल घर म य आपल ःवागत उ म प तीन होईल ाची फळणीकरा तफ खाऽी असावी फळणीकराचा दर वनी बमाक ००९१-९८५०२२७०७७ ००९१-२५२३२९९ असा आह आपल घराचा चाहता कौःतभ पाठक आ ण प रवार

y~igraveu~v~ibrvbarjfiacute

िच कला- वद पराजप

सौ वसधरा जोशी माउस

एकदा एक उदीर बा पावर सला

पढ मोदक नको हणत रागावन बसला

दवा त ही आहात हण ब ीची दवता

का मला अस मग िनर र ठवता

तम या जवळ बसन मी रािहलो अडाणी

दररोज ऐकतो आर या आिण गाणी

उदरा या शारीन बा पा हसला

माउस हणन उदीर कॉ यटर समोर बसला

एका डो याची आई

एका गावात एक बाई आपलया छो ा मलाबरोबर एका छो ा झोपडीत राहात

होती आपलया मलाला काही कमी पड नय हणन दवसरा एक क न ती काम

करत अस पण या छो ा मलाला मा आपली आई अिजबात आवडत नाही तो

ितचा ितर कार करत असतो कारण ितला एक डोळा नसलयामळ ती भसर दसत

असत आईला तो शाळतही यऊ दत नसतो

एकदा एका काय मासाठी आईला शाळत जाव लागत पण ितला बघन कठ त ड

लपवाव ह मलाला कळत नाही रागाचा एक कटा टाकन तो ितथन पळन जातो

घरी आलयावर तो आईला चड बोलतो कशाला आली होतीस शाळत आता

माझ िम मला िचडवतील मी उ ा शाळत कसा जाऊ तला

एक डोळा का नाही मला त अिजबात आवडत नाहीस वगर

वगर आई काहीही बोलत नाही आपण आईला अ ात ा बोललो

याच मलालाही काही वाटत नाही रागान तो नसता धमसत

असतो आईशी काहीही न बोलता जवतो आिण झोपतो रा ी कधीतरी याला

जाग यत तर आपलया मलाची झोपमोड होऊ नय अशा दबकया आवाजात याची

आई रडत असत पण याचही याला काही वाटत नाही एका डो याचया

आपलया आईचा याला अिधकच ितर कार वाटायला

लागतो या णी तो िनणय घतो िशकन खप मोठ हायच

आिण इथन बाहर पडायच

या माण तो खप अ यास करतो उ िश णासाठी मो ा शहरात यतो

नामवत िव ापीठातन पदवी िमळवतो मो ा कपनीत मो ा ददयावर काम

क लागतो एका सदर मलीशी याच ल होत याला एक मलगा एक मलगी

होत आता याच कटब पण होत कारण ह सदर िच िबघडवणारी एका

डो याची याची आई ितथ नसत तो ितला जवळजवळ िवस न गलला असतो

अितशय सखात असतो

एक दवस याचया घराच दार वाजत दारात एका माणसाबरोबर याची तीच

एका डो याची आई उभी असत ितला बघन याची मलगी घाब न

आत पळन जात तो आधी च ावतो आिण मग वतःला सावरत

ितला हणतो कोण आहस त इथ का आलीस बघ माझी मलगी

तला घाबरली

मी ब तक चक चया प यावर आल अस काहीस पटपटत आई िनघन जात

ितन आपलयाला ओळखल नाही अशा समाधानात () मलगा दार लावन घतो

काही दवसानी माजी िव ाथ समलनासाठी याला याचया शाळतन प यत

परत या गावात जाऊ नय अस वाटत असतानाही तो समलनाला जा याचा

िनणय घतो ऑ फसचया कामासाठी जातोय अस बायकोला खोटच सागतो

समलन पार पडत कठलयातरी अनािमक ओढीन याची पावल याचयाही नकळत

झोपडीकड वळतात दाराला कलप असत शजारची बाई याला ओळखत आिण

एक प दत त प याचया आईच असत तो वाच लागतो मी खप आय य

जगल त याकड आता मी परत कधीही यणार नाही पण त कधीतरी यऊन मला

भटावस अशी माझी खप इचछा आह शाळचया समलनाला त यणार ह कळल

होत पण ितथ यऊन तला भटायच नाही अस मी न ठरवल कारण मला

मािहती आह एका डो याची ही तझी आई तला आवडत नाही मला एकच डोळा

का असही त मला एकदा िवचारल होतस त हा त खपच लहान होतास हणन

मी काही उ र दल नाही पण आज सागत बाळा त लहान

असताना एक अपघात झाला या अपघातात त तझा एक

डोळा गमावलास एका डो यान त सपण आय य कस

जगणार या िवचारान मी हराण झाल आिण माझा एक डोळा तला दला मला

तझा खप अिभमान आह त मला ज बोललास कवा मा याशी जसा वागलास

यासाठी मी त यावर अिजबात रागावलल नाही तझ मा यावर खप म आह

असाच िवचार मी करत कधी काळी मा या भोवती भोवती खळणारा त मला

नहमी आठवतोस

प वाचन मलगा ढसढसा रड लागला जी कवळ

याचयासाठी जगली वतःचा सवात मह वाचा अवयव िजन

याला सहजपण दऊन टाकला ितचयाशी आपण कती िनदयपण वागलो याला

चड पशचा ाप झाला तो आईला मोठमो ान हाका मा लागला पण आता

याचा काय उपयोग होता

मनाच ोक

गणाधीश जो ईश सवा गणाचा | मळारभ आरभ तो िनगणाचा || नम शारदा मळ च वार वाचा | गम पथ आनत या राघवाचा ||१||

सगम अथर- जो गणपती सवर लोकाचा ई र व सवर सदगणानी नटलला आह जो अनािद आह अनत आह जो असखय गणानी य आह व जी शारदा चार वाणीची जननी आह अशा दवतास नमःकार कर या व ौी रामरायाचया मागारन जीवनाची वाटचाल कर या

मना स ना भ पथची जाव | तरी ीहरी पािवजतो वभाव || जनी न त सव सोडनी ाव | जनी व त सव भाव कराव ||२||

सगम अथर- ह सजजन मना त परम राच ःमरण िनतय ठऊन भ ीन वयवहार कर तयामळ तला सहजच ौीकण सनन होतील कपा करतील कारण तो तयाचा ःवभावच आह माऽ त सजजन लोकाना ज आवडत नाही िनदनीय चकीच वाटत तस वाग नको व लोकादरास पाऽ होणार वदनीय अस

आचरण ठव भि पथ महणतात तो हाच

भात मनी राम चतीत जावा | पढ वखरी राम आध वदावा || सदाचार हा थोर सोड नय तो | जन तोची तो मानवी ध य होतो ||३||

सगम अथर- ातःकाळी उठलयावर थमतः ौीरामाच दवाच ःमरण कराव नतर वखरीन महणज तोडान मोठयान lsquoरामrsquo नाम घयाव हा सदाचार नहमी पाळावा सोड नय असा सदाचारान राहणाराच

मनय गौरवास पाऽ होतो धनय होतो

मना वासना द कामा न य र | मना सवथा पापब ी नको र || मना धमता नीती सोड नको हो | मना अतरी सार िवचार राहो ||४||

सगम अथर- र मना द इचछा मळीच उपयोगाची नाही पापी िवचार स ा मळीच अस नय धमारन व नीतीन वागण सोड नको मना हा ौ िवचार अतःकरणात जपन ठव

मना पापसक प सोडनी ावा | मना स यसक प जीव धरावा || मना क पना त नको वीषयाची | िवकार घड हो जन सव ची ची ||५||

सगम अथर- मना कधीही पापसकलप मनात यऊ दऊ नयत नहमी मनात सतयसकलप जागवावत मोह

पाडणाढया वःत व िवचार याची कलपनाही कर नय पापसकलप पापब ी व िवषय-िवकार यामळ लोकात समाजात आपली छीथ होत उपहास होतो महणन नहमी सतयसकलप करावत

hhbrvbarbrvbarbrvbarbrvbarkkparaparaacircacirckkbrvbarbrvbar ==acircacircllparapara ffparapara

कोबी वड सौ काचन मिनष काबळी

सािह य- १वाटी कीसलला कोबी २ वा ा िभजलली चणा डाळ १ इच आल ३-४ लसण पाक या १चमचा हळद िजर ३-४ िह िमर या को थबीर १२ चमचा ओवा मीठ तळ यासाठी तल इ यादी कती- थम कोबी कीसन यातल पाणी काढन टाकाव नतर चणा डाळ आल लसण िजर िमरची एक थोड जाडसर वाटाव त वाटण एका बाउल म य काढन यात कीसलला कोबी मीठ हळद ओवा को थबीर घालन एक कराव व याच छोट छोट गोल वड तळ हातावर थापन तला म य खरपस तळाव सॉस क वा खोब या या चटणीसह खा यास ाव_____________________________________________________________

फल - िबि कटापासन बनवलली चॉकलट सौ शीतल सतीश हा सािह य- १२५ म म का (बटर) २५० म मकिवटीज डायज टीव (McVities Digestive) िबि कट ४ टबल पन कीसलला नारळ ४ टबल पन कोको पावडर ४ टबल पन मध सका मवा आवडीनसार बनिव याची प त १ एका िपशवीम य कवा भा ाम य िबि कट घवन याचा चरा करावा २ एका भा ात म का घवन तो िवतळवा ३ यात िबि कटाचा चरा िखसलला नारळ कोको पावडर मध व सका मवा घाला ४ वरील िम ण एका पसरट भा ाम य ओताव ५ याच छोट लाड वळाव ६ वळलल चॉकलट लाड आवडीनसार कोको पावडर कीसलला नारळ कवा स या म ान सजवाव _________________________________________________________________________

बालशाही सौ शलजा जगदीश िशद

सािह य- २ १२ कप (५०० म) मदा ३४ कप तप (िवतळवन थड कलल) दही १२ कप १२ चमचा ब कग सोडा २ १२ कप साखर तप तळ यासाठी कती- म ाम य ब कग पावडर दही आिण तप घालन घ मळाव साधारण एक तास झाकन ठवाव ३ इचाच समान गोळ क न हल या हातान दाबन ख ा बनवावा तळ यासाठी कढईम य तप गरम कराव गरम झा यानतर गोळ मद आचवर तळन यावत एक दोन वळा पालटन लाल रग आ यानतर बाहर काढन ताटाम य ठवावी साखरम य साखर िभजल एवढ पाणी घालन गोळी पाक बनवावा गस बद क न पाकात तळलली बलीशाही घालावी चार त पाच िमिनट बालशाही पाकम य ठऊन नतर िचम ा या सहा यान बाहर काढन थड करावी थड झा यानतर हवाबद ड यात भ न ठवावी िह बालशाही आठ त दहा दवस टकत टीप- गोळीपाक तयार झाला की नाही ह पाह यासाठी एका बशीम य पाणी घऊन एक थब पाक घालन बघावा गोळी बशी या तळाशी तयार झा यास गस बद करावा

आ दती मळ शवची भाजी सािहतय- २५० ाम जाडी कडक ितखट शव ३मोठ काद जाड िचरलल ७-८ लसण पाक या

छोटा आ याचा तकडा एक छोटा चमचा धन िजर सक खोबर छोटातकडा २-३लवगा ४-५ िमर २-३ वलची सक लाल िमरची ४-५ दालिचनी तकडा थोड तल एवर ट गरम मसाला १छोटा चमचा मीठ चवीनसार कती- तर साठी कादा लसण आल आिण बाक सव मसा याच समान थो ा तलावर चागल परतन याव नतर गार क न थोडस पाणी टाकन िम सर मधन एकदम बारीक वाटन याव १ छोटा चमचा तल तापवन यात ती प ट आिण गरम मसाला )चवी माण (घालन तल सटपयत परतवन यावी नतर यात गरम पाणी घालन पातळ तर सारख कराव ती तर उकळवन यावी एकदम शवटी मीठ घालाव तर थोडी पातळच आस ावी जवायला याय या वळी गरम करताना यात शव टाकन परत उकळाव या बरोबर क ा कादा िलब छान लागत ही तर िमसळीसाठी पण वापरता यत

क या कवा उपज पोह

सािह य-१वाटी तकडा तादळ ( ोकन राइस) frac12 वाटी शगदाण frac12 वाटी चणाडाळ कडीप ा िहर ा िमर या िजर फोडणी साठीndashतल मोहोरी िहग हळद ितखट िजर कडीप ा मीठ चवीनसार कती- तादळ लालसर भाजन याव गार झा यावर िभजवन ठवावत डाळ दाण पण िभजवन ठवावत दो ही ४ -५ तास िभजवाव क या करावया या वळी थम तादळ उपसन ठवाव तल तापवन फोडणी क न यावी यात तादळ घालन छान परतावत तादळ परतत असताना डाळ आिण दाण िजर िमर या कडीप ा मीठ आिण थोड पाणी घालन िम सर मधन बारीक क न याव तादळ परतन झाल क िम सर मधल वाटण यात घालन नीट एक क न याव मग बारीक आचवर झाकण ठऊन क या होऊ ा ा मधन मधन हलवाव वाटल तर थो ा पा याचा िशपका ावा मोकळ झालल वाटल क गस बद करावा कोिथबीर घालन खायला याव याबरोबर दही कवा िलबाच उपासाच लोणच आिण क ा कादा छान लागतो तादळ डाळ आिण दाण ा मळ क या हा पदाथ पण अ होतो

ई-िवशषाक ऋणानबध सपधच उ र-

सपधसाठी ि िच छऽपती िशवाजी महाराज ितभाताई पाट ल रामदास ःवामी प डत भीमसन जोशी िसधताई सपकाळ पाडरग सदािशव सान (सान ग जी) डॉ बाबासाहब आबडकर िनळ फल

लता मगशकर शकर महादवन

ःमता पाट ल सी ड दशमख

लोकमा य टळक ध डराज गो वद फाळक (दादासाहब फाळक) जयत नारळ कर झह र खान

प ल दशपाड मधर भाडारकर ान र म ाबाई िनव ीनाथ सोपानदव ौयस तळपद

नाना पाटकर आशतोष गोवार कर डॉ काश आमट मदा कनी आमट हमत करकर ःवात यवीर सावरकर वजया महता

सिचन तडलकर डबजी झगराजी जानोरकर (गाडगबाबा) मोहन आगाश माधर द त व ठल कामत दिलप वगसरकर वण वामन िशरवाडकर (कसमामज) ज बार पटल सोनाली कळकण रामचि नरहर िचतळकर (सी रामचि) ा मध दडवत सा वऽीबाई फल आ ण

सिचन पळगावकर अशोक सराफ महा मा योितबा फल

महश कोठार सयाजी िशद नरि दाभोळकर शाताराम राजाराम वणकि ( ह शाताराम) सनील गावसकर अतल कळकण इतर छायािच गणशो सव एस ट महामडळाच िच ह शतकर कःती गढ पाडवा गट व ऑफ इ डया आषाढ एकादशी रायगड

क कण र व मबईचा ड बवाला नागपचमी

हता मा चौक पाट मबईकर वट पो णमा

सपधचा िनकाल

थम पा रतोिषक- सतोष साळक

ि तीय पा रतोिषक- शरय परब

ततीय पा रतोिषक- मज मळजकर

_______________________________________________________________

आपला अिभ ाय ज र कळवावा आमचा प ा- Emarathiklgmailcom

-----------------------------------------------------------------------------------------

वि ल िवचार

झोप

कती झोपता हो त ही हा सवरसाधारणता यक घरात रिववारी सकाळी ऐकायला िमळतो

पाठक प रवार हा अपवाद असावा रिववार या सकाळी सिचन या मदानावर खळला यावर आप याला खळायला िमळणार हणन सयार या आधी पोहोचणार पाठकच असणार अजन कोण सवर साधारणता यक प ष आपली आठव ाची अपरी झोप परी कर या या य ात असतो ह ली तर आम या घरात आमची थोरली लक स ा हच सागत असत आज सड आह ना मग मला झोप द ना ग आई डॉ टर आठ तास झोपायला सागतात पण रा ी उिशरा कामाव न यऊन प हा सकाळी ५२० ची न पकडन कामावर जाणारया मबईकरा या निशबी मा ५-६ तासच झोप यत यात मग काही लोक उ या उ याच न म य झोप काढ याच कौश य जोपासतात मी इिजनी रग या दसयार व यारला असताना का ज त िशवाजी नगर हा वास करायचो ा वासात झोप काढ यात मी पटाईत अस तसतर वासात बस या बस या झोप यात माझा हाथ खडा आह एक वळस खोपोली या िम ा बरोबर प याच गणपती पा न पहाट या न न परत यत असताना गाडीत उभ राह याची स धा जागा नस यान नाईलाजा तव समान ठव या या यारकवर जावन झोपलला मी अजनिह िम ा या आठवणीत ताजा आह ता पयर काय झोप ही

मह वाची आिण ती कशी ही आिण कठही पणर करायची (तशी ती कधीही पणर होतच नाही) ल ठर यावर माझा मबई या नचा वास काही काळ वाढला होता (फ ल होई पयतच) या काळात न म य झोपणा या मडळ कडन खप िशकायला िमळाल छो ा छो ा डल या घण शजार या वा या या खा ाचा उशी हणन उपयोग करण सगळ वाशी सकावत असताना माशीला आप या त डावर मनसो आराम करायला दण ब ीशी

दाखवत दपार या जवणात या मथी या भाजीत या दठाची समोर या वा याला दशरन करवण आिण वग वग या सरात गाडी या आवाजाशी पधार करत घोरण अस खप काही याला इ छा झोप घता यत तो सवारत सखी माणस हणनच हणतात क मानिसक ताण कमी

करायचा असल तर ८ तास झोपाव तर मग मा या ि य िम ानो आता पासन पणर ८ तास झोपा zzzzzzzzz

अिमत शलार

चारो या

बागतल िहरव गवत कती छान दसायच

हल या या वा यान दखील त सहजच झकायच

फ िम ही नाहीस आहस तरी कोण त खरा माझीच मा या एकटपणाशी ओळख क न दणारा

कती िविच आह नाही

आपल ओळख नसताना भटण आिण चागली ओळख झा यावर अस एकमकाना सोडन जाण

खप वाटत कधी कधी न ान आय य स कराव आिण आय या या वाटचालीत असच तलाही प हा भटाव

अिमत शलार आशची कनार

सयर दमला आभाळही दमल हळच जाऊन मग दोघही ि ितजावरती टकल स यान मग मा आपल जाळ टाकल सागराला आली भरती स रग उधळीत रवी बसला या या ललाटी

सथ वा याची झळक मद करी मा या मना धद उ ताहाच वार िभनल तनात दाटन आ या उ मदी या लाटा मनात

डोळ होत आससलल कना याव न यणा या पावलासाठी

पदोपदी साथ दणा या मा या सखीसाठी

नतर

सयर झोपला आभाळही टकल आससलल डोळ िनराशन िमटल वाट फटल ितकड चाल लागलत कधी पायाखालची वाळ तडवत तर कधी मनातील अशा िचरडत

जग बदलल मीही बदललो सकट आलीत गलीत पण त काही नाही आलीस

रोज शोधतो मी या कनारी माझी लाडक कनार सोडन गली होती मज ती याच मगजळा या कनारी

Aœmt xelar

6r Asav Maaz 0k 6r Asav Maaz 0k 7o3s p` sudr sureqGaayle jal Tyat pemace gItMaa`se AstIl 0eKyace ptIk ij4e Asel srSvtIca vaswrvel l(mI sOQyaca 6asAsel Jyaca Xvrala AwImansvR jg krel Tyaca sNman JyaCya tejane hvecI hol iwtIne tI Mh`el 2av maZya devaij4e qetIl suq-duq lpDavhol wedwav duraVyaca paDav JyaCya xattene lajel punmcI rjnIp` xOd+pane 6abrel sultan gznIJyaCya sug2ane traI hol pvnVyaPtIne wawavel he ivxal ggn Asavet Aa baba Asavet wa bih`p` sobt hvI jNmajNmacI karwarIn6r Asav Maaz 0k 7o3s p` sudr sureq

0k

7o3s p` sudr sureq Gaayle jal Tyat pemace gIt Maa`se AstIl 0eKyace ptIk

ij4e Asel srSvtIca vas wrvel l(mI sOQyaca 6as Asel Jyaca Xvrala AwIman svR jg krel Tyaca sNman

JyaCya tejane hvecI hol hva iwtIne tI Mh`el 2av maZya deva

duq lpDav hol wedwav duraVyaca paDav

JyaCya xattene lajel punmcI rjnI p` xOd+pane 6abrel sultan gznI JyaCya sug2ane traI hol pvn VyaPtIne wawavel he ivxal ggn

Aa baba Asavet wa bih` p` sobt hvI jNmajNmacI karwarIn

7o3s p` sudr sureq

िनदकाच घर रिववारी सकाळी कफ नरानी मधय मी आिण क ा बसलो होतो झकास िखमा पाव खाउन झालयावर वाफाळलला मसाला इराणी चहा समोर होता क ाची बायको मलाना घउन तयाच घर सोडन विडलाचया शसत बगलयावर रहायला गली होती मला मळीच आ यर वाटल नवहत मी क ाला महणालो कोिकळही काळी अन कावळाही काळा िशवाय कोिकळ आपल अड कावळयाचया घर ात टाकन तयाचया कडन उबवन घत पण तरीही सगळया

जगाला कोिकळ आवडत कारण ितचा समधर मजळ आवाज गाढव िकती मन लावन महनत करत पण तरी तयाचया कपाळी मखरपणाचा िश ा आिण खाणयासाठी उिकरड फकण असत कारण तयाच त ककर शश रकण गली २५ वष मी तला ह समजावतो आह िक राजा जरा कमी कड बोल पण तझया बोडकयात काही ही गो घसत नाही बिफकीरपण तो महणाला एक ल यात घ

ाधधासाठी कावळाच लागतो आिण दट पी लोकाच ा मी करणारच मी कणाचया बापाच खात नाही तयानी सवभावानसार मला ग प कल पनहा एकदा माझया ल यात आल िक ाला समजावताना कपाळमो य करन घणयात अथर नाही तयापकषा गरम चहावर कॉनस ट करण जासत िहताच आह िनळकठ शाताराम जगताप मी जवळपास दहा वषाचा असताना माझया वगारत आिण शजारचया िबिलडग मधय आला एकदरीत माझया आयषयात आला वडील साध सरळ खर गाधीवादी सरकारी खादी भाडार मधय मनजर तयाची आई फार मळ आिण सगरण तयाला एक मोठी बिहण आिण मोठा भाउ होता क ा महणज शडफळ थोडकयात महणज एक स य पिरवार क ा शाळत वषारचया मधय दसऱयाचया नवरा ी दरमयान दाखल झाला होता आमचया शाळत सरानी समजल काय कवा कणाला काही िवचारायच आह काय - अस िवचारणयाची प त होती अशा ाची उ र ही एखा ा अिलिखत िनयमा माण ठरलली मशः हो आिण नाही अशी होती थोडकयात काय तर ग पा बसा वगारत जमल तस िशका नाहीतर मग िशकवणी लावा क ा वगारत आला आिण जण काही वगारला एक नवीन चतनय आल चारद रामराव कड आमहाला इितहास िशकवायच तयािदवशी त अफझलखानाचा वध हा धडा िशकवीत होत मल तनमयतनी ऐकत होती कारण िशवाजी खानाला कधी मारणार ाची उतसकता होती सर सागत होत खानानी िशवाजी राजाची मान बगलत दाबली आिण लगच महाराजानी उज ा हातानी िबचवा तयाचा पोटात खपसला आिण वाघ नखानी तयाचा कोथळा बाहर काढला मग इतर तपशील सागन झालयावर सरानी िवचारल कोणाला काही िवचारायच आह काय आिण

अहो आ यरम क ान हाथ वर कला तयान िवचारल महाराज मान दाबली जाणयाची वाट का बर बघत बसल तयानी तर खानाला मारायलाच गडावर बोलािवल होतrdquo कड सर एकदम गागरन गल त महणाल वा र िव ान तच साग मग क ा महणाला मला वाटत राजानी शािमयानयात पाउल टाकलयावर खानाला िमठी मारणयाच स ग करन सरळ िबचवा तयाचया पोटात खपसला काही वाट बीट नाही बिघतली सर महणाल अर

यानबा तझ जञान तझयाजवळ ठव अस काही परीकषत िलिहशील तर नापास करील तया नतरचया इितहासाचया तासाला सरतची लट हा धडा िशकवला आिण क ानी पिहली छडी खालली सवयी

माण क ा तवहा महणाला होता महाराजानी सरत लटली ह कस काय बरोबर होत ितथलया

लोकासाठी तर त दरोडखोर होत िशवाजी महाराजाचया कतीवर साकषात महारा ात टीका मासतरानी तयाचया थोबाडीत एक दउन तयाला वगारबाहर घालिवल तयानतर कड सर जवळ-जवळ

तयक तासाला तयाला वगारबाहर ठिवत तया बाहर ठवणया माग कदािचत सवतः च जञान लपवणयाचा हत असावा अस आता वाटत प ल दशपाड एक िठकाणी महणतात शाळत मसताराना थम नाव कोण दत ह पिहलया ओिवची किवय ी कोण ह शोधणया इतकच कठीण आह पण आमचया शाळतलया सवर िशकषकाना टोपण नाव दणयाचा मान एकमव िव ाथयारचा होता िनळकठ जगताप ाचा दोन एक वषारतच तयान सवर िशकषकाना टोपण नाव िदली होती चा रा कड चा तयानी डकराचा कल होत पाढर कस कस अिण पाढरी िमिशवालया काळयाक ठाकर सराना िनगिटव ल जोशी बाईना गजगािमनी एक पाय आखड असललया सावरकर सराना तमर लग बारीक असललया रहाट बाईना सका बोिमबलrdquo आखड नाक वालया शड बाईना शपरणखा गिणताच घार मासतर तघलक तर िहदीच हमीद खान महणज चगझ खान ा असलया उप ापामळ क ा सगळया मलाचया गळयातील ताईत होता तयाचया कडन काही तरी गमतीदार ऐकायला िमळल महणन मल सतत तयाला गराडा घालन असत मल तयाला वचकन ही असत कारण हा शबदानी कोणाचा कोथळा कधी काढील ाचा काही नम नवहता माझयालखी क ा हशार िव ाथ होता पिहलया पाचात यत नवहता तिरही आिण पािहलया पाचात यत नवहता ाच मखय कारण महणज तयाच हसताकषर आमहाला िहदी िशकवणार हमीद खान सर महणायच ldquoबोडारचया परीकषत तला सवतःचा पपर सवतः तपासावा लागल अर जर चकन-माकन डॉकटर

झालास तर कमपौनडरला कवा किमसटला दखील तझ अकषर कळणार नाही महणज मग पशट खलास आप िलख खदा बाच कठला इि लशचया सरानी हातावर मारन अकषर सधरवणयाचा असफल य कला तवहा क ाच उ र होत सर मला मारणयानी जर अकषर सधारत असल तर मला दहा हजार वळा माराrdquo हसताकषर खराब

असलयामळ तयाला कमी माकसर पडत गिणताचया पपर मधय मधलया सट स गाळतो महणन माकसर कमी मी जर कधी महणालो िक क ा जर अकषर सधारशील तर लका पिहलया तीन मधय यशील तयाच उ र अस माकसर आिण जञानाचा काय सबध मला कठ मोठ झालयावर पसतक िलहायच आह आिण जर िलहाव लागल तर मी टायिपग िशकन वाढतया वया बरोबर तयाची अ ल ही वाढत होती पण ती वाढ िवधवनसकत कड जात होती तयाच वाचन भरपर होत तयामळ तो तयाचया वयाचया मानानी फारच वरचया लवल वरच बोलायचा तयक िवषयातील बारीक-सारीक दोष तयाला नमक िदसत होत इि लश ब ल तो महणाला होता- इ जी िवषयात नापास होणाऱयाची सखया जासत असणयाचा कारण आह ा भाषतील बाराखडी अर एच मधय ह नाही आिण डबलय मधय व नाही परत सी पासन कधी स तर कधी क आिण जी पासन कधी ग तर कधी ज मल ग धळणार नाहीतrdquo िहदी ब ल महणायचा दरदशरनची िहदी आिण िसनमातली िहदी ात िकती फरक आह दरदशरनची िहदी ससकतो व आह तर िसनमातली िहदी उद धभाव आह आिण आपण जी िहदी बोलतो तीच दरदशरन वर का बोलत नाही मराठी ब ल ही तयाच मत एकदम वगळ होत तो महणायचा पणया-मबईचया लोकानी मराठी भाषची मजा खराब कली आह खाणया- िपणयाचया

ाखया बदलतात आह चहा िपणार काय चया ऐवजी चहा घणार का िवचारतात चहा घउन काय करायच यायाचाच ना तसच ldquoनवहताrdquo ह श आिण ldquoवहताrdquo ह अशधद भाषा िह शधद कवा अशधद नसत गावाकडील लोक जी भाषा बोलतात ती शहरातील भाष पकषा वगळी बोली असत ती अशधद नसत जञान राची मराठी िशवाजी राजाची आिण आजकालचया सससकत लोकाची भाषा एक असली तरी बोली वगळी आह आजचया लोकाचया नजरत ह लोक गावडळ ठरतील

गणशोतसवात आमचया लहानपणी खर-खर सासकितक कायर म होत असत कीतरन ाखयान भजन जादच योग नकला सगीत- सधया अस िविवध कायर म होत अशया कायर मातन बरीच करमणक आिण जञान आपसकच िमळत अस एकदा रामायणावर एक कीतरन होत आमही तवहा १३-१४ वषारच अस चागल दोन तास कीतरन झालयावर क ानी कीतरनकार बवाना काही िवचारल -सीता सगळ मोह आिण राजशाही आयषय सोडन आपणहन रामा बरोबर वनवासाला गली होती मग ती सोनयाचया हिरणाचा ह का धरील ितला काय मािहत नवहत िक सोनयाच हरीण नसत काय रामालाही मािहत नवहत िक सोनयाच हरीण नसत त राम तर फार बलवान होता मग तयानी बालीला लपन का बर मारल तो अधमर नवहता कायrdquo रावणाच वडील ा ण होत मग रावणाला मारलयान रामाचया हातन ा ण हतयच पातक घडल की नाहीrdquo रामान सीतला अ ी परीकषा ायला लावली हा ितचयावर सशय असलयामळ काय एका धोबयाचया बोलणयावर सीतचा तयाग कला ह कस काय बरोबर ा सवर गो ी ल यात घतलयावर रामाला दव कस महणाव ाचया सरब ीन बवा अगदी सदर झाल सवर लोकासमोर तयाची फिजती झाली नवह अपमानच झाला आयोजकानी क ाला बाजला घवन चागल झापल पनहा ाखयातयाला कधीही िवचारायच नाही ाची तबी िदली वयाबरोबर तयाचा हा आ सताळ पण वाढत होता तयानतरचया एका वष महाभारतावर एका चागलया PhD माणसाच ाखयान झाल आयोजकानी आधीच क ाचया मसकया दाबन ठवलयामळ लोकासमोर ाखयातयाची फिजती नाही झाली पण तरीही क ानी तयाला गाडी जवळ गाठलच आिण ाची सरब ी सर कली कसानी वासदव आिण दवकीला एका कोठडीत नसत ठवल तर कषण-जनम कसा झाला असता कषण जर शर-वीर दव होता तर ारका सोडन का पळाला जर महाभारत इितहास आह तर सवर पाडवाच व अनय महारथ च जनम अनस गक का बर जर ासा पासन िनयोग पधधतीन धतरा पाड आिण िवदर ाचा जनम होव शकतो तर कतीलाही िनयोग पधधतीन पाडवाचा जनम घडिवता आला असता सयर अन वायची काय गरज होती एका माणसाला कदािचत अनक बायकापासन १०० मल होतील पण एका गाधारीला शभर प कस महाभारतात रामाचा उललख नाही आिण उगीच हनमानाला का बर घसवल कषण य ात खोट का बर वागला कणर दशाषन आिण दय धन ाचा मतय अनितक नवहता जय थाला कपट करन का

मारल ldquoहिसतनापरच रकषण करणयासाठी पाडवाना मारण जररी होत मग भीषमानी पाडवाना का बर नाही मारल अश िवचारताना सरसवती तयाचया िजभवर थमान घालत अस तयाचया चहऱयावर एक िवलकषण झळाळी यत अस तयाचया अशया शबदाचया माऱया समोर भलया- भलयाची बोबडी वळन जात अस असाच एकदा गणशोतसवात शोल बिघतला मी आमचया प मधय शोल एकसपटर

होतो क ान िवचारल िक शोलत सगळयात किवलवाण करकटर कठल मी महणालो िक आधळा रहमान चाचा कारण तयाचया तरण मलाला गबबरनी मारल घाट महणाला ठाकर कारण तयाच हाथ कापल गबबरन आिण एकजण महणाला िक राधा(जया भादरी) कारण ितच म दोन वळला उधवसत झाल क ाच उ र होत ा सवानी काही न काही चक कली होती पण ठाकरचया नोकराची काय चक होती तयाला ठाकरच सगळ काही बघाव लागायच मला सागा सकाळी-सकाळी ठाकरच ldquoधवनrdquo कोण दत होत कठलयाही िवषयावर अस मौिलक ितपादन करणयात तयाची हातोटी होती क ानी दहावी आिण बारावी साठी अकषर बरच सधारल कारण आता भिवषयाचा होता बारावीला मी आिण तो एकाच वगारत होतो तयाची मोठी बहीण उषा (ती तयाचया पकषा चागल १० वषर मोठी होती) डॉकटर होती अन मोठा भाउ सदािशव इिजिनयर होता (तो पण क ा पकषा ७ वष मोठा होता) तो तवहा बगलोरला नोकरी करीत अस क ाला कलास टसट मधय पकीचया पकी माकसर िमळत तयामळ तयाचया इिजिनयर होणयाबाबत कणालाच शका नवहती बारावीचा िनकाल आला

आिण अघटीत घडल क ाला गिणत आिण किमस ी मधय १०० पकी तयकी ९७ माकसर िमळाल पण िफिजकस मधय फ ५० तयाच महणण होत िक ह फ एका पपरच माकसर आह तयाचया विडलानी खप धाव-पळ कली पण यश नाही आल क ाचा इिजिनय रगचा वश हकला तयाचया सवभावामळ तयाचया ओळखीतलया सवर लोकानी तयाची यथ हजामत कली जण काही सवर जण ाच कषणाची वाट पाहत होत िक कशी ाची मजोरी िजरवायची काही िदवस क ा पणरपण उधवसत होता तयाचया भावानी सािगतल िक त खाजगी कॉलजातन इजीिनया रग िशक पण क ा महणाला मी सवतःचया बळावर िशकन मला कब ाची गरज नाही इिजिनयर नाही झालो तर काही आयषय सपत नाही मी माझा साभाळन घईल काळजी कर नका मी इजीिनया रगला आलो आिण क ा Bscला गला तयाचया ब ीचया िहशोबानी Bsc तयाचयासाठी हाताचा मळ होत तयामळ तयाला अवातर वाचनासाठी फार वळ िमळत होता तयाच सामानय जञान असामानय होत होत आिण ा जञानामळ (हा ाला दिनयादारी महणत अस) तयाची इतर लोकाब ल त अितसामानय आहत अशी समजत झाली आमचया िबलड ग मधलया आिण आळीतलया तयक िव ाथयारला तो सकॉलर महणत अस आिण ाला समानाथ शबद पढतमखर आह अस ठासन सागत अस तयाचया लखी एक तो सोडला तर आमहाला दिनयादारी कळतच नवहती आमही कॉलजात िशकत असताना चार फार महतवाचया दशावर दरोगामी पिरणाम करणाऱया घटना घडलया पिहली बोफोसर ाचार करण जयात ख पत धान राजीव गाध वर लाच खालयाचा आरोप दसरी शाहबानो करण की जयात ससदनी स ीम कोटरचा नयाय-िनवडा बदलला ितसरी महणज बाबरी मिसजदच टाळ उघडन िशलानयास करणयाची परवानगी िदली आिण भरीस भर महणन िक काय मडळ किमशनचया िशफारसी मजर कलया आमहाला ा सगळया गो शी घण-दण नवहत आमचा अ यास आमची वाट लावायला पर होता तवहा क ा आमहाला महणाला होता साल हो तमच मजा करणयाच िदवस सपल ाचार आता िश ाचार होणार तमचया पसतकातलया चागलया-वाईटचया कलपना बदलन टाका ा दशात जाती-धमारचया नावावर फट पडणार पढ ा भावचा मलगा माझया मलाबरोबर एडिमशन साठी भाडणार आिण मसलमानाची दाढी करवाळत सरकारच हात िझजणार पण तमही सकॉलर लोक ा गो ी पसतकात िशकवलया जात नाहीत मग तमहाला कशया कळणार िव ापीठातलया तयक वाद-िववाद सपधत तो िहरीरीन भाग घत अस बरच वळा िजकत ही अस दरदशरन वर ि झ टाइम नावाचा कायर म होत अस तयात ही तयान भाग घतला होता आिण दसर बकषीस िमळिवल होत पण तयाचा अित बोलाणयाचया सवयी पाई लोक तयाचयापासन दर राहत असत

क ाचया तडाखयातन मली दखील सटत नसत ी-म ी ा िवषयावर एकदा वाद सर होता क ा मल ना उ शन महणाला -तमहाला सवतः बदी बनन राहायला आवडत एकीकड परष dominate करतात महणन ब बलता आिण साथीदार मा dominating िनवडता मला सागा तमचयापकी िकती मली सवतः पकषा कमी िशकललया सवतःपकषा कमी पगार वालया घरची जवाबदारी असललया मलाशी ल

करायला तयार आहात अर परष जर सगळयाच बाबतीत तमचया पकषा वरचढ असल तर तो dominate करणारच तमहाला बस मधय जागा िदली नाही तर ी-दािकषणय सपलयाचया ब बा मारता फशनचया नावाखाली सवतः तग कपड घालता आिण comment करणाऱयाला चीप िनलर महणता तग कपड आमही बघाव महणन घालता ना मग लाजता कशाला तमहाला जर तोकड कपड घालायच आहत तर मग मवालयापासन सव-रकषणासाठी जडो कराट िशका आिण कणखर बना पण नाही उनहात गलयात तर काळया होणार आिण ल ाचया बाजारातला भाव कमी होणार महणन मग खळ िह नको अमिरकत िशकणाऱया मलानी इ जीत िश ा िदलया तर चालतात पण आमही आमचया दशात आमचया रा भाषत िश ा िदलया तर वर आमही अससकत िनलर दशी भाषतलया िश ा

इ जी पकषा जासत strong वाटतात हा काय आमचा दोष आह दट पी धोरण सोडा खबीर वहा आिण मगच परषाचया नावानी शख करा अर वािघणी सारखया वहा सवतः चया िपललाना सवतः खाउ घाला मग बघा कोण परष तमहाला dominate करतो त उगाच पटला चन आह महणज काय उ यानी मताणार िक काय अशया वळला क ा आपल नीळकठ जगताप ह नाव साथर करीत अस तयाचया कठा तन तयक शबद जण काही िनळा होवन बाहर पडन जगाला ताप दत अस १९-२० वषारचया वयात तयक मलाचया मनात मल ब ल एक सो ट कॉनरर असतो आमचया काळी बऱयाच नशीबवान मलाना गलर स ही होतया (आजकाल सगळयाचया असतात आिण नसलया तर आजकाल तमहाला तयातल समजतात असो) पण क ाचया अघोरी जीभमळ तयाचया वाऱयालाही कणी मलगी उभी रहात नस आता आमचा ीरग कदम एका जरा सावळया खातय-िपतया घरचया तिमळ मलीचया मात पडलयाबरोबर हा तयाला महणाल होता ही िहड बा तला कशी काय आवडली र कवी मनाचया रव गोडबोलला तला लका ह कोबीच फल गलाबाच कस काय वाटल आिण चषमवालया मोद दशपाडला िह समन नाही र फलन आह अशया अनक अनावशयक िपका टाकीत अस तयामळ बरच पिरवार वाल मल तयाचया आिण मग महणन आमचया सारखया अकला िवथ कला मलाचया दर राह लागल आमहाला ाची खत वाटत अस पण हा प ा महणायचा अर ा वयात सगळयाच मली छान वाटतात खास करन तमचया सारखया सकॉलर इिजिनयर लोकाना तमचया कॉलजात सदर मली नसतात जी िमळल ितला तमही पटवता मग ितचा सवभाव छान आह ती फार समजदार आह ती नौकरी करणार महणज मग सटनडडर ऑफ िलिवग वाढणार वगर सारख िहशोब माडता आिण शवटी आयषयाचया मधयावर लोकाचया सदर बायका बघन कोरड उसास टाकता आिण ा मलीही हशार तयाना िदसायला जरा बरा मलगा िदसला िक ा तयाला हळच चढवतात मग तमचा इगो चा पतग उच उडलयावर तमही अलगद फसता तयाना एक चागला कमावता नवरा फकटात िमळतो आिण घरच िह खशrdquo मली काय कवा चाळीशीचया बायका काय हा एखादा कषणीय सथळ िदसल की नाथा कामत सारखा लगच (पण खवचट) कॉमट करायचा एखा ा चाळीशीतलया बाईला खडहर बता रह ह इमारत बलद थी कवा ा ठाणाचा कटपीस कसा असल १४-१५ वषारची मलगी असली तरसावधान बाधकाम सर आह ा आिण असलया बोलणयामळ क ा फारच िसधद (क िसधध) होता कॉलजच त मतरलल िदवस पख लावन उडन गल आिण आता पढ काय हा य य क ा समोर उभा ठाकला तयानी IAS ची तयारी सर कली मी तवहा तयाला महणालो ldquoतला जर तझया त डावर ताबा नाही िमळवता आला तर मा नोकरीत तला फार ास होईलrdquo पण तयानी उलट मीच जर बॉस असलो तर माझयवर कोण वरताण होईल आिण नोकरीत आपण आपला काम चोख कल िक कोण कशाला माझया आड यणार आह अस महणन नहमी माण मला झटकन िदल मरी मग िक एकिह टाग हा तयाचा सथायी सवभाव झाला होता बरच वळला मला पडायचा िक आपलया घरच लोक आपण इिजिनय रग िशकत असनही आपलयाला नको इतक जञानामत पाजत असतात पण क ाचया घरच ाला काहीच कस नाही समाजावत नशीब दसयादा क ाचया आड आल तयाचया विडलाचा एक वाहतक अपघातात मतय झाला आधीच भावाची मदत नाकारलयामळ तयाला ताबडतोब पोटा-पाणयाचया उ ोगाला लागण जररी होत तयात वाचन भरपर असलयामळ तयानी प कार होणयाच ठरिवल तयाच मखय कारण तयानी सािगतल पपर मधय काम कलयावर मला सतय िलिहणयाची मभा असल परत ितथ मला बढतया िह लवकर िमळतील आिण एकदा मी ८-१० वषारत सपादक झालो िक मग मी माझी मत जनत समोर माडन जन जागरणाच काम करीन मी जवहा तयाला िवचारल िक ा नोकरीत अस िकती पस िमळतील तवहा तो महणाला

माझया परत िमळतील आई साठी बाबाची पनशन आह मी िवचारल आिण उ ा मल-बाळ होतील तयाच काय तो उ रला पत कपत तो कय धन सचय पत सपत तो कय धन सचय मी नहमी माण माघार घतली प कार झालयावर तो अगदी चौफर िलह लागला तयक िवषयावर आपली परखड मत माड लागला तयाची गती िह चागली होती अगदी तीन-चार वषारत तो चीफ िरपोटरर झाला होता पण ा वाटवर तो श िनमारण करत होता शहरातील भखड मािफया काळा बाजार करणार ापारी गड-मवाली अस अनक श िनमारण झाल होत आधी तयाला दम दणयात आला होता पण तो बधत नवहता मग तयाला िपटणयात आल तवहाही तो महणाला होता अर महातमा गाधीनाही आि कत मारल होत महणन काय तयानी लढा थाबवला ा सगळया धम ीत तयाचया पपरचया मारवाडी मालकाची मलगी िसमता का कोण जाण पण तयाचया मात पडली ती घरची ीमत होती तयामळ ी मधलया ािलटी बघा ा अस ितच मत होत ितन कदािचत असा स ा रोक-ठोक माणस आधी न बिघतलयामळ ती तयाचयावर भाळली होती ाला िह ती आवडली होती ानी महण ितला सािगतल होत की जर आपल ल झाल तर तला माझया घरी राहाव लागल मी घर-जावई होणार नाही तयानी ितला पणर कलपना िदली होती पण ती ाचयासारखीच खमकी होती आिण पढ-माग बापाची सगळी इसटट ितचीच होती ितच वडील पण ा ल ासाठी तयार नवहत एकतर ीमत मालक-मधयमवग य प कार हा भद परत मराठी-मारवाडी हा दसरा भद बर तीच वडील ाला नोकरीतन काढ शकत नवहत कारण तयाच काम अतय म होत आिण तयाचया िचमट आिण गालग ा सदरामळ पपरची िवि ही छान होती एक िदवस िसमतानी आतमहतयचा य कला तवहा ितच वडील जबरदसतीचा रामराम महणन तयार झाल ल ानतर दोन वषारत तयाला जळ झाल एक मलगा एक मलगी माधव-मिजरी आता क ा सब-एिडटर झाला होता तवह ात एका िति त राजकीय घराणयात एक सशयासपद मतय झाला क ानी आपलया पपर मधन तो मतय खनच होता ह जवळ-जवळ िस कल आिण तया घराणयातलया एका ीकड सशयाची सई वाळवली पण ाचा पिरणाम मा िवपरीत झाला पपर साठी कागद आिण शाई साठीची सरकार कडन िमळणारी सबिसडी बद झाली पपर नकसानीत आला आता पपर बद करायची पाळी आली पपर बद होउ नय महणन क ानी नोकरी सोडली तयाच समारास दशात खाजगी नयज चनलसला सरवात झाली होती क ा एका चनल मधय रज झाला क ाचया आधी तयाची खयाती चनल पयत पोहोचली होती तयामळ तयाला कमरा समोर जाउ ायच नाही ह अगोदरच ठरल होत क ाचया वा ाला मजकर तयार करणयाची जवाबदारी होती दोन-तीन वष तयानी तयानी फार अफाट कलपना तयान नवीन मालकाला सचवलया पण तया राजकीय दष ा परवडणायार नवहतया तयामळ तयक वळला तयाचा िहरमोड होत अस िसटग ऑपरशन च पवर सर झाल आिण क ाला पनहा नवीन जोश आला पपर मधय काम करताना तयाला बऱयाच लोकाब ल िवशष मािहती होती आिण तयानी ब ा धडाची करण िसटग ऑपरशन

ार बाहर आणयाचा िन य कला पिहलया ऑपरशन मधय तयानी गावाकडलया ीचा वश घउन एक मडदा हॉिसपटल मधय ए ीत कला हॉिसपटलनी तयाला माम बनवणयाचा य करताना १

लाख रपयाच िबल िदल तयानी डथ सरटीिफकट दाखवन सगळा सावळा ग धळ बाहर काढला चनलची िस ी वाढली मग तयानी आिण एक राजकीय िसटग ऑपरशन कल तयात गलली त िदलली पयतच घोटाळ तयाचया हाती आल अनक मोठ मास गाळला लागल पण चनलनी िदलली राकडन पस खालल आिण करण दाबन टाकल सतय ही पसवालयाची मालम ा आह ह तयाचया धयानात आल

क ावर ा करणाचा फारच जासत ताण आला आिण ाच पडसाद तयाचा खाजगी जीवनात

उमटायला लागल नाही महणायला आधीही घरात तो िहटलर सारखाच वागत अस मलानाही तयान कायम दहशती खाली ठवल होत पण पिरिसथती खराब होत गली चनलनी तयाला नोकरीहन काढल तरीही िननावी नावानी कठलया न कठलया पपर मधय गलली त िदलली घोटाळ छापन आणत होता िनराशपोटी तयाच दार िपण वाढल नतयाच गड तयाला आिण घरचयाना धमकावायला लागल तयाची बायको िसमता ा सगळयाला कटाळन गली होती अन हा काही सधारत नवहता शवटी कटाळन एक तपानतर एक िदवस ती मलाना घउन आपलया विडलाचया घरी िनघन गली ितन जाताना तयाला सप पण तयाला तयाचया चका दाखिवलया होतया तयाचा आईन ही िसमतची बाज उचलन धरली होती आज ही सगळी हकीकत कफ नरानी मधय क ा मला सागत होता मला तयाची दया आली होती पण सहानभती वाटत नवहती तयाचया बायकोला समजावणयाची इचछा होत नवहती कारण मी २५ वष तयाला ओळखत होतो आिण क याच शपट सरळ होणार नाही ह मला मािहत होत शवटी मी नहमी

माण िबल िदल आिण आमही कफचया बाहर आलो अचानक एक जीप आमचया जवळ थाबली तयातन ५-६ गड बाहर आल आिण तयानी क ाला ला ा-का ानी बडवायला सरवात कली २-३ िमिनटात तयानी क ाला बश वसथत पोचिवल मला काही कळायचया आत त तयाला अधरमलया पिरिसथतीत सोडन गल मी तयाला गाडीत टाकल आिण ताबडतोब भािटया हॉिसपटलला घउन गलो बरोबर एक तासानी तयाची आई आिण िसमता हॉिसपटलला पोहोचलया तयाचया सहा बरग ा मोडलया होतया एका माडीच हाड मोडल होत एक हाथ मोडला होता थोडकयात तयाचा भगा झाला होता निशबानी डोकयावर कमी मार लागला होता तयामळ जीवाला धोका नवहता डॉकटरानी तयाला पन िकलर दउन झोपिवल होत िसमताचया डोळयाना अ ची सततधार होती तयाची आई मा शात झाली होती िसमता सवतःला उगीचच दोष दत होती मी क ाचया आईला अनक वषर मला जाचत असलला िवचारला लहानपणापासन तमही ाला धाकात का नाही ठवला हा एवहढा मजोर आिण त डाळ कसा काय झाला तयाची आई साग लागली क ाच वडील एकदम सव दयी गाधीवादी माणस होत तयाची अिहसवर फार ा तयामळ मलाना रागावण कवा मार कधीच िदला नाही मलाच कतहल वाढाव तयाचयावर चागल ससकार वहाव महणन त मलाना अनक थोर आिण वीर परषाचया गो ी सागत अितमतः सतयाचा िवजय कसा होतो वगर थोडकयात लहानपणी तो ज काही िशकला त तो िनडरपण बोलायला लागला तयाचया विडलानी तयाला तो खर बोलतो महणन कधी लगाम नाही घातला तयात ाची दोघही भावड एकदम हशार तयामळ लहानपणीपासनच वडील ाला महणायच िक दादा कवा ताई सारख िशकन मोठ वहायच आिण मग बारावीत ाला इिजिनय रगला वश नाही िमळाला आिण तमहा मलाना मा िमळाला ाची सल तयाचया मनात कायम रािहली जवहा जवहा तयाला यश समोर िदसत होत तवहा तवहा छो ा मो ा कारणानी त िमळायच राहन जात अस मी तयाचया आईला िवचारल घरी हा कधी िनराश असायचा का आई महणाली तो िनराश होत अस पण तयामळ िनिष य कधीच होत नस तो िनराशावादी नवहता िसमता सोडन गली तरी तो महणायचा िक ितला ितची चक कळल आिण ती न ी वापस यईल मलावर तो ओरडायचा आिण महणायचा िक तयक काम perfect करायला िशका थो ा वळानी क ाच सासर कषणलाल कपािडया आल त मला महणाल िसमता महणत िक तमही तयाच िम आहात तमही मला उ ा भटाल का सिवसतर बोलायच आह मी महणालो सोमवारची सकाळची ोजकट िरव य मी टग झालयावर मी तमचया ऑिफसला यतो त महणाल त असा कर दीड- दोन वाजता मला िविल डन िजमखानयाला भट आपण ितथच जव मी तयाना महणालो एक िवनती आह क ावर हलला झाला ह तमचया आिण इतर कठलयाही पपर मधय छाप नका

जवणाची ऑडरर िदलयावर कपाडीयानी थट िवषयाला हात घालत िवचारल तमही तयाला कधी समजावल नाही का तयाचया वागणकीब ल मी महणालो गली २५ वष मी यथाश ी य करतो आह पण वाळतन अजन तल िनघालल नाही अपघाताचया िदवशी दखील सकाळी मी तयाला वागणक बदलणयाब ल बोललो होतो पण तयाच आपल मरी मग िक एक िह टाग कपािडया महणाल तला मािहतच आह क ा मला काही खास आवडत नाही त पण माझी मलगी तयाचयावर अपार म करत महणन ितचया साठी आतड तटत र वाटत िक हा सधारावा मी तयाची पि का दाखिवली आमचया गरज ना त महणाल ाचा गर कमजोर आह मी लगच महणालो अहो ाला गरच नाही आिण महणन ाचा असा गरसमज आह िक ाचया पकषा जासत कणालाच काहीही कळत नाही माझया मत

ाचयाकड एकाच गो ीचा अभाव आह ndash िचकाटीचा पशनसचा भ काम करायला जी िचकाटी लागत जी सोिशकता लागत ती ाचया कड नाही थोडकयात हा चस खळायला बसला तर आपली एकही स गटी न गमावता ाला दसऱयाचा राजा मारायचा असतो हा फार गभीर उपसथीत करतो पण मग गमतीदार उ र दउन कवा टोमण मारन मोकळा होतो सोडवीत नाही थोडकयात आमचया प ल दशपाडचया अत बरवा सारख हशा खप िपकिवल पण काहीच काम पणरतवाला नणार नाही पण तयाला उपदश करन काही तो बदलणार नाही जया िदवशी तयाला तोडणयापकषा जोडण वाटल तया िदवशी तयाची नशीब िफरल जवळपास आठव ानतर हॉिसपटल मधन क ा आपलया आई बरोबर थट कपािडयाचया घरी राहायला गलयाच मला आ यर वाटल मी तयाला मबईत असताना तयक वीकडला एकदा भटायच कबल कल ५-६ वीकड नतर मला थोडा फरक जाणवला क ा मला महणाला आयला माझा सासरा चागला हशार आह र आमही रोज चस खळतो पण अजन पयत मी तयाला हरव शकलो नाही पण एक िदवस मी तयाला मी न ी हरवन आिण महातारा उदाहरण िह चागल दतो एक िदवस तयानी एक कळ सोलल आिण मला महणाल- ाला वाटल तव ा सया टोच मग महणाल- बघ िछ िदसतात का मी महटल िक बाबा तमहाला काय सचवायच आह तर त महणाल-िकती सया टोचलया ह फ

कळालाच ठाउक आह पण बाहरन मा कळ पणर नॉमरल िदसत सतय दखील असाच बोलाव महणज जयाला बोलतो तयाला कळत पण चार लोकात अपमान नाही होत एक िदवस महणाल िक एखादी उच इमारत उभारायला पाया मजबत असावा लागतो आिण तयाला यो य तवहढा वळ ावा लागतोच श ला पणर गाडायच असल तर

तयाचया पळन जाणयाचया सगळा वाट आधी बद करा ा लागतात मी मनात महणालो गाडी रळावर यत आह जवळपास तीन मिहनयानतर क ा मला फोनवर महणाला आज रा ी घरी य बायको-मलाबरोबर आिण उ ा स ी घ मी तयाचया घरी पोचलो तयानी एक छोटखानी पाट ठवली होती फ माझी आिण तयाची फिमली जवताना तो महणाला आज माझा पनजरनम झाला अस समज आज मी पिहलयादा बाबाना चस मधय हरवल तीन मिहनयाचया िव ातीत माझया ल यात आल आह िक सगळयात कठीण काम माणसाना हाताळण आह मी मा अधर आयषय लोकाना दखावणयात घालिवल जो लोकाना सोबत घऊन चाल शकतो तोच तयाचा भल कर शकतो मी अधर आयषय फ िनदकाच घर असाव शजारी मधलया िनदकासारख काढल पण आता मी बाबाचा पपर चालवणार आिण सगळया पा याची वाजत गाजत ldquoवरातrdquo काढणार- पण ती पण ती सया टोचन असल मान कापन नवह मला समाधान वाटल िक घोड गगत नहालयो य िदशा िमळाली क ाचया भाषत सागायच तर - तबलल बाथरम मोकळ झाल पकज हडाव pankajhtechnipcom

सौ मज अभय मळजकर

अि त व

त माझ व आह महणतोस त मला जीवन ह अि त व

पटतय का तला माझ जीवन महणज तझ एक व पण त अि त व का एक व रणा व मन याचा सयोग महणज म असत साकारलल व व ि वकारलल अि त व ह दखील असच असत या अि त वात दखील

अजन एक व असत आिण त महणज तझ माझ जीवन असत

सौ मज अभय मळजकर

कातरवळ

कातरवळी एकात असताना हरवल होत सय बब अधारवातलात मज दसल या गलमोहराच ित बब आशचा करण शोधता शोधता टोचला कठतरी काटा आठवण ना आला पर त दर जाता रा चाद यात फरताना व ात मी हरवल व रगात आ यावर त कोणी चोरल नदी काठी चालताना एकल श द पा याच कठ आहत त भाव सरा तालातील गा याच भावनानी बाधली होती क या धा याची ती साखळी तटली फलापासन पाकळी अन ओली झाली पापणी

सौ मज अभय मळजकर

आधार

अवकाळी पाऊस पडताना त मा याकड आली अन एकाच णात त दर दर गली जायचच होत तला त लवकर का नाही आली वादळी अधारात एकटीच सोडन गली माझ िन काय दख यात तला बडायच होत

त याच सखासाठी तर सव करायच होत अधारातही द ान

तला दाखवली होती वाट त मा काजळी क न ितचा कलास घात या कातरवळी

वादळी वारा वाहत होता त दर जाताना िवजचाच तवढा आधार होता

सतीश महा उदय परब

तबला- भारतीय सगीतातील एक वा

मडळी भारतीय सगीत िविवधतन नटलल आह आिण तयाला गौरवशाली परपरा आह

तयात अनक गायन शली व वा कार आहत तयापक एक महणज तबला ब ताश

भारतीयाना तबला ह वा मािहती आह कमान तय य पा न नाही तर ऐकन तरी

मािहती आह कधी नाही तर टी हीवर उ ताद झाक र सनना ताज चहाचया जािहरातीमधय (बरोबर आह

वाह ताज) तबला वाजवताना पािहल असल

तबला ह चमर वा असन त एक ताल वा आह ताल महणज गायन कवा वादनामधय तीत होणा या

कालाच मापन करणयाची यातालवा ाची िन मती आ ददव गणपतीन कली असा परातन उललख आढळतो

ज हा भगवान शकरान ताडवनतय कल त हा गणपतीन जिमनीवरील ख ावर कातड पसरन तयावर हातान

वाजवन शकराचया नतयाला साथ दली

तबला कोणी िनमारण कला ह न सागण कठीण आह कारण तशी ऐितहािसक कागदप कठही उपल ध नाहीत

परत काही जण महणतात प शअन दशातील तबल नावाचया वा ामधय आव यक त बदल करन तबला ह

वा बनल काह चया मत मदग (पखवाज) जब िबचमस काटा तब भी बोला आिण ा तब भी बोला चा

तबला झाला

अमीर ख न सतार तबला िह वा चारात आणली तयान भारतीय व परदशी सगीताचया अनक मफली

भरवलया आिण प शअन इराणी आिण अफगाणी सगीताच भारतीय सगीताशी एक अतट नात जोडल

तबला वादनामधय दोन वा वापरली जातात ती महणज तबला आिण ड गा तबलयाच अग ह झाडाचया

खोडापासन बनवतात तर ड याच घमटाकती भाड िपतळच कवा ता याच बनवलल असत ा दो हीवर

च याचया िनवळीतन बडवन काढलल कमावलल चामड लावतात ह चामड बक याच असततबला व ड याचया

चाम ाचया वरील बाजस मधलया भागावर काळी शाई आिण कोळ याचया भकटीपासन तयार कललया

शाईच अनक गोलाकार थर दतात तयामळ तबला व ड याचया आवाजात नाजकपणा व मधरपणा यतो

सवरसाधारणपण तबला हा उज ा हातान व ड गा हा डा ा हातान वाजिवला जातो परत डावखर वादक ा

जोडीची अदलाबदल करताततबलयाचा वापर साथ सगत महणन शा ीय सगीतात सगम सगीतात भ

सगीतात तसच नतया मधय ही मो ा माणात करतात तबलयाच एकल (सोलो) वादन जगलबदी स ा

लोकि य आहत

तबलयालाही एक भाषा असत आिण तबलयाची भाषा महणज िविश अ र कवा बोल असतात

तबलयावर बोटानी तळ ानी आिण ड गावर बोटाचया अ ानी तळ ानी िविश ठकाणी आघात करन ह

बोल वाजिवल जातात काही बोल ह फ तबलयावर फ ड यावर कवा तबला आिण ड गा िमळन अशा

कार वाजिवल जातात उदाहरणाथर गी ना ता धा त ित ट द क क त ह काही बोल आहत यातील

गी क क ह बोल फ ड यावर वाजिवल जातात ना ता ित ट त ह बोल फ तबलयावर वाजवतात तर

उरलल धा त द ह बोल तबला आिण ड गा िमळन वाजवतात

तबला वाजवताना बोलाची प ता नाद ताल तालाची समान आवतरन (तालब ता) आिण वाजवणयाची गती

(लय) ा गो ना खप महतव असत एकच ताल वगवग या आवतरनामधय वगवग या गतीन वाजिवला जाऊ

शकतो

वाजिवणयाचया गतीच सवरसाधारण वग करण िवलिबत लय मधय लय आिण त लय अस कल जात या

तयक लयीमधय दखील वगवग या गतीन तबला वाजव शकतो उदाहरणाथर िवलिबत लयीमधय

िमिनटाला दहा ठोक त िमिनटाला शभर ठोक ा गतीन वाजव शकतो

लय आवतरन याच गिणत आिण वादनातील स दयर याचा मळ साधन समवर यण ह तबला वादकाच कौशलय

असत अशा कारच िविवध वा ामधय उतक कौशलय असणार खप नामवत असलल आिण नसलल कलावत

भारतात आिण जगभरात आहत त आजच उतक कलाकारही कधी तमचया-आमचयासारख होत सगीत िशकन

आिण महनत करन त उतक बनल

गमतीची गो महणज कोणतही सगीत िशकणयासाठी शाळ माण कमाल वयोमयारदा नसत वयाचया प ाशीत

कवा साठीत िशकणयासाठी िव ालयाच दरवाज बद असतात परत या वयातही सगीत

शाळच दरवाज िशकणयासाठी वागतच करतात सगीत िशकणयासाठी फ आवड दढ-िन य िनयिमत

रयाझ या गो ची गरज असत वळ काढला तर तो सवाकडच असतो आिण आवड असल तर तो

आपोआप काढला जातो (महणन तो आधीचया वा यामधन काढला आह) तर मग याना सगीत िशकणयाची

आवड आह तयानी दढ-िन य िनयिमत रयाझ करन एक य करायला काय हरकत आह

स दप खडकर efMekeAgraveJeCe

neveHeCe iess KegHe keAgraveener efmicroekeAgraveJetve

HegmlekeAgraveeles Oe[s jeefns ceveele Iej keAgraveordfve

peele-Heele JeCeamp-Yeso meieU keAgraveener efmicroekeAgravees

Yeejle ceePee osmicroe DeeefCe ceeleermicroeer efregekeAgraveigravees

meceevelesreges Oe[s neveHeCeeHeemetve efiejJes

meieUsrege efJeregeej ceveele KeesJej copypeJes

HeCe copyer-HejbHeje Deens cnCes peeleerHeeleerregeer

Dejs ceeCetmekeAgraveer Deens ceie efHeAgravekeAgravej keAgravemicroeeregeer

Deelee meceevelesreges Oe[s Gigraves keAgravemes efiejJeesup3ereges

keAgravees[ies Jnesup3ee keAgraveesCelsup3ee microeeUsle yebj peesup3ereges

mebOeer ceeCemeee keAgravemicroeer yej efceUeJeer

copyerHeeFamp ceeCetmekeAgraveer keAgravee meejJeeJeer

keAgraveOeer keAgraveOeer ceeCemeeHesee peeefle DeeefCe HejbHeje ceesthornicircee nesleele

DeeefCe oesve efpeJeebvee nUtrege keAgraveesHe-sup3eele keAgraveleele

Deelee lsup3ee efpeJeebveer ceeIeej keAgravee Isup3eeJeer

Deelee GEcircej keAgraveesCe osCeej ceer njes ie DeeFamp

ceeCemeee ceeCetme cnCetve keAgraveOeer yeIeCeej

regeekeAgraveesjerregsup3ee yeensj HeeT keAgraveOeer igraveekeAgraveCeej

yebo efkeAgraveuicirceele jentve keAgravemicroeer peieeregeer meHeAgraveejer keAgravejCeej

Dejs peie mebtoj Deens yeemesup3eeHets ceer keAgraveesup3e yeesCeej

स दप खडकर

आठवण चा ठपका रोिहत सोनट क ि य िव ाथ िम ानो इटनरशीप सपत आली ना Contdown करता आहात Contdown करतना अगदी वतःला िवचारन बघा िक आत कठ तरी काही तरी सलतय ना इटनरशीप सपतय

कॉलजचया teachersचया कचा ातन सटणार महणन excited तर असलाच पण रोजच िम मि णी आता रोजचयासारख भटणार नाहीत हा िवचारिह मनात घोळत असल ना तमहाला कठला सदश वगर दणया इतका मी मोठा अिजबात नाही पण होणयाचा य करतोय माझया वयि क आय यात मला काही गो नी कायम साथ िदली आिण तयाच गो ी तमहालािह साथ दतील आिण यशाचा मागर दाखवतील महणन फ माझया मनातलया काही गो ी तमहाला सागतो आिण ह करताना आठवण ना उजाळािह दता यईल कॉलज सपलया वर अ यास सपला असा िवचार मनातही आण नका कारण अ यास सोडला िक आपण कालबा य होतो कठलयाही कामात ामािणक पणा ठवा अगदी साध कामिह अस द िकतीतरी सग यतील ज तमचया वरचया स काराची परीकषा घतील असा सग नहमीच कसलया न कसलया तरी मोहात पडणारा असतो पण वतःचया मनाशी ामािणक रािहलात ना िक आपण न च ातन पढ जातो कठलही काम मनापासन करा त न च छान होईल आिण एकदा का आपलयाला कळल ह काम आपण छान कर शकतो मग न आवडणार कामिह आवडायला लागत दवावर ा ठवन सगळ करा महणज तयाचया प रणामाची जवाबदारी तयाचयावर ना खोट अिजबात बोल नका कारण त लपवणयासाठी परत परत खोट बोलाव लागल Research सबधीिह वाचन कायम चाल ठवा महणज कालबा होण टाळता यईल कधी समोरचा माणस कसा िदसतो ाचया पकषा तयाचया अगातलया गणाना आिण कतरतवाला जा ती महतव ा

ा ओळी िवसर नका रप लावणय अभायािसता न य सहज गणाशी न चाल उपाय काही तरी धरावी सोय आगतक गणाची ( समथर रामदास ) तमही आज जगाचया उबर ावर उभ आहात तमचया डोळयापढ गली साड चार वष कशी गली त यत असल ना आिण माझया डोळया पढ अजनही प आह िक सचती कॉलजशी सबध आलया पासनची १२ वष कशी गली आधी िव ाथ महणन आिण मग Lecturer महणन आिण काल िकती भरभर उडन गला ना आिण बरच काही माग सोडनही गला ना

Lecturer महणन जॉईन कलया नतरची 2५ वष महणज एक खप सखद अनभव होता कारण आपलया कॉलज

मधल सगळच िव ाथ िशकषकाचया मनाला चालना दणार असतात तयामळ खप छान वाटल आठवणी तरी िकती काढायचया ना अगदी तमचयावर चड िचडणयापासन ( COPD Lecture ससन म य क टीन म य जाण इआठवतय ना) त आपली व वत सदर दहरादनची ीप खरच अिव मरणीय आह ना दहरादन ीप म य आपली म ी कधी झाली तच कळल नाही आपण दहरादनला असताना भा य ीचा फोन

आलयावार तमही लोक ज ज काय करायचात ना त सगळ आठवन मी आिण भा य ी अजनही खप हसतो तमचयातलया िकती तरी जणानी माझयाशी आगदी वयि क अडचणीिह share कलया मला िततक जवळच मानलत खप छान वाटल तमच मनापासन कलल भावपणर SMS आजही मी जपन ठवलत अगदी मनात खोलात

तमचयातलया िकती जणाचा मी अगदी सगळयाचया दखात पाणउतारा कला असल पण ामािणक पण सागतो माझा उ श खप िनखळ होता त हा िवसरा बर का तमहा लोकाबरोबर research activities करताना िकती िविवध अनभाव आल ना आपलयाला खप िशकायला िमळाल तयाचयातन मला इथ Malaysia म य िशकवताना राहताना ास काहीही नाहीय पण सचती कॉलज ऑफ िफ़िजओ थरपीचया सगळया मलाची खप आठवण यत कायमच तमहाला खालील पक पिहली ओळ लाग पडल (दसरी ओळ नाही बर का ) अशी पाखर यती आिणक मती ठवनी जाती दोन िदसाची रगत सगत दोन िदसाची नाती माझयावरच तमच म कायम ठवल ना प कस वाटल त जरर कळवा डोळयातलया िनधारराचा पारा फटणयाआधीच िलखाण थाबवतो All the best Make our कॉलज Proud Make India Proud तमचा रोिहत rohitrohitsyahoocom

------------------------------------------------------------------------------------------------ ह प मी मलिशयाला आलयानतर सचती कॉलजाचया माझया िव ा याना िलिहलल आह

------------------------------------------------------------------------------------------------

-----------------------------------------------------------------------------------------------------------

सदर सािहतय माझी आई सौवसधरा जोशी िहचया lsquoहसरी पगतrsquo या पसतकातन घतल आह धन ी गोठीवरकर

----------------------------------------------------------------------------------------------------------

सौ वसधरा जोशी

सावधान वाचकहो िनणरय तमही ायचाय महणज मा या ाच उ र िह कथा वाचन झाली िक ायच काय सीमा सदानद सातपत ाचा सतकार वहायला हवा िक नाही िकती साधा आह ह आता सीमा महणज असमािदक वय वषर पचचाळीस उ ोग - पणर वळ खपलली आिण खपत असलली गहणी छद- भरपर मि णी जोडण व ग पा मारण अगदी फोन वर स ा आता सतकार महणज अगदी दहा हजार पय रोख व ीफळ असाच असावा अस माझ िबलकल महणण नाही पण मला तमही िवचारलत िक सतकाराच सव प कस असाव तर मी महणन एखादी छानशी यअर िसलकची साडी आिण पाव भाजी वर थडगार आईस म ीफळाची िह ज री नाही (उगाच खरवडत बसायला) पण काही महणा चागल काम कल िक कौतक ह व ालाच हव हो िक नाही तर तया िदवशी काय झाल नहमी माण आमच िचरजीव सहास व ह (सदानद) दोघही आपापलया कामावर गल दोघाची खाणी डब ा म य माझा सकाळचा वळ धडाधडा गला तयाचया पाठी नाच यात आिण त दोघ गल िक िवखरलल घर आवर यात साधारण पढला तास गला नतरचा वळ कसा माझा अगदी माझा एकटीचा पण साधारण एवढी उसतवारी होईसतो अकरा होतातच

मी अशी छानशी मािसक वाचत बसल होत हातात गरम कॉफ चा मग घरही कस छानस आवरलल एव ात बल वाजली एकटी असताना दार उगाच उघड नकोस सवसत मालाचया मोहात फस नकोस बावळटपणा करशील फरीवालही फसवतात अलीकड- इित सदानद आमच ह नावा माणच खरच नहमी खशालचड सारख आनदी असतात एकदा पसा आणन घरात िदला िक सपली काळजी अस तयाच असल तरी दररोज वडी बावळट तला काही

कळतच नाही िह कवा अशीच वाकय अगदी नमान सधी िमळाली िक मला ऐकवतात िह गो आमचया खानदानातच आह महणा ना महणज बायकाना वडया बावळट ठरव याची कारण आमच सप स ा अशीच री ओढतात आई अस नाही ग तला नाही कळणार त अशी कधी पिहली कधी दसरी री ओढतातच

तर दपारी साड अकरा पावण बाराला बल वाजली आज समोरची मीना भाभी घरात नवहती ती गली होती

ितचया माहरी मलाना घऊन आमचया वग म य फ दोन लॉक एका मजलयावर महणज आज मी एकटीच

होत मजलयावर नहमी सारख दर उघडल मला वाटल कॉलज सटडट असतील मसना जौरा हवाय का (ह

कॉलजला जायच सोडन ह असल धद का करतात हा मला नहमी पडतो) नाहीतर सलस गलर ह नवीन

याच महणन ग यात पडतील पण नाही मा या समोर होतया दोन गजराथी बायका

शजारचया घराकड बोट दाखवन ितन िवचारल तमारी बाजवाली कया गयी मला गजराथी कळत पण बोलता मा यत नाही मी कोण मीना भाभी अस महणताच ती महणाली तमारी बाजवाली मीना बन मारी बनपणी छ मग मी तयावर िमनाभाभी मायक गयी ह ४-५ िदन क बाद आयगी अस अगदी खर खर उ र िदल दोघ ची आपसात हळ आवाजात काहीतरी चचार झाली मग हातात छान मो ( ीमती वाटाव अस) पाक ट काढन ती महणाली शादीका इनवहीटशन दन का था आप जरा दगी कया आता शजारचया भाभीची कोणी म ीण ितला बोलवायला आली तर त िनम ण यायलाच हव काही शजारधमर आह िक नाही मी लगच महटल हा हा ज र दगी मी त हातात घताना पढच जाळीच दर उघडल आता काय खा ी झाली होती भािभचया कोणी म ीणच तर होतया तयातली दसरी महणाली थोडा पािन िमलगा कया मलाच माझी लाज वाटली मी दोघ ना आत बसायला बोलावल पखा स होताच आत जाऊन दोघ ना नवीन कलल कोकम सरबत लासातन घऊन आल बरोबर थोड पाणी स ा तहानला आधी पाणी हव महणन एव ा पाच सात िमिनट तया बाहरचया खोलीत बसलया होतया दोघी पाणी सरबत यायलया तमही कठन आलात अस मी िवचारलयावर अगदी भािभचया माहर जवळचच गोरगाव नाव सािगतल चागली चार पाच िमिनट झाली असतील तव ात तयातली एक महणाली अजन आमहाला बरीच बोलावणी करायला जायच आह तव ात दसरीन सवताची साडी बघन ितला महटल साडीला घाण लागली आह िहचयाकड धऊन घऊ का खरच ितचया छान साडीला काळा िचखला सारखा डाग िदसत होता मला ती महणाली ऑ टी मी हा डाग जरा तमचयाकड धऊन घऊ का मी हो महटल ितला बाथ म दाखवल आता बाहर दसरी बाई अन मी बोलत बसलो होतो पण मला काहीतरी वगळच जाणवल अतमरनान सािगतल िक काय कणास ठाऊक पण एव ा वळ मा या घरात घडत असलल रामायण आधीही कठतरी घडलया सारख वाटल णाधारत आठवल गलयाच मिह यात िवजन फोन वरील ग पात सािगतलली ितचया नातवाईकात घडलली चोरी त सवर झाल होत बो रवलीला नीना िवजची सकखी मावस बिहण दपारी अगदी एकटी घरात तया िदवशी समोरचा लॉक नमका बद त गल होत कठतरी ल ाला बल वाजली नीनान दार उघडल दोन बायका अगदी छान

काजीवरम सा ा नसन कानात िहऱयाची कडी ग यात दािगन कसात कदब घातलला नीनाला महणलया तया तमचया समोरचया बा ना इनवीटशन ाल का तयात नीनान नाही मह याचा यतोच कठ नीना महणाली हो ज र दईन पाक ट हातात दताना तयातली एक नीनाला महणाली जरा पाणी ाल का यायला नीनान दोघ ना पाणी िदल तयातली एक महणाली आमहाला अजन बरीच बोलावणी करावयाची आहत बराच वळ जाईल मी जरा toilet जाऊ का

ात ही िननाला गर वाट यासारख काही नवहत तयामळ नीना सहजच महणाली हो हो जा ना मग एक toilet ला गली आिण दसरी िननाशी ग पा मारीत होती थो ाच वळात ती आतली बाहर आली आिण नीनाला महणाली अहोतमचा नळ िबघडला आह का बदच होत नाहीय नळ सोडलला होता पाणी उघ ा दारातन बाहर यत होत नीना सार या गिहणीला ह चालण शकयच नवहत

मगापयत नळ अगदी विसथत होता आिण आ ाच काय झाल नीनाला पडला नीना लगच उठली नळ खाली असलयामळ वाकन बद करायला बघत होती तव ात तया दोघी सराईत सशीि त भाम ानी ितला मागन च आत ढकलली आिण बाह न सरळ कडी घातली नीना िबचारी सडासात अडकली सवताचया घरात दोघ नी घर धतल ितच

नीनाच ओरडण तया छो ा िखडक तन एक जाऊन कणी यण कठीणच होत िबचारी नीना दोन तीन तासानी

समोरचया िबलड ग मधलया लोकाना कळलयामळ सटली एकदाची पण चोरी ज बर होती घरात असलयामळ

कपाटाचया िकललया पण कपाटालाच होतया दोघी भाम ाना चागलच फावल

मला सगळ जसचया तसस आठवल घशाला कोरड पडली हाताला कप सटला पण आता डगमगन चालणार नवहत िहममत धरायलाच हवी अशा वळी आतली डाग धवायला गलली चोरटी आता बाहर यईल मला महणल ऑ टीतमचा नळ िबघडला आह का णभर मी स झाल काय कराव तया दोघीही िध पाड उच होतया आिण मी एकटी होत आताचा काळ मा या कसोटीच होता आिण दवाचा होता आिण एव ात फोन वाजला मी लगच ठरवल ा फोनचा फायदा यायचा आललया फोन वर टपन आमच कोणत िबल िकती र म सािगतली जात होती पण मी मा इकडन हलो ह बोला कदम साहब काय िनघालाय महणताय घरी यायला हो पण अजन नाही आला आला िक सागत चौक वर फोन करायला आतली भामटी बाहर आली आिण तससच महणाली ऑ टीतमचा नळ िबघडला आह वाटत बदच होत नाही िननाकड घडललच मा याकड घडत होत बाथ मचा नळ दारापासन चागला तीन चार पावल आत होता महणज मला न ढकलतािह तया सहज क ड शकत होतया

तव ात माझ फोनवरच बोलण ऐकणाऱया दसऱया चोरटीन िकसका फोन था अस मला िवचारल मी

महटल मरा लडका इधर थाना पोलीस सटशनप इनसपकटर ह उधरस फोन था अभी आयगा

माझ बोलण एकन तया दोघी चपापलया एकमक ना नजरन खणा क न उठलया मला महणलया आमही िनघतो दोघी घराचया बाहर गलया मी िन ास सोडला दो ही दार लावली उघडा नळ अगदी सहज बद कला नळाला काही झालच नवहत सा ात दोन चोर ा मा या घरात यऊन गलया होतया ि याही क शात कमी नाहीत ह खरच आह महणा ा ातही आघाडी मारतायत िक काय तया गलया आिण माझा बाध कोसळला मा या घरावरच जीवावरच सकट टळल होत मी ीमती थाटाच त इनवहीटशन काडर उघडन बिघतल त एका होऊन गललया ल ाच होत महणज तयाचा बत माझ घर लट याचा होता मा या घरात होणारी चड चोरी कवळ मा या ग पाचया छदामळ आिण थो ा या चालाखीमळ वाचली होती मी पोलीस सटशनइनसपकटर अशी नाव घतलयामळ व तो घरीच यतो आह महटलयामळ तया घाबरलया आिण पळालया बघा वाचकहोमहणन महटल आज माझा छोटासा घरगती सव पाचा सतकार वहायला हवा िक नको जरी मी वडी बावळट काही न समजणारी असल तरी माझच घर मी वाचवल अस महणताना तसच बरोबर जाऊ द हो सतकाराच काय एवढ पण ा गो ीचा पच तमचया साठी बर का ज बो रवलीचया िननाकड झाल ठा याचया सीमाकड झाल तच कदािचत तमचया घरात स ा होईल तर फ सावधान

_____________________________________________________________________________________________माझ आजोबा ी वा यवलकर या या किवता ऐकतच मी लहानाची मोठी झाल इ जी म य ऑनस िमळवनही याची मराठीची गोडी कधीच कमी झाली याची अशीच एक मला भावलली ही किवता बघा तमहालाही पटतय का अिदती मळ

lsquoमममीrsquo महणोिन कोणी lsquoमममीrsquo महणोिन कोणी आईस हाक मारी मा या मना मराठी ती होय शोककारी श दात सौ य lsquoआईrsquo lsquoमममीrsquoत तच नाही त वड इ जीच सीमाच यास नाही गल जरी िफरगी सोडन दश माझा आई त या िशरी ग तो भार इ जीचा

आई जरी मराठी वदविन lsquoमममीrsquo घई बाळावरी ित या या स कार तोच होई आता इथ lsquoनसरीrsquo lsquoकजीrsquoत बाळ जाई फसव नाव lsquoिकलिबलrsquo ओढन यास नई lsquoथक यrsquo कस महण मी lsquoसॉरीrsquoच हा जमाना आह अजन यथ परक बाड-िबछाना

lsquoबथड हपी ट यrsquo महणताच बाळ आता lsquoमममीrsquoस lsquoजॉयrsquo होई lsquo सगसागrsquo तोच गाता आता िनराजनाची फलवात हाय थ पटन मणब या िवझातच यात अथ कापन कक आता मोठाच बाळ होई कोशात श द lsquoआईrsquo माघार तोच घई रा यात या मराठी कौतक इ जीच िवसराच पज जीण lsquo ॉमीसrsquo अमताच lsquoक-जीrsquoत इ जी या िमळता वश बाळा शाळा नको मराठी लावा तयास टाळा lsquoएिलफट गॉड rsquo होई lsquo ल सगrsquo तोच दई मा या मना मराठी lsquoअ ज टrsquo तच होई

ी वा यवलकर

प ी डॉ काश आमट ा या काशवाटा ा प तकातन घतलला हा उतारा आह ामळ सबिधत लखका या व काशका या कॉपीराईट अिधकाराच उ लघन झाल आह याची मला जाणीव आह पण िह मडळी व याच वशज या

क यामागील माझी भावना समजन घतील अशी माझी आशा आह कारण हा लख मी िस ी कवा अथ ा ीसाठी कलला नसन डॉ आमट ा या कायाची लोकाना क पना यावी हाच ा मागील हत आह िम लद कारकर ____________________________________________________________________________________

या कॉलरा या साथीतील एक सग मना या तळात असा जाऊन बसला आह क तो हटतच नाही एक बाई एका लहान मलाला घऊन आली होती उपचार क यावर सलाईन द यावर त मल जरा सधारल याबरोबर ितन या मलाला आम याकड सोपवल आिण ती लगच िनघन जायला लागली आमचा एक

कायकता ितला हणाला अशी कशी या मलाला सोडन जातस या याजवळ थाब याला पण बर वाटल क जा यावर या बाईन सािगतल कॉलरा या साथीन काल माझा नवरा मला दो ही मलाना लागण झाली हणन याना घऊन इकड िनघाल तर एक मल वाटतच गल याला तसच झाडाखाली ठवन ाला घऊन

आल आता ाला जरा बर आह तोवर जावन याला प न यत इतका क ण सग होता हा आ ही सगळच स झालो कोण कणासाठी रडणार डो यातल पाणीच आटन जाव अशी िह प रि थती अस कसोटीच धीर खचवणार सग खपदा आल पण यामळ इथ कामाची कती गरज आह हही न ान काळात गल पाय माग यायचा नाही ह डो यात प होत यामळ यातनही आ ही एकमका या मदतीन माग काढत गलो टकन रािहलो काम वाढवत गलो

आपल घर

२००१ साली वभव फळणीकर नावा या अकरा वषाचा म य एका दा प यान फार वग या तहन पचवला अगद एका हद गा यात हट या माण तम बसहारा हो तो कसी का सहारा बनो यानी तरा अनाथ मलाना आ ण १३ अनाथ मलीना सहारा दला ह काच घर दल याची राह या खा याचीच नाह तर उ म िश णाची सोय ह आपल घरन कली दरवष मी आ ण माझ कटब अगद आमच ह काच घर अस या सारख ितथ जातो पाऊल टाक या टाक या एक लहान मल हात जोडन नमःकार करत मग पटकन वचार मनात यतो अर अस आप या घर ज हा कणी यत त हा पाथ आ ण मीरा अस हसत

मखान आवभगत करतील ना

कणीह पाहण आल क आपल घर सःथच यवःथापक वजय फळणीकर हसत मखान

ःवागत करतात नवनवीन उपबमाची मा हती दतात नकळत ितथ या मावशी थड पाणी आ ण गरम चहा प यात ठवतात काह णातच आपल घर सग याना आपलस करत फळणीकर आ ण या या प ीन हा पारमािथक उपबम खर तर आपल दख वसर यासाठ या या मलाची उणीव भ न काढ यासाठ दहा वषापव स कला यात याना चड अडचणी हाल-अप ा सोसा या लाग या आ ण अजनह हा खडतर वास स च आह पण कठह खत तबार अप ा नाराजी अ जबात दसत नाह

यथील २६ मलाना ह याच आई-बाबा नसतच शालय आ ण ता ऽक िश ण नाह तर िनरिनराळ कौश य स ा िशकवायची यवःथा करतात यथील औ ोिगक िश ण

किात मलाना सगणक िश ण िशवणकाम ःब न ट ग ऑफसट ट ग ऑ फस

फाईल बनवण िशकवल जात नसतच शालय िश ण नाह तर ा जगात ःवतः या पायावर उभ राहायला िशकवतात एक सजन कत ववान य बन व याच काम ह

फळणीकर दा प य करतात

हा सारा याप जग या यापर न उ म बनव याच काम होत त बढयाच लोका या

आपलक न आ ण मदतीन मदत काय ःव पाची आ ण कशी असावी ाची क पना ौी वजय आप याला दतात पण अ टाहास आमह क वा अप ा ठवत नाह त कडबर

कक प ा दान खार क खोबर ा ह आजवान सागतात

यदा या भट त तर मी चाटच पडलो आता आपल घर म य आजी आजोबा आल आहत

िसहगड पाय यापाशी अजन एक बःतान बसवल आह सौरऊजा छोट शी बाग यात

फळभा या फल एक दभती गाय पारपा रक साधन नसिगक खत योगासन ाथना ह

दवसाच िनयम अगद काटकोर पण पाळल जातात वभवला जस वाढवल असत तस ह पतीप ी ा २६ मलाना वाढवतात या यावर माया करतात सःकार दतात यामळ चकनह मा या िलखाणात क वा कणा याह बोल यात

आपल घरला अनाथाौम कधी सबोधल जात नाह उलट मी हणन क यक

जाणकार आई-बाबानी थोडा वळ तर ितथ जाऊन आपल घर न क पाहाव lsquoितिमरातन तजाकडOtilde ह याची नसती रोजची ाथनाच नाह तर जग याची सक पना आ ण उ श आह नकतच वजय फळणीकरानी एक पःतक दल नाव होत पराजायाकडन वजयाकड वाचल पाना-पानाग णक अगावर काटा आ ण डो यात

पाणी यत world belongs to such people वजय फळणीकर ह एक रणाःथान

आहत

एक सामा जक बािधलक हणन माझ आप याला आवजन सागण आह क

या यासारखी चळवळ खटपट माणस ा जगात आहत या यामळ समाजात एक

स यवःथा आह अशा उपबमाना आ ण माणसाना आपण आप या पर न भरभ न

सहा य कराव त वळ दऊन कवा मलाना िश ण दऊन दल तर उ म आिथक

सहा यास apalagharyahoocom ला ज र भट ा

आप या घरातील घरपणाला बहार यावी आप या आ ण आप या मला या सामा जक

बािधलक या सक पना ःप यात अशी मनात खाऽी बाळगन पढ या वळस प याला

ग यावर आपल घरला न क भट ातथील आजी-आजोबानी आता १६ जणाना राहता यईल अशी गःट हाऊस सस ज कली आह

आपल घर म य आपल ःवागत उ म प तीन होईल ाची फळणीकरा तफ खाऽी असावी फळणीकराचा दर वनी बमाक ००९१-९८५०२२७०७७ ००९१-२५२३२९९ असा आह आपल घराचा चाहता कौःतभ पाठक आ ण प रवार

y~igraveu~v~ibrvbarjfiacute

िच कला- वद पराजप

सौ वसधरा जोशी माउस

एकदा एक उदीर बा पावर सला

पढ मोदक नको हणत रागावन बसला

दवा त ही आहात हण ब ीची दवता

का मला अस मग िनर र ठवता

तम या जवळ बसन मी रािहलो अडाणी

दररोज ऐकतो आर या आिण गाणी

उदरा या शारीन बा पा हसला

माउस हणन उदीर कॉ यटर समोर बसला

एका डो याची आई

एका गावात एक बाई आपलया छो ा मलाबरोबर एका छो ा झोपडीत राहात

होती आपलया मलाला काही कमी पड नय हणन दवसरा एक क न ती काम

करत अस पण या छो ा मलाला मा आपली आई अिजबात आवडत नाही तो

ितचा ितर कार करत असतो कारण ितला एक डोळा नसलयामळ ती भसर दसत

असत आईला तो शाळतही यऊ दत नसतो

एकदा एका काय मासाठी आईला शाळत जाव लागत पण ितला बघन कठ त ड

लपवाव ह मलाला कळत नाही रागाचा एक कटा टाकन तो ितथन पळन जातो

घरी आलयावर तो आईला चड बोलतो कशाला आली होतीस शाळत आता

माझ िम मला िचडवतील मी उ ा शाळत कसा जाऊ तला

एक डोळा का नाही मला त अिजबात आवडत नाहीस वगर

वगर आई काहीही बोलत नाही आपण आईला अ ात ा बोललो

याच मलालाही काही वाटत नाही रागान तो नसता धमसत

असतो आईशी काहीही न बोलता जवतो आिण झोपतो रा ी कधीतरी याला

जाग यत तर आपलया मलाची झोपमोड होऊ नय अशा दबकया आवाजात याची

आई रडत असत पण याचही याला काही वाटत नाही एका डो याचया

आपलया आईचा याला अिधकच ितर कार वाटायला

लागतो या णी तो िनणय घतो िशकन खप मोठ हायच

आिण इथन बाहर पडायच

या माण तो खप अ यास करतो उ िश णासाठी मो ा शहरात यतो

नामवत िव ापीठातन पदवी िमळवतो मो ा कपनीत मो ा ददयावर काम

क लागतो एका सदर मलीशी याच ल होत याला एक मलगा एक मलगी

होत आता याच कटब पण होत कारण ह सदर िच िबघडवणारी एका

डो याची याची आई ितथ नसत तो ितला जवळजवळ िवस न गलला असतो

अितशय सखात असतो

एक दवस याचया घराच दार वाजत दारात एका माणसाबरोबर याची तीच

एका डो याची आई उभी असत ितला बघन याची मलगी घाब न

आत पळन जात तो आधी च ावतो आिण मग वतःला सावरत

ितला हणतो कोण आहस त इथ का आलीस बघ माझी मलगी

तला घाबरली

मी ब तक चक चया प यावर आल अस काहीस पटपटत आई िनघन जात

ितन आपलयाला ओळखल नाही अशा समाधानात () मलगा दार लावन घतो

काही दवसानी माजी िव ाथ समलनासाठी याला याचया शाळतन प यत

परत या गावात जाऊ नय अस वाटत असतानाही तो समलनाला जा याचा

िनणय घतो ऑ फसचया कामासाठी जातोय अस बायकोला खोटच सागतो

समलन पार पडत कठलयातरी अनािमक ओढीन याची पावल याचयाही नकळत

झोपडीकड वळतात दाराला कलप असत शजारची बाई याला ओळखत आिण

एक प दत त प याचया आईच असत तो वाच लागतो मी खप आय य

जगल त याकड आता मी परत कधीही यणार नाही पण त कधीतरी यऊन मला

भटावस अशी माझी खप इचछा आह शाळचया समलनाला त यणार ह कळल

होत पण ितथ यऊन तला भटायच नाही अस मी न ठरवल कारण मला

मािहती आह एका डो याची ही तझी आई तला आवडत नाही मला एकच डोळा

का असही त मला एकदा िवचारल होतस त हा त खपच लहान होतास हणन

मी काही उ र दल नाही पण आज सागत बाळा त लहान

असताना एक अपघात झाला या अपघातात त तझा एक

डोळा गमावलास एका डो यान त सपण आय य कस

जगणार या िवचारान मी हराण झाल आिण माझा एक डोळा तला दला मला

तझा खप अिभमान आह त मला ज बोललास कवा मा याशी जसा वागलास

यासाठी मी त यावर अिजबात रागावलल नाही तझ मा यावर खप म आह

असाच िवचार मी करत कधी काळी मा या भोवती भोवती खळणारा त मला

नहमी आठवतोस

प वाचन मलगा ढसढसा रड लागला जी कवळ

याचयासाठी जगली वतःचा सवात मह वाचा अवयव िजन

याला सहजपण दऊन टाकला ितचयाशी आपण कती िनदयपण वागलो याला

चड पशचा ाप झाला तो आईला मोठमो ान हाका मा लागला पण आता

याचा काय उपयोग होता

मनाच ोक

गणाधीश जो ईश सवा गणाचा | मळारभ आरभ तो िनगणाचा || नम शारदा मळ च वार वाचा | गम पथ आनत या राघवाचा ||१||

सगम अथर- जो गणपती सवर लोकाचा ई र व सवर सदगणानी नटलला आह जो अनािद आह अनत आह जो असखय गणानी य आह व जी शारदा चार वाणीची जननी आह अशा दवतास नमःकार कर या व ौी रामरायाचया मागारन जीवनाची वाटचाल कर या

मना स ना भ पथची जाव | तरी ीहरी पािवजतो वभाव || जनी न त सव सोडनी ाव | जनी व त सव भाव कराव ||२||

सगम अथर- ह सजजन मना त परम राच ःमरण िनतय ठऊन भ ीन वयवहार कर तयामळ तला सहजच ौीकण सनन होतील कपा करतील कारण तो तयाचा ःवभावच आह माऽ त सजजन लोकाना ज आवडत नाही िनदनीय चकीच वाटत तस वाग नको व लोकादरास पाऽ होणार वदनीय अस

आचरण ठव भि पथ महणतात तो हाच

भात मनी राम चतीत जावा | पढ वखरी राम आध वदावा || सदाचार हा थोर सोड नय तो | जन तोची तो मानवी ध य होतो ||३||

सगम अथर- ातःकाळी उठलयावर थमतः ौीरामाच दवाच ःमरण कराव नतर वखरीन महणज तोडान मोठयान lsquoरामrsquo नाम घयाव हा सदाचार नहमी पाळावा सोड नय असा सदाचारान राहणाराच

मनय गौरवास पाऽ होतो धनय होतो

मना वासना द कामा न य र | मना सवथा पापब ी नको र || मना धमता नीती सोड नको हो | मना अतरी सार िवचार राहो ||४||

सगम अथर- र मना द इचछा मळीच उपयोगाची नाही पापी िवचार स ा मळीच अस नय धमारन व नीतीन वागण सोड नको मना हा ौ िवचार अतःकरणात जपन ठव

मना पापसक प सोडनी ावा | मना स यसक प जीव धरावा || मना क पना त नको वीषयाची | िवकार घड हो जन सव ची ची ||५||

सगम अथर- मना कधीही पापसकलप मनात यऊ दऊ नयत नहमी मनात सतयसकलप जागवावत मोह

पाडणाढया वःत व िवचार याची कलपनाही कर नय पापसकलप पापब ी व िवषय-िवकार यामळ लोकात समाजात आपली छीथ होत उपहास होतो महणन नहमी सतयसकलप करावत

hhbrvbarbrvbarbrvbarbrvbarkkparaparaacircacirckkbrvbarbrvbar ==acircacircllparapara ffparapara

कोबी वड सौ काचन मिनष काबळी

सािह य- १वाटी कीसलला कोबी २ वा ा िभजलली चणा डाळ १ इच आल ३-४ लसण पाक या १चमचा हळद िजर ३-४ िह िमर या को थबीर १२ चमचा ओवा मीठ तळ यासाठी तल इ यादी कती- थम कोबी कीसन यातल पाणी काढन टाकाव नतर चणा डाळ आल लसण िजर िमरची एक थोड जाडसर वाटाव त वाटण एका बाउल म य काढन यात कीसलला कोबी मीठ हळद ओवा को थबीर घालन एक कराव व याच छोट छोट गोल वड तळ हातावर थापन तला म य खरपस तळाव सॉस क वा खोब या या चटणीसह खा यास ाव_____________________________________________________________

फल - िबि कटापासन बनवलली चॉकलट सौ शीतल सतीश हा सािह य- १२५ म म का (बटर) २५० म मकिवटीज डायज टीव (McVities Digestive) िबि कट ४ टबल पन कीसलला नारळ ४ टबल पन कोको पावडर ४ टबल पन मध सका मवा आवडीनसार बनिव याची प त १ एका िपशवीम य कवा भा ाम य िबि कट घवन याचा चरा करावा २ एका भा ात म का घवन तो िवतळवा ३ यात िबि कटाचा चरा िखसलला नारळ कोको पावडर मध व सका मवा घाला ४ वरील िम ण एका पसरट भा ाम य ओताव ५ याच छोट लाड वळाव ६ वळलल चॉकलट लाड आवडीनसार कोको पावडर कीसलला नारळ कवा स या म ान सजवाव _________________________________________________________________________

बालशाही सौ शलजा जगदीश िशद

सािह य- २ १२ कप (५०० म) मदा ३४ कप तप (िवतळवन थड कलल) दही १२ कप १२ चमचा ब कग सोडा २ १२ कप साखर तप तळ यासाठी कती- म ाम य ब कग पावडर दही आिण तप घालन घ मळाव साधारण एक तास झाकन ठवाव ३ इचाच समान गोळ क न हल या हातान दाबन ख ा बनवावा तळ यासाठी कढईम य तप गरम कराव गरम झा यानतर गोळ मद आचवर तळन यावत एक दोन वळा पालटन लाल रग आ यानतर बाहर काढन ताटाम य ठवावी साखरम य साखर िभजल एवढ पाणी घालन गोळी पाक बनवावा गस बद क न पाकात तळलली बलीशाही घालावी चार त पाच िमिनट बालशाही पाकम य ठऊन नतर िचम ा या सहा यान बाहर काढन थड करावी थड झा यानतर हवाबद ड यात भ न ठवावी िह बालशाही आठ त दहा दवस टकत टीप- गोळीपाक तयार झाला की नाही ह पाह यासाठी एका बशीम य पाणी घऊन एक थब पाक घालन बघावा गोळी बशी या तळाशी तयार झा यास गस बद करावा

आ दती मळ शवची भाजी सािहतय- २५० ाम जाडी कडक ितखट शव ३मोठ काद जाड िचरलल ७-८ लसण पाक या

छोटा आ याचा तकडा एक छोटा चमचा धन िजर सक खोबर छोटातकडा २-३लवगा ४-५ िमर २-३ वलची सक लाल िमरची ४-५ दालिचनी तकडा थोड तल एवर ट गरम मसाला १छोटा चमचा मीठ चवीनसार कती- तर साठी कादा लसण आल आिण बाक सव मसा याच समान थो ा तलावर चागल परतन याव नतर गार क न थोडस पाणी टाकन िम सर मधन एकदम बारीक वाटन याव १ छोटा चमचा तल तापवन यात ती प ट आिण गरम मसाला )चवी माण (घालन तल सटपयत परतवन यावी नतर यात गरम पाणी घालन पातळ तर सारख कराव ती तर उकळवन यावी एकदम शवटी मीठ घालाव तर थोडी पातळच आस ावी जवायला याय या वळी गरम करताना यात शव टाकन परत उकळाव या बरोबर क ा कादा िलब छान लागत ही तर िमसळीसाठी पण वापरता यत

क या कवा उपज पोह

सािह य-१वाटी तकडा तादळ ( ोकन राइस) frac12 वाटी शगदाण frac12 वाटी चणाडाळ कडीप ा िहर ा िमर या िजर फोडणी साठीndashतल मोहोरी िहग हळद ितखट िजर कडीप ा मीठ चवीनसार कती- तादळ लालसर भाजन याव गार झा यावर िभजवन ठवावत डाळ दाण पण िभजवन ठवावत दो ही ४ -५ तास िभजवाव क या करावया या वळी थम तादळ उपसन ठवाव तल तापवन फोडणी क न यावी यात तादळ घालन छान परतावत तादळ परतत असताना डाळ आिण दाण िजर िमर या कडीप ा मीठ आिण थोड पाणी घालन िम सर मधन बारीक क न याव तादळ परतन झाल क िम सर मधल वाटण यात घालन नीट एक क न याव मग बारीक आचवर झाकण ठऊन क या होऊ ा ा मधन मधन हलवाव वाटल तर थो ा पा याचा िशपका ावा मोकळ झालल वाटल क गस बद करावा कोिथबीर घालन खायला याव याबरोबर दही कवा िलबाच उपासाच लोणच आिण क ा कादा छान लागतो तादळ डाळ आिण दाण ा मळ क या हा पदाथ पण अ होतो

ई-िवशषाक ऋणानबध सपधच उ र-

सपधसाठी ि िच छऽपती िशवाजी महाराज ितभाताई पाट ल रामदास ःवामी प डत भीमसन जोशी िसधताई सपकाळ पाडरग सदािशव सान (सान ग जी) डॉ बाबासाहब आबडकर िनळ फल

लता मगशकर शकर महादवन

ःमता पाट ल सी ड दशमख

लोकमा य टळक ध डराज गो वद फाळक (दादासाहब फाळक) जयत नारळ कर झह र खान

प ल दशपाड मधर भाडारकर ान र म ाबाई िनव ीनाथ सोपानदव ौयस तळपद

नाना पाटकर आशतोष गोवार कर डॉ काश आमट मदा कनी आमट हमत करकर ःवात यवीर सावरकर वजया महता

सिचन तडलकर डबजी झगराजी जानोरकर (गाडगबाबा) मोहन आगाश माधर द त व ठल कामत दिलप वगसरकर वण वामन िशरवाडकर (कसमामज) ज बार पटल सोनाली कळकण रामचि नरहर िचतळकर (सी रामचि) ा मध दडवत सा वऽीबाई फल आ ण

सिचन पळगावकर अशोक सराफ महा मा योितबा फल

महश कोठार सयाजी िशद नरि दाभोळकर शाताराम राजाराम वणकि ( ह शाताराम) सनील गावसकर अतल कळकण इतर छायािच गणशो सव एस ट महामडळाच िच ह शतकर कःती गढ पाडवा गट व ऑफ इ डया आषाढ एकादशी रायगड

क कण र व मबईचा ड बवाला नागपचमी

हता मा चौक पाट मबईकर वट पो णमा

सपधचा िनकाल

थम पा रतोिषक- सतोष साळक

ि तीय पा रतोिषक- शरय परब

ततीय पा रतोिषक- मज मळजकर

_______________________________________________________________

आपला अिभ ाय ज र कळवावा आमचा प ा- Emarathiklgmailcom

-----------------------------------------------------------------------------------------

अिमत शलार

चारो या

बागतल िहरव गवत कती छान दसायच

हल या या वा यान दखील त सहजच झकायच

फ िम ही नाहीस आहस तरी कोण त खरा माझीच मा या एकटपणाशी ओळख क न दणारा

कती िविच आह नाही

आपल ओळख नसताना भटण आिण चागली ओळख झा यावर अस एकमकाना सोडन जाण

खप वाटत कधी कधी न ान आय य स कराव आिण आय या या वाटचालीत असच तलाही प हा भटाव

अिमत शलार आशची कनार

सयर दमला आभाळही दमल हळच जाऊन मग दोघही ि ितजावरती टकल स यान मग मा आपल जाळ टाकल सागराला आली भरती स रग उधळीत रवी बसला या या ललाटी

सथ वा याची झळक मद करी मा या मना धद उ ताहाच वार िभनल तनात दाटन आ या उ मदी या लाटा मनात

डोळ होत आससलल कना याव न यणा या पावलासाठी

पदोपदी साथ दणा या मा या सखीसाठी

नतर

सयर झोपला आभाळही टकल आससलल डोळ िनराशन िमटल वाट फटल ितकड चाल लागलत कधी पायाखालची वाळ तडवत तर कधी मनातील अशा िचरडत

जग बदलल मीही बदललो सकट आलीत गलीत पण त काही नाही आलीस

रोज शोधतो मी या कनारी माझी लाडक कनार सोडन गली होती मज ती याच मगजळा या कनारी

Aœmt xelar

6r Asav Maaz 0k 6r Asav Maaz 0k 7o3s p` sudr sureqGaayle jal Tyat pemace gItMaa`se AstIl 0eKyace ptIk ij4e Asel srSvtIca vaswrvel l(mI sOQyaca 6asAsel Jyaca Xvrala AwImansvR jg krel Tyaca sNman JyaCya tejane hvecI hol iwtIne tI Mh`el 2av maZya devaij4e qetIl suq-duq lpDavhol wedwav duraVyaca paDav JyaCya xattene lajel punmcI rjnIp` xOd+pane 6abrel sultan gznIJyaCya sug2ane traI hol pvnVyaPtIne wawavel he ivxal ggn Asavet Aa baba Asavet wa bih`p` sobt hvI jNmajNmacI karwarIn6r Asav Maaz 0k 7o3s p` sudr sureq

0k

7o3s p` sudr sureq Gaayle jal Tyat pemace gIt Maa`se AstIl 0eKyace ptIk

ij4e Asel srSvtIca vas wrvel l(mI sOQyaca 6as Asel Jyaca Xvrala AwIman svR jg krel Tyaca sNman

JyaCya tejane hvecI hol hva iwtIne tI Mh`el 2av maZya deva

duq lpDav hol wedwav duraVyaca paDav

JyaCya xattene lajel punmcI rjnI p` xOd+pane 6abrel sultan gznI JyaCya sug2ane traI hol pvn VyaPtIne wawavel he ivxal ggn

Aa baba Asavet wa bih` p` sobt hvI jNmajNmacI karwarIn

7o3s p` sudr sureq

िनदकाच घर रिववारी सकाळी कफ नरानी मधय मी आिण क ा बसलो होतो झकास िखमा पाव खाउन झालयावर वाफाळलला मसाला इराणी चहा समोर होता क ाची बायको मलाना घउन तयाच घर सोडन विडलाचया शसत बगलयावर रहायला गली होती मला मळीच आ यर वाटल नवहत मी क ाला महणालो कोिकळही काळी अन कावळाही काळा िशवाय कोिकळ आपल अड कावळयाचया घर ात टाकन तयाचया कडन उबवन घत पण तरीही सगळया

जगाला कोिकळ आवडत कारण ितचा समधर मजळ आवाज गाढव िकती मन लावन महनत करत पण तरी तयाचया कपाळी मखरपणाचा िश ा आिण खाणयासाठी उिकरड फकण असत कारण तयाच त ककर शश रकण गली २५ वष मी तला ह समजावतो आह िक राजा जरा कमी कड बोल पण तझया बोडकयात काही ही गो घसत नाही बिफकीरपण तो महणाला एक ल यात घ

ाधधासाठी कावळाच लागतो आिण दट पी लोकाच ा मी करणारच मी कणाचया बापाच खात नाही तयानी सवभावानसार मला ग प कल पनहा एकदा माझया ल यात आल िक ाला समजावताना कपाळमो य करन घणयात अथर नाही तयापकषा गरम चहावर कॉनस ट करण जासत िहताच आह िनळकठ शाताराम जगताप मी जवळपास दहा वषाचा असताना माझया वगारत आिण शजारचया िबिलडग मधय आला एकदरीत माझया आयषयात आला वडील साध सरळ खर गाधीवादी सरकारी खादी भाडार मधय मनजर तयाची आई फार मळ आिण सगरण तयाला एक मोठी बिहण आिण मोठा भाउ होता क ा महणज शडफळ थोडकयात महणज एक स य पिरवार क ा शाळत वषारचया मधय दसऱयाचया नवरा ी दरमयान दाखल झाला होता आमचया शाळत सरानी समजल काय कवा कणाला काही िवचारायच आह काय - अस िवचारणयाची प त होती अशा ाची उ र ही एखा ा अिलिखत िनयमा माण ठरलली मशः हो आिण नाही अशी होती थोडकयात काय तर ग पा बसा वगारत जमल तस िशका नाहीतर मग िशकवणी लावा क ा वगारत आला आिण जण काही वगारला एक नवीन चतनय आल चारद रामराव कड आमहाला इितहास िशकवायच तयािदवशी त अफझलखानाचा वध हा धडा िशकवीत होत मल तनमयतनी ऐकत होती कारण िशवाजी खानाला कधी मारणार ाची उतसकता होती सर सागत होत खानानी िशवाजी राजाची मान बगलत दाबली आिण लगच महाराजानी उज ा हातानी िबचवा तयाचा पोटात खपसला आिण वाघ नखानी तयाचा कोथळा बाहर काढला मग इतर तपशील सागन झालयावर सरानी िवचारल कोणाला काही िवचारायच आह काय आिण

अहो आ यरम क ान हाथ वर कला तयान िवचारल महाराज मान दाबली जाणयाची वाट का बर बघत बसल तयानी तर खानाला मारायलाच गडावर बोलािवल होतrdquo कड सर एकदम गागरन गल त महणाल वा र िव ान तच साग मग क ा महणाला मला वाटत राजानी शािमयानयात पाउल टाकलयावर खानाला िमठी मारणयाच स ग करन सरळ िबचवा तयाचया पोटात खपसला काही वाट बीट नाही बिघतली सर महणाल अर

यानबा तझ जञान तझयाजवळ ठव अस काही परीकषत िलिहशील तर नापास करील तया नतरचया इितहासाचया तासाला सरतची लट हा धडा िशकवला आिण क ानी पिहली छडी खालली सवयी

माण क ा तवहा महणाला होता महाराजानी सरत लटली ह कस काय बरोबर होत ितथलया

लोकासाठी तर त दरोडखोर होत िशवाजी महाराजाचया कतीवर साकषात महारा ात टीका मासतरानी तयाचया थोबाडीत एक दउन तयाला वगारबाहर घालिवल तयानतर कड सर जवळ-जवळ

तयक तासाला तयाला वगारबाहर ठिवत तया बाहर ठवणया माग कदािचत सवतः च जञान लपवणयाचा हत असावा अस आता वाटत प ल दशपाड एक िठकाणी महणतात शाळत मसताराना थम नाव कोण दत ह पिहलया ओिवची किवय ी कोण ह शोधणया इतकच कठीण आह पण आमचया शाळतलया सवर िशकषकाना टोपण नाव दणयाचा मान एकमव िव ाथयारचा होता िनळकठ जगताप ाचा दोन एक वषारतच तयान सवर िशकषकाना टोपण नाव िदली होती चा रा कड चा तयानी डकराचा कल होत पाढर कस कस अिण पाढरी िमिशवालया काळयाक ठाकर सराना िनगिटव ल जोशी बाईना गजगािमनी एक पाय आखड असललया सावरकर सराना तमर लग बारीक असललया रहाट बाईना सका बोिमबलrdquo आखड नाक वालया शड बाईना शपरणखा गिणताच घार मासतर तघलक तर िहदीच हमीद खान महणज चगझ खान ा असलया उप ापामळ क ा सगळया मलाचया गळयातील ताईत होता तयाचया कडन काही तरी गमतीदार ऐकायला िमळल महणन मल सतत तयाला गराडा घालन असत मल तयाला वचकन ही असत कारण हा शबदानी कोणाचा कोथळा कधी काढील ाचा काही नम नवहता माझयालखी क ा हशार िव ाथ होता पिहलया पाचात यत नवहता तिरही आिण पािहलया पाचात यत नवहता ाच मखय कारण महणज तयाच हसताकषर आमहाला िहदी िशकवणार हमीद खान सर महणायच ldquoबोडारचया परीकषत तला सवतःचा पपर सवतः तपासावा लागल अर जर चकन-माकन डॉकटर

झालास तर कमपौनडरला कवा किमसटला दखील तझ अकषर कळणार नाही महणज मग पशट खलास आप िलख खदा बाच कठला इि लशचया सरानी हातावर मारन अकषर सधरवणयाचा असफल य कला तवहा क ाच उ र होत सर मला मारणयानी जर अकषर सधारत असल तर मला दहा हजार वळा माराrdquo हसताकषर खराब

असलयामळ तयाला कमी माकसर पडत गिणताचया पपर मधय मधलया सट स गाळतो महणन माकसर कमी मी जर कधी महणालो िक क ा जर अकषर सधारशील तर लका पिहलया तीन मधय यशील तयाच उ र अस माकसर आिण जञानाचा काय सबध मला कठ मोठ झालयावर पसतक िलहायच आह आिण जर िलहाव लागल तर मी टायिपग िशकन वाढतया वया बरोबर तयाची अ ल ही वाढत होती पण ती वाढ िवधवनसकत कड जात होती तयाच वाचन भरपर होत तयामळ तो तयाचया वयाचया मानानी फारच वरचया लवल वरच बोलायचा तयक िवषयातील बारीक-सारीक दोष तयाला नमक िदसत होत इि लश ब ल तो महणाला होता- इ जी िवषयात नापास होणाऱयाची सखया जासत असणयाचा कारण आह ा भाषतील बाराखडी अर एच मधय ह नाही आिण डबलय मधय व नाही परत सी पासन कधी स तर कधी क आिण जी पासन कधी ग तर कधी ज मल ग धळणार नाहीतrdquo िहदी ब ल महणायचा दरदशरनची िहदी आिण िसनमातली िहदी ात िकती फरक आह दरदशरनची िहदी ससकतो व आह तर िसनमातली िहदी उद धभाव आह आिण आपण जी िहदी बोलतो तीच दरदशरन वर का बोलत नाही मराठी ब ल ही तयाच मत एकदम वगळ होत तो महणायचा पणया-मबईचया लोकानी मराठी भाषची मजा खराब कली आह खाणया- िपणयाचया

ाखया बदलतात आह चहा िपणार काय चया ऐवजी चहा घणार का िवचारतात चहा घउन काय करायच यायाचाच ना तसच ldquoनवहताrdquo ह श आिण ldquoवहताrdquo ह अशधद भाषा िह शधद कवा अशधद नसत गावाकडील लोक जी भाषा बोलतात ती शहरातील भाष पकषा वगळी बोली असत ती अशधद नसत जञान राची मराठी िशवाजी राजाची आिण आजकालचया सससकत लोकाची भाषा एक असली तरी बोली वगळी आह आजचया लोकाचया नजरत ह लोक गावडळ ठरतील

गणशोतसवात आमचया लहानपणी खर-खर सासकितक कायर म होत असत कीतरन ाखयान भजन जादच योग नकला सगीत- सधया अस िविवध कायर म होत अशया कायर मातन बरीच करमणक आिण जञान आपसकच िमळत अस एकदा रामायणावर एक कीतरन होत आमही तवहा १३-१४ वषारच अस चागल दोन तास कीतरन झालयावर क ानी कीतरनकार बवाना काही िवचारल -सीता सगळ मोह आिण राजशाही आयषय सोडन आपणहन रामा बरोबर वनवासाला गली होती मग ती सोनयाचया हिरणाचा ह का धरील ितला काय मािहत नवहत िक सोनयाच हरीण नसत काय रामालाही मािहत नवहत िक सोनयाच हरीण नसत त राम तर फार बलवान होता मग तयानी बालीला लपन का बर मारल तो अधमर नवहता कायrdquo रावणाच वडील ा ण होत मग रावणाला मारलयान रामाचया हातन ा ण हतयच पातक घडल की नाहीrdquo रामान सीतला अ ी परीकषा ायला लावली हा ितचयावर सशय असलयामळ काय एका धोबयाचया बोलणयावर सीतचा तयाग कला ह कस काय बरोबर ा सवर गो ी ल यात घतलयावर रामाला दव कस महणाव ाचया सरब ीन बवा अगदी सदर झाल सवर लोकासमोर तयाची फिजती झाली नवह अपमानच झाला आयोजकानी क ाला बाजला घवन चागल झापल पनहा ाखयातयाला कधीही िवचारायच नाही ाची तबी िदली वयाबरोबर तयाचा हा आ सताळ पण वाढत होता तयानतरचया एका वष महाभारतावर एका चागलया PhD माणसाच ाखयान झाल आयोजकानी आधीच क ाचया मसकया दाबन ठवलयामळ लोकासमोर ाखयातयाची फिजती नाही झाली पण तरीही क ानी तयाला गाडी जवळ गाठलच आिण ाची सरब ी सर कली कसानी वासदव आिण दवकीला एका कोठडीत नसत ठवल तर कषण-जनम कसा झाला असता कषण जर शर-वीर दव होता तर ारका सोडन का पळाला जर महाभारत इितहास आह तर सवर पाडवाच व अनय महारथ च जनम अनस गक का बर जर ासा पासन िनयोग पधधतीन धतरा पाड आिण िवदर ाचा जनम होव शकतो तर कतीलाही िनयोग पधधतीन पाडवाचा जनम घडिवता आला असता सयर अन वायची काय गरज होती एका माणसाला कदािचत अनक बायकापासन १०० मल होतील पण एका गाधारीला शभर प कस महाभारतात रामाचा उललख नाही आिण उगीच हनमानाला का बर घसवल कषण य ात खोट का बर वागला कणर दशाषन आिण दय धन ाचा मतय अनितक नवहता जय थाला कपट करन का

मारल ldquoहिसतनापरच रकषण करणयासाठी पाडवाना मारण जररी होत मग भीषमानी पाडवाना का बर नाही मारल अश िवचारताना सरसवती तयाचया िजभवर थमान घालत अस तयाचया चहऱयावर एक िवलकषण झळाळी यत अस तयाचया अशया शबदाचया माऱया समोर भलया- भलयाची बोबडी वळन जात अस असाच एकदा गणशोतसवात शोल बिघतला मी आमचया प मधय शोल एकसपटर

होतो क ान िवचारल िक शोलत सगळयात किवलवाण करकटर कठल मी महणालो िक आधळा रहमान चाचा कारण तयाचया तरण मलाला गबबरनी मारल घाट महणाला ठाकर कारण तयाच हाथ कापल गबबरन आिण एकजण महणाला िक राधा(जया भादरी) कारण ितच म दोन वळला उधवसत झाल क ाच उ र होत ा सवानी काही न काही चक कली होती पण ठाकरचया नोकराची काय चक होती तयाला ठाकरच सगळ काही बघाव लागायच मला सागा सकाळी-सकाळी ठाकरच ldquoधवनrdquo कोण दत होत कठलयाही िवषयावर अस मौिलक ितपादन करणयात तयाची हातोटी होती क ानी दहावी आिण बारावी साठी अकषर बरच सधारल कारण आता भिवषयाचा होता बारावीला मी आिण तो एकाच वगारत होतो तयाची मोठी बहीण उषा (ती तयाचया पकषा चागल १० वषर मोठी होती) डॉकटर होती अन मोठा भाउ सदािशव इिजिनयर होता (तो पण क ा पकषा ७ वष मोठा होता) तो तवहा बगलोरला नोकरी करीत अस क ाला कलास टसट मधय पकीचया पकी माकसर िमळत तयामळ तयाचया इिजिनयर होणयाबाबत कणालाच शका नवहती बारावीचा िनकाल आला

आिण अघटीत घडल क ाला गिणत आिण किमस ी मधय १०० पकी तयकी ९७ माकसर िमळाल पण िफिजकस मधय फ ५० तयाच महणण होत िक ह फ एका पपरच माकसर आह तयाचया विडलानी खप धाव-पळ कली पण यश नाही आल क ाचा इिजिनय रगचा वश हकला तयाचया सवभावामळ तयाचया ओळखीतलया सवर लोकानी तयाची यथ हजामत कली जण काही सवर जण ाच कषणाची वाट पाहत होत िक कशी ाची मजोरी िजरवायची काही िदवस क ा पणरपण उधवसत होता तयाचया भावानी सािगतल िक त खाजगी कॉलजातन इजीिनया रग िशक पण क ा महणाला मी सवतःचया बळावर िशकन मला कब ाची गरज नाही इिजिनयर नाही झालो तर काही आयषय सपत नाही मी माझा साभाळन घईल काळजी कर नका मी इजीिनया रगला आलो आिण क ा Bscला गला तयाचया ब ीचया िहशोबानी Bsc तयाचयासाठी हाताचा मळ होत तयामळ तयाला अवातर वाचनासाठी फार वळ िमळत होता तयाच सामानय जञान असामानय होत होत आिण ा जञानामळ (हा ाला दिनयादारी महणत अस) तयाची इतर लोकाब ल त अितसामानय आहत अशी समजत झाली आमचया िबलड ग मधलया आिण आळीतलया तयक िव ाथयारला तो सकॉलर महणत अस आिण ाला समानाथ शबद पढतमखर आह अस ठासन सागत अस तयाचया लखी एक तो सोडला तर आमहाला दिनयादारी कळतच नवहती आमही कॉलजात िशकत असताना चार फार महतवाचया दशावर दरोगामी पिरणाम करणाऱया घटना घडलया पिहली बोफोसर ाचार करण जयात ख पत धान राजीव गाध वर लाच खालयाचा आरोप दसरी शाहबानो करण की जयात ससदनी स ीम कोटरचा नयाय-िनवडा बदलला ितसरी महणज बाबरी मिसजदच टाळ उघडन िशलानयास करणयाची परवानगी िदली आिण भरीस भर महणन िक काय मडळ किमशनचया िशफारसी मजर कलया आमहाला ा सगळया गो शी घण-दण नवहत आमचा अ यास आमची वाट लावायला पर होता तवहा क ा आमहाला महणाला होता साल हो तमच मजा करणयाच िदवस सपल ाचार आता िश ाचार होणार तमचया पसतकातलया चागलया-वाईटचया कलपना बदलन टाका ा दशात जाती-धमारचया नावावर फट पडणार पढ ा भावचा मलगा माझया मलाबरोबर एडिमशन साठी भाडणार आिण मसलमानाची दाढी करवाळत सरकारच हात िझजणार पण तमही सकॉलर लोक ा गो ी पसतकात िशकवलया जात नाहीत मग तमहाला कशया कळणार िव ापीठातलया तयक वाद-िववाद सपधत तो िहरीरीन भाग घत अस बरच वळा िजकत ही अस दरदशरन वर ि झ टाइम नावाचा कायर म होत अस तयात ही तयान भाग घतला होता आिण दसर बकषीस िमळिवल होत पण तयाचा अित बोलाणयाचया सवयी पाई लोक तयाचयापासन दर राहत असत

क ाचया तडाखयातन मली दखील सटत नसत ी-म ी ा िवषयावर एकदा वाद सर होता क ा मल ना उ शन महणाला -तमहाला सवतः बदी बनन राहायला आवडत एकीकड परष dominate करतात महणन ब बलता आिण साथीदार मा dominating िनवडता मला सागा तमचयापकी िकती मली सवतः पकषा कमी िशकललया सवतःपकषा कमी पगार वालया घरची जवाबदारी असललया मलाशी ल

करायला तयार आहात अर परष जर सगळयाच बाबतीत तमचया पकषा वरचढ असल तर तो dominate करणारच तमहाला बस मधय जागा िदली नाही तर ी-दािकषणय सपलयाचया ब बा मारता फशनचया नावाखाली सवतः तग कपड घालता आिण comment करणाऱयाला चीप िनलर महणता तग कपड आमही बघाव महणन घालता ना मग लाजता कशाला तमहाला जर तोकड कपड घालायच आहत तर मग मवालयापासन सव-रकषणासाठी जडो कराट िशका आिण कणखर बना पण नाही उनहात गलयात तर काळया होणार आिण ल ाचया बाजारातला भाव कमी होणार महणन मग खळ िह नको अमिरकत िशकणाऱया मलानी इ जीत िश ा िदलया तर चालतात पण आमही आमचया दशात आमचया रा भाषत िश ा िदलया तर वर आमही अससकत िनलर दशी भाषतलया िश ा

इ जी पकषा जासत strong वाटतात हा काय आमचा दोष आह दट पी धोरण सोडा खबीर वहा आिण मगच परषाचया नावानी शख करा अर वािघणी सारखया वहा सवतः चया िपललाना सवतः खाउ घाला मग बघा कोण परष तमहाला dominate करतो त उगाच पटला चन आह महणज काय उ यानी मताणार िक काय अशया वळला क ा आपल नीळकठ जगताप ह नाव साथर करीत अस तयाचया कठा तन तयक शबद जण काही िनळा होवन बाहर पडन जगाला ताप दत अस १९-२० वषारचया वयात तयक मलाचया मनात मल ब ल एक सो ट कॉनरर असतो आमचया काळी बऱयाच नशीबवान मलाना गलर स ही होतया (आजकाल सगळयाचया असतात आिण नसलया तर आजकाल तमहाला तयातल समजतात असो) पण क ाचया अघोरी जीभमळ तयाचया वाऱयालाही कणी मलगी उभी रहात नस आता आमचा ीरग कदम एका जरा सावळया खातय-िपतया घरचया तिमळ मलीचया मात पडलयाबरोबर हा तयाला महणाल होता ही िहड बा तला कशी काय आवडली र कवी मनाचया रव गोडबोलला तला लका ह कोबीच फल गलाबाच कस काय वाटल आिण चषमवालया मोद दशपाडला िह समन नाही र फलन आह अशया अनक अनावशयक िपका टाकीत अस तयामळ बरच पिरवार वाल मल तयाचया आिण मग महणन आमचया सारखया अकला िवथ कला मलाचया दर राह लागल आमहाला ाची खत वाटत अस पण हा प ा महणायचा अर ा वयात सगळयाच मली छान वाटतात खास करन तमचया सारखया सकॉलर इिजिनयर लोकाना तमचया कॉलजात सदर मली नसतात जी िमळल ितला तमही पटवता मग ितचा सवभाव छान आह ती फार समजदार आह ती नौकरी करणार महणज मग सटनडडर ऑफ िलिवग वाढणार वगर सारख िहशोब माडता आिण शवटी आयषयाचया मधयावर लोकाचया सदर बायका बघन कोरड उसास टाकता आिण ा मलीही हशार तयाना िदसायला जरा बरा मलगा िदसला िक ा तयाला हळच चढवतात मग तमचा इगो चा पतग उच उडलयावर तमही अलगद फसता तयाना एक चागला कमावता नवरा फकटात िमळतो आिण घरच िह खशrdquo मली काय कवा चाळीशीचया बायका काय हा एखादा कषणीय सथळ िदसल की नाथा कामत सारखा लगच (पण खवचट) कॉमट करायचा एखा ा चाळीशीतलया बाईला खडहर बता रह ह इमारत बलद थी कवा ा ठाणाचा कटपीस कसा असल १४-१५ वषारची मलगी असली तरसावधान बाधकाम सर आह ा आिण असलया बोलणयामळ क ा फारच िसधद (क िसधध) होता कॉलजच त मतरलल िदवस पख लावन उडन गल आिण आता पढ काय हा य य क ा समोर उभा ठाकला तयानी IAS ची तयारी सर कली मी तवहा तयाला महणालो ldquoतला जर तझया त डावर ताबा नाही िमळवता आला तर मा नोकरीत तला फार ास होईलrdquo पण तयानी उलट मीच जर बॉस असलो तर माझयवर कोण वरताण होईल आिण नोकरीत आपण आपला काम चोख कल िक कोण कशाला माझया आड यणार आह अस महणन नहमी माण मला झटकन िदल मरी मग िक एकिह टाग हा तयाचा सथायी सवभाव झाला होता बरच वळला मला पडायचा िक आपलया घरच लोक आपण इिजिनय रग िशकत असनही आपलयाला नको इतक जञानामत पाजत असतात पण क ाचया घरच ाला काहीच कस नाही समाजावत नशीब दसयादा क ाचया आड आल तयाचया विडलाचा एक वाहतक अपघातात मतय झाला आधीच भावाची मदत नाकारलयामळ तयाला ताबडतोब पोटा-पाणयाचया उ ोगाला लागण जररी होत तयात वाचन भरपर असलयामळ तयानी प कार होणयाच ठरिवल तयाच मखय कारण तयानी सािगतल पपर मधय काम कलयावर मला सतय िलिहणयाची मभा असल परत ितथ मला बढतया िह लवकर िमळतील आिण एकदा मी ८-१० वषारत सपादक झालो िक मग मी माझी मत जनत समोर माडन जन जागरणाच काम करीन मी जवहा तयाला िवचारल िक ा नोकरीत अस िकती पस िमळतील तवहा तो महणाला

माझया परत िमळतील आई साठी बाबाची पनशन आह मी िवचारल आिण उ ा मल-बाळ होतील तयाच काय तो उ रला पत कपत तो कय धन सचय पत सपत तो कय धन सचय मी नहमी माण माघार घतली प कार झालयावर तो अगदी चौफर िलह लागला तयक िवषयावर आपली परखड मत माड लागला तयाची गती िह चागली होती अगदी तीन-चार वषारत तो चीफ िरपोटरर झाला होता पण ा वाटवर तो श िनमारण करत होता शहरातील भखड मािफया काळा बाजार करणार ापारी गड-मवाली अस अनक श िनमारण झाल होत आधी तयाला दम दणयात आला होता पण तो बधत नवहता मग तयाला िपटणयात आल तवहाही तो महणाला होता अर महातमा गाधीनाही आि कत मारल होत महणन काय तयानी लढा थाबवला ा सगळया धम ीत तयाचया पपरचया मारवाडी मालकाची मलगी िसमता का कोण जाण पण तयाचया मात पडली ती घरची ीमत होती तयामळ ी मधलया ािलटी बघा ा अस ितच मत होत ितन कदािचत असा स ा रोक-ठोक माणस आधी न बिघतलयामळ ती तयाचयावर भाळली होती ाला िह ती आवडली होती ानी महण ितला सािगतल होत की जर आपल ल झाल तर तला माझया घरी राहाव लागल मी घर-जावई होणार नाही तयानी ितला पणर कलपना िदली होती पण ती ाचयासारखीच खमकी होती आिण पढ-माग बापाची सगळी इसटट ितचीच होती ितच वडील पण ा ल ासाठी तयार नवहत एकतर ीमत मालक-मधयमवग य प कार हा भद परत मराठी-मारवाडी हा दसरा भद बर तीच वडील ाला नोकरीतन काढ शकत नवहत कारण तयाच काम अतय म होत आिण तयाचया िचमट आिण गालग ा सदरामळ पपरची िवि ही छान होती एक िदवस िसमतानी आतमहतयचा य कला तवहा ितच वडील जबरदसतीचा रामराम महणन तयार झाल ल ानतर दोन वषारत तयाला जळ झाल एक मलगा एक मलगी माधव-मिजरी आता क ा सब-एिडटर झाला होता तवह ात एका िति त राजकीय घराणयात एक सशयासपद मतय झाला क ानी आपलया पपर मधन तो मतय खनच होता ह जवळ-जवळ िस कल आिण तया घराणयातलया एका ीकड सशयाची सई वाळवली पण ाचा पिरणाम मा िवपरीत झाला पपर साठी कागद आिण शाई साठीची सरकार कडन िमळणारी सबिसडी बद झाली पपर नकसानीत आला आता पपर बद करायची पाळी आली पपर बद होउ नय महणन क ानी नोकरी सोडली तयाच समारास दशात खाजगी नयज चनलसला सरवात झाली होती क ा एका चनल मधय रज झाला क ाचया आधी तयाची खयाती चनल पयत पोहोचली होती तयामळ तयाला कमरा समोर जाउ ायच नाही ह अगोदरच ठरल होत क ाचया वा ाला मजकर तयार करणयाची जवाबदारी होती दोन-तीन वष तयानी तयानी फार अफाट कलपना तयान नवीन मालकाला सचवलया पण तया राजकीय दष ा परवडणायार नवहतया तयामळ तयक वळला तयाचा िहरमोड होत अस िसटग ऑपरशन च पवर सर झाल आिण क ाला पनहा नवीन जोश आला पपर मधय काम करताना तयाला बऱयाच लोकाब ल िवशष मािहती होती आिण तयानी ब ा धडाची करण िसटग ऑपरशन

ार बाहर आणयाचा िन य कला पिहलया ऑपरशन मधय तयानी गावाकडलया ीचा वश घउन एक मडदा हॉिसपटल मधय ए ीत कला हॉिसपटलनी तयाला माम बनवणयाचा य करताना १

लाख रपयाच िबल िदल तयानी डथ सरटीिफकट दाखवन सगळा सावळा ग धळ बाहर काढला चनलची िस ी वाढली मग तयानी आिण एक राजकीय िसटग ऑपरशन कल तयात गलली त िदलली पयतच घोटाळ तयाचया हाती आल अनक मोठ मास गाळला लागल पण चनलनी िदलली राकडन पस खालल आिण करण दाबन टाकल सतय ही पसवालयाची मालम ा आह ह तयाचया धयानात आल

क ावर ा करणाचा फारच जासत ताण आला आिण ाच पडसाद तयाचा खाजगी जीवनात

उमटायला लागल नाही महणायला आधीही घरात तो िहटलर सारखाच वागत अस मलानाही तयान कायम दहशती खाली ठवल होत पण पिरिसथती खराब होत गली चनलनी तयाला नोकरीहन काढल तरीही िननावी नावानी कठलया न कठलया पपर मधय गलली त िदलली घोटाळ छापन आणत होता िनराशपोटी तयाच दार िपण वाढल नतयाच गड तयाला आिण घरचयाना धमकावायला लागल तयाची बायको िसमता ा सगळयाला कटाळन गली होती अन हा काही सधारत नवहता शवटी कटाळन एक तपानतर एक िदवस ती मलाना घउन आपलया विडलाचया घरी िनघन गली ितन जाताना तयाला सप पण तयाला तयाचया चका दाखिवलया होतया तयाचा आईन ही िसमतची बाज उचलन धरली होती आज ही सगळी हकीकत कफ नरानी मधय क ा मला सागत होता मला तयाची दया आली होती पण सहानभती वाटत नवहती तयाचया बायकोला समजावणयाची इचछा होत नवहती कारण मी २५ वष तयाला ओळखत होतो आिण क याच शपट सरळ होणार नाही ह मला मािहत होत शवटी मी नहमी

माण िबल िदल आिण आमही कफचया बाहर आलो अचानक एक जीप आमचया जवळ थाबली तयातन ५-६ गड बाहर आल आिण तयानी क ाला ला ा-का ानी बडवायला सरवात कली २-३ िमिनटात तयानी क ाला बश वसथत पोचिवल मला काही कळायचया आत त तयाला अधरमलया पिरिसथतीत सोडन गल मी तयाला गाडीत टाकल आिण ताबडतोब भािटया हॉिसपटलला घउन गलो बरोबर एक तासानी तयाची आई आिण िसमता हॉिसपटलला पोहोचलया तयाचया सहा बरग ा मोडलया होतया एका माडीच हाड मोडल होत एक हाथ मोडला होता थोडकयात तयाचा भगा झाला होता निशबानी डोकयावर कमी मार लागला होता तयामळ जीवाला धोका नवहता डॉकटरानी तयाला पन िकलर दउन झोपिवल होत िसमताचया डोळयाना अ ची सततधार होती तयाची आई मा शात झाली होती िसमता सवतःला उगीचच दोष दत होती मी क ाचया आईला अनक वषर मला जाचत असलला िवचारला लहानपणापासन तमही ाला धाकात का नाही ठवला हा एवहढा मजोर आिण त डाळ कसा काय झाला तयाची आई साग लागली क ाच वडील एकदम सव दयी गाधीवादी माणस होत तयाची अिहसवर फार ा तयामळ मलाना रागावण कवा मार कधीच िदला नाही मलाच कतहल वाढाव तयाचयावर चागल ससकार वहाव महणन त मलाना अनक थोर आिण वीर परषाचया गो ी सागत अितमतः सतयाचा िवजय कसा होतो वगर थोडकयात लहानपणी तो ज काही िशकला त तो िनडरपण बोलायला लागला तयाचया विडलानी तयाला तो खर बोलतो महणन कधी लगाम नाही घातला तयात ाची दोघही भावड एकदम हशार तयामळ लहानपणीपासनच वडील ाला महणायच िक दादा कवा ताई सारख िशकन मोठ वहायच आिण मग बारावीत ाला इिजिनय रगला वश नाही िमळाला आिण तमहा मलाना मा िमळाला ाची सल तयाचया मनात कायम रािहली जवहा जवहा तयाला यश समोर िदसत होत तवहा तवहा छो ा मो ा कारणानी त िमळायच राहन जात अस मी तयाचया आईला िवचारल घरी हा कधी िनराश असायचा का आई महणाली तो िनराश होत अस पण तयामळ िनिष य कधीच होत नस तो िनराशावादी नवहता िसमता सोडन गली तरी तो महणायचा िक ितला ितची चक कळल आिण ती न ी वापस यईल मलावर तो ओरडायचा आिण महणायचा िक तयक काम perfect करायला िशका थो ा वळानी क ाच सासर कषणलाल कपािडया आल त मला महणाल िसमता महणत िक तमही तयाच िम आहात तमही मला उ ा भटाल का सिवसतर बोलायच आह मी महणालो सोमवारची सकाळची ोजकट िरव य मी टग झालयावर मी तमचया ऑिफसला यतो त महणाल त असा कर दीड- दोन वाजता मला िविल डन िजमखानयाला भट आपण ितथच जव मी तयाना महणालो एक िवनती आह क ावर हलला झाला ह तमचया आिण इतर कठलयाही पपर मधय छाप नका

जवणाची ऑडरर िदलयावर कपाडीयानी थट िवषयाला हात घालत िवचारल तमही तयाला कधी समजावल नाही का तयाचया वागणकीब ल मी महणालो गली २५ वष मी यथाश ी य करतो आह पण वाळतन अजन तल िनघालल नाही अपघाताचया िदवशी दखील सकाळी मी तयाला वागणक बदलणयाब ल बोललो होतो पण तयाच आपल मरी मग िक एक िह टाग कपािडया महणाल तला मािहतच आह क ा मला काही खास आवडत नाही त पण माझी मलगी तयाचयावर अपार म करत महणन ितचया साठी आतड तटत र वाटत िक हा सधारावा मी तयाची पि का दाखिवली आमचया गरज ना त महणाल ाचा गर कमजोर आह मी लगच महणालो अहो ाला गरच नाही आिण महणन ाचा असा गरसमज आह िक ाचया पकषा जासत कणालाच काहीही कळत नाही माझया मत

ाचयाकड एकाच गो ीचा अभाव आह ndash िचकाटीचा पशनसचा भ काम करायला जी िचकाटी लागत जी सोिशकता लागत ती ाचया कड नाही थोडकयात हा चस खळायला बसला तर आपली एकही स गटी न गमावता ाला दसऱयाचा राजा मारायचा असतो हा फार गभीर उपसथीत करतो पण मग गमतीदार उ र दउन कवा टोमण मारन मोकळा होतो सोडवीत नाही थोडकयात आमचया प ल दशपाडचया अत बरवा सारख हशा खप िपकिवल पण काहीच काम पणरतवाला नणार नाही पण तयाला उपदश करन काही तो बदलणार नाही जया िदवशी तयाला तोडणयापकषा जोडण वाटल तया िदवशी तयाची नशीब िफरल जवळपास आठव ानतर हॉिसपटल मधन क ा आपलया आई बरोबर थट कपािडयाचया घरी राहायला गलयाच मला आ यर वाटल मी तयाला मबईत असताना तयक वीकडला एकदा भटायच कबल कल ५-६ वीकड नतर मला थोडा फरक जाणवला क ा मला महणाला आयला माझा सासरा चागला हशार आह र आमही रोज चस खळतो पण अजन पयत मी तयाला हरव शकलो नाही पण एक िदवस मी तयाला मी न ी हरवन आिण महातारा उदाहरण िह चागल दतो एक िदवस तयानी एक कळ सोलल आिण मला महणाल- ाला वाटल तव ा सया टोच मग महणाल- बघ िछ िदसतात का मी महटल िक बाबा तमहाला काय सचवायच आह तर त महणाल-िकती सया टोचलया ह फ

कळालाच ठाउक आह पण बाहरन मा कळ पणर नॉमरल िदसत सतय दखील असाच बोलाव महणज जयाला बोलतो तयाला कळत पण चार लोकात अपमान नाही होत एक िदवस महणाल िक एखादी उच इमारत उभारायला पाया मजबत असावा लागतो आिण तयाला यो य तवहढा वळ ावा लागतोच श ला पणर गाडायच असल तर

तयाचया पळन जाणयाचया सगळा वाट आधी बद करा ा लागतात मी मनात महणालो गाडी रळावर यत आह जवळपास तीन मिहनयानतर क ा मला फोनवर महणाला आज रा ी घरी य बायको-मलाबरोबर आिण उ ा स ी घ मी तयाचया घरी पोचलो तयानी एक छोटखानी पाट ठवली होती फ माझी आिण तयाची फिमली जवताना तो महणाला आज माझा पनजरनम झाला अस समज आज मी पिहलयादा बाबाना चस मधय हरवल तीन मिहनयाचया िव ातीत माझया ल यात आल आह िक सगळयात कठीण काम माणसाना हाताळण आह मी मा अधर आयषय लोकाना दखावणयात घालिवल जो लोकाना सोबत घऊन चाल शकतो तोच तयाचा भल कर शकतो मी अधर आयषय फ िनदकाच घर असाव शजारी मधलया िनदकासारख काढल पण आता मी बाबाचा पपर चालवणार आिण सगळया पा याची वाजत गाजत ldquoवरातrdquo काढणार- पण ती पण ती सया टोचन असल मान कापन नवह मला समाधान वाटल िक घोड गगत नहालयो य िदशा िमळाली क ाचया भाषत सागायच तर - तबलल बाथरम मोकळ झाल पकज हडाव pankajhtechnipcom

सौ मज अभय मळजकर

अि त व

त माझ व आह महणतोस त मला जीवन ह अि त व

पटतय का तला माझ जीवन महणज तझ एक व पण त अि त व का एक व रणा व मन याचा सयोग महणज म असत साकारलल व व ि वकारलल अि त व ह दखील असच असत या अि त वात दखील

अजन एक व असत आिण त महणज तझ माझ जीवन असत

सौ मज अभय मळजकर

कातरवळ

कातरवळी एकात असताना हरवल होत सय बब अधारवातलात मज दसल या गलमोहराच ित बब आशचा करण शोधता शोधता टोचला कठतरी काटा आठवण ना आला पर त दर जाता रा चाद यात फरताना व ात मी हरवल व रगात आ यावर त कोणी चोरल नदी काठी चालताना एकल श द पा याच कठ आहत त भाव सरा तालातील गा याच भावनानी बाधली होती क या धा याची ती साखळी तटली फलापासन पाकळी अन ओली झाली पापणी

सौ मज अभय मळजकर

आधार

अवकाळी पाऊस पडताना त मा याकड आली अन एकाच णात त दर दर गली जायचच होत तला त लवकर का नाही आली वादळी अधारात एकटीच सोडन गली माझ िन काय दख यात तला बडायच होत

त याच सखासाठी तर सव करायच होत अधारातही द ान

तला दाखवली होती वाट त मा काजळी क न ितचा कलास घात या कातरवळी

वादळी वारा वाहत होता त दर जाताना िवजचाच तवढा आधार होता

सतीश महा उदय परब

तबला- भारतीय सगीतातील एक वा

मडळी भारतीय सगीत िविवधतन नटलल आह आिण तयाला गौरवशाली परपरा आह

तयात अनक गायन शली व वा कार आहत तयापक एक महणज तबला ब ताश

भारतीयाना तबला ह वा मािहती आह कमान तय य पा न नाही तर ऐकन तरी

मािहती आह कधी नाही तर टी हीवर उ ताद झाक र सनना ताज चहाचया जािहरातीमधय (बरोबर आह

वाह ताज) तबला वाजवताना पािहल असल

तबला ह चमर वा असन त एक ताल वा आह ताल महणज गायन कवा वादनामधय तीत होणा या

कालाच मापन करणयाची यातालवा ाची िन मती आ ददव गणपतीन कली असा परातन उललख आढळतो

ज हा भगवान शकरान ताडवनतय कल त हा गणपतीन जिमनीवरील ख ावर कातड पसरन तयावर हातान

वाजवन शकराचया नतयाला साथ दली

तबला कोणी िनमारण कला ह न सागण कठीण आह कारण तशी ऐितहािसक कागदप कठही उपल ध नाहीत

परत काही जण महणतात प शअन दशातील तबल नावाचया वा ामधय आव यक त बदल करन तबला ह

वा बनल काह चया मत मदग (पखवाज) जब िबचमस काटा तब भी बोला आिण ा तब भी बोला चा

तबला झाला

अमीर ख न सतार तबला िह वा चारात आणली तयान भारतीय व परदशी सगीताचया अनक मफली

भरवलया आिण प शअन इराणी आिण अफगाणी सगीताच भारतीय सगीताशी एक अतट नात जोडल

तबला वादनामधय दोन वा वापरली जातात ती महणज तबला आिण ड गा तबलयाच अग ह झाडाचया

खोडापासन बनवतात तर ड याच घमटाकती भाड िपतळच कवा ता याच बनवलल असत ा दो हीवर

च याचया िनवळीतन बडवन काढलल कमावलल चामड लावतात ह चामड बक याच असततबला व ड याचया

चाम ाचया वरील बाजस मधलया भागावर काळी शाई आिण कोळ याचया भकटीपासन तयार कललया

शाईच अनक गोलाकार थर दतात तयामळ तबला व ड याचया आवाजात नाजकपणा व मधरपणा यतो

सवरसाधारणपण तबला हा उज ा हातान व ड गा हा डा ा हातान वाजिवला जातो परत डावखर वादक ा

जोडीची अदलाबदल करताततबलयाचा वापर साथ सगत महणन शा ीय सगीतात सगम सगीतात भ

सगीतात तसच नतया मधय ही मो ा माणात करतात तबलयाच एकल (सोलो) वादन जगलबदी स ा

लोकि य आहत

तबलयालाही एक भाषा असत आिण तबलयाची भाषा महणज िविश अ र कवा बोल असतात

तबलयावर बोटानी तळ ानी आिण ड गावर बोटाचया अ ानी तळ ानी िविश ठकाणी आघात करन ह

बोल वाजिवल जातात काही बोल ह फ तबलयावर फ ड यावर कवा तबला आिण ड गा िमळन अशा

कार वाजिवल जातात उदाहरणाथर गी ना ता धा त ित ट द क क त ह काही बोल आहत यातील

गी क क ह बोल फ ड यावर वाजिवल जातात ना ता ित ट त ह बोल फ तबलयावर वाजवतात तर

उरलल धा त द ह बोल तबला आिण ड गा िमळन वाजवतात

तबला वाजवताना बोलाची प ता नाद ताल तालाची समान आवतरन (तालब ता) आिण वाजवणयाची गती

(लय) ा गो ना खप महतव असत एकच ताल वगवग या आवतरनामधय वगवग या गतीन वाजिवला जाऊ

शकतो

वाजिवणयाचया गतीच सवरसाधारण वग करण िवलिबत लय मधय लय आिण त लय अस कल जात या

तयक लयीमधय दखील वगवग या गतीन तबला वाजव शकतो उदाहरणाथर िवलिबत लयीमधय

िमिनटाला दहा ठोक त िमिनटाला शभर ठोक ा गतीन वाजव शकतो

लय आवतरन याच गिणत आिण वादनातील स दयर याचा मळ साधन समवर यण ह तबला वादकाच कौशलय

असत अशा कारच िविवध वा ामधय उतक कौशलय असणार खप नामवत असलल आिण नसलल कलावत

भारतात आिण जगभरात आहत त आजच उतक कलाकारही कधी तमचया-आमचयासारख होत सगीत िशकन

आिण महनत करन त उतक बनल

गमतीची गो महणज कोणतही सगीत िशकणयासाठी शाळ माण कमाल वयोमयारदा नसत वयाचया प ाशीत

कवा साठीत िशकणयासाठी िव ालयाच दरवाज बद असतात परत या वयातही सगीत

शाळच दरवाज िशकणयासाठी वागतच करतात सगीत िशकणयासाठी फ आवड दढ-िन य िनयिमत

रयाझ या गो ची गरज असत वळ काढला तर तो सवाकडच असतो आिण आवड असल तर तो

आपोआप काढला जातो (महणन तो आधीचया वा यामधन काढला आह) तर मग याना सगीत िशकणयाची

आवड आह तयानी दढ-िन य िनयिमत रयाझ करन एक य करायला काय हरकत आह

स दप खडकर efMekeAgraveJeCe

neveHeCe iess KegHe keAgraveener efmicroekeAgraveJetve

HegmlekeAgraveeles Oe[s jeefns ceveele Iej keAgraveordfve

peele-Heele JeCeamp-Yeso meieU keAgraveener efmicroekeAgravees

Yeejle ceePee osmicroe DeeefCe ceeleermicroeer efregekeAgraveigravees

meceevelesreges Oe[s neveHeCeeHeemetve efiejJes

meieUsrege efJeregeej ceveele KeesJej copypeJes

HeCe copyer-HejbHeje Deens cnCes peeleerHeeleerregeer

Dejs ceeCetmekeAgraveer Deens ceie efHeAgravekeAgravej keAgravemicroeeregeer

Deelee meceevelesreges Oe[s Gigraves keAgravemes efiejJeesup3ereges

keAgravees[ies Jnesup3ee keAgraveesCelsup3ee microeeUsle yebj peesup3ereges

mebOeer ceeCemeee keAgravemicroeer yej efceUeJeer

copyerHeeFamp ceeCetmekeAgraveer keAgravee meejJeeJeer

keAgraveOeer keAgraveOeer ceeCemeeHesee peeefle DeeefCe HejbHeje ceesthornicircee nesleele

DeeefCe oesve efpeJeebvee nUtrege keAgraveesHe-sup3eele keAgraveleele

Deelee lsup3ee efpeJeebveer ceeIeej keAgravee Isup3eeJeer

Deelee GEcircej keAgraveesCe osCeej ceer njes ie DeeFamp

ceeCemeee ceeCetme cnCetve keAgraveOeer yeIeCeej

regeekeAgraveesjerregsup3ee yeensj HeeT keAgraveOeer igraveekeAgraveCeej

yebo efkeAgraveuicirceele jentve keAgravemicroeer peieeregeer meHeAgraveejer keAgravejCeej

Dejs peie mebtoj Deens yeemesup3eeHets ceer keAgraveesup3e yeesCeej

स दप खडकर

आठवण चा ठपका रोिहत सोनट क ि य िव ाथ िम ानो इटनरशीप सपत आली ना Contdown करता आहात Contdown करतना अगदी वतःला िवचारन बघा िक आत कठ तरी काही तरी सलतय ना इटनरशीप सपतय

कॉलजचया teachersचया कचा ातन सटणार महणन excited तर असलाच पण रोजच िम मि णी आता रोजचयासारख भटणार नाहीत हा िवचारिह मनात घोळत असल ना तमहाला कठला सदश वगर दणया इतका मी मोठा अिजबात नाही पण होणयाचा य करतोय माझया वयि क आय यात मला काही गो नी कायम साथ िदली आिण तयाच गो ी तमहालािह साथ दतील आिण यशाचा मागर दाखवतील महणन फ माझया मनातलया काही गो ी तमहाला सागतो आिण ह करताना आठवण ना उजाळािह दता यईल कॉलज सपलया वर अ यास सपला असा िवचार मनातही आण नका कारण अ यास सोडला िक आपण कालबा य होतो कठलयाही कामात ामािणक पणा ठवा अगदी साध कामिह अस द िकतीतरी सग यतील ज तमचया वरचया स काराची परीकषा घतील असा सग नहमीच कसलया न कसलया तरी मोहात पडणारा असतो पण वतःचया मनाशी ामािणक रािहलात ना िक आपण न च ातन पढ जातो कठलही काम मनापासन करा त न च छान होईल आिण एकदा का आपलयाला कळल ह काम आपण छान कर शकतो मग न आवडणार कामिह आवडायला लागत दवावर ा ठवन सगळ करा महणज तयाचया प रणामाची जवाबदारी तयाचयावर ना खोट अिजबात बोल नका कारण त लपवणयासाठी परत परत खोट बोलाव लागल Research सबधीिह वाचन कायम चाल ठवा महणज कालबा होण टाळता यईल कधी समोरचा माणस कसा िदसतो ाचया पकषा तयाचया अगातलया गणाना आिण कतरतवाला जा ती महतव ा

ा ओळी िवसर नका रप लावणय अभायािसता न य सहज गणाशी न चाल उपाय काही तरी धरावी सोय आगतक गणाची ( समथर रामदास ) तमही आज जगाचया उबर ावर उभ आहात तमचया डोळयापढ गली साड चार वष कशी गली त यत असल ना आिण माझया डोळया पढ अजनही प आह िक सचती कॉलजशी सबध आलया पासनची १२ वष कशी गली आधी िव ाथ महणन आिण मग Lecturer महणन आिण काल िकती भरभर उडन गला ना आिण बरच काही माग सोडनही गला ना

Lecturer महणन जॉईन कलया नतरची 2५ वष महणज एक खप सखद अनभव होता कारण आपलया कॉलज

मधल सगळच िव ाथ िशकषकाचया मनाला चालना दणार असतात तयामळ खप छान वाटल आठवणी तरी िकती काढायचया ना अगदी तमचयावर चड िचडणयापासन ( COPD Lecture ससन म य क टीन म य जाण इआठवतय ना) त आपली व वत सदर दहरादनची ीप खरच अिव मरणीय आह ना दहरादन ीप म य आपली म ी कधी झाली तच कळल नाही आपण दहरादनला असताना भा य ीचा फोन

आलयावार तमही लोक ज ज काय करायचात ना त सगळ आठवन मी आिण भा य ी अजनही खप हसतो तमचयातलया िकती तरी जणानी माझयाशी आगदी वयि क अडचणीिह share कलया मला िततक जवळच मानलत खप छान वाटल तमच मनापासन कलल भावपणर SMS आजही मी जपन ठवलत अगदी मनात खोलात

तमचयातलया िकती जणाचा मी अगदी सगळयाचया दखात पाणउतारा कला असल पण ामािणक पण सागतो माझा उ श खप िनखळ होता त हा िवसरा बर का तमहा लोकाबरोबर research activities करताना िकती िविवध अनभाव आल ना आपलयाला खप िशकायला िमळाल तयाचयातन मला इथ Malaysia म य िशकवताना राहताना ास काहीही नाहीय पण सचती कॉलज ऑफ िफ़िजओ थरपीचया सगळया मलाची खप आठवण यत कायमच तमहाला खालील पक पिहली ओळ लाग पडल (दसरी ओळ नाही बर का ) अशी पाखर यती आिणक मती ठवनी जाती दोन िदसाची रगत सगत दोन िदसाची नाती माझयावरच तमच म कायम ठवल ना प कस वाटल त जरर कळवा डोळयातलया िनधारराचा पारा फटणयाआधीच िलखाण थाबवतो All the best Make our कॉलज Proud Make India Proud तमचा रोिहत rohitrohitsyahoocom

------------------------------------------------------------------------------------------------ ह प मी मलिशयाला आलयानतर सचती कॉलजाचया माझया िव ा याना िलिहलल आह

------------------------------------------------------------------------------------------------

-----------------------------------------------------------------------------------------------------------

सदर सािहतय माझी आई सौवसधरा जोशी िहचया lsquoहसरी पगतrsquo या पसतकातन घतल आह धन ी गोठीवरकर

----------------------------------------------------------------------------------------------------------

सौ वसधरा जोशी

सावधान वाचकहो िनणरय तमही ायचाय महणज मा या ाच उ र िह कथा वाचन झाली िक ायच काय सीमा सदानद सातपत ाचा सतकार वहायला हवा िक नाही िकती साधा आह ह आता सीमा महणज असमािदक वय वषर पचचाळीस उ ोग - पणर वळ खपलली आिण खपत असलली गहणी छद- भरपर मि णी जोडण व ग पा मारण अगदी फोन वर स ा आता सतकार महणज अगदी दहा हजार पय रोख व ीफळ असाच असावा अस माझ िबलकल महणण नाही पण मला तमही िवचारलत िक सतकाराच सव प कस असाव तर मी महणन एखादी छानशी यअर िसलकची साडी आिण पाव भाजी वर थडगार आईस म ीफळाची िह ज री नाही (उगाच खरवडत बसायला) पण काही महणा चागल काम कल िक कौतक ह व ालाच हव हो िक नाही तर तया िदवशी काय झाल नहमी माण आमच िचरजीव सहास व ह (सदानद) दोघही आपापलया कामावर गल दोघाची खाणी डब ा म य माझा सकाळचा वळ धडाधडा गला तयाचया पाठी नाच यात आिण त दोघ गल िक िवखरलल घर आवर यात साधारण पढला तास गला नतरचा वळ कसा माझा अगदी माझा एकटीचा पण साधारण एवढी उसतवारी होईसतो अकरा होतातच

मी अशी छानशी मािसक वाचत बसल होत हातात गरम कॉफ चा मग घरही कस छानस आवरलल एव ात बल वाजली एकटी असताना दार उगाच उघड नकोस सवसत मालाचया मोहात फस नकोस बावळटपणा करशील फरीवालही फसवतात अलीकड- इित सदानद आमच ह नावा माणच खरच नहमी खशालचड सारख आनदी असतात एकदा पसा आणन घरात िदला िक सपली काळजी अस तयाच असल तरी दररोज वडी बावळट तला काही

कळतच नाही िह कवा अशीच वाकय अगदी नमान सधी िमळाली िक मला ऐकवतात िह गो आमचया खानदानातच आह महणा ना महणज बायकाना वडया बावळट ठरव याची कारण आमच सप स ा अशीच री ओढतात आई अस नाही ग तला नाही कळणार त अशी कधी पिहली कधी दसरी री ओढतातच

तर दपारी साड अकरा पावण बाराला बल वाजली आज समोरची मीना भाभी घरात नवहती ती गली होती

ितचया माहरी मलाना घऊन आमचया वग म य फ दोन लॉक एका मजलयावर महणज आज मी एकटीच

होत मजलयावर नहमी सारख दर उघडल मला वाटल कॉलज सटडट असतील मसना जौरा हवाय का (ह

कॉलजला जायच सोडन ह असल धद का करतात हा मला नहमी पडतो) नाहीतर सलस गलर ह नवीन

याच महणन ग यात पडतील पण नाही मा या समोर होतया दोन गजराथी बायका

शजारचया घराकड बोट दाखवन ितन िवचारल तमारी बाजवाली कया गयी मला गजराथी कळत पण बोलता मा यत नाही मी कोण मीना भाभी अस महणताच ती महणाली तमारी बाजवाली मीना बन मारी बनपणी छ मग मी तयावर िमनाभाभी मायक गयी ह ४-५ िदन क बाद आयगी अस अगदी खर खर उ र िदल दोघ ची आपसात हळ आवाजात काहीतरी चचार झाली मग हातात छान मो ( ीमती वाटाव अस) पाक ट काढन ती महणाली शादीका इनवहीटशन दन का था आप जरा दगी कया आता शजारचया भाभीची कोणी म ीण ितला बोलवायला आली तर त िनम ण यायलाच हव काही शजारधमर आह िक नाही मी लगच महटल हा हा ज र दगी मी त हातात घताना पढच जाळीच दर उघडल आता काय खा ी झाली होती भािभचया कोणी म ीणच तर होतया तयातली दसरी महणाली थोडा पािन िमलगा कया मलाच माझी लाज वाटली मी दोघ ना आत बसायला बोलावल पखा स होताच आत जाऊन दोघ ना नवीन कलल कोकम सरबत लासातन घऊन आल बरोबर थोड पाणी स ा तहानला आधी पाणी हव महणन एव ा पाच सात िमिनट तया बाहरचया खोलीत बसलया होतया दोघी पाणी सरबत यायलया तमही कठन आलात अस मी िवचारलयावर अगदी भािभचया माहर जवळचच गोरगाव नाव सािगतल चागली चार पाच िमिनट झाली असतील तव ात तयातली एक महणाली अजन आमहाला बरीच बोलावणी करायला जायच आह तव ात दसरीन सवताची साडी बघन ितला महटल साडीला घाण लागली आह िहचयाकड धऊन घऊ का खरच ितचया छान साडीला काळा िचखला सारखा डाग िदसत होता मला ती महणाली ऑ टी मी हा डाग जरा तमचयाकड धऊन घऊ का मी हो महटल ितला बाथ म दाखवल आता बाहर दसरी बाई अन मी बोलत बसलो होतो पण मला काहीतरी वगळच जाणवल अतमरनान सािगतल िक काय कणास ठाऊक पण एव ा वळ मा या घरात घडत असलल रामायण आधीही कठतरी घडलया सारख वाटल णाधारत आठवल गलयाच मिह यात िवजन फोन वरील ग पात सािगतलली ितचया नातवाईकात घडलली चोरी त सवर झाल होत बो रवलीला नीना िवजची सकखी मावस बिहण दपारी अगदी एकटी घरात तया िदवशी समोरचा लॉक नमका बद त गल होत कठतरी ल ाला बल वाजली नीनान दार उघडल दोन बायका अगदी छान

काजीवरम सा ा नसन कानात िहऱयाची कडी ग यात दािगन कसात कदब घातलला नीनाला महणलया तया तमचया समोरचया बा ना इनवीटशन ाल का तयात नीनान नाही मह याचा यतोच कठ नीना महणाली हो ज र दईन पाक ट हातात दताना तयातली एक नीनाला महणाली जरा पाणी ाल का यायला नीनान दोघ ना पाणी िदल तयातली एक महणाली आमहाला अजन बरीच बोलावणी करावयाची आहत बराच वळ जाईल मी जरा toilet जाऊ का

ात ही िननाला गर वाट यासारख काही नवहत तयामळ नीना सहजच महणाली हो हो जा ना मग एक toilet ला गली आिण दसरी िननाशी ग पा मारीत होती थो ाच वळात ती आतली बाहर आली आिण नीनाला महणाली अहोतमचा नळ िबघडला आह का बदच होत नाहीय नळ सोडलला होता पाणी उघ ा दारातन बाहर यत होत नीना सार या गिहणीला ह चालण शकयच नवहत

मगापयत नळ अगदी विसथत होता आिण आ ाच काय झाल नीनाला पडला नीना लगच उठली नळ खाली असलयामळ वाकन बद करायला बघत होती तव ात तया दोघी सराईत सशीि त भाम ानी ितला मागन च आत ढकलली आिण बाह न सरळ कडी घातली नीना िबचारी सडासात अडकली सवताचया घरात दोघ नी घर धतल ितच

नीनाच ओरडण तया छो ा िखडक तन एक जाऊन कणी यण कठीणच होत िबचारी नीना दोन तीन तासानी

समोरचया िबलड ग मधलया लोकाना कळलयामळ सटली एकदाची पण चोरी ज बर होती घरात असलयामळ

कपाटाचया िकललया पण कपाटालाच होतया दोघी भाम ाना चागलच फावल

मला सगळ जसचया तसस आठवल घशाला कोरड पडली हाताला कप सटला पण आता डगमगन चालणार नवहत िहममत धरायलाच हवी अशा वळी आतली डाग धवायला गलली चोरटी आता बाहर यईल मला महणल ऑ टीतमचा नळ िबघडला आह का णभर मी स झाल काय कराव तया दोघीही िध पाड उच होतया आिण मी एकटी होत आताचा काळ मा या कसोटीच होता आिण दवाचा होता आिण एव ात फोन वाजला मी लगच ठरवल ा फोनचा फायदा यायचा आललया फोन वर टपन आमच कोणत िबल िकती र म सािगतली जात होती पण मी मा इकडन हलो ह बोला कदम साहब काय िनघालाय महणताय घरी यायला हो पण अजन नाही आला आला िक सागत चौक वर फोन करायला आतली भामटी बाहर आली आिण तससच महणाली ऑ टीतमचा नळ िबघडला आह वाटत बदच होत नाही िननाकड घडललच मा याकड घडत होत बाथ मचा नळ दारापासन चागला तीन चार पावल आत होता महणज मला न ढकलतािह तया सहज क ड शकत होतया

तव ात माझ फोनवरच बोलण ऐकणाऱया दसऱया चोरटीन िकसका फोन था अस मला िवचारल मी

महटल मरा लडका इधर थाना पोलीस सटशनप इनसपकटर ह उधरस फोन था अभी आयगा

माझ बोलण एकन तया दोघी चपापलया एकमक ना नजरन खणा क न उठलया मला महणलया आमही िनघतो दोघी घराचया बाहर गलया मी िन ास सोडला दो ही दार लावली उघडा नळ अगदी सहज बद कला नळाला काही झालच नवहत सा ात दोन चोर ा मा या घरात यऊन गलया होतया ि याही क शात कमी नाहीत ह खरच आह महणा ा ातही आघाडी मारतायत िक काय तया गलया आिण माझा बाध कोसळला मा या घरावरच जीवावरच सकट टळल होत मी ीमती थाटाच त इनवहीटशन काडर उघडन बिघतल त एका होऊन गललया ल ाच होत महणज तयाचा बत माझ घर लट याचा होता मा या घरात होणारी चड चोरी कवळ मा या ग पाचया छदामळ आिण थो ा या चालाखीमळ वाचली होती मी पोलीस सटशनइनसपकटर अशी नाव घतलयामळ व तो घरीच यतो आह महटलयामळ तया घाबरलया आिण पळालया बघा वाचकहोमहणन महटल आज माझा छोटासा घरगती सव पाचा सतकार वहायला हवा िक नको जरी मी वडी बावळट काही न समजणारी असल तरी माझच घर मी वाचवल अस महणताना तसच बरोबर जाऊ द हो सतकाराच काय एवढ पण ा गो ीचा पच तमचया साठी बर का ज बो रवलीचया िननाकड झाल ठा याचया सीमाकड झाल तच कदािचत तमचया घरात स ा होईल तर फ सावधान

_____________________________________________________________________________________________माझ आजोबा ी वा यवलकर या या किवता ऐकतच मी लहानाची मोठी झाल इ जी म य ऑनस िमळवनही याची मराठीची गोडी कधीच कमी झाली याची अशीच एक मला भावलली ही किवता बघा तमहालाही पटतय का अिदती मळ

lsquoमममीrsquo महणोिन कोणी lsquoमममीrsquo महणोिन कोणी आईस हाक मारी मा या मना मराठी ती होय शोककारी श दात सौ य lsquoआईrsquo lsquoमममीrsquoत तच नाही त वड इ जीच सीमाच यास नाही गल जरी िफरगी सोडन दश माझा आई त या िशरी ग तो भार इ जीचा

आई जरी मराठी वदविन lsquoमममीrsquo घई बाळावरी ित या या स कार तोच होई आता इथ lsquoनसरीrsquo lsquoकजीrsquoत बाळ जाई फसव नाव lsquoिकलिबलrsquo ओढन यास नई lsquoथक यrsquo कस महण मी lsquoसॉरीrsquoच हा जमाना आह अजन यथ परक बाड-िबछाना

lsquoबथड हपी ट यrsquo महणताच बाळ आता lsquoमममीrsquoस lsquoजॉयrsquo होई lsquo सगसागrsquo तोच गाता आता िनराजनाची फलवात हाय थ पटन मणब या िवझातच यात अथ कापन कक आता मोठाच बाळ होई कोशात श द lsquoआईrsquo माघार तोच घई रा यात या मराठी कौतक इ जीच िवसराच पज जीण lsquo ॉमीसrsquo अमताच lsquoक-जीrsquoत इ जी या िमळता वश बाळा शाळा नको मराठी लावा तयास टाळा lsquoएिलफट गॉड rsquo होई lsquo ल सगrsquo तोच दई मा या मना मराठी lsquoअ ज टrsquo तच होई

ी वा यवलकर

प ी डॉ काश आमट ा या काशवाटा ा प तकातन घतलला हा उतारा आह ामळ सबिधत लखका या व काशका या कॉपीराईट अिधकाराच उ लघन झाल आह याची मला जाणीव आह पण िह मडळी व याच वशज या

क यामागील माझी भावना समजन घतील अशी माझी आशा आह कारण हा लख मी िस ी कवा अथ ा ीसाठी कलला नसन डॉ आमट ा या कायाची लोकाना क पना यावी हाच ा मागील हत आह िम लद कारकर ____________________________________________________________________________________

या कॉलरा या साथीतील एक सग मना या तळात असा जाऊन बसला आह क तो हटतच नाही एक बाई एका लहान मलाला घऊन आली होती उपचार क यावर सलाईन द यावर त मल जरा सधारल याबरोबर ितन या मलाला आम याकड सोपवल आिण ती लगच िनघन जायला लागली आमचा एक

कायकता ितला हणाला अशी कशी या मलाला सोडन जातस या याजवळ थाब याला पण बर वाटल क जा यावर या बाईन सािगतल कॉलरा या साथीन काल माझा नवरा मला दो ही मलाना लागण झाली हणन याना घऊन इकड िनघाल तर एक मल वाटतच गल याला तसच झाडाखाली ठवन ाला घऊन

आल आता ाला जरा बर आह तोवर जावन याला प न यत इतका क ण सग होता हा आ ही सगळच स झालो कोण कणासाठी रडणार डो यातल पाणीच आटन जाव अशी िह प रि थती अस कसोटीच धीर खचवणार सग खपदा आल पण यामळ इथ कामाची कती गरज आह हही न ान काळात गल पाय माग यायचा नाही ह डो यात प होत यामळ यातनही आ ही एकमका या मदतीन माग काढत गलो टकन रािहलो काम वाढवत गलो

आपल घर

२००१ साली वभव फळणीकर नावा या अकरा वषाचा म य एका दा प यान फार वग या तहन पचवला अगद एका हद गा यात हट या माण तम बसहारा हो तो कसी का सहारा बनो यानी तरा अनाथ मलाना आ ण १३ अनाथ मलीना सहारा दला ह काच घर दल याची राह या खा याचीच नाह तर उ म िश णाची सोय ह आपल घरन कली दरवष मी आ ण माझ कटब अगद आमच ह काच घर अस या सारख ितथ जातो पाऊल टाक या टाक या एक लहान मल हात जोडन नमःकार करत मग पटकन वचार मनात यतो अर अस आप या घर ज हा कणी यत त हा पाथ आ ण मीरा अस हसत

मखान आवभगत करतील ना

कणीह पाहण आल क आपल घर सःथच यवःथापक वजय फळणीकर हसत मखान

ःवागत करतात नवनवीन उपबमाची मा हती दतात नकळत ितथ या मावशी थड पाणी आ ण गरम चहा प यात ठवतात काह णातच आपल घर सग याना आपलस करत फळणीकर आ ण या या प ीन हा पारमािथक उपबम खर तर आपल दख वसर यासाठ या या मलाची उणीव भ न काढ यासाठ दहा वषापव स कला यात याना चड अडचणी हाल-अप ा सोसा या लाग या आ ण अजनह हा खडतर वास स च आह पण कठह खत तबार अप ा नाराजी अ जबात दसत नाह

यथील २६ मलाना ह याच आई-बाबा नसतच शालय आ ण ता ऽक िश ण नाह तर िनरिनराळ कौश य स ा िशकवायची यवःथा करतात यथील औ ोिगक िश ण

किात मलाना सगणक िश ण िशवणकाम ःब न ट ग ऑफसट ट ग ऑ फस

फाईल बनवण िशकवल जात नसतच शालय िश ण नाह तर ा जगात ःवतः या पायावर उभ राहायला िशकवतात एक सजन कत ववान य बन व याच काम ह

फळणीकर दा प य करतात

हा सारा याप जग या यापर न उ म बनव याच काम होत त बढयाच लोका या

आपलक न आ ण मदतीन मदत काय ःव पाची आ ण कशी असावी ाची क पना ौी वजय आप याला दतात पण अ टाहास आमह क वा अप ा ठवत नाह त कडबर

कक प ा दान खार क खोबर ा ह आजवान सागतात

यदा या भट त तर मी चाटच पडलो आता आपल घर म य आजी आजोबा आल आहत

िसहगड पाय यापाशी अजन एक बःतान बसवल आह सौरऊजा छोट शी बाग यात

फळभा या फल एक दभती गाय पारपा रक साधन नसिगक खत योगासन ाथना ह

दवसाच िनयम अगद काटकोर पण पाळल जातात वभवला जस वाढवल असत तस ह पतीप ी ा २६ मलाना वाढवतात या यावर माया करतात सःकार दतात यामळ चकनह मा या िलखाणात क वा कणा याह बोल यात

आपल घरला अनाथाौम कधी सबोधल जात नाह उलट मी हणन क यक

जाणकार आई-बाबानी थोडा वळ तर ितथ जाऊन आपल घर न क पाहाव lsquoितिमरातन तजाकडOtilde ह याची नसती रोजची ाथनाच नाह तर जग याची सक पना आ ण उ श आह नकतच वजय फळणीकरानी एक पःतक दल नाव होत पराजायाकडन वजयाकड वाचल पाना-पानाग णक अगावर काटा आ ण डो यात

पाणी यत world belongs to such people वजय फळणीकर ह एक रणाःथान

आहत

एक सामा जक बािधलक हणन माझ आप याला आवजन सागण आह क

या यासारखी चळवळ खटपट माणस ा जगात आहत या यामळ समाजात एक

स यवःथा आह अशा उपबमाना आ ण माणसाना आपण आप या पर न भरभ न

सहा य कराव त वळ दऊन कवा मलाना िश ण दऊन दल तर उ म आिथक

सहा यास apalagharyahoocom ला ज र भट ा

आप या घरातील घरपणाला बहार यावी आप या आ ण आप या मला या सामा जक

बािधलक या सक पना ःप यात अशी मनात खाऽी बाळगन पढ या वळस प याला

ग यावर आपल घरला न क भट ातथील आजी-आजोबानी आता १६ जणाना राहता यईल अशी गःट हाऊस सस ज कली आह

आपल घर म य आपल ःवागत उ म प तीन होईल ाची फळणीकरा तफ खाऽी असावी फळणीकराचा दर वनी बमाक ००९१-९८५०२२७०७७ ००९१-२५२३२९९ असा आह आपल घराचा चाहता कौःतभ पाठक आ ण प रवार

y~igraveu~v~ibrvbarjfiacute

िच कला- वद पराजप

सौ वसधरा जोशी माउस

एकदा एक उदीर बा पावर सला

पढ मोदक नको हणत रागावन बसला

दवा त ही आहात हण ब ीची दवता

का मला अस मग िनर र ठवता

तम या जवळ बसन मी रािहलो अडाणी

दररोज ऐकतो आर या आिण गाणी

उदरा या शारीन बा पा हसला

माउस हणन उदीर कॉ यटर समोर बसला

एका डो याची आई

एका गावात एक बाई आपलया छो ा मलाबरोबर एका छो ा झोपडीत राहात

होती आपलया मलाला काही कमी पड नय हणन दवसरा एक क न ती काम

करत अस पण या छो ा मलाला मा आपली आई अिजबात आवडत नाही तो

ितचा ितर कार करत असतो कारण ितला एक डोळा नसलयामळ ती भसर दसत

असत आईला तो शाळतही यऊ दत नसतो

एकदा एका काय मासाठी आईला शाळत जाव लागत पण ितला बघन कठ त ड

लपवाव ह मलाला कळत नाही रागाचा एक कटा टाकन तो ितथन पळन जातो

घरी आलयावर तो आईला चड बोलतो कशाला आली होतीस शाळत आता

माझ िम मला िचडवतील मी उ ा शाळत कसा जाऊ तला

एक डोळा का नाही मला त अिजबात आवडत नाहीस वगर

वगर आई काहीही बोलत नाही आपण आईला अ ात ा बोललो

याच मलालाही काही वाटत नाही रागान तो नसता धमसत

असतो आईशी काहीही न बोलता जवतो आिण झोपतो रा ी कधीतरी याला

जाग यत तर आपलया मलाची झोपमोड होऊ नय अशा दबकया आवाजात याची

आई रडत असत पण याचही याला काही वाटत नाही एका डो याचया

आपलया आईचा याला अिधकच ितर कार वाटायला

लागतो या णी तो िनणय घतो िशकन खप मोठ हायच

आिण इथन बाहर पडायच

या माण तो खप अ यास करतो उ िश णासाठी मो ा शहरात यतो

नामवत िव ापीठातन पदवी िमळवतो मो ा कपनीत मो ा ददयावर काम

क लागतो एका सदर मलीशी याच ल होत याला एक मलगा एक मलगी

होत आता याच कटब पण होत कारण ह सदर िच िबघडवणारी एका

डो याची याची आई ितथ नसत तो ितला जवळजवळ िवस न गलला असतो

अितशय सखात असतो

एक दवस याचया घराच दार वाजत दारात एका माणसाबरोबर याची तीच

एका डो याची आई उभी असत ितला बघन याची मलगी घाब न

आत पळन जात तो आधी च ावतो आिण मग वतःला सावरत

ितला हणतो कोण आहस त इथ का आलीस बघ माझी मलगी

तला घाबरली

मी ब तक चक चया प यावर आल अस काहीस पटपटत आई िनघन जात

ितन आपलयाला ओळखल नाही अशा समाधानात () मलगा दार लावन घतो

काही दवसानी माजी िव ाथ समलनासाठी याला याचया शाळतन प यत

परत या गावात जाऊ नय अस वाटत असतानाही तो समलनाला जा याचा

िनणय घतो ऑ फसचया कामासाठी जातोय अस बायकोला खोटच सागतो

समलन पार पडत कठलयातरी अनािमक ओढीन याची पावल याचयाही नकळत

झोपडीकड वळतात दाराला कलप असत शजारची बाई याला ओळखत आिण

एक प दत त प याचया आईच असत तो वाच लागतो मी खप आय य

जगल त याकड आता मी परत कधीही यणार नाही पण त कधीतरी यऊन मला

भटावस अशी माझी खप इचछा आह शाळचया समलनाला त यणार ह कळल

होत पण ितथ यऊन तला भटायच नाही अस मी न ठरवल कारण मला

मािहती आह एका डो याची ही तझी आई तला आवडत नाही मला एकच डोळा

का असही त मला एकदा िवचारल होतस त हा त खपच लहान होतास हणन

मी काही उ र दल नाही पण आज सागत बाळा त लहान

असताना एक अपघात झाला या अपघातात त तझा एक

डोळा गमावलास एका डो यान त सपण आय य कस

जगणार या िवचारान मी हराण झाल आिण माझा एक डोळा तला दला मला

तझा खप अिभमान आह त मला ज बोललास कवा मा याशी जसा वागलास

यासाठी मी त यावर अिजबात रागावलल नाही तझ मा यावर खप म आह

असाच िवचार मी करत कधी काळी मा या भोवती भोवती खळणारा त मला

नहमी आठवतोस

प वाचन मलगा ढसढसा रड लागला जी कवळ

याचयासाठी जगली वतःचा सवात मह वाचा अवयव िजन

याला सहजपण दऊन टाकला ितचयाशी आपण कती िनदयपण वागलो याला

चड पशचा ाप झाला तो आईला मोठमो ान हाका मा लागला पण आता

याचा काय उपयोग होता

मनाच ोक

गणाधीश जो ईश सवा गणाचा | मळारभ आरभ तो िनगणाचा || नम शारदा मळ च वार वाचा | गम पथ आनत या राघवाचा ||१||

सगम अथर- जो गणपती सवर लोकाचा ई र व सवर सदगणानी नटलला आह जो अनािद आह अनत आह जो असखय गणानी य आह व जी शारदा चार वाणीची जननी आह अशा दवतास नमःकार कर या व ौी रामरायाचया मागारन जीवनाची वाटचाल कर या

मना स ना भ पथची जाव | तरी ीहरी पािवजतो वभाव || जनी न त सव सोडनी ाव | जनी व त सव भाव कराव ||२||

सगम अथर- ह सजजन मना त परम राच ःमरण िनतय ठऊन भ ीन वयवहार कर तयामळ तला सहजच ौीकण सनन होतील कपा करतील कारण तो तयाचा ःवभावच आह माऽ त सजजन लोकाना ज आवडत नाही िनदनीय चकीच वाटत तस वाग नको व लोकादरास पाऽ होणार वदनीय अस

आचरण ठव भि पथ महणतात तो हाच

भात मनी राम चतीत जावा | पढ वखरी राम आध वदावा || सदाचार हा थोर सोड नय तो | जन तोची तो मानवी ध य होतो ||३||

सगम अथर- ातःकाळी उठलयावर थमतः ौीरामाच दवाच ःमरण कराव नतर वखरीन महणज तोडान मोठयान lsquoरामrsquo नाम घयाव हा सदाचार नहमी पाळावा सोड नय असा सदाचारान राहणाराच

मनय गौरवास पाऽ होतो धनय होतो

मना वासना द कामा न य र | मना सवथा पापब ी नको र || मना धमता नीती सोड नको हो | मना अतरी सार िवचार राहो ||४||

सगम अथर- र मना द इचछा मळीच उपयोगाची नाही पापी िवचार स ा मळीच अस नय धमारन व नीतीन वागण सोड नको मना हा ौ िवचार अतःकरणात जपन ठव

मना पापसक प सोडनी ावा | मना स यसक प जीव धरावा || मना क पना त नको वीषयाची | िवकार घड हो जन सव ची ची ||५||

सगम अथर- मना कधीही पापसकलप मनात यऊ दऊ नयत नहमी मनात सतयसकलप जागवावत मोह

पाडणाढया वःत व िवचार याची कलपनाही कर नय पापसकलप पापब ी व िवषय-िवकार यामळ लोकात समाजात आपली छीथ होत उपहास होतो महणन नहमी सतयसकलप करावत

hhbrvbarbrvbarbrvbarbrvbarkkparaparaacircacirckkbrvbarbrvbar ==acircacircllparapara ffparapara

कोबी वड सौ काचन मिनष काबळी

सािह य- १वाटी कीसलला कोबी २ वा ा िभजलली चणा डाळ १ इच आल ३-४ लसण पाक या १चमचा हळद िजर ३-४ िह िमर या को थबीर १२ चमचा ओवा मीठ तळ यासाठी तल इ यादी कती- थम कोबी कीसन यातल पाणी काढन टाकाव नतर चणा डाळ आल लसण िजर िमरची एक थोड जाडसर वाटाव त वाटण एका बाउल म य काढन यात कीसलला कोबी मीठ हळद ओवा को थबीर घालन एक कराव व याच छोट छोट गोल वड तळ हातावर थापन तला म य खरपस तळाव सॉस क वा खोब या या चटणीसह खा यास ाव_____________________________________________________________

फल - िबि कटापासन बनवलली चॉकलट सौ शीतल सतीश हा सािह य- १२५ म म का (बटर) २५० म मकिवटीज डायज टीव (McVities Digestive) िबि कट ४ टबल पन कीसलला नारळ ४ टबल पन कोको पावडर ४ टबल पन मध सका मवा आवडीनसार बनिव याची प त १ एका िपशवीम य कवा भा ाम य िबि कट घवन याचा चरा करावा २ एका भा ात म का घवन तो िवतळवा ३ यात िबि कटाचा चरा िखसलला नारळ कोको पावडर मध व सका मवा घाला ४ वरील िम ण एका पसरट भा ाम य ओताव ५ याच छोट लाड वळाव ६ वळलल चॉकलट लाड आवडीनसार कोको पावडर कीसलला नारळ कवा स या म ान सजवाव _________________________________________________________________________

बालशाही सौ शलजा जगदीश िशद

सािह य- २ १२ कप (५०० म) मदा ३४ कप तप (िवतळवन थड कलल) दही १२ कप १२ चमचा ब कग सोडा २ १२ कप साखर तप तळ यासाठी कती- म ाम य ब कग पावडर दही आिण तप घालन घ मळाव साधारण एक तास झाकन ठवाव ३ इचाच समान गोळ क न हल या हातान दाबन ख ा बनवावा तळ यासाठी कढईम य तप गरम कराव गरम झा यानतर गोळ मद आचवर तळन यावत एक दोन वळा पालटन लाल रग आ यानतर बाहर काढन ताटाम य ठवावी साखरम य साखर िभजल एवढ पाणी घालन गोळी पाक बनवावा गस बद क न पाकात तळलली बलीशाही घालावी चार त पाच िमिनट बालशाही पाकम य ठऊन नतर िचम ा या सहा यान बाहर काढन थड करावी थड झा यानतर हवाबद ड यात भ न ठवावी िह बालशाही आठ त दहा दवस टकत टीप- गोळीपाक तयार झाला की नाही ह पाह यासाठी एका बशीम य पाणी घऊन एक थब पाक घालन बघावा गोळी बशी या तळाशी तयार झा यास गस बद करावा

आ दती मळ शवची भाजी सािहतय- २५० ाम जाडी कडक ितखट शव ३मोठ काद जाड िचरलल ७-८ लसण पाक या

छोटा आ याचा तकडा एक छोटा चमचा धन िजर सक खोबर छोटातकडा २-३लवगा ४-५ िमर २-३ वलची सक लाल िमरची ४-५ दालिचनी तकडा थोड तल एवर ट गरम मसाला १छोटा चमचा मीठ चवीनसार कती- तर साठी कादा लसण आल आिण बाक सव मसा याच समान थो ा तलावर चागल परतन याव नतर गार क न थोडस पाणी टाकन िम सर मधन एकदम बारीक वाटन याव १ छोटा चमचा तल तापवन यात ती प ट आिण गरम मसाला )चवी माण (घालन तल सटपयत परतवन यावी नतर यात गरम पाणी घालन पातळ तर सारख कराव ती तर उकळवन यावी एकदम शवटी मीठ घालाव तर थोडी पातळच आस ावी जवायला याय या वळी गरम करताना यात शव टाकन परत उकळाव या बरोबर क ा कादा िलब छान लागत ही तर िमसळीसाठी पण वापरता यत

क या कवा उपज पोह

सािह य-१वाटी तकडा तादळ ( ोकन राइस) frac12 वाटी शगदाण frac12 वाटी चणाडाळ कडीप ा िहर ा िमर या िजर फोडणी साठीndashतल मोहोरी िहग हळद ितखट िजर कडीप ा मीठ चवीनसार कती- तादळ लालसर भाजन याव गार झा यावर िभजवन ठवावत डाळ दाण पण िभजवन ठवावत दो ही ४ -५ तास िभजवाव क या करावया या वळी थम तादळ उपसन ठवाव तल तापवन फोडणी क न यावी यात तादळ घालन छान परतावत तादळ परतत असताना डाळ आिण दाण िजर िमर या कडीप ा मीठ आिण थोड पाणी घालन िम सर मधन बारीक क न याव तादळ परतन झाल क िम सर मधल वाटण यात घालन नीट एक क न याव मग बारीक आचवर झाकण ठऊन क या होऊ ा ा मधन मधन हलवाव वाटल तर थो ा पा याचा िशपका ावा मोकळ झालल वाटल क गस बद करावा कोिथबीर घालन खायला याव याबरोबर दही कवा िलबाच उपासाच लोणच आिण क ा कादा छान लागतो तादळ डाळ आिण दाण ा मळ क या हा पदाथ पण अ होतो

ई-िवशषाक ऋणानबध सपधच उ र-

सपधसाठी ि िच छऽपती िशवाजी महाराज ितभाताई पाट ल रामदास ःवामी प डत भीमसन जोशी िसधताई सपकाळ पाडरग सदािशव सान (सान ग जी) डॉ बाबासाहब आबडकर िनळ फल

लता मगशकर शकर महादवन

ःमता पाट ल सी ड दशमख

लोकमा य टळक ध डराज गो वद फाळक (दादासाहब फाळक) जयत नारळ कर झह र खान

प ल दशपाड मधर भाडारकर ान र म ाबाई िनव ीनाथ सोपानदव ौयस तळपद

नाना पाटकर आशतोष गोवार कर डॉ काश आमट मदा कनी आमट हमत करकर ःवात यवीर सावरकर वजया महता

सिचन तडलकर डबजी झगराजी जानोरकर (गाडगबाबा) मोहन आगाश माधर द त व ठल कामत दिलप वगसरकर वण वामन िशरवाडकर (कसमामज) ज बार पटल सोनाली कळकण रामचि नरहर िचतळकर (सी रामचि) ा मध दडवत सा वऽीबाई फल आ ण

सिचन पळगावकर अशोक सराफ महा मा योितबा फल

महश कोठार सयाजी िशद नरि दाभोळकर शाताराम राजाराम वणकि ( ह शाताराम) सनील गावसकर अतल कळकण इतर छायािच गणशो सव एस ट महामडळाच िच ह शतकर कःती गढ पाडवा गट व ऑफ इ डया आषाढ एकादशी रायगड

क कण र व मबईचा ड बवाला नागपचमी

हता मा चौक पाट मबईकर वट पो णमा

सपधचा िनकाल

थम पा रतोिषक- सतोष साळक

ि तीय पा रतोिषक- शरय परब

ततीय पा रतोिषक- मज मळजकर

_______________________________________________________________

आपला अिभ ाय ज र कळवावा आमचा प ा- Emarathiklgmailcom

-----------------------------------------------------------------------------------------

अिमत शलार आशची कनार

सयर दमला आभाळही दमल हळच जाऊन मग दोघही ि ितजावरती टकल स यान मग मा आपल जाळ टाकल सागराला आली भरती स रग उधळीत रवी बसला या या ललाटी

सथ वा याची झळक मद करी मा या मना धद उ ताहाच वार िभनल तनात दाटन आ या उ मदी या लाटा मनात

डोळ होत आससलल कना याव न यणा या पावलासाठी

पदोपदी साथ दणा या मा या सखीसाठी

नतर

सयर झोपला आभाळही टकल आससलल डोळ िनराशन िमटल वाट फटल ितकड चाल लागलत कधी पायाखालची वाळ तडवत तर कधी मनातील अशा िचरडत

जग बदलल मीही बदललो सकट आलीत गलीत पण त काही नाही आलीस

रोज शोधतो मी या कनारी माझी लाडक कनार सोडन गली होती मज ती याच मगजळा या कनारी

Aœmt xelar

6r Asav Maaz 0k 6r Asav Maaz 0k 7o3s p` sudr sureqGaayle jal Tyat pemace gItMaa`se AstIl 0eKyace ptIk ij4e Asel srSvtIca vaswrvel l(mI sOQyaca 6asAsel Jyaca Xvrala AwImansvR jg krel Tyaca sNman JyaCya tejane hvecI hol iwtIne tI Mh`el 2av maZya devaij4e qetIl suq-duq lpDavhol wedwav duraVyaca paDav JyaCya xattene lajel punmcI rjnIp` xOd+pane 6abrel sultan gznIJyaCya sug2ane traI hol pvnVyaPtIne wawavel he ivxal ggn Asavet Aa baba Asavet wa bih`p` sobt hvI jNmajNmacI karwarIn6r Asav Maaz 0k 7o3s p` sudr sureq

0k

7o3s p` sudr sureq Gaayle jal Tyat pemace gIt Maa`se AstIl 0eKyace ptIk

ij4e Asel srSvtIca vas wrvel l(mI sOQyaca 6as Asel Jyaca Xvrala AwIman svR jg krel Tyaca sNman

JyaCya tejane hvecI hol hva iwtIne tI Mh`el 2av maZya deva

duq lpDav hol wedwav duraVyaca paDav

JyaCya xattene lajel punmcI rjnI p` xOd+pane 6abrel sultan gznI JyaCya sug2ane traI hol pvn VyaPtIne wawavel he ivxal ggn

Aa baba Asavet wa bih` p` sobt hvI jNmajNmacI karwarIn

7o3s p` sudr sureq

िनदकाच घर रिववारी सकाळी कफ नरानी मधय मी आिण क ा बसलो होतो झकास िखमा पाव खाउन झालयावर वाफाळलला मसाला इराणी चहा समोर होता क ाची बायको मलाना घउन तयाच घर सोडन विडलाचया शसत बगलयावर रहायला गली होती मला मळीच आ यर वाटल नवहत मी क ाला महणालो कोिकळही काळी अन कावळाही काळा िशवाय कोिकळ आपल अड कावळयाचया घर ात टाकन तयाचया कडन उबवन घत पण तरीही सगळया

जगाला कोिकळ आवडत कारण ितचा समधर मजळ आवाज गाढव िकती मन लावन महनत करत पण तरी तयाचया कपाळी मखरपणाचा िश ा आिण खाणयासाठी उिकरड फकण असत कारण तयाच त ककर शश रकण गली २५ वष मी तला ह समजावतो आह िक राजा जरा कमी कड बोल पण तझया बोडकयात काही ही गो घसत नाही बिफकीरपण तो महणाला एक ल यात घ

ाधधासाठी कावळाच लागतो आिण दट पी लोकाच ा मी करणारच मी कणाचया बापाच खात नाही तयानी सवभावानसार मला ग प कल पनहा एकदा माझया ल यात आल िक ाला समजावताना कपाळमो य करन घणयात अथर नाही तयापकषा गरम चहावर कॉनस ट करण जासत िहताच आह िनळकठ शाताराम जगताप मी जवळपास दहा वषाचा असताना माझया वगारत आिण शजारचया िबिलडग मधय आला एकदरीत माझया आयषयात आला वडील साध सरळ खर गाधीवादी सरकारी खादी भाडार मधय मनजर तयाची आई फार मळ आिण सगरण तयाला एक मोठी बिहण आिण मोठा भाउ होता क ा महणज शडफळ थोडकयात महणज एक स य पिरवार क ा शाळत वषारचया मधय दसऱयाचया नवरा ी दरमयान दाखल झाला होता आमचया शाळत सरानी समजल काय कवा कणाला काही िवचारायच आह काय - अस िवचारणयाची प त होती अशा ाची उ र ही एखा ा अिलिखत िनयमा माण ठरलली मशः हो आिण नाही अशी होती थोडकयात काय तर ग पा बसा वगारत जमल तस िशका नाहीतर मग िशकवणी लावा क ा वगारत आला आिण जण काही वगारला एक नवीन चतनय आल चारद रामराव कड आमहाला इितहास िशकवायच तयािदवशी त अफझलखानाचा वध हा धडा िशकवीत होत मल तनमयतनी ऐकत होती कारण िशवाजी खानाला कधी मारणार ाची उतसकता होती सर सागत होत खानानी िशवाजी राजाची मान बगलत दाबली आिण लगच महाराजानी उज ा हातानी िबचवा तयाचा पोटात खपसला आिण वाघ नखानी तयाचा कोथळा बाहर काढला मग इतर तपशील सागन झालयावर सरानी िवचारल कोणाला काही िवचारायच आह काय आिण

अहो आ यरम क ान हाथ वर कला तयान िवचारल महाराज मान दाबली जाणयाची वाट का बर बघत बसल तयानी तर खानाला मारायलाच गडावर बोलािवल होतrdquo कड सर एकदम गागरन गल त महणाल वा र िव ान तच साग मग क ा महणाला मला वाटत राजानी शािमयानयात पाउल टाकलयावर खानाला िमठी मारणयाच स ग करन सरळ िबचवा तयाचया पोटात खपसला काही वाट बीट नाही बिघतली सर महणाल अर

यानबा तझ जञान तझयाजवळ ठव अस काही परीकषत िलिहशील तर नापास करील तया नतरचया इितहासाचया तासाला सरतची लट हा धडा िशकवला आिण क ानी पिहली छडी खालली सवयी

माण क ा तवहा महणाला होता महाराजानी सरत लटली ह कस काय बरोबर होत ितथलया

लोकासाठी तर त दरोडखोर होत िशवाजी महाराजाचया कतीवर साकषात महारा ात टीका मासतरानी तयाचया थोबाडीत एक दउन तयाला वगारबाहर घालिवल तयानतर कड सर जवळ-जवळ

तयक तासाला तयाला वगारबाहर ठिवत तया बाहर ठवणया माग कदािचत सवतः च जञान लपवणयाचा हत असावा अस आता वाटत प ल दशपाड एक िठकाणी महणतात शाळत मसताराना थम नाव कोण दत ह पिहलया ओिवची किवय ी कोण ह शोधणया इतकच कठीण आह पण आमचया शाळतलया सवर िशकषकाना टोपण नाव दणयाचा मान एकमव िव ाथयारचा होता िनळकठ जगताप ाचा दोन एक वषारतच तयान सवर िशकषकाना टोपण नाव िदली होती चा रा कड चा तयानी डकराचा कल होत पाढर कस कस अिण पाढरी िमिशवालया काळयाक ठाकर सराना िनगिटव ल जोशी बाईना गजगािमनी एक पाय आखड असललया सावरकर सराना तमर लग बारीक असललया रहाट बाईना सका बोिमबलrdquo आखड नाक वालया शड बाईना शपरणखा गिणताच घार मासतर तघलक तर िहदीच हमीद खान महणज चगझ खान ा असलया उप ापामळ क ा सगळया मलाचया गळयातील ताईत होता तयाचया कडन काही तरी गमतीदार ऐकायला िमळल महणन मल सतत तयाला गराडा घालन असत मल तयाला वचकन ही असत कारण हा शबदानी कोणाचा कोथळा कधी काढील ाचा काही नम नवहता माझयालखी क ा हशार िव ाथ होता पिहलया पाचात यत नवहता तिरही आिण पािहलया पाचात यत नवहता ाच मखय कारण महणज तयाच हसताकषर आमहाला िहदी िशकवणार हमीद खान सर महणायच ldquoबोडारचया परीकषत तला सवतःचा पपर सवतः तपासावा लागल अर जर चकन-माकन डॉकटर

झालास तर कमपौनडरला कवा किमसटला दखील तझ अकषर कळणार नाही महणज मग पशट खलास आप िलख खदा बाच कठला इि लशचया सरानी हातावर मारन अकषर सधरवणयाचा असफल य कला तवहा क ाच उ र होत सर मला मारणयानी जर अकषर सधारत असल तर मला दहा हजार वळा माराrdquo हसताकषर खराब

असलयामळ तयाला कमी माकसर पडत गिणताचया पपर मधय मधलया सट स गाळतो महणन माकसर कमी मी जर कधी महणालो िक क ा जर अकषर सधारशील तर लका पिहलया तीन मधय यशील तयाच उ र अस माकसर आिण जञानाचा काय सबध मला कठ मोठ झालयावर पसतक िलहायच आह आिण जर िलहाव लागल तर मी टायिपग िशकन वाढतया वया बरोबर तयाची अ ल ही वाढत होती पण ती वाढ िवधवनसकत कड जात होती तयाच वाचन भरपर होत तयामळ तो तयाचया वयाचया मानानी फारच वरचया लवल वरच बोलायचा तयक िवषयातील बारीक-सारीक दोष तयाला नमक िदसत होत इि लश ब ल तो महणाला होता- इ जी िवषयात नापास होणाऱयाची सखया जासत असणयाचा कारण आह ा भाषतील बाराखडी अर एच मधय ह नाही आिण डबलय मधय व नाही परत सी पासन कधी स तर कधी क आिण जी पासन कधी ग तर कधी ज मल ग धळणार नाहीतrdquo िहदी ब ल महणायचा दरदशरनची िहदी आिण िसनमातली िहदी ात िकती फरक आह दरदशरनची िहदी ससकतो व आह तर िसनमातली िहदी उद धभाव आह आिण आपण जी िहदी बोलतो तीच दरदशरन वर का बोलत नाही मराठी ब ल ही तयाच मत एकदम वगळ होत तो महणायचा पणया-मबईचया लोकानी मराठी भाषची मजा खराब कली आह खाणया- िपणयाचया

ाखया बदलतात आह चहा िपणार काय चया ऐवजी चहा घणार का िवचारतात चहा घउन काय करायच यायाचाच ना तसच ldquoनवहताrdquo ह श आिण ldquoवहताrdquo ह अशधद भाषा िह शधद कवा अशधद नसत गावाकडील लोक जी भाषा बोलतात ती शहरातील भाष पकषा वगळी बोली असत ती अशधद नसत जञान राची मराठी िशवाजी राजाची आिण आजकालचया सससकत लोकाची भाषा एक असली तरी बोली वगळी आह आजचया लोकाचया नजरत ह लोक गावडळ ठरतील

गणशोतसवात आमचया लहानपणी खर-खर सासकितक कायर म होत असत कीतरन ाखयान भजन जादच योग नकला सगीत- सधया अस िविवध कायर म होत अशया कायर मातन बरीच करमणक आिण जञान आपसकच िमळत अस एकदा रामायणावर एक कीतरन होत आमही तवहा १३-१४ वषारच अस चागल दोन तास कीतरन झालयावर क ानी कीतरनकार बवाना काही िवचारल -सीता सगळ मोह आिण राजशाही आयषय सोडन आपणहन रामा बरोबर वनवासाला गली होती मग ती सोनयाचया हिरणाचा ह का धरील ितला काय मािहत नवहत िक सोनयाच हरीण नसत काय रामालाही मािहत नवहत िक सोनयाच हरीण नसत त राम तर फार बलवान होता मग तयानी बालीला लपन का बर मारल तो अधमर नवहता कायrdquo रावणाच वडील ा ण होत मग रावणाला मारलयान रामाचया हातन ा ण हतयच पातक घडल की नाहीrdquo रामान सीतला अ ी परीकषा ायला लावली हा ितचयावर सशय असलयामळ काय एका धोबयाचया बोलणयावर सीतचा तयाग कला ह कस काय बरोबर ा सवर गो ी ल यात घतलयावर रामाला दव कस महणाव ाचया सरब ीन बवा अगदी सदर झाल सवर लोकासमोर तयाची फिजती झाली नवह अपमानच झाला आयोजकानी क ाला बाजला घवन चागल झापल पनहा ाखयातयाला कधीही िवचारायच नाही ाची तबी िदली वयाबरोबर तयाचा हा आ सताळ पण वाढत होता तयानतरचया एका वष महाभारतावर एका चागलया PhD माणसाच ाखयान झाल आयोजकानी आधीच क ाचया मसकया दाबन ठवलयामळ लोकासमोर ाखयातयाची फिजती नाही झाली पण तरीही क ानी तयाला गाडी जवळ गाठलच आिण ाची सरब ी सर कली कसानी वासदव आिण दवकीला एका कोठडीत नसत ठवल तर कषण-जनम कसा झाला असता कषण जर शर-वीर दव होता तर ारका सोडन का पळाला जर महाभारत इितहास आह तर सवर पाडवाच व अनय महारथ च जनम अनस गक का बर जर ासा पासन िनयोग पधधतीन धतरा पाड आिण िवदर ाचा जनम होव शकतो तर कतीलाही िनयोग पधधतीन पाडवाचा जनम घडिवता आला असता सयर अन वायची काय गरज होती एका माणसाला कदािचत अनक बायकापासन १०० मल होतील पण एका गाधारीला शभर प कस महाभारतात रामाचा उललख नाही आिण उगीच हनमानाला का बर घसवल कषण य ात खोट का बर वागला कणर दशाषन आिण दय धन ाचा मतय अनितक नवहता जय थाला कपट करन का

मारल ldquoहिसतनापरच रकषण करणयासाठी पाडवाना मारण जररी होत मग भीषमानी पाडवाना का बर नाही मारल अश िवचारताना सरसवती तयाचया िजभवर थमान घालत अस तयाचया चहऱयावर एक िवलकषण झळाळी यत अस तयाचया अशया शबदाचया माऱया समोर भलया- भलयाची बोबडी वळन जात अस असाच एकदा गणशोतसवात शोल बिघतला मी आमचया प मधय शोल एकसपटर

होतो क ान िवचारल िक शोलत सगळयात किवलवाण करकटर कठल मी महणालो िक आधळा रहमान चाचा कारण तयाचया तरण मलाला गबबरनी मारल घाट महणाला ठाकर कारण तयाच हाथ कापल गबबरन आिण एकजण महणाला िक राधा(जया भादरी) कारण ितच म दोन वळला उधवसत झाल क ाच उ र होत ा सवानी काही न काही चक कली होती पण ठाकरचया नोकराची काय चक होती तयाला ठाकरच सगळ काही बघाव लागायच मला सागा सकाळी-सकाळी ठाकरच ldquoधवनrdquo कोण दत होत कठलयाही िवषयावर अस मौिलक ितपादन करणयात तयाची हातोटी होती क ानी दहावी आिण बारावी साठी अकषर बरच सधारल कारण आता भिवषयाचा होता बारावीला मी आिण तो एकाच वगारत होतो तयाची मोठी बहीण उषा (ती तयाचया पकषा चागल १० वषर मोठी होती) डॉकटर होती अन मोठा भाउ सदािशव इिजिनयर होता (तो पण क ा पकषा ७ वष मोठा होता) तो तवहा बगलोरला नोकरी करीत अस क ाला कलास टसट मधय पकीचया पकी माकसर िमळत तयामळ तयाचया इिजिनयर होणयाबाबत कणालाच शका नवहती बारावीचा िनकाल आला

आिण अघटीत घडल क ाला गिणत आिण किमस ी मधय १०० पकी तयकी ९७ माकसर िमळाल पण िफिजकस मधय फ ५० तयाच महणण होत िक ह फ एका पपरच माकसर आह तयाचया विडलानी खप धाव-पळ कली पण यश नाही आल क ाचा इिजिनय रगचा वश हकला तयाचया सवभावामळ तयाचया ओळखीतलया सवर लोकानी तयाची यथ हजामत कली जण काही सवर जण ाच कषणाची वाट पाहत होत िक कशी ाची मजोरी िजरवायची काही िदवस क ा पणरपण उधवसत होता तयाचया भावानी सािगतल िक त खाजगी कॉलजातन इजीिनया रग िशक पण क ा महणाला मी सवतःचया बळावर िशकन मला कब ाची गरज नाही इिजिनयर नाही झालो तर काही आयषय सपत नाही मी माझा साभाळन घईल काळजी कर नका मी इजीिनया रगला आलो आिण क ा Bscला गला तयाचया ब ीचया िहशोबानी Bsc तयाचयासाठी हाताचा मळ होत तयामळ तयाला अवातर वाचनासाठी फार वळ िमळत होता तयाच सामानय जञान असामानय होत होत आिण ा जञानामळ (हा ाला दिनयादारी महणत अस) तयाची इतर लोकाब ल त अितसामानय आहत अशी समजत झाली आमचया िबलड ग मधलया आिण आळीतलया तयक िव ाथयारला तो सकॉलर महणत अस आिण ाला समानाथ शबद पढतमखर आह अस ठासन सागत अस तयाचया लखी एक तो सोडला तर आमहाला दिनयादारी कळतच नवहती आमही कॉलजात िशकत असताना चार फार महतवाचया दशावर दरोगामी पिरणाम करणाऱया घटना घडलया पिहली बोफोसर ाचार करण जयात ख पत धान राजीव गाध वर लाच खालयाचा आरोप दसरी शाहबानो करण की जयात ससदनी स ीम कोटरचा नयाय-िनवडा बदलला ितसरी महणज बाबरी मिसजदच टाळ उघडन िशलानयास करणयाची परवानगी िदली आिण भरीस भर महणन िक काय मडळ किमशनचया िशफारसी मजर कलया आमहाला ा सगळया गो शी घण-दण नवहत आमचा अ यास आमची वाट लावायला पर होता तवहा क ा आमहाला महणाला होता साल हो तमच मजा करणयाच िदवस सपल ाचार आता िश ाचार होणार तमचया पसतकातलया चागलया-वाईटचया कलपना बदलन टाका ा दशात जाती-धमारचया नावावर फट पडणार पढ ा भावचा मलगा माझया मलाबरोबर एडिमशन साठी भाडणार आिण मसलमानाची दाढी करवाळत सरकारच हात िझजणार पण तमही सकॉलर लोक ा गो ी पसतकात िशकवलया जात नाहीत मग तमहाला कशया कळणार िव ापीठातलया तयक वाद-िववाद सपधत तो िहरीरीन भाग घत अस बरच वळा िजकत ही अस दरदशरन वर ि झ टाइम नावाचा कायर म होत अस तयात ही तयान भाग घतला होता आिण दसर बकषीस िमळिवल होत पण तयाचा अित बोलाणयाचया सवयी पाई लोक तयाचयापासन दर राहत असत

क ाचया तडाखयातन मली दखील सटत नसत ी-म ी ा िवषयावर एकदा वाद सर होता क ा मल ना उ शन महणाला -तमहाला सवतः बदी बनन राहायला आवडत एकीकड परष dominate करतात महणन ब बलता आिण साथीदार मा dominating िनवडता मला सागा तमचयापकी िकती मली सवतः पकषा कमी िशकललया सवतःपकषा कमी पगार वालया घरची जवाबदारी असललया मलाशी ल

करायला तयार आहात अर परष जर सगळयाच बाबतीत तमचया पकषा वरचढ असल तर तो dominate करणारच तमहाला बस मधय जागा िदली नाही तर ी-दािकषणय सपलयाचया ब बा मारता फशनचया नावाखाली सवतः तग कपड घालता आिण comment करणाऱयाला चीप िनलर महणता तग कपड आमही बघाव महणन घालता ना मग लाजता कशाला तमहाला जर तोकड कपड घालायच आहत तर मग मवालयापासन सव-रकषणासाठी जडो कराट िशका आिण कणखर बना पण नाही उनहात गलयात तर काळया होणार आिण ल ाचया बाजारातला भाव कमी होणार महणन मग खळ िह नको अमिरकत िशकणाऱया मलानी इ जीत िश ा िदलया तर चालतात पण आमही आमचया दशात आमचया रा भाषत िश ा िदलया तर वर आमही अससकत िनलर दशी भाषतलया िश ा

इ जी पकषा जासत strong वाटतात हा काय आमचा दोष आह दट पी धोरण सोडा खबीर वहा आिण मगच परषाचया नावानी शख करा अर वािघणी सारखया वहा सवतः चया िपललाना सवतः खाउ घाला मग बघा कोण परष तमहाला dominate करतो त उगाच पटला चन आह महणज काय उ यानी मताणार िक काय अशया वळला क ा आपल नीळकठ जगताप ह नाव साथर करीत अस तयाचया कठा तन तयक शबद जण काही िनळा होवन बाहर पडन जगाला ताप दत अस १९-२० वषारचया वयात तयक मलाचया मनात मल ब ल एक सो ट कॉनरर असतो आमचया काळी बऱयाच नशीबवान मलाना गलर स ही होतया (आजकाल सगळयाचया असतात आिण नसलया तर आजकाल तमहाला तयातल समजतात असो) पण क ाचया अघोरी जीभमळ तयाचया वाऱयालाही कणी मलगी उभी रहात नस आता आमचा ीरग कदम एका जरा सावळया खातय-िपतया घरचया तिमळ मलीचया मात पडलयाबरोबर हा तयाला महणाल होता ही िहड बा तला कशी काय आवडली र कवी मनाचया रव गोडबोलला तला लका ह कोबीच फल गलाबाच कस काय वाटल आिण चषमवालया मोद दशपाडला िह समन नाही र फलन आह अशया अनक अनावशयक िपका टाकीत अस तयामळ बरच पिरवार वाल मल तयाचया आिण मग महणन आमचया सारखया अकला िवथ कला मलाचया दर राह लागल आमहाला ाची खत वाटत अस पण हा प ा महणायचा अर ा वयात सगळयाच मली छान वाटतात खास करन तमचया सारखया सकॉलर इिजिनयर लोकाना तमचया कॉलजात सदर मली नसतात जी िमळल ितला तमही पटवता मग ितचा सवभाव छान आह ती फार समजदार आह ती नौकरी करणार महणज मग सटनडडर ऑफ िलिवग वाढणार वगर सारख िहशोब माडता आिण शवटी आयषयाचया मधयावर लोकाचया सदर बायका बघन कोरड उसास टाकता आिण ा मलीही हशार तयाना िदसायला जरा बरा मलगा िदसला िक ा तयाला हळच चढवतात मग तमचा इगो चा पतग उच उडलयावर तमही अलगद फसता तयाना एक चागला कमावता नवरा फकटात िमळतो आिण घरच िह खशrdquo मली काय कवा चाळीशीचया बायका काय हा एखादा कषणीय सथळ िदसल की नाथा कामत सारखा लगच (पण खवचट) कॉमट करायचा एखा ा चाळीशीतलया बाईला खडहर बता रह ह इमारत बलद थी कवा ा ठाणाचा कटपीस कसा असल १४-१५ वषारची मलगी असली तरसावधान बाधकाम सर आह ा आिण असलया बोलणयामळ क ा फारच िसधद (क िसधध) होता कॉलजच त मतरलल िदवस पख लावन उडन गल आिण आता पढ काय हा य य क ा समोर उभा ठाकला तयानी IAS ची तयारी सर कली मी तवहा तयाला महणालो ldquoतला जर तझया त डावर ताबा नाही िमळवता आला तर मा नोकरीत तला फार ास होईलrdquo पण तयानी उलट मीच जर बॉस असलो तर माझयवर कोण वरताण होईल आिण नोकरीत आपण आपला काम चोख कल िक कोण कशाला माझया आड यणार आह अस महणन नहमी माण मला झटकन िदल मरी मग िक एकिह टाग हा तयाचा सथायी सवभाव झाला होता बरच वळला मला पडायचा िक आपलया घरच लोक आपण इिजिनय रग िशकत असनही आपलयाला नको इतक जञानामत पाजत असतात पण क ाचया घरच ाला काहीच कस नाही समाजावत नशीब दसयादा क ाचया आड आल तयाचया विडलाचा एक वाहतक अपघातात मतय झाला आधीच भावाची मदत नाकारलयामळ तयाला ताबडतोब पोटा-पाणयाचया उ ोगाला लागण जररी होत तयात वाचन भरपर असलयामळ तयानी प कार होणयाच ठरिवल तयाच मखय कारण तयानी सािगतल पपर मधय काम कलयावर मला सतय िलिहणयाची मभा असल परत ितथ मला बढतया िह लवकर िमळतील आिण एकदा मी ८-१० वषारत सपादक झालो िक मग मी माझी मत जनत समोर माडन जन जागरणाच काम करीन मी जवहा तयाला िवचारल िक ा नोकरीत अस िकती पस िमळतील तवहा तो महणाला

माझया परत िमळतील आई साठी बाबाची पनशन आह मी िवचारल आिण उ ा मल-बाळ होतील तयाच काय तो उ रला पत कपत तो कय धन सचय पत सपत तो कय धन सचय मी नहमी माण माघार घतली प कार झालयावर तो अगदी चौफर िलह लागला तयक िवषयावर आपली परखड मत माड लागला तयाची गती िह चागली होती अगदी तीन-चार वषारत तो चीफ िरपोटरर झाला होता पण ा वाटवर तो श िनमारण करत होता शहरातील भखड मािफया काळा बाजार करणार ापारी गड-मवाली अस अनक श िनमारण झाल होत आधी तयाला दम दणयात आला होता पण तो बधत नवहता मग तयाला िपटणयात आल तवहाही तो महणाला होता अर महातमा गाधीनाही आि कत मारल होत महणन काय तयानी लढा थाबवला ा सगळया धम ीत तयाचया पपरचया मारवाडी मालकाची मलगी िसमता का कोण जाण पण तयाचया मात पडली ती घरची ीमत होती तयामळ ी मधलया ािलटी बघा ा अस ितच मत होत ितन कदािचत असा स ा रोक-ठोक माणस आधी न बिघतलयामळ ती तयाचयावर भाळली होती ाला िह ती आवडली होती ानी महण ितला सािगतल होत की जर आपल ल झाल तर तला माझया घरी राहाव लागल मी घर-जावई होणार नाही तयानी ितला पणर कलपना िदली होती पण ती ाचयासारखीच खमकी होती आिण पढ-माग बापाची सगळी इसटट ितचीच होती ितच वडील पण ा ल ासाठी तयार नवहत एकतर ीमत मालक-मधयमवग य प कार हा भद परत मराठी-मारवाडी हा दसरा भद बर तीच वडील ाला नोकरीतन काढ शकत नवहत कारण तयाच काम अतय म होत आिण तयाचया िचमट आिण गालग ा सदरामळ पपरची िवि ही छान होती एक िदवस िसमतानी आतमहतयचा य कला तवहा ितच वडील जबरदसतीचा रामराम महणन तयार झाल ल ानतर दोन वषारत तयाला जळ झाल एक मलगा एक मलगी माधव-मिजरी आता क ा सब-एिडटर झाला होता तवह ात एका िति त राजकीय घराणयात एक सशयासपद मतय झाला क ानी आपलया पपर मधन तो मतय खनच होता ह जवळ-जवळ िस कल आिण तया घराणयातलया एका ीकड सशयाची सई वाळवली पण ाचा पिरणाम मा िवपरीत झाला पपर साठी कागद आिण शाई साठीची सरकार कडन िमळणारी सबिसडी बद झाली पपर नकसानीत आला आता पपर बद करायची पाळी आली पपर बद होउ नय महणन क ानी नोकरी सोडली तयाच समारास दशात खाजगी नयज चनलसला सरवात झाली होती क ा एका चनल मधय रज झाला क ाचया आधी तयाची खयाती चनल पयत पोहोचली होती तयामळ तयाला कमरा समोर जाउ ायच नाही ह अगोदरच ठरल होत क ाचया वा ाला मजकर तयार करणयाची जवाबदारी होती दोन-तीन वष तयानी तयानी फार अफाट कलपना तयान नवीन मालकाला सचवलया पण तया राजकीय दष ा परवडणायार नवहतया तयामळ तयक वळला तयाचा िहरमोड होत अस िसटग ऑपरशन च पवर सर झाल आिण क ाला पनहा नवीन जोश आला पपर मधय काम करताना तयाला बऱयाच लोकाब ल िवशष मािहती होती आिण तयानी ब ा धडाची करण िसटग ऑपरशन

ार बाहर आणयाचा िन य कला पिहलया ऑपरशन मधय तयानी गावाकडलया ीचा वश घउन एक मडदा हॉिसपटल मधय ए ीत कला हॉिसपटलनी तयाला माम बनवणयाचा य करताना १

लाख रपयाच िबल िदल तयानी डथ सरटीिफकट दाखवन सगळा सावळा ग धळ बाहर काढला चनलची िस ी वाढली मग तयानी आिण एक राजकीय िसटग ऑपरशन कल तयात गलली त िदलली पयतच घोटाळ तयाचया हाती आल अनक मोठ मास गाळला लागल पण चनलनी िदलली राकडन पस खालल आिण करण दाबन टाकल सतय ही पसवालयाची मालम ा आह ह तयाचया धयानात आल

क ावर ा करणाचा फारच जासत ताण आला आिण ाच पडसाद तयाचा खाजगी जीवनात

उमटायला लागल नाही महणायला आधीही घरात तो िहटलर सारखाच वागत अस मलानाही तयान कायम दहशती खाली ठवल होत पण पिरिसथती खराब होत गली चनलनी तयाला नोकरीहन काढल तरीही िननावी नावानी कठलया न कठलया पपर मधय गलली त िदलली घोटाळ छापन आणत होता िनराशपोटी तयाच दार िपण वाढल नतयाच गड तयाला आिण घरचयाना धमकावायला लागल तयाची बायको िसमता ा सगळयाला कटाळन गली होती अन हा काही सधारत नवहता शवटी कटाळन एक तपानतर एक िदवस ती मलाना घउन आपलया विडलाचया घरी िनघन गली ितन जाताना तयाला सप पण तयाला तयाचया चका दाखिवलया होतया तयाचा आईन ही िसमतची बाज उचलन धरली होती आज ही सगळी हकीकत कफ नरानी मधय क ा मला सागत होता मला तयाची दया आली होती पण सहानभती वाटत नवहती तयाचया बायकोला समजावणयाची इचछा होत नवहती कारण मी २५ वष तयाला ओळखत होतो आिण क याच शपट सरळ होणार नाही ह मला मािहत होत शवटी मी नहमी

माण िबल िदल आिण आमही कफचया बाहर आलो अचानक एक जीप आमचया जवळ थाबली तयातन ५-६ गड बाहर आल आिण तयानी क ाला ला ा-का ानी बडवायला सरवात कली २-३ िमिनटात तयानी क ाला बश वसथत पोचिवल मला काही कळायचया आत त तयाला अधरमलया पिरिसथतीत सोडन गल मी तयाला गाडीत टाकल आिण ताबडतोब भािटया हॉिसपटलला घउन गलो बरोबर एक तासानी तयाची आई आिण िसमता हॉिसपटलला पोहोचलया तयाचया सहा बरग ा मोडलया होतया एका माडीच हाड मोडल होत एक हाथ मोडला होता थोडकयात तयाचा भगा झाला होता निशबानी डोकयावर कमी मार लागला होता तयामळ जीवाला धोका नवहता डॉकटरानी तयाला पन िकलर दउन झोपिवल होत िसमताचया डोळयाना अ ची सततधार होती तयाची आई मा शात झाली होती िसमता सवतःला उगीचच दोष दत होती मी क ाचया आईला अनक वषर मला जाचत असलला िवचारला लहानपणापासन तमही ाला धाकात का नाही ठवला हा एवहढा मजोर आिण त डाळ कसा काय झाला तयाची आई साग लागली क ाच वडील एकदम सव दयी गाधीवादी माणस होत तयाची अिहसवर फार ा तयामळ मलाना रागावण कवा मार कधीच िदला नाही मलाच कतहल वाढाव तयाचयावर चागल ससकार वहाव महणन त मलाना अनक थोर आिण वीर परषाचया गो ी सागत अितमतः सतयाचा िवजय कसा होतो वगर थोडकयात लहानपणी तो ज काही िशकला त तो िनडरपण बोलायला लागला तयाचया विडलानी तयाला तो खर बोलतो महणन कधी लगाम नाही घातला तयात ाची दोघही भावड एकदम हशार तयामळ लहानपणीपासनच वडील ाला महणायच िक दादा कवा ताई सारख िशकन मोठ वहायच आिण मग बारावीत ाला इिजिनय रगला वश नाही िमळाला आिण तमहा मलाना मा िमळाला ाची सल तयाचया मनात कायम रािहली जवहा जवहा तयाला यश समोर िदसत होत तवहा तवहा छो ा मो ा कारणानी त िमळायच राहन जात अस मी तयाचया आईला िवचारल घरी हा कधी िनराश असायचा का आई महणाली तो िनराश होत अस पण तयामळ िनिष य कधीच होत नस तो िनराशावादी नवहता िसमता सोडन गली तरी तो महणायचा िक ितला ितची चक कळल आिण ती न ी वापस यईल मलावर तो ओरडायचा आिण महणायचा िक तयक काम perfect करायला िशका थो ा वळानी क ाच सासर कषणलाल कपािडया आल त मला महणाल िसमता महणत िक तमही तयाच िम आहात तमही मला उ ा भटाल का सिवसतर बोलायच आह मी महणालो सोमवारची सकाळची ोजकट िरव य मी टग झालयावर मी तमचया ऑिफसला यतो त महणाल त असा कर दीड- दोन वाजता मला िविल डन िजमखानयाला भट आपण ितथच जव मी तयाना महणालो एक िवनती आह क ावर हलला झाला ह तमचया आिण इतर कठलयाही पपर मधय छाप नका

जवणाची ऑडरर िदलयावर कपाडीयानी थट िवषयाला हात घालत िवचारल तमही तयाला कधी समजावल नाही का तयाचया वागणकीब ल मी महणालो गली २५ वष मी यथाश ी य करतो आह पण वाळतन अजन तल िनघालल नाही अपघाताचया िदवशी दखील सकाळी मी तयाला वागणक बदलणयाब ल बोललो होतो पण तयाच आपल मरी मग िक एक िह टाग कपािडया महणाल तला मािहतच आह क ा मला काही खास आवडत नाही त पण माझी मलगी तयाचयावर अपार म करत महणन ितचया साठी आतड तटत र वाटत िक हा सधारावा मी तयाची पि का दाखिवली आमचया गरज ना त महणाल ाचा गर कमजोर आह मी लगच महणालो अहो ाला गरच नाही आिण महणन ाचा असा गरसमज आह िक ाचया पकषा जासत कणालाच काहीही कळत नाही माझया मत

ाचयाकड एकाच गो ीचा अभाव आह ndash िचकाटीचा पशनसचा भ काम करायला जी िचकाटी लागत जी सोिशकता लागत ती ाचया कड नाही थोडकयात हा चस खळायला बसला तर आपली एकही स गटी न गमावता ाला दसऱयाचा राजा मारायचा असतो हा फार गभीर उपसथीत करतो पण मग गमतीदार उ र दउन कवा टोमण मारन मोकळा होतो सोडवीत नाही थोडकयात आमचया प ल दशपाडचया अत बरवा सारख हशा खप िपकिवल पण काहीच काम पणरतवाला नणार नाही पण तयाला उपदश करन काही तो बदलणार नाही जया िदवशी तयाला तोडणयापकषा जोडण वाटल तया िदवशी तयाची नशीब िफरल जवळपास आठव ानतर हॉिसपटल मधन क ा आपलया आई बरोबर थट कपािडयाचया घरी राहायला गलयाच मला आ यर वाटल मी तयाला मबईत असताना तयक वीकडला एकदा भटायच कबल कल ५-६ वीकड नतर मला थोडा फरक जाणवला क ा मला महणाला आयला माझा सासरा चागला हशार आह र आमही रोज चस खळतो पण अजन पयत मी तयाला हरव शकलो नाही पण एक िदवस मी तयाला मी न ी हरवन आिण महातारा उदाहरण िह चागल दतो एक िदवस तयानी एक कळ सोलल आिण मला महणाल- ाला वाटल तव ा सया टोच मग महणाल- बघ िछ िदसतात का मी महटल िक बाबा तमहाला काय सचवायच आह तर त महणाल-िकती सया टोचलया ह फ

कळालाच ठाउक आह पण बाहरन मा कळ पणर नॉमरल िदसत सतय दखील असाच बोलाव महणज जयाला बोलतो तयाला कळत पण चार लोकात अपमान नाही होत एक िदवस महणाल िक एखादी उच इमारत उभारायला पाया मजबत असावा लागतो आिण तयाला यो य तवहढा वळ ावा लागतोच श ला पणर गाडायच असल तर

तयाचया पळन जाणयाचया सगळा वाट आधी बद करा ा लागतात मी मनात महणालो गाडी रळावर यत आह जवळपास तीन मिहनयानतर क ा मला फोनवर महणाला आज रा ी घरी य बायको-मलाबरोबर आिण उ ा स ी घ मी तयाचया घरी पोचलो तयानी एक छोटखानी पाट ठवली होती फ माझी आिण तयाची फिमली जवताना तो महणाला आज माझा पनजरनम झाला अस समज आज मी पिहलयादा बाबाना चस मधय हरवल तीन मिहनयाचया िव ातीत माझया ल यात आल आह िक सगळयात कठीण काम माणसाना हाताळण आह मी मा अधर आयषय लोकाना दखावणयात घालिवल जो लोकाना सोबत घऊन चाल शकतो तोच तयाचा भल कर शकतो मी अधर आयषय फ िनदकाच घर असाव शजारी मधलया िनदकासारख काढल पण आता मी बाबाचा पपर चालवणार आिण सगळया पा याची वाजत गाजत ldquoवरातrdquo काढणार- पण ती पण ती सया टोचन असल मान कापन नवह मला समाधान वाटल िक घोड गगत नहालयो य िदशा िमळाली क ाचया भाषत सागायच तर - तबलल बाथरम मोकळ झाल पकज हडाव pankajhtechnipcom

सौ मज अभय मळजकर

अि त व

त माझ व आह महणतोस त मला जीवन ह अि त व

पटतय का तला माझ जीवन महणज तझ एक व पण त अि त व का एक व रणा व मन याचा सयोग महणज म असत साकारलल व व ि वकारलल अि त व ह दखील असच असत या अि त वात दखील

अजन एक व असत आिण त महणज तझ माझ जीवन असत

सौ मज अभय मळजकर

कातरवळ

कातरवळी एकात असताना हरवल होत सय बब अधारवातलात मज दसल या गलमोहराच ित बब आशचा करण शोधता शोधता टोचला कठतरी काटा आठवण ना आला पर त दर जाता रा चाद यात फरताना व ात मी हरवल व रगात आ यावर त कोणी चोरल नदी काठी चालताना एकल श द पा याच कठ आहत त भाव सरा तालातील गा याच भावनानी बाधली होती क या धा याची ती साखळी तटली फलापासन पाकळी अन ओली झाली पापणी

सौ मज अभय मळजकर

आधार

अवकाळी पाऊस पडताना त मा याकड आली अन एकाच णात त दर दर गली जायचच होत तला त लवकर का नाही आली वादळी अधारात एकटीच सोडन गली माझ िन काय दख यात तला बडायच होत

त याच सखासाठी तर सव करायच होत अधारातही द ान

तला दाखवली होती वाट त मा काजळी क न ितचा कलास घात या कातरवळी

वादळी वारा वाहत होता त दर जाताना िवजचाच तवढा आधार होता

सतीश महा उदय परब

तबला- भारतीय सगीतातील एक वा

मडळी भारतीय सगीत िविवधतन नटलल आह आिण तयाला गौरवशाली परपरा आह

तयात अनक गायन शली व वा कार आहत तयापक एक महणज तबला ब ताश

भारतीयाना तबला ह वा मािहती आह कमान तय य पा न नाही तर ऐकन तरी

मािहती आह कधी नाही तर टी हीवर उ ताद झाक र सनना ताज चहाचया जािहरातीमधय (बरोबर आह

वाह ताज) तबला वाजवताना पािहल असल

तबला ह चमर वा असन त एक ताल वा आह ताल महणज गायन कवा वादनामधय तीत होणा या

कालाच मापन करणयाची यातालवा ाची िन मती आ ददव गणपतीन कली असा परातन उललख आढळतो

ज हा भगवान शकरान ताडवनतय कल त हा गणपतीन जिमनीवरील ख ावर कातड पसरन तयावर हातान

वाजवन शकराचया नतयाला साथ दली

तबला कोणी िनमारण कला ह न सागण कठीण आह कारण तशी ऐितहािसक कागदप कठही उपल ध नाहीत

परत काही जण महणतात प शअन दशातील तबल नावाचया वा ामधय आव यक त बदल करन तबला ह

वा बनल काह चया मत मदग (पखवाज) जब िबचमस काटा तब भी बोला आिण ा तब भी बोला चा

तबला झाला

अमीर ख न सतार तबला िह वा चारात आणली तयान भारतीय व परदशी सगीताचया अनक मफली

भरवलया आिण प शअन इराणी आिण अफगाणी सगीताच भारतीय सगीताशी एक अतट नात जोडल

तबला वादनामधय दोन वा वापरली जातात ती महणज तबला आिण ड गा तबलयाच अग ह झाडाचया

खोडापासन बनवतात तर ड याच घमटाकती भाड िपतळच कवा ता याच बनवलल असत ा दो हीवर

च याचया िनवळीतन बडवन काढलल कमावलल चामड लावतात ह चामड बक याच असततबला व ड याचया

चाम ाचया वरील बाजस मधलया भागावर काळी शाई आिण कोळ याचया भकटीपासन तयार कललया

शाईच अनक गोलाकार थर दतात तयामळ तबला व ड याचया आवाजात नाजकपणा व मधरपणा यतो

सवरसाधारणपण तबला हा उज ा हातान व ड गा हा डा ा हातान वाजिवला जातो परत डावखर वादक ा

जोडीची अदलाबदल करताततबलयाचा वापर साथ सगत महणन शा ीय सगीतात सगम सगीतात भ

सगीतात तसच नतया मधय ही मो ा माणात करतात तबलयाच एकल (सोलो) वादन जगलबदी स ा

लोकि य आहत

तबलयालाही एक भाषा असत आिण तबलयाची भाषा महणज िविश अ र कवा बोल असतात

तबलयावर बोटानी तळ ानी आिण ड गावर बोटाचया अ ानी तळ ानी िविश ठकाणी आघात करन ह

बोल वाजिवल जातात काही बोल ह फ तबलयावर फ ड यावर कवा तबला आिण ड गा िमळन अशा

कार वाजिवल जातात उदाहरणाथर गी ना ता धा त ित ट द क क त ह काही बोल आहत यातील

गी क क ह बोल फ ड यावर वाजिवल जातात ना ता ित ट त ह बोल फ तबलयावर वाजवतात तर

उरलल धा त द ह बोल तबला आिण ड गा िमळन वाजवतात

तबला वाजवताना बोलाची प ता नाद ताल तालाची समान आवतरन (तालब ता) आिण वाजवणयाची गती

(लय) ा गो ना खप महतव असत एकच ताल वगवग या आवतरनामधय वगवग या गतीन वाजिवला जाऊ

शकतो

वाजिवणयाचया गतीच सवरसाधारण वग करण िवलिबत लय मधय लय आिण त लय अस कल जात या

तयक लयीमधय दखील वगवग या गतीन तबला वाजव शकतो उदाहरणाथर िवलिबत लयीमधय

िमिनटाला दहा ठोक त िमिनटाला शभर ठोक ा गतीन वाजव शकतो

लय आवतरन याच गिणत आिण वादनातील स दयर याचा मळ साधन समवर यण ह तबला वादकाच कौशलय

असत अशा कारच िविवध वा ामधय उतक कौशलय असणार खप नामवत असलल आिण नसलल कलावत

भारतात आिण जगभरात आहत त आजच उतक कलाकारही कधी तमचया-आमचयासारख होत सगीत िशकन

आिण महनत करन त उतक बनल

गमतीची गो महणज कोणतही सगीत िशकणयासाठी शाळ माण कमाल वयोमयारदा नसत वयाचया प ाशीत

कवा साठीत िशकणयासाठी िव ालयाच दरवाज बद असतात परत या वयातही सगीत

शाळच दरवाज िशकणयासाठी वागतच करतात सगीत िशकणयासाठी फ आवड दढ-िन य िनयिमत

रयाझ या गो ची गरज असत वळ काढला तर तो सवाकडच असतो आिण आवड असल तर तो

आपोआप काढला जातो (महणन तो आधीचया वा यामधन काढला आह) तर मग याना सगीत िशकणयाची

आवड आह तयानी दढ-िन य िनयिमत रयाझ करन एक य करायला काय हरकत आह

स दप खडकर efMekeAgraveJeCe

neveHeCe iess KegHe keAgraveener efmicroekeAgraveJetve

HegmlekeAgraveeles Oe[s jeefns ceveele Iej keAgraveordfve

peele-Heele JeCeamp-Yeso meieU keAgraveener efmicroekeAgravees

Yeejle ceePee osmicroe DeeefCe ceeleermicroeer efregekeAgraveigravees

meceevelesreges Oe[s neveHeCeeHeemetve efiejJes

meieUsrege efJeregeej ceveele KeesJej copypeJes

HeCe copyer-HejbHeje Deens cnCes peeleerHeeleerregeer

Dejs ceeCetmekeAgraveer Deens ceie efHeAgravekeAgravej keAgravemicroeeregeer

Deelee meceevelesreges Oe[s Gigraves keAgravemes efiejJeesup3ereges

keAgravees[ies Jnesup3ee keAgraveesCelsup3ee microeeUsle yebj peesup3ereges

mebOeer ceeCemeee keAgravemicroeer yej efceUeJeer

copyerHeeFamp ceeCetmekeAgraveer keAgravee meejJeeJeer

keAgraveOeer keAgraveOeer ceeCemeeHesee peeefle DeeefCe HejbHeje ceesthornicircee nesleele

DeeefCe oesve efpeJeebvee nUtrege keAgraveesHe-sup3eele keAgraveleele

Deelee lsup3ee efpeJeebveer ceeIeej keAgravee Isup3eeJeer

Deelee GEcircej keAgraveesCe osCeej ceer njes ie DeeFamp

ceeCemeee ceeCetme cnCetve keAgraveOeer yeIeCeej

regeekeAgraveesjerregsup3ee yeensj HeeT keAgraveOeer igraveekeAgraveCeej

yebo efkeAgraveuicirceele jentve keAgravemicroeer peieeregeer meHeAgraveejer keAgravejCeej

Dejs peie mebtoj Deens yeemesup3eeHets ceer keAgraveesup3e yeesCeej

स दप खडकर

आठवण चा ठपका रोिहत सोनट क ि य िव ाथ िम ानो इटनरशीप सपत आली ना Contdown करता आहात Contdown करतना अगदी वतःला िवचारन बघा िक आत कठ तरी काही तरी सलतय ना इटनरशीप सपतय

कॉलजचया teachersचया कचा ातन सटणार महणन excited तर असलाच पण रोजच िम मि णी आता रोजचयासारख भटणार नाहीत हा िवचारिह मनात घोळत असल ना तमहाला कठला सदश वगर दणया इतका मी मोठा अिजबात नाही पण होणयाचा य करतोय माझया वयि क आय यात मला काही गो नी कायम साथ िदली आिण तयाच गो ी तमहालािह साथ दतील आिण यशाचा मागर दाखवतील महणन फ माझया मनातलया काही गो ी तमहाला सागतो आिण ह करताना आठवण ना उजाळािह दता यईल कॉलज सपलया वर अ यास सपला असा िवचार मनातही आण नका कारण अ यास सोडला िक आपण कालबा य होतो कठलयाही कामात ामािणक पणा ठवा अगदी साध कामिह अस द िकतीतरी सग यतील ज तमचया वरचया स काराची परीकषा घतील असा सग नहमीच कसलया न कसलया तरी मोहात पडणारा असतो पण वतःचया मनाशी ामािणक रािहलात ना िक आपण न च ातन पढ जातो कठलही काम मनापासन करा त न च छान होईल आिण एकदा का आपलयाला कळल ह काम आपण छान कर शकतो मग न आवडणार कामिह आवडायला लागत दवावर ा ठवन सगळ करा महणज तयाचया प रणामाची जवाबदारी तयाचयावर ना खोट अिजबात बोल नका कारण त लपवणयासाठी परत परत खोट बोलाव लागल Research सबधीिह वाचन कायम चाल ठवा महणज कालबा होण टाळता यईल कधी समोरचा माणस कसा िदसतो ाचया पकषा तयाचया अगातलया गणाना आिण कतरतवाला जा ती महतव ा

ा ओळी िवसर नका रप लावणय अभायािसता न य सहज गणाशी न चाल उपाय काही तरी धरावी सोय आगतक गणाची ( समथर रामदास ) तमही आज जगाचया उबर ावर उभ आहात तमचया डोळयापढ गली साड चार वष कशी गली त यत असल ना आिण माझया डोळया पढ अजनही प आह िक सचती कॉलजशी सबध आलया पासनची १२ वष कशी गली आधी िव ाथ महणन आिण मग Lecturer महणन आिण काल िकती भरभर उडन गला ना आिण बरच काही माग सोडनही गला ना

Lecturer महणन जॉईन कलया नतरची 2५ वष महणज एक खप सखद अनभव होता कारण आपलया कॉलज

मधल सगळच िव ाथ िशकषकाचया मनाला चालना दणार असतात तयामळ खप छान वाटल आठवणी तरी िकती काढायचया ना अगदी तमचयावर चड िचडणयापासन ( COPD Lecture ससन म य क टीन म य जाण इआठवतय ना) त आपली व वत सदर दहरादनची ीप खरच अिव मरणीय आह ना दहरादन ीप म य आपली म ी कधी झाली तच कळल नाही आपण दहरादनला असताना भा य ीचा फोन

आलयावार तमही लोक ज ज काय करायचात ना त सगळ आठवन मी आिण भा य ी अजनही खप हसतो तमचयातलया िकती तरी जणानी माझयाशी आगदी वयि क अडचणीिह share कलया मला िततक जवळच मानलत खप छान वाटल तमच मनापासन कलल भावपणर SMS आजही मी जपन ठवलत अगदी मनात खोलात

तमचयातलया िकती जणाचा मी अगदी सगळयाचया दखात पाणउतारा कला असल पण ामािणक पण सागतो माझा उ श खप िनखळ होता त हा िवसरा बर का तमहा लोकाबरोबर research activities करताना िकती िविवध अनभाव आल ना आपलयाला खप िशकायला िमळाल तयाचयातन मला इथ Malaysia म य िशकवताना राहताना ास काहीही नाहीय पण सचती कॉलज ऑफ िफ़िजओ थरपीचया सगळया मलाची खप आठवण यत कायमच तमहाला खालील पक पिहली ओळ लाग पडल (दसरी ओळ नाही बर का ) अशी पाखर यती आिणक मती ठवनी जाती दोन िदसाची रगत सगत दोन िदसाची नाती माझयावरच तमच म कायम ठवल ना प कस वाटल त जरर कळवा डोळयातलया िनधारराचा पारा फटणयाआधीच िलखाण थाबवतो All the best Make our कॉलज Proud Make India Proud तमचा रोिहत rohitrohitsyahoocom

------------------------------------------------------------------------------------------------ ह प मी मलिशयाला आलयानतर सचती कॉलजाचया माझया िव ा याना िलिहलल आह

------------------------------------------------------------------------------------------------

-----------------------------------------------------------------------------------------------------------

सदर सािहतय माझी आई सौवसधरा जोशी िहचया lsquoहसरी पगतrsquo या पसतकातन घतल आह धन ी गोठीवरकर

----------------------------------------------------------------------------------------------------------

सौ वसधरा जोशी

सावधान वाचकहो िनणरय तमही ायचाय महणज मा या ाच उ र िह कथा वाचन झाली िक ायच काय सीमा सदानद सातपत ाचा सतकार वहायला हवा िक नाही िकती साधा आह ह आता सीमा महणज असमािदक वय वषर पचचाळीस उ ोग - पणर वळ खपलली आिण खपत असलली गहणी छद- भरपर मि णी जोडण व ग पा मारण अगदी फोन वर स ा आता सतकार महणज अगदी दहा हजार पय रोख व ीफळ असाच असावा अस माझ िबलकल महणण नाही पण मला तमही िवचारलत िक सतकाराच सव प कस असाव तर मी महणन एखादी छानशी यअर िसलकची साडी आिण पाव भाजी वर थडगार आईस म ीफळाची िह ज री नाही (उगाच खरवडत बसायला) पण काही महणा चागल काम कल िक कौतक ह व ालाच हव हो िक नाही तर तया िदवशी काय झाल नहमी माण आमच िचरजीव सहास व ह (सदानद) दोघही आपापलया कामावर गल दोघाची खाणी डब ा म य माझा सकाळचा वळ धडाधडा गला तयाचया पाठी नाच यात आिण त दोघ गल िक िवखरलल घर आवर यात साधारण पढला तास गला नतरचा वळ कसा माझा अगदी माझा एकटीचा पण साधारण एवढी उसतवारी होईसतो अकरा होतातच

मी अशी छानशी मािसक वाचत बसल होत हातात गरम कॉफ चा मग घरही कस छानस आवरलल एव ात बल वाजली एकटी असताना दार उगाच उघड नकोस सवसत मालाचया मोहात फस नकोस बावळटपणा करशील फरीवालही फसवतात अलीकड- इित सदानद आमच ह नावा माणच खरच नहमी खशालचड सारख आनदी असतात एकदा पसा आणन घरात िदला िक सपली काळजी अस तयाच असल तरी दररोज वडी बावळट तला काही

कळतच नाही िह कवा अशीच वाकय अगदी नमान सधी िमळाली िक मला ऐकवतात िह गो आमचया खानदानातच आह महणा ना महणज बायकाना वडया बावळट ठरव याची कारण आमच सप स ा अशीच री ओढतात आई अस नाही ग तला नाही कळणार त अशी कधी पिहली कधी दसरी री ओढतातच

तर दपारी साड अकरा पावण बाराला बल वाजली आज समोरची मीना भाभी घरात नवहती ती गली होती

ितचया माहरी मलाना घऊन आमचया वग म य फ दोन लॉक एका मजलयावर महणज आज मी एकटीच

होत मजलयावर नहमी सारख दर उघडल मला वाटल कॉलज सटडट असतील मसना जौरा हवाय का (ह

कॉलजला जायच सोडन ह असल धद का करतात हा मला नहमी पडतो) नाहीतर सलस गलर ह नवीन

याच महणन ग यात पडतील पण नाही मा या समोर होतया दोन गजराथी बायका

शजारचया घराकड बोट दाखवन ितन िवचारल तमारी बाजवाली कया गयी मला गजराथी कळत पण बोलता मा यत नाही मी कोण मीना भाभी अस महणताच ती महणाली तमारी बाजवाली मीना बन मारी बनपणी छ मग मी तयावर िमनाभाभी मायक गयी ह ४-५ िदन क बाद आयगी अस अगदी खर खर उ र िदल दोघ ची आपसात हळ आवाजात काहीतरी चचार झाली मग हातात छान मो ( ीमती वाटाव अस) पाक ट काढन ती महणाली शादीका इनवहीटशन दन का था आप जरा दगी कया आता शजारचया भाभीची कोणी म ीण ितला बोलवायला आली तर त िनम ण यायलाच हव काही शजारधमर आह िक नाही मी लगच महटल हा हा ज र दगी मी त हातात घताना पढच जाळीच दर उघडल आता काय खा ी झाली होती भािभचया कोणी म ीणच तर होतया तयातली दसरी महणाली थोडा पािन िमलगा कया मलाच माझी लाज वाटली मी दोघ ना आत बसायला बोलावल पखा स होताच आत जाऊन दोघ ना नवीन कलल कोकम सरबत लासातन घऊन आल बरोबर थोड पाणी स ा तहानला आधी पाणी हव महणन एव ा पाच सात िमिनट तया बाहरचया खोलीत बसलया होतया दोघी पाणी सरबत यायलया तमही कठन आलात अस मी िवचारलयावर अगदी भािभचया माहर जवळचच गोरगाव नाव सािगतल चागली चार पाच िमिनट झाली असतील तव ात तयातली एक महणाली अजन आमहाला बरीच बोलावणी करायला जायच आह तव ात दसरीन सवताची साडी बघन ितला महटल साडीला घाण लागली आह िहचयाकड धऊन घऊ का खरच ितचया छान साडीला काळा िचखला सारखा डाग िदसत होता मला ती महणाली ऑ टी मी हा डाग जरा तमचयाकड धऊन घऊ का मी हो महटल ितला बाथ म दाखवल आता बाहर दसरी बाई अन मी बोलत बसलो होतो पण मला काहीतरी वगळच जाणवल अतमरनान सािगतल िक काय कणास ठाऊक पण एव ा वळ मा या घरात घडत असलल रामायण आधीही कठतरी घडलया सारख वाटल णाधारत आठवल गलयाच मिह यात िवजन फोन वरील ग पात सािगतलली ितचया नातवाईकात घडलली चोरी त सवर झाल होत बो रवलीला नीना िवजची सकखी मावस बिहण दपारी अगदी एकटी घरात तया िदवशी समोरचा लॉक नमका बद त गल होत कठतरी ल ाला बल वाजली नीनान दार उघडल दोन बायका अगदी छान

काजीवरम सा ा नसन कानात िहऱयाची कडी ग यात दािगन कसात कदब घातलला नीनाला महणलया तया तमचया समोरचया बा ना इनवीटशन ाल का तयात नीनान नाही मह याचा यतोच कठ नीना महणाली हो ज र दईन पाक ट हातात दताना तयातली एक नीनाला महणाली जरा पाणी ाल का यायला नीनान दोघ ना पाणी िदल तयातली एक महणाली आमहाला अजन बरीच बोलावणी करावयाची आहत बराच वळ जाईल मी जरा toilet जाऊ का

ात ही िननाला गर वाट यासारख काही नवहत तयामळ नीना सहजच महणाली हो हो जा ना मग एक toilet ला गली आिण दसरी िननाशी ग पा मारीत होती थो ाच वळात ती आतली बाहर आली आिण नीनाला महणाली अहोतमचा नळ िबघडला आह का बदच होत नाहीय नळ सोडलला होता पाणी उघ ा दारातन बाहर यत होत नीना सार या गिहणीला ह चालण शकयच नवहत

मगापयत नळ अगदी विसथत होता आिण आ ाच काय झाल नीनाला पडला नीना लगच उठली नळ खाली असलयामळ वाकन बद करायला बघत होती तव ात तया दोघी सराईत सशीि त भाम ानी ितला मागन च आत ढकलली आिण बाह न सरळ कडी घातली नीना िबचारी सडासात अडकली सवताचया घरात दोघ नी घर धतल ितच

नीनाच ओरडण तया छो ा िखडक तन एक जाऊन कणी यण कठीणच होत िबचारी नीना दोन तीन तासानी

समोरचया िबलड ग मधलया लोकाना कळलयामळ सटली एकदाची पण चोरी ज बर होती घरात असलयामळ

कपाटाचया िकललया पण कपाटालाच होतया दोघी भाम ाना चागलच फावल

मला सगळ जसचया तसस आठवल घशाला कोरड पडली हाताला कप सटला पण आता डगमगन चालणार नवहत िहममत धरायलाच हवी अशा वळी आतली डाग धवायला गलली चोरटी आता बाहर यईल मला महणल ऑ टीतमचा नळ िबघडला आह का णभर मी स झाल काय कराव तया दोघीही िध पाड उच होतया आिण मी एकटी होत आताचा काळ मा या कसोटीच होता आिण दवाचा होता आिण एव ात फोन वाजला मी लगच ठरवल ा फोनचा फायदा यायचा आललया फोन वर टपन आमच कोणत िबल िकती र म सािगतली जात होती पण मी मा इकडन हलो ह बोला कदम साहब काय िनघालाय महणताय घरी यायला हो पण अजन नाही आला आला िक सागत चौक वर फोन करायला आतली भामटी बाहर आली आिण तससच महणाली ऑ टीतमचा नळ िबघडला आह वाटत बदच होत नाही िननाकड घडललच मा याकड घडत होत बाथ मचा नळ दारापासन चागला तीन चार पावल आत होता महणज मला न ढकलतािह तया सहज क ड शकत होतया

तव ात माझ फोनवरच बोलण ऐकणाऱया दसऱया चोरटीन िकसका फोन था अस मला िवचारल मी

महटल मरा लडका इधर थाना पोलीस सटशनप इनसपकटर ह उधरस फोन था अभी आयगा

माझ बोलण एकन तया दोघी चपापलया एकमक ना नजरन खणा क न उठलया मला महणलया आमही िनघतो दोघी घराचया बाहर गलया मी िन ास सोडला दो ही दार लावली उघडा नळ अगदी सहज बद कला नळाला काही झालच नवहत सा ात दोन चोर ा मा या घरात यऊन गलया होतया ि याही क शात कमी नाहीत ह खरच आह महणा ा ातही आघाडी मारतायत िक काय तया गलया आिण माझा बाध कोसळला मा या घरावरच जीवावरच सकट टळल होत मी ीमती थाटाच त इनवहीटशन काडर उघडन बिघतल त एका होऊन गललया ल ाच होत महणज तयाचा बत माझ घर लट याचा होता मा या घरात होणारी चड चोरी कवळ मा या ग पाचया छदामळ आिण थो ा या चालाखीमळ वाचली होती मी पोलीस सटशनइनसपकटर अशी नाव घतलयामळ व तो घरीच यतो आह महटलयामळ तया घाबरलया आिण पळालया बघा वाचकहोमहणन महटल आज माझा छोटासा घरगती सव पाचा सतकार वहायला हवा िक नको जरी मी वडी बावळट काही न समजणारी असल तरी माझच घर मी वाचवल अस महणताना तसच बरोबर जाऊ द हो सतकाराच काय एवढ पण ा गो ीचा पच तमचया साठी बर का ज बो रवलीचया िननाकड झाल ठा याचया सीमाकड झाल तच कदािचत तमचया घरात स ा होईल तर फ सावधान

_____________________________________________________________________________________________माझ आजोबा ी वा यवलकर या या किवता ऐकतच मी लहानाची मोठी झाल इ जी म य ऑनस िमळवनही याची मराठीची गोडी कधीच कमी झाली याची अशीच एक मला भावलली ही किवता बघा तमहालाही पटतय का अिदती मळ

lsquoमममीrsquo महणोिन कोणी lsquoमममीrsquo महणोिन कोणी आईस हाक मारी मा या मना मराठी ती होय शोककारी श दात सौ य lsquoआईrsquo lsquoमममीrsquoत तच नाही त वड इ जीच सीमाच यास नाही गल जरी िफरगी सोडन दश माझा आई त या िशरी ग तो भार इ जीचा

आई जरी मराठी वदविन lsquoमममीrsquo घई बाळावरी ित या या स कार तोच होई आता इथ lsquoनसरीrsquo lsquoकजीrsquoत बाळ जाई फसव नाव lsquoिकलिबलrsquo ओढन यास नई lsquoथक यrsquo कस महण मी lsquoसॉरीrsquoच हा जमाना आह अजन यथ परक बाड-िबछाना

lsquoबथड हपी ट यrsquo महणताच बाळ आता lsquoमममीrsquoस lsquoजॉयrsquo होई lsquo सगसागrsquo तोच गाता आता िनराजनाची फलवात हाय थ पटन मणब या िवझातच यात अथ कापन कक आता मोठाच बाळ होई कोशात श द lsquoआईrsquo माघार तोच घई रा यात या मराठी कौतक इ जीच िवसराच पज जीण lsquo ॉमीसrsquo अमताच lsquoक-जीrsquoत इ जी या िमळता वश बाळा शाळा नको मराठी लावा तयास टाळा lsquoएिलफट गॉड rsquo होई lsquo ल सगrsquo तोच दई मा या मना मराठी lsquoअ ज टrsquo तच होई

ी वा यवलकर

प ी डॉ काश आमट ा या काशवाटा ा प तकातन घतलला हा उतारा आह ामळ सबिधत लखका या व काशका या कॉपीराईट अिधकाराच उ लघन झाल आह याची मला जाणीव आह पण िह मडळी व याच वशज या

क यामागील माझी भावना समजन घतील अशी माझी आशा आह कारण हा लख मी िस ी कवा अथ ा ीसाठी कलला नसन डॉ आमट ा या कायाची लोकाना क पना यावी हाच ा मागील हत आह िम लद कारकर ____________________________________________________________________________________

या कॉलरा या साथीतील एक सग मना या तळात असा जाऊन बसला आह क तो हटतच नाही एक बाई एका लहान मलाला घऊन आली होती उपचार क यावर सलाईन द यावर त मल जरा सधारल याबरोबर ितन या मलाला आम याकड सोपवल आिण ती लगच िनघन जायला लागली आमचा एक

कायकता ितला हणाला अशी कशी या मलाला सोडन जातस या याजवळ थाब याला पण बर वाटल क जा यावर या बाईन सािगतल कॉलरा या साथीन काल माझा नवरा मला दो ही मलाना लागण झाली हणन याना घऊन इकड िनघाल तर एक मल वाटतच गल याला तसच झाडाखाली ठवन ाला घऊन

आल आता ाला जरा बर आह तोवर जावन याला प न यत इतका क ण सग होता हा आ ही सगळच स झालो कोण कणासाठी रडणार डो यातल पाणीच आटन जाव अशी िह प रि थती अस कसोटीच धीर खचवणार सग खपदा आल पण यामळ इथ कामाची कती गरज आह हही न ान काळात गल पाय माग यायचा नाही ह डो यात प होत यामळ यातनही आ ही एकमका या मदतीन माग काढत गलो टकन रािहलो काम वाढवत गलो

आपल घर

२००१ साली वभव फळणीकर नावा या अकरा वषाचा म य एका दा प यान फार वग या तहन पचवला अगद एका हद गा यात हट या माण तम बसहारा हो तो कसी का सहारा बनो यानी तरा अनाथ मलाना आ ण १३ अनाथ मलीना सहारा दला ह काच घर दल याची राह या खा याचीच नाह तर उ म िश णाची सोय ह आपल घरन कली दरवष मी आ ण माझ कटब अगद आमच ह काच घर अस या सारख ितथ जातो पाऊल टाक या टाक या एक लहान मल हात जोडन नमःकार करत मग पटकन वचार मनात यतो अर अस आप या घर ज हा कणी यत त हा पाथ आ ण मीरा अस हसत

मखान आवभगत करतील ना

कणीह पाहण आल क आपल घर सःथच यवःथापक वजय फळणीकर हसत मखान

ःवागत करतात नवनवीन उपबमाची मा हती दतात नकळत ितथ या मावशी थड पाणी आ ण गरम चहा प यात ठवतात काह णातच आपल घर सग याना आपलस करत फळणीकर आ ण या या प ीन हा पारमािथक उपबम खर तर आपल दख वसर यासाठ या या मलाची उणीव भ न काढ यासाठ दहा वषापव स कला यात याना चड अडचणी हाल-अप ा सोसा या लाग या आ ण अजनह हा खडतर वास स च आह पण कठह खत तबार अप ा नाराजी अ जबात दसत नाह

यथील २६ मलाना ह याच आई-बाबा नसतच शालय आ ण ता ऽक िश ण नाह तर िनरिनराळ कौश य स ा िशकवायची यवःथा करतात यथील औ ोिगक िश ण

किात मलाना सगणक िश ण िशवणकाम ःब न ट ग ऑफसट ट ग ऑ फस

फाईल बनवण िशकवल जात नसतच शालय िश ण नाह तर ा जगात ःवतः या पायावर उभ राहायला िशकवतात एक सजन कत ववान य बन व याच काम ह

फळणीकर दा प य करतात

हा सारा याप जग या यापर न उ म बनव याच काम होत त बढयाच लोका या

आपलक न आ ण मदतीन मदत काय ःव पाची आ ण कशी असावी ाची क पना ौी वजय आप याला दतात पण अ टाहास आमह क वा अप ा ठवत नाह त कडबर

कक प ा दान खार क खोबर ा ह आजवान सागतात

यदा या भट त तर मी चाटच पडलो आता आपल घर म य आजी आजोबा आल आहत

िसहगड पाय यापाशी अजन एक बःतान बसवल आह सौरऊजा छोट शी बाग यात

फळभा या फल एक दभती गाय पारपा रक साधन नसिगक खत योगासन ाथना ह

दवसाच िनयम अगद काटकोर पण पाळल जातात वभवला जस वाढवल असत तस ह पतीप ी ा २६ मलाना वाढवतात या यावर माया करतात सःकार दतात यामळ चकनह मा या िलखाणात क वा कणा याह बोल यात

आपल घरला अनाथाौम कधी सबोधल जात नाह उलट मी हणन क यक

जाणकार आई-बाबानी थोडा वळ तर ितथ जाऊन आपल घर न क पाहाव lsquoितिमरातन तजाकडOtilde ह याची नसती रोजची ाथनाच नाह तर जग याची सक पना आ ण उ श आह नकतच वजय फळणीकरानी एक पःतक दल नाव होत पराजायाकडन वजयाकड वाचल पाना-पानाग णक अगावर काटा आ ण डो यात

पाणी यत world belongs to such people वजय फळणीकर ह एक रणाःथान

आहत

एक सामा जक बािधलक हणन माझ आप याला आवजन सागण आह क

या यासारखी चळवळ खटपट माणस ा जगात आहत या यामळ समाजात एक

स यवःथा आह अशा उपबमाना आ ण माणसाना आपण आप या पर न भरभ न

सहा य कराव त वळ दऊन कवा मलाना िश ण दऊन दल तर उ म आिथक

सहा यास apalagharyahoocom ला ज र भट ा

आप या घरातील घरपणाला बहार यावी आप या आ ण आप या मला या सामा जक

बािधलक या सक पना ःप यात अशी मनात खाऽी बाळगन पढ या वळस प याला

ग यावर आपल घरला न क भट ातथील आजी-आजोबानी आता १६ जणाना राहता यईल अशी गःट हाऊस सस ज कली आह

आपल घर म य आपल ःवागत उ म प तीन होईल ाची फळणीकरा तफ खाऽी असावी फळणीकराचा दर वनी बमाक ००९१-९८५०२२७०७७ ००९१-२५२३२९९ असा आह आपल घराचा चाहता कौःतभ पाठक आ ण प रवार

y~igraveu~v~ibrvbarjfiacute

िच कला- वद पराजप

सौ वसधरा जोशी माउस

एकदा एक उदीर बा पावर सला

पढ मोदक नको हणत रागावन बसला

दवा त ही आहात हण ब ीची दवता

का मला अस मग िनर र ठवता

तम या जवळ बसन मी रािहलो अडाणी

दररोज ऐकतो आर या आिण गाणी

उदरा या शारीन बा पा हसला

माउस हणन उदीर कॉ यटर समोर बसला

एका डो याची आई

एका गावात एक बाई आपलया छो ा मलाबरोबर एका छो ा झोपडीत राहात

होती आपलया मलाला काही कमी पड नय हणन दवसरा एक क न ती काम

करत अस पण या छो ा मलाला मा आपली आई अिजबात आवडत नाही तो

ितचा ितर कार करत असतो कारण ितला एक डोळा नसलयामळ ती भसर दसत

असत आईला तो शाळतही यऊ दत नसतो

एकदा एका काय मासाठी आईला शाळत जाव लागत पण ितला बघन कठ त ड

लपवाव ह मलाला कळत नाही रागाचा एक कटा टाकन तो ितथन पळन जातो

घरी आलयावर तो आईला चड बोलतो कशाला आली होतीस शाळत आता

माझ िम मला िचडवतील मी उ ा शाळत कसा जाऊ तला

एक डोळा का नाही मला त अिजबात आवडत नाहीस वगर

वगर आई काहीही बोलत नाही आपण आईला अ ात ा बोललो

याच मलालाही काही वाटत नाही रागान तो नसता धमसत

असतो आईशी काहीही न बोलता जवतो आिण झोपतो रा ी कधीतरी याला

जाग यत तर आपलया मलाची झोपमोड होऊ नय अशा दबकया आवाजात याची

आई रडत असत पण याचही याला काही वाटत नाही एका डो याचया

आपलया आईचा याला अिधकच ितर कार वाटायला

लागतो या णी तो िनणय घतो िशकन खप मोठ हायच

आिण इथन बाहर पडायच

या माण तो खप अ यास करतो उ िश णासाठी मो ा शहरात यतो

नामवत िव ापीठातन पदवी िमळवतो मो ा कपनीत मो ा ददयावर काम

क लागतो एका सदर मलीशी याच ल होत याला एक मलगा एक मलगी

होत आता याच कटब पण होत कारण ह सदर िच िबघडवणारी एका

डो याची याची आई ितथ नसत तो ितला जवळजवळ िवस न गलला असतो

अितशय सखात असतो

एक दवस याचया घराच दार वाजत दारात एका माणसाबरोबर याची तीच

एका डो याची आई उभी असत ितला बघन याची मलगी घाब न

आत पळन जात तो आधी च ावतो आिण मग वतःला सावरत

ितला हणतो कोण आहस त इथ का आलीस बघ माझी मलगी

तला घाबरली

मी ब तक चक चया प यावर आल अस काहीस पटपटत आई िनघन जात

ितन आपलयाला ओळखल नाही अशा समाधानात () मलगा दार लावन घतो

काही दवसानी माजी िव ाथ समलनासाठी याला याचया शाळतन प यत

परत या गावात जाऊ नय अस वाटत असतानाही तो समलनाला जा याचा

िनणय घतो ऑ फसचया कामासाठी जातोय अस बायकोला खोटच सागतो

समलन पार पडत कठलयातरी अनािमक ओढीन याची पावल याचयाही नकळत

झोपडीकड वळतात दाराला कलप असत शजारची बाई याला ओळखत आिण

एक प दत त प याचया आईच असत तो वाच लागतो मी खप आय य

जगल त याकड आता मी परत कधीही यणार नाही पण त कधीतरी यऊन मला

भटावस अशी माझी खप इचछा आह शाळचया समलनाला त यणार ह कळल

होत पण ितथ यऊन तला भटायच नाही अस मी न ठरवल कारण मला

मािहती आह एका डो याची ही तझी आई तला आवडत नाही मला एकच डोळा

का असही त मला एकदा िवचारल होतस त हा त खपच लहान होतास हणन

मी काही उ र दल नाही पण आज सागत बाळा त लहान

असताना एक अपघात झाला या अपघातात त तझा एक

डोळा गमावलास एका डो यान त सपण आय य कस

जगणार या िवचारान मी हराण झाल आिण माझा एक डोळा तला दला मला

तझा खप अिभमान आह त मला ज बोललास कवा मा याशी जसा वागलास

यासाठी मी त यावर अिजबात रागावलल नाही तझ मा यावर खप म आह

असाच िवचार मी करत कधी काळी मा या भोवती भोवती खळणारा त मला

नहमी आठवतोस

प वाचन मलगा ढसढसा रड लागला जी कवळ

याचयासाठी जगली वतःचा सवात मह वाचा अवयव िजन

याला सहजपण दऊन टाकला ितचयाशी आपण कती िनदयपण वागलो याला

चड पशचा ाप झाला तो आईला मोठमो ान हाका मा लागला पण आता

याचा काय उपयोग होता

मनाच ोक

गणाधीश जो ईश सवा गणाचा | मळारभ आरभ तो िनगणाचा || नम शारदा मळ च वार वाचा | गम पथ आनत या राघवाचा ||१||

सगम अथर- जो गणपती सवर लोकाचा ई र व सवर सदगणानी नटलला आह जो अनािद आह अनत आह जो असखय गणानी य आह व जी शारदा चार वाणीची जननी आह अशा दवतास नमःकार कर या व ौी रामरायाचया मागारन जीवनाची वाटचाल कर या

मना स ना भ पथची जाव | तरी ीहरी पािवजतो वभाव || जनी न त सव सोडनी ाव | जनी व त सव भाव कराव ||२||

सगम अथर- ह सजजन मना त परम राच ःमरण िनतय ठऊन भ ीन वयवहार कर तयामळ तला सहजच ौीकण सनन होतील कपा करतील कारण तो तयाचा ःवभावच आह माऽ त सजजन लोकाना ज आवडत नाही िनदनीय चकीच वाटत तस वाग नको व लोकादरास पाऽ होणार वदनीय अस

आचरण ठव भि पथ महणतात तो हाच

भात मनी राम चतीत जावा | पढ वखरी राम आध वदावा || सदाचार हा थोर सोड नय तो | जन तोची तो मानवी ध य होतो ||३||

सगम अथर- ातःकाळी उठलयावर थमतः ौीरामाच दवाच ःमरण कराव नतर वखरीन महणज तोडान मोठयान lsquoरामrsquo नाम घयाव हा सदाचार नहमी पाळावा सोड नय असा सदाचारान राहणाराच

मनय गौरवास पाऽ होतो धनय होतो

मना वासना द कामा न य र | मना सवथा पापब ी नको र || मना धमता नीती सोड नको हो | मना अतरी सार िवचार राहो ||४||

सगम अथर- र मना द इचछा मळीच उपयोगाची नाही पापी िवचार स ा मळीच अस नय धमारन व नीतीन वागण सोड नको मना हा ौ िवचार अतःकरणात जपन ठव

मना पापसक प सोडनी ावा | मना स यसक प जीव धरावा || मना क पना त नको वीषयाची | िवकार घड हो जन सव ची ची ||५||

सगम अथर- मना कधीही पापसकलप मनात यऊ दऊ नयत नहमी मनात सतयसकलप जागवावत मोह

पाडणाढया वःत व िवचार याची कलपनाही कर नय पापसकलप पापब ी व िवषय-िवकार यामळ लोकात समाजात आपली छीथ होत उपहास होतो महणन नहमी सतयसकलप करावत

hhbrvbarbrvbarbrvbarbrvbarkkparaparaacircacirckkbrvbarbrvbar ==acircacircllparapara ffparapara

कोबी वड सौ काचन मिनष काबळी

सािह य- १वाटी कीसलला कोबी २ वा ा िभजलली चणा डाळ १ इच आल ३-४ लसण पाक या १चमचा हळद िजर ३-४ िह िमर या को थबीर १२ चमचा ओवा मीठ तळ यासाठी तल इ यादी कती- थम कोबी कीसन यातल पाणी काढन टाकाव नतर चणा डाळ आल लसण िजर िमरची एक थोड जाडसर वाटाव त वाटण एका बाउल म य काढन यात कीसलला कोबी मीठ हळद ओवा को थबीर घालन एक कराव व याच छोट छोट गोल वड तळ हातावर थापन तला म य खरपस तळाव सॉस क वा खोब या या चटणीसह खा यास ाव_____________________________________________________________

फल - िबि कटापासन बनवलली चॉकलट सौ शीतल सतीश हा सािह य- १२५ म म का (बटर) २५० म मकिवटीज डायज टीव (McVities Digestive) िबि कट ४ टबल पन कीसलला नारळ ४ टबल पन कोको पावडर ४ टबल पन मध सका मवा आवडीनसार बनिव याची प त १ एका िपशवीम य कवा भा ाम य िबि कट घवन याचा चरा करावा २ एका भा ात म का घवन तो िवतळवा ३ यात िबि कटाचा चरा िखसलला नारळ कोको पावडर मध व सका मवा घाला ४ वरील िम ण एका पसरट भा ाम य ओताव ५ याच छोट लाड वळाव ६ वळलल चॉकलट लाड आवडीनसार कोको पावडर कीसलला नारळ कवा स या म ान सजवाव _________________________________________________________________________

बालशाही सौ शलजा जगदीश िशद

सािह य- २ १२ कप (५०० म) मदा ३४ कप तप (िवतळवन थड कलल) दही १२ कप १२ चमचा ब कग सोडा २ १२ कप साखर तप तळ यासाठी कती- म ाम य ब कग पावडर दही आिण तप घालन घ मळाव साधारण एक तास झाकन ठवाव ३ इचाच समान गोळ क न हल या हातान दाबन ख ा बनवावा तळ यासाठी कढईम य तप गरम कराव गरम झा यानतर गोळ मद आचवर तळन यावत एक दोन वळा पालटन लाल रग आ यानतर बाहर काढन ताटाम य ठवावी साखरम य साखर िभजल एवढ पाणी घालन गोळी पाक बनवावा गस बद क न पाकात तळलली बलीशाही घालावी चार त पाच िमिनट बालशाही पाकम य ठऊन नतर िचम ा या सहा यान बाहर काढन थड करावी थड झा यानतर हवाबद ड यात भ न ठवावी िह बालशाही आठ त दहा दवस टकत टीप- गोळीपाक तयार झाला की नाही ह पाह यासाठी एका बशीम य पाणी घऊन एक थब पाक घालन बघावा गोळी बशी या तळाशी तयार झा यास गस बद करावा

आ दती मळ शवची भाजी सािहतय- २५० ाम जाडी कडक ितखट शव ३मोठ काद जाड िचरलल ७-८ लसण पाक या

छोटा आ याचा तकडा एक छोटा चमचा धन िजर सक खोबर छोटातकडा २-३लवगा ४-५ िमर २-३ वलची सक लाल िमरची ४-५ दालिचनी तकडा थोड तल एवर ट गरम मसाला १छोटा चमचा मीठ चवीनसार कती- तर साठी कादा लसण आल आिण बाक सव मसा याच समान थो ा तलावर चागल परतन याव नतर गार क न थोडस पाणी टाकन िम सर मधन एकदम बारीक वाटन याव १ छोटा चमचा तल तापवन यात ती प ट आिण गरम मसाला )चवी माण (घालन तल सटपयत परतवन यावी नतर यात गरम पाणी घालन पातळ तर सारख कराव ती तर उकळवन यावी एकदम शवटी मीठ घालाव तर थोडी पातळच आस ावी जवायला याय या वळी गरम करताना यात शव टाकन परत उकळाव या बरोबर क ा कादा िलब छान लागत ही तर िमसळीसाठी पण वापरता यत

क या कवा उपज पोह

सािह य-१वाटी तकडा तादळ ( ोकन राइस) frac12 वाटी शगदाण frac12 वाटी चणाडाळ कडीप ा िहर ा िमर या िजर फोडणी साठीndashतल मोहोरी िहग हळद ितखट िजर कडीप ा मीठ चवीनसार कती- तादळ लालसर भाजन याव गार झा यावर िभजवन ठवावत डाळ दाण पण िभजवन ठवावत दो ही ४ -५ तास िभजवाव क या करावया या वळी थम तादळ उपसन ठवाव तल तापवन फोडणी क न यावी यात तादळ घालन छान परतावत तादळ परतत असताना डाळ आिण दाण िजर िमर या कडीप ा मीठ आिण थोड पाणी घालन िम सर मधन बारीक क न याव तादळ परतन झाल क िम सर मधल वाटण यात घालन नीट एक क न याव मग बारीक आचवर झाकण ठऊन क या होऊ ा ा मधन मधन हलवाव वाटल तर थो ा पा याचा िशपका ावा मोकळ झालल वाटल क गस बद करावा कोिथबीर घालन खायला याव याबरोबर दही कवा िलबाच उपासाच लोणच आिण क ा कादा छान लागतो तादळ डाळ आिण दाण ा मळ क या हा पदाथ पण अ होतो

ई-िवशषाक ऋणानबध सपधच उ र-

सपधसाठी ि िच छऽपती िशवाजी महाराज ितभाताई पाट ल रामदास ःवामी प डत भीमसन जोशी िसधताई सपकाळ पाडरग सदािशव सान (सान ग जी) डॉ बाबासाहब आबडकर िनळ फल

लता मगशकर शकर महादवन

ःमता पाट ल सी ड दशमख

लोकमा य टळक ध डराज गो वद फाळक (दादासाहब फाळक) जयत नारळ कर झह र खान

प ल दशपाड मधर भाडारकर ान र म ाबाई िनव ीनाथ सोपानदव ौयस तळपद

नाना पाटकर आशतोष गोवार कर डॉ काश आमट मदा कनी आमट हमत करकर ःवात यवीर सावरकर वजया महता

सिचन तडलकर डबजी झगराजी जानोरकर (गाडगबाबा) मोहन आगाश माधर द त व ठल कामत दिलप वगसरकर वण वामन िशरवाडकर (कसमामज) ज बार पटल सोनाली कळकण रामचि नरहर िचतळकर (सी रामचि) ा मध दडवत सा वऽीबाई फल आ ण

सिचन पळगावकर अशोक सराफ महा मा योितबा फल

महश कोठार सयाजी िशद नरि दाभोळकर शाताराम राजाराम वणकि ( ह शाताराम) सनील गावसकर अतल कळकण इतर छायािच गणशो सव एस ट महामडळाच िच ह शतकर कःती गढ पाडवा गट व ऑफ इ डया आषाढ एकादशी रायगड

क कण र व मबईचा ड बवाला नागपचमी

हता मा चौक पाट मबईकर वट पो णमा

सपधचा िनकाल

थम पा रतोिषक- सतोष साळक

ि तीय पा रतोिषक- शरय परब

ततीय पा रतोिषक- मज मळजकर

_______________________________________________________________

आपला अिभ ाय ज र कळवावा आमचा प ा- Emarathiklgmailcom

-----------------------------------------------------------------------------------------

Aœmt xelar

6r Asav Maaz 0k 6r Asav Maaz 0k 7o3s p` sudr sureqGaayle jal Tyat pemace gItMaa`se AstIl 0eKyace ptIk ij4e Asel srSvtIca vaswrvel l(mI sOQyaca 6asAsel Jyaca Xvrala AwImansvR jg krel Tyaca sNman JyaCya tejane hvecI hol iwtIne tI Mh`el 2av maZya devaij4e qetIl suq-duq lpDavhol wedwav duraVyaca paDav JyaCya xattene lajel punmcI rjnIp` xOd+pane 6abrel sultan gznIJyaCya sug2ane traI hol pvnVyaPtIne wawavel he ivxal ggn Asavet Aa baba Asavet wa bih`p` sobt hvI jNmajNmacI karwarIn6r Asav Maaz 0k 7o3s p` sudr sureq

0k

7o3s p` sudr sureq Gaayle jal Tyat pemace gIt Maa`se AstIl 0eKyace ptIk

ij4e Asel srSvtIca vas wrvel l(mI sOQyaca 6as Asel Jyaca Xvrala AwIman svR jg krel Tyaca sNman

JyaCya tejane hvecI hol hva iwtIne tI Mh`el 2av maZya deva

duq lpDav hol wedwav duraVyaca paDav

JyaCya xattene lajel punmcI rjnI p` xOd+pane 6abrel sultan gznI JyaCya sug2ane traI hol pvn VyaPtIne wawavel he ivxal ggn

Aa baba Asavet wa bih` p` sobt hvI jNmajNmacI karwarIn

7o3s p` sudr sureq

िनदकाच घर रिववारी सकाळी कफ नरानी मधय मी आिण क ा बसलो होतो झकास िखमा पाव खाउन झालयावर वाफाळलला मसाला इराणी चहा समोर होता क ाची बायको मलाना घउन तयाच घर सोडन विडलाचया शसत बगलयावर रहायला गली होती मला मळीच आ यर वाटल नवहत मी क ाला महणालो कोिकळही काळी अन कावळाही काळा िशवाय कोिकळ आपल अड कावळयाचया घर ात टाकन तयाचया कडन उबवन घत पण तरीही सगळया

जगाला कोिकळ आवडत कारण ितचा समधर मजळ आवाज गाढव िकती मन लावन महनत करत पण तरी तयाचया कपाळी मखरपणाचा िश ा आिण खाणयासाठी उिकरड फकण असत कारण तयाच त ककर शश रकण गली २५ वष मी तला ह समजावतो आह िक राजा जरा कमी कड बोल पण तझया बोडकयात काही ही गो घसत नाही बिफकीरपण तो महणाला एक ल यात घ

ाधधासाठी कावळाच लागतो आिण दट पी लोकाच ा मी करणारच मी कणाचया बापाच खात नाही तयानी सवभावानसार मला ग प कल पनहा एकदा माझया ल यात आल िक ाला समजावताना कपाळमो य करन घणयात अथर नाही तयापकषा गरम चहावर कॉनस ट करण जासत िहताच आह िनळकठ शाताराम जगताप मी जवळपास दहा वषाचा असताना माझया वगारत आिण शजारचया िबिलडग मधय आला एकदरीत माझया आयषयात आला वडील साध सरळ खर गाधीवादी सरकारी खादी भाडार मधय मनजर तयाची आई फार मळ आिण सगरण तयाला एक मोठी बिहण आिण मोठा भाउ होता क ा महणज शडफळ थोडकयात महणज एक स य पिरवार क ा शाळत वषारचया मधय दसऱयाचया नवरा ी दरमयान दाखल झाला होता आमचया शाळत सरानी समजल काय कवा कणाला काही िवचारायच आह काय - अस िवचारणयाची प त होती अशा ाची उ र ही एखा ा अिलिखत िनयमा माण ठरलली मशः हो आिण नाही अशी होती थोडकयात काय तर ग पा बसा वगारत जमल तस िशका नाहीतर मग िशकवणी लावा क ा वगारत आला आिण जण काही वगारला एक नवीन चतनय आल चारद रामराव कड आमहाला इितहास िशकवायच तयािदवशी त अफझलखानाचा वध हा धडा िशकवीत होत मल तनमयतनी ऐकत होती कारण िशवाजी खानाला कधी मारणार ाची उतसकता होती सर सागत होत खानानी िशवाजी राजाची मान बगलत दाबली आिण लगच महाराजानी उज ा हातानी िबचवा तयाचा पोटात खपसला आिण वाघ नखानी तयाचा कोथळा बाहर काढला मग इतर तपशील सागन झालयावर सरानी िवचारल कोणाला काही िवचारायच आह काय आिण

अहो आ यरम क ान हाथ वर कला तयान िवचारल महाराज मान दाबली जाणयाची वाट का बर बघत बसल तयानी तर खानाला मारायलाच गडावर बोलािवल होतrdquo कड सर एकदम गागरन गल त महणाल वा र िव ान तच साग मग क ा महणाला मला वाटत राजानी शािमयानयात पाउल टाकलयावर खानाला िमठी मारणयाच स ग करन सरळ िबचवा तयाचया पोटात खपसला काही वाट बीट नाही बिघतली सर महणाल अर

यानबा तझ जञान तझयाजवळ ठव अस काही परीकषत िलिहशील तर नापास करील तया नतरचया इितहासाचया तासाला सरतची लट हा धडा िशकवला आिण क ानी पिहली छडी खालली सवयी

माण क ा तवहा महणाला होता महाराजानी सरत लटली ह कस काय बरोबर होत ितथलया

लोकासाठी तर त दरोडखोर होत िशवाजी महाराजाचया कतीवर साकषात महारा ात टीका मासतरानी तयाचया थोबाडीत एक दउन तयाला वगारबाहर घालिवल तयानतर कड सर जवळ-जवळ

तयक तासाला तयाला वगारबाहर ठिवत तया बाहर ठवणया माग कदािचत सवतः च जञान लपवणयाचा हत असावा अस आता वाटत प ल दशपाड एक िठकाणी महणतात शाळत मसताराना थम नाव कोण दत ह पिहलया ओिवची किवय ी कोण ह शोधणया इतकच कठीण आह पण आमचया शाळतलया सवर िशकषकाना टोपण नाव दणयाचा मान एकमव िव ाथयारचा होता िनळकठ जगताप ाचा दोन एक वषारतच तयान सवर िशकषकाना टोपण नाव िदली होती चा रा कड चा तयानी डकराचा कल होत पाढर कस कस अिण पाढरी िमिशवालया काळयाक ठाकर सराना िनगिटव ल जोशी बाईना गजगािमनी एक पाय आखड असललया सावरकर सराना तमर लग बारीक असललया रहाट बाईना सका बोिमबलrdquo आखड नाक वालया शड बाईना शपरणखा गिणताच घार मासतर तघलक तर िहदीच हमीद खान महणज चगझ खान ा असलया उप ापामळ क ा सगळया मलाचया गळयातील ताईत होता तयाचया कडन काही तरी गमतीदार ऐकायला िमळल महणन मल सतत तयाला गराडा घालन असत मल तयाला वचकन ही असत कारण हा शबदानी कोणाचा कोथळा कधी काढील ाचा काही नम नवहता माझयालखी क ा हशार िव ाथ होता पिहलया पाचात यत नवहता तिरही आिण पािहलया पाचात यत नवहता ाच मखय कारण महणज तयाच हसताकषर आमहाला िहदी िशकवणार हमीद खान सर महणायच ldquoबोडारचया परीकषत तला सवतःचा पपर सवतः तपासावा लागल अर जर चकन-माकन डॉकटर

झालास तर कमपौनडरला कवा किमसटला दखील तझ अकषर कळणार नाही महणज मग पशट खलास आप िलख खदा बाच कठला इि लशचया सरानी हातावर मारन अकषर सधरवणयाचा असफल य कला तवहा क ाच उ र होत सर मला मारणयानी जर अकषर सधारत असल तर मला दहा हजार वळा माराrdquo हसताकषर खराब

असलयामळ तयाला कमी माकसर पडत गिणताचया पपर मधय मधलया सट स गाळतो महणन माकसर कमी मी जर कधी महणालो िक क ा जर अकषर सधारशील तर लका पिहलया तीन मधय यशील तयाच उ र अस माकसर आिण जञानाचा काय सबध मला कठ मोठ झालयावर पसतक िलहायच आह आिण जर िलहाव लागल तर मी टायिपग िशकन वाढतया वया बरोबर तयाची अ ल ही वाढत होती पण ती वाढ िवधवनसकत कड जात होती तयाच वाचन भरपर होत तयामळ तो तयाचया वयाचया मानानी फारच वरचया लवल वरच बोलायचा तयक िवषयातील बारीक-सारीक दोष तयाला नमक िदसत होत इि लश ब ल तो महणाला होता- इ जी िवषयात नापास होणाऱयाची सखया जासत असणयाचा कारण आह ा भाषतील बाराखडी अर एच मधय ह नाही आिण डबलय मधय व नाही परत सी पासन कधी स तर कधी क आिण जी पासन कधी ग तर कधी ज मल ग धळणार नाहीतrdquo िहदी ब ल महणायचा दरदशरनची िहदी आिण िसनमातली िहदी ात िकती फरक आह दरदशरनची िहदी ससकतो व आह तर िसनमातली िहदी उद धभाव आह आिण आपण जी िहदी बोलतो तीच दरदशरन वर का बोलत नाही मराठी ब ल ही तयाच मत एकदम वगळ होत तो महणायचा पणया-मबईचया लोकानी मराठी भाषची मजा खराब कली आह खाणया- िपणयाचया

ाखया बदलतात आह चहा िपणार काय चया ऐवजी चहा घणार का िवचारतात चहा घउन काय करायच यायाचाच ना तसच ldquoनवहताrdquo ह श आिण ldquoवहताrdquo ह अशधद भाषा िह शधद कवा अशधद नसत गावाकडील लोक जी भाषा बोलतात ती शहरातील भाष पकषा वगळी बोली असत ती अशधद नसत जञान राची मराठी िशवाजी राजाची आिण आजकालचया सससकत लोकाची भाषा एक असली तरी बोली वगळी आह आजचया लोकाचया नजरत ह लोक गावडळ ठरतील

गणशोतसवात आमचया लहानपणी खर-खर सासकितक कायर म होत असत कीतरन ाखयान भजन जादच योग नकला सगीत- सधया अस िविवध कायर म होत अशया कायर मातन बरीच करमणक आिण जञान आपसकच िमळत अस एकदा रामायणावर एक कीतरन होत आमही तवहा १३-१४ वषारच अस चागल दोन तास कीतरन झालयावर क ानी कीतरनकार बवाना काही िवचारल -सीता सगळ मोह आिण राजशाही आयषय सोडन आपणहन रामा बरोबर वनवासाला गली होती मग ती सोनयाचया हिरणाचा ह का धरील ितला काय मािहत नवहत िक सोनयाच हरीण नसत काय रामालाही मािहत नवहत िक सोनयाच हरीण नसत त राम तर फार बलवान होता मग तयानी बालीला लपन का बर मारल तो अधमर नवहता कायrdquo रावणाच वडील ा ण होत मग रावणाला मारलयान रामाचया हातन ा ण हतयच पातक घडल की नाहीrdquo रामान सीतला अ ी परीकषा ायला लावली हा ितचयावर सशय असलयामळ काय एका धोबयाचया बोलणयावर सीतचा तयाग कला ह कस काय बरोबर ा सवर गो ी ल यात घतलयावर रामाला दव कस महणाव ाचया सरब ीन बवा अगदी सदर झाल सवर लोकासमोर तयाची फिजती झाली नवह अपमानच झाला आयोजकानी क ाला बाजला घवन चागल झापल पनहा ाखयातयाला कधीही िवचारायच नाही ाची तबी िदली वयाबरोबर तयाचा हा आ सताळ पण वाढत होता तयानतरचया एका वष महाभारतावर एका चागलया PhD माणसाच ाखयान झाल आयोजकानी आधीच क ाचया मसकया दाबन ठवलयामळ लोकासमोर ाखयातयाची फिजती नाही झाली पण तरीही क ानी तयाला गाडी जवळ गाठलच आिण ाची सरब ी सर कली कसानी वासदव आिण दवकीला एका कोठडीत नसत ठवल तर कषण-जनम कसा झाला असता कषण जर शर-वीर दव होता तर ारका सोडन का पळाला जर महाभारत इितहास आह तर सवर पाडवाच व अनय महारथ च जनम अनस गक का बर जर ासा पासन िनयोग पधधतीन धतरा पाड आिण िवदर ाचा जनम होव शकतो तर कतीलाही िनयोग पधधतीन पाडवाचा जनम घडिवता आला असता सयर अन वायची काय गरज होती एका माणसाला कदािचत अनक बायकापासन १०० मल होतील पण एका गाधारीला शभर प कस महाभारतात रामाचा उललख नाही आिण उगीच हनमानाला का बर घसवल कषण य ात खोट का बर वागला कणर दशाषन आिण दय धन ाचा मतय अनितक नवहता जय थाला कपट करन का

मारल ldquoहिसतनापरच रकषण करणयासाठी पाडवाना मारण जररी होत मग भीषमानी पाडवाना का बर नाही मारल अश िवचारताना सरसवती तयाचया िजभवर थमान घालत अस तयाचया चहऱयावर एक िवलकषण झळाळी यत अस तयाचया अशया शबदाचया माऱया समोर भलया- भलयाची बोबडी वळन जात अस असाच एकदा गणशोतसवात शोल बिघतला मी आमचया प मधय शोल एकसपटर

होतो क ान िवचारल िक शोलत सगळयात किवलवाण करकटर कठल मी महणालो िक आधळा रहमान चाचा कारण तयाचया तरण मलाला गबबरनी मारल घाट महणाला ठाकर कारण तयाच हाथ कापल गबबरन आिण एकजण महणाला िक राधा(जया भादरी) कारण ितच म दोन वळला उधवसत झाल क ाच उ र होत ा सवानी काही न काही चक कली होती पण ठाकरचया नोकराची काय चक होती तयाला ठाकरच सगळ काही बघाव लागायच मला सागा सकाळी-सकाळी ठाकरच ldquoधवनrdquo कोण दत होत कठलयाही िवषयावर अस मौिलक ितपादन करणयात तयाची हातोटी होती क ानी दहावी आिण बारावी साठी अकषर बरच सधारल कारण आता भिवषयाचा होता बारावीला मी आिण तो एकाच वगारत होतो तयाची मोठी बहीण उषा (ती तयाचया पकषा चागल १० वषर मोठी होती) डॉकटर होती अन मोठा भाउ सदािशव इिजिनयर होता (तो पण क ा पकषा ७ वष मोठा होता) तो तवहा बगलोरला नोकरी करीत अस क ाला कलास टसट मधय पकीचया पकी माकसर िमळत तयामळ तयाचया इिजिनयर होणयाबाबत कणालाच शका नवहती बारावीचा िनकाल आला

आिण अघटीत घडल क ाला गिणत आिण किमस ी मधय १०० पकी तयकी ९७ माकसर िमळाल पण िफिजकस मधय फ ५० तयाच महणण होत िक ह फ एका पपरच माकसर आह तयाचया विडलानी खप धाव-पळ कली पण यश नाही आल क ाचा इिजिनय रगचा वश हकला तयाचया सवभावामळ तयाचया ओळखीतलया सवर लोकानी तयाची यथ हजामत कली जण काही सवर जण ाच कषणाची वाट पाहत होत िक कशी ाची मजोरी िजरवायची काही िदवस क ा पणरपण उधवसत होता तयाचया भावानी सािगतल िक त खाजगी कॉलजातन इजीिनया रग िशक पण क ा महणाला मी सवतःचया बळावर िशकन मला कब ाची गरज नाही इिजिनयर नाही झालो तर काही आयषय सपत नाही मी माझा साभाळन घईल काळजी कर नका मी इजीिनया रगला आलो आिण क ा Bscला गला तयाचया ब ीचया िहशोबानी Bsc तयाचयासाठी हाताचा मळ होत तयामळ तयाला अवातर वाचनासाठी फार वळ िमळत होता तयाच सामानय जञान असामानय होत होत आिण ा जञानामळ (हा ाला दिनयादारी महणत अस) तयाची इतर लोकाब ल त अितसामानय आहत अशी समजत झाली आमचया िबलड ग मधलया आिण आळीतलया तयक िव ाथयारला तो सकॉलर महणत अस आिण ाला समानाथ शबद पढतमखर आह अस ठासन सागत अस तयाचया लखी एक तो सोडला तर आमहाला दिनयादारी कळतच नवहती आमही कॉलजात िशकत असताना चार फार महतवाचया दशावर दरोगामी पिरणाम करणाऱया घटना घडलया पिहली बोफोसर ाचार करण जयात ख पत धान राजीव गाध वर लाच खालयाचा आरोप दसरी शाहबानो करण की जयात ससदनी स ीम कोटरचा नयाय-िनवडा बदलला ितसरी महणज बाबरी मिसजदच टाळ उघडन िशलानयास करणयाची परवानगी िदली आिण भरीस भर महणन िक काय मडळ किमशनचया िशफारसी मजर कलया आमहाला ा सगळया गो शी घण-दण नवहत आमचा अ यास आमची वाट लावायला पर होता तवहा क ा आमहाला महणाला होता साल हो तमच मजा करणयाच िदवस सपल ाचार आता िश ाचार होणार तमचया पसतकातलया चागलया-वाईटचया कलपना बदलन टाका ा दशात जाती-धमारचया नावावर फट पडणार पढ ा भावचा मलगा माझया मलाबरोबर एडिमशन साठी भाडणार आिण मसलमानाची दाढी करवाळत सरकारच हात िझजणार पण तमही सकॉलर लोक ा गो ी पसतकात िशकवलया जात नाहीत मग तमहाला कशया कळणार िव ापीठातलया तयक वाद-िववाद सपधत तो िहरीरीन भाग घत अस बरच वळा िजकत ही अस दरदशरन वर ि झ टाइम नावाचा कायर म होत अस तयात ही तयान भाग घतला होता आिण दसर बकषीस िमळिवल होत पण तयाचा अित बोलाणयाचया सवयी पाई लोक तयाचयापासन दर राहत असत

क ाचया तडाखयातन मली दखील सटत नसत ी-म ी ा िवषयावर एकदा वाद सर होता क ा मल ना उ शन महणाला -तमहाला सवतः बदी बनन राहायला आवडत एकीकड परष dominate करतात महणन ब बलता आिण साथीदार मा dominating िनवडता मला सागा तमचयापकी िकती मली सवतः पकषा कमी िशकललया सवतःपकषा कमी पगार वालया घरची जवाबदारी असललया मलाशी ल

करायला तयार आहात अर परष जर सगळयाच बाबतीत तमचया पकषा वरचढ असल तर तो dominate करणारच तमहाला बस मधय जागा िदली नाही तर ी-दािकषणय सपलयाचया ब बा मारता फशनचया नावाखाली सवतः तग कपड घालता आिण comment करणाऱयाला चीप िनलर महणता तग कपड आमही बघाव महणन घालता ना मग लाजता कशाला तमहाला जर तोकड कपड घालायच आहत तर मग मवालयापासन सव-रकषणासाठी जडो कराट िशका आिण कणखर बना पण नाही उनहात गलयात तर काळया होणार आिण ल ाचया बाजारातला भाव कमी होणार महणन मग खळ िह नको अमिरकत िशकणाऱया मलानी इ जीत िश ा िदलया तर चालतात पण आमही आमचया दशात आमचया रा भाषत िश ा िदलया तर वर आमही अससकत िनलर दशी भाषतलया िश ा

इ जी पकषा जासत strong वाटतात हा काय आमचा दोष आह दट पी धोरण सोडा खबीर वहा आिण मगच परषाचया नावानी शख करा अर वािघणी सारखया वहा सवतः चया िपललाना सवतः खाउ घाला मग बघा कोण परष तमहाला dominate करतो त उगाच पटला चन आह महणज काय उ यानी मताणार िक काय अशया वळला क ा आपल नीळकठ जगताप ह नाव साथर करीत अस तयाचया कठा तन तयक शबद जण काही िनळा होवन बाहर पडन जगाला ताप दत अस १९-२० वषारचया वयात तयक मलाचया मनात मल ब ल एक सो ट कॉनरर असतो आमचया काळी बऱयाच नशीबवान मलाना गलर स ही होतया (आजकाल सगळयाचया असतात आिण नसलया तर आजकाल तमहाला तयातल समजतात असो) पण क ाचया अघोरी जीभमळ तयाचया वाऱयालाही कणी मलगी उभी रहात नस आता आमचा ीरग कदम एका जरा सावळया खातय-िपतया घरचया तिमळ मलीचया मात पडलयाबरोबर हा तयाला महणाल होता ही िहड बा तला कशी काय आवडली र कवी मनाचया रव गोडबोलला तला लका ह कोबीच फल गलाबाच कस काय वाटल आिण चषमवालया मोद दशपाडला िह समन नाही र फलन आह अशया अनक अनावशयक िपका टाकीत अस तयामळ बरच पिरवार वाल मल तयाचया आिण मग महणन आमचया सारखया अकला िवथ कला मलाचया दर राह लागल आमहाला ाची खत वाटत अस पण हा प ा महणायचा अर ा वयात सगळयाच मली छान वाटतात खास करन तमचया सारखया सकॉलर इिजिनयर लोकाना तमचया कॉलजात सदर मली नसतात जी िमळल ितला तमही पटवता मग ितचा सवभाव छान आह ती फार समजदार आह ती नौकरी करणार महणज मग सटनडडर ऑफ िलिवग वाढणार वगर सारख िहशोब माडता आिण शवटी आयषयाचया मधयावर लोकाचया सदर बायका बघन कोरड उसास टाकता आिण ा मलीही हशार तयाना िदसायला जरा बरा मलगा िदसला िक ा तयाला हळच चढवतात मग तमचा इगो चा पतग उच उडलयावर तमही अलगद फसता तयाना एक चागला कमावता नवरा फकटात िमळतो आिण घरच िह खशrdquo मली काय कवा चाळीशीचया बायका काय हा एखादा कषणीय सथळ िदसल की नाथा कामत सारखा लगच (पण खवचट) कॉमट करायचा एखा ा चाळीशीतलया बाईला खडहर बता रह ह इमारत बलद थी कवा ा ठाणाचा कटपीस कसा असल १४-१५ वषारची मलगी असली तरसावधान बाधकाम सर आह ा आिण असलया बोलणयामळ क ा फारच िसधद (क िसधध) होता कॉलजच त मतरलल िदवस पख लावन उडन गल आिण आता पढ काय हा य य क ा समोर उभा ठाकला तयानी IAS ची तयारी सर कली मी तवहा तयाला महणालो ldquoतला जर तझया त डावर ताबा नाही िमळवता आला तर मा नोकरीत तला फार ास होईलrdquo पण तयानी उलट मीच जर बॉस असलो तर माझयवर कोण वरताण होईल आिण नोकरीत आपण आपला काम चोख कल िक कोण कशाला माझया आड यणार आह अस महणन नहमी माण मला झटकन िदल मरी मग िक एकिह टाग हा तयाचा सथायी सवभाव झाला होता बरच वळला मला पडायचा िक आपलया घरच लोक आपण इिजिनय रग िशकत असनही आपलयाला नको इतक जञानामत पाजत असतात पण क ाचया घरच ाला काहीच कस नाही समाजावत नशीब दसयादा क ाचया आड आल तयाचया विडलाचा एक वाहतक अपघातात मतय झाला आधीच भावाची मदत नाकारलयामळ तयाला ताबडतोब पोटा-पाणयाचया उ ोगाला लागण जररी होत तयात वाचन भरपर असलयामळ तयानी प कार होणयाच ठरिवल तयाच मखय कारण तयानी सािगतल पपर मधय काम कलयावर मला सतय िलिहणयाची मभा असल परत ितथ मला बढतया िह लवकर िमळतील आिण एकदा मी ८-१० वषारत सपादक झालो िक मग मी माझी मत जनत समोर माडन जन जागरणाच काम करीन मी जवहा तयाला िवचारल िक ा नोकरीत अस िकती पस िमळतील तवहा तो महणाला

माझया परत िमळतील आई साठी बाबाची पनशन आह मी िवचारल आिण उ ा मल-बाळ होतील तयाच काय तो उ रला पत कपत तो कय धन सचय पत सपत तो कय धन सचय मी नहमी माण माघार घतली प कार झालयावर तो अगदी चौफर िलह लागला तयक िवषयावर आपली परखड मत माड लागला तयाची गती िह चागली होती अगदी तीन-चार वषारत तो चीफ िरपोटरर झाला होता पण ा वाटवर तो श िनमारण करत होता शहरातील भखड मािफया काळा बाजार करणार ापारी गड-मवाली अस अनक श िनमारण झाल होत आधी तयाला दम दणयात आला होता पण तो बधत नवहता मग तयाला िपटणयात आल तवहाही तो महणाला होता अर महातमा गाधीनाही आि कत मारल होत महणन काय तयानी लढा थाबवला ा सगळया धम ीत तयाचया पपरचया मारवाडी मालकाची मलगी िसमता का कोण जाण पण तयाचया मात पडली ती घरची ीमत होती तयामळ ी मधलया ािलटी बघा ा अस ितच मत होत ितन कदािचत असा स ा रोक-ठोक माणस आधी न बिघतलयामळ ती तयाचयावर भाळली होती ाला िह ती आवडली होती ानी महण ितला सािगतल होत की जर आपल ल झाल तर तला माझया घरी राहाव लागल मी घर-जावई होणार नाही तयानी ितला पणर कलपना िदली होती पण ती ाचयासारखीच खमकी होती आिण पढ-माग बापाची सगळी इसटट ितचीच होती ितच वडील पण ा ल ासाठी तयार नवहत एकतर ीमत मालक-मधयमवग य प कार हा भद परत मराठी-मारवाडी हा दसरा भद बर तीच वडील ाला नोकरीतन काढ शकत नवहत कारण तयाच काम अतय म होत आिण तयाचया िचमट आिण गालग ा सदरामळ पपरची िवि ही छान होती एक िदवस िसमतानी आतमहतयचा य कला तवहा ितच वडील जबरदसतीचा रामराम महणन तयार झाल ल ानतर दोन वषारत तयाला जळ झाल एक मलगा एक मलगी माधव-मिजरी आता क ा सब-एिडटर झाला होता तवह ात एका िति त राजकीय घराणयात एक सशयासपद मतय झाला क ानी आपलया पपर मधन तो मतय खनच होता ह जवळ-जवळ िस कल आिण तया घराणयातलया एका ीकड सशयाची सई वाळवली पण ाचा पिरणाम मा िवपरीत झाला पपर साठी कागद आिण शाई साठीची सरकार कडन िमळणारी सबिसडी बद झाली पपर नकसानीत आला आता पपर बद करायची पाळी आली पपर बद होउ नय महणन क ानी नोकरी सोडली तयाच समारास दशात खाजगी नयज चनलसला सरवात झाली होती क ा एका चनल मधय रज झाला क ाचया आधी तयाची खयाती चनल पयत पोहोचली होती तयामळ तयाला कमरा समोर जाउ ायच नाही ह अगोदरच ठरल होत क ाचया वा ाला मजकर तयार करणयाची जवाबदारी होती दोन-तीन वष तयानी तयानी फार अफाट कलपना तयान नवीन मालकाला सचवलया पण तया राजकीय दष ा परवडणायार नवहतया तयामळ तयक वळला तयाचा िहरमोड होत अस िसटग ऑपरशन च पवर सर झाल आिण क ाला पनहा नवीन जोश आला पपर मधय काम करताना तयाला बऱयाच लोकाब ल िवशष मािहती होती आिण तयानी ब ा धडाची करण िसटग ऑपरशन

ार बाहर आणयाचा िन य कला पिहलया ऑपरशन मधय तयानी गावाकडलया ीचा वश घउन एक मडदा हॉिसपटल मधय ए ीत कला हॉिसपटलनी तयाला माम बनवणयाचा य करताना १

लाख रपयाच िबल िदल तयानी डथ सरटीिफकट दाखवन सगळा सावळा ग धळ बाहर काढला चनलची िस ी वाढली मग तयानी आिण एक राजकीय िसटग ऑपरशन कल तयात गलली त िदलली पयतच घोटाळ तयाचया हाती आल अनक मोठ मास गाळला लागल पण चनलनी िदलली राकडन पस खालल आिण करण दाबन टाकल सतय ही पसवालयाची मालम ा आह ह तयाचया धयानात आल

क ावर ा करणाचा फारच जासत ताण आला आिण ाच पडसाद तयाचा खाजगी जीवनात

उमटायला लागल नाही महणायला आधीही घरात तो िहटलर सारखाच वागत अस मलानाही तयान कायम दहशती खाली ठवल होत पण पिरिसथती खराब होत गली चनलनी तयाला नोकरीहन काढल तरीही िननावी नावानी कठलया न कठलया पपर मधय गलली त िदलली घोटाळ छापन आणत होता िनराशपोटी तयाच दार िपण वाढल नतयाच गड तयाला आिण घरचयाना धमकावायला लागल तयाची बायको िसमता ा सगळयाला कटाळन गली होती अन हा काही सधारत नवहता शवटी कटाळन एक तपानतर एक िदवस ती मलाना घउन आपलया विडलाचया घरी िनघन गली ितन जाताना तयाला सप पण तयाला तयाचया चका दाखिवलया होतया तयाचा आईन ही िसमतची बाज उचलन धरली होती आज ही सगळी हकीकत कफ नरानी मधय क ा मला सागत होता मला तयाची दया आली होती पण सहानभती वाटत नवहती तयाचया बायकोला समजावणयाची इचछा होत नवहती कारण मी २५ वष तयाला ओळखत होतो आिण क याच शपट सरळ होणार नाही ह मला मािहत होत शवटी मी नहमी

माण िबल िदल आिण आमही कफचया बाहर आलो अचानक एक जीप आमचया जवळ थाबली तयातन ५-६ गड बाहर आल आिण तयानी क ाला ला ा-का ानी बडवायला सरवात कली २-३ िमिनटात तयानी क ाला बश वसथत पोचिवल मला काही कळायचया आत त तयाला अधरमलया पिरिसथतीत सोडन गल मी तयाला गाडीत टाकल आिण ताबडतोब भािटया हॉिसपटलला घउन गलो बरोबर एक तासानी तयाची आई आिण िसमता हॉिसपटलला पोहोचलया तयाचया सहा बरग ा मोडलया होतया एका माडीच हाड मोडल होत एक हाथ मोडला होता थोडकयात तयाचा भगा झाला होता निशबानी डोकयावर कमी मार लागला होता तयामळ जीवाला धोका नवहता डॉकटरानी तयाला पन िकलर दउन झोपिवल होत िसमताचया डोळयाना अ ची सततधार होती तयाची आई मा शात झाली होती िसमता सवतःला उगीचच दोष दत होती मी क ाचया आईला अनक वषर मला जाचत असलला िवचारला लहानपणापासन तमही ाला धाकात का नाही ठवला हा एवहढा मजोर आिण त डाळ कसा काय झाला तयाची आई साग लागली क ाच वडील एकदम सव दयी गाधीवादी माणस होत तयाची अिहसवर फार ा तयामळ मलाना रागावण कवा मार कधीच िदला नाही मलाच कतहल वाढाव तयाचयावर चागल ससकार वहाव महणन त मलाना अनक थोर आिण वीर परषाचया गो ी सागत अितमतः सतयाचा िवजय कसा होतो वगर थोडकयात लहानपणी तो ज काही िशकला त तो िनडरपण बोलायला लागला तयाचया विडलानी तयाला तो खर बोलतो महणन कधी लगाम नाही घातला तयात ाची दोघही भावड एकदम हशार तयामळ लहानपणीपासनच वडील ाला महणायच िक दादा कवा ताई सारख िशकन मोठ वहायच आिण मग बारावीत ाला इिजिनय रगला वश नाही िमळाला आिण तमहा मलाना मा िमळाला ाची सल तयाचया मनात कायम रािहली जवहा जवहा तयाला यश समोर िदसत होत तवहा तवहा छो ा मो ा कारणानी त िमळायच राहन जात अस मी तयाचया आईला िवचारल घरी हा कधी िनराश असायचा का आई महणाली तो िनराश होत अस पण तयामळ िनिष य कधीच होत नस तो िनराशावादी नवहता िसमता सोडन गली तरी तो महणायचा िक ितला ितची चक कळल आिण ती न ी वापस यईल मलावर तो ओरडायचा आिण महणायचा िक तयक काम perfect करायला िशका थो ा वळानी क ाच सासर कषणलाल कपािडया आल त मला महणाल िसमता महणत िक तमही तयाच िम आहात तमही मला उ ा भटाल का सिवसतर बोलायच आह मी महणालो सोमवारची सकाळची ोजकट िरव य मी टग झालयावर मी तमचया ऑिफसला यतो त महणाल त असा कर दीड- दोन वाजता मला िविल डन िजमखानयाला भट आपण ितथच जव मी तयाना महणालो एक िवनती आह क ावर हलला झाला ह तमचया आिण इतर कठलयाही पपर मधय छाप नका

जवणाची ऑडरर िदलयावर कपाडीयानी थट िवषयाला हात घालत िवचारल तमही तयाला कधी समजावल नाही का तयाचया वागणकीब ल मी महणालो गली २५ वष मी यथाश ी य करतो आह पण वाळतन अजन तल िनघालल नाही अपघाताचया िदवशी दखील सकाळी मी तयाला वागणक बदलणयाब ल बोललो होतो पण तयाच आपल मरी मग िक एक िह टाग कपािडया महणाल तला मािहतच आह क ा मला काही खास आवडत नाही त पण माझी मलगी तयाचयावर अपार म करत महणन ितचया साठी आतड तटत र वाटत िक हा सधारावा मी तयाची पि का दाखिवली आमचया गरज ना त महणाल ाचा गर कमजोर आह मी लगच महणालो अहो ाला गरच नाही आिण महणन ाचा असा गरसमज आह िक ाचया पकषा जासत कणालाच काहीही कळत नाही माझया मत

ाचयाकड एकाच गो ीचा अभाव आह ndash िचकाटीचा पशनसचा भ काम करायला जी िचकाटी लागत जी सोिशकता लागत ती ाचया कड नाही थोडकयात हा चस खळायला बसला तर आपली एकही स गटी न गमावता ाला दसऱयाचा राजा मारायचा असतो हा फार गभीर उपसथीत करतो पण मग गमतीदार उ र दउन कवा टोमण मारन मोकळा होतो सोडवीत नाही थोडकयात आमचया प ल दशपाडचया अत बरवा सारख हशा खप िपकिवल पण काहीच काम पणरतवाला नणार नाही पण तयाला उपदश करन काही तो बदलणार नाही जया िदवशी तयाला तोडणयापकषा जोडण वाटल तया िदवशी तयाची नशीब िफरल जवळपास आठव ानतर हॉिसपटल मधन क ा आपलया आई बरोबर थट कपािडयाचया घरी राहायला गलयाच मला आ यर वाटल मी तयाला मबईत असताना तयक वीकडला एकदा भटायच कबल कल ५-६ वीकड नतर मला थोडा फरक जाणवला क ा मला महणाला आयला माझा सासरा चागला हशार आह र आमही रोज चस खळतो पण अजन पयत मी तयाला हरव शकलो नाही पण एक िदवस मी तयाला मी न ी हरवन आिण महातारा उदाहरण िह चागल दतो एक िदवस तयानी एक कळ सोलल आिण मला महणाल- ाला वाटल तव ा सया टोच मग महणाल- बघ िछ िदसतात का मी महटल िक बाबा तमहाला काय सचवायच आह तर त महणाल-िकती सया टोचलया ह फ

कळालाच ठाउक आह पण बाहरन मा कळ पणर नॉमरल िदसत सतय दखील असाच बोलाव महणज जयाला बोलतो तयाला कळत पण चार लोकात अपमान नाही होत एक िदवस महणाल िक एखादी उच इमारत उभारायला पाया मजबत असावा लागतो आिण तयाला यो य तवहढा वळ ावा लागतोच श ला पणर गाडायच असल तर

तयाचया पळन जाणयाचया सगळा वाट आधी बद करा ा लागतात मी मनात महणालो गाडी रळावर यत आह जवळपास तीन मिहनयानतर क ा मला फोनवर महणाला आज रा ी घरी य बायको-मलाबरोबर आिण उ ा स ी घ मी तयाचया घरी पोचलो तयानी एक छोटखानी पाट ठवली होती फ माझी आिण तयाची फिमली जवताना तो महणाला आज माझा पनजरनम झाला अस समज आज मी पिहलयादा बाबाना चस मधय हरवल तीन मिहनयाचया िव ातीत माझया ल यात आल आह िक सगळयात कठीण काम माणसाना हाताळण आह मी मा अधर आयषय लोकाना दखावणयात घालिवल जो लोकाना सोबत घऊन चाल शकतो तोच तयाचा भल कर शकतो मी अधर आयषय फ िनदकाच घर असाव शजारी मधलया िनदकासारख काढल पण आता मी बाबाचा पपर चालवणार आिण सगळया पा याची वाजत गाजत ldquoवरातrdquo काढणार- पण ती पण ती सया टोचन असल मान कापन नवह मला समाधान वाटल िक घोड गगत नहालयो य िदशा िमळाली क ाचया भाषत सागायच तर - तबलल बाथरम मोकळ झाल पकज हडाव pankajhtechnipcom

सौ मज अभय मळजकर

अि त व

त माझ व आह महणतोस त मला जीवन ह अि त व

पटतय का तला माझ जीवन महणज तझ एक व पण त अि त व का एक व रणा व मन याचा सयोग महणज म असत साकारलल व व ि वकारलल अि त व ह दखील असच असत या अि त वात दखील

अजन एक व असत आिण त महणज तझ माझ जीवन असत

सौ मज अभय मळजकर

कातरवळ

कातरवळी एकात असताना हरवल होत सय बब अधारवातलात मज दसल या गलमोहराच ित बब आशचा करण शोधता शोधता टोचला कठतरी काटा आठवण ना आला पर त दर जाता रा चाद यात फरताना व ात मी हरवल व रगात आ यावर त कोणी चोरल नदी काठी चालताना एकल श द पा याच कठ आहत त भाव सरा तालातील गा याच भावनानी बाधली होती क या धा याची ती साखळी तटली फलापासन पाकळी अन ओली झाली पापणी

सौ मज अभय मळजकर

आधार

अवकाळी पाऊस पडताना त मा याकड आली अन एकाच णात त दर दर गली जायचच होत तला त लवकर का नाही आली वादळी अधारात एकटीच सोडन गली माझ िन काय दख यात तला बडायच होत

त याच सखासाठी तर सव करायच होत अधारातही द ान

तला दाखवली होती वाट त मा काजळी क न ितचा कलास घात या कातरवळी

वादळी वारा वाहत होता त दर जाताना िवजचाच तवढा आधार होता

सतीश महा उदय परब

तबला- भारतीय सगीतातील एक वा

मडळी भारतीय सगीत िविवधतन नटलल आह आिण तयाला गौरवशाली परपरा आह

तयात अनक गायन शली व वा कार आहत तयापक एक महणज तबला ब ताश

भारतीयाना तबला ह वा मािहती आह कमान तय य पा न नाही तर ऐकन तरी

मािहती आह कधी नाही तर टी हीवर उ ताद झाक र सनना ताज चहाचया जािहरातीमधय (बरोबर आह

वाह ताज) तबला वाजवताना पािहल असल

तबला ह चमर वा असन त एक ताल वा आह ताल महणज गायन कवा वादनामधय तीत होणा या

कालाच मापन करणयाची यातालवा ाची िन मती आ ददव गणपतीन कली असा परातन उललख आढळतो

ज हा भगवान शकरान ताडवनतय कल त हा गणपतीन जिमनीवरील ख ावर कातड पसरन तयावर हातान

वाजवन शकराचया नतयाला साथ दली

तबला कोणी िनमारण कला ह न सागण कठीण आह कारण तशी ऐितहािसक कागदप कठही उपल ध नाहीत

परत काही जण महणतात प शअन दशातील तबल नावाचया वा ामधय आव यक त बदल करन तबला ह

वा बनल काह चया मत मदग (पखवाज) जब िबचमस काटा तब भी बोला आिण ा तब भी बोला चा

तबला झाला

अमीर ख न सतार तबला िह वा चारात आणली तयान भारतीय व परदशी सगीताचया अनक मफली

भरवलया आिण प शअन इराणी आिण अफगाणी सगीताच भारतीय सगीताशी एक अतट नात जोडल

तबला वादनामधय दोन वा वापरली जातात ती महणज तबला आिण ड गा तबलयाच अग ह झाडाचया

खोडापासन बनवतात तर ड याच घमटाकती भाड िपतळच कवा ता याच बनवलल असत ा दो हीवर

च याचया िनवळीतन बडवन काढलल कमावलल चामड लावतात ह चामड बक याच असततबला व ड याचया

चाम ाचया वरील बाजस मधलया भागावर काळी शाई आिण कोळ याचया भकटीपासन तयार कललया

शाईच अनक गोलाकार थर दतात तयामळ तबला व ड याचया आवाजात नाजकपणा व मधरपणा यतो

सवरसाधारणपण तबला हा उज ा हातान व ड गा हा डा ा हातान वाजिवला जातो परत डावखर वादक ा

जोडीची अदलाबदल करताततबलयाचा वापर साथ सगत महणन शा ीय सगीतात सगम सगीतात भ

सगीतात तसच नतया मधय ही मो ा माणात करतात तबलयाच एकल (सोलो) वादन जगलबदी स ा

लोकि य आहत

तबलयालाही एक भाषा असत आिण तबलयाची भाषा महणज िविश अ र कवा बोल असतात

तबलयावर बोटानी तळ ानी आिण ड गावर बोटाचया अ ानी तळ ानी िविश ठकाणी आघात करन ह

बोल वाजिवल जातात काही बोल ह फ तबलयावर फ ड यावर कवा तबला आिण ड गा िमळन अशा

कार वाजिवल जातात उदाहरणाथर गी ना ता धा त ित ट द क क त ह काही बोल आहत यातील

गी क क ह बोल फ ड यावर वाजिवल जातात ना ता ित ट त ह बोल फ तबलयावर वाजवतात तर

उरलल धा त द ह बोल तबला आिण ड गा िमळन वाजवतात

तबला वाजवताना बोलाची प ता नाद ताल तालाची समान आवतरन (तालब ता) आिण वाजवणयाची गती

(लय) ा गो ना खप महतव असत एकच ताल वगवग या आवतरनामधय वगवग या गतीन वाजिवला जाऊ

शकतो

वाजिवणयाचया गतीच सवरसाधारण वग करण िवलिबत लय मधय लय आिण त लय अस कल जात या

तयक लयीमधय दखील वगवग या गतीन तबला वाजव शकतो उदाहरणाथर िवलिबत लयीमधय

िमिनटाला दहा ठोक त िमिनटाला शभर ठोक ा गतीन वाजव शकतो

लय आवतरन याच गिणत आिण वादनातील स दयर याचा मळ साधन समवर यण ह तबला वादकाच कौशलय

असत अशा कारच िविवध वा ामधय उतक कौशलय असणार खप नामवत असलल आिण नसलल कलावत

भारतात आिण जगभरात आहत त आजच उतक कलाकारही कधी तमचया-आमचयासारख होत सगीत िशकन

आिण महनत करन त उतक बनल

गमतीची गो महणज कोणतही सगीत िशकणयासाठी शाळ माण कमाल वयोमयारदा नसत वयाचया प ाशीत

कवा साठीत िशकणयासाठी िव ालयाच दरवाज बद असतात परत या वयातही सगीत

शाळच दरवाज िशकणयासाठी वागतच करतात सगीत िशकणयासाठी फ आवड दढ-िन य िनयिमत

रयाझ या गो ची गरज असत वळ काढला तर तो सवाकडच असतो आिण आवड असल तर तो

आपोआप काढला जातो (महणन तो आधीचया वा यामधन काढला आह) तर मग याना सगीत िशकणयाची

आवड आह तयानी दढ-िन य िनयिमत रयाझ करन एक य करायला काय हरकत आह

स दप खडकर efMekeAgraveJeCe

neveHeCe iess KegHe keAgraveener efmicroekeAgraveJetve

HegmlekeAgraveeles Oe[s jeefns ceveele Iej keAgraveordfve

peele-Heele JeCeamp-Yeso meieU keAgraveener efmicroekeAgravees

Yeejle ceePee osmicroe DeeefCe ceeleermicroeer efregekeAgraveigravees

meceevelesreges Oe[s neveHeCeeHeemetve efiejJes

meieUsrege efJeregeej ceveele KeesJej copypeJes

HeCe copyer-HejbHeje Deens cnCes peeleerHeeleerregeer

Dejs ceeCetmekeAgraveer Deens ceie efHeAgravekeAgravej keAgravemicroeeregeer

Deelee meceevelesreges Oe[s Gigraves keAgravemes efiejJeesup3ereges

keAgravees[ies Jnesup3ee keAgraveesCelsup3ee microeeUsle yebj peesup3ereges

mebOeer ceeCemeee keAgravemicroeer yej efceUeJeer

copyerHeeFamp ceeCetmekeAgraveer keAgravee meejJeeJeer

keAgraveOeer keAgraveOeer ceeCemeeHesee peeefle DeeefCe HejbHeje ceesthornicircee nesleele

DeeefCe oesve efpeJeebvee nUtrege keAgraveesHe-sup3eele keAgraveleele

Deelee lsup3ee efpeJeebveer ceeIeej keAgravee Isup3eeJeer

Deelee GEcircej keAgraveesCe osCeej ceer njes ie DeeFamp

ceeCemeee ceeCetme cnCetve keAgraveOeer yeIeCeej

regeekeAgraveesjerregsup3ee yeensj HeeT keAgraveOeer igraveekeAgraveCeej

yebo efkeAgraveuicirceele jentve keAgravemicroeer peieeregeer meHeAgraveejer keAgravejCeej

Dejs peie mebtoj Deens yeemesup3eeHets ceer keAgraveesup3e yeesCeej

स दप खडकर

आठवण चा ठपका रोिहत सोनट क ि य िव ाथ िम ानो इटनरशीप सपत आली ना Contdown करता आहात Contdown करतना अगदी वतःला िवचारन बघा िक आत कठ तरी काही तरी सलतय ना इटनरशीप सपतय

कॉलजचया teachersचया कचा ातन सटणार महणन excited तर असलाच पण रोजच िम मि णी आता रोजचयासारख भटणार नाहीत हा िवचारिह मनात घोळत असल ना तमहाला कठला सदश वगर दणया इतका मी मोठा अिजबात नाही पण होणयाचा य करतोय माझया वयि क आय यात मला काही गो नी कायम साथ िदली आिण तयाच गो ी तमहालािह साथ दतील आिण यशाचा मागर दाखवतील महणन फ माझया मनातलया काही गो ी तमहाला सागतो आिण ह करताना आठवण ना उजाळािह दता यईल कॉलज सपलया वर अ यास सपला असा िवचार मनातही आण नका कारण अ यास सोडला िक आपण कालबा य होतो कठलयाही कामात ामािणक पणा ठवा अगदी साध कामिह अस द िकतीतरी सग यतील ज तमचया वरचया स काराची परीकषा घतील असा सग नहमीच कसलया न कसलया तरी मोहात पडणारा असतो पण वतःचया मनाशी ामािणक रािहलात ना िक आपण न च ातन पढ जातो कठलही काम मनापासन करा त न च छान होईल आिण एकदा का आपलयाला कळल ह काम आपण छान कर शकतो मग न आवडणार कामिह आवडायला लागत दवावर ा ठवन सगळ करा महणज तयाचया प रणामाची जवाबदारी तयाचयावर ना खोट अिजबात बोल नका कारण त लपवणयासाठी परत परत खोट बोलाव लागल Research सबधीिह वाचन कायम चाल ठवा महणज कालबा होण टाळता यईल कधी समोरचा माणस कसा िदसतो ाचया पकषा तयाचया अगातलया गणाना आिण कतरतवाला जा ती महतव ा

ा ओळी िवसर नका रप लावणय अभायािसता न य सहज गणाशी न चाल उपाय काही तरी धरावी सोय आगतक गणाची ( समथर रामदास ) तमही आज जगाचया उबर ावर उभ आहात तमचया डोळयापढ गली साड चार वष कशी गली त यत असल ना आिण माझया डोळया पढ अजनही प आह िक सचती कॉलजशी सबध आलया पासनची १२ वष कशी गली आधी िव ाथ महणन आिण मग Lecturer महणन आिण काल िकती भरभर उडन गला ना आिण बरच काही माग सोडनही गला ना

Lecturer महणन जॉईन कलया नतरची 2५ वष महणज एक खप सखद अनभव होता कारण आपलया कॉलज

मधल सगळच िव ाथ िशकषकाचया मनाला चालना दणार असतात तयामळ खप छान वाटल आठवणी तरी िकती काढायचया ना अगदी तमचयावर चड िचडणयापासन ( COPD Lecture ससन म य क टीन म य जाण इआठवतय ना) त आपली व वत सदर दहरादनची ीप खरच अिव मरणीय आह ना दहरादन ीप म य आपली म ी कधी झाली तच कळल नाही आपण दहरादनला असताना भा य ीचा फोन

आलयावार तमही लोक ज ज काय करायचात ना त सगळ आठवन मी आिण भा य ी अजनही खप हसतो तमचयातलया िकती तरी जणानी माझयाशी आगदी वयि क अडचणीिह share कलया मला िततक जवळच मानलत खप छान वाटल तमच मनापासन कलल भावपणर SMS आजही मी जपन ठवलत अगदी मनात खोलात

तमचयातलया िकती जणाचा मी अगदी सगळयाचया दखात पाणउतारा कला असल पण ामािणक पण सागतो माझा उ श खप िनखळ होता त हा िवसरा बर का तमहा लोकाबरोबर research activities करताना िकती िविवध अनभाव आल ना आपलयाला खप िशकायला िमळाल तयाचयातन मला इथ Malaysia म य िशकवताना राहताना ास काहीही नाहीय पण सचती कॉलज ऑफ िफ़िजओ थरपीचया सगळया मलाची खप आठवण यत कायमच तमहाला खालील पक पिहली ओळ लाग पडल (दसरी ओळ नाही बर का ) अशी पाखर यती आिणक मती ठवनी जाती दोन िदसाची रगत सगत दोन िदसाची नाती माझयावरच तमच म कायम ठवल ना प कस वाटल त जरर कळवा डोळयातलया िनधारराचा पारा फटणयाआधीच िलखाण थाबवतो All the best Make our कॉलज Proud Make India Proud तमचा रोिहत rohitrohitsyahoocom

------------------------------------------------------------------------------------------------ ह प मी मलिशयाला आलयानतर सचती कॉलजाचया माझया िव ा याना िलिहलल आह

------------------------------------------------------------------------------------------------

-----------------------------------------------------------------------------------------------------------

सदर सािहतय माझी आई सौवसधरा जोशी िहचया lsquoहसरी पगतrsquo या पसतकातन घतल आह धन ी गोठीवरकर

----------------------------------------------------------------------------------------------------------

सौ वसधरा जोशी

सावधान वाचकहो िनणरय तमही ायचाय महणज मा या ाच उ र िह कथा वाचन झाली िक ायच काय सीमा सदानद सातपत ाचा सतकार वहायला हवा िक नाही िकती साधा आह ह आता सीमा महणज असमािदक वय वषर पचचाळीस उ ोग - पणर वळ खपलली आिण खपत असलली गहणी छद- भरपर मि णी जोडण व ग पा मारण अगदी फोन वर स ा आता सतकार महणज अगदी दहा हजार पय रोख व ीफळ असाच असावा अस माझ िबलकल महणण नाही पण मला तमही िवचारलत िक सतकाराच सव प कस असाव तर मी महणन एखादी छानशी यअर िसलकची साडी आिण पाव भाजी वर थडगार आईस म ीफळाची िह ज री नाही (उगाच खरवडत बसायला) पण काही महणा चागल काम कल िक कौतक ह व ालाच हव हो िक नाही तर तया िदवशी काय झाल नहमी माण आमच िचरजीव सहास व ह (सदानद) दोघही आपापलया कामावर गल दोघाची खाणी डब ा म य माझा सकाळचा वळ धडाधडा गला तयाचया पाठी नाच यात आिण त दोघ गल िक िवखरलल घर आवर यात साधारण पढला तास गला नतरचा वळ कसा माझा अगदी माझा एकटीचा पण साधारण एवढी उसतवारी होईसतो अकरा होतातच

मी अशी छानशी मािसक वाचत बसल होत हातात गरम कॉफ चा मग घरही कस छानस आवरलल एव ात बल वाजली एकटी असताना दार उगाच उघड नकोस सवसत मालाचया मोहात फस नकोस बावळटपणा करशील फरीवालही फसवतात अलीकड- इित सदानद आमच ह नावा माणच खरच नहमी खशालचड सारख आनदी असतात एकदा पसा आणन घरात िदला िक सपली काळजी अस तयाच असल तरी दररोज वडी बावळट तला काही

कळतच नाही िह कवा अशीच वाकय अगदी नमान सधी िमळाली िक मला ऐकवतात िह गो आमचया खानदानातच आह महणा ना महणज बायकाना वडया बावळट ठरव याची कारण आमच सप स ा अशीच री ओढतात आई अस नाही ग तला नाही कळणार त अशी कधी पिहली कधी दसरी री ओढतातच

तर दपारी साड अकरा पावण बाराला बल वाजली आज समोरची मीना भाभी घरात नवहती ती गली होती

ितचया माहरी मलाना घऊन आमचया वग म य फ दोन लॉक एका मजलयावर महणज आज मी एकटीच

होत मजलयावर नहमी सारख दर उघडल मला वाटल कॉलज सटडट असतील मसना जौरा हवाय का (ह

कॉलजला जायच सोडन ह असल धद का करतात हा मला नहमी पडतो) नाहीतर सलस गलर ह नवीन

याच महणन ग यात पडतील पण नाही मा या समोर होतया दोन गजराथी बायका

शजारचया घराकड बोट दाखवन ितन िवचारल तमारी बाजवाली कया गयी मला गजराथी कळत पण बोलता मा यत नाही मी कोण मीना भाभी अस महणताच ती महणाली तमारी बाजवाली मीना बन मारी बनपणी छ मग मी तयावर िमनाभाभी मायक गयी ह ४-५ िदन क बाद आयगी अस अगदी खर खर उ र िदल दोघ ची आपसात हळ आवाजात काहीतरी चचार झाली मग हातात छान मो ( ीमती वाटाव अस) पाक ट काढन ती महणाली शादीका इनवहीटशन दन का था आप जरा दगी कया आता शजारचया भाभीची कोणी म ीण ितला बोलवायला आली तर त िनम ण यायलाच हव काही शजारधमर आह िक नाही मी लगच महटल हा हा ज र दगी मी त हातात घताना पढच जाळीच दर उघडल आता काय खा ी झाली होती भािभचया कोणी म ीणच तर होतया तयातली दसरी महणाली थोडा पािन िमलगा कया मलाच माझी लाज वाटली मी दोघ ना आत बसायला बोलावल पखा स होताच आत जाऊन दोघ ना नवीन कलल कोकम सरबत लासातन घऊन आल बरोबर थोड पाणी स ा तहानला आधी पाणी हव महणन एव ा पाच सात िमिनट तया बाहरचया खोलीत बसलया होतया दोघी पाणी सरबत यायलया तमही कठन आलात अस मी िवचारलयावर अगदी भािभचया माहर जवळचच गोरगाव नाव सािगतल चागली चार पाच िमिनट झाली असतील तव ात तयातली एक महणाली अजन आमहाला बरीच बोलावणी करायला जायच आह तव ात दसरीन सवताची साडी बघन ितला महटल साडीला घाण लागली आह िहचयाकड धऊन घऊ का खरच ितचया छान साडीला काळा िचखला सारखा डाग िदसत होता मला ती महणाली ऑ टी मी हा डाग जरा तमचयाकड धऊन घऊ का मी हो महटल ितला बाथ म दाखवल आता बाहर दसरी बाई अन मी बोलत बसलो होतो पण मला काहीतरी वगळच जाणवल अतमरनान सािगतल िक काय कणास ठाऊक पण एव ा वळ मा या घरात घडत असलल रामायण आधीही कठतरी घडलया सारख वाटल णाधारत आठवल गलयाच मिह यात िवजन फोन वरील ग पात सािगतलली ितचया नातवाईकात घडलली चोरी त सवर झाल होत बो रवलीला नीना िवजची सकखी मावस बिहण दपारी अगदी एकटी घरात तया िदवशी समोरचा लॉक नमका बद त गल होत कठतरी ल ाला बल वाजली नीनान दार उघडल दोन बायका अगदी छान

काजीवरम सा ा नसन कानात िहऱयाची कडी ग यात दािगन कसात कदब घातलला नीनाला महणलया तया तमचया समोरचया बा ना इनवीटशन ाल का तयात नीनान नाही मह याचा यतोच कठ नीना महणाली हो ज र दईन पाक ट हातात दताना तयातली एक नीनाला महणाली जरा पाणी ाल का यायला नीनान दोघ ना पाणी िदल तयातली एक महणाली आमहाला अजन बरीच बोलावणी करावयाची आहत बराच वळ जाईल मी जरा toilet जाऊ का

ात ही िननाला गर वाट यासारख काही नवहत तयामळ नीना सहजच महणाली हो हो जा ना मग एक toilet ला गली आिण दसरी िननाशी ग पा मारीत होती थो ाच वळात ती आतली बाहर आली आिण नीनाला महणाली अहोतमचा नळ िबघडला आह का बदच होत नाहीय नळ सोडलला होता पाणी उघ ा दारातन बाहर यत होत नीना सार या गिहणीला ह चालण शकयच नवहत

मगापयत नळ अगदी विसथत होता आिण आ ाच काय झाल नीनाला पडला नीना लगच उठली नळ खाली असलयामळ वाकन बद करायला बघत होती तव ात तया दोघी सराईत सशीि त भाम ानी ितला मागन च आत ढकलली आिण बाह न सरळ कडी घातली नीना िबचारी सडासात अडकली सवताचया घरात दोघ नी घर धतल ितच

नीनाच ओरडण तया छो ा िखडक तन एक जाऊन कणी यण कठीणच होत िबचारी नीना दोन तीन तासानी

समोरचया िबलड ग मधलया लोकाना कळलयामळ सटली एकदाची पण चोरी ज बर होती घरात असलयामळ

कपाटाचया िकललया पण कपाटालाच होतया दोघी भाम ाना चागलच फावल

मला सगळ जसचया तसस आठवल घशाला कोरड पडली हाताला कप सटला पण आता डगमगन चालणार नवहत िहममत धरायलाच हवी अशा वळी आतली डाग धवायला गलली चोरटी आता बाहर यईल मला महणल ऑ टीतमचा नळ िबघडला आह का णभर मी स झाल काय कराव तया दोघीही िध पाड उच होतया आिण मी एकटी होत आताचा काळ मा या कसोटीच होता आिण दवाचा होता आिण एव ात फोन वाजला मी लगच ठरवल ा फोनचा फायदा यायचा आललया फोन वर टपन आमच कोणत िबल िकती र म सािगतली जात होती पण मी मा इकडन हलो ह बोला कदम साहब काय िनघालाय महणताय घरी यायला हो पण अजन नाही आला आला िक सागत चौक वर फोन करायला आतली भामटी बाहर आली आिण तससच महणाली ऑ टीतमचा नळ िबघडला आह वाटत बदच होत नाही िननाकड घडललच मा याकड घडत होत बाथ मचा नळ दारापासन चागला तीन चार पावल आत होता महणज मला न ढकलतािह तया सहज क ड शकत होतया

तव ात माझ फोनवरच बोलण ऐकणाऱया दसऱया चोरटीन िकसका फोन था अस मला िवचारल मी

महटल मरा लडका इधर थाना पोलीस सटशनप इनसपकटर ह उधरस फोन था अभी आयगा

माझ बोलण एकन तया दोघी चपापलया एकमक ना नजरन खणा क न उठलया मला महणलया आमही िनघतो दोघी घराचया बाहर गलया मी िन ास सोडला दो ही दार लावली उघडा नळ अगदी सहज बद कला नळाला काही झालच नवहत सा ात दोन चोर ा मा या घरात यऊन गलया होतया ि याही क शात कमी नाहीत ह खरच आह महणा ा ातही आघाडी मारतायत िक काय तया गलया आिण माझा बाध कोसळला मा या घरावरच जीवावरच सकट टळल होत मी ीमती थाटाच त इनवहीटशन काडर उघडन बिघतल त एका होऊन गललया ल ाच होत महणज तयाचा बत माझ घर लट याचा होता मा या घरात होणारी चड चोरी कवळ मा या ग पाचया छदामळ आिण थो ा या चालाखीमळ वाचली होती मी पोलीस सटशनइनसपकटर अशी नाव घतलयामळ व तो घरीच यतो आह महटलयामळ तया घाबरलया आिण पळालया बघा वाचकहोमहणन महटल आज माझा छोटासा घरगती सव पाचा सतकार वहायला हवा िक नको जरी मी वडी बावळट काही न समजणारी असल तरी माझच घर मी वाचवल अस महणताना तसच बरोबर जाऊ द हो सतकाराच काय एवढ पण ा गो ीचा पच तमचया साठी बर का ज बो रवलीचया िननाकड झाल ठा याचया सीमाकड झाल तच कदािचत तमचया घरात स ा होईल तर फ सावधान

_____________________________________________________________________________________________माझ आजोबा ी वा यवलकर या या किवता ऐकतच मी लहानाची मोठी झाल इ जी म य ऑनस िमळवनही याची मराठीची गोडी कधीच कमी झाली याची अशीच एक मला भावलली ही किवता बघा तमहालाही पटतय का अिदती मळ

lsquoमममीrsquo महणोिन कोणी lsquoमममीrsquo महणोिन कोणी आईस हाक मारी मा या मना मराठी ती होय शोककारी श दात सौ य lsquoआईrsquo lsquoमममीrsquoत तच नाही त वड इ जीच सीमाच यास नाही गल जरी िफरगी सोडन दश माझा आई त या िशरी ग तो भार इ जीचा

आई जरी मराठी वदविन lsquoमममीrsquo घई बाळावरी ित या या स कार तोच होई आता इथ lsquoनसरीrsquo lsquoकजीrsquoत बाळ जाई फसव नाव lsquoिकलिबलrsquo ओढन यास नई lsquoथक यrsquo कस महण मी lsquoसॉरीrsquoच हा जमाना आह अजन यथ परक बाड-िबछाना

lsquoबथड हपी ट यrsquo महणताच बाळ आता lsquoमममीrsquoस lsquoजॉयrsquo होई lsquo सगसागrsquo तोच गाता आता िनराजनाची फलवात हाय थ पटन मणब या िवझातच यात अथ कापन कक आता मोठाच बाळ होई कोशात श द lsquoआईrsquo माघार तोच घई रा यात या मराठी कौतक इ जीच िवसराच पज जीण lsquo ॉमीसrsquo अमताच lsquoक-जीrsquoत इ जी या िमळता वश बाळा शाळा नको मराठी लावा तयास टाळा lsquoएिलफट गॉड rsquo होई lsquo ल सगrsquo तोच दई मा या मना मराठी lsquoअ ज टrsquo तच होई

ी वा यवलकर

प ी डॉ काश आमट ा या काशवाटा ा प तकातन घतलला हा उतारा आह ामळ सबिधत लखका या व काशका या कॉपीराईट अिधकाराच उ लघन झाल आह याची मला जाणीव आह पण िह मडळी व याच वशज या

क यामागील माझी भावना समजन घतील अशी माझी आशा आह कारण हा लख मी िस ी कवा अथ ा ीसाठी कलला नसन डॉ आमट ा या कायाची लोकाना क पना यावी हाच ा मागील हत आह िम लद कारकर ____________________________________________________________________________________

या कॉलरा या साथीतील एक सग मना या तळात असा जाऊन बसला आह क तो हटतच नाही एक बाई एका लहान मलाला घऊन आली होती उपचार क यावर सलाईन द यावर त मल जरा सधारल याबरोबर ितन या मलाला आम याकड सोपवल आिण ती लगच िनघन जायला लागली आमचा एक

कायकता ितला हणाला अशी कशी या मलाला सोडन जातस या याजवळ थाब याला पण बर वाटल क जा यावर या बाईन सािगतल कॉलरा या साथीन काल माझा नवरा मला दो ही मलाना लागण झाली हणन याना घऊन इकड िनघाल तर एक मल वाटतच गल याला तसच झाडाखाली ठवन ाला घऊन

आल आता ाला जरा बर आह तोवर जावन याला प न यत इतका क ण सग होता हा आ ही सगळच स झालो कोण कणासाठी रडणार डो यातल पाणीच आटन जाव अशी िह प रि थती अस कसोटीच धीर खचवणार सग खपदा आल पण यामळ इथ कामाची कती गरज आह हही न ान काळात गल पाय माग यायचा नाही ह डो यात प होत यामळ यातनही आ ही एकमका या मदतीन माग काढत गलो टकन रािहलो काम वाढवत गलो

आपल घर

२००१ साली वभव फळणीकर नावा या अकरा वषाचा म य एका दा प यान फार वग या तहन पचवला अगद एका हद गा यात हट या माण तम बसहारा हो तो कसी का सहारा बनो यानी तरा अनाथ मलाना आ ण १३ अनाथ मलीना सहारा दला ह काच घर दल याची राह या खा याचीच नाह तर उ म िश णाची सोय ह आपल घरन कली दरवष मी आ ण माझ कटब अगद आमच ह काच घर अस या सारख ितथ जातो पाऊल टाक या टाक या एक लहान मल हात जोडन नमःकार करत मग पटकन वचार मनात यतो अर अस आप या घर ज हा कणी यत त हा पाथ आ ण मीरा अस हसत

मखान आवभगत करतील ना

कणीह पाहण आल क आपल घर सःथच यवःथापक वजय फळणीकर हसत मखान

ःवागत करतात नवनवीन उपबमाची मा हती दतात नकळत ितथ या मावशी थड पाणी आ ण गरम चहा प यात ठवतात काह णातच आपल घर सग याना आपलस करत फळणीकर आ ण या या प ीन हा पारमािथक उपबम खर तर आपल दख वसर यासाठ या या मलाची उणीव भ न काढ यासाठ दहा वषापव स कला यात याना चड अडचणी हाल-अप ा सोसा या लाग या आ ण अजनह हा खडतर वास स च आह पण कठह खत तबार अप ा नाराजी अ जबात दसत नाह

यथील २६ मलाना ह याच आई-बाबा नसतच शालय आ ण ता ऽक िश ण नाह तर िनरिनराळ कौश य स ा िशकवायची यवःथा करतात यथील औ ोिगक िश ण

किात मलाना सगणक िश ण िशवणकाम ःब न ट ग ऑफसट ट ग ऑ फस

फाईल बनवण िशकवल जात नसतच शालय िश ण नाह तर ा जगात ःवतः या पायावर उभ राहायला िशकवतात एक सजन कत ववान य बन व याच काम ह

फळणीकर दा प य करतात

हा सारा याप जग या यापर न उ म बनव याच काम होत त बढयाच लोका या

आपलक न आ ण मदतीन मदत काय ःव पाची आ ण कशी असावी ाची क पना ौी वजय आप याला दतात पण अ टाहास आमह क वा अप ा ठवत नाह त कडबर

कक प ा दान खार क खोबर ा ह आजवान सागतात

यदा या भट त तर मी चाटच पडलो आता आपल घर म य आजी आजोबा आल आहत

िसहगड पाय यापाशी अजन एक बःतान बसवल आह सौरऊजा छोट शी बाग यात

फळभा या फल एक दभती गाय पारपा रक साधन नसिगक खत योगासन ाथना ह

दवसाच िनयम अगद काटकोर पण पाळल जातात वभवला जस वाढवल असत तस ह पतीप ी ा २६ मलाना वाढवतात या यावर माया करतात सःकार दतात यामळ चकनह मा या िलखाणात क वा कणा याह बोल यात

आपल घरला अनाथाौम कधी सबोधल जात नाह उलट मी हणन क यक

जाणकार आई-बाबानी थोडा वळ तर ितथ जाऊन आपल घर न क पाहाव lsquoितिमरातन तजाकडOtilde ह याची नसती रोजची ाथनाच नाह तर जग याची सक पना आ ण उ श आह नकतच वजय फळणीकरानी एक पःतक दल नाव होत पराजायाकडन वजयाकड वाचल पाना-पानाग णक अगावर काटा आ ण डो यात

पाणी यत world belongs to such people वजय फळणीकर ह एक रणाःथान

आहत

एक सामा जक बािधलक हणन माझ आप याला आवजन सागण आह क

या यासारखी चळवळ खटपट माणस ा जगात आहत या यामळ समाजात एक

स यवःथा आह अशा उपबमाना आ ण माणसाना आपण आप या पर न भरभ न

सहा य कराव त वळ दऊन कवा मलाना िश ण दऊन दल तर उ म आिथक

सहा यास apalagharyahoocom ला ज र भट ा

आप या घरातील घरपणाला बहार यावी आप या आ ण आप या मला या सामा जक

बािधलक या सक पना ःप यात अशी मनात खाऽी बाळगन पढ या वळस प याला

ग यावर आपल घरला न क भट ातथील आजी-आजोबानी आता १६ जणाना राहता यईल अशी गःट हाऊस सस ज कली आह

आपल घर म य आपल ःवागत उ म प तीन होईल ाची फळणीकरा तफ खाऽी असावी फळणीकराचा दर वनी बमाक ००९१-९८५०२२७०७७ ००९१-२५२३२९९ असा आह आपल घराचा चाहता कौःतभ पाठक आ ण प रवार

y~igraveu~v~ibrvbarjfiacute

िच कला- वद पराजप

सौ वसधरा जोशी माउस

एकदा एक उदीर बा पावर सला

पढ मोदक नको हणत रागावन बसला

दवा त ही आहात हण ब ीची दवता

का मला अस मग िनर र ठवता

तम या जवळ बसन मी रािहलो अडाणी

दररोज ऐकतो आर या आिण गाणी

उदरा या शारीन बा पा हसला

माउस हणन उदीर कॉ यटर समोर बसला

एका डो याची आई

एका गावात एक बाई आपलया छो ा मलाबरोबर एका छो ा झोपडीत राहात

होती आपलया मलाला काही कमी पड नय हणन दवसरा एक क न ती काम

करत अस पण या छो ा मलाला मा आपली आई अिजबात आवडत नाही तो

ितचा ितर कार करत असतो कारण ितला एक डोळा नसलयामळ ती भसर दसत

असत आईला तो शाळतही यऊ दत नसतो

एकदा एका काय मासाठी आईला शाळत जाव लागत पण ितला बघन कठ त ड

लपवाव ह मलाला कळत नाही रागाचा एक कटा टाकन तो ितथन पळन जातो

घरी आलयावर तो आईला चड बोलतो कशाला आली होतीस शाळत आता

माझ िम मला िचडवतील मी उ ा शाळत कसा जाऊ तला

एक डोळा का नाही मला त अिजबात आवडत नाहीस वगर

वगर आई काहीही बोलत नाही आपण आईला अ ात ा बोललो

याच मलालाही काही वाटत नाही रागान तो नसता धमसत

असतो आईशी काहीही न बोलता जवतो आिण झोपतो रा ी कधीतरी याला

जाग यत तर आपलया मलाची झोपमोड होऊ नय अशा दबकया आवाजात याची

आई रडत असत पण याचही याला काही वाटत नाही एका डो याचया

आपलया आईचा याला अिधकच ितर कार वाटायला

लागतो या णी तो िनणय घतो िशकन खप मोठ हायच

आिण इथन बाहर पडायच

या माण तो खप अ यास करतो उ िश णासाठी मो ा शहरात यतो

नामवत िव ापीठातन पदवी िमळवतो मो ा कपनीत मो ा ददयावर काम

क लागतो एका सदर मलीशी याच ल होत याला एक मलगा एक मलगी

होत आता याच कटब पण होत कारण ह सदर िच िबघडवणारी एका

डो याची याची आई ितथ नसत तो ितला जवळजवळ िवस न गलला असतो

अितशय सखात असतो

एक दवस याचया घराच दार वाजत दारात एका माणसाबरोबर याची तीच

एका डो याची आई उभी असत ितला बघन याची मलगी घाब न

आत पळन जात तो आधी च ावतो आिण मग वतःला सावरत

ितला हणतो कोण आहस त इथ का आलीस बघ माझी मलगी

तला घाबरली

मी ब तक चक चया प यावर आल अस काहीस पटपटत आई िनघन जात

ितन आपलयाला ओळखल नाही अशा समाधानात () मलगा दार लावन घतो

काही दवसानी माजी िव ाथ समलनासाठी याला याचया शाळतन प यत

परत या गावात जाऊ नय अस वाटत असतानाही तो समलनाला जा याचा

िनणय घतो ऑ फसचया कामासाठी जातोय अस बायकोला खोटच सागतो

समलन पार पडत कठलयातरी अनािमक ओढीन याची पावल याचयाही नकळत

झोपडीकड वळतात दाराला कलप असत शजारची बाई याला ओळखत आिण

एक प दत त प याचया आईच असत तो वाच लागतो मी खप आय य

जगल त याकड आता मी परत कधीही यणार नाही पण त कधीतरी यऊन मला

भटावस अशी माझी खप इचछा आह शाळचया समलनाला त यणार ह कळल

होत पण ितथ यऊन तला भटायच नाही अस मी न ठरवल कारण मला

मािहती आह एका डो याची ही तझी आई तला आवडत नाही मला एकच डोळा

का असही त मला एकदा िवचारल होतस त हा त खपच लहान होतास हणन

मी काही उ र दल नाही पण आज सागत बाळा त लहान

असताना एक अपघात झाला या अपघातात त तझा एक

डोळा गमावलास एका डो यान त सपण आय य कस

जगणार या िवचारान मी हराण झाल आिण माझा एक डोळा तला दला मला

तझा खप अिभमान आह त मला ज बोललास कवा मा याशी जसा वागलास

यासाठी मी त यावर अिजबात रागावलल नाही तझ मा यावर खप म आह

असाच िवचार मी करत कधी काळी मा या भोवती भोवती खळणारा त मला

नहमी आठवतोस

प वाचन मलगा ढसढसा रड लागला जी कवळ

याचयासाठी जगली वतःचा सवात मह वाचा अवयव िजन

याला सहजपण दऊन टाकला ितचयाशी आपण कती िनदयपण वागलो याला

चड पशचा ाप झाला तो आईला मोठमो ान हाका मा लागला पण आता

याचा काय उपयोग होता

मनाच ोक

गणाधीश जो ईश सवा गणाचा | मळारभ आरभ तो िनगणाचा || नम शारदा मळ च वार वाचा | गम पथ आनत या राघवाचा ||१||

सगम अथर- जो गणपती सवर लोकाचा ई र व सवर सदगणानी नटलला आह जो अनािद आह अनत आह जो असखय गणानी य आह व जी शारदा चार वाणीची जननी आह अशा दवतास नमःकार कर या व ौी रामरायाचया मागारन जीवनाची वाटचाल कर या

मना स ना भ पथची जाव | तरी ीहरी पािवजतो वभाव || जनी न त सव सोडनी ाव | जनी व त सव भाव कराव ||२||

सगम अथर- ह सजजन मना त परम राच ःमरण िनतय ठऊन भ ीन वयवहार कर तयामळ तला सहजच ौीकण सनन होतील कपा करतील कारण तो तयाचा ःवभावच आह माऽ त सजजन लोकाना ज आवडत नाही िनदनीय चकीच वाटत तस वाग नको व लोकादरास पाऽ होणार वदनीय अस

आचरण ठव भि पथ महणतात तो हाच

भात मनी राम चतीत जावा | पढ वखरी राम आध वदावा || सदाचार हा थोर सोड नय तो | जन तोची तो मानवी ध य होतो ||३||

सगम अथर- ातःकाळी उठलयावर थमतः ौीरामाच दवाच ःमरण कराव नतर वखरीन महणज तोडान मोठयान lsquoरामrsquo नाम घयाव हा सदाचार नहमी पाळावा सोड नय असा सदाचारान राहणाराच

मनय गौरवास पाऽ होतो धनय होतो

मना वासना द कामा न य र | मना सवथा पापब ी नको र || मना धमता नीती सोड नको हो | मना अतरी सार िवचार राहो ||४||

सगम अथर- र मना द इचछा मळीच उपयोगाची नाही पापी िवचार स ा मळीच अस नय धमारन व नीतीन वागण सोड नको मना हा ौ िवचार अतःकरणात जपन ठव

मना पापसक प सोडनी ावा | मना स यसक प जीव धरावा || मना क पना त नको वीषयाची | िवकार घड हो जन सव ची ची ||५||

सगम अथर- मना कधीही पापसकलप मनात यऊ दऊ नयत नहमी मनात सतयसकलप जागवावत मोह

पाडणाढया वःत व िवचार याची कलपनाही कर नय पापसकलप पापब ी व िवषय-िवकार यामळ लोकात समाजात आपली छीथ होत उपहास होतो महणन नहमी सतयसकलप करावत

hhbrvbarbrvbarbrvbarbrvbarkkparaparaacircacirckkbrvbarbrvbar ==acircacircllparapara ffparapara

कोबी वड सौ काचन मिनष काबळी

सािह य- १वाटी कीसलला कोबी २ वा ा िभजलली चणा डाळ १ इच आल ३-४ लसण पाक या १चमचा हळद िजर ३-४ िह िमर या को थबीर १२ चमचा ओवा मीठ तळ यासाठी तल इ यादी कती- थम कोबी कीसन यातल पाणी काढन टाकाव नतर चणा डाळ आल लसण िजर िमरची एक थोड जाडसर वाटाव त वाटण एका बाउल म य काढन यात कीसलला कोबी मीठ हळद ओवा को थबीर घालन एक कराव व याच छोट छोट गोल वड तळ हातावर थापन तला म य खरपस तळाव सॉस क वा खोब या या चटणीसह खा यास ाव_____________________________________________________________

फल - िबि कटापासन बनवलली चॉकलट सौ शीतल सतीश हा सािह य- १२५ म म का (बटर) २५० म मकिवटीज डायज टीव (McVities Digestive) िबि कट ४ टबल पन कीसलला नारळ ४ टबल पन कोको पावडर ४ टबल पन मध सका मवा आवडीनसार बनिव याची प त १ एका िपशवीम य कवा भा ाम य िबि कट घवन याचा चरा करावा २ एका भा ात म का घवन तो िवतळवा ३ यात िबि कटाचा चरा िखसलला नारळ कोको पावडर मध व सका मवा घाला ४ वरील िम ण एका पसरट भा ाम य ओताव ५ याच छोट लाड वळाव ६ वळलल चॉकलट लाड आवडीनसार कोको पावडर कीसलला नारळ कवा स या म ान सजवाव _________________________________________________________________________

बालशाही सौ शलजा जगदीश िशद

सािह य- २ १२ कप (५०० म) मदा ३४ कप तप (िवतळवन थड कलल) दही १२ कप १२ चमचा ब कग सोडा २ १२ कप साखर तप तळ यासाठी कती- म ाम य ब कग पावडर दही आिण तप घालन घ मळाव साधारण एक तास झाकन ठवाव ३ इचाच समान गोळ क न हल या हातान दाबन ख ा बनवावा तळ यासाठी कढईम य तप गरम कराव गरम झा यानतर गोळ मद आचवर तळन यावत एक दोन वळा पालटन लाल रग आ यानतर बाहर काढन ताटाम य ठवावी साखरम य साखर िभजल एवढ पाणी घालन गोळी पाक बनवावा गस बद क न पाकात तळलली बलीशाही घालावी चार त पाच िमिनट बालशाही पाकम य ठऊन नतर िचम ा या सहा यान बाहर काढन थड करावी थड झा यानतर हवाबद ड यात भ न ठवावी िह बालशाही आठ त दहा दवस टकत टीप- गोळीपाक तयार झाला की नाही ह पाह यासाठी एका बशीम य पाणी घऊन एक थब पाक घालन बघावा गोळी बशी या तळाशी तयार झा यास गस बद करावा

आ दती मळ शवची भाजी सािहतय- २५० ाम जाडी कडक ितखट शव ३मोठ काद जाड िचरलल ७-८ लसण पाक या

छोटा आ याचा तकडा एक छोटा चमचा धन िजर सक खोबर छोटातकडा २-३लवगा ४-५ िमर २-३ वलची सक लाल िमरची ४-५ दालिचनी तकडा थोड तल एवर ट गरम मसाला १छोटा चमचा मीठ चवीनसार कती- तर साठी कादा लसण आल आिण बाक सव मसा याच समान थो ा तलावर चागल परतन याव नतर गार क न थोडस पाणी टाकन िम सर मधन एकदम बारीक वाटन याव १ छोटा चमचा तल तापवन यात ती प ट आिण गरम मसाला )चवी माण (घालन तल सटपयत परतवन यावी नतर यात गरम पाणी घालन पातळ तर सारख कराव ती तर उकळवन यावी एकदम शवटी मीठ घालाव तर थोडी पातळच आस ावी जवायला याय या वळी गरम करताना यात शव टाकन परत उकळाव या बरोबर क ा कादा िलब छान लागत ही तर िमसळीसाठी पण वापरता यत

क या कवा उपज पोह

सािह य-१वाटी तकडा तादळ ( ोकन राइस) frac12 वाटी शगदाण frac12 वाटी चणाडाळ कडीप ा िहर ा िमर या िजर फोडणी साठीndashतल मोहोरी िहग हळद ितखट िजर कडीप ा मीठ चवीनसार कती- तादळ लालसर भाजन याव गार झा यावर िभजवन ठवावत डाळ दाण पण िभजवन ठवावत दो ही ४ -५ तास िभजवाव क या करावया या वळी थम तादळ उपसन ठवाव तल तापवन फोडणी क न यावी यात तादळ घालन छान परतावत तादळ परतत असताना डाळ आिण दाण िजर िमर या कडीप ा मीठ आिण थोड पाणी घालन िम सर मधन बारीक क न याव तादळ परतन झाल क िम सर मधल वाटण यात घालन नीट एक क न याव मग बारीक आचवर झाकण ठऊन क या होऊ ा ा मधन मधन हलवाव वाटल तर थो ा पा याचा िशपका ावा मोकळ झालल वाटल क गस बद करावा कोिथबीर घालन खायला याव याबरोबर दही कवा िलबाच उपासाच लोणच आिण क ा कादा छान लागतो तादळ डाळ आिण दाण ा मळ क या हा पदाथ पण अ होतो

ई-िवशषाक ऋणानबध सपधच उ र-

सपधसाठी ि िच छऽपती िशवाजी महाराज ितभाताई पाट ल रामदास ःवामी प डत भीमसन जोशी िसधताई सपकाळ पाडरग सदािशव सान (सान ग जी) डॉ बाबासाहब आबडकर िनळ फल

लता मगशकर शकर महादवन

ःमता पाट ल सी ड दशमख

लोकमा य टळक ध डराज गो वद फाळक (दादासाहब फाळक) जयत नारळ कर झह र खान

प ल दशपाड मधर भाडारकर ान र म ाबाई िनव ीनाथ सोपानदव ौयस तळपद

नाना पाटकर आशतोष गोवार कर डॉ काश आमट मदा कनी आमट हमत करकर ःवात यवीर सावरकर वजया महता

सिचन तडलकर डबजी झगराजी जानोरकर (गाडगबाबा) मोहन आगाश माधर द त व ठल कामत दिलप वगसरकर वण वामन िशरवाडकर (कसमामज) ज बार पटल सोनाली कळकण रामचि नरहर िचतळकर (सी रामचि) ा मध दडवत सा वऽीबाई फल आ ण

सिचन पळगावकर अशोक सराफ महा मा योितबा फल

महश कोठार सयाजी िशद नरि दाभोळकर शाताराम राजाराम वणकि ( ह शाताराम) सनील गावसकर अतल कळकण इतर छायािच गणशो सव एस ट महामडळाच िच ह शतकर कःती गढ पाडवा गट व ऑफ इ डया आषाढ एकादशी रायगड

क कण र व मबईचा ड बवाला नागपचमी

हता मा चौक पाट मबईकर वट पो णमा

सपधचा िनकाल

थम पा रतोिषक- सतोष साळक

ि तीय पा रतोिषक- शरय परब

ततीय पा रतोिषक- मज मळजकर

_______________________________________________________________

आपला अिभ ाय ज र कळवावा आमचा प ा- Emarathiklgmailcom

-----------------------------------------------------------------------------------------

िनदकाच घर रिववारी सकाळी कफ नरानी मधय मी आिण क ा बसलो होतो झकास िखमा पाव खाउन झालयावर वाफाळलला मसाला इराणी चहा समोर होता क ाची बायको मलाना घउन तयाच घर सोडन विडलाचया शसत बगलयावर रहायला गली होती मला मळीच आ यर वाटल नवहत मी क ाला महणालो कोिकळही काळी अन कावळाही काळा िशवाय कोिकळ आपल अड कावळयाचया घर ात टाकन तयाचया कडन उबवन घत पण तरीही सगळया

जगाला कोिकळ आवडत कारण ितचा समधर मजळ आवाज गाढव िकती मन लावन महनत करत पण तरी तयाचया कपाळी मखरपणाचा िश ा आिण खाणयासाठी उिकरड फकण असत कारण तयाच त ककर शश रकण गली २५ वष मी तला ह समजावतो आह िक राजा जरा कमी कड बोल पण तझया बोडकयात काही ही गो घसत नाही बिफकीरपण तो महणाला एक ल यात घ

ाधधासाठी कावळाच लागतो आिण दट पी लोकाच ा मी करणारच मी कणाचया बापाच खात नाही तयानी सवभावानसार मला ग प कल पनहा एकदा माझया ल यात आल िक ाला समजावताना कपाळमो य करन घणयात अथर नाही तयापकषा गरम चहावर कॉनस ट करण जासत िहताच आह िनळकठ शाताराम जगताप मी जवळपास दहा वषाचा असताना माझया वगारत आिण शजारचया िबिलडग मधय आला एकदरीत माझया आयषयात आला वडील साध सरळ खर गाधीवादी सरकारी खादी भाडार मधय मनजर तयाची आई फार मळ आिण सगरण तयाला एक मोठी बिहण आिण मोठा भाउ होता क ा महणज शडफळ थोडकयात महणज एक स य पिरवार क ा शाळत वषारचया मधय दसऱयाचया नवरा ी दरमयान दाखल झाला होता आमचया शाळत सरानी समजल काय कवा कणाला काही िवचारायच आह काय - अस िवचारणयाची प त होती अशा ाची उ र ही एखा ा अिलिखत िनयमा माण ठरलली मशः हो आिण नाही अशी होती थोडकयात काय तर ग पा बसा वगारत जमल तस िशका नाहीतर मग िशकवणी लावा क ा वगारत आला आिण जण काही वगारला एक नवीन चतनय आल चारद रामराव कड आमहाला इितहास िशकवायच तयािदवशी त अफझलखानाचा वध हा धडा िशकवीत होत मल तनमयतनी ऐकत होती कारण िशवाजी खानाला कधी मारणार ाची उतसकता होती सर सागत होत खानानी िशवाजी राजाची मान बगलत दाबली आिण लगच महाराजानी उज ा हातानी िबचवा तयाचा पोटात खपसला आिण वाघ नखानी तयाचा कोथळा बाहर काढला मग इतर तपशील सागन झालयावर सरानी िवचारल कोणाला काही िवचारायच आह काय आिण

अहो आ यरम क ान हाथ वर कला तयान िवचारल महाराज मान दाबली जाणयाची वाट का बर बघत बसल तयानी तर खानाला मारायलाच गडावर बोलािवल होतrdquo कड सर एकदम गागरन गल त महणाल वा र िव ान तच साग मग क ा महणाला मला वाटत राजानी शािमयानयात पाउल टाकलयावर खानाला िमठी मारणयाच स ग करन सरळ िबचवा तयाचया पोटात खपसला काही वाट बीट नाही बिघतली सर महणाल अर

यानबा तझ जञान तझयाजवळ ठव अस काही परीकषत िलिहशील तर नापास करील तया नतरचया इितहासाचया तासाला सरतची लट हा धडा िशकवला आिण क ानी पिहली छडी खालली सवयी

माण क ा तवहा महणाला होता महाराजानी सरत लटली ह कस काय बरोबर होत ितथलया

लोकासाठी तर त दरोडखोर होत िशवाजी महाराजाचया कतीवर साकषात महारा ात टीका मासतरानी तयाचया थोबाडीत एक दउन तयाला वगारबाहर घालिवल तयानतर कड सर जवळ-जवळ

तयक तासाला तयाला वगारबाहर ठिवत तया बाहर ठवणया माग कदािचत सवतः च जञान लपवणयाचा हत असावा अस आता वाटत प ल दशपाड एक िठकाणी महणतात शाळत मसताराना थम नाव कोण दत ह पिहलया ओिवची किवय ी कोण ह शोधणया इतकच कठीण आह पण आमचया शाळतलया सवर िशकषकाना टोपण नाव दणयाचा मान एकमव िव ाथयारचा होता िनळकठ जगताप ाचा दोन एक वषारतच तयान सवर िशकषकाना टोपण नाव िदली होती चा रा कड चा तयानी डकराचा कल होत पाढर कस कस अिण पाढरी िमिशवालया काळयाक ठाकर सराना िनगिटव ल जोशी बाईना गजगािमनी एक पाय आखड असललया सावरकर सराना तमर लग बारीक असललया रहाट बाईना सका बोिमबलrdquo आखड नाक वालया शड बाईना शपरणखा गिणताच घार मासतर तघलक तर िहदीच हमीद खान महणज चगझ खान ा असलया उप ापामळ क ा सगळया मलाचया गळयातील ताईत होता तयाचया कडन काही तरी गमतीदार ऐकायला िमळल महणन मल सतत तयाला गराडा घालन असत मल तयाला वचकन ही असत कारण हा शबदानी कोणाचा कोथळा कधी काढील ाचा काही नम नवहता माझयालखी क ा हशार िव ाथ होता पिहलया पाचात यत नवहता तिरही आिण पािहलया पाचात यत नवहता ाच मखय कारण महणज तयाच हसताकषर आमहाला िहदी िशकवणार हमीद खान सर महणायच ldquoबोडारचया परीकषत तला सवतःचा पपर सवतः तपासावा लागल अर जर चकन-माकन डॉकटर

झालास तर कमपौनडरला कवा किमसटला दखील तझ अकषर कळणार नाही महणज मग पशट खलास आप िलख खदा बाच कठला इि लशचया सरानी हातावर मारन अकषर सधरवणयाचा असफल य कला तवहा क ाच उ र होत सर मला मारणयानी जर अकषर सधारत असल तर मला दहा हजार वळा माराrdquo हसताकषर खराब

असलयामळ तयाला कमी माकसर पडत गिणताचया पपर मधय मधलया सट स गाळतो महणन माकसर कमी मी जर कधी महणालो िक क ा जर अकषर सधारशील तर लका पिहलया तीन मधय यशील तयाच उ र अस माकसर आिण जञानाचा काय सबध मला कठ मोठ झालयावर पसतक िलहायच आह आिण जर िलहाव लागल तर मी टायिपग िशकन वाढतया वया बरोबर तयाची अ ल ही वाढत होती पण ती वाढ िवधवनसकत कड जात होती तयाच वाचन भरपर होत तयामळ तो तयाचया वयाचया मानानी फारच वरचया लवल वरच बोलायचा तयक िवषयातील बारीक-सारीक दोष तयाला नमक िदसत होत इि लश ब ल तो महणाला होता- इ जी िवषयात नापास होणाऱयाची सखया जासत असणयाचा कारण आह ा भाषतील बाराखडी अर एच मधय ह नाही आिण डबलय मधय व नाही परत सी पासन कधी स तर कधी क आिण जी पासन कधी ग तर कधी ज मल ग धळणार नाहीतrdquo िहदी ब ल महणायचा दरदशरनची िहदी आिण िसनमातली िहदी ात िकती फरक आह दरदशरनची िहदी ससकतो व आह तर िसनमातली िहदी उद धभाव आह आिण आपण जी िहदी बोलतो तीच दरदशरन वर का बोलत नाही मराठी ब ल ही तयाच मत एकदम वगळ होत तो महणायचा पणया-मबईचया लोकानी मराठी भाषची मजा खराब कली आह खाणया- िपणयाचया

ाखया बदलतात आह चहा िपणार काय चया ऐवजी चहा घणार का िवचारतात चहा घउन काय करायच यायाचाच ना तसच ldquoनवहताrdquo ह श आिण ldquoवहताrdquo ह अशधद भाषा िह शधद कवा अशधद नसत गावाकडील लोक जी भाषा बोलतात ती शहरातील भाष पकषा वगळी बोली असत ती अशधद नसत जञान राची मराठी िशवाजी राजाची आिण आजकालचया सससकत लोकाची भाषा एक असली तरी बोली वगळी आह आजचया लोकाचया नजरत ह लोक गावडळ ठरतील

गणशोतसवात आमचया लहानपणी खर-खर सासकितक कायर म होत असत कीतरन ाखयान भजन जादच योग नकला सगीत- सधया अस िविवध कायर म होत अशया कायर मातन बरीच करमणक आिण जञान आपसकच िमळत अस एकदा रामायणावर एक कीतरन होत आमही तवहा १३-१४ वषारच अस चागल दोन तास कीतरन झालयावर क ानी कीतरनकार बवाना काही िवचारल -सीता सगळ मोह आिण राजशाही आयषय सोडन आपणहन रामा बरोबर वनवासाला गली होती मग ती सोनयाचया हिरणाचा ह का धरील ितला काय मािहत नवहत िक सोनयाच हरीण नसत काय रामालाही मािहत नवहत िक सोनयाच हरीण नसत त राम तर फार बलवान होता मग तयानी बालीला लपन का बर मारल तो अधमर नवहता कायrdquo रावणाच वडील ा ण होत मग रावणाला मारलयान रामाचया हातन ा ण हतयच पातक घडल की नाहीrdquo रामान सीतला अ ी परीकषा ायला लावली हा ितचयावर सशय असलयामळ काय एका धोबयाचया बोलणयावर सीतचा तयाग कला ह कस काय बरोबर ा सवर गो ी ल यात घतलयावर रामाला दव कस महणाव ाचया सरब ीन बवा अगदी सदर झाल सवर लोकासमोर तयाची फिजती झाली नवह अपमानच झाला आयोजकानी क ाला बाजला घवन चागल झापल पनहा ाखयातयाला कधीही िवचारायच नाही ाची तबी िदली वयाबरोबर तयाचा हा आ सताळ पण वाढत होता तयानतरचया एका वष महाभारतावर एका चागलया PhD माणसाच ाखयान झाल आयोजकानी आधीच क ाचया मसकया दाबन ठवलयामळ लोकासमोर ाखयातयाची फिजती नाही झाली पण तरीही क ानी तयाला गाडी जवळ गाठलच आिण ाची सरब ी सर कली कसानी वासदव आिण दवकीला एका कोठडीत नसत ठवल तर कषण-जनम कसा झाला असता कषण जर शर-वीर दव होता तर ारका सोडन का पळाला जर महाभारत इितहास आह तर सवर पाडवाच व अनय महारथ च जनम अनस गक का बर जर ासा पासन िनयोग पधधतीन धतरा पाड आिण िवदर ाचा जनम होव शकतो तर कतीलाही िनयोग पधधतीन पाडवाचा जनम घडिवता आला असता सयर अन वायची काय गरज होती एका माणसाला कदािचत अनक बायकापासन १०० मल होतील पण एका गाधारीला शभर प कस महाभारतात रामाचा उललख नाही आिण उगीच हनमानाला का बर घसवल कषण य ात खोट का बर वागला कणर दशाषन आिण दय धन ाचा मतय अनितक नवहता जय थाला कपट करन का

मारल ldquoहिसतनापरच रकषण करणयासाठी पाडवाना मारण जररी होत मग भीषमानी पाडवाना का बर नाही मारल अश िवचारताना सरसवती तयाचया िजभवर थमान घालत अस तयाचया चहऱयावर एक िवलकषण झळाळी यत अस तयाचया अशया शबदाचया माऱया समोर भलया- भलयाची बोबडी वळन जात अस असाच एकदा गणशोतसवात शोल बिघतला मी आमचया प मधय शोल एकसपटर

होतो क ान िवचारल िक शोलत सगळयात किवलवाण करकटर कठल मी महणालो िक आधळा रहमान चाचा कारण तयाचया तरण मलाला गबबरनी मारल घाट महणाला ठाकर कारण तयाच हाथ कापल गबबरन आिण एकजण महणाला िक राधा(जया भादरी) कारण ितच म दोन वळला उधवसत झाल क ाच उ र होत ा सवानी काही न काही चक कली होती पण ठाकरचया नोकराची काय चक होती तयाला ठाकरच सगळ काही बघाव लागायच मला सागा सकाळी-सकाळी ठाकरच ldquoधवनrdquo कोण दत होत कठलयाही िवषयावर अस मौिलक ितपादन करणयात तयाची हातोटी होती क ानी दहावी आिण बारावी साठी अकषर बरच सधारल कारण आता भिवषयाचा होता बारावीला मी आिण तो एकाच वगारत होतो तयाची मोठी बहीण उषा (ती तयाचया पकषा चागल १० वषर मोठी होती) डॉकटर होती अन मोठा भाउ सदािशव इिजिनयर होता (तो पण क ा पकषा ७ वष मोठा होता) तो तवहा बगलोरला नोकरी करीत अस क ाला कलास टसट मधय पकीचया पकी माकसर िमळत तयामळ तयाचया इिजिनयर होणयाबाबत कणालाच शका नवहती बारावीचा िनकाल आला

आिण अघटीत घडल क ाला गिणत आिण किमस ी मधय १०० पकी तयकी ९७ माकसर िमळाल पण िफिजकस मधय फ ५० तयाच महणण होत िक ह फ एका पपरच माकसर आह तयाचया विडलानी खप धाव-पळ कली पण यश नाही आल क ाचा इिजिनय रगचा वश हकला तयाचया सवभावामळ तयाचया ओळखीतलया सवर लोकानी तयाची यथ हजामत कली जण काही सवर जण ाच कषणाची वाट पाहत होत िक कशी ाची मजोरी िजरवायची काही िदवस क ा पणरपण उधवसत होता तयाचया भावानी सािगतल िक त खाजगी कॉलजातन इजीिनया रग िशक पण क ा महणाला मी सवतःचया बळावर िशकन मला कब ाची गरज नाही इिजिनयर नाही झालो तर काही आयषय सपत नाही मी माझा साभाळन घईल काळजी कर नका मी इजीिनया रगला आलो आिण क ा Bscला गला तयाचया ब ीचया िहशोबानी Bsc तयाचयासाठी हाताचा मळ होत तयामळ तयाला अवातर वाचनासाठी फार वळ िमळत होता तयाच सामानय जञान असामानय होत होत आिण ा जञानामळ (हा ाला दिनयादारी महणत अस) तयाची इतर लोकाब ल त अितसामानय आहत अशी समजत झाली आमचया िबलड ग मधलया आिण आळीतलया तयक िव ाथयारला तो सकॉलर महणत अस आिण ाला समानाथ शबद पढतमखर आह अस ठासन सागत अस तयाचया लखी एक तो सोडला तर आमहाला दिनयादारी कळतच नवहती आमही कॉलजात िशकत असताना चार फार महतवाचया दशावर दरोगामी पिरणाम करणाऱया घटना घडलया पिहली बोफोसर ाचार करण जयात ख पत धान राजीव गाध वर लाच खालयाचा आरोप दसरी शाहबानो करण की जयात ससदनी स ीम कोटरचा नयाय-िनवडा बदलला ितसरी महणज बाबरी मिसजदच टाळ उघडन िशलानयास करणयाची परवानगी िदली आिण भरीस भर महणन िक काय मडळ किमशनचया िशफारसी मजर कलया आमहाला ा सगळया गो शी घण-दण नवहत आमचा अ यास आमची वाट लावायला पर होता तवहा क ा आमहाला महणाला होता साल हो तमच मजा करणयाच िदवस सपल ाचार आता िश ाचार होणार तमचया पसतकातलया चागलया-वाईटचया कलपना बदलन टाका ा दशात जाती-धमारचया नावावर फट पडणार पढ ा भावचा मलगा माझया मलाबरोबर एडिमशन साठी भाडणार आिण मसलमानाची दाढी करवाळत सरकारच हात िझजणार पण तमही सकॉलर लोक ा गो ी पसतकात िशकवलया जात नाहीत मग तमहाला कशया कळणार िव ापीठातलया तयक वाद-िववाद सपधत तो िहरीरीन भाग घत अस बरच वळा िजकत ही अस दरदशरन वर ि झ टाइम नावाचा कायर म होत अस तयात ही तयान भाग घतला होता आिण दसर बकषीस िमळिवल होत पण तयाचा अित बोलाणयाचया सवयी पाई लोक तयाचयापासन दर राहत असत

क ाचया तडाखयातन मली दखील सटत नसत ी-म ी ा िवषयावर एकदा वाद सर होता क ा मल ना उ शन महणाला -तमहाला सवतः बदी बनन राहायला आवडत एकीकड परष dominate करतात महणन ब बलता आिण साथीदार मा dominating िनवडता मला सागा तमचयापकी िकती मली सवतः पकषा कमी िशकललया सवतःपकषा कमी पगार वालया घरची जवाबदारी असललया मलाशी ल

करायला तयार आहात अर परष जर सगळयाच बाबतीत तमचया पकषा वरचढ असल तर तो dominate करणारच तमहाला बस मधय जागा िदली नाही तर ी-दािकषणय सपलयाचया ब बा मारता फशनचया नावाखाली सवतः तग कपड घालता आिण comment करणाऱयाला चीप िनलर महणता तग कपड आमही बघाव महणन घालता ना मग लाजता कशाला तमहाला जर तोकड कपड घालायच आहत तर मग मवालयापासन सव-रकषणासाठी जडो कराट िशका आिण कणखर बना पण नाही उनहात गलयात तर काळया होणार आिण ल ाचया बाजारातला भाव कमी होणार महणन मग खळ िह नको अमिरकत िशकणाऱया मलानी इ जीत िश ा िदलया तर चालतात पण आमही आमचया दशात आमचया रा भाषत िश ा िदलया तर वर आमही अससकत िनलर दशी भाषतलया िश ा

इ जी पकषा जासत strong वाटतात हा काय आमचा दोष आह दट पी धोरण सोडा खबीर वहा आिण मगच परषाचया नावानी शख करा अर वािघणी सारखया वहा सवतः चया िपललाना सवतः खाउ घाला मग बघा कोण परष तमहाला dominate करतो त उगाच पटला चन आह महणज काय उ यानी मताणार िक काय अशया वळला क ा आपल नीळकठ जगताप ह नाव साथर करीत अस तयाचया कठा तन तयक शबद जण काही िनळा होवन बाहर पडन जगाला ताप दत अस १९-२० वषारचया वयात तयक मलाचया मनात मल ब ल एक सो ट कॉनरर असतो आमचया काळी बऱयाच नशीबवान मलाना गलर स ही होतया (आजकाल सगळयाचया असतात आिण नसलया तर आजकाल तमहाला तयातल समजतात असो) पण क ाचया अघोरी जीभमळ तयाचया वाऱयालाही कणी मलगी उभी रहात नस आता आमचा ीरग कदम एका जरा सावळया खातय-िपतया घरचया तिमळ मलीचया मात पडलयाबरोबर हा तयाला महणाल होता ही िहड बा तला कशी काय आवडली र कवी मनाचया रव गोडबोलला तला लका ह कोबीच फल गलाबाच कस काय वाटल आिण चषमवालया मोद दशपाडला िह समन नाही र फलन आह अशया अनक अनावशयक िपका टाकीत अस तयामळ बरच पिरवार वाल मल तयाचया आिण मग महणन आमचया सारखया अकला िवथ कला मलाचया दर राह लागल आमहाला ाची खत वाटत अस पण हा प ा महणायचा अर ा वयात सगळयाच मली छान वाटतात खास करन तमचया सारखया सकॉलर इिजिनयर लोकाना तमचया कॉलजात सदर मली नसतात जी िमळल ितला तमही पटवता मग ितचा सवभाव छान आह ती फार समजदार आह ती नौकरी करणार महणज मग सटनडडर ऑफ िलिवग वाढणार वगर सारख िहशोब माडता आिण शवटी आयषयाचया मधयावर लोकाचया सदर बायका बघन कोरड उसास टाकता आिण ा मलीही हशार तयाना िदसायला जरा बरा मलगा िदसला िक ा तयाला हळच चढवतात मग तमचा इगो चा पतग उच उडलयावर तमही अलगद फसता तयाना एक चागला कमावता नवरा फकटात िमळतो आिण घरच िह खशrdquo मली काय कवा चाळीशीचया बायका काय हा एखादा कषणीय सथळ िदसल की नाथा कामत सारखा लगच (पण खवचट) कॉमट करायचा एखा ा चाळीशीतलया बाईला खडहर बता रह ह इमारत बलद थी कवा ा ठाणाचा कटपीस कसा असल १४-१५ वषारची मलगी असली तरसावधान बाधकाम सर आह ा आिण असलया बोलणयामळ क ा फारच िसधद (क िसधध) होता कॉलजच त मतरलल िदवस पख लावन उडन गल आिण आता पढ काय हा य य क ा समोर उभा ठाकला तयानी IAS ची तयारी सर कली मी तवहा तयाला महणालो ldquoतला जर तझया त डावर ताबा नाही िमळवता आला तर मा नोकरीत तला फार ास होईलrdquo पण तयानी उलट मीच जर बॉस असलो तर माझयवर कोण वरताण होईल आिण नोकरीत आपण आपला काम चोख कल िक कोण कशाला माझया आड यणार आह अस महणन नहमी माण मला झटकन िदल मरी मग िक एकिह टाग हा तयाचा सथायी सवभाव झाला होता बरच वळला मला पडायचा िक आपलया घरच लोक आपण इिजिनय रग िशकत असनही आपलयाला नको इतक जञानामत पाजत असतात पण क ाचया घरच ाला काहीच कस नाही समाजावत नशीब दसयादा क ाचया आड आल तयाचया विडलाचा एक वाहतक अपघातात मतय झाला आधीच भावाची मदत नाकारलयामळ तयाला ताबडतोब पोटा-पाणयाचया उ ोगाला लागण जररी होत तयात वाचन भरपर असलयामळ तयानी प कार होणयाच ठरिवल तयाच मखय कारण तयानी सािगतल पपर मधय काम कलयावर मला सतय िलिहणयाची मभा असल परत ितथ मला बढतया िह लवकर िमळतील आिण एकदा मी ८-१० वषारत सपादक झालो िक मग मी माझी मत जनत समोर माडन जन जागरणाच काम करीन मी जवहा तयाला िवचारल िक ा नोकरीत अस िकती पस िमळतील तवहा तो महणाला

माझया परत िमळतील आई साठी बाबाची पनशन आह मी िवचारल आिण उ ा मल-बाळ होतील तयाच काय तो उ रला पत कपत तो कय धन सचय पत सपत तो कय धन सचय मी नहमी माण माघार घतली प कार झालयावर तो अगदी चौफर िलह लागला तयक िवषयावर आपली परखड मत माड लागला तयाची गती िह चागली होती अगदी तीन-चार वषारत तो चीफ िरपोटरर झाला होता पण ा वाटवर तो श िनमारण करत होता शहरातील भखड मािफया काळा बाजार करणार ापारी गड-मवाली अस अनक श िनमारण झाल होत आधी तयाला दम दणयात आला होता पण तो बधत नवहता मग तयाला िपटणयात आल तवहाही तो महणाला होता अर महातमा गाधीनाही आि कत मारल होत महणन काय तयानी लढा थाबवला ा सगळया धम ीत तयाचया पपरचया मारवाडी मालकाची मलगी िसमता का कोण जाण पण तयाचया मात पडली ती घरची ीमत होती तयामळ ी मधलया ािलटी बघा ा अस ितच मत होत ितन कदािचत असा स ा रोक-ठोक माणस आधी न बिघतलयामळ ती तयाचयावर भाळली होती ाला िह ती आवडली होती ानी महण ितला सािगतल होत की जर आपल ल झाल तर तला माझया घरी राहाव लागल मी घर-जावई होणार नाही तयानी ितला पणर कलपना िदली होती पण ती ाचयासारखीच खमकी होती आिण पढ-माग बापाची सगळी इसटट ितचीच होती ितच वडील पण ा ल ासाठी तयार नवहत एकतर ीमत मालक-मधयमवग य प कार हा भद परत मराठी-मारवाडी हा दसरा भद बर तीच वडील ाला नोकरीतन काढ शकत नवहत कारण तयाच काम अतय म होत आिण तयाचया िचमट आिण गालग ा सदरामळ पपरची िवि ही छान होती एक िदवस िसमतानी आतमहतयचा य कला तवहा ितच वडील जबरदसतीचा रामराम महणन तयार झाल ल ानतर दोन वषारत तयाला जळ झाल एक मलगा एक मलगी माधव-मिजरी आता क ा सब-एिडटर झाला होता तवह ात एका िति त राजकीय घराणयात एक सशयासपद मतय झाला क ानी आपलया पपर मधन तो मतय खनच होता ह जवळ-जवळ िस कल आिण तया घराणयातलया एका ीकड सशयाची सई वाळवली पण ाचा पिरणाम मा िवपरीत झाला पपर साठी कागद आिण शाई साठीची सरकार कडन िमळणारी सबिसडी बद झाली पपर नकसानीत आला आता पपर बद करायची पाळी आली पपर बद होउ नय महणन क ानी नोकरी सोडली तयाच समारास दशात खाजगी नयज चनलसला सरवात झाली होती क ा एका चनल मधय रज झाला क ाचया आधी तयाची खयाती चनल पयत पोहोचली होती तयामळ तयाला कमरा समोर जाउ ायच नाही ह अगोदरच ठरल होत क ाचया वा ाला मजकर तयार करणयाची जवाबदारी होती दोन-तीन वष तयानी तयानी फार अफाट कलपना तयान नवीन मालकाला सचवलया पण तया राजकीय दष ा परवडणायार नवहतया तयामळ तयक वळला तयाचा िहरमोड होत अस िसटग ऑपरशन च पवर सर झाल आिण क ाला पनहा नवीन जोश आला पपर मधय काम करताना तयाला बऱयाच लोकाब ल िवशष मािहती होती आिण तयानी ब ा धडाची करण िसटग ऑपरशन

ार बाहर आणयाचा िन य कला पिहलया ऑपरशन मधय तयानी गावाकडलया ीचा वश घउन एक मडदा हॉिसपटल मधय ए ीत कला हॉिसपटलनी तयाला माम बनवणयाचा य करताना १

लाख रपयाच िबल िदल तयानी डथ सरटीिफकट दाखवन सगळा सावळा ग धळ बाहर काढला चनलची िस ी वाढली मग तयानी आिण एक राजकीय िसटग ऑपरशन कल तयात गलली त िदलली पयतच घोटाळ तयाचया हाती आल अनक मोठ मास गाळला लागल पण चनलनी िदलली राकडन पस खालल आिण करण दाबन टाकल सतय ही पसवालयाची मालम ा आह ह तयाचया धयानात आल

क ावर ा करणाचा फारच जासत ताण आला आिण ाच पडसाद तयाचा खाजगी जीवनात

उमटायला लागल नाही महणायला आधीही घरात तो िहटलर सारखाच वागत अस मलानाही तयान कायम दहशती खाली ठवल होत पण पिरिसथती खराब होत गली चनलनी तयाला नोकरीहन काढल तरीही िननावी नावानी कठलया न कठलया पपर मधय गलली त िदलली घोटाळ छापन आणत होता िनराशपोटी तयाच दार िपण वाढल नतयाच गड तयाला आिण घरचयाना धमकावायला लागल तयाची बायको िसमता ा सगळयाला कटाळन गली होती अन हा काही सधारत नवहता शवटी कटाळन एक तपानतर एक िदवस ती मलाना घउन आपलया विडलाचया घरी िनघन गली ितन जाताना तयाला सप पण तयाला तयाचया चका दाखिवलया होतया तयाचा आईन ही िसमतची बाज उचलन धरली होती आज ही सगळी हकीकत कफ नरानी मधय क ा मला सागत होता मला तयाची दया आली होती पण सहानभती वाटत नवहती तयाचया बायकोला समजावणयाची इचछा होत नवहती कारण मी २५ वष तयाला ओळखत होतो आिण क याच शपट सरळ होणार नाही ह मला मािहत होत शवटी मी नहमी

माण िबल िदल आिण आमही कफचया बाहर आलो अचानक एक जीप आमचया जवळ थाबली तयातन ५-६ गड बाहर आल आिण तयानी क ाला ला ा-का ानी बडवायला सरवात कली २-३ िमिनटात तयानी क ाला बश वसथत पोचिवल मला काही कळायचया आत त तयाला अधरमलया पिरिसथतीत सोडन गल मी तयाला गाडीत टाकल आिण ताबडतोब भािटया हॉिसपटलला घउन गलो बरोबर एक तासानी तयाची आई आिण िसमता हॉिसपटलला पोहोचलया तयाचया सहा बरग ा मोडलया होतया एका माडीच हाड मोडल होत एक हाथ मोडला होता थोडकयात तयाचा भगा झाला होता निशबानी डोकयावर कमी मार लागला होता तयामळ जीवाला धोका नवहता डॉकटरानी तयाला पन िकलर दउन झोपिवल होत िसमताचया डोळयाना अ ची सततधार होती तयाची आई मा शात झाली होती िसमता सवतःला उगीचच दोष दत होती मी क ाचया आईला अनक वषर मला जाचत असलला िवचारला लहानपणापासन तमही ाला धाकात का नाही ठवला हा एवहढा मजोर आिण त डाळ कसा काय झाला तयाची आई साग लागली क ाच वडील एकदम सव दयी गाधीवादी माणस होत तयाची अिहसवर फार ा तयामळ मलाना रागावण कवा मार कधीच िदला नाही मलाच कतहल वाढाव तयाचयावर चागल ससकार वहाव महणन त मलाना अनक थोर आिण वीर परषाचया गो ी सागत अितमतः सतयाचा िवजय कसा होतो वगर थोडकयात लहानपणी तो ज काही िशकला त तो िनडरपण बोलायला लागला तयाचया विडलानी तयाला तो खर बोलतो महणन कधी लगाम नाही घातला तयात ाची दोघही भावड एकदम हशार तयामळ लहानपणीपासनच वडील ाला महणायच िक दादा कवा ताई सारख िशकन मोठ वहायच आिण मग बारावीत ाला इिजिनय रगला वश नाही िमळाला आिण तमहा मलाना मा िमळाला ाची सल तयाचया मनात कायम रािहली जवहा जवहा तयाला यश समोर िदसत होत तवहा तवहा छो ा मो ा कारणानी त िमळायच राहन जात अस मी तयाचया आईला िवचारल घरी हा कधी िनराश असायचा का आई महणाली तो िनराश होत अस पण तयामळ िनिष य कधीच होत नस तो िनराशावादी नवहता िसमता सोडन गली तरी तो महणायचा िक ितला ितची चक कळल आिण ती न ी वापस यईल मलावर तो ओरडायचा आिण महणायचा िक तयक काम perfect करायला िशका थो ा वळानी क ाच सासर कषणलाल कपािडया आल त मला महणाल िसमता महणत िक तमही तयाच िम आहात तमही मला उ ा भटाल का सिवसतर बोलायच आह मी महणालो सोमवारची सकाळची ोजकट िरव य मी टग झालयावर मी तमचया ऑिफसला यतो त महणाल त असा कर दीड- दोन वाजता मला िविल डन िजमखानयाला भट आपण ितथच जव मी तयाना महणालो एक िवनती आह क ावर हलला झाला ह तमचया आिण इतर कठलयाही पपर मधय छाप नका

जवणाची ऑडरर िदलयावर कपाडीयानी थट िवषयाला हात घालत िवचारल तमही तयाला कधी समजावल नाही का तयाचया वागणकीब ल मी महणालो गली २५ वष मी यथाश ी य करतो आह पण वाळतन अजन तल िनघालल नाही अपघाताचया िदवशी दखील सकाळी मी तयाला वागणक बदलणयाब ल बोललो होतो पण तयाच आपल मरी मग िक एक िह टाग कपािडया महणाल तला मािहतच आह क ा मला काही खास आवडत नाही त पण माझी मलगी तयाचयावर अपार म करत महणन ितचया साठी आतड तटत र वाटत िक हा सधारावा मी तयाची पि का दाखिवली आमचया गरज ना त महणाल ाचा गर कमजोर आह मी लगच महणालो अहो ाला गरच नाही आिण महणन ाचा असा गरसमज आह िक ाचया पकषा जासत कणालाच काहीही कळत नाही माझया मत

ाचयाकड एकाच गो ीचा अभाव आह ndash िचकाटीचा पशनसचा भ काम करायला जी िचकाटी लागत जी सोिशकता लागत ती ाचया कड नाही थोडकयात हा चस खळायला बसला तर आपली एकही स गटी न गमावता ाला दसऱयाचा राजा मारायचा असतो हा फार गभीर उपसथीत करतो पण मग गमतीदार उ र दउन कवा टोमण मारन मोकळा होतो सोडवीत नाही थोडकयात आमचया प ल दशपाडचया अत बरवा सारख हशा खप िपकिवल पण काहीच काम पणरतवाला नणार नाही पण तयाला उपदश करन काही तो बदलणार नाही जया िदवशी तयाला तोडणयापकषा जोडण वाटल तया िदवशी तयाची नशीब िफरल जवळपास आठव ानतर हॉिसपटल मधन क ा आपलया आई बरोबर थट कपािडयाचया घरी राहायला गलयाच मला आ यर वाटल मी तयाला मबईत असताना तयक वीकडला एकदा भटायच कबल कल ५-६ वीकड नतर मला थोडा फरक जाणवला क ा मला महणाला आयला माझा सासरा चागला हशार आह र आमही रोज चस खळतो पण अजन पयत मी तयाला हरव शकलो नाही पण एक िदवस मी तयाला मी न ी हरवन आिण महातारा उदाहरण िह चागल दतो एक िदवस तयानी एक कळ सोलल आिण मला महणाल- ाला वाटल तव ा सया टोच मग महणाल- बघ िछ िदसतात का मी महटल िक बाबा तमहाला काय सचवायच आह तर त महणाल-िकती सया टोचलया ह फ

कळालाच ठाउक आह पण बाहरन मा कळ पणर नॉमरल िदसत सतय दखील असाच बोलाव महणज जयाला बोलतो तयाला कळत पण चार लोकात अपमान नाही होत एक िदवस महणाल िक एखादी उच इमारत उभारायला पाया मजबत असावा लागतो आिण तयाला यो य तवहढा वळ ावा लागतोच श ला पणर गाडायच असल तर

तयाचया पळन जाणयाचया सगळा वाट आधी बद करा ा लागतात मी मनात महणालो गाडी रळावर यत आह जवळपास तीन मिहनयानतर क ा मला फोनवर महणाला आज रा ी घरी य बायको-मलाबरोबर आिण उ ा स ी घ मी तयाचया घरी पोचलो तयानी एक छोटखानी पाट ठवली होती फ माझी आिण तयाची फिमली जवताना तो महणाला आज माझा पनजरनम झाला अस समज आज मी पिहलयादा बाबाना चस मधय हरवल तीन मिहनयाचया िव ातीत माझया ल यात आल आह िक सगळयात कठीण काम माणसाना हाताळण आह मी मा अधर आयषय लोकाना दखावणयात घालिवल जो लोकाना सोबत घऊन चाल शकतो तोच तयाचा भल कर शकतो मी अधर आयषय फ िनदकाच घर असाव शजारी मधलया िनदकासारख काढल पण आता मी बाबाचा पपर चालवणार आिण सगळया पा याची वाजत गाजत ldquoवरातrdquo काढणार- पण ती पण ती सया टोचन असल मान कापन नवह मला समाधान वाटल िक घोड गगत नहालयो य िदशा िमळाली क ाचया भाषत सागायच तर - तबलल बाथरम मोकळ झाल पकज हडाव pankajhtechnipcom

सौ मज अभय मळजकर

अि त व

त माझ व आह महणतोस त मला जीवन ह अि त व

पटतय का तला माझ जीवन महणज तझ एक व पण त अि त व का एक व रणा व मन याचा सयोग महणज म असत साकारलल व व ि वकारलल अि त व ह दखील असच असत या अि त वात दखील

अजन एक व असत आिण त महणज तझ माझ जीवन असत

सौ मज अभय मळजकर

कातरवळ

कातरवळी एकात असताना हरवल होत सय बब अधारवातलात मज दसल या गलमोहराच ित बब आशचा करण शोधता शोधता टोचला कठतरी काटा आठवण ना आला पर त दर जाता रा चाद यात फरताना व ात मी हरवल व रगात आ यावर त कोणी चोरल नदी काठी चालताना एकल श द पा याच कठ आहत त भाव सरा तालातील गा याच भावनानी बाधली होती क या धा याची ती साखळी तटली फलापासन पाकळी अन ओली झाली पापणी

सौ मज अभय मळजकर

आधार

अवकाळी पाऊस पडताना त मा याकड आली अन एकाच णात त दर दर गली जायचच होत तला त लवकर का नाही आली वादळी अधारात एकटीच सोडन गली माझ िन काय दख यात तला बडायच होत

त याच सखासाठी तर सव करायच होत अधारातही द ान

तला दाखवली होती वाट त मा काजळी क न ितचा कलास घात या कातरवळी

वादळी वारा वाहत होता त दर जाताना िवजचाच तवढा आधार होता

सतीश महा उदय परब

तबला- भारतीय सगीतातील एक वा

मडळी भारतीय सगीत िविवधतन नटलल आह आिण तयाला गौरवशाली परपरा आह

तयात अनक गायन शली व वा कार आहत तयापक एक महणज तबला ब ताश

भारतीयाना तबला ह वा मािहती आह कमान तय य पा न नाही तर ऐकन तरी

मािहती आह कधी नाही तर टी हीवर उ ताद झाक र सनना ताज चहाचया जािहरातीमधय (बरोबर आह

वाह ताज) तबला वाजवताना पािहल असल

तबला ह चमर वा असन त एक ताल वा आह ताल महणज गायन कवा वादनामधय तीत होणा या

कालाच मापन करणयाची यातालवा ाची िन मती आ ददव गणपतीन कली असा परातन उललख आढळतो

ज हा भगवान शकरान ताडवनतय कल त हा गणपतीन जिमनीवरील ख ावर कातड पसरन तयावर हातान

वाजवन शकराचया नतयाला साथ दली

तबला कोणी िनमारण कला ह न सागण कठीण आह कारण तशी ऐितहािसक कागदप कठही उपल ध नाहीत

परत काही जण महणतात प शअन दशातील तबल नावाचया वा ामधय आव यक त बदल करन तबला ह

वा बनल काह चया मत मदग (पखवाज) जब िबचमस काटा तब भी बोला आिण ा तब भी बोला चा

तबला झाला

अमीर ख न सतार तबला िह वा चारात आणली तयान भारतीय व परदशी सगीताचया अनक मफली

भरवलया आिण प शअन इराणी आिण अफगाणी सगीताच भारतीय सगीताशी एक अतट नात जोडल

तबला वादनामधय दोन वा वापरली जातात ती महणज तबला आिण ड गा तबलयाच अग ह झाडाचया

खोडापासन बनवतात तर ड याच घमटाकती भाड िपतळच कवा ता याच बनवलल असत ा दो हीवर

च याचया िनवळीतन बडवन काढलल कमावलल चामड लावतात ह चामड बक याच असततबला व ड याचया

चाम ाचया वरील बाजस मधलया भागावर काळी शाई आिण कोळ याचया भकटीपासन तयार कललया

शाईच अनक गोलाकार थर दतात तयामळ तबला व ड याचया आवाजात नाजकपणा व मधरपणा यतो

सवरसाधारणपण तबला हा उज ा हातान व ड गा हा डा ा हातान वाजिवला जातो परत डावखर वादक ा

जोडीची अदलाबदल करताततबलयाचा वापर साथ सगत महणन शा ीय सगीतात सगम सगीतात भ

सगीतात तसच नतया मधय ही मो ा माणात करतात तबलयाच एकल (सोलो) वादन जगलबदी स ा

लोकि य आहत

तबलयालाही एक भाषा असत आिण तबलयाची भाषा महणज िविश अ र कवा बोल असतात

तबलयावर बोटानी तळ ानी आिण ड गावर बोटाचया अ ानी तळ ानी िविश ठकाणी आघात करन ह

बोल वाजिवल जातात काही बोल ह फ तबलयावर फ ड यावर कवा तबला आिण ड गा िमळन अशा

कार वाजिवल जातात उदाहरणाथर गी ना ता धा त ित ट द क क त ह काही बोल आहत यातील

गी क क ह बोल फ ड यावर वाजिवल जातात ना ता ित ट त ह बोल फ तबलयावर वाजवतात तर

उरलल धा त द ह बोल तबला आिण ड गा िमळन वाजवतात

तबला वाजवताना बोलाची प ता नाद ताल तालाची समान आवतरन (तालब ता) आिण वाजवणयाची गती

(लय) ा गो ना खप महतव असत एकच ताल वगवग या आवतरनामधय वगवग या गतीन वाजिवला जाऊ

शकतो

वाजिवणयाचया गतीच सवरसाधारण वग करण िवलिबत लय मधय लय आिण त लय अस कल जात या

तयक लयीमधय दखील वगवग या गतीन तबला वाजव शकतो उदाहरणाथर िवलिबत लयीमधय

िमिनटाला दहा ठोक त िमिनटाला शभर ठोक ा गतीन वाजव शकतो

लय आवतरन याच गिणत आिण वादनातील स दयर याचा मळ साधन समवर यण ह तबला वादकाच कौशलय

असत अशा कारच िविवध वा ामधय उतक कौशलय असणार खप नामवत असलल आिण नसलल कलावत

भारतात आिण जगभरात आहत त आजच उतक कलाकारही कधी तमचया-आमचयासारख होत सगीत िशकन

आिण महनत करन त उतक बनल

गमतीची गो महणज कोणतही सगीत िशकणयासाठी शाळ माण कमाल वयोमयारदा नसत वयाचया प ाशीत

कवा साठीत िशकणयासाठी िव ालयाच दरवाज बद असतात परत या वयातही सगीत

शाळच दरवाज िशकणयासाठी वागतच करतात सगीत िशकणयासाठी फ आवड दढ-िन य िनयिमत

रयाझ या गो ची गरज असत वळ काढला तर तो सवाकडच असतो आिण आवड असल तर तो

आपोआप काढला जातो (महणन तो आधीचया वा यामधन काढला आह) तर मग याना सगीत िशकणयाची

आवड आह तयानी दढ-िन य िनयिमत रयाझ करन एक य करायला काय हरकत आह

स दप खडकर efMekeAgraveJeCe

neveHeCe iess KegHe keAgraveener efmicroekeAgraveJetve

HegmlekeAgraveeles Oe[s jeefns ceveele Iej keAgraveordfve

peele-Heele JeCeamp-Yeso meieU keAgraveener efmicroekeAgravees

Yeejle ceePee osmicroe DeeefCe ceeleermicroeer efregekeAgraveigravees

meceevelesreges Oe[s neveHeCeeHeemetve efiejJes

meieUsrege efJeregeej ceveele KeesJej copypeJes

HeCe copyer-HejbHeje Deens cnCes peeleerHeeleerregeer

Dejs ceeCetmekeAgraveer Deens ceie efHeAgravekeAgravej keAgravemicroeeregeer

Deelee meceevelesreges Oe[s Gigraves keAgravemes efiejJeesup3ereges

keAgravees[ies Jnesup3ee keAgraveesCelsup3ee microeeUsle yebj peesup3ereges

mebOeer ceeCemeee keAgravemicroeer yej efceUeJeer

copyerHeeFamp ceeCetmekeAgraveer keAgravee meejJeeJeer

keAgraveOeer keAgraveOeer ceeCemeeHesee peeefle DeeefCe HejbHeje ceesthornicircee nesleele

DeeefCe oesve efpeJeebvee nUtrege keAgraveesHe-sup3eele keAgraveleele

Deelee lsup3ee efpeJeebveer ceeIeej keAgravee Isup3eeJeer

Deelee GEcircej keAgraveesCe osCeej ceer njes ie DeeFamp

ceeCemeee ceeCetme cnCetve keAgraveOeer yeIeCeej

regeekeAgraveesjerregsup3ee yeensj HeeT keAgraveOeer igraveekeAgraveCeej

yebo efkeAgraveuicirceele jentve keAgravemicroeer peieeregeer meHeAgraveejer keAgravejCeej

Dejs peie mebtoj Deens yeemesup3eeHets ceer keAgraveesup3e yeesCeej

स दप खडकर

आठवण चा ठपका रोिहत सोनट क ि य िव ाथ िम ानो इटनरशीप सपत आली ना Contdown करता आहात Contdown करतना अगदी वतःला िवचारन बघा िक आत कठ तरी काही तरी सलतय ना इटनरशीप सपतय

कॉलजचया teachersचया कचा ातन सटणार महणन excited तर असलाच पण रोजच िम मि णी आता रोजचयासारख भटणार नाहीत हा िवचारिह मनात घोळत असल ना तमहाला कठला सदश वगर दणया इतका मी मोठा अिजबात नाही पण होणयाचा य करतोय माझया वयि क आय यात मला काही गो नी कायम साथ िदली आिण तयाच गो ी तमहालािह साथ दतील आिण यशाचा मागर दाखवतील महणन फ माझया मनातलया काही गो ी तमहाला सागतो आिण ह करताना आठवण ना उजाळािह दता यईल कॉलज सपलया वर अ यास सपला असा िवचार मनातही आण नका कारण अ यास सोडला िक आपण कालबा य होतो कठलयाही कामात ामािणक पणा ठवा अगदी साध कामिह अस द िकतीतरी सग यतील ज तमचया वरचया स काराची परीकषा घतील असा सग नहमीच कसलया न कसलया तरी मोहात पडणारा असतो पण वतःचया मनाशी ामािणक रािहलात ना िक आपण न च ातन पढ जातो कठलही काम मनापासन करा त न च छान होईल आिण एकदा का आपलयाला कळल ह काम आपण छान कर शकतो मग न आवडणार कामिह आवडायला लागत दवावर ा ठवन सगळ करा महणज तयाचया प रणामाची जवाबदारी तयाचयावर ना खोट अिजबात बोल नका कारण त लपवणयासाठी परत परत खोट बोलाव लागल Research सबधीिह वाचन कायम चाल ठवा महणज कालबा होण टाळता यईल कधी समोरचा माणस कसा िदसतो ाचया पकषा तयाचया अगातलया गणाना आिण कतरतवाला जा ती महतव ा

ा ओळी िवसर नका रप लावणय अभायािसता न य सहज गणाशी न चाल उपाय काही तरी धरावी सोय आगतक गणाची ( समथर रामदास ) तमही आज जगाचया उबर ावर उभ आहात तमचया डोळयापढ गली साड चार वष कशी गली त यत असल ना आिण माझया डोळया पढ अजनही प आह िक सचती कॉलजशी सबध आलया पासनची १२ वष कशी गली आधी िव ाथ महणन आिण मग Lecturer महणन आिण काल िकती भरभर उडन गला ना आिण बरच काही माग सोडनही गला ना

Lecturer महणन जॉईन कलया नतरची 2५ वष महणज एक खप सखद अनभव होता कारण आपलया कॉलज

मधल सगळच िव ाथ िशकषकाचया मनाला चालना दणार असतात तयामळ खप छान वाटल आठवणी तरी िकती काढायचया ना अगदी तमचयावर चड िचडणयापासन ( COPD Lecture ससन म य क टीन म य जाण इआठवतय ना) त आपली व वत सदर दहरादनची ीप खरच अिव मरणीय आह ना दहरादन ीप म य आपली म ी कधी झाली तच कळल नाही आपण दहरादनला असताना भा य ीचा फोन

आलयावार तमही लोक ज ज काय करायचात ना त सगळ आठवन मी आिण भा य ी अजनही खप हसतो तमचयातलया िकती तरी जणानी माझयाशी आगदी वयि क अडचणीिह share कलया मला िततक जवळच मानलत खप छान वाटल तमच मनापासन कलल भावपणर SMS आजही मी जपन ठवलत अगदी मनात खोलात

तमचयातलया िकती जणाचा मी अगदी सगळयाचया दखात पाणउतारा कला असल पण ामािणक पण सागतो माझा उ श खप िनखळ होता त हा िवसरा बर का तमहा लोकाबरोबर research activities करताना िकती िविवध अनभाव आल ना आपलयाला खप िशकायला िमळाल तयाचयातन मला इथ Malaysia म य िशकवताना राहताना ास काहीही नाहीय पण सचती कॉलज ऑफ िफ़िजओ थरपीचया सगळया मलाची खप आठवण यत कायमच तमहाला खालील पक पिहली ओळ लाग पडल (दसरी ओळ नाही बर का ) अशी पाखर यती आिणक मती ठवनी जाती दोन िदसाची रगत सगत दोन िदसाची नाती माझयावरच तमच म कायम ठवल ना प कस वाटल त जरर कळवा डोळयातलया िनधारराचा पारा फटणयाआधीच िलखाण थाबवतो All the best Make our कॉलज Proud Make India Proud तमचा रोिहत rohitrohitsyahoocom

------------------------------------------------------------------------------------------------ ह प मी मलिशयाला आलयानतर सचती कॉलजाचया माझया िव ा याना िलिहलल आह

------------------------------------------------------------------------------------------------

-----------------------------------------------------------------------------------------------------------

सदर सािहतय माझी आई सौवसधरा जोशी िहचया lsquoहसरी पगतrsquo या पसतकातन घतल आह धन ी गोठीवरकर

----------------------------------------------------------------------------------------------------------

सौ वसधरा जोशी

सावधान वाचकहो िनणरय तमही ायचाय महणज मा या ाच उ र िह कथा वाचन झाली िक ायच काय सीमा सदानद सातपत ाचा सतकार वहायला हवा िक नाही िकती साधा आह ह आता सीमा महणज असमािदक वय वषर पचचाळीस उ ोग - पणर वळ खपलली आिण खपत असलली गहणी छद- भरपर मि णी जोडण व ग पा मारण अगदी फोन वर स ा आता सतकार महणज अगदी दहा हजार पय रोख व ीफळ असाच असावा अस माझ िबलकल महणण नाही पण मला तमही िवचारलत िक सतकाराच सव प कस असाव तर मी महणन एखादी छानशी यअर िसलकची साडी आिण पाव भाजी वर थडगार आईस म ीफळाची िह ज री नाही (उगाच खरवडत बसायला) पण काही महणा चागल काम कल िक कौतक ह व ालाच हव हो िक नाही तर तया िदवशी काय झाल नहमी माण आमच िचरजीव सहास व ह (सदानद) दोघही आपापलया कामावर गल दोघाची खाणी डब ा म य माझा सकाळचा वळ धडाधडा गला तयाचया पाठी नाच यात आिण त दोघ गल िक िवखरलल घर आवर यात साधारण पढला तास गला नतरचा वळ कसा माझा अगदी माझा एकटीचा पण साधारण एवढी उसतवारी होईसतो अकरा होतातच

मी अशी छानशी मािसक वाचत बसल होत हातात गरम कॉफ चा मग घरही कस छानस आवरलल एव ात बल वाजली एकटी असताना दार उगाच उघड नकोस सवसत मालाचया मोहात फस नकोस बावळटपणा करशील फरीवालही फसवतात अलीकड- इित सदानद आमच ह नावा माणच खरच नहमी खशालचड सारख आनदी असतात एकदा पसा आणन घरात िदला िक सपली काळजी अस तयाच असल तरी दररोज वडी बावळट तला काही

कळतच नाही िह कवा अशीच वाकय अगदी नमान सधी िमळाली िक मला ऐकवतात िह गो आमचया खानदानातच आह महणा ना महणज बायकाना वडया बावळट ठरव याची कारण आमच सप स ा अशीच री ओढतात आई अस नाही ग तला नाही कळणार त अशी कधी पिहली कधी दसरी री ओढतातच

तर दपारी साड अकरा पावण बाराला बल वाजली आज समोरची मीना भाभी घरात नवहती ती गली होती

ितचया माहरी मलाना घऊन आमचया वग म य फ दोन लॉक एका मजलयावर महणज आज मी एकटीच

होत मजलयावर नहमी सारख दर उघडल मला वाटल कॉलज सटडट असतील मसना जौरा हवाय का (ह

कॉलजला जायच सोडन ह असल धद का करतात हा मला नहमी पडतो) नाहीतर सलस गलर ह नवीन

याच महणन ग यात पडतील पण नाही मा या समोर होतया दोन गजराथी बायका

शजारचया घराकड बोट दाखवन ितन िवचारल तमारी बाजवाली कया गयी मला गजराथी कळत पण बोलता मा यत नाही मी कोण मीना भाभी अस महणताच ती महणाली तमारी बाजवाली मीना बन मारी बनपणी छ मग मी तयावर िमनाभाभी मायक गयी ह ४-५ िदन क बाद आयगी अस अगदी खर खर उ र िदल दोघ ची आपसात हळ आवाजात काहीतरी चचार झाली मग हातात छान मो ( ीमती वाटाव अस) पाक ट काढन ती महणाली शादीका इनवहीटशन दन का था आप जरा दगी कया आता शजारचया भाभीची कोणी म ीण ितला बोलवायला आली तर त िनम ण यायलाच हव काही शजारधमर आह िक नाही मी लगच महटल हा हा ज र दगी मी त हातात घताना पढच जाळीच दर उघडल आता काय खा ी झाली होती भािभचया कोणी म ीणच तर होतया तयातली दसरी महणाली थोडा पािन िमलगा कया मलाच माझी लाज वाटली मी दोघ ना आत बसायला बोलावल पखा स होताच आत जाऊन दोघ ना नवीन कलल कोकम सरबत लासातन घऊन आल बरोबर थोड पाणी स ा तहानला आधी पाणी हव महणन एव ा पाच सात िमिनट तया बाहरचया खोलीत बसलया होतया दोघी पाणी सरबत यायलया तमही कठन आलात अस मी िवचारलयावर अगदी भािभचया माहर जवळचच गोरगाव नाव सािगतल चागली चार पाच िमिनट झाली असतील तव ात तयातली एक महणाली अजन आमहाला बरीच बोलावणी करायला जायच आह तव ात दसरीन सवताची साडी बघन ितला महटल साडीला घाण लागली आह िहचयाकड धऊन घऊ का खरच ितचया छान साडीला काळा िचखला सारखा डाग िदसत होता मला ती महणाली ऑ टी मी हा डाग जरा तमचयाकड धऊन घऊ का मी हो महटल ितला बाथ म दाखवल आता बाहर दसरी बाई अन मी बोलत बसलो होतो पण मला काहीतरी वगळच जाणवल अतमरनान सािगतल िक काय कणास ठाऊक पण एव ा वळ मा या घरात घडत असलल रामायण आधीही कठतरी घडलया सारख वाटल णाधारत आठवल गलयाच मिह यात िवजन फोन वरील ग पात सािगतलली ितचया नातवाईकात घडलली चोरी त सवर झाल होत बो रवलीला नीना िवजची सकखी मावस बिहण दपारी अगदी एकटी घरात तया िदवशी समोरचा लॉक नमका बद त गल होत कठतरी ल ाला बल वाजली नीनान दार उघडल दोन बायका अगदी छान

काजीवरम सा ा नसन कानात िहऱयाची कडी ग यात दािगन कसात कदब घातलला नीनाला महणलया तया तमचया समोरचया बा ना इनवीटशन ाल का तयात नीनान नाही मह याचा यतोच कठ नीना महणाली हो ज र दईन पाक ट हातात दताना तयातली एक नीनाला महणाली जरा पाणी ाल का यायला नीनान दोघ ना पाणी िदल तयातली एक महणाली आमहाला अजन बरीच बोलावणी करावयाची आहत बराच वळ जाईल मी जरा toilet जाऊ का

ात ही िननाला गर वाट यासारख काही नवहत तयामळ नीना सहजच महणाली हो हो जा ना मग एक toilet ला गली आिण दसरी िननाशी ग पा मारीत होती थो ाच वळात ती आतली बाहर आली आिण नीनाला महणाली अहोतमचा नळ िबघडला आह का बदच होत नाहीय नळ सोडलला होता पाणी उघ ा दारातन बाहर यत होत नीना सार या गिहणीला ह चालण शकयच नवहत

मगापयत नळ अगदी विसथत होता आिण आ ाच काय झाल नीनाला पडला नीना लगच उठली नळ खाली असलयामळ वाकन बद करायला बघत होती तव ात तया दोघी सराईत सशीि त भाम ानी ितला मागन च आत ढकलली आिण बाह न सरळ कडी घातली नीना िबचारी सडासात अडकली सवताचया घरात दोघ नी घर धतल ितच

नीनाच ओरडण तया छो ा िखडक तन एक जाऊन कणी यण कठीणच होत िबचारी नीना दोन तीन तासानी

समोरचया िबलड ग मधलया लोकाना कळलयामळ सटली एकदाची पण चोरी ज बर होती घरात असलयामळ

कपाटाचया िकललया पण कपाटालाच होतया दोघी भाम ाना चागलच फावल

मला सगळ जसचया तसस आठवल घशाला कोरड पडली हाताला कप सटला पण आता डगमगन चालणार नवहत िहममत धरायलाच हवी अशा वळी आतली डाग धवायला गलली चोरटी आता बाहर यईल मला महणल ऑ टीतमचा नळ िबघडला आह का णभर मी स झाल काय कराव तया दोघीही िध पाड उच होतया आिण मी एकटी होत आताचा काळ मा या कसोटीच होता आिण दवाचा होता आिण एव ात फोन वाजला मी लगच ठरवल ा फोनचा फायदा यायचा आललया फोन वर टपन आमच कोणत िबल िकती र म सािगतली जात होती पण मी मा इकडन हलो ह बोला कदम साहब काय िनघालाय महणताय घरी यायला हो पण अजन नाही आला आला िक सागत चौक वर फोन करायला आतली भामटी बाहर आली आिण तससच महणाली ऑ टीतमचा नळ िबघडला आह वाटत बदच होत नाही िननाकड घडललच मा याकड घडत होत बाथ मचा नळ दारापासन चागला तीन चार पावल आत होता महणज मला न ढकलतािह तया सहज क ड शकत होतया

तव ात माझ फोनवरच बोलण ऐकणाऱया दसऱया चोरटीन िकसका फोन था अस मला िवचारल मी

महटल मरा लडका इधर थाना पोलीस सटशनप इनसपकटर ह उधरस फोन था अभी आयगा

माझ बोलण एकन तया दोघी चपापलया एकमक ना नजरन खणा क न उठलया मला महणलया आमही िनघतो दोघी घराचया बाहर गलया मी िन ास सोडला दो ही दार लावली उघडा नळ अगदी सहज बद कला नळाला काही झालच नवहत सा ात दोन चोर ा मा या घरात यऊन गलया होतया ि याही क शात कमी नाहीत ह खरच आह महणा ा ातही आघाडी मारतायत िक काय तया गलया आिण माझा बाध कोसळला मा या घरावरच जीवावरच सकट टळल होत मी ीमती थाटाच त इनवहीटशन काडर उघडन बिघतल त एका होऊन गललया ल ाच होत महणज तयाचा बत माझ घर लट याचा होता मा या घरात होणारी चड चोरी कवळ मा या ग पाचया छदामळ आिण थो ा या चालाखीमळ वाचली होती मी पोलीस सटशनइनसपकटर अशी नाव घतलयामळ व तो घरीच यतो आह महटलयामळ तया घाबरलया आिण पळालया बघा वाचकहोमहणन महटल आज माझा छोटासा घरगती सव पाचा सतकार वहायला हवा िक नको जरी मी वडी बावळट काही न समजणारी असल तरी माझच घर मी वाचवल अस महणताना तसच बरोबर जाऊ द हो सतकाराच काय एवढ पण ा गो ीचा पच तमचया साठी बर का ज बो रवलीचया िननाकड झाल ठा याचया सीमाकड झाल तच कदािचत तमचया घरात स ा होईल तर फ सावधान

_____________________________________________________________________________________________माझ आजोबा ी वा यवलकर या या किवता ऐकतच मी लहानाची मोठी झाल इ जी म य ऑनस िमळवनही याची मराठीची गोडी कधीच कमी झाली याची अशीच एक मला भावलली ही किवता बघा तमहालाही पटतय का अिदती मळ

lsquoमममीrsquo महणोिन कोणी lsquoमममीrsquo महणोिन कोणी आईस हाक मारी मा या मना मराठी ती होय शोककारी श दात सौ य lsquoआईrsquo lsquoमममीrsquoत तच नाही त वड इ जीच सीमाच यास नाही गल जरी िफरगी सोडन दश माझा आई त या िशरी ग तो भार इ जीचा

आई जरी मराठी वदविन lsquoमममीrsquo घई बाळावरी ित या या स कार तोच होई आता इथ lsquoनसरीrsquo lsquoकजीrsquoत बाळ जाई फसव नाव lsquoिकलिबलrsquo ओढन यास नई lsquoथक यrsquo कस महण मी lsquoसॉरीrsquoच हा जमाना आह अजन यथ परक बाड-िबछाना

lsquoबथड हपी ट यrsquo महणताच बाळ आता lsquoमममीrsquoस lsquoजॉयrsquo होई lsquo सगसागrsquo तोच गाता आता िनराजनाची फलवात हाय थ पटन मणब या िवझातच यात अथ कापन कक आता मोठाच बाळ होई कोशात श द lsquoआईrsquo माघार तोच घई रा यात या मराठी कौतक इ जीच िवसराच पज जीण lsquo ॉमीसrsquo अमताच lsquoक-जीrsquoत इ जी या िमळता वश बाळा शाळा नको मराठी लावा तयास टाळा lsquoएिलफट गॉड rsquo होई lsquo ल सगrsquo तोच दई मा या मना मराठी lsquoअ ज टrsquo तच होई

ी वा यवलकर

प ी डॉ काश आमट ा या काशवाटा ा प तकातन घतलला हा उतारा आह ामळ सबिधत लखका या व काशका या कॉपीराईट अिधकाराच उ लघन झाल आह याची मला जाणीव आह पण िह मडळी व याच वशज या

क यामागील माझी भावना समजन घतील अशी माझी आशा आह कारण हा लख मी िस ी कवा अथ ा ीसाठी कलला नसन डॉ आमट ा या कायाची लोकाना क पना यावी हाच ा मागील हत आह िम लद कारकर ____________________________________________________________________________________

या कॉलरा या साथीतील एक सग मना या तळात असा जाऊन बसला आह क तो हटतच नाही एक बाई एका लहान मलाला घऊन आली होती उपचार क यावर सलाईन द यावर त मल जरा सधारल याबरोबर ितन या मलाला आम याकड सोपवल आिण ती लगच िनघन जायला लागली आमचा एक

कायकता ितला हणाला अशी कशी या मलाला सोडन जातस या याजवळ थाब याला पण बर वाटल क जा यावर या बाईन सािगतल कॉलरा या साथीन काल माझा नवरा मला दो ही मलाना लागण झाली हणन याना घऊन इकड िनघाल तर एक मल वाटतच गल याला तसच झाडाखाली ठवन ाला घऊन

आल आता ाला जरा बर आह तोवर जावन याला प न यत इतका क ण सग होता हा आ ही सगळच स झालो कोण कणासाठी रडणार डो यातल पाणीच आटन जाव अशी िह प रि थती अस कसोटीच धीर खचवणार सग खपदा आल पण यामळ इथ कामाची कती गरज आह हही न ान काळात गल पाय माग यायचा नाही ह डो यात प होत यामळ यातनही आ ही एकमका या मदतीन माग काढत गलो टकन रािहलो काम वाढवत गलो

आपल घर

२००१ साली वभव फळणीकर नावा या अकरा वषाचा म य एका दा प यान फार वग या तहन पचवला अगद एका हद गा यात हट या माण तम बसहारा हो तो कसी का सहारा बनो यानी तरा अनाथ मलाना आ ण १३ अनाथ मलीना सहारा दला ह काच घर दल याची राह या खा याचीच नाह तर उ म िश णाची सोय ह आपल घरन कली दरवष मी आ ण माझ कटब अगद आमच ह काच घर अस या सारख ितथ जातो पाऊल टाक या टाक या एक लहान मल हात जोडन नमःकार करत मग पटकन वचार मनात यतो अर अस आप या घर ज हा कणी यत त हा पाथ आ ण मीरा अस हसत

मखान आवभगत करतील ना

कणीह पाहण आल क आपल घर सःथच यवःथापक वजय फळणीकर हसत मखान

ःवागत करतात नवनवीन उपबमाची मा हती दतात नकळत ितथ या मावशी थड पाणी आ ण गरम चहा प यात ठवतात काह णातच आपल घर सग याना आपलस करत फळणीकर आ ण या या प ीन हा पारमािथक उपबम खर तर आपल दख वसर यासाठ या या मलाची उणीव भ न काढ यासाठ दहा वषापव स कला यात याना चड अडचणी हाल-अप ा सोसा या लाग या आ ण अजनह हा खडतर वास स च आह पण कठह खत तबार अप ा नाराजी अ जबात दसत नाह

यथील २६ मलाना ह याच आई-बाबा नसतच शालय आ ण ता ऽक िश ण नाह तर िनरिनराळ कौश य स ा िशकवायची यवःथा करतात यथील औ ोिगक िश ण

किात मलाना सगणक िश ण िशवणकाम ःब न ट ग ऑफसट ट ग ऑ फस

फाईल बनवण िशकवल जात नसतच शालय िश ण नाह तर ा जगात ःवतः या पायावर उभ राहायला िशकवतात एक सजन कत ववान य बन व याच काम ह

फळणीकर दा प य करतात

हा सारा याप जग या यापर न उ म बनव याच काम होत त बढयाच लोका या

आपलक न आ ण मदतीन मदत काय ःव पाची आ ण कशी असावी ाची क पना ौी वजय आप याला दतात पण अ टाहास आमह क वा अप ा ठवत नाह त कडबर

कक प ा दान खार क खोबर ा ह आजवान सागतात

यदा या भट त तर मी चाटच पडलो आता आपल घर म य आजी आजोबा आल आहत

िसहगड पाय यापाशी अजन एक बःतान बसवल आह सौरऊजा छोट शी बाग यात

फळभा या फल एक दभती गाय पारपा रक साधन नसिगक खत योगासन ाथना ह

दवसाच िनयम अगद काटकोर पण पाळल जातात वभवला जस वाढवल असत तस ह पतीप ी ा २६ मलाना वाढवतात या यावर माया करतात सःकार दतात यामळ चकनह मा या िलखाणात क वा कणा याह बोल यात

आपल घरला अनाथाौम कधी सबोधल जात नाह उलट मी हणन क यक

जाणकार आई-बाबानी थोडा वळ तर ितथ जाऊन आपल घर न क पाहाव lsquoितिमरातन तजाकडOtilde ह याची नसती रोजची ाथनाच नाह तर जग याची सक पना आ ण उ श आह नकतच वजय फळणीकरानी एक पःतक दल नाव होत पराजायाकडन वजयाकड वाचल पाना-पानाग णक अगावर काटा आ ण डो यात

पाणी यत world belongs to such people वजय फळणीकर ह एक रणाःथान

आहत

एक सामा जक बािधलक हणन माझ आप याला आवजन सागण आह क

या यासारखी चळवळ खटपट माणस ा जगात आहत या यामळ समाजात एक

स यवःथा आह अशा उपबमाना आ ण माणसाना आपण आप या पर न भरभ न

सहा य कराव त वळ दऊन कवा मलाना िश ण दऊन दल तर उ म आिथक

सहा यास apalagharyahoocom ला ज र भट ा

आप या घरातील घरपणाला बहार यावी आप या आ ण आप या मला या सामा जक

बािधलक या सक पना ःप यात अशी मनात खाऽी बाळगन पढ या वळस प याला

ग यावर आपल घरला न क भट ातथील आजी-आजोबानी आता १६ जणाना राहता यईल अशी गःट हाऊस सस ज कली आह

आपल घर म य आपल ःवागत उ म प तीन होईल ाची फळणीकरा तफ खाऽी असावी फळणीकराचा दर वनी बमाक ००९१-९८५०२२७०७७ ००९१-२५२३२९९ असा आह आपल घराचा चाहता कौःतभ पाठक आ ण प रवार

y~igraveu~v~ibrvbarjfiacute

िच कला- वद पराजप

सौ वसधरा जोशी माउस

एकदा एक उदीर बा पावर सला

पढ मोदक नको हणत रागावन बसला

दवा त ही आहात हण ब ीची दवता

का मला अस मग िनर र ठवता

तम या जवळ बसन मी रािहलो अडाणी

दररोज ऐकतो आर या आिण गाणी

उदरा या शारीन बा पा हसला

माउस हणन उदीर कॉ यटर समोर बसला

एका डो याची आई

एका गावात एक बाई आपलया छो ा मलाबरोबर एका छो ा झोपडीत राहात

होती आपलया मलाला काही कमी पड नय हणन दवसरा एक क न ती काम

करत अस पण या छो ा मलाला मा आपली आई अिजबात आवडत नाही तो

ितचा ितर कार करत असतो कारण ितला एक डोळा नसलयामळ ती भसर दसत

असत आईला तो शाळतही यऊ दत नसतो

एकदा एका काय मासाठी आईला शाळत जाव लागत पण ितला बघन कठ त ड

लपवाव ह मलाला कळत नाही रागाचा एक कटा टाकन तो ितथन पळन जातो

घरी आलयावर तो आईला चड बोलतो कशाला आली होतीस शाळत आता

माझ िम मला िचडवतील मी उ ा शाळत कसा जाऊ तला

एक डोळा का नाही मला त अिजबात आवडत नाहीस वगर

वगर आई काहीही बोलत नाही आपण आईला अ ात ा बोललो

याच मलालाही काही वाटत नाही रागान तो नसता धमसत

असतो आईशी काहीही न बोलता जवतो आिण झोपतो रा ी कधीतरी याला

जाग यत तर आपलया मलाची झोपमोड होऊ नय अशा दबकया आवाजात याची

आई रडत असत पण याचही याला काही वाटत नाही एका डो याचया

आपलया आईचा याला अिधकच ितर कार वाटायला

लागतो या णी तो िनणय घतो िशकन खप मोठ हायच

आिण इथन बाहर पडायच

या माण तो खप अ यास करतो उ िश णासाठी मो ा शहरात यतो

नामवत िव ापीठातन पदवी िमळवतो मो ा कपनीत मो ा ददयावर काम

क लागतो एका सदर मलीशी याच ल होत याला एक मलगा एक मलगी

होत आता याच कटब पण होत कारण ह सदर िच िबघडवणारी एका

डो याची याची आई ितथ नसत तो ितला जवळजवळ िवस न गलला असतो

अितशय सखात असतो

एक दवस याचया घराच दार वाजत दारात एका माणसाबरोबर याची तीच

एका डो याची आई उभी असत ितला बघन याची मलगी घाब न

आत पळन जात तो आधी च ावतो आिण मग वतःला सावरत

ितला हणतो कोण आहस त इथ का आलीस बघ माझी मलगी

तला घाबरली

मी ब तक चक चया प यावर आल अस काहीस पटपटत आई िनघन जात

ितन आपलयाला ओळखल नाही अशा समाधानात () मलगा दार लावन घतो

काही दवसानी माजी िव ाथ समलनासाठी याला याचया शाळतन प यत

परत या गावात जाऊ नय अस वाटत असतानाही तो समलनाला जा याचा

िनणय घतो ऑ फसचया कामासाठी जातोय अस बायकोला खोटच सागतो

समलन पार पडत कठलयातरी अनािमक ओढीन याची पावल याचयाही नकळत

झोपडीकड वळतात दाराला कलप असत शजारची बाई याला ओळखत आिण

एक प दत त प याचया आईच असत तो वाच लागतो मी खप आय य

जगल त याकड आता मी परत कधीही यणार नाही पण त कधीतरी यऊन मला

भटावस अशी माझी खप इचछा आह शाळचया समलनाला त यणार ह कळल

होत पण ितथ यऊन तला भटायच नाही अस मी न ठरवल कारण मला

मािहती आह एका डो याची ही तझी आई तला आवडत नाही मला एकच डोळा

का असही त मला एकदा िवचारल होतस त हा त खपच लहान होतास हणन

मी काही उ र दल नाही पण आज सागत बाळा त लहान

असताना एक अपघात झाला या अपघातात त तझा एक

डोळा गमावलास एका डो यान त सपण आय य कस

जगणार या िवचारान मी हराण झाल आिण माझा एक डोळा तला दला मला

तझा खप अिभमान आह त मला ज बोललास कवा मा याशी जसा वागलास

यासाठी मी त यावर अिजबात रागावलल नाही तझ मा यावर खप म आह

असाच िवचार मी करत कधी काळी मा या भोवती भोवती खळणारा त मला

नहमी आठवतोस

प वाचन मलगा ढसढसा रड लागला जी कवळ

याचयासाठी जगली वतःचा सवात मह वाचा अवयव िजन

याला सहजपण दऊन टाकला ितचयाशी आपण कती िनदयपण वागलो याला

चड पशचा ाप झाला तो आईला मोठमो ान हाका मा लागला पण आता

याचा काय उपयोग होता

मनाच ोक

गणाधीश जो ईश सवा गणाचा | मळारभ आरभ तो िनगणाचा || नम शारदा मळ च वार वाचा | गम पथ आनत या राघवाचा ||१||

सगम अथर- जो गणपती सवर लोकाचा ई र व सवर सदगणानी नटलला आह जो अनािद आह अनत आह जो असखय गणानी य आह व जी शारदा चार वाणीची जननी आह अशा दवतास नमःकार कर या व ौी रामरायाचया मागारन जीवनाची वाटचाल कर या

मना स ना भ पथची जाव | तरी ीहरी पािवजतो वभाव || जनी न त सव सोडनी ाव | जनी व त सव भाव कराव ||२||

सगम अथर- ह सजजन मना त परम राच ःमरण िनतय ठऊन भ ीन वयवहार कर तयामळ तला सहजच ौीकण सनन होतील कपा करतील कारण तो तयाचा ःवभावच आह माऽ त सजजन लोकाना ज आवडत नाही िनदनीय चकीच वाटत तस वाग नको व लोकादरास पाऽ होणार वदनीय अस

आचरण ठव भि पथ महणतात तो हाच

भात मनी राम चतीत जावा | पढ वखरी राम आध वदावा || सदाचार हा थोर सोड नय तो | जन तोची तो मानवी ध य होतो ||३||

सगम अथर- ातःकाळी उठलयावर थमतः ौीरामाच दवाच ःमरण कराव नतर वखरीन महणज तोडान मोठयान lsquoरामrsquo नाम घयाव हा सदाचार नहमी पाळावा सोड नय असा सदाचारान राहणाराच

मनय गौरवास पाऽ होतो धनय होतो

मना वासना द कामा न य र | मना सवथा पापब ी नको र || मना धमता नीती सोड नको हो | मना अतरी सार िवचार राहो ||४||

सगम अथर- र मना द इचछा मळीच उपयोगाची नाही पापी िवचार स ा मळीच अस नय धमारन व नीतीन वागण सोड नको मना हा ौ िवचार अतःकरणात जपन ठव

मना पापसक प सोडनी ावा | मना स यसक प जीव धरावा || मना क पना त नको वीषयाची | िवकार घड हो जन सव ची ची ||५||

सगम अथर- मना कधीही पापसकलप मनात यऊ दऊ नयत नहमी मनात सतयसकलप जागवावत मोह

पाडणाढया वःत व िवचार याची कलपनाही कर नय पापसकलप पापब ी व िवषय-िवकार यामळ लोकात समाजात आपली छीथ होत उपहास होतो महणन नहमी सतयसकलप करावत

hhbrvbarbrvbarbrvbarbrvbarkkparaparaacircacirckkbrvbarbrvbar ==acircacircllparapara ffparapara

कोबी वड सौ काचन मिनष काबळी

सािह य- १वाटी कीसलला कोबी २ वा ा िभजलली चणा डाळ १ इच आल ३-४ लसण पाक या १चमचा हळद िजर ३-४ िह िमर या को थबीर १२ चमचा ओवा मीठ तळ यासाठी तल इ यादी कती- थम कोबी कीसन यातल पाणी काढन टाकाव नतर चणा डाळ आल लसण िजर िमरची एक थोड जाडसर वाटाव त वाटण एका बाउल म य काढन यात कीसलला कोबी मीठ हळद ओवा को थबीर घालन एक कराव व याच छोट छोट गोल वड तळ हातावर थापन तला म य खरपस तळाव सॉस क वा खोब या या चटणीसह खा यास ाव_____________________________________________________________

फल - िबि कटापासन बनवलली चॉकलट सौ शीतल सतीश हा सािह य- १२५ म म का (बटर) २५० म मकिवटीज डायज टीव (McVities Digestive) िबि कट ४ टबल पन कीसलला नारळ ४ टबल पन कोको पावडर ४ टबल पन मध सका मवा आवडीनसार बनिव याची प त १ एका िपशवीम य कवा भा ाम य िबि कट घवन याचा चरा करावा २ एका भा ात म का घवन तो िवतळवा ३ यात िबि कटाचा चरा िखसलला नारळ कोको पावडर मध व सका मवा घाला ४ वरील िम ण एका पसरट भा ाम य ओताव ५ याच छोट लाड वळाव ६ वळलल चॉकलट लाड आवडीनसार कोको पावडर कीसलला नारळ कवा स या म ान सजवाव _________________________________________________________________________

बालशाही सौ शलजा जगदीश िशद

सािह य- २ १२ कप (५०० म) मदा ३४ कप तप (िवतळवन थड कलल) दही १२ कप १२ चमचा ब कग सोडा २ १२ कप साखर तप तळ यासाठी कती- म ाम य ब कग पावडर दही आिण तप घालन घ मळाव साधारण एक तास झाकन ठवाव ३ इचाच समान गोळ क न हल या हातान दाबन ख ा बनवावा तळ यासाठी कढईम य तप गरम कराव गरम झा यानतर गोळ मद आचवर तळन यावत एक दोन वळा पालटन लाल रग आ यानतर बाहर काढन ताटाम य ठवावी साखरम य साखर िभजल एवढ पाणी घालन गोळी पाक बनवावा गस बद क न पाकात तळलली बलीशाही घालावी चार त पाच िमिनट बालशाही पाकम य ठऊन नतर िचम ा या सहा यान बाहर काढन थड करावी थड झा यानतर हवाबद ड यात भ न ठवावी िह बालशाही आठ त दहा दवस टकत टीप- गोळीपाक तयार झाला की नाही ह पाह यासाठी एका बशीम य पाणी घऊन एक थब पाक घालन बघावा गोळी बशी या तळाशी तयार झा यास गस बद करावा

आ दती मळ शवची भाजी सािहतय- २५० ाम जाडी कडक ितखट शव ३मोठ काद जाड िचरलल ७-८ लसण पाक या

छोटा आ याचा तकडा एक छोटा चमचा धन िजर सक खोबर छोटातकडा २-३लवगा ४-५ िमर २-३ वलची सक लाल िमरची ४-५ दालिचनी तकडा थोड तल एवर ट गरम मसाला १छोटा चमचा मीठ चवीनसार कती- तर साठी कादा लसण आल आिण बाक सव मसा याच समान थो ा तलावर चागल परतन याव नतर गार क न थोडस पाणी टाकन िम सर मधन एकदम बारीक वाटन याव १ छोटा चमचा तल तापवन यात ती प ट आिण गरम मसाला )चवी माण (घालन तल सटपयत परतवन यावी नतर यात गरम पाणी घालन पातळ तर सारख कराव ती तर उकळवन यावी एकदम शवटी मीठ घालाव तर थोडी पातळच आस ावी जवायला याय या वळी गरम करताना यात शव टाकन परत उकळाव या बरोबर क ा कादा िलब छान लागत ही तर िमसळीसाठी पण वापरता यत

क या कवा उपज पोह

सािह य-१वाटी तकडा तादळ ( ोकन राइस) frac12 वाटी शगदाण frac12 वाटी चणाडाळ कडीप ा िहर ा िमर या िजर फोडणी साठीndashतल मोहोरी िहग हळद ितखट िजर कडीप ा मीठ चवीनसार कती- तादळ लालसर भाजन याव गार झा यावर िभजवन ठवावत डाळ दाण पण िभजवन ठवावत दो ही ४ -५ तास िभजवाव क या करावया या वळी थम तादळ उपसन ठवाव तल तापवन फोडणी क न यावी यात तादळ घालन छान परतावत तादळ परतत असताना डाळ आिण दाण िजर िमर या कडीप ा मीठ आिण थोड पाणी घालन िम सर मधन बारीक क न याव तादळ परतन झाल क िम सर मधल वाटण यात घालन नीट एक क न याव मग बारीक आचवर झाकण ठऊन क या होऊ ा ा मधन मधन हलवाव वाटल तर थो ा पा याचा िशपका ावा मोकळ झालल वाटल क गस बद करावा कोिथबीर घालन खायला याव याबरोबर दही कवा िलबाच उपासाच लोणच आिण क ा कादा छान लागतो तादळ डाळ आिण दाण ा मळ क या हा पदाथ पण अ होतो

ई-िवशषाक ऋणानबध सपधच उ र-

सपधसाठी ि िच छऽपती िशवाजी महाराज ितभाताई पाट ल रामदास ःवामी प डत भीमसन जोशी िसधताई सपकाळ पाडरग सदािशव सान (सान ग जी) डॉ बाबासाहब आबडकर िनळ फल

लता मगशकर शकर महादवन

ःमता पाट ल सी ड दशमख

लोकमा य टळक ध डराज गो वद फाळक (दादासाहब फाळक) जयत नारळ कर झह र खान

प ल दशपाड मधर भाडारकर ान र म ाबाई िनव ीनाथ सोपानदव ौयस तळपद

नाना पाटकर आशतोष गोवार कर डॉ काश आमट मदा कनी आमट हमत करकर ःवात यवीर सावरकर वजया महता

सिचन तडलकर डबजी झगराजी जानोरकर (गाडगबाबा) मोहन आगाश माधर द त व ठल कामत दिलप वगसरकर वण वामन िशरवाडकर (कसमामज) ज बार पटल सोनाली कळकण रामचि नरहर िचतळकर (सी रामचि) ा मध दडवत सा वऽीबाई फल आ ण

सिचन पळगावकर अशोक सराफ महा मा योितबा फल

महश कोठार सयाजी िशद नरि दाभोळकर शाताराम राजाराम वणकि ( ह शाताराम) सनील गावसकर अतल कळकण इतर छायािच गणशो सव एस ट महामडळाच िच ह शतकर कःती गढ पाडवा गट व ऑफ इ डया आषाढ एकादशी रायगड

क कण र व मबईचा ड बवाला नागपचमी

हता मा चौक पाट मबईकर वट पो णमा

सपधचा िनकाल

थम पा रतोिषक- सतोष साळक

ि तीय पा रतोिषक- शरय परब

ततीय पा रतोिषक- मज मळजकर

_______________________________________________________________

आपला अिभ ाय ज र कळवावा आमचा प ा- Emarathiklgmailcom

-----------------------------------------------------------------------------------------

लोकासाठी तर त दरोडखोर होत िशवाजी महाराजाचया कतीवर साकषात महारा ात टीका मासतरानी तयाचया थोबाडीत एक दउन तयाला वगारबाहर घालिवल तयानतर कड सर जवळ-जवळ

तयक तासाला तयाला वगारबाहर ठिवत तया बाहर ठवणया माग कदािचत सवतः च जञान लपवणयाचा हत असावा अस आता वाटत प ल दशपाड एक िठकाणी महणतात शाळत मसताराना थम नाव कोण दत ह पिहलया ओिवची किवय ी कोण ह शोधणया इतकच कठीण आह पण आमचया शाळतलया सवर िशकषकाना टोपण नाव दणयाचा मान एकमव िव ाथयारचा होता िनळकठ जगताप ाचा दोन एक वषारतच तयान सवर िशकषकाना टोपण नाव िदली होती चा रा कड चा तयानी डकराचा कल होत पाढर कस कस अिण पाढरी िमिशवालया काळयाक ठाकर सराना िनगिटव ल जोशी बाईना गजगािमनी एक पाय आखड असललया सावरकर सराना तमर लग बारीक असललया रहाट बाईना सका बोिमबलrdquo आखड नाक वालया शड बाईना शपरणखा गिणताच घार मासतर तघलक तर िहदीच हमीद खान महणज चगझ खान ा असलया उप ापामळ क ा सगळया मलाचया गळयातील ताईत होता तयाचया कडन काही तरी गमतीदार ऐकायला िमळल महणन मल सतत तयाला गराडा घालन असत मल तयाला वचकन ही असत कारण हा शबदानी कोणाचा कोथळा कधी काढील ाचा काही नम नवहता माझयालखी क ा हशार िव ाथ होता पिहलया पाचात यत नवहता तिरही आिण पािहलया पाचात यत नवहता ाच मखय कारण महणज तयाच हसताकषर आमहाला िहदी िशकवणार हमीद खान सर महणायच ldquoबोडारचया परीकषत तला सवतःचा पपर सवतः तपासावा लागल अर जर चकन-माकन डॉकटर

झालास तर कमपौनडरला कवा किमसटला दखील तझ अकषर कळणार नाही महणज मग पशट खलास आप िलख खदा बाच कठला इि लशचया सरानी हातावर मारन अकषर सधरवणयाचा असफल य कला तवहा क ाच उ र होत सर मला मारणयानी जर अकषर सधारत असल तर मला दहा हजार वळा माराrdquo हसताकषर खराब

असलयामळ तयाला कमी माकसर पडत गिणताचया पपर मधय मधलया सट स गाळतो महणन माकसर कमी मी जर कधी महणालो िक क ा जर अकषर सधारशील तर लका पिहलया तीन मधय यशील तयाच उ र अस माकसर आिण जञानाचा काय सबध मला कठ मोठ झालयावर पसतक िलहायच आह आिण जर िलहाव लागल तर मी टायिपग िशकन वाढतया वया बरोबर तयाची अ ल ही वाढत होती पण ती वाढ िवधवनसकत कड जात होती तयाच वाचन भरपर होत तयामळ तो तयाचया वयाचया मानानी फारच वरचया लवल वरच बोलायचा तयक िवषयातील बारीक-सारीक दोष तयाला नमक िदसत होत इि लश ब ल तो महणाला होता- इ जी िवषयात नापास होणाऱयाची सखया जासत असणयाचा कारण आह ा भाषतील बाराखडी अर एच मधय ह नाही आिण डबलय मधय व नाही परत सी पासन कधी स तर कधी क आिण जी पासन कधी ग तर कधी ज मल ग धळणार नाहीतrdquo िहदी ब ल महणायचा दरदशरनची िहदी आिण िसनमातली िहदी ात िकती फरक आह दरदशरनची िहदी ससकतो व आह तर िसनमातली िहदी उद धभाव आह आिण आपण जी िहदी बोलतो तीच दरदशरन वर का बोलत नाही मराठी ब ल ही तयाच मत एकदम वगळ होत तो महणायचा पणया-मबईचया लोकानी मराठी भाषची मजा खराब कली आह खाणया- िपणयाचया

ाखया बदलतात आह चहा िपणार काय चया ऐवजी चहा घणार का िवचारतात चहा घउन काय करायच यायाचाच ना तसच ldquoनवहताrdquo ह श आिण ldquoवहताrdquo ह अशधद भाषा िह शधद कवा अशधद नसत गावाकडील लोक जी भाषा बोलतात ती शहरातील भाष पकषा वगळी बोली असत ती अशधद नसत जञान राची मराठी िशवाजी राजाची आिण आजकालचया सससकत लोकाची भाषा एक असली तरी बोली वगळी आह आजचया लोकाचया नजरत ह लोक गावडळ ठरतील

गणशोतसवात आमचया लहानपणी खर-खर सासकितक कायर म होत असत कीतरन ाखयान भजन जादच योग नकला सगीत- सधया अस िविवध कायर म होत अशया कायर मातन बरीच करमणक आिण जञान आपसकच िमळत अस एकदा रामायणावर एक कीतरन होत आमही तवहा १३-१४ वषारच अस चागल दोन तास कीतरन झालयावर क ानी कीतरनकार बवाना काही िवचारल -सीता सगळ मोह आिण राजशाही आयषय सोडन आपणहन रामा बरोबर वनवासाला गली होती मग ती सोनयाचया हिरणाचा ह का धरील ितला काय मािहत नवहत िक सोनयाच हरीण नसत काय रामालाही मािहत नवहत िक सोनयाच हरीण नसत त राम तर फार बलवान होता मग तयानी बालीला लपन का बर मारल तो अधमर नवहता कायrdquo रावणाच वडील ा ण होत मग रावणाला मारलयान रामाचया हातन ा ण हतयच पातक घडल की नाहीrdquo रामान सीतला अ ी परीकषा ायला लावली हा ितचयावर सशय असलयामळ काय एका धोबयाचया बोलणयावर सीतचा तयाग कला ह कस काय बरोबर ा सवर गो ी ल यात घतलयावर रामाला दव कस महणाव ाचया सरब ीन बवा अगदी सदर झाल सवर लोकासमोर तयाची फिजती झाली नवह अपमानच झाला आयोजकानी क ाला बाजला घवन चागल झापल पनहा ाखयातयाला कधीही िवचारायच नाही ाची तबी िदली वयाबरोबर तयाचा हा आ सताळ पण वाढत होता तयानतरचया एका वष महाभारतावर एका चागलया PhD माणसाच ाखयान झाल आयोजकानी आधीच क ाचया मसकया दाबन ठवलयामळ लोकासमोर ाखयातयाची फिजती नाही झाली पण तरीही क ानी तयाला गाडी जवळ गाठलच आिण ाची सरब ी सर कली कसानी वासदव आिण दवकीला एका कोठडीत नसत ठवल तर कषण-जनम कसा झाला असता कषण जर शर-वीर दव होता तर ारका सोडन का पळाला जर महाभारत इितहास आह तर सवर पाडवाच व अनय महारथ च जनम अनस गक का बर जर ासा पासन िनयोग पधधतीन धतरा पाड आिण िवदर ाचा जनम होव शकतो तर कतीलाही िनयोग पधधतीन पाडवाचा जनम घडिवता आला असता सयर अन वायची काय गरज होती एका माणसाला कदािचत अनक बायकापासन १०० मल होतील पण एका गाधारीला शभर प कस महाभारतात रामाचा उललख नाही आिण उगीच हनमानाला का बर घसवल कषण य ात खोट का बर वागला कणर दशाषन आिण दय धन ाचा मतय अनितक नवहता जय थाला कपट करन का

मारल ldquoहिसतनापरच रकषण करणयासाठी पाडवाना मारण जररी होत मग भीषमानी पाडवाना का बर नाही मारल अश िवचारताना सरसवती तयाचया िजभवर थमान घालत अस तयाचया चहऱयावर एक िवलकषण झळाळी यत अस तयाचया अशया शबदाचया माऱया समोर भलया- भलयाची बोबडी वळन जात अस असाच एकदा गणशोतसवात शोल बिघतला मी आमचया प मधय शोल एकसपटर

होतो क ान िवचारल िक शोलत सगळयात किवलवाण करकटर कठल मी महणालो िक आधळा रहमान चाचा कारण तयाचया तरण मलाला गबबरनी मारल घाट महणाला ठाकर कारण तयाच हाथ कापल गबबरन आिण एकजण महणाला िक राधा(जया भादरी) कारण ितच म दोन वळला उधवसत झाल क ाच उ र होत ा सवानी काही न काही चक कली होती पण ठाकरचया नोकराची काय चक होती तयाला ठाकरच सगळ काही बघाव लागायच मला सागा सकाळी-सकाळी ठाकरच ldquoधवनrdquo कोण दत होत कठलयाही िवषयावर अस मौिलक ितपादन करणयात तयाची हातोटी होती क ानी दहावी आिण बारावी साठी अकषर बरच सधारल कारण आता भिवषयाचा होता बारावीला मी आिण तो एकाच वगारत होतो तयाची मोठी बहीण उषा (ती तयाचया पकषा चागल १० वषर मोठी होती) डॉकटर होती अन मोठा भाउ सदािशव इिजिनयर होता (तो पण क ा पकषा ७ वष मोठा होता) तो तवहा बगलोरला नोकरी करीत अस क ाला कलास टसट मधय पकीचया पकी माकसर िमळत तयामळ तयाचया इिजिनयर होणयाबाबत कणालाच शका नवहती बारावीचा िनकाल आला

आिण अघटीत घडल क ाला गिणत आिण किमस ी मधय १०० पकी तयकी ९७ माकसर िमळाल पण िफिजकस मधय फ ५० तयाच महणण होत िक ह फ एका पपरच माकसर आह तयाचया विडलानी खप धाव-पळ कली पण यश नाही आल क ाचा इिजिनय रगचा वश हकला तयाचया सवभावामळ तयाचया ओळखीतलया सवर लोकानी तयाची यथ हजामत कली जण काही सवर जण ाच कषणाची वाट पाहत होत िक कशी ाची मजोरी िजरवायची काही िदवस क ा पणरपण उधवसत होता तयाचया भावानी सािगतल िक त खाजगी कॉलजातन इजीिनया रग िशक पण क ा महणाला मी सवतःचया बळावर िशकन मला कब ाची गरज नाही इिजिनयर नाही झालो तर काही आयषय सपत नाही मी माझा साभाळन घईल काळजी कर नका मी इजीिनया रगला आलो आिण क ा Bscला गला तयाचया ब ीचया िहशोबानी Bsc तयाचयासाठी हाताचा मळ होत तयामळ तयाला अवातर वाचनासाठी फार वळ िमळत होता तयाच सामानय जञान असामानय होत होत आिण ा जञानामळ (हा ाला दिनयादारी महणत अस) तयाची इतर लोकाब ल त अितसामानय आहत अशी समजत झाली आमचया िबलड ग मधलया आिण आळीतलया तयक िव ाथयारला तो सकॉलर महणत अस आिण ाला समानाथ शबद पढतमखर आह अस ठासन सागत अस तयाचया लखी एक तो सोडला तर आमहाला दिनयादारी कळतच नवहती आमही कॉलजात िशकत असताना चार फार महतवाचया दशावर दरोगामी पिरणाम करणाऱया घटना घडलया पिहली बोफोसर ाचार करण जयात ख पत धान राजीव गाध वर लाच खालयाचा आरोप दसरी शाहबानो करण की जयात ससदनी स ीम कोटरचा नयाय-िनवडा बदलला ितसरी महणज बाबरी मिसजदच टाळ उघडन िशलानयास करणयाची परवानगी िदली आिण भरीस भर महणन िक काय मडळ किमशनचया िशफारसी मजर कलया आमहाला ा सगळया गो शी घण-दण नवहत आमचा अ यास आमची वाट लावायला पर होता तवहा क ा आमहाला महणाला होता साल हो तमच मजा करणयाच िदवस सपल ाचार आता िश ाचार होणार तमचया पसतकातलया चागलया-वाईटचया कलपना बदलन टाका ा दशात जाती-धमारचया नावावर फट पडणार पढ ा भावचा मलगा माझया मलाबरोबर एडिमशन साठी भाडणार आिण मसलमानाची दाढी करवाळत सरकारच हात िझजणार पण तमही सकॉलर लोक ा गो ी पसतकात िशकवलया जात नाहीत मग तमहाला कशया कळणार िव ापीठातलया तयक वाद-िववाद सपधत तो िहरीरीन भाग घत अस बरच वळा िजकत ही अस दरदशरन वर ि झ टाइम नावाचा कायर म होत अस तयात ही तयान भाग घतला होता आिण दसर बकषीस िमळिवल होत पण तयाचा अित बोलाणयाचया सवयी पाई लोक तयाचयापासन दर राहत असत

क ाचया तडाखयातन मली दखील सटत नसत ी-म ी ा िवषयावर एकदा वाद सर होता क ा मल ना उ शन महणाला -तमहाला सवतः बदी बनन राहायला आवडत एकीकड परष dominate करतात महणन ब बलता आिण साथीदार मा dominating िनवडता मला सागा तमचयापकी िकती मली सवतः पकषा कमी िशकललया सवतःपकषा कमी पगार वालया घरची जवाबदारी असललया मलाशी ल

करायला तयार आहात अर परष जर सगळयाच बाबतीत तमचया पकषा वरचढ असल तर तो dominate करणारच तमहाला बस मधय जागा िदली नाही तर ी-दािकषणय सपलयाचया ब बा मारता फशनचया नावाखाली सवतः तग कपड घालता आिण comment करणाऱयाला चीप िनलर महणता तग कपड आमही बघाव महणन घालता ना मग लाजता कशाला तमहाला जर तोकड कपड घालायच आहत तर मग मवालयापासन सव-रकषणासाठी जडो कराट िशका आिण कणखर बना पण नाही उनहात गलयात तर काळया होणार आिण ल ाचया बाजारातला भाव कमी होणार महणन मग खळ िह नको अमिरकत िशकणाऱया मलानी इ जीत िश ा िदलया तर चालतात पण आमही आमचया दशात आमचया रा भाषत िश ा िदलया तर वर आमही अससकत िनलर दशी भाषतलया िश ा

इ जी पकषा जासत strong वाटतात हा काय आमचा दोष आह दट पी धोरण सोडा खबीर वहा आिण मगच परषाचया नावानी शख करा अर वािघणी सारखया वहा सवतः चया िपललाना सवतः खाउ घाला मग बघा कोण परष तमहाला dominate करतो त उगाच पटला चन आह महणज काय उ यानी मताणार िक काय अशया वळला क ा आपल नीळकठ जगताप ह नाव साथर करीत अस तयाचया कठा तन तयक शबद जण काही िनळा होवन बाहर पडन जगाला ताप दत अस १९-२० वषारचया वयात तयक मलाचया मनात मल ब ल एक सो ट कॉनरर असतो आमचया काळी बऱयाच नशीबवान मलाना गलर स ही होतया (आजकाल सगळयाचया असतात आिण नसलया तर आजकाल तमहाला तयातल समजतात असो) पण क ाचया अघोरी जीभमळ तयाचया वाऱयालाही कणी मलगी उभी रहात नस आता आमचा ीरग कदम एका जरा सावळया खातय-िपतया घरचया तिमळ मलीचया मात पडलयाबरोबर हा तयाला महणाल होता ही िहड बा तला कशी काय आवडली र कवी मनाचया रव गोडबोलला तला लका ह कोबीच फल गलाबाच कस काय वाटल आिण चषमवालया मोद दशपाडला िह समन नाही र फलन आह अशया अनक अनावशयक िपका टाकीत अस तयामळ बरच पिरवार वाल मल तयाचया आिण मग महणन आमचया सारखया अकला िवथ कला मलाचया दर राह लागल आमहाला ाची खत वाटत अस पण हा प ा महणायचा अर ा वयात सगळयाच मली छान वाटतात खास करन तमचया सारखया सकॉलर इिजिनयर लोकाना तमचया कॉलजात सदर मली नसतात जी िमळल ितला तमही पटवता मग ितचा सवभाव छान आह ती फार समजदार आह ती नौकरी करणार महणज मग सटनडडर ऑफ िलिवग वाढणार वगर सारख िहशोब माडता आिण शवटी आयषयाचया मधयावर लोकाचया सदर बायका बघन कोरड उसास टाकता आिण ा मलीही हशार तयाना िदसायला जरा बरा मलगा िदसला िक ा तयाला हळच चढवतात मग तमचा इगो चा पतग उच उडलयावर तमही अलगद फसता तयाना एक चागला कमावता नवरा फकटात िमळतो आिण घरच िह खशrdquo मली काय कवा चाळीशीचया बायका काय हा एखादा कषणीय सथळ िदसल की नाथा कामत सारखा लगच (पण खवचट) कॉमट करायचा एखा ा चाळीशीतलया बाईला खडहर बता रह ह इमारत बलद थी कवा ा ठाणाचा कटपीस कसा असल १४-१५ वषारची मलगी असली तरसावधान बाधकाम सर आह ा आिण असलया बोलणयामळ क ा फारच िसधद (क िसधध) होता कॉलजच त मतरलल िदवस पख लावन उडन गल आिण आता पढ काय हा य य क ा समोर उभा ठाकला तयानी IAS ची तयारी सर कली मी तवहा तयाला महणालो ldquoतला जर तझया त डावर ताबा नाही िमळवता आला तर मा नोकरीत तला फार ास होईलrdquo पण तयानी उलट मीच जर बॉस असलो तर माझयवर कोण वरताण होईल आिण नोकरीत आपण आपला काम चोख कल िक कोण कशाला माझया आड यणार आह अस महणन नहमी माण मला झटकन िदल मरी मग िक एकिह टाग हा तयाचा सथायी सवभाव झाला होता बरच वळला मला पडायचा िक आपलया घरच लोक आपण इिजिनय रग िशकत असनही आपलयाला नको इतक जञानामत पाजत असतात पण क ाचया घरच ाला काहीच कस नाही समाजावत नशीब दसयादा क ाचया आड आल तयाचया विडलाचा एक वाहतक अपघातात मतय झाला आधीच भावाची मदत नाकारलयामळ तयाला ताबडतोब पोटा-पाणयाचया उ ोगाला लागण जररी होत तयात वाचन भरपर असलयामळ तयानी प कार होणयाच ठरिवल तयाच मखय कारण तयानी सािगतल पपर मधय काम कलयावर मला सतय िलिहणयाची मभा असल परत ितथ मला बढतया िह लवकर िमळतील आिण एकदा मी ८-१० वषारत सपादक झालो िक मग मी माझी मत जनत समोर माडन जन जागरणाच काम करीन मी जवहा तयाला िवचारल िक ा नोकरीत अस िकती पस िमळतील तवहा तो महणाला

माझया परत िमळतील आई साठी बाबाची पनशन आह मी िवचारल आिण उ ा मल-बाळ होतील तयाच काय तो उ रला पत कपत तो कय धन सचय पत सपत तो कय धन सचय मी नहमी माण माघार घतली प कार झालयावर तो अगदी चौफर िलह लागला तयक िवषयावर आपली परखड मत माड लागला तयाची गती िह चागली होती अगदी तीन-चार वषारत तो चीफ िरपोटरर झाला होता पण ा वाटवर तो श िनमारण करत होता शहरातील भखड मािफया काळा बाजार करणार ापारी गड-मवाली अस अनक श िनमारण झाल होत आधी तयाला दम दणयात आला होता पण तो बधत नवहता मग तयाला िपटणयात आल तवहाही तो महणाला होता अर महातमा गाधीनाही आि कत मारल होत महणन काय तयानी लढा थाबवला ा सगळया धम ीत तयाचया पपरचया मारवाडी मालकाची मलगी िसमता का कोण जाण पण तयाचया मात पडली ती घरची ीमत होती तयामळ ी मधलया ािलटी बघा ा अस ितच मत होत ितन कदािचत असा स ा रोक-ठोक माणस आधी न बिघतलयामळ ती तयाचयावर भाळली होती ाला िह ती आवडली होती ानी महण ितला सािगतल होत की जर आपल ल झाल तर तला माझया घरी राहाव लागल मी घर-जावई होणार नाही तयानी ितला पणर कलपना िदली होती पण ती ाचयासारखीच खमकी होती आिण पढ-माग बापाची सगळी इसटट ितचीच होती ितच वडील पण ा ल ासाठी तयार नवहत एकतर ीमत मालक-मधयमवग य प कार हा भद परत मराठी-मारवाडी हा दसरा भद बर तीच वडील ाला नोकरीतन काढ शकत नवहत कारण तयाच काम अतय म होत आिण तयाचया िचमट आिण गालग ा सदरामळ पपरची िवि ही छान होती एक िदवस िसमतानी आतमहतयचा य कला तवहा ितच वडील जबरदसतीचा रामराम महणन तयार झाल ल ानतर दोन वषारत तयाला जळ झाल एक मलगा एक मलगी माधव-मिजरी आता क ा सब-एिडटर झाला होता तवह ात एका िति त राजकीय घराणयात एक सशयासपद मतय झाला क ानी आपलया पपर मधन तो मतय खनच होता ह जवळ-जवळ िस कल आिण तया घराणयातलया एका ीकड सशयाची सई वाळवली पण ाचा पिरणाम मा िवपरीत झाला पपर साठी कागद आिण शाई साठीची सरकार कडन िमळणारी सबिसडी बद झाली पपर नकसानीत आला आता पपर बद करायची पाळी आली पपर बद होउ नय महणन क ानी नोकरी सोडली तयाच समारास दशात खाजगी नयज चनलसला सरवात झाली होती क ा एका चनल मधय रज झाला क ाचया आधी तयाची खयाती चनल पयत पोहोचली होती तयामळ तयाला कमरा समोर जाउ ायच नाही ह अगोदरच ठरल होत क ाचया वा ाला मजकर तयार करणयाची जवाबदारी होती दोन-तीन वष तयानी तयानी फार अफाट कलपना तयान नवीन मालकाला सचवलया पण तया राजकीय दष ा परवडणायार नवहतया तयामळ तयक वळला तयाचा िहरमोड होत अस िसटग ऑपरशन च पवर सर झाल आिण क ाला पनहा नवीन जोश आला पपर मधय काम करताना तयाला बऱयाच लोकाब ल िवशष मािहती होती आिण तयानी ब ा धडाची करण िसटग ऑपरशन

ार बाहर आणयाचा िन य कला पिहलया ऑपरशन मधय तयानी गावाकडलया ीचा वश घउन एक मडदा हॉिसपटल मधय ए ीत कला हॉिसपटलनी तयाला माम बनवणयाचा य करताना १

लाख रपयाच िबल िदल तयानी डथ सरटीिफकट दाखवन सगळा सावळा ग धळ बाहर काढला चनलची िस ी वाढली मग तयानी आिण एक राजकीय िसटग ऑपरशन कल तयात गलली त िदलली पयतच घोटाळ तयाचया हाती आल अनक मोठ मास गाळला लागल पण चनलनी िदलली राकडन पस खालल आिण करण दाबन टाकल सतय ही पसवालयाची मालम ा आह ह तयाचया धयानात आल

क ावर ा करणाचा फारच जासत ताण आला आिण ाच पडसाद तयाचा खाजगी जीवनात

उमटायला लागल नाही महणायला आधीही घरात तो िहटलर सारखाच वागत अस मलानाही तयान कायम दहशती खाली ठवल होत पण पिरिसथती खराब होत गली चनलनी तयाला नोकरीहन काढल तरीही िननावी नावानी कठलया न कठलया पपर मधय गलली त िदलली घोटाळ छापन आणत होता िनराशपोटी तयाच दार िपण वाढल नतयाच गड तयाला आिण घरचयाना धमकावायला लागल तयाची बायको िसमता ा सगळयाला कटाळन गली होती अन हा काही सधारत नवहता शवटी कटाळन एक तपानतर एक िदवस ती मलाना घउन आपलया विडलाचया घरी िनघन गली ितन जाताना तयाला सप पण तयाला तयाचया चका दाखिवलया होतया तयाचा आईन ही िसमतची बाज उचलन धरली होती आज ही सगळी हकीकत कफ नरानी मधय क ा मला सागत होता मला तयाची दया आली होती पण सहानभती वाटत नवहती तयाचया बायकोला समजावणयाची इचछा होत नवहती कारण मी २५ वष तयाला ओळखत होतो आिण क याच शपट सरळ होणार नाही ह मला मािहत होत शवटी मी नहमी

माण िबल िदल आिण आमही कफचया बाहर आलो अचानक एक जीप आमचया जवळ थाबली तयातन ५-६ गड बाहर आल आिण तयानी क ाला ला ा-का ानी बडवायला सरवात कली २-३ िमिनटात तयानी क ाला बश वसथत पोचिवल मला काही कळायचया आत त तयाला अधरमलया पिरिसथतीत सोडन गल मी तयाला गाडीत टाकल आिण ताबडतोब भािटया हॉिसपटलला घउन गलो बरोबर एक तासानी तयाची आई आिण िसमता हॉिसपटलला पोहोचलया तयाचया सहा बरग ा मोडलया होतया एका माडीच हाड मोडल होत एक हाथ मोडला होता थोडकयात तयाचा भगा झाला होता निशबानी डोकयावर कमी मार लागला होता तयामळ जीवाला धोका नवहता डॉकटरानी तयाला पन िकलर दउन झोपिवल होत िसमताचया डोळयाना अ ची सततधार होती तयाची आई मा शात झाली होती िसमता सवतःला उगीचच दोष दत होती मी क ाचया आईला अनक वषर मला जाचत असलला िवचारला लहानपणापासन तमही ाला धाकात का नाही ठवला हा एवहढा मजोर आिण त डाळ कसा काय झाला तयाची आई साग लागली क ाच वडील एकदम सव दयी गाधीवादी माणस होत तयाची अिहसवर फार ा तयामळ मलाना रागावण कवा मार कधीच िदला नाही मलाच कतहल वाढाव तयाचयावर चागल ससकार वहाव महणन त मलाना अनक थोर आिण वीर परषाचया गो ी सागत अितमतः सतयाचा िवजय कसा होतो वगर थोडकयात लहानपणी तो ज काही िशकला त तो िनडरपण बोलायला लागला तयाचया विडलानी तयाला तो खर बोलतो महणन कधी लगाम नाही घातला तयात ाची दोघही भावड एकदम हशार तयामळ लहानपणीपासनच वडील ाला महणायच िक दादा कवा ताई सारख िशकन मोठ वहायच आिण मग बारावीत ाला इिजिनय रगला वश नाही िमळाला आिण तमहा मलाना मा िमळाला ाची सल तयाचया मनात कायम रािहली जवहा जवहा तयाला यश समोर िदसत होत तवहा तवहा छो ा मो ा कारणानी त िमळायच राहन जात अस मी तयाचया आईला िवचारल घरी हा कधी िनराश असायचा का आई महणाली तो िनराश होत अस पण तयामळ िनिष य कधीच होत नस तो िनराशावादी नवहता िसमता सोडन गली तरी तो महणायचा िक ितला ितची चक कळल आिण ती न ी वापस यईल मलावर तो ओरडायचा आिण महणायचा िक तयक काम perfect करायला िशका थो ा वळानी क ाच सासर कषणलाल कपािडया आल त मला महणाल िसमता महणत िक तमही तयाच िम आहात तमही मला उ ा भटाल का सिवसतर बोलायच आह मी महणालो सोमवारची सकाळची ोजकट िरव य मी टग झालयावर मी तमचया ऑिफसला यतो त महणाल त असा कर दीड- दोन वाजता मला िविल डन िजमखानयाला भट आपण ितथच जव मी तयाना महणालो एक िवनती आह क ावर हलला झाला ह तमचया आिण इतर कठलयाही पपर मधय छाप नका

जवणाची ऑडरर िदलयावर कपाडीयानी थट िवषयाला हात घालत िवचारल तमही तयाला कधी समजावल नाही का तयाचया वागणकीब ल मी महणालो गली २५ वष मी यथाश ी य करतो आह पण वाळतन अजन तल िनघालल नाही अपघाताचया िदवशी दखील सकाळी मी तयाला वागणक बदलणयाब ल बोललो होतो पण तयाच आपल मरी मग िक एक िह टाग कपािडया महणाल तला मािहतच आह क ा मला काही खास आवडत नाही त पण माझी मलगी तयाचयावर अपार म करत महणन ितचया साठी आतड तटत र वाटत िक हा सधारावा मी तयाची पि का दाखिवली आमचया गरज ना त महणाल ाचा गर कमजोर आह मी लगच महणालो अहो ाला गरच नाही आिण महणन ाचा असा गरसमज आह िक ाचया पकषा जासत कणालाच काहीही कळत नाही माझया मत

ाचयाकड एकाच गो ीचा अभाव आह ndash िचकाटीचा पशनसचा भ काम करायला जी िचकाटी लागत जी सोिशकता लागत ती ाचया कड नाही थोडकयात हा चस खळायला बसला तर आपली एकही स गटी न गमावता ाला दसऱयाचा राजा मारायचा असतो हा फार गभीर उपसथीत करतो पण मग गमतीदार उ र दउन कवा टोमण मारन मोकळा होतो सोडवीत नाही थोडकयात आमचया प ल दशपाडचया अत बरवा सारख हशा खप िपकिवल पण काहीच काम पणरतवाला नणार नाही पण तयाला उपदश करन काही तो बदलणार नाही जया िदवशी तयाला तोडणयापकषा जोडण वाटल तया िदवशी तयाची नशीब िफरल जवळपास आठव ानतर हॉिसपटल मधन क ा आपलया आई बरोबर थट कपािडयाचया घरी राहायला गलयाच मला आ यर वाटल मी तयाला मबईत असताना तयक वीकडला एकदा भटायच कबल कल ५-६ वीकड नतर मला थोडा फरक जाणवला क ा मला महणाला आयला माझा सासरा चागला हशार आह र आमही रोज चस खळतो पण अजन पयत मी तयाला हरव शकलो नाही पण एक िदवस मी तयाला मी न ी हरवन आिण महातारा उदाहरण िह चागल दतो एक िदवस तयानी एक कळ सोलल आिण मला महणाल- ाला वाटल तव ा सया टोच मग महणाल- बघ िछ िदसतात का मी महटल िक बाबा तमहाला काय सचवायच आह तर त महणाल-िकती सया टोचलया ह फ

कळालाच ठाउक आह पण बाहरन मा कळ पणर नॉमरल िदसत सतय दखील असाच बोलाव महणज जयाला बोलतो तयाला कळत पण चार लोकात अपमान नाही होत एक िदवस महणाल िक एखादी उच इमारत उभारायला पाया मजबत असावा लागतो आिण तयाला यो य तवहढा वळ ावा लागतोच श ला पणर गाडायच असल तर

तयाचया पळन जाणयाचया सगळा वाट आधी बद करा ा लागतात मी मनात महणालो गाडी रळावर यत आह जवळपास तीन मिहनयानतर क ा मला फोनवर महणाला आज रा ी घरी य बायको-मलाबरोबर आिण उ ा स ी घ मी तयाचया घरी पोचलो तयानी एक छोटखानी पाट ठवली होती फ माझी आिण तयाची फिमली जवताना तो महणाला आज माझा पनजरनम झाला अस समज आज मी पिहलयादा बाबाना चस मधय हरवल तीन मिहनयाचया िव ातीत माझया ल यात आल आह िक सगळयात कठीण काम माणसाना हाताळण आह मी मा अधर आयषय लोकाना दखावणयात घालिवल जो लोकाना सोबत घऊन चाल शकतो तोच तयाचा भल कर शकतो मी अधर आयषय फ िनदकाच घर असाव शजारी मधलया िनदकासारख काढल पण आता मी बाबाचा पपर चालवणार आिण सगळया पा याची वाजत गाजत ldquoवरातrdquo काढणार- पण ती पण ती सया टोचन असल मान कापन नवह मला समाधान वाटल िक घोड गगत नहालयो य िदशा िमळाली क ाचया भाषत सागायच तर - तबलल बाथरम मोकळ झाल पकज हडाव pankajhtechnipcom

सौ मज अभय मळजकर

अि त व

त माझ व आह महणतोस त मला जीवन ह अि त व

पटतय का तला माझ जीवन महणज तझ एक व पण त अि त व का एक व रणा व मन याचा सयोग महणज म असत साकारलल व व ि वकारलल अि त व ह दखील असच असत या अि त वात दखील

अजन एक व असत आिण त महणज तझ माझ जीवन असत

सौ मज अभय मळजकर

कातरवळ

कातरवळी एकात असताना हरवल होत सय बब अधारवातलात मज दसल या गलमोहराच ित बब आशचा करण शोधता शोधता टोचला कठतरी काटा आठवण ना आला पर त दर जाता रा चाद यात फरताना व ात मी हरवल व रगात आ यावर त कोणी चोरल नदी काठी चालताना एकल श द पा याच कठ आहत त भाव सरा तालातील गा याच भावनानी बाधली होती क या धा याची ती साखळी तटली फलापासन पाकळी अन ओली झाली पापणी

सौ मज अभय मळजकर

आधार

अवकाळी पाऊस पडताना त मा याकड आली अन एकाच णात त दर दर गली जायचच होत तला त लवकर का नाही आली वादळी अधारात एकटीच सोडन गली माझ िन काय दख यात तला बडायच होत

त याच सखासाठी तर सव करायच होत अधारातही द ान

तला दाखवली होती वाट त मा काजळी क न ितचा कलास घात या कातरवळी

वादळी वारा वाहत होता त दर जाताना िवजचाच तवढा आधार होता

सतीश महा उदय परब

तबला- भारतीय सगीतातील एक वा

मडळी भारतीय सगीत िविवधतन नटलल आह आिण तयाला गौरवशाली परपरा आह

तयात अनक गायन शली व वा कार आहत तयापक एक महणज तबला ब ताश

भारतीयाना तबला ह वा मािहती आह कमान तय य पा न नाही तर ऐकन तरी

मािहती आह कधी नाही तर टी हीवर उ ताद झाक र सनना ताज चहाचया जािहरातीमधय (बरोबर आह

वाह ताज) तबला वाजवताना पािहल असल

तबला ह चमर वा असन त एक ताल वा आह ताल महणज गायन कवा वादनामधय तीत होणा या

कालाच मापन करणयाची यातालवा ाची िन मती आ ददव गणपतीन कली असा परातन उललख आढळतो

ज हा भगवान शकरान ताडवनतय कल त हा गणपतीन जिमनीवरील ख ावर कातड पसरन तयावर हातान

वाजवन शकराचया नतयाला साथ दली

तबला कोणी िनमारण कला ह न सागण कठीण आह कारण तशी ऐितहािसक कागदप कठही उपल ध नाहीत

परत काही जण महणतात प शअन दशातील तबल नावाचया वा ामधय आव यक त बदल करन तबला ह

वा बनल काह चया मत मदग (पखवाज) जब िबचमस काटा तब भी बोला आिण ा तब भी बोला चा

तबला झाला

अमीर ख न सतार तबला िह वा चारात आणली तयान भारतीय व परदशी सगीताचया अनक मफली

भरवलया आिण प शअन इराणी आिण अफगाणी सगीताच भारतीय सगीताशी एक अतट नात जोडल

तबला वादनामधय दोन वा वापरली जातात ती महणज तबला आिण ड गा तबलयाच अग ह झाडाचया

खोडापासन बनवतात तर ड याच घमटाकती भाड िपतळच कवा ता याच बनवलल असत ा दो हीवर

च याचया िनवळीतन बडवन काढलल कमावलल चामड लावतात ह चामड बक याच असततबला व ड याचया

चाम ाचया वरील बाजस मधलया भागावर काळी शाई आिण कोळ याचया भकटीपासन तयार कललया

शाईच अनक गोलाकार थर दतात तयामळ तबला व ड याचया आवाजात नाजकपणा व मधरपणा यतो

सवरसाधारणपण तबला हा उज ा हातान व ड गा हा डा ा हातान वाजिवला जातो परत डावखर वादक ा

जोडीची अदलाबदल करताततबलयाचा वापर साथ सगत महणन शा ीय सगीतात सगम सगीतात भ

सगीतात तसच नतया मधय ही मो ा माणात करतात तबलयाच एकल (सोलो) वादन जगलबदी स ा

लोकि य आहत

तबलयालाही एक भाषा असत आिण तबलयाची भाषा महणज िविश अ र कवा बोल असतात

तबलयावर बोटानी तळ ानी आिण ड गावर बोटाचया अ ानी तळ ानी िविश ठकाणी आघात करन ह

बोल वाजिवल जातात काही बोल ह फ तबलयावर फ ड यावर कवा तबला आिण ड गा िमळन अशा

कार वाजिवल जातात उदाहरणाथर गी ना ता धा त ित ट द क क त ह काही बोल आहत यातील

गी क क ह बोल फ ड यावर वाजिवल जातात ना ता ित ट त ह बोल फ तबलयावर वाजवतात तर

उरलल धा त द ह बोल तबला आिण ड गा िमळन वाजवतात

तबला वाजवताना बोलाची प ता नाद ताल तालाची समान आवतरन (तालब ता) आिण वाजवणयाची गती

(लय) ा गो ना खप महतव असत एकच ताल वगवग या आवतरनामधय वगवग या गतीन वाजिवला जाऊ

शकतो

वाजिवणयाचया गतीच सवरसाधारण वग करण िवलिबत लय मधय लय आिण त लय अस कल जात या

तयक लयीमधय दखील वगवग या गतीन तबला वाजव शकतो उदाहरणाथर िवलिबत लयीमधय

िमिनटाला दहा ठोक त िमिनटाला शभर ठोक ा गतीन वाजव शकतो

लय आवतरन याच गिणत आिण वादनातील स दयर याचा मळ साधन समवर यण ह तबला वादकाच कौशलय

असत अशा कारच िविवध वा ामधय उतक कौशलय असणार खप नामवत असलल आिण नसलल कलावत

भारतात आिण जगभरात आहत त आजच उतक कलाकारही कधी तमचया-आमचयासारख होत सगीत िशकन

आिण महनत करन त उतक बनल

गमतीची गो महणज कोणतही सगीत िशकणयासाठी शाळ माण कमाल वयोमयारदा नसत वयाचया प ाशीत

कवा साठीत िशकणयासाठी िव ालयाच दरवाज बद असतात परत या वयातही सगीत

शाळच दरवाज िशकणयासाठी वागतच करतात सगीत िशकणयासाठी फ आवड दढ-िन य िनयिमत

रयाझ या गो ची गरज असत वळ काढला तर तो सवाकडच असतो आिण आवड असल तर तो

आपोआप काढला जातो (महणन तो आधीचया वा यामधन काढला आह) तर मग याना सगीत िशकणयाची

आवड आह तयानी दढ-िन य िनयिमत रयाझ करन एक य करायला काय हरकत आह

स दप खडकर efMekeAgraveJeCe

neveHeCe iess KegHe keAgraveener efmicroekeAgraveJetve

HegmlekeAgraveeles Oe[s jeefns ceveele Iej keAgraveordfve

peele-Heele JeCeamp-Yeso meieU keAgraveener efmicroekeAgravees

Yeejle ceePee osmicroe DeeefCe ceeleermicroeer efregekeAgraveigravees

meceevelesreges Oe[s neveHeCeeHeemetve efiejJes

meieUsrege efJeregeej ceveele KeesJej copypeJes

HeCe copyer-HejbHeje Deens cnCes peeleerHeeleerregeer

Dejs ceeCetmekeAgraveer Deens ceie efHeAgravekeAgravej keAgravemicroeeregeer

Deelee meceevelesreges Oe[s Gigraves keAgravemes efiejJeesup3ereges

keAgravees[ies Jnesup3ee keAgraveesCelsup3ee microeeUsle yebj peesup3ereges

mebOeer ceeCemeee keAgravemicroeer yej efceUeJeer

copyerHeeFamp ceeCetmekeAgraveer keAgravee meejJeeJeer

keAgraveOeer keAgraveOeer ceeCemeeHesee peeefle DeeefCe HejbHeje ceesthornicircee nesleele

DeeefCe oesve efpeJeebvee nUtrege keAgraveesHe-sup3eele keAgraveleele

Deelee lsup3ee efpeJeebveer ceeIeej keAgravee Isup3eeJeer

Deelee GEcircej keAgraveesCe osCeej ceer njes ie DeeFamp

ceeCemeee ceeCetme cnCetve keAgraveOeer yeIeCeej

regeekeAgraveesjerregsup3ee yeensj HeeT keAgraveOeer igraveekeAgraveCeej

yebo efkeAgraveuicirceele jentve keAgravemicroeer peieeregeer meHeAgraveejer keAgravejCeej

Dejs peie mebtoj Deens yeemesup3eeHets ceer keAgraveesup3e yeesCeej

स दप खडकर

आठवण चा ठपका रोिहत सोनट क ि य िव ाथ िम ानो इटनरशीप सपत आली ना Contdown करता आहात Contdown करतना अगदी वतःला िवचारन बघा िक आत कठ तरी काही तरी सलतय ना इटनरशीप सपतय

कॉलजचया teachersचया कचा ातन सटणार महणन excited तर असलाच पण रोजच िम मि णी आता रोजचयासारख भटणार नाहीत हा िवचारिह मनात घोळत असल ना तमहाला कठला सदश वगर दणया इतका मी मोठा अिजबात नाही पण होणयाचा य करतोय माझया वयि क आय यात मला काही गो नी कायम साथ िदली आिण तयाच गो ी तमहालािह साथ दतील आिण यशाचा मागर दाखवतील महणन फ माझया मनातलया काही गो ी तमहाला सागतो आिण ह करताना आठवण ना उजाळािह दता यईल कॉलज सपलया वर अ यास सपला असा िवचार मनातही आण नका कारण अ यास सोडला िक आपण कालबा य होतो कठलयाही कामात ामािणक पणा ठवा अगदी साध कामिह अस द िकतीतरी सग यतील ज तमचया वरचया स काराची परीकषा घतील असा सग नहमीच कसलया न कसलया तरी मोहात पडणारा असतो पण वतःचया मनाशी ामािणक रािहलात ना िक आपण न च ातन पढ जातो कठलही काम मनापासन करा त न च छान होईल आिण एकदा का आपलयाला कळल ह काम आपण छान कर शकतो मग न आवडणार कामिह आवडायला लागत दवावर ा ठवन सगळ करा महणज तयाचया प रणामाची जवाबदारी तयाचयावर ना खोट अिजबात बोल नका कारण त लपवणयासाठी परत परत खोट बोलाव लागल Research सबधीिह वाचन कायम चाल ठवा महणज कालबा होण टाळता यईल कधी समोरचा माणस कसा िदसतो ाचया पकषा तयाचया अगातलया गणाना आिण कतरतवाला जा ती महतव ा

ा ओळी िवसर नका रप लावणय अभायािसता न य सहज गणाशी न चाल उपाय काही तरी धरावी सोय आगतक गणाची ( समथर रामदास ) तमही आज जगाचया उबर ावर उभ आहात तमचया डोळयापढ गली साड चार वष कशी गली त यत असल ना आिण माझया डोळया पढ अजनही प आह िक सचती कॉलजशी सबध आलया पासनची १२ वष कशी गली आधी िव ाथ महणन आिण मग Lecturer महणन आिण काल िकती भरभर उडन गला ना आिण बरच काही माग सोडनही गला ना

Lecturer महणन जॉईन कलया नतरची 2५ वष महणज एक खप सखद अनभव होता कारण आपलया कॉलज

मधल सगळच िव ाथ िशकषकाचया मनाला चालना दणार असतात तयामळ खप छान वाटल आठवणी तरी िकती काढायचया ना अगदी तमचयावर चड िचडणयापासन ( COPD Lecture ससन म य क टीन म य जाण इआठवतय ना) त आपली व वत सदर दहरादनची ीप खरच अिव मरणीय आह ना दहरादन ीप म य आपली म ी कधी झाली तच कळल नाही आपण दहरादनला असताना भा य ीचा फोन

आलयावार तमही लोक ज ज काय करायचात ना त सगळ आठवन मी आिण भा य ी अजनही खप हसतो तमचयातलया िकती तरी जणानी माझयाशी आगदी वयि क अडचणीिह share कलया मला िततक जवळच मानलत खप छान वाटल तमच मनापासन कलल भावपणर SMS आजही मी जपन ठवलत अगदी मनात खोलात

तमचयातलया िकती जणाचा मी अगदी सगळयाचया दखात पाणउतारा कला असल पण ामािणक पण सागतो माझा उ श खप िनखळ होता त हा िवसरा बर का तमहा लोकाबरोबर research activities करताना िकती िविवध अनभाव आल ना आपलयाला खप िशकायला िमळाल तयाचयातन मला इथ Malaysia म य िशकवताना राहताना ास काहीही नाहीय पण सचती कॉलज ऑफ िफ़िजओ थरपीचया सगळया मलाची खप आठवण यत कायमच तमहाला खालील पक पिहली ओळ लाग पडल (दसरी ओळ नाही बर का ) अशी पाखर यती आिणक मती ठवनी जाती दोन िदसाची रगत सगत दोन िदसाची नाती माझयावरच तमच म कायम ठवल ना प कस वाटल त जरर कळवा डोळयातलया िनधारराचा पारा फटणयाआधीच िलखाण थाबवतो All the best Make our कॉलज Proud Make India Proud तमचा रोिहत rohitrohitsyahoocom

------------------------------------------------------------------------------------------------ ह प मी मलिशयाला आलयानतर सचती कॉलजाचया माझया िव ा याना िलिहलल आह

------------------------------------------------------------------------------------------------

-----------------------------------------------------------------------------------------------------------

सदर सािहतय माझी आई सौवसधरा जोशी िहचया lsquoहसरी पगतrsquo या पसतकातन घतल आह धन ी गोठीवरकर

----------------------------------------------------------------------------------------------------------

सौ वसधरा जोशी

सावधान वाचकहो िनणरय तमही ायचाय महणज मा या ाच उ र िह कथा वाचन झाली िक ायच काय सीमा सदानद सातपत ाचा सतकार वहायला हवा िक नाही िकती साधा आह ह आता सीमा महणज असमािदक वय वषर पचचाळीस उ ोग - पणर वळ खपलली आिण खपत असलली गहणी छद- भरपर मि णी जोडण व ग पा मारण अगदी फोन वर स ा आता सतकार महणज अगदी दहा हजार पय रोख व ीफळ असाच असावा अस माझ िबलकल महणण नाही पण मला तमही िवचारलत िक सतकाराच सव प कस असाव तर मी महणन एखादी छानशी यअर िसलकची साडी आिण पाव भाजी वर थडगार आईस म ीफळाची िह ज री नाही (उगाच खरवडत बसायला) पण काही महणा चागल काम कल िक कौतक ह व ालाच हव हो िक नाही तर तया िदवशी काय झाल नहमी माण आमच िचरजीव सहास व ह (सदानद) दोघही आपापलया कामावर गल दोघाची खाणी डब ा म य माझा सकाळचा वळ धडाधडा गला तयाचया पाठी नाच यात आिण त दोघ गल िक िवखरलल घर आवर यात साधारण पढला तास गला नतरचा वळ कसा माझा अगदी माझा एकटीचा पण साधारण एवढी उसतवारी होईसतो अकरा होतातच

मी अशी छानशी मािसक वाचत बसल होत हातात गरम कॉफ चा मग घरही कस छानस आवरलल एव ात बल वाजली एकटी असताना दार उगाच उघड नकोस सवसत मालाचया मोहात फस नकोस बावळटपणा करशील फरीवालही फसवतात अलीकड- इित सदानद आमच ह नावा माणच खरच नहमी खशालचड सारख आनदी असतात एकदा पसा आणन घरात िदला िक सपली काळजी अस तयाच असल तरी दररोज वडी बावळट तला काही

कळतच नाही िह कवा अशीच वाकय अगदी नमान सधी िमळाली िक मला ऐकवतात िह गो आमचया खानदानातच आह महणा ना महणज बायकाना वडया बावळट ठरव याची कारण आमच सप स ा अशीच री ओढतात आई अस नाही ग तला नाही कळणार त अशी कधी पिहली कधी दसरी री ओढतातच

तर दपारी साड अकरा पावण बाराला बल वाजली आज समोरची मीना भाभी घरात नवहती ती गली होती

ितचया माहरी मलाना घऊन आमचया वग म य फ दोन लॉक एका मजलयावर महणज आज मी एकटीच

होत मजलयावर नहमी सारख दर उघडल मला वाटल कॉलज सटडट असतील मसना जौरा हवाय का (ह

कॉलजला जायच सोडन ह असल धद का करतात हा मला नहमी पडतो) नाहीतर सलस गलर ह नवीन

याच महणन ग यात पडतील पण नाही मा या समोर होतया दोन गजराथी बायका

शजारचया घराकड बोट दाखवन ितन िवचारल तमारी बाजवाली कया गयी मला गजराथी कळत पण बोलता मा यत नाही मी कोण मीना भाभी अस महणताच ती महणाली तमारी बाजवाली मीना बन मारी बनपणी छ मग मी तयावर िमनाभाभी मायक गयी ह ४-५ िदन क बाद आयगी अस अगदी खर खर उ र िदल दोघ ची आपसात हळ आवाजात काहीतरी चचार झाली मग हातात छान मो ( ीमती वाटाव अस) पाक ट काढन ती महणाली शादीका इनवहीटशन दन का था आप जरा दगी कया आता शजारचया भाभीची कोणी म ीण ितला बोलवायला आली तर त िनम ण यायलाच हव काही शजारधमर आह िक नाही मी लगच महटल हा हा ज र दगी मी त हातात घताना पढच जाळीच दर उघडल आता काय खा ी झाली होती भािभचया कोणी म ीणच तर होतया तयातली दसरी महणाली थोडा पािन िमलगा कया मलाच माझी लाज वाटली मी दोघ ना आत बसायला बोलावल पखा स होताच आत जाऊन दोघ ना नवीन कलल कोकम सरबत लासातन घऊन आल बरोबर थोड पाणी स ा तहानला आधी पाणी हव महणन एव ा पाच सात िमिनट तया बाहरचया खोलीत बसलया होतया दोघी पाणी सरबत यायलया तमही कठन आलात अस मी िवचारलयावर अगदी भािभचया माहर जवळचच गोरगाव नाव सािगतल चागली चार पाच िमिनट झाली असतील तव ात तयातली एक महणाली अजन आमहाला बरीच बोलावणी करायला जायच आह तव ात दसरीन सवताची साडी बघन ितला महटल साडीला घाण लागली आह िहचयाकड धऊन घऊ का खरच ितचया छान साडीला काळा िचखला सारखा डाग िदसत होता मला ती महणाली ऑ टी मी हा डाग जरा तमचयाकड धऊन घऊ का मी हो महटल ितला बाथ म दाखवल आता बाहर दसरी बाई अन मी बोलत बसलो होतो पण मला काहीतरी वगळच जाणवल अतमरनान सािगतल िक काय कणास ठाऊक पण एव ा वळ मा या घरात घडत असलल रामायण आधीही कठतरी घडलया सारख वाटल णाधारत आठवल गलयाच मिह यात िवजन फोन वरील ग पात सािगतलली ितचया नातवाईकात घडलली चोरी त सवर झाल होत बो रवलीला नीना िवजची सकखी मावस बिहण दपारी अगदी एकटी घरात तया िदवशी समोरचा लॉक नमका बद त गल होत कठतरी ल ाला बल वाजली नीनान दार उघडल दोन बायका अगदी छान

काजीवरम सा ा नसन कानात िहऱयाची कडी ग यात दािगन कसात कदब घातलला नीनाला महणलया तया तमचया समोरचया बा ना इनवीटशन ाल का तयात नीनान नाही मह याचा यतोच कठ नीना महणाली हो ज र दईन पाक ट हातात दताना तयातली एक नीनाला महणाली जरा पाणी ाल का यायला नीनान दोघ ना पाणी िदल तयातली एक महणाली आमहाला अजन बरीच बोलावणी करावयाची आहत बराच वळ जाईल मी जरा toilet जाऊ का

ात ही िननाला गर वाट यासारख काही नवहत तयामळ नीना सहजच महणाली हो हो जा ना मग एक toilet ला गली आिण दसरी िननाशी ग पा मारीत होती थो ाच वळात ती आतली बाहर आली आिण नीनाला महणाली अहोतमचा नळ िबघडला आह का बदच होत नाहीय नळ सोडलला होता पाणी उघ ा दारातन बाहर यत होत नीना सार या गिहणीला ह चालण शकयच नवहत

मगापयत नळ अगदी विसथत होता आिण आ ाच काय झाल नीनाला पडला नीना लगच उठली नळ खाली असलयामळ वाकन बद करायला बघत होती तव ात तया दोघी सराईत सशीि त भाम ानी ितला मागन च आत ढकलली आिण बाह न सरळ कडी घातली नीना िबचारी सडासात अडकली सवताचया घरात दोघ नी घर धतल ितच

नीनाच ओरडण तया छो ा िखडक तन एक जाऊन कणी यण कठीणच होत िबचारी नीना दोन तीन तासानी

समोरचया िबलड ग मधलया लोकाना कळलयामळ सटली एकदाची पण चोरी ज बर होती घरात असलयामळ

कपाटाचया िकललया पण कपाटालाच होतया दोघी भाम ाना चागलच फावल

मला सगळ जसचया तसस आठवल घशाला कोरड पडली हाताला कप सटला पण आता डगमगन चालणार नवहत िहममत धरायलाच हवी अशा वळी आतली डाग धवायला गलली चोरटी आता बाहर यईल मला महणल ऑ टीतमचा नळ िबघडला आह का णभर मी स झाल काय कराव तया दोघीही िध पाड उच होतया आिण मी एकटी होत आताचा काळ मा या कसोटीच होता आिण दवाचा होता आिण एव ात फोन वाजला मी लगच ठरवल ा फोनचा फायदा यायचा आललया फोन वर टपन आमच कोणत िबल िकती र म सािगतली जात होती पण मी मा इकडन हलो ह बोला कदम साहब काय िनघालाय महणताय घरी यायला हो पण अजन नाही आला आला िक सागत चौक वर फोन करायला आतली भामटी बाहर आली आिण तससच महणाली ऑ टीतमचा नळ िबघडला आह वाटत बदच होत नाही िननाकड घडललच मा याकड घडत होत बाथ मचा नळ दारापासन चागला तीन चार पावल आत होता महणज मला न ढकलतािह तया सहज क ड शकत होतया

तव ात माझ फोनवरच बोलण ऐकणाऱया दसऱया चोरटीन िकसका फोन था अस मला िवचारल मी

महटल मरा लडका इधर थाना पोलीस सटशनप इनसपकटर ह उधरस फोन था अभी आयगा

माझ बोलण एकन तया दोघी चपापलया एकमक ना नजरन खणा क न उठलया मला महणलया आमही िनघतो दोघी घराचया बाहर गलया मी िन ास सोडला दो ही दार लावली उघडा नळ अगदी सहज बद कला नळाला काही झालच नवहत सा ात दोन चोर ा मा या घरात यऊन गलया होतया ि याही क शात कमी नाहीत ह खरच आह महणा ा ातही आघाडी मारतायत िक काय तया गलया आिण माझा बाध कोसळला मा या घरावरच जीवावरच सकट टळल होत मी ीमती थाटाच त इनवहीटशन काडर उघडन बिघतल त एका होऊन गललया ल ाच होत महणज तयाचा बत माझ घर लट याचा होता मा या घरात होणारी चड चोरी कवळ मा या ग पाचया छदामळ आिण थो ा या चालाखीमळ वाचली होती मी पोलीस सटशनइनसपकटर अशी नाव घतलयामळ व तो घरीच यतो आह महटलयामळ तया घाबरलया आिण पळालया बघा वाचकहोमहणन महटल आज माझा छोटासा घरगती सव पाचा सतकार वहायला हवा िक नको जरी मी वडी बावळट काही न समजणारी असल तरी माझच घर मी वाचवल अस महणताना तसच बरोबर जाऊ द हो सतकाराच काय एवढ पण ा गो ीचा पच तमचया साठी बर का ज बो रवलीचया िननाकड झाल ठा याचया सीमाकड झाल तच कदािचत तमचया घरात स ा होईल तर फ सावधान

_____________________________________________________________________________________________माझ आजोबा ी वा यवलकर या या किवता ऐकतच मी लहानाची मोठी झाल इ जी म य ऑनस िमळवनही याची मराठीची गोडी कधीच कमी झाली याची अशीच एक मला भावलली ही किवता बघा तमहालाही पटतय का अिदती मळ

lsquoमममीrsquo महणोिन कोणी lsquoमममीrsquo महणोिन कोणी आईस हाक मारी मा या मना मराठी ती होय शोककारी श दात सौ य lsquoआईrsquo lsquoमममीrsquoत तच नाही त वड इ जीच सीमाच यास नाही गल जरी िफरगी सोडन दश माझा आई त या िशरी ग तो भार इ जीचा

आई जरी मराठी वदविन lsquoमममीrsquo घई बाळावरी ित या या स कार तोच होई आता इथ lsquoनसरीrsquo lsquoकजीrsquoत बाळ जाई फसव नाव lsquoिकलिबलrsquo ओढन यास नई lsquoथक यrsquo कस महण मी lsquoसॉरीrsquoच हा जमाना आह अजन यथ परक बाड-िबछाना

lsquoबथड हपी ट यrsquo महणताच बाळ आता lsquoमममीrsquoस lsquoजॉयrsquo होई lsquo सगसागrsquo तोच गाता आता िनराजनाची फलवात हाय थ पटन मणब या िवझातच यात अथ कापन कक आता मोठाच बाळ होई कोशात श द lsquoआईrsquo माघार तोच घई रा यात या मराठी कौतक इ जीच िवसराच पज जीण lsquo ॉमीसrsquo अमताच lsquoक-जीrsquoत इ जी या िमळता वश बाळा शाळा नको मराठी लावा तयास टाळा lsquoएिलफट गॉड rsquo होई lsquo ल सगrsquo तोच दई मा या मना मराठी lsquoअ ज टrsquo तच होई

ी वा यवलकर

प ी डॉ काश आमट ा या काशवाटा ा प तकातन घतलला हा उतारा आह ामळ सबिधत लखका या व काशका या कॉपीराईट अिधकाराच उ लघन झाल आह याची मला जाणीव आह पण िह मडळी व याच वशज या

क यामागील माझी भावना समजन घतील अशी माझी आशा आह कारण हा लख मी िस ी कवा अथ ा ीसाठी कलला नसन डॉ आमट ा या कायाची लोकाना क पना यावी हाच ा मागील हत आह िम लद कारकर ____________________________________________________________________________________

या कॉलरा या साथीतील एक सग मना या तळात असा जाऊन बसला आह क तो हटतच नाही एक बाई एका लहान मलाला घऊन आली होती उपचार क यावर सलाईन द यावर त मल जरा सधारल याबरोबर ितन या मलाला आम याकड सोपवल आिण ती लगच िनघन जायला लागली आमचा एक

कायकता ितला हणाला अशी कशी या मलाला सोडन जातस या याजवळ थाब याला पण बर वाटल क जा यावर या बाईन सािगतल कॉलरा या साथीन काल माझा नवरा मला दो ही मलाना लागण झाली हणन याना घऊन इकड िनघाल तर एक मल वाटतच गल याला तसच झाडाखाली ठवन ाला घऊन

आल आता ाला जरा बर आह तोवर जावन याला प न यत इतका क ण सग होता हा आ ही सगळच स झालो कोण कणासाठी रडणार डो यातल पाणीच आटन जाव अशी िह प रि थती अस कसोटीच धीर खचवणार सग खपदा आल पण यामळ इथ कामाची कती गरज आह हही न ान काळात गल पाय माग यायचा नाही ह डो यात प होत यामळ यातनही आ ही एकमका या मदतीन माग काढत गलो टकन रािहलो काम वाढवत गलो

आपल घर

२००१ साली वभव फळणीकर नावा या अकरा वषाचा म य एका दा प यान फार वग या तहन पचवला अगद एका हद गा यात हट या माण तम बसहारा हो तो कसी का सहारा बनो यानी तरा अनाथ मलाना आ ण १३ अनाथ मलीना सहारा दला ह काच घर दल याची राह या खा याचीच नाह तर उ म िश णाची सोय ह आपल घरन कली दरवष मी आ ण माझ कटब अगद आमच ह काच घर अस या सारख ितथ जातो पाऊल टाक या टाक या एक लहान मल हात जोडन नमःकार करत मग पटकन वचार मनात यतो अर अस आप या घर ज हा कणी यत त हा पाथ आ ण मीरा अस हसत

मखान आवभगत करतील ना

कणीह पाहण आल क आपल घर सःथच यवःथापक वजय फळणीकर हसत मखान

ःवागत करतात नवनवीन उपबमाची मा हती दतात नकळत ितथ या मावशी थड पाणी आ ण गरम चहा प यात ठवतात काह णातच आपल घर सग याना आपलस करत फळणीकर आ ण या या प ीन हा पारमािथक उपबम खर तर आपल दख वसर यासाठ या या मलाची उणीव भ न काढ यासाठ दहा वषापव स कला यात याना चड अडचणी हाल-अप ा सोसा या लाग या आ ण अजनह हा खडतर वास स च आह पण कठह खत तबार अप ा नाराजी अ जबात दसत नाह

यथील २६ मलाना ह याच आई-बाबा नसतच शालय आ ण ता ऽक िश ण नाह तर िनरिनराळ कौश य स ा िशकवायची यवःथा करतात यथील औ ोिगक िश ण

किात मलाना सगणक िश ण िशवणकाम ःब न ट ग ऑफसट ट ग ऑ फस

फाईल बनवण िशकवल जात नसतच शालय िश ण नाह तर ा जगात ःवतः या पायावर उभ राहायला िशकवतात एक सजन कत ववान य बन व याच काम ह

फळणीकर दा प य करतात

हा सारा याप जग या यापर न उ म बनव याच काम होत त बढयाच लोका या

आपलक न आ ण मदतीन मदत काय ःव पाची आ ण कशी असावी ाची क पना ौी वजय आप याला दतात पण अ टाहास आमह क वा अप ा ठवत नाह त कडबर

कक प ा दान खार क खोबर ा ह आजवान सागतात

यदा या भट त तर मी चाटच पडलो आता आपल घर म य आजी आजोबा आल आहत

िसहगड पाय यापाशी अजन एक बःतान बसवल आह सौरऊजा छोट शी बाग यात

फळभा या फल एक दभती गाय पारपा रक साधन नसिगक खत योगासन ाथना ह

दवसाच िनयम अगद काटकोर पण पाळल जातात वभवला जस वाढवल असत तस ह पतीप ी ा २६ मलाना वाढवतात या यावर माया करतात सःकार दतात यामळ चकनह मा या िलखाणात क वा कणा याह बोल यात

आपल घरला अनाथाौम कधी सबोधल जात नाह उलट मी हणन क यक

जाणकार आई-बाबानी थोडा वळ तर ितथ जाऊन आपल घर न क पाहाव lsquoितिमरातन तजाकडOtilde ह याची नसती रोजची ाथनाच नाह तर जग याची सक पना आ ण उ श आह नकतच वजय फळणीकरानी एक पःतक दल नाव होत पराजायाकडन वजयाकड वाचल पाना-पानाग णक अगावर काटा आ ण डो यात

पाणी यत world belongs to such people वजय फळणीकर ह एक रणाःथान

आहत

एक सामा जक बािधलक हणन माझ आप याला आवजन सागण आह क

या यासारखी चळवळ खटपट माणस ा जगात आहत या यामळ समाजात एक

स यवःथा आह अशा उपबमाना आ ण माणसाना आपण आप या पर न भरभ न

सहा य कराव त वळ दऊन कवा मलाना िश ण दऊन दल तर उ म आिथक

सहा यास apalagharyahoocom ला ज र भट ा

आप या घरातील घरपणाला बहार यावी आप या आ ण आप या मला या सामा जक

बािधलक या सक पना ःप यात अशी मनात खाऽी बाळगन पढ या वळस प याला

ग यावर आपल घरला न क भट ातथील आजी-आजोबानी आता १६ जणाना राहता यईल अशी गःट हाऊस सस ज कली आह

आपल घर म य आपल ःवागत उ म प तीन होईल ाची फळणीकरा तफ खाऽी असावी फळणीकराचा दर वनी बमाक ००९१-९८५०२२७०७७ ००९१-२५२३२९९ असा आह आपल घराचा चाहता कौःतभ पाठक आ ण प रवार

y~igraveu~v~ibrvbarjfiacute

िच कला- वद पराजप

सौ वसधरा जोशी माउस

एकदा एक उदीर बा पावर सला

पढ मोदक नको हणत रागावन बसला

दवा त ही आहात हण ब ीची दवता

का मला अस मग िनर र ठवता

तम या जवळ बसन मी रािहलो अडाणी

दररोज ऐकतो आर या आिण गाणी

उदरा या शारीन बा पा हसला

माउस हणन उदीर कॉ यटर समोर बसला

एका डो याची आई

एका गावात एक बाई आपलया छो ा मलाबरोबर एका छो ा झोपडीत राहात

होती आपलया मलाला काही कमी पड नय हणन दवसरा एक क न ती काम

करत अस पण या छो ा मलाला मा आपली आई अिजबात आवडत नाही तो

ितचा ितर कार करत असतो कारण ितला एक डोळा नसलयामळ ती भसर दसत

असत आईला तो शाळतही यऊ दत नसतो

एकदा एका काय मासाठी आईला शाळत जाव लागत पण ितला बघन कठ त ड

लपवाव ह मलाला कळत नाही रागाचा एक कटा टाकन तो ितथन पळन जातो

घरी आलयावर तो आईला चड बोलतो कशाला आली होतीस शाळत आता

माझ िम मला िचडवतील मी उ ा शाळत कसा जाऊ तला

एक डोळा का नाही मला त अिजबात आवडत नाहीस वगर

वगर आई काहीही बोलत नाही आपण आईला अ ात ा बोललो

याच मलालाही काही वाटत नाही रागान तो नसता धमसत

असतो आईशी काहीही न बोलता जवतो आिण झोपतो रा ी कधीतरी याला

जाग यत तर आपलया मलाची झोपमोड होऊ नय अशा दबकया आवाजात याची

आई रडत असत पण याचही याला काही वाटत नाही एका डो याचया

आपलया आईचा याला अिधकच ितर कार वाटायला

लागतो या णी तो िनणय घतो िशकन खप मोठ हायच

आिण इथन बाहर पडायच

या माण तो खप अ यास करतो उ िश णासाठी मो ा शहरात यतो

नामवत िव ापीठातन पदवी िमळवतो मो ा कपनीत मो ा ददयावर काम

क लागतो एका सदर मलीशी याच ल होत याला एक मलगा एक मलगी

होत आता याच कटब पण होत कारण ह सदर िच िबघडवणारी एका

डो याची याची आई ितथ नसत तो ितला जवळजवळ िवस न गलला असतो

अितशय सखात असतो

एक दवस याचया घराच दार वाजत दारात एका माणसाबरोबर याची तीच

एका डो याची आई उभी असत ितला बघन याची मलगी घाब न

आत पळन जात तो आधी च ावतो आिण मग वतःला सावरत

ितला हणतो कोण आहस त इथ का आलीस बघ माझी मलगी

तला घाबरली

मी ब तक चक चया प यावर आल अस काहीस पटपटत आई िनघन जात

ितन आपलयाला ओळखल नाही अशा समाधानात () मलगा दार लावन घतो

काही दवसानी माजी िव ाथ समलनासाठी याला याचया शाळतन प यत

परत या गावात जाऊ नय अस वाटत असतानाही तो समलनाला जा याचा

िनणय घतो ऑ फसचया कामासाठी जातोय अस बायकोला खोटच सागतो

समलन पार पडत कठलयातरी अनािमक ओढीन याची पावल याचयाही नकळत

झोपडीकड वळतात दाराला कलप असत शजारची बाई याला ओळखत आिण

एक प दत त प याचया आईच असत तो वाच लागतो मी खप आय य

जगल त याकड आता मी परत कधीही यणार नाही पण त कधीतरी यऊन मला

भटावस अशी माझी खप इचछा आह शाळचया समलनाला त यणार ह कळल

होत पण ितथ यऊन तला भटायच नाही अस मी न ठरवल कारण मला

मािहती आह एका डो याची ही तझी आई तला आवडत नाही मला एकच डोळा

का असही त मला एकदा िवचारल होतस त हा त खपच लहान होतास हणन

मी काही उ र दल नाही पण आज सागत बाळा त लहान

असताना एक अपघात झाला या अपघातात त तझा एक

डोळा गमावलास एका डो यान त सपण आय य कस

जगणार या िवचारान मी हराण झाल आिण माझा एक डोळा तला दला मला

तझा खप अिभमान आह त मला ज बोललास कवा मा याशी जसा वागलास

यासाठी मी त यावर अिजबात रागावलल नाही तझ मा यावर खप म आह

असाच िवचार मी करत कधी काळी मा या भोवती भोवती खळणारा त मला

नहमी आठवतोस

प वाचन मलगा ढसढसा रड लागला जी कवळ

याचयासाठी जगली वतःचा सवात मह वाचा अवयव िजन

याला सहजपण दऊन टाकला ितचयाशी आपण कती िनदयपण वागलो याला

चड पशचा ाप झाला तो आईला मोठमो ान हाका मा लागला पण आता

याचा काय उपयोग होता

मनाच ोक

गणाधीश जो ईश सवा गणाचा | मळारभ आरभ तो िनगणाचा || नम शारदा मळ च वार वाचा | गम पथ आनत या राघवाचा ||१||

सगम अथर- जो गणपती सवर लोकाचा ई र व सवर सदगणानी नटलला आह जो अनािद आह अनत आह जो असखय गणानी य आह व जी शारदा चार वाणीची जननी आह अशा दवतास नमःकार कर या व ौी रामरायाचया मागारन जीवनाची वाटचाल कर या

मना स ना भ पथची जाव | तरी ीहरी पािवजतो वभाव || जनी न त सव सोडनी ाव | जनी व त सव भाव कराव ||२||

सगम अथर- ह सजजन मना त परम राच ःमरण िनतय ठऊन भ ीन वयवहार कर तयामळ तला सहजच ौीकण सनन होतील कपा करतील कारण तो तयाचा ःवभावच आह माऽ त सजजन लोकाना ज आवडत नाही िनदनीय चकीच वाटत तस वाग नको व लोकादरास पाऽ होणार वदनीय अस

आचरण ठव भि पथ महणतात तो हाच

भात मनी राम चतीत जावा | पढ वखरी राम आध वदावा || सदाचार हा थोर सोड नय तो | जन तोची तो मानवी ध य होतो ||३||

सगम अथर- ातःकाळी उठलयावर थमतः ौीरामाच दवाच ःमरण कराव नतर वखरीन महणज तोडान मोठयान lsquoरामrsquo नाम घयाव हा सदाचार नहमी पाळावा सोड नय असा सदाचारान राहणाराच

मनय गौरवास पाऽ होतो धनय होतो

मना वासना द कामा न य र | मना सवथा पापब ी नको र || मना धमता नीती सोड नको हो | मना अतरी सार िवचार राहो ||४||

सगम अथर- र मना द इचछा मळीच उपयोगाची नाही पापी िवचार स ा मळीच अस नय धमारन व नीतीन वागण सोड नको मना हा ौ िवचार अतःकरणात जपन ठव

मना पापसक प सोडनी ावा | मना स यसक प जीव धरावा || मना क पना त नको वीषयाची | िवकार घड हो जन सव ची ची ||५||

सगम अथर- मना कधीही पापसकलप मनात यऊ दऊ नयत नहमी मनात सतयसकलप जागवावत मोह

पाडणाढया वःत व िवचार याची कलपनाही कर नय पापसकलप पापब ी व िवषय-िवकार यामळ लोकात समाजात आपली छीथ होत उपहास होतो महणन नहमी सतयसकलप करावत

hhbrvbarbrvbarbrvbarbrvbarkkparaparaacircacirckkbrvbarbrvbar ==acircacircllparapara ffparapara

कोबी वड सौ काचन मिनष काबळी

सािह य- १वाटी कीसलला कोबी २ वा ा िभजलली चणा डाळ १ इच आल ३-४ लसण पाक या १चमचा हळद िजर ३-४ िह िमर या को थबीर १२ चमचा ओवा मीठ तळ यासाठी तल इ यादी कती- थम कोबी कीसन यातल पाणी काढन टाकाव नतर चणा डाळ आल लसण िजर िमरची एक थोड जाडसर वाटाव त वाटण एका बाउल म य काढन यात कीसलला कोबी मीठ हळद ओवा को थबीर घालन एक कराव व याच छोट छोट गोल वड तळ हातावर थापन तला म य खरपस तळाव सॉस क वा खोब या या चटणीसह खा यास ाव_____________________________________________________________

फल - िबि कटापासन बनवलली चॉकलट सौ शीतल सतीश हा सािह य- १२५ म म का (बटर) २५० म मकिवटीज डायज टीव (McVities Digestive) िबि कट ४ टबल पन कीसलला नारळ ४ टबल पन कोको पावडर ४ टबल पन मध सका मवा आवडीनसार बनिव याची प त १ एका िपशवीम य कवा भा ाम य िबि कट घवन याचा चरा करावा २ एका भा ात म का घवन तो िवतळवा ३ यात िबि कटाचा चरा िखसलला नारळ कोको पावडर मध व सका मवा घाला ४ वरील िम ण एका पसरट भा ाम य ओताव ५ याच छोट लाड वळाव ६ वळलल चॉकलट लाड आवडीनसार कोको पावडर कीसलला नारळ कवा स या म ान सजवाव _________________________________________________________________________

बालशाही सौ शलजा जगदीश िशद

सािह य- २ १२ कप (५०० म) मदा ३४ कप तप (िवतळवन थड कलल) दही १२ कप १२ चमचा ब कग सोडा २ १२ कप साखर तप तळ यासाठी कती- म ाम य ब कग पावडर दही आिण तप घालन घ मळाव साधारण एक तास झाकन ठवाव ३ इचाच समान गोळ क न हल या हातान दाबन ख ा बनवावा तळ यासाठी कढईम य तप गरम कराव गरम झा यानतर गोळ मद आचवर तळन यावत एक दोन वळा पालटन लाल रग आ यानतर बाहर काढन ताटाम य ठवावी साखरम य साखर िभजल एवढ पाणी घालन गोळी पाक बनवावा गस बद क न पाकात तळलली बलीशाही घालावी चार त पाच िमिनट बालशाही पाकम य ठऊन नतर िचम ा या सहा यान बाहर काढन थड करावी थड झा यानतर हवाबद ड यात भ न ठवावी िह बालशाही आठ त दहा दवस टकत टीप- गोळीपाक तयार झाला की नाही ह पाह यासाठी एका बशीम य पाणी घऊन एक थब पाक घालन बघावा गोळी बशी या तळाशी तयार झा यास गस बद करावा

आ दती मळ शवची भाजी सािहतय- २५० ाम जाडी कडक ितखट शव ३मोठ काद जाड िचरलल ७-८ लसण पाक या

छोटा आ याचा तकडा एक छोटा चमचा धन िजर सक खोबर छोटातकडा २-३लवगा ४-५ िमर २-३ वलची सक लाल िमरची ४-५ दालिचनी तकडा थोड तल एवर ट गरम मसाला १छोटा चमचा मीठ चवीनसार कती- तर साठी कादा लसण आल आिण बाक सव मसा याच समान थो ा तलावर चागल परतन याव नतर गार क न थोडस पाणी टाकन िम सर मधन एकदम बारीक वाटन याव १ छोटा चमचा तल तापवन यात ती प ट आिण गरम मसाला )चवी माण (घालन तल सटपयत परतवन यावी नतर यात गरम पाणी घालन पातळ तर सारख कराव ती तर उकळवन यावी एकदम शवटी मीठ घालाव तर थोडी पातळच आस ावी जवायला याय या वळी गरम करताना यात शव टाकन परत उकळाव या बरोबर क ा कादा िलब छान लागत ही तर िमसळीसाठी पण वापरता यत

क या कवा उपज पोह

सािह य-१वाटी तकडा तादळ ( ोकन राइस) frac12 वाटी शगदाण frac12 वाटी चणाडाळ कडीप ा िहर ा िमर या िजर फोडणी साठीndashतल मोहोरी िहग हळद ितखट िजर कडीप ा मीठ चवीनसार कती- तादळ लालसर भाजन याव गार झा यावर िभजवन ठवावत डाळ दाण पण िभजवन ठवावत दो ही ४ -५ तास िभजवाव क या करावया या वळी थम तादळ उपसन ठवाव तल तापवन फोडणी क न यावी यात तादळ घालन छान परतावत तादळ परतत असताना डाळ आिण दाण िजर िमर या कडीप ा मीठ आिण थोड पाणी घालन िम सर मधन बारीक क न याव तादळ परतन झाल क िम सर मधल वाटण यात घालन नीट एक क न याव मग बारीक आचवर झाकण ठऊन क या होऊ ा ा मधन मधन हलवाव वाटल तर थो ा पा याचा िशपका ावा मोकळ झालल वाटल क गस बद करावा कोिथबीर घालन खायला याव याबरोबर दही कवा िलबाच उपासाच लोणच आिण क ा कादा छान लागतो तादळ डाळ आिण दाण ा मळ क या हा पदाथ पण अ होतो

ई-िवशषाक ऋणानबध सपधच उ र-

सपधसाठी ि िच छऽपती िशवाजी महाराज ितभाताई पाट ल रामदास ःवामी प डत भीमसन जोशी िसधताई सपकाळ पाडरग सदािशव सान (सान ग जी) डॉ बाबासाहब आबडकर िनळ फल

लता मगशकर शकर महादवन

ःमता पाट ल सी ड दशमख

लोकमा य टळक ध डराज गो वद फाळक (दादासाहब फाळक) जयत नारळ कर झह र खान

प ल दशपाड मधर भाडारकर ान र म ाबाई िनव ीनाथ सोपानदव ौयस तळपद

नाना पाटकर आशतोष गोवार कर डॉ काश आमट मदा कनी आमट हमत करकर ःवात यवीर सावरकर वजया महता

सिचन तडलकर डबजी झगराजी जानोरकर (गाडगबाबा) मोहन आगाश माधर द त व ठल कामत दिलप वगसरकर वण वामन िशरवाडकर (कसमामज) ज बार पटल सोनाली कळकण रामचि नरहर िचतळकर (सी रामचि) ा मध दडवत सा वऽीबाई फल आ ण

सिचन पळगावकर अशोक सराफ महा मा योितबा फल

महश कोठार सयाजी िशद नरि दाभोळकर शाताराम राजाराम वणकि ( ह शाताराम) सनील गावसकर अतल कळकण इतर छायािच गणशो सव एस ट महामडळाच िच ह शतकर कःती गढ पाडवा गट व ऑफ इ डया आषाढ एकादशी रायगड

क कण र व मबईचा ड बवाला नागपचमी

हता मा चौक पाट मबईकर वट पो णमा

सपधचा िनकाल

थम पा रतोिषक- सतोष साळक

ि तीय पा रतोिषक- शरय परब

ततीय पा रतोिषक- मज मळजकर

_______________________________________________________________

आपला अिभ ाय ज र कळवावा आमचा प ा- Emarathiklgmailcom

-----------------------------------------------------------------------------------------

गणशोतसवात आमचया लहानपणी खर-खर सासकितक कायर म होत असत कीतरन ाखयान भजन जादच योग नकला सगीत- सधया अस िविवध कायर म होत अशया कायर मातन बरीच करमणक आिण जञान आपसकच िमळत अस एकदा रामायणावर एक कीतरन होत आमही तवहा १३-१४ वषारच अस चागल दोन तास कीतरन झालयावर क ानी कीतरनकार बवाना काही िवचारल -सीता सगळ मोह आिण राजशाही आयषय सोडन आपणहन रामा बरोबर वनवासाला गली होती मग ती सोनयाचया हिरणाचा ह का धरील ितला काय मािहत नवहत िक सोनयाच हरीण नसत काय रामालाही मािहत नवहत िक सोनयाच हरीण नसत त राम तर फार बलवान होता मग तयानी बालीला लपन का बर मारल तो अधमर नवहता कायrdquo रावणाच वडील ा ण होत मग रावणाला मारलयान रामाचया हातन ा ण हतयच पातक घडल की नाहीrdquo रामान सीतला अ ी परीकषा ायला लावली हा ितचयावर सशय असलयामळ काय एका धोबयाचया बोलणयावर सीतचा तयाग कला ह कस काय बरोबर ा सवर गो ी ल यात घतलयावर रामाला दव कस महणाव ाचया सरब ीन बवा अगदी सदर झाल सवर लोकासमोर तयाची फिजती झाली नवह अपमानच झाला आयोजकानी क ाला बाजला घवन चागल झापल पनहा ाखयातयाला कधीही िवचारायच नाही ाची तबी िदली वयाबरोबर तयाचा हा आ सताळ पण वाढत होता तयानतरचया एका वष महाभारतावर एका चागलया PhD माणसाच ाखयान झाल आयोजकानी आधीच क ाचया मसकया दाबन ठवलयामळ लोकासमोर ाखयातयाची फिजती नाही झाली पण तरीही क ानी तयाला गाडी जवळ गाठलच आिण ाची सरब ी सर कली कसानी वासदव आिण दवकीला एका कोठडीत नसत ठवल तर कषण-जनम कसा झाला असता कषण जर शर-वीर दव होता तर ारका सोडन का पळाला जर महाभारत इितहास आह तर सवर पाडवाच व अनय महारथ च जनम अनस गक का बर जर ासा पासन िनयोग पधधतीन धतरा पाड आिण िवदर ाचा जनम होव शकतो तर कतीलाही िनयोग पधधतीन पाडवाचा जनम घडिवता आला असता सयर अन वायची काय गरज होती एका माणसाला कदािचत अनक बायकापासन १०० मल होतील पण एका गाधारीला शभर प कस महाभारतात रामाचा उललख नाही आिण उगीच हनमानाला का बर घसवल कषण य ात खोट का बर वागला कणर दशाषन आिण दय धन ाचा मतय अनितक नवहता जय थाला कपट करन का

मारल ldquoहिसतनापरच रकषण करणयासाठी पाडवाना मारण जररी होत मग भीषमानी पाडवाना का बर नाही मारल अश िवचारताना सरसवती तयाचया िजभवर थमान घालत अस तयाचया चहऱयावर एक िवलकषण झळाळी यत अस तयाचया अशया शबदाचया माऱया समोर भलया- भलयाची बोबडी वळन जात अस असाच एकदा गणशोतसवात शोल बिघतला मी आमचया प मधय शोल एकसपटर

होतो क ान िवचारल िक शोलत सगळयात किवलवाण करकटर कठल मी महणालो िक आधळा रहमान चाचा कारण तयाचया तरण मलाला गबबरनी मारल घाट महणाला ठाकर कारण तयाच हाथ कापल गबबरन आिण एकजण महणाला िक राधा(जया भादरी) कारण ितच म दोन वळला उधवसत झाल क ाच उ र होत ा सवानी काही न काही चक कली होती पण ठाकरचया नोकराची काय चक होती तयाला ठाकरच सगळ काही बघाव लागायच मला सागा सकाळी-सकाळी ठाकरच ldquoधवनrdquo कोण दत होत कठलयाही िवषयावर अस मौिलक ितपादन करणयात तयाची हातोटी होती क ानी दहावी आिण बारावी साठी अकषर बरच सधारल कारण आता भिवषयाचा होता बारावीला मी आिण तो एकाच वगारत होतो तयाची मोठी बहीण उषा (ती तयाचया पकषा चागल १० वषर मोठी होती) डॉकटर होती अन मोठा भाउ सदािशव इिजिनयर होता (तो पण क ा पकषा ७ वष मोठा होता) तो तवहा बगलोरला नोकरी करीत अस क ाला कलास टसट मधय पकीचया पकी माकसर िमळत तयामळ तयाचया इिजिनयर होणयाबाबत कणालाच शका नवहती बारावीचा िनकाल आला

आिण अघटीत घडल क ाला गिणत आिण किमस ी मधय १०० पकी तयकी ९७ माकसर िमळाल पण िफिजकस मधय फ ५० तयाच महणण होत िक ह फ एका पपरच माकसर आह तयाचया विडलानी खप धाव-पळ कली पण यश नाही आल क ाचा इिजिनय रगचा वश हकला तयाचया सवभावामळ तयाचया ओळखीतलया सवर लोकानी तयाची यथ हजामत कली जण काही सवर जण ाच कषणाची वाट पाहत होत िक कशी ाची मजोरी िजरवायची काही िदवस क ा पणरपण उधवसत होता तयाचया भावानी सािगतल िक त खाजगी कॉलजातन इजीिनया रग िशक पण क ा महणाला मी सवतःचया बळावर िशकन मला कब ाची गरज नाही इिजिनयर नाही झालो तर काही आयषय सपत नाही मी माझा साभाळन घईल काळजी कर नका मी इजीिनया रगला आलो आिण क ा Bscला गला तयाचया ब ीचया िहशोबानी Bsc तयाचयासाठी हाताचा मळ होत तयामळ तयाला अवातर वाचनासाठी फार वळ िमळत होता तयाच सामानय जञान असामानय होत होत आिण ा जञानामळ (हा ाला दिनयादारी महणत अस) तयाची इतर लोकाब ल त अितसामानय आहत अशी समजत झाली आमचया िबलड ग मधलया आिण आळीतलया तयक िव ाथयारला तो सकॉलर महणत अस आिण ाला समानाथ शबद पढतमखर आह अस ठासन सागत अस तयाचया लखी एक तो सोडला तर आमहाला दिनयादारी कळतच नवहती आमही कॉलजात िशकत असताना चार फार महतवाचया दशावर दरोगामी पिरणाम करणाऱया घटना घडलया पिहली बोफोसर ाचार करण जयात ख पत धान राजीव गाध वर लाच खालयाचा आरोप दसरी शाहबानो करण की जयात ससदनी स ीम कोटरचा नयाय-िनवडा बदलला ितसरी महणज बाबरी मिसजदच टाळ उघडन िशलानयास करणयाची परवानगी िदली आिण भरीस भर महणन िक काय मडळ किमशनचया िशफारसी मजर कलया आमहाला ा सगळया गो शी घण-दण नवहत आमचा अ यास आमची वाट लावायला पर होता तवहा क ा आमहाला महणाला होता साल हो तमच मजा करणयाच िदवस सपल ाचार आता िश ाचार होणार तमचया पसतकातलया चागलया-वाईटचया कलपना बदलन टाका ा दशात जाती-धमारचया नावावर फट पडणार पढ ा भावचा मलगा माझया मलाबरोबर एडिमशन साठी भाडणार आिण मसलमानाची दाढी करवाळत सरकारच हात िझजणार पण तमही सकॉलर लोक ा गो ी पसतकात िशकवलया जात नाहीत मग तमहाला कशया कळणार िव ापीठातलया तयक वाद-िववाद सपधत तो िहरीरीन भाग घत अस बरच वळा िजकत ही अस दरदशरन वर ि झ टाइम नावाचा कायर म होत अस तयात ही तयान भाग घतला होता आिण दसर बकषीस िमळिवल होत पण तयाचा अित बोलाणयाचया सवयी पाई लोक तयाचयापासन दर राहत असत

क ाचया तडाखयातन मली दखील सटत नसत ी-म ी ा िवषयावर एकदा वाद सर होता क ा मल ना उ शन महणाला -तमहाला सवतः बदी बनन राहायला आवडत एकीकड परष dominate करतात महणन ब बलता आिण साथीदार मा dominating िनवडता मला सागा तमचयापकी िकती मली सवतः पकषा कमी िशकललया सवतःपकषा कमी पगार वालया घरची जवाबदारी असललया मलाशी ल

करायला तयार आहात अर परष जर सगळयाच बाबतीत तमचया पकषा वरचढ असल तर तो dominate करणारच तमहाला बस मधय जागा िदली नाही तर ी-दािकषणय सपलयाचया ब बा मारता फशनचया नावाखाली सवतः तग कपड घालता आिण comment करणाऱयाला चीप िनलर महणता तग कपड आमही बघाव महणन घालता ना मग लाजता कशाला तमहाला जर तोकड कपड घालायच आहत तर मग मवालयापासन सव-रकषणासाठी जडो कराट िशका आिण कणखर बना पण नाही उनहात गलयात तर काळया होणार आिण ल ाचया बाजारातला भाव कमी होणार महणन मग खळ िह नको अमिरकत िशकणाऱया मलानी इ जीत िश ा िदलया तर चालतात पण आमही आमचया दशात आमचया रा भाषत िश ा िदलया तर वर आमही अससकत िनलर दशी भाषतलया िश ा

इ जी पकषा जासत strong वाटतात हा काय आमचा दोष आह दट पी धोरण सोडा खबीर वहा आिण मगच परषाचया नावानी शख करा अर वािघणी सारखया वहा सवतः चया िपललाना सवतः खाउ घाला मग बघा कोण परष तमहाला dominate करतो त उगाच पटला चन आह महणज काय उ यानी मताणार िक काय अशया वळला क ा आपल नीळकठ जगताप ह नाव साथर करीत अस तयाचया कठा तन तयक शबद जण काही िनळा होवन बाहर पडन जगाला ताप दत अस १९-२० वषारचया वयात तयक मलाचया मनात मल ब ल एक सो ट कॉनरर असतो आमचया काळी बऱयाच नशीबवान मलाना गलर स ही होतया (आजकाल सगळयाचया असतात आिण नसलया तर आजकाल तमहाला तयातल समजतात असो) पण क ाचया अघोरी जीभमळ तयाचया वाऱयालाही कणी मलगी उभी रहात नस आता आमचा ीरग कदम एका जरा सावळया खातय-िपतया घरचया तिमळ मलीचया मात पडलयाबरोबर हा तयाला महणाल होता ही िहड बा तला कशी काय आवडली र कवी मनाचया रव गोडबोलला तला लका ह कोबीच फल गलाबाच कस काय वाटल आिण चषमवालया मोद दशपाडला िह समन नाही र फलन आह अशया अनक अनावशयक िपका टाकीत अस तयामळ बरच पिरवार वाल मल तयाचया आिण मग महणन आमचया सारखया अकला िवथ कला मलाचया दर राह लागल आमहाला ाची खत वाटत अस पण हा प ा महणायचा अर ा वयात सगळयाच मली छान वाटतात खास करन तमचया सारखया सकॉलर इिजिनयर लोकाना तमचया कॉलजात सदर मली नसतात जी िमळल ितला तमही पटवता मग ितचा सवभाव छान आह ती फार समजदार आह ती नौकरी करणार महणज मग सटनडडर ऑफ िलिवग वाढणार वगर सारख िहशोब माडता आिण शवटी आयषयाचया मधयावर लोकाचया सदर बायका बघन कोरड उसास टाकता आिण ा मलीही हशार तयाना िदसायला जरा बरा मलगा िदसला िक ा तयाला हळच चढवतात मग तमचा इगो चा पतग उच उडलयावर तमही अलगद फसता तयाना एक चागला कमावता नवरा फकटात िमळतो आिण घरच िह खशrdquo मली काय कवा चाळीशीचया बायका काय हा एखादा कषणीय सथळ िदसल की नाथा कामत सारखा लगच (पण खवचट) कॉमट करायचा एखा ा चाळीशीतलया बाईला खडहर बता रह ह इमारत बलद थी कवा ा ठाणाचा कटपीस कसा असल १४-१५ वषारची मलगी असली तरसावधान बाधकाम सर आह ा आिण असलया बोलणयामळ क ा फारच िसधद (क िसधध) होता कॉलजच त मतरलल िदवस पख लावन उडन गल आिण आता पढ काय हा य य क ा समोर उभा ठाकला तयानी IAS ची तयारी सर कली मी तवहा तयाला महणालो ldquoतला जर तझया त डावर ताबा नाही िमळवता आला तर मा नोकरीत तला फार ास होईलrdquo पण तयानी उलट मीच जर बॉस असलो तर माझयवर कोण वरताण होईल आिण नोकरीत आपण आपला काम चोख कल िक कोण कशाला माझया आड यणार आह अस महणन नहमी माण मला झटकन िदल मरी मग िक एकिह टाग हा तयाचा सथायी सवभाव झाला होता बरच वळला मला पडायचा िक आपलया घरच लोक आपण इिजिनय रग िशकत असनही आपलयाला नको इतक जञानामत पाजत असतात पण क ाचया घरच ाला काहीच कस नाही समाजावत नशीब दसयादा क ाचया आड आल तयाचया विडलाचा एक वाहतक अपघातात मतय झाला आधीच भावाची मदत नाकारलयामळ तयाला ताबडतोब पोटा-पाणयाचया उ ोगाला लागण जररी होत तयात वाचन भरपर असलयामळ तयानी प कार होणयाच ठरिवल तयाच मखय कारण तयानी सािगतल पपर मधय काम कलयावर मला सतय िलिहणयाची मभा असल परत ितथ मला बढतया िह लवकर िमळतील आिण एकदा मी ८-१० वषारत सपादक झालो िक मग मी माझी मत जनत समोर माडन जन जागरणाच काम करीन मी जवहा तयाला िवचारल िक ा नोकरीत अस िकती पस िमळतील तवहा तो महणाला

माझया परत िमळतील आई साठी बाबाची पनशन आह मी िवचारल आिण उ ा मल-बाळ होतील तयाच काय तो उ रला पत कपत तो कय धन सचय पत सपत तो कय धन सचय मी नहमी माण माघार घतली प कार झालयावर तो अगदी चौफर िलह लागला तयक िवषयावर आपली परखड मत माड लागला तयाची गती िह चागली होती अगदी तीन-चार वषारत तो चीफ िरपोटरर झाला होता पण ा वाटवर तो श िनमारण करत होता शहरातील भखड मािफया काळा बाजार करणार ापारी गड-मवाली अस अनक श िनमारण झाल होत आधी तयाला दम दणयात आला होता पण तो बधत नवहता मग तयाला िपटणयात आल तवहाही तो महणाला होता अर महातमा गाधीनाही आि कत मारल होत महणन काय तयानी लढा थाबवला ा सगळया धम ीत तयाचया पपरचया मारवाडी मालकाची मलगी िसमता का कोण जाण पण तयाचया मात पडली ती घरची ीमत होती तयामळ ी मधलया ािलटी बघा ा अस ितच मत होत ितन कदािचत असा स ा रोक-ठोक माणस आधी न बिघतलयामळ ती तयाचयावर भाळली होती ाला िह ती आवडली होती ानी महण ितला सािगतल होत की जर आपल ल झाल तर तला माझया घरी राहाव लागल मी घर-जावई होणार नाही तयानी ितला पणर कलपना िदली होती पण ती ाचयासारखीच खमकी होती आिण पढ-माग बापाची सगळी इसटट ितचीच होती ितच वडील पण ा ल ासाठी तयार नवहत एकतर ीमत मालक-मधयमवग य प कार हा भद परत मराठी-मारवाडी हा दसरा भद बर तीच वडील ाला नोकरीतन काढ शकत नवहत कारण तयाच काम अतय म होत आिण तयाचया िचमट आिण गालग ा सदरामळ पपरची िवि ही छान होती एक िदवस िसमतानी आतमहतयचा य कला तवहा ितच वडील जबरदसतीचा रामराम महणन तयार झाल ल ानतर दोन वषारत तयाला जळ झाल एक मलगा एक मलगी माधव-मिजरी आता क ा सब-एिडटर झाला होता तवह ात एका िति त राजकीय घराणयात एक सशयासपद मतय झाला क ानी आपलया पपर मधन तो मतय खनच होता ह जवळ-जवळ िस कल आिण तया घराणयातलया एका ीकड सशयाची सई वाळवली पण ाचा पिरणाम मा िवपरीत झाला पपर साठी कागद आिण शाई साठीची सरकार कडन िमळणारी सबिसडी बद झाली पपर नकसानीत आला आता पपर बद करायची पाळी आली पपर बद होउ नय महणन क ानी नोकरी सोडली तयाच समारास दशात खाजगी नयज चनलसला सरवात झाली होती क ा एका चनल मधय रज झाला क ाचया आधी तयाची खयाती चनल पयत पोहोचली होती तयामळ तयाला कमरा समोर जाउ ायच नाही ह अगोदरच ठरल होत क ाचया वा ाला मजकर तयार करणयाची जवाबदारी होती दोन-तीन वष तयानी तयानी फार अफाट कलपना तयान नवीन मालकाला सचवलया पण तया राजकीय दष ा परवडणायार नवहतया तयामळ तयक वळला तयाचा िहरमोड होत अस िसटग ऑपरशन च पवर सर झाल आिण क ाला पनहा नवीन जोश आला पपर मधय काम करताना तयाला बऱयाच लोकाब ल िवशष मािहती होती आिण तयानी ब ा धडाची करण िसटग ऑपरशन

ार बाहर आणयाचा िन य कला पिहलया ऑपरशन मधय तयानी गावाकडलया ीचा वश घउन एक मडदा हॉिसपटल मधय ए ीत कला हॉिसपटलनी तयाला माम बनवणयाचा य करताना १

लाख रपयाच िबल िदल तयानी डथ सरटीिफकट दाखवन सगळा सावळा ग धळ बाहर काढला चनलची िस ी वाढली मग तयानी आिण एक राजकीय िसटग ऑपरशन कल तयात गलली त िदलली पयतच घोटाळ तयाचया हाती आल अनक मोठ मास गाळला लागल पण चनलनी िदलली राकडन पस खालल आिण करण दाबन टाकल सतय ही पसवालयाची मालम ा आह ह तयाचया धयानात आल

क ावर ा करणाचा फारच जासत ताण आला आिण ाच पडसाद तयाचा खाजगी जीवनात

उमटायला लागल नाही महणायला आधीही घरात तो िहटलर सारखाच वागत अस मलानाही तयान कायम दहशती खाली ठवल होत पण पिरिसथती खराब होत गली चनलनी तयाला नोकरीहन काढल तरीही िननावी नावानी कठलया न कठलया पपर मधय गलली त िदलली घोटाळ छापन आणत होता िनराशपोटी तयाच दार िपण वाढल नतयाच गड तयाला आिण घरचयाना धमकावायला लागल तयाची बायको िसमता ा सगळयाला कटाळन गली होती अन हा काही सधारत नवहता शवटी कटाळन एक तपानतर एक िदवस ती मलाना घउन आपलया विडलाचया घरी िनघन गली ितन जाताना तयाला सप पण तयाला तयाचया चका दाखिवलया होतया तयाचा आईन ही िसमतची बाज उचलन धरली होती आज ही सगळी हकीकत कफ नरानी मधय क ा मला सागत होता मला तयाची दया आली होती पण सहानभती वाटत नवहती तयाचया बायकोला समजावणयाची इचछा होत नवहती कारण मी २५ वष तयाला ओळखत होतो आिण क याच शपट सरळ होणार नाही ह मला मािहत होत शवटी मी नहमी

माण िबल िदल आिण आमही कफचया बाहर आलो अचानक एक जीप आमचया जवळ थाबली तयातन ५-६ गड बाहर आल आिण तयानी क ाला ला ा-का ानी बडवायला सरवात कली २-३ िमिनटात तयानी क ाला बश वसथत पोचिवल मला काही कळायचया आत त तयाला अधरमलया पिरिसथतीत सोडन गल मी तयाला गाडीत टाकल आिण ताबडतोब भािटया हॉिसपटलला घउन गलो बरोबर एक तासानी तयाची आई आिण िसमता हॉिसपटलला पोहोचलया तयाचया सहा बरग ा मोडलया होतया एका माडीच हाड मोडल होत एक हाथ मोडला होता थोडकयात तयाचा भगा झाला होता निशबानी डोकयावर कमी मार लागला होता तयामळ जीवाला धोका नवहता डॉकटरानी तयाला पन िकलर दउन झोपिवल होत िसमताचया डोळयाना अ ची सततधार होती तयाची आई मा शात झाली होती िसमता सवतःला उगीचच दोष दत होती मी क ाचया आईला अनक वषर मला जाचत असलला िवचारला लहानपणापासन तमही ाला धाकात का नाही ठवला हा एवहढा मजोर आिण त डाळ कसा काय झाला तयाची आई साग लागली क ाच वडील एकदम सव दयी गाधीवादी माणस होत तयाची अिहसवर फार ा तयामळ मलाना रागावण कवा मार कधीच िदला नाही मलाच कतहल वाढाव तयाचयावर चागल ससकार वहाव महणन त मलाना अनक थोर आिण वीर परषाचया गो ी सागत अितमतः सतयाचा िवजय कसा होतो वगर थोडकयात लहानपणी तो ज काही िशकला त तो िनडरपण बोलायला लागला तयाचया विडलानी तयाला तो खर बोलतो महणन कधी लगाम नाही घातला तयात ाची दोघही भावड एकदम हशार तयामळ लहानपणीपासनच वडील ाला महणायच िक दादा कवा ताई सारख िशकन मोठ वहायच आिण मग बारावीत ाला इिजिनय रगला वश नाही िमळाला आिण तमहा मलाना मा िमळाला ाची सल तयाचया मनात कायम रािहली जवहा जवहा तयाला यश समोर िदसत होत तवहा तवहा छो ा मो ा कारणानी त िमळायच राहन जात अस मी तयाचया आईला िवचारल घरी हा कधी िनराश असायचा का आई महणाली तो िनराश होत अस पण तयामळ िनिष य कधीच होत नस तो िनराशावादी नवहता िसमता सोडन गली तरी तो महणायचा िक ितला ितची चक कळल आिण ती न ी वापस यईल मलावर तो ओरडायचा आिण महणायचा िक तयक काम perfect करायला िशका थो ा वळानी क ाच सासर कषणलाल कपािडया आल त मला महणाल िसमता महणत िक तमही तयाच िम आहात तमही मला उ ा भटाल का सिवसतर बोलायच आह मी महणालो सोमवारची सकाळची ोजकट िरव य मी टग झालयावर मी तमचया ऑिफसला यतो त महणाल त असा कर दीड- दोन वाजता मला िविल डन िजमखानयाला भट आपण ितथच जव मी तयाना महणालो एक िवनती आह क ावर हलला झाला ह तमचया आिण इतर कठलयाही पपर मधय छाप नका

जवणाची ऑडरर िदलयावर कपाडीयानी थट िवषयाला हात घालत िवचारल तमही तयाला कधी समजावल नाही का तयाचया वागणकीब ल मी महणालो गली २५ वष मी यथाश ी य करतो आह पण वाळतन अजन तल िनघालल नाही अपघाताचया िदवशी दखील सकाळी मी तयाला वागणक बदलणयाब ल बोललो होतो पण तयाच आपल मरी मग िक एक िह टाग कपािडया महणाल तला मािहतच आह क ा मला काही खास आवडत नाही त पण माझी मलगी तयाचयावर अपार म करत महणन ितचया साठी आतड तटत र वाटत िक हा सधारावा मी तयाची पि का दाखिवली आमचया गरज ना त महणाल ाचा गर कमजोर आह मी लगच महणालो अहो ाला गरच नाही आिण महणन ाचा असा गरसमज आह िक ाचया पकषा जासत कणालाच काहीही कळत नाही माझया मत

ाचयाकड एकाच गो ीचा अभाव आह ndash िचकाटीचा पशनसचा भ काम करायला जी िचकाटी लागत जी सोिशकता लागत ती ाचया कड नाही थोडकयात हा चस खळायला बसला तर आपली एकही स गटी न गमावता ाला दसऱयाचा राजा मारायचा असतो हा फार गभीर उपसथीत करतो पण मग गमतीदार उ र दउन कवा टोमण मारन मोकळा होतो सोडवीत नाही थोडकयात आमचया प ल दशपाडचया अत बरवा सारख हशा खप िपकिवल पण काहीच काम पणरतवाला नणार नाही पण तयाला उपदश करन काही तो बदलणार नाही जया िदवशी तयाला तोडणयापकषा जोडण वाटल तया िदवशी तयाची नशीब िफरल जवळपास आठव ानतर हॉिसपटल मधन क ा आपलया आई बरोबर थट कपािडयाचया घरी राहायला गलयाच मला आ यर वाटल मी तयाला मबईत असताना तयक वीकडला एकदा भटायच कबल कल ५-६ वीकड नतर मला थोडा फरक जाणवला क ा मला महणाला आयला माझा सासरा चागला हशार आह र आमही रोज चस खळतो पण अजन पयत मी तयाला हरव शकलो नाही पण एक िदवस मी तयाला मी न ी हरवन आिण महातारा उदाहरण िह चागल दतो एक िदवस तयानी एक कळ सोलल आिण मला महणाल- ाला वाटल तव ा सया टोच मग महणाल- बघ िछ िदसतात का मी महटल िक बाबा तमहाला काय सचवायच आह तर त महणाल-िकती सया टोचलया ह फ

कळालाच ठाउक आह पण बाहरन मा कळ पणर नॉमरल िदसत सतय दखील असाच बोलाव महणज जयाला बोलतो तयाला कळत पण चार लोकात अपमान नाही होत एक िदवस महणाल िक एखादी उच इमारत उभारायला पाया मजबत असावा लागतो आिण तयाला यो य तवहढा वळ ावा लागतोच श ला पणर गाडायच असल तर

तयाचया पळन जाणयाचया सगळा वाट आधी बद करा ा लागतात मी मनात महणालो गाडी रळावर यत आह जवळपास तीन मिहनयानतर क ा मला फोनवर महणाला आज रा ी घरी य बायको-मलाबरोबर आिण उ ा स ी घ मी तयाचया घरी पोचलो तयानी एक छोटखानी पाट ठवली होती फ माझी आिण तयाची फिमली जवताना तो महणाला आज माझा पनजरनम झाला अस समज आज मी पिहलयादा बाबाना चस मधय हरवल तीन मिहनयाचया िव ातीत माझया ल यात आल आह िक सगळयात कठीण काम माणसाना हाताळण आह मी मा अधर आयषय लोकाना दखावणयात घालिवल जो लोकाना सोबत घऊन चाल शकतो तोच तयाचा भल कर शकतो मी अधर आयषय फ िनदकाच घर असाव शजारी मधलया िनदकासारख काढल पण आता मी बाबाचा पपर चालवणार आिण सगळया पा याची वाजत गाजत ldquoवरातrdquo काढणार- पण ती पण ती सया टोचन असल मान कापन नवह मला समाधान वाटल िक घोड गगत नहालयो य िदशा िमळाली क ाचया भाषत सागायच तर - तबलल बाथरम मोकळ झाल पकज हडाव pankajhtechnipcom

सौ मज अभय मळजकर

अि त व

त माझ व आह महणतोस त मला जीवन ह अि त व

पटतय का तला माझ जीवन महणज तझ एक व पण त अि त व का एक व रणा व मन याचा सयोग महणज म असत साकारलल व व ि वकारलल अि त व ह दखील असच असत या अि त वात दखील

अजन एक व असत आिण त महणज तझ माझ जीवन असत

सौ मज अभय मळजकर

कातरवळ

कातरवळी एकात असताना हरवल होत सय बब अधारवातलात मज दसल या गलमोहराच ित बब आशचा करण शोधता शोधता टोचला कठतरी काटा आठवण ना आला पर त दर जाता रा चाद यात फरताना व ात मी हरवल व रगात आ यावर त कोणी चोरल नदी काठी चालताना एकल श द पा याच कठ आहत त भाव सरा तालातील गा याच भावनानी बाधली होती क या धा याची ती साखळी तटली फलापासन पाकळी अन ओली झाली पापणी

सौ मज अभय मळजकर

आधार

अवकाळी पाऊस पडताना त मा याकड आली अन एकाच णात त दर दर गली जायचच होत तला त लवकर का नाही आली वादळी अधारात एकटीच सोडन गली माझ िन काय दख यात तला बडायच होत

त याच सखासाठी तर सव करायच होत अधारातही द ान

तला दाखवली होती वाट त मा काजळी क न ितचा कलास घात या कातरवळी

वादळी वारा वाहत होता त दर जाताना िवजचाच तवढा आधार होता

सतीश महा उदय परब

तबला- भारतीय सगीतातील एक वा

मडळी भारतीय सगीत िविवधतन नटलल आह आिण तयाला गौरवशाली परपरा आह

तयात अनक गायन शली व वा कार आहत तयापक एक महणज तबला ब ताश

भारतीयाना तबला ह वा मािहती आह कमान तय य पा न नाही तर ऐकन तरी

मािहती आह कधी नाही तर टी हीवर उ ताद झाक र सनना ताज चहाचया जािहरातीमधय (बरोबर आह

वाह ताज) तबला वाजवताना पािहल असल

तबला ह चमर वा असन त एक ताल वा आह ताल महणज गायन कवा वादनामधय तीत होणा या

कालाच मापन करणयाची यातालवा ाची िन मती आ ददव गणपतीन कली असा परातन उललख आढळतो

ज हा भगवान शकरान ताडवनतय कल त हा गणपतीन जिमनीवरील ख ावर कातड पसरन तयावर हातान

वाजवन शकराचया नतयाला साथ दली

तबला कोणी िनमारण कला ह न सागण कठीण आह कारण तशी ऐितहािसक कागदप कठही उपल ध नाहीत

परत काही जण महणतात प शअन दशातील तबल नावाचया वा ामधय आव यक त बदल करन तबला ह

वा बनल काह चया मत मदग (पखवाज) जब िबचमस काटा तब भी बोला आिण ा तब भी बोला चा

तबला झाला

अमीर ख न सतार तबला िह वा चारात आणली तयान भारतीय व परदशी सगीताचया अनक मफली

भरवलया आिण प शअन इराणी आिण अफगाणी सगीताच भारतीय सगीताशी एक अतट नात जोडल

तबला वादनामधय दोन वा वापरली जातात ती महणज तबला आिण ड गा तबलयाच अग ह झाडाचया

खोडापासन बनवतात तर ड याच घमटाकती भाड िपतळच कवा ता याच बनवलल असत ा दो हीवर

च याचया िनवळीतन बडवन काढलल कमावलल चामड लावतात ह चामड बक याच असततबला व ड याचया

चाम ाचया वरील बाजस मधलया भागावर काळी शाई आिण कोळ याचया भकटीपासन तयार कललया

शाईच अनक गोलाकार थर दतात तयामळ तबला व ड याचया आवाजात नाजकपणा व मधरपणा यतो

सवरसाधारणपण तबला हा उज ा हातान व ड गा हा डा ा हातान वाजिवला जातो परत डावखर वादक ा

जोडीची अदलाबदल करताततबलयाचा वापर साथ सगत महणन शा ीय सगीतात सगम सगीतात भ

सगीतात तसच नतया मधय ही मो ा माणात करतात तबलयाच एकल (सोलो) वादन जगलबदी स ा

लोकि य आहत

तबलयालाही एक भाषा असत आिण तबलयाची भाषा महणज िविश अ र कवा बोल असतात

तबलयावर बोटानी तळ ानी आिण ड गावर बोटाचया अ ानी तळ ानी िविश ठकाणी आघात करन ह

बोल वाजिवल जातात काही बोल ह फ तबलयावर फ ड यावर कवा तबला आिण ड गा िमळन अशा

कार वाजिवल जातात उदाहरणाथर गी ना ता धा त ित ट द क क त ह काही बोल आहत यातील

गी क क ह बोल फ ड यावर वाजिवल जातात ना ता ित ट त ह बोल फ तबलयावर वाजवतात तर

उरलल धा त द ह बोल तबला आिण ड गा िमळन वाजवतात

तबला वाजवताना बोलाची प ता नाद ताल तालाची समान आवतरन (तालब ता) आिण वाजवणयाची गती

(लय) ा गो ना खप महतव असत एकच ताल वगवग या आवतरनामधय वगवग या गतीन वाजिवला जाऊ

शकतो

वाजिवणयाचया गतीच सवरसाधारण वग करण िवलिबत लय मधय लय आिण त लय अस कल जात या

तयक लयीमधय दखील वगवग या गतीन तबला वाजव शकतो उदाहरणाथर िवलिबत लयीमधय

िमिनटाला दहा ठोक त िमिनटाला शभर ठोक ा गतीन वाजव शकतो

लय आवतरन याच गिणत आिण वादनातील स दयर याचा मळ साधन समवर यण ह तबला वादकाच कौशलय

असत अशा कारच िविवध वा ामधय उतक कौशलय असणार खप नामवत असलल आिण नसलल कलावत

भारतात आिण जगभरात आहत त आजच उतक कलाकारही कधी तमचया-आमचयासारख होत सगीत िशकन

आिण महनत करन त उतक बनल

गमतीची गो महणज कोणतही सगीत िशकणयासाठी शाळ माण कमाल वयोमयारदा नसत वयाचया प ाशीत

कवा साठीत िशकणयासाठी िव ालयाच दरवाज बद असतात परत या वयातही सगीत

शाळच दरवाज िशकणयासाठी वागतच करतात सगीत िशकणयासाठी फ आवड दढ-िन य िनयिमत

रयाझ या गो ची गरज असत वळ काढला तर तो सवाकडच असतो आिण आवड असल तर तो

आपोआप काढला जातो (महणन तो आधीचया वा यामधन काढला आह) तर मग याना सगीत िशकणयाची

आवड आह तयानी दढ-िन य िनयिमत रयाझ करन एक य करायला काय हरकत आह

स दप खडकर efMekeAgraveJeCe

neveHeCe iess KegHe keAgraveener efmicroekeAgraveJetve

HegmlekeAgraveeles Oe[s jeefns ceveele Iej keAgraveordfve

peele-Heele JeCeamp-Yeso meieU keAgraveener efmicroekeAgravees

Yeejle ceePee osmicroe DeeefCe ceeleermicroeer efregekeAgraveigravees

meceevelesreges Oe[s neveHeCeeHeemetve efiejJes

meieUsrege efJeregeej ceveele KeesJej copypeJes

HeCe copyer-HejbHeje Deens cnCes peeleerHeeleerregeer

Dejs ceeCetmekeAgraveer Deens ceie efHeAgravekeAgravej keAgravemicroeeregeer

Deelee meceevelesreges Oe[s Gigraves keAgravemes efiejJeesup3ereges

keAgravees[ies Jnesup3ee keAgraveesCelsup3ee microeeUsle yebj peesup3ereges

mebOeer ceeCemeee keAgravemicroeer yej efceUeJeer

copyerHeeFamp ceeCetmekeAgraveer keAgravee meejJeeJeer

keAgraveOeer keAgraveOeer ceeCemeeHesee peeefle DeeefCe HejbHeje ceesthornicircee nesleele

DeeefCe oesve efpeJeebvee nUtrege keAgraveesHe-sup3eele keAgraveleele

Deelee lsup3ee efpeJeebveer ceeIeej keAgravee Isup3eeJeer

Deelee GEcircej keAgraveesCe osCeej ceer njes ie DeeFamp

ceeCemeee ceeCetme cnCetve keAgraveOeer yeIeCeej

regeekeAgraveesjerregsup3ee yeensj HeeT keAgraveOeer igraveekeAgraveCeej

yebo efkeAgraveuicirceele jentve keAgravemicroeer peieeregeer meHeAgraveejer keAgravejCeej

Dejs peie mebtoj Deens yeemesup3eeHets ceer keAgraveesup3e yeesCeej

स दप खडकर

आठवण चा ठपका रोिहत सोनट क ि य िव ाथ िम ानो इटनरशीप सपत आली ना Contdown करता आहात Contdown करतना अगदी वतःला िवचारन बघा िक आत कठ तरी काही तरी सलतय ना इटनरशीप सपतय

कॉलजचया teachersचया कचा ातन सटणार महणन excited तर असलाच पण रोजच िम मि णी आता रोजचयासारख भटणार नाहीत हा िवचारिह मनात घोळत असल ना तमहाला कठला सदश वगर दणया इतका मी मोठा अिजबात नाही पण होणयाचा य करतोय माझया वयि क आय यात मला काही गो नी कायम साथ िदली आिण तयाच गो ी तमहालािह साथ दतील आिण यशाचा मागर दाखवतील महणन फ माझया मनातलया काही गो ी तमहाला सागतो आिण ह करताना आठवण ना उजाळािह दता यईल कॉलज सपलया वर अ यास सपला असा िवचार मनातही आण नका कारण अ यास सोडला िक आपण कालबा य होतो कठलयाही कामात ामािणक पणा ठवा अगदी साध कामिह अस द िकतीतरी सग यतील ज तमचया वरचया स काराची परीकषा घतील असा सग नहमीच कसलया न कसलया तरी मोहात पडणारा असतो पण वतःचया मनाशी ामािणक रािहलात ना िक आपण न च ातन पढ जातो कठलही काम मनापासन करा त न च छान होईल आिण एकदा का आपलयाला कळल ह काम आपण छान कर शकतो मग न आवडणार कामिह आवडायला लागत दवावर ा ठवन सगळ करा महणज तयाचया प रणामाची जवाबदारी तयाचयावर ना खोट अिजबात बोल नका कारण त लपवणयासाठी परत परत खोट बोलाव लागल Research सबधीिह वाचन कायम चाल ठवा महणज कालबा होण टाळता यईल कधी समोरचा माणस कसा िदसतो ाचया पकषा तयाचया अगातलया गणाना आिण कतरतवाला जा ती महतव ा

ा ओळी िवसर नका रप लावणय अभायािसता न य सहज गणाशी न चाल उपाय काही तरी धरावी सोय आगतक गणाची ( समथर रामदास ) तमही आज जगाचया उबर ावर उभ आहात तमचया डोळयापढ गली साड चार वष कशी गली त यत असल ना आिण माझया डोळया पढ अजनही प आह िक सचती कॉलजशी सबध आलया पासनची १२ वष कशी गली आधी िव ाथ महणन आिण मग Lecturer महणन आिण काल िकती भरभर उडन गला ना आिण बरच काही माग सोडनही गला ना

Lecturer महणन जॉईन कलया नतरची 2५ वष महणज एक खप सखद अनभव होता कारण आपलया कॉलज

मधल सगळच िव ाथ िशकषकाचया मनाला चालना दणार असतात तयामळ खप छान वाटल आठवणी तरी िकती काढायचया ना अगदी तमचयावर चड िचडणयापासन ( COPD Lecture ससन म य क टीन म य जाण इआठवतय ना) त आपली व वत सदर दहरादनची ीप खरच अिव मरणीय आह ना दहरादन ीप म य आपली म ी कधी झाली तच कळल नाही आपण दहरादनला असताना भा य ीचा फोन

आलयावार तमही लोक ज ज काय करायचात ना त सगळ आठवन मी आिण भा य ी अजनही खप हसतो तमचयातलया िकती तरी जणानी माझयाशी आगदी वयि क अडचणीिह share कलया मला िततक जवळच मानलत खप छान वाटल तमच मनापासन कलल भावपणर SMS आजही मी जपन ठवलत अगदी मनात खोलात

तमचयातलया िकती जणाचा मी अगदी सगळयाचया दखात पाणउतारा कला असल पण ामािणक पण सागतो माझा उ श खप िनखळ होता त हा िवसरा बर का तमहा लोकाबरोबर research activities करताना िकती िविवध अनभाव आल ना आपलयाला खप िशकायला िमळाल तयाचयातन मला इथ Malaysia म य िशकवताना राहताना ास काहीही नाहीय पण सचती कॉलज ऑफ िफ़िजओ थरपीचया सगळया मलाची खप आठवण यत कायमच तमहाला खालील पक पिहली ओळ लाग पडल (दसरी ओळ नाही बर का ) अशी पाखर यती आिणक मती ठवनी जाती दोन िदसाची रगत सगत दोन िदसाची नाती माझयावरच तमच म कायम ठवल ना प कस वाटल त जरर कळवा डोळयातलया िनधारराचा पारा फटणयाआधीच िलखाण थाबवतो All the best Make our कॉलज Proud Make India Proud तमचा रोिहत rohitrohitsyahoocom

------------------------------------------------------------------------------------------------ ह प मी मलिशयाला आलयानतर सचती कॉलजाचया माझया िव ा याना िलिहलल आह

------------------------------------------------------------------------------------------------

-----------------------------------------------------------------------------------------------------------

सदर सािहतय माझी आई सौवसधरा जोशी िहचया lsquoहसरी पगतrsquo या पसतकातन घतल आह धन ी गोठीवरकर

----------------------------------------------------------------------------------------------------------

सौ वसधरा जोशी

सावधान वाचकहो िनणरय तमही ायचाय महणज मा या ाच उ र िह कथा वाचन झाली िक ायच काय सीमा सदानद सातपत ाचा सतकार वहायला हवा िक नाही िकती साधा आह ह आता सीमा महणज असमािदक वय वषर पचचाळीस उ ोग - पणर वळ खपलली आिण खपत असलली गहणी छद- भरपर मि णी जोडण व ग पा मारण अगदी फोन वर स ा आता सतकार महणज अगदी दहा हजार पय रोख व ीफळ असाच असावा अस माझ िबलकल महणण नाही पण मला तमही िवचारलत िक सतकाराच सव प कस असाव तर मी महणन एखादी छानशी यअर िसलकची साडी आिण पाव भाजी वर थडगार आईस म ीफळाची िह ज री नाही (उगाच खरवडत बसायला) पण काही महणा चागल काम कल िक कौतक ह व ालाच हव हो िक नाही तर तया िदवशी काय झाल नहमी माण आमच िचरजीव सहास व ह (सदानद) दोघही आपापलया कामावर गल दोघाची खाणी डब ा म य माझा सकाळचा वळ धडाधडा गला तयाचया पाठी नाच यात आिण त दोघ गल िक िवखरलल घर आवर यात साधारण पढला तास गला नतरचा वळ कसा माझा अगदी माझा एकटीचा पण साधारण एवढी उसतवारी होईसतो अकरा होतातच

मी अशी छानशी मािसक वाचत बसल होत हातात गरम कॉफ चा मग घरही कस छानस आवरलल एव ात बल वाजली एकटी असताना दार उगाच उघड नकोस सवसत मालाचया मोहात फस नकोस बावळटपणा करशील फरीवालही फसवतात अलीकड- इित सदानद आमच ह नावा माणच खरच नहमी खशालचड सारख आनदी असतात एकदा पसा आणन घरात िदला िक सपली काळजी अस तयाच असल तरी दररोज वडी बावळट तला काही

कळतच नाही िह कवा अशीच वाकय अगदी नमान सधी िमळाली िक मला ऐकवतात िह गो आमचया खानदानातच आह महणा ना महणज बायकाना वडया बावळट ठरव याची कारण आमच सप स ा अशीच री ओढतात आई अस नाही ग तला नाही कळणार त अशी कधी पिहली कधी दसरी री ओढतातच

तर दपारी साड अकरा पावण बाराला बल वाजली आज समोरची मीना भाभी घरात नवहती ती गली होती

ितचया माहरी मलाना घऊन आमचया वग म य फ दोन लॉक एका मजलयावर महणज आज मी एकटीच

होत मजलयावर नहमी सारख दर उघडल मला वाटल कॉलज सटडट असतील मसना जौरा हवाय का (ह

कॉलजला जायच सोडन ह असल धद का करतात हा मला नहमी पडतो) नाहीतर सलस गलर ह नवीन

याच महणन ग यात पडतील पण नाही मा या समोर होतया दोन गजराथी बायका

शजारचया घराकड बोट दाखवन ितन िवचारल तमारी बाजवाली कया गयी मला गजराथी कळत पण बोलता मा यत नाही मी कोण मीना भाभी अस महणताच ती महणाली तमारी बाजवाली मीना बन मारी बनपणी छ मग मी तयावर िमनाभाभी मायक गयी ह ४-५ िदन क बाद आयगी अस अगदी खर खर उ र िदल दोघ ची आपसात हळ आवाजात काहीतरी चचार झाली मग हातात छान मो ( ीमती वाटाव अस) पाक ट काढन ती महणाली शादीका इनवहीटशन दन का था आप जरा दगी कया आता शजारचया भाभीची कोणी म ीण ितला बोलवायला आली तर त िनम ण यायलाच हव काही शजारधमर आह िक नाही मी लगच महटल हा हा ज र दगी मी त हातात घताना पढच जाळीच दर उघडल आता काय खा ी झाली होती भािभचया कोणी म ीणच तर होतया तयातली दसरी महणाली थोडा पािन िमलगा कया मलाच माझी लाज वाटली मी दोघ ना आत बसायला बोलावल पखा स होताच आत जाऊन दोघ ना नवीन कलल कोकम सरबत लासातन घऊन आल बरोबर थोड पाणी स ा तहानला आधी पाणी हव महणन एव ा पाच सात िमिनट तया बाहरचया खोलीत बसलया होतया दोघी पाणी सरबत यायलया तमही कठन आलात अस मी िवचारलयावर अगदी भािभचया माहर जवळचच गोरगाव नाव सािगतल चागली चार पाच िमिनट झाली असतील तव ात तयातली एक महणाली अजन आमहाला बरीच बोलावणी करायला जायच आह तव ात दसरीन सवताची साडी बघन ितला महटल साडीला घाण लागली आह िहचयाकड धऊन घऊ का खरच ितचया छान साडीला काळा िचखला सारखा डाग िदसत होता मला ती महणाली ऑ टी मी हा डाग जरा तमचयाकड धऊन घऊ का मी हो महटल ितला बाथ म दाखवल आता बाहर दसरी बाई अन मी बोलत बसलो होतो पण मला काहीतरी वगळच जाणवल अतमरनान सािगतल िक काय कणास ठाऊक पण एव ा वळ मा या घरात घडत असलल रामायण आधीही कठतरी घडलया सारख वाटल णाधारत आठवल गलयाच मिह यात िवजन फोन वरील ग पात सािगतलली ितचया नातवाईकात घडलली चोरी त सवर झाल होत बो रवलीला नीना िवजची सकखी मावस बिहण दपारी अगदी एकटी घरात तया िदवशी समोरचा लॉक नमका बद त गल होत कठतरी ल ाला बल वाजली नीनान दार उघडल दोन बायका अगदी छान

काजीवरम सा ा नसन कानात िहऱयाची कडी ग यात दािगन कसात कदब घातलला नीनाला महणलया तया तमचया समोरचया बा ना इनवीटशन ाल का तयात नीनान नाही मह याचा यतोच कठ नीना महणाली हो ज र दईन पाक ट हातात दताना तयातली एक नीनाला महणाली जरा पाणी ाल का यायला नीनान दोघ ना पाणी िदल तयातली एक महणाली आमहाला अजन बरीच बोलावणी करावयाची आहत बराच वळ जाईल मी जरा toilet जाऊ का

ात ही िननाला गर वाट यासारख काही नवहत तयामळ नीना सहजच महणाली हो हो जा ना मग एक toilet ला गली आिण दसरी िननाशी ग पा मारीत होती थो ाच वळात ती आतली बाहर आली आिण नीनाला महणाली अहोतमचा नळ िबघडला आह का बदच होत नाहीय नळ सोडलला होता पाणी उघ ा दारातन बाहर यत होत नीना सार या गिहणीला ह चालण शकयच नवहत

मगापयत नळ अगदी विसथत होता आिण आ ाच काय झाल नीनाला पडला नीना लगच उठली नळ खाली असलयामळ वाकन बद करायला बघत होती तव ात तया दोघी सराईत सशीि त भाम ानी ितला मागन च आत ढकलली आिण बाह न सरळ कडी घातली नीना िबचारी सडासात अडकली सवताचया घरात दोघ नी घर धतल ितच

नीनाच ओरडण तया छो ा िखडक तन एक जाऊन कणी यण कठीणच होत िबचारी नीना दोन तीन तासानी

समोरचया िबलड ग मधलया लोकाना कळलयामळ सटली एकदाची पण चोरी ज बर होती घरात असलयामळ

कपाटाचया िकललया पण कपाटालाच होतया दोघी भाम ाना चागलच फावल

मला सगळ जसचया तसस आठवल घशाला कोरड पडली हाताला कप सटला पण आता डगमगन चालणार नवहत िहममत धरायलाच हवी अशा वळी आतली डाग धवायला गलली चोरटी आता बाहर यईल मला महणल ऑ टीतमचा नळ िबघडला आह का णभर मी स झाल काय कराव तया दोघीही िध पाड उच होतया आिण मी एकटी होत आताचा काळ मा या कसोटीच होता आिण दवाचा होता आिण एव ात फोन वाजला मी लगच ठरवल ा फोनचा फायदा यायचा आललया फोन वर टपन आमच कोणत िबल िकती र म सािगतली जात होती पण मी मा इकडन हलो ह बोला कदम साहब काय िनघालाय महणताय घरी यायला हो पण अजन नाही आला आला िक सागत चौक वर फोन करायला आतली भामटी बाहर आली आिण तससच महणाली ऑ टीतमचा नळ िबघडला आह वाटत बदच होत नाही िननाकड घडललच मा याकड घडत होत बाथ मचा नळ दारापासन चागला तीन चार पावल आत होता महणज मला न ढकलतािह तया सहज क ड शकत होतया

तव ात माझ फोनवरच बोलण ऐकणाऱया दसऱया चोरटीन िकसका फोन था अस मला िवचारल मी

महटल मरा लडका इधर थाना पोलीस सटशनप इनसपकटर ह उधरस फोन था अभी आयगा

माझ बोलण एकन तया दोघी चपापलया एकमक ना नजरन खणा क न उठलया मला महणलया आमही िनघतो दोघी घराचया बाहर गलया मी िन ास सोडला दो ही दार लावली उघडा नळ अगदी सहज बद कला नळाला काही झालच नवहत सा ात दोन चोर ा मा या घरात यऊन गलया होतया ि याही क शात कमी नाहीत ह खरच आह महणा ा ातही आघाडी मारतायत िक काय तया गलया आिण माझा बाध कोसळला मा या घरावरच जीवावरच सकट टळल होत मी ीमती थाटाच त इनवहीटशन काडर उघडन बिघतल त एका होऊन गललया ल ाच होत महणज तयाचा बत माझ घर लट याचा होता मा या घरात होणारी चड चोरी कवळ मा या ग पाचया छदामळ आिण थो ा या चालाखीमळ वाचली होती मी पोलीस सटशनइनसपकटर अशी नाव घतलयामळ व तो घरीच यतो आह महटलयामळ तया घाबरलया आिण पळालया बघा वाचकहोमहणन महटल आज माझा छोटासा घरगती सव पाचा सतकार वहायला हवा िक नको जरी मी वडी बावळट काही न समजणारी असल तरी माझच घर मी वाचवल अस महणताना तसच बरोबर जाऊ द हो सतकाराच काय एवढ पण ा गो ीचा पच तमचया साठी बर का ज बो रवलीचया िननाकड झाल ठा याचया सीमाकड झाल तच कदािचत तमचया घरात स ा होईल तर फ सावधान

_____________________________________________________________________________________________माझ आजोबा ी वा यवलकर या या किवता ऐकतच मी लहानाची मोठी झाल इ जी म य ऑनस िमळवनही याची मराठीची गोडी कधीच कमी झाली याची अशीच एक मला भावलली ही किवता बघा तमहालाही पटतय का अिदती मळ

lsquoमममीrsquo महणोिन कोणी lsquoमममीrsquo महणोिन कोणी आईस हाक मारी मा या मना मराठी ती होय शोककारी श दात सौ य lsquoआईrsquo lsquoमममीrsquoत तच नाही त वड इ जीच सीमाच यास नाही गल जरी िफरगी सोडन दश माझा आई त या िशरी ग तो भार इ जीचा

आई जरी मराठी वदविन lsquoमममीrsquo घई बाळावरी ित या या स कार तोच होई आता इथ lsquoनसरीrsquo lsquoकजीrsquoत बाळ जाई फसव नाव lsquoिकलिबलrsquo ओढन यास नई lsquoथक यrsquo कस महण मी lsquoसॉरीrsquoच हा जमाना आह अजन यथ परक बाड-िबछाना

lsquoबथड हपी ट यrsquo महणताच बाळ आता lsquoमममीrsquoस lsquoजॉयrsquo होई lsquo सगसागrsquo तोच गाता आता िनराजनाची फलवात हाय थ पटन मणब या िवझातच यात अथ कापन कक आता मोठाच बाळ होई कोशात श द lsquoआईrsquo माघार तोच घई रा यात या मराठी कौतक इ जीच िवसराच पज जीण lsquo ॉमीसrsquo अमताच lsquoक-जीrsquoत इ जी या िमळता वश बाळा शाळा नको मराठी लावा तयास टाळा lsquoएिलफट गॉड rsquo होई lsquo ल सगrsquo तोच दई मा या मना मराठी lsquoअ ज टrsquo तच होई

ी वा यवलकर

प ी डॉ काश आमट ा या काशवाटा ा प तकातन घतलला हा उतारा आह ामळ सबिधत लखका या व काशका या कॉपीराईट अिधकाराच उ लघन झाल आह याची मला जाणीव आह पण िह मडळी व याच वशज या

क यामागील माझी भावना समजन घतील अशी माझी आशा आह कारण हा लख मी िस ी कवा अथ ा ीसाठी कलला नसन डॉ आमट ा या कायाची लोकाना क पना यावी हाच ा मागील हत आह िम लद कारकर ____________________________________________________________________________________

या कॉलरा या साथीतील एक सग मना या तळात असा जाऊन बसला आह क तो हटतच नाही एक बाई एका लहान मलाला घऊन आली होती उपचार क यावर सलाईन द यावर त मल जरा सधारल याबरोबर ितन या मलाला आम याकड सोपवल आिण ती लगच िनघन जायला लागली आमचा एक

कायकता ितला हणाला अशी कशी या मलाला सोडन जातस या याजवळ थाब याला पण बर वाटल क जा यावर या बाईन सािगतल कॉलरा या साथीन काल माझा नवरा मला दो ही मलाना लागण झाली हणन याना घऊन इकड िनघाल तर एक मल वाटतच गल याला तसच झाडाखाली ठवन ाला घऊन

आल आता ाला जरा बर आह तोवर जावन याला प न यत इतका क ण सग होता हा आ ही सगळच स झालो कोण कणासाठी रडणार डो यातल पाणीच आटन जाव अशी िह प रि थती अस कसोटीच धीर खचवणार सग खपदा आल पण यामळ इथ कामाची कती गरज आह हही न ान काळात गल पाय माग यायचा नाही ह डो यात प होत यामळ यातनही आ ही एकमका या मदतीन माग काढत गलो टकन रािहलो काम वाढवत गलो

आपल घर

२००१ साली वभव फळणीकर नावा या अकरा वषाचा म य एका दा प यान फार वग या तहन पचवला अगद एका हद गा यात हट या माण तम बसहारा हो तो कसी का सहारा बनो यानी तरा अनाथ मलाना आ ण १३ अनाथ मलीना सहारा दला ह काच घर दल याची राह या खा याचीच नाह तर उ म िश णाची सोय ह आपल घरन कली दरवष मी आ ण माझ कटब अगद आमच ह काच घर अस या सारख ितथ जातो पाऊल टाक या टाक या एक लहान मल हात जोडन नमःकार करत मग पटकन वचार मनात यतो अर अस आप या घर ज हा कणी यत त हा पाथ आ ण मीरा अस हसत

मखान आवभगत करतील ना

कणीह पाहण आल क आपल घर सःथच यवःथापक वजय फळणीकर हसत मखान

ःवागत करतात नवनवीन उपबमाची मा हती दतात नकळत ितथ या मावशी थड पाणी आ ण गरम चहा प यात ठवतात काह णातच आपल घर सग याना आपलस करत फळणीकर आ ण या या प ीन हा पारमािथक उपबम खर तर आपल दख वसर यासाठ या या मलाची उणीव भ न काढ यासाठ दहा वषापव स कला यात याना चड अडचणी हाल-अप ा सोसा या लाग या आ ण अजनह हा खडतर वास स च आह पण कठह खत तबार अप ा नाराजी अ जबात दसत नाह

यथील २६ मलाना ह याच आई-बाबा नसतच शालय आ ण ता ऽक िश ण नाह तर िनरिनराळ कौश य स ा िशकवायची यवःथा करतात यथील औ ोिगक िश ण

किात मलाना सगणक िश ण िशवणकाम ःब न ट ग ऑफसट ट ग ऑ फस

फाईल बनवण िशकवल जात नसतच शालय िश ण नाह तर ा जगात ःवतः या पायावर उभ राहायला िशकवतात एक सजन कत ववान य बन व याच काम ह

फळणीकर दा प य करतात

हा सारा याप जग या यापर न उ म बनव याच काम होत त बढयाच लोका या

आपलक न आ ण मदतीन मदत काय ःव पाची आ ण कशी असावी ाची क पना ौी वजय आप याला दतात पण अ टाहास आमह क वा अप ा ठवत नाह त कडबर

कक प ा दान खार क खोबर ा ह आजवान सागतात

यदा या भट त तर मी चाटच पडलो आता आपल घर म य आजी आजोबा आल आहत

िसहगड पाय यापाशी अजन एक बःतान बसवल आह सौरऊजा छोट शी बाग यात

फळभा या फल एक दभती गाय पारपा रक साधन नसिगक खत योगासन ाथना ह

दवसाच िनयम अगद काटकोर पण पाळल जातात वभवला जस वाढवल असत तस ह पतीप ी ा २६ मलाना वाढवतात या यावर माया करतात सःकार दतात यामळ चकनह मा या िलखाणात क वा कणा याह बोल यात

आपल घरला अनाथाौम कधी सबोधल जात नाह उलट मी हणन क यक

जाणकार आई-बाबानी थोडा वळ तर ितथ जाऊन आपल घर न क पाहाव lsquoितिमरातन तजाकडOtilde ह याची नसती रोजची ाथनाच नाह तर जग याची सक पना आ ण उ श आह नकतच वजय फळणीकरानी एक पःतक दल नाव होत पराजायाकडन वजयाकड वाचल पाना-पानाग णक अगावर काटा आ ण डो यात

पाणी यत world belongs to such people वजय फळणीकर ह एक रणाःथान

आहत

एक सामा जक बािधलक हणन माझ आप याला आवजन सागण आह क

या यासारखी चळवळ खटपट माणस ा जगात आहत या यामळ समाजात एक

स यवःथा आह अशा उपबमाना आ ण माणसाना आपण आप या पर न भरभ न

सहा य कराव त वळ दऊन कवा मलाना िश ण दऊन दल तर उ म आिथक

सहा यास apalagharyahoocom ला ज र भट ा

आप या घरातील घरपणाला बहार यावी आप या आ ण आप या मला या सामा जक

बािधलक या सक पना ःप यात अशी मनात खाऽी बाळगन पढ या वळस प याला

ग यावर आपल घरला न क भट ातथील आजी-आजोबानी आता १६ जणाना राहता यईल अशी गःट हाऊस सस ज कली आह

आपल घर म य आपल ःवागत उ म प तीन होईल ाची फळणीकरा तफ खाऽी असावी फळणीकराचा दर वनी बमाक ००९१-९८५०२२७०७७ ००९१-२५२३२९९ असा आह आपल घराचा चाहता कौःतभ पाठक आ ण प रवार

y~igraveu~v~ibrvbarjfiacute

िच कला- वद पराजप

सौ वसधरा जोशी माउस

एकदा एक उदीर बा पावर सला

पढ मोदक नको हणत रागावन बसला

दवा त ही आहात हण ब ीची दवता

का मला अस मग िनर र ठवता

तम या जवळ बसन मी रािहलो अडाणी

दररोज ऐकतो आर या आिण गाणी

उदरा या शारीन बा पा हसला

माउस हणन उदीर कॉ यटर समोर बसला

एका डो याची आई

एका गावात एक बाई आपलया छो ा मलाबरोबर एका छो ा झोपडीत राहात

होती आपलया मलाला काही कमी पड नय हणन दवसरा एक क न ती काम

करत अस पण या छो ा मलाला मा आपली आई अिजबात आवडत नाही तो

ितचा ितर कार करत असतो कारण ितला एक डोळा नसलयामळ ती भसर दसत

असत आईला तो शाळतही यऊ दत नसतो

एकदा एका काय मासाठी आईला शाळत जाव लागत पण ितला बघन कठ त ड

लपवाव ह मलाला कळत नाही रागाचा एक कटा टाकन तो ितथन पळन जातो

घरी आलयावर तो आईला चड बोलतो कशाला आली होतीस शाळत आता

माझ िम मला िचडवतील मी उ ा शाळत कसा जाऊ तला

एक डोळा का नाही मला त अिजबात आवडत नाहीस वगर

वगर आई काहीही बोलत नाही आपण आईला अ ात ा बोललो

याच मलालाही काही वाटत नाही रागान तो नसता धमसत

असतो आईशी काहीही न बोलता जवतो आिण झोपतो रा ी कधीतरी याला

जाग यत तर आपलया मलाची झोपमोड होऊ नय अशा दबकया आवाजात याची

आई रडत असत पण याचही याला काही वाटत नाही एका डो याचया

आपलया आईचा याला अिधकच ितर कार वाटायला

लागतो या णी तो िनणय घतो िशकन खप मोठ हायच

आिण इथन बाहर पडायच

या माण तो खप अ यास करतो उ िश णासाठी मो ा शहरात यतो

नामवत िव ापीठातन पदवी िमळवतो मो ा कपनीत मो ा ददयावर काम

क लागतो एका सदर मलीशी याच ल होत याला एक मलगा एक मलगी

होत आता याच कटब पण होत कारण ह सदर िच िबघडवणारी एका

डो याची याची आई ितथ नसत तो ितला जवळजवळ िवस न गलला असतो

अितशय सखात असतो

एक दवस याचया घराच दार वाजत दारात एका माणसाबरोबर याची तीच

एका डो याची आई उभी असत ितला बघन याची मलगी घाब न

आत पळन जात तो आधी च ावतो आिण मग वतःला सावरत

ितला हणतो कोण आहस त इथ का आलीस बघ माझी मलगी

तला घाबरली

मी ब तक चक चया प यावर आल अस काहीस पटपटत आई िनघन जात

ितन आपलयाला ओळखल नाही अशा समाधानात () मलगा दार लावन घतो

काही दवसानी माजी िव ाथ समलनासाठी याला याचया शाळतन प यत

परत या गावात जाऊ नय अस वाटत असतानाही तो समलनाला जा याचा

िनणय घतो ऑ फसचया कामासाठी जातोय अस बायकोला खोटच सागतो

समलन पार पडत कठलयातरी अनािमक ओढीन याची पावल याचयाही नकळत

झोपडीकड वळतात दाराला कलप असत शजारची बाई याला ओळखत आिण

एक प दत त प याचया आईच असत तो वाच लागतो मी खप आय य

जगल त याकड आता मी परत कधीही यणार नाही पण त कधीतरी यऊन मला

भटावस अशी माझी खप इचछा आह शाळचया समलनाला त यणार ह कळल

होत पण ितथ यऊन तला भटायच नाही अस मी न ठरवल कारण मला

मािहती आह एका डो याची ही तझी आई तला आवडत नाही मला एकच डोळा

का असही त मला एकदा िवचारल होतस त हा त खपच लहान होतास हणन

मी काही उ र दल नाही पण आज सागत बाळा त लहान

असताना एक अपघात झाला या अपघातात त तझा एक

डोळा गमावलास एका डो यान त सपण आय य कस

जगणार या िवचारान मी हराण झाल आिण माझा एक डोळा तला दला मला

तझा खप अिभमान आह त मला ज बोललास कवा मा याशी जसा वागलास

यासाठी मी त यावर अिजबात रागावलल नाही तझ मा यावर खप म आह

असाच िवचार मी करत कधी काळी मा या भोवती भोवती खळणारा त मला

नहमी आठवतोस

प वाचन मलगा ढसढसा रड लागला जी कवळ

याचयासाठी जगली वतःचा सवात मह वाचा अवयव िजन

याला सहजपण दऊन टाकला ितचयाशी आपण कती िनदयपण वागलो याला

चड पशचा ाप झाला तो आईला मोठमो ान हाका मा लागला पण आता

याचा काय उपयोग होता

मनाच ोक

गणाधीश जो ईश सवा गणाचा | मळारभ आरभ तो िनगणाचा || नम शारदा मळ च वार वाचा | गम पथ आनत या राघवाचा ||१||

सगम अथर- जो गणपती सवर लोकाचा ई र व सवर सदगणानी नटलला आह जो अनािद आह अनत आह जो असखय गणानी य आह व जी शारदा चार वाणीची जननी आह अशा दवतास नमःकार कर या व ौी रामरायाचया मागारन जीवनाची वाटचाल कर या

मना स ना भ पथची जाव | तरी ीहरी पािवजतो वभाव || जनी न त सव सोडनी ाव | जनी व त सव भाव कराव ||२||

सगम अथर- ह सजजन मना त परम राच ःमरण िनतय ठऊन भ ीन वयवहार कर तयामळ तला सहजच ौीकण सनन होतील कपा करतील कारण तो तयाचा ःवभावच आह माऽ त सजजन लोकाना ज आवडत नाही िनदनीय चकीच वाटत तस वाग नको व लोकादरास पाऽ होणार वदनीय अस

आचरण ठव भि पथ महणतात तो हाच

भात मनी राम चतीत जावा | पढ वखरी राम आध वदावा || सदाचार हा थोर सोड नय तो | जन तोची तो मानवी ध य होतो ||३||

सगम अथर- ातःकाळी उठलयावर थमतः ौीरामाच दवाच ःमरण कराव नतर वखरीन महणज तोडान मोठयान lsquoरामrsquo नाम घयाव हा सदाचार नहमी पाळावा सोड नय असा सदाचारान राहणाराच

मनय गौरवास पाऽ होतो धनय होतो

मना वासना द कामा न य र | मना सवथा पापब ी नको र || मना धमता नीती सोड नको हो | मना अतरी सार िवचार राहो ||४||

सगम अथर- र मना द इचछा मळीच उपयोगाची नाही पापी िवचार स ा मळीच अस नय धमारन व नीतीन वागण सोड नको मना हा ौ िवचार अतःकरणात जपन ठव

मना पापसक प सोडनी ावा | मना स यसक प जीव धरावा || मना क पना त नको वीषयाची | िवकार घड हो जन सव ची ची ||५||

सगम अथर- मना कधीही पापसकलप मनात यऊ दऊ नयत नहमी मनात सतयसकलप जागवावत मोह

पाडणाढया वःत व िवचार याची कलपनाही कर नय पापसकलप पापब ी व िवषय-िवकार यामळ लोकात समाजात आपली छीथ होत उपहास होतो महणन नहमी सतयसकलप करावत

hhbrvbarbrvbarbrvbarbrvbarkkparaparaacircacirckkbrvbarbrvbar ==acircacircllparapara ffparapara

कोबी वड सौ काचन मिनष काबळी

सािह य- १वाटी कीसलला कोबी २ वा ा िभजलली चणा डाळ १ इच आल ३-४ लसण पाक या १चमचा हळद िजर ३-४ िह िमर या को थबीर १२ चमचा ओवा मीठ तळ यासाठी तल इ यादी कती- थम कोबी कीसन यातल पाणी काढन टाकाव नतर चणा डाळ आल लसण िजर िमरची एक थोड जाडसर वाटाव त वाटण एका बाउल म य काढन यात कीसलला कोबी मीठ हळद ओवा को थबीर घालन एक कराव व याच छोट छोट गोल वड तळ हातावर थापन तला म य खरपस तळाव सॉस क वा खोब या या चटणीसह खा यास ाव_____________________________________________________________

फल - िबि कटापासन बनवलली चॉकलट सौ शीतल सतीश हा सािह य- १२५ म म का (बटर) २५० म मकिवटीज डायज टीव (McVities Digestive) िबि कट ४ टबल पन कीसलला नारळ ४ टबल पन कोको पावडर ४ टबल पन मध सका मवा आवडीनसार बनिव याची प त १ एका िपशवीम य कवा भा ाम य िबि कट घवन याचा चरा करावा २ एका भा ात म का घवन तो िवतळवा ३ यात िबि कटाचा चरा िखसलला नारळ कोको पावडर मध व सका मवा घाला ४ वरील िम ण एका पसरट भा ाम य ओताव ५ याच छोट लाड वळाव ६ वळलल चॉकलट लाड आवडीनसार कोको पावडर कीसलला नारळ कवा स या म ान सजवाव _________________________________________________________________________

बालशाही सौ शलजा जगदीश िशद

सािह य- २ १२ कप (५०० म) मदा ३४ कप तप (िवतळवन थड कलल) दही १२ कप १२ चमचा ब कग सोडा २ १२ कप साखर तप तळ यासाठी कती- म ाम य ब कग पावडर दही आिण तप घालन घ मळाव साधारण एक तास झाकन ठवाव ३ इचाच समान गोळ क न हल या हातान दाबन ख ा बनवावा तळ यासाठी कढईम य तप गरम कराव गरम झा यानतर गोळ मद आचवर तळन यावत एक दोन वळा पालटन लाल रग आ यानतर बाहर काढन ताटाम य ठवावी साखरम य साखर िभजल एवढ पाणी घालन गोळी पाक बनवावा गस बद क न पाकात तळलली बलीशाही घालावी चार त पाच िमिनट बालशाही पाकम य ठऊन नतर िचम ा या सहा यान बाहर काढन थड करावी थड झा यानतर हवाबद ड यात भ न ठवावी िह बालशाही आठ त दहा दवस टकत टीप- गोळीपाक तयार झाला की नाही ह पाह यासाठी एका बशीम य पाणी घऊन एक थब पाक घालन बघावा गोळी बशी या तळाशी तयार झा यास गस बद करावा

आ दती मळ शवची भाजी सािहतय- २५० ाम जाडी कडक ितखट शव ३मोठ काद जाड िचरलल ७-८ लसण पाक या

छोटा आ याचा तकडा एक छोटा चमचा धन िजर सक खोबर छोटातकडा २-३लवगा ४-५ िमर २-३ वलची सक लाल िमरची ४-५ दालिचनी तकडा थोड तल एवर ट गरम मसाला १छोटा चमचा मीठ चवीनसार कती- तर साठी कादा लसण आल आिण बाक सव मसा याच समान थो ा तलावर चागल परतन याव नतर गार क न थोडस पाणी टाकन िम सर मधन एकदम बारीक वाटन याव १ छोटा चमचा तल तापवन यात ती प ट आिण गरम मसाला )चवी माण (घालन तल सटपयत परतवन यावी नतर यात गरम पाणी घालन पातळ तर सारख कराव ती तर उकळवन यावी एकदम शवटी मीठ घालाव तर थोडी पातळच आस ावी जवायला याय या वळी गरम करताना यात शव टाकन परत उकळाव या बरोबर क ा कादा िलब छान लागत ही तर िमसळीसाठी पण वापरता यत

क या कवा उपज पोह

सािह य-१वाटी तकडा तादळ ( ोकन राइस) frac12 वाटी शगदाण frac12 वाटी चणाडाळ कडीप ा िहर ा िमर या िजर फोडणी साठीndashतल मोहोरी िहग हळद ितखट िजर कडीप ा मीठ चवीनसार कती- तादळ लालसर भाजन याव गार झा यावर िभजवन ठवावत डाळ दाण पण िभजवन ठवावत दो ही ४ -५ तास िभजवाव क या करावया या वळी थम तादळ उपसन ठवाव तल तापवन फोडणी क न यावी यात तादळ घालन छान परतावत तादळ परतत असताना डाळ आिण दाण िजर िमर या कडीप ा मीठ आिण थोड पाणी घालन िम सर मधन बारीक क न याव तादळ परतन झाल क िम सर मधल वाटण यात घालन नीट एक क न याव मग बारीक आचवर झाकण ठऊन क या होऊ ा ा मधन मधन हलवाव वाटल तर थो ा पा याचा िशपका ावा मोकळ झालल वाटल क गस बद करावा कोिथबीर घालन खायला याव याबरोबर दही कवा िलबाच उपासाच लोणच आिण क ा कादा छान लागतो तादळ डाळ आिण दाण ा मळ क या हा पदाथ पण अ होतो

ई-िवशषाक ऋणानबध सपधच उ र-

सपधसाठी ि िच छऽपती िशवाजी महाराज ितभाताई पाट ल रामदास ःवामी प डत भीमसन जोशी िसधताई सपकाळ पाडरग सदािशव सान (सान ग जी) डॉ बाबासाहब आबडकर िनळ फल

लता मगशकर शकर महादवन

ःमता पाट ल सी ड दशमख

लोकमा य टळक ध डराज गो वद फाळक (दादासाहब फाळक) जयत नारळ कर झह र खान

प ल दशपाड मधर भाडारकर ान र म ाबाई िनव ीनाथ सोपानदव ौयस तळपद

नाना पाटकर आशतोष गोवार कर डॉ काश आमट मदा कनी आमट हमत करकर ःवात यवीर सावरकर वजया महता

सिचन तडलकर डबजी झगराजी जानोरकर (गाडगबाबा) मोहन आगाश माधर द त व ठल कामत दिलप वगसरकर वण वामन िशरवाडकर (कसमामज) ज बार पटल सोनाली कळकण रामचि नरहर िचतळकर (सी रामचि) ा मध दडवत सा वऽीबाई फल आ ण

सिचन पळगावकर अशोक सराफ महा मा योितबा फल

महश कोठार सयाजी िशद नरि दाभोळकर शाताराम राजाराम वणकि ( ह शाताराम) सनील गावसकर अतल कळकण इतर छायािच गणशो सव एस ट महामडळाच िच ह शतकर कःती गढ पाडवा गट व ऑफ इ डया आषाढ एकादशी रायगड

क कण र व मबईचा ड बवाला नागपचमी

हता मा चौक पाट मबईकर वट पो णमा

सपधचा िनकाल

थम पा रतोिषक- सतोष साळक

ि तीय पा रतोिषक- शरय परब

ततीय पा रतोिषक- मज मळजकर

_______________________________________________________________

आपला अिभ ाय ज र कळवावा आमचा प ा- Emarathiklgmailcom

-----------------------------------------------------------------------------------------

आिण अघटीत घडल क ाला गिणत आिण किमस ी मधय १०० पकी तयकी ९७ माकसर िमळाल पण िफिजकस मधय फ ५० तयाच महणण होत िक ह फ एका पपरच माकसर आह तयाचया विडलानी खप धाव-पळ कली पण यश नाही आल क ाचा इिजिनय रगचा वश हकला तयाचया सवभावामळ तयाचया ओळखीतलया सवर लोकानी तयाची यथ हजामत कली जण काही सवर जण ाच कषणाची वाट पाहत होत िक कशी ाची मजोरी िजरवायची काही िदवस क ा पणरपण उधवसत होता तयाचया भावानी सािगतल िक त खाजगी कॉलजातन इजीिनया रग िशक पण क ा महणाला मी सवतःचया बळावर िशकन मला कब ाची गरज नाही इिजिनयर नाही झालो तर काही आयषय सपत नाही मी माझा साभाळन घईल काळजी कर नका मी इजीिनया रगला आलो आिण क ा Bscला गला तयाचया ब ीचया िहशोबानी Bsc तयाचयासाठी हाताचा मळ होत तयामळ तयाला अवातर वाचनासाठी फार वळ िमळत होता तयाच सामानय जञान असामानय होत होत आिण ा जञानामळ (हा ाला दिनयादारी महणत अस) तयाची इतर लोकाब ल त अितसामानय आहत अशी समजत झाली आमचया िबलड ग मधलया आिण आळीतलया तयक िव ाथयारला तो सकॉलर महणत अस आिण ाला समानाथ शबद पढतमखर आह अस ठासन सागत अस तयाचया लखी एक तो सोडला तर आमहाला दिनयादारी कळतच नवहती आमही कॉलजात िशकत असताना चार फार महतवाचया दशावर दरोगामी पिरणाम करणाऱया घटना घडलया पिहली बोफोसर ाचार करण जयात ख पत धान राजीव गाध वर लाच खालयाचा आरोप दसरी शाहबानो करण की जयात ससदनी स ीम कोटरचा नयाय-िनवडा बदलला ितसरी महणज बाबरी मिसजदच टाळ उघडन िशलानयास करणयाची परवानगी िदली आिण भरीस भर महणन िक काय मडळ किमशनचया िशफारसी मजर कलया आमहाला ा सगळया गो शी घण-दण नवहत आमचा अ यास आमची वाट लावायला पर होता तवहा क ा आमहाला महणाला होता साल हो तमच मजा करणयाच िदवस सपल ाचार आता िश ाचार होणार तमचया पसतकातलया चागलया-वाईटचया कलपना बदलन टाका ा दशात जाती-धमारचया नावावर फट पडणार पढ ा भावचा मलगा माझया मलाबरोबर एडिमशन साठी भाडणार आिण मसलमानाची दाढी करवाळत सरकारच हात िझजणार पण तमही सकॉलर लोक ा गो ी पसतकात िशकवलया जात नाहीत मग तमहाला कशया कळणार िव ापीठातलया तयक वाद-िववाद सपधत तो िहरीरीन भाग घत अस बरच वळा िजकत ही अस दरदशरन वर ि झ टाइम नावाचा कायर म होत अस तयात ही तयान भाग घतला होता आिण दसर बकषीस िमळिवल होत पण तयाचा अित बोलाणयाचया सवयी पाई लोक तयाचयापासन दर राहत असत

क ाचया तडाखयातन मली दखील सटत नसत ी-म ी ा िवषयावर एकदा वाद सर होता क ा मल ना उ शन महणाला -तमहाला सवतः बदी बनन राहायला आवडत एकीकड परष dominate करतात महणन ब बलता आिण साथीदार मा dominating िनवडता मला सागा तमचयापकी िकती मली सवतः पकषा कमी िशकललया सवतःपकषा कमी पगार वालया घरची जवाबदारी असललया मलाशी ल

करायला तयार आहात अर परष जर सगळयाच बाबतीत तमचया पकषा वरचढ असल तर तो dominate करणारच तमहाला बस मधय जागा िदली नाही तर ी-दािकषणय सपलयाचया ब बा मारता फशनचया नावाखाली सवतः तग कपड घालता आिण comment करणाऱयाला चीप िनलर महणता तग कपड आमही बघाव महणन घालता ना मग लाजता कशाला तमहाला जर तोकड कपड घालायच आहत तर मग मवालयापासन सव-रकषणासाठी जडो कराट िशका आिण कणखर बना पण नाही उनहात गलयात तर काळया होणार आिण ल ाचया बाजारातला भाव कमी होणार महणन मग खळ िह नको अमिरकत िशकणाऱया मलानी इ जीत िश ा िदलया तर चालतात पण आमही आमचया दशात आमचया रा भाषत िश ा िदलया तर वर आमही अससकत िनलर दशी भाषतलया िश ा

इ जी पकषा जासत strong वाटतात हा काय आमचा दोष आह दट पी धोरण सोडा खबीर वहा आिण मगच परषाचया नावानी शख करा अर वािघणी सारखया वहा सवतः चया िपललाना सवतः खाउ घाला मग बघा कोण परष तमहाला dominate करतो त उगाच पटला चन आह महणज काय उ यानी मताणार िक काय अशया वळला क ा आपल नीळकठ जगताप ह नाव साथर करीत अस तयाचया कठा तन तयक शबद जण काही िनळा होवन बाहर पडन जगाला ताप दत अस १९-२० वषारचया वयात तयक मलाचया मनात मल ब ल एक सो ट कॉनरर असतो आमचया काळी बऱयाच नशीबवान मलाना गलर स ही होतया (आजकाल सगळयाचया असतात आिण नसलया तर आजकाल तमहाला तयातल समजतात असो) पण क ाचया अघोरी जीभमळ तयाचया वाऱयालाही कणी मलगी उभी रहात नस आता आमचा ीरग कदम एका जरा सावळया खातय-िपतया घरचया तिमळ मलीचया मात पडलयाबरोबर हा तयाला महणाल होता ही िहड बा तला कशी काय आवडली र कवी मनाचया रव गोडबोलला तला लका ह कोबीच फल गलाबाच कस काय वाटल आिण चषमवालया मोद दशपाडला िह समन नाही र फलन आह अशया अनक अनावशयक िपका टाकीत अस तयामळ बरच पिरवार वाल मल तयाचया आिण मग महणन आमचया सारखया अकला िवथ कला मलाचया दर राह लागल आमहाला ाची खत वाटत अस पण हा प ा महणायचा अर ा वयात सगळयाच मली छान वाटतात खास करन तमचया सारखया सकॉलर इिजिनयर लोकाना तमचया कॉलजात सदर मली नसतात जी िमळल ितला तमही पटवता मग ितचा सवभाव छान आह ती फार समजदार आह ती नौकरी करणार महणज मग सटनडडर ऑफ िलिवग वाढणार वगर सारख िहशोब माडता आिण शवटी आयषयाचया मधयावर लोकाचया सदर बायका बघन कोरड उसास टाकता आिण ा मलीही हशार तयाना िदसायला जरा बरा मलगा िदसला िक ा तयाला हळच चढवतात मग तमचा इगो चा पतग उच उडलयावर तमही अलगद फसता तयाना एक चागला कमावता नवरा फकटात िमळतो आिण घरच िह खशrdquo मली काय कवा चाळीशीचया बायका काय हा एखादा कषणीय सथळ िदसल की नाथा कामत सारखा लगच (पण खवचट) कॉमट करायचा एखा ा चाळीशीतलया बाईला खडहर बता रह ह इमारत बलद थी कवा ा ठाणाचा कटपीस कसा असल १४-१५ वषारची मलगी असली तरसावधान बाधकाम सर आह ा आिण असलया बोलणयामळ क ा फारच िसधद (क िसधध) होता कॉलजच त मतरलल िदवस पख लावन उडन गल आिण आता पढ काय हा य य क ा समोर उभा ठाकला तयानी IAS ची तयारी सर कली मी तवहा तयाला महणालो ldquoतला जर तझया त डावर ताबा नाही िमळवता आला तर मा नोकरीत तला फार ास होईलrdquo पण तयानी उलट मीच जर बॉस असलो तर माझयवर कोण वरताण होईल आिण नोकरीत आपण आपला काम चोख कल िक कोण कशाला माझया आड यणार आह अस महणन नहमी माण मला झटकन िदल मरी मग िक एकिह टाग हा तयाचा सथायी सवभाव झाला होता बरच वळला मला पडायचा िक आपलया घरच लोक आपण इिजिनय रग िशकत असनही आपलयाला नको इतक जञानामत पाजत असतात पण क ाचया घरच ाला काहीच कस नाही समाजावत नशीब दसयादा क ाचया आड आल तयाचया विडलाचा एक वाहतक अपघातात मतय झाला आधीच भावाची मदत नाकारलयामळ तयाला ताबडतोब पोटा-पाणयाचया उ ोगाला लागण जररी होत तयात वाचन भरपर असलयामळ तयानी प कार होणयाच ठरिवल तयाच मखय कारण तयानी सािगतल पपर मधय काम कलयावर मला सतय िलिहणयाची मभा असल परत ितथ मला बढतया िह लवकर िमळतील आिण एकदा मी ८-१० वषारत सपादक झालो िक मग मी माझी मत जनत समोर माडन जन जागरणाच काम करीन मी जवहा तयाला िवचारल िक ा नोकरीत अस िकती पस िमळतील तवहा तो महणाला

माझया परत िमळतील आई साठी बाबाची पनशन आह मी िवचारल आिण उ ा मल-बाळ होतील तयाच काय तो उ रला पत कपत तो कय धन सचय पत सपत तो कय धन सचय मी नहमी माण माघार घतली प कार झालयावर तो अगदी चौफर िलह लागला तयक िवषयावर आपली परखड मत माड लागला तयाची गती िह चागली होती अगदी तीन-चार वषारत तो चीफ िरपोटरर झाला होता पण ा वाटवर तो श िनमारण करत होता शहरातील भखड मािफया काळा बाजार करणार ापारी गड-मवाली अस अनक श िनमारण झाल होत आधी तयाला दम दणयात आला होता पण तो बधत नवहता मग तयाला िपटणयात आल तवहाही तो महणाला होता अर महातमा गाधीनाही आि कत मारल होत महणन काय तयानी लढा थाबवला ा सगळया धम ीत तयाचया पपरचया मारवाडी मालकाची मलगी िसमता का कोण जाण पण तयाचया मात पडली ती घरची ीमत होती तयामळ ी मधलया ािलटी बघा ा अस ितच मत होत ितन कदािचत असा स ा रोक-ठोक माणस आधी न बिघतलयामळ ती तयाचयावर भाळली होती ाला िह ती आवडली होती ानी महण ितला सािगतल होत की जर आपल ल झाल तर तला माझया घरी राहाव लागल मी घर-जावई होणार नाही तयानी ितला पणर कलपना िदली होती पण ती ाचयासारखीच खमकी होती आिण पढ-माग बापाची सगळी इसटट ितचीच होती ितच वडील पण ा ल ासाठी तयार नवहत एकतर ीमत मालक-मधयमवग य प कार हा भद परत मराठी-मारवाडी हा दसरा भद बर तीच वडील ाला नोकरीतन काढ शकत नवहत कारण तयाच काम अतय म होत आिण तयाचया िचमट आिण गालग ा सदरामळ पपरची िवि ही छान होती एक िदवस िसमतानी आतमहतयचा य कला तवहा ितच वडील जबरदसतीचा रामराम महणन तयार झाल ल ानतर दोन वषारत तयाला जळ झाल एक मलगा एक मलगी माधव-मिजरी आता क ा सब-एिडटर झाला होता तवह ात एका िति त राजकीय घराणयात एक सशयासपद मतय झाला क ानी आपलया पपर मधन तो मतय खनच होता ह जवळ-जवळ िस कल आिण तया घराणयातलया एका ीकड सशयाची सई वाळवली पण ाचा पिरणाम मा िवपरीत झाला पपर साठी कागद आिण शाई साठीची सरकार कडन िमळणारी सबिसडी बद झाली पपर नकसानीत आला आता पपर बद करायची पाळी आली पपर बद होउ नय महणन क ानी नोकरी सोडली तयाच समारास दशात खाजगी नयज चनलसला सरवात झाली होती क ा एका चनल मधय रज झाला क ाचया आधी तयाची खयाती चनल पयत पोहोचली होती तयामळ तयाला कमरा समोर जाउ ायच नाही ह अगोदरच ठरल होत क ाचया वा ाला मजकर तयार करणयाची जवाबदारी होती दोन-तीन वष तयानी तयानी फार अफाट कलपना तयान नवीन मालकाला सचवलया पण तया राजकीय दष ा परवडणायार नवहतया तयामळ तयक वळला तयाचा िहरमोड होत अस िसटग ऑपरशन च पवर सर झाल आिण क ाला पनहा नवीन जोश आला पपर मधय काम करताना तयाला बऱयाच लोकाब ल िवशष मािहती होती आिण तयानी ब ा धडाची करण िसटग ऑपरशन

ार बाहर आणयाचा िन य कला पिहलया ऑपरशन मधय तयानी गावाकडलया ीचा वश घउन एक मडदा हॉिसपटल मधय ए ीत कला हॉिसपटलनी तयाला माम बनवणयाचा य करताना १

लाख रपयाच िबल िदल तयानी डथ सरटीिफकट दाखवन सगळा सावळा ग धळ बाहर काढला चनलची िस ी वाढली मग तयानी आिण एक राजकीय िसटग ऑपरशन कल तयात गलली त िदलली पयतच घोटाळ तयाचया हाती आल अनक मोठ मास गाळला लागल पण चनलनी िदलली राकडन पस खालल आिण करण दाबन टाकल सतय ही पसवालयाची मालम ा आह ह तयाचया धयानात आल

क ावर ा करणाचा फारच जासत ताण आला आिण ाच पडसाद तयाचा खाजगी जीवनात

उमटायला लागल नाही महणायला आधीही घरात तो िहटलर सारखाच वागत अस मलानाही तयान कायम दहशती खाली ठवल होत पण पिरिसथती खराब होत गली चनलनी तयाला नोकरीहन काढल तरीही िननावी नावानी कठलया न कठलया पपर मधय गलली त िदलली घोटाळ छापन आणत होता िनराशपोटी तयाच दार िपण वाढल नतयाच गड तयाला आिण घरचयाना धमकावायला लागल तयाची बायको िसमता ा सगळयाला कटाळन गली होती अन हा काही सधारत नवहता शवटी कटाळन एक तपानतर एक िदवस ती मलाना घउन आपलया विडलाचया घरी िनघन गली ितन जाताना तयाला सप पण तयाला तयाचया चका दाखिवलया होतया तयाचा आईन ही िसमतची बाज उचलन धरली होती आज ही सगळी हकीकत कफ नरानी मधय क ा मला सागत होता मला तयाची दया आली होती पण सहानभती वाटत नवहती तयाचया बायकोला समजावणयाची इचछा होत नवहती कारण मी २५ वष तयाला ओळखत होतो आिण क याच शपट सरळ होणार नाही ह मला मािहत होत शवटी मी नहमी

माण िबल िदल आिण आमही कफचया बाहर आलो अचानक एक जीप आमचया जवळ थाबली तयातन ५-६ गड बाहर आल आिण तयानी क ाला ला ा-का ानी बडवायला सरवात कली २-३ िमिनटात तयानी क ाला बश वसथत पोचिवल मला काही कळायचया आत त तयाला अधरमलया पिरिसथतीत सोडन गल मी तयाला गाडीत टाकल आिण ताबडतोब भािटया हॉिसपटलला घउन गलो बरोबर एक तासानी तयाची आई आिण िसमता हॉिसपटलला पोहोचलया तयाचया सहा बरग ा मोडलया होतया एका माडीच हाड मोडल होत एक हाथ मोडला होता थोडकयात तयाचा भगा झाला होता निशबानी डोकयावर कमी मार लागला होता तयामळ जीवाला धोका नवहता डॉकटरानी तयाला पन िकलर दउन झोपिवल होत िसमताचया डोळयाना अ ची सततधार होती तयाची आई मा शात झाली होती िसमता सवतःला उगीचच दोष दत होती मी क ाचया आईला अनक वषर मला जाचत असलला िवचारला लहानपणापासन तमही ाला धाकात का नाही ठवला हा एवहढा मजोर आिण त डाळ कसा काय झाला तयाची आई साग लागली क ाच वडील एकदम सव दयी गाधीवादी माणस होत तयाची अिहसवर फार ा तयामळ मलाना रागावण कवा मार कधीच िदला नाही मलाच कतहल वाढाव तयाचयावर चागल ससकार वहाव महणन त मलाना अनक थोर आिण वीर परषाचया गो ी सागत अितमतः सतयाचा िवजय कसा होतो वगर थोडकयात लहानपणी तो ज काही िशकला त तो िनडरपण बोलायला लागला तयाचया विडलानी तयाला तो खर बोलतो महणन कधी लगाम नाही घातला तयात ाची दोघही भावड एकदम हशार तयामळ लहानपणीपासनच वडील ाला महणायच िक दादा कवा ताई सारख िशकन मोठ वहायच आिण मग बारावीत ाला इिजिनय रगला वश नाही िमळाला आिण तमहा मलाना मा िमळाला ाची सल तयाचया मनात कायम रािहली जवहा जवहा तयाला यश समोर िदसत होत तवहा तवहा छो ा मो ा कारणानी त िमळायच राहन जात अस मी तयाचया आईला िवचारल घरी हा कधी िनराश असायचा का आई महणाली तो िनराश होत अस पण तयामळ िनिष य कधीच होत नस तो िनराशावादी नवहता िसमता सोडन गली तरी तो महणायचा िक ितला ितची चक कळल आिण ती न ी वापस यईल मलावर तो ओरडायचा आिण महणायचा िक तयक काम perfect करायला िशका थो ा वळानी क ाच सासर कषणलाल कपािडया आल त मला महणाल िसमता महणत िक तमही तयाच िम आहात तमही मला उ ा भटाल का सिवसतर बोलायच आह मी महणालो सोमवारची सकाळची ोजकट िरव य मी टग झालयावर मी तमचया ऑिफसला यतो त महणाल त असा कर दीड- दोन वाजता मला िविल डन िजमखानयाला भट आपण ितथच जव मी तयाना महणालो एक िवनती आह क ावर हलला झाला ह तमचया आिण इतर कठलयाही पपर मधय छाप नका

जवणाची ऑडरर िदलयावर कपाडीयानी थट िवषयाला हात घालत िवचारल तमही तयाला कधी समजावल नाही का तयाचया वागणकीब ल मी महणालो गली २५ वष मी यथाश ी य करतो आह पण वाळतन अजन तल िनघालल नाही अपघाताचया िदवशी दखील सकाळी मी तयाला वागणक बदलणयाब ल बोललो होतो पण तयाच आपल मरी मग िक एक िह टाग कपािडया महणाल तला मािहतच आह क ा मला काही खास आवडत नाही त पण माझी मलगी तयाचयावर अपार म करत महणन ितचया साठी आतड तटत र वाटत िक हा सधारावा मी तयाची पि का दाखिवली आमचया गरज ना त महणाल ाचा गर कमजोर आह मी लगच महणालो अहो ाला गरच नाही आिण महणन ाचा असा गरसमज आह िक ाचया पकषा जासत कणालाच काहीही कळत नाही माझया मत

ाचयाकड एकाच गो ीचा अभाव आह ndash िचकाटीचा पशनसचा भ काम करायला जी िचकाटी लागत जी सोिशकता लागत ती ाचया कड नाही थोडकयात हा चस खळायला बसला तर आपली एकही स गटी न गमावता ाला दसऱयाचा राजा मारायचा असतो हा फार गभीर उपसथीत करतो पण मग गमतीदार उ र दउन कवा टोमण मारन मोकळा होतो सोडवीत नाही थोडकयात आमचया प ल दशपाडचया अत बरवा सारख हशा खप िपकिवल पण काहीच काम पणरतवाला नणार नाही पण तयाला उपदश करन काही तो बदलणार नाही जया िदवशी तयाला तोडणयापकषा जोडण वाटल तया िदवशी तयाची नशीब िफरल जवळपास आठव ानतर हॉिसपटल मधन क ा आपलया आई बरोबर थट कपािडयाचया घरी राहायला गलयाच मला आ यर वाटल मी तयाला मबईत असताना तयक वीकडला एकदा भटायच कबल कल ५-६ वीकड नतर मला थोडा फरक जाणवला क ा मला महणाला आयला माझा सासरा चागला हशार आह र आमही रोज चस खळतो पण अजन पयत मी तयाला हरव शकलो नाही पण एक िदवस मी तयाला मी न ी हरवन आिण महातारा उदाहरण िह चागल दतो एक िदवस तयानी एक कळ सोलल आिण मला महणाल- ाला वाटल तव ा सया टोच मग महणाल- बघ िछ िदसतात का मी महटल िक बाबा तमहाला काय सचवायच आह तर त महणाल-िकती सया टोचलया ह फ

कळालाच ठाउक आह पण बाहरन मा कळ पणर नॉमरल िदसत सतय दखील असाच बोलाव महणज जयाला बोलतो तयाला कळत पण चार लोकात अपमान नाही होत एक िदवस महणाल िक एखादी उच इमारत उभारायला पाया मजबत असावा लागतो आिण तयाला यो य तवहढा वळ ावा लागतोच श ला पणर गाडायच असल तर

तयाचया पळन जाणयाचया सगळा वाट आधी बद करा ा लागतात मी मनात महणालो गाडी रळावर यत आह जवळपास तीन मिहनयानतर क ा मला फोनवर महणाला आज रा ी घरी य बायको-मलाबरोबर आिण उ ा स ी घ मी तयाचया घरी पोचलो तयानी एक छोटखानी पाट ठवली होती फ माझी आिण तयाची फिमली जवताना तो महणाला आज माझा पनजरनम झाला अस समज आज मी पिहलयादा बाबाना चस मधय हरवल तीन मिहनयाचया िव ातीत माझया ल यात आल आह िक सगळयात कठीण काम माणसाना हाताळण आह मी मा अधर आयषय लोकाना दखावणयात घालिवल जो लोकाना सोबत घऊन चाल शकतो तोच तयाचा भल कर शकतो मी अधर आयषय फ िनदकाच घर असाव शजारी मधलया िनदकासारख काढल पण आता मी बाबाचा पपर चालवणार आिण सगळया पा याची वाजत गाजत ldquoवरातrdquo काढणार- पण ती पण ती सया टोचन असल मान कापन नवह मला समाधान वाटल िक घोड गगत नहालयो य िदशा िमळाली क ाचया भाषत सागायच तर - तबलल बाथरम मोकळ झाल पकज हडाव pankajhtechnipcom

सौ मज अभय मळजकर

अि त व

त माझ व आह महणतोस त मला जीवन ह अि त व

पटतय का तला माझ जीवन महणज तझ एक व पण त अि त व का एक व रणा व मन याचा सयोग महणज म असत साकारलल व व ि वकारलल अि त व ह दखील असच असत या अि त वात दखील

अजन एक व असत आिण त महणज तझ माझ जीवन असत

सौ मज अभय मळजकर

कातरवळ

कातरवळी एकात असताना हरवल होत सय बब अधारवातलात मज दसल या गलमोहराच ित बब आशचा करण शोधता शोधता टोचला कठतरी काटा आठवण ना आला पर त दर जाता रा चाद यात फरताना व ात मी हरवल व रगात आ यावर त कोणी चोरल नदी काठी चालताना एकल श द पा याच कठ आहत त भाव सरा तालातील गा याच भावनानी बाधली होती क या धा याची ती साखळी तटली फलापासन पाकळी अन ओली झाली पापणी

सौ मज अभय मळजकर

आधार

अवकाळी पाऊस पडताना त मा याकड आली अन एकाच णात त दर दर गली जायचच होत तला त लवकर का नाही आली वादळी अधारात एकटीच सोडन गली माझ िन काय दख यात तला बडायच होत

त याच सखासाठी तर सव करायच होत अधारातही द ान

तला दाखवली होती वाट त मा काजळी क न ितचा कलास घात या कातरवळी

वादळी वारा वाहत होता त दर जाताना िवजचाच तवढा आधार होता

सतीश महा उदय परब

तबला- भारतीय सगीतातील एक वा

मडळी भारतीय सगीत िविवधतन नटलल आह आिण तयाला गौरवशाली परपरा आह

तयात अनक गायन शली व वा कार आहत तयापक एक महणज तबला ब ताश

भारतीयाना तबला ह वा मािहती आह कमान तय य पा न नाही तर ऐकन तरी

मािहती आह कधी नाही तर टी हीवर उ ताद झाक र सनना ताज चहाचया जािहरातीमधय (बरोबर आह

वाह ताज) तबला वाजवताना पािहल असल

तबला ह चमर वा असन त एक ताल वा आह ताल महणज गायन कवा वादनामधय तीत होणा या

कालाच मापन करणयाची यातालवा ाची िन मती आ ददव गणपतीन कली असा परातन उललख आढळतो

ज हा भगवान शकरान ताडवनतय कल त हा गणपतीन जिमनीवरील ख ावर कातड पसरन तयावर हातान

वाजवन शकराचया नतयाला साथ दली

तबला कोणी िनमारण कला ह न सागण कठीण आह कारण तशी ऐितहािसक कागदप कठही उपल ध नाहीत

परत काही जण महणतात प शअन दशातील तबल नावाचया वा ामधय आव यक त बदल करन तबला ह

वा बनल काह चया मत मदग (पखवाज) जब िबचमस काटा तब भी बोला आिण ा तब भी बोला चा

तबला झाला

अमीर ख न सतार तबला िह वा चारात आणली तयान भारतीय व परदशी सगीताचया अनक मफली

भरवलया आिण प शअन इराणी आिण अफगाणी सगीताच भारतीय सगीताशी एक अतट नात जोडल

तबला वादनामधय दोन वा वापरली जातात ती महणज तबला आिण ड गा तबलयाच अग ह झाडाचया

खोडापासन बनवतात तर ड याच घमटाकती भाड िपतळच कवा ता याच बनवलल असत ा दो हीवर

च याचया िनवळीतन बडवन काढलल कमावलल चामड लावतात ह चामड बक याच असततबला व ड याचया

चाम ाचया वरील बाजस मधलया भागावर काळी शाई आिण कोळ याचया भकटीपासन तयार कललया

शाईच अनक गोलाकार थर दतात तयामळ तबला व ड याचया आवाजात नाजकपणा व मधरपणा यतो

सवरसाधारणपण तबला हा उज ा हातान व ड गा हा डा ा हातान वाजिवला जातो परत डावखर वादक ा

जोडीची अदलाबदल करताततबलयाचा वापर साथ सगत महणन शा ीय सगीतात सगम सगीतात भ

सगीतात तसच नतया मधय ही मो ा माणात करतात तबलयाच एकल (सोलो) वादन जगलबदी स ा

लोकि य आहत

तबलयालाही एक भाषा असत आिण तबलयाची भाषा महणज िविश अ र कवा बोल असतात

तबलयावर बोटानी तळ ानी आिण ड गावर बोटाचया अ ानी तळ ानी िविश ठकाणी आघात करन ह

बोल वाजिवल जातात काही बोल ह फ तबलयावर फ ड यावर कवा तबला आिण ड गा िमळन अशा

कार वाजिवल जातात उदाहरणाथर गी ना ता धा त ित ट द क क त ह काही बोल आहत यातील

गी क क ह बोल फ ड यावर वाजिवल जातात ना ता ित ट त ह बोल फ तबलयावर वाजवतात तर

उरलल धा त द ह बोल तबला आिण ड गा िमळन वाजवतात

तबला वाजवताना बोलाची प ता नाद ताल तालाची समान आवतरन (तालब ता) आिण वाजवणयाची गती

(लय) ा गो ना खप महतव असत एकच ताल वगवग या आवतरनामधय वगवग या गतीन वाजिवला जाऊ

शकतो

वाजिवणयाचया गतीच सवरसाधारण वग करण िवलिबत लय मधय लय आिण त लय अस कल जात या

तयक लयीमधय दखील वगवग या गतीन तबला वाजव शकतो उदाहरणाथर िवलिबत लयीमधय

िमिनटाला दहा ठोक त िमिनटाला शभर ठोक ा गतीन वाजव शकतो

लय आवतरन याच गिणत आिण वादनातील स दयर याचा मळ साधन समवर यण ह तबला वादकाच कौशलय

असत अशा कारच िविवध वा ामधय उतक कौशलय असणार खप नामवत असलल आिण नसलल कलावत

भारतात आिण जगभरात आहत त आजच उतक कलाकारही कधी तमचया-आमचयासारख होत सगीत िशकन

आिण महनत करन त उतक बनल

गमतीची गो महणज कोणतही सगीत िशकणयासाठी शाळ माण कमाल वयोमयारदा नसत वयाचया प ाशीत

कवा साठीत िशकणयासाठी िव ालयाच दरवाज बद असतात परत या वयातही सगीत

शाळच दरवाज िशकणयासाठी वागतच करतात सगीत िशकणयासाठी फ आवड दढ-िन य िनयिमत

रयाझ या गो ची गरज असत वळ काढला तर तो सवाकडच असतो आिण आवड असल तर तो

आपोआप काढला जातो (महणन तो आधीचया वा यामधन काढला आह) तर मग याना सगीत िशकणयाची

आवड आह तयानी दढ-िन य िनयिमत रयाझ करन एक य करायला काय हरकत आह

स दप खडकर efMekeAgraveJeCe

neveHeCe iess KegHe keAgraveener efmicroekeAgraveJetve

HegmlekeAgraveeles Oe[s jeefns ceveele Iej keAgraveordfve

peele-Heele JeCeamp-Yeso meieU keAgraveener efmicroekeAgravees

Yeejle ceePee osmicroe DeeefCe ceeleermicroeer efregekeAgraveigravees

meceevelesreges Oe[s neveHeCeeHeemetve efiejJes

meieUsrege efJeregeej ceveele KeesJej copypeJes

HeCe copyer-HejbHeje Deens cnCes peeleerHeeleerregeer

Dejs ceeCetmekeAgraveer Deens ceie efHeAgravekeAgravej keAgravemicroeeregeer

Deelee meceevelesreges Oe[s Gigraves keAgravemes efiejJeesup3ereges

keAgravees[ies Jnesup3ee keAgraveesCelsup3ee microeeUsle yebj peesup3ereges

mebOeer ceeCemeee keAgravemicroeer yej efceUeJeer

copyerHeeFamp ceeCetmekeAgraveer keAgravee meejJeeJeer

keAgraveOeer keAgraveOeer ceeCemeeHesee peeefle DeeefCe HejbHeje ceesthornicircee nesleele

DeeefCe oesve efpeJeebvee nUtrege keAgraveesHe-sup3eele keAgraveleele

Deelee lsup3ee efpeJeebveer ceeIeej keAgravee Isup3eeJeer

Deelee GEcircej keAgraveesCe osCeej ceer njes ie DeeFamp

ceeCemeee ceeCetme cnCetve keAgraveOeer yeIeCeej

regeekeAgraveesjerregsup3ee yeensj HeeT keAgraveOeer igraveekeAgraveCeej

yebo efkeAgraveuicirceele jentve keAgravemicroeer peieeregeer meHeAgraveejer keAgravejCeej

Dejs peie mebtoj Deens yeemesup3eeHets ceer keAgraveesup3e yeesCeej

स दप खडकर

आठवण चा ठपका रोिहत सोनट क ि य िव ाथ िम ानो इटनरशीप सपत आली ना Contdown करता आहात Contdown करतना अगदी वतःला िवचारन बघा िक आत कठ तरी काही तरी सलतय ना इटनरशीप सपतय

कॉलजचया teachersचया कचा ातन सटणार महणन excited तर असलाच पण रोजच िम मि णी आता रोजचयासारख भटणार नाहीत हा िवचारिह मनात घोळत असल ना तमहाला कठला सदश वगर दणया इतका मी मोठा अिजबात नाही पण होणयाचा य करतोय माझया वयि क आय यात मला काही गो नी कायम साथ िदली आिण तयाच गो ी तमहालािह साथ दतील आिण यशाचा मागर दाखवतील महणन फ माझया मनातलया काही गो ी तमहाला सागतो आिण ह करताना आठवण ना उजाळािह दता यईल कॉलज सपलया वर अ यास सपला असा िवचार मनातही आण नका कारण अ यास सोडला िक आपण कालबा य होतो कठलयाही कामात ामािणक पणा ठवा अगदी साध कामिह अस द िकतीतरी सग यतील ज तमचया वरचया स काराची परीकषा घतील असा सग नहमीच कसलया न कसलया तरी मोहात पडणारा असतो पण वतःचया मनाशी ामािणक रािहलात ना िक आपण न च ातन पढ जातो कठलही काम मनापासन करा त न च छान होईल आिण एकदा का आपलयाला कळल ह काम आपण छान कर शकतो मग न आवडणार कामिह आवडायला लागत दवावर ा ठवन सगळ करा महणज तयाचया प रणामाची जवाबदारी तयाचयावर ना खोट अिजबात बोल नका कारण त लपवणयासाठी परत परत खोट बोलाव लागल Research सबधीिह वाचन कायम चाल ठवा महणज कालबा होण टाळता यईल कधी समोरचा माणस कसा िदसतो ाचया पकषा तयाचया अगातलया गणाना आिण कतरतवाला जा ती महतव ा

ा ओळी िवसर नका रप लावणय अभायािसता न य सहज गणाशी न चाल उपाय काही तरी धरावी सोय आगतक गणाची ( समथर रामदास ) तमही आज जगाचया उबर ावर उभ आहात तमचया डोळयापढ गली साड चार वष कशी गली त यत असल ना आिण माझया डोळया पढ अजनही प आह िक सचती कॉलजशी सबध आलया पासनची १२ वष कशी गली आधी िव ाथ महणन आिण मग Lecturer महणन आिण काल िकती भरभर उडन गला ना आिण बरच काही माग सोडनही गला ना

Lecturer महणन जॉईन कलया नतरची 2५ वष महणज एक खप सखद अनभव होता कारण आपलया कॉलज

मधल सगळच िव ाथ िशकषकाचया मनाला चालना दणार असतात तयामळ खप छान वाटल आठवणी तरी िकती काढायचया ना अगदी तमचयावर चड िचडणयापासन ( COPD Lecture ससन म य क टीन म य जाण इआठवतय ना) त आपली व वत सदर दहरादनची ीप खरच अिव मरणीय आह ना दहरादन ीप म य आपली म ी कधी झाली तच कळल नाही आपण दहरादनला असताना भा य ीचा फोन

आलयावार तमही लोक ज ज काय करायचात ना त सगळ आठवन मी आिण भा य ी अजनही खप हसतो तमचयातलया िकती तरी जणानी माझयाशी आगदी वयि क अडचणीिह share कलया मला िततक जवळच मानलत खप छान वाटल तमच मनापासन कलल भावपणर SMS आजही मी जपन ठवलत अगदी मनात खोलात

तमचयातलया िकती जणाचा मी अगदी सगळयाचया दखात पाणउतारा कला असल पण ामािणक पण सागतो माझा उ श खप िनखळ होता त हा िवसरा बर का तमहा लोकाबरोबर research activities करताना िकती िविवध अनभाव आल ना आपलयाला खप िशकायला िमळाल तयाचयातन मला इथ Malaysia म य िशकवताना राहताना ास काहीही नाहीय पण सचती कॉलज ऑफ िफ़िजओ थरपीचया सगळया मलाची खप आठवण यत कायमच तमहाला खालील पक पिहली ओळ लाग पडल (दसरी ओळ नाही बर का ) अशी पाखर यती आिणक मती ठवनी जाती दोन िदसाची रगत सगत दोन िदसाची नाती माझयावरच तमच म कायम ठवल ना प कस वाटल त जरर कळवा डोळयातलया िनधारराचा पारा फटणयाआधीच िलखाण थाबवतो All the best Make our कॉलज Proud Make India Proud तमचा रोिहत rohitrohitsyahoocom

------------------------------------------------------------------------------------------------ ह प मी मलिशयाला आलयानतर सचती कॉलजाचया माझया िव ा याना िलिहलल आह

------------------------------------------------------------------------------------------------

-----------------------------------------------------------------------------------------------------------

सदर सािहतय माझी आई सौवसधरा जोशी िहचया lsquoहसरी पगतrsquo या पसतकातन घतल आह धन ी गोठीवरकर

----------------------------------------------------------------------------------------------------------

सौ वसधरा जोशी

सावधान वाचकहो िनणरय तमही ायचाय महणज मा या ाच उ र िह कथा वाचन झाली िक ायच काय सीमा सदानद सातपत ाचा सतकार वहायला हवा िक नाही िकती साधा आह ह आता सीमा महणज असमािदक वय वषर पचचाळीस उ ोग - पणर वळ खपलली आिण खपत असलली गहणी छद- भरपर मि णी जोडण व ग पा मारण अगदी फोन वर स ा आता सतकार महणज अगदी दहा हजार पय रोख व ीफळ असाच असावा अस माझ िबलकल महणण नाही पण मला तमही िवचारलत िक सतकाराच सव प कस असाव तर मी महणन एखादी छानशी यअर िसलकची साडी आिण पाव भाजी वर थडगार आईस म ीफळाची िह ज री नाही (उगाच खरवडत बसायला) पण काही महणा चागल काम कल िक कौतक ह व ालाच हव हो िक नाही तर तया िदवशी काय झाल नहमी माण आमच िचरजीव सहास व ह (सदानद) दोघही आपापलया कामावर गल दोघाची खाणी डब ा म य माझा सकाळचा वळ धडाधडा गला तयाचया पाठी नाच यात आिण त दोघ गल िक िवखरलल घर आवर यात साधारण पढला तास गला नतरचा वळ कसा माझा अगदी माझा एकटीचा पण साधारण एवढी उसतवारी होईसतो अकरा होतातच

मी अशी छानशी मािसक वाचत बसल होत हातात गरम कॉफ चा मग घरही कस छानस आवरलल एव ात बल वाजली एकटी असताना दार उगाच उघड नकोस सवसत मालाचया मोहात फस नकोस बावळटपणा करशील फरीवालही फसवतात अलीकड- इित सदानद आमच ह नावा माणच खरच नहमी खशालचड सारख आनदी असतात एकदा पसा आणन घरात िदला िक सपली काळजी अस तयाच असल तरी दररोज वडी बावळट तला काही

कळतच नाही िह कवा अशीच वाकय अगदी नमान सधी िमळाली िक मला ऐकवतात िह गो आमचया खानदानातच आह महणा ना महणज बायकाना वडया बावळट ठरव याची कारण आमच सप स ा अशीच री ओढतात आई अस नाही ग तला नाही कळणार त अशी कधी पिहली कधी दसरी री ओढतातच

तर दपारी साड अकरा पावण बाराला बल वाजली आज समोरची मीना भाभी घरात नवहती ती गली होती

ितचया माहरी मलाना घऊन आमचया वग म य फ दोन लॉक एका मजलयावर महणज आज मी एकटीच

होत मजलयावर नहमी सारख दर उघडल मला वाटल कॉलज सटडट असतील मसना जौरा हवाय का (ह

कॉलजला जायच सोडन ह असल धद का करतात हा मला नहमी पडतो) नाहीतर सलस गलर ह नवीन

याच महणन ग यात पडतील पण नाही मा या समोर होतया दोन गजराथी बायका

शजारचया घराकड बोट दाखवन ितन िवचारल तमारी बाजवाली कया गयी मला गजराथी कळत पण बोलता मा यत नाही मी कोण मीना भाभी अस महणताच ती महणाली तमारी बाजवाली मीना बन मारी बनपणी छ मग मी तयावर िमनाभाभी मायक गयी ह ४-५ िदन क बाद आयगी अस अगदी खर खर उ र िदल दोघ ची आपसात हळ आवाजात काहीतरी चचार झाली मग हातात छान मो ( ीमती वाटाव अस) पाक ट काढन ती महणाली शादीका इनवहीटशन दन का था आप जरा दगी कया आता शजारचया भाभीची कोणी म ीण ितला बोलवायला आली तर त िनम ण यायलाच हव काही शजारधमर आह िक नाही मी लगच महटल हा हा ज र दगी मी त हातात घताना पढच जाळीच दर उघडल आता काय खा ी झाली होती भािभचया कोणी म ीणच तर होतया तयातली दसरी महणाली थोडा पािन िमलगा कया मलाच माझी लाज वाटली मी दोघ ना आत बसायला बोलावल पखा स होताच आत जाऊन दोघ ना नवीन कलल कोकम सरबत लासातन घऊन आल बरोबर थोड पाणी स ा तहानला आधी पाणी हव महणन एव ा पाच सात िमिनट तया बाहरचया खोलीत बसलया होतया दोघी पाणी सरबत यायलया तमही कठन आलात अस मी िवचारलयावर अगदी भािभचया माहर जवळचच गोरगाव नाव सािगतल चागली चार पाच िमिनट झाली असतील तव ात तयातली एक महणाली अजन आमहाला बरीच बोलावणी करायला जायच आह तव ात दसरीन सवताची साडी बघन ितला महटल साडीला घाण लागली आह िहचयाकड धऊन घऊ का खरच ितचया छान साडीला काळा िचखला सारखा डाग िदसत होता मला ती महणाली ऑ टी मी हा डाग जरा तमचयाकड धऊन घऊ का मी हो महटल ितला बाथ म दाखवल आता बाहर दसरी बाई अन मी बोलत बसलो होतो पण मला काहीतरी वगळच जाणवल अतमरनान सािगतल िक काय कणास ठाऊक पण एव ा वळ मा या घरात घडत असलल रामायण आधीही कठतरी घडलया सारख वाटल णाधारत आठवल गलयाच मिह यात िवजन फोन वरील ग पात सािगतलली ितचया नातवाईकात घडलली चोरी त सवर झाल होत बो रवलीला नीना िवजची सकखी मावस बिहण दपारी अगदी एकटी घरात तया िदवशी समोरचा लॉक नमका बद त गल होत कठतरी ल ाला बल वाजली नीनान दार उघडल दोन बायका अगदी छान

काजीवरम सा ा नसन कानात िहऱयाची कडी ग यात दािगन कसात कदब घातलला नीनाला महणलया तया तमचया समोरचया बा ना इनवीटशन ाल का तयात नीनान नाही मह याचा यतोच कठ नीना महणाली हो ज र दईन पाक ट हातात दताना तयातली एक नीनाला महणाली जरा पाणी ाल का यायला नीनान दोघ ना पाणी िदल तयातली एक महणाली आमहाला अजन बरीच बोलावणी करावयाची आहत बराच वळ जाईल मी जरा toilet जाऊ का

ात ही िननाला गर वाट यासारख काही नवहत तयामळ नीना सहजच महणाली हो हो जा ना मग एक toilet ला गली आिण दसरी िननाशी ग पा मारीत होती थो ाच वळात ती आतली बाहर आली आिण नीनाला महणाली अहोतमचा नळ िबघडला आह का बदच होत नाहीय नळ सोडलला होता पाणी उघ ा दारातन बाहर यत होत नीना सार या गिहणीला ह चालण शकयच नवहत

मगापयत नळ अगदी विसथत होता आिण आ ाच काय झाल नीनाला पडला नीना लगच उठली नळ खाली असलयामळ वाकन बद करायला बघत होती तव ात तया दोघी सराईत सशीि त भाम ानी ितला मागन च आत ढकलली आिण बाह न सरळ कडी घातली नीना िबचारी सडासात अडकली सवताचया घरात दोघ नी घर धतल ितच

नीनाच ओरडण तया छो ा िखडक तन एक जाऊन कणी यण कठीणच होत िबचारी नीना दोन तीन तासानी

समोरचया िबलड ग मधलया लोकाना कळलयामळ सटली एकदाची पण चोरी ज बर होती घरात असलयामळ

कपाटाचया िकललया पण कपाटालाच होतया दोघी भाम ाना चागलच फावल

मला सगळ जसचया तसस आठवल घशाला कोरड पडली हाताला कप सटला पण आता डगमगन चालणार नवहत िहममत धरायलाच हवी अशा वळी आतली डाग धवायला गलली चोरटी आता बाहर यईल मला महणल ऑ टीतमचा नळ िबघडला आह का णभर मी स झाल काय कराव तया दोघीही िध पाड उच होतया आिण मी एकटी होत आताचा काळ मा या कसोटीच होता आिण दवाचा होता आिण एव ात फोन वाजला मी लगच ठरवल ा फोनचा फायदा यायचा आललया फोन वर टपन आमच कोणत िबल िकती र म सािगतली जात होती पण मी मा इकडन हलो ह बोला कदम साहब काय िनघालाय महणताय घरी यायला हो पण अजन नाही आला आला िक सागत चौक वर फोन करायला आतली भामटी बाहर आली आिण तससच महणाली ऑ टीतमचा नळ िबघडला आह वाटत बदच होत नाही िननाकड घडललच मा याकड घडत होत बाथ मचा नळ दारापासन चागला तीन चार पावल आत होता महणज मला न ढकलतािह तया सहज क ड शकत होतया

तव ात माझ फोनवरच बोलण ऐकणाऱया दसऱया चोरटीन िकसका फोन था अस मला िवचारल मी

महटल मरा लडका इधर थाना पोलीस सटशनप इनसपकटर ह उधरस फोन था अभी आयगा

माझ बोलण एकन तया दोघी चपापलया एकमक ना नजरन खणा क न उठलया मला महणलया आमही िनघतो दोघी घराचया बाहर गलया मी िन ास सोडला दो ही दार लावली उघडा नळ अगदी सहज बद कला नळाला काही झालच नवहत सा ात दोन चोर ा मा या घरात यऊन गलया होतया ि याही क शात कमी नाहीत ह खरच आह महणा ा ातही आघाडी मारतायत िक काय तया गलया आिण माझा बाध कोसळला मा या घरावरच जीवावरच सकट टळल होत मी ीमती थाटाच त इनवहीटशन काडर उघडन बिघतल त एका होऊन गललया ल ाच होत महणज तयाचा बत माझ घर लट याचा होता मा या घरात होणारी चड चोरी कवळ मा या ग पाचया छदामळ आिण थो ा या चालाखीमळ वाचली होती मी पोलीस सटशनइनसपकटर अशी नाव घतलयामळ व तो घरीच यतो आह महटलयामळ तया घाबरलया आिण पळालया बघा वाचकहोमहणन महटल आज माझा छोटासा घरगती सव पाचा सतकार वहायला हवा िक नको जरी मी वडी बावळट काही न समजणारी असल तरी माझच घर मी वाचवल अस महणताना तसच बरोबर जाऊ द हो सतकाराच काय एवढ पण ा गो ीचा पच तमचया साठी बर का ज बो रवलीचया िननाकड झाल ठा याचया सीमाकड झाल तच कदािचत तमचया घरात स ा होईल तर फ सावधान

_____________________________________________________________________________________________माझ आजोबा ी वा यवलकर या या किवता ऐकतच मी लहानाची मोठी झाल इ जी म य ऑनस िमळवनही याची मराठीची गोडी कधीच कमी झाली याची अशीच एक मला भावलली ही किवता बघा तमहालाही पटतय का अिदती मळ

lsquoमममीrsquo महणोिन कोणी lsquoमममीrsquo महणोिन कोणी आईस हाक मारी मा या मना मराठी ती होय शोककारी श दात सौ य lsquoआईrsquo lsquoमममीrsquoत तच नाही त वड इ जीच सीमाच यास नाही गल जरी िफरगी सोडन दश माझा आई त या िशरी ग तो भार इ जीचा

आई जरी मराठी वदविन lsquoमममीrsquo घई बाळावरी ित या या स कार तोच होई आता इथ lsquoनसरीrsquo lsquoकजीrsquoत बाळ जाई फसव नाव lsquoिकलिबलrsquo ओढन यास नई lsquoथक यrsquo कस महण मी lsquoसॉरीrsquoच हा जमाना आह अजन यथ परक बाड-िबछाना

lsquoबथड हपी ट यrsquo महणताच बाळ आता lsquoमममीrsquoस lsquoजॉयrsquo होई lsquo सगसागrsquo तोच गाता आता िनराजनाची फलवात हाय थ पटन मणब या िवझातच यात अथ कापन कक आता मोठाच बाळ होई कोशात श द lsquoआईrsquo माघार तोच घई रा यात या मराठी कौतक इ जीच िवसराच पज जीण lsquo ॉमीसrsquo अमताच lsquoक-जीrsquoत इ जी या िमळता वश बाळा शाळा नको मराठी लावा तयास टाळा lsquoएिलफट गॉड rsquo होई lsquo ल सगrsquo तोच दई मा या मना मराठी lsquoअ ज टrsquo तच होई

ी वा यवलकर

प ी डॉ काश आमट ा या काशवाटा ा प तकातन घतलला हा उतारा आह ामळ सबिधत लखका या व काशका या कॉपीराईट अिधकाराच उ लघन झाल आह याची मला जाणीव आह पण िह मडळी व याच वशज या

क यामागील माझी भावना समजन घतील अशी माझी आशा आह कारण हा लख मी िस ी कवा अथ ा ीसाठी कलला नसन डॉ आमट ा या कायाची लोकाना क पना यावी हाच ा मागील हत आह िम लद कारकर ____________________________________________________________________________________

या कॉलरा या साथीतील एक सग मना या तळात असा जाऊन बसला आह क तो हटतच नाही एक बाई एका लहान मलाला घऊन आली होती उपचार क यावर सलाईन द यावर त मल जरा सधारल याबरोबर ितन या मलाला आम याकड सोपवल आिण ती लगच िनघन जायला लागली आमचा एक

कायकता ितला हणाला अशी कशी या मलाला सोडन जातस या याजवळ थाब याला पण बर वाटल क जा यावर या बाईन सािगतल कॉलरा या साथीन काल माझा नवरा मला दो ही मलाना लागण झाली हणन याना घऊन इकड िनघाल तर एक मल वाटतच गल याला तसच झाडाखाली ठवन ाला घऊन

आल आता ाला जरा बर आह तोवर जावन याला प न यत इतका क ण सग होता हा आ ही सगळच स झालो कोण कणासाठी रडणार डो यातल पाणीच आटन जाव अशी िह प रि थती अस कसोटीच धीर खचवणार सग खपदा आल पण यामळ इथ कामाची कती गरज आह हही न ान काळात गल पाय माग यायचा नाही ह डो यात प होत यामळ यातनही आ ही एकमका या मदतीन माग काढत गलो टकन रािहलो काम वाढवत गलो

आपल घर

२००१ साली वभव फळणीकर नावा या अकरा वषाचा म य एका दा प यान फार वग या तहन पचवला अगद एका हद गा यात हट या माण तम बसहारा हो तो कसी का सहारा बनो यानी तरा अनाथ मलाना आ ण १३ अनाथ मलीना सहारा दला ह काच घर दल याची राह या खा याचीच नाह तर उ म िश णाची सोय ह आपल घरन कली दरवष मी आ ण माझ कटब अगद आमच ह काच घर अस या सारख ितथ जातो पाऊल टाक या टाक या एक लहान मल हात जोडन नमःकार करत मग पटकन वचार मनात यतो अर अस आप या घर ज हा कणी यत त हा पाथ आ ण मीरा अस हसत

मखान आवभगत करतील ना

कणीह पाहण आल क आपल घर सःथच यवःथापक वजय फळणीकर हसत मखान

ःवागत करतात नवनवीन उपबमाची मा हती दतात नकळत ितथ या मावशी थड पाणी आ ण गरम चहा प यात ठवतात काह णातच आपल घर सग याना आपलस करत फळणीकर आ ण या या प ीन हा पारमािथक उपबम खर तर आपल दख वसर यासाठ या या मलाची उणीव भ न काढ यासाठ दहा वषापव स कला यात याना चड अडचणी हाल-अप ा सोसा या लाग या आ ण अजनह हा खडतर वास स च आह पण कठह खत तबार अप ा नाराजी अ जबात दसत नाह

यथील २६ मलाना ह याच आई-बाबा नसतच शालय आ ण ता ऽक िश ण नाह तर िनरिनराळ कौश य स ा िशकवायची यवःथा करतात यथील औ ोिगक िश ण

किात मलाना सगणक िश ण िशवणकाम ःब न ट ग ऑफसट ट ग ऑ फस

फाईल बनवण िशकवल जात नसतच शालय िश ण नाह तर ा जगात ःवतः या पायावर उभ राहायला िशकवतात एक सजन कत ववान य बन व याच काम ह

फळणीकर दा प य करतात

हा सारा याप जग या यापर न उ म बनव याच काम होत त बढयाच लोका या

आपलक न आ ण मदतीन मदत काय ःव पाची आ ण कशी असावी ाची क पना ौी वजय आप याला दतात पण अ टाहास आमह क वा अप ा ठवत नाह त कडबर

कक प ा दान खार क खोबर ा ह आजवान सागतात

यदा या भट त तर मी चाटच पडलो आता आपल घर म य आजी आजोबा आल आहत

िसहगड पाय यापाशी अजन एक बःतान बसवल आह सौरऊजा छोट शी बाग यात

फळभा या फल एक दभती गाय पारपा रक साधन नसिगक खत योगासन ाथना ह

दवसाच िनयम अगद काटकोर पण पाळल जातात वभवला जस वाढवल असत तस ह पतीप ी ा २६ मलाना वाढवतात या यावर माया करतात सःकार दतात यामळ चकनह मा या िलखाणात क वा कणा याह बोल यात

आपल घरला अनाथाौम कधी सबोधल जात नाह उलट मी हणन क यक

जाणकार आई-बाबानी थोडा वळ तर ितथ जाऊन आपल घर न क पाहाव lsquoितिमरातन तजाकडOtilde ह याची नसती रोजची ाथनाच नाह तर जग याची सक पना आ ण उ श आह नकतच वजय फळणीकरानी एक पःतक दल नाव होत पराजायाकडन वजयाकड वाचल पाना-पानाग णक अगावर काटा आ ण डो यात

पाणी यत world belongs to such people वजय फळणीकर ह एक रणाःथान

आहत

एक सामा जक बािधलक हणन माझ आप याला आवजन सागण आह क

या यासारखी चळवळ खटपट माणस ा जगात आहत या यामळ समाजात एक

स यवःथा आह अशा उपबमाना आ ण माणसाना आपण आप या पर न भरभ न

सहा य कराव त वळ दऊन कवा मलाना िश ण दऊन दल तर उ म आिथक

सहा यास apalagharyahoocom ला ज र भट ा

आप या घरातील घरपणाला बहार यावी आप या आ ण आप या मला या सामा जक

बािधलक या सक पना ःप यात अशी मनात खाऽी बाळगन पढ या वळस प याला

ग यावर आपल घरला न क भट ातथील आजी-आजोबानी आता १६ जणाना राहता यईल अशी गःट हाऊस सस ज कली आह

आपल घर म य आपल ःवागत उ म प तीन होईल ाची फळणीकरा तफ खाऽी असावी फळणीकराचा दर वनी बमाक ००९१-९८५०२२७०७७ ००९१-२५२३२९९ असा आह आपल घराचा चाहता कौःतभ पाठक आ ण प रवार

y~igraveu~v~ibrvbarjfiacute

िच कला- वद पराजप

सौ वसधरा जोशी माउस

एकदा एक उदीर बा पावर सला

पढ मोदक नको हणत रागावन बसला

दवा त ही आहात हण ब ीची दवता

का मला अस मग िनर र ठवता

तम या जवळ बसन मी रािहलो अडाणी

दररोज ऐकतो आर या आिण गाणी

उदरा या शारीन बा पा हसला

माउस हणन उदीर कॉ यटर समोर बसला

एका डो याची आई

एका गावात एक बाई आपलया छो ा मलाबरोबर एका छो ा झोपडीत राहात

होती आपलया मलाला काही कमी पड नय हणन दवसरा एक क न ती काम

करत अस पण या छो ा मलाला मा आपली आई अिजबात आवडत नाही तो

ितचा ितर कार करत असतो कारण ितला एक डोळा नसलयामळ ती भसर दसत

असत आईला तो शाळतही यऊ दत नसतो

एकदा एका काय मासाठी आईला शाळत जाव लागत पण ितला बघन कठ त ड

लपवाव ह मलाला कळत नाही रागाचा एक कटा टाकन तो ितथन पळन जातो

घरी आलयावर तो आईला चड बोलतो कशाला आली होतीस शाळत आता

माझ िम मला िचडवतील मी उ ा शाळत कसा जाऊ तला

एक डोळा का नाही मला त अिजबात आवडत नाहीस वगर

वगर आई काहीही बोलत नाही आपण आईला अ ात ा बोललो

याच मलालाही काही वाटत नाही रागान तो नसता धमसत

असतो आईशी काहीही न बोलता जवतो आिण झोपतो रा ी कधीतरी याला

जाग यत तर आपलया मलाची झोपमोड होऊ नय अशा दबकया आवाजात याची

आई रडत असत पण याचही याला काही वाटत नाही एका डो याचया

आपलया आईचा याला अिधकच ितर कार वाटायला

लागतो या णी तो िनणय घतो िशकन खप मोठ हायच

आिण इथन बाहर पडायच

या माण तो खप अ यास करतो उ िश णासाठी मो ा शहरात यतो

नामवत िव ापीठातन पदवी िमळवतो मो ा कपनीत मो ा ददयावर काम

क लागतो एका सदर मलीशी याच ल होत याला एक मलगा एक मलगी

होत आता याच कटब पण होत कारण ह सदर िच िबघडवणारी एका

डो याची याची आई ितथ नसत तो ितला जवळजवळ िवस न गलला असतो

अितशय सखात असतो

एक दवस याचया घराच दार वाजत दारात एका माणसाबरोबर याची तीच

एका डो याची आई उभी असत ितला बघन याची मलगी घाब न

आत पळन जात तो आधी च ावतो आिण मग वतःला सावरत

ितला हणतो कोण आहस त इथ का आलीस बघ माझी मलगी

तला घाबरली

मी ब तक चक चया प यावर आल अस काहीस पटपटत आई िनघन जात

ितन आपलयाला ओळखल नाही अशा समाधानात () मलगा दार लावन घतो

काही दवसानी माजी िव ाथ समलनासाठी याला याचया शाळतन प यत

परत या गावात जाऊ नय अस वाटत असतानाही तो समलनाला जा याचा

िनणय घतो ऑ फसचया कामासाठी जातोय अस बायकोला खोटच सागतो

समलन पार पडत कठलयातरी अनािमक ओढीन याची पावल याचयाही नकळत

झोपडीकड वळतात दाराला कलप असत शजारची बाई याला ओळखत आिण

एक प दत त प याचया आईच असत तो वाच लागतो मी खप आय य

जगल त याकड आता मी परत कधीही यणार नाही पण त कधीतरी यऊन मला

भटावस अशी माझी खप इचछा आह शाळचया समलनाला त यणार ह कळल

होत पण ितथ यऊन तला भटायच नाही अस मी न ठरवल कारण मला

मािहती आह एका डो याची ही तझी आई तला आवडत नाही मला एकच डोळा

का असही त मला एकदा िवचारल होतस त हा त खपच लहान होतास हणन

मी काही उ र दल नाही पण आज सागत बाळा त लहान

असताना एक अपघात झाला या अपघातात त तझा एक

डोळा गमावलास एका डो यान त सपण आय य कस

जगणार या िवचारान मी हराण झाल आिण माझा एक डोळा तला दला मला

तझा खप अिभमान आह त मला ज बोललास कवा मा याशी जसा वागलास

यासाठी मी त यावर अिजबात रागावलल नाही तझ मा यावर खप म आह

असाच िवचार मी करत कधी काळी मा या भोवती भोवती खळणारा त मला

नहमी आठवतोस

प वाचन मलगा ढसढसा रड लागला जी कवळ

याचयासाठी जगली वतःचा सवात मह वाचा अवयव िजन

याला सहजपण दऊन टाकला ितचयाशी आपण कती िनदयपण वागलो याला

चड पशचा ाप झाला तो आईला मोठमो ान हाका मा लागला पण आता

याचा काय उपयोग होता

मनाच ोक

गणाधीश जो ईश सवा गणाचा | मळारभ आरभ तो िनगणाचा || नम शारदा मळ च वार वाचा | गम पथ आनत या राघवाचा ||१||

सगम अथर- जो गणपती सवर लोकाचा ई र व सवर सदगणानी नटलला आह जो अनािद आह अनत आह जो असखय गणानी य आह व जी शारदा चार वाणीची जननी आह अशा दवतास नमःकार कर या व ौी रामरायाचया मागारन जीवनाची वाटचाल कर या

मना स ना भ पथची जाव | तरी ीहरी पािवजतो वभाव || जनी न त सव सोडनी ाव | जनी व त सव भाव कराव ||२||

सगम अथर- ह सजजन मना त परम राच ःमरण िनतय ठऊन भ ीन वयवहार कर तयामळ तला सहजच ौीकण सनन होतील कपा करतील कारण तो तयाचा ःवभावच आह माऽ त सजजन लोकाना ज आवडत नाही िनदनीय चकीच वाटत तस वाग नको व लोकादरास पाऽ होणार वदनीय अस

आचरण ठव भि पथ महणतात तो हाच

भात मनी राम चतीत जावा | पढ वखरी राम आध वदावा || सदाचार हा थोर सोड नय तो | जन तोची तो मानवी ध य होतो ||३||

सगम अथर- ातःकाळी उठलयावर थमतः ौीरामाच दवाच ःमरण कराव नतर वखरीन महणज तोडान मोठयान lsquoरामrsquo नाम घयाव हा सदाचार नहमी पाळावा सोड नय असा सदाचारान राहणाराच

मनय गौरवास पाऽ होतो धनय होतो

मना वासना द कामा न य र | मना सवथा पापब ी नको र || मना धमता नीती सोड नको हो | मना अतरी सार िवचार राहो ||४||

सगम अथर- र मना द इचछा मळीच उपयोगाची नाही पापी िवचार स ा मळीच अस नय धमारन व नीतीन वागण सोड नको मना हा ौ िवचार अतःकरणात जपन ठव

मना पापसक प सोडनी ावा | मना स यसक प जीव धरावा || मना क पना त नको वीषयाची | िवकार घड हो जन सव ची ची ||५||

सगम अथर- मना कधीही पापसकलप मनात यऊ दऊ नयत नहमी मनात सतयसकलप जागवावत मोह

पाडणाढया वःत व िवचार याची कलपनाही कर नय पापसकलप पापब ी व िवषय-िवकार यामळ लोकात समाजात आपली छीथ होत उपहास होतो महणन नहमी सतयसकलप करावत

hhbrvbarbrvbarbrvbarbrvbarkkparaparaacircacirckkbrvbarbrvbar ==acircacircllparapara ffparapara

कोबी वड सौ काचन मिनष काबळी

सािह य- १वाटी कीसलला कोबी २ वा ा िभजलली चणा डाळ १ इच आल ३-४ लसण पाक या १चमचा हळद िजर ३-४ िह िमर या को थबीर १२ चमचा ओवा मीठ तळ यासाठी तल इ यादी कती- थम कोबी कीसन यातल पाणी काढन टाकाव नतर चणा डाळ आल लसण िजर िमरची एक थोड जाडसर वाटाव त वाटण एका बाउल म य काढन यात कीसलला कोबी मीठ हळद ओवा को थबीर घालन एक कराव व याच छोट छोट गोल वड तळ हातावर थापन तला म य खरपस तळाव सॉस क वा खोब या या चटणीसह खा यास ाव_____________________________________________________________

फल - िबि कटापासन बनवलली चॉकलट सौ शीतल सतीश हा सािह य- १२५ म म का (बटर) २५० म मकिवटीज डायज टीव (McVities Digestive) िबि कट ४ टबल पन कीसलला नारळ ४ टबल पन कोको पावडर ४ टबल पन मध सका मवा आवडीनसार बनिव याची प त १ एका िपशवीम य कवा भा ाम य िबि कट घवन याचा चरा करावा २ एका भा ात म का घवन तो िवतळवा ३ यात िबि कटाचा चरा िखसलला नारळ कोको पावडर मध व सका मवा घाला ४ वरील िम ण एका पसरट भा ाम य ओताव ५ याच छोट लाड वळाव ६ वळलल चॉकलट लाड आवडीनसार कोको पावडर कीसलला नारळ कवा स या म ान सजवाव _________________________________________________________________________

बालशाही सौ शलजा जगदीश िशद

सािह य- २ १२ कप (५०० म) मदा ३४ कप तप (िवतळवन थड कलल) दही १२ कप १२ चमचा ब कग सोडा २ १२ कप साखर तप तळ यासाठी कती- म ाम य ब कग पावडर दही आिण तप घालन घ मळाव साधारण एक तास झाकन ठवाव ३ इचाच समान गोळ क न हल या हातान दाबन ख ा बनवावा तळ यासाठी कढईम य तप गरम कराव गरम झा यानतर गोळ मद आचवर तळन यावत एक दोन वळा पालटन लाल रग आ यानतर बाहर काढन ताटाम य ठवावी साखरम य साखर िभजल एवढ पाणी घालन गोळी पाक बनवावा गस बद क न पाकात तळलली बलीशाही घालावी चार त पाच िमिनट बालशाही पाकम य ठऊन नतर िचम ा या सहा यान बाहर काढन थड करावी थड झा यानतर हवाबद ड यात भ न ठवावी िह बालशाही आठ त दहा दवस टकत टीप- गोळीपाक तयार झाला की नाही ह पाह यासाठी एका बशीम य पाणी घऊन एक थब पाक घालन बघावा गोळी बशी या तळाशी तयार झा यास गस बद करावा

आ दती मळ शवची भाजी सािहतय- २५० ाम जाडी कडक ितखट शव ३मोठ काद जाड िचरलल ७-८ लसण पाक या

छोटा आ याचा तकडा एक छोटा चमचा धन िजर सक खोबर छोटातकडा २-३लवगा ४-५ िमर २-३ वलची सक लाल िमरची ४-५ दालिचनी तकडा थोड तल एवर ट गरम मसाला १छोटा चमचा मीठ चवीनसार कती- तर साठी कादा लसण आल आिण बाक सव मसा याच समान थो ा तलावर चागल परतन याव नतर गार क न थोडस पाणी टाकन िम सर मधन एकदम बारीक वाटन याव १ छोटा चमचा तल तापवन यात ती प ट आिण गरम मसाला )चवी माण (घालन तल सटपयत परतवन यावी नतर यात गरम पाणी घालन पातळ तर सारख कराव ती तर उकळवन यावी एकदम शवटी मीठ घालाव तर थोडी पातळच आस ावी जवायला याय या वळी गरम करताना यात शव टाकन परत उकळाव या बरोबर क ा कादा िलब छान लागत ही तर िमसळीसाठी पण वापरता यत

क या कवा उपज पोह

सािह य-१वाटी तकडा तादळ ( ोकन राइस) frac12 वाटी शगदाण frac12 वाटी चणाडाळ कडीप ा िहर ा िमर या िजर फोडणी साठीndashतल मोहोरी िहग हळद ितखट िजर कडीप ा मीठ चवीनसार कती- तादळ लालसर भाजन याव गार झा यावर िभजवन ठवावत डाळ दाण पण िभजवन ठवावत दो ही ४ -५ तास िभजवाव क या करावया या वळी थम तादळ उपसन ठवाव तल तापवन फोडणी क न यावी यात तादळ घालन छान परतावत तादळ परतत असताना डाळ आिण दाण िजर िमर या कडीप ा मीठ आिण थोड पाणी घालन िम सर मधन बारीक क न याव तादळ परतन झाल क िम सर मधल वाटण यात घालन नीट एक क न याव मग बारीक आचवर झाकण ठऊन क या होऊ ा ा मधन मधन हलवाव वाटल तर थो ा पा याचा िशपका ावा मोकळ झालल वाटल क गस बद करावा कोिथबीर घालन खायला याव याबरोबर दही कवा िलबाच उपासाच लोणच आिण क ा कादा छान लागतो तादळ डाळ आिण दाण ा मळ क या हा पदाथ पण अ होतो

ई-िवशषाक ऋणानबध सपधच उ र-

सपधसाठी ि िच छऽपती िशवाजी महाराज ितभाताई पाट ल रामदास ःवामी प डत भीमसन जोशी िसधताई सपकाळ पाडरग सदािशव सान (सान ग जी) डॉ बाबासाहब आबडकर िनळ फल

लता मगशकर शकर महादवन

ःमता पाट ल सी ड दशमख

लोकमा य टळक ध डराज गो वद फाळक (दादासाहब फाळक) जयत नारळ कर झह र खान

प ल दशपाड मधर भाडारकर ान र म ाबाई िनव ीनाथ सोपानदव ौयस तळपद

नाना पाटकर आशतोष गोवार कर डॉ काश आमट मदा कनी आमट हमत करकर ःवात यवीर सावरकर वजया महता

सिचन तडलकर डबजी झगराजी जानोरकर (गाडगबाबा) मोहन आगाश माधर द त व ठल कामत दिलप वगसरकर वण वामन िशरवाडकर (कसमामज) ज बार पटल सोनाली कळकण रामचि नरहर िचतळकर (सी रामचि) ा मध दडवत सा वऽीबाई फल आ ण

सिचन पळगावकर अशोक सराफ महा मा योितबा फल

महश कोठार सयाजी िशद नरि दाभोळकर शाताराम राजाराम वणकि ( ह शाताराम) सनील गावसकर अतल कळकण इतर छायािच गणशो सव एस ट महामडळाच िच ह शतकर कःती गढ पाडवा गट व ऑफ इ डया आषाढ एकादशी रायगड

क कण र व मबईचा ड बवाला नागपचमी

हता मा चौक पाट मबईकर वट पो णमा

सपधचा िनकाल

थम पा रतोिषक- सतोष साळक

ि तीय पा रतोिषक- शरय परब

ततीय पा रतोिषक- मज मळजकर

_______________________________________________________________

आपला अिभ ाय ज र कळवावा आमचा प ा- Emarathiklgmailcom

-----------------------------------------------------------------------------------------

इ जी पकषा जासत strong वाटतात हा काय आमचा दोष आह दट पी धोरण सोडा खबीर वहा आिण मगच परषाचया नावानी शख करा अर वािघणी सारखया वहा सवतः चया िपललाना सवतः खाउ घाला मग बघा कोण परष तमहाला dominate करतो त उगाच पटला चन आह महणज काय उ यानी मताणार िक काय अशया वळला क ा आपल नीळकठ जगताप ह नाव साथर करीत अस तयाचया कठा तन तयक शबद जण काही िनळा होवन बाहर पडन जगाला ताप दत अस १९-२० वषारचया वयात तयक मलाचया मनात मल ब ल एक सो ट कॉनरर असतो आमचया काळी बऱयाच नशीबवान मलाना गलर स ही होतया (आजकाल सगळयाचया असतात आिण नसलया तर आजकाल तमहाला तयातल समजतात असो) पण क ाचया अघोरी जीभमळ तयाचया वाऱयालाही कणी मलगी उभी रहात नस आता आमचा ीरग कदम एका जरा सावळया खातय-िपतया घरचया तिमळ मलीचया मात पडलयाबरोबर हा तयाला महणाल होता ही िहड बा तला कशी काय आवडली र कवी मनाचया रव गोडबोलला तला लका ह कोबीच फल गलाबाच कस काय वाटल आिण चषमवालया मोद दशपाडला िह समन नाही र फलन आह अशया अनक अनावशयक िपका टाकीत अस तयामळ बरच पिरवार वाल मल तयाचया आिण मग महणन आमचया सारखया अकला िवथ कला मलाचया दर राह लागल आमहाला ाची खत वाटत अस पण हा प ा महणायचा अर ा वयात सगळयाच मली छान वाटतात खास करन तमचया सारखया सकॉलर इिजिनयर लोकाना तमचया कॉलजात सदर मली नसतात जी िमळल ितला तमही पटवता मग ितचा सवभाव छान आह ती फार समजदार आह ती नौकरी करणार महणज मग सटनडडर ऑफ िलिवग वाढणार वगर सारख िहशोब माडता आिण शवटी आयषयाचया मधयावर लोकाचया सदर बायका बघन कोरड उसास टाकता आिण ा मलीही हशार तयाना िदसायला जरा बरा मलगा िदसला िक ा तयाला हळच चढवतात मग तमचा इगो चा पतग उच उडलयावर तमही अलगद फसता तयाना एक चागला कमावता नवरा फकटात िमळतो आिण घरच िह खशrdquo मली काय कवा चाळीशीचया बायका काय हा एखादा कषणीय सथळ िदसल की नाथा कामत सारखा लगच (पण खवचट) कॉमट करायचा एखा ा चाळीशीतलया बाईला खडहर बता रह ह इमारत बलद थी कवा ा ठाणाचा कटपीस कसा असल १४-१५ वषारची मलगी असली तरसावधान बाधकाम सर आह ा आिण असलया बोलणयामळ क ा फारच िसधद (क िसधध) होता कॉलजच त मतरलल िदवस पख लावन उडन गल आिण आता पढ काय हा य य क ा समोर उभा ठाकला तयानी IAS ची तयारी सर कली मी तवहा तयाला महणालो ldquoतला जर तझया त डावर ताबा नाही िमळवता आला तर मा नोकरीत तला फार ास होईलrdquo पण तयानी उलट मीच जर बॉस असलो तर माझयवर कोण वरताण होईल आिण नोकरीत आपण आपला काम चोख कल िक कोण कशाला माझया आड यणार आह अस महणन नहमी माण मला झटकन िदल मरी मग िक एकिह टाग हा तयाचा सथायी सवभाव झाला होता बरच वळला मला पडायचा िक आपलया घरच लोक आपण इिजिनय रग िशकत असनही आपलयाला नको इतक जञानामत पाजत असतात पण क ाचया घरच ाला काहीच कस नाही समाजावत नशीब दसयादा क ाचया आड आल तयाचया विडलाचा एक वाहतक अपघातात मतय झाला आधीच भावाची मदत नाकारलयामळ तयाला ताबडतोब पोटा-पाणयाचया उ ोगाला लागण जररी होत तयात वाचन भरपर असलयामळ तयानी प कार होणयाच ठरिवल तयाच मखय कारण तयानी सािगतल पपर मधय काम कलयावर मला सतय िलिहणयाची मभा असल परत ितथ मला बढतया िह लवकर िमळतील आिण एकदा मी ८-१० वषारत सपादक झालो िक मग मी माझी मत जनत समोर माडन जन जागरणाच काम करीन मी जवहा तयाला िवचारल िक ा नोकरीत अस िकती पस िमळतील तवहा तो महणाला

माझया परत िमळतील आई साठी बाबाची पनशन आह मी िवचारल आिण उ ा मल-बाळ होतील तयाच काय तो उ रला पत कपत तो कय धन सचय पत सपत तो कय धन सचय मी नहमी माण माघार घतली प कार झालयावर तो अगदी चौफर िलह लागला तयक िवषयावर आपली परखड मत माड लागला तयाची गती िह चागली होती अगदी तीन-चार वषारत तो चीफ िरपोटरर झाला होता पण ा वाटवर तो श िनमारण करत होता शहरातील भखड मािफया काळा बाजार करणार ापारी गड-मवाली अस अनक श िनमारण झाल होत आधी तयाला दम दणयात आला होता पण तो बधत नवहता मग तयाला िपटणयात आल तवहाही तो महणाला होता अर महातमा गाधीनाही आि कत मारल होत महणन काय तयानी लढा थाबवला ा सगळया धम ीत तयाचया पपरचया मारवाडी मालकाची मलगी िसमता का कोण जाण पण तयाचया मात पडली ती घरची ीमत होती तयामळ ी मधलया ािलटी बघा ा अस ितच मत होत ितन कदािचत असा स ा रोक-ठोक माणस आधी न बिघतलयामळ ती तयाचयावर भाळली होती ाला िह ती आवडली होती ानी महण ितला सािगतल होत की जर आपल ल झाल तर तला माझया घरी राहाव लागल मी घर-जावई होणार नाही तयानी ितला पणर कलपना िदली होती पण ती ाचयासारखीच खमकी होती आिण पढ-माग बापाची सगळी इसटट ितचीच होती ितच वडील पण ा ल ासाठी तयार नवहत एकतर ीमत मालक-मधयमवग य प कार हा भद परत मराठी-मारवाडी हा दसरा भद बर तीच वडील ाला नोकरीतन काढ शकत नवहत कारण तयाच काम अतय म होत आिण तयाचया िचमट आिण गालग ा सदरामळ पपरची िवि ही छान होती एक िदवस िसमतानी आतमहतयचा य कला तवहा ितच वडील जबरदसतीचा रामराम महणन तयार झाल ल ानतर दोन वषारत तयाला जळ झाल एक मलगा एक मलगी माधव-मिजरी आता क ा सब-एिडटर झाला होता तवह ात एका िति त राजकीय घराणयात एक सशयासपद मतय झाला क ानी आपलया पपर मधन तो मतय खनच होता ह जवळ-जवळ िस कल आिण तया घराणयातलया एका ीकड सशयाची सई वाळवली पण ाचा पिरणाम मा िवपरीत झाला पपर साठी कागद आिण शाई साठीची सरकार कडन िमळणारी सबिसडी बद झाली पपर नकसानीत आला आता पपर बद करायची पाळी आली पपर बद होउ नय महणन क ानी नोकरी सोडली तयाच समारास दशात खाजगी नयज चनलसला सरवात झाली होती क ा एका चनल मधय रज झाला क ाचया आधी तयाची खयाती चनल पयत पोहोचली होती तयामळ तयाला कमरा समोर जाउ ायच नाही ह अगोदरच ठरल होत क ाचया वा ाला मजकर तयार करणयाची जवाबदारी होती दोन-तीन वष तयानी तयानी फार अफाट कलपना तयान नवीन मालकाला सचवलया पण तया राजकीय दष ा परवडणायार नवहतया तयामळ तयक वळला तयाचा िहरमोड होत अस िसटग ऑपरशन च पवर सर झाल आिण क ाला पनहा नवीन जोश आला पपर मधय काम करताना तयाला बऱयाच लोकाब ल िवशष मािहती होती आिण तयानी ब ा धडाची करण िसटग ऑपरशन

ार बाहर आणयाचा िन य कला पिहलया ऑपरशन मधय तयानी गावाकडलया ीचा वश घउन एक मडदा हॉिसपटल मधय ए ीत कला हॉिसपटलनी तयाला माम बनवणयाचा य करताना १

लाख रपयाच िबल िदल तयानी डथ सरटीिफकट दाखवन सगळा सावळा ग धळ बाहर काढला चनलची िस ी वाढली मग तयानी आिण एक राजकीय िसटग ऑपरशन कल तयात गलली त िदलली पयतच घोटाळ तयाचया हाती आल अनक मोठ मास गाळला लागल पण चनलनी िदलली राकडन पस खालल आिण करण दाबन टाकल सतय ही पसवालयाची मालम ा आह ह तयाचया धयानात आल

क ावर ा करणाचा फारच जासत ताण आला आिण ाच पडसाद तयाचा खाजगी जीवनात

उमटायला लागल नाही महणायला आधीही घरात तो िहटलर सारखाच वागत अस मलानाही तयान कायम दहशती खाली ठवल होत पण पिरिसथती खराब होत गली चनलनी तयाला नोकरीहन काढल तरीही िननावी नावानी कठलया न कठलया पपर मधय गलली त िदलली घोटाळ छापन आणत होता िनराशपोटी तयाच दार िपण वाढल नतयाच गड तयाला आिण घरचयाना धमकावायला लागल तयाची बायको िसमता ा सगळयाला कटाळन गली होती अन हा काही सधारत नवहता शवटी कटाळन एक तपानतर एक िदवस ती मलाना घउन आपलया विडलाचया घरी िनघन गली ितन जाताना तयाला सप पण तयाला तयाचया चका दाखिवलया होतया तयाचा आईन ही िसमतची बाज उचलन धरली होती आज ही सगळी हकीकत कफ नरानी मधय क ा मला सागत होता मला तयाची दया आली होती पण सहानभती वाटत नवहती तयाचया बायकोला समजावणयाची इचछा होत नवहती कारण मी २५ वष तयाला ओळखत होतो आिण क याच शपट सरळ होणार नाही ह मला मािहत होत शवटी मी नहमी

माण िबल िदल आिण आमही कफचया बाहर आलो अचानक एक जीप आमचया जवळ थाबली तयातन ५-६ गड बाहर आल आिण तयानी क ाला ला ा-का ानी बडवायला सरवात कली २-३ िमिनटात तयानी क ाला बश वसथत पोचिवल मला काही कळायचया आत त तयाला अधरमलया पिरिसथतीत सोडन गल मी तयाला गाडीत टाकल आिण ताबडतोब भािटया हॉिसपटलला घउन गलो बरोबर एक तासानी तयाची आई आिण िसमता हॉिसपटलला पोहोचलया तयाचया सहा बरग ा मोडलया होतया एका माडीच हाड मोडल होत एक हाथ मोडला होता थोडकयात तयाचा भगा झाला होता निशबानी डोकयावर कमी मार लागला होता तयामळ जीवाला धोका नवहता डॉकटरानी तयाला पन िकलर दउन झोपिवल होत िसमताचया डोळयाना अ ची सततधार होती तयाची आई मा शात झाली होती िसमता सवतःला उगीचच दोष दत होती मी क ाचया आईला अनक वषर मला जाचत असलला िवचारला लहानपणापासन तमही ाला धाकात का नाही ठवला हा एवहढा मजोर आिण त डाळ कसा काय झाला तयाची आई साग लागली क ाच वडील एकदम सव दयी गाधीवादी माणस होत तयाची अिहसवर फार ा तयामळ मलाना रागावण कवा मार कधीच िदला नाही मलाच कतहल वाढाव तयाचयावर चागल ससकार वहाव महणन त मलाना अनक थोर आिण वीर परषाचया गो ी सागत अितमतः सतयाचा िवजय कसा होतो वगर थोडकयात लहानपणी तो ज काही िशकला त तो िनडरपण बोलायला लागला तयाचया विडलानी तयाला तो खर बोलतो महणन कधी लगाम नाही घातला तयात ाची दोघही भावड एकदम हशार तयामळ लहानपणीपासनच वडील ाला महणायच िक दादा कवा ताई सारख िशकन मोठ वहायच आिण मग बारावीत ाला इिजिनय रगला वश नाही िमळाला आिण तमहा मलाना मा िमळाला ाची सल तयाचया मनात कायम रािहली जवहा जवहा तयाला यश समोर िदसत होत तवहा तवहा छो ा मो ा कारणानी त िमळायच राहन जात अस मी तयाचया आईला िवचारल घरी हा कधी िनराश असायचा का आई महणाली तो िनराश होत अस पण तयामळ िनिष य कधीच होत नस तो िनराशावादी नवहता िसमता सोडन गली तरी तो महणायचा िक ितला ितची चक कळल आिण ती न ी वापस यईल मलावर तो ओरडायचा आिण महणायचा िक तयक काम perfect करायला िशका थो ा वळानी क ाच सासर कषणलाल कपािडया आल त मला महणाल िसमता महणत िक तमही तयाच िम आहात तमही मला उ ा भटाल का सिवसतर बोलायच आह मी महणालो सोमवारची सकाळची ोजकट िरव य मी टग झालयावर मी तमचया ऑिफसला यतो त महणाल त असा कर दीड- दोन वाजता मला िविल डन िजमखानयाला भट आपण ितथच जव मी तयाना महणालो एक िवनती आह क ावर हलला झाला ह तमचया आिण इतर कठलयाही पपर मधय छाप नका

जवणाची ऑडरर िदलयावर कपाडीयानी थट िवषयाला हात घालत िवचारल तमही तयाला कधी समजावल नाही का तयाचया वागणकीब ल मी महणालो गली २५ वष मी यथाश ी य करतो आह पण वाळतन अजन तल िनघालल नाही अपघाताचया िदवशी दखील सकाळी मी तयाला वागणक बदलणयाब ल बोललो होतो पण तयाच आपल मरी मग िक एक िह टाग कपािडया महणाल तला मािहतच आह क ा मला काही खास आवडत नाही त पण माझी मलगी तयाचयावर अपार म करत महणन ितचया साठी आतड तटत र वाटत िक हा सधारावा मी तयाची पि का दाखिवली आमचया गरज ना त महणाल ाचा गर कमजोर आह मी लगच महणालो अहो ाला गरच नाही आिण महणन ाचा असा गरसमज आह िक ाचया पकषा जासत कणालाच काहीही कळत नाही माझया मत

ाचयाकड एकाच गो ीचा अभाव आह ndash िचकाटीचा पशनसचा भ काम करायला जी िचकाटी लागत जी सोिशकता लागत ती ाचया कड नाही थोडकयात हा चस खळायला बसला तर आपली एकही स गटी न गमावता ाला दसऱयाचा राजा मारायचा असतो हा फार गभीर उपसथीत करतो पण मग गमतीदार उ र दउन कवा टोमण मारन मोकळा होतो सोडवीत नाही थोडकयात आमचया प ल दशपाडचया अत बरवा सारख हशा खप िपकिवल पण काहीच काम पणरतवाला नणार नाही पण तयाला उपदश करन काही तो बदलणार नाही जया िदवशी तयाला तोडणयापकषा जोडण वाटल तया िदवशी तयाची नशीब िफरल जवळपास आठव ानतर हॉिसपटल मधन क ा आपलया आई बरोबर थट कपािडयाचया घरी राहायला गलयाच मला आ यर वाटल मी तयाला मबईत असताना तयक वीकडला एकदा भटायच कबल कल ५-६ वीकड नतर मला थोडा फरक जाणवला क ा मला महणाला आयला माझा सासरा चागला हशार आह र आमही रोज चस खळतो पण अजन पयत मी तयाला हरव शकलो नाही पण एक िदवस मी तयाला मी न ी हरवन आिण महातारा उदाहरण िह चागल दतो एक िदवस तयानी एक कळ सोलल आिण मला महणाल- ाला वाटल तव ा सया टोच मग महणाल- बघ िछ िदसतात का मी महटल िक बाबा तमहाला काय सचवायच आह तर त महणाल-िकती सया टोचलया ह फ

कळालाच ठाउक आह पण बाहरन मा कळ पणर नॉमरल िदसत सतय दखील असाच बोलाव महणज जयाला बोलतो तयाला कळत पण चार लोकात अपमान नाही होत एक िदवस महणाल िक एखादी उच इमारत उभारायला पाया मजबत असावा लागतो आिण तयाला यो य तवहढा वळ ावा लागतोच श ला पणर गाडायच असल तर

तयाचया पळन जाणयाचया सगळा वाट आधी बद करा ा लागतात मी मनात महणालो गाडी रळावर यत आह जवळपास तीन मिहनयानतर क ा मला फोनवर महणाला आज रा ी घरी य बायको-मलाबरोबर आिण उ ा स ी घ मी तयाचया घरी पोचलो तयानी एक छोटखानी पाट ठवली होती फ माझी आिण तयाची फिमली जवताना तो महणाला आज माझा पनजरनम झाला अस समज आज मी पिहलयादा बाबाना चस मधय हरवल तीन मिहनयाचया िव ातीत माझया ल यात आल आह िक सगळयात कठीण काम माणसाना हाताळण आह मी मा अधर आयषय लोकाना दखावणयात घालिवल जो लोकाना सोबत घऊन चाल शकतो तोच तयाचा भल कर शकतो मी अधर आयषय फ िनदकाच घर असाव शजारी मधलया िनदकासारख काढल पण आता मी बाबाचा पपर चालवणार आिण सगळया पा याची वाजत गाजत ldquoवरातrdquo काढणार- पण ती पण ती सया टोचन असल मान कापन नवह मला समाधान वाटल िक घोड गगत नहालयो य िदशा िमळाली क ाचया भाषत सागायच तर - तबलल बाथरम मोकळ झाल पकज हडाव pankajhtechnipcom

सौ मज अभय मळजकर

अि त व

त माझ व आह महणतोस त मला जीवन ह अि त व

पटतय का तला माझ जीवन महणज तझ एक व पण त अि त व का एक व रणा व मन याचा सयोग महणज म असत साकारलल व व ि वकारलल अि त व ह दखील असच असत या अि त वात दखील

अजन एक व असत आिण त महणज तझ माझ जीवन असत

सौ मज अभय मळजकर

कातरवळ

कातरवळी एकात असताना हरवल होत सय बब अधारवातलात मज दसल या गलमोहराच ित बब आशचा करण शोधता शोधता टोचला कठतरी काटा आठवण ना आला पर त दर जाता रा चाद यात फरताना व ात मी हरवल व रगात आ यावर त कोणी चोरल नदी काठी चालताना एकल श द पा याच कठ आहत त भाव सरा तालातील गा याच भावनानी बाधली होती क या धा याची ती साखळी तटली फलापासन पाकळी अन ओली झाली पापणी

सौ मज अभय मळजकर

आधार

अवकाळी पाऊस पडताना त मा याकड आली अन एकाच णात त दर दर गली जायचच होत तला त लवकर का नाही आली वादळी अधारात एकटीच सोडन गली माझ िन काय दख यात तला बडायच होत

त याच सखासाठी तर सव करायच होत अधारातही द ान

तला दाखवली होती वाट त मा काजळी क न ितचा कलास घात या कातरवळी

वादळी वारा वाहत होता त दर जाताना िवजचाच तवढा आधार होता

सतीश महा उदय परब

तबला- भारतीय सगीतातील एक वा

मडळी भारतीय सगीत िविवधतन नटलल आह आिण तयाला गौरवशाली परपरा आह

तयात अनक गायन शली व वा कार आहत तयापक एक महणज तबला ब ताश

भारतीयाना तबला ह वा मािहती आह कमान तय य पा न नाही तर ऐकन तरी

मािहती आह कधी नाही तर टी हीवर उ ताद झाक र सनना ताज चहाचया जािहरातीमधय (बरोबर आह

वाह ताज) तबला वाजवताना पािहल असल

तबला ह चमर वा असन त एक ताल वा आह ताल महणज गायन कवा वादनामधय तीत होणा या

कालाच मापन करणयाची यातालवा ाची िन मती आ ददव गणपतीन कली असा परातन उललख आढळतो

ज हा भगवान शकरान ताडवनतय कल त हा गणपतीन जिमनीवरील ख ावर कातड पसरन तयावर हातान

वाजवन शकराचया नतयाला साथ दली

तबला कोणी िनमारण कला ह न सागण कठीण आह कारण तशी ऐितहािसक कागदप कठही उपल ध नाहीत

परत काही जण महणतात प शअन दशातील तबल नावाचया वा ामधय आव यक त बदल करन तबला ह

वा बनल काह चया मत मदग (पखवाज) जब िबचमस काटा तब भी बोला आिण ा तब भी बोला चा

तबला झाला

अमीर ख न सतार तबला िह वा चारात आणली तयान भारतीय व परदशी सगीताचया अनक मफली

भरवलया आिण प शअन इराणी आिण अफगाणी सगीताच भारतीय सगीताशी एक अतट नात जोडल

तबला वादनामधय दोन वा वापरली जातात ती महणज तबला आिण ड गा तबलयाच अग ह झाडाचया

खोडापासन बनवतात तर ड याच घमटाकती भाड िपतळच कवा ता याच बनवलल असत ा दो हीवर

च याचया िनवळीतन बडवन काढलल कमावलल चामड लावतात ह चामड बक याच असततबला व ड याचया

चाम ाचया वरील बाजस मधलया भागावर काळी शाई आिण कोळ याचया भकटीपासन तयार कललया

शाईच अनक गोलाकार थर दतात तयामळ तबला व ड याचया आवाजात नाजकपणा व मधरपणा यतो

सवरसाधारणपण तबला हा उज ा हातान व ड गा हा डा ा हातान वाजिवला जातो परत डावखर वादक ा

जोडीची अदलाबदल करताततबलयाचा वापर साथ सगत महणन शा ीय सगीतात सगम सगीतात भ

सगीतात तसच नतया मधय ही मो ा माणात करतात तबलयाच एकल (सोलो) वादन जगलबदी स ा

लोकि य आहत

तबलयालाही एक भाषा असत आिण तबलयाची भाषा महणज िविश अ र कवा बोल असतात

तबलयावर बोटानी तळ ानी आिण ड गावर बोटाचया अ ानी तळ ानी िविश ठकाणी आघात करन ह

बोल वाजिवल जातात काही बोल ह फ तबलयावर फ ड यावर कवा तबला आिण ड गा िमळन अशा

कार वाजिवल जातात उदाहरणाथर गी ना ता धा त ित ट द क क त ह काही बोल आहत यातील

गी क क ह बोल फ ड यावर वाजिवल जातात ना ता ित ट त ह बोल फ तबलयावर वाजवतात तर

उरलल धा त द ह बोल तबला आिण ड गा िमळन वाजवतात

तबला वाजवताना बोलाची प ता नाद ताल तालाची समान आवतरन (तालब ता) आिण वाजवणयाची गती

(लय) ा गो ना खप महतव असत एकच ताल वगवग या आवतरनामधय वगवग या गतीन वाजिवला जाऊ

शकतो

वाजिवणयाचया गतीच सवरसाधारण वग करण िवलिबत लय मधय लय आिण त लय अस कल जात या

तयक लयीमधय दखील वगवग या गतीन तबला वाजव शकतो उदाहरणाथर िवलिबत लयीमधय

िमिनटाला दहा ठोक त िमिनटाला शभर ठोक ा गतीन वाजव शकतो

लय आवतरन याच गिणत आिण वादनातील स दयर याचा मळ साधन समवर यण ह तबला वादकाच कौशलय

असत अशा कारच िविवध वा ामधय उतक कौशलय असणार खप नामवत असलल आिण नसलल कलावत

भारतात आिण जगभरात आहत त आजच उतक कलाकारही कधी तमचया-आमचयासारख होत सगीत िशकन

आिण महनत करन त उतक बनल

गमतीची गो महणज कोणतही सगीत िशकणयासाठी शाळ माण कमाल वयोमयारदा नसत वयाचया प ाशीत

कवा साठीत िशकणयासाठी िव ालयाच दरवाज बद असतात परत या वयातही सगीत

शाळच दरवाज िशकणयासाठी वागतच करतात सगीत िशकणयासाठी फ आवड दढ-िन य िनयिमत

रयाझ या गो ची गरज असत वळ काढला तर तो सवाकडच असतो आिण आवड असल तर तो

आपोआप काढला जातो (महणन तो आधीचया वा यामधन काढला आह) तर मग याना सगीत िशकणयाची

आवड आह तयानी दढ-िन य िनयिमत रयाझ करन एक य करायला काय हरकत आह

स दप खडकर efMekeAgraveJeCe

neveHeCe iess KegHe keAgraveener efmicroekeAgraveJetve

HegmlekeAgraveeles Oe[s jeefns ceveele Iej keAgraveordfve

peele-Heele JeCeamp-Yeso meieU keAgraveener efmicroekeAgravees

Yeejle ceePee osmicroe DeeefCe ceeleermicroeer efregekeAgraveigravees

meceevelesreges Oe[s neveHeCeeHeemetve efiejJes

meieUsrege efJeregeej ceveele KeesJej copypeJes

HeCe copyer-HejbHeje Deens cnCes peeleerHeeleerregeer

Dejs ceeCetmekeAgraveer Deens ceie efHeAgravekeAgravej keAgravemicroeeregeer

Deelee meceevelesreges Oe[s Gigraves keAgravemes efiejJeesup3ereges

keAgravees[ies Jnesup3ee keAgraveesCelsup3ee microeeUsle yebj peesup3ereges

mebOeer ceeCemeee keAgravemicroeer yej efceUeJeer

copyerHeeFamp ceeCetmekeAgraveer keAgravee meejJeeJeer

keAgraveOeer keAgraveOeer ceeCemeeHesee peeefle DeeefCe HejbHeje ceesthornicircee nesleele

DeeefCe oesve efpeJeebvee nUtrege keAgraveesHe-sup3eele keAgraveleele

Deelee lsup3ee efpeJeebveer ceeIeej keAgravee Isup3eeJeer

Deelee GEcircej keAgraveesCe osCeej ceer njes ie DeeFamp

ceeCemeee ceeCetme cnCetve keAgraveOeer yeIeCeej

regeekeAgraveesjerregsup3ee yeensj HeeT keAgraveOeer igraveekeAgraveCeej

yebo efkeAgraveuicirceele jentve keAgravemicroeer peieeregeer meHeAgraveejer keAgravejCeej

Dejs peie mebtoj Deens yeemesup3eeHets ceer keAgraveesup3e yeesCeej

स दप खडकर

आठवण चा ठपका रोिहत सोनट क ि य िव ाथ िम ानो इटनरशीप सपत आली ना Contdown करता आहात Contdown करतना अगदी वतःला िवचारन बघा िक आत कठ तरी काही तरी सलतय ना इटनरशीप सपतय

कॉलजचया teachersचया कचा ातन सटणार महणन excited तर असलाच पण रोजच िम मि णी आता रोजचयासारख भटणार नाहीत हा िवचारिह मनात घोळत असल ना तमहाला कठला सदश वगर दणया इतका मी मोठा अिजबात नाही पण होणयाचा य करतोय माझया वयि क आय यात मला काही गो नी कायम साथ िदली आिण तयाच गो ी तमहालािह साथ दतील आिण यशाचा मागर दाखवतील महणन फ माझया मनातलया काही गो ी तमहाला सागतो आिण ह करताना आठवण ना उजाळािह दता यईल कॉलज सपलया वर अ यास सपला असा िवचार मनातही आण नका कारण अ यास सोडला िक आपण कालबा य होतो कठलयाही कामात ामािणक पणा ठवा अगदी साध कामिह अस द िकतीतरी सग यतील ज तमचया वरचया स काराची परीकषा घतील असा सग नहमीच कसलया न कसलया तरी मोहात पडणारा असतो पण वतःचया मनाशी ामािणक रािहलात ना िक आपण न च ातन पढ जातो कठलही काम मनापासन करा त न च छान होईल आिण एकदा का आपलयाला कळल ह काम आपण छान कर शकतो मग न आवडणार कामिह आवडायला लागत दवावर ा ठवन सगळ करा महणज तयाचया प रणामाची जवाबदारी तयाचयावर ना खोट अिजबात बोल नका कारण त लपवणयासाठी परत परत खोट बोलाव लागल Research सबधीिह वाचन कायम चाल ठवा महणज कालबा होण टाळता यईल कधी समोरचा माणस कसा िदसतो ाचया पकषा तयाचया अगातलया गणाना आिण कतरतवाला जा ती महतव ा

ा ओळी िवसर नका रप लावणय अभायािसता न य सहज गणाशी न चाल उपाय काही तरी धरावी सोय आगतक गणाची ( समथर रामदास ) तमही आज जगाचया उबर ावर उभ आहात तमचया डोळयापढ गली साड चार वष कशी गली त यत असल ना आिण माझया डोळया पढ अजनही प आह िक सचती कॉलजशी सबध आलया पासनची १२ वष कशी गली आधी िव ाथ महणन आिण मग Lecturer महणन आिण काल िकती भरभर उडन गला ना आिण बरच काही माग सोडनही गला ना

Lecturer महणन जॉईन कलया नतरची 2५ वष महणज एक खप सखद अनभव होता कारण आपलया कॉलज

मधल सगळच िव ाथ िशकषकाचया मनाला चालना दणार असतात तयामळ खप छान वाटल आठवणी तरी िकती काढायचया ना अगदी तमचयावर चड िचडणयापासन ( COPD Lecture ससन म य क टीन म य जाण इआठवतय ना) त आपली व वत सदर दहरादनची ीप खरच अिव मरणीय आह ना दहरादन ीप म य आपली म ी कधी झाली तच कळल नाही आपण दहरादनला असताना भा य ीचा फोन

आलयावार तमही लोक ज ज काय करायचात ना त सगळ आठवन मी आिण भा य ी अजनही खप हसतो तमचयातलया िकती तरी जणानी माझयाशी आगदी वयि क अडचणीिह share कलया मला िततक जवळच मानलत खप छान वाटल तमच मनापासन कलल भावपणर SMS आजही मी जपन ठवलत अगदी मनात खोलात

तमचयातलया िकती जणाचा मी अगदी सगळयाचया दखात पाणउतारा कला असल पण ामािणक पण सागतो माझा उ श खप िनखळ होता त हा िवसरा बर का तमहा लोकाबरोबर research activities करताना िकती िविवध अनभाव आल ना आपलयाला खप िशकायला िमळाल तयाचयातन मला इथ Malaysia म य िशकवताना राहताना ास काहीही नाहीय पण सचती कॉलज ऑफ िफ़िजओ थरपीचया सगळया मलाची खप आठवण यत कायमच तमहाला खालील पक पिहली ओळ लाग पडल (दसरी ओळ नाही बर का ) अशी पाखर यती आिणक मती ठवनी जाती दोन िदसाची रगत सगत दोन िदसाची नाती माझयावरच तमच म कायम ठवल ना प कस वाटल त जरर कळवा डोळयातलया िनधारराचा पारा फटणयाआधीच िलखाण थाबवतो All the best Make our कॉलज Proud Make India Proud तमचा रोिहत rohitrohitsyahoocom

------------------------------------------------------------------------------------------------ ह प मी मलिशयाला आलयानतर सचती कॉलजाचया माझया िव ा याना िलिहलल आह

------------------------------------------------------------------------------------------------

-----------------------------------------------------------------------------------------------------------

सदर सािहतय माझी आई सौवसधरा जोशी िहचया lsquoहसरी पगतrsquo या पसतकातन घतल आह धन ी गोठीवरकर

----------------------------------------------------------------------------------------------------------

सौ वसधरा जोशी

सावधान वाचकहो िनणरय तमही ायचाय महणज मा या ाच उ र िह कथा वाचन झाली िक ायच काय सीमा सदानद सातपत ाचा सतकार वहायला हवा िक नाही िकती साधा आह ह आता सीमा महणज असमािदक वय वषर पचचाळीस उ ोग - पणर वळ खपलली आिण खपत असलली गहणी छद- भरपर मि णी जोडण व ग पा मारण अगदी फोन वर स ा आता सतकार महणज अगदी दहा हजार पय रोख व ीफळ असाच असावा अस माझ िबलकल महणण नाही पण मला तमही िवचारलत िक सतकाराच सव प कस असाव तर मी महणन एखादी छानशी यअर िसलकची साडी आिण पाव भाजी वर थडगार आईस म ीफळाची िह ज री नाही (उगाच खरवडत बसायला) पण काही महणा चागल काम कल िक कौतक ह व ालाच हव हो िक नाही तर तया िदवशी काय झाल नहमी माण आमच िचरजीव सहास व ह (सदानद) दोघही आपापलया कामावर गल दोघाची खाणी डब ा म य माझा सकाळचा वळ धडाधडा गला तयाचया पाठी नाच यात आिण त दोघ गल िक िवखरलल घर आवर यात साधारण पढला तास गला नतरचा वळ कसा माझा अगदी माझा एकटीचा पण साधारण एवढी उसतवारी होईसतो अकरा होतातच

मी अशी छानशी मािसक वाचत बसल होत हातात गरम कॉफ चा मग घरही कस छानस आवरलल एव ात बल वाजली एकटी असताना दार उगाच उघड नकोस सवसत मालाचया मोहात फस नकोस बावळटपणा करशील फरीवालही फसवतात अलीकड- इित सदानद आमच ह नावा माणच खरच नहमी खशालचड सारख आनदी असतात एकदा पसा आणन घरात िदला िक सपली काळजी अस तयाच असल तरी दररोज वडी बावळट तला काही

कळतच नाही िह कवा अशीच वाकय अगदी नमान सधी िमळाली िक मला ऐकवतात िह गो आमचया खानदानातच आह महणा ना महणज बायकाना वडया बावळट ठरव याची कारण आमच सप स ा अशीच री ओढतात आई अस नाही ग तला नाही कळणार त अशी कधी पिहली कधी दसरी री ओढतातच

तर दपारी साड अकरा पावण बाराला बल वाजली आज समोरची मीना भाभी घरात नवहती ती गली होती

ितचया माहरी मलाना घऊन आमचया वग म य फ दोन लॉक एका मजलयावर महणज आज मी एकटीच

होत मजलयावर नहमी सारख दर उघडल मला वाटल कॉलज सटडट असतील मसना जौरा हवाय का (ह

कॉलजला जायच सोडन ह असल धद का करतात हा मला नहमी पडतो) नाहीतर सलस गलर ह नवीन

याच महणन ग यात पडतील पण नाही मा या समोर होतया दोन गजराथी बायका

शजारचया घराकड बोट दाखवन ितन िवचारल तमारी बाजवाली कया गयी मला गजराथी कळत पण बोलता मा यत नाही मी कोण मीना भाभी अस महणताच ती महणाली तमारी बाजवाली मीना बन मारी बनपणी छ मग मी तयावर िमनाभाभी मायक गयी ह ४-५ िदन क बाद आयगी अस अगदी खर खर उ र िदल दोघ ची आपसात हळ आवाजात काहीतरी चचार झाली मग हातात छान मो ( ीमती वाटाव अस) पाक ट काढन ती महणाली शादीका इनवहीटशन दन का था आप जरा दगी कया आता शजारचया भाभीची कोणी म ीण ितला बोलवायला आली तर त िनम ण यायलाच हव काही शजारधमर आह िक नाही मी लगच महटल हा हा ज र दगी मी त हातात घताना पढच जाळीच दर उघडल आता काय खा ी झाली होती भािभचया कोणी म ीणच तर होतया तयातली दसरी महणाली थोडा पािन िमलगा कया मलाच माझी लाज वाटली मी दोघ ना आत बसायला बोलावल पखा स होताच आत जाऊन दोघ ना नवीन कलल कोकम सरबत लासातन घऊन आल बरोबर थोड पाणी स ा तहानला आधी पाणी हव महणन एव ा पाच सात िमिनट तया बाहरचया खोलीत बसलया होतया दोघी पाणी सरबत यायलया तमही कठन आलात अस मी िवचारलयावर अगदी भािभचया माहर जवळचच गोरगाव नाव सािगतल चागली चार पाच िमिनट झाली असतील तव ात तयातली एक महणाली अजन आमहाला बरीच बोलावणी करायला जायच आह तव ात दसरीन सवताची साडी बघन ितला महटल साडीला घाण लागली आह िहचयाकड धऊन घऊ का खरच ितचया छान साडीला काळा िचखला सारखा डाग िदसत होता मला ती महणाली ऑ टी मी हा डाग जरा तमचयाकड धऊन घऊ का मी हो महटल ितला बाथ म दाखवल आता बाहर दसरी बाई अन मी बोलत बसलो होतो पण मला काहीतरी वगळच जाणवल अतमरनान सािगतल िक काय कणास ठाऊक पण एव ा वळ मा या घरात घडत असलल रामायण आधीही कठतरी घडलया सारख वाटल णाधारत आठवल गलयाच मिह यात िवजन फोन वरील ग पात सािगतलली ितचया नातवाईकात घडलली चोरी त सवर झाल होत बो रवलीला नीना िवजची सकखी मावस बिहण दपारी अगदी एकटी घरात तया िदवशी समोरचा लॉक नमका बद त गल होत कठतरी ल ाला बल वाजली नीनान दार उघडल दोन बायका अगदी छान

काजीवरम सा ा नसन कानात िहऱयाची कडी ग यात दािगन कसात कदब घातलला नीनाला महणलया तया तमचया समोरचया बा ना इनवीटशन ाल का तयात नीनान नाही मह याचा यतोच कठ नीना महणाली हो ज र दईन पाक ट हातात दताना तयातली एक नीनाला महणाली जरा पाणी ाल का यायला नीनान दोघ ना पाणी िदल तयातली एक महणाली आमहाला अजन बरीच बोलावणी करावयाची आहत बराच वळ जाईल मी जरा toilet जाऊ का

ात ही िननाला गर वाट यासारख काही नवहत तयामळ नीना सहजच महणाली हो हो जा ना मग एक toilet ला गली आिण दसरी िननाशी ग पा मारीत होती थो ाच वळात ती आतली बाहर आली आिण नीनाला महणाली अहोतमचा नळ िबघडला आह का बदच होत नाहीय नळ सोडलला होता पाणी उघ ा दारातन बाहर यत होत नीना सार या गिहणीला ह चालण शकयच नवहत

मगापयत नळ अगदी विसथत होता आिण आ ाच काय झाल नीनाला पडला नीना लगच उठली नळ खाली असलयामळ वाकन बद करायला बघत होती तव ात तया दोघी सराईत सशीि त भाम ानी ितला मागन च आत ढकलली आिण बाह न सरळ कडी घातली नीना िबचारी सडासात अडकली सवताचया घरात दोघ नी घर धतल ितच

नीनाच ओरडण तया छो ा िखडक तन एक जाऊन कणी यण कठीणच होत िबचारी नीना दोन तीन तासानी

समोरचया िबलड ग मधलया लोकाना कळलयामळ सटली एकदाची पण चोरी ज बर होती घरात असलयामळ

कपाटाचया िकललया पण कपाटालाच होतया दोघी भाम ाना चागलच फावल

मला सगळ जसचया तसस आठवल घशाला कोरड पडली हाताला कप सटला पण आता डगमगन चालणार नवहत िहममत धरायलाच हवी अशा वळी आतली डाग धवायला गलली चोरटी आता बाहर यईल मला महणल ऑ टीतमचा नळ िबघडला आह का णभर मी स झाल काय कराव तया दोघीही िध पाड उच होतया आिण मी एकटी होत आताचा काळ मा या कसोटीच होता आिण दवाचा होता आिण एव ात फोन वाजला मी लगच ठरवल ा फोनचा फायदा यायचा आललया फोन वर टपन आमच कोणत िबल िकती र म सािगतली जात होती पण मी मा इकडन हलो ह बोला कदम साहब काय िनघालाय महणताय घरी यायला हो पण अजन नाही आला आला िक सागत चौक वर फोन करायला आतली भामटी बाहर आली आिण तससच महणाली ऑ टीतमचा नळ िबघडला आह वाटत बदच होत नाही िननाकड घडललच मा याकड घडत होत बाथ मचा नळ दारापासन चागला तीन चार पावल आत होता महणज मला न ढकलतािह तया सहज क ड शकत होतया

तव ात माझ फोनवरच बोलण ऐकणाऱया दसऱया चोरटीन िकसका फोन था अस मला िवचारल मी

महटल मरा लडका इधर थाना पोलीस सटशनप इनसपकटर ह उधरस फोन था अभी आयगा

माझ बोलण एकन तया दोघी चपापलया एकमक ना नजरन खणा क न उठलया मला महणलया आमही िनघतो दोघी घराचया बाहर गलया मी िन ास सोडला दो ही दार लावली उघडा नळ अगदी सहज बद कला नळाला काही झालच नवहत सा ात दोन चोर ा मा या घरात यऊन गलया होतया ि याही क शात कमी नाहीत ह खरच आह महणा ा ातही आघाडी मारतायत िक काय तया गलया आिण माझा बाध कोसळला मा या घरावरच जीवावरच सकट टळल होत मी ीमती थाटाच त इनवहीटशन काडर उघडन बिघतल त एका होऊन गललया ल ाच होत महणज तयाचा बत माझ घर लट याचा होता मा या घरात होणारी चड चोरी कवळ मा या ग पाचया छदामळ आिण थो ा या चालाखीमळ वाचली होती मी पोलीस सटशनइनसपकटर अशी नाव घतलयामळ व तो घरीच यतो आह महटलयामळ तया घाबरलया आिण पळालया बघा वाचकहोमहणन महटल आज माझा छोटासा घरगती सव पाचा सतकार वहायला हवा िक नको जरी मी वडी बावळट काही न समजणारी असल तरी माझच घर मी वाचवल अस महणताना तसच बरोबर जाऊ द हो सतकाराच काय एवढ पण ा गो ीचा पच तमचया साठी बर का ज बो रवलीचया िननाकड झाल ठा याचया सीमाकड झाल तच कदािचत तमचया घरात स ा होईल तर फ सावधान

_____________________________________________________________________________________________माझ आजोबा ी वा यवलकर या या किवता ऐकतच मी लहानाची मोठी झाल इ जी म य ऑनस िमळवनही याची मराठीची गोडी कधीच कमी झाली याची अशीच एक मला भावलली ही किवता बघा तमहालाही पटतय का अिदती मळ

lsquoमममीrsquo महणोिन कोणी lsquoमममीrsquo महणोिन कोणी आईस हाक मारी मा या मना मराठी ती होय शोककारी श दात सौ य lsquoआईrsquo lsquoमममीrsquoत तच नाही त वड इ जीच सीमाच यास नाही गल जरी िफरगी सोडन दश माझा आई त या िशरी ग तो भार इ जीचा

आई जरी मराठी वदविन lsquoमममीrsquo घई बाळावरी ित या या स कार तोच होई आता इथ lsquoनसरीrsquo lsquoकजीrsquoत बाळ जाई फसव नाव lsquoिकलिबलrsquo ओढन यास नई lsquoथक यrsquo कस महण मी lsquoसॉरीrsquoच हा जमाना आह अजन यथ परक बाड-िबछाना

lsquoबथड हपी ट यrsquo महणताच बाळ आता lsquoमममीrsquoस lsquoजॉयrsquo होई lsquo सगसागrsquo तोच गाता आता िनराजनाची फलवात हाय थ पटन मणब या िवझातच यात अथ कापन कक आता मोठाच बाळ होई कोशात श द lsquoआईrsquo माघार तोच घई रा यात या मराठी कौतक इ जीच िवसराच पज जीण lsquo ॉमीसrsquo अमताच lsquoक-जीrsquoत इ जी या िमळता वश बाळा शाळा नको मराठी लावा तयास टाळा lsquoएिलफट गॉड rsquo होई lsquo ल सगrsquo तोच दई मा या मना मराठी lsquoअ ज टrsquo तच होई

ी वा यवलकर

प ी डॉ काश आमट ा या काशवाटा ा प तकातन घतलला हा उतारा आह ामळ सबिधत लखका या व काशका या कॉपीराईट अिधकाराच उ लघन झाल आह याची मला जाणीव आह पण िह मडळी व याच वशज या

क यामागील माझी भावना समजन घतील अशी माझी आशा आह कारण हा लख मी िस ी कवा अथ ा ीसाठी कलला नसन डॉ आमट ा या कायाची लोकाना क पना यावी हाच ा मागील हत आह िम लद कारकर ____________________________________________________________________________________

या कॉलरा या साथीतील एक सग मना या तळात असा जाऊन बसला आह क तो हटतच नाही एक बाई एका लहान मलाला घऊन आली होती उपचार क यावर सलाईन द यावर त मल जरा सधारल याबरोबर ितन या मलाला आम याकड सोपवल आिण ती लगच िनघन जायला लागली आमचा एक

कायकता ितला हणाला अशी कशी या मलाला सोडन जातस या याजवळ थाब याला पण बर वाटल क जा यावर या बाईन सािगतल कॉलरा या साथीन काल माझा नवरा मला दो ही मलाना लागण झाली हणन याना घऊन इकड िनघाल तर एक मल वाटतच गल याला तसच झाडाखाली ठवन ाला घऊन

आल आता ाला जरा बर आह तोवर जावन याला प न यत इतका क ण सग होता हा आ ही सगळच स झालो कोण कणासाठी रडणार डो यातल पाणीच आटन जाव अशी िह प रि थती अस कसोटीच धीर खचवणार सग खपदा आल पण यामळ इथ कामाची कती गरज आह हही न ान काळात गल पाय माग यायचा नाही ह डो यात प होत यामळ यातनही आ ही एकमका या मदतीन माग काढत गलो टकन रािहलो काम वाढवत गलो

आपल घर

२००१ साली वभव फळणीकर नावा या अकरा वषाचा म य एका दा प यान फार वग या तहन पचवला अगद एका हद गा यात हट या माण तम बसहारा हो तो कसी का सहारा बनो यानी तरा अनाथ मलाना आ ण १३ अनाथ मलीना सहारा दला ह काच घर दल याची राह या खा याचीच नाह तर उ म िश णाची सोय ह आपल घरन कली दरवष मी आ ण माझ कटब अगद आमच ह काच घर अस या सारख ितथ जातो पाऊल टाक या टाक या एक लहान मल हात जोडन नमःकार करत मग पटकन वचार मनात यतो अर अस आप या घर ज हा कणी यत त हा पाथ आ ण मीरा अस हसत

मखान आवभगत करतील ना

कणीह पाहण आल क आपल घर सःथच यवःथापक वजय फळणीकर हसत मखान

ःवागत करतात नवनवीन उपबमाची मा हती दतात नकळत ितथ या मावशी थड पाणी आ ण गरम चहा प यात ठवतात काह णातच आपल घर सग याना आपलस करत फळणीकर आ ण या या प ीन हा पारमािथक उपबम खर तर आपल दख वसर यासाठ या या मलाची उणीव भ न काढ यासाठ दहा वषापव स कला यात याना चड अडचणी हाल-अप ा सोसा या लाग या आ ण अजनह हा खडतर वास स च आह पण कठह खत तबार अप ा नाराजी अ जबात दसत नाह

यथील २६ मलाना ह याच आई-बाबा नसतच शालय आ ण ता ऽक िश ण नाह तर िनरिनराळ कौश य स ा िशकवायची यवःथा करतात यथील औ ोिगक िश ण

किात मलाना सगणक िश ण िशवणकाम ःब न ट ग ऑफसट ट ग ऑ फस

फाईल बनवण िशकवल जात नसतच शालय िश ण नाह तर ा जगात ःवतः या पायावर उभ राहायला िशकवतात एक सजन कत ववान य बन व याच काम ह

फळणीकर दा प य करतात

हा सारा याप जग या यापर न उ म बनव याच काम होत त बढयाच लोका या

आपलक न आ ण मदतीन मदत काय ःव पाची आ ण कशी असावी ाची क पना ौी वजय आप याला दतात पण अ टाहास आमह क वा अप ा ठवत नाह त कडबर

कक प ा दान खार क खोबर ा ह आजवान सागतात

यदा या भट त तर मी चाटच पडलो आता आपल घर म य आजी आजोबा आल आहत

िसहगड पाय यापाशी अजन एक बःतान बसवल आह सौरऊजा छोट शी बाग यात

फळभा या फल एक दभती गाय पारपा रक साधन नसिगक खत योगासन ाथना ह

दवसाच िनयम अगद काटकोर पण पाळल जातात वभवला जस वाढवल असत तस ह पतीप ी ा २६ मलाना वाढवतात या यावर माया करतात सःकार दतात यामळ चकनह मा या िलखाणात क वा कणा याह बोल यात

आपल घरला अनाथाौम कधी सबोधल जात नाह उलट मी हणन क यक

जाणकार आई-बाबानी थोडा वळ तर ितथ जाऊन आपल घर न क पाहाव lsquoितिमरातन तजाकडOtilde ह याची नसती रोजची ाथनाच नाह तर जग याची सक पना आ ण उ श आह नकतच वजय फळणीकरानी एक पःतक दल नाव होत पराजायाकडन वजयाकड वाचल पाना-पानाग णक अगावर काटा आ ण डो यात

पाणी यत world belongs to such people वजय फळणीकर ह एक रणाःथान

आहत

एक सामा जक बािधलक हणन माझ आप याला आवजन सागण आह क

या यासारखी चळवळ खटपट माणस ा जगात आहत या यामळ समाजात एक

स यवःथा आह अशा उपबमाना आ ण माणसाना आपण आप या पर न भरभ न

सहा य कराव त वळ दऊन कवा मलाना िश ण दऊन दल तर उ म आिथक

सहा यास apalagharyahoocom ला ज र भट ा

आप या घरातील घरपणाला बहार यावी आप या आ ण आप या मला या सामा जक

बािधलक या सक पना ःप यात अशी मनात खाऽी बाळगन पढ या वळस प याला

ग यावर आपल घरला न क भट ातथील आजी-आजोबानी आता १६ जणाना राहता यईल अशी गःट हाऊस सस ज कली आह

आपल घर म य आपल ःवागत उ म प तीन होईल ाची फळणीकरा तफ खाऽी असावी फळणीकराचा दर वनी बमाक ००९१-९८५०२२७०७७ ००९१-२५२३२९९ असा आह आपल घराचा चाहता कौःतभ पाठक आ ण प रवार

y~igraveu~v~ibrvbarjfiacute

िच कला- वद पराजप

सौ वसधरा जोशी माउस

एकदा एक उदीर बा पावर सला

पढ मोदक नको हणत रागावन बसला

दवा त ही आहात हण ब ीची दवता

का मला अस मग िनर र ठवता

तम या जवळ बसन मी रािहलो अडाणी

दररोज ऐकतो आर या आिण गाणी

उदरा या शारीन बा पा हसला

माउस हणन उदीर कॉ यटर समोर बसला

एका डो याची आई

एका गावात एक बाई आपलया छो ा मलाबरोबर एका छो ा झोपडीत राहात

होती आपलया मलाला काही कमी पड नय हणन दवसरा एक क न ती काम

करत अस पण या छो ा मलाला मा आपली आई अिजबात आवडत नाही तो

ितचा ितर कार करत असतो कारण ितला एक डोळा नसलयामळ ती भसर दसत

असत आईला तो शाळतही यऊ दत नसतो

एकदा एका काय मासाठी आईला शाळत जाव लागत पण ितला बघन कठ त ड

लपवाव ह मलाला कळत नाही रागाचा एक कटा टाकन तो ितथन पळन जातो

घरी आलयावर तो आईला चड बोलतो कशाला आली होतीस शाळत आता

माझ िम मला िचडवतील मी उ ा शाळत कसा जाऊ तला

एक डोळा का नाही मला त अिजबात आवडत नाहीस वगर

वगर आई काहीही बोलत नाही आपण आईला अ ात ा बोललो

याच मलालाही काही वाटत नाही रागान तो नसता धमसत

असतो आईशी काहीही न बोलता जवतो आिण झोपतो रा ी कधीतरी याला

जाग यत तर आपलया मलाची झोपमोड होऊ नय अशा दबकया आवाजात याची

आई रडत असत पण याचही याला काही वाटत नाही एका डो याचया

आपलया आईचा याला अिधकच ितर कार वाटायला

लागतो या णी तो िनणय घतो िशकन खप मोठ हायच

आिण इथन बाहर पडायच

या माण तो खप अ यास करतो उ िश णासाठी मो ा शहरात यतो

नामवत िव ापीठातन पदवी िमळवतो मो ा कपनीत मो ा ददयावर काम

क लागतो एका सदर मलीशी याच ल होत याला एक मलगा एक मलगी

होत आता याच कटब पण होत कारण ह सदर िच िबघडवणारी एका

डो याची याची आई ितथ नसत तो ितला जवळजवळ िवस न गलला असतो

अितशय सखात असतो

एक दवस याचया घराच दार वाजत दारात एका माणसाबरोबर याची तीच

एका डो याची आई उभी असत ितला बघन याची मलगी घाब न

आत पळन जात तो आधी च ावतो आिण मग वतःला सावरत

ितला हणतो कोण आहस त इथ का आलीस बघ माझी मलगी

तला घाबरली

मी ब तक चक चया प यावर आल अस काहीस पटपटत आई िनघन जात

ितन आपलयाला ओळखल नाही अशा समाधानात () मलगा दार लावन घतो

काही दवसानी माजी िव ाथ समलनासाठी याला याचया शाळतन प यत

परत या गावात जाऊ नय अस वाटत असतानाही तो समलनाला जा याचा

िनणय घतो ऑ फसचया कामासाठी जातोय अस बायकोला खोटच सागतो

समलन पार पडत कठलयातरी अनािमक ओढीन याची पावल याचयाही नकळत

झोपडीकड वळतात दाराला कलप असत शजारची बाई याला ओळखत आिण

एक प दत त प याचया आईच असत तो वाच लागतो मी खप आय य

जगल त याकड आता मी परत कधीही यणार नाही पण त कधीतरी यऊन मला

भटावस अशी माझी खप इचछा आह शाळचया समलनाला त यणार ह कळल

होत पण ितथ यऊन तला भटायच नाही अस मी न ठरवल कारण मला

मािहती आह एका डो याची ही तझी आई तला आवडत नाही मला एकच डोळा

का असही त मला एकदा िवचारल होतस त हा त खपच लहान होतास हणन

मी काही उ र दल नाही पण आज सागत बाळा त लहान

असताना एक अपघात झाला या अपघातात त तझा एक

डोळा गमावलास एका डो यान त सपण आय य कस

जगणार या िवचारान मी हराण झाल आिण माझा एक डोळा तला दला मला

तझा खप अिभमान आह त मला ज बोललास कवा मा याशी जसा वागलास

यासाठी मी त यावर अिजबात रागावलल नाही तझ मा यावर खप म आह

असाच िवचार मी करत कधी काळी मा या भोवती भोवती खळणारा त मला

नहमी आठवतोस

प वाचन मलगा ढसढसा रड लागला जी कवळ

याचयासाठी जगली वतःचा सवात मह वाचा अवयव िजन

याला सहजपण दऊन टाकला ितचयाशी आपण कती िनदयपण वागलो याला

चड पशचा ाप झाला तो आईला मोठमो ान हाका मा लागला पण आता

याचा काय उपयोग होता

मनाच ोक

गणाधीश जो ईश सवा गणाचा | मळारभ आरभ तो िनगणाचा || नम शारदा मळ च वार वाचा | गम पथ आनत या राघवाचा ||१||

सगम अथर- जो गणपती सवर लोकाचा ई र व सवर सदगणानी नटलला आह जो अनािद आह अनत आह जो असखय गणानी य आह व जी शारदा चार वाणीची जननी आह अशा दवतास नमःकार कर या व ौी रामरायाचया मागारन जीवनाची वाटचाल कर या

मना स ना भ पथची जाव | तरी ीहरी पािवजतो वभाव || जनी न त सव सोडनी ाव | जनी व त सव भाव कराव ||२||

सगम अथर- ह सजजन मना त परम राच ःमरण िनतय ठऊन भ ीन वयवहार कर तयामळ तला सहजच ौीकण सनन होतील कपा करतील कारण तो तयाचा ःवभावच आह माऽ त सजजन लोकाना ज आवडत नाही िनदनीय चकीच वाटत तस वाग नको व लोकादरास पाऽ होणार वदनीय अस

आचरण ठव भि पथ महणतात तो हाच

भात मनी राम चतीत जावा | पढ वखरी राम आध वदावा || सदाचार हा थोर सोड नय तो | जन तोची तो मानवी ध य होतो ||३||

सगम अथर- ातःकाळी उठलयावर थमतः ौीरामाच दवाच ःमरण कराव नतर वखरीन महणज तोडान मोठयान lsquoरामrsquo नाम घयाव हा सदाचार नहमी पाळावा सोड नय असा सदाचारान राहणाराच

मनय गौरवास पाऽ होतो धनय होतो

मना वासना द कामा न य र | मना सवथा पापब ी नको र || मना धमता नीती सोड नको हो | मना अतरी सार िवचार राहो ||४||

सगम अथर- र मना द इचछा मळीच उपयोगाची नाही पापी िवचार स ा मळीच अस नय धमारन व नीतीन वागण सोड नको मना हा ौ िवचार अतःकरणात जपन ठव

मना पापसक प सोडनी ावा | मना स यसक प जीव धरावा || मना क पना त नको वीषयाची | िवकार घड हो जन सव ची ची ||५||

सगम अथर- मना कधीही पापसकलप मनात यऊ दऊ नयत नहमी मनात सतयसकलप जागवावत मोह

पाडणाढया वःत व िवचार याची कलपनाही कर नय पापसकलप पापब ी व िवषय-िवकार यामळ लोकात समाजात आपली छीथ होत उपहास होतो महणन नहमी सतयसकलप करावत

hhbrvbarbrvbarbrvbarbrvbarkkparaparaacircacirckkbrvbarbrvbar ==acircacircllparapara ffparapara

कोबी वड सौ काचन मिनष काबळी

सािह य- १वाटी कीसलला कोबी २ वा ा िभजलली चणा डाळ १ इच आल ३-४ लसण पाक या १चमचा हळद िजर ३-४ िह िमर या को थबीर १२ चमचा ओवा मीठ तळ यासाठी तल इ यादी कती- थम कोबी कीसन यातल पाणी काढन टाकाव नतर चणा डाळ आल लसण िजर िमरची एक थोड जाडसर वाटाव त वाटण एका बाउल म य काढन यात कीसलला कोबी मीठ हळद ओवा को थबीर घालन एक कराव व याच छोट छोट गोल वड तळ हातावर थापन तला म य खरपस तळाव सॉस क वा खोब या या चटणीसह खा यास ाव_____________________________________________________________

फल - िबि कटापासन बनवलली चॉकलट सौ शीतल सतीश हा सािह य- १२५ म म का (बटर) २५० म मकिवटीज डायज टीव (McVities Digestive) िबि कट ४ टबल पन कीसलला नारळ ४ टबल पन कोको पावडर ४ टबल पन मध सका मवा आवडीनसार बनिव याची प त १ एका िपशवीम य कवा भा ाम य िबि कट घवन याचा चरा करावा २ एका भा ात म का घवन तो िवतळवा ३ यात िबि कटाचा चरा िखसलला नारळ कोको पावडर मध व सका मवा घाला ४ वरील िम ण एका पसरट भा ाम य ओताव ५ याच छोट लाड वळाव ६ वळलल चॉकलट लाड आवडीनसार कोको पावडर कीसलला नारळ कवा स या म ान सजवाव _________________________________________________________________________

बालशाही सौ शलजा जगदीश िशद

सािह य- २ १२ कप (५०० म) मदा ३४ कप तप (िवतळवन थड कलल) दही १२ कप १२ चमचा ब कग सोडा २ १२ कप साखर तप तळ यासाठी कती- म ाम य ब कग पावडर दही आिण तप घालन घ मळाव साधारण एक तास झाकन ठवाव ३ इचाच समान गोळ क न हल या हातान दाबन ख ा बनवावा तळ यासाठी कढईम य तप गरम कराव गरम झा यानतर गोळ मद आचवर तळन यावत एक दोन वळा पालटन लाल रग आ यानतर बाहर काढन ताटाम य ठवावी साखरम य साखर िभजल एवढ पाणी घालन गोळी पाक बनवावा गस बद क न पाकात तळलली बलीशाही घालावी चार त पाच िमिनट बालशाही पाकम य ठऊन नतर िचम ा या सहा यान बाहर काढन थड करावी थड झा यानतर हवाबद ड यात भ न ठवावी िह बालशाही आठ त दहा दवस टकत टीप- गोळीपाक तयार झाला की नाही ह पाह यासाठी एका बशीम य पाणी घऊन एक थब पाक घालन बघावा गोळी बशी या तळाशी तयार झा यास गस बद करावा

आ दती मळ शवची भाजी सािहतय- २५० ाम जाडी कडक ितखट शव ३मोठ काद जाड िचरलल ७-८ लसण पाक या

छोटा आ याचा तकडा एक छोटा चमचा धन िजर सक खोबर छोटातकडा २-३लवगा ४-५ िमर २-३ वलची सक लाल िमरची ४-५ दालिचनी तकडा थोड तल एवर ट गरम मसाला १छोटा चमचा मीठ चवीनसार कती- तर साठी कादा लसण आल आिण बाक सव मसा याच समान थो ा तलावर चागल परतन याव नतर गार क न थोडस पाणी टाकन िम सर मधन एकदम बारीक वाटन याव १ छोटा चमचा तल तापवन यात ती प ट आिण गरम मसाला )चवी माण (घालन तल सटपयत परतवन यावी नतर यात गरम पाणी घालन पातळ तर सारख कराव ती तर उकळवन यावी एकदम शवटी मीठ घालाव तर थोडी पातळच आस ावी जवायला याय या वळी गरम करताना यात शव टाकन परत उकळाव या बरोबर क ा कादा िलब छान लागत ही तर िमसळीसाठी पण वापरता यत

क या कवा उपज पोह

सािह य-१वाटी तकडा तादळ ( ोकन राइस) frac12 वाटी शगदाण frac12 वाटी चणाडाळ कडीप ा िहर ा िमर या िजर फोडणी साठीndashतल मोहोरी िहग हळद ितखट िजर कडीप ा मीठ चवीनसार कती- तादळ लालसर भाजन याव गार झा यावर िभजवन ठवावत डाळ दाण पण िभजवन ठवावत दो ही ४ -५ तास िभजवाव क या करावया या वळी थम तादळ उपसन ठवाव तल तापवन फोडणी क न यावी यात तादळ घालन छान परतावत तादळ परतत असताना डाळ आिण दाण िजर िमर या कडीप ा मीठ आिण थोड पाणी घालन िम सर मधन बारीक क न याव तादळ परतन झाल क िम सर मधल वाटण यात घालन नीट एक क न याव मग बारीक आचवर झाकण ठऊन क या होऊ ा ा मधन मधन हलवाव वाटल तर थो ा पा याचा िशपका ावा मोकळ झालल वाटल क गस बद करावा कोिथबीर घालन खायला याव याबरोबर दही कवा िलबाच उपासाच लोणच आिण क ा कादा छान लागतो तादळ डाळ आिण दाण ा मळ क या हा पदाथ पण अ होतो

ई-िवशषाक ऋणानबध सपधच उ र-

सपधसाठी ि िच छऽपती िशवाजी महाराज ितभाताई पाट ल रामदास ःवामी प डत भीमसन जोशी िसधताई सपकाळ पाडरग सदािशव सान (सान ग जी) डॉ बाबासाहब आबडकर िनळ फल

लता मगशकर शकर महादवन

ःमता पाट ल सी ड दशमख

लोकमा य टळक ध डराज गो वद फाळक (दादासाहब फाळक) जयत नारळ कर झह र खान

प ल दशपाड मधर भाडारकर ान र म ाबाई िनव ीनाथ सोपानदव ौयस तळपद

नाना पाटकर आशतोष गोवार कर डॉ काश आमट मदा कनी आमट हमत करकर ःवात यवीर सावरकर वजया महता

सिचन तडलकर डबजी झगराजी जानोरकर (गाडगबाबा) मोहन आगाश माधर द त व ठल कामत दिलप वगसरकर वण वामन िशरवाडकर (कसमामज) ज बार पटल सोनाली कळकण रामचि नरहर िचतळकर (सी रामचि) ा मध दडवत सा वऽीबाई फल आ ण

सिचन पळगावकर अशोक सराफ महा मा योितबा फल

महश कोठार सयाजी िशद नरि दाभोळकर शाताराम राजाराम वणकि ( ह शाताराम) सनील गावसकर अतल कळकण इतर छायािच गणशो सव एस ट महामडळाच िच ह शतकर कःती गढ पाडवा गट व ऑफ इ डया आषाढ एकादशी रायगड

क कण र व मबईचा ड बवाला नागपचमी

हता मा चौक पाट मबईकर वट पो णमा

सपधचा िनकाल

थम पा रतोिषक- सतोष साळक

ि तीय पा रतोिषक- शरय परब

ततीय पा रतोिषक- मज मळजकर

_______________________________________________________________

आपला अिभ ाय ज र कळवावा आमचा प ा- Emarathiklgmailcom

-----------------------------------------------------------------------------------------

माझया परत िमळतील आई साठी बाबाची पनशन आह मी िवचारल आिण उ ा मल-बाळ होतील तयाच काय तो उ रला पत कपत तो कय धन सचय पत सपत तो कय धन सचय मी नहमी माण माघार घतली प कार झालयावर तो अगदी चौफर िलह लागला तयक िवषयावर आपली परखड मत माड लागला तयाची गती िह चागली होती अगदी तीन-चार वषारत तो चीफ िरपोटरर झाला होता पण ा वाटवर तो श िनमारण करत होता शहरातील भखड मािफया काळा बाजार करणार ापारी गड-मवाली अस अनक श िनमारण झाल होत आधी तयाला दम दणयात आला होता पण तो बधत नवहता मग तयाला िपटणयात आल तवहाही तो महणाला होता अर महातमा गाधीनाही आि कत मारल होत महणन काय तयानी लढा थाबवला ा सगळया धम ीत तयाचया पपरचया मारवाडी मालकाची मलगी िसमता का कोण जाण पण तयाचया मात पडली ती घरची ीमत होती तयामळ ी मधलया ािलटी बघा ा अस ितच मत होत ितन कदािचत असा स ा रोक-ठोक माणस आधी न बिघतलयामळ ती तयाचयावर भाळली होती ाला िह ती आवडली होती ानी महण ितला सािगतल होत की जर आपल ल झाल तर तला माझया घरी राहाव लागल मी घर-जावई होणार नाही तयानी ितला पणर कलपना िदली होती पण ती ाचयासारखीच खमकी होती आिण पढ-माग बापाची सगळी इसटट ितचीच होती ितच वडील पण ा ल ासाठी तयार नवहत एकतर ीमत मालक-मधयमवग य प कार हा भद परत मराठी-मारवाडी हा दसरा भद बर तीच वडील ाला नोकरीतन काढ शकत नवहत कारण तयाच काम अतय म होत आिण तयाचया िचमट आिण गालग ा सदरामळ पपरची िवि ही छान होती एक िदवस िसमतानी आतमहतयचा य कला तवहा ितच वडील जबरदसतीचा रामराम महणन तयार झाल ल ानतर दोन वषारत तयाला जळ झाल एक मलगा एक मलगी माधव-मिजरी आता क ा सब-एिडटर झाला होता तवह ात एका िति त राजकीय घराणयात एक सशयासपद मतय झाला क ानी आपलया पपर मधन तो मतय खनच होता ह जवळ-जवळ िस कल आिण तया घराणयातलया एका ीकड सशयाची सई वाळवली पण ाचा पिरणाम मा िवपरीत झाला पपर साठी कागद आिण शाई साठीची सरकार कडन िमळणारी सबिसडी बद झाली पपर नकसानीत आला आता पपर बद करायची पाळी आली पपर बद होउ नय महणन क ानी नोकरी सोडली तयाच समारास दशात खाजगी नयज चनलसला सरवात झाली होती क ा एका चनल मधय रज झाला क ाचया आधी तयाची खयाती चनल पयत पोहोचली होती तयामळ तयाला कमरा समोर जाउ ायच नाही ह अगोदरच ठरल होत क ाचया वा ाला मजकर तयार करणयाची जवाबदारी होती दोन-तीन वष तयानी तयानी फार अफाट कलपना तयान नवीन मालकाला सचवलया पण तया राजकीय दष ा परवडणायार नवहतया तयामळ तयक वळला तयाचा िहरमोड होत अस िसटग ऑपरशन च पवर सर झाल आिण क ाला पनहा नवीन जोश आला पपर मधय काम करताना तयाला बऱयाच लोकाब ल िवशष मािहती होती आिण तयानी ब ा धडाची करण िसटग ऑपरशन

ार बाहर आणयाचा िन य कला पिहलया ऑपरशन मधय तयानी गावाकडलया ीचा वश घउन एक मडदा हॉिसपटल मधय ए ीत कला हॉिसपटलनी तयाला माम बनवणयाचा य करताना १

लाख रपयाच िबल िदल तयानी डथ सरटीिफकट दाखवन सगळा सावळा ग धळ बाहर काढला चनलची िस ी वाढली मग तयानी आिण एक राजकीय िसटग ऑपरशन कल तयात गलली त िदलली पयतच घोटाळ तयाचया हाती आल अनक मोठ मास गाळला लागल पण चनलनी िदलली राकडन पस खालल आिण करण दाबन टाकल सतय ही पसवालयाची मालम ा आह ह तयाचया धयानात आल

क ावर ा करणाचा फारच जासत ताण आला आिण ाच पडसाद तयाचा खाजगी जीवनात

उमटायला लागल नाही महणायला आधीही घरात तो िहटलर सारखाच वागत अस मलानाही तयान कायम दहशती खाली ठवल होत पण पिरिसथती खराब होत गली चनलनी तयाला नोकरीहन काढल तरीही िननावी नावानी कठलया न कठलया पपर मधय गलली त िदलली घोटाळ छापन आणत होता िनराशपोटी तयाच दार िपण वाढल नतयाच गड तयाला आिण घरचयाना धमकावायला लागल तयाची बायको िसमता ा सगळयाला कटाळन गली होती अन हा काही सधारत नवहता शवटी कटाळन एक तपानतर एक िदवस ती मलाना घउन आपलया विडलाचया घरी िनघन गली ितन जाताना तयाला सप पण तयाला तयाचया चका दाखिवलया होतया तयाचा आईन ही िसमतची बाज उचलन धरली होती आज ही सगळी हकीकत कफ नरानी मधय क ा मला सागत होता मला तयाची दया आली होती पण सहानभती वाटत नवहती तयाचया बायकोला समजावणयाची इचछा होत नवहती कारण मी २५ वष तयाला ओळखत होतो आिण क याच शपट सरळ होणार नाही ह मला मािहत होत शवटी मी नहमी

माण िबल िदल आिण आमही कफचया बाहर आलो अचानक एक जीप आमचया जवळ थाबली तयातन ५-६ गड बाहर आल आिण तयानी क ाला ला ा-का ानी बडवायला सरवात कली २-३ िमिनटात तयानी क ाला बश वसथत पोचिवल मला काही कळायचया आत त तयाला अधरमलया पिरिसथतीत सोडन गल मी तयाला गाडीत टाकल आिण ताबडतोब भािटया हॉिसपटलला घउन गलो बरोबर एक तासानी तयाची आई आिण िसमता हॉिसपटलला पोहोचलया तयाचया सहा बरग ा मोडलया होतया एका माडीच हाड मोडल होत एक हाथ मोडला होता थोडकयात तयाचा भगा झाला होता निशबानी डोकयावर कमी मार लागला होता तयामळ जीवाला धोका नवहता डॉकटरानी तयाला पन िकलर दउन झोपिवल होत िसमताचया डोळयाना अ ची सततधार होती तयाची आई मा शात झाली होती िसमता सवतःला उगीचच दोष दत होती मी क ाचया आईला अनक वषर मला जाचत असलला िवचारला लहानपणापासन तमही ाला धाकात का नाही ठवला हा एवहढा मजोर आिण त डाळ कसा काय झाला तयाची आई साग लागली क ाच वडील एकदम सव दयी गाधीवादी माणस होत तयाची अिहसवर फार ा तयामळ मलाना रागावण कवा मार कधीच िदला नाही मलाच कतहल वाढाव तयाचयावर चागल ससकार वहाव महणन त मलाना अनक थोर आिण वीर परषाचया गो ी सागत अितमतः सतयाचा िवजय कसा होतो वगर थोडकयात लहानपणी तो ज काही िशकला त तो िनडरपण बोलायला लागला तयाचया विडलानी तयाला तो खर बोलतो महणन कधी लगाम नाही घातला तयात ाची दोघही भावड एकदम हशार तयामळ लहानपणीपासनच वडील ाला महणायच िक दादा कवा ताई सारख िशकन मोठ वहायच आिण मग बारावीत ाला इिजिनय रगला वश नाही िमळाला आिण तमहा मलाना मा िमळाला ाची सल तयाचया मनात कायम रािहली जवहा जवहा तयाला यश समोर िदसत होत तवहा तवहा छो ा मो ा कारणानी त िमळायच राहन जात अस मी तयाचया आईला िवचारल घरी हा कधी िनराश असायचा का आई महणाली तो िनराश होत अस पण तयामळ िनिष य कधीच होत नस तो िनराशावादी नवहता िसमता सोडन गली तरी तो महणायचा िक ितला ितची चक कळल आिण ती न ी वापस यईल मलावर तो ओरडायचा आिण महणायचा िक तयक काम perfect करायला िशका थो ा वळानी क ाच सासर कषणलाल कपािडया आल त मला महणाल िसमता महणत िक तमही तयाच िम आहात तमही मला उ ा भटाल का सिवसतर बोलायच आह मी महणालो सोमवारची सकाळची ोजकट िरव य मी टग झालयावर मी तमचया ऑिफसला यतो त महणाल त असा कर दीड- दोन वाजता मला िविल डन िजमखानयाला भट आपण ितथच जव मी तयाना महणालो एक िवनती आह क ावर हलला झाला ह तमचया आिण इतर कठलयाही पपर मधय छाप नका

जवणाची ऑडरर िदलयावर कपाडीयानी थट िवषयाला हात घालत िवचारल तमही तयाला कधी समजावल नाही का तयाचया वागणकीब ल मी महणालो गली २५ वष मी यथाश ी य करतो आह पण वाळतन अजन तल िनघालल नाही अपघाताचया िदवशी दखील सकाळी मी तयाला वागणक बदलणयाब ल बोललो होतो पण तयाच आपल मरी मग िक एक िह टाग कपािडया महणाल तला मािहतच आह क ा मला काही खास आवडत नाही त पण माझी मलगी तयाचयावर अपार म करत महणन ितचया साठी आतड तटत र वाटत िक हा सधारावा मी तयाची पि का दाखिवली आमचया गरज ना त महणाल ाचा गर कमजोर आह मी लगच महणालो अहो ाला गरच नाही आिण महणन ाचा असा गरसमज आह िक ाचया पकषा जासत कणालाच काहीही कळत नाही माझया मत

ाचयाकड एकाच गो ीचा अभाव आह ndash िचकाटीचा पशनसचा भ काम करायला जी िचकाटी लागत जी सोिशकता लागत ती ाचया कड नाही थोडकयात हा चस खळायला बसला तर आपली एकही स गटी न गमावता ाला दसऱयाचा राजा मारायचा असतो हा फार गभीर उपसथीत करतो पण मग गमतीदार उ र दउन कवा टोमण मारन मोकळा होतो सोडवीत नाही थोडकयात आमचया प ल दशपाडचया अत बरवा सारख हशा खप िपकिवल पण काहीच काम पणरतवाला नणार नाही पण तयाला उपदश करन काही तो बदलणार नाही जया िदवशी तयाला तोडणयापकषा जोडण वाटल तया िदवशी तयाची नशीब िफरल जवळपास आठव ानतर हॉिसपटल मधन क ा आपलया आई बरोबर थट कपािडयाचया घरी राहायला गलयाच मला आ यर वाटल मी तयाला मबईत असताना तयक वीकडला एकदा भटायच कबल कल ५-६ वीकड नतर मला थोडा फरक जाणवला क ा मला महणाला आयला माझा सासरा चागला हशार आह र आमही रोज चस खळतो पण अजन पयत मी तयाला हरव शकलो नाही पण एक िदवस मी तयाला मी न ी हरवन आिण महातारा उदाहरण िह चागल दतो एक िदवस तयानी एक कळ सोलल आिण मला महणाल- ाला वाटल तव ा सया टोच मग महणाल- बघ िछ िदसतात का मी महटल िक बाबा तमहाला काय सचवायच आह तर त महणाल-िकती सया टोचलया ह फ

कळालाच ठाउक आह पण बाहरन मा कळ पणर नॉमरल िदसत सतय दखील असाच बोलाव महणज जयाला बोलतो तयाला कळत पण चार लोकात अपमान नाही होत एक िदवस महणाल िक एखादी उच इमारत उभारायला पाया मजबत असावा लागतो आिण तयाला यो य तवहढा वळ ावा लागतोच श ला पणर गाडायच असल तर

तयाचया पळन जाणयाचया सगळा वाट आधी बद करा ा लागतात मी मनात महणालो गाडी रळावर यत आह जवळपास तीन मिहनयानतर क ा मला फोनवर महणाला आज रा ी घरी य बायको-मलाबरोबर आिण उ ा स ी घ मी तयाचया घरी पोचलो तयानी एक छोटखानी पाट ठवली होती फ माझी आिण तयाची फिमली जवताना तो महणाला आज माझा पनजरनम झाला अस समज आज मी पिहलयादा बाबाना चस मधय हरवल तीन मिहनयाचया िव ातीत माझया ल यात आल आह िक सगळयात कठीण काम माणसाना हाताळण आह मी मा अधर आयषय लोकाना दखावणयात घालिवल जो लोकाना सोबत घऊन चाल शकतो तोच तयाचा भल कर शकतो मी अधर आयषय फ िनदकाच घर असाव शजारी मधलया िनदकासारख काढल पण आता मी बाबाचा पपर चालवणार आिण सगळया पा याची वाजत गाजत ldquoवरातrdquo काढणार- पण ती पण ती सया टोचन असल मान कापन नवह मला समाधान वाटल िक घोड गगत नहालयो य िदशा िमळाली क ाचया भाषत सागायच तर - तबलल बाथरम मोकळ झाल पकज हडाव pankajhtechnipcom

सौ मज अभय मळजकर

अि त व

त माझ व आह महणतोस त मला जीवन ह अि त व

पटतय का तला माझ जीवन महणज तझ एक व पण त अि त व का एक व रणा व मन याचा सयोग महणज म असत साकारलल व व ि वकारलल अि त व ह दखील असच असत या अि त वात दखील

अजन एक व असत आिण त महणज तझ माझ जीवन असत

सौ मज अभय मळजकर

कातरवळ

कातरवळी एकात असताना हरवल होत सय बब अधारवातलात मज दसल या गलमोहराच ित बब आशचा करण शोधता शोधता टोचला कठतरी काटा आठवण ना आला पर त दर जाता रा चाद यात फरताना व ात मी हरवल व रगात आ यावर त कोणी चोरल नदी काठी चालताना एकल श द पा याच कठ आहत त भाव सरा तालातील गा याच भावनानी बाधली होती क या धा याची ती साखळी तटली फलापासन पाकळी अन ओली झाली पापणी

सौ मज अभय मळजकर

आधार

अवकाळी पाऊस पडताना त मा याकड आली अन एकाच णात त दर दर गली जायचच होत तला त लवकर का नाही आली वादळी अधारात एकटीच सोडन गली माझ िन काय दख यात तला बडायच होत

त याच सखासाठी तर सव करायच होत अधारातही द ान

तला दाखवली होती वाट त मा काजळी क न ितचा कलास घात या कातरवळी

वादळी वारा वाहत होता त दर जाताना िवजचाच तवढा आधार होता

सतीश महा उदय परब

तबला- भारतीय सगीतातील एक वा

मडळी भारतीय सगीत िविवधतन नटलल आह आिण तयाला गौरवशाली परपरा आह

तयात अनक गायन शली व वा कार आहत तयापक एक महणज तबला ब ताश

भारतीयाना तबला ह वा मािहती आह कमान तय य पा न नाही तर ऐकन तरी

मािहती आह कधी नाही तर टी हीवर उ ताद झाक र सनना ताज चहाचया जािहरातीमधय (बरोबर आह

वाह ताज) तबला वाजवताना पािहल असल

तबला ह चमर वा असन त एक ताल वा आह ताल महणज गायन कवा वादनामधय तीत होणा या

कालाच मापन करणयाची यातालवा ाची िन मती आ ददव गणपतीन कली असा परातन उललख आढळतो

ज हा भगवान शकरान ताडवनतय कल त हा गणपतीन जिमनीवरील ख ावर कातड पसरन तयावर हातान

वाजवन शकराचया नतयाला साथ दली

तबला कोणी िनमारण कला ह न सागण कठीण आह कारण तशी ऐितहािसक कागदप कठही उपल ध नाहीत

परत काही जण महणतात प शअन दशातील तबल नावाचया वा ामधय आव यक त बदल करन तबला ह

वा बनल काह चया मत मदग (पखवाज) जब िबचमस काटा तब भी बोला आिण ा तब भी बोला चा

तबला झाला

अमीर ख न सतार तबला िह वा चारात आणली तयान भारतीय व परदशी सगीताचया अनक मफली

भरवलया आिण प शअन इराणी आिण अफगाणी सगीताच भारतीय सगीताशी एक अतट नात जोडल

तबला वादनामधय दोन वा वापरली जातात ती महणज तबला आिण ड गा तबलयाच अग ह झाडाचया

खोडापासन बनवतात तर ड याच घमटाकती भाड िपतळच कवा ता याच बनवलल असत ा दो हीवर

च याचया िनवळीतन बडवन काढलल कमावलल चामड लावतात ह चामड बक याच असततबला व ड याचया

चाम ाचया वरील बाजस मधलया भागावर काळी शाई आिण कोळ याचया भकटीपासन तयार कललया

शाईच अनक गोलाकार थर दतात तयामळ तबला व ड याचया आवाजात नाजकपणा व मधरपणा यतो

सवरसाधारणपण तबला हा उज ा हातान व ड गा हा डा ा हातान वाजिवला जातो परत डावखर वादक ा

जोडीची अदलाबदल करताततबलयाचा वापर साथ सगत महणन शा ीय सगीतात सगम सगीतात भ

सगीतात तसच नतया मधय ही मो ा माणात करतात तबलयाच एकल (सोलो) वादन जगलबदी स ा

लोकि य आहत

तबलयालाही एक भाषा असत आिण तबलयाची भाषा महणज िविश अ र कवा बोल असतात

तबलयावर बोटानी तळ ानी आिण ड गावर बोटाचया अ ानी तळ ानी िविश ठकाणी आघात करन ह

बोल वाजिवल जातात काही बोल ह फ तबलयावर फ ड यावर कवा तबला आिण ड गा िमळन अशा

कार वाजिवल जातात उदाहरणाथर गी ना ता धा त ित ट द क क त ह काही बोल आहत यातील

गी क क ह बोल फ ड यावर वाजिवल जातात ना ता ित ट त ह बोल फ तबलयावर वाजवतात तर

उरलल धा त द ह बोल तबला आिण ड गा िमळन वाजवतात

तबला वाजवताना बोलाची प ता नाद ताल तालाची समान आवतरन (तालब ता) आिण वाजवणयाची गती

(लय) ा गो ना खप महतव असत एकच ताल वगवग या आवतरनामधय वगवग या गतीन वाजिवला जाऊ

शकतो

वाजिवणयाचया गतीच सवरसाधारण वग करण िवलिबत लय मधय लय आिण त लय अस कल जात या

तयक लयीमधय दखील वगवग या गतीन तबला वाजव शकतो उदाहरणाथर िवलिबत लयीमधय

िमिनटाला दहा ठोक त िमिनटाला शभर ठोक ा गतीन वाजव शकतो

लय आवतरन याच गिणत आिण वादनातील स दयर याचा मळ साधन समवर यण ह तबला वादकाच कौशलय

असत अशा कारच िविवध वा ामधय उतक कौशलय असणार खप नामवत असलल आिण नसलल कलावत

भारतात आिण जगभरात आहत त आजच उतक कलाकारही कधी तमचया-आमचयासारख होत सगीत िशकन

आिण महनत करन त उतक बनल

गमतीची गो महणज कोणतही सगीत िशकणयासाठी शाळ माण कमाल वयोमयारदा नसत वयाचया प ाशीत

कवा साठीत िशकणयासाठी िव ालयाच दरवाज बद असतात परत या वयातही सगीत

शाळच दरवाज िशकणयासाठी वागतच करतात सगीत िशकणयासाठी फ आवड दढ-िन य िनयिमत

रयाझ या गो ची गरज असत वळ काढला तर तो सवाकडच असतो आिण आवड असल तर तो

आपोआप काढला जातो (महणन तो आधीचया वा यामधन काढला आह) तर मग याना सगीत िशकणयाची

आवड आह तयानी दढ-िन य िनयिमत रयाझ करन एक य करायला काय हरकत आह

स दप खडकर efMekeAgraveJeCe

neveHeCe iess KegHe keAgraveener efmicroekeAgraveJetve

HegmlekeAgraveeles Oe[s jeefns ceveele Iej keAgraveordfve

peele-Heele JeCeamp-Yeso meieU keAgraveener efmicroekeAgravees

Yeejle ceePee osmicroe DeeefCe ceeleermicroeer efregekeAgraveigravees

meceevelesreges Oe[s neveHeCeeHeemetve efiejJes

meieUsrege efJeregeej ceveele KeesJej copypeJes

HeCe copyer-HejbHeje Deens cnCes peeleerHeeleerregeer

Dejs ceeCetmekeAgraveer Deens ceie efHeAgravekeAgravej keAgravemicroeeregeer

Deelee meceevelesreges Oe[s Gigraves keAgravemes efiejJeesup3ereges

keAgravees[ies Jnesup3ee keAgraveesCelsup3ee microeeUsle yebj peesup3ereges

mebOeer ceeCemeee keAgravemicroeer yej efceUeJeer

copyerHeeFamp ceeCetmekeAgraveer keAgravee meejJeeJeer

keAgraveOeer keAgraveOeer ceeCemeeHesee peeefle DeeefCe HejbHeje ceesthornicircee nesleele

DeeefCe oesve efpeJeebvee nUtrege keAgraveesHe-sup3eele keAgraveleele

Deelee lsup3ee efpeJeebveer ceeIeej keAgravee Isup3eeJeer

Deelee GEcircej keAgraveesCe osCeej ceer njes ie DeeFamp

ceeCemeee ceeCetme cnCetve keAgraveOeer yeIeCeej

regeekeAgraveesjerregsup3ee yeensj HeeT keAgraveOeer igraveekeAgraveCeej

yebo efkeAgraveuicirceele jentve keAgravemicroeer peieeregeer meHeAgraveejer keAgravejCeej

Dejs peie mebtoj Deens yeemesup3eeHets ceer keAgraveesup3e yeesCeej

स दप खडकर

आठवण चा ठपका रोिहत सोनट क ि य िव ाथ िम ानो इटनरशीप सपत आली ना Contdown करता आहात Contdown करतना अगदी वतःला िवचारन बघा िक आत कठ तरी काही तरी सलतय ना इटनरशीप सपतय

कॉलजचया teachersचया कचा ातन सटणार महणन excited तर असलाच पण रोजच िम मि णी आता रोजचयासारख भटणार नाहीत हा िवचारिह मनात घोळत असल ना तमहाला कठला सदश वगर दणया इतका मी मोठा अिजबात नाही पण होणयाचा य करतोय माझया वयि क आय यात मला काही गो नी कायम साथ िदली आिण तयाच गो ी तमहालािह साथ दतील आिण यशाचा मागर दाखवतील महणन फ माझया मनातलया काही गो ी तमहाला सागतो आिण ह करताना आठवण ना उजाळािह दता यईल कॉलज सपलया वर अ यास सपला असा िवचार मनातही आण नका कारण अ यास सोडला िक आपण कालबा य होतो कठलयाही कामात ामािणक पणा ठवा अगदी साध कामिह अस द िकतीतरी सग यतील ज तमचया वरचया स काराची परीकषा घतील असा सग नहमीच कसलया न कसलया तरी मोहात पडणारा असतो पण वतःचया मनाशी ामािणक रािहलात ना िक आपण न च ातन पढ जातो कठलही काम मनापासन करा त न च छान होईल आिण एकदा का आपलयाला कळल ह काम आपण छान कर शकतो मग न आवडणार कामिह आवडायला लागत दवावर ा ठवन सगळ करा महणज तयाचया प रणामाची जवाबदारी तयाचयावर ना खोट अिजबात बोल नका कारण त लपवणयासाठी परत परत खोट बोलाव लागल Research सबधीिह वाचन कायम चाल ठवा महणज कालबा होण टाळता यईल कधी समोरचा माणस कसा िदसतो ाचया पकषा तयाचया अगातलया गणाना आिण कतरतवाला जा ती महतव ा

ा ओळी िवसर नका रप लावणय अभायािसता न य सहज गणाशी न चाल उपाय काही तरी धरावी सोय आगतक गणाची ( समथर रामदास ) तमही आज जगाचया उबर ावर उभ आहात तमचया डोळयापढ गली साड चार वष कशी गली त यत असल ना आिण माझया डोळया पढ अजनही प आह िक सचती कॉलजशी सबध आलया पासनची १२ वष कशी गली आधी िव ाथ महणन आिण मग Lecturer महणन आिण काल िकती भरभर उडन गला ना आिण बरच काही माग सोडनही गला ना

Lecturer महणन जॉईन कलया नतरची 2५ वष महणज एक खप सखद अनभव होता कारण आपलया कॉलज

मधल सगळच िव ाथ िशकषकाचया मनाला चालना दणार असतात तयामळ खप छान वाटल आठवणी तरी िकती काढायचया ना अगदी तमचयावर चड िचडणयापासन ( COPD Lecture ससन म य क टीन म य जाण इआठवतय ना) त आपली व वत सदर दहरादनची ीप खरच अिव मरणीय आह ना दहरादन ीप म य आपली म ी कधी झाली तच कळल नाही आपण दहरादनला असताना भा य ीचा फोन

आलयावार तमही लोक ज ज काय करायचात ना त सगळ आठवन मी आिण भा य ी अजनही खप हसतो तमचयातलया िकती तरी जणानी माझयाशी आगदी वयि क अडचणीिह share कलया मला िततक जवळच मानलत खप छान वाटल तमच मनापासन कलल भावपणर SMS आजही मी जपन ठवलत अगदी मनात खोलात

तमचयातलया िकती जणाचा मी अगदी सगळयाचया दखात पाणउतारा कला असल पण ामािणक पण सागतो माझा उ श खप िनखळ होता त हा िवसरा बर का तमहा लोकाबरोबर research activities करताना िकती िविवध अनभाव आल ना आपलयाला खप िशकायला िमळाल तयाचयातन मला इथ Malaysia म य िशकवताना राहताना ास काहीही नाहीय पण सचती कॉलज ऑफ िफ़िजओ थरपीचया सगळया मलाची खप आठवण यत कायमच तमहाला खालील पक पिहली ओळ लाग पडल (दसरी ओळ नाही बर का ) अशी पाखर यती आिणक मती ठवनी जाती दोन िदसाची रगत सगत दोन िदसाची नाती माझयावरच तमच म कायम ठवल ना प कस वाटल त जरर कळवा डोळयातलया िनधारराचा पारा फटणयाआधीच िलखाण थाबवतो All the best Make our कॉलज Proud Make India Proud तमचा रोिहत rohitrohitsyahoocom

------------------------------------------------------------------------------------------------ ह प मी मलिशयाला आलयानतर सचती कॉलजाचया माझया िव ा याना िलिहलल आह

------------------------------------------------------------------------------------------------

-----------------------------------------------------------------------------------------------------------

सदर सािहतय माझी आई सौवसधरा जोशी िहचया lsquoहसरी पगतrsquo या पसतकातन घतल आह धन ी गोठीवरकर

----------------------------------------------------------------------------------------------------------

सौ वसधरा जोशी

सावधान वाचकहो िनणरय तमही ायचाय महणज मा या ाच उ र िह कथा वाचन झाली िक ायच काय सीमा सदानद सातपत ाचा सतकार वहायला हवा िक नाही िकती साधा आह ह आता सीमा महणज असमािदक वय वषर पचचाळीस उ ोग - पणर वळ खपलली आिण खपत असलली गहणी छद- भरपर मि णी जोडण व ग पा मारण अगदी फोन वर स ा आता सतकार महणज अगदी दहा हजार पय रोख व ीफळ असाच असावा अस माझ िबलकल महणण नाही पण मला तमही िवचारलत िक सतकाराच सव प कस असाव तर मी महणन एखादी छानशी यअर िसलकची साडी आिण पाव भाजी वर थडगार आईस म ीफळाची िह ज री नाही (उगाच खरवडत बसायला) पण काही महणा चागल काम कल िक कौतक ह व ालाच हव हो िक नाही तर तया िदवशी काय झाल नहमी माण आमच िचरजीव सहास व ह (सदानद) दोघही आपापलया कामावर गल दोघाची खाणी डब ा म य माझा सकाळचा वळ धडाधडा गला तयाचया पाठी नाच यात आिण त दोघ गल िक िवखरलल घर आवर यात साधारण पढला तास गला नतरचा वळ कसा माझा अगदी माझा एकटीचा पण साधारण एवढी उसतवारी होईसतो अकरा होतातच

मी अशी छानशी मािसक वाचत बसल होत हातात गरम कॉफ चा मग घरही कस छानस आवरलल एव ात बल वाजली एकटी असताना दार उगाच उघड नकोस सवसत मालाचया मोहात फस नकोस बावळटपणा करशील फरीवालही फसवतात अलीकड- इित सदानद आमच ह नावा माणच खरच नहमी खशालचड सारख आनदी असतात एकदा पसा आणन घरात िदला िक सपली काळजी अस तयाच असल तरी दररोज वडी बावळट तला काही

कळतच नाही िह कवा अशीच वाकय अगदी नमान सधी िमळाली िक मला ऐकवतात िह गो आमचया खानदानातच आह महणा ना महणज बायकाना वडया बावळट ठरव याची कारण आमच सप स ा अशीच री ओढतात आई अस नाही ग तला नाही कळणार त अशी कधी पिहली कधी दसरी री ओढतातच

तर दपारी साड अकरा पावण बाराला बल वाजली आज समोरची मीना भाभी घरात नवहती ती गली होती

ितचया माहरी मलाना घऊन आमचया वग म य फ दोन लॉक एका मजलयावर महणज आज मी एकटीच

होत मजलयावर नहमी सारख दर उघडल मला वाटल कॉलज सटडट असतील मसना जौरा हवाय का (ह

कॉलजला जायच सोडन ह असल धद का करतात हा मला नहमी पडतो) नाहीतर सलस गलर ह नवीन

याच महणन ग यात पडतील पण नाही मा या समोर होतया दोन गजराथी बायका

शजारचया घराकड बोट दाखवन ितन िवचारल तमारी बाजवाली कया गयी मला गजराथी कळत पण बोलता मा यत नाही मी कोण मीना भाभी अस महणताच ती महणाली तमारी बाजवाली मीना बन मारी बनपणी छ मग मी तयावर िमनाभाभी मायक गयी ह ४-५ िदन क बाद आयगी अस अगदी खर खर उ र िदल दोघ ची आपसात हळ आवाजात काहीतरी चचार झाली मग हातात छान मो ( ीमती वाटाव अस) पाक ट काढन ती महणाली शादीका इनवहीटशन दन का था आप जरा दगी कया आता शजारचया भाभीची कोणी म ीण ितला बोलवायला आली तर त िनम ण यायलाच हव काही शजारधमर आह िक नाही मी लगच महटल हा हा ज र दगी मी त हातात घताना पढच जाळीच दर उघडल आता काय खा ी झाली होती भािभचया कोणी म ीणच तर होतया तयातली दसरी महणाली थोडा पािन िमलगा कया मलाच माझी लाज वाटली मी दोघ ना आत बसायला बोलावल पखा स होताच आत जाऊन दोघ ना नवीन कलल कोकम सरबत लासातन घऊन आल बरोबर थोड पाणी स ा तहानला आधी पाणी हव महणन एव ा पाच सात िमिनट तया बाहरचया खोलीत बसलया होतया दोघी पाणी सरबत यायलया तमही कठन आलात अस मी िवचारलयावर अगदी भािभचया माहर जवळचच गोरगाव नाव सािगतल चागली चार पाच िमिनट झाली असतील तव ात तयातली एक महणाली अजन आमहाला बरीच बोलावणी करायला जायच आह तव ात दसरीन सवताची साडी बघन ितला महटल साडीला घाण लागली आह िहचयाकड धऊन घऊ का खरच ितचया छान साडीला काळा िचखला सारखा डाग िदसत होता मला ती महणाली ऑ टी मी हा डाग जरा तमचयाकड धऊन घऊ का मी हो महटल ितला बाथ म दाखवल आता बाहर दसरी बाई अन मी बोलत बसलो होतो पण मला काहीतरी वगळच जाणवल अतमरनान सािगतल िक काय कणास ठाऊक पण एव ा वळ मा या घरात घडत असलल रामायण आधीही कठतरी घडलया सारख वाटल णाधारत आठवल गलयाच मिह यात िवजन फोन वरील ग पात सािगतलली ितचया नातवाईकात घडलली चोरी त सवर झाल होत बो रवलीला नीना िवजची सकखी मावस बिहण दपारी अगदी एकटी घरात तया िदवशी समोरचा लॉक नमका बद त गल होत कठतरी ल ाला बल वाजली नीनान दार उघडल दोन बायका अगदी छान

काजीवरम सा ा नसन कानात िहऱयाची कडी ग यात दािगन कसात कदब घातलला नीनाला महणलया तया तमचया समोरचया बा ना इनवीटशन ाल का तयात नीनान नाही मह याचा यतोच कठ नीना महणाली हो ज र दईन पाक ट हातात दताना तयातली एक नीनाला महणाली जरा पाणी ाल का यायला नीनान दोघ ना पाणी िदल तयातली एक महणाली आमहाला अजन बरीच बोलावणी करावयाची आहत बराच वळ जाईल मी जरा toilet जाऊ का

ात ही िननाला गर वाट यासारख काही नवहत तयामळ नीना सहजच महणाली हो हो जा ना मग एक toilet ला गली आिण दसरी िननाशी ग पा मारीत होती थो ाच वळात ती आतली बाहर आली आिण नीनाला महणाली अहोतमचा नळ िबघडला आह का बदच होत नाहीय नळ सोडलला होता पाणी उघ ा दारातन बाहर यत होत नीना सार या गिहणीला ह चालण शकयच नवहत

मगापयत नळ अगदी विसथत होता आिण आ ाच काय झाल नीनाला पडला नीना लगच उठली नळ खाली असलयामळ वाकन बद करायला बघत होती तव ात तया दोघी सराईत सशीि त भाम ानी ितला मागन च आत ढकलली आिण बाह न सरळ कडी घातली नीना िबचारी सडासात अडकली सवताचया घरात दोघ नी घर धतल ितच

नीनाच ओरडण तया छो ा िखडक तन एक जाऊन कणी यण कठीणच होत िबचारी नीना दोन तीन तासानी

समोरचया िबलड ग मधलया लोकाना कळलयामळ सटली एकदाची पण चोरी ज बर होती घरात असलयामळ

कपाटाचया िकललया पण कपाटालाच होतया दोघी भाम ाना चागलच फावल

मला सगळ जसचया तसस आठवल घशाला कोरड पडली हाताला कप सटला पण आता डगमगन चालणार नवहत िहममत धरायलाच हवी अशा वळी आतली डाग धवायला गलली चोरटी आता बाहर यईल मला महणल ऑ टीतमचा नळ िबघडला आह का णभर मी स झाल काय कराव तया दोघीही िध पाड उच होतया आिण मी एकटी होत आताचा काळ मा या कसोटीच होता आिण दवाचा होता आिण एव ात फोन वाजला मी लगच ठरवल ा फोनचा फायदा यायचा आललया फोन वर टपन आमच कोणत िबल िकती र म सािगतली जात होती पण मी मा इकडन हलो ह बोला कदम साहब काय िनघालाय महणताय घरी यायला हो पण अजन नाही आला आला िक सागत चौक वर फोन करायला आतली भामटी बाहर आली आिण तससच महणाली ऑ टीतमचा नळ िबघडला आह वाटत बदच होत नाही िननाकड घडललच मा याकड घडत होत बाथ मचा नळ दारापासन चागला तीन चार पावल आत होता महणज मला न ढकलतािह तया सहज क ड शकत होतया

तव ात माझ फोनवरच बोलण ऐकणाऱया दसऱया चोरटीन िकसका फोन था अस मला िवचारल मी

महटल मरा लडका इधर थाना पोलीस सटशनप इनसपकटर ह उधरस फोन था अभी आयगा

माझ बोलण एकन तया दोघी चपापलया एकमक ना नजरन खणा क न उठलया मला महणलया आमही िनघतो दोघी घराचया बाहर गलया मी िन ास सोडला दो ही दार लावली उघडा नळ अगदी सहज बद कला नळाला काही झालच नवहत सा ात दोन चोर ा मा या घरात यऊन गलया होतया ि याही क शात कमी नाहीत ह खरच आह महणा ा ातही आघाडी मारतायत िक काय तया गलया आिण माझा बाध कोसळला मा या घरावरच जीवावरच सकट टळल होत मी ीमती थाटाच त इनवहीटशन काडर उघडन बिघतल त एका होऊन गललया ल ाच होत महणज तयाचा बत माझ घर लट याचा होता मा या घरात होणारी चड चोरी कवळ मा या ग पाचया छदामळ आिण थो ा या चालाखीमळ वाचली होती मी पोलीस सटशनइनसपकटर अशी नाव घतलयामळ व तो घरीच यतो आह महटलयामळ तया घाबरलया आिण पळालया बघा वाचकहोमहणन महटल आज माझा छोटासा घरगती सव पाचा सतकार वहायला हवा िक नको जरी मी वडी बावळट काही न समजणारी असल तरी माझच घर मी वाचवल अस महणताना तसच बरोबर जाऊ द हो सतकाराच काय एवढ पण ा गो ीचा पच तमचया साठी बर का ज बो रवलीचया िननाकड झाल ठा याचया सीमाकड झाल तच कदािचत तमचया घरात स ा होईल तर फ सावधान

_____________________________________________________________________________________________माझ आजोबा ी वा यवलकर या या किवता ऐकतच मी लहानाची मोठी झाल इ जी म य ऑनस िमळवनही याची मराठीची गोडी कधीच कमी झाली याची अशीच एक मला भावलली ही किवता बघा तमहालाही पटतय का अिदती मळ

lsquoमममीrsquo महणोिन कोणी lsquoमममीrsquo महणोिन कोणी आईस हाक मारी मा या मना मराठी ती होय शोककारी श दात सौ य lsquoआईrsquo lsquoमममीrsquoत तच नाही त वड इ जीच सीमाच यास नाही गल जरी िफरगी सोडन दश माझा आई त या िशरी ग तो भार इ जीचा

आई जरी मराठी वदविन lsquoमममीrsquo घई बाळावरी ित या या स कार तोच होई आता इथ lsquoनसरीrsquo lsquoकजीrsquoत बाळ जाई फसव नाव lsquoिकलिबलrsquo ओढन यास नई lsquoथक यrsquo कस महण मी lsquoसॉरीrsquoच हा जमाना आह अजन यथ परक बाड-िबछाना

lsquoबथड हपी ट यrsquo महणताच बाळ आता lsquoमममीrsquoस lsquoजॉयrsquo होई lsquo सगसागrsquo तोच गाता आता िनराजनाची फलवात हाय थ पटन मणब या िवझातच यात अथ कापन कक आता मोठाच बाळ होई कोशात श द lsquoआईrsquo माघार तोच घई रा यात या मराठी कौतक इ जीच िवसराच पज जीण lsquo ॉमीसrsquo अमताच lsquoक-जीrsquoत इ जी या िमळता वश बाळा शाळा नको मराठी लावा तयास टाळा lsquoएिलफट गॉड rsquo होई lsquo ल सगrsquo तोच दई मा या मना मराठी lsquoअ ज टrsquo तच होई

ी वा यवलकर

प ी डॉ काश आमट ा या काशवाटा ा प तकातन घतलला हा उतारा आह ामळ सबिधत लखका या व काशका या कॉपीराईट अिधकाराच उ लघन झाल आह याची मला जाणीव आह पण िह मडळी व याच वशज या

क यामागील माझी भावना समजन घतील अशी माझी आशा आह कारण हा लख मी िस ी कवा अथ ा ीसाठी कलला नसन डॉ आमट ा या कायाची लोकाना क पना यावी हाच ा मागील हत आह िम लद कारकर ____________________________________________________________________________________

या कॉलरा या साथीतील एक सग मना या तळात असा जाऊन बसला आह क तो हटतच नाही एक बाई एका लहान मलाला घऊन आली होती उपचार क यावर सलाईन द यावर त मल जरा सधारल याबरोबर ितन या मलाला आम याकड सोपवल आिण ती लगच िनघन जायला लागली आमचा एक

कायकता ितला हणाला अशी कशी या मलाला सोडन जातस या याजवळ थाब याला पण बर वाटल क जा यावर या बाईन सािगतल कॉलरा या साथीन काल माझा नवरा मला दो ही मलाना लागण झाली हणन याना घऊन इकड िनघाल तर एक मल वाटतच गल याला तसच झाडाखाली ठवन ाला घऊन

आल आता ाला जरा बर आह तोवर जावन याला प न यत इतका क ण सग होता हा आ ही सगळच स झालो कोण कणासाठी रडणार डो यातल पाणीच आटन जाव अशी िह प रि थती अस कसोटीच धीर खचवणार सग खपदा आल पण यामळ इथ कामाची कती गरज आह हही न ान काळात गल पाय माग यायचा नाही ह डो यात प होत यामळ यातनही आ ही एकमका या मदतीन माग काढत गलो टकन रािहलो काम वाढवत गलो

आपल घर

२००१ साली वभव फळणीकर नावा या अकरा वषाचा म य एका दा प यान फार वग या तहन पचवला अगद एका हद गा यात हट या माण तम बसहारा हो तो कसी का सहारा बनो यानी तरा अनाथ मलाना आ ण १३ अनाथ मलीना सहारा दला ह काच घर दल याची राह या खा याचीच नाह तर उ म िश णाची सोय ह आपल घरन कली दरवष मी आ ण माझ कटब अगद आमच ह काच घर अस या सारख ितथ जातो पाऊल टाक या टाक या एक लहान मल हात जोडन नमःकार करत मग पटकन वचार मनात यतो अर अस आप या घर ज हा कणी यत त हा पाथ आ ण मीरा अस हसत

मखान आवभगत करतील ना

कणीह पाहण आल क आपल घर सःथच यवःथापक वजय फळणीकर हसत मखान

ःवागत करतात नवनवीन उपबमाची मा हती दतात नकळत ितथ या मावशी थड पाणी आ ण गरम चहा प यात ठवतात काह णातच आपल घर सग याना आपलस करत फळणीकर आ ण या या प ीन हा पारमािथक उपबम खर तर आपल दख वसर यासाठ या या मलाची उणीव भ न काढ यासाठ दहा वषापव स कला यात याना चड अडचणी हाल-अप ा सोसा या लाग या आ ण अजनह हा खडतर वास स च आह पण कठह खत तबार अप ा नाराजी अ जबात दसत नाह

यथील २६ मलाना ह याच आई-बाबा नसतच शालय आ ण ता ऽक िश ण नाह तर िनरिनराळ कौश य स ा िशकवायची यवःथा करतात यथील औ ोिगक िश ण

किात मलाना सगणक िश ण िशवणकाम ःब न ट ग ऑफसट ट ग ऑ फस

फाईल बनवण िशकवल जात नसतच शालय िश ण नाह तर ा जगात ःवतः या पायावर उभ राहायला िशकवतात एक सजन कत ववान य बन व याच काम ह

फळणीकर दा प य करतात

हा सारा याप जग या यापर न उ म बनव याच काम होत त बढयाच लोका या

आपलक न आ ण मदतीन मदत काय ःव पाची आ ण कशी असावी ाची क पना ौी वजय आप याला दतात पण अ टाहास आमह क वा अप ा ठवत नाह त कडबर

कक प ा दान खार क खोबर ा ह आजवान सागतात

यदा या भट त तर मी चाटच पडलो आता आपल घर म य आजी आजोबा आल आहत

िसहगड पाय यापाशी अजन एक बःतान बसवल आह सौरऊजा छोट शी बाग यात

फळभा या फल एक दभती गाय पारपा रक साधन नसिगक खत योगासन ाथना ह

दवसाच िनयम अगद काटकोर पण पाळल जातात वभवला जस वाढवल असत तस ह पतीप ी ा २६ मलाना वाढवतात या यावर माया करतात सःकार दतात यामळ चकनह मा या िलखाणात क वा कणा याह बोल यात

आपल घरला अनाथाौम कधी सबोधल जात नाह उलट मी हणन क यक

जाणकार आई-बाबानी थोडा वळ तर ितथ जाऊन आपल घर न क पाहाव lsquoितिमरातन तजाकडOtilde ह याची नसती रोजची ाथनाच नाह तर जग याची सक पना आ ण उ श आह नकतच वजय फळणीकरानी एक पःतक दल नाव होत पराजायाकडन वजयाकड वाचल पाना-पानाग णक अगावर काटा आ ण डो यात

पाणी यत world belongs to such people वजय फळणीकर ह एक रणाःथान

आहत

एक सामा जक बािधलक हणन माझ आप याला आवजन सागण आह क

या यासारखी चळवळ खटपट माणस ा जगात आहत या यामळ समाजात एक

स यवःथा आह अशा उपबमाना आ ण माणसाना आपण आप या पर न भरभ न

सहा य कराव त वळ दऊन कवा मलाना िश ण दऊन दल तर उ म आिथक

सहा यास apalagharyahoocom ला ज र भट ा

आप या घरातील घरपणाला बहार यावी आप या आ ण आप या मला या सामा जक

बािधलक या सक पना ःप यात अशी मनात खाऽी बाळगन पढ या वळस प याला

ग यावर आपल घरला न क भट ातथील आजी-आजोबानी आता १६ जणाना राहता यईल अशी गःट हाऊस सस ज कली आह

आपल घर म य आपल ःवागत उ म प तीन होईल ाची फळणीकरा तफ खाऽी असावी फळणीकराचा दर वनी बमाक ००९१-९८५०२२७०७७ ००९१-२५२३२९९ असा आह आपल घराचा चाहता कौःतभ पाठक आ ण प रवार

y~igraveu~v~ibrvbarjfiacute

िच कला- वद पराजप

सौ वसधरा जोशी माउस

एकदा एक उदीर बा पावर सला

पढ मोदक नको हणत रागावन बसला

दवा त ही आहात हण ब ीची दवता

का मला अस मग िनर र ठवता

तम या जवळ बसन मी रािहलो अडाणी

दररोज ऐकतो आर या आिण गाणी

उदरा या शारीन बा पा हसला

माउस हणन उदीर कॉ यटर समोर बसला

एका डो याची आई

एका गावात एक बाई आपलया छो ा मलाबरोबर एका छो ा झोपडीत राहात

होती आपलया मलाला काही कमी पड नय हणन दवसरा एक क न ती काम

करत अस पण या छो ा मलाला मा आपली आई अिजबात आवडत नाही तो

ितचा ितर कार करत असतो कारण ितला एक डोळा नसलयामळ ती भसर दसत

असत आईला तो शाळतही यऊ दत नसतो

एकदा एका काय मासाठी आईला शाळत जाव लागत पण ितला बघन कठ त ड

लपवाव ह मलाला कळत नाही रागाचा एक कटा टाकन तो ितथन पळन जातो

घरी आलयावर तो आईला चड बोलतो कशाला आली होतीस शाळत आता

माझ िम मला िचडवतील मी उ ा शाळत कसा जाऊ तला

एक डोळा का नाही मला त अिजबात आवडत नाहीस वगर

वगर आई काहीही बोलत नाही आपण आईला अ ात ा बोललो

याच मलालाही काही वाटत नाही रागान तो नसता धमसत

असतो आईशी काहीही न बोलता जवतो आिण झोपतो रा ी कधीतरी याला

जाग यत तर आपलया मलाची झोपमोड होऊ नय अशा दबकया आवाजात याची

आई रडत असत पण याचही याला काही वाटत नाही एका डो याचया

आपलया आईचा याला अिधकच ितर कार वाटायला

लागतो या णी तो िनणय घतो िशकन खप मोठ हायच

आिण इथन बाहर पडायच

या माण तो खप अ यास करतो उ िश णासाठी मो ा शहरात यतो

नामवत िव ापीठातन पदवी िमळवतो मो ा कपनीत मो ा ददयावर काम

क लागतो एका सदर मलीशी याच ल होत याला एक मलगा एक मलगी

होत आता याच कटब पण होत कारण ह सदर िच िबघडवणारी एका

डो याची याची आई ितथ नसत तो ितला जवळजवळ िवस न गलला असतो

अितशय सखात असतो

एक दवस याचया घराच दार वाजत दारात एका माणसाबरोबर याची तीच

एका डो याची आई उभी असत ितला बघन याची मलगी घाब न

आत पळन जात तो आधी च ावतो आिण मग वतःला सावरत

ितला हणतो कोण आहस त इथ का आलीस बघ माझी मलगी

तला घाबरली

मी ब तक चक चया प यावर आल अस काहीस पटपटत आई िनघन जात

ितन आपलयाला ओळखल नाही अशा समाधानात () मलगा दार लावन घतो

काही दवसानी माजी िव ाथ समलनासाठी याला याचया शाळतन प यत

परत या गावात जाऊ नय अस वाटत असतानाही तो समलनाला जा याचा

िनणय घतो ऑ फसचया कामासाठी जातोय अस बायकोला खोटच सागतो

समलन पार पडत कठलयातरी अनािमक ओढीन याची पावल याचयाही नकळत

झोपडीकड वळतात दाराला कलप असत शजारची बाई याला ओळखत आिण

एक प दत त प याचया आईच असत तो वाच लागतो मी खप आय य

जगल त याकड आता मी परत कधीही यणार नाही पण त कधीतरी यऊन मला

भटावस अशी माझी खप इचछा आह शाळचया समलनाला त यणार ह कळल

होत पण ितथ यऊन तला भटायच नाही अस मी न ठरवल कारण मला

मािहती आह एका डो याची ही तझी आई तला आवडत नाही मला एकच डोळा

का असही त मला एकदा िवचारल होतस त हा त खपच लहान होतास हणन

मी काही उ र दल नाही पण आज सागत बाळा त लहान

असताना एक अपघात झाला या अपघातात त तझा एक

डोळा गमावलास एका डो यान त सपण आय य कस

जगणार या िवचारान मी हराण झाल आिण माझा एक डोळा तला दला मला

तझा खप अिभमान आह त मला ज बोललास कवा मा याशी जसा वागलास

यासाठी मी त यावर अिजबात रागावलल नाही तझ मा यावर खप म आह

असाच िवचार मी करत कधी काळी मा या भोवती भोवती खळणारा त मला

नहमी आठवतोस

प वाचन मलगा ढसढसा रड लागला जी कवळ

याचयासाठी जगली वतःचा सवात मह वाचा अवयव िजन

याला सहजपण दऊन टाकला ितचयाशी आपण कती िनदयपण वागलो याला

चड पशचा ाप झाला तो आईला मोठमो ान हाका मा लागला पण आता

याचा काय उपयोग होता

मनाच ोक

गणाधीश जो ईश सवा गणाचा | मळारभ आरभ तो िनगणाचा || नम शारदा मळ च वार वाचा | गम पथ आनत या राघवाचा ||१||

सगम अथर- जो गणपती सवर लोकाचा ई र व सवर सदगणानी नटलला आह जो अनािद आह अनत आह जो असखय गणानी य आह व जी शारदा चार वाणीची जननी आह अशा दवतास नमःकार कर या व ौी रामरायाचया मागारन जीवनाची वाटचाल कर या

मना स ना भ पथची जाव | तरी ीहरी पािवजतो वभाव || जनी न त सव सोडनी ाव | जनी व त सव भाव कराव ||२||

सगम अथर- ह सजजन मना त परम राच ःमरण िनतय ठऊन भ ीन वयवहार कर तयामळ तला सहजच ौीकण सनन होतील कपा करतील कारण तो तयाचा ःवभावच आह माऽ त सजजन लोकाना ज आवडत नाही िनदनीय चकीच वाटत तस वाग नको व लोकादरास पाऽ होणार वदनीय अस

आचरण ठव भि पथ महणतात तो हाच

भात मनी राम चतीत जावा | पढ वखरी राम आध वदावा || सदाचार हा थोर सोड नय तो | जन तोची तो मानवी ध य होतो ||३||

सगम अथर- ातःकाळी उठलयावर थमतः ौीरामाच दवाच ःमरण कराव नतर वखरीन महणज तोडान मोठयान lsquoरामrsquo नाम घयाव हा सदाचार नहमी पाळावा सोड नय असा सदाचारान राहणाराच

मनय गौरवास पाऽ होतो धनय होतो

मना वासना द कामा न य र | मना सवथा पापब ी नको र || मना धमता नीती सोड नको हो | मना अतरी सार िवचार राहो ||४||

सगम अथर- र मना द इचछा मळीच उपयोगाची नाही पापी िवचार स ा मळीच अस नय धमारन व नीतीन वागण सोड नको मना हा ौ िवचार अतःकरणात जपन ठव

मना पापसक प सोडनी ावा | मना स यसक प जीव धरावा || मना क पना त नको वीषयाची | िवकार घड हो जन सव ची ची ||५||

सगम अथर- मना कधीही पापसकलप मनात यऊ दऊ नयत नहमी मनात सतयसकलप जागवावत मोह

पाडणाढया वःत व िवचार याची कलपनाही कर नय पापसकलप पापब ी व िवषय-िवकार यामळ लोकात समाजात आपली छीथ होत उपहास होतो महणन नहमी सतयसकलप करावत

hhbrvbarbrvbarbrvbarbrvbarkkparaparaacircacirckkbrvbarbrvbar ==acircacircllparapara ffparapara

कोबी वड सौ काचन मिनष काबळी

सािह य- १वाटी कीसलला कोबी २ वा ा िभजलली चणा डाळ १ इच आल ३-४ लसण पाक या १चमचा हळद िजर ३-४ िह िमर या को थबीर १२ चमचा ओवा मीठ तळ यासाठी तल इ यादी कती- थम कोबी कीसन यातल पाणी काढन टाकाव नतर चणा डाळ आल लसण िजर िमरची एक थोड जाडसर वाटाव त वाटण एका बाउल म य काढन यात कीसलला कोबी मीठ हळद ओवा को थबीर घालन एक कराव व याच छोट छोट गोल वड तळ हातावर थापन तला म य खरपस तळाव सॉस क वा खोब या या चटणीसह खा यास ाव_____________________________________________________________

फल - िबि कटापासन बनवलली चॉकलट सौ शीतल सतीश हा सािह य- १२५ म म का (बटर) २५० म मकिवटीज डायज टीव (McVities Digestive) िबि कट ४ टबल पन कीसलला नारळ ४ टबल पन कोको पावडर ४ टबल पन मध सका मवा आवडीनसार बनिव याची प त १ एका िपशवीम य कवा भा ाम य िबि कट घवन याचा चरा करावा २ एका भा ात म का घवन तो िवतळवा ३ यात िबि कटाचा चरा िखसलला नारळ कोको पावडर मध व सका मवा घाला ४ वरील िम ण एका पसरट भा ाम य ओताव ५ याच छोट लाड वळाव ६ वळलल चॉकलट लाड आवडीनसार कोको पावडर कीसलला नारळ कवा स या म ान सजवाव _________________________________________________________________________

बालशाही सौ शलजा जगदीश िशद

सािह य- २ १२ कप (५०० म) मदा ३४ कप तप (िवतळवन थड कलल) दही १२ कप १२ चमचा ब कग सोडा २ १२ कप साखर तप तळ यासाठी कती- म ाम य ब कग पावडर दही आिण तप घालन घ मळाव साधारण एक तास झाकन ठवाव ३ इचाच समान गोळ क न हल या हातान दाबन ख ा बनवावा तळ यासाठी कढईम य तप गरम कराव गरम झा यानतर गोळ मद आचवर तळन यावत एक दोन वळा पालटन लाल रग आ यानतर बाहर काढन ताटाम य ठवावी साखरम य साखर िभजल एवढ पाणी घालन गोळी पाक बनवावा गस बद क न पाकात तळलली बलीशाही घालावी चार त पाच िमिनट बालशाही पाकम य ठऊन नतर िचम ा या सहा यान बाहर काढन थड करावी थड झा यानतर हवाबद ड यात भ न ठवावी िह बालशाही आठ त दहा दवस टकत टीप- गोळीपाक तयार झाला की नाही ह पाह यासाठी एका बशीम य पाणी घऊन एक थब पाक घालन बघावा गोळी बशी या तळाशी तयार झा यास गस बद करावा

आ दती मळ शवची भाजी सािहतय- २५० ाम जाडी कडक ितखट शव ३मोठ काद जाड िचरलल ७-८ लसण पाक या

छोटा आ याचा तकडा एक छोटा चमचा धन िजर सक खोबर छोटातकडा २-३लवगा ४-५ िमर २-३ वलची सक लाल िमरची ४-५ दालिचनी तकडा थोड तल एवर ट गरम मसाला १छोटा चमचा मीठ चवीनसार कती- तर साठी कादा लसण आल आिण बाक सव मसा याच समान थो ा तलावर चागल परतन याव नतर गार क न थोडस पाणी टाकन िम सर मधन एकदम बारीक वाटन याव १ छोटा चमचा तल तापवन यात ती प ट आिण गरम मसाला )चवी माण (घालन तल सटपयत परतवन यावी नतर यात गरम पाणी घालन पातळ तर सारख कराव ती तर उकळवन यावी एकदम शवटी मीठ घालाव तर थोडी पातळच आस ावी जवायला याय या वळी गरम करताना यात शव टाकन परत उकळाव या बरोबर क ा कादा िलब छान लागत ही तर िमसळीसाठी पण वापरता यत

क या कवा उपज पोह

सािह य-१वाटी तकडा तादळ ( ोकन राइस) frac12 वाटी शगदाण frac12 वाटी चणाडाळ कडीप ा िहर ा िमर या िजर फोडणी साठीndashतल मोहोरी िहग हळद ितखट िजर कडीप ा मीठ चवीनसार कती- तादळ लालसर भाजन याव गार झा यावर िभजवन ठवावत डाळ दाण पण िभजवन ठवावत दो ही ४ -५ तास िभजवाव क या करावया या वळी थम तादळ उपसन ठवाव तल तापवन फोडणी क न यावी यात तादळ घालन छान परतावत तादळ परतत असताना डाळ आिण दाण िजर िमर या कडीप ा मीठ आिण थोड पाणी घालन िम सर मधन बारीक क न याव तादळ परतन झाल क िम सर मधल वाटण यात घालन नीट एक क न याव मग बारीक आचवर झाकण ठऊन क या होऊ ा ा मधन मधन हलवाव वाटल तर थो ा पा याचा िशपका ावा मोकळ झालल वाटल क गस बद करावा कोिथबीर घालन खायला याव याबरोबर दही कवा िलबाच उपासाच लोणच आिण क ा कादा छान लागतो तादळ डाळ आिण दाण ा मळ क या हा पदाथ पण अ होतो

ई-िवशषाक ऋणानबध सपधच उ र-

सपधसाठी ि िच छऽपती िशवाजी महाराज ितभाताई पाट ल रामदास ःवामी प डत भीमसन जोशी िसधताई सपकाळ पाडरग सदािशव सान (सान ग जी) डॉ बाबासाहब आबडकर िनळ फल

लता मगशकर शकर महादवन

ःमता पाट ल सी ड दशमख

लोकमा य टळक ध डराज गो वद फाळक (दादासाहब फाळक) जयत नारळ कर झह र खान

प ल दशपाड मधर भाडारकर ान र म ाबाई िनव ीनाथ सोपानदव ौयस तळपद

नाना पाटकर आशतोष गोवार कर डॉ काश आमट मदा कनी आमट हमत करकर ःवात यवीर सावरकर वजया महता

सिचन तडलकर डबजी झगराजी जानोरकर (गाडगबाबा) मोहन आगाश माधर द त व ठल कामत दिलप वगसरकर वण वामन िशरवाडकर (कसमामज) ज बार पटल सोनाली कळकण रामचि नरहर िचतळकर (सी रामचि) ा मध दडवत सा वऽीबाई फल आ ण

सिचन पळगावकर अशोक सराफ महा मा योितबा फल

महश कोठार सयाजी िशद नरि दाभोळकर शाताराम राजाराम वणकि ( ह शाताराम) सनील गावसकर अतल कळकण इतर छायािच गणशो सव एस ट महामडळाच िच ह शतकर कःती गढ पाडवा गट व ऑफ इ डया आषाढ एकादशी रायगड

क कण र व मबईचा ड बवाला नागपचमी

हता मा चौक पाट मबईकर वट पो णमा

सपधचा िनकाल

थम पा रतोिषक- सतोष साळक

ि तीय पा रतोिषक- शरय परब

ततीय पा रतोिषक- मज मळजकर

_______________________________________________________________

आपला अिभ ाय ज र कळवावा आमचा प ा- Emarathiklgmailcom

-----------------------------------------------------------------------------------------

उमटायला लागल नाही महणायला आधीही घरात तो िहटलर सारखाच वागत अस मलानाही तयान कायम दहशती खाली ठवल होत पण पिरिसथती खराब होत गली चनलनी तयाला नोकरीहन काढल तरीही िननावी नावानी कठलया न कठलया पपर मधय गलली त िदलली घोटाळ छापन आणत होता िनराशपोटी तयाच दार िपण वाढल नतयाच गड तयाला आिण घरचयाना धमकावायला लागल तयाची बायको िसमता ा सगळयाला कटाळन गली होती अन हा काही सधारत नवहता शवटी कटाळन एक तपानतर एक िदवस ती मलाना घउन आपलया विडलाचया घरी िनघन गली ितन जाताना तयाला सप पण तयाला तयाचया चका दाखिवलया होतया तयाचा आईन ही िसमतची बाज उचलन धरली होती आज ही सगळी हकीकत कफ नरानी मधय क ा मला सागत होता मला तयाची दया आली होती पण सहानभती वाटत नवहती तयाचया बायकोला समजावणयाची इचछा होत नवहती कारण मी २५ वष तयाला ओळखत होतो आिण क याच शपट सरळ होणार नाही ह मला मािहत होत शवटी मी नहमी

माण िबल िदल आिण आमही कफचया बाहर आलो अचानक एक जीप आमचया जवळ थाबली तयातन ५-६ गड बाहर आल आिण तयानी क ाला ला ा-का ानी बडवायला सरवात कली २-३ िमिनटात तयानी क ाला बश वसथत पोचिवल मला काही कळायचया आत त तयाला अधरमलया पिरिसथतीत सोडन गल मी तयाला गाडीत टाकल आिण ताबडतोब भािटया हॉिसपटलला घउन गलो बरोबर एक तासानी तयाची आई आिण िसमता हॉिसपटलला पोहोचलया तयाचया सहा बरग ा मोडलया होतया एका माडीच हाड मोडल होत एक हाथ मोडला होता थोडकयात तयाचा भगा झाला होता निशबानी डोकयावर कमी मार लागला होता तयामळ जीवाला धोका नवहता डॉकटरानी तयाला पन िकलर दउन झोपिवल होत िसमताचया डोळयाना अ ची सततधार होती तयाची आई मा शात झाली होती िसमता सवतःला उगीचच दोष दत होती मी क ाचया आईला अनक वषर मला जाचत असलला िवचारला लहानपणापासन तमही ाला धाकात का नाही ठवला हा एवहढा मजोर आिण त डाळ कसा काय झाला तयाची आई साग लागली क ाच वडील एकदम सव दयी गाधीवादी माणस होत तयाची अिहसवर फार ा तयामळ मलाना रागावण कवा मार कधीच िदला नाही मलाच कतहल वाढाव तयाचयावर चागल ससकार वहाव महणन त मलाना अनक थोर आिण वीर परषाचया गो ी सागत अितमतः सतयाचा िवजय कसा होतो वगर थोडकयात लहानपणी तो ज काही िशकला त तो िनडरपण बोलायला लागला तयाचया विडलानी तयाला तो खर बोलतो महणन कधी लगाम नाही घातला तयात ाची दोघही भावड एकदम हशार तयामळ लहानपणीपासनच वडील ाला महणायच िक दादा कवा ताई सारख िशकन मोठ वहायच आिण मग बारावीत ाला इिजिनय रगला वश नाही िमळाला आिण तमहा मलाना मा िमळाला ाची सल तयाचया मनात कायम रािहली जवहा जवहा तयाला यश समोर िदसत होत तवहा तवहा छो ा मो ा कारणानी त िमळायच राहन जात अस मी तयाचया आईला िवचारल घरी हा कधी िनराश असायचा का आई महणाली तो िनराश होत अस पण तयामळ िनिष य कधीच होत नस तो िनराशावादी नवहता िसमता सोडन गली तरी तो महणायचा िक ितला ितची चक कळल आिण ती न ी वापस यईल मलावर तो ओरडायचा आिण महणायचा िक तयक काम perfect करायला िशका थो ा वळानी क ाच सासर कषणलाल कपािडया आल त मला महणाल िसमता महणत िक तमही तयाच िम आहात तमही मला उ ा भटाल का सिवसतर बोलायच आह मी महणालो सोमवारची सकाळची ोजकट िरव य मी टग झालयावर मी तमचया ऑिफसला यतो त महणाल त असा कर दीड- दोन वाजता मला िविल डन िजमखानयाला भट आपण ितथच जव मी तयाना महणालो एक िवनती आह क ावर हलला झाला ह तमचया आिण इतर कठलयाही पपर मधय छाप नका

जवणाची ऑडरर िदलयावर कपाडीयानी थट िवषयाला हात घालत िवचारल तमही तयाला कधी समजावल नाही का तयाचया वागणकीब ल मी महणालो गली २५ वष मी यथाश ी य करतो आह पण वाळतन अजन तल िनघालल नाही अपघाताचया िदवशी दखील सकाळी मी तयाला वागणक बदलणयाब ल बोललो होतो पण तयाच आपल मरी मग िक एक िह टाग कपािडया महणाल तला मािहतच आह क ा मला काही खास आवडत नाही त पण माझी मलगी तयाचयावर अपार म करत महणन ितचया साठी आतड तटत र वाटत िक हा सधारावा मी तयाची पि का दाखिवली आमचया गरज ना त महणाल ाचा गर कमजोर आह मी लगच महणालो अहो ाला गरच नाही आिण महणन ाचा असा गरसमज आह िक ाचया पकषा जासत कणालाच काहीही कळत नाही माझया मत

ाचयाकड एकाच गो ीचा अभाव आह ndash िचकाटीचा पशनसचा भ काम करायला जी िचकाटी लागत जी सोिशकता लागत ती ाचया कड नाही थोडकयात हा चस खळायला बसला तर आपली एकही स गटी न गमावता ाला दसऱयाचा राजा मारायचा असतो हा फार गभीर उपसथीत करतो पण मग गमतीदार उ र दउन कवा टोमण मारन मोकळा होतो सोडवीत नाही थोडकयात आमचया प ल दशपाडचया अत बरवा सारख हशा खप िपकिवल पण काहीच काम पणरतवाला नणार नाही पण तयाला उपदश करन काही तो बदलणार नाही जया िदवशी तयाला तोडणयापकषा जोडण वाटल तया िदवशी तयाची नशीब िफरल जवळपास आठव ानतर हॉिसपटल मधन क ा आपलया आई बरोबर थट कपािडयाचया घरी राहायला गलयाच मला आ यर वाटल मी तयाला मबईत असताना तयक वीकडला एकदा भटायच कबल कल ५-६ वीकड नतर मला थोडा फरक जाणवला क ा मला महणाला आयला माझा सासरा चागला हशार आह र आमही रोज चस खळतो पण अजन पयत मी तयाला हरव शकलो नाही पण एक िदवस मी तयाला मी न ी हरवन आिण महातारा उदाहरण िह चागल दतो एक िदवस तयानी एक कळ सोलल आिण मला महणाल- ाला वाटल तव ा सया टोच मग महणाल- बघ िछ िदसतात का मी महटल िक बाबा तमहाला काय सचवायच आह तर त महणाल-िकती सया टोचलया ह फ

कळालाच ठाउक आह पण बाहरन मा कळ पणर नॉमरल िदसत सतय दखील असाच बोलाव महणज जयाला बोलतो तयाला कळत पण चार लोकात अपमान नाही होत एक िदवस महणाल िक एखादी उच इमारत उभारायला पाया मजबत असावा लागतो आिण तयाला यो य तवहढा वळ ावा लागतोच श ला पणर गाडायच असल तर

तयाचया पळन जाणयाचया सगळा वाट आधी बद करा ा लागतात मी मनात महणालो गाडी रळावर यत आह जवळपास तीन मिहनयानतर क ा मला फोनवर महणाला आज रा ी घरी य बायको-मलाबरोबर आिण उ ा स ी घ मी तयाचया घरी पोचलो तयानी एक छोटखानी पाट ठवली होती फ माझी आिण तयाची फिमली जवताना तो महणाला आज माझा पनजरनम झाला अस समज आज मी पिहलयादा बाबाना चस मधय हरवल तीन मिहनयाचया िव ातीत माझया ल यात आल आह िक सगळयात कठीण काम माणसाना हाताळण आह मी मा अधर आयषय लोकाना दखावणयात घालिवल जो लोकाना सोबत घऊन चाल शकतो तोच तयाचा भल कर शकतो मी अधर आयषय फ िनदकाच घर असाव शजारी मधलया िनदकासारख काढल पण आता मी बाबाचा पपर चालवणार आिण सगळया पा याची वाजत गाजत ldquoवरातrdquo काढणार- पण ती पण ती सया टोचन असल मान कापन नवह मला समाधान वाटल िक घोड गगत नहालयो य िदशा िमळाली क ाचया भाषत सागायच तर - तबलल बाथरम मोकळ झाल पकज हडाव pankajhtechnipcom

सौ मज अभय मळजकर

अि त व

त माझ व आह महणतोस त मला जीवन ह अि त व

पटतय का तला माझ जीवन महणज तझ एक व पण त अि त व का एक व रणा व मन याचा सयोग महणज म असत साकारलल व व ि वकारलल अि त व ह दखील असच असत या अि त वात दखील

अजन एक व असत आिण त महणज तझ माझ जीवन असत

सौ मज अभय मळजकर

कातरवळ

कातरवळी एकात असताना हरवल होत सय बब अधारवातलात मज दसल या गलमोहराच ित बब आशचा करण शोधता शोधता टोचला कठतरी काटा आठवण ना आला पर त दर जाता रा चाद यात फरताना व ात मी हरवल व रगात आ यावर त कोणी चोरल नदी काठी चालताना एकल श द पा याच कठ आहत त भाव सरा तालातील गा याच भावनानी बाधली होती क या धा याची ती साखळी तटली फलापासन पाकळी अन ओली झाली पापणी

सौ मज अभय मळजकर

आधार

अवकाळी पाऊस पडताना त मा याकड आली अन एकाच णात त दर दर गली जायचच होत तला त लवकर का नाही आली वादळी अधारात एकटीच सोडन गली माझ िन काय दख यात तला बडायच होत

त याच सखासाठी तर सव करायच होत अधारातही द ान

तला दाखवली होती वाट त मा काजळी क न ितचा कलास घात या कातरवळी

वादळी वारा वाहत होता त दर जाताना िवजचाच तवढा आधार होता

सतीश महा उदय परब

तबला- भारतीय सगीतातील एक वा

मडळी भारतीय सगीत िविवधतन नटलल आह आिण तयाला गौरवशाली परपरा आह

तयात अनक गायन शली व वा कार आहत तयापक एक महणज तबला ब ताश

भारतीयाना तबला ह वा मािहती आह कमान तय य पा न नाही तर ऐकन तरी

मािहती आह कधी नाही तर टी हीवर उ ताद झाक र सनना ताज चहाचया जािहरातीमधय (बरोबर आह

वाह ताज) तबला वाजवताना पािहल असल

तबला ह चमर वा असन त एक ताल वा आह ताल महणज गायन कवा वादनामधय तीत होणा या

कालाच मापन करणयाची यातालवा ाची िन मती आ ददव गणपतीन कली असा परातन उललख आढळतो

ज हा भगवान शकरान ताडवनतय कल त हा गणपतीन जिमनीवरील ख ावर कातड पसरन तयावर हातान

वाजवन शकराचया नतयाला साथ दली

तबला कोणी िनमारण कला ह न सागण कठीण आह कारण तशी ऐितहािसक कागदप कठही उपल ध नाहीत

परत काही जण महणतात प शअन दशातील तबल नावाचया वा ामधय आव यक त बदल करन तबला ह

वा बनल काह चया मत मदग (पखवाज) जब िबचमस काटा तब भी बोला आिण ा तब भी बोला चा

तबला झाला

अमीर ख न सतार तबला िह वा चारात आणली तयान भारतीय व परदशी सगीताचया अनक मफली

भरवलया आिण प शअन इराणी आिण अफगाणी सगीताच भारतीय सगीताशी एक अतट नात जोडल

तबला वादनामधय दोन वा वापरली जातात ती महणज तबला आिण ड गा तबलयाच अग ह झाडाचया

खोडापासन बनवतात तर ड याच घमटाकती भाड िपतळच कवा ता याच बनवलल असत ा दो हीवर

च याचया िनवळीतन बडवन काढलल कमावलल चामड लावतात ह चामड बक याच असततबला व ड याचया

चाम ाचया वरील बाजस मधलया भागावर काळी शाई आिण कोळ याचया भकटीपासन तयार कललया

शाईच अनक गोलाकार थर दतात तयामळ तबला व ड याचया आवाजात नाजकपणा व मधरपणा यतो

सवरसाधारणपण तबला हा उज ा हातान व ड गा हा डा ा हातान वाजिवला जातो परत डावखर वादक ा

जोडीची अदलाबदल करताततबलयाचा वापर साथ सगत महणन शा ीय सगीतात सगम सगीतात भ

सगीतात तसच नतया मधय ही मो ा माणात करतात तबलयाच एकल (सोलो) वादन जगलबदी स ा

लोकि य आहत

तबलयालाही एक भाषा असत आिण तबलयाची भाषा महणज िविश अ र कवा बोल असतात

तबलयावर बोटानी तळ ानी आिण ड गावर बोटाचया अ ानी तळ ानी िविश ठकाणी आघात करन ह

बोल वाजिवल जातात काही बोल ह फ तबलयावर फ ड यावर कवा तबला आिण ड गा िमळन अशा

कार वाजिवल जातात उदाहरणाथर गी ना ता धा त ित ट द क क त ह काही बोल आहत यातील

गी क क ह बोल फ ड यावर वाजिवल जातात ना ता ित ट त ह बोल फ तबलयावर वाजवतात तर

उरलल धा त द ह बोल तबला आिण ड गा िमळन वाजवतात

तबला वाजवताना बोलाची प ता नाद ताल तालाची समान आवतरन (तालब ता) आिण वाजवणयाची गती

(लय) ा गो ना खप महतव असत एकच ताल वगवग या आवतरनामधय वगवग या गतीन वाजिवला जाऊ

शकतो

वाजिवणयाचया गतीच सवरसाधारण वग करण िवलिबत लय मधय लय आिण त लय अस कल जात या

तयक लयीमधय दखील वगवग या गतीन तबला वाजव शकतो उदाहरणाथर िवलिबत लयीमधय

िमिनटाला दहा ठोक त िमिनटाला शभर ठोक ा गतीन वाजव शकतो

लय आवतरन याच गिणत आिण वादनातील स दयर याचा मळ साधन समवर यण ह तबला वादकाच कौशलय

असत अशा कारच िविवध वा ामधय उतक कौशलय असणार खप नामवत असलल आिण नसलल कलावत

भारतात आिण जगभरात आहत त आजच उतक कलाकारही कधी तमचया-आमचयासारख होत सगीत िशकन

आिण महनत करन त उतक बनल

गमतीची गो महणज कोणतही सगीत िशकणयासाठी शाळ माण कमाल वयोमयारदा नसत वयाचया प ाशीत

कवा साठीत िशकणयासाठी िव ालयाच दरवाज बद असतात परत या वयातही सगीत

शाळच दरवाज िशकणयासाठी वागतच करतात सगीत िशकणयासाठी फ आवड दढ-िन य िनयिमत

रयाझ या गो ची गरज असत वळ काढला तर तो सवाकडच असतो आिण आवड असल तर तो

आपोआप काढला जातो (महणन तो आधीचया वा यामधन काढला आह) तर मग याना सगीत िशकणयाची

आवड आह तयानी दढ-िन य िनयिमत रयाझ करन एक य करायला काय हरकत आह

स दप खडकर efMekeAgraveJeCe

neveHeCe iess KegHe keAgraveener efmicroekeAgraveJetve

HegmlekeAgraveeles Oe[s jeefns ceveele Iej keAgraveordfve

peele-Heele JeCeamp-Yeso meieU keAgraveener efmicroekeAgravees

Yeejle ceePee osmicroe DeeefCe ceeleermicroeer efregekeAgraveigravees

meceevelesreges Oe[s neveHeCeeHeemetve efiejJes

meieUsrege efJeregeej ceveele KeesJej copypeJes

HeCe copyer-HejbHeje Deens cnCes peeleerHeeleerregeer

Dejs ceeCetmekeAgraveer Deens ceie efHeAgravekeAgravej keAgravemicroeeregeer

Deelee meceevelesreges Oe[s Gigraves keAgravemes efiejJeesup3ereges

keAgravees[ies Jnesup3ee keAgraveesCelsup3ee microeeUsle yebj peesup3ereges

mebOeer ceeCemeee keAgravemicroeer yej efceUeJeer

copyerHeeFamp ceeCetmekeAgraveer keAgravee meejJeeJeer

keAgraveOeer keAgraveOeer ceeCemeeHesee peeefle DeeefCe HejbHeje ceesthornicircee nesleele

DeeefCe oesve efpeJeebvee nUtrege keAgraveesHe-sup3eele keAgraveleele

Deelee lsup3ee efpeJeebveer ceeIeej keAgravee Isup3eeJeer

Deelee GEcircej keAgraveesCe osCeej ceer njes ie DeeFamp

ceeCemeee ceeCetme cnCetve keAgraveOeer yeIeCeej

regeekeAgraveesjerregsup3ee yeensj HeeT keAgraveOeer igraveekeAgraveCeej

yebo efkeAgraveuicirceele jentve keAgravemicroeer peieeregeer meHeAgraveejer keAgravejCeej

Dejs peie mebtoj Deens yeemesup3eeHets ceer keAgraveesup3e yeesCeej

स दप खडकर

आठवण चा ठपका रोिहत सोनट क ि य िव ाथ िम ानो इटनरशीप सपत आली ना Contdown करता आहात Contdown करतना अगदी वतःला िवचारन बघा िक आत कठ तरी काही तरी सलतय ना इटनरशीप सपतय

कॉलजचया teachersचया कचा ातन सटणार महणन excited तर असलाच पण रोजच िम मि णी आता रोजचयासारख भटणार नाहीत हा िवचारिह मनात घोळत असल ना तमहाला कठला सदश वगर दणया इतका मी मोठा अिजबात नाही पण होणयाचा य करतोय माझया वयि क आय यात मला काही गो नी कायम साथ िदली आिण तयाच गो ी तमहालािह साथ दतील आिण यशाचा मागर दाखवतील महणन फ माझया मनातलया काही गो ी तमहाला सागतो आिण ह करताना आठवण ना उजाळािह दता यईल कॉलज सपलया वर अ यास सपला असा िवचार मनातही आण नका कारण अ यास सोडला िक आपण कालबा य होतो कठलयाही कामात ामािणक पणा ठवा अगदी साध कामिह अस द िकतीतरी सग यतील ज तमचया वरचया स काराची परीकषा घतील असा सग नहमीच कसलया न कसलया तरी मोहात पडणारा असतो पण वतःचया मनाशी ामािणक रािहलात ना िक आपण न च ातन पढ जातो कठलही काम मनापासन करा त न च छान होईल आिण एकदा का आपलयाला कळल ह काम आपण छान कर शकतो मग न आवडणार कामिह आवडायला लागत दवावर ा ठवन सगळ करा महणज तयाचया प रणामाची जवाबदारी तयाचयावर ना खोट अिजबात बोल नका कारण त लपवणयासाठी परत परत खोट बोलाव लागल Research सबधीिह वाचन कायम चाल ठवा महणज कालबा होण टाळता यईल कधी समोरचा माणस कसा िदसतो ाचया पकषा तयाचया अगातलया गणाना आिण कतरतवाला जा ती महतव ा

ा ओळी िवसर नका रप लावणय अभायािसता न य सहज गणाशी न चाल उपाय काही तरी धरावी सोय आगतक गणाची ( समथर रामदास ) तमही आज जगाचया उबर ावर उभ आहात तमचया डोळयापढ गली साड चार वष कशी गली त यत असल ना आिण माझया डोळया पढ अजनही प आह िक सचती कॉलजशी सबध आलया पासनची १२ वष कशी गली आधी िव ाथ महणन आिण मग Lecturer महणन आिण काल िकती भरभर उडन गला ना आिण बरच काही माग सोडनही गला ना

Lecturer महणन जॉईन कलया नतरची 2५ वष महणज एक खप सखद अनभव होता कारण आपलया कॉलज

मधल सगळच िव ाथ िशकषकाचया मनाला चालना दणार असतात तयामळ खप छान वाटल आठवणी तरी िकती काढायचया ना अगदी तमचयावर चड िचडणयापासन ( COPD Lecture ससन म य क टीन म य जाण इआठवतय ना) त आपली व वत सदर दहरादनची ीप खरच अिव मरणीय आह ना दहरादन ीप म य आपली म ी कधी झाली तच कळल नाही आपण दहरादनला असताना भा य ीचा फोन

आलयावार तमही लोक ज ज काय करायचात ना त सगळ आठवन मी आिण भा य ी अजनही खप हसतो तमचयातलया िकती तरी जणानी माझयाशी आगदी वयि क अडचणीिह share कलया मला िततक जवळच मानलत खप छान वाटल तमच मनापासन कलल भावपणर SMS आजही मी जपन ठवलत अगदी मनात खोलात

तमचयातलया िकती जणाचा मी अगदी सगळयाचया दखात पाणउतारा कला असल पण ामािणक पण सागतो माझा उ श खप िनखळ होता त हा िवसरा बर का तमहा लोकाबरोबर research activities करताना िकती िविवध अनभाव आल ना आपलयाला खप िशकायला िमळाल तयाचयातन मला इथ Malaysia म य िशकवताना राहताना ास काहीही नाहीय पण सचती कॉलज ऑफ िफ़िजओ थरपीचया सगळया मलाची खप आठवण यत कायमच तमहाला खालील पक पिहली ओळ लाग पडल (दसरी ओळ नाही बर का ) अशी पाखर यती आिणक मती ठवनी जाती दोन िदसाची रगत सगत दोन िदसाची नाती माझयावरच तमच म कायम ठवल ना प कस वाटल त जरर कळवा डोळयातलया िनधारराचा पारा फटणयाआधीच िलखाण थाबवतो All the best Make our कॉलज Proud Make India Proud तमचा रोिहत rohitrohitsyahoocom

------------------------------------------------------------------------------------------------ ह प मी मलिशयाला आलयानतर सचती कॉलजाचया माझया िव ा याना िलिहलल आह

------------------------------------------------------------------------------------------------

-----------------------------------------------------------------------------------------------------------

सदर सािहतय माझी आई सौवसधरा जोशी िहचया lsquoहसरी पगतrsquo या पसतकातन घतल आह धन ी गोठीवरकर

----------------------------------------------------------------------------------------------------------

सौ वसधरा जोशी

सावधान वाचकहो िनणरय तमही ायचाय महणज मा या ाच उ र िह कथा वाचन झाली िक ायच काय सीमा सदानद सातपत ाचा सतकार वहायला हवा िक नाही िकती साधा आह ह आता सीमा महणज असमािदक वय वषर पचचाळीस उ ोग - पणर वळ खपलली आिण खपत असलली गहणी छद- भरपर मि णी जोडण व ग पा मारण अगदी फोन वर स ा आता सतकार महणज अगदी दहा हजार पय रोख व ीफळ असाच असावा अस माझ िबलकल महणण नाही पण मला तमही िवचारलत िक सतकाराच सव प कस असाव तर मी महणन एखादी छानशी यअर िसलकची साडी आिण पाव भाजी वर थडगार आईस म ीफळाची िह ज री नाही (उगाच खरवडत बसायला) पण काही महणा चागल काम कल िक कौतक ह व ालाच हव हो िक नाही तर तया िदवशी काय झाल नहमी माण आमच िचरजीव सहास व ह (सदानद) दोघही आपापलया कामावर गल दोघाची खाणी डब ा म य माझा सकाळचा वळ धडाधडा गला तयाचया पाठी नाच यात आिण त दोघ गल िक िवखरलल घर आवर यात साधारण पढला तास गला नतरचा वळ कसा माझा अगदी माझा एकटीचा पण साधारण एवढी उसतवारी होईसतो अकरा होतातच

मी अशी छानशी मािसक वाचत बसल होत हातात गरम कॉफ चा मग घरही कस छानस आवरलल एव ात बल वाजली एकटी असताना दार उगाच उघड नकोस सवसत मालाचया मोहात फस नकोस बावळटपणा करशील फरीवालही फसवतात अलीकड- इित सदानद आमच ह नावा माणच खरच नहमी खशालचड सारख आनदी असतात एकदा पसा आणन घरात िदला िक सपली काळजी अस तयाच असल तरी दररोज वडी बावळट तला काही

कळतच नाही िह कवा अशीच वाकय अगदी नमान सधी िमळाली िक मला ऐकवतात िह गो आमचया खानदानातच आह महणा ना महणज बायकाना वडया बावळट ठरव याची कारण आमच सप स ा अशीच री ओढतात आई अस नाही ग तला नाही कळणार त अशी कधी पिहली कधी दसरी री ओढतातच

तर दपारी साड अकरा पावण बाराला बल वाजली आज समोरची मीना भाभी घरात नवहती ती गली होती

ितचया माहरी मलाना घऊन आमचया वग म य फ दोन लॉक एका मजलयावर महणज आज मी एकटीच

होत मजलयावर नहमी सारख दर उघडल मला वाटल कॉलज सटडट असतील मसना जौरा हवाय का (ह

कॉलजला जायच सोडन ह असल धद का करतात हा मला नहमी पडतो) नाहीतर सलस गलर ह नवीन

याच महणन ग यात पडतील पण नाही मा या समोर होतया दोन गजराथी बायका

शजारचया घराकड बोट दाखवन ितन िवचारल तमारी बाजवाली कया गयी मला गजराथी कळत पण बोलता मा यत नाही मी कोण मीना भाभी अस महणताच ती महणाली तमारी बाजवाली मीना बन मारी बनपणी छ मग मी तयावर िमनाभाभी मायक गयी ह ४-५ िदन क बाद आयगी अस अगदी खर खर उ र िदल दोघ ची आपसात हळ आवाजात काहीतरी चचार झाली मग हातात छान मो ( ीमती वाटाव अस) पाक ट काढन ती महणाली शादीका इनवहीटशन दन का था आप जरा दगी कया आता शजारचया भाभीची कोणी म ीण ितला बोलवायला आली तर त िनम ण यायलाच हव काही शजारधमर आह िक नाही मी लगच महटल हा हा ज र दगी मी त हातात घताना पढच जाळीच दर उघडल आता काय खा ी झाली होती भािभचया कोणी म ीणच तर होतया तयातली दसरी महणाली थोडा पािन िमलगा कया मलाच माझी लाज वाटली मी दोघ ना आत बसायला बोलावल पखा स होताच आत जाऊन दोघ ना नवीन कलल कोकम सरबत लासातन घऊन आल बरोबर थोड पाणी स ा तहानला आधी पाणी हव महणन एव ा पाच सात िमिनट तया बाहरचया खोलीत बसलया होतया दोघी पाणी सरबत यायलया तमही कठन आलात अस मी िवचारलयावर अगदी भािभचया माहर जवळचच गोरगाव नाव सािगतल चागली चार पाच िमिनट झाली असतील तव ात तयातली एक महणाली अजन आमहाला बरीच बोलावणी करायला जायच आह तव ात दसरीन सवताची साडी बघन ितला महटल साडीला घाण लागली आह िहचयाकड धऊन घऊ का खरच ितचया छान साडीला काळा िचखला सारखा डाग िदसत होता मला ती महणाली ऑ टी मी हा डाग जरा तमचयाकड धऊन घऊ का मी हो महटल ितला बाथ म दाखवल आता बाहर दसरी बाई अन मी बोलत बसलो होतो पण मला काहीतरी वगळच जाणवल अतमरनान सािगतल िक काय कणास ठाऊक पण एव ा वळ मा या घरात घडत असलल रामायण आधीही कठतरी घडलया सारख वाटल णाधारत आठवल गलयाच मिह यात िवजन फोन वरील ग पात सािगतलली ितचया नातवाईकात घडलली चोरी त सवर झाल होत बो रवलीला नीना िवजची सकखी मावस बिहण दपारी अगदी एकटी घरात तया िदवशी समोरचा लॉक नमका बद त गल होत कठतरी ल ाला बल वाजली नीनान दार उघडल दोन बायका अगदी छान

काजीवरम सा ा नसन कानात िहऱयाची कडी ग यात दािगन कसात कदब घातलला नीनाला महणलया तया तमचया समोरचया बा ना इनवीटशन ाल का तयात नीनान नाही मह याचा यतोच कठ नीना महणाली हो ज र दईन पाक ट हातात दताना तयातली एक नीनाला महणाली जरा पाणी ाल का यायला नीनान दोघ ना पाणी िदल तयातली एक महणाली आमहाला अजन बरीच बोलावणी करावयाची आहत बराच वळ जाईल मी जरा toilet जाऊ का

ात ही िननाला गर वाट यासारख काही नवहत तयामळ नीना सहजच महणाली हो हो जा ना मग एक toilet ला गली आिण दसरी िननाशी ग पा मारीत होती थो ाच वळात ती आतली बाहर आली आिण नीनाला महणाली अहोतमचा नळ िबघडला आह का बदच होत नाहीय नळ सोडलला होता पाणी उघ ा दारातन बाहर यत होत नीना सार या गिहणीला ह चालण शकयच नवहत

मगापयत नळ अगदी विसथत होता आिण आ ाच काय झाल नीनाला पडला नीना लगच उठली नळ खाली असलयामळ वाकन बद करायला बघत होती तव ात तया दोघी सराईत सशीि त भाम ानी ितला मागन च आत ढकलली आिण बाह न सरळ कडी घातली नीना िबचारी सडासात अडकली सवताचया घरात दोघ नी घर धतल ितच

नीनाच ओरडण तया छो ा िखडक तन एक जाऊन कणी यण कठीणच होत िबचारी नीना दोन तीन तासानी

समोरचया िबलड ग मधलया लोकाना कळलयामळ सटली एकदाची पण चोरी ज बर होती घरात असलयामळ

कपाटाचया िकललया पण कपाटालाच होतया दोघी भाम ाना चागलच फावल

मला सगळ जसचया तसस आठवल घशाला कोरड पडली हाताला कप सटला पण आता डगमगन चालणार नवहत िहममत धरायलाच हवी अशा वळी आतली डाग धवायला गलली चोरटी आता बाहर यईल मला महणल ऑ टीतमचा नळ िबघडला आह का णभर मी स झाल काय कराव तया दोघीही िध पाड उच होतया आिण मी एकटी होत आताचा काळ मा या कसोटीच होता आिण दवाचा होता आिण एव ात फोन वाजला मी लगच ठरवल ा फोनचा फायदा यायचा आललया फोन वर टपन आमच कोणत िबल िकती र म सािगतली जात होती पण मी मा इकडन हलो ह बोला कदम साहब काय िनघालाय महणताय घरी यायला हो पण अजन नाही आला आला िक सागत चौक वर फोन करायला आतली भामटी बाहर आली आिण तससच महणाली ऑ टीतमचा नळ िबघडला आह वाटत बदच होत नाही िननाकड घडललच मा याकड घडत होत बाथ मचा नळ दारापासन चागला तीन चार पावल आत होता महणज मला न ढकलतािह तया सहज क ड शकत होतया

तव ात माझ फोनवरच बोलण ऐकणाऱया दसऱया चोरटीन िकसका फोन था अस मला िवचारल मी

महटल मरा लडका इधर थाना पोलीस सटशनप इनसपकटर ह उधरस फोन था अभी आयगा

माझ बोलण एकन तया दोघी चपापलया एकमक ना नजरन खणा क न उठलया मला महणलया आमही िनघतो दोघी घराचया बाहर गलया मी िन ास सोडला दो ही दार लावली उघडा नळ अगदी सहज बद कला नळाला काही झालच नवहत सा ात दोन चोर ा मा या घरात यऊन गलया होतया ि याही क शात कमी नाहीत ह खरच आह महणा ा ातही आघाडी मारतायत िक काय तया गलया आिण माझा बाध कोसळला मा या घरावरच जीवावरच सकट टळल होत मी ीमती थाटाच त इनवहीटशन काडर उघडन बिघतल त एका होऊन गललया ल ाच होत महणज तयाचा बत माझ घर लट याचा होता मा या घरात होणारी चड चोरी कवळ मा या ग पाचया छदामळ आिण थो ा या चालाखीमळ वाचली होती मी पोलीस सटशनइनसपकटर अशी नाव घतलयामळ व तो घरीच यतो आह महटलयामळ तया घाबरलया आिण पळालया बघा वाचकहोमहणन महटल आज माझा छोटासा घरगती सव पाचा सतकार वहायला हवा िक नको जरी मी वडी बावळट काही न समजणारी असल तरी माझच घर मी वाचवल अस महणताना तसच बरोबर जाऊ द हो सतकाराच काय एवढ पण ा गो ीचा पच तमचया साठी बर का ज बो रवलीचया िननाकड झाल ठा याचया सीमाकड झाल तच कदािचत तमचया घरात स ा होईल तर फ सावधान

_____________________________________________________________________________________________माझ आजोबा ी वा यवलकर या या किवता ऐकतच मी लहानाची मोठी झाल इ जी म य ऑनस िमळवनही याची मराठीची गोडी कधीच कमी झाली याची अशीच एक मला भावलली ही किवता बघा तमहालाही पटतय का अिदती मळ

lsquoमममीrsquo महणोिन कोणी lsquoमममीrsquo महणोिन कोणी आईस हाक मारी मा या मना मराठी ती होय शोककारी श दात सौ य lsquoआईrsquo lsquoमममीrsquoत तच नाही त वड इ जीच सीमाच यास नाही गल जरी िफरगी सोडन दश माझा आई त या िशरी ग तो भार इ जीचा

आई जरी मराठी वदविन lsquoमममीrsquo घई बाळावरी ित या या स कार तोच होई आता इथ lsquoनसरीrsquo lsquoकजीrsquoत बाळ जाई फसव नाव lsquoिकलिबलrsquo ओढन यास नई lsquoथक यrsquo कस महण मी lsquoसॉरीrsquoच हा जमाना आह अजन यथ परक बाड-िबछाना

lsquoबथड हपी ट यrsquo महणताच बाळ आता lsquoमममीrsquoस lsquoजॉयrsquo होई lsquo सगसागrsquo तोच गाता आता िनराजनाची फलवात हाय थ पटन मणब या िवझातच यात अथ कापन कक आता मोठाच बाळ होई कोशात श द lsquoआईrsquo माघार तोच घई रा यात या मराठी कौतक इ जीच िवसराच पज जीण lsquo ॉमीसrsquo अमताच lsquoक-जीrsquoत इ जी या िमळता वश बाळा शाळा नको मराठी लावा तयास टाळा lsquoएिलफट गॉड rsquo होई lsquo ल सगrsquo तोच दई मा या मना मराठी lsquoअ ज टrsquo तच होई

ी वा यवलकर

प ी डॉ काश आमट ा या काशवाटा ा प तकातन घतलला हा उतारा आह ामळ सबिधत लखका या व काशका या कॉपीराईट अिधकाराच उ लघन झाल आह याची मला जाणीव आह पण िह मडळी व याच वशज या

क यामागील माझी भावना समजन घतील अशी माझी आशा आह कारण हा लख मी िस ी कवा अथ ा ीसाठी कलला नसन डॉ आमट ा या कायाची लोकाना क पना यावी हाच ा मागील हत आह िम लद कारकर ____________________________________________________________________________________

या कॉलरा या साथीतील एक सग मना या तळात असा जाऊन बसला आह क तो हटतच नाही एक बाई एका लहान मलाला घऊन आली होती उपचार क यावर सलाईन द यावर त मल जरा सधारल याबरोबर ितन या मलाला आम याकड सोपवल आिण ती लगच िनघन जायला लागली आमचा एक

कायकता ितला हणाला अशी कशी या मलाला सोडन जातस या याजवळ थाब याला पण बर वाटल क जा यावर या बाईन सािगतल कॉलरा या साथीन काल माझा नवरा मला दो ही मलाना लागण झाली हणन याना घऊन इकड िनघाल तर एक मल वाटतच गल याला तसच झाडाखाली ठवन ाला घऊन

आल आता ाला जरा बर आह तोवर जावन याला प न यत इतका क ण सग होता हा आ ही सगळच स झालो कोण कणासाठी रडणार डो यातल पाणीच आटन जाव अशी िह प रि थती अस कसोटीच धीर खचवणार सग खपदा आल पण यामळ इथ कामाची कती गरज आह हही न ान काळात गल पाय माग यायचा नाही ह डो यात प होत यामळ यातनही आ ही एकमका या मदतीन माग काढत गलो टकन रािहलो काम वाढवत गलो

आपल घर

२००१ साली वभव फळणीकर नावा या अकरा वषाचा म य एका दा प यान फार वग या तहन पचवला अगद एका हद गा यात हट या माण तम बसहारा हो तो कसी का सहारा बनो यानी तरा अनाथ मलाना आ ण १३ अनाथ मलीना सहारा दला ह काच घर दल याची राह या खा याचीच नाह तर उ म िश णाची सोय ह आपल घरन कली दरवष मी आ ण माझ कटब अगद आमच ह काच घर अस या सारख ितथ जातो पाऊल टाक या टाक या एक लहान मल हात जोडन नमःकार करत मग पटकन वचार मनात यतो अर अस आप या घर ज हा कणी यत त हा पाथ आ ण मीरा अस हसत

मखान आवभगत करतील ना

कणीह पाहण आल क आपल घर सःथच यवःथापक वजय फळणीकर हसत मखान

ःवागत करतात नवनवीन उपबमाची मा हती दतात नकळत ितथ या मावशी थड पाणी आ ण गरम चहा प यात ठवतात काह णातच आपल घर सग याना आपलस करत फळणीकर आ ण या या प ीन हा पारमािथक उपबम खर तर आपल दख वसर यासाठ या या मलाची उणीव भ न काढ यासाठ दहा वषापव स कला यात याना चड अडचणी हाल-अप ा सोसा या लाग या आ ण अजनह हा खडतर वास स च आह पण कठह खत तबार अप ा नाराजी अ जबात दसत नाह

यथील २६ मलाना ह याच आई-बाबा नसतच शालय आ ण ता ऽक िश ण नाह तर िनरिनराळ कौश य स ा िशकवायची यवःथा करतात यथील औ ोिगक िश ण

किात मलाना सगणक िश ण िशवणकाम ःब न ट ग ऑफसट ट ग ऑ फस

फाईल बनवण िशकवल जात नसतच शालय िश ण नाह तर ा जगात ःवतः या पायावर उभ राहायला िशकवतात एक सजन कत ववान य बन व याच काम ह

फळणीकर दा प य करतात

हा सारा याप जग या यापर न उ म बनव याच काम होत त बढयाच लोका या

आपलक न आ ण मदतीन मदत काय ःव पाची आ ण कशी असावी ाची क पना ौी वजय आप याला दतात पण अ टाहास आमह क वा अप ा ठवत नाह त कडबर

कक प ा दान खार क खोबर ा ह आजवान सागतात

यदा या भट त तर मी चाटच पडलो आता आपल घर म य आजी आजोबा आल आहत

िसहगड पाय यापाशी अजन एक बःतान बसवल आह सौरऊजा छोट शी बाग यात

फळभा या फल एक दभती गाय पारपा रक साधन नसिगक खत योगासन ाथना ह

दवसाच िनयम अगद काटकोर पण पाळल जातात वभवला जस वाढवल असत तस ह पतीप ी ा २६ मलाना वाढवतात या यावर माया करतात सःकार दतात यामळ चकनह मा या िलखाणात क वा कणा याह बोल यात

आपल घरला अनाथाौम कधी सबोधल जात नाह उलट मी हणन क यक

जाणकार आई-बाबानी थोडा वळ तर ितथ जाऊन आपल घर न क पाहाव lsquoितिमरातन तजाकडOtilde ह याची नसती रोजची ाथनाच नाह तर जग याची सक पना आ ण उ श आह नकतच वजय फळणीकरानी एक पःतक दल नाव होत पराजायाकडन वजयाकड वाचल पाना-पानाग णक अगावर काटा आ ण डो यात

पाणी यत world belongs to such people वजय फळणीकर ह एक रणाःथान

आहत

एक सामा जक बािधलक हणन माझ आप याला आवजन सागण आह क

या यासारखी चळवळ खटपट माणस ा जगात आहत या यामळ समाजात एक

स यवःथा आह अशा उपबमाना आ ण माणसाना आपण आप या पर न भरभ न

सहा य कराव त वळ दऊन कवा मलाना िश ण दऊन दल तर उ म आिथक

सहा यास apalagharyahoocom ला ज र भट ा

आप या घरातील घरपणाला बहार यावी आप या आ ण आप या मला या सामा जक

बािधलक या सक पना ःप यात अशी मनात खाऽी बाळगन पढ या वळस प याला

ग यावर आपल घरला न क भट ातथील आजी-आजोबानी आता १६ जणाना राहता यईल अशी गःट हाऊस सस ज कली आह

आपल घर म य आपल ःवागत उ म प तीन होईल ाची फळणीकरा तफ खाऽी असावी फळणीकराचा दर वनी बमाक ००९१-९८५०२२७०७७ ००९१-२५२३२९९ असा आह आपल घराचा चाहता कौःतभ पाठक आ ण प रवार

y~igraveu~v~ibrvbarjfiacute

िच कला- वद पराजप

सौ वसधरा जोशी माउस

एकदा एक उदीर बा पावर सला

पढ मोदक नको हणत रागावन बसला

दवा त ही आहात हण ब ीची दवता

का मला अस मग िनर र ठवता

तम या जवळ बसन मी रािहलो अडाणी

दररोज ऐकतो आर या आिण गाणी

उदरा या शारीन बा पा हसला

माउस हणन उदीर कॉ यटर समोर बसला

एका डो याची आई

एका गावात एक बाई आपलया छो ा मलाबरोबर एका छो ा झोपडीत राहात

होती आपलया मलाला काही कमी पड नय हणन दवसरा एक क न ती काम

करत अस पण या छो ा मलाला मा आपली आई अिजबात आवडत नाही तो

ितचा ितर कार करत असतो कारण ितला एक डोळा नसलयामळ ती भसर दसत

असत आईला तो शाळतही यऊ दत नसतो

एकदा एका काय मासाठी आईला शाळत जाव लागत पण ितला बघन कठ त ड

लपवाव ह मलाला कळत नाही रागाचा एक कटा टाकन तो ितथन पळन जातो

घरी आलयावर तो आईला चड बोलतो कशाला आली होतीस शाळत आता

माझ िम मला िचडवतील मी उ ा शाळत कसा जाऊ तला

एक डोळा का नाही मला त अिजबात आवडत नाहीस वगर

वगर आई काहीही बोलत नाही आपण आईला अ ात ा बोललो

याच मलालाही काही वाटत नाही रागान तो नसता धमसत

असतो आईशी काहीही न बोलता जवतो आिण झोपतो रा ी कधीतरी याला

जाग यत तर आपलया मलाची झोपमोड होऊ नय अशा दबकया आवाजात याची

आई रडत असत पण याचही याला काही वाटत नाही एका डो याचया

आपलया आईचा याला अिधकच ितर कार वाटायला

लागतो या णी तो िनणय घतो िशकन खप मोठ हायच

आिण इथन बाहर पडायच

या माण तो खप अ यास करतो उ िश णासाठी मो ा शहरात यतो

नामवत िव ापीठातन पदवी िमळवतो मो ा कपनीत मो ा ददयावर काम

क लागतो एका सदर मलीशी याच ल होत याला एक मलगा एक मलगी

होत आता याच कटब पण होत कारण ह सदर िच िबघडवणारी एका

डो याची याची आई ितथ नसत तो ितला जवळजवळ िवस न गलला असतो

अितशय सखात असतो

एक दवस याचया घराच दार वाजत दारात एका माणसाबरोबर याची तीच

एका डो याची आई उभी असत ितला बघन याची मलगी घाब न

आत पळन जात तो आधी च ावतो आिण मग वतःला सावरत

ितला हणतो कोण आहस त इथ का आलीस बघ माझी मलगी

तला घाबरली

मी ब तक चक चया प यावर आल अस काहीस पटपटत आई िनघन जात

ितन आपलयाला ओळखल नाही अशा समाधानात () मलगा दार लावन घतो

काही दवसानी माजी िव ाथ समलनासाठी याला याचया शाळतन प यत

परत या गावात जाऊ नय अस वाटत असतानाही तो समलनाला जा याचा

िनणय घतो ऑ फसचया कामासाठी जातोय अस बायकोला खोटच सागतो

समलन पार पडत कठलयातरी अनािमक ओढीन याची पावल याचयाही नकळत

झोपडीकड वळतात दाराला कलप असत शजारची बाई याला ओळखत आिण

एक प दत त प याचया आईच असत तो वाच लागतो मी खप आय य

जगल त याकड आता मी परत कधीही यणार नाही पण त कधीतरी यऊन मला

भटावस अशी माझी खप इचछा आह शाळचया समलनाला त यणार ह कळल

होत पण ितथ यऊन तला भटायच नाही अस मी न ठरवल कारण मला

मािहती आह एका डो याची ही तझी आई तला आवडत नाही मला एकच डोळा

का असही त मला एकदा िवचारल होतस त हा त खपच लहान होतास हणन

मी काही उ र दल नाही पण आज सागत बाळा त लहान

असताना एक अपघात झाला या अपघातात त तझा एक

डोळा गमावलास एका डो यान त सपण आय य कस

जगणार या िवचारान मी हराण झाल आिण माझा एक डोळा तला दला मला

तझा खप अिभमान आह त मला ज बोललास कवा मा याशी जसा वागलास

यासाठी मी त यावर अिजबात रागावलल नाही तझ मा यावर खप म आह

असाच िवचार मी करत कधी काळी मा या भोवती भोवती खळणारा त मला

नहमी आठवतोस

प वाचन मलगा ढसढसा रड लागला जी कवळ

याचयासाठी जगली वतःचा सवात मह वाचा अवयव िजन

याला सहजपण दऊन टाकला ितचयाशी आपण कती िनदयपण वागलो याला

चड पशचा ाप झाला तो आईला मोठमो ान हाका मा लागला पण आता

याचा काय उपयोग होता

मनाच ोक

गणाधीश जो ईश सवा गणाचा | मळारभ आरभ तो िनगणाचा || नम शारदा मळ च वार वाचा | गम पथ आनत या राघवाचा ||१||

सगम अथर- जो गणपती सवर लोकाचा ई र व सवर सदगणानी नटलला आह जो अनािद आह अनत आह जो असखय गणानी य आह व जी शारदा चार वाणीची जननी आह अशा दवतास नमःकार कर या व ौी रामरायाचया मागारन जीवनाची वाटचाल कर या

मना स ना भ पथची जाव | तरी ीहरी पािवजतो वभाव || जनी न त सव सोडनी ाव | जनी व त सव भाव कराव ||२||

सगम अथर- ह सजजन मना त परम राच ःमरण िनतय ठऊन भ ीन वयवहार कर तयामळ तला सहजच ौीकण सनन होतील कपा करतील कारण तो तयाचा ःवभावच आह माऽ त सजजन लोकाना ज आवडत नाही िनदनीय चकीच वाटत तस वाग नको व लोकादरास पाऽ होणार वदनीय अस

आचरण ठव भि पथ महणतात तो हाच

भात मनी राम चतीत जावा | पढ वखरी राम आध वदावा || सदाचार हा थोर सोड नय तो | जन तोची तो मानवी ध य होतो ||३||

सगम अथर- ातःकाळी उठलयावर थमतः ौीरामाच दवाच ःमरण कराव नतर वखरीन महणज तोडान मोठयान lsquoरामrsquo नाम घयाव हा सदाचार नहमी पाळावा सोड नय असा सदाचारान राहणाराच

मनय गौरवास पाऽ होतो धनय होतो

मना वासना द कामा न य र | मना सवथा पापब ी नको र || मना धमता नीती सोड नको हो | मना अतरी सार िवचार राहो ||४||

सगम अथर- र मना द इचछा मळीच उपयोगाची नाही पापी िवचार स ा मळीच अस नय धमारन व नीतीन वागण सोड नको मना हा ौ िवचार अतःकरणात जपन ठव

मना पापसक प सोडनी ावा | मना स यसक प जीव धरावा || मना क पना त नको वीषयाची | िवकार घड हो जन सव ची ची ||५||

सगम अथर- मना कधीही पापसकलप मनात यऊ दऊ नयत नहमी मनात सतयसकलप जागवावत मोह

पाडणाढया वःत व िवचार याची कलपनाही कर नय पापसकलप पापब ी व िवषय-िवकार यामळ लोकात समाजात आपली छीथ होत उपहास होतो महणन नहमी सतयसकलप करावत

hhbrvbarbrvbarbrvbarbrvbarkkparaparaacircacirckkbrvbarbrvbar ==acircacircllparapara ffparapara

कोबी वड सौ काचन मिनष काबळी

सािह य- १वाटी कीसलला कोबी २ वा ा िभजलली चणा डाळ १ इच आल ३-४ लसण पाक या १चमचा हळद िजर ३-४ िह िमर या को थबीर १२ चमचा ओवा मीठ तळ यासाठी तल इ यादी कती- थम कोबी कीसन यातल पाणी काढन टाकाव नतर चणा डाळ आल लसण िजर िमरची एक थोड जाडसर वाटाव त वाटण एका बाउल म य काढन यात कीसलला कोबी मीठ हळद ओवा को थबीर घालन एक कराव व याच छोट छोट गोल वड तळ हातावर थापन तला म य खरपस तळाव सॉस क वा खोब या या चटणीसह खा यास ाव_____________________________________________________________

फल - िबि कटापासन बनवलली चॉकलट सौ शीतल सतीश हा सािह य- १२५ म म का (बटर) २५० म मकिवटीज डायज टीव (McVities Digestive) िबि कट ४ टबल पन कीसलला नारळ ४ टबल पन कोको पावडर ४ टबल पन मध सका मवा आवडीनसार बनिव याची प त १ एका िपशवीम य कवा भा ाम य िबि कट घवन याचा चरा करावा २ एका भा ात म का घवन तो िवतळवा ३ यात िबि कटाचा चरा िखसलला नारळ कोको पावडर मध व सका मवा घाला ४ वरील िम ण एका पसरट भा ाम य ओताव ५ याच छोट लाड वळाव ६ वळलल चॉकलट लाड आवडीनसार कोको पावडर कीसलला नारळ कवा स या म ान सजवाव _________________________________________________________________________

बालशाही सौ शलजा जगदीश िशद

सािह य- २ १२ कप (५०० म) मदा ३४ कप तप (िवतळवन थड कलल) दही १२ कप १२ चमचा ब कग सोडा २ १२ कप साखर तप तळ यासाठी कती- म ाम य ब कग पावडर दही आिण तप घालन घ मळाव साधारण एक तास झाकन ठवाव ३ इचाच समान गोळ क न हल या हातान दाबन ख ा बनवावा तळ यासाठी कढईम य तप गरम कराव गरम झा यानतर गोळ मद आचवर तळन यावत एक दोन वळा पालटन लाल रग आ यानतर बाहर काढन ताटाम य ठवावी साखरम य साखर िभजल एवढ पाणी घालन गोळी पाक बनवावा गस बद क न पाकात तळलली बलीशाही घालावी चार त पाच िमिनट बालशाही पाकम य ठऊन नतर िचम ा या सहा यान बाहर काढन थड करावी थड झा यानतर हवाबद ड यात भ न ठवावी िह बालशाही आठ त दहा दवस टकत टीप- गोळीपाक तयार झाला की नाही ह पाह यासाठी एका बशीम य पाणी घऊन एक थब पाक घालन बघावा गोळी बशी या तळाशी तयार झा यास गस बद करावा

आ दती मळ शवची भाजी सािहतय- २५० ाम जाडी कडक ितखट शव ३मोठ काद जाड िचरलल ७-८ लसण पाक या

छोटा आ याचा तकडा एक छोटा चमचा धन िजर सक खोबर छोटातकडा २-३लवगा ४-५ िमर २-३ वलची सक लाल िमरची ४-५ दालिचनी तकडा थोड तल एवर ट गरम मसाला १छोटा चमचा मीठ चवीनसार कती- तर साठी कादा लसण आल आिण बाक सव मसा याच समान थो ा तलावर चागल परतन याव नतर गार क न थोडस पाणी टाकन िम सर मधन एकदम बारीक वाटन याव १ छोटा चमचा तल तापवन यात ती प ट आिण गरम मसाला )चवी माण (घालन तल सटपयत परतवन यावी नतर यात गरम पाणी घालन पातळ तर सारख कराव ती तर उकळवन यावी एकदम शवटी मीठ घालाव तर थोडी पातळच आस ावी जवायला याय या वळी गरम करताना यात शव टाकन परत उकळाव या बरोबर क ा कादा िलब छान लागत ही तर िमसळीसाठी पण वापरता यत

क या कवा उपज पोह

सािह य-१वाटी तकडा तादळ ( ोकन राइस) frac12 वाटी शगदाण frac12 वाटी चणाडाळ कडीप ा िहर ा िमर या िजर फोडणी साठीndashतल मोहोरी िहग हळद ितखट िजर कडीप ा मीठ चवीनसार कती- तादळ लालसर भाजन याव गार झा यावर िभजवन ठवावत डाळ दाण पण िभजवन ठवावत दो ही ४ -५ तास िभजवाव क या करावया या वळी थम तादळ उपसन ठवाव तल तापवन फोडणी क न यावी यात तादळ घालन छान परतावत तादळ परतत असताना डाळ आिण दाण िजर िमर या कडीप ा मीठ आिण थोड पाणी घालन िम सर मधन बारीक क न याव तादळ परतन झाल क िम सर मधल वाटण यात घालन नीट एक क न याव मग बारीक आचवर झाकण ठऊन क या होऊ ा ा मधन मधन हलवाव वाटल तर थो ा पा याचा िशपका ावा मोकळ झालल वाटल क गस बद करावा कोिथबीर घालन खायला याव याबरोबर दही कवा िलबाच उपासाच लोणच आिण क ा कादा छान लागतो तादळ डाळ आिण दाण ा मळ क या हा पदाथ पण अ होतो

ई-िवशषाक ऋणानबध सपधच उ र-

सपधसाठी ि िच छऽपती िशवाजी महाराज ितभाताई पाट ल रामदास ःवामी प डत भीमसन जोशी िसधताई सपकाळ पाडरग सदािशव सान (सान ग जी) डॉ बाबासाहब आबडकर िनळ फल

लता मगशकर शकर महादवन

ःमता पाट ल सी ड दशमख

लोकमा य टळक ध डराज गो वद फाळक (दादासाहब फाळक) जयत नारळ कर झह र खान

प ल दशपाड मधर भाडारकर ान र म ाबाई िनव ीनाथ सोपानदव ौयस तळपद

नाना पाटकर आशतोष गोवार कर डॉ काश आमट मदा कनी आमट हमत करकर ःवात यवीर सावरकर वजया महता

सिचन तडलकर डबजी झगराजी जानोरकर (गाडगबाबा) मोहन आगाश माधर द त व ठल कामत दिलप वगसरकर वण वामन िशरवाडकर (कसमामज) ज बार पटल सोनाली कळकण रामचि नरहर िचतळकर (सी रामचि) ा मध दडवत सा वऽीबाई फल आ ण

सिचन पळगावकर अशोक सराफ महा मा योितबा फल

महश कोठार सयाजी िशद नरि दाभोळकर शाताराम राजाराम वणकि ( ह शाताराम) सनील गावसकर अतल कळकण इतर छायािच गणशो सव एस ट महामडळाच िच ह शतकर कःती गढ पाडवा गट व ऑफ इ डया आषाढ एकादशी रायगड

क कण र व मबईचा ड बवाला नागपचमी

हता मा चौक पाट मबईकर वट पो णमा

सपधचा िनकाल

थम पा रतोिषक- सतोष साळक

ि तीय पा रतोिषक- शरय परब

ततीय पा रतोिषक- मज मळजकर

_______________________________________________________________

आपला अिभ ाय ज र कळवावा आमचा प ा- Emarathiklgmailcom

-----------------------------------------------------------------------------------------

जवणाची ऑडरर िदलयावर कपाडीयानी थट िवषयाला हात घालत िवचारल तमही तयाला कधी समजावल नाही का तयाचया वागणकीब ल मी महणालो गली २५ वष मी यथाश ी य करतो आह पण वाळतन अजन तल िनघालल नाही अपघाताचया िदवशी दखील सकाळी मी तयाला वागणक बदलणयाब ल बोललो होतो पण तयाच आपल मरी मग िक एक िह टाग कपािडया महणाल तला मािहतच आह क ा मला काही खास आवडत नाही त पण माझी मलगी तयाचयावर अपार म करत महणन ितचया साठी आतड तटत र वाटत िक हा सधारावा मी तयाची पि का दाखिवली आमचया गरज ना त महणाल ाचा गर कमजोर आह मी लगच महणालो अहो ाला गरच नाही आिण महणन ाचा असा गरसमज आह िक ाचया पकषा जासत कणालाच काहीही कळत नाही माझया मत

ाचयाकड एकाच गो ीचा अभाव आह ndash िचकाटीचा पशनसचा भ काम करायला जी िचकाटी लागत जी सोिशकता लागत ती ाचया कड नाही थोडकयात हा चस खळायला बसला तर आपली एकही स गटी न गमावता ाला दसऱयाचा राजा मारायचा असतो हा फार गभीर उपसथीत करतो पण मग गमतीदार उ र दउन कवा टोमण मारन मोकळा होतो सोडवीत नाही थोडकयात आमचया प ल दशपाडचया अत बरवा सारख हशा खप िपकिवल पण काहीच काम पणरतवाला नणार नाही पण तयाला उपदश करन काही तो बदलणार नाही जया िदवशी तयाला तोडणयापकषा जोडण वाटल तया िदवशी तयाची नशीब िफरल जवळपास आठव ानतर हॉिसपटल मधन क ा आपलया आई बरोबर थट कपािडयाचया घरी राहायला गलयाच मला आ यर वाटल मी तयाला मबईत असताना तयक वीकडला एकदा भटायच कबल कल ५-६ वीकड नतर मला थोडा फरक जाणवला क ा मला महणाला आयला माझा सासरा चागला हशार आह र आमही रोज चस खळतो पण अजन पयत मी तयाला हरव शकलो नाही पण एक िदवस मी तयाला मी न ी हरवन आिण महातारा उदाहरण िह चागल दतो एक िदवस तयानी एक कळ सोलल आिण मला महणाल- ाला वाटल तव ा सया टोच मग महणाल- बघ िछ िदसतात का मी महटल िक बाबा तमहाला काय सचवायच आह तर त महणाल-िकती सया टोचलया ह फ

कळालाच ठाउक आह पण बाहरन मा कळ पणर नॉमरल िदसत सतय दखील असाच बोलाव महणज जयाला बोलतो तयाला कळत पण चार लोकात अपमान नाही होत एक िदवस महणाल िक एखादी उच इमारत उभारायला पाया मजबत असावा लागतो आिण तयाला यो य तवहढा वळ ावा लागतोच श ला पणर गाडायच असल तर

तयाचया पळन जाणयाचया सगळा वाट आधी बद करा ा लागतात मी मनात महणालो गाडी रळावर यत आह जवळपास तीन मिहनयानतर क ा मला फोनवर महणाला आज रा ी घरी य बायको-मलाबरोबर आिण उ ा स ी घ मी तयाचया घरी पोचलो तयानी एक छोटखानी पाट ठवली होती फ माझी आिण तयाची फिमली जवताना तो महणाला आज माझा पनजरनम झाला अस समज आज मी पिहलयादा बाबाना चस मधय हरवल तीन मिहनयाचया िव ातीत माझया ल यात आल आह िक सगळयात कठीण काम माणसाना हाताळण आह मी मा अधर आयषय लोकाना दखावणयात घालिवल जो लोकाना सोबत घऊन चाल शकतो तोच तयाचा भल कर शकतो मी अधर आयषय फ िनदकाच घर असाव शजारी मधलया िनदकासारख काढल पण आता मी बाबाचा पपर चालवणार आिण सगळया पा याची वाजत गाजत ldquoवरातrdquo काढणार- पण ती पण ती सया टोचन असल मान कापन नवह मला समाधान वाटल िक घोड गगत नहालयो य िदशा िमळाली क ाचया भाषत सागायच तर - तबलल बाथरम मोकळ झाल पकज हडाव pankajhtechnipcom

सौ मज अभय मळजकर

अि त व

त माझ व आह महणतोस त मला जीवन ह अि त व

पटतय का तला माझ जीवन महणज तझ एक व पण त अि त व का एक व रणा व मन याचा सयोग महणज म असत साकारलल व व ि वकारलल अि त व ह दखील असच असत या अि त वात दखील

अजन एक व असत आिण त महणज तझ माझ जीवन असत

सौ मज अभय मळजकर

कातरवळ

कातरवळी एकात असताना हरवल होत सय बब अधारवातलात मज दसल या गलमोहराच ित बब आशचा करण शोधता शोधता टोचला कठतरी काटा आठवण ना आला पर त दर जाता रा चाद यात फरताना व ात मी हरवल व रगात आ यावर त कोणी चोरल नदी काठी चालताना एकल श द पा याच कठ आहत त भाव सरा तालातील गा याच भावनानी बाधली होती क या धा याची ती साखळी तटली फलापासन पाकळी अन ओली झाली पापणी

सौ मज अभय मळजकर

आधार

अवकाळी पाऊस पडताना त मा याकड आली अन एकाच णात त दर दर गली जायचच होत तला त लवकर का नाही आली वादळी अधारात एकटीच सोडन गली माझ िन काय दख यात तला बडायच होत

त याच सखासाठी तर सव करायच होत अधारातही द ान

तला दाखवली होती वाट त मा काजळी क न ितचा कलास घात या कातरवळी

वादळी वारा वाहत होता त दर जाताना िवजचाच तवढा आधार होता

सतीश महा उदय परब

तबला- भारतीय सगीतातील एक वा

मडळी भारतीय सगीत िविवधतन नटलल आह आिण तयाला गौरवशाली परपरा आह

तयात अनक गायन शली व वा कार आहत तयापक एक महणज तबला ब ताश

भारतीयाना तबला ह वा मािहती आह कमान तय य पा न नाही तर ऐकन तरी

मािहती आह कधी नाही तर टी हीवर उ ताद झाक र सनना ताज चहाचया जािहरातीमधय (बरोबर आह

वाह ताज) तबला वाजवताना पािहल असल

तबला ह चमर वा असन त एक ताल वा आह ताल महणज गायन कवा वादनामधय तीत होणा या

कालाच मापन करणयाची यातालवा ाची िन मती आ ददव गणपतीन कली असा परातन उललख आढळतो

ज हा भगवान शकरान ताडवनतय कल त हा गणपतीन जिमनीवरील ख ावर कातड पसरन तयावर हातान

वाजवन शकराचया नतयाला साथ दली

तबला कोणी िनमारण कला ह न सागण कठीण आह कारण तशी ऐितहािसक कागदप कठही उपल ध नाहीत

परत काही जण महणतात प शअन दशातील तबल नावाचया वा ामधय आव यक त बदल करन तबला ह

वा बनल काह चया मत मदग (पखवाज) जब िबचमस काटा तब भी बोला आिण ा तब भी बोला चा

तबला झाला

अमीर ख न सतार तबला िह वा चारात आणली तयान भारतीय व परदशी सगीताचया अनक मफली

भरवलया आिण प शअन इराणी आिण अफगाणी सगीताच भारतीय सगीताशी एक अतट नात जोडल

तबला वादनामधय दोन वा वापरली जातात ती महणज तबला आिण ड गा तबलयाच अग ह झाडाचया

खोडापासन बनवतात तर ड याच घमटाकती भाड िपतळच कवा ता याच बनवलल असत ा दो हीवर

च याचया िनवळीतन बडवन काढलल कमावलल चामड लावतात ह चामड बक याच असततबला व ड याचया

चाम ाचया वरील बाजस मधलया भागावर काळी शाई आिण कोळ याचया भकटीपासन तयार कललया

शाईच अनक गोलाकार थर दतात तयामळ तबला व ड याचया आवाजात नाजकपणा व मधरपणा यतो

सवरसाधारणपण तबला हा उज ा हातान व ड गा हा डा ा हातान वाजिवला जातो परत डावखर वादक ा

जोडीची अदलाबदल करताततबलयाचा वापर साथ सगत महणन शा ीय सगीतात सगम सगीतात भ

सगीतात तसच नतया मधय ही मो ा माणात करतात तबलयाच एकल (सोलो) वादन जगलबदी स ा

लोकि य आहत

तबलयालाही एक भाषा असत आिण तबलयाची भाषा महणज िविश अ र कवा बोल असतात

तबलयावर बोटानी तळ ानी आिण ड गावर बोटाचया अ ानी तळ ानी िविश ठकाणी आघात करन ह

बोल वाजिवल जातात काही बोल ह फ तबलयावर फ ड यावर कवा तबला आिण ड गा िमळन अशा

कार वाजिवल जातात उदाहरणाथर गी ना ता धा त ित ट द क क त ह काही बोल आहत यातील

गी क क ह बोल फ ड यावर वाजिवल जातात ना ता ित ट त ह बोल फ तबलयावर वाजवतात तर

उरलल धा त द ह बोल तबला आिण ड गा िमळन वाजवतात

तबला वाजवताना बोलाची प ता नाद ताल तालाची समान आवतरन (तालब ता) आिण वाजवणयाची गती

(लय) ा गो ना खप महतव असत एकच ताल वगवग या आवतरनामधय वगवग या गतीन वाजिवला जाऊ

शकतो

वाजिवणयाचया गतीच सवरसाधारण वग करण िवलिबत लय मधय लय आिण त लय अस कल जात या

तयक लयीमधय दखील वगवग या गतीन तबला वाजव शकतो उदाहरणाथर िवलिबत लयीमधय

िमिनटाला दहा ठोक त िमिनटाला शभर ठोक ा गतीन वाजव शकतो

लय आवतरन याच गिणत आिण वादनातील स दयर याचा मळ साधन समवर यण ह तबला वादकाच कौशलय

असत अशा कारच िविवध वा ामधय उतक कौशलय असणार खप नामवत असलल आिण नसलल कलावत

भारतात आिण जगभरात आहत त आजच उतक कलाकारही कधी तमचया-आमचयासारख होत सगीत िशकन

आिण महनत करन त उतक बनल

गमतीची गो महणज कोणतही सगीत िशकणयासाठी शाळ माण कमाल वयोमयारदा नसत वयाचया प ाशीत

कवा साठीत िशकणयासाठी िव ालयाच दरवाज बद असतात परत या वयातही सगीत

शाळच दरवाज िशकणयासाठी वागतच करतात सगीत िशकणयासाठी फ आवड दढ-िन य िनयिमत

रयाझ या गो ची गरज असत वळ काढला तर तो सवाकडच असतो आिण आवड असल तर तो

आपोआप काढला जातो (महणन तो आधीचया वा यामधन काढला आह) तर मग याना सगीत िशकणयाची

आवड आह तयानी दढ-िन य िनयिमत रयाझ करन एक य करायला काय हरकत आह

स दप खडकर efMekeAgraveJeCe

neveHeCe iess KegHe keAgraveener efmicroekeAgraveJetve

HegmlekeAgraveeles Oe[s jeefns ceveele Iej keAgraveordfve

peele-Heele JeCeamp-Yeso meieU keAgraveener efmicroekeAgravees

Yeejle ceePee osmicroe DeeefCe ceeleermicroeer efregekeAgraveigravees

meceevelesreges Oe[s neveHeCeeHeemetve efiejJes

meieUsrege efJeregeej ceveele KeesJej copypeJes

HeCe copyer-HejbHeje Deens cnCes peeleerHeeleerregeer

Dejs ceeCetmekeAgraveer Deens ceie efHeAgravekeAgravej keAgravemicroeeregeer

Deelee meceevelesreges Oe[s Gigraves keAgravemes efiejJeesup3ereges

keAgravees[ies Jnesup3ee keAgraveesCelsup3ee microeeUsle yebj peesup3ereges

mebOeer ceeCemeee keAgravemicroeer yej efceUeJeer

copyerHeeFamp ceeCetmekeAgraveer keAgravee meejJeeJeer

keAgraveOeer keAgraveOeer ceeCemeeHesee peeefle DeeefCe HejbHeje ceesthornicircee nesleele

DeeefCe oesve efpeJeebvee nUtrege keAgraveesHe-sup3eele keAgraveleele

Deelee lsup3ee efpeJeebveer ceeIeej keAgravee Isup3eeJeer

Deelee GEcircej keAgraveesCe osCeej ceer njes ie DeeFamp

ceeCemeee ceeCetme cnCetve keAgraveOeer yeIeCeej

regeekeAgraveesjerregsup3ee yeensj HeeT keAgraveOeer igraveekeAgraveCeej

yebo efkeAgraveuicirceele jentve keAgravemicroeer peieeregeer meHeAgraveejer keAgravejCeej

Dejs peie mebtoj Deens yeemesup3eeHets ceer keAgraveesup3e yeesCeej

स दप खडकर

आठवण चा ठपका रोिहत सोनट क ि य िव ाथ िम ानो इटनरशीप सपत आली ना Contdown करता आहात Contdown करतना अगदी वतःला िवचारन बघा िक आत कठ तरी काही तरी सलतय ना इटनरशीप सपतय

कॉलजचया teachersचया कचा ातन सटणार महणन excited तर असलाच पण रोजच िम मि णी आता रोजचयासारख भटणार नाहीत हा िवचारिह मनात घोळत असल ना तमहाला कठला सदश वगर दणया इतका मी मोठा अिजबात नाही पण होणयाचा य करतोय माझया वयि क आय यात मला काही गो नी कायम साथ िदली आिण तयाच गो ी तमहालािह साथ दतील आिण यशाचा मागर दाखवतील महणन फ माझया मनातलया काही गो ी तमहाला सागतो आिण ह करताना आठवण ना उजाळािह दता यईल कॉलज सपलया वर अ यास सपला असा िवचार मनातही आण नका कारण अ यास सोडला िक आपण कालबा य होतो कठलयाही कामात ामािणक पणा ठवा अगदी साध कामिह अस द िकतीतरी सग यतील ज तमचया वरचया स काराची परीकषा घतील असा सग नहमीच कसलया न कसलया तरी मोहात पडणारा असतो पण वतःचया मनाशी ामािणक रािहलात ना िक आपण न च ातन पढ जातो कठलही काम मनापासन करा त न च छान होईल आिण एकदा का आपलयाला कळल ह काम आपण छान कर शकतो मग न आवडणार कामिह आवडायला लागत दवावर ा ठवन सगळ करा महणज तयाचया प रणामाची जवाबदारी तयाचयावर ना खोट अिजबात बोल नका कारण त लपवणयासाठी परत परत खोट बोलाव लागल Research सबधीिह वाचन कायम चाल ठवा महणज कालबा होण टाळता यईल कधी समोरचा माणस कसा िदसतो ाचया पकषा तयाचया अगातलया गणाना आिण कतरतवाला जा ती महतव ा

ा ओळी िवसर नका रप लावणय अभायािसता न य सहज गणाशी न चाल उपाय काही तरी धरावी सोय आगतक गणाची ( समथर रामदास ) तमही आज जगाचया उबर ावर उभ आहात तमचया डोळयापढ गली साड चार वष कशी गली त यत असल ना आिण माझया डोळया पढ अजनही प आह िक सचती कॉलजशी सबध आलया पासनची १२ वष कशी गली आधी िव ाथ महणन आिण मग Lecturer महणन आिण काल िकती भरभर उडन गला ना आिण बरच काही माग सोडनही गला ना

Lecturer महणन जॉईन कलया नतरची 2५ वष महणज एक खप सखद अनभव होता कारण आपलया कॉलज

मधल सगळच िव ाथ िशकषकाचया मनाला चालना दणार असतात तयामळ खप छान वाटल आठवणी तरी िकती काढायचया ना अगदी तमचयावर चड िचडणयापासन ( COPD Lecture ससन म य क टीन म य जाण इआठवतय ना) त आपली व वत सदर दहरादनची ीप खरच अिव मरणीय आह ना दहरादन ीप म य आपली म ी कधी झाली तच कळल नाही आपण दहरादनला असताना भा य ीचा फोन

आलयावार तमही लोक ज ज काय करायचात ना त सगळ आठवन मी आिण भा य ी अजनही खप हसतो तमचयातलया िकती तरी जणानी माझयाशी आगदी वयि क अडचणीिह share कलया मला िततक जवळच मानलत खप छान वाटल तमच मनापासन कलल भावपणर SMS आजही मी जपन ठवलत अगदी मनात खोलात

तमचयातलया िकती जणाचा मी अगदी सगळयाचया दखात पाणउतारा कला असल पण ामािणक पण सागतो माझा उ श खप िनखळ होता त हा िवसरा बर का तमहा लोकाबरोबर research activities करताना िकती िविवध अनभाव आल ना आपलयाला खप िशकायला िमळाल तयाचयातन मला इथ Malaysia म य िशकवताना राहताना ास काहीही नाहीय पण सचती कॉलज ऑफ िफ़िजओ थरपीचया सगळया मलाची खप आठवण यत कायमच तमहाला खालील पक पिहली ओळ लाग पडल (दसरी ओळ नाही बर का ) अशी पाखर यती आिणक मती ठवनी जाती दोन िदसाची रगत सगत दोन िदसाची नाती माझयावरच तमच म कायम ठवल ना प कस वाटल त जरर कळवा डोळयातलया िनधारराचा पारा फटणयाआधीच िलखाण थाबवतो All the best Make our कॉलज Proud Make India Proud तमचा रोिहत rohitrohitsyahoocom

------------------------------------------------------------------------------------------------ ह प मी मलिशयाला आलयानतर सचती कॉलजाचया माझया िव ा याना िलिहलल आह

------------------------------------------------------------------------------------------------

-----------------------------------------------------------------------------------------------------------

सदर सािहतय माझी आई सौवसधरा जोशी िहचया lsquoहसरी पगतrsquo या पसतकातन घतल आह धन ी गोठीवरकर

----------------------------------------------------------------------------------------------------------

सौ वसधरा जोशी

सावधान वाचकहो िनणरय तमही ायचाय महणज मा या ाच उ र िह कथा वाचन झाली िक ायच काय सीमा सदानद सातपत ाचा सतकार वहायला हवा िक नाही िकती साधा आह ह आता सीमा महणज असमािदक वय वषर पचचाळीस उ ोग - पणर वळ खपलली आिण खपत असलली गहणी छद- भरपर मि णी जोडण व ग पा मारण अगदी फोन वर स ा आता सतकार महणज अगदी दहा हजार पय रोख व ीफळ असाच असावा अस माझ िबलकल महणण नाही पण मला तमही िवचारलत िक सतकाराच सव प कस असाव तर मी महणन एखादी छानशी यअर िसलकची साडी आिण पाव भाजी वर थडगार आईस म ीफळाची िह ज री नाही (उगाच खरवडत बसायला) पण काही महणा चागल काम कल िक कौतक ह व ालाच हव हो िक नाही तर तया िदवशी काय झाल नहमी माण आमच िचरजीव सहास व ह (सदानद) दोघही आपापलया कामावर गल दोघाची खाणी डब ा म य माझा सकाळचा वळ धडाधडा गला तयाचया पाठी नाच यात आिण त दोघ गल िक िवखरलल घर आवर यात साधारण पढला तास गला नतरचा वळ कसा माझा अगदी माझा एकटीचा पण साधारण एवढी उसतवारी होईसतो अकरा होतातच

मी अशी छानशी मािसक वाचत बसल होत हातात गरम कॉफ चा मग घरही कस छानस आवरलल एव ात बल वाजली एकटी असताना दार उगाच उघड नकोस सवसत मालाचया मोहात फस नकोस बावळटपणा करशील फरीवालही फसवतात अलीकड- इित सदानद आमच ह नावा माणच खरच नहमी खशालचड सारख आनदी असतात एकदा पसा आणन घरात िदला िक सपली काळजी अस तयाच असल तरी दररोज वडी बावळट तला काही

कळतच नाही िह कवा अशीच वाकय अगदी नमान सधी िमळाली िक मला ऐकवतात िह गो आमचया खानदानातच आह महणा ना महणज बायकाना वडया बावळट ठरव याची कारण आमच सप स ा अशीच री ओढतात आई अस नाही ग तला नाही कळणार त अशी कधी पिहली कधी दसरी री ओढतातच

तर दपारी साड अकरा पावण बाराला बल वाजली आज समोरची मीना भाभी घरात नवहती ती गली होती

ितचया माहरी मलाना घऊन आमचया वग म य फ दोन लॉक एका मजलयावर महणज आज मी एकटीच

होत मजलयावर नहमी सारख दर उघडल मला वाटल कॉलज सटडट असतील मसना जौरा हवाय का (ह

कॉलजला जायच सोडन ह असल धद का करतात हा मला नहमी पडतो) नाहीतर सलस गलर ह नवीन

याच महणन ग यात पडतील पण नाही मा या समोर होतया दोन गजराथी बायका

शजारचया घराकड बोट दाखवन ितन िवचारल तमारी बाजवाली कया गयी मला गजराथी कळत पण बोलता मा यत नाही मी कोण मीना भाभी अस महणताच ती महणाली तमारी बाजवाली मीना बन मारी बनपणी छ मग मी तयावर िमनाभाभी मायक गयी ह ४-५ िदन क बाद आयगी अस अगदी खर खर उ र िदल दोघ ची आपसात हळ आवाजात काहीतरी चचार झाली मग हातात छान मो ( ीमती वाटाव अस) पाक ट काढन ती महणाली शादीका इनवहीटशन दन का था आप जरा दगी कया आता शजारचया भाभीची कोणी म ीण ितला बोलवायला आली तर त िनम ण यायलाच हव काही शजारधमर आह िक नाही मी लगच महटल हा हा ज र दगी मी त हातात घताना पढच जाळीच दर उघडल आता काय खा ी झाली होती भािभचया कोणी म ीणच तर होतया तयातली दसरी महणाली थोडा पािन िमलगा कया मलाच माझी लाज वाटली मी दोघ ना आत बसायला बोलावल पखा स होताच आत जाऊन दोघ ना नवीन कलल कोकम सरबत लासातन घऊन आल बरोबर थोड पाणी स ा तहानला आधी पाणी हव महणन एव ा पाच सात िमिनट तया बाहरचया खोलीत बसलया होतया दोघी पाणी सरबत यायलया तमही कठन आलात अस मी िवचारलयावर अगदी भािभचया माहर जवळचच गोरगाव नाव सािगतल चागली चार पाच िमिनट झाली असतील तव ात तयातली एक महणाली अजन आमहाला बरीच बोलावणी करायला जायच आह तव ात दसरीन सवताची साडी बघन ितला महटल साडीला घाण लागली आह िहचयाकड धऊन घऊ का खरच ितचया छान साडीला काळा िचखला सारखा डाग िदसत होता मला ती महणाली ऑ टी मी हा डाग जरा तमचयाकड धऊन घऊ का मी हो महटल ितला बाथ म दाखवल आता बाहर दसरी बाई अन मी बोलत बसलो होतो पण मला काहीतरी वगळच जाणवल अतमरनान सािगतल िक काय कणास ठाऊक पण एव ा वळ मा या घरात घडत असलल रामायण आधीही कठतरी घडलया सारख वाटल णाधारत आठवल गलयाच मिह यात िवजन फोन वरील ग पात सािगतलली ितचया नातवाईकात घडलली चोरी त सवर झाल होत बो रवलीला नीना िवजची सकखी मावस बिहण दपारी अगदी एकटी घरात तया िदवशी समोरचा लॉक नमका बद त गल होत कठतरी ल ाला बल वाजली नीनान दार उघडल दोन बायका अगदी छान

काजीवरम सा ा नसन कानात िहऱयाची कडी ग यात दािगन कसात कदब घातलला नीनाला महणलया तया तमचया समोरचया बा ना इनवीटशन ाल का तयात नीनान नाही मह याचा यतोच कठ नीना महणाली हो ज र दईन पाक ट हातात दताना तयातली एक नीनाला महणाली जरा पाणी ाल का यायला नीनान दोघ ना पाणी िदल तयातली एक महणाली आमहाला अजन बरीच बोलावणी करावयाची आहत बराच वळ जाईल मी जरा toilet जाऊ का

ात ही िननाला गर वाट यासारख काही नवहत तयामळ नीना सहजच महणाली हो हो जा ना मग एक toilet ला गली आिण दसरी िननाशी ग पा मारीत होती थो ाच वळात ती आतली बाहर आली आिण नीनाला महणाली अहोतमचा नळ िबघडला आह का बदच होत नाहीय नळ सोडलला होता पाणी उघ ा दारातन बाहर यत होत नीना सार या गिहणीला ह चालण शकयच नवहत

मगापयत नळ अगदी विसथत होता आिण आ ाच काय झाल नीनाला पडला नीना लगच उठली नळ खाली असलयामळ वाकन बद करायला बघत होती तव ात तया दोघी सराईत सशीि त भाम ानी ितला मागन च आत ढकलली आिण बाह न सरळ कडी घातली नीना िबचारी सडासात अडकली सवताचया घरात दोघ नी घर धतल ितच

नीनाच ओरडण तया छो ा िखडक तन एक जाऊन कणी यण कठीणच होत िबचारी नीना दोन तीन तासानी

समोरचया िबलड ग मधलया लोकाना कळलयामळ सटली एकदाची पण चोरी ज बर होती घरात असलयामळ

कपाटाचया िकललया पण कपाटालाच होतया दोघी भाम ाना चागलच फावल

मला सगळ जसचया तसस आठवल घशाला कोरड पडली हाताला कप सटला पण आता डगमगन चालणार नवहत िहममत धरायलाच हवी अशा वळी आतली डाग धवायला गलली चोरटी आता बाहर यईल मला महणल ऑ टीतमचा नळ िबघडला आह का णभर मी स झाल काय कराव तया दोघीही िध पाड उच होतया आिण मी एकटी होत आताचा काळ मा या कसोटीच होता आिण दवाचा होता आिण एव ात फोन वाजला मी लगच ठरवल ा फोनचा फायदा यायचा आललया फोन वर टपन आमच कोणत िबल िकती र म सािगतली जात होती पण मी मा इकडन हलो ह बोला कदम साहब काय िनघालाय महणताय घरी यायला हो पण अजन नाही आला आला िक सागत चौक वर फोन करायला आतली भामटी बाहर आली आिण तससच महणाली ऑ टीतमचा नळ िबघडला आह वाटत बदच होत नाही िननाकड घडललच मा याकड घडत होत बाथ मचा नळ दारापासन चागला तीन चार पावल आत होता महणज मला न ढकलतािह तया सहज क ड शकत होतया

तव ात माझ फोनवरच बोलण ऐकणाऱया दसऱया चोरटीन िकसका फोन था अस मला िवचारल मी

महटल मरा लडका इधर थाना पोलीस सटशनप इनसपकटर ह उधरस फोन था अभी आयगा

माझ बोलण एकन तया दोघी चपापलया एकमक ना नजरन खणा क न उठलया मला महणलया आमही िनघतो दोघी घराचया बाहर गलया मी िन ास सोडला दो ही दार लावली उघडा नळ अगदी सहज बद कला नळाला काही झालच नवहत सा ात दोन चोर ा मा या घरात यऊन गलया होतया ि याही क शात कमी नाहीत ह खरच आह महणा ा ातही आघाडी मारतायत िक काय तया गलया आिण माझा बाध कोसळला मा या घरावरच जीवावरच सकट टळल होत मी ीमती थाटाच त इनवहीटशन काडर उघडन बिघतल त एका होऊन गललया ल ाच होत महणज तयाचा बत माझ घर लट याचा होता मा या घरात होणारी चड चोरी कवळ मा या ग पाचया छदामळ आिण थो ा या चालाखीमळ वाचली होती मी पोलीस सटशनइनसपकटर अशी नाव घतलयामळ व तो घरीच यतो आह महटलयामळ तया घाबरलया आिण पळालया बघा वाचकहोमहणन महटल आज माझा छोटासा घरगती सव पाचा सतकार वहायला हवा िक नको जरी मी वडी बावळट काही न समजणारी असल तरी माझच घर मी वाचवल अस महणताना तसच बरोबर जाऊ द हो सतकाराच काय एवढ पण ा गो ीचा पच तमचया साठी बर का ज बो रवलीचया िननाकड झाल ठा याचया सीमाकड झाल तच कदािचत तमचया घरात स ा होईल तर फ सावधान

_____________________________________________________________________________________________माझ आजोबा ी वा यवलकर या या किवता ऐकतच मी लहानाची मोठी झाल इ जी म य ऑनस िमळवनही याची मराठीची गोडी कधीच कमी झाली याची अशीच एक मला भावलली ही किवता बघा तमहालाही पटतय का अिदती मळ

lsquoमममीrsquo महणोिन कोणी lsquoमममीrsquo महणोिन कोणी आईस हाक मारी मा या मना मराठी ती होय शोककारी श दात सौ य lsquoआईrsquo lsquoमममीrsquoत तच नाही त वड इ जीच सीमाच यास नाही गल जरी िफरगी सोडन दश माझा आई त या िशरी ग तो भार इ जीचा

आई जरी मराठी वदविन lsquoमममीrsquo घई बाळावरी ित या या स कार तोच होई आता इथ lsquoनसरीrsquo lsquoकजीrsquoत बाळ जाई फसव नाव lsquoिकलिबलrsquo ओढन यास नई lsquoथक यrsquo कस महण मी lsquoसॉरीrsquoच हा जमाना आह अजन यथ परक बाड-िबछाना

lsquoबथड हपी ट यrsquo महणताच बाळ आता lsquoमममीrsquoस lsquoजॉयrsquo होई lsquo सगसागrsquo तोच गाता आता िनराजनाची फलवात हाय थ पटन मणब या िवझातच यात अथ कापन कक आता मोठाच बाळ होई कोशात श द lsquoआईrsquo माघार तोच घई रा यात या मराठी कौतक इ जीच िवसराच पज जीण lsquo ॉमीसrsquo अमताच lsquoक-जीrsquoत इ जी या िमळता वश बाळा शाळा नको मराठी लावा तयास टाळा lsquoएिलफट गॉड rsquo होई lsquo ल सगrsquo तोच दई मा या मना मराठी lsquoअ ज टrsquo तच होई

ी वा यवलकर

प ी डॉ काश आमट ा या काशवाटा ा प तकातन घतलला हा उतारा आह ामळ सबिधत लखका या व काशका या कॉपीराईट अिधकाराच उ लघन झाल आह याची मला जाणीव आह पण िह मडळी व याच वशज या

क यामागील माझी भावना समजन घतील अशी माझी आशा आह कारण हा लख मी िस ी कवा अथ ा ीसाठी कलला नसन डॉ आमट ा या कायाची लोकाना क पना यावी हाच ा मागील हत आह िम लद कारकर ____________________________________________________________________________________

या कॉलरा या साथीतील एक सग मना या तळात असा जाऊन बसला आह क तो हटतच नाही एक बाई एका लहान मलाला घऊन आली होती उपचार क यावर सलाईन द यावर त मल जरा सधारल याबरोबर ितन या मलाला आम याकड सोपवल आिण ती लगच िनघन जायला लागली आमचा एक

कायकता ितला हणाला अशी कशी या मलाला सोडन जातस या याजवळ थाब याला पण बर वाटल क जा यावर या बाईन सािगतल कॉलरा या साथीन काल माझा नवरा मला दो ही मलाना लागण झाली हणन याना घऊन इकड िनघाल तर एक मल वाटतच गल याला तसच झाडाखाली ठवन ाला घऊन

आल आता ाला जरा बर आह तोवर जावन याला प न यत इतका क ण सग होता हा आ ही सगळच स झालो कोण कणासाठी रडणार डो यातल पाणीच आटन जाव अशी िह प रि थती अस कसोटीच धीर खचवणार सग खपदा आल पण यामळ इथ कामाची कती गरज आह हही न ान काळात गल पाय माग यायचा नाही ह डो यात प होत यामळ यातनही आ ही एकमका या मदतीन माग काढत गलो टकन रािहलो काम वाढवत गलो

आपल घर

२००१ साली वभव फळणीकर नावा या अकरा वषाचा म य एका दा प यान फार वग या तहन पचवला अगद एका हद गा यात हट या माण तम बसहारा हो तो कसी का सहारा बनो यानी तरा अनाथ मलाना आ ण १३ अनाथ मलीना सहारा दला ह काच घर दल याची राह या खा याचीच नाह तर उ म िश णाची सोय ह आपल घरन कली दरवष मी आ ण माझ कटब अगद आमच ह काच घर अस या सारख ितथ जातो पाऊल टाक या टाक या एक लहान मल हात जोडन नमःकार करत मग पटकन वचार मनात यतो अर अस आप या घर ज हा कणी यत त हा पाथ आ ण मीरा अस हसत

मखान आवभगत करतील ना

कणीह पाहण आल क आपल घर सःथच यवःथापक वजय फळणीकर हसत मखान

ःवागत करतात नवनवीन उपबमाची मा हती दतात नकळत ितथ या मावशी थड पाणी आ ण गरम चहा प यात ठवतात काह णातच आपल घर सग याना आपलस करत फळणीकर आ ण या या प ीन हा पारमािथक उपबम खर तर आपल दख वसर यासाठ या या मलाची उणीव भ न काढ यासाठ दहा वषापव स कला यात याना चड अडचणी हाल-अप ा सोसा या लाग या आ ण अजनह हा खडतर वास स च आह पण कठह खत तबार अप ा नाराजी अ जबात दसत नाह

यथील २६ मलाना ह याच आई-बाबा नसतच शालय आ ण ता ऽक िश ण नाह तर िनरिनराळ कौश य स ा िशकवायची यवःथा करतात यथील औ ोिगक िश ण

किात मलाना सगणक िश ण िशवणकाम ःब न ट ग ऑफसट ट ग ऑ फस

फाईल बनवण िशकवल जात नसतच शालय िश ण नाह तर ा जगात ःवतः या पायावर उभ राहायला िशकवतात एक सजन कत ववान य बन व याच काम ह

फळणीकर दा प य करतात

हा सारा याप जग या यापर न उ म बनव याच काम होत त बढयाच लोका या

आपलक न आ ण मदतीन मदत काय ःव पाची आ ण कशी असावी ाची क पना ौी वजय आप याला दतात पण अ टाहास आमह क वा अप ा ठवत नाह त कडबर

कक प ा दान खार क खोबर ा ह आजवान सागतात

यदा या भट त तर मी चाटच पडलो आता आपल घर म य आजी आजोबा आल आहत

िसहगड पाय यापाशी अजन एक बःतान बसवल आह सौरऊजा छोट शी बाग यात

फळभा या फल एक दभती गाय पारपा रक साधन नसिगक खत योगासन ाथना ह

दवसाच िनयम अगद काटकोर पण पाळल जातात वभवला जस वाढवल असत तस ह पतीप ी ा २६ मलाना वाढवतात या यावर माया करतात सःकार दतात यामळ चकनह मा या िलखाणात क वा कणा याह बोल यात

आपल घरला अनाथाौम कधी सबोधल जात नाह उलट मी हणन क यक

जाणकार आई-बाबानी थोडा वळ तर ितथ जाऊन आपल घर न क पाहाव lsquoितिमरातन तजाकडOtilde ह याची नसती रोजची ाथनाच नाह तर जग याची सक पना आ ण उ श आह नकतच वजय फळणीकरानी एक पःतक दल नाव होत पराजायाकडन वजयाकड वाचल पाना-पानाग णक अगावर काटा आ ण डो यात

पाणी यत world belongs to such people वजय फळणीकर ह एक रणाःथान

आहत

एक सामा जक बािधलक हणन माझ आप याला आवजन सागण आह क

या यासारखी चळवळ खटपट माणस ा जगात आहत या यामळ समाजात एक

स यवःथा आह अशा उपबमाना आ ण माणसाना आपण आप या पर न भरभ न

सहा य कराव त वळ दऊन कवा मलाना िश ण दऊन दल तर उ म आिथक

सहा यास apalagharyahoocom ला ज र भट ा

आप या घरातील घरपणाला बहार यावी आप या आ ण आप या मला या सामा जक

बािधलक या सक पना ःप यात अशी मनात खाऽी बाळगन पढ या वळस प याला

ग यावर आपल घरला न क भट ातथील आजी-आजोबानी आता १६ जणाना राहता यईल अशी गःट हाऊस सस ज कली आह

आपल घर म य आपल ःवागत उ म प तीन होईल ाची फळणीकरा तफ खाऽी असावी फळणीकराचा दर वनी बमाक ००९१-९८५०२२७०७७ ००९१-२५२३२९९ असा आह आपल घराचा चाहता कौःतभ पाठक आ ण प रवार

y~igraveu~v~ibrvbarjfiacute

िच कला- वद पराजप

सौ वसधरा जोशी माउस

एकदा एक उदीर बा पावर सला

पढ मोदक नको हणत रागावन बसला

दवा त ही आहात हण ब ीची दवता

का मला अस मग िनर र ठवता

तम या जवळ बसन मी रािहलो अडाणी

दररोज ऐकतो आर या आिण गाणी

उदरा या शारीन बा पा हसला

माउस हणन उदीर कॉ यटर समोर बसला

एका डो याची आई

एका गावात एक बाई आपलया छो ा मलाबरोबर एका छो ा झोपडीत राहात

होती आपलया मलाला काही कमी पड नय हणन दवसरा एक क न ती काम

करत अस पण या छो ा मलाला मा आपली आई अिजबात आवडत नाही तो

ितचा ितर कार करत असतो कारण ितला एक डोळा नसलयामळ ती भसर दसत

असत आईला तो शाळतही यऊ दत नसतो

एकदा एका काय मासाठी आईला शाळत जाव लागत पण ितला बघन कठ त ड

लपवाव ह मलाला कळत नाही रागाचा एक कटा टाकन तो ितथन पळन जातो

घरी आलयावर तो आईला चड बोलतो कशाला आली होतीस शाळत आता

माझ िम मला िचडवतील मी उ ा शाळत कसा जाऊ तला

एक डोळा का नाही मला त अिजबात आवडत नाहीस वगर

वगर आई काहीही बोलत नाही आपण आईला अ ात ा बोललो

याच मलालाही काही वाटत नाही रागान तो नसता धमसत

असतो आईशी काहीही न बोलता जवतो आिण झोपतो रा ी कधीतरी याला

जाग यत तर आपलया मलाची झोपमोड होऊ नय अशा दबकया आवाजात याची

आई रडत असत पण याचही याला काही वाटत नाही एका डो याचया

आपलया आईचा याला अिधकच ितर कार वाटायला

लागतो या णी तो िनणय घतो िशकन खप मोठ हायच

आिण इथन बाहर पडायच

या माण तो खप अ यास करतो उ िश णासाठी मो ा शहरात यतो

नामवत िव ापीठातन पदवी िमळवतो मो ा कपनीत मो ा ददयावर काम

क लागतो एका सदर मलीशी याच ल होत याला एक मलगा एक मलगी

होत आता याच कटब पण होत कारण ह सदर िच िबघडवणारी एका

डो याची याची आई ितथ नसत तो ितला जवळजवळ िवस न गलला असतो

अितशय सखात असतो

एक दवस याचया घराच दार वाजत दारात एका माणसाबरोबर याची तीच

एका डो याची आई उभी असत ितला बघन याची मलगी घाब न

आत पळन जात तो आधी च ावतो आिण मग वतःला सावरत

ितला हणतो कोण आहस त इथ का आलीस बघ माझी मलगी

तला घाबरली

मी ब तक चक चया प यावर आल अस काहीस पटपटत आई िनघन जात

ितन आपलयाला ओळखल नाही अशा समाधानात () मलगा दार लावन घतो

काही दवसानी माजी िव ाथ समलनासाठी याला याचया शाळतन प यत

परत या गावात जाऊ नय अस वाटत असतानाही तो समलनाला जा याचा

िनणय घतो ऑ फसचया कामासाठी जातोय अस बायकोला खोटच सागतो

समलन पार पडत कठलयातरी अनािमक ओढीन याची पावल याचयाही नकळत

झोपडीकड वळतात दाराला कलप असत शजारची बाई याला ओळखत आिण

एक प दत त प याचया आईच असत तो वाच लागतो मी खप आय य

जगल त याकड आता मी परत कधीही यणार नाही पण त कधीतरी यऊन मला

भटावस अशी माझी खप इचछा आह शाळचया समलनाला त यणार ह कळल

होत पण ितथ यऊन तला भटायच नाही अस मी न ठरवल कारण मला

मािहती आह एका डो याची ही तझी आई तला आवडत नाही मला एकच डोळा

का असही त मला एकदा िवचारल होतस त हा त खपच लहान होतास हणन

मी काही उ र दल नाही पण आज सागत बाळा त लहान

असताना एक अपघात झाला या अपघातात त तझा एक

डोळा गमावलास एका डो यान त सपण आय य कस

जगणार या िवचारान मी हराण झाल आिण माझा एक डोळा तला दला मला

तझा खप अिभमान आह त मला ज बोललास कवा मा याशी जसा वागलास

यासाठी मी त यावर अिजबात रागावलल नाही तझ मा यावर खप म आह

असाच िवचार मी करत कधी काळी मा या भोवती भोवती खळणारा त मला

नहमी आठवतोस

प वाचन मलगा ढसढसा रड लागला जी कवळ

याचयासाठी जगली वतःचा सवात मह वाचा अवयव िजन

याला सहजपण दऊन टाकला ितचयाशी आपण कती िनदयपण वागलो याला

चड पशचा ाप झाला तो आईला मोठमो ान हाका मा लागला पण आता

याचा काय उपयोग होता

मनाच ोक

गणाधीश जो ईश सवा गणाचा | मळारभ आरभ तो िनगणाचा || नम शारदा मळ च वार वाचा | गम पथ आनत या राघवाचा ||१||

सगम अथर- जो गणपती सवर लोकाचा ई र व सवर सदगणानी नटलला आह जो अनािद आह अनत आह जो असखय गणानी य आह व जी शारदा चार वाणीची जननी आह अशा दवतास नमःकार कर या व ौी रामरायाचया मागारन जीवनाची वाटचाल कर या

मना स ना भ पथची जाव | तरी ीहरी पािवजतो वभाव || जनी न त सव सोडनी ाव | जनी व त सव भाव कराव ||२||

सगम अथर- ह सजजन मना त परम राच ःमरण िनतय ठऊन भ ीन वयवहार कर तयामळ तला सहजच ौीकण सनन होतील कपा करतील कारण तो तयाचा ःवभावच आह माऽ त सजजन लोकाना ज आवडत नाही िनदनीय चकीच वाटत तस वाग नको व लोकादरास पाऽ होणार वदनीय अस

आचरण ठव भि पथ महणतात तो हाच

भात मनी राम चतीत जावा | पढ वखरी राम आध वदावा || सदाचार हा थोर सोड नय तो | जन तोची तो मानवी ध य होतो ||३||

सगम अथर- ातःकाळी उठलयावर थमतः ौीरामाच दवाच ःमरण कराव नतर वखरीन महणज तोडान मोठयान lsquoरामrsquo नाम घयाव हा सदाचार नहमी पाळावा सोड नय असा सदाचारान राहणाराच

मनय गौरवास पाऽ होतो धनय होतो

मना वासना द कामा न य र | मना सवथा पापब ी नको र || मना धमता नीती सोड नको हो | मना अतरी सार िवचार राहो ||४||

सगम अथर- र मना द इचछा मळीच उपयोगाची नाही पापी िवचार स ा मळीच अस नय धमारन व नीतीन वागण सोड नको मना हा ौ िवचार अतःकरणात जपन ठव

मना पापसक प सोडनी ावा | मना स यसक प जीव धरावा || मना क पना त नको वीषयाची | िवकार घड हो जन सव ची ची ||५||

सगम अथर- मना कधीही पापसकलप मनात यऊ दऊ नयत नहमी मनात सतयसकलप जागवावत मोह

पाडणाढया वःत व िवचार याची कलपनाही कर नय पापसकलप पापब ी व िवषय-िवकार यामळ लोकात समाजात आपली छीथ होत उपहास होतो महणन नहमी सतयसकलप करावत

hhbrvbarbrvbarbrvbarbrvbarkkparaparaacircacirckkbrvbarbrvbar ==acircacircllparapara ffparapara

कोबी वड सौ काचन मिनष काबळी

सािह य- १वाटी कीसलला कोबी २ वा ा िभजलली चणा डाळ १ इच आल ३-४ लसण पाक या १चमचा हळद िजर ३-४ िह िमर या को थबीर १२ चमचा ओवा मीठ तळ यासाठी तल इ यादी कती- थम कोबी कीसन यातल पाणी काढन टाकाव नतर चणा डाळ आल लसण िजर िमरची एक थोड जाडसर वाटाव त वाटण एका बाउल म य काढन यात कीसलला कोबी मीठ हळद ओवा को थबीर घालन एक कराव व याच छोट छोट गोल वड तळ हातावर थापन तला म य खरपस तळाव सॉस क वा खोब या या चटणीसह खा यास ाव_____________________________________________________________

फल - िबि कटापासन बनवलली चॉकलट सौ शीतल सतीश हा सािह य- १२५ म म का (बटर) २५० म मकिवटीज डायज टीव (McVities Digestive) िबि कट ४ टबल पन कीसलला नारळ ४ टबल पन कोको पावडर ४ टबल पन मध सका मवा आवडीनसार बनिव याची प त १ एका िपशवीम य कवा भा ाम य िबि कट घवन याचा चरा करावा २ एका भा ात म का घवन तो िवतळवा ३ यात िबि कटाचा चरा िखसलला नारळ कोको पावडर मध व सका मवा घाला ४ वरील िम ण एका पसरट भा ाम य ओताव ५ याच छोट लाड वळाव ६ वळलल चॉकलट लाड आवडीनसार कोको पावडर कीसलला नारळ कवा स या म ान सजवाव _________________________________________________________________________

बालशाही सौ शलजा जगदीश िशद

सािह य- २ १२ कप (५०० म) मदा ३४ कप तप (िवतळवन थड कलल) दही १२ कप १२ चमचा ब कग सोडा २ १२ कप साखर तप तळ यासाठी कती- म ाम य ब कग पावडर दही आिण तप घालन घ मळाव साधारण एक तास झाकन ठवाव ३ इचाच समान गोळ क न हल या हातान दाबन ख ा बनवावा तळ यासाठी कढईम य तप गरम कराव गरम झा यानतर गोळ मद आचवर तळन यावत एक दोन वळा पालटन लाल रग आ यानतर बाहर काढन ताटाम य ठवावी साखरम य साखर िभजल एवढ पाणी घालन गोळी पाक बनवावा गस बद क न पाकात तळलली बलीशाही घालावी चार त पाच िमिनट बालशाही पाकम य ठऊन नतर िचम ा या सहा यान बाहर काढन थड करावी थड झा यानतर हवाबद ड यात भ न ठवावी िह बालशाही आठ त दहा दवस टकत टीप- गोळीपाक तयार झाला की नाही ह पाह यासाठी एका बशीम य पाणी घऊन एक थब पाक घालन बघावा गोळी बशी या तळाशी तयार झा यास गस बद करावा

आ दती मळ शवची भाजी सािहतय- २५० ाम जाडी कडक ितखट शव ३मोठ काद जाड िचरलल ७-८ लसण पाक या

छोटा आ याचा तकडा एक छोटा चमचा धन िजर सक खोबर छोटातकडा २-३लवगा ४-५ िमर २-३ वलची सक लाल िमरची ४-५ दालिचनी तकडा थोड तल एवर ट गरम मसाला १छोटा चमचा मीठ चवीनसार कती- तर साठी कादा लसण आल आिण बाक सव मसा याच समान थो ा तलावर चागल परतन याव नतर गार क न थोडस पाणी टाकन िम सर मधन एकदम बारीक वाटन याव १ छोटा चमचा तल तापवन यात ती प ट आिण गरम मसाला )चवी माण (घालन तल सटपयत परतवन यावी नतर यात गरम पाणी घालन पातळ तर सारख कराव ती तर उकळवन यावी एकदम शवटी मीठ घालाव तर थोडी पातळच आस ावी जवायला याय या वळी गरम करताना यात शव टाकन परत उकळाव या बरोबर क ा कादा िलब छान लागत ही तर िमसळीसाठी पण वापरता यत

क या कवा उपज पोह

सािह य-१वाटी तकडा तादळ ( ोकन राइस) frac12 वाटी शगदाण frac12 वाटी चणाडाळ कडीप ा िहर ा िमर या िजर फोडणी साठीndashतल मोहोरी िहग हळद ितखट िजर कडीप ा मीठ चवीनसार कती- तादळ लालसर भाजन याव गार झा यावर िभजवन ठवावत डाळ दाण पण िभजवन ठवावत दो ही ४ -५ तास िभजवाव क या करावया या वळी थम तादळ उपसन ठवाव तल तापवन फोडणी क न यावी यात तादळ घालन छान परतावत तादळ परतत असताना डाळ आिण दाण िजर िमर या कडीप ा मीठ आिण थोड पाणी घालन िम सर मधन बारीक क न याव तादळ परतन झाल क िम सर मधल वाटण यात घालन नीट एक क न याव मग बारीक आचवर झाकण ठऊन क या होऊ ा ा मधन मधन हलवाव वाटल तर थो ा पा याचा िशपका ावा मोकळ झालल वाटल क गस बद करावा कोिथबीर घालन खायला याव याबरोबर दही कवा िलबाच उपासाच लोणच आिण क ा कादा छान लागतो तादळ डाळ आिण दाण ा मळ क या हा पदाथ पण अ होतो

ई-िवशषाक ऋणानबध सपधच उ र-

सपधसाठी ि िच छऽपती िशवाजी महाराज ितभाताई पाट ल रामदास ःवामी प डत भीमसन जोशी िसधताई सपकाळ पाडरग सदािशव सान (सान ग जी) डॉ बाबासाहब आबडकर िनळ फल

लता मगशकर शकर महादवन

ःमता पाट ल सी ड दशमख

लोकमा य टळक ध डराज गो वद फाळक (दादासाहब फाळक) जयत नारळ कर झह र खान

प ल दशपाड मधर भाडारकर ान र म ाबाई िनव ीनाथ सोपानदव ौयस तळपद

नाना पाटकर आशतोष गोवार कर डॉ काश आमट मदा कनी आमट हमत करकर ःवात यवीर सावरकर वजया महता

सिचन तडलकर डबजी झगराजी जानोरकर (गाडगबाबा) मोहन आगाश माधर द त व ठल कामत दिलप वगसरकर वण वामन िशरवाडकर (कसमामज) ज बार पटल सोनाली कळकण रामचि नरहर िचतळकर (सी रामचि) ा मध दडवत सा वऽीबाई फल आ ण

सिचन पळगावकर अशोक सराफ महा मा योितबा फल

महश कोठार सयाजी िशद नरि दाभोळकर शाताराम राजाराम वणकि ( ह शाताराम) सनील गावसकर अतल कळकण इतर छायािच गणशो सव एस ट महामडळाच िच ह शतकर कःती गढ पाडवा गट व ऑफ इ डया आषाढ एकादशी रायगड

क कण र व मबईचा ड बवाला नागपचमी

हता मा चौक पाट मबईकर वट पो णमा

सपधचा िनकाल

थम पा रतोिषक- सतोष साळक

ि तीय पा रतोिषक- शरय परब

ततीय पा रतोिषक- मज मळजकर

_______________________________________________________________

आपला अिभ ाय ज र कळवावा आमचा प ा- Emarathiklgmailcom

-----------------------------------------------------------------------------------------

सौ मज अभय मळजकर

अि त व

त माझ व आह महणतोस त मला जीवन ह अि त व

पटतय का तला माझ जीवन महणज तझ एक व पण त अि त व का एक व रणा व मन याचा सयोग महणज म असत साकारलल व व ि वकारलल अि त व ह दखील असच असत या अि त वात दखील

अजन एक व असत आिण त महणज तझ माझ जीवन असत

सौ मज अभय मळजकर

कातरवळ

कातरवळी एकात असताना हरवल होत सय बब अधारवातलात मज दसल या गलमोहराच ित बब आशचा करण शोधता शोधता टोचला कठतरी काटा आठवण ना आला पर त दर जाता रा चाद यात फरताना व ात मी हरवल व रगात आ यावर त कोणी चोरल नदी काठी चालताना एकल श द पा याच कठ आहत त भाव सरा तालातील गा याच भावनानी बाधली होती क या धा याची ती साखळी तटली फलापासन पाकळी अन ओली झाली पापणी

सौ मज अभय मळजकर

आधार

अवकाळी पाऊस पडताना त मा याकड आली अन एकाच णात त दर दर गली जायचच होत तला त लवकर का नाही आली वादळी अधारात एकटीच सोडन गली माझ िन काय दख यात तला बडायच होत

त याच सखासाठी तर सव करायच होत अधारातही द ान

तला दाखवली होती वाट त मा काजळी क न ितचा कलास घात या कातरवळी

वादळी वारा वाहत होता त दर जाताना िवजचाच तवढा आधार होता

सतीश महा उदय परब

तबला- भारतीय सगीतातील एक वा

मडळी भारतीय सगीत िविवधतन नटलल आह आिण तयाला गौरवशाली परपरा आह

तयात अनक गायन शली व वा कार आहत तयापक एक महणज तबला ब ताश

भारतीयाना तबला ह वा मािहती आह कमान तय य पा न नाही तर ऐकन तरी

मािहती आह कधी नाही तर टी हीवर उ ताद झाक र सनना ताज चहाचया जािहरातीमधय (बरोबर आह

वाह ताज) तबला वाजवताना पािहल असल

तबला ह चमर वा असन त एक ताल वा आह ताल महणज गायन कवा वादनामधय तीत होणा या

कालाच मापन करणयाची यातालवा ाची िन मती आ ददव गणपतीन कली असा परातन उललख आढळतो

ज हा भगवान शकरान ताडवनतय कल त हा गणपतीन जिमनीवरील ख ावर कातड पसरन तयावर हातान

वाजवन शकराचया नतयाला साथ दली

तबला कोणी िनमारण कला ह न सागण कठीण आह कारण तशी ऐितहािसक कागदप कठही उपल ध नाहीत

परत काही जण महणतात प शअन दशातील तबल नावाचया वा ामधय आव यक त बदल करन तबला ह

वा बनल काह चया मत मदग (पखवाज) जब िबचमस काटा तब भी बोला आिण ा तब भी बोला चा

तबला झाला

अमीर ख न सतार तबला िह वा चारात आणली तयान भारतीय व परदशी सगीताचया अनक मफली

भरवलया आिण प शअन इराणी आिण अफगाणी सगीताच भारतीय सगीताशी एक अतट नात जोडल

तबला वादनामधय दोन वा वापरली जातात ती महणज तबला आिण ड गा तबलयाच अग ह झाडाचया

खोडापासन बनवतात तर ड याच घमटाकती भाड िपतळच कवा ता याच बनवलल असत ा दो हीवर

च याचया िनवळीतन बडवन काढलल कमावलल चामड लावतात ह चामड बक याच असततबला व ड याचया

चाम ाचया वरील बाजस मधलया भागावर काळी शाई आिण कोळ याचया भकटीपासन तयार कललया

शाईच अनक गोलाकार थर दतात तयामळ तबला व ड याचया आवाजात नाजकपणा व मधरपणा यतो

सवरसाधारणपण तबला हा उज ा हातान व ड गा हा डा ा हातान वाजिवला जातो परत डावखर वादक ा

जोडीची अदलाबदल करताततबलयाचा वापर साथ सगत महणन शा ीय सगीतात सगम सगीतात भ

सगीतात तसच नतया मधय ही मो ा माणात करतात तबलयाच एकल (सोलो) वादन जगलबदी स ा

लोकि य आहत

तबलयालाही एक भाषा असत आिण तबलयाची भाषा महणज िविश अ र कवा बोल असतात

तबलयावर बोटानी तळ ानी आिण ड गावर बोटाचया अ ानी तळ ानी िविश ठकाणी आघात करन ह

बोल वाजिवल जातात काही बोल ह फ तबलयावर फ ड यावर कवा तबला आिण ड गा िमळन अशा

कार वाजिवल जातात उदाहरणाथर गी ना ता धा त ित ट द क क त ह काही बोल आहत यातील

गी क क ह बोल फ ड यावर वाजिवल जातात ना ता ित ट त ह बोल फ तबलयावर वाजवतात तर

उरलल धा त द ह बोल तबला आिण ड गा िमळन वाजवतात

तबला वाजवताना बोलाची प ता नाद ताल तालाची समान आवतरन (तालब ता) आिण वाजवणयाची गती

(लय) ा गो ना खप महतव असत एकच ताल वगवग या आवतरनामधय वगवग या गतीन वाजिवला जाऊ

शकतो

वाजिवणयाचया गतीच सवरसाधारण वग करण िवलिबत लय मधय लय आिण त लय अस कल जात या

तयक लयीमधय दखील वगवग या गतीन तबला वाजव शकतो उदाहरणाथर िवलिबत लयीमधय

िमिनटाला दहा ठोक त िमिनटाला शभर ठोक ा गतीन वाजव शकतो

लय आवतरन याच गिणत आिण वादनातील स दयर याचा मळ साधन समवर यण ह तबला वादकाच कौशलय

असत अशा कारच िविवध वा ामधय उतक कौशलय असणार खप नामवत असलल आिण नसलल कलावत

भारतात आिण जगभरात आहत त आजच उतक कलाकारही कधी तमचया-आमचयासारख होत सगीत िशकन

आिण महनत करन त उतक बनल

गमतीची गो महणज कोणतही सगीत िशकणयासाठी शाळ माण कमाल वयोमयारदा नसत वयाचया प ाशीत

कवा साठीत िशकणयासाठी िव ालयाच दरवाज बद असतात परत या वयातही सगीत

शाळच दरवाज िशकणयासाठी वागतच करतात सगीत िशकणयासाठी फ आवड दढ-िन य िनयिमत

रयाझ या गो ची गरज असत वळ काढला तर तो सवाकडच असतो आिण आवड असल तर तो

आपोआप काढला जातो (महणन तो आधीचया वा यामधन काढला आह) तर मग याना सगीत िशकणयाची

आवड आह तयानी दढ-िन य िनयिमत रयाझ करन एक य करायला काय हरकत आह

स दप खडकर efMekeAgraveJeCe

neveHeCe iess KegHe keAgraveener efmicroekeAgraveJetve

HegmlekeAgraveeles Oe[s jeefns ceveele Iej keAgraveordfve

peele-Heele JeCeamp-Yeso meieU keAgraveener efmicroekeAgravees

Yeejle ceePee osmicroe DeeefCe ceeleermicroeer efregekeAgraveigravees

meceevelesreges Oe[s neveHeCeeHeemetve efiejJes

meieUsrege efJeregeej ceveele KeesJej copypeJes

HeCe copyer-HejbHeje Deens cnCes peeleerHeeleerregeer

Dejs ceeCetmekeAgraveer Deens ceie efHeAgravekeAgravej keAgravemicroeeregeer

Deelee meceevelesreges Oe[s Gigraves keAgravemes efiejJeesup3ereges

keAgravees[ies Jnesup3ee keAgraveesCelsup3ee microeeUsle yebj peesup3ereges

mebOeer ceeCemeee keAgravemicroeer yej efceUeJeer

copyerHeeFamp ceeCetmekeAgraveer keAgravee meejJeeJeer

keAgraveOeer keAgraveOeer ceeCemeeHesee peeefle DeeefCe HejbHeje ceesthornicircee nesleele

DeeefCe oesve efpeJeebvee nUtrege keAgraveesHe-sup3eele keAgraveleele

Deelee lsup3ee efpeJeebveer ceeIeej keAgravee Isup3eeJeer

Deelee GEcircej keAgraveesCe osCeej ceer njes ie DeeFamp

ceeCemeee ceeCetme cnCetve keAgraveOeer yeIeCeej

regeekeAgraveesjerregsup3ee yeensj HeeT keAgraveOeer igraveekeAgraveCeej

yebo efkeAgraveuicirceele jentve keAgravemicroeer peieeregeer meHeAgraveejer keAgravejCeej

Dejs peie mebtoj Deens yeemesup3eeHets ceer keAgraveesup3e yeesCeej

स दप खडकर

आठवण चा ठपका रोिहत सोनट क ि य िव ाथ िम ानो इटनरशीप सपत आली ना Contdown करता आहात Contdown करतना अगदी वतःला िवचारन बघा िक आत कठ तरी काही तरी सलतय ना इटनरशीप सपतय

कॉलजचया teachersचया कचा ातन सटणार महणन excited तर असलाच पण रोजच िम मि णी आता रोजचयासारख भटणार नाहीत हा िवचारिह मनात घोळत असल ना तमहाला कठला सदश वगर दणया इतका मी मोठा अिजबात नाही पण होणयाचा य करतोय माझया वयि क आय यात मला काही गो नी कायम साथ िदली आिण तयाच गो ी तमहालािह साथ दतील आिण यशाचा मागर दाखवतील महणन फ माझया मनातलया काही गो ी तमहाला सागतो आिण ह करताना आठवण ना उजाळािह दता यईल कॉलज सपलया वर अ यास सपला असा िवचार मनातही आण नका कारण अ यास सोडला िक आपण कालबा य होतो कठलयाही कामात ामािणक पणा ठवा अगदी साध कामिह अस द िकतीतरी सग यतील ज तमचया वरचया स काराची परीकषा घतील असा सग नहमीच कसलया न कसलया तरी मोहात पडणारा असतो पण वतःचया मनाशी ामािणक रािहलात ना िक आपण न च ातन पढ जातो कठलही काम मनापासन करा त न च छान होईल आिण एकदा का आपलयाला कळल ह काम आपण छान कर शकतो मग न आवडणार कामिह आवडायला लागत दवावर ा ठवन सगळ करा महणज तयाचया प रणामाची जवाबदारी तयाचयावर ना खोट अिजबात बोल नका कारण त लपवणयासाठी परत परत खोट बोलाव लागल Research सबधीिह वाचन कायम चाल ठवा महणज कालबा होण टाळता यईल कधी समोरचा माणस कसा िदसतो ाचया पकषा तयाचया अगातलया गणाना आिण कतरतवाला जा ती महतव ा

ा ओळी िवसर नका रप लावणय अभायािसता न य सहज गणाशी न चाल उपाय काही तरी धरावी सोय आगतक गणाची ( समथर रामदास ) तमही आज जगाचया उबर ावर उभ आहात तमचया डोळयापढ गली साड चार वष कशी गली त यत असल ना आिण माझया डोळया पढ अजनही प आह िक सचती कॉलजशी सबध आलया पासनची १२ वष कशी गली आधी िव ाथ महणन आिण मग Lecturer महणन आिण काल िकती भरभर उडन गला ना आिण बरच काही माग सोडनही गला ना

Lecturer महणन जॉईन कलया नतरची 2५ वष महणज एक खप सखद अनभव होता कारण आपलया कॉलज

मधल सगळच िव ाथ िशकषकाचया मनाला चालना दणार असतात तयामळ खप छान वाटल आठवणी तरी िकती काढायचया ना अगदी तमचयावर चड िचडणयापासन ( COPD Lecture ससन म य क टीन म य जाण इआठवतय ना) त आपली व वत सदर दहरादनची ीप खरच अिव मरणीय आह ना दहरादन ीप म य आपली म ी कधी झाली तच कळल नाही आपण दहरादनला असताना भा य ीचा फोन

आलयावार तमही लोक ज ज काय करायचात ना त सगळ आठवन मी आिण भा य ी अजनही खप हसतो तमचयातलया िकती तरी जणानी माझयाशी आगदी वयि क अडचणीिह share कलया मला िततक जवळच मानलत खप छान वाटल तमच मनापासन कलल भावपणर SMS आजही मी जपन ठवलत अगदी मनात खोलात

तमचयातलया िकती जणाचा मी अगदी सगळयाचया दखात पाणउतारा कला असल पण ामािणक पण सागतो माझा उ श खप िनखळ होता त हा िवसरा बर का तमहा लोकाबरोबर research activities करताना िकती िविवध अनभाव आल ना आपलयाला खप िशकायला िमळाल तयाचयातन मला इथ Malaysia म य िशकवताना राहताना ास काहीही नाहीय पण सचती कॉलज ऑफ िफ़िजओ थरपीचया सगळया मलाची खप आठवण यत कायमच तमहाला खालील पक पिहली ओळ लाग पडल (दसरी ओळ नाही बर का ) अशी पाखर यती आिणक मती ठवनी जाती दोन िदसाची रगत सगत दोन िदसाची नाती माझयावरच तमच म कायम ठवल ना प कस वाटल त जरर कळवा डोळयातलया िनधारराचा पारा फटणयाआधीच िलखाण थाबवतो All the best Make our कॉलज Proud Make India Proud तमचा रोिहत rohitrohitsyahoocom

------------------------------------------------------------------------------------------------ ह प मी मलिशयाला आलयानतर सचती कॉलजाचया माझया िव ा याना िलिहलल आह

------------------------------------------------------------------------------------------------

-----------------------------------------------------------------------------------------------------------

सदर सािहतय माझी आई सौवसधरा जोशी िहचया lsquoहसरी पगतrsquo या पसतकातन घतल आह धन ी गोठीवरकर

----------------------------------------------------------------------------------------------------------

सौ वसधरा जोशी

सावधान वाचकहो िनणरय तमही ायचाय महणज मा या ाच उ र िह कथा वाचन झाली िक ायच काय सीमा सदानद सातपत ाचा सतकार वहायला हवा िक नाही िकती साधा आह ह आता सीमा महणज असमािदक वय वषर पचचाळीस उ ोग - पणर वळ खपलली आिण खपत असलली गहणी छद- भरपर मि णी जोडण व ग पा मारण अगदी फोन वर स ा आता सतकार महणज अगदी दहा हजार पय रोख व ीफळ असाच असावा अस माझ िबलकल महणण नाही पण मला तमही िवचारलत िक सतकाराच सव प कस असाव तर मी महणन एखादी छानशी यअर िसलकची साडी आिण पाव भाजी वर थडगार आईस म ीफळाची िह ज री नाही (उगाच खरवडत बसायला) पण काही महणा चागल काम कल िक कौतक ह व ालाच हव हो िक नाही तर तया िदवशी काय झाल नहमी माण आमच िचरजीव सहास व ह (सदानद) दोघही आपापलया कामावर गल दोघाची खाणी डब ा म य माझा सकाळचा वळ धडाधडा गला तयाचया पाठी नाच यात आिण त दोघ गल िक िवखरलल घर आवर यात साधारण पढला तास गला नतरचा वळ कसा माझा अगदी माझा एकटीचा पण साधारण एवढी उसतवारी होईसतो अकरा होतातच

मी अशी छानशी मािसक वाचत बसल होत हातात गरम कॉफ चा मग घरही कस छानस आवरलल एव ात बल वाजली एकटी असताना दार उगाच उघड नकोस सवसत मालाचया मोहात फस नकोस बावळटपणा करशील फरीवालही फसवतात अलीकड- इित सदानद आमच ह नावा माणच खरच नहमी खशालचड सारख आनदी असतात एकदा पसा आणन घरात िदला िक सपली काळजी अस तयाच असल तरी दररोज वडी बावळट तला काही

कळतच नाही िह कवा अशीच वाकय अगदी नमान सधी िमळाली िक मला ऐकवतात िह गो आमचया खानदानातच आह महणा ना महणज बायकाना वडया बावळट ठरव याची कारण आमच सप स ा अशीच री ओढतात आई अस नाही ग तला नाही कळणार त अशी कधी पिहली कधी दसरी री ओढतातच

तर दपारी साड अकरा पावण बाराला बल वाजली आज समोरची मीना भाभी घरात नवहती ती गली होती

ितचया माहरी मलाना घऊन आमचया वग म य फ दोन लॉक एका मजलयावर महणज आज मी एकटीच

होत मजलयावर नहमी सारख दर उघडल मला वाटल कॉलज सटडट असतील मसना जौरा हवाय का (ह

कॉलजला जायच सोडन ह असल धद का करतात हा मला नहमी पडतो) नाहीतर सलस गलर ह नवीन

याच महणन ग यात पडतील पण नाही मा या समोर होतया दोन गजराथी बायका

शजारचया घराकड बोट दाखवन ितन िवचारल तमारी बाजवाली कया गयी मला गजराथी कळत पण बोलता मा यत नाही मी कोण मीना भाभी अस महणताच ती महणाली तमारी बाजवाली मीना बन मारी बनपणी छ मग मी तयावर िमनाभाभी मायक गयी ह ४-५ िदन क बाद आयगी अस अगदी खर खर उ र िदल दोघ ची आपसात हळ आवाजात काहीतरी चचार झाली मग हातात छान मो ( ीमती वाटाव अस) पाक ट काढन ती महणाली शादीका इनवहीटशन दन का था आप जरा दगी कया आता शजारचया भाभीची कोणी म ीण ितला बोलवायला आली तर त िनम ण यायलाच हव काही शजारधमर आह िक नाही मी लगच महटल हा हा ज र दगी मी त हातात घताना पढच जाळीच दर उघडल आता काय खा ी झाली होती भािभचया कोणी म ीणच तर होतया तयातली दसरी महणाली थोडा पािन िमलगा कया मलाच माझी लाज वाटली मी दोघ ना आत बसायला बोलावल पखा स होताच आत जाऊन दोघ ना नवीन कलल कोकम सरबत लासातन घऊन आल बरोबर थोड पाणी स ा तहानला आधी पाणी हव महणन एव ा पाच सात िमिनट तया बाहरचया खोलीत बसलया होतया दोघी पाणी सरबत यायलया तमही कठन आलात अस मी िवचारलयावर अगदी भािभचया माहर जवळचच गोरगाव नाव सािगतल चागली चार पाच िमिनट झाली असतील तव ात तयातली एक महणाली अजन आमहाला बरीच बोलावणी करायला जायच आह तव ात दसरीन सवताची साडी बघन ितला महटल साडीला घाण लागली आह िहचयाकड धऊन घऊ का खरच ितचया छान साडीला काळा िचखला सारखा डाग िदसत होता मला ती महणाली ऑ टी मी हा डाग जरा तमचयाकड धऊन घऊ का मी हो महटल ितला बाथ म दाखवल आता बाहर दसरी बाई अन मी बोलत बसलो होतो पण मला काहीतरी वगळच जाणवल अतमरनान सािगतल िक काय कणास ठाऊक पण एव ा वळ मा या घरात घडत असलल रामायण आधीही कठतरी घडलया सारख वाटल णाधारत आठवल गलयाच मिह यात िवजन फोन वरील ग पात सािगतलली ितचया नातवाईकात घडलली चोरी त सवर झाल होत बो रवलीला नीना िवजची सकखी मावस बिहण दपारी अगदी एकटी घरात तया िदवशी समोरचा लॉक नमका बद त गल होत कठतरी ल ाला बल वाजली नीनान दार उघडल दोन बायका अगदी छान

काजीवरम सा ा नसन कानात िहऱयाची कडी ग यात दािगन कसात कदब घातलला नीनाला महणलया तया तमचया समोरचया बा ना इनवीटशन ाल का तयात नीनान नाही मह याचा यतोच कठ नीना महणाली हो ज र दईन पाक ट हातात दताना तयातली एक नीनाला महणाली जरा पाणी ाल का यायला नीनान दोघ ना पाणी िदल तयातली एक महणाली आमहाला अजन बरीच बोलावणी करावयाची आहत बराच वळ जाईल मी जरा toilet जाऊ का

ात ही िननाला गर वाट यासारख काही नवहत तयामळ नीना सहजच महणाली हो हो जा ना मग एक toilet ला गली आिण दसरी िननाशी ग पा मारीत होती थो ाच वळात ती आतली बाहर आली आिण नीनाला महणाली अहोतमचा नळ िबघडला आह का बदच होत नाहीय नळ सोडलला होता पाणी उघ ा दारातन बाहर यत होत नीना सार या गिहणीला ह चालण शकयच नवहत

मगापयत नळ अगदी विसथत होता आिण आ ाच काय झाल नीनाला पडला नीना लगच उठली नळ खाली असलयामळ वाकन बद करायला बघत होती तव ात तया दोघी सराईत सशीि त भाम ानी ितला मागन च आत ढकलली आिण बाह न सरळ कडी घातली नीना िबचारी सडासात अडकली सवताचया घरात दोघ नी घर धतल ितच

नीनाच ओरडण तया छो ा िखडक तन एक जाऊन कणी यण कठीणच होत िबचारी नीना दोन तीन तासानी

समोरचया िबलड ग मधलया लोकाना कळलयामळ सटली एकदाची पण चोरी ज बर होती घरात असलयामळ

कपाटाचया िकललया पण कपाटालाच होतया दोघी भाम ाना चागलच फावल

मला सगळ जसचया तसस आठवल घशाला कोरड पडली हाताला कप सटला पण आता डगमगन चालणार नवहत िहममत धरायलाच हवी अशा वळी आतली डाग धवायला गलली चोरटी आता बाहर यईल मला महणल ऑ टीतमचा नळ िबघडला आह का णभर मी स झाल काय कराव तया दोघीही िध पाड उच होतया आिण मी एकटी होत आताचा काळ मा या कसोटीच होता आिण दवाचा होता आिण एव ात फोन वाजला मी लगच ठरवल ा फोनचा फायदा यायचा आललया फोन वर टपन आमच कोणत िबल िकती र म सािगतली जात होती पण मी मा इकडन हलो ह बोला कदम साहब काय िनघालाय महणताय घरी यायला हो पण अजन नाही आला आला िक सागत चौक वर फोन करायला आतली भामटी बाहर आली आिण तससच महणाली ऑ टीतमचा नळ िबघडला आह वाटत बदच होत नाही िननाकड घडललच मा याकड घडत होत बाथ मचा नळ दारापासन चागला तीन चार पावल आत होता महणज मला न ढकलतािह तया सहज क ड शकत होतया

तव ात माझ फोनवरच बोलण ऐकणाऱया दसऱया चोरटीन िकसका फोन था अस मला िवचारल मी

महटल मरा लडका इधर थाना पोलीस सटशनप इनसपकटर ह उधरस फोन था अभी आयगा

माझ बोलण एकन तया दोघी चपापलया एकमक ना नजरन खणा क न उठलया मला महणलया आमही िनघतो दोघी घराचया बाहर गलया मी िन ास सोडला दो ही दार लावली उघडा नळ अगदी सहज बद कला नळाला काही झालच नवहत सा ात दोन चोर ा मा या घरात यऊन गलया होतया ि याही क शात कमी नाहीत ह खरच आह महणा ा ातही आघाडी मारतायत िक काय तया गलया आिण माझा बाध कोसळला मा या घरावरच जीवावरच सकट टळल होत मी ीमती थाटाच त इनवहीटशन काडर उघडन बिघतल त एका होऊन गललया ल ाच होत महणज तयाचा बत माझ घर लट याचा होता मा या घरात होणारी चड चोरी कवळ मा या ग पाचया छदामळ आिण थो ा या चालाखीमळ वाचली होती मी पोलीस सटशनइनसपकटर अशी नाव घतलयामळ व तो घरीच यतो आह महटलयामळ तया घाबरलया आिण पळालया बघा वाचकहोमहणन महटल आज माझा छोटासा घरगती सव पाचा सतकार वहायला हवा िक नको जरी मी वडी बावळट काही न समजणारी असल तरी माझच घर मी वाचवल अस महणताना तसच बरोबर जाऊ द हो सतकाराच काय एवढ पण ा गो ीचा पच तमचया साठी बर का ज बो रवलीचया िननाकड झाल ठा याचया सीमाकड झाल तच कदािचत तमचया घरात स ा होईल तर फ सावधान

_____________________________________________________________________________________________माझ आजोबा ी वा यवलकर या या किवता ऐकतच मी लहानाची मोठी झाल इ जी म य ऑनस िमळवनही याची मराठीची गोडी कधीच कमी झाली याची अशीच एक मला भावलली ही किवता बघा तमहालाही पटतय का अिदती मळ

lsquoमममीrsquo महणोिन कोणी lsquoमममीrsquo महणोिन कोणी आईस हाक मारी मा या मना मराठी ती होय शोककारी श दात सौ य lsquoआईrsquo lsquoमममीrsquoत तच नाही त वड इ जीच सीमाच यास नाही गल जरी िफरगी सोडन दश माझा आई त या िशरी ग तो भार इ जीचा

आई जरी मराठी वदविन lsquoमममीrsquo घई बाळावरी ित या या स कार तोच होई आता इथ lsquoनसरीrsquo lsquoकजीrsquoत बाळ जाई फसव नाव lsquoिकलिबलrsquo ओढन यास नई lsquoथक यrsquo कस महण मी lsquoसॉरीrsquoच हा जमाना आह अजन यथ परक बाड-िबछाना

lsquoबथड हपी ट यrsquo महणताच बाळ आता lsquoमममीrsquoस lsquoजॉयrsquo होई lsquo सगसागrsquo तोच गाता आता िनराजनाची फलवात हाय थ पटन मणब या िवझातच यात अथ कापन कक आता मोठाच बाळ होई कोशात श द lsquoआईrsquo माघार तोच घई रा यात या मराठी कौतक इ जीच िवसराच पज जीण lsquo ॉमीसrsquo अमताच lsquoक-जीrsquoत इ जी या िमळता वश बाळा शाळा नको मराठी लावा तयास टाळा lsquoएिलफट गॉड rsquo होई lsquo ल सगrsquo तोच दई मा या मना मराठी lsquoअ ज टrsquo तच होई

ी वा यवलकर

प ी डॉ काश आमट ा या काशवाटा ा प तकातन घतलला हा उतारा आह ामळ सबिधत लखका या व काशका या कॉपीराईट अिधकाराच उ लघन झाल आह याची मला जाणीव आह पण िह मडळी व याच वशज या

क यामागील माझी भावना समजन घतील अशी माझी आशा आह कारण हा लख मी िस ी कवा अथ ा ीसाठी कलला नसन डॉ आमट ा या कायाची लोकाना क पना यावी हाच ा मागील हत आह िम लद कारकर ____________________________________________________________________________________

या कॉलरा या साथीतील एक सग मना या तळात असा जाऊन बसला आह क तो हटतच नाही एक बाई एका लहान मलाला घऊन आली होती उपचार क यावर सलाईन द यावर त मल जरा सधारल याबरोबर ितन या मलाला आम याकड सोपवल आिण ती लगच िनघन जायला लागली आमचा एक

कायकता ितला हणाला अशी कशी या मलाला सोडन जातस या याजवळ थाब याला पण बर वाटल क जा यावर या बाईन सािगतल कॉलरा या साथीन काल माझा नवरा मला दो ही मलाना लागण झाली हणन याना घऊन इकड िनघाल तर एक मल वाटतच गल याला तसच झाडाखाली ठवन ाला घऊन

आल आता ाला जरा बर आह तोवर जावन याला प न यत इतका क ण सग होता हा आ ही सगळच स झालो कोण कणासाठी रडणार डो यातल पाणीच आटन जाव अशी िह प रि थती अस कसोटीच धीर खचवणार सग खपदा आल पण यामळ इथ कामाची कती गरज आह हही न ान काळात गल पाय माग यायचा नाही ह डो यात प होत यामळ यातनही आ ही एकमका या मदतीन माग काढत गलो टकन रािहलो काम वाढवत गलो

आपल घर

२००१ साली वभव फळणीकर नावा या अकरा वषाचा म य एका दा प यान फार वग या तहन पचवला अगद एका हद गा यात हट या माण तम बसहारा हो तो कसी का सहारा बनो यानी तरा अनाथ मलाना आ ण १३ अनाथ मलीना सहारा दला ह काच घर दल याची राह या खा याचीच नाह तर उ म िश णाची सोय ह आपल घरन कली दरवष मी आ ण माझ कटब अगद आमच ह काच घर अस या सारख ितथ जातो पाऊल टाक या टाक या एक लहान मल हात जोडन नमःकार करत मग पटकन वचार मनात यतो अर अस आप या घर ज हा कणी यत त हा पाथ आ ण मीरा अस हसत

मखान आवभगत करतील ना

कणीह पाहण आल क आपल घर सःथच यवःथापक वजय फळणीकर हसत मखान

ःवागत करतात नवनवीन उपबमाची मा हती दतात नकळत ितथ या मावशी थड पाणी आ ण गरम चहा प यात ठवतात काह णातच आपल घर सग याना आपलस करत फळणीकर आ ण या या प ीन हा पारमािथक उपबम खर तर आपल दख वसर यासाठ या या मलाची उणीव भ न काढ यासाठ दहा वषापव स कला यात याना चड अडचणी हाल-अप ा सोसा या लाग या आ ण अजनह हा खडतर वास स च आह पण कठह खत तबार अप ा नाराजी अ जबात दसत नाह

यथील २६ मलाना ह याच आई-बाबा नसतच शालय आ ण ता ऽक िश ण नाह तर िनरिनराळ कौश य स ा िशकवायची यवःथा करतात यथील औ ोिगक िश ण

किात मलाना सगणक िश ण िशवणकाम ःब न ट ग ऑफसट ट ग ऑ फस

फाईल बनवण िशकवल जात नसतच शालय िश ण नाह तर ा जगात ःवतः या पायावर उभ राहायला िशकवतात एक सजन कत ववान य बन व याच काम ह

फळणीकर दा प य करतात

हा सारा याप जग या यापर न उ म बनव याच काम होत त बढयाच लोका या

आपलक न आ ण मदतीन मदत काय ःव पाची आ ण कशी असावी ाची क पना ौी वजय आप याला दतात पण अ टाहास आमह क वा अप ा ठवत नाह त कडबर

कक प ा दान खार क खोबर ा ह आजवान सागतात

यदा या भट त तर मी चाटच पडलो आता आपल घर म य आजी आजोबा आल आहत

िसहगड पाय यापाशी अजन एक बःतान बसवल आह सौरऊजा छोट शी बाग यात

फळभा या फल एक दभती गाय पारपा रक साधन नसिगक खत योगासन ाथना ह

दवसाच िनयम अगद काटकोर पण पाळल जातात वभवला जस वाढवल असत तस ह पतीप ी ा २६ मलाना वाढवतात या यावर माया करतात सःकार दतात यामळ चकनह मा या िलखाणात क वा कणा याह बोल यात

आपल घरला अनाथाौम कधी सबोधल जात नाह उलट मी हणन क यक

जाणकार आई-बाबानी थोडा वळ तर ितथ जाऊन आपल घर न क पाहाव lsquoितिमरातन तजाकडOtilde ह याची नसती रोजची ाथनाच नाह तर जग याची सक पना आ ण उ श आह नकतच वजय फळणीकरानी एक पःतक दल नाव होत पराजायाकडन वजयाकड वाचल पाना-पानाग णक अगावर काटा आ ण डो यात

पाणी यत world belongs to such people वजय फळणीकर ह एक रणाःथान

आहत

एक सामा जक बािधलक हणन माझ आप याला आवजन सागण आह क

या यासारखी चळवळ खटपट माणस ा जगात आहत या यामळ समाजात एक

स यवःथा आह अशा उपबमाना आ ण माणसाना आपण आप या पर न भरभ न

सहा य कराव त वळ दऊन कवा मलाना िश ण दऊन दल तर उ म आिथक

सहा यास apalagharyahoocom ला ज र भट ा

आप या घरातील घरपणाला बहार यावी आप या आ ण आप या मला या सामा जक

बािधलक या सक पना ःप यात अशी मनात खाऽी बाळगन पढ या वळस प याला

ग यावर आपल घरला न क भट ातथील आजी-आजोबानी आता १६ जणाना राहता यईल अशी गःट हाऊस सस ज कली आह

आपल घर म य आपल ःवागत उ म प तीन होईल ाची फळणीकरा तफ खाऽी असावी फळणीकराचा दर वनी बमाक ००९१-९८५०२२७०७७ ००९१-२५२३२९९ असा आह आपल घराचा चाहता कौःतभ पाठक आ ण प रवार

y~igraveu~v~ibrvbarjfiacute

िच कला- वद पराजप

सौ वसधरा जोशी माउस

एकदा एक उदीर बा पावर सला

पढ मोदक नको हणत रागावन बसला

दवा त ही आहात हण ब ीची दवता

का मला अस मग िनर र ठवता

तम या जवळ बसन मी रािहलो अडाणी

दररोज ऐकतो आर या आिण गाणी

उदरा या शारीन बा पा हसला

माउस हणन उदीर कॉ यटर समोर बसला

एका डो याची आई

एका गावात एक बाई आपलया छो ा मलाबरोबर एका छो ा झोपडीत राहात

होती आपलया मलाला काही कमी पड नय हणन दवसरा एक क न ती काम

करत अस पण या छो ा मलाला मा आपली आई अिजबात आवडत नाही तो

ितचा ितर कार करत असतो कारण ितला एक डोळा नसलयामळ ती भसर दसत

असत आईला तो शाळतही यऊ दत नसतो

एकदा एका काय मासाठी आईला शाळत जाव लागत पण ितला बघन कठ त ड

लपवाव ह मलाला कळत नाही रागाचा एक कटा टाकन तो ितथन पळन जातो

घरी आलयावर तो आईला चड बोलतो कशाला आली होतीस शाळत आता

माझ िम मला िचडवतील मी उ ा शाळत कसा जाऊ तला

एक डोळा का नाही मला त अिजबात आवडत नाहीस वगर

वगर आई काहीही बोलत नाही आपण आईला अ ात ा बोललो

याच मलालाही काही वाटत नाही रागान तो नसता धमसत

असतो आईशी काहीही न बोलता जवतो आिण झोपतो रा ी कधीतरी याला

जाग यत तर आपलया मलाची झोपमोड होऊ नय अशा दबकया आवाजात याची

आई रडत असत पण याचही याला काही वाटत नाही एका डो याचया

आपलया आईचा याला अिधकच ितर कार वाटायला

लागतो या णी तो िनणय घतो िशकन खप मोठ हायच

आिण इथन बाहर पडायच

या माण तो खप अ यास करतो उ िश णासाठी मो ा शहरात यतो

नामवत िव ापीठातन पदवी िमळवतो मो ा कपनीत मो ा ददयावर काम

क लागतो एका सदर मलीशी याच ल होत याला एक मलगा एक मलगी

होत आता याच कटब पण होत कारण ह सदर िच िबघडवणारी एका

डो याची याची आई ितथ नसत तो ितला जवळजवळ िवस न गलला असतो

अितशय सखात असतो

एक दवस याचया घराच दार वाजत दारात एका माणसाबरोबर याची तीच

एका डो याची आई उभी असत ितला बघन याची मलगी घाब न

आत पळन जात तो आधी च ावतो आिण मग वतःला सावरत

ितला हणतो कोण आहस त इथ का आलीस बघ माझी मलगी

तला घाबरली

मी ब तक चक चया प यावर आल अस काहीस पटपटत आई िनघन जात

ितन आपलयाला ओळखल नाही अशा समाधानात () मलगा दार लावन घतो

काही दवसानी माजी िव ाथ समलनासाठी याला याचया शाळतन प यत

परत या गावात जाऊ नय अस वाटत असतानाही तो समलनाला जा याचा

िनणय घतो ऑ फसचया कामासाठी जातोय अस बायकोला खोटच सागतो

समलन पार पडत कठलयातरी अनािमक ओढीन याची पावल याचयाही नकळत

झोपडीकड वळतात दाराला कलप असत शजारची बाई याला ओळखत आिण

एक प दत त प याचया आईच असत तो वाच लागतो मी खप आय य

जगल त याकड आता मी परत कधीही यणार नाही पण त कधीतरी यऊन मला

भटावस अशी माझी खप इचछा आह शाळचया समलनाला त यणार ह कळल

होत पण ितथ यऊन तला भटायच नाही अस मी न ठरवल कारण मला

मािहती आह एका डो याची ही तझी आई तला आवडत नाही मला एकच डोळा

का असही त मला एकदा िवचारल होतस त हा त खपच लहान होतास हणन

मी काही उ र दल नाही पण आज सागत बाळा त लहान

असताना एक अपघात झाला या अपघातात त तझा एक

डोळा गमावलास एका डो यान त सपण आय य कस

जगणार या िवचारान मी हराण झाल आिण माझा एक डोळा तला दला मला

तझा खप अिभमान आह त मला ज बोललास कवा मा याशी जसा वागलास

यासाठी मी त यावर अिजबात रागावलल नाही तझ मा यावर खप म आह

असाच िवचार मी करत कधी काळी मा या भोवती भोवती खळणारा त मला

नहमी आठवतोस

प वाचन मलगा ढसढसा रड लागला जी कवळ

याचयासाठी जगली वतःचा सवात मह वाचा अवयव िजन

याला सहजपण दऊन टाकला ितचयाशी आपण कती िनदयपण वागलो याला

चड पशचा ाप झाला तो आईला मोठमो ान हाका मा लागला पण आता

याचा काय उपयोग होता

मनाच ोक

गणाधीश जो ईश सवा गणाचा | मळारभ आरभ तो िनगणाचा || नम शारदा मळ च वार वाचा | गम पथ आनत या राघवाचा ||१||

सगम अथर- जो गणपती सवर लोकाचा ई र व सवर सदगणानी नटलला आह जो अनािद आह अनत आह जो असखय गणानी य आह व जी शारदा चार वाणीची जननी आह अशा दवतास नमःकार कर या व ौी रामरायाचया मागारन जीवनाची वाटचाल कर या

मना स ना भ पथची जाव | तरी ीहरी पािवजतो वभाव || जनी न त सव सोडनी ाव | जनी व त सव भाव कराव ||२||

सगम अथर- ह सजजन मना त परम राच ःमरण िनतय ठऊन भ ीन वयवहार कर तयामळ तला सहजच ौीकण सनन होतील कपा करतील कारण तो तयाचा ःवभावच आह माऽ त सजजन लोकाना ज आवडत नाही िनदनीय चकीच वाटत तस वाग नको व लोकादरास पाऽ होणार वदनीय अस

आचरण ठव भि पथ महणतात तो हाच

भात मनी राम चतीत जावा | पढ वखरी राम आध वदावा || सदाचार हा थोर सोड नय तो | जन तोची तो मानवी ध य होतो ||३||

सगम अथर- ातःकाळी उठलयावर थमतः ौीरामाच दवाच ःमरण कराव नतर वखरीन महणज तोडान मोठयान lsquoरामrsquo नाम घयाव हा सदाचार नहमी पाळावा सोड नय असा सदाचारान राहणाराच

मनय गौरवास पाऽ होतो धनय होतो

मना वासना द कामा न य र | मना सवथा पापब ी नको र || मना धमता नीती सोड नको हो | मना अतरी सार िवचार राहो ||४||

सगम अथर- र मना द इचछा मळीच उपयोगाची नाही पापी िवचार स ा मळीच अस नय धमारन व नीतीन वागण सोड नको मना हा ौ िवचार अतःकरणात जपन ठव

मना पापसक प सोडनी ावा | मना स यसक प जीव धरावा || मना क पना त नको वीषयाची | िवकार घड हो जन सव ची ची ||५||

सगम अथर- मना कधीही पापसकलप मनात यऊ दऊ नयत नहमी मनात सतयसकलप जागवावत मोह

पाडणाढया वःत व िवचार याची कलपनाही कर नय पापसकलप पापब ी व िवषय-िवकार यामळ लोकात समाजात आपली छीथ होत उपहास होतो महणन नहमी सतयसकलप करावत

hhbrvbarbrvbarbrvbarbrvbarkkparaparaacircacirckkbrvbarbrvbar ==acircacircllparapara ffparapara

कोबी वड सौ काचन मिनष काबळी

सािह य- १वाटी कीसलला कोबी २ वा ा िभजलली चणा डाळ १ इच आल ३-४ लसण पाक या १चमचा हळद िजर ३-४ िह िमर या को थबीर १२ चमचा ओवा मीठ तळ यासाठी तल इ यादी कती- थम कोबी कीसन यातल पाणी काढन टाकाव नतर चणा डाळ आल लसण िजर िमरची एक थोड जाडसर वाटाव त वाटण एका बाउल म य काढन यात कीसलला कोबी मीठ हळद ओवा को थबीर घालन एक कराव व याच छोट छोट गोल वड तळ हातावर थापन तला म य खरपस तळाव सॉस क वा खोब या या चटणीसह खा यास ाव_____________________________________________________________

फल - िबि कटापासन बनवलली चॉकलट सौ शीतल सतीश हा सािह य- १२५ म म का (बटर) २५० म मकिवटीज डायज टीव (McVities Digestive) िबि कट ४ टबल पन कीसलला नारळ ४ टबल पन कोको पावडर ४ टबल पन मध सका मवा आवडीनसार बनिव याची प त १ एका िपशवीम य कवा भा ाम य िबि कट घवन याचा चरा करावा २ एका भा ात म का घवन तो िवतळवा ३ यात िबि कटाचा चरा िखसलला नारळ कोको पावडर मध व सका मवा घाला ४ वरील िम ण एका पसरट भा ाम य ओताव ५ याच छोट लाड वळाव ६ वळलल चॉकलट लाड आवडीनसार कोको पावडर कीसलला नारळ कवा स या म ान सजवाव _________________________________________________________________________

बालशाही सौ शलजा जगदीश िशद

सािह य- २ १२ कप (५०० म) मदा ३४ कप तप (िवतळवन थड कलल) दही १२ कप १२ चमचा ब कग सोडा २ १२ कप साखर तप तळ यासाठी कती- म ाम य ब कग पावडर दही आिण तप घालन घ मळाव साधारण एक तास झाकन ठवाव ३ इचाच समान गोळ क न हल या हातान दाबन ख ा बनवावा तळ यासाठी कढईम य तप गरम कराव गरम झा यानतर गोळ मद आचवर तळन यावत एक दोन वळा पालटन लाल रग आ यानतर बाहर काढन ताटाम य ठवावी साखरम य साखर िभजल एवढ पाणी घालन गोळी पाक बनवावा गस बद क न पाकात तळलली बलीशाही घालावी चार त पाच िमिनट बालशाही पाकम य ठऊन नतर िचम ा या सहा यान बाहर काढन थड करावी थड झा यानतर हवाबद ड यात भ न ठवावी िह बालशाही आठ त दहा दवस टकत टीप- गोळीपाक तयार झाला की नाही ह पाह यासाठी एका बशीम य पाणी घऊन एक थब पाक घालन बघावा गोळी बशी या तळाशी तयार झा यास गस बद करावा

आ दती मळ शवची भाजी सािहतय- २५० ाम जाडी कडक ितखट शव ३मोठ काद जाड िचरलल ७-८ लसण पाक या

छोटा आ याचा तकडा एक छोटा चमचा धन िजर सक खोबर छोटातकडा २-३लवगा ४-५ िमर २-३ वलची सक लाल िमरची ४-५ दालिचनी तकडा थोड तल एवर ट गरम मसाला १छोटा चमचा मीठ चवीनसार कती- तर साठी कादा लसण आल आिण बाक सव मसा याच समान थो ा तलावर चागल परतन याव नतर गार क न थोडस पाणी टाकन िम सर मधन एकदम बारीक वाटन याव १ छोटा चमचा तल तापवन यात ती प ट आिण गरम मसाला )चवी माण (घालन तल सटपयत परतवन यावी नतर यात गरम पाणी घालन पातळ तर सारख कराव ती तर उकळवन यावी एकदम शवटी मीठ घालाव तर थोडी पातळच आस ावी जवायला याय या वळी गरम करताना यात शव टाकन परत उकळाव या बरोबर क ा कादा िलब छान लागत ही तर िमसळीसाठी पण वापरता यत

क या कवा उपज पोह

सािह य-१वाटी तकडा तादळ ( ोकन राइस) frac12 वाटी शगदाण frac12 वाटी चणाडाळ कडीप ा िहर ा िमर या िजर फोडणी साठीndashतल मोहोरी िहग हळद ितखट िजर कडीप ा मीठ चवीनसार कती- तादळ लालसर भाजन याव गार झा यावर िभजवन ठवावत डाळ दाण पण िभजवन ठवावत दो ही ४ -५ तास िभजवाव क या करावया या वळी थम तादळ उपसन ठवाव तल तापवन फोडणी क न यावी यात तादळ घालन छान परतावत तादळ परतत असताना डाळ आिण दाण िजर िमर या कडीप ा मीठ आिण थोड पाणी घालन िम सर मधन बारीक क न याव तादळ परतन झाल क िम सर मधल वाटण यात घालन नीट एक क न याव मग बारीक आचवर झाकण ठऊन क या होऊ ा ा मधन मधन हलवाव वाटल तर थो ा पा याचा िशपका ावा मोकळ झालल वाटल क गस बद करावा कोिथबीर घालन खायला याव याबरोबर दही कवा िलबाच उपासाच लोणच आिण क ा कादा छान लागतो तादळ डाळ आिण दाण ा मळ क या हा पदाथ पण अ होतो

ई-िवशषाक ऋणानबध सपधच उ र-

सपधसाठी ि िच छऽपती िशवाजी महाराज ितभाताई पाट ल रामदास ःवामी प डत भीमसन जोशी िसधताई सपकाळ पाडरग सदािशव सान (सान ग जी) डॉ बाबासाहब आबडकर िनळ फल

लता मगशकर शकर महादवन

ःमता पाट ल सी ड दशमख

लोकमा य टळक ध डराज गो वद फाळक (दादासाहब फाळक) जयत नारळ कर झह र खान

प ल दशपाड मधर भाडारकर ान र म ाबाई िनव ीनाथ सोपानदव ौयस तळपद

नाना पाटकर आशतोष गोवार कर डॉ काश आमट मदा कनी आमट हमत करकर ःवात यवीर सावरकर वजया महता

सिचन तडलकर डबजी झगराजी जानोरकर (गाडगबाबा) मोहन आगाश माधर द त व ठल कामत दिलप वगसरकर वण वामन िशरवाडकर (कसमामज) ज बार पटल सोनाली कळकण रामचि नरहर िचतळकर (सी रामचि) ा मध दडवत सा वऽीबाई फल आ ण

सिचन पळगावकर अशोक सराफ महा मा योितबा फल

महश कोठार सयाजी िशद नरि दाभोळकर शाताराम राजाराम वणकि ( ह शाताराम) सनील गावसकर अतल कळकण इतर छायािच गणशो सव एस ट महामडळाच िच ह शतकर कःती गढ पाडवा गट व ऑफ इ डया आषाढ एकादशी रायगड

क कण र व मबईचा ड बवाला नागपचमी

हता मा चौक पाट मबईकर वट पो णमा

सपधचा िनकाल

थम पा रतोिषक- सतोष साळक

ि तीय पा रतोिषक- शरय परब

ततीय पा रतोिषक- मज मळजकर

_______________________________________________________________

आपला अिभ ाय ज र कळवावा आमचा प ा- Emarathiklgmailcom

-----------------------------------------------------------------------------------------

सौ मज अभय मळजकर

कातरवळ

कातरवळी एकात असताना हरवल होत सय बब अधारवातलात मज दसल या गलमोहराच ित बब आशचा करण शोधता शोधता टोचला कठतरी काटा आठवण ना आला पर त दर जाता रा चाद यात फरताना व ात मी हरवल व रगात आ यावर त कोणी चोरल नदी काठी चालताना एकल श द पा याच कठ आहत त भाव सरा तालातील गा याच भावनानी बाधली होती क या धा याची ती साखळी तटली फलापासन पाकळी अन ओली झाली पापणी

सौ मज अभय मळजकर

आधार

अवकाळी पाऊस पडताना त मा याकड आली अन एकाच णात त दर दर गली जायचच होत तला त लवकर का नाही आली वादळी अधारात एकटीच सोडन गली माझ िन काय दख यात तला बडायच होत

त याच सखासाठी तर सव करायच होत अधारातही द ान

तला दाखवली होती वाट त मा काजळी क न ितचा कलास घात या कातरवळी

वादळी वारा वाहत होता त दर जाताना िवजचाच तवढा आधार होता

सतीश महा उदय परब

तबला- भारतीय सगीतातील एक वा

मडळी भारतीय सगीत िविवधतन नटलल आह आिण तयाला गौरवशाली परपरा आह

तयात अनक गायन शली व वा कार आहत तयापक एक महणज तबला ब ताश

भारतीयाना तबला ह वा मािहती आह कमान तय य पा न नाही तर ऐकन तरी

मािहती आह कधी नाही तर टी हीवर उ ताद झाक र सनना ताज चहाचया जािहरातीमधय (बरोबर आह

वाह ताज) तबला वाजवताना पािहल असल

तबला ह चमर वा असन त एक ताल वा आह ताल महणज गायन कवा वादनामधय तीत होणा या

कालाच मापन करणयाची यातालवा ाची िन मती आ ददव गणपतीन कली असा परातन उललख आढळतो

ज हा भगवान शकरान ताडवनतय कल त हा गणपतीन जिमनीवरील ख ावर कातड पसरन तयावर हातान

वाजवन शकराचया नतयाला साथ दली

तबला कोणी िनमारण कला ह न सागण कठीण आह कारण तशी ऐितहािसक कागदप कठही उपल ध नाहीत

परत काही जण महणतात प शअन दशातील तबल नावाचया वा ामधय आव यक त बदल करन तबला ह

वा बनल काह चया मत मदग (पखवाज) जब िबचमस काटा तब भी बोला आिण ा तब भी बोला चा

तबला झाला

अमीर ख न सतार तबला िह वा चारात आणली तयान भारतीय व परदशी सगीताचया अनक मफली

भरवलया आिण प शअन इराणी आिण अफगाणी सगीताच भारतीय सगीताशी एक अतट नात जोडल

तबला वादनामधय दोन वा वापरली जातात ती महणज तबला आिण ड गा तबलयाच अग ह झाडाचया

खोडापासन बनवतात तर ड याच घमटाकती भाड िपतळच कवा ता याच बनवलल असत ा दो हीवर

च याचया िनवळीतन बडवन काढलल कमावलल चामड लावतात ह चामड बक याच असततबला व ड याचया

चाम ाचया वरील बाजस मधलया भागावर काळी शाई आिण कोळ याचया भकटीपासन तयार कललया

शाईच अनक गोलाकार थर दतात तयामळ तबला व ड याचया आवाजात नाजकपणा व मधरपणा यतो

सवरसाधारणपण तबला हा उज ा हातान व ड गा हा डा ा हातान वाजिवला जातो परत डावखर वादक ा

जोडीची अदलाबदल करताततबलयाचा वापर साथ सगत महणन शा ीय सगीतात सगम सगीतात भ

सगीतात तसच नतया मधय ही मो ा माणात करतात तबलयाच एकल (सोलो) वादन जगलबदी स ा

लोकि य आहत

तबलयालाही एक भाषा असत आिण तबलयाची भाषा महणज िविश अ र कवा बोल असतात

तबलयावर बोटानी तळ ानी आिण ड गावर बोटाचया अ ानी तळ ानी िविश ठकाणी आघात करन ह

बोल वाजिवल जातात काही बोल ह फ तबलयावर फ ड यावर कवा तबला आिण ड गा िमळन अशा

कार वाजिवल जातात उदाहरणाथर गी ना ता धा त ित ट द क क त ह काही बोल आहत यातील

गी क क ह बोल फ ड यावर वाजिवल जातात ना ता ित ट त ह बोल फ तबलयावर वाजवतात तर

उरलल धा त द ह बोल तबला आिण ड गा िमळन वाजवतात

तबला वाजवताना बोलाची प ता नाद ताल तालाची समान आवतरन (तालब ता) आिण वाजवणयाची गती

(लय) ा गो ना खप महतव असत एकच ताल वगवग या आवतरनामधय वगवग या गतीन वाजिवला जाऊ

शकतो

वाजिवणयाचया गतीच सवरसाधारण वग करण िवलिबत लय मधय लय आिण त लय अस कल जात या

तयक लयीमधय दखील वगवग या गतीन तबला वाजव शकतो उदाहरणाथर िवलिबत लयीमधय

िमिनटाला दहा ठोक त िमिनटाला शभर ठोक ा गतीन वाजव शकतो

लय आवतरन याच गिणत आिण वादनातील स दयर याचा मळ साधन समवर यण ह तबला वादकाच कौशलय

असत अशा कारच िविवध वा ामधय उतक कौशलय असणार खप नामवत असलल आिण नसलल कलावत

भारतात आिण जगभरात आहत त आजच उतक कलाकारही कधी तमचया-आमचयासारख होत सगीत िशकन

आिण महनत करन त उतक बनल

गमतीची गो महणज कोणतही सगीत िशकणयासाठी शाळ माण कमाल वयोमयारदा नसत वयाचया प ाशीत

कवा साठीत िशकणयासाठी िव ालयाच दरवाज बद असतात परत या वयातही सगीत

शाळच दरवाज िशकणयासाठी वागतच करतात सगीत िशकणयासाठी फ आवड दढ-िन य िनयिमत

रयाझ या गो ची गरज असत वळ काढला तर तो सवाकडच असतो आिण आवड असल तर तो

आपोआप काढला जातो (महणन तो आधीचया वा यामधन काढला आह) तर मग याना सगीत िशकणयाची

आवड आह तयानी दढ-िन य िनयिमत रयाझ करन एक य करायला काय हरकत आह

स दप खडकर efMekeAgraveJeCe

neveHeCe iess KegHe keAgraveener efmicroekeAgraveJetve

HegmlekeAgraveeles Oe[s jeefns ceveele Iej keAgraveordfve

peele-Heele JeCeamp-Yeso meieU keAgraveener efmicroekeAgravees

Yeejle ceePee osmicroe DeeefCe ceeleermicroeer efregekeAgraveigravees

meceevelesreges Oe[s neveHeCeeHeemetve efiejJes

meieUsrege efJeregeej ceveele KeesJej copypeJes

HeCe copyer-HejbHeje Deens cnCes peeleerHeeleerregeer

Dejs ceeCetmekeAgraveer Deens ceie efHeAgravekeAgravej keAgravemicroeeregeer

Deelee meceevelesreges Oe[s Gigraves keAgravemes efiejJeesup3ereges

keAgravees[ies Jnesup3ee keAgraveesCelsup3ee microeeUsle yebj peesup3ereges

mebOeer ceeCemeee keAgravemicroeer yej efceUeJeer

copyerHeeFamp ceeCetmekeAgraveer keAgravee meejJeeJeer

keAgraveOeer keAgraveOeer ceeCemeeHesee peeefle DeeefCe HejbHeje ceesthornicircee nesleele

DeeefCe oesve efpeJeebvee nUtrege keAgraveesHe-sup3eele keAgraveleele

Deelee lsup3ee efpeJeebveer ceeIeej keAgravee Isup3eeJeer

Deelee GEcircej keAgraveesCe osCeej ceer njes ie DeeFamp

ceeCemeee ceeCetme cnCetve keAgraveOeer yeIeCeej

regeekeAgraveesjerregsup3ee yeensj HeeT keAgraveOeer igraveekeAgraveCeej

yebo efkeAgraveuicirceele jentve keAgravemicroeer peieeregeer meHeAgraveejer keAgravejCeej

Dejs peie mebtoj Deens yeemesup3eeHets ceer keAgraveesup3e yeesCeej

स दप खडकर

आठवण चा ठपका रोिहत सोनट क ि य िव ाथ िम ानो इटनरशीप सपत आली ना Contdown करता आहात Contdown करतना अगदी वतःला िवचारन बघा िक आत कठ तरी काही तरी सलतय ना इटनरशीप सपतय

कॉलजचया teachersचया कचा ातन सटणार महणन excited तर असलाच पण रोजच िम मि णी आता रोजचयासारख भटणार नाहीत हा िवचारिह मनात घोळत असल ना तमहाला कठला सदश वगर दणया इतका मी मोठा अिजबात नाही पण होणयाचा य करतोय माझया वयि क आय यात मला काही गो नी कायम साथ िदली आिण तयाच गो ी तमहालािह साथ दतील आिण यशाचा मागर दाखवतील महणन फ माझया मनातलया काही गो ी तमहाला सागतो आिण ह करताना आठवण ना उजाळािह दता यईल कॉलज सपलया वर अ यास सपला असा िवचार मनातही आण नका कारण अ यास सोडला िक आपण कालबा य होतो कठलयाही कामात ामािणक पणा ठवा अगदी साध कामिह अस द िकतीतरी सग यतील ज तमचया वरचया स काराची परीकषा घतील असा सग नहमीच कसलया न कसलया तरी मोहात पडणारा असतो पण वतःचया मनाशी ामािणक रािहलात ना िक आपण न च ातन पढ जातो कठलही काम मनापासन करा त न च छान होईल आिण एकदा का आपलयाला कळल ह काम आपण छान कर शकतो मग न आवडणार कामिह आवडायला लागत दवावर ा ठवन सगळ करा महणज तयाचया प रणामाची जवाबदारी तयाचयावर ना खोट अिजबात बोल नका कारण त लपवणयासाठी परत परत खोट बोलाव लागल Research सबधीिह वाचन कायम चाल ठवा महणज कालबा होण टाळता यईल कधी समोरचा माणस कसा िदसतो ाचया पकषा तयाचया अगातलया गणाना आिण कतरतवाला जा ती महतव ा

ा ओळी िवसर नका रप लावणय अभायािसता न य सहज गणाशी न चाल उपाय काही तरी धरावी सोय आगतक गणाची ( समथर रामदास ) तमही आज जगाचया उबर ावर उभ आहात तमचया डोळयापढ गली साड चार वष कशी गली त यत असल ना आिण माझया डोळया पढ अजनही प आह िक सचती कॉलजशी सबध आलया पासनची १२ वष कशी गली आधी िव ाथ महणन आिण मग Lecturer महणन आिण काल िकती भरभर उडन गला ना आिण बरच काही माग सोडनही गला ना

Lecturer महणन जॉईन कलया नतरची 2५ वष महणज एक खप सखद अनभव होता कारण आपलया कॉलज

मधल सगळच िव ाथ िशकषकाचया मनाला चालना दणार असतात तयामळ खप छान वाटल आठवणी तरी िकती काढायचया ना अगदी तमचयावर चड िचडणयापासन ( COPD Lecture ससन म य क टीन म य जाण इआठवतय ना) त आपली व वत सदर दहरादनची ीप खरच अिव मरणीय आह ना दहरादन ीप म य आपली म ी कधी झाली तच कळल नाही आपण दहरादनला असताना भा य ीचा फोन

आलयावार तमही लोक ज ज काय करायचात ना त सगळ आठवन मी आिण भा य ी अजनही खप हसतो तमचयातलया िकती तरी जणानी माझयाशी आगदी वयि क अडचणीिह share कलया मला िततक जवळच मानलत खप छान वाटल तमच मनापासन कलल भावपणर SMS आजही मी जपन ठवलत अगदी मनात खोलात

तमचयातलया िकती जणाचा मी अगदी सगळयाचया दखात पाणउतारा कला असल पण ामािणक पण सागतो माझा उ श खप िनखळ होता त हा िवसरा बर का तमहा लोकाबरोबर research activities करताना िकती िविवध अनभाव आल ना आपलयाला खप िशकायला िमळाल तयाचयातन मला इथ Malaysia म य िशकवताना राहताना ास काहीही नाहीय पण सचती कॉलज ऑफ िफ़िजओ थरपीचया सगळया मलाची खप आठवण यत कायमच तमहाला खालील पक पिहली ओळ लाग पडल (दसरी ओळ नाही बर का ) अशी पाखर यती आिणक मती ठवनी जाती दोन िदसाची रगत सगत दोन िदसाची नाती माझयावरच तमच म कायम ठवल ना प कस वाटल त जरर कळवा डोळयातलया िनधारराचा पारा फटणयाआधीच िलखाण थाबवतो All the best Make our कॉलज Proud Make India Proud तमचा रोिहत rohitrohitsyahoocom

------------------------------------------------------------------------------------------------ ह प मी मलिशयाला आलयानतर सचती कॉलजाचया माझया िव ा याना िलिहलल आह

------------------------------------------------------------------------------------------------

-----------------------------------------------------------------------------------------------------------

सदर सािहतय माझी आई सौवसधरा जोशी िहचया lsquoहसरी पगतrsquo या पसतकातन घतल आह धन ी गोठीवरकर

----------------------------------------------------------------------------------------------------------

सौ वसधरा जोशी

सावधान वाचकहो िनणरय तमही ायचाय महणज मा या ाच उ र िह कथा वाचन झाली िक ायच काय सीमा सदानद सातपत ाचा सतकार वहायला हवा िक नाही िकती साधा आह ह आता सीमा महणज असमािदक वय वषर पचचाळीस उ ोग - पणर वळ खपलली आिण खपत असलली गहणी छद- भरपर मि णी जोडण व ग पा मारण अगदी फोन वर स ा आता सतकार महणज अगदी दहा हजार पय रोख व ीफळ असाच असावा अस माझ िबलकल महणण नाही पण मला तमही िवचारलत िक सतकाराच सव प कस असाव तर मी महणन एखादी छानशी यअर िसलकची साडी आिण पाव भाजी वर थडगार आईस म ीफळाची िह ज री नाही (उगाच खरवडत बसायला) पण काही महणा चागल काम कल िक कौतक ह व ालाच हव हो िक नाही तर तया िदवशी काय झाल नहमी माण आमच िचरजीव सहास व ह (सदानद) दोघही आपापलया कामावर गल दोघाची खाणी डब ा म य माझा सकाळचा वळ धडाधडा गला तयाचया पाठी नाच यात आिण त दोघ गल िक िवखरलल घर आवर यात साधारण पढला तास गला नतरचा वळ कसा माझा अगदी माझा एकटीचा पण साधारण एवढी उसतवारी होईसतो अकरा होतातच

मी अशी छानशी मािसक वाचत बसल होत हातात गरम कॉफ चा मग घरही कस छानस आवरलल एव ात बल वाजली एकटी असताना दार उगाच उघड नकोस सवसत मालाचया मोहात फस नकोस बावळटपणा करशील फरीवालही फसवतात अलीकड- इित सदानद आमच ह नावा माणच खरच नहमी खशालचड सारख आनदी असतात एकदा पसा आणन घरात िदला िक सपली काळजी अस तयाच असल तरी दररोज वडी बावळट तला काही

कळतच नाही िह कवा अशीच वाकय अगदी नमान सधी िमळाली िक मला ऐकवतात िह गो आमचया खानदानातच आह महणा ना महणज बायकाना वडया बावळट ठरव याची कारण आमच सप स ा अशीच री ओढतात आई अस नाही ग तला नाही कळणार त अशी कधी पिहली कधी दसरी री ओढतातच

तर दपारी साड अकरा पावण बाराला बल वाजली आज समोरची मीना भाभी घरात नवहती ती गली होती

ितचया माहरी मलाना घऊन आमचया वग म य फ दोन लॉक एका मजलयावर महणज आज मी एकटीच

होत मजलयावर नहमी सारख दर उघडल मला वाटल कॉलज सटडट असतील मसना जौरा हवाय का (ह

कॉलजला जायच सोडन ह असल धद का करतात हा मला नहमी पडतो) नाहीतर सलस गलर ह नवीन

याच महणन ग यात पडतील पण नाही मा या समोर होतया दोन गजराथी बायका

शजारचया घराकड बोट दाखवन ितन िवचारल तमारी बाजवाली कया गयी मला गजराथी कळत पण बोलता मा यत नाही मी कोण मीना भाभी अस महणताच ती महणाली तमारी बाजवाली मीना बन मारी बनपणी छ मग मी तयावर िमनाभाभी मायक गयी ह ४-५ िदन क बाद आयगी अस अगदी खर खर उ र िदल दोघ ची आपसात हळ आवाजात काहीतरी चचार झाली मग हातात छान मो ( ीमती वाटाव अस) पाक ट काढन ती महणाली शादीका इनवहीटशन दन का था आप जरा दगी कया आता शजारचया भाभीची कोणी म ीण ितला बोलवायला आली तर त िनम ण यायलाच हव काही शजारधमर आह िक नाही मी लगच महटल हा हा ज र दगी मी त हातात घताना पढच जाळीच दर उघडल आता काय खा ी झाली होती भािभचया कोणी म ीणच तर होतया तयातली दसरी महणाली थोडा पािन िमलगा कया मलाच माझी लाज वाटली मी दोघ ना आत बसायला बोलावल पखा स होताच आत जाऊन दोघ ना नवीन कलल कोकम सरबत लासातन घऊन आल बरोबर थोड पाणी स ा तहानला आधी पाणी हव महणन एव ा पाच सात िमिनट तया बाहरचया खोलीत बसलया होतया दोघी पाणी सरबत यायलया तमही कठन आलात अस मी िवचारलयावर अगदी भािभचया माहर जवळचच गोरगाव नाव सािगतल चागली चार पाच िमिनट झाली असतील तव ात तयातली एक महणाली अजन आमहाला बरीच बोलावणी करायला जायच आह तव ात दसरीन सवताची साडी बघन ितला महटल साडीला घाण लागली आह िहचयाकड धऊन घऊ का खरच ितचया छान साडीला काळा िचखला सारखा डाग िदसत होता मला ती महणाली ऑ टी मी हा डाग जरा तमचयाकड धऊन घऊ का मी हो महटल ितला बाथ म दाखवल आता बाहर दसरी बाई अन मी बोलत बसलो होतो पण मला काहीतरी वगळच जाणवल अतमरनान सािगतल िक काय कणास ठाऊक पण एव ा वळ मा या घरात घडत असलल रामायण आधीही कठतरी घडलया सारख वाटल णाधारत आठवल गलयाच मिह यात िवजन फोन वरील ग पात सािगतलली ितचया नातवाईकात घडलली चोरी त सवर झाल होत बो रवलीला नीना िवजची सकखी मावस बिहण दपारी अगदी एकटी घरात तया िदवशी समोरचा लॉक नमका बद त गल होत कठतरी ल ाला बल वाजली नीनान दार उघडल दोन बायका अगदी छान

काजीवरम सा ा नसन कानात िहऱयाची कडी ग यात दािगन कसात कदब घातलला नीनाला महणलया तया तमचया समोरचया बा ना इनवीटशन ाल का तयात नीनान नाही मह याचा यतोच कठ नीना महणाली हो ज र दईन पाक ट हातात दताना तयातली एक नीनाला महणाली जरा पाणी ाल का यायला नीनान दोघ ना पाणी िदल तयातली एक महणाली आमहाला अजन बरीच बोलावणी करावयाची आहत बराच वळ जाईल मी जरा toilet जाऊ का

ात ही िननाला गर वाट यासारख काही नवहत तयामळ नीना सहजच महणाली हो हो जा ना मग एक toilet ला गली आिण दसरी िननाशी ग पा मारीत होती थो ाच वळात ती आतली बाहर आली आिण नीनाला महणाली अहोतमचा नळ िबघडला आह का बदच होत नाहीय नळ सोडलला होता पाणी उघ ा दारातन बाहर यत होत नीना सार या गिहणीला ह चालण शकयच नवहत

मगापयत नळ अगदी विसथत होता आिण आ ाच काय झाल नीनाला पडला नीना लगच उठली नळ खाली असलयामळ वाकन बद करायला बघत होती तव ात तया दोघी सराईत सशीि त भाम ानी ितला मागन च आत ढकलली आिण बाह न सरळ कडी घातली नीना िबचारी सडासात अडकली सवताचया घरात दोघ नी घर धतल ितच

नीनाच ओरडण तया छो ा िखडक तन एक जाऊन कणी यण कठीणच होत िबचारी नीना दोन तीन तासानी

समोरचया िबलड ग मधलया लोकाना कळलयामळ सटली एकदाची पण चोरी ज बर होती घरात असलयामळ

कपाटाचया िकललया पण कपाटालाच होतया दोघी भाम ाना चागलच फावल

मला सगळ जसचया तसस आठवल घशाला कोरड पडली हाताला कप सटला पण आता डगमगन चालणार नवहत िहममत धरायलाच हवी अशा वळी आतली डाग धवायला गलली चोरटी आता बाहर यईल मला महणल ऑ टीतमचा नळ िबघडला आह का णभर मी स झाल काय कराव तया दोघीही िध पाड उच होतया आिण मी एकटी होत आताचा काळ मा या कसोटीच होता आिण दवाचा होता आिण एव ात फोन वाजला मी लगच ठरवल ा फोनचा फायदा यायचा आललया फोन वर टपन आमच कोणत िबल िकती र म सािगतली जात होती पण मी मा इकडन हलो ह बोला कदम साहब काय िनघालाय महणताय घरी यायला हो पण अजन नाही आला आला िक सागत चौक वर फोन करायला आतली भामटी बाहर आली आिण तससच महणाली ऑ टीतमचा नळ िबघडला आह वाटत बदच होत नाही िननाकड घडललच मा याकड घडत होत बाथ मचा नळ दारापासन चागला तीन चार पावल आत होता महणज मला न ढकलतािह तया सहज क ड शकत होतया

तव ात माझ फोनवरच बोलण ऐकणाऱया दसऱया चोरटीन िकसका फोन था अस मला िवचारल मी

महटल मरा लडका इधर थाना पोलीस सटशनप इनसपकटर ह उधरस फोन था अभी आयगा

माझ बोलण एकन तया दोघी चपापलया एकमक ना नजरन खणा क न उठलया मला महणलया आमही िनघतो दोघी घराचया बाहर गलया मी िन ास सोडला दो ही दार लावली उघडा नळ अगदी सहज बद कला नळाला काही झालच नवहत सा ात दोन चोर ा मा या घरात यऊन गलया होतया ि याही क शात कमी नाहीत ह खरच आह महणा ा ातही आघाडी मारतायत िक काय तया गलया आिण माझा बाध कोसळला मा या घरावरच जीवावरच सकट टळल होत मी ीमती थाटाच त इनवहीटशन काडर उघडन बिघतल त एका होऊन गललया ल ाच होत महणज तयाचा बत माझ घर लट याचा होता मा या घरात होणारी चड चोरी कवळ मा या ग पाचया छदामळ आिण थो ा या चालाखीमळ वाचली होती मी पोलीस सटशनइनसपकटर अशी नाव घतलयामळ व तो घरीच यतो आह महटलयामळ तया घाबरलया आिण पळालया बघा वाचकहोमहणन महटल आज माझा छोटासा घरगती सव पाचा सतकार वहायला हवा िक नको जरी मी वडी बावळट काही न समजणारी असल तरी माझच घर मी वाचवल अस महणताना तसच बरोबर जाऊ द हो सतकाराच काय एवढ पण ा गो ीचा पच तमचया साठी बर का ज बो रवलीचया िननाकड झाल ठा याचया सीमाकड झाल तच कदािचत तमचया घरात स ा होईल तर फ सावधान

_____________________________________________________________________________________________माझ आजोबा ी वा यवलकर या या किवता ऐकतच मी लहानाची मोठी झाल इ जी म य ऑनस िमळवनही याची मराठीची गोडी कधीच कमी झाली याची अशीच एक मला भावलली ही किवता बघा तमहालाही पटतय का अिदती मळ

lsquoमममीrsquo महणोिन कोणी lsquoमममीrsquo महणोिन कोणी आईस हाक मारी मा या मना मराठी ती होय शोककारी श दात सौ य lsquoआईrsquo lsquoमममीrsquoत तच नाही त वड इ जीच सीमाच यास नाही गल जरी िफरगी सोडन दश माझा आई त या िशरी ग तो भार इ जीचा

आई जरी मराठी वदविन lsquoमममीrsquo घई बाळावरी ित या या स कार तोच होई आता इथ lsquoनसरीrsquo lsquoकजीrsquoत बाळ जाई फसव नाव lsquoिकलिबलrsquo ओढन यास नई lsquoथक यrsquo कस महण मी lsquoसॉरीrsquoच हा जमाना आह अजन यथ परक बाड-िबछाना

lsquoबथड हपी ट यrsquo महणताच बाळ आता lsquoमममीrsquoस lsquoजॉयrsquo होई lsquo सगसागrsquo तोच गाता आता िनराजनाची फलवात हाय थ पटन मणब या िवझातच यात अथ कापन कक आता मोठाच बाळ होई कोशात श द lsquoआईrsquo माघार तोच घई रा यात या मराठी कौतक इ जीच िवसराच पज जीण lsquo ॉमीसrsquo अमताच lsquoक-जीrsquoत इ जी या िमळता वश बाळा शाळा नको मराठी लावा तयास टाळा lsquoएिलफट गॉड rsquo होई lsquo ल सगrsquo तोच दई मा या मना मराठी lsquoअ ज टrsquo तच होई

ी वा यवलकर

प ी डॉ काश आमट ा या काशवाटा ा प तकातन घतलला हा उतारा आह ामळ सबिधत लखका या व काशका या कॉपीराईट अिधकाराच उ लघन झाल आह याची मला जाणीव आह पण िह मडळी व याच वशज या

क यामागील माझी भावना समजन घतील अशी माझी आशा आह कारण हा लख मी िस ी कवा अथ ा ीसाठी कलला नसन डॉ आमट ा या कायाची लोकाना क पना यावी हाच ा मागील हत आह िम लद कारकर ____________________________________________________________________________________

या कॉलरा या साथीतील एक सग मना या तळात असा जाऊन बसला आह क तो हटतच नाही एक बाई एका लहान मलाला घऊन आली होती उपचार क यावर सलाईन द यावर त मल जरा सधारल याबरोबर ितन या मलाला आम याकड सोपवल आिण ती लगच िनघन जायला लागली आमचा एक

कायकता ितला हणाला अशी कशी या मलाला सोडन जातस या याजवळ थाब याला पण बर वाटल क जा यावर या बाईन सािगतल कॉलरा या साथीन काल माझा नवरा मला दो ही मलाना लागण झाली हणन याना घऊन इकड िनघाल तर एक मल वाटतच गल याला तसच झाडाखाली ठवन ाला घऊन

आल आता ाला जरा बर आह तोवर जावन याला प न यत इतका क ण सग होता हा आ ही सगळच स झालो कोण कणासाठी रडणार डो यातल पाणीच आटन जाव अशी िह प रि थती अस कसोटीच धीर खचवणार सग खपदा आल पण यामळ इथ कामाची कती गरज आह हही न ान काळात गल पाय माग यायचा नाही ह डो यात प होत यामळ यातनही आ ही एकमका या मदतीन माग काढत गलो टकन रािहलो काम वाढवत गलो

आपल घर

२००१ साली वभव फळणीकर नावा या अकरा वषाचा म य एका दा प यान फार वग या तहन पचवला अगद एका हद गा यात हट या माण तम बसहारा हो तो कसी का सहारा बनो यानी तरा अनाथ मलाना आ ण १३ अनाथ मलीना सहारा दला ह काच घर दल याची राह या खा याचीच नाह तर उ म िश णाची सोय ह आपल घरन कली दरवष मी आ ण माझ कटब अगद आमच ह काच घर अस या सारख ितथ जातो पाऊल टाक या टाक या एक लहान मल हात जोडन नमःकार करत मग पटकन वचार मनात यतो अर अस आप या घर ज हा कणी यत त हा पाथ आ ण मीरा अस हसत

मखान आवभगत करतील ना

कणीह पाहण आल क आपल घर सःथच यवःथापक वजय फळणीकर हसत मखान

ःवागत करतात नवनवीन उपबमाची मा हती दतात नकळत ितथ या मावशी थड पाणी आ ण गरम चहा प यात ठवतात काह णातच आपल घर सग याना आपलस करत फळणीकर आ ण या या प ीन हा पारमािथक उपबम खर तर आपल दख वसर यासाठ या या मलाची उणीव भ न काढ यासाठ दहा वषापव स कला यात याना चड अडचणी हाल-अप ा सोसा या लाग या आ ण अजनह हा खडतर वास स च आह पण कठह खत तबार अप ा नाराजी अ जबात दसत नाह

यथील २६ मलाना ह याच आई-बाबा नसतच शालय आ ण ता ऽक िश ण नाह तर िनरिनराळ कौश य स ा िशकवायची यवःथा करतात यथील औ ोिगक िश ण

किात मलाना सगणक िश ण िशवणकाम ःब न ट ग ऑफसट ट ग ऑ फस

फाईल बनवण िशकवल जात नसतच शालय िश ण नाह तर ा जगात ःवतः या पायावर उभ राहायला िशकवतात एक सजन कत ववान य बन व याच काम ह

फळणीकर दा प य करतात

हा सारा याप जग या यापर न उ म बनव याच काम होत त बढयाच लोका या

आपलक न आ ण मदतीन मदत काय ःव पाची आ ण कशी असावी ाची क पना ौी वजय आप याला दतात पण अ टाहास आमह क वा अप ा ठवत नाह त कडबर

कक प ा दान खार क खोबर ा ह आजवान सागतात

यदा या भट त तर मी चाटच पडलो आता आपल घर म य आजी आजोबा आल आहत

िसहगड पाय यापाशी अजन एक बःतान बसवल आह सौरऊजा छोट शी बाग यात

फळभा या फल एक दभती गाय पारपा रक साधन नसिगक खत योगासन ाथना ह

दवसाच िनयम अगद काटकोर पण पाळल जातात वभवला जस वाढवल असत तस ह पतीप ी ा २६ मलाना वाढवतात या यावर माया करतात सःकार दतात यामळ चकनह मा या िलखाणात क वा कणा याह बोल यात

आपल घरला अनाथाौम कधी सबोधल जात नाह उलट मी हणन क यक

जाणकार आई-बाबानी थोडा वळ तर ितथ जाऊन आपल घर न क पाहाव lsquoितिमरातन तजाकडOtilde ह याची नसती रोजची ाथनाच नाह तर जग याची सक पना आ ण उ श आह नकतच वजय फळणीकरानी एक पःतक दल नाव होत पराजायाकडन वजयाकड वाचल पाना-पानाग णक अगावर काटा आ ण डो यात

पाणी यत world belongs to such people वजय फळणीकर ह एक रणाःथान

आहत

एक सामा जक बािधलक हणन माझ आप याला आवजन सागण आह क

या यासारखी चळवळ खटपट माणस ा जगात आहत या यामळ समाजात एक

स यवःथा आह अशा उपबमाना आ ण माणसाना आपण आप या पर न भरभ न

सहा य कराव त वळ दऊन कवा मलाना िश ण दऊन दल तर उ म आिथक

सहा यास apalagharyahoocom ला ज र भट ा

आप या घरातील घरपणाला बहार यावी आप या आ ण आप या मला या सामा जक

बािधलक या सक पना ःप यात अशी मनात खाऽी बाळगन पढ या वळस प याला

ग यावर आपल घरला न क भट ातथील आजी-आजोबानी आता १६ जणाना राहता यईल अशी गःट हाऊस सस ज कली आह

आपल घर म य आपल ःवागत उ म प तीन होईल ाची फळणीकरा तफ खाऽी असावी फळणीकराचा दर वनी बमाक ००९१-९८५०२२७०७७ ००९१-२५२३२९९ असा आह आपल घराचा चाहता कौःतभ पाठक आ ण प रवार

y~igraveu~v~ibrvbarjfiacute

िच कला- वद पराजप

सौ वसधरा जोशी माउस

एकदा एक उदीर बा पावर सला

पढ मोदक नको हणत रागावन बसला

दवा त ही आहात हण ब ीची दवता

का मला अस मग िनर र ठवता

तम या जवळ बसन मी रािहलो अडाणी

दररोज ऐकतो आर या आिण गाणी

उदरा या शारीन बा पा हसला

माउस हणन उदीर कॉ यटर समोर बसला

एका डो याची आई

एका गावात एक बाई आपलया छो ा मलाबरोबर एका छो ा झोपडीत राहात

होती आपलया मलाला काही कमी पड नय हणन दवसरा एक क न ती काम

करत अस पण या छो ा मलाला मा आपली आई अिजबात आवडत नाही तो

ितचा ितर कार करत असतो कारण ितला एक डोळा नसलयामळ ती भसर दसत

असत आईला तो शाळतही यऊ दत नसतो

एकदा एका काय मासाठी आईला शाळत जाव लागत पण ितला बघन कठ त ड

लपवाव ह मलाला कळत नाही रागाचा एक कटा टाकन तो ितथन पळन जातो

घरी आलयावर तो आईला चड बोलतो कशाला आली होतीस शाळत आता

माझ िम मला िचडवतील मी उ ा शाळत कसा जाऊ तला

एक डोळा का नाही मला त अिजबात आवडत नाहीस वगर

वगर आई काहीही बोलत नाही आपण आईला अ ात ा बोललो

याच मलालाही काही वाटत नाही रागान तो नसता धमसत

असतो आईशी काहीही न बोलता जवतो आिण झोपतो रा ी कधीतरी याला

जाग यत तर आपलया मलाची झोपमोड होऊ नय अशा दबकया आवाजात याची

आई रडत असत पण याचही याला काही वाटत नाही एका डो याचया

आपलया आईचा याला अिधकच ितर कार वाटायला

लागतो या णी तो िनणय घतो िशकन खप मोठ हायच

आिण इथन बाहर पडायच

या माण तो खप अ यास करतो उ िश णासाठी मो ा शहरात यतो

नामवत िव ापीठातन पदवी िमळवतो मो ा कपनीत मो ा ददयावर काम

क लागतो एका सदर मलीशी याच ल होत याला एक मलगा एक मलगी

होत आता याच कटब पण होत कारण ह सदर िच िबघडवणारी एका

डो याची याची आई ितथ नसत तो ितला जवळजवळ िवस न गलला असतो

अितशय सखात असतो

एक दवस याचया घराच दार वाजत दारात एका माणसाबरोबर याची तीच

एका डो याची आई उभी असत ितला बघन याची मलगी घाब न

आत पळन जात तो आधी च ावतो आिण मग वतःला सावरत

ितला हणतो कोण आहस त इथ का आलीस बघ माझी मलगी

तला घाबरली

मी ब तक चक चया प यावर आल अस काहीस पटपटत आई िनघन जात

ितन आपलयाला ओळखल नाही अशा समाधानात () मलगा दार लावन घतो

काही दवसानी माजी िव ाथ समलनासाठी याला याचया शाळतन प यत

परत या गावात जाऊ नय अस वाटत असतानाही तो समलनाला जा याचा

िनणय घतो ऑ फसचया कामासाठी जातोय अस बायकोला खोटच सागतो

समलन पार पडत कठलयातरी अनािमक ओढीन याची पावल याचयाही नकळत

झोपडीकड वळतात दाराला कलप असत शजारची बाई याला ओळखत आिण

एक प दत त प याचया आईच असत तो वाच लागतो मी खप आय य

जगल त याकड आता मी परत कधीही यणार नाही पण त कधीतरी यऊन मला

भटावस अशी माझी खप इचछा आह शाळचया समलनाला त यणार ह कळल

होत पण ितथ यऊन तला भटायच नाही अस मी न ठरवल कारण मला

मािहती आह एका डो याची ही तझी आई तला आवडत नाही मला एकच डोळा

का असही त मला एकदा िवचारल होतस त हा त खपच लहान होतास हणन

मी काही उ र दल नाही पण आज सागत बाळा त लहान

असताना एक अपघात झाला या अपघातात त तझा एक

डोळा गमावलास एका डो यान त सपण आय य कस

जगणार या िवचारान मी हराण झाल आिण माझा एक डोळा तला दला मला

तझा खप अिभमान आह त मला ज बोललास कवा मा याशी जसा वागलास

यासाठी मी त यावर अिजबात रागावलल नाही तझ मा यावर खप म आह

असाच िवचार मी करत कधी काळी मा या भोवती भोवती खळणारा त मला

नहमी आठवतोस

प वाचन मलगा ढसढसा रड लागला जी कवळ

याचयासाठी जगली वतःचा सवात मह वाचा अवयव िजन

याला सहजपण दऊन टाकला ितचयाशी आपण कती िनदयपण वागलो याला

चड पशचा ाप झाला तो आईला मोठमो ान हाका मा लागला पण आता

याचा काय उपयोग होता

मनाच ोक

गणाधीश जो ईश सवा गणाचा | मळारभ आरभ तो िनगणाचा || नम शारदा मळ च वार वाचा | गम पथ आनत या राघवाचा ||१||

सगम अथर- जो गणपती सवर लोकाचा ई र व सवर सदगणानी नटलला आह जो अनािद आह अनत आह जो असखय गणानी य आह व जी शारदा चार वाणीची जननी आह अशा दवतास नमःकार कर या व ौी रामरायाचया मागारन जीवनाची वाटचाल कर या

मना स ना भ पथची जाव | तरी ीहरी पािवजतो वभाव || जनी न त सव सोडनी ाव | जनी व त सव भाव कराव ||२||

सगम अथर- ह सजजन मना त परम राच ःमरण िनतय ठऊन भ ीन वयवहार कर तयामळ तला सहजच ौीकण सनन होतील कपा करतील कारण तो तयाचा ःवभावच आह माऽ त सजजन लोकाना ज आवडत नाही िनदनीय चकीच वाटत तस वाग नको व लोकादरास पाऽ होणार वदनीय अस

आचरण ठव भि पथ महणतात तो हाच

भात मनी राम चतीत जावा | पढ वखरी राम आध वदावा || सदाचार हा थोर सोड नय तो | जन तोची तो मानवी ध य होतो ||३||

सगम अथर- ातःकाळी उठलयावर थमतः ौीरामाच दवाच ःमरण कराव नतर वखरीन महणज तोडान मोठयान lsquoरामrsquo नाम घयाव हा सदाचार नहमी पाळावा सोड नय असा सदाचारान राहणाराच

मनय गौरवास पाऽ होतो धनय होतो

मना वासना द कामा न य र | मना सवथा पापब ी नको र || मना धमता नीती सोड नको हो | मना अतरी सार िवचार राहो ||४||

सगम अथर- र मना द इचछा मळीच उपयोगाची नाही पापी िवचार स ा मळीच अस नय धमारन व नीतीन वागण सोड नको मना हा ौ िवचार अतःकरणात जपन ठव

मना पापसक प सोडनी ावा | मना स यसक प जीव धरावा || मना क पना त नको वीषयाची | िवकार घड हो जन सव ची ची ||५||

सगम अथर- मना कधीही पापसकलप मनात यऊ दऊ नयत नहमी मनात सतयसकलप जागवावत मोह

पाडणाढया वःत व िवचार याची कलपनाही कर नय पापसकलप पापब ी व िवषय-िवकार यामळ लोकात समाजात आपली छीथ होत उपहास होतो महणन नहमी सतयसकलप करावत

hhbrvbarbrvbarbrvbarbrvbarkkparaparaacircacirckkbrvbarbrvbar ==acircacircllparapara ffparapara

कोबी वड सौ काचन मिनष काबळी

सािह य- १वाटी कीसलला कोबी २ वा ा िभजलली चणा डाळ १ इच आल ३-४ लसण पाक या १चमचा हळद िजर ३-४ िह िमर या को थबीर १२ चमचा ओवा मीठ तळ यासाठी तल इ यादी कती- थम कोबी कीसन यातल पाणी काढन टाकाव नतर चणा डाळ आल लसण िजर िमरची एक थोड जाडसर वाटाव त वाटण एका बाउल म य काढन यात कीसलला कोबी मीठ हळद ओवा को थबीर घालन एक कराव व याच छोट छोट गोल वड तळ हातावर थापन तला म य खरपस तळाव सॉस क वा खोब या या चटणीसह खा यास ाव_____________________________________________________________

फल - िबि कटापासन बनवलली चॉकलट सौ शीतल सतीश हा सािह य- १२५ म म का (बटर) २५० म मकिवटीज डायज टीव (McVities Digestive) िबि कट ४ टबल पन कीसलला नारळ ४ टबल पन कोको पावडर ४ टबल पन मध सका मवा आवडीनसार बनिव याची प त १ एका िपशवीम य कवा भा ाम य िबि कट घवन याचा चरा करावा २ एका भा ात म का घवन तो िवतळवा ३ यात िबि कटाचा चरा िखसलला नारळ कोको पावडर मध व सका मवा घाला ४ वरील िम ण एका पसरट भा ाम य ओताव ५ याच छोट लाड वळाव ६ वळलल चॉकलट लाड आवडीनसार कोको पावडर कीसलला नारळ कवा स या म ान सजवाव _________________________________________________________________________

बालशाही सौ शलजा जगदीश िशद

सािह य- २ १२ कप (५०० म) मदा ३४ कप तप (िवतळवन थड कलल) दही १२ कप १२ चमचा ब कग सोडा २ १२ कप साखर तप तळ यासाठी कती- म ाम य ब कग पावडर दही आिण तप घालन घ मळाव साधारण एक तास झाकन ठवाव ३ इचाच समान गोळ क न हल या हातान दाबन ख ा बनवावा तळ यासाठी कढईम य तप गरम कराव गरम झा यानतर गोळ मद आचवर तळन यावत एक दोन वळा पालटन लाल रग आ यानतर बाहर काढन ताटाम य ठवावी साखरम य साखर िभजल एवढ पाणी घालन गोळी पाक बनवावा गस बद क न पाकात तळलली बलीशाही घालावी चार त पाच िमिनट बालशाही पाकम य ठऊन नतर िचम ा या सहा यान बाहर काढन थड करावी थड झा यानतर हवाबद ड यात भ न ठवावी िह बालशाही आठ त दहा दवस टकत टीप- गोळीपाक तयार झाला की नाही ह पाह यासाठी एका बशीम य पाणी घऊन एक थब पाक घालन बघावा गोळी बशी या तळाशी तयार झा यास गस बद करावा

आ दती मळ शवची भाजी सािहतय- २५० ाम जाडी कडक ितखट शव ३मोठ काद जाड िचरलल ७-८ लसण पाक या

छोटा आ याचा तकडा एक छोटा चमचा धन िजर सक खोबर छोटातकडा २-३लवगा ४-५ िमर २-३ वलची सक लाल िमरची ४-५ दालिचनी तकडा थोड तल एवर ट गरम मसाला १छोटा चमचा मीठ चवीनसार कती- तर साठी कादा लसण आल आिण बाक सव मसा याच समान थो ा तलावर चागल परतन याव नतर गार क न थोडस पाणी टाकन िम सर मधन एकदम बारीक वाटन याव १ छोटा चमचा तल तापवन यात ती प ट आिण गरम मसाला )चवी माण (घालन तल सटपयत परतवन यावी नतर यात गरम पाणी घालन पातळ तर सारख कराव ती तर उकळवन यावी एकदम शवटी मीठ घालाव तर थोडी पातळच आस ावी जवायला याय या वळी गरम करताना यात शव टाकन परत उकळाव या बरोबर क ा कादा िलब छान लागत ही तर िमसळीसाठी पण वापरता यत

क या कवा उपज पोह

सािह य-१वाटी तकडा तादळ ( ोकन राइस) frac12 वाटी शगदाण frac12 वाटी चणाडाळ कडीप ा िहर ा िमर या िजर फोडणी साठीndashतल मोहोरी िहग हळद ितखट िजर कडीप ा मीठ चवीनसार कती- तादळ लालसर भाजन याव गार झा यावर िभजवन ठवावत डाळ दाण पण िभजवन ठवावत दो ही ४ -५ तास िभजवाव क या करावया या वळी थम तादळ उपसन ठवाव तल तापवन फोडणी क न यावी यात तादळ घालन छान परतावत तादळ परतत असताना डाळ आिण दाण िजर िमर या कडीप ा मीठ आिण थोड पाणी घालन िम सर मधन बारीक क न याव तादळ परतन झाल क िम सर मधल वाटण यात घालन नीट एक क न याव मग बारीक आचवर झाकण ठऊन क या होऊ ा ा मधन मधन हलवाव वाटल तर थो ा पा याचा िशपका ावा मोकळ झालल वाटल क गस बद करावा कोिथबीर घालन खायला याव याबरोबर दही कवा िलबाच उपासाच लोणच आिण क ा कादा छान लागतो तादळ डाळ आिण दाण ा मळ क या हा पदाथ पण अ होतो

ई-िवशषाक ऋणानबध सपधच उ र-

सपधसाठी ि िच छऽपती िशवाजी महाराज ितभाताई पाट ल रामदास ःवामी प डत भीमसन जोशी िसधताई सपकाळ पाडरग सदािशव सान (सान ग जी) डॉ बाबासाहब आबडकर िनळ फल

लता मगशकर शकर महादवन

ःमता पाट ल सी ड दशमख

लोकमा य टळक ध डराज गो वद फाळक (दादासाहब फाळक) जयत नारळ कर झह र खान

प ल दशपाड मधर भाडारकर ान र म ाबाई िनव ीनाथ सोपानदव ौयस तळपद

नाना पाटकर आशतोष गोवार कर डॉ काश आमट मदा कनी आमट हमत करकर ःवात यवीर सावरकर वजया महता

सिचन तडलकर डबजी झगराजी जानोरकर (गाडगबाबा) मोहन आगाश माधर द त व ठल कामत दिलप वगसरकर वण वामन िशरवाडकर (कसमामज) ज बार पटल सोनाली कळकण रामचि नरहर िचतळकर (सी रामचि) ा मध दडवत सा वऽीबाई फल आ ण

सिचन पळगावकर अशोक सराफ महा मा योितबा फल

महश कोठार सयाजी िशद नरि दाभोळकर शाताराम राजाराम वणकि ( ह शाताराम) सनील गावसकर अतल कळकण इतर छायािच गणशो सव एस ट महामडळाच िच ह शतकर कःती गढ पाडवा गट व ऑफ इ डया आषाढ एकादशी रायगड

क कण र व मबईचा ड बवाला नागपचमी

हता मा चौक पाट मबईकर वट पो णमा

सपधचा िनकाल

थम पा रतोिषक- सतोष साळक

ि तीय पा रतोिषक- शरय परब

ततीय पा रतोिषक- मज मळजकर

_______________________________________________________________

आपला अिभ ाय ज र कळवावा आमचा प ा- Emarathiklgmailcom

-----------------------------------------------------------------------------------------

सौ मज अभय मळजकर

आधार

अवकाळी पाऊस पडताना त मा याकड आली अन एकाच णात त दर दर गली जायचच होत तला त लवकर का नाही आली वादळी अधारात एकटीच सोडन गली माझ िन काय दख यात तला बडायच होत

त याच सखासाठी तर सव करायच होत अधारातही द ान

तला दाखवली होती वाट त मा काजळी क न ितचा कलास घात या कातरवळी

वादळी वारा वाहत होता त दर जाताना िवजचाच तवढा आधार होता

सतीश महा उदय परब

तबला- भारतीय सगीतातील एक वा

मडळी भारतीय सगीत िविवधतन नटलल आह आिण तयाला गौरवशाली परपरा आह

तयात अनक गायन शली व वा कार आहत तयापक एक महणज तबला ब ताश

भारतीयाना तबला ह वा मािहती आह कमान तय य पा न नाही तर ऐकन तरी

मािहती आह कधी नाही तर टी हीवर उ ताद झाक र सनना ताज चहाचया जािहरातीमधय (बरोबर आह

वाह ताज) तबला वाजवताना पािहल असल

तबला ह चमर वा असन त एक ताल वा आह ताल महणज गायन कवा वादनामधय तीत होणा या

कालाच मापन करणयाची यातालवा ाची िन मती आ ददव गणपतीन कली असा परातन उललख आढळतो

ज हा भगवान शकरान ताडवनतय कल त हा गणपतीन जिमनीवरील ख ावर कातड पसरन तयावर हातान

वाजवन शकराचया नतयाला साथ दली

तबला कोणी िनमारण कला ह न सागण कठीण आह कारण तशी ऐितहािसक कागदप कठही उपल ध नाहीत

परत काही जण महणतात प शअन दशातील तबल नावाचया वा ामधय आव यक त बदल करन तबला ह

वा बनल काह चया मत मदग (पखवाज) जब िबचमस काटा तब भी बोला आिण ा तब भी बोला चा

तबला झाला

अमीर ख न सतार तबला िह वा चारात आणली तयान भारतीय व परदशी सगीताचया अनक मफली

भरवलया आिण प शअन इराणी आिण अफगाणी सगीताच भारतीय सगीताशी एक अतट नात जोडल

तबला वादनामधय दोन वा वापरली जातात ती महणज तबला आिण ड गा तबलयाच अग ह झाडाचया

खोडापासन बनवतात तर ड याच घमटाकती भाड िपतळच कवा ता याच बनवलल असत ा दो हीवर

च याचया िनवळीतन बडवन काढलल कमावलल चामड लावतात ह चामड बक याच असततबला व ड याचया

चाम ाचया वरील बाजस मधलया भागावर काळी शाई आिण कोळ याचया भकटीपासन तयार कललया

शाईच अनक गोलाकार थर दतात तयामळ तबला व ड याचया आवाजात नाजकपणा व मधरपणा यतो

सवरसाधारणपण तबला हा उज ा हातान व ड गा हा डा ा हातान वाजिवला जातो परत डावखर वादक ा

जोडीची अदलाबदल करताततबलयाचा वापर साथ सगत महणन शा ीय सगीतात सगम सगीतात भ

सगीतात तसच नतया मधय ही मो ा माणात करतात तबलयाच एकल (सोलो) वादन जगलबदी स ा

लोकि य आहत

तबलयालाही एक भाषा असत आिण तबलयाची भाषा महणज िविश अ र कवा बोल असतात

तबलयावर बोटानी तळ ानी आिण ड गावर बोटाचया अ ानी तळ ानी िविश ठकाणी आघात करन ह

बोल वाजिवल जातात काही बोल ह फ तबलयावर फ ड यावर कवा तबला आिण ड गा िमळन अशा

कार वाजिवल जातात उदाहरणाथर गी ना ता धा त ित ट द क क त ह काही बोल आहत यातील

गी क क ह बोल फ ड यावर वाजिवल जातात ना ता ित ट त ह बोल फ तबलयावर वाजवतात तर

उरलल धा त द ह बोल तबला आिण ड गा िमळन वाजवतात

तबला वाजवताना बोलाची प ता नाद ताल तालाची समान आवतरन (तालब ता) आिण वाजवणयाची गती

(लय) ा गो ना खप महतव असत एकच ताल वगवग या आवतरनामधय वगवग या गतीन वाजिवला जाऊ

शकतो

वाजिवणयाचया गतीच सवरसाधारण वग करण िवलिबत लय मधय लय आिण त लय अस कल जात या

तयक लयीमधय दखील वगवग या गतीन तबला वाजव शकतो उदाहरणाथर िवलिबत लयीमधय

िमिनटाला दहा ठोक त िमिनटाला शभर ठोक ा गतीन वाजव शकतो

लय आवतरन याच गिणत आिण वादनातील स दयर याचा मळ साधन समवर यण ह तबला वादकाच कौशलय

असत अशा कारच िविवध वा ामधय उतक कौशलय असणार खप नामवत असलल आिण नसलल कलावत

भारतात आिण जगभरात आहत त आजच उतक कलाकारही कधी तमचया-आमचयासारख होत सगीत िशकन

आिण महनत करन त उतक बनल

गमतीची गो महणज कोणतही सगीत िशकणयासाठी शाळ माण कमाल वयोमयारदा नसत वयाचया प ाशीत

कवा साठीत िशकणयासाठी िव ालयाच दरवाज बद असतात परत या वयातही सगीत

शाळच दरवाज िशकणयासाठी वागतच करतात सगीत िशकणयासाठी फ आवड दढ-िन य िनयिमत

रयाझ या गो ची गरज असत वळ काढला तर तो सवाकडच असतो आिण आवड असल तर तो

आपोआप काढला जातो (महणन तो आधीचया वा यामधन काढला आह) तर मग याना सगीत िशकणयाची

आवड आह तयानी दढ-िन य िनयिमत रयाझ करन एक य करायला काय हरकत आह

स दप खडकर efMekeAgraveJeCe

neveHeCe iess KegHe keAgraveener efmicroekeAgraveJetve

HegmlekeAgraveeles Oe[s jeefns ceveele Iej keAgraveordfve

peele-Heele JeCeamp-Yeso meieU keAgraveener efmicroekeAgravees

Yeejle ceePee osmicroe DeeefCe ceeleermicroeer efregekeAgraveigravees

meceevelesreges Oe[s neveHeCeeHeemetve efiejJes

meieUsrege efJeregeej ceveele KeesJej copypeJes

HeCe copyer-HejbHeje Deens cnCes peeleerHeeleerregeer

Dejs ceeCetmekeAgraveer Deens ceie efHeAgravekeAgravej keAgravemicroeeregeer

Deelee meceevelesreges Oe[s Gigraves keAgravemes efiejJeesup3ereges

keAgravees[ies Jnesup3ee keAgraveesCelsup3ee microeeUsle yebj peesup3ereges

mebOeer ceeCemeee keAgravemicroeer yej efceUeJeer

copyerHeeFamp ceeCetmekeAgraveer keAgravee meejJeeJeer

keAgraveOeer keAgraveOeer ceeCemeeHesee peeefle DeeefCe HejbHeje ceesthornicircee nesleele

DeeefCe oesve efpeJeebvee nUtrege keAgraveesHe-sup3eele keAgraveleele

Deelee lsup3ee efpeJeebveer ceeIeej keAgravee Isup3eeJeer

Deelee GEcircej keAgraveesCe osCeej ceer njes ie DeeFamp

ceeCemeee ceeCetme cnCetve keAgraveOeer yeIeCeej

regeekeAgraveesjerregsup3ee yeensj HeeT keAgraveOeer igraveekeAgraveCeej

yebo efkeAgraveuicirceele jentve keAgravemicroeer peieeregeer meHeAgraveejer keAgravejCeej

Dejs peie mebtoj Deens yeemesup3eeHets ceer keAgraveesup3e yeesCeej

स दप खडकर

आठवण चा ठपका रोिहत सोनट क ि य िव ाथ िम ानो इटनरशीप सपत आली ना Contdown करता आहात Contdown करतना अगदी वतःला िवचारन बघा िक आत कठ तरी काही तरी सलतय ना इटनरशीप सपतय

कॉलजचया teachersचया कचा ातन सटणार महणन excited तर असलाच पण रोजच िम मि णी आता रोजचयासारख भटणार नाहीत हा िवचारिह मनात घोळत असल ना तमहाला कठला सदश वगर दणया इतका मी मोठा अिजबात नाही पण होणयाचा य करतोय माझया वयि क आय यात मला काही गो नी कायम साथ िदली आिण तयाच गो ी तमहालािह साथ दतील आिण यशाचा मागर दाखवतील महणन फ माझया मनातलया काही गो ी तमहाला सागतो आिण ह करताना आठवण ना उजाळािह दता यईल कॉलज सपलया वर अ यास सपला असा िवचार मनातही आण नका कारण अ यास सोडला िक आपण कालबा य होतो कठलयाही कामात ामािणक पणा ठवा अगदी साध कामिह अस द िकतीतरी सग यतील ज तमचया वरचया स काराची परीकषा घतील असा सग नहमीच कसलया न कसलया तरी मोहात पडणारा असतो पण वतःचया मनाशी ामािणक रािहलात ना िक आपण न च ातन पढ जातो कठलही काम मनापासन करा त न च छान होईल आिण एकदा का आपलयाला कळल ह काम आपण छान कर शकतो मग न आवडणार कामिह आवडायला लागत दवावर ा ठवन सगळ करा महणज तयाचया प रणामाची जवाबदारी तयाचयावर ना खोट अिजबात बोल नका कारण त लपवणयासाठी परत परत खोट बोलाव लागल Research सबधीिह वाचन कायम चाल ठवा महणज कालबा होण टाळता यईल कधी समोरचा माणस कसा िदसतो ाचया पकषा तयाचया अगातलया गणाना आिण कतरतवाला जा ती महतव ा

ा ओळी िवसर नका रप लावणय अभायािसता न य सहज गणाशी न चाल उपाय काही तरी धरावी सोय आगतक गणाची ( समथर रामदास ) तमही आज जगाचया उबर ावर उभ आहात तमचया डोळयापढ गली साड चार वष कशी गली त यत असल ना आिण माझया डोळया पढ अजनही प आह िक सचती कॉलजशी सबध आलया पासनची १२ वष कशी गली आधी िव ाथ महणन आिण मग Lecturer महणन आिण काल िकती भरभर उडन गला ना आिण बरच काही माग सोडनही गला ना

Lecturer महणन जॉईन कलया नतरची 2५ वष महणज एक खप सखद अनभव होता कारण आपलया कॉलज

मधल सगळच िव ाथ िशकषकाचया मनाला चालना दणार असतात तयामळ खप छान वाटल आठवणी तरी िकती काढायचया ना अगदी तमचयावर चड िचडणयापासन ( COPD Lecture ससन म य क टीन म य जाण इआठवतय ना) त आपली व वत सदर दहरादनची ीप खरच अिव मरणीय आह ना दहरादन ीप म य आपली म ी कधी झाली तच कळल नाही आपण दहरादनला असताना भा य ीचा फोन

आलयावार तमही लोक ज ज काय करायचात ना त सगळ आठवन मी आिण भा य ी अजनही खप हसतो तमचयातलया िकती तरी जणानी माझयाशी आगदी वयि क अडचणीिह share कलया मला िततक जवळच मानलत खप छान वाटल तमच मनापासन कलल भावपणर SMS आजही मी जपन ठवलत अगदी मनात खोलात

तमचयातलया िकती जणाचा मी अगदी सगळयाचया दखात पाणउतारा कला असल पण ामािणक पण सागतो माझा उ श खप िनखळ होता त हा िवसरा बर का तमहा लोकाबरोबर research activities करताना िकती िविवध अनभाव आल ना आपलयाला खप िशकायला िमळाल तयाचयातन मला इथ Malaysia म य िशकवताना राहताना ास काहीही नाहीय पण सचती कॉलज ऑफ िफ़िजओ थरपीचया सगळया मलाची खप आठवण यत कायमच तमहाला खालील पक पिहली ओळ लाग पडल (दसरी ओळ नाही बर का ) अशी पाखर यती आिणक मती ठवनी जाती दोन िदसाची रगत सगत दोन िदसाची नाती माझयावरच तमच म कायम ठवल ना प कस वाटल त जरर कळवा डोळयातलया िनधारराचा पारा फटणयाआधीच िलखाण थाबवतो All the best Make our कॉलज Proud Make India Proud तमचा रोिहत rohitrohitsyahoocom

------------------------------------------------------------------------------------------------ ह प मी मलिशयाला आलयानतर सचती कॉलजाचया माझया िव ा याना िलिहलल आह

------------------------------------------------------------------------------------------------

-----------------------------------------------------------------------------------------------------------

सदर सािहतय माझी आई सौवसधरा जोशी िहचया lsquoहसरी पगतrsquo या पसतकातन घतल आह धन ी गोठीवरकर

----------------------------------------------------------------------------------------------------------

सौ वसधरा जोशी

सावधान वाचकहो िनणरय तमही ायचाय महणज मा या ाच उ र िह कथा वाचन झाली िक ायच काय सीमा सदानद सातपत ाचा सतकार वहायला हवा िक नाही िकती साधा आह ह आता सीमा महणज असमािदक वय वषर पचचाळीस उ ोग - पणर वळ खपलली आिण खपत असलली गहणी छद- भरपर मि णी जोडण व ग पा मारण अगदी फोन वर स ा आता सतकार महणज अगदी दहा हजार पय रोख व ीफळ असाच असावा अस माझ िबलकल महणण नाही पण मला तमही िवचारलत िक सतकाराच सव प कस असाव तर मी महणन एखादी छानशी यअर िसलकची साडी आिण पाव भाजी वर थडगार आईस म ीफळाची िह ज री नाही (उगाच खरवडत बसायला) पण काही महणा चागल काम कल िक कौतक ह व ालाच हव हो िक नाही तर तया िदवशी काय झाल नहमी माण आमच िचरजीव सहास व ह (सदानद) दोघही आपापलया कामावर गल दोघाची खाणी डब ा म य माझा सकाळचा वळ धडाधडा गला तयाचया पाठी नाच यात आिण त दोघ गल िक िवखरलल घर आवर यात साधारण पढला तास गला नतरचा वळ कसा माझा अगदी माझा एकटीचा पण साधारण एवढी उसतवारी होईसतो अकरा होतातच

मी अशी छानशी मािसक वाचत बसल होत हातात गरम कॉफ चा मग घरही कस छानस आवरलल एव ात बल वाजली एकटी असताना दार उगाच उघड नकोस सवसत मालाचया मोहात फस नकोस बावळटपणा करशील फरीवालही फसवतात अलीकड- इित सदानद आमच ह नावा माणच खरच नहमी खशालचड सारख आनदी असतात एकदा पसा आणन घरात िदला िक सपली काळजी अस तयाच असल तरी दररोज वडी बावळट तला काही

कळतच नाही िह कवा अशीच वाकय अगदी नमान सधी िमळाली िक मला ऐकवतात िह गो आमचया खानदानातच आह महणा ना महणज बायकाना वडया बावळट ठरव याची कारण आमच सप स ा अशीच री ओढतात आई अस नाही ग तला नाही कळणार त अशी कधी पिहली कधी दसरी री ओढतातच

तर दपारी साड अकरा पावण बाराला बल वाजली आज समोरची मीना भाभी घरात नवहती ती गली होती

ितचया माहरी मलाना घऊन आमचया वग म य फ दोन लॉक एका मजलयावर महणज आज मी एकटीच

होत मजलयावर नहमी सारख दर उघडल मला वाटल कॉलज सटडट असतील मसना जौरा हवाय का (ह

कॉलजला जायच सोडन ह असल धद का करतात हा मला नहमी पडतो) नाहीतर सलस गलर ह नवीन

याच महणन ग यात पडतील पण नाही मा या समोर होतया दोन गजराथी बायका

शजारचया घराकड बोट दाखवन ितन िवचारल तमारी बाजवाली कया गयी मला गजराथी कळत पण बोलता मा यत नाही मी कोण मीना भाभी अस महणताच ती महणाली तमारी बाजवाली मीना बन मारी बनपणी छ मग मी तयावर िमनाभाभी मायक गयी ह ४-५ िदन क बाद आयगी अस अगदी खर खर उ र िदल दोघ ची आपसात हळ आवाजात काहीतरी चचार झाली मग हातात छान मो ( ीमती वाटाव अस) पाक ट काढन ती महणाली शादीका इनवहीटशन दन का था आप जरा दगी कया आता शजारचया भाभीची कोणी म ीण ितला बोलवायला आली तर त िनम ण यायलाच हव काही शजारधमर आह िक नाही मी लगच महटल हा हा ज र दगी मी त हातात घताना पढच जाळीच दर उघडल आता काय खा ी झाली होती भािभचया कोणी म ीणच तर होतया तयातली दसरी महणाली थोडा पािन िमलगा कया मलाच माझी लाज वाटली मी दोघ ना आत बसायला बोलावल पखा स होताच आत जाऊन दोघ ना नवीन कलल कोकम सरबत लासातन घऊन आल बरोबर थोड पाणी स ा तहानला आधी पाणी हव महणन एव ा पाच सात िमिनट तया बाहरचया खोलीत बसलया होतया दोघी पाणी सरबत यायलया तमही कठन आलात अस मी िवचारलयावर अगदी भािभचया माहर जवळचच गोरगाव नाव सािगतल चागली चार पाच िमिनट झाली असतील तव ात तयातली एक महणाली अजन आमहाला बरीच बोलावणी करायला जायच आह तव ात दसरीन सवताची साडी बघन ितला महटल साडीला घाण लागली आह िहचयाकड धऊन घऊ का खरच ितचया छान साडीला काळा िचखला सारखा डाग िदसत होता मला ती महणाली ऑ टी मी हा डाग जरा तमचयाकड धऊन घऊ का मी हो महटल ितला बाथ म दाखवल आता बाहर दसरी बाई अन मी बोलत बसलो होतो पण मला काहीतरी वगळच जाणवल अतमरनान सािगतल िक काय कणास ठाऊक पण एव ा वळ मा या घरात घडत असलल रामायण आधीही कठतरी घडलया सारख वाटल णाधारत आठवल गलयाच मिह यात िवजन फोन वरील ग पात सािगतलली ितचया नातवाईकात घडलली चोरी त सवर झाल होत बो रवलीला नीना िवजची सकखी मावस बिहण दपारी अगदी एकटी घरात तया िदवशी समोरचा लॉक नमका बद त गल होत कठतरी ल ाला बल वाजली नीनान दार उघडल दोन बायका अगदी छान

काजीवरम सा ा नसन कानात िहऱयाची कडी ग यात दािगन कसात कदब घातलला नीनाला महणलया तया तमचया समोरचया बा ना इनवीटशन ाल का तयात नीनान नाही मह याचा यतोच कठ नीना महणाली हो ज र दईन पाक ट हातात दताना तयातली एक नीनाला महणाली जरा पाणी ाल का यायला नीनान दोघ ना पाणी िदल तयातली एक महणाली आमहाला अजन बरीच बोलावणी करावयाची आहत बराच वळ जाईल मी जरा toilet जाऊ का

ात ही िननाला गर वाट यासारख काही नवहत तयामळ नीना सहजच महणाली हो हो जा ना मग एक toilet ला गली आिण दसरी िननाशी ग पा मारीत होती थो ाच वळात ती आतली बाहर आली आिण नीनाला महणाली अहोतमचा नळ िबघडला आह का बदच होत नाहीय नळ सोडलला होता पाणी उघ ा दारातन बाहर यत होत नीना सार या गिहणीला ह चालण शकयच नवहत

मगापयत नळ अगदी विसथत होता आिण आ ाच काय झाल नीनाला पडला नीना लगच उठली नळ खाली असलयामळ वाकन बद करायला बघत होती तव ात तया दोघी सराईत सशीि त भाम ानी ितला मागन च आत ढकलली आिण बाह न सरळ कडी घातली नीना िबचारी सडासात अडकली सवताचया घरात दोघ नी घर धतल ितच

नीनाच ओरडण तया छो ा िखडक तन एक जाऊन कणी यण कठीणच होत िबचारी नीना दोन तीन तासानी

समोरचया िबलड ग मधलया लोकाना कळलयामळ सटली एकदाची पण चोरी ज बर होती घरात असलयामळ

कपाटाचया िकललया पण कपाटालाच होतया दोघी भाम ाना चागलच फावल

मला सगळ जसचया तसस आठवल घशाला कोरड पडली हाताला कप सटला पण आता डगमगन चालणार नवहत िहममत धरायलाच हवी अशा वळी आतली डाग धवायला गलली चोरटी आता बाहर यईल मला महणल ऑ टीतमचा नळ िबघडला आह का णभर मी स झाल काय कराव तया दोघीही िध पाड उच होतया आिण मी एकटी होत आताचा काळ मा या कसोटीच होता आिण दवाचा होता आिण एव ात फोन वाजला मी लगच ठरवल ा फोनचा फायदा यायचा आललया फोन वर टपन आमच कोणत िबल िकती र म सािगतली जात होती पण मी मा इकडन हलो ह बोला कदम साहब काय िनघालाय महणताय घरी यायला हो पण अजन नाही आला आला िक सागत चौक वर फोन करायला आतली भामटी बाहर आली आिण तससच महणाली ऑ टीतमचा नळ िबघडला आह वाटत बदच होत नाही िननाकड घडललच मा याकड घडत होत बाथ मचा नळ दारापासन चागला तीन चार पावल आत होता महणज मला न ढकलतािह तया सहज क ड शकत होतया

तव ात माझ फोनवरच बोलण ऐकणाऱया दसऱया चोरटीन िकसका फोन था अस मला िवचारल मी

महटल मरा लडका इधर थाना पोलीस सटशनप इनसपकटर ह उधरस फोन था अभी आयगा

माझ बोलण एकन तया दोघी चपापलया एकमक ना नजरन खणा क न उठलया मला महणलया आमही िनघतो दोघी घराचया बाहर गलया मी िन ास सोडला दो ही दार लावली उघडा नळ अगदी सहज बद कला नळाला काही झालच नवहत सा ात दोन चोर ा मा या घरात यऊन गलया होतया ि याही क शात कमी नाहीत ह खरच आह महणा ा ातही आघाडी मारतायत िक काय तया गलया आिण माझा बाध कोसळला मा या घरावरच जीवावरच सकट टळल होत मी ीमती थाटाच त इनवहीटशन काडर उघडन बिघतल त एका होऊन गललया ल ाच होत महणज तयाचा बत माझ घर लट याचा होता मा या घरात होणारी चड चोरी कवळ मा या ग पाचया छदामळ आिण थो ा या चालाखीमळ वाचली होती मी पोलीस सटशनइनसपकटर अशी नाव घतलयामळ व तो घरीच यतो आह महटलयामळ तया घाबरलया आिण पळालया बघा वाचकहोमहणन महटल आज माझा छोटासा घरगती सव पाचा सतकार वहायला हवा िक नको जरी मी वडी बावळट काही न समजणारी असल तरी माझच घर मी वाचवल अस महणताना तसच बरोबर जाऊ द हो सतकाराच काय एवढ पण ा गो ीचा पच तमचया साठी बर का ज बो रवलीचया िननाकड झाल ठा याचया सीमाकड झाल तच कदािचत तमचया घरात स ा होईल तर फ सावधान

_____________________________________________________________________________________________माझ आजोबा ी वा यवलकर या या किवता ऐकतच मी लहानाची मोठी झाल इ जी म य ऑनस िमळवनही याची मराठीची गोडी कधीच कमी झाली याची अशीच एक मला भावलली ही किवता बघा तमहालाही पटतय का अिदती मळ

lsquoमममीrsquo महणोिन कोणी lsquoमममीrsquo महणोिन कोणी आईस हाक मारी मा या मना मराठी ती होय शोककारी श दात सौ य lsquoआईrsquo lsquoमममीrsquoत तच नाही त वड इ जीच सीमाच यास नाही गल जरी िफरगी सोडन दश माझा आई त या िशरी ग तो भार इ जीचा

आई जरी मराठी वदविन lsquoमममीrsquo घई बाळावरी ित या या स कार तोच होई आता इथ lsquoनसरीrsquo lsquoकजीrsquoत बाळ जाई फसव नाव lsquoिकलिबलrsquo ओढन यास नई lsquoथक यrsquo कस महण मी lsquoसॉरीrsquoच हा जमाना आह अजन यथ परक बाड-िबछाना

lsquoबथड हपी ट यrsquo महणताच बाळ आता lsquoमममीrsquoस lsquoजॉयrsquo होई lsquo सगसागrsquo तोच गाता आता िनराजनाची फलवात हाय थ पटन मणब या िवझातच यात अथ कापन कक आता मोठाच बाळ होई कोशात श द lsquoआईrsquo माघार तोच घई रा यात या मराठी कौतक इ जीच िवसराच पज जीण lsquo ॉमीसrsquo अमताच lsquoक-जीrsquoत इ जी या िमळता वश बाळा शाळा नको मराठी लावा तयास टाळा lsquoएिलफट गॉड rsquo होई lsquo ल सगrsquo तोच दई मा या मना मराठी lsquoअ ज टrsquo तच होई

ी वा यवलकर

प ी डॉ काश आमट ा या काशवाटा ा प तकातन घतलला हा उतारा आह ामळ सबिधत लखका या व काशका या कॉपीराईट अिधकाराच उ लघन झाल आह याची मला जाणीव आह पण िह मडळी व याच वशज या

क यामागील माझी भावना समजन घतील अशी माझी आशा आह कारण हा लख मी िस ी कवा अथ ा ीसाठी कलला नसन डॉ आमट ा या कायाची लोकाना क पना यावी हाच ा मागील हत आह िम लद कारकर ____________________________________________________________________________________

या कॉलरा या साथीतील एक सग मना या तळात असा जाऊन बसला आह क तो हटतच नाही एक बाई एका लहान मलाला घऊन आली होती उपचार क यावर सलाईन द यावर त मल जरा सधारल याबरोबर ितन या मलाला आम याकड सोपवल आिण ती लगच िनघन जायला लागली आमचा एक

कायकता ितला हणाला अशी कशी या मलाला सोडन जातस या याजवळ थाब याला पण बर वाटल क जा यावर या बाईन सािगतल कॉलरा या साथीन काल माझा नवरा मला दो ही मलाना लागण झाली हणन याना घऊन इकड िनघाल तर एक मल वाटतच गल याला तसच झाडाखाली ठवन ाला घऊन

आल आता ाला जरा बर आह तोवर जावन याला प न यत इतका क ण सग होता हा आ ही सगळच स झालो कोण कणासाठी रडणार डो यातल पाणीच आटन जाव अशी िह प रि थती अस कसोटीच धीर खचवणार सग खपदा आल पण यामळ इथ कामाची कती गरज आह हही न ान काळात गल पाय माग यायचा नाही ह डो यात प होत यामळ यातनही आ ही एकमका या मदतीन माग काढत गलो टकन रािहलो काम वाढवत गलो

आपल घर

२००१ साली वभव फळणीकर नावा या अकरा वषाचा म य एका दा प यान फार वग या तहन पचवला अगद एका हद गा यात हट या माण तम बसहारा हो तो कसी का सहारा बनो यानी तरा अनाथ मलाना आ ण १३ अनाथ मलीना सहारा दला ह काच घर दल याची राह या खा याचीच नाह तर उ म िश णाची सोय ह आपल घरन कली दरवष मी आ ण माझ कटब अगद आमच ह काच घर अस या सारख ितथ जातो पाऊल टाक या टाक या एक लहान मल हात जोडन नमःकार करत मग पटकन वचार मनात यतो अर अस आप या घर ज हा कणी यत त हा पाथ आ ण मीरा अस हसत

मखान आवभगत करतील ना

कणीह पाहण आल क आपल घर सःथच यवःथापक वजय फळणीकर हसत मखान

ःवागत करतात नवनवीन उपबमाची मा हती दतात नकळत ितथ या मावशी थड पाणी आ ण गरम चहा प यात ठवतात काह णातच आपल घर सग याना आपलस करत फळणीकर आ ण या या प ीन हा पारमािथक उपबम खर तर आपल दख वसर यासाठ या या मलाची उणीव भ न काढ यासाठ दहा वषापव स कला यात याना चड अडचणी हाल-अप ा सोसा या लाग या आ ण अजनह हा खडतर वास स च आह पण कठह खत तबार अप ा नाराजी अ जबात दसत नाह

यथील २६ मलाना ह याच आई-बाबा नसतच शालय आ ण ता ऽक िश ण नाह तर िनरिनराळ कौश य स ा िशकवायची यवःथा करतात यथील औ ोिगक िश ण

किात मलाना सगणक िश ण िशवणकाम ःब न ट ग ऑफसट ट ग ऑ फस

फाईल बनवण िशकवल जात नसतच शालय िश ण नाह तर ा जगात ःवतः या पायावर उभ राहायला िशकवतात एक सजन कत ववान य बन व याच काम ह

फळणीकर दा प य करतात

हा सारा याप जग या यापर न उ म बनव याच काम होत त बढयाच लोका या

आपलक न आ ण मदतीन मदत काय ःव पाची आ ण कशी असावी ाची क पना ौी वजय आप याला दतात पण अ टाहास आमह क वा अप ा ठवत नाह त कडबर

कक प ा दान खार क खोबर ा ह आजवान सागतात

यदा या भट त तर मी चाटच पडलो आता आपल घर म य आजी आजोबा आल आहत

िसहगड पाय यापाशी अजन एक बःतान बसवल आह सौरऊजा छोट शी बाग यात

फळभा या फल एक दभती गाय पारपा रक साधन नसिगक खत योगासन ाथना ह

दवसाच िनयम अगद काटकोर पण पाळल जातात वभवला जस वाढवल असत तस ह पतीप ी ा २६ मलाना वाढवतात या यावर माया करतात सःकार दतात यामळ चकनह मा या िलखाणात क वा कणा याह बोल यात

आपल घरला अनाथाौम कधी सबोधल जात नाह उलट मी हणन क यक

जाणकार आई-बाबानी थोडा वळ तर ितथ जाऊन आपल घर न क पाहाव lsquoितिमरातन तजाकडOtilde ह याची नसती रोजची ाथनाच नाह तर जग याची सक पना आ ण उ श आह नकतच वजय फळणीकरानी एक पःतक दल नाव होत पराजायाकडन वजयाकड वाचल पाना-पानाग णक अगावर काटा आ ण डो यात

पाणी यत world belongs to such people वजय फळणीकर ह एक रणाःथान

आहत

एक सामा जक बािधलक हणन माझ आप याला आवजन सागण आह क

या यासारखी चळवळ खटपट माणस ा जगात आहत या यामळ समाजात एक

स यवःथा आह अशा उपबमाना आ ण माणसाना आपण आप या पर न भरभ न

सहा य कराव त वळ दऊन कवा मलाना िश ण दऊन दल तर उ म आिथक

सहा यास apalagharyahoocom ला ज र भट ा

आप या घरातील घरपणाला बहार यावी आप या आ ण आप या मला या सामा जक

बािधलक या सक पना ःप यात अशी मनात खाऽी बाळगन पढ या वळस प याला

ग यावर आपल घरला न क भट ातथील आजी-आजोबानी आता १६ जणाना राहता यईल अशी गःट हाऊस सस ज कली आह

आपल घर म य आपल ःवागत उ म प तीन होईल ाची फळणीकरा तफ खाऽी असावी फळणीकराचा दर वनी बमाक ००९१-९८५०२२७०७७ ००९१-२५२३२९९ असा आह आपल घराचा चाहता कौःतभ पाठक आ ण प रवार

y~igraveu~v~ibrvbarjfiacute

िच कला- वद पराजप

सौ वसधरा जोशी माउस

एकदा एक उदीर बा पावर सला

पढ मोदक नको हणत रागावन बसला

दवा त ही आहात हण ब ीची दवता

का मला अस मग िनर र ठवता

तम या जवळ बसन मी रािहलो अडाणी

दररोज ऐकतो आर या आिण गाणी

उदरा या शारीन बा पा हसला

माउस हणन उदीर कॉ यटर समोर बसला

एका डो याची आई

एका गावात एक बाई आपलया छो ा मलाबरोबर एका छो ा झोपडीत राहात

होती आपलया मलाला काही कमी पड नय हणन दवसरा एक क न ती काम

करत अस पण या छो ा मलाला मा आपली आई अिजबात आवडत नाही तो

ितचा ितर कार करत असतो कारण ितला एक डोळा नसलयामळ ती भसर दसत

असत आईला तो शाळतही यऊ दत नसतो

एकदा एका काय मासाठी आईला शाळत जाव लागत पण ितला बघन कठ त ड

लपवाव ह मलाला कळत नाही रागाचा एक कटा टाकन तो ितथन पळन जातो

घरी आलयावर तो आईला चड बोलतो कशाला आली होतीस शाळत आता

माझ िम मला िचडवतील मी उ ा शाळत कसा जाऊ तला

एक डोळा का नाही मला त अिजबात आवडत नाहीस वगर

वगर आई काहीही बोलत नाही आपण आईला अ ात ा बोललो

याच मलालाही काही वाटत नाही रागान तो नसता धमसत

असतो आईशी काहीही न बोलता जवतो आिण झोपतो रा ी कधीतरी याला

जाग यत तर आपलया मलाची झोपमोड होऊ नय अशा दबकया आवाजात याची

आई रडत असत पण याचही याला काही वाटत नाही एका डो याचया

आपलया आईचा याला अिधकच ितर कार वाटायला

लागतो या णी तो िनणय घतो िशकन खप मोठ हायच

आिण इथन बाहर पडायच

या माण तो खप अ यास करतो उ िश णासाठी मो ा शहरात यतो

नामवत िव ापीठातन पदवी िमळवतो मो ा कपनीत मो ा ददयावर काम

क लागतो एका सदर मलीशी याच ल होत याला एक मलगा एक मलगी

होत आता याच कटब पण होत कारण ह सदर िच िबघडवणारी एका

डो याची याची आई ितथ नसत तो ितला जवळजवळ िवस न गलला असतो

अितशय सखात असतो

एक दवस याचया घराच दार वाजत दारात एका माणसाबरोबर याची तीच

एका डो याची आई उभी असत ितला बघन याची मलगी घाब न

आत पळन जात तो आधी च ावतो आिण मग वतःला सावरत

ितला हणतो कोण आहस त इथ का आलीस बघ माझी मलगी

तला घाबरली

मी ब तक चक चया प यावर आल अस काहीस पटपटत आई िनघन जात

ितन आपलयाला ओळखल नाही अशा समाधानात () मलगा दार लावन घतो

काही दवसानी माजी िव ाथ समलनासाठी याला याचया शाळतन प यत

परत या गावात जाऊ नय अस वाटत असतानाही तो समलनाला जा याचा

िनणय घतो ऑ फसचया कामासाठी जातोय अस बायकोला खोटच सागतो

समलन पार पडत कठलयातरी अनािमक ओढीन याची पावल याचयाही नकळत

झोपडीकड वळतात दाराला कलप असत शजारची बाई याला ओळखत आिण

एक प दत त प याचया आईच असत तो वाच लागतो मी खप आय य

जगल त याकड आता मी परत कधीही यणार नाही पण त कधीतरी यऊन मला

भटावस अशी माझी खप इचछा आह शाळचया समलनाला त यणार ह कळल

होत पण ितथ यऊन तला भटायच नाही अस मी न ठरवल कारण मला

मािहती आह एका डो याची ही तझी आई तला आवडत नाही मला एकच डोळा

का असही त मला एकदा िवचारल होतस त हा त खपच लहान होतास हणन

मी काही उ र दल नाही पण आज सागत बाळा त लहान

असताना एक अपघात झाला या अपघातात त तझा एक

डोळा गमावलास एका डो यान त सपण आय य कस

जगणार या िवचारान मी हराण झाल आिण माझा एक डोळा तला दला मला

तझा खप अिभमान आह त मला ज बोललास कवा मा याशी जसा वागलास

यासाठी मी त यावर अिजबात रागावलल नाही तझ मा यावर खप म आह

असाच िवचार मी करत कधी काळी मा या भोवती भोवती खळणारा त मला

नहमी आठवतोस

प वाचन मलगा ढसढसा रड लागला जी कवळ

याचयासाठी जगली वतःचा सवात मह वाचा अवयव िजन

याला सहजपण दऊन टाकला ितचयाशी आपण कती िनदयपण वागलो याला

चड पशचा ाप झाला तो आईला मोठमो ान हाका मा लागला पण आता

याचा काय उपयोग होता

मनाच ोक

गणाधीश जो ईश सवा गणाचा | मळारभ आरभ तो िनगणाचा || नम शारदा मळ च वार वाचा | गम पथ आनत या राघवाचा ||१||

सगम अथर- जो गणपती सवर लोकाचा ई र व सवर सदगणानी नटलला आह जो अनािद आह अनत आह जो असखय गणानी य आह व जी शारदा चार वाणीची जननी आह अशा दवतास नमःकार कर या व ौी रामरायाचया मागारन जीवनाची वाटचाल कर या

मना स ना भ पथची जाव | तरी ीहरी पािवजतो वभाव || जनी न त सव सोडनी ाव | जनी व त सव भाव कराव ||२||

सगम अथर- ह सजजन मना त परम राच ःमरण िनतय ठऊन भ ीन वयवहार कर तयामळ तला सहजच ौीकण सनन होतील कपा करतील कारण तो तयाचा ःवभावच आह माऽ त सजजन लोकाना ज आवडत नाही िनदनीय चकीच वाटत तस वाग नको व लोकादरास पाऽ होणार वदनीय अस

आचरण ठव भि पथ महणतात तो हाच

भात मनी राम चतीत जावा | पढ वखरी राम आध वदावा || सदाचार हा थोर सोड नय तो | जन तोची तो मानवी ध य होतो ||३||

सगम अथर- ातःकाळी उठलयावर थमतः ौीरामाच दवाच ःमरण कराव नतर वखरीन महणज तोडान मोठयान lsquoरामrsquo नाम घयाव हा सदाचार नहमी पाळावा सोड नय असा सदाचारान राहणाराच

मनय गौरवास पाऽ होतो धनय होतो

मना वासना द कामा न य र | मना सवथा पापब ी नको र || मना धमता नीती सोड नको हो | मना अतरी सार िवचार राहो ||४||

सगम अथर- र मना द इचछा मळीच उपयोगाची नाही पापी िवचार स ा मळीच अस नय धमारन व नीतीन वागण सोड नको मना हा ौ िवचार अतःकरणात जपन ठव

मना पापसक प सोडनी ावा | मना स यसक प जीव धरावा || मना क पना त नको वीषयाची | िवकार घड हो जन सव ची ची ||५||

सगम अथर- मना कधीही पापसकलप मनात यऊ दऊ नयत नहमी मनात सतयसकलप जागवावत मोह

पाडणाढया वःत व िवचार याची कलपनाही कर नय पापसकलप पापब ी व िवषय-िवकार यामळ लोकात समाजात आपली छीथ होत उपहास होतो महणन नहमी सतयसकलप करावत

hhbrvbarbrvbarbrvbarbrvbarkkparaparaacircacirckkbrvbarbrvbar ==acircacircllparapara ffparapara

कोबी वड सौ काचन मिनष काबळी

सािह य- १वाटी कीसलला कोबी २ वा ा िभजलली चणा डाळ १ इच आल ३-४ लसण पाक या १चमचा हळद िजर ३-४ िह िमर या को थबीर १२ चमचा ओवा मीठ तळ यासाठी तल इ यादी कती- थम कोबी कीसन यातल पाणी काढन टाकाव नतर चणा डाळ आल लसण िजर िमरची एक थोड जाडसर वाटाव त वाटण एका बाउल म य काढन यात कीसलला कोबी मीठ हळद ओवा को थबीर घालन एक कराव व याच छोट छोट गोल वड तळ हातावर थापन तला म य खरपस तळाव सॉस क वा खोब या या चटणीसह खा यास ाव_____________________________________________________________

फल - िबि कटापासन बनवलली चॉकलट सौ शीतल सतीश हा सािह य- १२५ म म का (बटर) २५० म मकिवटीज डायज टीव (McVities Digestive) िबि कट ४ टबल पन कीसलला नारळ ४ टबल पन कोको पावडर ४ टबल पन मध सका मवा आवडीनसार बनिव याची प त १ एका िपशवीम य कवा भा ाम य िबि कट घवन याचा चरा करावा २ एका भा ात म का घवन तो िवतळवा ३ यात िबि कटाचा चरा िखसलला नारळ कोको पावडर मध व सका मवा घाला ४ वरील िम ण एका पसरट भा ाम य ओताव ५ याच छोट लाड वळाव ६ वळलल चॉकलट लाड आवडीनसार कोको पावडर कीसलला नारळ कवा स या म ान सजवाव _________________________________________________________________________

बालशाही सौ शलजा जगदीश िशद

सािह य- २ १२ कप (५०० म) मदा ३४ कप तप (िवतळवन थड कलल) दही १२ कप १२ चमचा ब कग सोडा २ १२ कप साखर तप तळ यासाठी कती- म ाम य ब कग पावडर दही आिण तप घालन घ मळाव साधारण एक तास झाकन ठवाव ३ इचाच समान गोळ क न हल या हातान दाबन ख ा बनवावा तळ यासाठी कढईम य तप गरम कराव गरम झा यानतर गोळ मद आचवर तळन यावत एक दोन वळा पालटन लाल रग आ यानतर बाहर काढन ताटाम य ठवावी साखरम य साखर िभजल एवढ पाणी घालन गोळी पाक बनवावा गस बद क न पाकात तळलली बलीशाही घालावी चार त पाच िमिनट बालशाही पाकम य ठऊन नतर िचम ा या सहा यान बाहर काढन थड करावी थड झा यानतर हवाबद ड यात भ न ठवावी िह बालशाही आठ त दहा दवस टकत टीप- गोळीपाक तयार झाला की नाही ह पाह यासाठी एका बशीम य पाणी घऊन एक थब पाक घालन बघावा गोळी बशी या तळाशी तयार झा यास गस बद करावा

आ दती मळ शवची भाजी सािहतय- २५० ाम जाडी कडक ितखट शव ३मोठ काद जाड िचरलल ७-८ लसण पाक या

छोटा आ याचा तकडा एक छोटा चमचा धन िजर सक खोबर छोटातकडा २-३लवगा ४-५ िमर २-३ वलची सक लाल िमरची ४-५ दालिचनी तकडा थोड तल एवर ट गरम मसाला १छोटा चमचा मीठ चवीनसार कती- तर साठी कादा लसण आल आिण बाक सव मसा याच समान थो ा तलावर चागल परतन याव नतर गार क न थोडस पाणी टाकन िम सर मधन एकदम बारीक वाटन याव १ छोटा चमचा तल तापवन यात ती प ट आिण गरम मसाला )चवी माण (घालन तल सटपयत परतवन यावी नतर यात गरम पाणी घालन पातळ तर सारख कराव ती तर उकळवन यावी एकदम शवटी मीठ घालाव तर थोडी पातळच आस ावी जवायला याय या वळी गरम करताना यात शव टाकन परत उकळाव या बरोबर क ा कादा िलब छान लागत ही तर िमसळीसाठी पण वापरता यत

क या कवा उपज पोह

सािह य-१वाटी तकडा तादळ ( ोकन राइस) frac12 वाटी शगदाण frac12 वाटी चणाडाळ कडीप ा िहर ा िमर या िजर फोडणी साठीndashतल मोहोरी िहग हळद ितखट िजर कडीप ा मीठ चवीनसार कती- तादळ लालसर भाजन याव गार झा यावर िभजवन ठवावत डाळ दाण पण िभजवन ठवावत दो ही ४ -५ तास िभजवाव क या करावया या वळी थम तादळ उपसन ठवाव तल तापवन फोडणी क न यावी यात तादळ घालन छान परतावत तादळ परतत असताना डाळ आिण दाण िजर िमर या कडीप ा मीठ आिण थोड पाणी घालन िम सर मधन बारीक क न याव तादळ परतन झाल क िम सर मधल वाटण यात घालन नीट एक क न याव मग बारीक आचवर झाकण ठऊन क या होऊ ा ा मधन मधन हलवाव वाटल तर थो ा पा याचा िशपका ावा मोकळ झालल वाटल क गस बद करावा कोिथबीर घालन खायला याव याबरोबर दही कवा िलबाच उपासाच लोणच आिण क ा कादा छान लागतो तादळ डाळ आिण दाण ा मळ क या हा पदाथ पण अ होतो

ई-िवशषाक ऋणानबध सपधच उ र-

सपधसाठी ि िच छऽपती िशवाजी महाराज ितभाताई पाट ल रामदास ःवामी प डत भीमसन जोशी िसधताई सपकाळ पाडरग सदािशव सान (सान ग जी) डॉ बाबासाहब आबडकर िनळ फल

लता मगशकर शकर महादवन

ःमता पाट ल सी ड दशमख

लोकमा य टळक ध डराज गो वद फाळक (दादासाहब फाळक) जयत नारळ कर झह र खान

प ल दशपाड मधर भाडारकर ान र म ाबाई िनव ीनाथ सोपानदव ौयस तळपद

नाना पाटकर आशतोष गोवार कर डॉ काश आमट मदा कनी आमट हमत करकर ःवात यवीर सावरकर वजया महता

सिचन तडलकर डबजी झगराजी जानोरकर (गाडगबाबा) मोहन आगाश माधर द त व ठल कामत दिलप वगसरकर वण वामन िशरवाडकर (कसमामज) ज बार पटल सोनाली कळकण रामचि नरहर िचतळकर (सी रामचि) ा मध दडवत सा वऽीबाई फल आ ण

सिचन पळगावकर अशोक सराफ महा मा योितबा फल

महश कोठार सयाजी िशद नरि दाभोळकर शाताराम राजाराम वणकि ( ह शाताराम) सनील गावसकर अतल कळकण इतर छायािच गणशो सव एस ट महामडळाच िच ह शतकर कःती गढ पाडवा गट व ऑफ इ डया आषाढ एकादशी रायगड

क कण र व मबईचा ड बवाला नागपचमी

हता मा चौक पाट मबईकर वट पो णमा

सपधचा िनकाल

थम पा रतोिषक- सतोष साळक

ि तीय पा रतोिषक- शरय परब

ततीय पा रतोिषक- मज मळजकर

_______________________________________________________________

आपला अिभ ाय ज र कळवावा आमचा प ा- Emarathiklgmailcom

-----------------------------------------------------------------------------------------

सतीश महा उदय परब

तबला- भारतीय सगीतातील एक वा

मडळी भारतीय सगीत िविवधतन नटलल आह आिण तयाला गौरवशाली परपरा आह

तयात अनक गायन शली व वा कार आहत तयापक एक महणज तबला ब ताश

भारतीयाना तबला ह वा मािहती आह कमान तय य पा न नाही तर ऐकन तरी

मािहती आह कधी नाही तर टी हीवर उ ताद झाक र सनना ताज चहाचया जािहरातीमधय (बरोबर आह

वाह ताज) तबला वाजवताना पािहल असल

तबला ह चमर वा असन त एक ताल वा आह ताल महणज गायन कवा वादनामधय तीत होणा या

कालाच मापन करणयाची यातालवा ाची िन मती आ ददव गणपतीन कली असा परातन उललख आढळतो

ज हा भगवान शकरान ताडवनतय कल त हा गणपतीन जिमनीवरील ख ावर कातड पसरन तयावर हातान

वाजवन शकराचया नतयाला साथ दली

तबला कोणी िनमारण कला ह न सागण कठीण आह कारण तशी ऐितहािसक कागदप कठही उपल ध नाहीत

परत काही जण महणतात प शअन दशातील तबल नावाचया वा ामधय आव यक त बदल करन तबला ह

वा बनल काह चया मत मदग (पखवाज) जब िबचमस काटा तब भी बोला आिण ा तब भी बोला चा

तबला झाला

अमीर ख न सतार तबला िह वा चारात आणली तयान भारतीय व परदशी सगीताचया अनक मफली

भरवलया आिण प शअन इराणी आिण अफगाणी सगीताच भारतीय सगीताशी एक अतट नात जोडल

तबला वादनामधय दोन वा वापरली जातात ती महणज तबला आिण ड गा तबलयाच अग ह झाडाचया

खोडापासन बनवतात तर ड याच घमटाकती भाड िपतळच कवा ता याच बनवलल असत ा दो हीवर

च याचया िनवळीतन बडवन काढलल कमावलल चामड लावतात ह चामड बक याच असततबला व ड याचया

चाम ाचया वरील बाजस मधलया भागावर काळी शाई आिण कोळ याचया भकटीपासन तयार कललया

शाईच अनक गोलाकार थर दतात तयामळ तबला व ड याचया आवाजात नाजकपणा व मधरपणा यतो

सवरसाधारणपण तबला हा उज ा हातान व ड गा हा डा ा हातान वाजिवला जातो परत डावखर वादक ा

जोडीची अदलाबदल करताततबलयाचा वापर साथ सगत महणन शा ीय सगीतात सगम सगीतात भ

सगीतात तसच नतया मधय ही मो ा माणात करतात तबलयाच एकल (सोलो) वादन जगलबदी स ा

लोकि य आहत

तबलयालाही एक भाषा असत आिण तबलयाची भाषा महणज िविश अ र कवा बोल असतात

तबलयावर बोटानी तळ ानी आिण ड गावर बोटाचया अ ानी तळ ानी िविश ठकाणी आघात करन ह

बोल वाजिवल जातात काही बोल ह फ तबलयावर फ ड यावर कवा तबला आिण ड गा िमळन अशा

कार वाजिवल जातात उदाहरणाथर गी ना ता धा त ित ट द क क त ह काही बोल आहत यातील

गी क क ह बोल फ ड यावर वाजिवल जातात ना ता ित ट त ह बोल फ तबलयावर वाजवतात तर

उरलल धा त द ह बोल तबला आिण ड गा िमळन वाजवतात

तबला वाजवताना बोलाची प ता नाद ताल तालाची समान आवतरन (तालब ता) आिण वाजवणयाची गती

(लय) ा गो ना खप महतव असत एकच ताल वगवग या आवतरनामधय वगवग या गतीन वाजिवला जाऊ

शकतो

वाजिवणयाचया गतीच सवरसाधारण वग करण िवलिबत लय मधय लय आिण त लय अस कल जात या

तयक लयीमधय दखील वगवग या गतीन तबला वाजव शकतो उदाहरणाथर िवलिबत लयीमधय

िमिनटाला दहा ठोक त िमिनटाला शभर ठोक ा गतीन वाजव शकतो

लय आवतरन याच गिणत आिण वादनातील स दयर याचा मळ साधन समवर यण ह तबला वादकाच कौशलय

असत अशा कारच िविवध वा ामधय उतक कौशलय असणार खप नामवत असलल आिण नसलल कलावत

भारतात आिण जगभरात आहत त आजच उतक कलाकारही कधी तमचया-आमचयासारख होत सगीत िशकन

आिण महनत करन त उतक बनल

गमतीची गो महणज कोणतही सगीत िशकणयासाठी शाळ माण कमाल वयोमयारदा नसत वयाचया प ाशीत

कवा साठीत िशकणयासाठी िव ालयाच दरवाज बद असतात परत या वयातही सगीत

शाळच दरवाज िशकणयासाठी वागतच करतात सगीत िशकणयासाठी फ आवड दढ-िन य िनयिमत

रयाझ या गो ची गरज असत वळ काढला तर तो सवाकडच असतो आिण आवड असल तर तो

आपोआप काढला जातो (महणन तो आधीचया वा यामधन काढला आह) तर मग याना सगीत िशकणयाची

आवड आह तयानी दढ-िन य िनयिमत रयाझ करन एक य करायला काय हरकत आह

स दप खडकर efMekeAgraveJeCe

neveHeCe iess KegHe keAgraveener efmicroekeAgraveJetve

HegmlekeAgraveeles Oe[s jeefns ceveele Iej keAgraveordfve

peele-Heele JeCeamp-Yeso meieU keAgraveener efmicroekeAgravees

Yeejle ceePee osmicroe DeeefCe ceeleermicroeer efregekeAgraveigravees

meceevelesreges Oe[s neveHeCeeHeemetve efiejJes

meieUsrege efJeregeej ceveele KeesJej copypeJes

HeCe copyer-HejbHeje Deens cnCes peeleerHeeleerregeer

Dejs ceeCetmekeAgraveer Deens ceie efHeAgravekeAgravej keAgravemicroeeregeer

Deelee meceevelesreges Oe[s Gigraves keAgravemes efiejJeesup3ereges

keAgravees[ies Jnesup3ee keAgraveesCelsup3ee microeeUsle yebj peesup3ereges

mebOeer ceeCemeee keAgravemicroeer yej efceUeJeer

copyerHeeFamp ceeCetmekeAgraveer keAgravee meejJeeJeer

keAgraveOeer keAgraveOeer ceeCemeeHesee peeefle DeeefCe HejbHeje ceesthornicircee nesleele

DeeefCe oesve efpeJeebvee nUtrege keAgraveesHe-sup3eele keAgraveleele

Deelee lsup3ee efpeJeebveer ceeIeej keAgravee Isup3eeJeer

Deelee GEcircej keAgraveesCe osCeej ceer njes ie DeeFamp

ceeCemeee ceeCetme cnCetve keAgraveOeer yeIeCeej

regeekeAgraveesjerregsup3ee yeensj HeeT keAgraveOeer igraveekeAgraveCeej

yebo efkeAgraveuicirceele jentve keAgravemicroeer peieeregeer meHeAgraveejer keAgravejCeej

Dejs peie mebtoj Deens yeemesup3eeHets ceer keAgraveesup3e yeesCeej

स दप खडकर

आठवण चा ठपका रोिहत सोनट क ि य िव ाथ िम ानो इटनरशीप सपत आली ना Contdown करता आहात Contdown करतना अगदी वतःला िवचारन बघा िक आत कठ तरी काही तरी सलतय ना इटनरशीप सपतय

कॉलजचया teachersचया कचा ातन सटणार महणन excited तर असलाच पण रोजच िम मि णी आता रोजचयासारख भटणार नाहीत हा िवचारिह मनात घोळत असल ना तमहाला कठला सदश वगर दणया इतका मी मोठा अिजबात नाही पण होणयाचा य करतोय माझया वयि क आय यात मला काही गो नी कायम साथ िदली आिण तयाच गो ी तमहालािह साथ दतील आिण यशाचा मागर दाखवतील महणन फ माझया मनातलया काही गो ी तमहाला सागतो आिण ह करताना आठवण ना उजाळािह दता यईल कॉलज सपलया वर अ यास सपला असा िवचार मनातही आण नका कारण अ यास सोडला िक आपण कालबा य होतो कठलयाही कामात ामािणक पणा ठवा अगदी साध कामिह अस द िकतीतरी सग यतील ज तमचया वरचया स काराची परीकषा घतील असा सग नहमीच कसलया न कसलया तरी मोहात पडणारा असतो पण वतःचया मनाशी ामािणक रािहलात ना िक आपण न च ातन पढ जातो कठलही काम मनापासन करा त न च छान होईल आिण एकदा का आपलयाला कळल ह काम आपण छान कर शकतो मग न आवडणार कामिह आवडायला लागत दवावर ा ठवन सगळ करा महणज तयाचया प रणामाची जवाबदारी तयाचयावर ना खोट अिजबात बोल नका कारण त लपवणयासाठी परत परत खोट बोलाव लागल Research सबधीिह वाचन कायम चाल ठवा महणज कालबा होण टाळता यईल कधी समोरचा माणस कसा िदसतो ाचया पकषा तयाचया अगातलया गणाना आिण कतरतवाला जा ती महतव ा

ा ओळी िवसर नका रप लावणय अभायािसता न य सहज गणाशी न चाल उपाय काही तरी धरावी सोय आगतक गणाची ( समथर रामदास ) तमही आज जगाचया उबर ावर उभ आहात तमचया डोळयापढ गली साड चार वष कशी गली त यत असल ना आिण माझया डोळया पढ अजनही प आह िक सचती कॉलजशी सबध आलया पासनची १२ वष कशी गली आधी िव ाथ महणन आिण मग Lecturer महणन आिण काल िकती भरभर उडन गला ना आिण बरच काही माग सोडनही गला ना

Lecturer महणन जॉईन कलया नतरची 2५ वष महणज एक खप सखद अनभव होता कारण आपलया कॉलज

मधल सगळच िव ाथ िशकषकाचया मनाला चालना दणार असतात तयामळ खप छान वाटल आठवणी तरी िकती काढायचया ना अगदी तमचयावर चड िचडणयापासन ( COPD Lecture ससन म य क टीन म य जाण इआठवतय ना) त आपली व वत सदर दहरादनची ीप खरच अिव मरणीय आह ना दहरादन ीप म य आपली म ी कधी झाली तच कळल नाही आपण दहरादनला असताना भा य ीचा फोन

आलयावार तमही लोक ज ज काय करायचात ना त सगळ आठवन मी आिण भा य ी अजनही खप हसतो तमचयातलया िकती तरी जणानी माझयाशी आगदी वयि क अडचणीिह share कलया मला िततक जवळच मानलत खप छान वाटल तमच मनापासन कलल भावपणर SMS आजही मी जपन ठवलत अगदी मनात खोलात

तमचयातलया िकती जणाचा मी अगदी सगळयाचया दखात पाणउतारा कला असल पण ामािणक पण सागतो माझा उ श खप िनखळ होता त हा िवसरा बर का तमहा लोकाबरोबर research activities करताना िकती िविवध अनभाव आल ना आपलयाला खप िशकायला िमळाल तयाचयातन मला इथ Malaysia म य िशकवताना राहताना ास काहीही नाहीय पण सचती कॉलज ऑफ िफ़िजओ थरपीचया सगळया मलाची खप आठवण यत कायमच तमहाला खालील पक पिहली ओळ लाग पडल (दसरी ओळ नाही बर का ) अशी पाखर यती आिणक मती ठवनी जाती दोन िदसाची रगत सगत दोन िदसाची नाती माझयावरच तमच म कायम ठवल ना प कस वाटल त जरर कळवा डोळयातलया िनधारराचा पारा फटणयाआधीच िलखाण थाबवतो All the best Make our कॉलज Proud Make India Proud तमचा रोिहत rohitrohitsyahoocom

------------------------------------------------------------------------------------------------ ह प मी मलिशयाला आलयानतर सचती कॉलजाचया माझया िव ा याना िलिहलल आह

------------------------------------------------------------------------------------------------

-----------------------------------------------------------------------------------------------------------

सदर सािहतय माझी आई सौवसधरा जोशी िहचया lsquoहसरी पगतrsquo या पसतकातन घतल आह धन ी गोठीवरकर

----------------------------------------------------------------------------------------------------------

सौ वसधरा जोशी

सावधान वाचकहो िनणरय तमही ायचाय महणज मा या ाच उ र िह कथा वाचन झाली िक ायच काय सीमा सदानद सातपत ाचा सतकार वहायला हवा िक नाही िकती साधा आह ह आता सीमा महणज असमािदक वय वषर पचचाळीस उ ोग - पणर वळ खपलली आिण खपत असलली गहणी छद- भरपर मि णी जोडण व ग पा मारण अगदी फोन वर स ा आता सतकार महणज अगदी दहा हजार पय रोख व ीफळ असाच असावा अस माझ िबलकल महणण नाही पण मला तमही िवचारलत िक सतकाराच सव प कस असाव तर मी महणन एखादी छानशी यअर िसलकची साडी आिण पाव भाजी वर थडगार आईस म ीफळाची िह ज री नाही (उगाच खरवडत बसायला) पण काही महणा चागल काम कल िक कौतक ह व ालाच हव हो िक नाही तर तया िदवशी काय झाल नहमी माण आमच िचरजीव सहास व ह (सदानद) दोघही आपापलया कामावर गल दोघाची खाणी डब ा म य माझा सकाळचा वळ धडाधडा गला तयाचया पाठी नाच यात आिण त दोघ गल िक िवखरलल घर आवर यात साधारण पढला तास गला नतरचा वळ कसा माझा अगदी माझा एकटीचा पण साधारण एवढी उसतवारी होईसतो अकरा होतातच

मी अशी छानशी मािसक वाचत बसल होत हातात गरम कॉफ चा मग घरही कस छानस आवरलल एव ात बल वाजली एकटी असताना दार उगाच उघड नकोस सवसत मालाचया मोहात फस नकोस बावळटपणा करशील फरीवालही फसवतात अलीकड- इित सदानद आमच ह नावा माणच खरच नहमी खशालचड सारख आनदी असतात एकदा पसा आणन घरात िदला िक सपली काळजी अस तयाच असल तरी दररोज वडी बावळट तला काही

कळतच नाही िह कवा अशीच वाकय अगदी नमान सधी िमळाली िक मला ऐकवतात िह गो आमचया खानदानातच आह महणा ना महणज बायकाना वडया बावळट ठरव याची कारण आमच सप स ा अशीच री ओढतात आई अस नाही ग तला नाही कळणार त अशी कधी पिहली कधी दसरी री ओढतातच

तर दपारी साड अकरा पावण बाराला बल वाजली आज समोरची मीना भाभी घरात नवहती ती गली होती

ितचया माहरी मलाना घऊन आमचया वग म य फ दोन लॉक एका मजलयावर महणज आज मी एकटीच

होत मजलयावर नहमी सारख दर उघडल मला वाटल कॉलज सटडट असतील मसना जौरा हवाय का (ह

कॉलजला जायच सोडन ह असल धद का करतात हा मला नहमी पडतो) नाहीतर सलस गलर ह नवीन

याच महणन ग यात पडतील पण नाही मा या समोर होतया दोन गजराथी बायका

शजारचया घराकड बोट दाखवन ितन िवचारल तमारी बाजवाली कया गयी मला गजराथी कळत पण बोलता मा यत नाही मी कोण मीना भाभी अस महणताच ती महणाली तमारी बाजवाली मीना बन मारी बनपणी छ मग मी तयावर िमनाभाभी मायक गयी ह ४-५ िदन क बाद आयगी अस अगदी खर खर उ र िदल दोघ ची आपसात हळ आवाजात काहीतरी चचार झाली मग हातात छान मो ( ीमती वाटाव अस) पाक ट काढन ती महणाली शादीका इनवहीटशन दन का था आप जरा दगी कया आता शजारचया भाभीची कोणी म ीण ितला बोलवायला आली तर त िनम ण यायलाच हव काही शजारधमर आह िक नाही मी लगच महटल हा हा ज र दगी मी त हातात घताना पढच जाळीच दर उघडल आता काय खा ी झाली होती भािभचया कोणी म ीणच तर होतया तयातली दसरी महणाली थोडा पािन िमलगा कया मलाच माझी लाज वाटली मी दोघ ना आत बसायला बोलावल पखा स होताच आत जाऊन दोघ ना नवीन कलल कोकम सरबत लासातन घऊन आल बरोबर थोड पाणी स ा तहानला आधी पाणी हव महणन एव ा पाच सात िमिनट तया बाहरचया खोलीत बसलया होतया दोघी पाणी सरबत यायलया तमही कठन आलात अस मी िवचारलयावर अगदी भािभचया माहर जवळचच गोरगाव नाव सािगतल चागली चार पाच िमिनट झाली असतील तव ात तयातली एक महणाली अजन आमहाला बरीच बोलावणी करायला जायच आह तव ात दसरीन सवताची साडी बघन ितला महटल साडीला घाण लागली आह िहचयाकड धऊन घऊ का खरच ितचया छान साडीला काळा िचखला सारखा डाग िदसत होता मला ती महणाली ऑ टी मी हा डाग जरा तमचयाकड धऊन घऊ का मी हो महटल ितला बाथ म दाखवल आता बाहर दसरी बाई अन मी बोलत बसलो होतो पण मला काहीतरी वगळच जाणवल अतमरनान सािगतल िक काय कणास ठाऊक पण एव ा वळ मा या घरात घडत असलल रामायण आधीही कठतरी घडलया सारख वाटल णाधारत आठवल गलयाच मिह यात िवजन फोन वरील ग पात सािगतलली ितचया नातवाईकात घडलली चोरी त सवर झाल होत बो रवलीला नीना िवजची सकखी मावस बिहण दपारी अगदी एकटी घरात तया िदवशी समोरचा लॉक नमका बद त गल होत कठतरी ल ाला बल वाजली नीनान दार उघडल दोन बायका अगदी छान

काजीवरम सा ा नसन कानात िहऱयाची कडी ग यात दािगन कसात कदब घातलला नीनाला महणलया तया तमचया समोरचया बा ना इनवीटशन ाल का तयात नीनान नाही मह याचा यतोच कठ नीना महणाली हो ज र दईन पाक ट हातात दताना तयातली एक नीनाला महणाली जरा पाणी ाल का यायला नीनान दोघ ना पाणी िदल तयातली एक महणाली आमहाला अजन बरीच बोलावणी करावयाची आहत बराच वळ जाईल मी जरा toilet जाऊ का

ात ही िननाला गर वाट यासारख काही नवहत तयामळ नीना सहजच महणाली हो हो जा ना मग एक toilet ला गली आिण दसरी िननाशी ग पा मारीत होती थो ाच वळात ती आतली बाहर आली आिण नीनाला महणाली अहोतमचा नळ िबघडला आह का बदच होत नाहीय नळ सोडलला होता पाणी उघ ा दारातन बाहर यत होत नीना सार या गिहणीला ह चालण शकयच नवहत

मगापयत नळ अगदी विसथत होता आिण आ ाच काय झाल नीनाला पडला नीना लगच उठली नळ खाली असलयामळ वाकन बद करायला बघत होती तव ात तया दोघी सराईत सशीि त भाम ानी ितला मागन च आत ढकलली आिण बाह न सरळ कडी घातली नीना िबचारी सडासात अडकली सवताचया घरात दोघ नी घर धतल ितच

नीनाच ओरडण तया छो ा िखडक तन एक जाऊन कणी यण कठीणच होत िबचारी नीना दोन तीन तासानी

समोरचया िबलड ग मधलया लोकाना कळलयामळ सटली एकदाची पण चोरी ज बर होती घरात असलयामळ

कपाटाचया िकललया पण कपाटालाच होतया दोघी भाम ाना चागलच फावल

मला सगळ जसचया तसस आठवल घशाला कोरड पडली हाताला कप सटला पण आता डगमगन चालणार नवहत िहममत धरायलाच हवी अशा वळी आतली डाग धवायला गलली चोरटी आता बाहर यईल मला महणल ऑ टीतमचा नळ िबघडला आह का णभर मी स झाल काय कराव तया दोघीही िध पाड उच होतया आिण मी एकटी होत आताचा काळ मा या कसोटीच होता आिण दवाचा होता आिण एव ात फोन वाजला मी लगच ठरवल ा फोनचा फायदा यायचा आललया फोन वर टपन आमच कोणत िबल िकती र म सािगतली जात होती पण मी मा इकडन हलो ह बोला कदम साहब काय िनघालाय महणताय घरी यायला हो पण अजन नाही आला आला िक सागत चौक वर फोन करायला आतली भामटी बाहर आली आिण तससच महणाली ऑ टीतमचा नळ िबघडला आह वाटत बदच होत नाही िननाकड घडललच मा याकड घडत होत बाथ मचा नळ दारापासन चागला तीन चार पावल आत होता महणज मला न ढकलतािह तया सहज क ड शकत होतया

तव ात माझ फोनवरच बोलण ऐकणाऱया दसऱया चोरटीन िकसका फोन था अस मला िवचारल मी

महटल मरा लडका इधर थाना पोलीस सटशनप इनसपकटर ह उधरस फोन था अभी आयगा

माझ बोलण एकन तया दोघी चपापलया एकमक ना नजरन खणा क न उठलया मला महणलया आमही िनघतो दोघी घराचया बाहर गलया मी िन ास सोडला दो ही दार लावली उघडा नळ अगदी सहज बद कला नळाला काही झालच नवहत सा ात दोन चोर ा मा या घरात यऊन गलया होतया ि याही क शात कमी नाहीत ह खरच आह महणा ा ातही आघाडी मारतायत िक काय तया गलया आिण माझा बाध कोसळला मा या घरावरच जीवावरच सकट टळल होत मी ीमती थाटाच त इनवहीटशन काडर उघडन बिघतल त एका होऊन गललया ल ाच होत महणज तयाचा बत माझ घर लट याचा होता मा या घरात होणारी चड चोरी कवळ मा या ग पाचया छदामळ आिण थो ा या चालाखीमळ वाचली होती मी पोलीस सटशनइनसपकटर अशी नाव घतलयामळ व तो घरीच यतो आह महटलयामळ तया घाबरलया आिण पळालया बघा वाचकहोमहणन महटल आज माझा छोटासा घरगती सव पाचा सतकार वहायला हवा िक नको जरी मी वडी बावळट काही न समजणारी असल तरी माझच घर मी वाचवल अस महणताना तसच बरोबर जाऊ द हो सतकाराच काय एवढ पण ा गो ीचा पच तमचया साठी बर का ज बो रवलीचया िननाकड झाल ठा याचया सीमाकड झाल तच कदािचत तमचया घरात स ा होईल तर फ सावधान

_____________________________________________________________________________________________माझ आजोबा ी वा यवलकर या या किवता ऐकतच मी लहानाची मोठी झाल इ जी म य ऑनस िमळवनही याची मराठीची गोडी कधीच कमी झाली याची अशीच एक मला भावलली ही किवता बघा तमहालाही पटतय का अिदती मळ

lsquoमममीrsquo महणोिन कोणी lsquoमममीrsquo महणोिन कोणी आईस हाक मारी मा या मना मराठी ती होय शोककारी श दात सौ य lsquoआईrsquo lsquoमममीrsquoत तच नाही त वड इ जीच सीमाच यास नाही गल जरी िफरगी सोडन दश माझा आई त या िशरी ग तो भार इ जीचा

आई जरी मराठी वदविन lsquoमममीrsquo घई बाळावरी ित या या स कार तोच होई आता इथ lsquoनसरीrsquo lsquoकजीrsquoत बाळ जाई फसव नाव lsquoिकलिबलrsquo ओढन यास नई lsquoथक यrsquo कस महण मी lsquoसॉरीrsquoच हा जमाना आह अजन यथ परक बाड-िबछाना

lsquoबथड हपी ट यrsquo महणताच बाळ आता lsquoमममीrsquoस lsquoजॉयrsquo होई lsquo सगसागrsquo तोच गाता आता िनराजनाची फलवात हाय थ पटन मणब या िवझातच यात अथ कापन कक आता मोठाच बाळ होई कोशात श द lsquoआईrsquo माघार तोच घई रा यात या मराठी कौतक इ जीच िवसराच पज जीण lsquo ॉमीसrsquo अमताच lsquoक-जीrsquoत इ जी या िमळता वश बाळा शाळा नको मराठी लावा तयास टाळा lsquoएिलफट गॉड rsquo होई lsquo ल सगrsquo तोच दई मा या मना मराठी lsquoअ ज टrsquo तच होई

ी वा यवलकर

प ी डॉ काश आमट ा या काशवाटा ा प तकातन घतलला हा उतारा आह ामळ सबिधत लखका या व काशका या कॉपीराईट अिधकाराच उ लघन झाल आह याची मला जाणीव आह पण िह मडळी व याच वशज या

क यामागील माझी भावना समजन घतील अशी माझी आशा आह कारण हा लख मी िस ी कवा अथ ा ीसाठी कलला नसन डॉ आमट ा या कायाची लोकाना क पना यावी हाच ा मागील हत आह िम लद कारकर ____________________________________________________________________________________

या कॉलरा या साथीतील एक सग मना या तळात असा जाऊन बसला आह क तो हटतच नाही एक बाई एका लहान मलाला घऊन आली होती उपचार क यावर सलाईन द यावर त मल जरा सधारल याबरोबर ितन या मलाला आम याकड सोपवल आिण ती लगच िनघन जायला लागली आमचा एक

कायकता ितला हणाला अशी कशी या मलाला सोडन जातस या याजवळ थाब याला पण बर वाटल क जा यावर या बाईन सािगतल कॉलरा या साथीन काल माझा नवरा मला दो ही मलाना लागण झाली हणन याना घऊन इकड िनघाल तर एक मल वाटतच गल याला तसच झाडाखाली ठवन ाला घऊन

आल आता ाला जरा बर आह तोवर जावन याला प न यत इतका क ण सग होता हा आ ही सगळच स झालो कोण कणासाठी रडणार डो यातल पाणीच आटन जाव अशी िह प रि थती अस कसोटीच धीर खचवणार सग खपदा आल पण यामळ इथ कामाची कती गरज आह हही न ान काळात गल पाय माग यायचा नाही ह डो यात प होत यामळ यातनही आ ही एकमका या मदतीन माग काढत गलो टकन रािहलो काम वाढवत गलो

आपल घर

२००१ साली वभव फळणीकर नावा या अकरा वषाचा म य एका दा प यान फार वग या तहन पचवला अगद एका हद गा यात हट या माण तम बसहारा हो तो कसी का सहारा बनो यानी तरा अनाथ मलाना आ ण १३ अनाथ मलीना सहारा दला ह काच घर दल याची राह या खा याचीच नाह तर उ म िश णाची सोय ह आपल घरन कली दरवष मी आ ण माझ कटब अगद आमच ह काच घर अस या सारख ितथ जातो पाऊल टाक या टाक या एक लहान मल हात जोडन नमःकार करत मग पटकन वचार मनात यतो अर अस आप या घर ज हा कणी यत त हा पाथ आ ण मीरा अस हसत

मखान आवभगत करतील ना

कणीह पाहण आल क आपल घर सःथच यवःथापक वजय फळणीकर हसत मखान

ःवागत करतात नवनवीन उपबमाची मा हती दतात नकळत ितथ या मावशी थड पाणी आ ण गरम चहा प यात ठवतात काह णातच आपल घर सग याना आपलस करत फळणीकर आ ण या या प ीन हा पारमािथक उपबम खर तर आपल दख वसर यासाठ या या मलाची उणीव भ न काढ यासाठ दहा वषापव स कला यात याना चड अडचणी हाल-अप ा सोसा या लाग या आ ण अजनह हा खडतर वास स च आह पण कठह खत तबार अप ा नाराजी अ जबात दसत नाह

यथील २६ मलाना ह याच आई-बाबा नसतच शालय आ ण ता ऽक िश ण नाह तर िनरिनराळ कौश य स ा िशकवायची यवःथा करतात यथील औ ोिगक िश ण

किात मलाना सगणक िश ण िशवणकाम ःब न ट ग ऑफसट ट ग ऑ फस

फाईल बनवण िशकवल जात नसतच शालय िश ण नाह तर ा जगात ःवतः या पायावर उभ राहायला िशकवतात एक सजन कत ववान य बन व याच काम ह

फळणीकर दा प य करतात

हा सारा याप जग या यापर न उ म बनव याच काम होत त बढयाच लोका या

आपलक न आ ण मदतीन मदत काय ःव पाची आ ण कशी असावी ाची क पना ौी वजय आप याला दतात पण अ टाहास आमह क वा अप ा ठवत नाह त कडबर

कक प ा दान खार क खोबर ा ह आजवान सागतात

यदा या भट त तर मी चाटच पडलो आता आपल घर म य आजी आजोबा आल आहत

िसहगड पाय यापाशी अजन एक बःतान बसवल आह सौरऊजा छोट शी बाग यात

फळभा या फल एक दभती गाय पारपा रक साधन नसिगक खत योगासन ाथना ह

दवसाच िनयम अगद काटकोर पण पाळल जातात वभवला जस वाढवल असत तस ह पतीप ी ा २६ मलाना वाढवतात या यावर माया करतात सःकार दतात यामळ चकनह मा या िलखाणात क वा कणा याह बोल यात

आपल घरला अनाथाौम कधी सबोधल जात नाह उलट मी हणन क यक

जाणकार आई-बाबानी थोडा वळ तर ितथ जाऊन आपल घर न क पाहाव lsquoितिमरातन तजाकडOtilde ह याची नसती रोजची ाथनाच नाह तर जग याची सक पना आ ण उ श आह नकतच वजय फळणीकरानी एक पःतक दल नाव होत पराजायाकडन वजयाकड वाचल पाना-पानाग णक अगावर काटा आ ण डो यात

पाणी यत world belongs to such people वजय फळणीकर ह एक रणाःथान

आहत

एक सामा जक बािधलक हणन माझ आप याला आवजन सागण आह क

या यासारखी चळवळ खटपट माणस ा जगात आहत या यामळ समाजात एक

स यवःथा आह अशा उपबमाना आ ण माणसाना आपण आप या पर न भरभ न

सहा य कराव त वळ दऊन कवा मलाना िश ण दऊन दल तर उ म आिथक

सहा यास apalagharyahoocom ला ज र भट ा

आप या घरातील घरपणाला बहार यावी आप या आ ण आप या मला या सामा जक

बािधलक या सक पना ःप यात अशी मनात खाऽी बाळगन पढ या वळस प याला

ग यावर आपल घरला न क भट ातथील आजी-आजोबानी आता १६ जणाना राहता यईल अशी गःट हाऊस सस ज कली आह

आपल घर म य आपल ःवागत उ म प तीन होईल ाची फळणीकरा तफ खाऽी असावी फळणीकराचा दर वनी बमाक ००९१-९८५०२२७०७७ ००९१-२५२३२९९ असा आह आपल घराचा चाहता कौःतभ पाठक आ ण प रवार

y~igraveu~v~ibrvbarjfiacute

िच कला- वद पराजप

सौ वसधरा जोशी माउस

एकदा एक उदीर बा पावर सला

पढ मोदक नको हणत रागावन बसला

दवा त ही आहात हण ब ीची दवता

का मला अस मग िनर र ठवता

तम या जवळ बसन मी रािहलो अडाणी

दररोज ऐकतो आर या आिण गाणी

उदरा या शारीन बा पा हसला

माउस हणन उदीर कॉ यटर समोर बसला

एका डो याची आई

एका गावात एक बाई आपलया छो ा मलाबरोबर एका छो ा झोपडीत राहात

होती आपलया मलाला काही कमी पड नय हणन दवसरा एक क न ती काम

करत अस पण या छो ा मलाला मा आपली आई अिजबात आवडत नाही तो

ितचा ितर कार करत असतो कारण ितला एक डोळा नसलयामळ ती भसर दसत

असत आईला तो शाळतही यऊ दत नसतो

एकदा एका काय मासाठी आईला शाळत जाव लागत पण ितला बघन कठ त ड

लपवाव ह मलाला कळत नाही रागाचा एक कटा टाकन तो ितथन पळन जातो

घरी आलयावर तो आईला चड बोलतो कशाला आली होतीस शाळत आता

माझ िम मला िचडवतील मी उ ा शाळत कसा जाऊ तला

एक डोळा का नाही मला त अिजबात आवडत नाहीस वगर

वगर आई काहीही बोलत नाही आपण आईला अ ात ा बोललो

याच मलालाही काही वाटत नाही रागान तो नसता धमसत

असतो आईशी काहीही न बोलता जवतो आिण झोपतो रा ी कधीतरी याला

जाग यत तर आपलया मलाची झोपमोड होऊ नय अशा दबकया आवाजात याची

आई रडत असत पण याचही याला काही वाटत नाही एका डो याचया

आपलया आईचा याला अिधकच ितर कार वाटायला

लागतो या णी तो िनणय घतो िशकन खप मोठ हायच

आिण इथन बाहर पडायच

या माण तो खप अ यास करतो उ िश णासाठी मो ा शहरात यतो

नामवत िव ापीठातन पदवी िमळवतो मो ा कपनीत मो ा ददयावर काम

क लागतो एका सदर मलीशी याच ल होत याला एक मलगा एक मलगी

होत आता याच कटब पण होत कारण ह सदर िच िबघडवणारी एका

डो याची याची आई ितथ नसत तो ितला जवळजवळ िवस न गलला असतो

अितशय सखात असतो

एक दवस याचया घराच दार वाजत दारात एका माणसाबरोबर याची तीच

एका डो याची आई उभी असत ितला बघन याची मलगी घाब न

आत पळन जात तो आधी च ावतो आिण मग वतःला सावरत

ितला हणतो कोण आहस त इथ का आलीस बघ माझी मलगी

तला घाबरली

मी ब तक चक चया प यावर आल अस काहीस पटपटत आई िनघन जात

ितन आपलयाला ओळखल नाही अशा समाधानात () मलगा दार लावन घतो

काही दवसानी माजी िव ाथ समलनासाठी याला याचया शाळतन प यत

परत या गावात जाऊ नय अस वाटत असतानाही तो समलनाला जा याचा

िनणय घतो ऑ फसचया कामासाठी जातोय अस बायकोला खोटच सागतो

समलन पार पडत कठलयातरी अनािमक ओढीन याची पावल याचयाही नकळत

झोपडीकड वळतात दाराला कलप असत शजारची बाई याला ओळखत आिण

एक प दत त प याचया आईच असत तो वाच लागतो मी खप आय य

जगल त याकड आता मी परत कधीही यणार नाही पण त कधीतरी यऊन मला

भटावस अशी माझी खप इचछा आह शाळचया समलनाला त यणार ह कळल

होत पण ितथ यऊन तला भटायच नाही अस मी न ठरवल कारण मला

मािहती आह एका डो याची ही तझी आई तला आवडत नाही मला एकच डोळा

का असही त मला एकदा िवचारल होतस त हा त खपच लहान होतास हणन

मी काही उ र दल नाही पण आज सागत बाळा त लहान

असताना एक अपघात झाला या अपघातात त तझा एक

डोळा गमावलास एका डो यान त सपण आय य कस

जगणार या िवचारान मी हराण झाल आिण माझा एक डोळा तला दला मला

तझा खप अिभमान आह त मला ज बोललास कवा मा याशी जसा वागलास

यासाठी मी त यावर अिजबात रागावलल नाही तझ मा यावर खप म आह

असाच िवचार मी करत कधी काळी मा या भोवती भोवती खळणारा त मला

नहमी आठवतोस

प वाचन मलगा ढसढसा रड लागला जी कवळ

याचयासाठी जगली वतःचा सवात मह वाचा अवयव िजन

याला सहजपण दऊन टाकला ितचयाशी आपण कती िनदयपण वागलो याला

चड पशचा ाप झाला तो आईला मोठमो ान हाका मा लागला पण आता

याचा काय उपयोग होता

मनाच ोक

गणाधीश जो ईश सवा गणाचा | मळारभ आरभ तो िनगणाचा || नम शारदा मळ च वार वाचा | गम पथ आनत या राघवाचा ||१||

सगम अथर- जो गणपती सवर लोकाचा ई र व सवर सदगणानी नटलला आह जो अनािद आह अनत आह जो असखय गणानी य आह व जी शारदा चार वाणीची जननी आह अशा दवतास नमःकार कर या व ौी रामरायाचया मागारन जीवनाची वाटचाल कर या

मना स ना भ पथची जाव | तरी ीहरी पािवजतो वभाव || जनी न त सव सोडनी ाव | जनी व त सव भाव कराव ||२||

सगम अथर- ह सजजन मना त परम राच ःमरण िनतय ठऊन भ ीन वयवहार कर तयामळ तला सहजच ौीकण सनन होतील कपा करतील कारण तो तयाचा ःवभावच आह माऽ त सजजन लोकाना ज आवडत नाही िनदनीय चकीच वाटत तस वाग नको व लोकादरास पाऽ होणार वदनीय अस

आचरण ठव भि पथ महणतात तो हाच

भात मनी राम चतीत जावा | पढ वखरी राम आध वदावा || सदाचार हा थोर सोड नय तो | जन तोची तो मानवी ध य होतो ||३||

सगम अथर- ातःकाळी उठलयावर थमतः ौीरामाच दवाच ःमरण कराव नतर वखरीन महणज तोडान मोठयान lsquoरामrsquo नाम घयाव हा सदाचार नहमी पाळावा सोड नय असा सदाचारान राहणाराच

मनय गौरवास पाऽ होतो धनय होतो

मना वासना द कामा न य र | मना सवथा पापब ी नको र || मना धमता नीती सोड नको हो | मना अतरी सार िवचार राहो ||४||

सगम अथर- र मना द इचछा मळीच उपयोगाची नाही पापी िवचार स ा मळीच अस नय धमारन व नीतीन वागण सोड नको मना हा ौ िवचार अतःकरणात जपन ठव

मना पापसक प सोडनी ावा | मना स यसक प जीव धरावा || मना क पना त नको वीषयाची | िवकार घड हो जन सव ची ची ||५||

सगम अथर- मना कधीही पापसकलप मनात यऊ दऊ नयत नहमी मनात सतयसकलप जागवावत मोह

पाडणाढया वःत व िवचार याची कलपनाही कर नय पापसकलप पापब ी व िवषय-िवकार यामळ लोकात समाजात आपली छीथ होत उपहास होतो महणन नहमी सतयसकलप करावत

hhbrvbarbrvbarbrvbarbrvbarkkparaparaacircacirckkbrvbarbrvbar ==acircacircllparapara ffparapara

कोबी वड सौ काचन मिनष काबळी

सािह य- १वाटी कीसलला कोबी २ वा ा िभजलली चणा डाळ १ इच आल ३-४ लसण पाक या १चमचा हळद िजर ३-४ िह िमर या को थबीर १२ चमचा ओवा मीठ तळ यासाठी तल इ यादी कती- थम कोबी कीसन यातल पाणी काढन टाकाव नतर चणा डाळ आल लसण िजर िमरची एक थोड जाडसर वाटाव त वाटण एका बाउल म य काढन यात कीसलला कोबी मीठ हळद ओवा को थबीर घालन एक कराव व याच छोट छोट गोल वड तळ हातावर थापन तला म य खरपस तळाव सॉस क वा खोब या या चटणीसह खा यास ाव_____________________________________________________________

फल - िबि कटापासन बनवलली चॉकलट सौ शीतल सतीश हा सािह य- १२५ म म का (बटर) २५० म मकिवटीज डायज टीव (McVities Digestive) िबि कट ४ टबल पन कीसलला नारळ ४ टबल पन कोको पावडर ४ टबल पन मध सका मवा आवडीनसार बनिव याची प त १ एका िपशवीम य कवा भा ाम य िबि कट घवन याचा चरा करावा २ एका भा ात म का घवन तो िवतळवा ३ यात िबि कटाचा चरा िखसलला नारळ कोको पावडर मध व सका मवा घाला ४ वरील िम ण एका पसरट भा ाम य ओताव ५ याच छोट लाड वळाव ६ वळलल चॉकलट लाड आवडीनसार कोको पावडर कीसलला नारळ कवा स या म ान सजवाव _________________________________________________________________________

बालशाही सौ शलजा जगदीश िशद

सािह य- २ १२ कप (५०० म) मदा ३४ कप तप (िवतळवन थड कलल) दही १२ कप १२ चमचा ब कग सोडा २ १२ कप साखर तप तळ यासाठी कती- म ाम य ब कग पावडर दही आिण तप घालन घ मळाव साधारण एक तास झाकन ठवाव ३ इचाच समान गोळ क न हल या हातान दाबन ख ा बनवावा तळ यासाठी कढईम य तप गरम कराव गरम झा यानतर गोळ मद आचवर तळन यावत एक दोन वळा पालटन लाल रग आ यानतर बाहर काढन ताटाम य ठवावी साखरम य साखर िभजल एवढ पाणी घालन गोळी पाक बनवावा गस बद क न पाकात तळलली बलीशाही घालावी चार त पाच िमिनट बालशाही पाकम य ठऊन नतर िचम ा या सहा यान बाहर काढन थड करावी थड झा यानतर हवाबद ड यात भ न ठवावी िह बालशाही आठ त दहा दवस टकत टीप- गोळीपाक तयार झाला की नाही ह पाह यासाठी एका बशीम य पाणी घऊन एक थब पाक घालन बघावा गोळी बशी या तळाशी तयार झा यास गस बद करावा

आ दती मळ शवची भाजी सािहतय- २५० ाम जाडी कडक ितखट शव ३मोठ काद जाड िचरलल ७-८ लसण पाक या

छोटा आ याचा तकडा एक छोटा चमचा धन िजर सक खोबर छोटातकडा २-३लवगा ४-५ िमर २-३ वलची सक लाल िमरची ४-५ दालिचनी तकडा थोड तल एवर ट गरम मसाला १छोटा चमचा मीठ चवीनसार कती- तर साठी कादा लसण आल आिण बाक सव मसा याच समान थो ा तलावर चागल परतन याव नतर गार क न थोडस पाणी टाकन िम सर मधन एकदम बारीक वाटन याव १ छोटा चमचा तल तापवन यात ती प ट आिण गरम मसाला )चवी माण (घालन तल सटपयत परतवन यावी नतर यात गरम पाणी घालन पातळ तर सारख कराव ती तर उकळवन यावी एकदम शवटी मीठ घालाव तर थोडी पातळच आस ावी जवायला याय या वळी गरम करताना यात शव टाकन परत उकळाव या बरोबर क ा कादा िलब छान लागत ही तर िमसळीसाठी पण वापरता यत

क या कवा उपज पोह

सािह य-१वाटी तकडा तादळ ( ोकन राइस) frac12 वाटी शगदाण frac12 वाटी चणाडाळ कडीप ा िहर ा िमर या िजर फोडणी साठीndashतल मोहोरी िहग हळद ितखट िजर कडीप ा मीठ चवीनसार कती- तादळ लालसर भाजन याव गार झा यावर िभजवन ठवावत डाळ दाण पण िभजवन ठवावत दो ही ४ -५ तास िभजवाव क या करावया या वळी थम तादळ उपसन ठवाव तल तापवन फोडणी क न यावी यात तादळ घालन छान परतावत तादळ परतत असताना डाळ आिण दाण िजर िमर या कडीप ा मीठ आिण थोड पाणी घालन िम सर मधन बारीक क न याव तादळ परतन झाल क िम सर मधल वाटण यात घालन नीट एक क न याव मग बारीक आचवर झाकण ठऊन क या होऊ ा ा मधन मधन हलवाव वाटल तर थो ा पा याचा िशपका ावा मोकळ झालल वाटल क गस बद करावा कोिथबीर घालन खायला याव याबरोबर दही कवा िलबाच उपासाच लोणच आिण क ा कादा छान लागतो तादळ डाळ आिण दाण ा मळ क या हा पदाथ पण अ होतो

ई-िवशषाक ऋणानबध सपधच उ र-

सपधसाठी ि िच छऽपती िशवाजी महाराज ितभाताई पाट ल रामदास ःवामी प डत भीमसन जोशी िसधताई सपकाळ पाडरग सदािशव सान (सान ग जी) डॉ बाबासाहब आबडकर िनळ फल

लता मगशकर शकर महादवन

ःमता पाट ल सी ड दशमख

लोकमा य टळक ध डराज गो वद फाळक (दादासाहब फाळक) जयत नारळ कर झह र खान

प ल दशपाड मधर भाडारकर ान र म ाबाई िनव ीनाथ सोपानदव ौयस तळपद

नाना पाटकर आशतोष गोवार कर डॉ काश आमट मदा कनी आमट हमत करकर ःवात यवीर सावरकर वजया महता

सिचन तडलकर डबजी झगराजी जानोरकर (गाडगबाबा) मोहन आगाश माधर द त व ठल कामत दिलप वगसरकर वण वामन िशरवाडकर (कसमामज) ज बार पटल सोनाली कळकण रामचि नरहर िचतळकर (सी रामचि) ा मध दडवत सा वऽीबाई फल आ ण

सिचन पळगावकर अशोक सराफ महा मा योितबा फल

महश कोठार सयाजी िशद नरि दाभोळकर शाताराम राजाराम वणकि ( ह शाताराम) सनील गावसकर अतल कळकण इतर छायािच गणशो सव एस ट महामडळाच िच ह शतकर कःती गढ पाडवा गट व ऑफ इ डया आषाढ एकादशी रायगड

क कण र व मबईचा ड बवाला नागपचमी

हता मा चौक पाट मबईकर वट पो णमा

सपधचा िनकाल

थम पा रतोिषक- सतोष साळक

ि तीय पा रतोिषक- शरय परब

ततीय पा रतोिषक- मज मळजकर

_______________________________________________________________

आपला अिभ ाय ज र कळवावा आमचा प ा- Emarathiklgmailcom

-----------------------------------------------------------------------------------------

तबलयालाही एक भाषा असत आिण तबलयाची भाषा महणज िविश अ र कवा बोल असतात

तबलयावर बोटानी तळ ानी आिण ड गावर बोटाचया अ ानी तळ ानी िविश ठकाणी आघात करन ह

बोल वाजिवल जातात काही बोल ह फ तबलयावर फ ड यावर कवा तबला आिण ड गा िमळन अशा

कार वाजिवल जातात उदाहरणाथर गी ना ता धा त ित ट द क क त ह काही बोल आहत यातील

गी क क ह बोल फ ड यावर वाजिवल जातात ना ता ित ट त ह बोल फ तबलयावर वाजवतात तर

उरलल धा त द ह बोल तबला आिण ड गा िमळन वाजवतात

तबला वाजवताना बोलाची प ता नाद ताल तालाची समान आवतरन (तालब ता) आिण वाजवणयाची गती

(लय) ा गो ना खप महतव असत एकच ताल वगवग या आवतरनामधय वगवग या गतीन वाजिवला जाऊ

शकतो

वाजिवणयाचया गतीच सवरसाधारण वग करण िवलिबत लय मधय लय आिण त लय अस कल जात या

तयक लयीमधय दखील वगवग या गतीन तबला वाजव शकतो उदाहरणाथर िवलिबत लयीमधय

िमिनटाला दहा ठोक त िमिनटाला शभर ठोक ा गतीन वाजव शकतो

लय आवतरन याच गिणत आिण वादनातील स दयर याचा मळ साधन समवर यण ह तबला वादकाच कौशलय

असत अशा कारच िविवध वा ामधय उतक कौशलय असणार खप नामवत असलल आिण नसलल कलावत

भारतात आिण जगभरात आहत त आजच उतक कलाकारही कधी तमचया-आमचयासारख होत सगीत िशकन

आिण महनत करन त उतक बनल

गमतीची गो महणज कोणतही सगीत िशकणयासाठी शाळ माण कमाल वयोमयारदा नसत वयाचया प ाशीत

कवा साठीत िशकणयासाठी िव ालयाच दरवाज बद असतात परत या वयातही सगीत

शाळच दरवाज िशकणयासाठी वागतच करतात सगीत िशकणयासाठी फ आवड दढ-िन य िनयिमत

रयाझ या गो ची गरज असत वळ काढला तर तो सवाकडच असतो आिण आवड असल तर तो

आपोआप काढला जातो (महणन तो आधीचया वा यामधन काढला आह) तर मग याना सगीत िशकणयाची

आवड आह तयानी दढ-िन य िनयिमत रयाझ करन एक य करायला काय हरकत आह

स दप खडकर efMekeAgraveJeCe

neveHeCe iess KegHe keAgraveener efmicroekeAgraveJetve

HegmlekeAgraveeles Oe[s jeefns ceveele Iej keAgraveordfve

peele-Heele JeCeamp-Yeso meieU keAgraveener efmicroekeAgravees

Yeejle ceePee osmicroe DeeefCe ceeleermicroeer efregekeAgraveigravees

meceevelesreges Oe[s neveHeCeeHeemetve efiejJes

meieUsrege efJeregeej ceveele KeesJej copypeJes

HeCe copyer-HejbHeje Deens cnCes peeleerHeeleerregeer

Dejs ceeCetmekeAgraveer Deens ceie efHeAgravekeAgravej keAgravemicroeeregeer

Deelee meceevelesreges Oe[s Gigraves keAgravemes efiejJeesup3ereges

keAgravees[ies Jnesup3ee keAgraveesCelsup3ee microeeUsle yebj peesup3ereges

mebOeer ceeCemeee keAgravemicroeer yej efceUeJeer

copyerHeeFamp ceeCetmekeAgraveer keAgravee meejJeeJeer

keAgraveOeer keAgraveOeer ceeCemeeHesee peeefle DeeefCe HejbHeje ceesthornicircee nesleele

DeeefCe oesve efpeJeebvee nUtrege keAgraveesHe-sup3eele keAgraveleele

Deelee lsup3ee efpeJeebveer ceeIeej keAgravee Isup3eeJeer

Deelee GEcircej keAgraveesCe osCeej ceer njes ie DeeFamp

ceeCemeee ceeCetme cnCetve keAgraveOeer yeIeCeej

regeekeAgraveesjerregsup3ee yeensj HeeT keAgraveOeer igraveekeAgraveCeej

yebo efkeAgraveuicirceele jentve keAgravemicroeer peieeregeer meHeAgraveejer keAgravejCeej

Dejs peie mebtoj Deens yeemesup3eeHets ceer keAgraveesup3e yeesCeej

स दप खडकर

आठवण चा ठपका रोिहत सोनट क ि य िव ाथ िम ानो इटनरशीप सपत आली ना Contdown करता आहात Contdown करतना अगदी वतःला िवचारन बघा िक आत कठ तरी काही तरी सलतय ना इटनरशीप सपतय

कॉलजचया teachersचया कचा ातन सटणार महणन excited तर असलाच पण रोजच िम मि णी आता रोजचयासारख भटणार नाहीत हा िवचारिह मनात घोळत असल ना तमहाला कठला सदश वगर दणया इतका मी मोठा अिजबात नाही पण होणयाचा य करतोय माझया वयि क आय यात मला काही गो नी कायम साथ िदली आिण तयाच गो ी तमहालािह साथ दतील आिण यशाचा मागर दाखवतील महणन फ माझया मनातलया काही गो ी तमहाला सागतो आिण ह करताना आठवण ना उजाळािह दता यईल कॉलज सपलया वर अ यास सपला असा िवचार मनातही आण नका कारण अ यास सोडला िक आपण कालबा य होतो कठलयाही कामात ामािणक पणा ठवा अगदी साध कामिह अस द िकतीतरी सग यतील ज तमचया वरचया स काराची परीकषा घतील असा सग नहमीच कसलया न कसलया तरी मोहात पडणारा असतो पण वतःचया मनाशी ामािणक रािहलात ना िक आपण न च ातन पढ जातो कठलही काम मनापासन करा त न च छान होईल आिण एकदा का आपलयाला कळल ह काम आपण छान कर शकतो मग न आवडणार कामिह आवडायला लागत दवावर ा ठवन सगळ करा महणज तयाचया प रणामाची जवाबदारी तयाचयावर ना खोट अिजबात बोल नका कारण त लपवणयासाठी परत परत खोट बोलाव लागल Research सबधीिह वाचन कायम चाल ठवा महणज कालबा होण टाळता यईल कधी समोरचा माणस कसा िदसतो ाचया पकषा तयाचया अगातलया गणाना आिण कतरतवाला जा ती महतव ा

ा ओळी िवसर नका रप लावणय अभायािसता न य सहज गणाशी न चाल उपाय काही तरी धरावी सोय आगतक गणाची ( समथर रामदास ) तमही आज जगाचया उबर ावर उभ आहात तमचया डोळयापढ गली साड चार वष कशी गली त यत असल ना आिण माझया डोळया पढ अजनही प आह िक सचती कॉलजशी सबध आलया पासनची १२ वष कशी गली आधी िव ाथ महणन आिण मग Lecturer महणन आिण काल िकती भरभर उडन गला ना आिण बरच काही माग सोडनही गला ना

Lecturer महणन जॉईन कलया नतरची 2५ वष महणज एक खप सखद अनभव होता कारण आपलया कॉलज

मधल सगळच िव ाथ िशकषकाचया मनाला चालना दणार असतात तयामळ खप छान वाटल आठवणी तरी िकती काढायचया ना अगदी तमचयावर चड िचडणयापासन ( COPD Lecture ससन म य क टीन म य जाण इआठवतय ना) त आपली व वत सदर दहरादनची ीप खरच अिव मरणीय आह ना दहरादन ीप म य आपली म ी कधी झाली तच कळल नाही आपण दहरादनला असताना भा य ीचा फोन

आलयावार तमही लोक ज ज काय करायचात ना त सगळ आठवन मी आिण भा य ी अजनही खप हसतो तमचयातलया िकती तरी जणानी माझयाशी आगदी वयि क अडचणीिह share कलया मला िततक जवळच मानलत खप छान वाटल तमच मनापासन कलल भावपणर SMS आजही मी जपन ठवलत अगदी मनात खोलात

तमचयातलया िकती जणाचा मी अगदी सगळयाचया दखात पाणउतारा कला असल पण ामािणक पण सागतो माझा उ श खप िनखळ होता त हा िवसरा बर का तमहा लोकाबरोबर research activities करताना िकती िविवध अनभाव आल ना आपलयाला खप िशकायला िमळाल तयाचयातन मला इथ Malaysia म य िशकवताना राहताना ास काहीही नाहीय पण सचती कॉलज ऑफ िफ़िजओ थरपीचया सगळया मलाची खप आठवण यत कायमच तमहाला खालील पक पिहली ओळ लाग पडल (दसरी ओळ नाही बर का ) अशी पाखर यती आिणक मती ठवनी जाती दोन िदसाची रगत सगत दोन िदसाची नाती माझयावरच तमच म कायम ठवल ना प कस वाटल त जरर कळवा डोळयातलया िनधारराचा पारा फटणयाआधीच िलखाण थाबवतो All the best Make our कॉलज Proud Make India Proud तमचा रोिहत rohitrohitsyahoocom

------------------------------------------------------------------------------------------------ ह प मी मलिशयाला आलयानतर सचती कॉलजाचया माझया िव ा याना िलिहलल आह

------------------------------------------------------------------------------------------------

-----------------------------------------------------------------------------------------------------------

सदर सािहतय माझी आई सौवसधरा जोशी िहचया lsquoहसरी पगतrsquo या पसतकातन घतल आह धन ी गोठीवरकर

----------------------------------------------------------------------------------------------------------

सौ वसधरा जोशी

सावधान वाचकहो िनणरय तमही ायचाय महणज मा या ाच उ र िह कथा वाचन झाली िक ायच काय सीमा सदानद सातपत ाचा सतकार वहायला हवा िक नाही िकती साधा आह ह आता सीमा महणज असमािदक वय वषर पचचाळीस उ ोग - पणर वळ खपलली आिण खपत असलली गहणी छद- भरपर मि णी जोडण व ग पा मारण अगदी फोन वर स ा आता सतकार महणज अगदी दहा हजार पय रोख व ीफळ असाच असावा अस माझ िबलकल महणण नाही पण मला तमही िवचारलत िक सतकाराच सव प कस असाव तर मी महणन एखादी छानशी यअर िसलकची साडी आिण पाव भाजी वर थडगार आईस म ीफळाची िह ज री नाही (उगाच खरवडत बसायला) पण काही महणा चागल काम कल िक कौतक ह व ालाच हव हो िक नाही तर तया िदवशी काय झाल नहमी माण आमच िचरजीव सहास व ह (सदानद) दोघही आपापलया कामावर गल दोघाची खाणी डब ा म य माझा सकाळचा वळ धडाधडा गला तयाचया पाठी नाच यात आिण त दोघ गल िक िवखरलल घर आवर यात साधारण पढला तास गला नतरचा वळ कसा माझा अगदी माझा एकटीचा पण साधारण एवढी उसतवारी होईसतो अकरा होतातच

मी अशी छानशी मािसक वाचत बसल होत हातात गरम कॉफ चा मग घरही कस छानस आवरलल एव ात बल वाजली एकटी असताना दार उगाच उघड नकोस सवसत मालाचया मोहात फस नकोस बावळटपणा करशील फरीवालही फसवतात अलीकड- इित सदानद आमच ह नावा माणच खरच नहमी खशालचड सारख आनदी असतात एकदा पसा आणन घरात िदला िक सपली काळजी अस तयाच असल तरी दररोज वडी बावळट तला काही

कळतच नाही िह कवा अशीच वाकय अगदी नमान सधी िमळाली िक मला ऐकवतात िह गो आमचया खानदानातच आह महणा ना महणज बायकाना वडया बावळट ठरव याची कारण आमच सप स ा अशीच री ओढतात आई अस नाही ग तला नाही कळणार त अशी कधी पिहली कधी दसरी री ओढतातच

तर दपारी साड अकरा पावण बाराला बल वाजली आज समोरची मीना भाभी घरात नवहती ती गली होती

ितचया माहरी मलाना घऊन आमचया वग म य फ दोन लॉक एका मजलयावर महणज आज मी एकटीच

होत मजलयावर नहमी सारख दर उघडल मला वाटल कॉलज सटडट असतील मसना जौरा हवाय का (ह

कॉलजला जायच सोडन ह असल धद का करतात हा मला नहमी पडतो) नाहीतर सलस गलर ह नवीन

याच महणन ग यात पडतील पण नाही मा या समोर होतया दोन गजराथी बायका

शजारचया घराकड बोट दाखवन ितन िवचारल तमारी बाजवाली कया गयी मला गजराथी कळत पण बोलता मा यत नाही मी कोण मीना भाभी अस महणताच ती महणाली तमारी बाजवाली मीना बन मारी बनपणी छ मग मी तयावर िमनाभाभी मायक गयी ह ४-५ िदन क बाद आयगी अस अगदी खर खर उ र िदल दोघ ची आपसात हळ आवाजात काहीतरी चचार झाली मग हातात छान मो ( ीमती वाटाव अस) पाक ट काढन ती महणाली शादीका इनवहीटशन दन का था आप जरा दगी कया आता शजारचया भाभीची कोणी म ीण ितला बोलवायला आली तर त िनम ण यायलाच हव काही शजारधमर आह िक नाही मी लगच महटल हा हा ज र दगी मी त हातात घताना पढच जाळीच दर उघडल आता काय खा ी झाली होती भािभचया कोणी म ीणच तर होतया तयातली दसरी महणाली थोडा पािन िमलगा कया मलाच माझी लाज वाटली मी दोघ ना आत बसायला बोलावल पखा स होताच आत जाऊन दोघ ना नवीन कलल कोकम सरबत लासातन घऊन आल बरोबर थोड पाणी स ा तहानला आधी पाणी हव महणन एव ा पाच सात िमिनट तया बाहरचया खोलीत बसलया होतया दोघी पाणी सरबत यायलया तमही कठन आलात अस मी िवचारलयावर अगदी भािभचया माहर जवळचच गोरगाव नाव सािगतल चागली चार पाच िमिनट झाली असतील तव ात तयातली एक महणाली अजन आमहाला बरीच बोलावणी करायला जायच आह तव ात दसरीन सवताची साडी बघन ितला महटल साडीला घाण लागली आह िहचयाकड धऊन घऊ का खरच ितचया छान साडीला काळा िचखला सारखा डाग िदसत होता मला ती महणाली ऑ टी मी हा डाग जरा तमचयाकड धऊन घऊ का मी हो महटल ितला बाथ म दाखवल आता बाहर दसरी बाई अन मी बोलत बसलो होतो पण मला काहीतरी वगळच जाणवल अतमरनान सािगतल िक काय कणास ठाऊक पण एव ा वळ मा या घरात घडत असलल रामायण आधीही कठतरी घडलया सारख वाटल णाधारत आठवल गलयाच मिह यात िवजन फोन वरील ग पात सािगतलली ितचया नातवाईकात घडलली चोरी त सवर झाल होत बो रवलीला नीना िवजची सकखी मावस बिहण दपारी अगदी एकटी घरात तया िदवशी समोरचा लॉक नमका बद त गल होत कठतरी ल ाला बल वाजली नीनान दार उघडल दोन बायका अगदी छान

काजीवरम सा ा नसन कानात िहऱयाची कडी ग यात दािगन कसात कदब घातलला नीनाला महणलया तया तमचया समोरचया बा ना इनवीटशन ाल का तयात नीनान नाही मह याचा यतोच कठ नीना महणाली हो ज र दईन पाक ट हातात दताना तयातली एक नीनाला महणाली जरा पाणी ाल का यायला नीनान दोघ ना पाणी िदल तयातली एक महणाली आमहाला अजन बरीच बोलावणी करावयाची आहत बराच वळ जाईल मी जरा toilet जाऊ का

ात ही िननाला गर वाट यासारख काही नवहत तयामळ नीना सहजच महणाली हो हो जा ना मग एक toilet ला गली आिण दसरी िननाशी ग पा मारीत होती थो ाच वळात ती आतली बाहर आली आिण नीनाला महणाली अहोतमचा नळ िबघडला आह का बदच होत नाहीय नळ सोडलला होता पाणी उघ ा दारातन बाहर यत होत नीना सार या गिहणीला ह चालण शकयच नवहत

मगापयत नळ अगदी विसथत होता आिण आ ाच काय झाल नीनाला पडला नीना लगच उठली नळ खाली असलयामळ वाकन बद करायला बघत होती तव ात तया दोघी सराईत सशीि त भाम ानी ितला मागन च आत ढकलली आिण बाह न सरळ कडी घातली नीना िबचारी सडासात अडकली सवताचया घरात दोघ नी घर धतल ितच

नीनाच ओरडण तया छो ा िखडक तन एक जाऊन कणी यण कठीणच होत िबचारी नीना दोन तीन तासानी

समोरचया िबलड ग मधलया लोकाना कळलयामळ सटली एकदाची पण चोरी ज बर होती घरात असलयामळ

कपाटाचया िकललया पण कपाटालाच होतया दोघी भाम ाना चागलच फावल

मला सगळ जसचया तसस आठवल घशाला कोरड पडली हाताला कप सटला पण आता डगमगन चालणार नवहत िहममत धरायलाच हवी अशा वळी आतली डाग धवायला गलली चोरटी आता बाहर यईल मला महणल ऑ टीतमचा नळ िबघडला आह का णभर मी स झाल काय कराव तया दोघीही िध पाड उच होतया आिण मी एकटी होत आताचा काळ मा या कसोटीच होता आिण दवाचा होता आिण एव ात फोन वाजला मी लगच ठरवल ा फोनचा फायदा यायचा आललया फोन वर टपन आमच कोणत िबल िकती र म सािगतली जात होती पण मी मा इकडन हलो ह बोला कदम साहब काय िनघालाय महणताय घरी यायला हो पण अजन नाही आला आला िक सागत चौक वर फोन करायला आतली भामटी बाहर आली आिण तससच महणाली ऑ टीतमचा नळ िबघडला आह वाटत बदच होत नाही िननाकड घडललच मा याकड घडत होत बाथ मचा नळ दारापासन चागला तीन चार पावल आत होता महणज मला न ढकलतािह तया सहज क ड शकत होतया

तव ात माझ फोनवरच बोलण ऐकणाऱया दसऱया चोरटीन िकसका फोन था अस मला िवचारल मी

महटल मरा लडका इधर थाना पोलीस सटशनप इनसपकटर ह उधरस फोन था अभी आयगा

माझ बोलण एकन तया दोघी चपापलया एकमक ना नजरन खणा क न उठलया मला महणलया आमही िनघतो दोघी घराचया बाहर गलया मी िन ास सोडला दो ही दार लावली उघडा नळ अगदी सहज बद कला नळाला काही झालच नवहत सा ात दोन चोर ा मा या घरात यऊन गलया होतया ि याही क शात कमी नाहीत ह खरच आह महणा ा ातही आघाडी मारतायत िक काय तया गलया आिण माझा बाध कोसळला मा या घरावरच जीवावरच सकट टळल होत मी ीमती थाटाच त इनवहीटशन काडर उघडन बिघतल त एका होऊन गललया ल ाच होत महणज तयाचा बत माझ घर लट याचा होता मा या घरात होणारी चड चोरी कवळ मा या ग पाचया छदामळ आिण थो ा या चालाखीमळ वाचली होती मी पोलीस सटशनइनसपकटर अशी नाव घतलयामळ व तो घरीच यतो आह महटलयामळ तया घाबरलया आिण पळालया बघा वाचकहोमहणन महटल आज माझा छोटासा घरगती सव पाचा सतकार वहायला हवा िक नको जरी मी वडी बावळट काही न समजणारी असल तरी माझच घर मी वाचवल अस महणताना तसच बरोबर जाऊ द हो सतकाराच काय एवढ पण ा गो ीचा पच तमचया साठी बर का ज बो रवलीचया िननाकड झाल ठा याचया सीमाकड झाल तच कदािचत तमचया घरात स ा होईल तर फ सावधान

_____________________________________________________________________________________________माझ आजोबा ी वा यवलकर या या किवता ऐकतच मी लहानाची मोठी झाल इ जी म य ऑनस िमळवनही याची मराठीची गोडी कधीच कमी झाली याची अशीच एक मला भावलली ही किवता बघा तमहालाही पटतय का अिदती मळ

lsquoमममीrsquo महणोिन कोणी lsquoमममीrsquo महणोिन कोणी आईस हाक मारी मा या मना मराठी ती होय शोककारी श दात सौ य lsquoआईrsquo lsquoमममीrsquoत तच नाही त वड इ जीच सीमाच यास नाही गल जरी िफरगी सोडन दश माझा आई त या िशरी ग तो भार इ जीचा

आई जरी मराठी वदविन lsquoमममीrsquo घई बाळावरी ित या या स कार तोच होई आता इथ lsquoनसरीrsquo lsquoकजीrsquoत बाळ जाई फसव नाव lsquoिकलिबलrsquo ओढन यास नई lsquoथक यrsquo कस महण मी lsquoसॉरीrsquoच हा जमाना आह अजन यथ परक बाड-िबछाना

lsquoबथड हपी ट यrsquo महणताच बाळ आता lsquoमममीrsquoस lsquoजॉयrsquo होई lsquo सगसागrsquo तोच गाता आता िनराजनाची फलवात हाय थ पटन मणब या िवझातच यात अथ कापन कक आता मोठाच बाळ होई कोशात श द lsquoआईrsquo माघार तोच घई रा यात या मराठी कौतक इ जीच िवसराच पज जीण lsquo ॉमीसrsquo अमताच lsquoक-जीrsquoत इ जी या िमळता वश बाळा शाळा नको मराठी लावा तयास टाळा lsquoएिलफट गॉड rsquo होई lsquo ल सगrsquo तोच दई मा या मना मराठी lsquoअ ज टrsquo तच होई

ी वा यवलकर

प ी डॉ काश आमट ा या काशवाटा ा प तकातन घतलला हा उतारा आह ामळ सबिधत लखका या व काशका या कॉपीराईट अिधकाराच उ लघन झाल आह याची मला जाणीव आह पण िह मडळी व याच वशज या

क यामागील माझी भावना समजन घतील अशी माझी आशा आह कारण हा लख मी िस ी कवा अथ ा ीसाठी कलला नसन डॉ आमट ा या कायाची लोकाना क पना यावी हाच ा मागील हत आह िम लद कारकर ____________________________________________________________________________________

या कॉलरा या साथीतील एक सग मना या तळात असा जाऊन बसला आह क तो हटतच नाही एक बाई एका लहान मलाला घऊन आली होती उपचार क यावर सलाईन द यावर त मल जरा सधारल याबरोबर ितन या मलाला आम याकड सोपवल आिण ती लगच िनघन जायला लागली आमचा एक

कायकता ितला हणाला अशी कशी या मलाला सोडन जातस या याजवळ थाब याला पण बर वाटल क जा यावर या बाईन सािगतल कॉलरा या साथीन काल माझा नवरा मला दो ही मलाना लागण झाली हणन याना घऊन इकड िनघाल तर एक मल वाटतच गल याला तसच झाडाखाली ठवन ाला घऊन

आल आता ाला जरा बर आह तोवर जावन याला प न यत इतका क ण सग होता हा आ ही सगळच स झालो कोण कणासाठी रडणार डो यातल पाणीच आटन जाव अशी िह प रि थती अस कसोटीच धीर खचवणार सग खपदा आल पण यामळ इथ कामाची कती गरज आह हही न ान काळात गल पाय माग यायचा नाही ह डो यात प होत यामळ यातनही आ ही एकमका या मदतीन माग काढत गलो टकन रािहलो काम वाढवत गलो

आपल घर

२००१ साली वभव फळणीकर नावा या अकरा वषाचा म य एका दा प यान फार वग या तहन पचवला अगद एका हद गा यात हट या माण तम बसहारा हो तो कसी का सहारा बनो यानी तरा अनाथ मलाना आ ण १३ अनाथ मलीना सहारा दला ह काच घर दल याची राह या खा याचीच नाह तर उ म िश णाची सोय ह आपल घरन कली दरवष मी आ ण माझ कटब अगद आमच ह काच घर अस या सारख ितथ जातो पाऊल टाक या टाक या एक लहान मल हात जोडन नमःकार करत मग पटकन वचार मनात यतो अर अस आप या घर ज हा कणी यत त हा पाथ आ ण मीरा अस हसत

मखान आवभगत करतील ना

कणीह पाहण आल क आपल घर सःथच यवःथापक वजय फळणीकर हसत मखान

ःवागत करतात नवनवीन उपबमाची मा हती दतात नकळत ितथ या मावशी थड पाणी आ ण गरम चहा प यात ठवतात काह णातच आपल घर सग याना आपलस करत फळणीकर आ ण या या प ीन हा पारमािथक उपबम खर तर आपल दख वसर यासाठ या या मलाची उणीव भ न काढ यासाठ दहा वषापव स कला यात याना चड अडचणी हाल-अप ा सोसा या लाग या आ ण अजनह हा खडतर वास स च आह पण कठह खत तबार अप ा नाराजी अ जबात दसत नाह

यथील २६ मलाना ह याच आई-बाबा नसतच शालय आ ण ता ऽक िश ण नाह तर िनरिनराळ कौश य स ा िशकवायची यवःथा करतात यथील औ ोिगक िश ण

किात मलाना सगणक िश ण िशवणकाम ःब न ट ग ऑफसट ट ग ऑ फस

फाईल बनवण िशकवल जात नसतच शालय िश ण नाह तर ा जगात ःवतः या पायावर उभ राहायला िशकवतात एक सजन कत ववान य बन व याच काम ह

फळणीकर दा प य करतात

हा सारा याप जग या यापर न उ म बनव याच काम होत त बढयाच लोका या

आपलक न आ ण मदतीन मदत काय ःव पाची आ ण कशी असावी ाची क पना ौी वजय आप याला दतात पण अ टाहास आमह क वा अप ा ठवत नाह त कडबर

कक प ा दान खार क खोबर ा ह आजवान सागतात

यदा या भट त तर मी चाटच पडलो आता आपल घर म य आजी आजोबा आल आहत

िसहगड पाय यापाशी अजन एक बःतान बसवल आह सौरऊजा छोट शी बाग यात

फळभा या फल एक दभती गाय पारपा रक साधन नसिगक खत योगासन ाथना ह

दवसाच िनयम अगद काटकोर पण पाळल जातात वभवला जस वाढवल असत तस ह पतीप ी ा २६ मलाना वाढवतात या यावर माया करतात सःकार दतात यामळ चकनह मा या िलखाणात क वा कणा याह बोल यात

आपल घरला अनाथाौम कधी सबोधल जात नाह उलट मी हणन क यक

जाणकार आई-बाबानी थोडा वळ तर ितथ जाऊन आपल घर न क पाहाव lsquoितिमरातन तजाकडOtilde ह याची नसती रोजची ाथनाच नाह तर जग याची सक पना आ ण उ श आह नकतच वजय फळणीकरानी एक पःतक दल नाव होत पराजायाकडन वजयाकड वाचल पाना-पानाग णक अगावर काटा आ ण डो यात

पाणी यत world belongs to such people वजय फळणीकर ह एक रणाःथान

आहत

एक सामा जक बािधलक हणन माझ आप याला आवजन सागण आह क

या यासारखी चळवळ खटपट माणस ा जगात आहत या यामळ समाजात एक

स यवःथा आह अशा उपबमाना आ ण माणसाना आपण आप या पर न भरभ न

सहा य कराव त वळ दऊन कवा मलाना िश ण दऊन दल तर उ म आिथक

सहा यास apalagharyahoocom ला ज र भट ा

आप या घरातील घरपणाला बहार यावी आप या आ ण आप या मला या सामा जक

बािधलक या सक पना ःप यात अशी मनात खाऽी बाळगन पढ या वळस प याला

ग यावर आपल घरला न क भट ातथील आजी-आजोबानी आता १६ जणाना राहता यईल अशी गःट हाऊस सस ज कली आह

आपल घर म य आपल ःवागत उ म प तीन होईल ाची फळणीकरा तफ खाऽी असावी फळणीकराचा दर वनी बमाक ००९१-९८५०२२७०७७ ००९१-२५२३२९९ असा आह आपल घराचा चाहता कौःतभ पाठक आ ण प रवार

y~igraveu~v~ibrvbarjfiacute

िच कला- वद पराजप

सौ वसधरा जोशी माउस

एकदा एक उदीर बा पावर सला

पढ मोदक नको हणत रागावन बसला

दवा त ही आहात हण ब ीची दवता

का मला अस मग िनर र ठवता

तम या जवळ बसन मी रािहलो अडाणी

दररोज ऐकतो आर या आिण गाणी

उदरा या शारीन बा पा हसला

माउस हणन उदीर कॉ यटर समोर बसला

एका डो याची आई

एका गावात एक बाई आपलया छो ा मलाबरोबर एका छो ा झोपडीत राहात

होती आपलया मलाला काही कमी पड नय हणन दवसरा एक क न ती काम

करत अस पण या छो ा मलाला मा आपली आई अिजबात आवडत नाही तो

ितचा ितर कार करत असतो कारण ितला एक डोळा नसलयामळ ती भसर दसत

असत आईला तो शाळतही यऊ दत नसतो

एकदा एका काय मासाठी आईला शाळत जाव लागत पण ितला बघन कठ त ड

लपवाव ह मलाला कळत नाही रागाचा एक कटा टाकन तो ितथन पळन जातो

घरी आलयावर तो आईला चड बोलतो कशाला आली होतीस शाळत आता

माझ िम मला िचडवतील मी उ ा शाळत कसा जाऊ तला

एक डोळा का नाही मला त अिजबात आवडत नाहीस वगर

वगर आई काहीही बोलत नाही आपण आईला अ ात ा बोललो

याच मलालाही काही वाटत नाही रागान तो नसता धमसत

असतो आईशी काहीही न बोलता जवतो आिण झोपतो रा ी कधीतरी याला

जाग यत तर आपलया मलाची झोपमोड होऊ नय अशा दबकया आवाजात याची

आई रडत असत पण याचही याला काही वाटत नाही एका डो याचया

आपलया आईचा याला अिधकच ितर कार वाटायला

लागतो या णी तो िनणय घतो िशकन खप मोठ हायच

आिण इथन बाहर पडायच

या माण तो खप अ यास करतो उ िश णासाठी मो ा शहरात यतो

नामवत िव ापीठातन पदवी िमळवतो मो ा कपनीत मो ा ददयावर काम

क लागतो एका सदर मलीशी याच ल होत याला एक मलगा एक मलगी

होत आता याच कटब पण होत कारण ह सदर िच िबघडवणारी एका

डो याची याची आई ितथ नसत तो ितला जवळजवळ िवस न गलला असतो

अितशय सखात असतो

एक दवस याचया घराच दार वाजत दारात एका माणसाबरोबर याची तीच

एका डो याची आई उभी असत ितला बघन याची मलगी घाब न

आत पळन जात तो आधी च ावतो आिण मग वतःला सावरत

ितला हणतो कोण आहस त इथ का आलीस बघ माझी मलगी

तला घाबरली

मी ब तक चक चया प यावर आल अस काहीस पटपटत आई िनघन जात

ितन आपलयाला ओळखल नाही अशा समाधानात () मलगा दार लावन घतो

काही दवसानी माजी िव ाथ समलनासाठी याला याचया शाळतन प यत

परत या गावात जाऊ नय अस वाटत असतानाही तो समलनाला जा याचा

िनणय घतो ऑ फसचया कामासाठी जातोय अस बायकोला खोटच सागतो

समलन पार पडत कठलयातरी अनािमक ओढीन याची पावल याचयाही नकळत

झोपडीकड वळतात दाराला कलप असत शजारची बाई याला ओळखत आिण

एक प दत त प याचया आईच असत तो वाच लागतो मी खप आय य

जगल त याकड आता मी परत कधीही यणार नाही पण त कधीतरी यऊन मला

भटावस अशी माझी खप इचछा आह शाळचया समलनाला त यणार ह कळल

होत पण ितथ यऊन तला भटायच नाही अस मी न ठरवल कारण मला

मािहती आह एका डो याची ही तझी आई तला आवडत नाही मला एकच डोळा

का असही त मला एकदा िवचारल होतस त हा त खपच लहान होतास हणन

मी काही उ र दल नाही पण आज सागत बाळा त लहान

असताना एक अपघात झाला या अपघातात त तझा एक

डोळा गमावलास एका डो यान त सपण आय य कस

जगणार या िवचारान मी हराण झाल आिण माझा एक डोळा तला दला मला

तझा खप अिभमान आह त मला ज बोललास कवा मा याशी जसा वागलास

यासाठी मी त यावर अिजबात रागावलल नाही तझ मा यावर खप म आह

असाच िवचार मी करत कधी काळी मा या भोवती भोवती खळणारा त मला

नहमी आठवतोस

प वाचन मलगा ढसढसा रड लागला जी कवळ

याचयासाठी जगली वतःचा सवात मह वाचा अवयव िजन

याला सहजपण दऊन टाकला ितचयाशी आपण कती िनदयपण वागलो याला

चड पशचा ाप झाला तो आईला मोठमो ान हाका मा लागला पण आता

याचा काय उपयोग होता

मनाच ोक

गणाधीश जो ईश सवा गणाचा | मळारभ आरभ तो िनगणाचा || नम शारदा मळ च वार वाचा | गम पथ आनत या राघवाचा ||१||

सगम अथर- जो गणपती सवर लोकाचा ई र व सवर सदगणानी नटलला आह जो अनािद आह अनत आह जो असखय गणानी य आह व जी शारदा चार वाणीची जननी आह अशा दवतास नमःकार कर या व ौी रामरायाचया मागारन जीवनाची वाटचाल कर या

मना स ना भ पथची जाव | तरी ीहरी पािवजतो वभाव || जनी न त सव सोडनी ाव | जनी व त सव भाव कराव ||२||

सगम अथर- ह सजजन मना त परम राच ःमरण िनतय ठऊन भ ीन वयवहार कर तयामळ तला सहजच ौीकण सनन होतील कपा करतील कारण तो तयाचा ःवभावच आह माऽ त सजजन लोकाना ज आवडत नाही िनदनीय चकीच वाटत तस वाग नको व लोकादरास पाऽ होणार वदनीय अस

आचरण ठव भि पथ महणतात तो हाच

भात मनी राम चतीत जावा | पढ वखरी राम आध वदावा || सदाचार हा थोर सोड नय तो | जन तोची तो मानवी ध य होतो ||३||

सगम अथर- ातःकाळी उठलयावर थमतः ौीरामाच दवाच ःमरण कराव नतर वखरीन महणज तोडान मोठयान lsquoरामrsquo नाम घयाव हा सदाचार नहमी पाळावा सोड नय असा सदाचारान राहणाराच

मनय गौरवास पाऽ होतो धनय होतो

मना वासना द कामा न य र | मना सवथा पापब ी नको र || मना धमता नीती सोड नको हो | मना अतरी सार िवचार राहो ||४||

सगम अथर- र मना द इचछा मळीच उपयोगाची नाही पापी िवचार स ा मळीच अस नय धमारन व नीतीन वागण सोड नको मना हा ौ िवचार अतःकरणात जपन ठव

मना पापसक प सोडनी ावा | मना स यसक प जीव धरावा || मना क पना त नको वीषयाची | िवकार घड हो जन सव ची ची ||५||

सगम अथर- मना कधीही पापसकलप मनात यऊ दऊ नयत नहमी मनात सतयसकलप जागवावत मोह

पाडणाढया वःत व िवचार याची कलपनाही कर नय पापसकलप पापब ी व िवषय-िवकार यामळ लोकात समाजात आपली छीथ होत उपहास होतो महणन नहमी सतयसकलप करावत

hhbrvbarbrvbarbrvbarbrvbarkkparaparaacircacirckkbrvbarbrvbar ==acircacircllparapara ffparapara

कोबी वड सौ काचन मिनष काबळी

सािह य- १वाटी कीसलला कोबी २ वा ा िभजलली चणा डाळ १ इच आल ३-४ लसण पाक या १चमचा हळद िजर ३-४ िह िमर या को थबीर १२ चमचा ओवा मीठ तळ यासाठी तल इ यादी कती- थम कोबी कीसन यातल पाणी काढन टाकाव नतर चणा डाळ आल लसण िजर िमरची एक थोड जाडसर वाटाव त वाटण एका बाउल म य काढन यात कीसलला कोबी मीठ हळद ओवा को थबीर घालन एक कराव व याच छोट छोट गोल वड तळ हातावर थापन तला म य खरपस तळाव सॉस क वा खोब या या चटणीसह खा यास ाव_____________________________________________________________

फल - िबि कटापासन बनवलली चॉकलट सौ शीतल सतीश हा सािह य- १२५ म म का (बटर) २५० म मकिवटीज डायज टीव (McVities Digestive) िबि कट ४ टबल पन कीसलला नारळ ४ टबल पन कोको पावडर ४ टबल पन मध सका मवा आवडीनसार बनिव याची प त १ एका िपशवीम य कवा भा ाम य िबि कट घवन याचा चरा करावा २ एका भा ात म का घवन तो िवतळवा ३ यात िबि कटाचा चरा िखसलला नारळ कोको पावडर मध व सका मवा घाला ४ वरील िम ण एका पसरट भा ाम य ओताव ५ याच छोट लाड वळाव ६ वळलल चॉकलट लाड आवडीनसार कोको पावडर कीसलला नारळ कवा स या म ान सजवाव _________________________________________________________________________

बालशाही सौ शलजा जगदीश िशद

सािह य- २ १२ कप (५०० म) मदा ३४ कप तप (िवतळवन थड कलल) दही १२ कप १२ चमचा ब कग सोडा २ १२ कप साखर तप तळ यासाठी कती- म ाम य ब कग पावडर दही आिण तप घालन घ मळाव साधारण एक तास झाकन ठवाव ३ इचाच समान गोळ क न हल या हातान दाबन ख ा बनवावा तळ यासाठी कढईम य तप गरम कराव गरम झा यानतर गोळ मद आचवर तळन यावत एक दोन वळा पालटन लाल रग आ यानतर बाहर काढन ताटाम य ठवावी साखरम य साखर िभजल एवढ पाणी घालन गोळी पाक बनवावा गस बद क न पाकात तळलली बलीशाही घालावी चार त पाच िमिनट बालशाही पाकम य ठऊन नतर िचम ा या सहा यान बाहर काढन थड करावी थड झा यानतर हवाबद ड यात भ न ठवावी िह बालशाही आठ त दहा दवस टकत टीप- गोळीपाक तयार झाला की नाही ह पाह यासाठी एका बशीम य पाणी घऊन एक थब पाक घालन बघावा गोळी बशी या तळाशी तयार झा यास गस बद करावा

आ दती मळ शवची भाजी सािहतय- २५० ाम जाडी कडक ितखट शव ३मोठ काद जाड िचरलल ७-८ लसण पाक या

छोटा आ याचा तकडा एक छोटा चमचा धन िजर सक खोबर छोटातकडा २-३लवगा ४-५ िमर २-३ वलची सक लाल िमरची ४-५ दालिचनी तकडा थोड तल एवर ट गरम मसाला १छोटा चमचा मीठ चवीनसार कती- तर साठी कादा लसण आल आिण बाक सव मसा याच समान थो ा तलावर चागल परतन याव नतर गार क न थोडस पाणी टाकन िम सर मधन एकदम बारीक वाटन याव १ छोटा चमचा तल तापवन यात ती प ट आिण गरम मसाला )चवी माण (घालन तल सटपयत परतवन यावी नतर यात गरम पाणी घालन पातळ तर सारख कराव ती तर उकळवन यावी एकदम शवटी मीठ घालाव तर थोडी पातळच आस ावी जवायला याय या वळी गरम करताना यात शव टाकन परत उकळाव या बरोबर क ा कादा िलब छान लागत ही तर िमसळीसाठी पण वापरता यत

क या कवा उपज पोह

सािह य-१वाटी तकडा तादळ ( ोकन राइस) frac12 वाटी शगदाण frac12 वाटी चणाडाळ कडीप ा िहर ा िमर या िजर फोडणी साठीndashतल मोहोरी िहग हळद ितखट िजर कडीप ा मीठ चवीनसार कती- तादळ लालसर भाजन याव गार झा यावर िभजवन ठवावत डाळ दाण पण िभजवन ठवावत दो ही ४ -५ तास िभजवाव क या करावया या वळी थम तादळ उपसन ठवाव तल तापवन फोडणी क न यावी यात तादळ घालन छान परतावत तादळ परतत असताना डाळ आिण दाण िजर िमर या कडीप ा मीठ आिण थोड पाणी घालन िम सर मधन बारीक क न याव तादळ परतन झाल क िम सर मधल वाटण यात घालन नीट एक क न याव मग बारीक आचवर झाकण ठऊन क या होऊ ा ा मधन मधन हलवाव वाटल तर थो ा पा याचा िशपका ावा मोकळ झालल वाटल क गस बद करावा कोिथबीर घालन खायला याव याबरोबर दही कवा िलबाच उपासाच लोणच आिण क ा कादा छान लागतो तादळ डाळ आिण दाण ा मळ क या हा पदाथ पण अ होतो

ई-िवशषाक ऋणानबध सपधच उ र-

सपधसाठी ि िच छऽपती िशवाजी महाराज ितभाताई पाट ल रामदास ःवामी प डत भीमसन जोशी िसधताई सपकाळ पाडरग सदािशव सान (सान ग जी) डॉ बाबासाहब आबडकर िनळ फल

लता मगशकर शकर महादवन

ःमता पाट ल सी ड दशमख

लोकमा य टळक ध डराज गो वद फाळक (दादासाहब फाळक) जयत नारळ कर झह र खान

प ल दशपाड मधर भाडारकर ान र म ाबाई िनव ीनाथ सोपानदव ौयस तळपद

नाना पाटकर आशतोष गोवार कर डॉ काश आमट मदा कनी आमट हमत करकर ःवात यवीर सावरकर वजया महता

सिचन तडलकर डबजी झगराजी जानोरकर (गाडगबाबा) मोहन आगाश माधर द त व ठल कामत दिलप वगसरकर वण वामन िशरवाडकर (कसमामज) ज बार पटल सोनाली कळकण रामचि नरहर िचतळकर (सी रामचि) ा मध दडवत सा वऽीबाई फल आ ण

सिचन पळगावकर अशोक सराफ महा मा योितबा फल

महश कोठार सयाजी िशद नरि दाभोळकर शाताराम राजाराम वणकि ( ह शाताराम) सनील गावसकर अतल कळकण इतर छायािच गणशो सव एस ट महामडळाच िच ह शतकर कःती गढ पाडवा गट व ऑफ इ डया आषाढ एकादशी रायगड

क कण र व मबईचा ड बवाला नागपचमी

हता मा चौक पाट मबईकर वट पो णमा

सपधचा िनकाल

थम पा रतोिषक- सतोष साळक

ि तीय पा रतोिषक- शरय परब

ततीय पा रतोिषक- मज मळजकर

_______________________________________________________________

आपला अिभ ाय ज र कळवावा आमचा प ा- Emarathiklgmailcom

-----------------------------------------------------------------------------------------

स दप खडकर efMekeAgraveJeCe

neveHeCe iess KegHe keAgraveener efmicroekeAgraveJetve

HegmlekeAgraveeles Oe[s jeefns ceveele Iej keAgraveordfve

peele-Heele JeCeamp-Yeso meieU keAgraveener efmicroekeAgravees

Yeejle ceePee osmicroe DeeefCe ceeleermicroeer efregekeAgraveigravees

meceevelesreges Oe[s neveHeCeeHeemetve efiejJes

meieUsrege efJeregeej ceveele KeesJej copypeJes

HeCe copyer-HejbHeje Deens cnCes peeleerHeeleerregeer

Dejs ceeCetmekeAgraveer Deens ceie efHeAgravekeAgravej keAgravemicroeeregeer

Deelee meceevelesreges Oe[s Gigraves keAgravemes efiejJeesup3ereges

keAgravees[ies Jnesup3ee keAgraveesCelsup3ee microeeUsle yebj peesup3ereges

mebOeer ceeCemeee keAgravemicroeer yej efceUeJeer

copyerHeeFamp ceeCetmekeAgraveer keAgravee meejJeeJeer

keAgraveOeer keAgraveOeer ceeCemeeHesee peeefle DeeefCe HejbHeje ceesthornicircee nesleele

DeeefCe oesve efpeJeebvee nUtrege keAgraveesHe-sup3eele keAgraveleele

Deelee lsup3ee efpeJeebveer ceeIeej keAgravee Isup3eeJeer

Deelee GEcircej keAgraveesCe osCeej ceer njes ie DeeFamp

ceeCemeee ceeCetme cnCetve keAgraveOeer yeIeCeej

regeekeAgraveesjerregsup3ee yeensj HeeT keAgraveOeer igraveekeAgraveCeej

yebo efkeAgraveuicirceele jentve keAgravemicroeer peieeregeer meHeAgraveejer keAgravejCeej

Dejs peie mebtoj Deens yeemesup3eeHets ceer keAgraveesup3e yeesCeej

स दप खडकर

आठवण चा ठपका रोिहत सोनट क ि य िव ाथ िम ानो इटनरशीप सपत आली ना Contdown करता आहात Contdown करतना अगदी वतःला िवचारन बघा िक आत कठ तरी काही तरी सलतय ना इटनरशीप सपतय

कॉलजचया teachersचया कचा ातन सटणार महणन excited तर असलाच पण रोजच िम मि णी आता रोजचयासारख भटणार नाहीत हा िवचारिह मनात घोळत असल ना तमहाला कठला सदश वगर दणया इतका मी मोठा अिजबात नाही पण होणयाचा य करतोय माझया वयि क आय यात मला काही गो नी कायम साथ िदली आिण तयाच गो ी तमहालािह साथ दतील आिण यशाचा मागर दाखवतील महणन फ माझया मनातलया काही गो ी तमहाला सागतो आिण ह करताना आठवण ना उजाळािह दता यईल कॉलज सपलया वर अ यास सपला असा िवचार मनातही आण नका कारण अ यास सोडला िक आपण कालबा य होतो कठलयाही कामात ामािणक पणा ठवा अगदी साध कामिह अस द िकतीतरी सग यतील ज तमचया वरचया स काराची परीकषा घतील असा सग नहमीच कसलया न कसलया तरी मोहात पडणारा असतो पण वतःचया मनाशी ामािणक रािहलात ना िक आपण न च ातन पढ जातो कठलही काम मनापासन करा त न च छान होईल आिण एकदा का आपलयाला कळल ह काम आपण छान कर शकतो मग न आवडणार कामिह आवडायला लागत दवावर ा ठवन सगळ करा महणज तयाचया प रणामाची जवाबदारी तयाचयावर ना खोट अिजबात बोल नका कारण त लपवणयासाठी परत परत खोट बोलाव लागल Research सबधीिह वाचन कायम चाल ठवा महणज कालबा होण टाळता यईल कधी समोरचा माणस कसा िदसतो ाचया पकषा तयाचया अगातलया गणाना आिण कतरतवाला जा ती महतव ा

ा ओळी िवसर नका रप लावणय अभायािसता न य सहज गणाशी न चाल उपाय काही तरी धरावी सोय आगतक गणाची ( समथर रामदास ) तमही आज जगाचया उबर ावर उभ आहात तमचया डोळयापढ गली साड चार वष कशी गली त यत असल ना आिण माझया डोळया पढ अजनही प आह िक सचती कॉलजशी सबध आलया पासनची १२ वष कशी गली आधी िव ाथ महणन आिण मग Lecturer महणन आिण काल िकती भरभर उडन गला ना आिण बरच काही माग सोडनही गला ना

Lecturer महणन जॉईन कलया नतरची 2५ वष महणज एक खप सखद अनभव होता कारण आपलया कॉलज

मधल सगळच िव ाथ िशकषकाचया मनाला चालना दणार असतात तयामळ खप छान वाटल आठवणी तरी िकती काढायचया ना अगदी तमचयावर चड िचडणयापासन ( COPD Lecture ससन म य क टीन म य जाण इआठवतय ना) त आपली व वत सदर दहरादनची ीप खरच अिव मरणीय आह ना दहरादन ीप म य आपली म ी कधी झाली तच कळल नाही आपण दहरादनला असताना भा य ीचा फोन

आलयावार तमही लोक ज ज काय करायचात ना त सगळ आठवन मी आिण भा य ी अजनही खप हसतो तमचयातलया िकती तरी जणानी माझयाशी आगदी वयि क अडचणीिह share कलया मला िततक जवळच मानलत खप छान वाटल तमच मनापासन कलल भावपणर SMS आजही मी जपन ठवलत अगदी मनात खोलात

तमचयातलया िकती जणाचा मी अगदी सगळयाचया दखात पाणउतारा कला असल पण ामािणक पण सागतो माझा उ श खप िनखळ होता त हा िवसरा बर का तमहा लोकाबरोबर research activities करताना िकती िविवध अनभाव आल ना आपलयाला खप िशकायला िमळाल तयाचयातन मला इथ Malaysia म य िशकवताना राहताना ास काहीही नाहीय पण सचती कॉलज ऑफ िफ़िजओ थरपीचया सगळया मलाची खप आठवण यत कायमच तमहाला खालील पक पिहली ओळ लाग पडल (दसरी ओळ नाही बर का ) अशी पाखर यती आिणक मती ठवनी जाती दोन िदसाची रगत सगत दोन िदसाची नाती माझयावरच तमच म कायम ठवल ना प कस वाटल त जरर कळवा डोळयातलया िनधारराचा पारा फटणयाआधीच िलखाण थाबवतो All the best Make our कॉलज Proud Make India Proud तमचा रोिहत rohitrohitsyahoocom

------------------------------------------------------------------------------------------------ ह प मी मलिशयाला आलयानतर सचती कॉलजाचया माझया िव ा याना िलिहलल आह

------------------------------------------------------------------------------------------------

-----------------------------------------------------------------------------------------------------------

सदर सािहतय माझी आई सौवसधरा जोशी िहचया lsquoहसरी पगतrsquo या पसतकातन घतल आह धन ी गोठीवरकर

----------------------------------------------------------------------------------------------------------

सौ वसधरा जोशी

सावधान वाचकहो िनणरय तमही ायचाय महणज मा या ाच उ र िह कथा वाचन झाली िक ायच काय सीमा सदानद सातपत ाचा सतकार वहायला हवा िक नाही िकती साधा आह ह आता सीमा महणज असमािदक वय वषर पचचाळीस उ ोग - पणर वळ खपलली आिण खपत असलली गहणी छद- भरपर मि णी जोडण व ग पा मारण अगदी फोन वर स ा आता सतकार महणज अगदी दहा हजार पय रोख व ीफळ असाच असावा अस माझ िबलकल महणण नाही पण मला तमही िवचारलत िक सतकाराच सव प कस असाव तर मी महणन एखादी छानशी यअर िसलकची साडी आिण पाव भाजी वर थडगार आईस म ीफळाची िह ज री नाही (उगाच खरवडत बसायला) पण काही महणा चागल काम कल िक कौतक ह व ालाच हव हो िक नाही तर तया िदवशी काय झाल नहमी माण आमच िचरजीव सहास व ह (सदानद) दोघही आपापलया कामावर गल दोघाची खाणी डब ा म य माझा सकाळचा वळ धडाधडा गला तयाचया पाठी नाच यात आिण त दोघ गल िक िवखरलल घर आवर यात साधारण पढला तास गला नतरचा वळ कसा माझा अगदी माझा एकटीचा पण साधारण एवढी उसतवारी होईसतो अकरा होतातच

मी अशी छानशी मािसक वाचत बसल होत हातात गरम कॉफ चा मग घरही कस छानस आवरलल एव ात बल वाजली एकटी असताना दार उगाच उघड नकोस सवसत मालाचया मोहात फस नकोस बावळटपणा करशील फरीवालही फसवतात अलीकड- इित सदानद आमच ह नावा माणच खरच नहमी खशालचड सारख आनदी असतात एकदा पसा आणन घरात िदला िक सपली काळजी अस तयाच असल तरी दररोज वडी बावळट तला काही

कळतच नाही िह कवा अशीच वाकय अगदी नमान सधी िमळाली िक मला ऐकवतात िह गो आमचया खानदानातच आह महणा ना महणज बायकाना वडया बावळट ठरव याची कारण आमच सप स ा अशीच री ओढतात आई अस नाही ग तला नाही कळणार त अशी कधी पिहली कधी दसरी री ओढतातच

तर दपारी साड अकरा पावण बाराला बल वाजली आज समोरची मीना भाभी घरात नवहती ती गली होती

ितचया माहरी मलाना घऊन आमचया वग म य फ दोन लॉक एका मजलयावर महणज आज मी एकटीच

होत मजलयावर नहमी सारख दर उघडल मला वाटल कॉलज सटडट असतील मसना जौरा हवाय का (ह

कॉलजला जायच सोडन ह असल धद का करतात हा मला नहमी पडतो) नाहीतर सलस गलर ह नवीन

याच महणन ग यात पडतील पण नाही मा या समोर होतया दोन गजराथी बायका

शजारचया घराकड बोट दाखवन ितन िवचारल तमारी बाजवाली कया गयी मला गजराथी कळत पण बोलता मा यत नाही मी कोण मीना भाभी अस महणताच ती महणाली तमारी बाजवाली मीना बन मारी बनपणी छ मग मी तयावर िमनाभाभी मायक गयी ह ४-५ िदन क बाद आयगी अस अगदी खर खर उ र िदल दोघ ची आपसात हळ आवाजात काहीतरी चचार झाली मग हातात छान मो ( ीमती वाटाव अस) पाक ट काढन ती महणाली शादीका इनवहीटशन दन का था आप जरा दगी कया आता शजारचया भाभीची कोणी म ीण ितला बोलवायला आली तर त िनम ण यायलाच हव काही शजारधमर आह िक नाही मी लगच महटल हा हा ज र दगी मी त हातात घताना पढच जाळीच दर उघडल आता काय खा ी झाली होती भािभचया कोणी म ीणच तर होतया तयातली दसरी महणाली थोडा पािन िमलगा कया मलाच माझी लाज वाटली मी दोघ ना आत बसायला बोलावल पखा स होताच आत जाऊन दोघ ना नवीन कलल कोकम सरबत लासातन घऊन आल बरोबर थोड पाणी स ा तहानला आधी पाणी हव महणन एव ा पाच सात िमिनट तया बाहरचया खोलीत बसलया होतया दोघी पाणी सरबत यायलया तमही कठन आलात अस मी िवचारलयावर अगदी भािभचया माहर जवळचच गोरगाव नाव सािगतल चागली चार पाच िमिनट झाली असतील तव ात तयातली एक महणाली अजन आमहाला बरीच बोलावणी करायला जायच आह तव ात दसरीन सवताची साडी बघन ितला महटल साडीला घाण लागली आह िहचयाकड धऊन घऊ का खरच ितचया छान साडीला काळा िचखला सारखा डाग िदसत होता मला ती महणाली ऑ टी मी हा डाग जरा तमचयाकड धऊन घऊ का मी हो महटल ितला बाथ म दाखवल आता बाहर दसरी बाई अन मी बोलत बसलो होतो पण मला काहीतरी वगळच जाणवल अतमरनान सािगतल िक काय कणास ठाऊक पण एव ा वळ मा या घरात घडत असलल रामायण आधीही कठतरी घडलया सारख वाटल णाधारत आठवल गलयाच मिह यात िवजन फोन वरील ग पात सािगतलली ितचया नातवाईकात घडलली चोरी त सवर झाल होत बो रवलीला नीना िवजची सकखी मावस बिहण दपारी अगदी एकटी घरात तया िदवशी समोरचा लॉक नमका बद त गल होत कठतरी ल ाला बल वाजली नीनान दार उघडल दोन बायका अगदी छान

काजीवरम सा ा नसन कानात िहऱयाची कडी ग यात दािगन कसात कदब घातलला नीनाला महणलया तया तमचया समोरचया बा ना इनवीटशन ाल का तयात नीनान नाही मह याचा यतोच कठ नीना महणाली हो ज र दईन पाक ट हातात दताना तयातली एक नीनाला महणाली जरा पाणी ाल का यायला नीनान दोघ ना पाणी िदल तयातली एक महणाली आमहाला अजन बरीच बोलावणी करावयाची आहत बराच वळ जाईल मी जरा toilet जाऊ का

ात ही िननाला गर वाट यासारख काही नवहत तयामळ नीना सहजच महणाली हो हो जा ना मग एक toilet ला गली आिण दसरी िननाशी ग पा मारीत होती थो ाच वळात ती आतली बाहर आली आिण नीनाला महणाली अहोतमचा नळ िबघडला आह का बदच होत नाहीय नळ सोडलला होता पाणी उघ ा दारातन बाहर यत होत नीना सार या गिहणीला ह चालण शकयच नवहत

मगापयत नळ अगदी विसथत होता आिण आ ाच काय झाल नीनाला पडला नीना लगच उठली नळ खाली असलयामळ वाकन बद करायला बघत होती तव ात तया दोघी सराईत सशीि त भाम ानी ितला मागन च आत ढकलली आिण बाह न सरळ कडी घातली नीना िबचारी सडासात अडकली सवताचया घरात दोघ नी घर धतल ितच

नीनाच ओरडण तया छो ा िखडक तन एक जाऊन कणी यण कठीणच होत िबचारी नीना दोन तीन तासानी

समोरचया िबलड ग मधलया लोकाना कळलयामळ सटली एकदाची पण चोरी ज बर होती घरात असलयामळ

कपाटाचया िकललया पण कपाटालाच होतया दोघी भाम ाना चागलच फावल

मला सगळ जसचया तसस आठवल घशाला कोरड पडली हाताला कप सटला पण आता डगमगन चालणार नवहत िहममत धरायलाच हवी अशा वळी आतली डाग धवायला गलली चोरटी आता बाहर यईल मला महणल ऑ टीतमचा नळ िबघडला आह का णभर मी स झाल काय कराव तया दोघीही िध पाड उच होतया आिण मी एकटी होत आताचा काळ मा या कसोटीच होता आिण दवाचा होता आिण एव ात फोन वाजला मी लगच ठरवल ा फोनचा फायदा यायचा आललया फोन वर टपन आमच कोणत िबल िकती र म सािगतली जात होती पण मी मा इकडन हलो ह बोला कदम साहब काय िनघालाय महणताय घरी यायला हो पण अजन नाही आला आला िक सागत चौक वर फोन करायला आतली भामटी बाहर आली आिण तससच महणाली ऑ टीतमचा नळ िबघडला आह वाटत बदच होत नाही िननाकड घडललच मा याकड घडत होत बाथ मचा नळ दारापासन चागला तीन चार पावल आत होता महणज मला न ढकलतािह तया सहज क ड शकत होतया

तव ात माझ फोनवरच बोलण ऐकणाऱया दसऱया चोरटीन िकसका फोन था अस मला िवचारल मी

महटल मरा लडका इधर थाना पोलीस सटशनप इनसपकटर ह उधरस फोन था अभी आयगा

माझ बोलण एकन तया दोघी चपापलया एकमक ना नजरन खणा क न उठलया मला महणलया आमही िनघतो दोघी घराचया बाहर गलया मी िन ास सोडला दो ही दार लावली उघडा नळ अगदी सहज बद कला नळाला काही झालच नवहत सा ात दोन चोर ा मा या घरात यऊन गलया होतया ि याही क शात कमी नाहीत ह खरच आह महणा ा ातही आघाडी मारतायत िक काय तया गलया आिण माझा बाध कोसळला मा या घरावरच जीवावरच सकट टळल होत मी ीमती थाटाच त इनवहीटशन काडर उघडन बिघतल त एका होऊन गललया ल ाच होत महणज तयाचा बत माझ घर लट याचा होता मा या घरात होणारी चड चोरी कवळ मा या ग पाचया छदामळ आिण थो ा या चालाखीमळ वाचली होती मी पोलीस सटशनइनसपकटर अशी नाव घतलयामळ व तो घरीच यतो आह महटलयामळ तया घाबरलया आिण पळालया बघा वाचकहोमहणन महटल आज माझा छोटासा घरगती सव पाचा सतकार वहायला हवा िक नको जरी मी वडी बावळट काही न समजणारी असल तरी माझच घर मी वाचवल अस महणताना तसच बरोबर जाऊ द हो सतकाराच काय एवढ पण ा गो ीचा पच तमचया साठी बर का ज बो रवलीचया िननाकड झाल ठा याचया सीमाकड झाल तच कदािचत तमचया घरात स ा होईल तर फ सावधान

_____________________________________________________________________________________________माझ आजोबा ी वा यवलकर या या किवता ऐकतच मी लहानाची मोठी झाल इ जी म य ऑनस िमळवनही याची मराठीची गोडी कधीच कमी झाली याची अशीच एक मला भावलली ही किवता बघा तमहालाही पटतय का अिदती मळ

lsquoमममीrsquo महणोिन कोणी lsquoमममीrsquo महणोिन कोणी आईस हाक मारी मा या मना मराठी ती होय शोककारी श दात सौ य lsquoआईrsquo lsquoमममीrsquoत तच नाही त वड इ जीच सीमाच यास नाही गल जरी िफरगी सोडन दश माझा आई त या िशरी ग तो भार इ जीचा

आई जरी मराठी वदविन lsquoमममीrsquo घई बाळावरी ित या या स कार तोच होई आता इथ lsquoनसरीrsquo lsquoकजीrsquoत बाळ जाई फसव नाव lsquoिकलिबलrsquo ओढन यास नई lsquoथक यrsquo कस महण मी lsquoसॉरीrsquoच हा जमाना आह अजन यथ परक बाड-िबछाना

lsquoबथड हपी ट यrsquo महणताच बाळ आता lsquoमममीrsquoस lsquoजॉयrsquo होई lsquo सगसागrsquo तोच गाता आता िनराजनाची फलवात हाय थ पटन मणब या िवझातच यात अथ कापन कक आता मोठाच बाळ होई कोशात श द lsquoआईrsquo माघार तोच घई रा यात या मराठी कौतक इ जीच िवसराच पज जीण lsquo ॉमीसrsquo अमताच lsquoक-जीrsquoत इ जी या िमळता वश बाळा शाळा नको मराठी लावा तयास टाळा lsquoएिलफट गॉड rsquo होई lsquo ल सगrsquo तोच दई मा या मना मराठी lsquoअ ज टrsquo तच होई

ी वा यवलकर

प ी डॉ काश आमट ा या काशवाटा ा प तकातन घतलला हा उतारा आह ामळ सबिधत लखका या व काशका या कॉपीराईट अिधकाराच उ लघन झाल आह याची मला जाणीव आह पण िह मडळी व याच वशज या

क यामागील माझी भावना समजन घतील अशी माझी आशा आह कारण हा लख मी िस ी कवा अथ ा ीसाठी कलला नसन डॉ आमट ा या कायाची लोकाना क पना यावी हाच ा मागील हत आह िम लद कारकर ____________________________________________________________________________________

या कॉलरा या साथीतील एक सग मना या तळात असा जाऊन बसला आह क तो हटतच नाही एक बाई एका लहान मलाला घऊन आली होती उपचार क यावर सलाईन द यावर त मल जरा सधारल याबरोबर ितन या मलाला आम याकड सोपवल आिण ती लगच िनघन जायला लागली आमचा एक

कायकता ितला हणाला अशी कशी या मलाला सोडन जातस या याजवळ थाब याला पण बर वाटल क जा यावर या बाईन सािगतल कॉलरा या साथीन काल माझा नवरा मला दो ही मलाना लागण झाली हणन याना घऊन इकड िनघाल तर एक मल वाटतच गल याला तसच झाडाखाली ठवन ाला घऊन

आल आता ाला जरा बर आह तोवर जावन याला प न यत इतका क ण सग होता हा आ ही सगळच स झालो कोण कणासाठी रडणार डो यातल पाणीच आटन जाव अशी िह प रि थती अस कसोटीच धीर खचवणार सग खपदा आल पण यामळ इथ कामाची कती गरज आह हही न ान काळात गल पाय माग यायचा नाही ह डो यात प होत यामळ यातनही आ ही एकमका या मदतीन माग काढत गलो टकन रािहलो काम वाढवत गलो

आपल घर

२००१ साली वभव फळणीकर नावा या अकरा वषाचा म य एका दा प यान फार वग या तहन पचवला अगद एका हद गा यात हट या माण तम बसहारा हो तो कसी का सहारा बनो यानी तरा अनाथ मलाना आ ण १३ अनाथ मलीना सहारा दला ह काच घर दल याची राह या खा याचीच नाह तर उ म िश णाची सोय ह आपल घरन कली दरवष मी आ ण माझ कटब अगद आमच ह काच घर अस या सारख ितथ जातो पाऊल टाक या टाक या एक लहान मल हात जोडन नमःकार करत मग पटकन वचार मनात यतो अर अस आप या घर ज हा कणी यत त हा पाथ आ ण मीरा अस हसत

मखान आवभगत करतील ना

कणीह पाहण आल क आपल घर सःथच यवःथापक वजय फळणीकर हसत मखान

ःवागत करतात नवनवीन उपबमाची मा हती दतात नकळत ितथ या मावशी थड पाणी आ ण गरम चहा प यात ठवतात काह णातच आपल घर सग याना आपलस करत फळणीकर आ ण या या प ीन हा पारमािथक उपबम खर तर आपल दख वसर यासाठ या या मलाची उणीव भ न काढ यासाठ दहा वषापव स कला यात याना चड अडचणी हाल-अप ा सोसा या लाग या आ ण अजनह हा खडतर वास स च आह पण कठह खत तबार अप ा नाराजी अ जबात दसत नाह

यथील २६ मलाना ह याच आई-बाबा नसतच शालय आ ण ता ऽक िश ण नाह तर िनरिनराळ कौश य स ा िशकवायची यवःथा करतात यथील औ ोिगक िश ण

किात मलाना सगणक िश ण िशवणकाम ःब न ट ग ऑफसट ट ग ऑ फस

फाईल बनवण िशकवल जात नसतच शालय िश ण नाह तर ा जगात ःवतः या पायावर उभ राहायला िशकवतात एक सजन कत ववान य बन व याच काम ह

फळणीकर दा प य करतात

हा सारा याप जग या यापर न उ म बनव याच काम होत त बढयाच लोका या

आपलक न आ ण मदतीन मदत काय ःव पाची आ ण कशी असावी ाची क पना ौी वजय आप याला दतात पण अ टाहास आमह क वा अप ा ठवत नाह त कडबर

कक प ा दान खार क खोबर ा ह आजवान सागतात

यदा या भट त तर मी चाटच पडलो आता आपल घर म य आजी आजोबा आल आहत

िसहगड पाय यापाशी अजन एक बःतान बसवल आह सौरऊजा छोट शी बाग यात

फळभा या फल एक दभती गाय पारपा रक साधन नसिगक खत योगासन ाथना ह

दवसाच िनयम अगद काटकोर पण पाळल जातात वभवला जस वाढवल असत तस ह पतीप ी ा २६ मलाना वाढवतात या यावर माया करतात सःकार दतात यामळ चकनह मा या िलखाणात क वा कणा याह बोल यात

आपल घरला अनाथाौम कधी सबोधल जात नाह उलट मी हणन क यक

जाणकार आई-बाबानी थोडा वळ तर ितथ जाऊन आपल घर न क पाहाव lsquoितिमरातन तजाकडOtilde ह याची नसती रोजची ाथनाच नाह तर जग याची सक पना आ ण उ श आह नकतच वजय फळणीकरानी एक पःतक दल नाव होत पराजायाकडन वजयाकड वाचल पाना-पानाग णक अगावर काटा आ ण डो यात

पाणी यत world belongs to such people वजय फळणीकर ह एक रणाःथान

आहत

एक सामा जक बािधलक हणन माझ आप याला आवजन सागण आह क

या यासारखी चळवळ खटपट माणस ा जगात आहत या यामळ समाजात एक

स यवःथा आह अशा उपबमाना आ ण माणसाना आपण आप या पर न भरभ न

सहा य कराव त वळ दऊन कवा मलाना िश ण दऊन दल तर उ म आिथक

सहा यास apalagharyahoocom ला ज र भट ा

आप या घरातील घरपणाला बहार यावी आप या आ ण आप या मला या सामा जक

बािधलक या सक पना ःप यात अशी मनात खाऽी बाळगन पढ या वळस प याला

ग यावर आपल घरला न क भट ातथील आजी-आजोबानी आता १६ जणाना राहता यईल अशी गःट हाऊस सस ज कली आह

आपल घर म य आपल ःवागत उ म प तीन होईल ाची फळणीकरा तफ खाऽी असावी फळणीकराचा दर वनी बमाक ००९१-९८५०२२७०७७ ००९१-२५२३२९९ असा आह आपल घराचा चाहता कौःतभ पाठक आ ण प रवार

y~igraveu~v~ibrvbarjfiacute

िच कला- वद पराजप

सौ वसधरा जोशी माउस

एकदा एक उदीर बा पावर सला

पढ मोदक नको हणत रागावन बसला

दवा त ही आहात हण ब ीची दवता

का मला अस मग िनर र ठवता

तम या जवळ बसन मी रािहलो अडाणी

दररोज ऐकतो आर या आिण गाणी

उदरा या शारीन बा पा हसला

माउस हणन उदीर कॉ यटर समोर बसला

एका डो याची आई

एका गावात एक बाई आपलया छो ा मलाबरोबर एका छो ा झोपडीत राहात

होती आपलया मलाला काही कमी पड नय हणन दवसरा एक क न ती काम

करत अस पण या छो ा मलाला मा आपली आई अिजबात आवडत नाही तो

ितचा ितर कार करत असतो कारण ितला एक डोळा नसलयामळ ती भसर दसत

असत आईला तो शाळतही यऊ दत नसतो

एकदा एका काय मासाठी आईला शाळत जाव लागत पण ितला बघन कठ त ड

लपवाव ह मलाला कळत नाही रागाचा एक कटा टाकन तो ितथन पळन जातो

घरी आलयावर तो आईला चड बोलतो कशाला आली होतीस शाळत आता

माझ िम मला िचडवतील मी उ ा शाळत कसा जाऊ तला

एक डोळा का नाही मला त अिजबात आवडत नाहीस वगर

वगर आई काहीही बोलत नाही आपण आईला अ ात ा बोललो

याच मलालाही काही वाटत नाही रागान तो नसता धमसत

असतो आईशी काहीही न बोलता जवतो आिण झोपतो रा ी कधीतरी याला

जाग यत तर आपलया मलाची झोपमोड होऊ नय अशा दबकया आवाजात याची

आई रडत असत पण याचही याला काही वाटत नाही एका डो याचया

आपलया आईचा याला अिधकच ितर कार वाटायला

लागतो या णी तो िनणय घतो िशकन खप मोठ हायच

आिण इथन बाहर पडायच

या माण तो खप अ यास करतो उ िश णासाठी मो ा शहरात यतो

नामवत िव ापीठातन पदवी िमळवतो मो ा कपनीत मो ा ददयावर काम

क लागतो एका सदर मलीशी याच ल होत याला एक मलगा एक मलगी

होत आता याच कटब पण होत कारण ह सदर िच िबघडवणारी एका

डो याची याची आई ितथ नसत तो ितला जवळजवळ िवस न गलला असतो

अितशय सखात असतो

एक दवस याचया घराच दार वाजत दारात एका माणसाबरोबर याची तीच

एका डो याची आई उभी असत ितला बघन याची मलगी घाब न

आत पळन जात तो आधी च ावतो आिण मग वतःला सावरत

ितला हणतो कोण आहस त इथ का आलीस बघ माझी मलगी

तला घाबरली

मी ब तक चक चया प यावर आल अस काहीस पटपटत आई िनघन जात

ितन आपलयाला ओळखल नाही अशा समाधानात () मलगा दार लावन घतो

काही दवसानी माजी िव ाथ समलनासाठी याला याचया शाळतन प यत

परत या गावात जाऊ नय अस वाटत असतानाही तो समलनाला जा याचा

िनणय घतो ऑ फसचया कामासाठी जातोय अस बायकोला खोटच सागतो

समलन पार पडत कठलयातरी अनािमक ओढीन याची पावल याचयाही नकळत

झोपडीकड वळतात दाराला कलप असत शजारची बाई याला ओळखत आिण

एक प दत त प याचया आईच असत तो वाच लागतो मी खप आय य

जगल त याकड आता मी परत कधीही यणार नाही पण त कधीतरी यऊन मला

भटावस अशी माझी खप इचछा आह शाळचया समलनाला त यणार ह कळल

होत पण ितथ यऊन तला भटायच नाही अस मी न ठरवल कारण मला

मािहती आह एका डो याची ही तझी आई तला आवडत नाही मला एकच डोळा

का असही त मला एकदा िवचारल होतस त हा त खपच लहान होतास हणन

मी काही उ र दल नाही पण आज सागत बाळा त लहान

असताना एक अपघात झाला या अपघातात त तझा एक

डोळा गमावलास एका डो यान त सपण आय य कस

जगणार या िवचारान मी हराण झाल आिण माझा एक डोळा तला दला मला

तझा खप अिभमान आह त मला ज बोललास कवा मा याशी जसा वागलास

यासाठी मी त यावर अिजबात रागावलल नाही तझ मा यावर खप म आह

असाच िवचार मी करत कधी काळी मा या भोवती भोवती खळणारा त मला

नहमी आठवतोस

प वाचन मलगा ढसढसा रड लागला जी कवळ

याचयासाठी जगली वतःचा सवात मह वाचा अवयव िजन

याला सहजपण दऊन टाकला ितचयाशी आपण कती िनदयपण वागलो याला

चड पशचा ाप झाला तो आईला मोठमो ान हाका मा लागला पण आता

याचा काय उपयोग होता

मनाच ोक

गणाधीश जो ईश सवा गणाचा | मळारभ आरभ तो िनगणाचा || नम शारदा मळ च वार वाचा | गम पथ आनत या राघवाचा ||१||

सगम अथर- जो गणपती सवर लोकाचा ई र व सवर सदगणानी नटलला आह जो अनािद आह अनत आह जो असखय गणानी य आह व जी शारदा चार वाणीची जननी आह अशा दवतास नमःकार कर या व ौी रामरायाचया मागारन जीवनाची वाटचाल कर या

मना स ना भ पथची जाव | तरी ीहरी पािवजतो वभाव || जनी न त सव सोडनी ाव | जनी व त सव भाव कराव ||२||

सगम अथर- ह सजजन मना त परम राच ःमरण िनतय ठऊन भ ीन वयवहार कर तयामळ तला सहजच ौीकण सनन होतील कपा करतील कारण तो तयाचा ःवभावच आह माऽ त सजजन लोकाना ज आवडत नाही िनदनीय चकीच वाटत तस वाग नको व लोकादरास पाऽ होणार वदनीय अस

आचरण ठव भि पथ महणतात तो हाच

भात मनी राम चतीत जावा | पढ वखरी राम आध वदावा || सदाचार हा थोर सोड नय तो | जन तोची तो मानवी ध य होतो ||३||

सगम अथर- ातःकाळी उठलयावर थमतः ौीरामाच दवाच ःमरण कराव नतर वखरीन महणज तोडान मोठयान lsquoरामrsquo नाम घयाव हा सदाचार नहमी पाळावा सोड नय असा सदाचारान राहणाराच

मनय गौरवास पाऽ होतो धनय होतो

मना वासना द कामा न य र | मना सवथा पापब ी नको र || मना धमता नीती सोड नको हो | मना अतरी सार िवचार राहो ||४||

सगम अथर- र मना द इचछा मळीच उपयोगाची नाही पापी िवचार स ा मळीच अस नय धमारन व नीतीन वागण सोड नको मना हा ौ िवचार अतःकरणात जपन ठव

मना पापसक प सोडनी ावा | मना स यसक प जीव धरावा || मना क पना त नको वीषयाची | िवकार घड हो जन सव ची ची ||५||

सगम अथर- मना कधीही पापसकलप मनात यऊ दऊ नयत नहमी मनात सतयसकलप जागवावत मोह

पाडणाढया वःत व िवचार याची कलपनाही कर नय पापसकलप पापब ी व िवषय-िवकार यामळ लोकात समाजात आपली छीथ होत उपहास होतो महणन नहमी सतयसकलप करावत

hhbrvbarbrvbarbrvbarbrvbarkkparaparaacircacirckkbrvbarbrvbar ==acircacircllparapara ffparapara

कोबी वड सौ काचन मिनष काबळी

सािह य- १वाटी कीसलला कोबी २ वा ा िभजलली चणा डाळ १ इच आल ३-४ लसण पाक या १चमचा हळद िजर ३-४ िह िमर या को थबीर १२ चमचा ओवा मीठ तळ यासाठी तल इ यादी कती- थम कोबी कीसन यातल पाणी काढन टाकाव नतर चणा डाळ आल लसण िजर िमरची एक थोड जाडसर वाटाव त वाटण एका बाउल म य काढन यात कीसलला कोबी मीठ हळद ओवा को थबीर घालन एक कराव व याच छोट छोट गोल वड तळ हातावर थापन तला म य खरपस तळाव सॉस क वा खोब या या चटणीसह खा यास ाव_____________________________________________________________

फल - िबि कटापासन बनवलली चॉकलट सौ शीतल सतीश हा सािह य- १२५ म म का (बटर) २५० म मकिवटीज डायज टीव (McVities Digestive) िबि कट ४ टबल पन कीसलला नारळ ४ टबल पन कोको पावडर ४ टबल पन मध सका मवा आवडीनसार बनिव याची प त १ एका िपशवीम य कवा भा ाम य िबि कट घवन याचा चरा करावा २ एका भा ात म का घवन तो िवतळवा ३ यात िबि कटाचा चरा िखसलला नारळ कोको पावडर मध व सका मवा घाला ४ वरील िम ण एका पसरट भा ाम य ओताव ५ याच छोट लाड वळाव ६ वळलल चॉकलट लाड आवडीनसार कोको पावडर कीसलला नारळ कवा स या म ान सजवाव _________________________________________________________________________

बालशाही सौ शलजा जगदीश िशद

सािह य- २ १२ कप (५०० म) मदा ३४ कप तप (िवतळवन थड कलल) दही १२ कप १२ चमचा ब कग सोडा २ १२ कप साखर तप तळ यासाठी कती- म ाम य ब कग पावडर दही आिण तप घालन घ मळाव साधारण एक तास झाकन ठवाव ३ इचाच समान गोळ क न हल या हातान दाबन ख ा बनवावा तळ यासाठी कढईम य तप गरम कराव गरम झा यानतर गोळ मद आचवर तळन यावत एक दोन वळा पालटन लाल रग आ यानतर बाहर काढन ताटाम य ठवावी साखरम य साखर िभजल एवढ पाणी घालन गोळी पाक बनवावा गस बद क न पाकात तळलली बलीशाही घालावी चार त पाच िमिनट बालशाही पाकम य ठऊन नतर िचम ा या सहा यान बाहर काढन थड करावी थड झा यानतर हवाबद ड यात भ न ठवावी िह बालशाही आठ त दहा दवस टकत टीप- गोळीपाक तयार झाला की नाही ह पाह यासाठी एका बशीम य पाणी घऊन एक थब पाक घालन बघावा गोळी बशी या तळाशी तयार झा यास गस बद करावा

आ दती मळ शवची भाजी सािहतय- २५० ाम जाडी कडक ितखट शव ३मोठ काद जाड िचरलल ७-८ लसण पाक या

छोटा आ याचा तकडा एक छोटा चमचा धन िजर सक खोबर छोटातकडा २-३लवगा ४-५ िमर २-३ वलची सक लाल िमरची ४-५ दालिचनी तकडा थोड तल एवर ट गरम मसाला १छोटा चमचा मीठ चवीनसार कती- तर साठी कादा लसण आल आिण बाक सव मसा याच समान थो ा तलावर चागल परतन याव नतर गार क न थोडस पाणी टाकन िम सर मधन एकदम बारीक वाटन याव १ छोटा चमचा तल तापवन यात ती प ट आिण गरम मसाला )चवी माण (घालन तल सटपयत परतवन यावी नतर यात गरम पाणी घालन पातळ तर सारख कराव ती तर उकळवन यावी एकदम शवटी मीठ घालाव तर थोडी पातळच आस ावी जवायला याय या वळी गरम करताना यात शव टाकन परत उकळाव या बरोबर क ा कादा िलब छान लागत ही तर िमसळीसाठी पण वापरता यत

क या कवा उपज पोह

सािह य-१वाटी तकडा तादळ ( ोकन राइस) frac12 वाटी शगदाण frac12 वाटी चणाडाळ कडीप ा िहर ा िमर या िजर फोडणी साठीndashतल मोहोरी िहग हळद ितखट िजर कडीप ा मीठ चवीनसार कती- तादळ लालसर भाजन याव गार झा यावर िभजवन ठवावत डाळ दाण पण िभजवन ठवावत दो ही ४ -५ तास िभजवाव क या करावया या वळी थम तादळ उपसन ठवाव तल तापवन फोडणी क न यावी यात तादळ घालन छान परतावत तादळ परतत असताना डाळ आिण दाण िजर िमर या कडीप ा मीठ आिण थोड पाणी घालन िम सर मधन बारीक क न याव तादळ परतन झाल क िम सर मधल वाटण यात घालन नीट एक क न याव मग बारीक आचवर झाकण ठऊन क या होऊ ा ा मधन मधन हलवाव वाटल तर थो ा पा याचा िशपका ावा मोकळ झालल वाटल क गस बद करावा कोिथबीर घालन खायला याव याबरोबर दही कवा िलबाच उपासाच लोणच आिण क ा कादा छान लागतो तादळ डाळ आिण दाण ा मळ क या हा पदाथ पण अ होतो

ई-िवशषाक ऋणानबध सपधच उ र-

सपधसाठी ि िच छऽपती िशवाजी महाराज ितभाताई पाट ल रामदास ःवामी प डत भीमसन जोशी िसधताई सपकाळ पाडरग सदािशव सान (सान ग जी) डॉ बाबासाहब आबडकर िनळ फल

लता मगशकर शकर महादवन

ःमता पाट ल सी ड दशमख

लोकमा य टळक ध डराज गो वद फाळक (दादासाहब फाळक) जयत नारळ कर झह र खान

प ल दशपाड मधर भाडारकर ान र म ाबाई िनव ीनाथ सोपानदव ौयस तळपद

नाना पाटकर आशतोष गोवार कर डॉ काश आमट मदा कनी आमट हमत करकर ःवात यवीर सावरकर वजया महता

सिचन तडलकर डबजी झगराजी जानोरकर (गाडगबाबा) मोहन आगाश माधर द त व ठल कामत दिलप वगसरकर वण वामन िशरवाडकर (कसमामज) ज बार पटल सोनाली कळकण रामचि नरहर िचतळकर (सी रामचि) ा मध दडवत सा वऽीबाई फल आ ण

सिचन पळगावकर अशोक सराफ महा मा योितबा फल

महश कोठार सयाजी िशद नरि दाभोळकर शाताराम राजाराम वणकि ( ह शाताराम) सनील गावसकर अतल कळकण इतर छायािच गणशो सव एस ट महामडळाच िच ह शतकर कःती गढ पाडवा गट व ऑफ इ डया आषाढ एकादशी रायगड

क कण र व मबईचा ड बवाला नागपचमी

हता मा चौक पाट मबईकर वट पो णमा

सपधचा िनकाल

थम पा रतोिषक- सतोष साळक

ि तीय पा रतोिषक- शरय परब

ततीय पा रतोिषक- मज मळजकर

_______________________________________________________________

आपला अिभ ाय ज र कळवावा आमचा प ा- Emarathiklgmailcom

-----------------------------------------------------------------------------------------

स दप खडकर

आठवण चा ठपका रोिहत सोनट क ि य िव ाथ िम ानो इटनरशीप सपत आली ना Contdown करता आहात Contdown करतना अगदी वतःला िवचारन बघा िक आत कठ तरी काही तरी सलतय ना इटनरशीप सपतय

कॉलजचया teachersचया कचा ातन सटणार महणन excited तर असलाच पण रोजच िम मि णी आता रोजचयासारख भटणार नाहीत हा िवचारिह मनात घोळत असल ना तमहाला कठला सदश वगर दणया इतका मी मोठा अिजबात नाही पण होणयाचा य करतोय माझया वयि क आय यात मला काही गो नी कायम साथ िदली आिण तयाच गो ी तमहालािह साथ दतील आिण यशाचा मागर दाखवतील महणन फ माझया मनातलया काही गो ी तमहाला सागतो आिण ह करताना आठवण ना उजाळािह दता यईल कॉलज सपलया वर अ यास सपला असा िवचार मनातही आण नका कारण अ यास सोडला िक आपण कालबा य होतो कठलयाही कामात ामािणक पणा ठवा अगदी साध कामिह अस द िकतीतरी सग यतील ज तमचया वरचया स काराची परीकषा घतील असा सग नहमीच कसलया न कसलया तरी मोहात पडणारा असतो पण वतःचया मनाशी ामािणक रािहलात ना िक आपण न च ातन पढ जातो कठलही काम मनापासन करा त न च छान होईल आिण एकदा का आपलयाला कळल ह काम आपण छान कर शकतो मग न आवडणार कामिह आवडायला लागत दवावर ा ठवन सगळ करा महणज तयाचया प रणामाची जवाबदारी तयाचयावर ना खोट अिजबात बोल नका कारण त लपवणयासाठी परत परत खोट बोलाव लागल Research सबधीिह वाचन कायम चाल ठवा महणज कालबा होण टाळता यईल कधी समोरचा माणस कसा िदसतो ाचया पकषा तयाचया अगातलया गणाना आिण कतरतवाला जा ती महतव ा

ा ओळी िवसर नका रप लावणय अभायािसता न य सहज गणाशी न चाल उपाय काही तरी धरावी सोय आगतक गणाची ( समथर रामदास ) तमही आज जगाचया उबर ावर उभ आहात तमचया डोळयापढ गली साड चार वष कशी गली त यत असल ना आिण माझया डोळया पढ अजनही प आह िक सचती कॉलजशी सबध आलया पासनची १२ वष कशी गली आधी िव ाथ महणन आिण मग Lecturer महणन आिण काल िकती भरभर उडन गला ना आिण बरच काही माग सोडनही गला ना

Lecturer महणन जॉईन कलया नतरची 2५ वष महणज एक खप सखद अनभव होता कारण आपलया कॉलज

मधल सगळच िव ाथ िशकषकाचया मनाला चालना दणार असतात तयामळ खप छान वाटल आठवणी तरी िकती काढायचया ना अगदी तमचयावर चड िचडणयापासन ( COPD Lecture ससन म य क टीन म य जाण इआठवतय ना) त आपली व वत सदर दहरादनची ीप खरच अिव मरणीय आह ना दहरादन ीप म य आपली म ी कधी झाली तच कळल नाही आपण दहरादनला असताना भा य ीचा फोन

आलयावार तमही लोक ज ज काय करायचात ना त सगळ आठवन मी आिण भा य ी अजनही खप हसतो तमचयातलया िकती तरी जणानी माझयाशी आगदी वयि क अडचणीिह share कलया मला िततक जवळच मानलत खप छान वाटल तमच मनापासन कलल भावपणर SMS आजही मी जपन ठवलत अगदी मनात खोलात

तमचयातलया िकती जणाचा मी अगदी सगळयाचया दखात पाणउतारा कला असल पण ामािणक पण सागतो माझा उ श खप िनखळ होता त हा िवसरा बर का तमहा लोकाबरोबर research activities करताना िकती िविवध अनभाव आल ना आपलयाला खप िशकायला िमळाल तयाचयातन मला इथ Malaysia म य िशकवताना राहताना ास काहीही नाहीय पण सचती कॉलज ऑफ िफ़िजओ थरपीचया सगळया मलाची खप आठवण यत कायमच तमहाला खालील पक पिहली ओळ लाग पडल (दसरी ओळ नाही बर का ) अशी पाखर यती आिणक मती ठवनी जाती दोन िदसाची रगत सगत दोन िदसाची नाती माझयावरच तमच म कायम ठवल ना प कस वाटल त जरर कळवा डोळयातलया िनधारराचा पारा फटणयाआधीच िलखाण थाबवतो All the best Make our कॉलज Proud Make India Proud तमचा रोिहत rohitrohitsyahoocom

------------------------------------------------------------------------------------------------ ह प मी मलिशयाला आलयानतर सचती कॉलजाचया माझया िव ा याना िलिहलल आह

------------------------------------------------------------------------------------------------

-----------------------------------------------------------------------------------------------------------

सदर सािहतय माझी आई सौवसधरा जोशी िहचया lsquoहसरी पगतrsquo या पसतकातन घतल आह धन ी गोठीवरकर

----------------------------------------------------------------------------------------------------------

सौ वसधरा जोशी

सावधान वाचकहो िनणरय तमही ायचाय महणज मा या ाच उ र िह कथा वाचन झाली िक ायच काय सीमा सदानद सातपत ाचा सतकार वहायला हवा िक नाही िकती साधा आह ह आता सीमा महणज असमािदक वय वषर पचचाळीस उ ोग - पणर वळ खपलली आिण खपत असलली गहणी छद- भरपर मि णी जोडण व ग पा मारण अगदी फोन वर स ा आता सतकार महणज अगदी दहा हजार पय रोख व ीफळ असाच असावा अस माझ िबलकल महणण नाही पण मला तमही िवचारलत िक सतकाराच सव प कस असाव तर मी महणन एखादी छानशी यअर िसलकची साडी आिण पाव भाजी वर थडगार आईस म ीफळाची िह ज री नाही (उगाच खरवडत बसायला) पण काही महणा चागल काम कल िक कौतक ह व ालाच हव हो िक नाही तर तया िदवशी काय झाल नहमी माण आमच िचरजीव सहास व ह (सदानद) दोघही आपापलया कामावर गल दोघाची खाणी डब ा म य माझा सकाळचा वळ धडाधडा गला तयाचया पाठी नाच यात आिण त दोघ गल िक िवखरलल घर आवर यात साधारण पढला तास गला नतरचा वळ कसा माझा अगदी माझा एकटीचा पण साधारण एवढी उसतवारी होईसतो अकरा होतातच

मी अशी छानशी मािसक वाचत बसल होत हातात गरम कॉफ चा मग घरही कस छानस आवरलल एव ात बल वाजली एकटी असताना दार उगाच उघड नकोस सवसत मालाचया मोहात फस नकोस बावळटपणा करशील फरीवालही फसवतात अलीकड- इित सदानद आमच ह नावा माणच खरच नहमी खशालचड सारख आनदी असतात एकदा पसा आणन घरात िदला िक सपली काळजी अस तयाच असल तरी दररोज वडी बावळट तला काही

कळतच नाही िह कवा अशीच वाकय अगदी नमान सधी िमळाली िक मला ऐकवतात िह गो आमचया खानदानातच आह महणा ना महणज बायकाना वडया बावळट ठरव याची कारण आमच सप स ा अशीच री ओढतात आई अस नाही ग तला नाही कळणार त अशी कधी पिहली कधी दसरी री ओढतातच

तर दपारी साड अकरा पावण बाराला बल वाजली आज समोरची मीना भाभी घरात नवहती ती गली होती

ितचया माहरी मलाना घऊन आमचया वग म य फ दोन लॉक एका मजलयावर महणज आज मी एकटीच

होत मजलयावर नहमी सारख दर उघडल मला वाटल कॉलज सटडट असतील मसना जौरा हवाय का (ह

कॉलजला जायच सोडन ह असल धद का करतात हा मला नहमी पडतो) नाहीतर सलस गलर ह नवीन

याच महणन ग यात पडतील पण नाही मा या समोर होतया दोन गजराथी बायका

शजारचया घराकड बोट दाखवन ितन िवचारल तमारी बाजवाली कया गयी मला गजराथी कळत पण बोलता मा यत नाही मी कोण मीना भाभी अस महणताच ती महणाली तमारी बाजवाली मीना बन मारी बनपणी छ मग मी तयावर िमनाभाभी मायक गयी ह ४-५ िदन क बाद आयगी अस अगदी खर खर उ र िदल दोघ ची आपसात हळ आवाजात काहीतरी चचार झाली मग हातात छान मो ( ीमती वाटाव अस) पाक ट काढन ती महणाली शादीका इनवहीटशन दन का था आप जरा दगी कया आता शजारचया भाभीची कोणी म ीण ितला बोलवायला आली तर त िनम ण यायलाच हव काही शजारधमर आह िक नाही मी लगच महटल हा हा ज र दगी मी त हातात घताना पढच जाळीच दर उघडल आता काय खा ी झाली होती भािभचया कोणी म ीणच तर होतया तयातली दसरी महणाली थोडा पािन िमलगा कया मलाच माझी लाज वाटली मी दोघ ना आत बसायला बोलावल पखा स होताच आत जाऊन दोघ ना नवीन कलल कोकम सरबत लासातन घऊन आल बरोबर थोड पाणी स ा तहानला आधी पाणी हव महणन एव ा पाच सात िमिनट तया बाहरचया खोलीत बसलया होतया दोघी पाणी सरबत यायलया तमही कठन आलात अस मी िवचारलयावर अगदी भािभचया माहर जवळचच गोरगाव नाव सािगतल चागली चार पाच िमिनट झाली असतील तव ात तयातली एक महणाली अजन आमहाला बरीच बोलावणी करायला जायच आह तव ात दसरीन सवताची साडी बघन ितला महटल साडीला घाण लागली आह िहचयाकड धऊन घऊ का खरच ितचया छान साडीला काळा िचखला सारखा डाग िदसत होता मला ती महणाली ऑ टी मी हा डाग जरा तमचयाकड धऊन घऊ का मी हो महटल ितला बाथ म दाखवल आता बाहर दसरी बाई अन मी बोलत बसलो होतो पण मला काहीतरी वगळच जाणवल अतमरनान सािगतल िक काय कणास ठाऊक पण एव ा वळ मा या घरात घडत असलल रामायण आधीही कठतरी घडलया सारख वाटल णाधारत आठवल गलयाच मिह यात िवजन फोन वरील ग पात सािगतलली ितचया नातवाईकात घडलली चोरी त सवर झाल होत बो रवलीला नीना िवजची सकखी मावस बिहण दपारी अगदी एकटी घरात तया िदवशी समोरचा लॉक नमका बद त गल होत कठतरी ल ाला बल वाजली नीनान दार उघडल दोन बायका अगदी छान

काजीवरम सा ा नसन कानात िहऱयाची कडी ग यात दािगन कसात कदब घातलला नीनाला महणलया तया तमचया समोरचया बा ना इनवीटशन ाल का तयात नीनान नाही मह याचा यतोच कठ नीना महणाली हो ज र दईन पाक ट हातात दताना तयातली एक नीनाला महणाली जरा पाणी ाल का यायला नीनान दोघ ना पाणी िदल तयातली एक महणाली आमहाला अजन बरीच बोलावणी करावयाची आहत बराच वळ जाईल मी जरा toilet जाऊ का

ात ही िननाला गर वाट यासारख काही नवहत तयामळ नीना सहजच महणाली हो हो जा ना मग एक toilet ला गली आिण दसरी िननाशी ग पा मारीत होती थो ाच वळात ती आतली बाहर आली आिण नीनाला महणाली अहोतमचा नळ िबघडला आह का बदच होत नाहीय नळ सोडलला होता पाणी उघ ा दारातन बाहर यत होत नीना सार या गिहणीला ह चालण शकयच नवहत

मगापयत नळ अगदी विसथत होता आिण आ ाच काय झाल नीनाला पडला नीना लगच उठली नळ खाली असलयामळ वाकन बद करायला बघत होती तव ात तया दोघी सराईत सशीि त भाम ानी ितला मागन च आत ढकलली आिण बाह न सरळ कडी घातली नीना िबचारी सडासात अडकली सवताचया घरात दोघ नी घर धतल ितच

नीनाच ओरडण तया छो ा िखडक तन एक जाऊन कणी यण कठीणच होत िबचारी नीना दोन तीन तासानी

समोरचया िबलड ग मधलया लोकाना कळलयामळ सटली एकदाची पण चोरी ज बर होती घरात असलयामळ

कपाटाचया िकललया पण कपाटालाच होतया दोघी भाम ाना चागलच फावल

मला सगळ जसचया तसस आठवल घशाला कोरड पडली हाताला कप सटला पण आता डगमगन चालणार नवहत िहममत धरायलाच हवी अशा वळी आतली डाग धवायला गलली चोरटी आता बाहर यईल मला महणल ऑ टीतमचा नळ िबघडला आह का णभर मी स झाल काय कराव तया दोघीही िध पाड उच होतया आिण मी एकटी होत आताचा काळ मा या कसोटीच होता आिण दवाचा होता आिण एव ात फोन वाजला मी लगच ठरवल ा फोनचा फायदा यायचा आललया फोन वर टपन आमच कोणत िबल िकती र म सािगतली जात होती पण मी मा इकडन हलो ह बोला कदम साहब काय िनघालाय महणताय घरी यायला हो पण अजन नाही आला आला िक सागत चौक वर फोन करायला आतली भामटी बाहर आली आिण तससच महणाली ऑ टीतमचा नळ िबघडला आह वाटत बदच होत नाही िननाकड घडललच मा याकड घडत होत बाथ मचा नळ दारापासन चागला तीन चार पावल आत होता महणज मला न ढकलतािह तया सहज क ड शकत होतया

तव ात माझ फोनवरच बोलण ऐकणाऱया दसऱया चोरटीन िकसका फोन था अस मला िवचारल मी

महटल मरा लडका इधर थाना पोलीस सटशनप इनसपकटर ह उधरस फोन था अभी आयगा

माझ बोलण एकन तया दोघी चपापलया एकमक ना नजरन खणा क न उठलया मला महणलया आमही िनघतो दोघी घराचया बाहर गलया मी िन ास सोडला दो ही दार लावली उघडा नळ अगदी सहज बद कला नळाला काही झालच नवहत सा ात दोन चोर ा मा या घरात यऊन गलया होतया ि याही क शात कमी नाहीत ह खरच आह महणा ा ातही आघाडी मारतायत िक काय तया गलया आिण माझा बाध कोसळला मा या घरावरच जीवावरच सकट टळल होत मी ीमती थाटाच त इनवहीटशन काडर उघडन बिघतल त एका होऊन गललया ल ाच होत महणज तयाचा बत माझ घर लट याचा होता मा या घरात होणारी चड चोरी कवळ मा या ग पाचया छदामळ आिण थो ा या चालाखीमळ वाचली होती मी पोलीस सटशनइनसपकटर अशी नाव घतलयामळ व तो घरीच यतो आह महटलयामळ तया घाबरलया आिण पळालया बघा वाचकहोमहणन महटल आज माझा छोटासा घरगती सव पाचा सतकार वहायला हवा िक नको जरी मी वडी बावळट काही न समजणारी असल तरी माझच घर मी वाचवल अस महणताना तसच बरोबर जाऊ द हो सतकाराच काय एवढ पण ा गो ीचा पच तमचया साठी बर का ज बो रवलीचया िननाकड झाल ठा याचया सीमाकड झाल तच कदािचत तमचया घरात स ा होईल तर फ सावधान

_____________________________________________________________________________________________माझ आजोबा ी वा यवलकर या या किवता ऐकतच मी लहानाची मोठी झाल इ जी म य ऑनस िमळवनही याची मराठीची गोडी कधीच कमी झाली याची अशीच एक मला भावलली ही किवता बघा तमहालाही पटतय का अिदती मळ

lsquoमममीrsquo महणोिन कोणी lsquoमममीrsquo महणोिन कोणी आईस हाक मारी मा या मना मराठी ती होय शोककारी श दात सौ य lsquoआईrsquo lsquoमममीrsquoत तच नाही त वड इ जीच सीमाच यास नाही गल जरी िफरगी सोडन दश माझा आई त या िशरी ग तो भार इ जीचा

आई जरी मराठी वदविन lsquoमममीrsquo घई बाळावरी ित या या स कार तोच होई आता इथ lsquoनसरीrsquo lsquoकजीrsquoत बाळ जाई फसव नाव lsquoिकलिबलrsquo ओढन यास नई lsquoथक यrsquo कस महण मी lsquoसॉरीrsquoच हा जमाना आह अजन यथ परक बाड-िबछाना

lsquoबथड हपी ट यrsquo महणताच बाळ आता lsquoमममीrsquoस lsquoजॉयrsquo होई lsquo सगसागrsquo तोच गाता आता िनराजनाची फलवात हाय थ पटन मणब या िवझातच यात अथ कापन कक आता मोठाच बाळ होई कोशात श द lsquoआईrsquo माघार तोच घई रा यात या मराठी कौतक इ जीच िवसराच पज जीण lsquo ॉमीसrsquo अमताच lsquoक-जीrsquoत इ जी या िमळता वश बाळा शाळा नको मराठी लावा तयास टाळा lsquoएिलफट गॉड rsquo होई lsquo ल सगrsquo तोच दई मा या मना मराठी lsquoअ ज टrsquo तच होई

ी वा यवलकर

प ी डॉ काश आमट ा या काशवाटा ा प तकातन घतलला हा उतारा आह ामळ सबिधत लखका या व काशका या कॉपीराईट अिधकाराच उ लघन झाल आह याची मला जाणीव आह पण िह मडळी व याच वशज या

क यामागील माझी भावना समजन घतील अशी माझी आशा आह कारण हा लख मी िस ी कवा अथ ा ीसाठी कलला नसन डॉ आमट ा या कायाची लोकाना क पना यावी हाच ा मागील हत आह िम लद कारकर ____________________________________________________________________________________

या कॉलरा या साथीतील एक सग मना या तळात असा जाऊन बसला आह क तो हटतच नाही एक बाई एका लहान मलाला घऊन आली होती उपचार क यावर सलाईन द यावर त मल जरा सधारल याबरोबर ितन या मलाला आम याकड सोपवल आिण ती लगच िनघन जायला लागली आमचा एक

कायकता ितला हणाला अशी कशी या मलाला सोडन जातस या याजवळ थाब याला पण बर वाटल क जा यावर या बाईन सािगतल कॉलरा या साथीन काल माझा नवरा मला दो ही मलाना लागण झाली हणन याना घऊन इकड िनघाल तर एक मल वाटतच गल याला तसच झाडाखाली ठवन ाला घऊन

आल आता ाला जरा बर आह तोवर जावन याला प न यत इतका क ण सग होता हा आ ही सगळच स झालो कोण कणासाठी रडणार डो यातल पाणीच आटन जाव अशी िह प रि थती अस कसोटीच धीर खचवणार सग खपदा आल पण यामळ इथ कामाची कती गरज आह हही न ान काळात गल पाय माग यायचा नाही ह डो यात प होत यामळ यातनही आ ही एकमका या मदतीन माग काढत गलो टकन रािहलो काम वाढवत गलो

आपल घर

२००१ साली वभव फळणीकर नावा या अकरा वषाचा म य एका दा प यान फार वग या तहन पचवला अगद एका हद गा यात हट या माण तम बसहारा हो तो कसी का सहारा बनो यानी तरा अनाथ मलाना आ ण १३ अनाथ मलीना सहारा दला ह काच घर दल याची राह या खा याचीच नाह तर उ म िश णाची सोय ह आपल घरन कली दरवष मी आ ण माझ कटब अगद आमच ह काच घर अस या सारख ितथ जातो पाऊल टाक या टाक या एक लहान मल हात जोडन नमःकार करत मग पटकन वचार मनात यतो अर अस आप या घर ज हा कणी यत त हा पाथ आ ण मीरा अस हसत

मखान आवभगत करतील ना

कणीह पाहण आल क आपल घर सःथच यवःथापक वजय फळणीकर हसत मखान

ःवागत करतात नवनवीन उपबमाची मा हती दतात नकळत ितथ या मावशी थड पाणी आ ण गरम चहा प यात ठवतात काह णातच आपल घर सग याना आपलस करत फळणीकर आ ण या या प ीन हा पारमािथक उपबम खर तर आपल दख वसर यासाठ या या मलाची उणीव भ न काढ यासाठ दहा वषापव स कला यात याना चड अडचणी हाल-अप ा सोसा या लाग या आ ण अजनह हा खडतर वास स च आह पण कठह खत तबार अप ा नाराजी अ जबात दसत नाह

यथील २६ मलाना ह याच आई-बाबा नसतच शालय आ ण ता ऽक िश ण नाह तर िनरिनराळ कौश य स ा िशकवायची यवःथा करतात यथील औ ोिगक िश ण

किात मलाना सगणक िश ण िशवणकाम ःब न ट ग ऑफसट ट ग ऑ फस

फाईल बनवण िशकवल जात नसतच शालय िश ण नाह तर ा जगात ःवतः या पायावर उभ राहायला िशकवतात एक सजन कत ववान य बन व याच काम ह

फळणीकर दा प य करतात

हा सारा याप जग या यापर न उ म बनव याच काम होत त बढयाच लोका या

आपलक न आ ण मदतीन मदत काय ःव पाची आ ण कशी असावी ाची क पना ौी वजय आप याला दतात पण अ टाहास आमह क वा अप ा ठवत नाह त कडबर

कक प ा दान खार क खोबर ा ह आजवान सागतात

यदा या भट त तर मी चाटच पडलो आता आपल घर म य आजी आजोबा आल आहत

िसहगड पाय यापाशी अजन एक बःतान बसवल आह सौरऊजा छोट शी बाग यात

फळभा या फल एक दभती गाय पारपा रक साधन नसिगक खत योगासन ाथना ह

दवसाच िनयम अगद काटकोर पण पाळल जातात वभवला जस वाढवल असत तस ह पतीप ी ा २६ मलाना वाढवतात या यावर माया करतात सःकार दतात यामळ चकनह मा या िलखाणात क वा कणा याह बोल यात

आपल घरला अनाथाौम कधी सबोधल जात नाह उलट मी हणन क यक

जाणकार आई-बाबानी थोडा वळ तर ितथ जाऊन आपल घर न क पाहाव lsquoितिमरातन तजाकडOtilde ह याची नसती रोजची ाथनाच नाह तर जग याची सक पना आ ण उ श आह नकतच वजय फळणीकरानी एक पःतक दल नाव होत पराजायाकडन वजयाकड वाचल पाना-पानाग णक अगावर काटा आ ण डो यात

पाणी यत world belongs to such people वजय फळणीकर ह एक रणाःथान

आहत

एक सामा जक बािधलक हणन माझ आप याला आवजन सागण आह क

या यासारखी चळवळ खटपट माणस ा जगात आहत या यामळ समाजात एक

स यवःथा आह अशा उपबमाना आ ण माणसाना आपण आप या पर न भरभ न

सहा य कराव त वळ दऊन कवा मलाना िश ण दऊन दल तर उ म आिथक

सहा यास apalagharyahoocom ला ज र भट ा

आप या घरातील घरपणाला बहार यावी आप या आ ण आप या मला या सामा जक

बािधलक या सक पना ःप यात अशी मनात खाऽी बाळगन पढ या वळस प याला

ग यावर आपल घरला न क भट ातथील आजी-आजोबानी आता १६ जणाना राहता यईल अशी गःट हाऊस सस ज कली आह

आपल घर म य आपल ःवागत उ म प तीन होईल ाची फळणीकरा तफ खाऽी असावी फळणीकराचा दर वनी बमाक ००९१-९८५०२२७०७७ ००९१-२५२३२९९ असा आह आपल घराचा चाहता कौःतभ पाठक आ ण प रवार

y~igraveu~v~ibrvbarjfiacute

िच कला- वद पराजप

सौ वसधरा जोशी माउस

एकदा एक उदीर बा पावर सला

पढ मोदक नको हणत रागावन बसला

दवा त ही आहात हण ब ीची दवता

का मला अस मग िनर र ठवता

तम या जवळ बसन मी रािहलो अडाणी

दररोज ऐकतो आर या आिण गाणी

उदरा या शारीन बा पा हसला

माउस हणन उदीर कॉ यटर समोर बसला

एका डो याची आई

एका गावात एक बाई आपलया छो ा मलाबरोबर एका छो ा झोपडीत राहात

होती आपलया मलाला काही कमी पड नय हणन दवसरा एक क न ती काम

करत अस पण या छो ा मलाला मा आपली आई अिजबात आवडत नाही तो

ितचा ितर कार करत असतो कारण ितला एक डोळा नसलयामळ ती भसर दसत

असत आईला तो शाळतही यऊ दत नसतो

एकदा एका काय मासाठी आईला शाळत जाव लागत पण ितला बघन कठ त ड

लपवाव ह मलाला कळत नाही रागाचा एक कटा टाकन तो ितथन पळन जातो

घरी आलयावर तो आईला चड बोलतो कशाला आली होतीस शाळत आता

माझ िम मला िचडवतील मी उ ा शाळत कसा जाऊ तला

एक डोळा का नाही मला त अिजबात आवडत नाहीस वगर

वगर आई काहीही बोलत नाही आपण आईला अ ात ा बोललो

याच मलालाही काही वाटत नाही रागान तो नसता धमसत

असतो आईशी काहीही न बोलता जवतो आिण झोपतो रा ी कधीतरी याला

जाग यत तर आपलया मलाची झोपमोड होऊ नय अशा दबकया आवाजात याची

आई रडत असत पण याचही याला काही वाटत नाही एका डो याचया

आपलया आईचा याला अिधकच ितर कार वाटायला

लागतो या णी तो िनणय घतो िशकन खप मोठ हायच

आिण इथन बाहर पडायच

या माण तो खप अ यास करतो उ िश णासाठी मो ा शहरात यतो

नामवत िव ापीठातन पदवी िमळवतो मो ा कपनीत मो ा ददयावर काम

क लागतो एका सदर मलीशी याच ल होत याला एक मलगा एक मलगी

होत आता याच कटब पण होत कारण ह सदर िच िबघडवणारी एका

डो याची याची आई ितथ नसत तो ितला जवळजवळ िवस न गलला असतो

अितशय सखात असतो

एक दवस याचया घराच दार वाजत दारात एका माणसाबरोबर याची तीच

एका डो याची आई उभी असत ितला बघन याची मलगी घाब न

आत पळन जात तो आधी च ावतो आिण मग वतःला सावरत

ितला हणतो कोण आहस त इथ का आलीस बघ माझी मलगी

तला घाबरली

मी ब तक चक चया प यावर आल अस काहीस पटपटत आई िनघन जात

ितन आपलयाला ओळखल नाही अशा समाधानात () मलगा दार लावन घतो

काही दवसानी माजी िव ाथ समलनासाठी याला याचया शाळतन प यत

परत या गावात जाऊ नय अस वाटत असतानाही तो समलनाला जा याचा

िनणय घतो ऑ फसचया कामासाठी जातोय अस बायकोला खोटच सागतो

समलन पार पडत कठलयातरी अनािमक ओढीन याची पावल याचयाही नकळत

झोपडीकड वळतात दाराला कलप असत शजारची बाई याला ओळखत आिण

एक प दत त प याचया आईच असत तो वाच लागतो मी खप आय य

जगल त याकड आता मी परत कधीही यणार नाही पण त कधीतरी यऊन मला

भटावस अशी माझी खप इचछा आह शाळचया समलनाला त यणार ह कळल

होत पण ितथ यऊन तला भटायच नाही अस मी न ठरवल कारण मला

मािहती आह एका डो याची ही तझी आई तला आवडत नाही मला एकच डोळा

का असही त मला एकदा िवचारल होतस त हा त खपच लहान होतास हणन

मी काही उ र दल नाही पण आज सागत बाळा त लहान

असताना एक अपघात झाला या अपघातात त तझा एक

डोळा गमावलास एका डो यान त सपण आय य कस

जगणार या िवचारान मी हराण झाल आिण माझा एक डोळा तला दला मला

तझा खप अिभमान आह त मला ज बोललास कवा मा याशी जसा वागलास

यासाठी मी त यावर अिजबात रागावलल नाही तझ मा यावर खप म आह

असाच िवचार मी करत कधी काळी मा या भोवती भोवती खळणारा त मला

नहमी आठवतोस

प वाचन मलगा ढसढसा रड लागला जी कवळ

याचयासाठी जगली वतःचा सवात मह वाचा अवयव िजन

याला सहजपण दऊन टाकला ितचयाशी आपण कती िनदयपण वागलो याला

चड पशचा ाप झाला तो आईला मोठमो ान हाका मा लागला पण आता

याचा काय उपयोग होता

मनाच ोक

गणाधीश जो ईश सवा गणाचा | मळारभ आरभ तो िनगणाचा || नम शारदा मळ च वार वाचा | गम पथ आनत या राघवाचा ||१||

सगम अथर- जो गणपती सवर लोकाचा ई र व सवर सदगणानी नटलला आह जो अनािद आह अनत आह जो असखय गणानी य आह व जी शारदा चार वाणीची जननी आह अशा दवतास नमःकार कर या व ौी रामरायाचया मागारन जीवनाची वाटचाल कर या

मना स ना भ पथची जाव | तरी ीहरी पािवजतो वभाव || जनी न त सव सोडनी ाव | जनी व त सव भाव कराव ||२||

सगम अथर- ह सजजन मना त परम राच ःमरण िनतय ठऊन भ ीन वयवहार कर तयामळ तला सहजच ौीकण सनन होतील कपा करतील कारण तो तयाचा ःवभावच आह माऽ त सजजन लोकाना ज आवडत नाही िनदनीय चकीच वाटत तस वाग नको व लोकादरास पाऽ होणार वदनीय अस

आचरण ठव भि पथ महणतात तो हाच

भात मनी राम चतीत जावा | पढ वखरी राम आध वदावा || सदाचार हा थोर सोड नय तो | जन तोची तो मानवी ध य होतो ||३||

सगम अथर- ातःकाळी उठलयावर थमतः ौीरामाच दवाच ःमरण कराव नतर वखरीन महणज तोडान मोठयान lsquoरामrsquo नाम घयाव हा सदाचार नहमी पाळावा सोड नय असा सदाचारान राहणाराच

मनय गौरवास पाऽ होतो धनय होतो

मना वासना द कामा न य र | मना सवथा पापब ी नको र || मना धमता नीती सोड नको हो | मना अतरी सार िवचार राहो ||४||

सगम अथर- र मना द इचछा मळीच उपयोगाची नाही पापी िवचार स ा मळीच अस नय धमारन व नीतीन वागण सोड नको मना हा ौ िवचार अतःकरणात जपन ठव

मना पापसक प सोडनी ावा | मना स यसक प जीव धरावा || मना क पना त नको वीषयाची | िवकार घड हो जन सव ची ची ||५||

सगम अथर- मना कधीही पापसकलप मनात यऊ दऊ नयत नहमी मनात सतयसकलप जागवावत मोह

पाडणाढया वःत व िवचार याची कलपनाही कर नय पापसकलप पापब ी व िवषय-िवकार यामळ लोकात समाजात आपली छीथ होत उपहास होतो महणन नहमी सतयसकलप करावत

hhbrvbarbrvbarbrvbarbrvbarkkparaparaacircacirckkbrvbarbrvbar ==acircacircllparapara ffparapara

कोबी वड सौ काचन मिनष काबळी

सािह य- १वाटी कीसलला कोबी २ वा ा िभजलली चणा डाळ १ इच आल ३-४ लसण पाक या १चमचा हळद िजर ३-४ िह िमर या को थबीर १२ चमचा ओवा मीठ तळ यासाठी तल इ यादी कती- थम कोबी कीसन यातल पाणी काढन टाकाव नतर चणा डाळ आल लसण िजर िमरची एक थोड जाडसर वाटाव त वाटण एका बाउल म य काढन यात कीसलला कोबी मीठ हळद ओवा को थबीर घालन एक कराव व याच छोट छोट गोल वड तळ हातावर थापन तला म य खरपस तळाव सॉस क वा खोब या या चटणीसह खा यास ाव_____________________________________________________________

फल - िबि कटापासन बनवलली चॉकलट सौ शीतल सतीश हा सािह य- १२५ म म का (बटर) २५० म मकिवटीज डायज टीव (McVities Digestive) िबि कट ४ टबल पन कीसलला नारळ ४ टबल पन कोको पावडर ४ टबल पन मध सका मवा आवडीनसार बनिव याची प त १ एका िपशवीम य कवा भा ाम य िबि कट घवन याचा चरा करावा २ एका भा ात म का घवन तो िवतळवा ३ यात िबि कटाचा चरा िखसलला नारळ कोको पावडर मध व सका मवा घाला ४ वरील िम ण एका पसरट भा ाम य ओताव ५ याच छोट लाड वळाव ६ वळलल चॉकलट लाड आवडीनसार कोको पावडर कीसलला नारळ कवा स या म ान सजवाव _________________________________________________________________________

बालशाही सौ शलजा जगदीश िशद

सािह य- २ १२ कप (५०० म) मदा ३४ कप तप (िवतळवन थड कलल) दही १२ कप १२ चमचा ब कग सोडा २ १२ कप साखर तप तळ यासाठी कती- म ाम य ब कग पावडर दही आिण तप घालन घ मळाव साधारण एक तास झाकन ठवाव ३ इचाच समान गोळ क न हल या हातान दाबन ख ा बनवावा तळ यासाठी कढईम य तप गरम कराव गरम झा यानतर गोळ मद आचवर तळन यावत एक दोन वळा पालटन लाल रग आ यानतर बाहर काढन ताटाम य ठवावी साखरम य साखर िभजल एवढ पाणी घालन गोळी पाक बनवावा गस बद क न पाकात तळलली बलीशाही घालावी चार त पाच िमिनट बालशाही पाकम य ठऊन नतर िचम ा या सहा यान बाहर काढन थड करावी थड झा यानतर हवाबद ड यात भ न ठवावी िह बालशाही आठ त दहा दवस टकत टीप- गोळीपाक तयार झाला की नाही ह पाह यासाठी एका बशीम य पाणी घऊन एक थब पाक घालन बघावा गोळी बशी या तळाशी तयार झा यास गस बद करावा

आ दती मळ शवची भाजी सािहतय- २५० ाम जाडी कडक ितखट शव ३मोठ काद जाड िचरलल ७-८ लसण पाक या

छोटा आ याचा तकडा एक छोटा चमचा धन िजर सक खोबर छोटातकडा २-३लवगा ४-५ िमर २-३ वलची सक लाल िमरची ४-५ दालिचनी तकडा थोड तल एवर ट गरम मसाला १छोटा चमचा मीठ चवीनसार कती- तर साठी कादा लसण आल आिण बाक सव मसा याच समान थो ा तलावर चागल परतन याव नतर गार क न थोडस पाणी टाकन िम सर मधन एकदम बारीक वाटन याव १ छोटा चमचा तल तापवन यात ती प ट आिण गरम मसाला )चवी माण (घालन तल सटपयत परतवन यावी नतर यात गरम पाणी घालन पातळ तर सारख कराव ती तर उकळवन यावी एकदम शवटी मीठ घालाव तर थोडी पातळच आस ावी जवायला याय या वळी गरम करताना यात शव टाकन परत उकळाव या बरोबर क ा कादा िलब छान लागत ही तर िमसळीसाठी पण वापरता यत

क या कवा उपज पोह

सािह य-१वाटी तकडा तादळ ( ोकन राइस) frac12 वाटी शगदाण frac12 वाटी चणाडाळ कडीप ा िहर ा िमर या िजर फोडणी साठीndashतल मोहोरी िहग हळद ितखट िजर कडीप ा मीठ चवीनसार कती- तादळ लालसर भाजन याव गार झा यावर िभजवन ठवावत डाळ दाण पण िभजवन ठवावत दो ही ४ -५ तास िभजवाव क या करावया या वळी थम तादळ उपसन ठवाव तल तापवन फोडणी क न यावी यात तादळ घालन छान परतावत तादळ परतत असताना डाळ आिण दाण िजर िमर या कडीप ा मीठ आिण थोड पाणी घालन िम सर मधन बारीक क न याव तादळ परतन झाल क िम सर मधल वाटण यात घालन नीट एक क न याव मग बारीक आचवर झाकण ठऊन क या होऊ ा ा मधन मधन हलवाव वाटल तर थो ा पा याचा िशपका ावा मोकळ झालल वाटल क गस बद करावा कोिथबीर घालन खायला याव याबरोबर दही कवा िलबाच उपासाच लोणच आिण क ा कादा छान लागतो तादळ डाळ आिण दाण ा मळ क या हा पदाथ पण अ होतो

ई-िवशषाक ऋणानबध सपधच उ र-

सपधसाठी ि िच छऽपती िशवाजी महाराज ितभाताई पाट ल रामदास ःवामी प डत भीमसन जोशी िसधताई सपकाळ पाडरग सदािशव सान (सान ग जी) डॉ बाबासाहब आबडकर िनळ फल

लता मगशकर शकर महादवन

ःमता पाट ल सी ड दशमख

लोकमा य टळक ध डराज गो वद फाळक (दादासाहब फाळक) जयत नारळ कर झह र खान

प ल दशपाड मधर भाडारकर ान र म ाबाई िनव ीनाथ सोपानदव ौयस तळपद

नाना पाटकर आशतोष गोवार कर डॉ काश आमट मदा कनी आमट हमत करकर ःवात यवीर सावरकर वजया महता

सिचन तडलकर डबजी झगराजी जानोरकर (गाडगबाबा) मोहन आगाश माधर द त व ठल कामत दिलप वगसरकर वण वामन िशरवाडकर (कसमामज) ज बार पटल सोनाली कळकण रामचि नरहर िचतळकर (सी रामचि) ा मध दडवत सा वऽीबाई फल आ ण

सिचन पळगावकर अशोक सराफ महा मा योितबा फल

महश कोठार सयाजी िशद नरि दाभोळकर शाताराम राजाराम वणकि ( ह शाताराम) सनील गावसकर अतल कळकण इतर छायािच गणशो सव एस ट महामडळाच िच ह शतकर कःती गढ पाडवा गट व ऑफ इ डया आषाढ एकादशी रायगड

क कण र व मबईचा ड बवाला नागपचमी

हता मा चौक पाट मबईकर वट पो णमा

सपधचा िनकाल

थम पा रतोिषक- सतोष साळक

ि तीय पा रतोिषक- शरय परब

ततीय पा रतोिषक- मज मळजकर

_______________________________________________________________

आपला अिभ ाय ज र कळवावा आमचा प ा- Emarathiklgmailcom

-----------------------------------------------------------------------------------------

आठवण चा ठपका रोिहत सोनट क ि य िव ाथ िम ानो इटनरशीप सपत आली ना Contdown करता आहात Contdown करतना अगदी वतःला िवचारन बघा िक आत कठ तरी काही तरी सलतय ना इटनरशीप सपतय

कॉलजचया teachersचया कचा ातन सटणार महणन excited तर असलाच पण रोजच िम मि णी आता रोजचयासारख भटणार नाहीत हा िवचारिह मनात घोळत असल ना तमहाला कठला सदश वगर दणया इतका मी मोठा अिजबात नाही पण होणयाचा य करतोय माझया वयि क आय यात मला काही गो नी कायम साथ िदली आिण तयाच गो ी तमहालािह साथ दतील आिण यशाचा मागर दाखवतील महणन फ माझया मनातलया काही गो ी तमहाला सागतो आिण ह करताना आठवण ना उजाळािह दता यईल कॉलज सपलया वर अ यास सपला असा िवचार मनातही आण नका कारण अ यास सोडला िक आपण कालबा य होतो कठलयाही कामात ामािणक पणा ठवा अगदी साध कामिह अस द िकतीतरी सग यतील ज तमचया वरचया स काराची परीकषा घतील असा सग नहमीच कसलया न कसलया तरी मोहात पडणारा असतो पण वतःचया मनाशी ामािणक रािहलात ना िक आपण न च ातन पढ जातो कठलही काम मनापासन करा त न च छान होईल आिण एकदा का आपलयाला कळल ह काम आपण छान कर शकतो मग न आवडणार कामिह आवडायला लागत दवावर ा ठवन सगळ करा महणज तयाचया प रणामाची जवाबदारी तयाचयावर ना खोट अिजबात बोल नका कारण त लपवणयासाठी परत परत खोट बोलाव लागल Research सबधीिह वाचन कायम चाल ठवा महणज कालबा होण टाळता यईल कधी समोरचा माणस कसा िदसतो ाचया पकषा तयाचया अगातलया गणाना आिण कतरतवाला जा ती महतव ा

ा ओळी िवसर नका रप लावणय अभायािसता न य सहज गणाशी न चाल उपाय काही तरी धरावी सोय आगतक गणाची ( समथर रामदास ) तमही आज जगाचया उबर ावर उभ आहात तमचया डोळयापढ गली साड चार वष कशी गली त यत असल ना आिण माझया डोळया पढ अजनही प आह िक सचती कॉलजशी सबध आलया पासनची १२ वष कशी गली आधी िव ाथ महणन आिण मग Lecturer महणन आिण काल िकती भरभर उडन गला ना आिण बरच काही माग सोडनही गला ना

Lecturer महणन जॉईन कलया नतरची 2५ वष महणज एक खप सखद अनभव होता कारण आपलया कॉलज

मधल सगळच िव ाथ िशकषकाचया मनाला चालना दणार असतात तयामळ खप छान वाटल आठवणी तरी िकती काढायचया ना अगदी तमचयावर चड िचडणयापासन ( COPD Lecture ससन म य क टीन म य जाण इआठवतय ना) त आपली व वत सदर दहरादनची ीप खरच अिव मरणीय आह ना दहरादन ीप म य आपली म ी कधी झाली तच कळल नाही आपण दहरादनला असताना भा य ीचा फोन

आलयावार तमही लोक ज ज काय करायचात ना त सगळ आठवन मी आिण भा य ी अजनही खप हसतो तमचयातलया िकती तरी जणानी माझयाशी आगदी वयि क अडचणीिह share कलया मला िततक जवळच मानलत खप छान वाटल तमच मनापासन कलल भावपणर SMS आजही मी जपन ठवलत अगदी मनात खोलात

तमचयातलया िकती जणाचा मी अगदी सगळयाचया दखात पाणउतारा कला असल पण ामािणक पण सागतो माझा उ श खप िनखळ होता त हा िवसरा बर का तमहा लोकाबरोबर research activities करताना िकती िविवध अनभाव आल ना आपलयाला खप िशकायला िमळाल तयाचयातन मला इथ Malaysia म य िशकवताना राहताना ास काहीही नाहीय पण सचती कॉलज ऑफ िफ़िजओ थरपीचया सगळया मलाची खप आठवण यत कायमच तमहाला खालील पक पिहली ओळ लाग पडल (दसरी ओळ नाही बर का ) अशी पाखर यती आिणक मती ठवनी जाती दोन िदसाची रगत सगत दोन िदसाची नाती माझयावरच तमच म कायम ठवल ना प कस वाटल त जरर कळवा डोळयातलया िनधारराचा पारा फटणयाआधीच िलखाण थाबवतो All the best Make our कॉलज Proud Make India Proud तमचा रोिहत rohitrohitsyahoocom

------------------------------------------------------------------------------------------------ ह प मी मलिशयाला आलयानतर सचती कॉलजाचया माझया िव ा याना िलिहलल आह

------------------------------------------------------------------------------------------------

-----------------------------------------------------------------------------------------------------------

सदर सािहतय माझी आई सौवसधरा जोशी िहचया lsquoहसरी पगतrsquo या पसतकातन घतल आह धन ी गोठीवरकर

----------------------------------------------------------------------------------------------------------

सौ वसधरा जोशी

सावधान वाचकहो िनणरय तमही ायचाय महणज मा या ाच उ र िह कथा वाचन झाली िक ायच काय सीमा सदानद सातपत ाचा सतकार वहायला हवा िक नाही िकती साधा आह ह आता सीमा महणज असमािदक वय वषर पचचाळीस उ ोग - पणर वळ खपलली आिण खपत असलली गहणी छद- भरपर मि णी जोडण व ग पा मारण अगदी फोन वर स ा आता सतकार महणज अगदी दहा हजार पय रोख व ीफळ असाच असावा अस माझ िबलकल महणण नाही पण मला तमही िवचारलत िक सतकाराच सव प कस असाव तर मी महणन एखादी छानशी यअर िसलकची साडी आिण पाव भाजी वर थडगार आईस म ीफळाची िह ज री नाही (उगाच खरवडत बसायला) पण काही महणा चागल काम कल िक कौतक ह व ालाच हव हो िक नाही तर तया िदवशी काय झाल नहमी माण आमच िचरजीव सहास व ह (सदानद) दोघही आपापलया कामावर गल दोघाची खाणी डब ा म य माझा सकाळचा वळ धडाधडा गला तयाचया पाठी नाच यात आिण त दोघ गल िक िवखरलल घर आवर यात साधारण पढला तास गला नतरचा वळ कसा माझा अगदी माझा एकटीचा पण साधारण एवढी उसतवारी होईसतो अकरा होतातच

मी अशी छानशी मािसक वाचत बसल होत हातात गरम कॉफ चा मग घरही कस छानस आवरलल एव ात बल वाजली एकटी असताना दार उगाच उघड नकोस सवसत मालाचया मोहात फस नकोस बावळटपणा करशील फरीवालही फसवतात अलीकड- इित सदानद आमच ह नावा माणच खरच नहमी खशालचड सारख आनदी असतात एकदा पसा आणन घरात िदला िक सपली काळजी अस तयाच असल तरी दररोज वडी बावळट तला काही

कळतच नाही िह कवा अशीच वाकय अगदी नमान सधी िमळाली िक मला ऐकवतात िह गो आमचया खानदानातच आह महणा ना महणज बायकाना वडया बावळट ठरव याची कारण आमच सप स ा अशीच री ओढतात आई अस नाही ग तला नाही कळणार त अशी कधी पिहली कधी दसरी री ओढतातच

तर दपारी साड अकरा पावण बाराला बल वाजली आज समोरची मीना भाभी घरात नवहती ती गली होती

ितचया माहरी मलाना घऊन आमचया वग म य फ दोन लॉक एका मजलयावर महणज आज मी एकटीच

होत मजलयावर नहमी सारख दर उघडल मला वाटल कॉलज सटडट असतील मसना जौरा हवाय का (ह

कॉलजला जायच सोडन ह असल धद का करतात हा मला नहमी पडतो) नाहीतर सलस गलर ह नवीन

याच महणन ग यात पडतील पण नाही मा या समोर होतया दोन गजराथी बायका

शजारचया घराकड बोट दाखवन ितन िवचारल तमारी बाजवाली कया गयी मला गजराथी कळत पण बोलता मा यत नाही मी कोण मीना भाभी अस महणताच ती महणाली तमारी बाजवाली मीना बन मारी बनपणी छ मग मी तयावर िमनाभाभी मायक गयी ह ४-५ िदन क बाद आयगी अस अगदी खर खर उ र िदल दोघ ची आपसात हळ आवाजात काहीतरी चचार झाली मग हातात छान मो ( ीमती वाटाव अस) पाक ट काढन ती महणाली शादीका इनवहीटशन दन का था आप जरा दगी कया आता शजारचया भाभीची कोणी म ीण ितला बोलवायला आली तर त िनम ण यायलाच हव काही शजारधमर आह िक नाही मी लगच महटल हा हा ज र दगी मी त हातात घताना पढच जाळीच दर उघडल आता काय खा ी झाली होती भािभचया कोणी म ीणच तर होतया तयातली दसरी महणाली थोडा पािन िमलगा कया मलाच माझी लाज वाटली मी दोघ ना आत बसायला बोलावल पखा स होताच आत जाऊन दोघ ना नवीन कलल कोकम सरबत लासातन घऊन आल बरोबर थोड पाणी स ा तहानला आधी पाणी हव महणन एव ा पाच सात िमिनट तया बाहरचया खोलीत बसलया होतया दोघी पाणी सरबत यायलया तमही कठन आलात अस मी िवचारलयावर अगदी भािभचया माहर जवळचच गोरगाव नाव सािगतल चागली चार पाच िमिनट झाली असतील तव ात तयातली एक महणाली अजन आमहाला बरीच बोलावणी करायला जायच आह तव ात दसरीन सवताची साडी बघन ितला महटल साडीला घाण लागली आह िहचयाकड धऊन घऊ का खरच ितचया छान साडीला काळा िचखला सारखा डाग िदसत होता मला ती महणाली ऑ टी मी हा डाग जरा तमचयाकड धऊन घऊ का मी हो महटल ितला बाथ म दाखवल आता बाहर दसरी बाई अन मी बोलत बसलो होतो पण मला काहीतरी वगळच जाणवल अतमरनान सािगतल िक काय कणास ठाऊक पण एव ा वळ मा या घरात घडत असलल रामायण आधीही कठतरी घडलया सारख वाटल णाधारत आठवल गलयाच मिह यात िवजन फोन वरील ग पात सािगतलली ितचया नातवाईकात घडलली चोरी त सवर झाल होत बो रवलीला नीना िवजची सकखी मावस बिहण दपारी अगदी एकटी घरात तया िदवशी समोरचा लॉक नमका बद त गल होत कठतरी ल ाला बल वाजली नीनान दार उघडल दोन बायका अगदी छान

काजीवरम सा ा नसन कानात िहऱयाची कडी ग यात दािगन कसात कदब घातलला नीनाला महणलया तया तमचया समोरचया बा ना इनवीटशन ाल का तयात नीनान नाही मह याचा यतोच कठ नीना महणाली हो ज र दईन पाक ट हातात दताना तयातली एक नीनाला महणाली जरा पाणी ाल का यायला नीनान दोघ ना पाणी िदल तयातली एक महणाली आमहाला अजन बरीच बोलावणी करावयाची आहत बराच वळ जाईल मी जरा toilet जाऊ का

ात ही िननाला गर वाट यासारख काही नवहत तयामळ नीना सहजच महणाली हो हो जा ना मग एक toilet ला गली आिण दसरी िननाशी ग पा मारीत होती थो ाच वळात ती आतली बाहर आली आिण नीनाला महणाली अहोतमचा नळ िबघडला आह का बदच होत नाहीय नळ सोडलला होता पाणी उघ ा दारातन बाहर यत होत नीना सार या गिहणीला ह चालण शकयच नवहत

मगापयत नळ अगदी विसथत होता आिण आ ाच काय झाल नीनाला पडला नीना लगच उठली नळ खाली असलयामळ वाकन बद करायला बघत होती तव ात तया दोघी सराईत सशीि त भाम ानी ितला मागन च आत ढकलली आिण बाह न सरळ कडी घातली नीना िबचारी सडासात अडकली सवताचया घरात दोघ नी घर धतल ितच

नीनाच ओरडण तया छो ा िखडक तन एक जाऊन कणी यण कठीणच होत िबचारी नीना दोन तीन तासानी

समोरचया िबलड ग मधलया लोकाना कळलयामळ सटली एकदाची पण चोरी ज बर होती घरात असलयामळ

कपाटाचया िकललया पण कपाटालाच होतया दोघी भाम ाना चागलच फावल

मला सगळ जसचया तसस आठवल घशाला कोरड पडली हाताला कप सटला पण आता डगमगन चालणार नवहत िहममत धरायलाच हवी अशा वळी आतली डाग धवायला गलली चोरटी आता बाहर यईल मला महणल ऑ टीतमचा नळ िबघडला आह का णभर मी स झाल काय कराव तया दोघीही िध पाड उच होतया आिण मी एकटी होत आताचा काळ मा या कसोटीच होता आिण दवाचा होता आिण एव ात फोन वाजला मी लगच ठरवल ा फोनचा फायदा यायचा आललया फोन वर टपन आमच कोणत िबल िकती र म सािगतली जात होती पण मी मा इकडन हलो ह बोला कदम साहब काय िनघालाय महणताय घरी यायला हो पण अजन नाही आला आला िक सागत चौक वर फोन करायला आतली भामटी बाहर आली आिण तससच महणाली ऑ टीतमचा नळ िबघडला आह वाटत बदच होत नाही िननाकड घडललच मा याकड घडत होत बाथ मचा नळ दारापासन चागला तीन चार पावल आत होता महणज मला न ढकलतािह तया सहज क ड शकत होतया

तव ात माझ फोनवरच बोलण ऐकणाऱया दसऱया चोरटीन िकसका फोन था अस मला िवचारल मी

महटल मरा लडका इधर थाना पोलीस सटशनप इनसपकटर ह उधरस फोन था अभी आयगा

माझ बोलण एकन तया दोघी चपापलया एकमक ना नजरन खणा क न उठलया मला महणलया आमही िनघतो दोघी घराचया बाहर गलया मी िन ास सोडला दो ही दार लावली उघडा नळ अगदी सहज बद कला नळाला काही झालच नवहत सा ात दोन चोर ा मा या घरात यऊन गलया होतया ि याही क शात कमी नाहीत ह खरच आह महणा ा ातही आघाडी मारतायत िक काय तया गलया आिण माझा बाध कोसळला मा या घरावरच जीवावरच सकट टळल होत मी ीमती थाटाच त इनवहीटशन काडर उघडन बिघतल त एका होऊन गललया ल ाच होत महणज तयाचा बत माझ घर लट याचा होता मा या घरात होणारी चड चोरी कवळ मा या ग पाचया छदामळ आिण थो ा या चालाखीमळ वाचली होती मी पोलीस सटशनइनसपकटर अशी नाव घतलयामळ व तो घरीच यतो आह महटलयामळ तया घाबरलया आिण पळालया बघा वाचकहोमहणन महटल आज माझा छोटासा घरगती सव पाचा सतकार वहायला हवा िक नको जरी मी वडी बावळट काही न समजणारी असल तरी माझच घर मी वाचवल अस महणताना तसच बरोबर जाऊ द हो सतकाराच काय एवढ पण ा गो ीचा पच तमचया साठी बर का ज बो रवलीचया िननाकड झाल ठा याचया सीमाकड झाल तच कदािचत तमचया घरात स ा होईल तर फ सावधान

_____________________________________________________________________________________________माझ आजोबा ी वा यवलकर या या किवता ऐकतच मी लहानाची मोठी झाल इ जी म य ऑनस िमळवनही याची मराठीची गोडी कधीच कमी झाली याची अशीच एक मला भावलली ही किवता बघा तमहालाही पटतय का अिदती मळ

lsquoमममीrsquo महणोिन कोणी lsquoमममीrsquo महणोिन कोणी आईस हाक मारी मा या मना मराठी ती होय शोककारी श दात सौ य lsquoआईrsquo lsquoमममीrsquoत तच नाही त वड इ जीच सीमाच यास नाही गल जरी िफरगी सोडन दश माझा आई त या िशरी ग तो भार इ जीचा

आई जरी मराठी वदविन lsquoमममीrsquo घई बाळावरी ित या या स कार तोच होई आता इथ lsquoनसरीrsquo lsquoकजीrsquoत बाळ जाई फसव नाव lsquoिकलिबलrsquo ओढन यास नई lsquoथक यrsquo कस महण मी lsquoसॉरीrsquoच हा जमाना आह अजन यथ परक बाड-िबछाना

lsquoबथड हपी ट यrsquo महणताच बाळ आता lsquoमममीrsquoस lsquoजॉयrsquo होई lsquo सगसागrsquo तोच गाता आता िनराजनाची फलवात हाय थ पटन मणब या िवझातच यात अथ कापन कक आता मोठाच बाळ होई कोशात श द lsquoआईrsquo माघार तोच घई रा यात या मराठी कौतक इ जीच िवसराच पज जीण lsquo ॉमीसrsquo अमताच lsquoक-जीrsquoत इ जी या िमळता वश बाळा शाळा नको मराठी लावा तयास टाळा lsquoएिलफट गॉड rsquo होई lsquo ल सगrsquo तोच दई मा या मना मराठी lsquoअ ज टrsquo तच होई

ी वा यवलकर

प ी डॉ काश आमट ा या काशवाटा ा प तकातन घतलला हा उतारा आह ामळ सबिधत लखका या व काशका या कॉपीराईट अिधकाराच उ लघन झाल आह याची मला जाणीव आह पण िह मडळी व याच वशज या

क यामागील माझी भावना समजन घतील अशी माझी आशा आह कारण हा लख मी िस ी कवा अथ ा ीसाठी कलला नसन डॉ आमट ा या कायाची लोकाना क पना यावी हाच ा मागील हत आह िम लद कारकर ____________________________________________________________________________________

या कॉलरा या साथीतील एक सग मना या तळात असा जाऊन बसला आह क तो हटतच नाही एक बाई एका लहान मलाला घऊन आली होती उपचार क यावर सलाईन द यावर त मल जरा सधारल याबरोबर ितन या मलाला आम याकड सोपवल आिण ती लगच िनघन जायला लागली आमचा एक

कायकता ितला हणाला अशी कशी या मलाला सोडन जातस या याजवळ थाब याला पण बर वाटल क जा यावर या बाईन सािगतल कॉलरा या साथीन काल माझा नवरा मला दो ही मलाना लागण झाली हणन याना घऊन इकड िनघाल तर एक मल वाटतच गल याला तसच झाडाखाली ठवन ाला घऊन

आल आता ाला जरा बर आह तोवर जावन याला प न यत इतका क ण सग होता हा आ ही सगळच स झालो कोण कणासाठी रडणार डो यातल पाणीच आटन जाव अशी िह प रि थती अस कसोटीच धीर खचवणार सग खपदा आल पण यामळ इथ कामाची कती गरज आह हही न ान काळात गल पाय माग यायचा नाही ह डो यात प होत यामळ यातनही आ ही एकमका या मदतीन माग काढत गलो टकन रािहलो काम वाढवत गलो

आपल घर

२००१ साली वभव फळणीकर नावा या अकरा वषाचा म य एका दा प यान फार वग या तहन पचवला अगद एका हद गा यात हट या माण तम बसहारा हो तो कसी का सहारा बनो यानी तरा अनाथ मलाना आ ण १३ अनाथ मलीना सहारा दला ह काच घर दल याची राह या खा याचीच नाह तर उ म िश णाची सोय ह आपल घरन कली दरवष मी आ ण माझ कटब अगद आमच ह काच घर अस या सारख ितथ जातो पाऊल टाक या टाक या एक लहान मल हात जोडन नमःकार करत मग पटकन वचार मनात यतो अर अस आप या घर ज हा कणी यत त हा पाथ आ ण मीरा अस हसत

मखान आवभगत करतील ना

कणीह पाहण आल क आपल घर सःथच यवःथापक वजय फळणीकर हसत मखान

ःवागत करतात नवनवीन उपबमाची मा हती दतात नकळत ितथ या मावशी थड पाणी आ ण गरम चहा प यात ठवतात काह णातच आपल घर सग याना आपलस करत फळणीकर आ ण या या प ीन हा पारमािथक उपबम खर तर आपल दख वसर यासाठ या या मलाची उणीव भ न काढ यासाठ दहा वषापव स कला यात याना चड अडचणी हाल-अप ा सोसा या लाग या आ ण अजनह हा खडतर वास स च आह पण कठह खत तबार अप ा नाराजी अ जबात दसत नाह

यथील २६ मलाना ह याच आई-बाबा नसतच शालय आ ण ता ऽक िश ण नाह तर िनरिनराळ कौश य स ा िशकवायची यवःथा करतात यथील औ ोिगक िश ण

किात मलाना सगणक िश ण िशवणकाम ःब न ट ग ऑफसट ट ग ऑ फस

फाईल बनवण िशकवल जात नसतच शालय िश ण नाह तर ा जगात ःवतः या पायावर उभ राहायला िशकवतात एक सजन कत ववान य बन व याच काम ह

फळणीकर दा प य करतात

हा सारा याप जग या यापर न उ म बनव याच काम होत त बढयाच लोका या

आपलक न आ ण मदतीन मदत काय ःव पाची आ ण कशी असावी ाची क पना ौी वजय आप याला दतात पण अ टाहास आमह क वा अप ा ठवत नाह त कडबर

कक प ा दान खार क खोबर ा ह आजवान सागतात

यदा या भट त तर मी चाटच पडलो आता आपल घर म य आजी आजोबा आल आहत

िसहगड पाय यापाशी अजन एक बःतान बसवल आह सौरऊजा छोट शी बाग यात

फळभा या फल एक दभती गाय पारपा रक साधन नसिगक खत योगासन ाथना ह

दवसाच िनयम अगद काटकोर पण पाळल जातात वभवला जस वाढवल असत तस ह पतीप ी ा २६ मलाना वाढवतात या यावर माया करतात सःकार दतात यामळ चकनह मा या िलखाणात क वा कणा याह बोल यात

आपल घरला अनाथाौम कधी सबोधल जात नाह उलट मी हणन क यक

जाणकार आई-बाबानी थोडा वळ तर ितथ जाऊन आपल घर न क पाहाव lsquoितिमरातन तजाकडOtilde ह याची नसती रोजची ाथनाच नाह तर जग याची सक पना आ ण उ श आह नकतच वजय फळणीकरानी एक पःतक दल नाव होत पराजायाकडन वजयाकड वाचल पाना-पानाग णक अगावर काटा आ ण डो यात

पाणी यत world belongs to such people वजय फळणीकर ह एक रणाःथान

आहत

एक सामा जक बािधलक हणन माझ आप याला आवजन सागण आह क

या यासारखी चळवळ खटपट माणस ा जगात आहत या यामळ समाजात एक

स यवःथा आह अशा उपबमाना आ ण माणसाना आपण आप या पर न भरभ न

सहा य कराव त वळ दऊन कवा मलाना िश ण दऊन दल तर उ म आिथक

सहा यास apalagharyahoocom ला ज र भट ा

आप या घरातील घरपणाला बहार यावी आप या आ ण आप या मला या सामा जक

बािधलक या सक पना ःप यात अशी मनात खाऽी बाळगन पढ या वळस प याला

ग यावर आपल घरला न क भट ातथील आजी-आजोबानी आता १६ जणाना राहता यईल अशी गःट हाऊस सस ज कली आह

आपल घर म य आपल ःवागत उ म प तीन होईल ाची फळणीकरा तफ खाऽी असावी फळणीकराचा दर वनी बमाक ००९१-९८५०२२७०७७ ००९१-२५२३२९९ असा आह आपल घराचा चाहता कौःतभ पाठक आ ण प रवार

y~igraveu~v~ibrvbarjfiacute

िच कला- वद पराजप

सौ वसधरा जोशी माउस

एकदा एक उदीर बा पावर सला

पढ मोदक नको हणत रागावन बसला

दवा त ही आहात हण ब ीची दवता

का मला अस मग िनर र ठवता

तम या जवळ बसन मी रािहलो अडाणी

दररोज ऐकतो आर या आिण गाणी

उदरा या शारीन बा पा हसला

माउस हणन उदीर कॉ यटर समोर बसला

एका डो याची आई

एका गावात एक बाई आपलया छो ा मलाबरोबर एका छो ा झोपडीत राहात

होती आपलया मलाला काही कमी पड नय हणन दवसरा एक क न ती काम

करत अस पण या छो ा मलाला मा आपली आई अिजबात आवडत नाही तो

ितचा ितर कार करत असतो कारण ितला एक डोळा नसलयामळ ती भसर दसत

असत आईला तो शाळतही यऊ दत नसतो

एकदा एका काय मासाठी आईला शाळत जाव लागत पण ितला बघन कठ त ड

लपवाव ह मलाला कळत नाही रागाचा एक कटा टाकन तो ितथन पळन जातो

घरी आलयावर तो आईला चड बोलतो कशाला आली होतीस शाळत आता

माझ िम मला िचडवतील मी उ ा शाळत कसा जाऊ तला

एक डोळा का नाही मला त अिजबात आवडत नाहीस वगर

वगर आई काहीही बोलत नाही आपण आईला अ ात ा बोललो

याच मलालाही काही वाटत नाही रागान तो नसता धमसत

असतो आईशी काहीही न बोलता जवतो आिण झोपतो रा ी कधीतरी याला

जाग यत तर आपलया मलाची झोपमोड होऊ नय अशा दबकया आवाजात याची

आई रडत असत पण याचही याला काही वाटत नाही एका डो याचया

आपलया आईचा याला अिधकच ितर कार वाटायला

लागतो या णी तो िनणय घतो िशकन खप मोठ हायच

आिण इथन बाहर पडायच

या माण तो खप अ यास करतो उ िश णासाठी मो ा शहरात यतो

नामवत िव ापीठातन पदवी िमळवतो मो ा कपनीत मो ा ददयावर काम

क लागतो एका सदर मलीशी याच ल होत याला एक मलगा एक मलगी

होत आता याच कटब पण होत कारण ह सदर िच िबघडवणारी एका

डो याची याची आई ितथ नसत तो ितला जवळजवळ िवस न गलला असतो

अितशय सखात असतो

एक दवस याचया घराच दार वाजत दारात एका माणसाबरोबर याची तीच

एका डो याची आई उभी असत ितला बघन याची मलगी घाब न

आत पळन जात तो आधी च ावतो आिण मग वतःला सावरत

ितला हणतो कोण आहस त इथ का आलीस बघ माझी मलगी

तला घाबरली

मी ब तक चक चया प यावर आल अस काहीस पटपटत आई िनघन जात

ितन आपलयाला ओळखल नाही अशा समाधानात () मलगा दार लावन घतो

काही दवसानी माजी िव ाथ समलनासाठी याला याचया शाळतन प यत

परत या गावात जाऊ नय अस वाटत असतानाही तो समलनाला जा याचा

िनणय घतो ऑ फसचया कामासाठी जातोय अस बायकोला खोटच सागतो

समलन पार पडत कठलयातरी अनािमक ओढीन याची पावल याचयाही नकळत

झोपडीकड वळतात दाराला कलप असत शजारची बाई याला ओळखत आिण

एक प दत त प याचया आईच असत तो वाच लागतो मी खप आय य

जगल त याकड आता मी परत कधीही यणार नाही पण त कधीतरी यऊन मला

भटावस अशी माझी खप इचछा आह शाळचया समलनाला त यणार ह कळल

होत पण ितथ यऊन तला भटायच नाही अस मी न ठरवल कारण मला

मािहती आह एका डो याची ही तझी आई तला आवडत नाही मला एकच डोळा

का असही त मला एकदा िवचारल होतस त हा त खपच लहान होतास हणन

मी काही उ र दल नाही पण आज सागत बाळा त लहान

असताना एक अपघात झाला या अपघातात त तझा एक

डोळा गमावलास एका डो यान त सपण आय य कस

जगणार या िवचारान मी हराण झाल आिण माझा एक डोळा तला दला मला

तझा खप अिभमान आह त मला ज बोललास कवा मा याशी जसा वागलास

यासाठी मी त यावर अिजबात रागावलल नाही तझ मा यावर खप म आह

असाच िवचार मी करत कधी काळी मा या भोवती भोवती खळणारा त मला

नहमी आठवतोस

प वाचन मलगा ढसढसा रड लागला जी कवळ

याचयासाठी जगली वतःचा सवात मह वाचा अवयव िजन

याला सहजपण दऊन टाकला ितचयाशी आपण कती िनदयपण वागलो याला

चड पशचा ाप झाला तो आईला मोठमो ान हाका मा लागला पण आता

याचा काय उपयोग होता

मनाच ोक

गणाधीश जो ईश सवा गणाचा | मळारभ आरभ तो िनगणाचा || नम शारदा मळ च वार वाचा | गम पथ आनत या राघवाचा ||१||

सगम अथर- जो गणपती सवर लोकाचा ई र व सवर सदगणानी नटलला आह जो अनािद आह अनत आह जो असखय गणानी य आह व जी शारदा चार वाणीची जननी आह अशा दवतास नमःकार कर या व ौी रामरायाचया मागारन जीवनाची वाटचाल कर या

मना स ना भ पथची जाव | तरी ीहरी पािवजतो वभाव || जनी न त सव सोडनी ाव | जनी व त सव भाव कराव ||२||

सगम अथर- ह सजजन मना त परम राच ःमरण िनतय ठऊन भ ीन वयवहार कर तयामळ तला सहजच ौीकण सनन होतील कपा करतील कारण तो तयाचा ःवभावच आह माऽ त सजजन लोकाना ज आवडत नाही िनदनीय चकीच वाटत तस वाग नको व लोकादरास पाऽ होणार वदनीय अस

आचरण ठव भि पथ महणतात तो हाच

भात मनी राम चतीत जावा | पढ वखरी राम आध वदावा || सदाचार हा थोर सोड नय तो | जन तोची तो मानवी ध य होतो ||३||

सगम अथर- ातःकाळी उठलयावर थमतः ौीरामाच दवाच ःमरण कराव नतर वखरीन महणज तोडान मोठयान lsquoरामrsquo नाम घयाव हा सदाचार नहमी पाळावा सोड नय असा सदाचारान राहणाराच

मनय गौरवास पाऽ होतो धनय होतो

मना वासना द कामा न य र | मना सवथा पापब ी नको र || मना धमता नीती सोड नको हो | मना अतरी सार िवचार राहो ||४||

सगम अथर- र मना द इचछा मळीच उपयोगाची नाही पापी िवचार स ा मळीच अस नय धमारन व नीतीन वागण सोड नको मना हा ौ िवचार अतःकरणात जपन ठव

मना पापसक प सोडनी ावा | मना स यसक प जीव धरावा || मना क पना त नको वीषयाची | िवकार घड हो जन सव ची ची ||५||

सगम अथर- मना कधीही पापसकलप मनात यऊ दऊ नयत नहमी मनात सतयसकलप जागवावत मोह

पाडणाढया वःत व िवचार याची कलपनाही कर नय पापसकलप पापब ी व िवषय-िवकार यामळ लोकात समाजात आपली छीथ होत उपहास होतो महणन नहमी सतयसकलप करावत

hhbrvbarbrvbarbrvbarbrvbarkkparaparaacircacirckkbrvbarbrvbar ==acircacircllparapara ffparapara

कोबी वड सौ काचन मिनष काबळी

सािह य- १वाटी कीसलला कोबी २ वा ा िभजलली चणा डाळ १ इच आल ३-४ लसण पाक या १चमचा हळद िजर ३-४ िह िमर या को थबीर १२ चमचा ओवा मीठ तळ यासाठी तल इ यादी कती- थम कोबी कीसन यातल पाणी काढन टाकाव नतर चणा डाळ आल लसण िजर िमरची एक थोड जाडसर वाटाव त वाटण एका बाउल म य काढन यात कीसलला कोबी मीठ हळद ओवा को थबीर घालन एक कराव व याच छोट छोट गोल वड तळ हातावर थापन तला म य खरपस तळाव सॉस क वा खोब या या चटणीसह खा यास ाव_____________________________________________________________

फल - िबि कटापासन बनवलली चॉकलट सौ शीतल सतीश हा सािह य- १२५ म म का (बटर) २५० म मकिवटीज डायज टीव (McVities Digestive) िबि कट ४ टबल पन कीसलला नारळ ४ टबल पन कोको पावडर ४ टबल पन मध सका मवा आवडीनसार बनिव याची प त १ एका िपशवीम य कवा भा ाम य िबि कट घवन याचा चरा करावा २ एका भा ात म का घवन तो िवतळवा ३ यात िबि कटाचा चरा िखसलला नारळ कोको पावडर मध व सका मवा घाला ४ वरील िम ण एका पसरट भा ाम य ओताव ५ याच छोट लाड वळाव ६ वळलल चॉकलट लाड आवडीनसार कोको पावडर कीसलला नारळ कवा स या म ान सजवाव _________________________________________________________________________

बालशाही सौ शलजा जगदीश िशद

सािह य- २ १२ कप (५०० म) मदा ३४ कप तप (िवतळवन थड कलल) दही १२ कप १२ चमचा ब कग सोडा २ १२ कप साखर तप तळ यासाठी कती- म ाम य ब कग पावडर दही आिण तप घालन घ मळाव साधारण एक तास झाकन ठवाव ३ इचाच समान गोळ क न हल या हातान दाबन ख ा बनवावा तळ यासाठी कढईम य तप गरम कराव गरम झा यानतर गोळ मद आचवर तळन यावत एक दोन वळा पालटन लाल रग आ यानतर बाहर काढन ताटाम य ठवावी साखरम य साखर िभजल एवढ पाणी घालन गोळी पाक बनवावा गस बद क न पाकात तळलली बलीशाही घालावी चार त पाच िमिनट बालशाही पाकम य ठऊन नतर िचम ा या सहा यान बाहर काढन थड करावी थड झा यानतर हवाबद ड यात भ न ठवावी िह बालशाही आठ त दहा दवस टकत टीप- गोळीपाक तयार झाला की नाही ह पाह यासाठी एका बशीम य पाणी घऊन एक थब पाक घालन बघावा गोळी बशी या तळाशी तयार झा यास गस बद करावा

आ दती मळ शवची भाजी सािहतय- २५० ाम जाडी कडक ितखट शव ३मोठ काद जाड िचरलल ७-८ लसण पाक या

छोटा आ याचा तकडा एक छोटा चमचा धन िजर सक खोबर छोटातकडा २-३लवगा ४-५ िमर २-३ वलची सक लाल िमरची ४-५ दालिचनी तकडा थोड तल एवर ट गरम मसाला १छोटा चमचा मीठ चवीनसार कती- तर साठी कादा लसण आल आिण बाक सव मसा याच समान थो ा तलावर चागल परतन याव नतर गार क न थोडस पाणी टाकन िम सर मधन एकदम बारीक वाटन याव १ छोटा चमचा तल तापवन यात ती प ट आिण गरम मसाला )चवी माण (घालन तल सटपयत परतवन यावी नतर यात गरम पाणी घालन पातळ तर सारख कराव ती तर उकळवन यावी एकदम शवटी मीठ घालाव तर थोडी पातळच आस ावी जवायला याय या वळी गरम करताना यात शव टाकन परत उकळाव या बरोबर क ा कादा िलब छान लागत ही तर िमसळीसाठी पण वापरता यत

क या कवा उपज पोह

सािह य-१वाटी तकडा तादळ ( ोकन राइस) frac12 वाटी शगदाण frac12 वाटी चणाडाळ कडीप ा िहर ा िमर या िजर फोडणी साठीndashतल मोहोरी िहग हळद ितखट िजर कडीप ा मीठ चवीनसार कती- तादळ लालसर भाजन याव गार झा यावर िभजवन ठवावत डाळ दाण पण िभजवन ठवावत दो ही ४ -५ तास िभजवाव क या करावया या वळी थम तादळ उपसन ठवाव तल तापवन फोडणी क न यावी यात तादळ घालन छान परतावत तादळ परतत असताना डाळ आिण दाण िजर िमर या कडीप ा मीठ आिण थोड पाणी घालन िम सर मधन बारीक क न याव तादळ परतन झाल क िम सर मधल वाटण यात घालन नीट एक क न याव मग बारीक आचवर झाकण ठऊन क या होऊ ा ा मधन मधन हलवाव वाटल तर थो ा पा याचा िशपका ावा मोकळ झालल वाटल क गस बद करावा कोिथबीर घालन खायला याव याबरोबर दही कवा िलबाच उपासाच लोणच आिण क ा कादा छान लागतो तादळ डाळ आिण दाण ा मळ क या हा पदाथ पण अ होतो

ई-िवशषाक ऋणानबध सपधच उ र-

सपधसाठी ि िच छऽपती िशवाजी महाराज ितभाताई पाट ल रामदास ःवामी प डत भीमसन जोशी िसधताई सपकाळ पाडरग सदािशव सान (सान ग जी) डॉ बाबासाहब आबडकर िनळ फल

लता मगशकर शकर महादवन

ःमता पाट ल सी ड दशमख

लोकमा य टळक ध डराज गो वद फाळक (दादासाहब फाळक) जयत नारळ कर झह र खान

प ल दशपाड मधर भाडारकर ान र म ाबाई िनव ीनाथ सोपानदव ौयस तळपद

नाना पाटकर आशतोष गोवार कर डॉ काश आमट मदा कनी आमट हमत करकर ःवात यवीर सावरकर वजया महता

सिचन तडलकर डबजी झगराजी जानोरकर (गाडगबाबा) मोहन आगाश माधर द त व ठल कामत दिलप वगसरकर वण वामन िशरवाडकर (कसमामज) ज बार पटल सोनाली कळकण रामचि नरहर िचतळकर (सी रामचि) ा मध दडवत सा वऽीबाई फल आ ण

सिचन पळगावकर अशोक सराफ महा मा योितबा फल

महश कोठार सयाजी िशद नरि दाभोळकर शाताराम राजाराम वणकि ( ह शाताराम) सनील गावसकर अतल कळकण इतर छायािच गणशो सव एस ट महामडळाच िच ह शतकर कःती गढ पाडवा गट व ऑफ इ डया आषाढ एकादशी रायगड

क कण र व मबईचा ड बवाला नागपचमी

हता मा चौक पाट मबईकर वट पो णमा

सपधचा िनकाल

थम पा रतोिषक- सतोष साळक

ि तीय पा रतोिषक- शरय परब

ततीय पा रतोिषक- मज मळजकर

_______________________________________________________________

आपला अिभ ाय ज र कळवावा आमचा प ा- Emarathiklgmailcom

-----------------------------------------------------------------------------------------

Lecturer महणन जॉईन कलया नतरची 2५ वष महणज एक खप सखद अनभव होता कारण आपलया कॉलज

मधल सगळच िव ाथ िशकषकाचया मनाला चालना दणार असतात तयामळ खप छान वाटल आठवणी तरी िकती काढायचया ना अगदी तमचयावर चड िचडणयापासन ( COPD Lecture ससन म य क टीन म य जाण इआठवतय ना) त आपली व वत सदर दहरादनची ीप खरच अिव मरणीय आह ना दहरादन ीप म य आपली म ी कधी झाली तच कळल नाही आपण दहरादनला असताना भा य ीचा फोन

आलयावार तमही लोक ज ज काय करायचात ना त सगळ आठवन मी आिण भा य ी अजनही खप हसतो तमचयातलया िकती तरी जणानी माझयाशी आगदी वयि क अडचणीिह share कलया मला िततक जवळच मानलत खप छान वाटल तमच मनापासन कलल भावपणर SMS आजही मी जपन ठवलत अगदी मनात खोलात

तमचयातलया िकती जणाचा मी अगदी सगळयाचया दखात पाणउतारा कला असल पण ामािणक पण सागतो माझा उ श खप िनखळ होता त हा िवसरा बर का तमहा लोकाबरोबर research activities करताना िकती िविवध अनभाव आल ना आपलयाला खप िशकायला िमळाल तयाचयातन मला इथ Malaysia म य िशकवताना राहताना ास काहीही नाहीय पण सचती कॉलज ऑफ िफ़िजओ थरपीचया सगळया मलाची खप आठवण यत कायमच तमहाला खालील पक पिहली ओळ लाग पडल (दसरी ओळ नाही बर का ) अशी पाखर यती आिणक मती ठवनी जाती दोन िदसाची रगत सगत दोन िदसाची नाती माझयावरच तमच म कायम ठवल ना प कस वाटल त जरर कळवा डोळयातलया िनधारराचा पारा फटणयाआधीच िलखाण थाबवतो All the best Make our कॉलज Proud Make India Proud तमचा रोिहत rohitrohitsyahoocom

------------------------------------------------------------------------------------------------ ह प मी मलिशयाला आलयानतर सचती कॉलजाचया माझया िव ा याना िलिहलल आह

------------------------------------------------------------------------------------------------

-----------------------------------------------------------------------------------------------------------

सदर सािहतय माझी आई सौवसधरा जोशी िहचया lsquoहसरी पगतrsquo या पसतकातन घतल आह धन ी गोठीवरकर

----------------------------------------------------------------------------------------------------------

सौ वसधरा जोशी

सावधान वाचकहो िनणरय तमही ायचाय महणज मा या ाच उ र िह कथा वाचन झाली िक ायच काय सीमा सदानद सातपत ाचा सतकार वहायला हवा िक नाही िकती साधा आह ह आता सीमा महणज असमािदक वय वषर पचचाळीस उ ोग - पणर वळ खपलली आिण खपत असलली गहणी छद- भरपर मि णी जोडण व ग पा मारण अगदी फोन वर स ा आता सतकार महणज अगदी दहा हजार पय रोख व ीफळ असाच असावा अस माझ िबलकल महणण नाही पण मला तमही िवचारलत िक सतकाराच सव प कस असाव तर मी महणन एखादी छानशी यअर िसलकची साडी आिण पाव भाजी वर थडगार आईस म ीफळाची िह ज री नाही (उगाच खरवडत बसायला) पण काही महणा चागल काम कल िक कौतक ह व ालाच हव हो िक नाही तर तया िदवशी काय झाल नहमी माण आमच िचरजीव सहास व ह (सदानद) दोघही आपापलया कामावर गल दोघाची खाणी डब ा म य माझा सकाळचा वळ धडाधडा गला तयाचया पाठी नाच यात आिण त दोघ गल िक िवखरलल घर आवर यात साधारण पढला तास गला नतरचा वळ कसा माझा अगदी माझा एकटीचा पण साधारण एवढी उसतवारी होईसतो अकरा होतातच

मी अशी छानशी मािसक वाचत बसल होत हातात गरम कॉफ चा मग घरही कस छानस आवरलल एव ात बल वाजली एकटी असताना दार उगाच उघड नकोस सवसत मालाचया मोहात फस नकोस बावळटपणा करशील फरीवालही फसवतात अलीकड- इित सदानद आमच ह नावा माणच खरच नहमी खशालचड सारख आनदी असतात एकदा पसा आणन घरात िदला िक सपली काळजी अस तयाच असल तरी दररोज वडी बावळट तला काही

कळतच नाही िह कवा अशीच वाकय अगदी नमान सधी िमळाली िक मला ऐकवतात िह गो आमचया खानदानातच आह महणा ना महणज बायकाना वडया बावळट ठरव याची कारण आमच सप स ा अशीच री ओढतात आई अस नाही ग तला नाही कळणार त अशी कधी पिहली कधी दसरी री ओढतातच

तर दपारी साड अकरा पावण बाराला बल वाजली आज समोरची मीना भाभी घरात नवहती ती गली होती

ितचया माहरी मलाना घऊन आमचया वग म य फ दोन लॉक एका मजलयावर महणज आज मी एकटीच

होत मजलयावर नहमी सारख दर उघडल मला वाटल कॉलज सटडट असतील मसना जौरा हवाय का (ह

कॉलजला जायच सोडन ह असल धद का करतात हा मला नहमी पडतो) नाहीतर सलस गलर ह नवीन

याच महणन ग यात पडतील पण नाही मा या समोर होतया दोन गजराथी बायका

शजारचया घराकड बोट दाखवन ितन िवचारल तमारी बाजवाली कया गयी मला गजराथी कळत पण बोलता मा यत नाही मी कोण मीना भाभी अस महणताच ती महणाली तमारी बाजवाली मीना बन मारी बनपणी छ मग मी तयावर िमनाभाभी मायक गयी ह ४-५ िदन क बाद आयगी अस अगदी खर खर उ र िदल दोघ ची आपसात हळ आवाजात काहीतरी चचार झाली मग हातात छान मो ( ीमती वाटाव अस) पाक ट काढन ती महणाली शादीका इनवहीटशन दन का था आप जरा दगी कया आता शजारचया भाभीची कोणी म ीण ितला बोलवायला आली तर त िनम ण यायलाच हव काही शजारधमर आह िक नाही मी लगच महटल हा हा ज र दगी मी त हातात घताना पढच जाळीच दर उघडल आता काय खा ी झाली होती भािभचया कोणी म ीणच तर होतया तयातली दसरी महणाली थोडा पािन िमलगा कया मलाच माझी लाज वाटली मी दोघ ना आत बसायला बोलावल पखा स होताच आत जाऊन दोघ ना नवीन कलल कोकम सरबत लासातन घऊन आल बरोबर थोड पाणी स ा तहानला आधी पाणी हव महणन एव ा पाच सात िमिनट तया बाहरचया खोलीत बसलया होतया दोघी पाणी सरबत यायलया तमही कठन आलात अस मी िवचारलयावर अगदी भािभचया माहर जवळचच गोरगाव नाव सािगतल चागली चार पाच िमिनट झाली असतील तव ात तयातली एक महणाली अजन आमहाला बरीच बोलावणी करायला जायच आह तव ात दसरीन सवताची साडी बघन ितला महटल साडीला घाण लागली आह िहचयाकड धऊन घऊ का खरच ितचया छान साडीला काळा िचखला सारखा डाग िदसत होता मला ती महणाली ऑ टी मी हा डाग जरा तमचयाकड धऊन घऊ का मी हो महटल ितला बाथ म दाखवल आता बाहर दसरी बाई अन मी बोलत बसलो होतो पण मला काहीतरी वगळच जाणवल अतमरनान सािगतल िक काय कणास ठाऊक पण एव ा वळ मा या घरात घडत असलल रामायण आधीही कठतरी घडलया सारख वाटल णाधारत आठवल गलयाच मिह यात िवजन फोन वरील ग पात सािगतलली ितचया नातवाईकात घडलली चोरी त सवर झाल होत बो रवलीला नीना िवजची सकखी मावस बिहण दपारी अगदी एकटी घरात तया िदवशी समोरचा लॉक नमका बद त गल होत कठतरी ल ाला बल वाजली नीनान दार उघडल दोन बायका अगदी छान

काजीवरम सा ा नसन कानात िहऱयाची कडी ग यात दािगन कसात कदब घातलला नीनाला महणलया तया तमचया समोरचया बा ना इनवीटशन ाल का तयात नीनान नाही मह याचा यतोच कठ नीना महणाली हो ज र दईन पाक ट हातात दताना तयातली एक नीनाला महणाली जरा पाणी ाल का यायला नीनान दोघ ना पाणी िदल तयातली एक महणाली आमहाला अजन बरीच बोलावणी करावयाची आहत बराच वळ जाईल मी जरा toilet जाऊ का

ात ही िननाला गर वाट यासारख काही नवहत तयामळ नीना सहजच महणाली हो हो जा ना मग एक toilet ला गली आिण दसरी िननाशी ग पा मारीत होती थो ाच वळात ती आतली बाहर आली आिण नीनाला महणाली अहोतमचा नळ िबघडला आह का बदच होत नाहीय नळ सोडलला होता पाणी उघ ा दारातन बाहर यत होत नीना सार या गिहणीला ह चालण शकयच नवहत

मगापयत नळ अगदी विसथत होता आिण आ ाच काय झाल नीनाला पडला नीना लगच उठली नळ खाली असलयामळ वाकन बद करायला बघत होती तव ात तया दोघी सराईत सशीि त भाम ानी ितला मागन च आत ढकलली आिण बाह न सरळ कडी घातली नीना िबचारी सडासात अडकली सवताचया घरात दोघ नी घर धतल ितच

नीनाच ओरडण तया छो ा िखडक तन एक जाऊन कणी यण कठीणच होत िबचारी नीना दोन तीन तासानी

समोरचया िबलड ग मधलया लोकाना कळलयामळ सटली एकदाची पण चोरी ज बर होती घरात असलयामळ

कपाटाचया िकललया पण कपाटालाच होतया दोघी भाम ाना चागलच फावल

मला सगळ जसचया तसस आठवल घशाला कोरड पडली हाताला कप सटला पण आता डगमगन चालणार नवहत िहममत धरायलाच हवी अशा वळी आतली डाग धवायला गलली चोरटी आता बाहर यईल मला महणल ऑ टीतमचा नळ िबघडला आह का णभर मी स झाल काय कराव तया दोघीही िध पाड उच होतया आिण मी एकटी होत आताचा काळ मा या कसोटीच होता आिण दवाचा होता आिण एव ात फोन वाजला मी लगच ठरवल ा फोनचा फायदा यायचा आललया फोन वर टपन आमच कोणत िबल िकती र म सािगतली जात होती पण मी मा इकडन हलो ह बोला कदम साहब काय िनघालाय महणताय घरी यायला हो पण अजन नाही आला आला िक सागत चौक वर फोन करायला आतली भामटी बाहर आली आिण तससच महणाली ऑ टीतमचा नळ िबघडला आह वाटत बदच होत नाही िननाकड घडललच मा याकड घडत होत बाथ मचा नळ दारापासन चागला तीन चार पावल आत होता महणज मला न ढकलतािह तया सहज क ड शकत होतया

तव ात माझ फोनवरच बोलण ऐकणाऱया दसऱया चोरटीन िकसका फोन था अस मला िवचारल मी

महटल मरा लडका इधर थाना पोलीस सटशनप इनसपकटर ह उधरस फोन था अभी आयगा

माझ बोलण एकन तया दोघी चपापलया एकमक ना नजरन खणा क न उठलया मला महणलया आमही िनघतो दोघी घराचया बाहर गलया मी िन ास सोडला दो ही दार लावली उघडा नळ अगदी सहज बद कला नळाला काही झालच नवहत सा ात दोन चोर ा मा या घरात यऊन गलया होतया ि याही क शात कमी नाहीत ह खरच आह महणा ा ातही आघाडी मारतायत िक काय तया गलया आिण माझा बाध कोसळला मा या घरावरच जीवावरच सकट टळल होत मी ीमती थाटाच त इनवहीटशन काडर उघडन बिघतल त एका होऊन गललया ल ाच होत महणज तयाचा बत माझ घर लट याचा होता मा या घरात होणारी चड चोरी कवळ मा या ग पाचया छदामळ आिण थो ा या चालाखीमळ वाचली होती मी पोलीस सटशनइनसपकटर अशी नाव घतलयामळ व तो घरीच यतो आह महटलयामळ तया घाबरलया आिण पळालया बघा वाचकहोमहणन महटल आज माझा छोटासा घरगती सव पाचा सतकार वहायला हवा िक नको जरी मी वडी बावळट काही न समजणारी असल तरी माझच घर मी वाचवल अस महणताना तसच बरोबर जाऊ द हो सतकाराच काय एवढ पण ा गो ीचा पच तमचया साठी बर का ज बो रवलीचया िननाकड झाल ठा याचया सीमाकड झाल तच कदािचत तमचया घरात स ा होईल तर फ सावधान

_____________________________________________________________________________________________माझ आजोबा ी वा यवलकर या या किवता ऐकतच मी लहानाची मोठी झाल इ जी म य ऑनस िमळवनही याची मराठीची गोडी कधीच कमी झाली याची अशीच एक मला भावलली ही किवता बघा तमहालाही पटतय का अिदती मळ

lsquoमममीrsquo महणोिन कोणी lsquoमममीrsquo महणोिन कोणी आईस हाक मारी मा या मना मराठी ती होय शोककारी श दात सौ य lsquoआईrsquo lsquoमममीrsquoत तच नाही त वड इ जीच सीमाच यास नाही गल जरी िफरगी सोडन दश माझा आई त या िशरी ग तो भार इ जीचा

आई जरी मराठी वदविन lsquoमममीrsquo घई बाळावरी ित या या स कार तोच होई आता इथ lsquoनसरीrsquo lsquoकजीrsquoत बाळ जाई फसव नाव lsquoिकलिबलrsquo ओढन यास नई lsquoथक यrsquo कस महण मी lsquoसॉरीrsquoच हा जमाना आह अजन यथ परक बाड-िबछाना

lsquoबथड हपी ट यrsquo महणताच बाळ आता lsquoमममीrsquoस lsquoजॉयrsquo होई lsquo सगसागrsquo तोच गाता आता िनराजनाची फलवात हाय थ पटन मणब या िवझातच यात अथ कापन कक आता मोठाच बाळ होई कोशात श द lsquoआईrsquo माघार तोच घई रा यात या मराठी कौतक इ जीच िवसराच पज जीण lsquo ॉमीसrsquo अमताच lsquoक-जीrsquoत इ जी या िमळता वश बाळा शाळा नको मराठी लावा तयास टाळा lsquoएिलफट गॉड rsquo होई lsquo ल सगrsquo तोच दई मा या मना मराठी lsquoअ ज टrsquo तच होई

ी वा यवलकर

प ी डॉ काश आमट ा या काशवाटा ा प तकातन घतलला हा उतारा आह ामळ सबिधत लखका या व काशका या कॉपीराईट अिधकाराच उ लघन झाल आह याची मला जाणीव आह पण िह मडळी व याच वशज या

क यामागील माझी भावना समजन घतील अशी माझी आशा आह कारण हा लख मी िस ी कवा अथ ा ीसाठी कलला नसन डॉ आमट ा या कायाची लोकाना क पना यावी हाच ा मागील हत आह िम लद कारकर ____________________________________________________________________________________

या कॉलरा या साथीतील एक सग मना या तळात असा जाऊन बसला आह क तो हटतच नाही एक बाई एका लहान मलाला घऊन आली होती उपचार क यावर सलाईन द यावर त मल जरा सधारल याबरोबर ितन या मलाला आम याकड सोपवल आिण ती लगच िनघन जायला लागली आमचा एक

कायकता ितला हणाला अशी कशी या मलाला सोडन जातस या याजवळ थाब याला पण बर वाटल क जा यावर या बाईन सािगतल कॉलरा या साथीन काल माझा नवरा मला दो ही मलाना लागण झाली हणन याना घऊन इकड िनघाल तर एक मल वाटतच गल याला तसच झाडाखाली ठवन ाला घऊन

आल आता ाला जरा बर आह तोवर जावन याला प न यत इतका क ण सग होता हा आ ही सगळच स झालो कोण कणासाठी रडणार डो यातल पाणीच आटन जाव अशी िह प रि थती अस कसोटीच धीर खचवणार सग खपदा आल पण यामळ इथ कामाची कती गरज आह हही न ान काळात गल पाय माग यायचा नाही ह डो यात प होत यामळ यातनही आ ही एकमका या मदतीन माग काढत गलो टकन रािहलो काम वाढवत गलो

आपल घर

२००१ साली वभव फळणीकर नावा या अकरा वषाचा म य एका दा प यान फार वग या तहन पचवला अगद एका हद गा यात हट या माण तम बसहारा हो तो कसी का सहारा बनो यानी तरा अनाथ मलाना आ ण १३ अनाथ मलीना सहारा दला ह काच घर दल याची राह या खा याचीच नाह तर उ म िश णाची सोय ह आपल घरन कली दरवष मी आ ण माझ कटब अगद आमच ह काच घर अस या सारख ितथ जातो पाऊल टाक या टाक या एक लहान मल हात जोडन नमःकार करत मग पटकन वचार मनात यतो अर अस आप या घर ज हा कणी यत त हा पाथ आ ण मीरा अस हसत

मखान आवभगत करतील ना

कणीह पाहण आल क आपल घर सःथच यवःथापक वजय फळणीकर हसत मखान

ःवागत करतात नवनवीन उपबमाची मा हती दतात नकळत ितथ या मावशी थड पाणी आ ण गरम चहा प यात ठवतात काह णातच आपल घर सग याना आपलस करत फळणीकर आ ण या या प ीन हा पारमािथक उपबम खर तर आपल दख वसर यासाठ या या मलाची उणीव भ न काढ यासाठ दहा वषापव स कला यात याना चड अडचणी हाल-अप ा सोसा या लाग या आ ण अजनह हा खडतर वास स च आह पण कठह खत तबार अप ा नाराजी अ जबात दसत नाह

यथील २६ मलाना ह याच आई-बाबा नसतच शालय आ ण ता ऽक िश ण नाह तर िनरिनराळ कौश य स ा िशकवायची यवःथा करतात यथील औ ोिगक िश ण

किात मलाना सगणक िश ण िशवणकाम ःब न ट ग ऑफसट ट ग ऑ फस

फाईल बनवण िशकवल जात नसतच शालय िश ण नाह तर ा जगात ःवतः या पायावर उभ राहायला िशकवतात एक सजन कत ववान य बन व याच काम ह

फळणीकर दा प य करतात

हा सारा याप जग या यापर न उ म बनव याच काम होत त बढयाच लोका या

आपलक न आ ण मदतीन मदत काय ःव पाची आ ण कशी असावी ाची क पना ौी वजय आप याला दतात पण अ टाहास आमह क वा अप ा ठवत नाह त कडबर

कक प ा दान खार क खोबर ा ह आजवान सागतात

यदा या भट त तर मी चाटच पडलो आता आपल घर म य आजी आजोबा आल आहत

िसहगड पाय यापाशी अजन एक बःतान बसवल आह सौरऊजा छोट शी बाग यात

फळभा या फल एक दभती गाय पारपा रक साधन नसिगक खत योगासन ाथना ह

दवसाच िनयम अगद काटकोर पण पाळल जातात वभवला जस वाढवल असत तस ह पतीप ी ा २६ मलाना वाढवतात या यावर माया करतात सःकार दतात यामळ चकनह मा या िलखाणात क वा कणा याह बोल यात

आपल घरला अनाथाौम कधी सबोधल जात नाह उलट मी हणन क यक

जाणकार आई-बाबानी थोडा वळ तर ितथ जाऊन आपल घर न क पाहाव lsquoितिमरातन तजाकडOtilde ह याची नसती रोजची ाथनाच नाह तर जग याची सक पना आ ण उ श आह नकतच वजय फळणीकरानी एक पःतक दल नाव होत पराजायाकडन वजयाकड वाचल पाना-पानाग णक अगावर काटा आ ण डो यात

पाणी यत world belongs to such people वजय फळणीकर ह एक रणाःथान

आहत

एक सामा जक बािधलक हणन माझ आप याला आवजन सागण आह क

या यासारखी चळवळ खटपट माणस ा जगात आहत या यामळ समाजात एक

स यवःथा आह अशा उपबमाना आ ण माणसाना आपण आप या पर न भरभ न

सहा य कराव त वळ दऊन कवा मलाना िश ण दऊन दल तर उ म आिथक

सहा यास apalagharyahoocom ला ज र भट ा

आप या घरातील घरपणाला बहार यावी आप या आ ण आप या मला या सामा जक

बािधलक या सक पना ःप यात अशी मनात खाऽी बाळगन पढ या वळस प याला

ग यावर आपल घरला न क भट ातथील आजी-आजोबानी आता १६ जणाना राहता यईल अशी गःट हाऊस सस ज कली आह

आपल घर म य आपल ःवागत उ म प तीन होईल ाची फळणीकरा तफ खाऽी असावी फळणीकराचा दर वनी बमाक ००९१-९८५०२२७०७७ ००९१-२५२३२९९ असा आह आपल घराचा चाहता कौःतभ पाठक आ ण प रवार

y~igraveu~v~ibrvbarjfiacute

िच कला- वद पराजप

सौ वसधरा जोशी माउस

एकदा एक उदीर बा पावर सला

पढ मोदक नको हणत रागावन बसला

दवा त ही आहात हण ब ीची दवता

का मला अस मग िनर र ठवता

तम या जवळ बसन मी रािहलो अडाणी

दररोज ऐकतो आर या आिण गाणी

उदरा या शारीन बा पा हसला

माउस हणन उदीर कॉ यटर समोर बसला

एका डो याची आई

एका गावात एक बाई आपलया छो ा मलाबरोबर एका छो ा झोपडीत राहात

होती आपलया मलाला काही कमी पड नय हणन दवसरा एक क न ती काम

करत अस पण या छो ा मलाला मा आपली आई अिजबात आवडत नाही तो

ितचा ितर कार करत असतो कारण ितला एक डोळा नसलयामळ ती भसर दसत

असत आईला तो शाळतही यऊ दत नसतो

एकदा एका काय मासाठी आईला शाळत जाव लागत पण ितला बघन कठ त ड

लपवाव ह मलाला कळत नाही रागाचा एक कटा टाकन तो ितथन पळन जातो

घरी आलयावर तो आईला चड बोलतो कशाला आली होतीस शाळत आता

माझ िम मला िचडवतील मी उ ा शाळत कसा जाऊ तला

एक डोळा का नाही मला त अिजबात आवडत नाहीस वगर

वगर आई काहीही बोलत नाही आपण आईला अ ात ा बोललो

याच मलालाही काही वाटत नाही रागान तो नसता धमसत

असतो आईशी काहीही न बोलता जवतो आिण झोपतो रा ी कधीतरी याला

जाग यत तर आपलया मलाची झोपमोड होऊ नय अशा दबकया आवाजात याची

आई रडत असत पण याचही याला काही वाटत नाही एका डो याचया

आपलया आईचा याला अिधकच ितर कार वाटायला

लागतो या णी तो िनणय घतो िशकन खप मोठ हायच

आिण इथन बाहर पडायच

या माण तो खप अ यास करतो उ िश णासाठी मो ा शहरात यतो

नामवत िव ापीठातन पदवी िमळवतो मो ा कपनीत मो ा ददयावर काम

क लागतो एका सदर मलीशी याच ल होत याला एक मलगा एक मलगी

होत आता याच कटब पण होत कारण ह सदर िच िबघडवणारी एका

डो याची याची आई ितथ नसत तो ितला जवळजवळ िवस न गलला असतो

अितशय सखात असतो

एक दवस याचया घराच दार वाजत दारात एका माणसाबरोबर याची तीच

एका डो याची आई उभी असत ितला बघन याची मलगी घाब न

आत पळन जात तो आधी च ावतो आिण मग वतःला सावरत

ितला हणतो कोण आहस त इथ का आलीस बघ माझी मलगी

तला घाबरली

मी ब तक चक चया प यावर आल अस काहीस पटपटत आई िनघन जात

ितन आपलयाला ओळखल नाही अशा समाधानात () मलगा दार लावन घतो

काही दवसानी माजी िव ाथ समलनासाठी याला याचया शाळतन प यत

परत या गावात जाऊ नय अस वाटत असतानाही तो समलनाला जा याचा

िनणय घतो ऑ फसचया कामासाठी जातोय अस बायकोला खोटच सागतो

समलन पार पडत कठलयातरी अनािमक ओढीन याची पावल याचयाही नकळत

झोपडीकड वळतात दाराला कलप असत शजारची बाई याला ओळखत आिण

एक प दत त प याचया आईच असत तो वाच लागतो मी खप आय य

जगल त याकड आता मी परत कधीही यणार नाही पण त कधीतरी यऊन मला

भटावस अशी माझी खप इचछा आह शाळचया समलनाला त यणार ह कळल

होत पण ितथ यऊन तला भटायच नाही अस मी न ठरवल कारण मला

मािहती आह एका डो याची ही तझी आई तला आवडत नाही मला एकच डोळा

का असही त मला एकदा िवचारल होतस त हा त खपच लहान होतास हणन

मी काही उ र दल नाही पण आज सागत बाळा त लहान

असताना एक अपघात झाला या अपघातात त तझा एक

डोळा गमावलास एका डो यान त सपण आय य कस

जगणार या िवचारान मी हराण झाल आिण माझा एक डोळा तला दला मला

तझा खप अिभमान आह त मला ज बोललास कवा मा याशी जसा वागलास

यासाठी मी त यावर अिजबात रागावलल नाही तझ मा यावर खप म आह

असाच िवचार मी करत कधी काळी मा या भोवती भोवती खळणारा त मला

नहमी आठवतोस

प वाचन मलगा ढसढसा रड लागला जी कवळ

याचयासाठी जगली वतःचा सवात मह वाचा अवयव िजन

याला सहजपण दऊन टाकला ितचयाशी आपण कती िनदयपण वागलो याला

चड पशचा ाप झाला तो आईला मोठमो ान हाका मा लागला पण आता

याचा काय उपयोग होता

मनाच ोक

गणाधीश जो ईश सवा गणाचा | मळारभ आरभ तो िनगणाचा || नम शारदा मळ च वार वाचा | गम पथ आनत या राघवाचा ||१||

सगम अथर- जो गणपती सवर लोकाचा ई र व सवर सदगणानी नटलला आह जो अनािद आह अनत आह जो असखय गणानी य आह व जी शारदा चार वाणीची जननी आह अशा दवतास नमःकार कर या व ौी रामरायाचया मागारन जीवनाची वाटचाल कर या

मना स ना भ पथची जाव | तरी ीहरी पािवजतो वभाव || जनी न त सव सोडनी ाव | जनी व त सव भाव कराव ||२||

सगम अथर- ह सजजन मना त परम राच ःमरण िनतय ठऊन भ ीन वयवहार कर तयामळ तला सहजच ौीकण सनन होतील कपा करतील कारण तो तयाचा ःवभावच आह माऽ त सजजन लोकाना ज आवडत नाही िनदनीय चकीच वाटत तस वाग नको व लोकादरास पाऽ होणार वदनीय अस

आचरण ठव भि पथ महणतात तो हाच

भात मनी राम चतीत जावा | पढ वखरी राम आध वदावा || सदाचार हा थोर सोड नय तो | जन तोची तो मानवी ध य होतो ||३||

सगम अथर- ातःकाळी उठलयावर थमतः ौीरामाच दवाच ःमरण कराव नतर वखरीन महणज तोडान मोठयान lsquoरामrsquo नाम घयाव हा सदाचार नहमी पाळावा सोड नय असा सदाचारान राहणाराच

मनय गौरवास पाऽ होतो धनय होतो

मना वासना द कामा न य र | मना सवथा पापब ी नको र || मना धमता नीती सोड नको हो | मना अतरी सार िवचार राहो ||४||

सगम अथर- र मना द इचछा मळीच उपयोगाची नाही पापी िवचार स ा मळीच अस नय धमारन व नीतीन वागण सोड नको मना हा ौ िवचार अतःकरणात जपन ठव

मना पापसक प सोडनी ावा | मना स यसक प जीव धरावा || मना क पना त नको वीषयाची | िवकार घड हो जन सव ची ची ||५||

सगम अथर- मना कधीही पापसकलप मनात यऊ दऊ नयत नहमी मनात सतयसकलप जागवावत मोह

पाडणाढया वःत व िवचार याची कलपनाही कर नय पापसकलप पापब ी व िवषय-िवकार यामळ लोकात समाजात आपली छीथ होत उपहास होतो महणन नहमी सतयसकलप करावत

hhbrvbarbrvbarbrvbarbrvbarkkparaparaacircacirckkbrvbarbrvbar ==acircacircllparapara ffparapara

कोबी वड सौ काचन मिनष काबळी

सािह य- १वाटी कीसलला कोबी २ वा ा िभजलली चणा डाळ १ इच आल ३-४ लसण पाक या १चमचा हळद िजर ३-४ िह िमर या को थबीर १२ चमचा ओवा मीठ तळ यासाठी तल इ यादी कती- थम कोबी कीसन यातल पाणी काढन टाकाव नतर चणा डाळ आल लसण िजर िमरची एक थोड जाडसर वाटाव त वाटण एका बाउल म य काढन यात कीसलला कोबी मीठ हळद ओवा को थबीर घालन एक कराव व याच छोट छोट गोल वड तळ हातावर थापन तला म य खरपस तळाव सॉस क वा खोब या या चटणीसह खा यास ाव_____________________________________________________________

फल - िबि कटापासन बनवलली चॉकलट सौ शीतल सतीश हा सािह य- १२५ म म का (बटर) २५० म मकिवटीज डायज टीव (McVities Digestive) िबि कट ४ टबल पन कीसलला नारळ ४ टबल पन कोको पावडर ४ टबल पन मध सका मवा आवडीनसार बनिव याची प त १ एका िपशवीम य कवा भा ाम य िबि कट घवन याचा चरा करावा २ एका भा ात म का घवन तो िवतळवा ३ यात िबि कटाचा चरा िखसलला नारळ कोको पावडर मध व सका मवा घाला ४ वरील िम ण एका पसरट भा ाम य ओताव ५ याच छोट लाड वळाव ६ वळलल चॉकलट लाड आवडीनसार कोको पावडर कीसलला नारळ कवा स या म ान सजवाव _________________________________________________________________________

बालशाही सौ शलजा जगदीश िशद

सािह य- २ १२ कप (५०० म) मदा ३४ कप तप (िवतळवन थड कलल) दही १२ कप १२ चमचा ब कग सोडा २ १२ कप साखर तप तळ यासाठी कती- म ाम य ब कग पावडर दही आिण तप घालन घ मळाव साधारण एक तास झाकन ठवाव ३ इचाच समान गोळ क न हल या हातान दाबन ख ा बनवावा तळ यासाठी कढईम य तप गरम कराव गरम झा यानतर गोळ मद आचवर तळन यावत एक दोन वळा पालटन लाल रग आ यानतर बाहर काढन ताटाम य ठवावी साखरम य साखर िभजल एवढ पाणी घालन गोळी पाक बनवावा गस बद क न पाकात तळलली बलीशाही घालावी चार त पाच िमिनट बालशाही पाकम य ठऊन नतर िचम ा या सहा यान बाहर काढन थड करावी थड झा यानतर हवाबद ड यात भ न ठवावी िह बालशाही आठ त दहा दवस टकत टीप- गोळीपाक तयार झाला की नाही ह पाह यासाठी एका बशीम य पाणी घऊन एक थब पाक घालन बघावा गोळी बशी या तळाशी तयार झा यास गस बद करावा

आ दती मळ शवची भाजी सािहतय- २५० ाम जाडी कडक ितखट शव ३मोठ काद जाड िचरलल ७-८ लसण पाक या

छोटा आ याचा तकडा एक छोटा चमचा धन िजर सक खोबर छोटातकडा २-३लवगा ४-५ िमर २-३ वलची सक लाल िमरची ४-५ दालिचनी तकडा थोड तल एवर ट गरम मसाला १छोटा चमचा मीठ चवीनसार कती- तर साठी कादा लसण आल आिण बाक सव मसा याच समान थो ा तलावर चागल परतन याव नतर गार क न थोडस पाणी टाकन िम सर मधन एकदम बारीक वाटन याव १ छोटा चमचा तल तापवन यात ती प ट आिण गरम मसाला )चवी माण (घालन तल सटपयत परतवन यावी नतर यात गरम पाणी घालन पातळ तर सारख कराव ती तर उकळवन यावी एकदम शवटी मीठ घालाव तर थोडी पातळच आस ावी जवायला याय या वळी गरम करताना यात शव टाकन परत उकळाव या बरोबर क ा कादा िलब छान लागत ही तर िमसळीसाठी पण वापरता यत

क या कवा उपज पोह

सािह य-१वाटी तकडा तादळ ( ोकन राइस) frac12 वाटी शगदाण frac12 वाटी चणाडाळ कडीप ा िहर ा िमर या िजर फोडणी साठीndashतल मोहोरी िहग हळद ितखट िजर कडीप ा मीठ चवीनसार कती- तादळ लालसर भाजन याव गार झा यावर िभजवन ठवावत डाळ दाण पण िभजवन ठवावत दो ही ४ -५ तास िभजवाव क या करावया या वळी थम तादळ उपसन ठवाव तल तापवन फोडणी क न यावी यात तादळ घालन छान परतावत तादळ परतत असताना डाळ आिण दाण िजर िमर या कडीप ा मीठ आिण थोड पाणी घालन िम सर मधन बारीक क न याव तादळ परतन झाल क िम सर मधल वाटण यात घालन नीट एक क न याव मग बारीक आचवर झाकण ठऊन क या होऊ ा ा मधन मधन हलवाव वाटल तर थो ा पा याचा िशपका ावा मोकळ झालल वाटल क गस बद करावा कोिथबीर घालन खायला याव याबरोबर दही कवा िलबाच उपासाच लोणच आिण क ा कादा छान लागतो तादळ डाळ आिण दाण ा मळ क या हा पदाथ पण अ होतो

ई-िवशषाक ऋणानबध सपधच उ र-

सपधसाठी ि िच छऽपती िशवाजी महाराज ितभाताई पाट ल रामदास ःवामी प डत भीमसन जोशी िसधताई सपकाळ पाडरग सदािशव सान (सान ग जी) डॉ बाबासाहब आबडकर िनळ फल

लता मगशकर शकर महादवन

ःमता पाट ल सी ड दशमख

लोकमा य टळक ध डराज गो वद फाळक (दादासाहब फाळक) जयत नारळ कर झह र खान

प ल दशपाड मधर भाडारकर ान र म ाबाई िनव ीनाथ सोपानदव ौयस तळपद

नाना पाटकर आशतोष गोवार कर डॉ काश आमट मदा कनी आमट हमत करकर ःवात यवीर सावरकर वजया महता

सिचन तडलकर डबजी झगराजी जानोरकर (गाडगबाबा) मोहन आगाश माधर द त व ठल कामत दिलप वगसरकर वण वामन िशरवाडकर (कसमामज) ज बार पटल सोनाली कळकण रामचि नरहर िचतळकर (सी रामचि) ा मध दडवत सा वऽीबाई फल आ ण

सिचन पळगावकर अशोक सराफ महा मा योितबा फल

महश कोठार सयाजी िशद नरि दाभोळकर शाताराम राजाराम वणकि ( ह शाताराम) सनील गावसकर अतल कळकण इतर छायािच गणशो सव एस ट महामडळाच िच ह शतकर कःती गढ पाडवा गट व ऑफ इ डया आषाढ एकादशी रायगड

क कण र व मबईचा ड बवाला नागपचमी

हता मा चौक पाट मबईकर वट पो णमा

सपधचा िनकाल

थम पा रतोिषक- सतोष साळक

ि तीय पा रतोिषक- शरय परब

ततीय पा रतोिषक- मज मळजकर

_______________________________________________________________

आपला अिभ ाय ज र कळवावा आमचा प ा- Emarathiklgmailcom

-----------------------------------------------------------------------------------------

-----------------------------------------------------------------------------------------------------------

सदर सािहतय माझी आई सौवसधरा जोशी िहचया lsquoहसरी पगतrsquo या पसतकातन घतल आह धन ी गोठीवरकर

----------------------------------------------------------------------------------------------------------

सौ वसधरा जोशी

सावधान वाचकहो िनणरय तमही ायचाय महणज मा या ाच उ र िह कथा वाचन झाली िक ायच काय सीमा सदानद सातपत ाचा सतकार वहायला हवा िक नाही िकती साधा आह ह आता सीमा महणज असमािदक वय वषर पचचाळीस उ ोग - पणर वळ खपलली आिण खपत असलली गहणी छद- भरपर मि णी जोडण व ग पा मारण अगदी फोन वर स ा आता सतकार महणज अगदी दहा हजार पय रोख व ीफळ असाच असावा अस माझ िबलकल महणण नाही पण मला तमही िवचारलत िक सतकाराच सव प कस असाव तर मी महणन एखादी छानशी यअर िसलकची साडी आिण पाव भाजी वर थडगार आईस म ीफळाची िह ज री नाही (उगाच खरवडत बसायला) पण काही महणा चागल काम कल िक कौतक ह व ालाच हव हो िक नाही तर तया िदवशी काय झाल नहमी माण आमच िचरजीव सहास व ह (सदानद) दोघही आपापलया कामावर गल दोघाची खाणी डब ा म य माझा सकाळचा वळ धडाधडा गला तयाचया पाठी नाच यात आिण त दोघ गल िक िवखरलल घर आवर यात साधारण पढला तास गला नतरचा वळ कसा माझा अगदी माझा एकटीचा पण साधारण एवढी उसतवारी होईसतो अकरा होतातच

मी अशी छानशी मािसक वाचत बसल होत हातात गरम कॉफ चा मग घरही कस छानस आवरलल एव ात बल वाजली एकटी असताना दार उगाच उघड नकोस सवसत मालाचया मोहात फस नकोस बावळटपणा करशील फरीवालही फसवतात अलीकड- इित सदानद आमच ह नावा माणच खरच नहमी खशालचड सारख आनदी असतात एकदा पसा आणन घरात िदला िक सपली काळजी अस तयाच असल तरी दररोज वडी बावळट तला काही

कळतच नाही िह कवा अशीच वाकय अगदी नमान सधी िमळाली िक मला ऐकवतात िह गो आमचया खानदानातच आह महणा ना महणज बायकाना वडया बावळट ठरव याची कारण आमच सप स ा अशीच री ओढतात आई अस नाही ग तला नाही कळणार त अशी कधी पिहली कधी दसरी री ओढतातच

तर दपारी साड अकरा पावण बाराला बल वाजली आज समोरची मीना भाभी घरात नवहती ती गली होती

ितचया माहरी मलाना घऊन आमचया वग म य फ दोन लॉक एका मजलयावर महणज आज मी एकटीच

होत मजलयावर नहमी सारख दर उघडल मला वाटल कॉलज सटडट असतील मसना जौरा हवाय का (ह

कॉलजला जायच सोडन ह असल धद का करतात हा मला नहमी पडतो) नाहीतर सलस गलर ह नवीन

याच महणन ग यात पडतील पण नाही मा या समोर होतया दोन गजराथी बायका

शजारचया घराकड बोट दाखवन ितन िवचारल तमारी बाजवाली कया गयी मला गजराथी कळत पण बोलता मा यत नाही मी कोण मीना भाभी अस महणताच ती महणाली तमारी बाजवाली मीना बन मारी बनपणी छ मग मी तयावर िमनाभाभी मायक गयी ह ४-५ िदन क बाद आयगी अस अगदी खर खर उ र िदल दोघ ची आपसात हळ आवाजात काहीतरी चचार झाली मग हातात छान मो ( ीमती वाटाव अस) पाक ट काढन ती महणाली शादीका इनवहीटशन दन का था आप जरा दगी कया आता शजारचया भाभीची कोणी म ीण ितला बोलवायला आली तर त िनम ण यायलाच हव काही शजारधमर आह िक नाही मी लगच महटल हा हा ज र दगी मी त हातात घताना पढच जाळीच दर उघडल आता काय खा ी झाली होती भािभचया कोणी म ीणच तर होतया तयातली दसरी महणाली थोडा पािन िमलगा कया मलाच माझी लाज वाटली मी दोघ ना आत बसायला बोलावल पखा स होताच आत जाऊन दोघ ना नवीन कलल कोकम सरबत लासातन घऊन आल बरोबर थोड पाणी स ा तहानला आधी पाणी हव महणन एव ा पाच सात िमिनट तया बाहरचया खोलीत बसलया होतया दोघी पाणी सरबत यायलया तमही कठन आलात अस मी िवचारलयावर अगदी भािभचया माहर जवळचच गोरगाव नाव सािगतल चागली चार पाच िमिनट झाली असतील तव ात तयातली एक महणाली अजन आमहाला बरीच बोलावणी करायला जायच आह तव ात दसरीन सवताची साडी बघन ितला महटल साडीला घाण लागली आह िहचयाकड धऊन घऊ का खरच ितचया छान साडीला काळा िचखला सारखा डाग िदसत होता मला ती महणाली ऑ टी मी हा डाग जरा तमचयाकड धऊन घऊ का मी हो महटल ितला बाथ म दाखवल आता बाहर दसरी बाई अन मी बोलत बसलो होतो पण मला काहीतरी वगळच जाणवल अतमरनान सािगतल िक काय कणास ठाऊक पण एव ा वळ मा या घरात घडत असलल रामायण आधीही कठतरी घडलया सारख वाटल णाधारत आठवल गलयाच मिह यात िवजन फोन वरील ग पात सािगतलली ितचया नातवाईकात घडलली चोरी त सवर झाल होत बो रवलीला नीना िवजची सकखी मावस बिहण दपारी अगदी एकटी घरात तया िदवशी समोरचा लॉक नमका बद त गल होत कठतरी ल ाला बल वाजली नीनान दार उघडल दोन बायका अगदी छान

काजीवरम सा ा नसन कानात िहऱयाची कडी ग यात दािगन कसात कदब घातलला नीनाला महणलया तया तमचया समोरचया बा ना इनवीटशन ाल का तयात नीनान नाही मह याचा यतोच कठ नीना महणाली हो ज र दईन पाक ट हातात दताना तयातली एक नीनाला महणाली जरा पाणी ाल का यायला नीनान दोघ ना पाणी िदल तयातली एक महणाली आमहाला अजन बरीच बोलावणी करावयाची आहत बराच वळ जाईल मी जरा toilet जाऊ का

ात ही िननाला गर वाट यासारख काही नवहत तयामळ नीना सहजच महणाली हो हो जा ना मग एक toilet ला गली आिण दसरी िननाशी ग पा मारीत होती थो ाच वळात ती आतली बाहर आली आिण नीनाला महणाली अहोतमचा नळ िबघडला आह का बदच होत नाहीय नळ सोडलला होता पाणी उघ ा दारातन बाहर यत होत नीना सार या गिहणीला ह चालण शकयच नवहत

मगापयत नळ अगदी विसथत होता आिण आ ाच काय झाल नीनाला पडला नीना लगच उठली नळ खाली असलयामळ वाकन बद करायला बघत होती तव ात तया दोघी सराईत सशीि त भाम ानी ितला मागन च आत ढकलली आिण बाह न सरळ कडी घातली नीना िबचारी सडासात अडकली सवताचया घरात दोघ नी घर धतल ितच

नीनाच ओरडण तया छो ा िखडक तन एक जाऊन कणी यण कठीणच होत िबचारी नीना दोन तीन तासानी

समोरचया िबलड ग मधलया लोकाना कळलयामळ सटली एकदाची पण चोरी ज बर होती घरात असलयामळ

कपाटाचया िकललया पण कपाटालाच होतया दोघी भाम ाना चागलच फावल

मला सगळ जसचया तसस आठवल घशाला कोरड पडली हाताला कप सटला पण आता डगमगन चालणार नवहत िहममत धरायलाच हवी अशा वळी आतली डाग धवायला गलली चोरटी आता बाहर यईल मला महणल ऑ टीतमचा नळ िबघडला आह का णभर मी स झाल काय कराव तया दोघीही िध पाड उच होतया आिण मी एकटी होत आताचा काळ मा या कसोटीच होता आिण दवाचा होता आिण एव ात फोन वाजला मी लगच ठरवल ा फोनचा फायदा यायचा आललया फोन वर टपन आमच कोणत िबल िकती र म सािगतली जात होती पण मी मा इकडन हलो ह बोला कदम साहब काय िनघालाय महणताय घरी यायला हो पण अजन नाही आला आला िक सागत चौक वर फोन करायला आतली भामटी बाहर आली आिण तससच महणाली ऑ टीतमचा नळ िबघडला आह वाटत बदच होत नाही िननाकड घडललच मा याकड घडत होत बाथ मचा नळ दारापासन चागला तीन चार पावल आत होता महणज मला न ढकलतािह तया सहज क ड शकत होतया

तव ात माझ फोनवरच बोलण ऐकणाऱया दसऱया चोरटीन िकसका फोन था अस मला िवचारल मी

महटल मरा लडका इधर थाना पोलीस सटशनप इनसपकटर ह उधरस फोन था अभी आयगा

माझ बोलण एकन तया दोघी चपापलया एकमक ना नजरन खणा क न उठलया मला महणलया आमही िनघतो दोघी घराचया बाहर गलया मी िन ास सोडला दो ही दार लावली उघडा नळ अगदी सहज बद कला नळाला काही झालच नवहत सा ात दोन चोर ा मा या घरात यऊन गलया होतया ि याही क शात कमी नाहीत ह खरच आह महणा ा ातही आघाडी मारतायत िक काय तया गलया आिण माझा बाध कोसळला मा या घरावरच जीवावरच सकट टळल होत मी ीमती थाटाच त इनवहीटशन काडर उघडन बिघतल त एका होऊन गललया ल ाच होत महणज तयाचा बत माझ घर लट याचा होता मा या घरात होणारी चड चोरी कवळ मा या ग पाचया छदामळ आिण थो ा या चालाखीमळ वाचली होती मी पोलीस सटशनइनसपकटर अशी नाव घतलयामळ व तो घरीच यतो आह महटलयामळ तया घाबरलया आिण पळालया बघा वाचकहोमहणन महटल आज माझा छोटासा घरगती सव पाचा सतकार वहायला हवा िक नको जरी मी वडी बावळट काही न समजणारी असल तरी माझच घर मी वाचवल अस महणताना तसच बरोबर जाऊ द हो सतकाराच काय एवढ पण ा गो ीचा पच तमचया साठी बर का ज बो रवलीचया िननाकड झाल ठा याचया सीमाकड झाल तच कदािचत तमचया घरात स ा होईल तर फ सावधान

_____________________________________________________________________________________________माझ आजोबा ी वा यवलकर या या किवता ऐकतच मी लहानाची मोठी झाल इ जी म य ऑनस िमळवनही याची मराठीची गोडी कधीच कमी झाली याची अशीच एक मला भावलली ही किवता बघा तमहालाही पटतय का अिदती मळ

lsquoमममीrsquo महणोिन कोणी lsquoमममीrsquo महणोिन कोणी आईस हाक मारी मा या मना मराठी ती होय शोककारी श दात सौ य lsquoआईrsquo lsquoमममीrsquoत तच नाही त वड इ जीच सीमाच यास नाही गल जरी िफरगी सोडन दश माझा आई त या िशरी ग तो भार इ जीचा

आई जरी मराठी वदविन lsquoमममीrsquo घई बाळावरी ित या या स कार तोच होई आता इथ lsquoनसरीrsquo lsquoकजीrsquoत बाळ जाई फसव नाव lsquoिकलिबलrsquo ओढन यास नई lsquoथक यrsquo कस महण मी lsquoसॉरीrsquoच हा जमाना आह अजन यथ परक बाड-िबछाना

lsquoबथड हपी ट यrsquo महणताच बाळ आता lsquoमममीrsquoस lsquoजॉयrsquo होई lsquo सगसागrsquo तोच गाता आता िनराजनाची फलवात हाय थ पटन मणब या िवझातच यात अथ कापन कक आता मोठाच बाळ होई कोशात श द lsquoआईrsquo माघार तोच घई रा यात या मराठी कौतक इ जीच िवसराच पज जीण lsquo ॉमीसrsquo अमताच lsquoक-जीrsquoत इ जी या िमळता वश बाळा शाळा नको मराठी लावा तयास टाळा lsquoएिलफट गॉड rsquo होई lsquo ल सगrsquo तोच दई मा या मना मराठी lsquoअ ज टrsquo तच होई

ी वा यवलकर

प ी डॉ काश आमट ा या काशवाटा ा प तकातन घतलला हा उतारा आह ामळ सबिधत लखका या व काशका या कॉपीराईट अिधकाराच उ लघन झाल आह याची मला जाणीव आह पण िह मडळी व याच वशज या

क यामागील माझी भावना समजन घतील अशी माझी आशा आह कारण हा लख मी िस ी कवा अथ ा ीसाठी कलला नसन डॉ आमट ा या कायाची लोकाना क पना यावी हाच ा मागील हत आह िम लद कारकर ____________________________________________________________________________________

या कॉलरा या साथीतील एक सग मना या तळात असा जाऊन बसला आह क तो हटतच नाही एक बाई एका लहान मलाला घऊन आली होती उपचार क यावर सलाईन द यावर त मल जरा सधारल याबरोबर ितन या मलाला आम याकड सोपवल आिण ती लगच िनघन जायला लागली आमचा एक

कायकता ितला हणाला अशी कशी या मलाला सोडन जातस या याजवळ थाब याला पण बर वाटल क जा यावर या बाईन सािगतल कॉलरा या साथीन काल माझा नवरा मला दो ही मलाना लागण झाली हणन याना घऊन इकड िनघाल तर एक मल वाटतच गल याला तसच झाडाखाली ठवन ाला घऊन

आल आता ाला जरा बर आह तोवर जावन याला प न यत इतका क ण सग होता हा आ ही सगळच स झालो कोण कणासाठी रडणार डो यातल पाणीच आटन जाव अशी िह प रि थती अस कसोटीच धीर खचवणार सग खपदा आल पण यामळ इथ कामाची कती गरज आह हही न ान काळात गल पाय माग यायचा नाही ह डो यात प होत यामळ यातनही आ ही एकमका या मदतीन माग काढत गलो टकन रािहलो काम वाढवत गलो

आपल घर

२००१ साली वभव फळणीकर नावा या अकरा वषाचा म य एका दा प यान फार वग या तहन पचवला अगद एका हद गा यात हट या माण तम बसहारा हो तो कसी का सहारा बनो यानी तरा अनाथ मलाना आ ण १३ अनाथ मलीना सहारा दला ह काच घर दल याची राह या खा याचीच नाह तर उ म िश णाची सोय ह आपल घरन कली दरवष मी आ ण माझ कटब अगद आमच ह काच घर अस या सारख ितथ जातो पाऊल टाक या टाक या एक लहान मल हात जोडन नमःकार करत मग पटकन वचार मनात यतो अर अस आप या घर ज हा कणी यत त हा पाथ आ ण मीरा अस हसत

मखान आवभगत करतील ना

कणीह पाहण आल क आपल घर सःथच यवःथापक वजय फळणीकर हसत मखान

ःवागत करतात नवनवीन उपबमाची मा हती दतात नकळत ितथ या मावशी थड पाणी आ ण गरम चहा प यात ठवतात काह णातच आपल घर सग याना आपलस करत फळणीकर आ ण या या प ीन हा पारमािथक उपबम खर तर आपल दख वसर यासाठ या या मलाची उणीव भ न काढ यासाठ दहा वषापव स कला यात याना चड अडचणी हाल-अप ा सोसा या लाग या आ ण अजनह हा खडतर वास स च आह पण कठह खत तबार अप ा नाराजी अ जबात दसत नाह

यथील २६ मलाना ह याच आई-बाबा नसतच शालय आ ण ता ऽक िश ण नाह तर िनरिनराळ कौश य स ा िशकवायची यवःथा करतात यथील औ ोिगक िश ण

किात मलाना सगणक िश ण िशवणकाम ःब न ट ग ऑफसट ट ग ऑ फस

फाईल बनवण िशकवल जात नसतच शालय िश ण नाह तर ा जगात ःवतः या पायावर उभ राहायला िशकवतात एक सजन कत ववान य बन व याच काम ह

फळणीकर दा प य करतात

हा सारा याप जग या यापर न उ म बनव याच काम होत त बढयाच लोका या

आपलक न आ ण मदतीन मदत काय ःव पाची आ ण कशी असावी ाची क पना ौी वजय आप याला दतात पण अ टाहास आमह क वा अप ा ठवत नाह त कडबर

कक प ा दान खार क खोबर ा ह आजवान सागतात

यदा या भट त तर मी चाटच पडलो आता आपल घर म य आजी आजोबा आल आहत

िसहगड पाय यापाशी अजन एक बःतान बसवल आह सौरऊजा छोट शी बाग यात

फळभा या फल एक दभती गाय पारपा रक साधन नसिगक खत योगासन ाथना ह

दवसाच िनयम अगद काटकोर पण पाळल जातात वभवला जस वाढवल असत तस ह पतीप ी ा २६ मलाना वाढवतात या यावर माया करतात सःकार दतात यामळ चकनह मा या िलखाणात क वा कणा याह बोल यात

आपल घरला अनाथाौम कधी सबोधल जात नाह उलट मी हणन क यक

जाणकार आई-बाबानी थोडा वळ तर ितथ जाऊन आपल घर न क पाहाव lsquoितिमरातन तजाकडOtilde ह याची नसती रोजची ाथनाच नाह तर जग याची सक पना आ ण उ श आह नकतच वजय फळणीकरानी एक पःतक दल नाव होत पराजायाकडन वजयाकड वाचल पाना-पानाग णक अगावर काटा आ ण डो यात

पाणी यत world belongs to such people वजय फळणीकर ह एक रणाःथान

आहत

एक सामा जक बािधलक हणन माझ आप याला आवजन सागण आह क

या यासारखी चळवळ खटपट माणस ा जगात आहत या यामळ समाजात एक

स यवःथा आह अशा उपबमाना आ ण माणसाना आपण आप या पर न भरभ न

सहा य कराव त वळ दऊन कवा मलाना िश ण दऊन दल तर उ म आिथक

सहा यास apalagharyahoocom ला ज र भट ा

आप या घरातील घरपणाला बहार यावी आप या आ ण आप या मला या सामा जक

बािधलक या सक पना ःप यात अशी मनात खाऽी बाळगन पढ या वळस प याला

ग यावर आपल घरला न क भट ातथील आजी-आजोबानी आता १६ जणाना राहता यईल अशी गःट हाऊस सस ज कली आह

आपल घर म य आपल ःवागत उ म प तीन होईल ाची फळणीकरा तफ खाऽी असावी फळणीकराचा दर वनी बमाक ००९१-९८५०२२७०७७ ००९१-२५२३२९९ असा आह आपल घराचा चाहता कौःतभ पाठक आ ण प रवार

y~igraveu~v~ibrvbarjfiacute

िच कला- वद पराजप

सौ वसधरा जोशी माउस

एकदा एक उदीर बा पावर सला

पढ मोदक नको हणत रागावन बसला

दवा त ही आहात हण ब ीची दवता

का मला अस मग िनर र ठवता

तम या जवळ बसन मी रािहलो अडाणी

दररोज ऐकतो आर या आिण गाणी

उदरा या शारीन बा पा हसला

माउस हणन उदीर कॉ यटर समोर बसला

एका डो याची आई

एका गावात एक बाई आपलया छो ा मलाबरोबर एका छो ा झोपडीत राहात

होती आपलया मलाला काही कमी पड नय हणन दवसरा एक क न ती काम

करत अस पण या छो ा मलाला मा आपली आई अिजबात आवडत नाही तो

ितचा ितर कार करत असतो कारण ितला एक डोळा नसलयामळ ती भसर दसत

असत आईला तो शाळतही यऊ दत नसतो

एकदा एका काय मासाठी आईला शाळत जाव लागत पण ितला बघन कठ त ड

लपवाव ह मलाला कळत नाही रागाचा एक कटा टाकन तो ितथन पळन जातो

घरी आलयावर तो आईला चड बोलतो कशाला आली होतीस शाळत आता

माझ िम मला िचडवतील मी उ ा शाळत कसा जाऊ तला

एक डोळा का नाही मला त अिजबात आवडत नाहीस वगर

वगर आई काहीही बोलत नाही आपण आईला अ ात ा बोललो

याच मलालाही काही वाटत नाही रागान तो नसता धमसत

असतो आईशी काहीही न बोलता जवतो आिण झोपतो रा ी कधीतरी याला

जाग यत तर आपलया मलाची झोपमोड होऊ नय अशा दबकया आवाजात याची

आई रडत असत पण याचही याला काही वाटत नाही एका डो याचया

आपलया आईचा याला अिधकच ितर कार वाटायला

लागतो या णी तो िनणय घतो िशकन खप मोठ हायच

आिण इथन बाहर पडायच

या माण तो खप अ यास करतो उ िश णासाठी मो ा शहरात यतो

नामवत िव ापीठातन पदवी िमळवतो मो ा कपनीत मो ा ददयावर काम

क लागतो एका सदर मलीशी याच ल होत याला एक मलगा एक मलगी

होत आता याच कटब पण होत कारण ह सदर िच िबघडवणारी एका

डो याची याची आई ितथ नसत तो ितला जवळजवळ िवस न गलला असतो

अितशय सखात असतो

एक दवस याचया घराच दार वाजत दारात एका माणसाबरोबर याची तीच

एका डो याची आई उभी असत ितला बघन याची मलगी घाब न

आत पळन जात तो आधी च ावतो आिण मग वतःला सावरत

ितला हणतो कोण आहस त इथ का आलीस बघ माझी मलगी

तला घाबरली

मी ब तक चक चया प यावर आल अस काहीस पटपटत आई िनघन जात

ितन आपलयाला ओळखल नाही अशा समाधानात () मलगा दार लावन घतो

काही दवसानी माजी िव ाथ समलनासाठी याला याचया शाळतन प यत

परत या गावात जाऊ नय अस वाटत असतानाही तो समलनाला जा याचा

िनणय घतो ऑ फसचया कामासाठी जातोय अस बायकोला खोटच सागतो

समलन पार पडत कठलयातरी अनािमक ओढीन याची पावल याचयाही नकळत

झोपडीकड वळतात दाराला कलप असत शजारची बाई याला ओळखत आिण

एक प दत त प याचया आईच असत तो वाच लागतो मी खप आय य

जगल त याकड आता मी परत कधीही यणार नाही पण त कधीतरी यऊन मला

भटावस अशी माझी खप इचछा आह शाळचया समलनाला त यणार ह कळल

होत पण ितथ यऊन तला भटायच नाही अस मी न ठरवल कारण मला

मािहती आह एका डो याची ही तझी आई तला आवडत नाही मला एकच डोळा

का असही त मला एकदा िवचारल होतस त हा त खपच लहान होतास हणन

मी काही उ र दल नाही पण आज सागत बाळा त लहान

असताना एक अपघात झाला या अपघातात त तझा एक

डोळा गमावलास एका डो यान त सपण आय य कस

जगणार या िवचारान मी हराण झाल आिण माझा एक डोळा तला दला मला

तझा खप अिभमान आह त मला ज बोललास कवा मा याशी जसा वागलास

यासाठी मी त यावर अिजबात रागावलल नाही तझ मा यावर खप म आह

असाच िवचार मी करत कधी काळी मा या भोवती भोवती खळणारा त मला

नहमी आठवतोस

प वाचन मलगा ढसढसा रड लागला जी कवळ

याचयासाठी जगली वतःचा सवात मह वाचा अवयव िजन

याला सहजपण दऊन टाकला ितचयाशी आपण कती िनदयपण वागलो याला

चड पशचा ाप झाला तो आईला मोठमो ान हाका मा लागला पण आता

याचा काय उपयोग होता

मनाच ोक

गणाधीश जो ईश सवा गणाचा | मळारभ आरभ तो िनगणाचा || नम शारदा मळ च वार वाचा | गम पथ आनत या राघवाचा ||१||

सगम अथर- जो गणपती सवर लोकाचा ई र व सवर सदगणानी नटलला आह जो अनािद आह अनत आह जो असखय गणानी य आह व जी शारदा चार वाणीची जननी आह अशा दवतास नमःकार कर या व ौी रामरायाचया मागारन जीवनाची वाटचाल कर या

मना स ना भ पथची जाव | तरी ीहरी पािवजतो वभाव || जनी न त सव सोडनी ाव | जनी व त सव भाव कराव ||२||

सगम अथर- ह सजजन मना त परम राच ःमरण िनतय ठऊन भ ीन वयवहार कर तयामळ तला सहजच ौीकण सनन होतील कपा करतील कारण तो तयाचा ःवभावच आह माऽ त सजजन लोकाना ज आवडत नाही िनदनीय चकीच वाटत तस वाग नको व लोकादरास पाऽ होणार वदनीय अस

आचरण ठव भि पथ महणतात तो हाच

भात मनी राम चतीत जावा | पढ वखरी राम आध वदावा || सदाचार हा थोर सोड नय तो | जन तोची तो मानवी ध य होतो ||३||

सगम अथर- ातःकाळी उठलयावर थमतः ौीरामाच दवाच ःमरण कराव नतर वखरीन महणज तोडान मोठयान lsquoरामrsquo नाम घयाव हा सदाचार नहमी पाळावा सोड नय असा सदाचारान राहणाराच

मनय गौरवास पाऽ होतो धनय होतो

मना वासना द कामा न य र | मना सवथा पापब ी नको र || मना धमता नीती सोड नको हो | मना अतरी सार िवचार राहो ||४||

सगम अथर- र मना द इचछा मळीच उपयोगाची नाही पापी िवचार स ा मळीच अस नय धमारन व नीतीन वागण सोड नको मना हा ौ िवचार अतःकरणात जपन ठव

मना पापसक प सोडनी ावा | मना स यसक प जीव धरावा || मना क पना त नको वीषयाची | िवकार घड हो जन सव ची ची ||५||

सगम अथर- मना कधीही पापसकलप मनात यऊ दऊ नयत नहमी मनात सतयसकलप जागवावत मोह

पाडणाढया वःत व िवचार याची कलपनाही कर नय पापसकलप पापब ी व िवषय-िवकार यामळ लोकात समाजात आपली छीथ होत उपहास होतो महणन नहमी सतयसकलप करावत

hhbrvbarbrvbarbrvbarbrvbarkkparaparaacircacirckkbrvbarbrvbar ==acircacircllparapara ffparapara

कोबी वड सौ काचन मिनष काबळी

सािह य- १वाटी कीसलला कोबी २ वा ा िभजलली चणा डाळ १ इच आल ३-४ लसण पाक या १चमचा हळद िजर ३-४ िह िमर या को थबीर १२ चमचा ओवा मीठ तळ यासाठी तल इ यादी कती- थम कोबी कीसन यातल पाणी काढन टाकाव नतर चणा डाळ आल लसण िजर िमरची एक थोड जाडसर वाटाव त वाटण एका बाउल म य काढन यात कीसलला कोबी मीठ हळद ओवा को थबीर घालन एक कराव व याच छोट छोट गोल वड तळ हातावर थापन तला म य खरपस तळाव सॉस क वा खोब या या चटणीसह खा यास ाव_____________________________________________________________

फल - िबि कटापासन बनवलली चॉकलट सौ शीतल सतीश हा सािह य- १२५ म म का (बटर) २५० म मकिवटीज डायज टीव (McVities Digestive) िबि कट ४ टबल पन कीसलला नारळ ४ टबल पन कोको पावडर ४ टबल पन मध सका मवा आवडीनसार बनिव याची प त १ एका िपशवीम य कवा भा ाम य िबि कट घवन याचा चरा करावा २ एका भा ात म का घवन तो िवतळवा ३ यात िबि कटाचा चरा िखसलला नारळ कोको पावडर मध व सका मवा घाला ४ वरील िम ण एका पसरट भा ाम य ओताव ५ याच छोट लाड वळाव ६ वळलल चॉकलट लाड आवडीनसार कोको पावडर कीसलला नारळ कवा स या म ान सजवाव _________________________________________________________________________

बालशाही सौ शलजा जगदीश िशद

सािह य- २ १२ कप (५०० म) मदा ३४ कप तप (िवतळवन थड कलल) दही १२ कप १२ चमचा ब कग सोडा २ १२ कप साखर तप तळ यासाठी कती- म ाम य ब कग पावडर दही आिण तप घालन घ मळाव साधारण एक तास झाकन ठवाव ३ इचाच समान गोळ क न हल या हातान दाबन ख ा बनवावा तळ यासाठी कढईम य तप गरम कराव गरम झा यानतर गोळ मद आचवर तळन यावत एक दोन वळा पालटन लाल रग आ यानतर बाहर काढन ताटाम य ठवावी साखरम य साखर िभजल एवढ पाणी घालन गोळी पाक बनवावा गस बद क न पाकात तळलली बलीशाही घालावी चार त पाच िमिनट बालशाही पाकम य ठऊन नतर िचम ा या सहा यान बाहर काढन थड करावी थड झा यानतर हवाबद ड यात भ न ठवावी िह बालशाही आठ त दहा दवस टकत टीप- गोळीपाक तयार झाला की नाही ह पाह यासाठी एका बशीम य पाणी घऊन एक थब पाक घालन बघावा गोळी बशी या तळाशी तयार झा यास गस बद करावा

आ दती मळ शवची भाजी सािहतय- २५० ाम जाडी कडक ितखट शव ३मोठ काद जाड िचरलल ७-८ लसण पाक या

छोटा आ याचा तकडा एक छोटा चमचा धन िजर सक खोबर छोटातकडा २-३लवगा ४-५ िमर २-३ वलची सक लाल िमरची ४-५ दालिचनी तकडा थोड तल एवर ट गरम मसाला १छोटा चमचा मीठ चवीनसार कती- तर साठी कादा लसण आल आिण बाक सव मसा याच समान थो ा तलावर चागल परतन याव नतर गार क न थोडस पाणी टाकन िम सर मधन एकदम बारीक वाटन याव १ छोटा चमचा तल तापवन यात ती प ट आिण गरम मसाला )चवी माण (घालन तल सटपयत परतवन यावी नतर यात गरम पाणी घालन पातळ तर सारख कराव ती तर उकळवन यावी एकदम शवटी मीठ घालाव तर थोडी पातळच आस ावी जवायला याय या वळी गरम करताना यात शव टाकन परत उकळाव या बरोबर क ा कादा िलब छान लागत ही तर िमसळीसाठी पण वापरता यत

क या कवा उपज पोह

सािह य-१वाटी तकडा तादळ ( ोकन राइस) frac12 वाटी शगदाण frac12 वाटी चणाडाळ कडीप ा िहर ा िमर या िजर फोडणी साठीndashतल मोहोरी िहग हळद ितखट िजर कडीप ा मीठ चवीनसार कती- तादळ लालसर भाजन याव गार झा यावर िभजवन ठवावत डाळ दाण पण िभजवन ठवावत दो ही ४ -५ तास िभजवाव क या करावया या वळी थम तादळ उपसन ठवाव तल तापवन फोडणी क न यावी यात तादळ घालन छान परतावत तादळ परतत असताना डाळ आिण दाण िजर िमर या कडीप ा मीठ आिण थोड पाणी घालन िम सर मधन बारीक क न याव तादळ परतन झाल क िम सर मधल वाटण यात घालन नीट एक क न याव मग बारीक आचवर झाकण ठऊन क या होऊ ा ा मधन मधन हलवाव वाटल तर थो ा पा याचा िशपका ावा मोकळ झालल वाटल क गस बद करावा कोिथबीर घालन खायला याव याबरोबर दही कवा िलबाच उपासाच लोणच आिण क ा कादा छान लागतो तादळ डाळ आिण दाण ा मळ क या हा पदाथ पण अ होतो

ई-िवशषाक ऋणानबध सपधच उ र-

सपधसाठी ि िच छऽपती िशवाजी महाराज ितभाताई पाट ल रामदास ःवामी प डत भीमसन जोशी िसधताई सपकाळ पाडरग सदािशव सान (सान ग जी) डॉ बाबासाहब आबडकर िनळ फल

लता मगशकर शकर महादवन

ःमता पाट ल सी ड दशमख

लोकमा य टळक ध डराज गो वद फाळक (दादासाहब फाळक) जयत नारळ कर झह र खान

प ल दशपाड मधर भाडारकर ान र म ाबाई िनव ीनाथ सोपानदव ौयस तळपद

नाना पाटकर आशतोष गोवार कर डॉ काश आमट मदा कनी आमट हमत करकर ःवात यवीर सावरकर वजया महता

सिचन तडलकर डबजी झगराजी जानोरकर (गाडगबाबा) मोहन आगाश माधर द त व ठल कामत दिलप वगसरकर वण वामन िशरवाडकर (कसमामज) ज बार पटल सोनाली कळकण रामचि नरहर िचतळकर (सी रामचि) ा मध दडवत सा वऽीबाई फल आ ण

सिचन पळगावकर अशोक सराफ महा मा योितबा फल

महश कोठार सयाजी िशद नरि दाभोळकर शाताराम राजाराम वणकि ( ह शाताराम) सनील गावसकर अतल कळकण इतर छायािच गणशो सव एस ट महामडळाच िच ह शतकर कःती गढ पाडवा गट व ऑफ इ डया आषाढ एकादशी रायगड

क कण र व मबईचा ड बवाला नागपचमी

हता मा चौक पाट मबईकर वट पो णमा

सपधचा िनकाल

थम पा रतोिषक- सतोष साळक

ि तीय पा रतोिषक- शरय परब

ततीय पा रतोिषक- मज मळजकर

_______________________________________________________________

आपला अिभ ाय ज र कळवावा आमचा प ा- Emarathiklgmailcom

-----------------------------------------------------------------------------------------

तर दपारी साड अकरा पावण बाराला बल वाजली आज समोरची मीना भाभी घरात नवहती ती गली होती

ितचया माहरी मलाना घऊन आमचया वग म य फ दोन लॉक एका मजलयावर महणज आज मी एकटीच

होत मजलयावर नहमी सारख दर उघडल मला वाटल कॉलज सटडट असतील मसना जौरा हवाय का (ह

कॉलजला जायच सोडन ह असल धद का करतात हा मला नहमी पडतो) नाहीतर सलस गलर ह नवीन

याच महणन ग यात पडतील पण नाही मा या समोर होतया दोन गजराथी बायका

शजारचया घराकड बोट दाखवन ितन िवचारल तमारी बाजवाली कया गयी मला गजराथी कळत पण बोलता मा यत नाही मी कोण मीना भाभी अस महणताच ती महणाली तमारी बाजवाली मीना बन मारी बनपणी छ मग मी तयावर िमनाभाभी मायक गयी ह ४-५ िदन क बाद आयगी अस अगदी खर खर उ र िदल दोघ ची आपसात हळ आवाजात काहीतरी चचार झाली मग हातात छान मो ( ीमती वाटाव अस) पाक ट काढन ती महणाली शादीका इनवहीटशन दन का था आप जरा दगी कया आता शजारचया भाभीची कोणी म ीण ितला बोलवायला आली तर त िनम ण यायलाच हव काही शजारधमर आह िक नाही मी लगच महटल हा हा ज र दगी मी त हातात घताना पढच जाळीच दर उघडल आता काय खा ी झाली होती भािभचया कोणी म ीणच तर होतया तयातली दसरी महणाली थोडा पािन िमलगा कया मलाच माझी लाज वाटली मी दोघ ना आत बसायला बोलावल पखा स होताच आत जाऊन दोघ ना नवीन कलल कोकम सरबत लासातन घऊन आल बरोबर थोड पाणी स ा तहानला आधी पाणी हव महणन एव ा पाच सात िमिनट तया बाहरचया खोलीत बसलया होतया दोघी पाणी सरबत यायलया तमही कठन आलात अस मी िवचारलयावर अगदी भािभचया माहर जवळचच गोरगाव नाव सािगतल चागली चार पाच िमिनट झाली असतील तव ात तयातली एक महणाली अजन आमहाला बरीच बोलावणी करायला जायच आह तव ात दसरीन सवताची साडी बघन ितला महटल साडीला घाण लागली आह िहचयाकड धऊन घऊ का खरच ितचया छान साडीला काळा िचखला सारखा डाग िदसत होता मला ती महणाली ऑ टी मी हा डाग जरा तमचयाकड धऊन घऊ का मी हो महटल ितला बाथ म दाखवल आता बाहर दसरी बाई अन मी बोलत बसलो होतो पण मला काहीतरी वगळच जाणवल अतमरनान सािगतल िक काय कणास ठाऊक पण एव ा वळ मा या घरात घडत असलल रामायण आधीही कठतरी घडलया सारख वाटल णाधारत आठवल गलयाच मिह यात िवजन फोन वरील ग पात सािगतलली ितचया नातवाईकात घडलली चोरी त सवर झाल होत बो रवलीला नीना िवजची सकखी मावस बिहण दपारी अगदी एकटी घरात तया िदवशी समोरचा लॉक नमका बद त गल होत कठतरी ल ाला बल वाजली नीनान दार उघडल दोन बायका अगदी छान

काजीवरम सा ा नसन कानात िहऱयाची कडी ग यात दािगन कसात कदब घातलला नीनाला महणलया तया तमचया समोरचया बा ना इनवीटशन ाल का तयात नीनान नाही मह याचा यतोच कठ नीना महणाली हो ज र दईन पाक ट हातात दताना तयातली एक नीनाला महणाली जरा पाणी ाल का यायला नीनान दोघ ना पाणी िदल तयातली एक महणाली आमहाला अजन बरीच बोलावणी करावयाची आहत बराच वळ जाईल मी जरा toilet जाऊ का

ात ही िननाला गर वाट यासारख काही नवहत तयामळ नीना सहजच महणाली हो हो जा ना मग एक toilet ला गली आिण दसरी िननाशी ग पा मारीत होती थो ाच वळात ती आतली बाहर आली आिण नीनाला महणाली अहोतमचा नळ िबघडला आह का बदच होत नाहीय नळ सोडलला होता पाणी उघ ा दारातन बाहर यत होत नीना सार या गिहणीला ह चालण शकयच नवहत

मगापयत नळ अगदी विसथत होता आिण आ ाच काय झाल नीनाला पडला नीना लगच उठली नळ खाली असलयामळ वाकन बद करायला बघत होती तव ात तया दोघी सराईत सशीि त भाम ानी ितला मागन च आत ढकलली आिण बाह न सरळ कडी घातली नीना िबचारी सडासात अडकली सवताचया घरात दोघ नी घर धतल ितच

नीनाच ओरडण तया छो ा िखडक तन एक जाऊन कणी यण कठीणच होत िबचारी नीना दोन तीन तासानी

समोरचया िबलड ग मधलया लोकाना कळलयामळ सटली एकदाची पण चोरी ज बर होती घरात असलयामळ

कपाटाचया िकललया पण कपाटालाच होतया दोघी भाम ाना चागलच फावल

मला सगळ जसचया तसस आठवल घशाला कोरड पडली हाताला कप सटला पण आता डगमगन चालणार नवहत िहममत धरायलाच हवी अशा वळी आतली डाग धवायला गलली चोरटी आता बाहर यईल मला महणल ऑ टीतमचा नळ िबघडला आह का णभर मी स झाल काय कराव तया दोघीही िध पाड उच होतया आिण मी एकटी होत आताचा काळ मा या कसोटीच होता आिण दवाचा होता आिण एव ात फोन वाजला मी लगच ठरवल ा फोनचा फायदा यायचा आललया फोन वर टपन आमच कोणत िबल िकती र म सािगतली जात होती पण मी मा इकडन हलो ह बोला कदम साहब काय िनघालाय महणताय घरी यायला हो पण अजन नाही आला आला िक सागत चौक वर फोन करायला आतली भामटी बाहर आली आिण तससच महणाली ऑ टीतमचा नळ िबघडला आह वाटत बदच होत नाही िननाकड घडललच मा याकड घडत होत बाथ मचा नळ दारापासन चागला तीन चार पावल आत होता महणज मला न ढकलतािह तया सहज क ड शकत होतया

तव ात माझ फोनवरच बोलण ऐकणाऱया दसऱया चोरटीन िकसका फोन था अस मला िवचारल मी

महटल मरा लडका इधर थाना पोलीस सटशनप इनसपकटर ह उधरस फोन था अभी आयगा

माझ बोलण एकन तया दोघी चपापलया एकमक ना नजरन खणा क न उठलया मला महणलया आमही िनघतो दोघी घराचया बाहर गलया मी िन ास सोडला दो ही दार लावली उघडा नळ अगदी सहज बद कला नळाला काही झालच नवहत सा ात दोन चोर ा मा या घरात यऊन गलया होतया ि याही क शात कमी नाहीत ह खरच आह महणा ा ातही आघाडी मारतायत िक काय तया गलया आिण माझा बाध कोसळला मा या घरावरच जीवावरच सकट टळल होत मी ीमती थाटाच त इनवहीटशन काडर उघडन बिघतल त एका होऊन गललया ल ाच होत महणज तयाचा बत माझ घर लट याचा होता मा या घरात होणारी चड चोरी कवळ मा या ग पाचया छदामळ आिण थो ा या चालाखीमळ वाचली होती मी पोलीस सटशनइनसपकटर अशी नाव घतलयामळ व तो घरीच यतो आह महटलयामळ तया घाबरलया आिण पळालया बघा वाचकहोमहणन महटल आज माझा छोटासा घरगती सव पाचा सतकार वहायला हवा िक नको जरी मी वडी बावळट काही न समजणारी असल तरी माझच घर मी वाचवल अस महणताना तसच बरोबर जाऊ द हो सतकाराच काय एवढ पण ा गो ीचा पच तमचया साठी बर का ज बो रवलीचया िननाकड झाल ठा याचया सीमाकड झाल तच कदािचत तमचया घरात स ा होईल तर फ सावधान

_____________________________________________________________________________________________माझ आजोबा ी वा यवलकर या या किवता ऐकतच मी लहानाची मोठी झाल इ जी म य ऑनस िमळवनही याची मराठीची गोडी कधीच कमी झाली याची अशीच एक मला भावलली ही किवता बघा तमहालाही पटतय का अिदती मळ

lsquoमममीrsquo महणोिन कोणी lsquoमममीrsquo महणोिन कोणी आईस हाक मारी मा या मना मराठी ती होय शोककारी श दात सौ य lsquoआईrsquo lsquoमममीrsquoत तच नाही त वड इ जीच सीमाच यास नाही गल जरी िफरगी सोडन दश माझा आई त या िशरी ग तो भार इ जीचा

आई जरी मराठी वदविन lsquoमममीrsquo घई बाळावरी ित या या स कार तोच होई आता इथ lsquoनसरीrsquo lsquoकजीrsquoत बाळ जाई फसव नाव lsquoिकलिबलrsquo ओढन यास नई lsquoथक यrsquo कस महण मी lsquoसॉरीrsquoच हा जमाना आह अजन यथ परक बाड-िबछाना

lsquoबथड हपी ट यrsquo महणताच बाळ आता lsquoमममीrsquoस lsquoजॉयrsquo होई lsquo सगसागrsquo तोच गाता आता िनराजनाची फलवात हाय थ पटन मणब या िवझातच यात अथ कापन कक आता मोठाच बाळ होई कोशात श द lsquoआईrsquo माघार तोच घई रा यात या मराठी कौतक इ जीच िवसराच पज जीण lsquo ॉमीसrsquo अमताच lsquoक-जीrsquoत इ जी या िमळता वश बाळा शाळा नको मराठी लावा तयास टाळा lsquoएिलफट गॉड rsquo होई lsquo ल सगrsquo तोच दई मा या मना मराठी lsquoअ ज टrsquo तच होई

ी वा यवलकर

प ी डॉ काश आमट ा या काशवाटा ा प तकातन घतलला हा उतारा आह ामळ सबिधत लखका या व काशका या कॉपीराईट अिधकाराच उ लघन झाल आह याची मला जाणीव आह पण िह मडळी व याच वशज या

क यामागील माझी भावना समजन घतील अशी माझी आशा आह कारण हा लख मी िस ी कवा अथ ा ीसाठी कलला नसन डॉ आमट ा या कायाची लोकाना क पना यावी हाच ा मागील हत आह िम लद कारकर ____________________________________________________________________________________

या कॉलरा या साथीतील एक सग मना या तळात असा जाऊन बसला आह क तो हटतच नाही एक बाई एका लहान मलाला घऊन आली होती उपचार क यावर सलाईन द यावर त मल जरा सधारल याबरोबर ितन या मलाला आम याकड सोपवल आिण ती लगच िनघन जायला लागली आमचा एक

कायकता ितला हणाला अशी कशी या मलाला सोडन जातस या याजवळ थाब याला पण बर वाटल क जा यावर या बाईन सािगतल कॉलरा या साथीन काल माझा नवरा मला दो ही मलाना लागण झाली हणन याना घऊन इकड िनघाल तर एक मल वाटतच गल याला तसच झाडाखाली ठवन ाला घऊन

आल आता ाला जरा बर आह तोवर जावन याला प न यत इतका क ण सग होता हा आ ही सगळच स झालो कोण कणासाठी रडणार डो यातल पाणीच आटन जाव अशी िह प रि थती अस कसोटीच धीर खचवणार सग खपदा आल पण यामळ इथ कामाची कती गरज आह हही न ान काळात गल पाय माग यायचा नाही ह डो यात प होत यामळ यातनही आ ही एकमका या मदतीन माग काढत गलो टकन रािहलो काम वाढवत गलो

आपल घर

२००१ साली वभव फळणीकर नावा या अकरा वषाचा म य एका दा प यान फार वग या तहन पचवला अगद एका हद गा यात हट या माण तम बसहारा हो तो कसी का सहारा बनो यानी तरा अनाथ मलाना आ ण १३ अनाथ मलीना सहारा दला ह काच घर दल याची राह या खा याचीच नाह तर उ म िश णाची सोय ह आपल घरन कली दरवष मी आ ण माझ कटब अगद आमच ह काच घर अस या सारख ितथ जातो पाऊल टाक या टाक या एक लहान मल हात जोडन नमःकार करत मग पटकन वचार मनात यतो अर अस आप या घर ज हा कणी यत त हा पाथ आ ण मीरा अस हसत

मखान आवभगत करतील ना

कणीह पाहण आल क आपल घर सःथच यवःथापक वजय फळणीकर हसत मखान

ःवागत करतात नवनवीन उपबमाची मा हती दतात नकळत ितथ या मावशी थड पाणी आ ण गरम चहा प यात ठवतात काह णातच आपल घर सग याना आपलस करत फळणीकर आ ण या या प ीन हा पारमािथक उपबम खर तर आपल दख वसर यासाठ या या मलाची उणीव भ न काढ यासाठ दहा वषापव स कला यात याना चड अडचणी हाल-अप ा सोसा या लाग या आ ण अजनह हा खडतर वास स च आह पण कठह खत तबार अप ा नाराजी अ जबात दसत नाह

यथील २६ मलाना ह याच आई-बाबा नसतच शालय आ ण ता ऽक िश ण नाह तर िनरिनराळ कौश य स ा िशकवायची यवःथा करतात यथील औ ोिगक िश ण

किात मलाना सगणक िश ण िशवणकाम ःब न ट ग ऑफसट ट ग ऑ फस

फाईल बनवण िशकवल जात नसतच शालय िश ण नाह तर ा जगात ःवतः या पायावर उभ राहायला िशकवतात एक सजन कत ववान य बन व याच काम ह

फळणीकर दा प य करतात

हा सारा याप जग या यापर न उ म बनव याच काम होत त बढयाच लोका या

आपलक न आ ण मदतीन मदत काय ःव पाची आ ण कशी असावी ाची क पना ौी वजय आप याला दतात पण अ टाहास आमह क वा अप ा ठवत नाह त कडबर

कक प ा दान खार क खोबर ा ह आजवान सागतात

यदा या भट त तर मी चाटच पडलो आता आपल घर म य आजी आजोबा आल आहत

िसहगड पाय यापाशी अजन एक बःतान बसवल आह सौरऊजा छोट शी बाग यात

फळभा या फल एक दभती गाय पारपा रक साधन नसिगक खत योगासन ाथना ह

दवसाच िनयम अगद काटकोर पण पाळल जातात वभवला जस वाढवल असत तस ह पतीप ी ा २६ मलाना वाढवतात या यावर माया करतात सःकार दतात यामळ चकनह मा या िलखाणात क वा कणा याह बोल यात

आपल घरला अनाथाौम कधी सबोधल जात नाह उलट मी हणन क यक

जाणकार आई-बाबानी थोडा वळ तर ितथ जाऊन आपल घर न क पाहाव lsquoितिमरातन तजाकडOtilde ह याची नसती रोजची ाथनाच नाह तर जग याची सक पना आ ण उ श आह नकतच वजय फळणीकरानी एक पःतक दल नाव होत पराजायाकडन वजयाकड वाचल पाना-पानाग णक अगावर काटा आ ण डो यात

पाणी यत world belongs to such people वजय फळणीकर ह एक रणाःथान

आहत

एक सामा जक बािधलक हणन माझ आप याला आवजन सागण आह क

या यासारखी चळवळ खटपट माणस ा जगात आहत या यामळ समाजात एक

स यवःथा आह अशा उपबमाना आ ण माणसाना आपण आप या पर न भरभ न

सहा य कराव त वळ दऊन कवा मलाना िश ण दऊन दल तर उ म आिथक

सहा यास apalagharyahoocom ला ज र भट ा

आप या घरातील घरपणाला बहार यावी आप या आ ण आप या मला या सामा जक

बािधलक या सक पना ःप यात अशी मनात खाऽी बाळगन पढ या वळस प याला

ग यावर आपल घरला न क भट ातथील आजी-आजोबानी आता १६ जणाना राहता यईल अशी गःट हाऊस सस ज कली आह

आपल घर म य आपल ःवागत उ म प तीन होईल ाची फळणीकरा तफ खाऽी असावी फळणीकराचा दर वनी बमाक ००९१-९८५०२२७०७७ ००९१-२५२३२९९ असा आह आपल घराचा चाहता कौःतभ पाठक आ ण प रवार

y~igraveu~v~ibrvbarjfiacute

िच कला- वद पराजप

सौ वसधरा जोशी माउस

एकदा एक उदीर बा पावर सला

पढ मोदक नको हणत रागावन बसला

दवा त ही आहात हण ब ीची दवता

का मला अस मग िनर र ठवता

तम या जवळ बसन मी रािहलो अडाणी

दररोज ऐकतो आर या आिण गाणी

उदरा या शारीन बा पा हसला

माउस हणन उदीर कॉ यटर समोर बसला

एका डो याची आई

एका गावात एक बाई आपलया छो ा मलाबरोबर एका छो ा झोपडीत राहात

होती आपलया मलाला काही कमी पड नय हणन दवसरा एक क न ती काम

करत अस पण या छो ा मलाला मा आपली आई अिजबात आवडत नाही तो

ितचा ितर कार करत असतो कारण ितला एक डोळा नसलयामळ ती भसर दसत

असत आईला तो शाळतही यऊ दत नसतो

एकदा एका काय मासाठी आईला शाळत जाव लागत पण ितला बघन कठ त ड

लपवाव ह मलाला कळत नाही रागाचा एक कटा टाकन तो ितथन पळन जातो

घरी आलयावर तो आईला चड बोलतो कशाला आली होतीस शाळत आता

माझ िम मला िचडवतील मी उ ा शाळत कसा जाऊ तला

एक डोळा का नाही मला त अिजबात आवडत नाहीस वगर

वगर आई काहीही बोलत नाही आपण आईला अ ात ा बोललो

याच मलालाही काही वाटत नाही रागान तो नसता धमसत

असतो आईशी काहीही न बोलता जवतो आिण झोपतो रा ी कधीतरी याला

जाग यत तर आपलया मलाची झोपमोड होऊ नय अशा दबकया आवाजात याची

आई रडत असत पण याचही याला काही वाटत नाही एका डो याचया

आपलया आईचा याला अिधकच ितर कार वाटायला

लागतो या णी तो िनणय घतो िशकन खप मोठ हायच

आिण इथन बाहर पडायच

या माण तो खप अ यास करतो उ िश णासाठी मो ा शहरात यतो

नामवत िव ापीठातन पदवी िमळवतो मो ा कपनीत मो ा ददयावर काम

क लागतो एका सदर मलीशी याच ल होत याला एक मलगा एक मलगी

होत आता याच कटब पण होत कारण ह सदर िच िबघडवणारी एका

डो याची याची आई ितथ नसत तो ितला जवळजवळ िवस न गलला असतो

अितशय सखात असतो

एक दवस याचया घराच दार वाजत दारात एका माणसाबरोबर याची तीच

एका डो याची आई उभी असत ितला बघन याची मलगी घाब न

आत पळन जात तो आधी च ावतो आिण मग वतःला सावरत

ितला हणतो कोण आहस त इथ का आलीस बघ माझी मलगी

तला घाबरली

मी ब तक चक चया प यावर आल अस काहीस पटपटत आई िनघन जात

ितन आपलयाला ओळखल नाही अशा समाधानात () मलगा दार लावन घतो

काही दवसानी माजी िव ाथ समलनासाठी याला याचया शाळतन प यत

परत या गावात जाऊ नय अस वाटत असतानाही तो समलनाला जा याचा

िनणय घतो ऑ फसचया कामासाठी जातोय अस बायकोला खोटच सागतो

समलन पार पडत कठलयातरी अनािमक ओढीन याची पावल याचयाही नकळत

झोपडीकड वळतात दाराला कलप असत शजारची बाई याला ओळखत आिण

एक प दत त प याचया आईच असत तो वाच लागतो मी खप आय य

जगल त याकड आता मी परत कधीही यणार नाही पण त कधीतरी यऊन मला

भटावस अशी माझी खप इचछा आह शाळचया समलनाला त यणार ह कळल

होत पण ितथ यऊन तला भटायच नाही अस मी न ठरवल कारण मला

मािहती आह एका डो याची ही तझी आई तला आवडत नाही मला एकच डोळा

का असही त मला एकदा िवचारल होतस त हा त खपच लहान होतास हणन

मी काही उ र दल नाही पण आज सागत बाळा त लहान

असताना एक अपघात झाला या अपघातात त तझा एक

डोळा गमावलास एका डो यान त सपण आय य कस

जगणार या िवचारान मी हराण झाल आिण माझा एक डोळा तला दला मला

तझा खप अिभमान आह त मला ज बोललास कवा मा याशी जसा वागलास

यासाठी मी त यावर अिजबात रागावलल नाही तझ मा यावर खप म आह

असाच िवचार मी करत कधी काळी मा या भोवती भोवती खळणारा त मला

नहमी आठवतोस

प वाचन मलगा ढसढसा रड लागला जी कवळ

याचयासाठी जगली वतःचा सवात मह वाचा अवयव िजन

याला सहजपण दऊन टाकला ितचयाशी आपण कती िनदयपण वागलो याला

चड पशचा ाप झाला तो आईला मोठमो ान हाका मा लागला पण आता

याचा काय उपयोग होता

मनाच ोक

गणाधीश जो ईश सवा गणाचा | मळारभ आरभ तो िनगणाचा || नम शारदा मळ च वार वाचा | गम पथ आनत या राघवाचा ||१||

सगम अथर- जो गणपती सवर लोकाचा ई र व सवर सदगणानी नटलला आह जो अनािद आह अनत आह जो असखय गणानी य आह व जी शारदा चार वाणीची जननी आह अशा दवतास नमःकार कर या व ौी रामरायाचया मागारन जीवनाची वाटचाल कर या

मना स ना भ पथची जाव | तरी ीहरी पािवजतो वभाव || जनी न त सव सोडनी ाव | जनी व त सव भाव कराव ||२||

सगम अथर- ह सजजन मना त परम राच ःमरण िनतय ठऊन भ ीन वयवहार कर तयामळ तला सहजच ौीकण सनन होतील कपा करतील कारण तो तयाचा ःवभावच आह माऽ त सजजन लोकाना ज आवडत नाही िनदनीय चकीच वाटत तस वाग नको व लोकादरास पाऽ होणार वदनीय अस

आचरण ठव भि पथ महणतात तो हाच

भात मनी राम चतीत जावा | पढ वखरी राम आध वदावा || सदाचार हा थोर सोड नय तो | जन तोची तो मानवी ध य होतो ||३||

सगम अथर- ातःकाळी उठलयावर थमतः ौीरामाच दवाच ःमरण कराव नतर वखरीन महणज तोडान मोठयान lsquoरामrsquo नाम घयाव हा सदाचार नहमी पाळावा सोड नय असा सदाचारान राहणाराच

मनय गौरवास पाऽ होतो धनय होतो

मना वासना द कामा न य र | मना सवथा पापब ी नको र || मना धमता नीती सोड नको हो | मना अतरी सार िवचार राहो ||४||

सगम अथर- र मना द इचछा मळीच उपयोगाची नाही पापी िवचार स ा मळीच अस नय धमारन व नीतीन वागण सोड नको मना हा ौ िवचार अतःकरणात जपन ठव

मना पापसक प सोडनी ावा | मना स यसक प जीव धरावा || मना क पना त नको वीषयाची | िवकार घड हो जन सव ची ची ||५||

सगम अथर- मना कधीही पापसकलप मनात यऊ दऊ नयत नहमी मनात सतयसकलप जागवावत मोह

पाडणाढया वःत व िवचार याची कलपनाही कर नय पापसकलप पापब ी व िवषय-िवकार यामळ लोकात समाजात आपली छीथ होत उपहास होतो महणन नहमी सतयसकलप करावत

hhbrvbarbrvbarbrvbarbrvbarkkparaparaacircacirckkbrvbarbrvbar ==acircacircllparapara ffparapara

कोबी वड सौ काचन मिनष काबळी

सािह य- १वाटी कीसलला कोबी २ वा ा िभजलली चणा डाळ १ इच आल ३-४ लसण पाक या १चमचा हळद िजर ३-४ िह िमर या को थबीर १२ चमचा ओवा मीठ तळ यासाठी तल इ यादी कती- थम कोबी कीसन यातल पाणी काढन टाकाव नतर चणा डाळ आल लसण िजर िमरची एक थोड जाडसर वाटाव त वाटण एका बाउल म य काढन यात कीसलला कोबी मीठ हळद ओवा को थबीर घालन एक कराव व याच छोट छोट गोल वड तळ हातावर थापन तला म य खरपस तळाव सॉस क वा खोब या या चटणीसह खा यास ाव_____________________________________________________________

फल - िबि कटापासन बनवलली चॉकलट सौ शीतल सतीश हा सािह य- १२५ म म का (बटर) २५० म मकिवटीज डायज टीव (McVities Digestive) िबि कट ४ टबल पन कीसलला नारळ ४ टबल पन कोको पावडर ४ टबल पन मध सका मवा आवडीनसार बनिव याची प त १ एका िपशवीम य कवा भा ाम य िबि कट घवन याचा चरा करावा २ एका भा ात म का घवन तो िवतळवा ३ यात िबि कटाचा चरा िखसलला नारळ कोको पावडर मध व सका मवा घाला ४ वरील िम ण एका पसरट भा ाम य ओताव ५ याच छोट लाड वळाव ६ वळलल चॉकलट लाड आवडीनसार कोको पावडर कीसलला नारळ कवा स या म ान सजवाव _________________________________________________________________________

बालशाही सौ शलजा जगदीश िशद

सािह य- २ १२ कप (५०० म) मदा ३४ कप तप (िवतळवन थड कलल) दही १२ कप १२ चमचा ब कग सोडा २ १२ कप साखर तप तळ यासाठी कती- म ाम य ब कग पावडर दही आिण तप घालन घ मळाव साधारण एक तास झाकन ठवाव ३ इचाच समान गोळ क न हल या हातान दाबन ख ा बनवावा तळ यासाठी कढईम य तप गरम कराव गरम झा यानतर गोळ मद आचवर तळन यावत एक दोन वळा पालटन लाल रग आ यानतर बाहर काढन ताटाम य ठवावी साखरम य साखर िभजल एवढ पाणी घालन गोळी पाक बनवावा गस बद क न पाकात तळलली बलीशाही घालावी चार त पाच िमिनट बालशाही पाकम य ठऊन नतर िचम ा या सहा यान बाहर काढन थड करावी थड झा यानतर हवाबद ड यात भ न ठवावी िह बालशाही आठ त दहा दवस टकत टीप- गोळीपाक तयार झाला की नाही ह पाह यासाठी एका बशीम य पाणी घऊन एक थब पाक घालन बघावा गोळी बशी या तळाशी तयार झा यास गस बद करावा

आ दती मळ शवची भाजी सािहतय- २५० ाम जाडी कडक ितखट शव ३मोठ काद जाड िचरलल ७-८ लसण पाक या

छोटा आ याचा तकडा एक छोटा चमचा धन िजर सक खोबर छोटातकडा २-३लवगा ४-५ िमर २-३ वलची सक लाल िमरची ४-५ दालिचनी तकडा थोड तल एवर ट गरम मसाला १छोटा चमचा मीठ चवीनसार कती- तर साठी कादा लसण आल आिण बाक सव मसा याच समान थो ा तलावर चागल परतन याव नतर गार क न थोडस पाणी टाकन िम सर मधन एकदम बारीक वाटन याव १ छोटा चमचा तल तापवन यात ती प ट आिण गरम मसाला )चवी माण (घालन तल सटपयत परतवन यावी नतर यात गरम पाणी घालन पातळ तर सारख कराव ती तर उकळवन यावी एकदम शवटी मीठ घालाव तर थोडी पातळच आस ावी जवायला याय या वळी गरम करताना यात शव टाकन परत उकळाव या बरोबर क ा कादा िलब छान लागत ही तर िमसळीसाठी पण वापरता यत

क या कवा उपज पोह

सािह य-१वाटी तकडा तादळ ( ोकन राइस) frac12 वाटी शगदाण frac12 वाटी चणाडाळ कडीप ा िहर ा िमर या िजर फोडणी साठीndashतल मोहोरी िहग हळद ितखट िजर कडीप ा मीठ चवीनसार कती- तादळ लालसर भाजन याव गार झा यावर िभजवन ठवावत डाळ दाण पण िभजवन ठवावत दो ही ४ -५ तास िभजवाव क या करावया या वळी थम तादळ उपसन ठवाव तल तापवन फोडणी क न यावी यात तादळ घालन छान परतावत तादळ परतत असताना डाळ आिण दाण िजर िमर या कडीप ा मीठ आिण थोड पाणी घालन िम सर मधन बारीक क न याव तादळ परतन झाल क िम सर मधल वाटण यात घालन नीट एक क न याव मग बारीक आचवर झाकण ठऊन क या होऊ ा ा मधन मधन हलवाव वाटल तर थो ा पा याचा िशपका ावा मोकळ झालल वाटल क गस बद करावा कोिथबीर घालन खायला याव याबरोबर दही कवा िलबाच उपासाच लोणच आिण क ा कादा छान लागतो तादळ डाळ आिण दाण ा मळ क या हा पदाथ पण अ होतो

ई-िवशषाक ऋणानबध सपधच उ र-

सपधसाठी ि िच छऽपती िशवाजी महाराज ितभाताई पाट ल रामदास ःवामी प डत भीमसन जोशी िसधताई सपकाळ पाडरग सदािशव सान (सान ग जी) डॉ बाबासाहब आबडकर िनळ फल

लता मगशकर शकर महादवन

ःमता पाट ल सी ड दशमख

लोकमा य टळक ध डराज गो वद फाळक (दादासाहब फाळक) जयत नारळ कर झह र खान

प ल दशपाड मधर भाडारकर ान र म ाबाई िनव ीनाथ सोपानदव ौयस तळपद

नाना पाटकर आशतोष गोवार कर डॉ काश आमट मदा कनी आमट हमत करकर ःवात यवीर सावरकर वजया महता

सिचन तडलकर डबजी झगराजी जानोरकर (गाडगबाबा) मोहन आगाश माधर द त व ठल कामत दिलप वगसरकर वण वामन िशरवाडकर (कसमामज) ज बार पटल सोनाली कळकण रामचि नरहर िचतळकर (सी रामचि) ा मध दडवत सा वऽीबाई फल आ ण

सिचन पळगावकर अशोक सराफ महा मा योितबा फल

महश कोठार सयाजी िशद नरि दाभोळकर शाताराम राजाराम वणकि ( ह शाताराम) सनील गावसकर अतल कळकण इतर छायािच गणशो सव एस ट महामडळाच िच ह शतकर कःती गढ पाडवा गट व ऑफ इ डया आषाढ एकादशी रायगड

क कण र व मबईचा ड बवाला नागपचमी

हता मा चौक पाट मबईकर वट पो णमा

सपधचा िनकाल

थम पा रतोिषक- सतोष साळक

ि तीय पा रतोिषक- शरय परब

ततीय पा रतोिषक- मज मळजकर

_______________________________________________________________

आपला अिभ ाय ज र कळवावा आमचा प ा- Emarathiklgmailcom

-----------------------------------------------------------------------------------------

काजीवरम सा ा नसन कानात िहऱयाची कडी ग यात दािगन कसात कदब घातलला नीनाला महणलया तया तमचया समोरचया बा ना इनवीटशन ाल का तयात नीनान नाही मह याचा यतोच कठ नीना महणाली हो ज र दईन पाक ट हातात दताना तयातली एक नीनाला महणाली जरा पाणी ाल का यायला नीनान दोघ ना पाणी िदल तयातली एक महणाली आमहाला अजन बरीच बोलावणी करावयाची आहत बराच वळ जाईल मी जरा toilet जाऊ का

ात ही िननाला गर वाट यासारख काही नवहत तयामळ नीना सहजच महणाली हो हो जा ना मग एक toilet ला गली आिण दसरी िननाशी ग पा मारीत होती थो ाच वळात ती आतली बाहर आली आिण नीनाला महणाली अहोतमचा नळ िबघडला आह का बदच होत नाहीय नळ सोडलला होता पाणी उघ ा दारातन बाहर यत होत नीना सार या गिहणीला ह चालण शकयच नवहत

मगापयत नळ अगदी विसथत होता आिण आ ाच काय झाल नीनाला पडला नीना लगच उठली नळ खाली असलयामळ वाकन बद करायला बघत होती तव ात तया दोघी सराईत सशीि त भाम ानी ितला मागन च आत ढकलली आिण बाह न सरळ कडी घातली नीना िबचारी सडासात अडकली सवताचया घरात दोघ नी घर धतल ितच

नीनाच ओरडण तया छो ा िखडक तन एक जाऊन कणी यण कठीणच होत िबचारी नीना दोन तीन तासानी

समोरचया िबलड ग मधलया लोकाना कळलयामळ सटली एकदाची पण चोरी ज बर होती घरात असलयामळ

कपाटाचया िकललया पण कपाटालाच होतया दोघी भाम ाना चागलच फावल

मला सगळ जसचया तसस आठवल घशाला कोरड पडली हाताला कप सटला पण आता डगमगन चालणार नवहत िहममत धरायलाच हवी अशा वळी आतली डाग धवायला गलली चोरटी आता बाहर यईल मला महणल ऑ टीतमचा नळ िबघडला आह का णभर मी स झाल काय कराव तया दोघीही िध पाड उच होतया आिण मी एकटी होत आताचा काळ मा या कसोटीच होता आिण दवाचा होता आिण एव ात फोन वाजला मी लगच ठरवल ा फोनचा फायदा यायचा आललया फोन वर टपन आमच कोणत िबल िकती र म सािगतली जात होती पण मी मा इकडन हलो ह बोला कदम साहब काय िनघालाय महणताय घरी यायला हो पण अजन नाही आला आला िक सागत चौक वर फोन करायला आतली भामटी बाहर आली आिण तससच महणाली ऑ टीतमचा नळ िबघडला आह वाटत बदच होत नाही िननाकड घडललच मा याकड घडत होत बाथ मचा नळ दारापासन चागला तीन चार पावल आत होता महणज मला न ढकलतािह तया सहज क ड शकत होतया

तव ात माझ फोनवरच बोलण ऐकणाऱया दसऱया चोरटीन िकसका फोन था अस मला िवचारल मी

महटल मरा लडका इधर थाना पोलीस सटशनप इनसपकटर ह उधरस फोन था अभी आयगा

माझ बोलण एकन तया दोघी चपापलया एकमक ना नजरन खणा क न उठलया मला महणलया आमही िनघतो दोघी घराचया बाहर गलया मी िन ास सोडला दो ही दार लावली उघडा नळ अगदी सहज बद कला नळाला काही झालच नवहत सा ात दोन चोर ा मा या घरात यऊन गलया होतया ि याही क शात कमी नाहीत ह खरच आह महणा ा ातही आघाडी मारतायत िक काय तया गलया आिण माझा बाध कोसळला मा या घरावरच जीवावरच सकट टळल होत मी ीमती थाटाच त इनवहीटशन काडर उघडन बिघतल त एका होऊन गललया ल ाच होत महणज तयाचा बत माझ घर लट याचा होता मा या घरात होणारी चड चोरी कवळ मा या ग पाचया छदामळ आिण थो ा या चालाखीमळ वाचली होती मी पोलीस सटशनइनसपकटर अशी नाव घतलयामळ व तो घरीच यतो आह महटलयामळ तया घाबरलया आिण पळालया बघा वाचकहोमहणन महटल आज माझा छोटासा घरगती सव पाचा सतकार वहायला हवा िक नको जरी मी वडी बावळट काही न समजणारी असल तरी माझच घर मी वाचवल अस महणताना तसच बरोबर जाऊ द हो सतकाराच काय एवढ पण ा गो ीचा पच तमचया साठी बर का ज बो रवलीचया िननाकड झाल ठा याचया सीमाकड झाल तच कदािचत तमचया घरात स ा होईल तर फ सावधान

_____________________________________________________________________________________________माझ आजोबा ी वा यवलकर या या किवता ऐकतच मी लहानाची मोठी झाल इ जी म य ऑनस िमळवनही याची मराठीची गोडी कधीच कमी झाली याची अशीच एक मला भावलली ही किवता बघा तमहालाही पटतय का अिदती मळ

lsquoमममीrsquo महणोिन कोणी lsquoमममीrsquo महणोिन कोणी आईस हाक मारी मा या मना मराठी ती होय शोककारी श दात सौ य lsquoआईrsquo lsquoमममीrsquoत तच नाही त वड इ जीच सीमाच यास नाही गल जरी िफरगी सोडन दश माझा आई त या िशरी ग तो भार इ जीचा

आई जरी मराठी वदविन lsquoमममीrsquo घई बाळावरी ित या या स कार तोच होई आता इथ lsquoनसरीrsquo lsquoकजीrsquoत बाळ जाई फसव नाव lsquoिकलिबलrsquo ओढन यास नई lsquoथक यrsquo कस महण मी lsquoसॉरीrsquoच हा जमाना आह अजन यथ परक बाड-िबछाना

lsquoबथड हपी ट यrsquo महणताच बाळ आता lsquoमममीrsquoस lsquoजॉयrsquo होई lsquo सगसागrsquo तोच गाता आता िनराजनाची फलवात हाय थ पटन मणब या िवझातच यात अथ कापन कक आता मोठाच बाळ होई कोशात श द lsquoआईrsquo माघार तोच घई रा यात या मराठी कौतक इ जीच िवसराच पज जीण lsquo ॉमीसrsquo अमताच lsquoक-जीrsquoत इ जी या िमळता वश बाळा शाळा नको मराठी लावा तयास टाळा lsquoएिलफट गॉड rsquo होई lsquo ल सगrsquo तोच दई मा या मना मराठी lsquoअ ज टrsquo तच होई

ी वा यवलकर

प ी डॉ काश आमट ा या काशवाटा ा प तकातन घतलला हा उतारा आह ामळ सबिधत लखका या व काशका या कॉपीराईट अिधकाराच उ लघन झाल आह याची मला जाणीव आह पण िह मडळी व याच वशज या

क यामागील माझी भावना समजन घतील अशी माझी आशा आह कारण हा लख मी िस ी कवा अथ ा ीसाठी कलला नसन डॉ आमट ा या कायाची लोकाना क पना यावी हाच ा मागील हत आह िम लद कारकर ____________________________________________________________________________________

या कॉलरा या साथीतील एक सग मना या तळात असा जाऊन बसला आह क तो हटतच नाही एक बाई एका लहान मलाला घऊन आली होती उपचार क यावर सलाईन द यावर त मल जरा सधारल याबरोबर ितन या मलाला आम याकड सोपवल आिण ती लगच िनघन जायला लागली आमचा एक

कायकता ितला हणाला अशी कशी या मलाला सोडन जातस या याजवळ थाब याला पण बर वाटल क जा यावर या बाईन सािगतल कॉलरा या साथीन काल माझा नवरा मला दो ही मलाना लागण झाली हणन याना घऊन इकड िनघाल तर एक मल वाटतच गल याला तसच झाडाखाली ठवन ाला घऊन

आल आता ाला जरा बर आह तोवर जावन याला प न यत इतका क ण सग होता हा आ ही सगळच स झालो कोण कणासाठी रडणार डो यातल पाणीच आटन जाव अशी िह प रि थती अस कसोटीच धीर खचवणार सग खपदा आल पण यामळ इथ कामाची कती गरज आह हही न ान काळात गल पाय माग यायचा नाही ह डो यात प होत यामळ यातनही आ ही एकमका या मदतीन माग काढत गलो टकन रािहलो काम वाढवत गलो

आपल घर

२००१ साली वभव फळणीकर नावा या अकरा वषाचा म य एका दा प यान फार वग या तहन पचवला अगद एका हद गा यात हट या माण तम बसहारा हो तो कसी का सहारा बनो यानी तरा अनाथ मलाना आ ण १३ अनाथ मलीना सहारा दला ह काच घर दल याची राह या खा याचीच नाह तर उ म िश णाची सोय ह आपल घरन कली दरवष मी आ ण माझ कटब अगद आमच ह काच घर अस या सारख ितथ जातो पाऊल टाक या टाक या एक लहान मल हात जोडन नमःकार करत मग पटकन वचार मनात यतो अर अस आप या घर ज हा कणी यत त हा पाथ आ ण मीरा अस हसत

मखान आवभगत करतील ना

कणीह पाहण आल क आपल घर सःथच यवःथापक वजय फळणीकर हसत मखान

ःवागत करतात नवनवीन उपबमाची मा हती दतात नकळत ितथ या मावशी थड पाणी आ ण गरम चहा प यात ठवतात काह णातच आपल घर सग याना आपलस करत फळणीकर आ ण या या प ीन हा पारमािथक उपबम खर तर आपल दख वसर यासाठ या या मलाची उणीव भ न काढ यासाठ दहा वषापव स कला यात याना चड अडचणी हाल-अप ा सोसा या लाग या आ ण अजनह हा खडतर वास स च आह पण कठह खत तबार अप ा नाराजी अ जबात दसत नाह

यथील २६ मलाना ह याच आई-बाबा नसतच शालय आ ण ता ऽक िश ण नाह तर िनरिनराळ कौश य स ा िशकवायची यवःथा करतात यथील औ ोिगक िश ण

किात मलाना सगणक िश ण िशवणकाम ःब न ट ग ऑफसट ट ग ऑ फस

फाईल बनवण िशकवल जात नसतच शालय िश ण नाह तर ा जगात ःवतः या पायावर उभ राहायला िशकवतात एक सजन कत ववान य बन व याच काम ह

फळणीकर दा प य करतात

हा सारा याप जग या यापर न उ म बनव याच काम होत त बढयाच लोका या

आपलक न आ ण मदतीन मदत काय ःव पाची आ ण कशी असावी ाची क पना ौी वजय आप याला दतात पण अ टाहास आमह क वा अप ा ठवत नाह त कडबर

कक प ा दान खार क खोबर ा ह आजवान सागतात

यदा या भट त तर मी चाटच पडलो आता आपल घर म य आजी आजोबा आल आहत

िसहगड पाय यापाशी अजन एक बःतान बसवल आह सौरऊजा छोट शी बाग यात

फळभा या फल एक दभती गाय पारपा रक साधन नसिगक खत योगासन ाथना ह

दवसाच िनयम अगद काटकोर पण पाळल जातात वभवला जस वाढवल असत तस ह पतीप ी ा २६ मलाना वाढवतात या यावर माया करतात सःकार दतात यामळ चकनह मा या िलखाणात क वा कणा याह बोल यात

आपल घरला अनाथाौम कधी सबोधल जात नाह उलट मी हणन क यक

जाणकार आई-बाबानी थोडा वळ तर ितथ जाऊन आपल घर न क पाहाव lsquoितिमरातन तजाकडOtilde ह याची नसती रोजची ाथनाच नाह तर जग याची सक पना आ ण उ श आह नकतच वजय फळणीकरानी एक पःतक दल नाव होत पराजायाकडन वजयाकड वाचल पाना-पानाग णक अगावर काटा आ ण डो यात

पाणी यत world belongs to such people वजय फळणीकर ह एक रणाःथान

आहत

एक सामा जक बािधलक हणन माझ आप याला आवजन सागण आह क

या यासारखी चळवळ खटपट माणस ा जगात आहत या यामळ समाजात एक

स यवःथा आह अशा उपबमाना आ ण माणसाना आपण आप या पर न भरभ न

सहा य कराव त वळ दऊन कवा मलाना िश ण दऊन दल तर उ म आिथक

सहा यास apalagharyahoocom ला ज र भट ा

आप या घरातील घरपणाला बहार यावी आप या आ ण आप या मला या सामा जक

बािधलक या सक पना ःप यात अशी मनात खाऽी बाळगन पढ या वळस प याला

ग यावर आपल घरला न क भट ातथील आजी-आजोबानी आता १६ जणाना राहता यईल अशी गःट हाऊस सस ज कली आह

आपल घर म य आपल ःवागत उ म प तीन होईल ाची फळणीकरा तफ खाऽी असावी फळणीकराचा दर वनी बमाक ००९१-९८५०२२७०७७ ००९१-२५२३२९९ असा आह आपल घराचा चाहता कौःतभ पाठक आ ण प रवार

y~igraveu~v~ibrvbarjfiacute

िच कला- वद पराजप

सौ वसधरा जोशी माउस

एकदा एक उदीर बा पावर सला

पढ मोदक नको हणत रागावन बसला

दवा त ही आहात हण ब ीची दवता

का मला अस मग िनर र ठवता

तम या जवळ बसन मी रािहलो अडाणी

दररोज ऐकतो आर या आिण गाणी

उदरा या शारीन बा पा हसला

माउस हणन उदीर कॉ यटर समोर बसला

एका डो याची आई

एका गावात एक बाई आपलया छो ा मलाबरोबर एका छो ा झोपडीत राहात

होती आपलया मलाला काही कमी पड नय हणन दवसरा एक क न ती काम

करत अस पण या छो ा मलाला मा आपली आई अिजबात आवडत नाही तो

ितचा ितर कार करत असतो कारण ितला एक डोळा नसलयामळ ती भसर दसत

असत आईला तो शाळतही यऊ दत नसतो

एकदा एका काय मासाठी आईला शाळत जाव लागत पण ितला बघन कठ त ड

लपवाव ह मलाला कळत नाही रागाचा एक कटा टाकन तो ितथन पळन जातो

घरी आलयावर तो आईला चड बोलतो कशाला आली होतीस शाळत आता

माझ िम मला िचडवतील मी उ ा शाळत कसा जाऊ तला

एक डोळा का नाही मला त अिजबात आवडत नाहीस वगर

वगर आई काहीही बोलत नाही आपण आईला अ ात ा बोललो

याच मलालाही काही वाटत नाही रागान तो नसता धमसत

असतो आईशी काहीही न बोलता जवतो आिण झोपतो रा ी कधीतरी याला

जाग यत तर आपलया मलाची झोपमोड होऊ नय अशा दबकया आवाजात याची

आई रडत असत पण याचही याला काही वाटत नाही एका डो याचया

आपलया आईचा याला अिधकच ितर कार वाटायला

लागतो या णी तो िनणय घतो िशकन खप मोठ हायच

आिण इथन बाहर पडायच

या माण तो खप अ यास करतो उ िश णासाठी मो ा शहरात यतो

नामवत िव ापीठातन पदवी िमळवतो मो ा कपनीत मो ा ददयावर काम

क लागतो एका सदर मलीशी याच ल होत याला एक मलगा एक मलगी

होत आता याच कटब पण होत कारण ह सदर िच िबघडवणारी एका

डो याची याची आई ितथ नसत तो ितला जवळजवळ िवस न गलला असतो

अितशय सखात असतो

एक दवस याचया घराच दार वाजत दारात एका माणसाबरोबर याची तीच

एका डो याची आई उभी असत ितला बघन याची मलगी घाब न

आत पळन जात तो आधी च ावतो आिण मग वतःला सावरत

ितला हणतो कोण आहस त इथ का आलीस बघ माझी मलगी

तला घाबरली

मी ब तक चक चया प यावर आल अस काहीस पटपटत आई िनघन जात

ितन आपलयाला ओळखल नाही अशा समाधानात () मलगा दार लावन घतो

काही दवसानी माजी िव ाथ समलनासाठी याला याचया शाळतन प यत

परत या गावात जाऊ नय अस वाटत असतानाही तो समलनाला जा याचा

िनणय घतो ऑ फसचया कामासाठी जातोय अस बायकोला खोटच सागतो

समलन पार पडत कठलयातरी अनािमक ओढीन याची पावल याचयाही नकळत

झोपडीकड वळतात दाराला कलप असत शजारची बाई याला ओळखत आिण

एक प दत त प याचया आईच असत तो वाच लागतो मी खप आय य

जगल त याकड आता मी परत कधीही यणार नाही पण त कधीतरी यऊन मला

भटावस अशी माझी खप इचछा आह शाळचया समलनाला त यणार ह कळल

होत पण ितथ यऊन तला भटायच नाही अस मी न ठरवल कारण मला

मािहती आह एका डो याची ही तझी आई तला आवडत नाही मला एकच डोळा

का असही त मला एकदा िवचारल होतस त हा त खपच लहान होतास हणन

मी काही उ र दल नाही पण आज सागत बाळा त लहान

असताना एक अपघात झाला या अपघातात त तझा एक

डोळा गमावलास एका डो यान त सपण आय य कस

जगणार या िवचारान मी हराण झाल आिण माझा एक डोळा तला दला मला

तझा खप अिभमान आह त मला ज बोललास कवा मा याशी जसा वागलास

यासाठी मी त यावर अिजबात रागावलल नाही तझ मा यावर खप म आह

असाच िवचार मी करत कधी काळी मा या भोवती भोवती खळणारा त मला

नहमी आठवतोस

प वाचन मलगा ढसढसा रड लागला जी कवळ

याचयासाठी जगली वतःचा सवात मह वाचा अवयव िजन

याला सहजपण दऊन टाकला ितचयाशी आपण कती िनदयपण वागलो याला

चड पशचा ाप झाला तो आईला मोठमो ान हाका मा लागला पण आता

याचा काय उपयोग होता

मनाच ोक

गणाधीश जो ईश सवा गणाचा | मळारभ आरभ तो िनगणाचा || नम शारदा मळ च वार वाचा | गम पथ आनत या राघवाचा ||१||

सगम अथर- जो गणपती सवर लोकाचा ई र व सवर सदगणानी नटलला आह जो अनािद आह अनत आह जो असखय गणानी य आह व जी शारदा चार वाणीची जननी आह अशा दवतास नमःकार कर या व ौी रामरायाचया मागारन जीवनाची वाटचाल कर या

मना स ना भ पथची जाव | तरी ीहरी पािवजतो वभाव || जनी न त सव सोडनी ाव | जनी व त सव भाव कराव ||२||

सगम अथर- ह सजजन मना त परम राच ःमरण िनतय ठऊन भ ीन वयवहार कर तयामळ तला सहजच ौीकण सनन होतील कपा करतील कारण तो तयाचा ःवभावच आह माऽ त सजजन लोकाना ज आवडत नाही िनदनीय चकीच वाटत तस वाग नको व लोकादरास पाऽ होणार वदनीय अस

आचरण ठव भि पथ महणतात तो हाच

भात मनी राम चतीत जावा | पढ वखरी राम आध वदावा || सदाचार हा थोर सोड नय तो | जन तोची तो मानवी ध य होतो ||३||

सगम अथर- ातःकाळी उठलयावर थमतः ौीरामाच दवाच ःमरण कराव नतर वखरीन महणज तोडान मोठयान lsquoरामrsquo नाम घयाव हा सदाचार नहमी पाळावा सोड नय असा सदाचारान राहणाराच

मनय गौरवास पाऽ होतो धनय होतो

मना वासना द कामा न य र | मना सवथा पापब ी नको र || मना धमता नीती सोड नको हो | मना अतरी सार िवचार राहो ||४||

सगम अथर- र मना द इचछा मळीच उपयोगाची नाही पापी िवचार स ा मळीच अस नय धमारन व नीतीन वागण सोड नको मना हा ौ िवचार अतःकरणात जपन ठव

मना पापसक प सोडनी ावा | मना स यसक प जीव धरावा || मना क पना त नको वीषयाची | िवकार घड हो जन सव ची ची ||५||

सगम अथर- मना कधीही पापसकलप मनात यऊ दऊ नयत नहमी मनात सतयसकलप जागवावत मोह

पाडणाढया वःत व िवचार याची कलपनाही कर नय पापसकलप पापब ी व िवषय-िवकार यामळ लोकात समाजात आपली छीथ होत उपहास होतो महणन नहमी सतयसकलप करावत

hhbrvbarbrvbarbrvbarbrvbarkkparaparaacircacirckkbrvbarbrvbar ==acircacircllparapara ffparapara

कोबी वड सौ काचन मिनष काबळी

सािह य- १वाटी कीसलला कोबी २ वा ा िभजलली चणा डाळ १ इच आल ३-४ लसण पाक या १चमचा हळद िजर ३-४ िह िमर या को थबीर १२ चमचा ओवा मीठ तळ यासाठी तल इ यादी कती- थम कोबी कीसन यातल पाणी काढन टाकाव नतर चणा डाळ आल लसण िजर िमरची एक थोड जाडसर वाटाव त वाटण एका बाउल म य काढन यात कीसलला कोबी मीठ हळद ओवा को थबीर घालन एक कराव व याच छोट छोट गोल वड तळ हातावर थापन तला म य खरपस तळाव सॉस क वा खोब या या चटणीसह खा यास ाव_____________________________________________________________

फल - िबि कटापासन बनवलली चॉकलट सौ शीतल सतीश हा सािह य- १२५ म म का (बटर) २५० म मकिवटीज डायज टीव (McVities Digestive) िबि कट ४ टबल पन कीसलला नारळ ४ टबल पन कोको पावडर ४ टबल पन मध सका मवा आवडीनसार बनिव याची प त १ एका िपशवीम य कवा भा ाम य िबि कट घवन याचा चरा करावा २ एका भा ात म का घवन तो िवतळवा ३ यात िबि कटाचा चरा िखसलला नारळ कोको पावडर मध व सका मवा घाला ४ वरील िम ण एका पसरट भा ाम य ओताव ५ याच छोट लाड वळाव ६ वळलल चॉकलट लाड आवडीनसार कोको पावडर कीसलला नारळ कवा स या म ान सजवाव _________________________________________________________________________

बालशाही सौ शलजा जगदीश िशद

सािह य- २ १२ कप (५०० म) मदा ३४ कप तप (िवतळवन थड कलल) दही १२ कप १२ चमचा ब कग सोडा २ १२ कप साखर तप तळ यासाठी कती- म ाम य ब कग पावडर दही आिण तप घालन घ मळाव साधारण एक तास झाकन ठवाव ३ इचाच समान गोळ क न हल या हातान दाबन ख ा बनवावा तळ यासाठी कढईम य तप गरम कराव गरम झा यानतर गोळ मद आचवर तळन यावत एक दोन वळा पालटन लाल रग आ यानतर बाहर काढन ताटाम य ठवावी साखरम य साखर िभजल एवढ पाणी घालन गोळी पाक बनवावा गस बद क न पाकात तळलली बलीशाही घालावी चार त पाच िमिनट बालशाही पाकम य ठऊन नतर िचम ा या सहा यान बाहर काढन थड करावी थड झा यानतर हवाबद ड यात भ न ठवावी िह बालशाही आठ त दहा दवस टकत टीप- गोळीपाक तयार झाला की नाही ह पाह यासाठी एका बशीम य पाणी घऊन एक थब पाक घालन बघावा गोळी बशी या तळाशी तयार झा यास गस बद करावा

आ दती मळ शवची भाजी सािहतय- २५० ाम जाडी कडक ितखट शव ३मोठ काद जाड िचरलल ७-८ लसण पाक या

छोटा आ याचा तकडा एक छोटा चमचा धन िजर सक खोबर छोटातकडा २-३लवगा ४-५ िमर २-३ वलची सक लाल िमरची ४-५ दालिचनी तकडा थोड तल एवर ट गरम मसाला १छोटा चमचा मीठ चवीनसार कती- तर साठी कादा लसण आल आिण बाक सव मसा याच समान थो ा तलावर चागल परतन याव नतर गार क न थोडस पाणी टाकन िम सर मधन एकदम बारीक वाटन याव १ छोटा चमचा तल तापवन यात ती प ट आिण गरम मसाला )चवी माण (घालन तल सटपयत परतवन यावी नतर यात गरम पाणी घालन पातळ तर सारख कराव ती तर उकळवन यावी एकदम शवटी मीठ घालाव तर थोडी पातळच आस ावी जवायला याय या वळी गरम करताना यात शव टाकन परत उकळाव या बरोबर क ा कादा िलब छान लागत ही तर िमसळीसाठी पण वापरता यत

क या कवा उपज पोह

सािह य-१वाटी तकडा तादळ ( ोकन राइस) frac12 वाटी शगदाण frac12 वाटी चणाडाळ कडीप ा िहर ा िमर या िजर फोडणी साठीndashतल मोहोरी िहग हळद ितखट िजर कडीप ा मीठ चवीनसार कती- तादळ लालसर भाजन याव गार झा यावर िभजवन ठवावत डाळ दाण पण िभजवन ठवावत दो ही ४ -५ तास िभजवाव क या करावया या वळी थम तादळ उपसन ठवाव तल तापवन फोडणी क न यावी यात तादळ घालन छान परतावत तादळ परतत असताना डाळ आिण दाण िजर िमर या कडीप ा मीठ आिण थोड पाणी घालन िम सर मधन बारीक क न याव तादळ परतन झाल क िम सर मधल वाटण यात घालन नीट एक क न याव मग बारीक आचवर झाकण ठऊन क या होऊ ा ा मधन मधन हलवाव वाटल तर थो ा पा याचा िशपका ावा मोकळ झालल वाटल क गस बद करावा कोिथबीर घालन खायला याव याबरोबर दही कवा िलबाच उपासाच लोणच आिण क ा कादा छान लागतो तादळ डाळ आिण दाण ा मळ क या हा पदाथ पण अ होतो

ई-िवशषाक ऋणानबध सपधच उ र-

सपधसाठी ि िच छऽपती िशवाजी महाराज ितभाताई पाट ल रामदास ःवामी प डत भीमसन जोशी िसधताई सपकाळ पाडरग सदािशव सान (सान ग जी) डॉ बाबासाहब आबडकर िनळ फल

लता मगशकर शकर महादवन

ःमता पाट ल सी ड दशमख

लोकमा य टळक ध डराज गो वद फाळक (दादासाहब फाळक) जयत नारळ कर झह र खान

प ल दशपाड मधर भाडारकर ान र म ाबाई िनव ीनाथ सोपानदव ौयस तळपद

नाना पाटकर आशतोष गोवार कर डॉ काश आमट मदा कनी आमट हमत करकर ःवात यवीर सावरकर वजया महता

सिचन तडलकर डबजी झगराजी जानोरकर (गाडगबाबा) मोहन आगाश माधर द त व ठल कामत दिलप वगसरकर वण वामन िशरवाडकर (कसमामज) ज बार पटल सोनाली कळकण रामचि नरहर िचतळकर (सी रामचि) ा मध दडवत सा वऽीबाई फल आ ण

सिचन पळगावकर अशोक सराफ महा मा योितबा फल

महश कोठार सयाजी िशद नरि दाभोळकर शाताराम राजाराम वणकि ( ह शाताराम) सनील गावसकर अतल कळकण इतर छायािच गणशो सव एस ट महामडळाच िच ह शतकर कःती गढ पाडवा गट व ऑफ इ डया आषाढ एकादशी रायगड

क कण र व मबईचा ड बवाला नागपचमी

हता मा चौक पाट मबईकर वट पो णमा

सपधचा िनकाल

थम पा रतोिषक- सतोष साळक

ि तीय पा रतोिषक- शरय परब

ततीय पा रतोिषक- मज मळजकर

_______________________________________________________________

आपला अिभ ाय ज र कळवावा आमचा प ा- Emarathiklgmailcom

-----------------------------------------------------------------------------------------

तव ात माझ फोनवरच बोलण ऐकणाऱया दसऱया चोरटीन िकसका फोन था अस मला िवचारल मी

महटल मरा लडका इधर थाना पोलीस सटशनप इनसपकटर ह उधरस फोन था अभी आयगा

माझ बोलण एकन तया दोघी चपापलया एकमक ना नजरन खणा क न उठलया मला महणलया आमही िनघतो दोघी घराचया बाहर गलया मी िन ास सोडला दो ही दार लावली उघडा नळ अगदी सहज बद कला नळाला काही झालच नवहत सा ात दोन चोर ा मा या घरात यऊन गलया होतया ि याही क शात कमी नाहीत ह खरच आह महणा ा ातही आघाडी मारतायत िक काय तया गलया आिण माझा बाध कोसळला मा या घरावरच जीवावरच सकट टळल होत मी ीमती थाटाच त इनवहीटशन काडर उघडन बिघतल त एका होऊन गललया ल ाच होत महणज तयाचा बत माझ घर लट याचा होता मा या घरात होणारी चड चोरी कवळ मा या ग पाचया छदामळ आिण थो ा या चालाखीमळ वाचली होती मी पोलीस सटशनइनसपकटर अशी नाव घतलयामळ व तो घरीच यतो आह महटलयामळ तया घाबरलया आिण पळालया बघा वाचकहोमहणन महटल आज माझा छोटासा घरगती सव पाचा सतकार वहायला हवा िक नको जरी मी वडी बावळट काही न समजणारी असल तरी माझच घर मी वाचवल अस महणताना तसच बरोबर जाऊ द हो सतकाराच काय एवढ पण ा गो ीचा पच तमचया साठी बर का ज बो रवलीचया िननाकड झाल ठा याचया सीमाकड झाल तच कदािचत तमचया घरात स ा होईल तर फ सावधान

_____________________________________________________________________________________________माझ आजोबा ी वा यवलकर या या किवता ऐकतच मी लहानाची मोठी झाल इ जी म य ऑनस िमळवनही याची मराठीची गोडी कधीच कमी झाली याची अशीच एक मला भावलली ही किवता बघा तमहालाही पटतय का अिदती मळ

lsquoमममीrsquo महणोिन कोणी lsquoमममीrsquo महणोिन कोणी आईस हाक मारी मा या मना मराठी ती होय शोककारी श दात सौ य lsquoआईrsquo lsquoमममीrsquoत तच नाही त वड इ जीच सीमाच यास नाही गल जरी िफरगी सोडन दश माझा आई त या िशरी ग तो भार इ जीचा

आई जरी मराठी वदविन lsquoमममीrsquo घई बाळावरी ित या या स कार तोच होई आता इथ lsquoनसरीrsquo lsquoकजीrsquoत बाळ जाई फसव नाव lsquoिकलिबलrsquo ओढन यास नई lsquoथक यrsquo कस महण मी lsquoसॉरीrsquoच हा जमाना आह अजन यथ परक बाड-िबछाना

lsquoबथड हपी ट यrsquo महणताच बाळ आता lsquoमममीrsquoस lsquoजॉयrsquo होई lsquo सगसागrsquo तोच गाता आता िनराजनाची फलवात हाय थ पटन मणब या िवझातच यात अथ कापन कक आता मोठाच बाळ होई कोशात श द lsquoआईrsquo माघार तोच घई रा यात या मराठी कौतक इ जीच िवसराच पज जीण lsquo ॉमीसrsquo अमताच lsquoक-जीrsquoत इ जी या िमळता वश बाळा शाळा नको मराठी लावा तयास टाळा lsquoएिलफट गॉड rsquo होई lsquo ल सगrsquo तोच दई मा या मना मराठी lsquoअ ज टrsquo तच होई

ी वा यवलकर

प ी डॉ काश आमट ा या काशवाटा ा प तकातन घतलला हा उतारा आह ामळ सबिधत लखका या व काशका या कॉपीराईट अिधकाराच उ लघन झाल आह याची मला जाणीव आह पण िह मडळी व याच वशज या

क यामागील माझी भावना समजन घतील अशी माझी आशा आह कारण हा लख मी िस ी कवा अथ ा ीसाठी कलला नसन डॉ आमट ा या कायाची लोकाना क पना यावी हाच ा मागील हत आह िम लद कारकर ____________________________________________________________________________________

या कॉलरा या साथीतील एक सग मना या तळात असा जाऊन बसला आह क तो हटतच नाही एक बाई एका लहान मलाला घऊन आली होती उपचार क यावर सलाईन द यावर त मल जरा सधारल याबरोबर ितन या मलाला आम याकड सोपवल आिण ती लगच िनघन जायला लागली आमचा एक

कायकता ितला हणाला अशी कशी या मलाला सोडन जातस या याजवळ थाब याला पण बर वाटल क जा यावर या बाईन सािगतल कॉलरा या साथीन काल माझा नवरा मला दो ही मलाना लागण झाली हणन याना घऊन इकड िनघाल तर एक मल वाटतच गल याला तसच झाडाखाली ठवन ाला घऊन

आल आता ाला जरा बर आह तोवर जावन याला प न यत इतका क ण सग होता हा आ ही सगळच स झालो कोण कणासाठी रडणार डो यातल पाणीच आटन जाव अशी िह प रि थती अस कसोटीच धीर खचवणार सग खपदा आल पण यामळ इथ कामाची कती गरज आह हही न ान काळात गल पाय माग यायचा नाही ह डो यात प होत यामळ यातनही आ ही एकमका या मदतीन माग काढत गलो टकन रािहलो काम वाढवत गलो

आपल घर

२००१ साली वभव फळणीकर नावा या अकरा वषाचा म य एका दा प यान फार वग या तहन पचवला अगद एका हद गा यात हट या माण तम बसहारा हो तो कसी का सहारा बनो यानी तरा अनाथ मलाना आ ण १३ अनाथ मलीना सहारा दला ह काच घर दल याची राह या खा याचीच नाह तर उ म िश णाची सोय ह आपल घरन कली दरवष मी आ ण माझ कटब अगद आमच ह काच घर अस या सारख ितथ जातो पाऊल टाक या टाक या एक लहान मल हात जोडन नमःकार करत मग पटकन वचार मनात यतो अर अस आप या घर ज हा कणी यत त हा पाथ आ ण मीरा अस हसत

मखान आवभगत करतील ना

कणीह पाहण आल क आपल घर सःथच यवःथापक वजय फळणीकर हसत मखान

ःवागत करतात नवनवीन उपबमाची मा हती दतात नकळत ितथ या मावशी थड पाणी आ ण गरम चहा प यात ठवतात काह णातच आपल घर सग याना आपलस करत फळणीकर आ ण या या प ीन हा पारमािथक उपबम खर तर आपल दख वसर यासाठ या या मलाची उणीव भ न काढ यासाठ दहा वषापव स कला यात याना चड अडचणी हाल-अप ा सोसा या लाग या आ ण अजनह हा खडतर वास स च आह पण कठह खत तबार अप ा नाराजी अ जबात दसत नाह

यथील २६ मलाना ह याच आई-बाबा नसतच शालय आ ण ता ऽक िश ण नाह तर िनरिनराळ कौश य स ा िशकवायची यवःथा करतात यथील औ ोिगक िश ण

किात मलाना सगणक िश ण िशवणकाम ःब न ट ग ऑफसट ट ग ऑ फस

फाईल बनवण िशकवल जात नसतच शालय िश ण नाह तर ा जगात ःवतः या पायावर उभ राहायला िशकवतात एक सजन कत ववान य बन व याच काम ह

फळणीकर दा प य करतात

हा सारा याप जग या यापर न उ म बनव याच काम होत त बढयाच लोका या

आपलक न आ ण मदतीन मदत काय ःव पाची आ ण कशी असावी ाची क पना ौी वजय आप याला दतात पण अ टाहास आमह क वा अप ा ठवत नाह त कडबर

कक प ा दान खार क खोबर ा ह आजवान सागतात

यदा या भट त तर मी चाटच पडलो आता आपल घर म य आजी आजोबा आल आहत

िसहगड पाय यापाशी अजन एक बःतान बसवल आह सौरऊजा छोट शी बाग यात

फळभा या फल एक दभती गाय पारपा रक साधन नसिगक खत योगासन ाथना ह

दवसाच िनयम अगद काटकोर पण पाळल जातात वभवला जस वाढवल असत तस ह पतीप ी ा २६ मलाना वाढवतात या यावर माया करतात सःकार दतात यामळ चकनह मा या िलखाणात क वा कणा याह बोल यात

आपल घरला अनाथाौम कधी सबोधल जात नाह उलट मी हणन क यक

जाणकार आई-बाबानी थोडा वळ तर ितथ जाऊन आपल घर न क पाहाव lsquoितिमरातन तजाकडOtilde ह याची नसती रोजची ाथनाच नाह तर जग याची सक पना आ ण उ श आह नकतच वजय फळणीकरानी एक पःतक दल नाव होत पराजायाकडन वजयाकड वाचल पाना-पानाग णक अगावर काटा आ ण डो यात

पाणी यत world belongs to such people वजय फळणीकर ह एक रणाःथान

आहत

एक सामा जक बािधलक हणन माझ आप याला आवजन सागण आह क

या यासारखी चळवळ खटपट माणस ा जगात आहत या यामळ समाजात एक

स यवःथा आह अशा उपबमाना आ ण माणसाना आपण आप या पर न भरभ न

सहा य कराव त वळ दऊन कवा मलाना िश ण दऊन दल तर उ म आिथक

सहा यास apalagharyahoocom ला ज र भट ा

आप या घरातील घरपणाला बहार यावी आप या आ ण आप या मला या सामा जक

बािधलक या सक पना ःप यात अशी मनात खाऽी बाळगन पढ या वळस प याला

ग यावर आपल घरला न क भट ातथील आजी-आजोबानी आता १६ जणाना राहता यईल अशी गःट हाऊस सस ज कली आह

आपल घर म य आपल ःवागत उ म प तीन होईल ाची फळणीकरा तफ खाऽी असावी फळणीकराचा दर वनी बमाक ००९१-९८५०२२७०७७ ००९१-२५२३२९९ असा आह आपल घराचा चाहता कौःतभ पाठक आ ण प रवार

y~igraveu~v~ibrvbarjfiacute

िच कला- वद पराजप

सौ वसधरा जोशी माउस

एकदा एक उदीर बा पावर सला

पढ मोदक नको हणत रागावन बसला

दवा त ही आहात हण ब ीची दवता

का मला अस मग िनर र ठवता

तम या जवळ बसन मी रािहलो अडाणी

दररोज ऐकतो आर या आिण गाणी

उदरा या शारीन बा पा हसला

माउस हणन उदीर कॉ यटर समोर बसला

एका डो याची आई

एका गावात एक बाई आपलया छो ा मलाबरोबर एका छो ा झोपडीत राहात

होती आपलया मलाला काही कमी पड नय हणन दवसरा एक क न ती काम

करत अस पण या छो ा मलाला मा आपली आई अिजबात आवडत नाही तो

ितचा ितर कार करत असतो कारण ितला एक डोळा नसलयामळ ती भसर दसत

असत आईला तो शाळतही यऊ दत नसतो

एकदा एका काय मासाठी आईला शाळत जाव लागत पण ितला बघन कठ त ड

लपवाव ह मलाला कळत नाही रागाचा एक कटा टाकन तो ितथन पळन जातो

घरी आलयावर तो आईला चड बोलतो कशाला आली होतीस शाळत आता

माझ िम मला िचडवतील मी उ ा शाळत कसा जाऊ तला

एक डोळा का नाही मला त अिजबात आवडत नाहीस वगर

वगर आई काहीही बोलत नाही आपण आईला अ ात ा बोललो

याच मलालाही काही वाटत नाही रागान तो नसता धमसत

असतो आईशी काहीही न बोलता जवतो आिण झोपतो रा ी कधीतरी याला

जाग यत तर आपलया मलाची झोपमोड होऊ नय अशा दबकया आवाजात याची

आई रडत असत पण याचही याला काही वाटत नाही एका डो याचया

आपलया आईचा याला अिधकच ितर कार वाटायला

लागतो या णी तो िनणय घतो िशकन खप मोठ हायच

आिण इथन बाहर पडायच

या माण तो खप अ यास करतो उ िश णासाठी मो ा शहरात यतो

नामवत िव ापीठातन पदवी िमळवतो मो ा कपनीत मो ा ददयावर काम

क लागतो एका सदर मलीशी याच ल होत याला एक मलगा एक मलगी

होत आता याच कटब पण होत कारण ह सदर िच िबघडवणारी एका

डो याची याची आई ितथ नसत तो ितला जवळजवळ िवस न गलला असतो

अितशय सखात असतो

एक दवस याचया घराच दार वाजत दारात एका माणसाबरोबर याची तीच

एका डो याची आई उभी असत ितला बघन याची मलगी घाब न

आत पळन जात तो आधी च ावतो आिण मग वतःला सावरत

ितला हणतो कोण आहस त इथ का आलीस बघ माझी मलगी

तला घाबरली

मी ब तक चक चया प यावर आल अस काहीस पटपटत आई िनघन जात

ितन आपलयाला ओळखल नाही अशा समाधानात () मलगा दार लावन घतो

काही दवसानी माजी िव ाथ समलनासाठी याला याचया शाळतन प यत

परत या गावात जाऊ नय अस वाटत असतानाही तो समलनाला जा याचा

िनणय घतो ऑ फसचया कामासाठी जातोय अस बायकोला खोटच सागतो

समलन पार पडत कठलयातरी अनािमक ओढीन याची पावल याचयाही नकळत

झोपडीकड वळतात दाराला कलप असत शजारची बाई याला ओळखत आिण

एक प दत त प याचया आईच असत तो वाच लागतो मी खप आय य

जगल त याकड आता मी परत कधीही यणार नाही पण त कधीतरी यऊन मला

भटावस अशी माझी खप इचछा आह शाळचया समलनाला त यणार ह कळल

होत पण ितथ यऊन तला भटायच नाही अस मी न ठरवल कारण मला

मािहती आह एका डो याची ही तझी आई तला आवडत नाही मला एकच डोळा

का असही त मला एकदा िवचारल होतस त हा त खपच लहान होतास हणन

मी काही उ र दल नाही पण आज सागत बाळा त लहान

असताना एक अपघात झाला या अपघातात त तझा एक

डोळा गमावलास एका डो यान त सपण आय य कस

जगणार या िवचारान मी हराण झाल आिण माझा एक डोळा तला दला मला

तझा खप अिभमान आह त मला ज बोललास कवा मा याशी जसा वागलास

यासाठी मी त यावर अिजबात रागावलल नाही तझ मा यावर खप म आह

असाच िवचार मी करत कधी काळी मा या भोवती भोवती खळणारा त मला

नहमी आठवतोस

प वाचन मलगा ढसढसा रड लागला जी कवळ

याचयासाठी जगली वतःचा सवात मह वाचा अवयव िजन

याला सहजपण दऊन टाकला ितचयाशी आपण कती िनदयपण वागलो याला

चड पशचा ाप झाला तो आईला मोठमो ान हाका मा लागला पण आता

याचा काय उपयोग होता

मनाच ोक

गणाधीश जो ईश सवा गणाचा | मळारभ आरभ तो िनगणाचा || नम शारदा मळ च वार वाचा | गम पथ आनत या राघवाचा ||१||

सगम अथर- जो गणपती सवर लोकाचा ई र व सवर सदगणानी नटलला आह जो अनािद आह अनत आह जो असखय गणानी य आह व जी शारदा चार वाणीची जननी आह अशा दवतास नमःकार कर या व ौी रामरायाचया मागारन जीवनाची वाटचाल कर या

मना स ना भ पथची जाव | तरी ीहरी पािवजतो वभाव || जनी न त सव सोडनी ाव | जनी व त सव भाव कराव ||२||

सगम अथर- ह सजजन मना त परम राच ःमरण िनतय ठऊन भ ीन वयवहार कर तयामळ तला सहजच ौीकण सनन होतील कपा करतील कारण तो तयाचा ःवभावच आह माऽ त सजजन लोकाना ज आवडत नाही िनदनीय चकीच वाटत तस वाग नको व लोकादरास पाऽ होणार वदनीय अस

आचरण ठव भि पथ महणतात तो हाच

भात मनी राम चतीत जावा | पढ वखरी राम आध वदावा || सदाचार हा थोर सोड नय तो | जन तोची तो मानवी ध य होतो ||३||

सगम अथर- ातःकाळी उठलयावर थमतः ौीरामाच दवाच ःमरण कराव नतर वखरीन महणज तोडान मोठयान lsquoरामrsquo नाम घयाव हा सदाचार नहमी पाळावा सोड नय असा सदाचारान राहणाराच

मनय गौरवास पाऽ होतो धनय होतो

मना वासना द कामा न य र | मना सवथा पापब ी नको र || मना धमता नीती सोड नको हो | मना अतरी सार िवचार राहो ||४||

सगम अथर- र मना द इचछा मळीच उपयोगाची नाही पापी िवचार स ा मळीच अस नय धमारन व नीतीन वागण सोड नको मना हा ौ िवचार अतःकरणात जपन ठव

मना पापसक प सोडनी ावा | मना स यसक प जीव धरावा || मना क पना त नको वीषयाची | िवकार घड हो जन सव ची ची ||५||

सगम अथर- मना कधीही पापसकलप मनात यऊ दऊ नयत नहमी मनात सतयसकलप जागवावत मोह

पाडणाढया वःत व िवचार याची कलपनाही कर नय पापसकलप पापब ी व िवषय-िवकार यामळ लोकात समाजात आपली छीथ होत उपहास होतो महणन नहमी सतयसकलप करावत

hhbrvbarbrvbarbrvbarbrvbarkkparaparaacircacirckkbrvbarbrvbar ==acircacircllparapara ffparapara

कोबी वड सौ काचन मिनष काबळी

सािह य- १वाटी कीसलला कोबी २ वा ा िभजलली चणा डाळ १ इच आल ३-४ लसण पाक या १चमचा हळद िजर ३-४ िह िमर या को थबीर १२ चमचा ओवा मीठ तळ यासाठी तल इ यादी कती- थम कोबी कीसन यातल पाणी काढन टाकाव नतर चणा डाळ आल लसण िजर िमरची एक थोड जाडसर वाटाव त वाटण एका बाउल म य काढन यात कीसलला कोबी मीठ हळद ओवा को थबीर घालन एक कराव व याच छोट छोट गोल वड तळ हातावर थापन तला म य खरपस तळाव सॉस क वा खोब या या चटणीसह खा यास ाव_____________________________________________________________

फल - िबि कटापासन बनवलली चॉकलट सौ शीतल सतीश हा सािह य- १२५ म म का (बटर) २५० म मकिवटीज डायज टीव (McVities Digestive) िबि कट ४ टबल पन कीसलला नारळ ४ टबल पन कोको पावडर ४ टबल पन मध सका मवा आवडीनसार बनिव याची प त १ एका िपशवीम य कवा भा ाम य िबि कट घवन याचा चरा करावा २ एका भा ात म का घवन तो िवतळवा ३ यात िबि कटाचा चरा िखसलला नारळ कोको पावडर मध व सका मवा घाला ४ वरील िम ण एका पसरट भा ाम य ओताव ५ याच छोट लाड वळाव ६ वळलल चॉकलट लाड आवडीनसार कोको पावडर कीसलला नारळ कवा स या म ान सजवाव _________________________________________________________________________

बालशाही सौ शलजा जगदीश िशद

सािह य- २ १२ कप (५०० म) मदा ३४ कप तप (िवतळवन थड कलल) दही १२ कप १२ चमचा ब कग सोडा २ १२ कप साखर तप तळ यासाठी कती- म ाम य ब कग पावडर दही आिण तप घालन घ मळाव साधारण एक तास झाकन ठवाव ३ इचाच समान गोळ क न हल या हातान दाबन ख ा बनवावा तळ यासाठी कढईम य तप गरम कराव गरम झा यानतर गोळ मद आचवर तळन यावत एक दोन वळा पालटन लाल रग आ यानतर बाहर काढन ताटाम य ठवावी साखरम य साखर िभजल एवढ पाणी घालन गोळी पाक बनवावा गस बद क न पाकात तळलली बलीशाही घालावी चार त पाच िमिनट बालशाही पाकम य ठऊन नतर िचम ा या सहा यान बाहर काढन थड करावी थड झा यानतर हवाबद ड यात भ न ठवावी िह बालशाही आठ त दहा दवस टकत टीप- गोळीपाक तयार झाला की नाही ह पाह यासाठी एका बशीम य पाणी घऊन एक थब पाक घालन बघावा गोळी बशी या तळाशी तयार झा यास गस बद करावा

आ दती मळ शवची भाजी सािहतय- २५० ाम जाडी कडक ितखट शव ३मोठ काद जाड िचरलल ७-८ लसण पाक या

छोटा आ याचा तकडा एक छोटा चमचा धन िजर सक खोबर छोटातकडा २-३लवगा ४-५ िमर २-३ वलची सक लाल िमरची ४-५ दालिचनी तकडा थोड तल एवर ट गरम मसाला १छोटा चमचा मीठ चवीनसार कती- तर साठी कादा लसण आल आिण बाक सव मसा याच समान थो ा तलावर चागल परतन याव नतर गार क न थोडस पाणी टाकन िम सर मधन एकदम बारीक वाटन याव १ छोटा चमचा तल तापवन यात ती प ट आिण गरम मसाला )चवी माण (घालन तल सटपयत परतवन यावी नतर यात गरम पाणी घालन पातळ तर सारख कराव ती तर उकळवन यावी एकदम शवटी मीठ घालाव तर थोडी पातळच आस ावी जवायला याय या वळी गरम करताना यात शव टाकन परत उकळाव या बरोबर क ा कादा िलब छान लागत ही तर िमसळीसाठी पण वापरता यत

क या कवा उपज पोह

सािह य-१वाटी तकडा तादळ ( ोकन राइस) frac12 वाटी शगदाण frac12 वाटी चणाडाळ कडीप ा िहर ा िमर या िजर फोडणी साठीndashतल मोहोरी िहग हळद ितखट िजर कडीप ा मीठ चवीनसार कती- तादळ लालसर भाजन याव गार झा यावर िभजवन ठवावत डाळ दाण पण िभजवन ठवावत दो ही ४ -५ तास िभजवाव क या करावया या वळी थम तादळ उपसन ठवाव तल तापवन फोडणी क न यावी यात तादळ घालन छान परतावत तादळ परतत असताना डाळ आिण दाण िजर िमर या कडीप ा मीठ आिण थोड पाणी घालन िम सर मधन बारीक क न याव तादळ परतन झाल क िम सर मधल वाटण यात घालन नीट एक क न याव मग बारीक आचवर झाकण ठऊन क या होऊ ा ा मधन मधन हलवाव वाटल तर थो ा पा याचा िशपका ावा मोकळ झालल वाटल क गस बद करावा कोिथबीर घालन खायला याव याबरोबर दही कवा िलबाच उपासाच लोणच आिण क ा कादा छान लागतो तादळ डाळ आिण दाण ा मळ क या हा पदाथ पण अ होतो

ई-िवशषाक ऋणानबध सपधच उ र-

सपधसाठी ि िच छऽपती िशवाजी महाराज ितभाताई पाट ल रामदास ःवामी प डत भीमसन जोशी िसधताई सपकाळ पाडरग सदािशव सान (सान ग जी) डॉ बाबासाहब आबडकर िनळ फल

लता मगशकर शकर महादवन

ःमता पाट ल सी ड दशमख

लोकमा य टळक ध डराज गो वद फाळक (दादासाहब फाळक) जयत नारळ कर झह र खान

प ल दशपाड मधर भाडारकर ान र म ाबाई िनव ीनाथ सोपानदव ौयस तळपद

नाना पाटकर आशतोष गोवार कर डॉ काश आमट मदा कनी आमट हमत करकर ःवात यवीर सावरकर वजया महता

सिचन तडलकर डबजी झगराजी जानोरकर (गाडगबाबा) मोहन आगाश माधर द त व ठल कामत दिलप वगसरकर वण वामन िशरवाडकर (कसमामज) ज बार पटल सोनाली कळकण रामचि नरहर िचतळकर (सी रामचि) ा मध दडवत सा वऽीबाई फल आ ण

सिचन पळगावकर अशोक सराफ महा मा योितबा फल

महश कोठार सयाजी िशद नरि दाभोळकर शाताराम राजाराम वणकि ( ह शाताराम) सनील गावसकर अतल कळकण इतर छायािच गणशो सव एस ट महामडळाच िच ह शतकर कःती गढ पाडवा गट व ऑफ इ डया आषाढ एकादशी रायगड

क कण र व मबईचा ड बवाला नागपचमी

हता मा चौक पाट मबईकर वट पो णमा

सपधचा िनकाल

थम पा रतोिषक- सतोष साळक

ि तीय पा रतोिषक- शरय परब

ततीय पा रतोिषक- मज मळजकर

_______________________________________________________________

आपला अिभ ाय ज र कळवावा आमचा प ा- Emarathiklgmailcom

-----------------------------------------------------------------------------------------

_____________________________________________________________________________________________माझ आजोबा ी वा यवलकर या या किवता ऐकतच मी लहानाची मोठी झाल इ जी म य ऑनस िमळवनही याची मराठीची गोडी कधीच कमी झाली याची अशीच एक मला भावलली ही किवता बघा तमहालाही पटतय का अिदती मळ

lsquoमममीrsquo महणोिन कोणी lsquoमममीrsquo महणोिन कोणी आईस हाक मारी मा या मना मराठी ती होय शोककारी श दात सौ य lsquoआईrsquo lsquoमममीrsquoत तच नाही त वड इ जीच सीमाच यास नाही गल जरी िफरगी सोडन दश माझा आई त या िशरी ग तो भार इ जीचा

आई जरी मराठी वदविन lsquoमममीrsquo घई बाळावरी ित या या स कार तोच होई आता इथ lsquoनसरीrsquo lsquoकजीrsquoत बाळ जाई फसव नाव lsquoिकलिबलrsquo ओढन यास नई lsquoथक यrsquo कस महण मी lsquoसॉरीrsquoच हा जमाना आह अजन यथ परक बाड-िबछाना

lsquoबथड हपी ट यrsquo महणताच बाळ आता lsquoमममीrsquoस lsquoजॉयrsquo होई lsquo सगसागrsquo तोच गाता आता िनराजनाची फलवात हाय थ पटन मणब या िवझातच यात अथ कापन कक आता मोठाच बाळ होई कोशात श द lsquoआईrsquo माघार तोच घई रा यात या मराठी कौतक इ जीच िवसराच पज जीण lsquo ॉमीसrsquo अमताच lsquoक-जीrsquoत इ जी या िमळता वश बाळा शाळा नको मराठी लावा तयास टाळा lsquoएिलफट गॉड rsquo होई lsquo ल सगrsquo तोच दई मा या मना मराठी lsquoअ ज टrsquo तच होई

ी वा यवलकर

प ी डॉ काश आमट ा या काशवाटा ा प तकातन घतलला हा उतारा आह ामळ सबिधत लखका या व काशका या कॉपीराईट अिधकाराच उ लघन झाल आह याची मला जाणीव आह पण िह मडळी व याच वशज या

क यामागील माझी भावना समजन घतील अशी माझी आशा आह कारण हा लख मी िस ी कवा अथ ा ीसाठी कलला नसन डॉ आमट ा या कायाची लोकाना क पना यावी हाच ा मागील हत आह िम लद कारकर ____________________________________________________________________________________

या कॉलरा या साथीतील एक सग मना या तळात असा जाऊन बसला आह क तो हटतच नाही एक बाई एका लहान मलाला घऊन आली होती उपचार क यावर सलाईन द यावर त मल जरा सधारल याबरोबर ितन या मलाला आम याकड सोपवल आिण ती लगच िनघन जायला लागली आमचा एक

कायकता ितला हणाला अशी कशी या मलाला सोडन जातस या याजवळ थाब याला पण बर वाटल क जा यावर या बाईन सािगतल कॉलरा या साथीन काल माझा नवरा मला दो ही मलाना लागण झाली हणन याना घऊन इकड िनघाल तर एक मल वाटतच गल याला तसच झाडाखाली ठवन ाला घऊन

आल आता ाला जरा बर आह तोवर जावन याला प न यत इतका क ण सग होता हा आ ही सगळच स झालो कोण कणासाठी रडणार डो यातल पाणीच आटन जाव अशी िह प रि थती अस कसोटीच धीर खचवणार सग खपदा आल पण यामळ इथ कामाची कती गरज आह हही न ान काळात गल पाय माग यायचा नाही ह डो यात प होत यामळ यातनही आ ही एकमका या मदतीन माग काढत गलो टकन रािहलो काम वाढवत गलो

आपल घर

२००१ साली वभव फळणीकर नावा या अकरा वषाचा म य एका दा प यान फार वग या तहन पचवला अगद एका हद गा यात हट या माण तम बसहारा हो तो कसी का सहारा बनो यानी तरा अनाथ मलाना आ ण १३ अनाथ मलीना सहारा दला ह काच घर दल याची राह या खा याचीच नाह तर उ म िश णाची सोय ह आपल घरन कली दरवष मी आ ण माझ कटब अगद आमच ह काच घर अस या सारख ितथ जातो पाऊल टाक या टाक या एक लहान मल हात जोडन नमःकार करत मग पटकन वचार मनात यतो अर अस आप या घर ज हा कणी यत त हा पाथ आ ण मीरा अस हसत

मखान आवभगत करतील ना

कणीह पाहण आल क आपल घर सःथच यवःथापक वजय फळणीकर हसत मखान

ःवागत करतात नवनवीन उपबमाची मा हती दतात नकळत ितथ या मावशी थड पाणी आ ण गरम चहा प यात ठवतात काह णातच आपल घर सग याना आपलस करत फळणीकर आ ण या या प ीन हा पारमािथक उपबम खर तर आपल दख वसर यासाठ या या मलाची उणीव भ न काढ यासाठ दहा वषापव स कला यात याना चड अडचणी हाल-अप ा सोसा या लाग या आ ण अजनह हा खडतर वास स च आह पण कठह खत तबार अप ा नाराजी अ जबात दसत नाह

यथील २६ मलाना ह याच आई-बाबा नसतच शालय आ ण ता ऽक िश ण नाह तर िनरिनराळ कौश य स ा िशकवायची यवःथा करतात यथील औ ोिगक िश ण

किात मलाना सगणक िश ण िशवणकाम ःब न ट ग ऑफसट ट ग ऑ फस

फाईल बनवण िशकवल जात नसतच शालय िश ण नाह तर ा जगात ःवतः या पायावर उभ राहायला िशकवतात एक सजन कत ववान य बन व याच काम ह

फळणीकर दा प य करतात

हा सारा याप जग या यापर न उ म बनव याच काम होत त बढयाच लोका या

आपलक न आ ण मदतीन मदत काय ःव पाची आ ण कशी असावी ाची क पना ौी वजय आप याला दतात पण अ टाहास आमह क वा अप ा ठवत नाह त कडबर

कक प ा दान खार क खोबर ा ह आजवान सागतात

यदा या भट त तर मी चाटच पडलो आता आपल घर म य आजी आजोबा आल आहत

िसहगड पाय यापाशी अजन एक बःतान बसवल आह सौरऊजा छोट शी बाग यात

फळभा या फल एक दभती गाय पारपा रक साधन नसिगक खत योगासन ाथना ह

दवसाच िनयम अगद काटकोर पण पाळल जातात वभवला जस वाढवल असत तस ह पतीप ी ा २६ मलाना वाढवतात या यावर माया करतात सःकार दतात यामळ चकनह मा या िलखाणात क वा कणा याह बोल यात

आपल घरला अनाथाौम कधी सबोधल जात नाह उलट मी हणन क यक

जाणकार आई-बाबानी थोडा वळ तर ितथ जाऊन आपल घर न क पाहाव lsquoितिमरातन तजाकडOtilde ह याची नसती रोजची ाथनाच नाह तर जग याची सक पना आ ण उ श आह नकतच वजय फळणीकरानी एक पःतक दल नाव होत पराजायाकडन वजयाकड वाचल पाना-पानाग णक अगावर काटा आ ण डो यात

पाणी यत world belongs to such people वजय फळणीकर ह एक रणाःथान

आहत

एक सामा जक बािधलक हणन माझ आप याला आवजन सागण आह क

या यासारखी चळवळ खटपट माणस ा जगात आहत या यामळ समाजात एक

स यवःथा आह अशा उपबमाना आ ण माणसाना आपण आप या पर न भरभ न

सहा य कराव त वळ दऊन कवा मलाना िश ण दऊन दल तर उ म आिथक

सहा यास apalagharyahoocom ला ज र भट ा

आप या घरातील घरपणाला बहार यावी आप या आ ण आप या मला या सामा जक

बािधलक या सक पना ःप यात अशी मनात खाऽी बाळगन पढ या वळस प याला

ग यावर आपल घरला न क भट ातथील आजी-आजोबानी आता १६ जणाना राहता यईल अशी गःट हाऊस सस ज कली आह

आपल घर म य आपल ःवागत उ म प तीन होईल ाची फळणीकरा तफ खाऽी असावी फळणीकराचा दर वनी बमाक ००९१-९८५०२२७०७७ ००९१-२५२३२९९ असा आह आपल घराचा चाहता कौःतभ पाठक आ ण प रवार

y~igraveu~v~ibrvbarjfiacute

िच कला- वद पराजप

सौ वसधरा जोशी माउस

एकदा एक उदीर बा पावर सला

पढ मोदक नको हणत रागावन बसला

दवा त ही आहात हण ब ीची दवता

का मला अस मग िनर र ठवता

तम या जवळ बसन मी रािहलो अडाणी

दररोज ऐकतो आर या आिण गाणी

उदरा या शारीन बा पा हसला

माउस हणन उदीर कॉ यटर समोर बसला

एका डो याची आई

एका गावात एक बाई आपलया छो ा मलाबरोबर एका छो ा झोपडीत राहात

होती आपलया मलाला काही कमी पड नय हणन दवसरा एक क न ती काम

करत अस पण या छो ा मलाला मा आपली आई अिजबात आवडत नाही तो

ितचा ितर कार करत असतो कारण ितला एक डोळा नसलयामळ ती भसर दसत

असत आईला तो शाळतही यऊ दत नसतो

एकदा एका काय मासाठी आईला शाळत जाव लागत पण ितला बघन कठ त ड

लपवाव ह मलाला कळत नाही रागाचा एक कटा टाकन तो ितथन पळन जातो

घरी आलयावर तो आईला चड बोलतो कशाला आली होतीस शाळत आता

माझ िम मला िचडवतील मी उ ा शाळत कसा जाऊ तला

एक डोळा का नाही मला त अिजबात आवडत नाहीस वगर

वगर आई काहीही बोलत नाही आपण आईला अ ात ा बोललो

याच मलालाही काही वाटत नाही रागान तो नसता धमसत

असतो आईशी काहीही न बोलता जवतो आिण झोपतो रा ी कधीतरी याला

जाग यत तर आपलया मलाची झोपमोड होऊ नय अशा दबकया आवाजात याची

आई रडत असत पण याचही याला काही वाटत नाही एका डो याचया

आपलया आईचा याला अिधकच ितर कार वाटायला

लागतो या णी तो िनणय घतो िशकन खप मोठ हायच

आिण इथन बाहर पडायच

या माण तो खप अ यास करतो उ िश णासाठी मो ा शहरात यतो

नामवत िव ापीठातन पदवी िमळवतो मो ा कपनीत मो ा ददयावर काम

क लागतो एका सदर मलीशी याच ल होत याला एक मलगा एक मलगी

होत आता याच कटब पण होत कारण ह सदर िच िबघडवणारी एका

डो याची याची आई ितथ नसत तो ितला जवळजवळ िवस न गलला असतो

अितशय सखात असतो

एक दवस याचया घराच दार वाजत दारात एका माणसाबरोबर याची तीच

एका डो याची आई उभी असत ितला बघन याची मलगी घाब न

आत पळन जात तो आधी च ावतो आिण मग वतःला सावरत

ितला हणतो कोण आहस त इथ का आलीस बघ माझी मलगी

तला घाबरली

मी ब तक चक चया प यावर आल अस काहीस पटपटत आई िनघन जात

ितन आपलयाला ओळखल नाही अशा समाधानात () मलगा दार लावन घतो

काही दवसानी माजी िव ाथ समलनासाठी याला याचया शाळतन प यत

परत या गावात जाऊ नय अस वाटत असतानाही तो समलनाला जा याचा

िनणय घतो ऑ फसचया कामासाठी जातोय अस बायकोला खोटच सागतो

समलन पार पडत कठलयातरी अनािमक ओढीन याची पावल याचयाही नकळत

झोपडीकड वळतात दाराला कलप असत शजारची बाई याला ओळखत आिण

एक प दत त प याचया आईच असत तो वाच लागतो मी खप आय य

जगल त याकड आता मी परत कधीही यणार नाही पण त कधीतरी यऊन मला

भटावस अशी माझी खप इचछा आह शाळचया समलनाला त यणार ह कळल

होत पण ितथ यऊन तला भटायच नाही अस मी न ठरवल कारण मला

मािहती आह एका डो याची ही तझी आई तला आवडत नाही मला एकच डोळा

का असही त मला एकदा िवचारल होतस त हा त खपच लहान होतास हणन

मी काही उ र दल नाही पण आज सागत बाळा त लहान

असताना एक अपघात झाला या अपघातात त तझा एक

डोळा गमावलास एका डो यान त सपण आय य कस

जगणार या िवचारान मी हराण झाल आिण माझा एक डोळा तला दला मला

तझा खप अिभमान आह त मला ज बोललास कवा मा याशी जसा वागलास

यासाठी मी त यावर अिजबात रागावलल नाही तझ मा यावर खप म आह

असाच िवचार मी करत कधी काळी मा या भोवती भोवती खळणारा त मला

नहमी आठवतोस

प वाचन मलगा ढसढसा रड लागला जी कवळ

याचयासाठी जगली वतःचा सवात मह वाचा अवयव िजन

याला सहजपण दऊन टाकला ितचयाशी आपण कती िनदयपण वागलो याला

चड पशचा ाप झाला तो आईला मोठमो ान हाका मा लागला पण आता

याचा काय उपयोग होता

मनाच ोक

गणाधीश जो ईश सवा गणाचा | मळारभ आरभ तो िनगणाचा || नम शारदा मळ च वार वाचा | गम पथ आनत या राघवाचा ||१||

सगम अथर- जो गणपती सवर लोकाचा ई र व सवर सदगणानी नटलला आह जो अनािद आह अनत आह जो असखय गणानी य आह व जी शारदा चार वाणीची जननी आह अशा दवतास नमःकार कर या व ौी रामरायाचया मागारन जीवनाची वाटचाल कर या

मना स ना भ पथची जाव | तरी ीहरी पािवजतो वभाव || जनी न त सव सोडनी ाव | जनी व त सव भाव कराव ||२||

सगम अथर- ह सजजन मना त परम राच ःमरण िनतय ठऊन भ ीन वयवहार कर तयामळ तला सहजच ौीकण सनन होतील कपा करतील कारण तो तयाचा ःवभावच आह माऽ त सजजन लोकाना ज आवडत नाही िनदनीय चकीच वाटत तस वाग नको व लोकादरास पाऽ होणार वदनीय अस

आचरण ठव भि पथ महणतात तो हाच

भात मनी राम चतीत जावा | पढ वखरी राम आध वदावा || सदाचार हा थोर सोड नय तो | जन तोची तो मानवी ध य होतो ||३||

सगम अथर- ातःकाळी उठलयावर थमतः ौीरामाच दवाच ःमरण कराव नतर वखरीन महणज तोडान मोठयान lsquoरामrsquo नाम घयाव हा सदाचार नहमी पाळावा सोड नय असा सदाचारान राहणाराच

मनय गौरवास पाऽ होतो धनय होतो

मना वासना द कामा न य र | मना सवथा पापब ी नको र || मना धमता नीती सोड नको हो | मना अतरी सार िवचार राहो ||४||

सगम अथर- र मना द इचछा मळीच उपयोगाची नाही पापी िवचार स ा मळीच अस नय धमारन व नीतीन वागण सोड नको मना हा ौ िवचार अतःकरणात जपन ठव

मना पापसक प सोडनी ावा | मना स यसक प जीव धरावा || मना क पना त नको वीषयाची | िवकार घड हो जन सव ची ची ||५||

सगम अथर- मना कधीही पापसकलप मनात यऊ दऊ नयत नहमी मनात सतयसकलप जागवावत मोह

पाडणाढया वःत व िवचार याची कलपनाही कर नय पापसकलप पापब ी व िवषय-िवकार यामळ लोकात समाजात आपली छीथ होत उपहास होतो महणन नहमी सतयसकलप करावत

hhbrvbarbrvbarbrvbarbrvbarkkparaparaacircacirckkbrvbarbrvbar ==acircacircllparapara ffparapara

कोबी वड सौ काचन मिनष काबळी

सािह य- १वाटी कीसलला कोबी २ वा ा िभजलली चणा डाळ १ इच आल ३-४ लसण पाक या १चमचा हळद िजर ३-४ िह िमर या को थबीर १२ चमचा ओवा मीठ तळ यासाठी तल इ यादी कती- थम कोबी कीसन यातल पाणी काढन टाकाव नतर चणा डाळ आल लसण िजर िमरची एक थोड जाडसर वाटाव त वाटण एका बाउल म य काढन यात कीसलला कोबी मीठ हळद ओवा को थबीर घालन एक कराव व याच छोट छोट गोल वड तळ हातावर थापन तला म य खरपस तळाव सॉस क वा खोब या या चटणीसह खा यास ाव_____________________________________________________________

फल - िबि कटापासन बनवलली चॉकलट सौ शीतल सतीश हा सािह य- १२५ म म का (बटर) २५० म मकिवटीज डायज टीव (McVities Digestive) िबि कट ४ टबल पन कीसलला नारळ ४ टबल पन कोको पावडर ४ टबल पन मध सका मवा आवडीनसार बनिव याची प त १ एका िपशवीम य कवा भा ाम य िबि कट घवन याचा चरा करावा २ एका भा ात म का घवन तो िवतळवा ३ यात िबि कटाचा चरा िखसलला नारळ कोको पावडर मध व सका मवा घाला ४ वरील िम ण एका पसरट भा ाम य ओताव ५ याच छोट लाड वळाव ६ वळलल चॉकलट लाड आवडीनसार कोको पावडर कीसलला नारळ कवा स या म ान सजवाव _________________________________________________________________________

बालशाही सौ शलजा जगदीश िशद

सािह य- २ १२ कप (५०० म) मदा ३४ कप तप (िवतळवन थड कलल) दही १२ कप १२ चमचा ब कग सोडा २ १२ कप साखर तप तळ यासाठी कती- म ाम य ब कग पावडर दही आिण तप घालन घ मळाव साधारण एक तास झाकन ठवाव ३ इचाच समान गोळ क न हल या हातान दाबन ख ा बनवावा तळ यासाठी कढईम य तप गरम कराव गरम झा यानतर गोळ मद आचवर तळन यावत एक दोन वळा पालटन लाल रग आ यानतर बाहर काढन ताटाम य ठवावी साखरम य साखर िभजल एवढ पाणी घालन गोळी पाक बनवावा गस बद क न पाकात तळलली बलीशाही घालावी चार त पाच िमिनट बालशाही पाकम य ठऊन नतर िचम ा या सहा यान बाहर काढन थड करावी थड झा यानतर हवाबद ड यात भ न ठवावी िह बालशाही आठ त दहा दवस टकत टीप- गोळीपाक तयार झाला की नाही ह पाह यासाठी एका बशीम य पाणी घऊन एक थब पाक घालन बघावा गोळी बशी या तळाशी तयार झा यास गस बद करावा

आ दती मळ शवची भाजी सािहतय- २५० ाम जाडी कडक ितखट शव ३मोठ काद जाड िचरलल ७-८ लसण पाक या

छोटा आ याचा तकडा एक छोटा चमचा धन िजर सक खोबर छोटातकडा २-३लवगा ४-५ िमर २-३ वलची सक लाल िमरची ४-५ दालिचनी तकडा थोड तल एवर ट गरम मसाला १छोटा चमचा मीठ चवीनसार कती- तर साठी कादा लसण आल आिण बाक सव मसा याच समान थो ा तलावर चागल परतन याव नतर गार क न थोडस पाणी टाकन िम सर मधन एकदम बारीक वाटन याव १ छोटा चमचा तल तापवन यात ती प ट आिण गरम मसाला )चवी माण (घालन तल सटपयत परतवन यावी नतर यात गरम पाणी घालन पातळ तर सारख कराव ती तर उकळवन यावी एकदम शवटी मीठ घालाव तर थोडी पातळच आस ावी जवायला याय या वळी गरम करताना यात शव टाकन परत उकळाव या बरोबर क ा कादा िलब छान लागत ही तर िमसळीसाठी पण वापरता यत

क या कवा उपज पोह

सािह य-१वाटी तकडा तादळ ( ोकन राइस) frac12 वाटी शगदाण frac12 वाटी चणाडाळ कडीप ा िहर ा िमर या िजर फोडणी साठीndashतल मोहोरी िहग हळद ितखट िजर कडीप ा मीठ चवीनसार कती- तादळ लालसर भाजन याव गार झा यावर िभजवन ठवावत डाळ दाण पण िभजवन ठवावत दो ही ४ -५ तास िभजवाव क या करावया या वळी थम तादळ उपसन ठवाव तल तापवन फोडणी क न यावी यात तादळ घालन छान परतावत तादळ परतत असताना डाळ आिण दाण िजर िमर या कडीप ा मीठ आिण थोड पाणी घालन िम सर मधन बारीक क न याव तादळ परतन झाल क िम सर मधल वाटण यात घालन नीट एक क न याव मग बारीक आचवर झाकण ठऊन क या होऊ ा ा मधन मधन हलवाव वाटल तर थो ा पा याचा िशपका ावा मोकळ झालल वाटल क गस बद करावा कोिथबीर घालन खायला याव याबरोबर दही कवा िलबाच उपासाच लोणच आिण क ा कादा छान लागतो तादळ डाळ आिण दाण ा मळ क या हा पदाथ पण अ होतो

ई-िवशषाक ऋणानबध सपधच उ र-

सपधसाठी ि िच छऽपती िशवाजी महाराज ितभाताई पाट ल रामदास ःवामी प डत भीमसन जोशी िसधताई सपकाळ पाडरग सदािशव सान (सान ग जी) डॉ बाबासाहब आबडकर िनळ फल

लता मगशकर शकर महादवन

ःमता पाट ल सी ड दशमख

लोकमा य टळक ध डराज गो वद फाळक (दादासाहब फाळक) जयत नारळ कर झह र खान

प ल दशपाड मधर भाडारकर ान र म ाबाई िनव ीनाथ सोपानदव ौयस तळपद

नाना पाटकर आशतोष गोवार कर डॉ काश आमट मदा कनी आमट हमत करकर ःवात यवीर सावरकर वजया महता

सिचन तडलकर डबजी झगराजी जानोरकर (गाडगबाबा) मोहन आगाश माधर द त व ठल कामत दिलप वगसरकर वण वामन िशरवाडकर (कसमामज) ज बार पटल सोनाली कळकण रामचि नरहर िचतळकर (सी रामचि) ा मध दडवत सा वऽीबाई फल आ ण

सिचन पळगावकर अशोक सराफ महा मा योितबा फल

महश कोठार सयाजी िशद नरि दाभोळकर शाताराम राजाराम वणकि ( ह शाताराम) सनील गावसकर अतल कळकण इतर छायािच गणशो सव एस ट महामडळाच िच ह शतकर कःती गढ पाडवा गट व ऑफ इ डया आषाढ एकादशी रायगड

क कण र व मबईचा ड बवाला नागपचमी

हता मा चौक पाट मबईकर वट पो णमा

सपधचा िनकाल

थम पा रतोिषक- सतोष साळक

ि तीय पा रतोिषक- शरय परब

ततीय पा रतोिषक- मज मळजकर

_______________________________________________________________

आपला अिभ ाय ज र कळवावा आमचा प ा- Emarathiklgmailcom

-----------------------------------------------------------------------------------------

प ी डॉ काश आमट ा या काशवाटा ा प तकातन घतलला हा उतारा आह ामळ सबिधत लखका या व काशका या कॉपीराईट अिधकाराच उ लघन झाल आह याची मला जाणीव आह पण िह मडळी व याच वशज या

क यामागील माझी भावना समजन घतील अशी माझी आशा आह कारण हा लख मी िस ी कवा अथ ा ीसाठी कलला नसन डॉ आमट ा या कायाची लोकाना क पना यावी हाच ा मागील हत आह िम लद कारकर ____________________________________________________________________________________

या कॉलरा या साथीतील एक सग मना या तळात असा जाऊन बसला आह क तो हटतच नाही एक बाई एका लहान मलाला घऊन आली होती उपचार क यावर सलाईन द यावर त मल जरा सधारल याबरोबर ितन या मलाला आम याकड सोपवल आिण ती लगच िनघन जायला लागली आमचा एक

कायकता ितला हणाला अशी कशी या मलाला सोडन जातस या याजवळ थाब याला पण बर वाटल क जा यावर या बाईन सािगतल कॉलरा या साथीन काल माझा नवरा मला दो ही मलाना लागण झाली हणन याना घऊन इकड िनघाल तर एक मल वाटतच गल याला तसच झाडाखाली ठवन ाला घऊन

आल आता ाला जरा बर आह तोवर जावन याला प न यत इतका क ण सग होता हा आ ही सगळच स झालो कोण कणासाठी रडणार डो यातल पाणीच आटन जाव अशी िह प रि थती अस कसोटीच धीर खचवणार सग खपदा आल पण यामळ इथ कामाची कती गरज आह हही न ान काळात गल पाय माग यायचा नाही ह डो यात प होत यामळ यातनही आ ही एकमका या मदतीन माग काढत गलो टकन रािहलो काम वाढवत गलो

आपल घर

२००१ साली वभव फळणीकर नावा या अकरा वषाचा म य एका दा प यान फार वग या तहन पचवला अगद एका हद गा यात हट या माण तम बसहारा हो तो कसी का सहारा बनो यानी तरा अनाथ मलाना आ ण १३ अनाथ मलीना सहारा दला ह काच घर दल याची राह या खा याचीच नाह तर उ म िश णाची सोय ह आपल घरन कली दरवष मी आ ण माझ कटब अगद आमच ह काच घर अस या सारख ितथ जातो पाऊल टाक या टाक या एक लहान मल हात जोडन नमःकार करत मग पटकन वचार मनात यतो अर अस आप या घर ज हा कणी यत त हा पाथ आ ण मीरा अस हसत

मखान आवभगत करतील ना

कणीह पाहण आल क आपल घर सःथच यवःथापक वजय फळणीकर हसत मखान

ःवागत करतात नवनवीन उपबमाची मा हती दतात नकळत ितथ या मावशी थड पाणी आ ण गरम चहा प यात ठवतात काह णातच आपल घर सग याना आपलस करत फळणीकर आ ण या या प ीन हा पारमािथक उपबम खर तर आपल दख वसर यासाठ या या मलाची उणीव भ न काढ यासाठ दहा वषापव स कला यात याना चड अडचणी हाल-अप ा सोसा या लाग या आ ण अजनह हा खडतर वास स च आह पण कठह खत तबार अप ा नाराजी अ जबात दसत नाह

यथील २६ मलाना ह याच आई-बाबा नसतच शालय आ ण ता ऽक िश ण नाह तर िनरिनराळ कौश य स ा िशकवायची यवःथा करतात यथील औ ोिगक िश ण

किात मलाना सगणक िश ण िशवणकाम ःब न ट ग ऑफसट ट ग ऑ फस

फाईल बनवण िशकवल जात नसतच शालय िश ण नाह तर ा जगात ःवतः या पायावर उभ राहायला िशकवतात एक सजन कत ववान य बन व याच काम ह

फळणीकर दा प य करतात

हा सारा याप जग या यापर न उ म बनव याच काम होत त बढयाच लोका या

आपलक न आ ण मदतीन मदत काय ःव पाची आ ण कशी असावी ाची क पना ौी वजय आप याला दतात पण अ टाहास आमह क वा अप ा ठवत नाह त कडबर

कक प ा दान खार क खोबर ा ह आजवान सागतात

यदा या भट त तर मी चाटच पडलो आता आपल घर म य आजी आजोबा आल आहत

िसहगड पाय यापाशी अजन एक बःतान बसवल आह सौरऊजा छोट शी बाग यात

फळभा या फल एक दभती गाय पारपा रक साधन नसिगक खत योगासन ाथना ह

दवसाच िनयम अगद काटकोर पण पाळल जातात वभवला जस वाढवल असत तस ह पतीप ी ा २६ मलाना वाढवतात या यावर माया करतात सःकार दतात यामळ चकनह मा या िलखाणात क वा कणा याह बोल यात

आपल घरला अनाथाौम कधी सबोधल जात नाह उलट मी हणन क यक

जाणकार आई-बाबानी थोडा वळ तर ितथ जाऊन आपल घर न क पाहाव lsquoितिमरातन तजाकडOtilde ह याची नसती रोजची ाथनाच नाह तर जग याची सक पना आ ण उ श आह नकतच वजय फळणीकरानी एक पःतक दल नाव होत पराजायाकडन वजयाकड वाचल पाना-पानाग णक अगावर काटा आ ण डो यात

पाणी यत world belongs to such people वजय फळणीकर ह एक रणाःथान

आहत

एक सामा जक बािधलक हणन माझ आप याला आवजन सागण आह क

या यासारखी चळवळ खटपट माणस ा जगात आहत या यामळ समाजात एक

स यवःथा आह अशा उपबमाना आ ण माणसाना आपण आप या पर न भरभ न

सहा य कराव त वळ दऊन कवा मलाना िश ण दऊन दल तर उ म आिथक

सहा यास apalagharyahoocom ला ज र भट ा

आप या घरातील घरपणाला बहार यावी आप या आ ण आप या मला या सामा जक

बािधलक या सक पना ःप यात अशी मनात खाऽी बाळगन पढ या वळस प याला

ग यावर आपल घरला न क भट ातथील आजी-आजोबानी आता १६ जणाना राहता यईल अशी गःट हाऊस सस ज कली आह

आपल घर म य आपल ःवागत उ म प तीन होईल ाची फळणीकरा तफ खाऽी असावी फळणीकराचा दर वनी बमाक ००९१-९८५०२२७०७७ ००९१-२५२३२९९ असा आह आपल घराचा चाहता कौःतभ पाठक आ ण प रवार

y~igraveu~v~ibrvbarjfiacute

िच कला- वद पराजप

सौ वसधरा जोशी माउस

एकदा एक उदीर बा पावर सला

पढ मोदक नको हणत रागावन बसला

दवा त ही आहात हण ब ीची दवता

का मला अस मग िनर र ठवता

तम या जवळ बसन मी रािहलो अडाणी

दररोज ऐकतो आर या आिण गाणी

उदरा या शारीन बा पा हसला

माउस हणन उदीर कॉ यटर समोर बसला

एका डो याची आई

एका गावात एक बाई आपलया छो ा मलाबरोबर एका छो ा झोपडीत राहात

होती आपलया मलाला काही कमी पड नय हणन दवसरा एक क न ती काम

करत अस पण या छो ा मलाला मा आपली आई अिजबात आवडत नाही तो

ितचा ितर कार करत असतो कारण ितला एक डोळा नसलयामळ ती भसर दसत

असत आईला तो शाळतही यऊ दत नसतो

एकदा एका काय मासाठी आईला शाळत जाव लागत पण ितला बघन कठ त ड

लपवाव ह मलाला कळत नाही रागाचा एक कटा टाकन तो ितथन पळन जातो

घरी आलयावर तो आईला चड बोलतो कशाला आली होतीस शाळत आता

माझ िम मला िचडवतील मी उ ा शाळत कसा जाऊ तला

एक डोळा का नाही मला त अिजबात आवडत नाहीस वगर

वगर आई काहीही बोलत नाही आपण आईला अ ात ा बोललो

याच मलालाही काही वाटत नाही रागान तो नसता धमसत

असतो आईशी काहीही न बोलता जवतो आिण झोपतो रा ी कधीतरी याला

जाग यत तर आपलया मलाची झोपमोड होऊ नय अशा दबकया आवाजात याची

आई रडत असत पण याचही याला काही वाटत नाही एका डो याचया

आपलया आईचा याला अिधकच ितर कार वाटायला

लागतो या णी तो िनणय घतो िशकन खप मोठ हायच

आिण इथन बाहर पडायच

या माण तो खप अ यास करतो उ िश णासाठी मो ा शहरात यतो

नामवत िव ापीठातन पदवी िमळवतो मो ा कपनीत मो ा ददयावर काम

क लागतो एका सदर मलीशी याच ल होत याला एक मलगा एक मलगी

होत आता याच कटब पण होत कारण ह सदर िच िबघडवणारी एका

डो याची याची आई ितथ नसत तो ितला जवळजवळ िवस न गलला असतो

अितशय सखात असतो

एक दवस याचया घराच दार वाजत दारात एका माणसाबरोबर याची तीच

एका डो याची आई उभी असत ितला बघन याची मलगी घाब न

आत पळन जात तो आधी च ावतो आिण मग वतःला सावरत

ितला हणतो कोण आहस त इथ का आलीस बघ माझी मलगी

तला घाबरली

मी ब तक चक चया प यावर आल अस काहीस पटपटत आई िनघन जात

ितन आपलयाला ओळखल नाही अशा समाधानात () मलगा दार लावन घतो

काही दवसानी माजी िव ाथ समलनासाठी याला याचया शाळतन प यत

परत या गावात जाऊ नय अस वाटत असतानाही तो समलनाला जा याचा

िनणय घतो ऑ फसचया कामासाठी जातोय अस बायकोला खोटच सागतो

समलन पार पडत कठलयातरी अनािमक ओढीन याची पावल याचयाही नकळत

झोपडीकड वळतात दाराला कलप असत शजारची बाई याला ओळखत आिण

एक प दत त प याचया आईच असत तो वाच लागतो मी खप आय य

जगल त याकड आता मी परत कधीही यणार नाही पण त कधीतरी यऊन मला

भटावस अशी माझी खप इचछा आह शाळचया समलनाला त यणार ह कळल

होत पण ितथ यऊन तला भटायच नाही अस मी न ठरवल कारण मला

मािहती आह एका डो याची ही तझी आई तला आवडत नाही मला एकच डोळा

का असही त मला एकदा िवचारल होतस त हा त खपच लहान होतास हणन

मी काही उ र दल नाही पण आज सागत बाळा त लहान

असताना एक अपघात झाला या अपघातात त तझा एक

डोळा गमावलास एका डो यान त सपण आय य कस

जगणार या िवचारान मी हराण झाल आिण माझा एक डोळा तला दला मला

तझा खप अिभमान आह त मला ज बोललास कवा मा याशी जसा वागलास

यासाठी मी त यावर अिजबात रागावलल नाही तझ मा यावर खप म आह

असाच िवचार मी करत कधी काळी मा या भोवती भोवती खळणारा त मला

नहमी आठवतोस

प वाचन मलगा ढसढसा रड लागला जी कवळ

याचयासाठी जगली वतःचा सवात मह वाचा अवयव िजन

याला सहजपण दऊन टाकला ितचयाशी आपण कती िनदयपण वागलो याला

चड पशचा ाप झाला तो आईला मोठमो ान हाका मा लागला पण आता

याचा काय उपयोग होता

मनाच ोक

गणाधीश जो ईश सवा गणाचा | मळारभ आरभ तो िनगणाचा || नम शारदा मळ च वार वाचा | गम पथ आनत या राघवाचा ||१||

सगम अथर- जो गणपती सवर लोकाचा ई र व सवर सदगणानी नटलला आह जो अनािद आह अनत आह जो असखय गणानी य आह व जी शारदा चार वाणीची जननी आह अशा दवतास नमःकार कर या व ौी रामरायाचया मागारन जीवनाची वाटचाल कर या

मना स ना भ पथची जाव | तरी ीहरी पािवजतो वभाव || जनी न त सव सोडनी ाव | जनी व त सव भाव कराव ||२||

सगम अथर- ह सजजन मना त परम राच ःमरण िनतय ठऊन भ ीन वयवहार कर तयामळ तला सहजच ौीकण सनन होतील कपा करतील कारण तो तयाचा ःवभावच आह माऽ त सजजन लोकाना ज आवडत नाही िनदनीय चकीच वाटत तस वाग नको व लोकादरास पाऽ होणार वदनीय अस

आचरण ठव भि पथ महणतात तो हाच

भात मनी राम चतीत जावा | पढ वखरी राम आध वदावा || सदाचार हा थोर सोड नय तो | जन तोची तो मानवी ध य होतो ||३||

सगम अथर- ातःकाळी उठलयावर थमतः ौीरामाच दवाच ःमरण कराव नतर वखरीन महणज तोडान मोठयान lsquoरामrsquo नाम घयाव हा सदाचार नहमी पाळावा सोड नय असा सदाचारान राहणाराच

मनय गौरवास पाऽ होतो धनय होतो

मना वासना द कामा न य र | मना सवथा पापब ी नको र || मना धमता नीती सोड नको हो | मना अतरी सार िवचार राहो ||४||

सगम अथर- र मना द इचछा मळीच उपयोगाची नाही पापी िवचार स ा मळीच अस नय धमारन व नीतीन वागण सोड नको मना हा ौ िवचार अतःकरणात जपन ठव

मना पापसक प सोडनी ावा | मना स यसक प जीव धरावा || मना क पना त नको वीषयाची | िवकार घड हो जन सव ची ची ||५||

सगम अथर- मना कधीही पापसकलप मनात यऊ दऊ नयत नहमी मनात सतयसकलप जागवावत मोह

पाडणाढया वःत व िवचार याची कलपनाही कर नय पापसकलप पापब ी व िवषय-िवकार यामळ लोकात समाजात आपली छीथ होत उपहास होतो महणन नहमी सतयसकलप करावत

hhbrvbarbrvbarbrvbarbrvbarkkparaparaacircacirckkbrvbarbrvbar ==acircacircllparapara ffparapara

कोबी वड सौ काचन मिनष काबळी

सािह य- १वाटी कीसलला कोबी २ वा ा िभजलली चणा डाळ १ इच आल ३-४ लसण पाक या १चमचा हळद िजर ३-४ िह िमर या को थबीर १२ चमचा ओवा मीठ तळ यासाठी तल इ यादी कती- थम कोबी कीसन यातल पाणी काढन टाकाव नतर चणा डाळ आल लसण िजर िमरची एक थोड जाडसर वाटाव त वाटण एका बाउल म य काढन यात कीसलला कोबी मीठ हळद ओवा को थबीर घालन एक कराव व याच छोट छोट गोल वड तळ हातावर थापन तला म य खरपस तळाव सॉस क वा खोब या या चटणीसह खा यास ाव_____________________________________________________________

फल - िबि कटापासन बनवलली चॉकलट सौ शीतल सतीश हा सािह य- १२५ म म का (बटर) २५० म मकिवटीज डायज टीव (McVities Digestive) िबि कट ४ टबल पन कीसलला नारळ ४ टबल पन कोको पावडर ४ टबल पन मध सका मवा आवडीनसार बनिव याची प त १ एका िपशवीम य कवा भा ाम य िबि कट घवन याचा चरा करावा २ एका भा ात म का घवन तो िवतळवा ३ यात िबि कटाचा चरा िखसलला नारळ कोको पावडर मध व सका मवा घाला ४ वरील िम ण एका पसरट भा ाम य ओताव ५ याच छोट लाड वळाव ६ वळलल चॉकलट लाड आवडीनसार कोको पावडर कीसलला नारळ कवा स या म ान सजवाव _________________________________________________________________________

बालशाही सौ शलजा जगदीश िशद

सािह य- २ १२ कप (५०० म) मदा ३४ कप तप (िवतळवन थड कलल) दही १२ कप १२ चमचा ब कग सोडा २ १२ कप साखर तप तळ यासाठी कती- म ाम य ब कग पावडर दही आिण तप घालन घ मळाव साधारण एक तास झाकन ठवाव ३ इचाच समान गोळ क न हल या हातान दाबन ख ा बनवावा तळ यासाठी कढईम य तप गरम कराव गरम झा यानतर गोळ मद आचवर तळन यावत एक दोन वळा पालटन लाल रग आ यानतर बाहर काढन ताटाम य ठवावी साखरम य साखर िभजल एवढ पाणी घालन गोळी पाक बनवावा गस बद क न पाकात तळलली बलीशाही घालावी चार त पाच िमिनट बालशाही पाकम य ठऊन नतर िचम ा या सहा यान बाहर काढन थड करावी थड झा यानतर हवाबद ड यात भ न ठवावी िह बालशाही आठ त दहा दवस टकत टीप- गोळीपाक तयार झाला की नाही ह पाह यासाठी एका बशीम य पाणी घऊन एक थब पाक घालन बघावा गोळी बशी या तळाशी तयार झा यास गस बद करावा

आ दती मळ शवची भाजी सािहतय- २५० ाम जाडी कडक ितखट शव ३मोठ काद जाड िचरलल ७-८ लसण पाक या

छोटा आ याचा तकडा एक छोटा चमचा धन िजर सक खोबर छोटातकडा २-३लवगा ४-५ िमर २-३ वलची सक लाल िमरची ४-५ दालिचनी तकडा थोड तल एवर ट गरम मसाला १छोटा चमचा मीठ चवीनसार कती- तर साठी कादा लसण आल आिण बाक सव मसा याच समान थो ा तलावर चागल परतन याव नतर गार क न थोडस पाणी टाकन िम सर मधन एकदम बारीक वाटन याव १ छोटा चमचा तल तापवन यात ती प ट आिण गरम मसाला )चवी माण (घालन तल सटपयत परतवन यावी नतर यात गरम पाणी घालन पातळ तर सारख कराव ती तर उकळवन यावी एकदम शवटी मीठ घालाव तर थोडी पातळच आस ावी जवायला याय या वळी गरम करताना यात शव टाकन परत उकळाव या बरोबर क ा कादा िलब छान लागत ही तर िमसळीसाठी पण वापरता यत

क या कवा उपज पोह

सािह य-१वाटी तकडा तादळ ( ोकन राइस) frac12 वाटी शगदाण frac12 वाटी चणाडाळ कडीप ा िहर ा िमर या िजर फोडणी साठीndashतल मोहोरी िहग हळद ितखट िजर कडीप ा मीठ चवीनसार कती- तादळ लालसर भाजन याव गार झा यावर िभजवन ठवावत डाळ दाण पण िभजवन ठवावत दो ही ४ -५ तास िभजवाव क या करावया या वळी थम तादळ उपसन ठवाव तल तापवन फोडणी क न यावी यात तादळ घालन छान परतावत तादळ परतत असताना डाळ आिण दाण िजर िमर या कडीप ा मीठ आिण थोड पाणी घालन िम सर मधन बारीक क न याव तादळ परतन झाल क िम सर मधल वाटण यात घालन नीट एक क न याव मग बारीक आचवर झाकण ठऊन क या होऊ ा ा मधन मधन हलवाव वाटल तर थो ा पा याचा िशपका ावा मोकळ झालल वाटल क गस बद करावा कोिथबीर घालन खायला याव याबरोबर दही कवा िलबाच उपासाच लोणच आिण क ा कादा छान लागतो तादळ डाळ आिण दाण ा मळ क या हा पदाथ पण अ होतो

ई-िवशषाक ऋणानबध सपधच उ र-

सपधसाठी ि िच छऽपती िशवाजी महाराज ितभाताई पाट ल रामदास ःवामी प डत भीमसन जोशी िसधताई सपकाळ पाडरग सदािशव सान (सान ग जी) डॉ बाबासाहब आबडकर िनळ फल

लता मगशकर शकर महादवन

ःमता पाट ल सी ड दशमख

लोकमा य टळक ध डराज गो वद फाळक (दादासाहब फाळक) जयत नारळ कर झह र खान

प ल दशपाड मधर भाडारकर ान र म ाबाई िनव ीनाथ सोपानदव ौयस तळपद

नाना पाटकर आशतोष गोवार कर डॉ काश आमट मदा कनी आमट हमत करकर ःवात यवीर सावरकर वजया महता

सिचन तडलकर डबजी झगराजी जानोरकर (गाडगबाबा) मोहन आगाश माधर द त व ठल कामत दिलप वगसरकर वण वामन िशरवाडकर (कसमामज) ज बार पटल सोनाली कळकण रामचि नरहर िचतळकर (सी रामचि) ा मध दडवत सा वऽीबाई फल आ ण

सिचन पळगावकर अशोक सराफ महा मा योितबा फल

महश कोठार सयाजी िशद नरि दाभोळकर शाताराम राजाराम वणकि ( ह शाताराम) सनील गावसकर अतल कळकण इतर छायािच गणशो सव एस ट महामडळाच िच ह शतकर कःती गढ पाडवा गट व ऑफ इ डया आषाढ एकादशी रायगड

क कण र व मबईचा ड बवाला नागपचमी

हता मा चौक पाट मबईकर वट पो णमा

सपधचा िनकाल

थम पा रतोिषक- सतोष साळक

ि तीय पा रतोिषक- शरय परब

ततीय पा रतोिषक- मज मळजकर

_______________________________________________________________

आपला अिभ ाय ज र कळवावा आमचा प ा- Emarathiklgmailcom

-----------------------------------------------------------------------------------------

आपल घर

२००१ साली वभव फळणीकर नावा या अकरा वषाचा म य एका दा प यान फार वग या तहन पचवला अगद एका हद गा यात हट या माण तम बसहारा हो तो कसी का सहारा बनो यानी तरा अनाथ मलाना आ ण १३ अनाथ मलीना सहारा दला ह काच घर दल याची राह या खा याचीच नाह तर उ म िश णाची सोय ह आपल घरन कली दरवष मी आ ण माझ कटब अगद आमच ह काच घर अस या सारख ितथ जातो पाऊल टाक या टाक या एक लहान मल हात जोडन नमःकार करत मग पटकन वचार मनात यतो अर अस आप या घर ज हा कणी यत त हा पाथ आ ण मीरा अस हसत

मखान आवभगत करतील ना

कणीह पाहण आल क आपल घर सःथच यवःथापक वजय फळणीकर हसत मखान

ःवागत करतात नवनवीन उपबमाची मा हती दतात नकळत ितथ या मावशी थड पाणी आ ण गरम चहा प यात ठवतात काह णातच आपल घर सग याना आपलस करत फळणीकर आ ण या या प ीन हा पारमािथक उपबम खर तर आपल दख वसर यासाठ या या मलाची उणीव भ न काढ यासाठ दहा वषापव स कला यात याना चड अडचणी हाल-अप ा सोसा या लाग या आ ण अजनह हा खडतर वास स च आह पण कठह खत तबार अप ा नाराजी अ जबात दसत नाह

यथील २६ मलाना ह याच आई-बाबा नसतच शालय आ ण ता ऽक िश ण नाह तर िनरिनराळ कौश य स ा िशकवायची यवःथा करतात यथील औ ोिगक िश ण

किात मलाना सगणक िश ण िशवणकाम ःब न ट ग ऑफसट ट ग ऑ फस

फाईल बनवण िशकवल जात नसतच शालय िश ण नाह तर ा जगात ःवतः या पायावर उभ राहायला िशकवतात एक सजन कत ववान य बन व याच काम ह

फळणीकर दा प य करतात

हा सारा याप जग या यापर न उ म बनव याच काम होत त बढयाच लोका या

आपलक न आ ण मदतीन मदत काय ःव पाची आ ण कशी असावी ाची क पना ौी वजय आप याला दतात पण अ टाहास आमह क वा अप ा ठवत नाह त कडबर

कक प ा दान खार क खोबर ा ह आजवान सागतात

यदा या भट त तर मी चाटच पडलो आता आपल घर म य आजी आजोबा आल आहत

िसहगड पाय यापाशी अजन एक बःतान बसवल आह सौरऊजा छोट शी बाग यात

फळभा या फल एक दभती गाय पारपा रक साधन नसिगक खत योगासन ाथना ह

दवसाच िनयम अगद काटकोर पण पाळल जातात वभवला जस वाढवल असत तस ह पतीप ी ा २६ मलाना वाढवतात या यावर माया करतात सःकार दतात यामळ चकनह मा या िलखाणात क वा कणा याह बोल यात

आपल घरला अनाथाौम कधी सबोधल जात नाह उलट मी हणन क यक

जाणकार आई-बाबानी थोडा वळ तर ितथ जाऊन आपल घर न क पाहाव lsquoितिमरातन तजाकडOtilde ह याची नसती रोजची ाथनाच नाह तर जग याची सक पना आ ण उ श आह नकतच वजय फळणीकरानी एक पःतक दल नाव होत पराजायाकडन वजयाकड वाचल पाना-पानाग णक अगावर काटा आ ण डो यात

पाणी यत world belongs to such people वजय फळणीकर ह एक रणाःथान

आहत

एक सामा जक बािधलक हणन माझ आप याला आवजन सागण आह क

या यासारखी चळवळ खटपट माणस ा जगात आहत या यामळ समाजात एक

स यवःथा आह अशा उपबमाना आ ण माणसाना आपण आप या पर न भरभ न

सहा य कराव त वळ दऊन कवा मलाना िश ण दऊन दल तर उ म आिथक

सहा यास apalagharyahoocom ला ज र भट ा

आप या घरातील घरपणाला बहार यावी आप या आ ण आप या मला या सामा जक

बािधलक या सक पना ःप यात अशी मनात खाऽी बाळगन पढ या वळस प याला

ग यावर आपल घरला न क भट ातथील आजी-आजोबानी आता १६ जणाना राहता यईल अशी गःट हाऊस सस ज कली आह

आपल घर म य आपल ःवागत उ म प तीन होईल ाची फळणीकरा तफ खाऽी असावी फळणीकराचा दर वनी बमाक ००९१-९८५०२२७०७७ ००९१-२५२३२९९ असा आह आपल घराचा चाहता कौःतभ पाठक आ ण प रवार

y~igraveu~v~ibrvbarjfiacute

िच कला- वद पराजप

सौ वसधरा जोशी माउस

एकदा एक उदीर बा पावर सला

पढ मोदक नको हणत रागावन बसला

दवा त ही आहात हण ब ीची दवता

का मला अस मग िनर र ठवता

तम या जवळ बसन मी रािहलो अडाणी

दररोज ऐकतो आर या आिण गाणी

उदरा या शारीन बा पा हसला

माउस हणन उदीर कॉ यटर समोर बसला

एका डो याची आई

एका गावात एक बाई आपलया छो ा मलाबरोबर एका छो ा झोपडीत राहात

होती आपलया मलाला काही कमी पड नय हणन दवसरा एक क न ती काम

करत अस पण या छो ा मलाला मा आपली आई अिजबात आवडत नाही तो

ितचा ितर कार करत असतो कारण ितला एक डोळा नसलयामळ ती भसर दसत

असत आईला तो शाळतही यऊ दत नसतो

एकदा एका काय मासाठी आईला शाळत जाव लागत पण ितला बघन कठ त ड

लपवाव ह मलाला कळत नाही रागाचा एक कटा टाकन तो ितथन पळन जातो

घरी आलयावर तो आईला चड बोलतो कशाला आली होतीस शाळत आता

माझ िम मला िचडवतील मी उ ा शाळत कसा जाऊ तला

एक डोळा का नाही मला त अिजबात आवडत नाहीस वगर

वगर आई काहीही बोलत नाही आपण आईला अ ात ा बोललो

याच मलालाही काही वाटत नाही रागान तो नसता धमसत

असतो आईशी काहीही न बोलता जवतो आिण झोपतो रा ी कधीतरी याला

जाग यत तर आपलया मलाची झोपमोड होऊ नय अशा दबकया आवाजात याची

आई रडत असत पण याचही याला काही वाटत नाही एका डो याचया

आपलया आईचा याला अिधकच ितर कार वाटायला

लागतो या णी तो िनणय घतो िशकन खप मोठ हायच

आिण इथन बाहर पडायच

या माण तो खप अ यास करतो उ िश णासाठी मो ा शहरात यतो

नामवत िव ापीठातन पदवी िमळवतो मो ा कपनीत मो ा ददयावर काम

क लागतो एका सदर मलीशी याच ल होत याला एक मलगा एक मलगी

होत आता याच कटब पण होत कारण ह सदर िच िबघडवणारी एका

डो याची याची आई ितथ नसत तो ितला जवळजवळ िवस न गलला असतो

अितशय सखात असतो

एक दवस याचया घराच दार वाजत दारात एका माणसाबरोबर याची तीच

एका डो याची आई उभी असत ितला बघन याची मलगी घाब न

आत पळन जात तो आधी च ावतो आिण मग वतःला सावरत

ितला हणतो कोण आहस त इथ का आलीस बघ माझी मलगी

तला घाबरली

मी ब तक चक चया प यावर आल अस काहीस पटपटत आई िनघन जात

ितन आपलयाला ओळखल नाही अशा समाधानात () मलगा दार लावन घतो

काही दवसानी माजी िव ाथ समलनासाठी याला याचया शाळतन प यत

परत या गावात जाऊ नय अस वाटत असतानाही तो समलनाला जा याचा

िनणय घतो ऑ फसचया कामासाठी जातोय अस बायकोला खोटच सागतो

समलन पार पडत कठलयातरी अनािमक ओढीन याची पावल याचयाही नकळत

झोपडीकड वळतात दाराला कलप असत शजारची बाई याला ओळखत आिण

एक प दत त प याचया आईच असत तो वाच लागतो मी खप आय य

जगल त याकड आता मी परत कधीही यणार नाही पण त कधीतरी यऊन मला

भटावस अशी माझी खप इचछा आह शाळचया समलनाला त यणार ह कळल

होत पण ितथ यऊन तला भटायच नाही अस मी न ठरवल कारण मला

मािहती आह एका डो याची ही तझी आई तला आवडत नाही मला एकच डोळा

का असही त मला एकदा िवचारल होतस त हा त खपच लहान होतास हणन

मी काही उ र दल नाही पण आज सागत बाळा त लहान

असताना एक अपघात झाला या अपघातात त तझा एक

डोळा गमावलास एका डो यान त सपण आय य कस

जगणार या िवचारान मी हराण झाल आिण माझा एक डोळा तला दला मला

तझा खप अिभमान आह त मला ज बोललास कवा मा याशी जसा वागलास

यासाठी मी त यावर अिजबात रागावलल नाही तझ मा यावर खप म आह

असाच िवचार मी करत कधी काळी मा या भोवती भोवती खळणारा त मला

नहमी आठवतोस

प वाचन मलगा ढसढसा रड लागला जी कवळ

याचयासाठी जगली वतःचा सवात मह वाचा अवयव िजन

याला सहजपण दऊन टाकला ितचयाशी आपण कती िनदयपण वागलो याला

चड पशचा ाप झाला तो आईला मोठमो ान हाका मा लागला पण आता

याचा काय उपयोग होता

मनाच ोक

गणाधीश जो ईश सवा गणाचा | मळारभ आरभ तो िनगणाचा || नम शारदा मळ च वार वाचा | गम पथ आनत या राघवाचा ||१||

सगम अथर- जो गणपती सवर लोकाचा ई र व सवर सदगणानी नटलला आह जो अनािद आह अनत आह जो असखय गणानी य आह व जी शारदा चार वाणीची जननी आह अशा दवतास नमःकार कर या व ौी रामरायाचया मागारन जीवनाची वाटचाल कर या

मना स ना भ पथची जाव | तरी ीहरी पािवजतो वभाव || जनी न त सव सोडनी ाव | जनी व त सव भाव कराव ||२||

सगम अथर- ह सजजन मना त परम राच ःमरण िनतय ठऊन भ ीन वयवहार कर तयामळ तला सहजच ौीकण सनन होतील कपा करतील कारण तो तयाचा ःवभावच आह माऽ त सजजन लोकाना ज आवडत नाही िनदनीय चकीच वाटत तस वाग नको व लोकादरास पाऽ होणार वदनीय अस

आचरण ठव भि पथ महणतात तो हाच

भात मनी राम चतीत जावा | पढ वखरी राम आध वदावा || सदाचार हा थोर सोड नय तो | जन तोची तो मानवी ध य होतो ||३||

सगम अथर- ातःकाळी उठलयावर थमतः ौीरामाच दवाच ःमरण कराव नतर वखरीन महणज तोडान मोठयान lsquoरामrsquo नाम घयाव हा सदाचार नहमी पाळावा सोड नय असा सदाचारान राहणाराच

मनय गौरवास पाऽ होतो धनय होतो

मना वासना द कामा न य र | मना सवथा पापब ी नको र || मना धमता नीती सोड नको हो | मना अतरी सार िवचार राहो ||४||

सगम अथर- र मना द इचछा मळीच उपयोगाची नाही पापी िवचार स ा मळीच अस नय धमारन व नीतीन वागण सोड नको मना हा ौ िवचार अतःकरणात जपन ठव

मना पापसक प सोडनी ावा | मना स यसक प जीव धरावा || मना क पना त नको वीषयाची | िवकार घड हो जन सव ची ची ||५||

सगम अथर- मना कधीही पापसकलप मनात यऊ दऊ नयत नहमी मनात सतयसकलप जागवावत मोह

पाडणाढया वःत व िवचार याची कलपनाही कर नय पापसकलप पापब ी व िवषय-िवकार यामळ लोकात समाजात आपली छीथ होत उपहास होतो महणन नहमी सतयसकलप करावत

hhbrvbarbrvbarbrvbarbrvbarkkparaparaacircacirckkbrvbarbrvbar ==acircacircllparapara ffparapara

कोबी वड सौ काचन मिनष काबळी

सािह य- १वाटी कीसलला कोबी २ वा ा िभजलली चणा डाळ १ इच आल ३-४ लसण पाक या १चमचा हळद िजर ३-४ िह िमर या को थबीर १२ चमचा ओवा मीठ तळ यासाठी तल इ यादी कती- थम कोबी कीसन यातल पाणी काढन टाकाव नतर चणा डाळ आल लसण िजर िमरची एक थोड जाडसर वाटाव त वाटण एका बाउल म य काढन यात कीसलला कोबी मीठ हळद ओवा को थबीर घालन एक कराव व याच छोट छोट गोल वड तळ हातावर थापन तला म य खरपस तळाव सॉस क वा खोब या या चटणीसह खा यास ाव_____________________________________________________________

फल - िबि कटापासन बनवलली चॉकलट सौ शीतल सतीश हा सािह य- १२५ म म का (बटर) २५० म मकिवटीज डायज टीव (McVities Digestive) िबि कट ४ टबल पन कीसलला नारळ ४ टबल पन कोको पावडर ४ टबल पन मध सका मवा आवडीनसार बनिव याची प त १ एका िपशवीम य कवा भा ाम य िबि कट घवन याचा चरा करावा २ एका भा ात म का घवन तो िवतळवा ३ यात िबि कटाचा चरा िखसलला नारळ कोको पावडर मध व सका मवा घाला ४ वरील िम ण एका पसरट भा ाम य ओताव ५ याच छोट लाड वळाव ६ वळलल चॉकलट लाड आवडीनसार कोको पावडर कीसलला नारळ कवा स या म ान सजवाव _________________________________________________________________________

बालशाही सौ शलजा जगदीश िशद

सािह य- २ १२ कप (५०० म) मदा ३४ कप तप (िवतळवन थड कलल) दही १२ कप १२ चमचा ब कग सोडा २ १२ कप साखर तप तळ यासाठी कती- म ाम य ब कग पावडर दही आिण तप घालन घ मळाव साधारण एक तास झाकन ठवाव ३ इचाच समान गोळ क न हल या हातान दाबन ख ा बनवावा तळ यासाठी कढईम य तप गरम कराव गरम झा यानतर गोळ मद आचवर तळन यावत एक दोन वळा पालटन लाल रग आ यानतर बाहर काढन ताटाम य ठवावी साखरम य साखर िभजल एवढ पाणी घालन गोळी पाक बनवावा गस बद क न पाकात तळलली बलीशाही घालावी चार त पाच िमिनट बालशाही पाकम य ठऊन नतर िचम ा या सहा यान बाहर काढन थड करावी थड झा यानतर हवाबद ड यात भ न ठवावी िह बालशाही आठ त दहा दवस टकत टीप- गोळीपाक तयार झाला की नाही ह पाह यासाठी एका बशीम य पाणी घऊन एक थब पाक घालन बघावा गोळी बशी या तळाशी तयार झा यास गस बद करावा

आ दती मळ शवची भाजी सािहतय- २५० ाम जाडी कडक ितखट शव ३मोठ काद जाड िचरलल ७-८ लसण पाक या

छोटा आ याचा तकडा एक छोटा चमचा धन िजर सक खोबर छोटातकडा २-३लवगा ४-५ िमर २-३ वलची सक लाल िमरची ४-५ दालिचनी तकडा थोड तल एवर ट गरम मसाला १छोटा चमचा मीठ चवीनसार कती- तर साठी कादा लसण आल आिण बाक सव मसा याच समान थो ा तलावर चागल परतन याव नतर गार क न थोडस पाणी टाकन िम सर मधन एकदम बारीक वाटन याव १ छोटा चमचा तल तापवन यात ती प ट आिण गरम मसाला )चवी माण (घालन तल सटपयत परतवन यावी नतर यात गरम पाणी घालन पातळ तर सारख कराव ती तर उकळवन यावी एकदम शवटी मीठ घालाव तर थोडी पातळच आस ावी जवायला याय या वळी गरम करताना यात शव टाकन परत उकळाव या बरोबर क ा कादा िलब छान लागत ही तर िमसळीसाठी पण वापरता यत

क या कवा उपज पोह

सािह य-१वाटी तकडा तादळ ( ोकन राइस) frac12 वाटी शगदाण frac12 वाटी चणाडाळ कडीप ा िहर ा िमर या िजर फोडणी साठीndashतल मोहोरी िहग हळद ितखट िजर कडीप ा मीठ चवीनसार कती- तादळ लालसर भाजन याव गार झा यावर िभजवन ठवावत डाळ दाण पण िभजवन ठवावत दो ही ४ -५ तास िभजवाव क या करावया या वळी थम तादळ उपसन ठवाव तल तापवन फोडणी क न यावी यात तादळ घालन छान परतावत तादळ परतत असताना डाळ आिण दाण िजर िमर या कडीप ा मीठ आिण थोड पाणी घालन िम सर मधन बारीक क न याव तादळ परतन झाल क िम सर मधल वाटण यात घालन नीट एक क न याव मग बारीक आचवर झाकण ठऊन क या होऊ ा ा मधन मधन हलवाव वाटल तर थो ा पा याचा िशपका ावा मोकळ झालल वाटल क गस बद करावा कोिथबीर घालन खायला याव याबरोबर दही कवा िलबाच उपासाच लोणच आिण क ा कादा छान लागतो तादळ डाळ आिण दाण ा मळ क या हा पदाथ पण अ होतो

ई-िवशषाक ऋणानबध सपधच उ र-

सपधसाठी ि िच छऽपती िशवाजी महाराज ितभाताई पाट ल रामदास ःवामी प डत भीमसन जोशी िसधताई सपकाळ पाडरग सदािशव सान (सान ग जी) डॉ बाबासाहब आबडकर िनळ फल

लता मगशकर शकर महादवन

ःमता पाट ल सी ड दशमख

लोकमा य टळक ध डराज गो वद फाळक (दादासाहब फाळक) जयत नारळ कर झह र खान

प ल दशपाड मधर भाडारकर ान र म ाबाई िनव ीनाथ सोपानदव ौयस तळपद

नाना पाटकर आशतोष गोवार कर डॉ काश आमट मदा कनी आमट हमत करकर ःवात यवीर सावरकर वजया महता

सिचन तडलकर डबजी झगराजी जानोरकर (गाडगबाबा) मोहन आगाश माधर द त व ठल कामत दिलप वगसरकर वण वामन िशरवाडकर (कसमामज) ज बार पटल सोनाली कळकण रामचि नरहर िचतळकर (सी रामचि) ा मध दडवत सा वऽीबाई फल आ ण

सिचन पळगावकर अशोक सराफ महा मा योितबा फल

महश कोठार सयाजी िशद नरि दाभोळकर शाताराम राजाराम वणकि ( ह शाताराम) सनील गावसकर अतल कळकण इतर छायािच गणशो सव एस ट महामडळाच िच ह शतकर कःती गढ पाडवा गट व ऑफ इ डया आषाढ एकादशी रायगड

क कण र व मबईचा ड बवाला नागपचमी

हता मा चौक पाट मबईकर वट पो णमा

सपधचा िनकाल

थम पा रतोिषक- सतोष साळक

ि तीय पा रतोिषक- शरय परब

ततीय पा रतोिषक- मज मळजकर

_______________________________________________________________

आपला अिभ ाय ज र कळवावा आमचा प ा- Emarathiklgmailcom

-----------------------------------------------------------------------------------------

आपलक न आ ण मदतीन मदत काय ःव पाची आ ण कशी असावी ाची क पना ौी वजय आप याला दतात पण अ टाहास आमह क वा अप ा ठवत नाह त कडबर

कक प ा दान खार क खोबर ा ह आजवान सागतात

यदा या भट त तर मी चाटच पडलो आता आपल घर म य आजी आजोबा आल आहत

िसहगड पाय यापाशी अजन एक बःतान बसवल आह सौरऊजा छोट शी बाग यात

फळभा या फल एक दभती गाय पारपा रक साधन नसिगक खत योगासन ाथना ह

दवसाच िनयम अगद काटकोर पण पाळल जातात वभवला जस वाढवल असत तस ह पतीप ी ा २६ मलाना वाढवतात या यावर माया करतात सःकार दतात यामळ चकनह मा या िलखाणात क वा कणा याह बोल यात

आपल घरला अनाथाौम कधी सबोधल जात नाह उलट मी हणन क यक

जाणकार आई-बाबानी थोडा वळ तर ितथ जाऊन आपल घर न क पाहाव lsquoितिमरातन तजाकडOtilde ह याची नसती रोजची ाथनाच नाह तर जग याची सक पना आ ण उ श आह नकतच वजय फळणीकरानी एक पःतक दल नाव होत पराजायाकडन वजयाकड वाचल पाना-पानाग णक अगावर काटा आ ण डो यात

पाणी यत world belongs to such people वजय फळणीकर ह एक रणाःथान

आहत

एक सामा जक बािधलक हणन माझ आप याला आवजन सागण आह क

या यासारखी चळवळ खटपट माणस ा जगात आहत या यामळ समाजात एक

स यवःथा आह अशा उपबमाना आ ण माणसाना आपण आप या पर न भरभ न

सहा य कराव त वळ दऊन कवा मलाना िश ण दऊन दल तर उ म आिथक

सहा यास apalagharyahoocom ला ज र भट ा

आप या घरातील घरपणाला बहार यावी आप या आ ण आप या मला या सामा जक

बािधलक या सक पना ःप यात अशी मनात खाऽी बाळगन पढ या वळस प याला

ग यावर आपल घरला न क भट ातथील आजी-आजोबानी आता १६ जणाना राहता यईल अशी गःट हाऊस सस ज कली आह

आपल घर म य आपल ःवागत उ म प तीन होईल ाची फळणीकरा तफ खाऽी असावी फळणीकराचा दर वनी बमाक ००९१-९८५०२२७०७७ ००९१-२५२३२९९ असा आह आपल घराचा चाहता कौःतभ पाठक आ ण प रवार

y~igraveu~v~ibrvbarjfiacute

िच कला- वद पराजप

सौ वसधरा जोशी माउस

एकदा एक उदीर बा पावर सला

पढ मोदक नको हणत रागावन बसला

दवा त ही आहात हण ब ीची दवता

का मला अस मग िनर र ठवता

तम या जवळ बसन मी रािहलो अडाणी

दररोज ऐकतो आर या आिण गाणी

उदरा या शारीन बा पा हसला

माउस हणन उदीर कॉ यटर समोर बसला

एका डो याची आई

एका गावात एक बाई आपलया छो ा मलाबरोबर एका छो ा झोपडीत राहात

होती आपलया मलाला काही कमी पड नय हणन दवसरा एक क न ती काम

करत अस पण या छो ा मलाला मा आपली आई अिजबात आवडत नाही तो

ितचा ितर कार करत असतो कारण ितला एक डोळा नसलयामळ ती भसर दसत

असत आईला तो शाळतही यऊ दत नसतो

एकदा एका काय मासाठी आईला शाळत जाव लागत पण ितला बघन कठ त ड

लपवाव ह मलाला कळत नाही रागाचा एक कटा टाकन तो ितथन पळन जातो

घरी आलयावर तो आईला चड बोलतो कशाला आली होतीस शाळत आता

माझ िम मला िचडवतील मी उ ा शाळत कसा जाऊ तला

एक डोळा का नाही मला त अिजबात आवडत नाहीस वगर

वगर आई काहीही बोलत नाही आपण आईला अ ात ा बोललो

याच मलालाही काही वाटत नाही रागान तो नसता धमसत

असतो आईशी काहीही न बोलता जवतो आिण झोपतो रा ी कधीतरी याला

जाग यत तर आपलया मलाची झोपमोड होऊ नय अशा दबकया आवाजात याची

आई रडत असत पण याचही याला काही वाटत नाही एका डो याचया

आपलया आईचा याला अिधकच ितर कार वाटायला

लागतो या णी तो िनणय घतो िशकन खप मोठ हायच

आिण इथन बाहर पडायच

या माण तो खप अ यास करतो उ िश णासाठी मो ा शहरात यतो

नामवत िव ापीठातन पदवी िमळवतो मो ा कपनीत मो ा ददयावर काम

क लागतो एका सदर मलीशी याच ल होत याला एक मलगा एक मलगी

होत आता याच कटब पण होत कारण ह सदर िच िबघडवणारी एका

डो याची याची आई ितथ नसत तो ितला जवळजवळ िवस न गलला असतो

अितशय सखात असतो

एक दवस याचया घराच दार वाजत दारात एका माणसाबरोबर याची तीच

एका डो याची आई उभी असत ितला बघन याची मलगी घाब न

आत पळन जात तो आधी च ावतो आिण मग वतःला सावरत

ितला हणतो कोण आहस त इथ का आलीस बघ माझी मलगी

तला घाबरली

मी ब तक चक चया प यावर आल अस काहीस पटपटत आई िनघन जात

ितन आपलयाला ओळखल नाही अशा समाधानात () मलगा दार लावन घतो

काही दवसानी माजी िव ाथ समलनासाठी याला याचया शाळतन प यत

परत या गावात जाऊ नय अस वाटत असतानाही तो समलनाला जा याचा

िनणय घतो ऑ फसचया कामासाठी जातोय अस बायकोला खोटच सागतो

समलन पार पडत कठलयातरी अनािमक ओढीन याची पावल याचयाही नकळत

झोपडीकड वळतात दाराला कलप असत शजारची बाई याला ओळखत आिण

एक प दत त प याचया आईच असत तो वाच लागतो मी खप आय य

जगल त याकड आता मी परत कधीही यणार नाही पण त कधीतरी यऊन मला

भटावस अशी माझी खप इचछा आह शाळचया समलनाला त यणार ह कळल

होत पण ितथ यऊन तला भटायच नाही अस मी न ठरवल कारण मला

मािहती आह एका डो याची ही तझी आई तला आवडत नाही मला एकच डोळा

का असही त मला एकदा िवचारल होतस त हा त खपच लहान होतास हणन

मी काही उ र दल नाही पण आज सागत बाळा त लहान

असताना एक अपघात झाला या अपघातात त तझा एक

डोळा गमावलास एका डो यान त सपण आय य कस

जगणार या िवचारान मी हराण झाल आिण माझा एक डोळा तला दला मला

तझा खप अिभमान आह त मला ज बोललास कवा मा याशी जसा वागलास

यासाठी मी त यावर अिजबात रागावलल नाही तझ मा यावर खप म आह

असाच िवचार मी करत कधी काळी मा या भोवती भोवती खळणारा त मला

नहमी आठवतोस

प वाचन मलगा ढसढसा रड लागला जी कवळ

याचयासाठी जगली वतःचा सवात मह वाचा अवयव िजन

याला सहजपण दऊन टाकला ितचयाशी आपण कती िनदयपण वागलो याला

चड पशचा ाप झाला तो आईला मोठमो ान हाका मा लागला पण आता

याचा काय उपयोग होता

मनाच ोक

गणाधीश जो ईश सवा गणाचा | मळारभ आरभ तो िनगणाचा || नम शारदा मळ च वार वाचा | गम पथ आनत या राघवाचा ||१||

सगम अथर- जो गणपती सवर लोकाचा ई र व सवर सदगणानी नटलला आह जो अनािद आह अनत आह जो असखय गणानी य आह व जी शारदा चार वाणीची जननी आह अशा दवतास नमःकार कर या व ौी रामरायाचया मागारन जीवनाची वाटचाल कर या

मना स ना भ पथची जाव | तरी ीहरी पािवजतो वभाव || जनी न त सव सोडनी ाव | जनी व त सव भाव कराव ||२||

सगम अथर- ह सजजन मना त परम राच ःमरण िनतय ठऊन भ ीन वयवहार कर तयामळ तला सहजच ौीकण सनन होतील कपा करतील कारण तो तयाचा ःवभावच आह माऽ त सजजन लोकाना ज आवडत नाही िनदनीय चकीच वाटत तस वाग नको व लोकादरास पाऽ होणार वदनीय अस

आचरण ठव भि पथ महणतात तो हाच

भात मनी राम चतीत जावा | पढ वखरी राम आध वदावा || सदाचार हा थोर सोड नय तो | जन तोची तो मानवी ध य होतो ||३||

सगम अथर- ातःकाळी उठलयावर थमतः ौीरामाच दवाच ःमरण कराव नतर वखरीन महणज तोडान मोठयान lsquoरामrsquo नाम घयाव हा सदाचार नहमी पाळावा सोड नय असा सदाचारान राहणाराच

मनय गौरवास पाऽ होतो धनय होतो

मना वासना द कामा न य र | मना सवथा पापब ी नको र || मना धमता नीती सोड नको हो | मना अतरी सार िवचार राहो ||४||

सगम अथर- र मना द इचछा मळीच उपयोगाची नाही पापी िवचार स ा मळीच अस नय धमारन व नीतीन वागण सोड नको मना हा ौ िवचार अतःकरणात जपन ठव

मना पापसक प सोडनी ावा | मना स यसक प जीव धरावा || मना क पना त नको वीषयाची | िवकार घड हो जन सव ची ची ||५||

सगम अथर- मना कधीही पापसकलप मनात यऊ दऊ नयत नहमी मनात सतयसकलप जागवावत मोह

पाडणाढया वःत व िवचार याची कलपनाही कर नय पापसकलप पापब ी व िवषय-िवकार यामळ लोकात समाजात आपली छीथ होत उपहास होतो महणन नहमी सतयसकलप करावत

hhbrvbarbrvbarbrvbarbrvbarkkparaparaacircacirckkbrvbarbrvbar ==acircacircllparapara ffparapara

कोबी वड सौ काचन मिनष काबळी

सािह य- १वाटी कीसलला कोबी २ वा ा िभजलली चणा डाळ १ इच आल ३-४ लसण पाक या १चमचा हळद िजर ३-४ िह िमर या को थबीर १२ चमचा ओवा मीठ तळ यासाठी तल इ यादी कती- थम कोबी कीसन यातल पाणी काढन टाकाव नतर चणा डाळ आल लसण िजर िमरची एक थोड जाडसर वाटाव त वाटण एका बाउल म य काढन यात कीसलला कोबी मीठ हळद ओवा को थबीर घालन एक कराव व याच छोट छोट गोल वड तळ हातावर थापन तला म य खरपस तळाव सॉस क वा खोब या या चटणीसह खा यास ाव_____________________________________________________________

फल - िबि कटापासन बनवलली चॉकलट सौ शीतल सतीश हा सािह य- १२५ म म का (बटर) २५० म मकिवटीज डायज टीव (McVities Digestive) िबि कट ४ टबल पन कीसलला नारळ ४ टबल पन कोको पावडर ४ टबल पन मध सका मवा आवडीनसार बनिव याची प त १ एका िपशवीम य कवा भा ाम य िबि कट घवन याचा चरा करावा २ एका भा ात म का घवन तो िवतळवा ३ यात िबि कटाचा चरा िखसलला नारळ कोको पावडर मध व सका मवा घाला ४ वरील िम ण एका पसरट भा ाम य ओताव ५ याच छोट लाड वळाव ६ वळलल चॉकलट लाड आवडीनसार कोको पावडर कीसलला नारळ कवा स या म ान सजवाव _________________________________________________________________________

बालशाही सौ शलजा जगदीश िशद

सािह य- २ १२ कप (५०० म) मदा ३४ कप तप (िवतळवन थड कलल) दही १२ कप १२ चमचा ब कग सोडा २ १२ कप साखर तप तळ यासाठी कती- म ाम य ब कग पावडर दही आिण तप घालन घ मळाव साधारण एक तास झाकन ठवाव ३ इचाच समान गोळ क न हल या हातान दाबन ख ा बनवावा तळ यासाठी कढईम य तप गरम कराव गरम झा यानतर गोळ मद आचवर तळन यावत एक दोन वळा पालटन लाल रग आ यानतर बाहर काढन ताटाम य ठवावी साखरम य साखर िभजल एवढ पाणी घालन गोळी पाक बनवावा गस बद क न पाकात तळलली बलीशाही घालावी चार त पाच िमिनट बालशाही पाकम य ठऊन नतर िचम ा या सहा यान बाहर काढन थड करावी थड झा यानतर हवाबद ड यात भ न ठवावी िह बालशाही आठ त दहा दवस टकत टीप- गोळीपाक तयार झाला की नाही ह पाह यासाठी एका बशीम य पाणी घऊन एक थब पाक घालन बघावा गोळी बशी या तळाशी तयार झा यास गस बद करावा

आ दती मळ शवची भाजी सािहतय- २५० ाम जाडी कडक ितखट शव ३मोठ काद जाड िचरलल ७-८ लसण पाक या

छोटा आ याचा तकडा एक छोटा चमचा धन िजर सक खोबर छोटातकडा २-३लवगा ४-५ िमर २-३ वलची सक लाल िमरची ४-५ दालिचनी तकडा थोड तल एवर ट गरम मसाला १छोटा चमचा मीठ चवीनसार कती- तर साठी कादा लसण आल आिण बाक सव मसा याच समान थो ा तलावर चागल परतन याव नतर गार क न थोडस पाणी टाकन िम सर मधन एकदम बारीक वाटन याव १ छोटा चमचा तल तापवन यात ती प ट आिण गरम मसाला )चवी माण (घालन तल सटपयत परतवन यावी नतर यात गरम पाणी घालन पातळ तर सारख कराव ती तर उकळवन यावी एकदम शवटी मीठ घालाव तर थोडी पातळच आस ावी जवायला याय या वळी गरम करताना यात शव टाकन परत उकळाव या बरोबर क ा कादा िलब छान लागत ही तर िमसळीसाठी पण वापरता यत

क या कवा उपज पोह

सािह य-१वाटी तकडा तादळ ( ोकन राइस) frac12 वाटी शगदाण frac12 वाटी चणाडाळ कडीप ा िहर ा िमर या िजर फोडणी साठीndashतल मोहोरी िहग हळद ितखट िजर कडीप ा मीठ चवीनसार कती- तादळ लालसर भाजन याव गार झा यावर िभजवन ठवावत डाळ दाण पण िभजवन ठवावत दो ही ४ -५ तास िभजवाव क या करावया या वळी थम तादळ उपसन ठवाव तल तापवन फोडणी क न यावी यात तादळ घालन छान परतावत तादळ परतत असताना डाळ आिण दाण िजर िमर या कडीप ा मीठ आिण थोड पाणी घालन िम सर मधन बारीक क न याव तादळ परतन झाल क िम सर मधल वाटण यात घालन नीट एक क न याव मग बारीक आचवर झाकण ठऊन क या होऊ ा ा मधन मधन हलवाव वाटल तर थो ा पा याचा िशपका ावा मोकळ झालल वाटल क गस बद करावा कोिथबीर घालन खायला याव याबरोबर दही कवा िलबाच उपासाच लोणच आिण क ा कादा छान लागतो तादळ डाळ आिण दाण ा मळ क या हा पदाथ पण अ होतो

ई-िवशषाक ऋणानबध सपधच उ र-

सपधसाठी ि िच छऽपती िशवाजी महाराज ितभाताई पाट ल रामदास ःवामी प डत भीमसन जोशी िसधताई सपकाळ पाडरग सदािशव सान (सान ग जी) डॉ बाबासाहब आबडकर िनळ फल

लता मगशकर शकर महादवन

ःमता पाट ल सी ड दशमख

लोकमा य टळक ध डराज गो वद फाळक (दादासाहब फाळक) जयत नारळ कर झह र खान

प ल दशपाड मधर भाडारकर ान र म ाबाई िनव ीनाथ सोपानदव ौयस तळपद

नाना पाटकर आशतोष गोवार कर डॉ काश आमट मदा कनी आमट हमत करकर ःवात यवीर सावरकर वजया महता

सिचन तडलकर डबजी झगराजी जानोरकर (गाडगबाबा) मोहन आगाश माधर द त व ठल कामत दिलप वगसरकर वण वामन िशरवाडकर (कसमामज) ज बार पटल सोनाली कळकण रामचि नरहर िचतळकर (सी रामचि) ा मध दडवत सा वऽीबाई फल आ ण

सिचन पळगावकर अशोक सराफ महा मा योितबा फल

महश कोठार सयाजी िशद नरि दाभोळकर शाताराम राजाराम वणकि ( ह शाताराम) सनील गावसकर अतल कळकण इतर छायािच गणशो सव एस ट महामडळाच िच ह शतकर कःती गढ पाडवा गट व ऑफ इ डया आषाढ एकादशी रायगड

क कण र व मबईचा ड बवाला नागपचमी

हता मा चौक पाट मबईकर वट पो णमा

सपधचा िनकाल

थम पा रतोिषक- सतोष साळक

ि तीय पा रतोिषक- शरय परब

ततीय पा रतोिषक- मज मळजकर

_______________________________________________________________

आपला अिभ ाय ज र कळवावा आमचा प ा- Emarathiklgmailcom

-----------------------------------------------------------------------------------------

ग यावर आपल घरला न क भट ातथील आजी-आजोबानी आता १६ जणाना राहता यईल अशी गःट हाऊस सस ज कली आह

आपल घर म य आपल ःवागत उ म प तीन होईल ाची फळणीकरा तफ खाऽी असावी फळणीकराचा दर वनी बमाक ००९१-९८५०२२७०७७ ००९१-२५२३२९९ असा आह आपल घराचा चाहता कौःतभ पाठक आ ण प रवार

y~igraveu~v~ibrvbarjfiacute

िच कला- वद पराजप

सौ वसधरा जोशी माउस

एकदा एक उदीर बा पावर सला

पढ मोदक नको हणत रागावन बसला

दवा त ही आहात हण ब ीची दवता

का मला अस मग िनर र ठवता

तम या जवळ बसन मी रािहलो अडाणी

दररोज ऐकतो आर या आिण गाणी

उदरा या शारीन बा पा हसला

माउस हणन उदीर कॉ यटर समोर बसला

एका डो याची आई

एका गावात एक बाई आपलया छो ा मलाबरोबर एका छो ा झोपडीत राहात

होती आपलया मलाला काही कमी पड नय हणन दवसरा एक क न ती काम

करत अस पण या छो ा मलाला मा आपली आई अिजबात आवडत नाही तो

ितचा ितर कार करत असतो कारण ितला एक डोळा नसलयामळ ती भसर दसत

असत आईला तो शाळतही यऊ दत नसतो

एकदा एका काय मासाठी आईला शाळत जाव लागत पण ितला बघन कठ त ड

लपवाव ह मलाला कळत नाही रागाचा एक कटा टाकन तो ितथन पळन जातो

घरी आलयावर तो आईला चड बोलतो कशाला आली होतीस शाळत आता

माझ िम मला िचडवतील मी उ ा शाळत कसा जाऊ तला

एक डोळा का नाही मला त अिजबात आवडत नाहीस वगर

वगर आई काहीही बोलत नाही आपण आईला अ ात ा बोललो

याच मलालाही काही वाटत नाही रागान तो नसता धमसत

असतो आईशी काहीही न बोलता जवतो आिण झोपतो रा ी कधीतरी याला

जाग यत तर आपलया मलाची झोपमोड होऊ नय अशा दबकया आवाजात याची

आई रडत असत पण याचही याला काही वाटत नाही एका डो याचया

आपलया आईचा याला अिधकच ितर कार वाटायला

लागतो या णी तो िनणय घतो िशकन खप मोठ हायच

आिण इथन बाहर पडायच

या माण तो खप अ यास करतो उ िश णासाठी मो ा शहरात यतो

नामवत िव ापीठातन पदवी िमळवतो मो ा कपनीत मो ा ददयावर काम

क लागतो एका सदर मलीशी याच ल होत याला एक मलगा एक मलगी

होत आता याच कटब पण होत कारण ह सदर िच िबघडवणारी एका

डो याची याची आई ितथ नसत तो ितला जवळजवळ िवस न गलला असतो

अितशय सखात असतो

एक दवस याचया घराच दार वाजत दारात एका माणसाबरोबर याची तीच

एका डो याची आई उभी असत ितला बघन याची मलगी घाब न

आत पळन जात तो आधी च ावतो आिण मग वतःला सावरत

ितला हणतो कोण आहस त इथ का आलीस बघ माझी मलगी

तला घाबरली

मी ब तक चक चया प यावर आल अस काहीस पटपटत आई िनघन जात

ितन आपलयाला ओळखल नाही अशा समाधानात () मलगा दार लावन घतो

काही दवसानी माजी िव ाथ समलनासाठी याला याचया शाळतन प यत

परत या गावात जाऊ नय अस वाटत असतानाही तो समलनाला जा याचा

िनणय घतो ऑ फसचया कामासाठी जातोय अस बायकोला खोटच सागतो

समलन पार पडत कठलयातरी अनािमक ओढीन याची पावल याचयाही नकळत

झोपडीकड वळतात दाराला कलप असत शजारची बाई याला ओळखत आिण

एक प दत त प याचया आईच असत तो वाच लागतो मी खप आय य

जगल त याकड आता मी परत कधीही यणार नाही पण त कधीतरी यऊन मला

भटावस अशी माझी खप इचछा आह शाळचया समलनाला त यणार ह कळल

होत पण ितथ यऊन तला भटायच नाही अस मी न ठरवल कारण मला

मािहती आह एका डो याची ही तझी आई तला आवडत नाही मला एकच डोळा

का असही त मला एकदा िवचारल होतस त हा त खपच लहान होतास हणन

मी काही उ र दल नाही पण आज सागत बाळा त लहान

असताना एक अपघात झाला या अपघातात त तझा एक

डोळा गमावलास एका डो यान त सपण आय य कस

जगणार या िवचारान मी हराण झाल आिण माझा एक डोळा तला दला मला

तझा खप अिभमान आह त मला ज बोललास कवा मा याशी जसा वागलास

यासाठी मी त यावर अिजबात रागावलल नाही तझ मा यावर खप म आह

असाच िवचार मी करत कधी काळी मा या भोवती भोवती खळणारा त मला

नहमी आठवतोस

प वाचन मलगा ढसढसा रड लागला जी कवळ

याचयासाठी जगली वतःचा सवात मह वाचा अवयव िजन

याला सहजपण दऊन टाकला ितचयाशी आपण कती िनदयपण वागलो याला

चड पशचा ाप झाला तो आईला मोठमो ान हाका मा लागला पण आता

याचा काय उपयोग होता

मनाच ोक

गणाधीश जो ईश सवा गणाचा | मळारभ आरभ तो िनगणाचा || नम शारदा मळ च वार वाचा | गम पथ आनत या राघवाचा ||१||

सगम अथर- जो गणपती सवर लोकाचा ई र व सवर सदगणानी नटलला आह जो अनािद आह अनत आह जो असखय गणानी य आह व जी शारदा चार वाणीची जननी आह अशा दवतास नमःकार कर या व ौी रामरायाचया मागारन जीवनाची वाटचाल कर या

मना स ना भ पथची जाव | तरी ीहरी पािवजतो वभाव || जनी न त सव सोडनी ाव | जनी व त सव भाव कराव ||२||

सगम अथर- ह सजजन मना त परम राच ःमरण िनतय ठऊन भ ीन वयवहार कर तयामळ तला सहजच ौीकण सनन होतील कपा करतील कारण तो तयाचा ःवभावच आह माऽ त सजजन लोकाना ज आवडत नाही िनदनीय चकीच वाटत तस वाग नको व लोकादरास पाऽ होणार वदनीय अस

आचरण ठव भि पथ महणतात तो हाच

भात मनी राम चतीत जावा | पढ वखरी राम आध वदावा || सदाचार हा थोर सोड नय तो | जन तोची तो मानवी ध य होतो ||३||

सगम अथर- ातःकाळी उठलयावर थमतः ौीरामाच दवाच ःमरण कराव नतर वखरीन महणज तोडान मोठयान lsquoरामrsquo नाम घयाव हा सदाचार नहमी पाळावा सोड नय असा सदाचारान राहणाराच

मनय गौरवास पाऽ होतो धनय होतो

मना वासना द कामा न य र | मना सवथा पापब ी नको र || मना धमता नीती सोड नको हो | मना अतरी सार िवचार राहो ||४||

सगम अथर- र मना द इचछा मळीच उपयोगाची नाही पापी िवचार स ा मळीच अस नय धमारन व नीतीन वागण सोड नको मना हा ौ िवचार अतःकरणात जपन ठव

मना पापसक प सोडनी ावा | मना स यसक प जीव धरावा || मना क पना त नको वीषयाची | िवकार घड हो जन सव ची ची ||५||

सगम अथर- मना कधीही पापसकलप मनात यऊ दऊ नयत नहमी मनात सतयसकलप जागवावत मोह

पाडणाढया वःत व िवचार याची कलपनाही कर नय पापसकलप पापब ी व िवषय-िवकार यामळ लोकात समाजात आपली छीथ होत उपहास होतो महणन नहमी सतयसकलप करावत

hhbrvbarbrvbarbrvbarbrvbarkkparaparaacircacirckkbrvbarbrvbar ==acircacircllparapara ffparapara

कोबी वड सौ काचन मिनष काबळी

सािह य- १वाटी कीसलला कोबी २ वा ा िभजलली चणा डाळ १ इच आल ३-४ लसण पाक या १चमचा हळद िजर ३-४ िह िमर या को थबीर १२ चमचा ओवा मीठ तळ यासाठी तल इ यादी कती- थम कोबी कीसन यातल पाणी काढन टाकाव नतर चणा डाळ आल लसण िजर िमरची एक थोड जाडसर वाटाव त वाटण एका बाउल म य काढन यात कीसलला कोबी मीठ हळद ओवा को थबीर घालन एक कराव व याच छोट छोट गोल वड तळ हातावर थापन तला म य खरपस तळाव सॉस क वा खोब या या चटणीसह खा यास ाव_____________________________________________________________

फल - िबि कटापासन बनवलली चॉकलट सौ शीतल सतीश हा सािह य- १२५ म म का (बटर) २५० म मकिवटीज डायज टीव (McVities Digestive) िबि कट ४ टबल पन कीसलला नारळ ४ टबल पन कोको पावडर ४ टबल पन मध सका मवा आवडीनसार बनिव याची प त १ एका िपशवीम य कवा भा ाम य िबि कट घवन याचा चरा करावा २ एका भा ात म का घवन तो िवतळवा ३ यात िबि कटाचा चरा िखसलला नारळ कोको पावडर मध व सका मवा घाला ४ वरील िम ण एका पसरट भा ाम य ओताव ५ याच छोट लाड वळाव ६ वळलल चॉकलट लाड आवडीनसार कोको पावडर कीसलला नारळ कवा स या म ान सजवाव _________________________________________________________________________

बालशाही सौ शलजा जगदीश िशद

सािह य- २ १२ कप (५०० म) मदा ३४ कप तप (िवतळवन थड कलल) दही १२ कप १२ चमचा ब कग सोडा २ १२ कप साखर तप तळ यासाठी कती- म ाम य ब कग पावडर दही आिण तप घालन घ मळाव साधारण एक तास झाकन ठवाव ३ इचाच समान गोळ क न हल या हातान दाबन ख ा बनवावा तळ यासाठी कढईम य तप गरम कराव गरम झा यानतर गोळ मद आचवर तळन यावत एक दोन वळा पालटन लाल रग आ यानतर बाहर काढन ताटाम य ठवावी साखरम य साखर िभजल एवढ पाणी घालन गोळी पाक बनवावा गस बद क न पाकात तळलली बलीशाही घालावी चार त पाच िमिनट बालशाही पाकम य ठऊन नतर िचम ा या सहा यान बाहर काढन थड करावी थड झा यानतर हवाबद ड यात भ न ठवावी िह बालशाही आठ त दहा दवस टकत टीप- गोळीपाक तयार झाला की नाही ह पाह यासाठी एका बशीम य पाणी घऊन एक थब पाक घालन बघावा गोळी बशी या तळाशी तयार झा यास गस बद करावा

आ दती मळ शवची भाजी सािहतय- २५० ाम जाडी कडक ितखट शव ३मोठ काद जाड िचरलल ७-८ लसण पाक या

छोटा आ याचा तकडा एक छोटा चमचा धन िजर सक खोबर छोटातकडा २-३लवगा ४-५ िमर २-३ वलची सक लाल िमरची ४-५ दालिचनी तकडा थोड तल एवर ट गरम मसाला १छोटा चमचा मीठ चवीनसार कती- तर साठी कादा लसण आल आिण बाक सव मसा याच समान थो ा तलावर चागल परतन याव नतर गार क न थोडस पाणी टाकन िम सर मधन एकदम बारीक वाटन याव १ छोटा चमचा तल तापवन यात ती प ट आिण गरम मसाला )चवी माण (घालन तल सटपयत परतवन यावी नतर यात गरम पाणी घालन पातळ तर सारख कराव ती तर उकळवन यावी एकदम शवटी मीठ घालाव तर थोडी पातळच आस ावी जवायला याय या वळी गरम करताना यात शव टाकन परत उकळाव या बरोबर क ा कादा िलब छान लागत ही तर िमसळीसाठी पण वापरता यत

क या कवा उपज पोह

सािह य-१वाटी तकडा तादळ ( ोकन राइस) frac12 वाटी शगदाण frac12 वाटी चणाडाळ कडीप ा िहर ा िमर या िजर फोडणी साठीndashतल मोहोरी िहग हळद ितखट िजर कडीप ा मीठ चवीनसार कती- तादळ लालसर भाजन याव गार झा यावर िभजवन ठवावत डाळ दाण पण िभजवन ठवावत दो ही ४ -५ तास िभजवाव क या करावया या वळी थम तादळ उपसन ठवाव तल तापवन फोडणी क न यावी यात तादळ घालन छान परतावत तादळ परतत असताना डाळ आिण दाण िजर िमर या कडीप ा मीठ आिण थोड पाणी घालन िम सर मधन बारीक क न याव तादळ परतन झाल क िम सर मधल वाटण यात घालन नीट एक क न याव मग बारीक आचवर झाकण ठऊन क या होऊ ा ा मधन मधन हलवाव वाटल तर थो ा पा याचा िशपका ावा मोकळ झालल वाटल क गस बद करावा कोिथबीर घालन खायला याव याबरोबर दही कवा िलबाच उपासाच लोणच आिण क ा कादा छान लागतो तादळ डाळ आिण दाण ा मळ क या हा पदाथ पण अ होतो

ई-िवशषाक ऋणानबध सपधच उ र-

सपधसाठी ि िच छऽपती िशवाजी महाराज ितभाताई पाट ल रामदास ःवामी प डत भीमसन जोशी िसधताई सपकाळ पाडरग सदािशव सान (सान ग जी) डॉ बाबासाहब आबडकर िनळ फल

लता मगशकर शकर महादवन

ःमता पाट ल सी ड दशमख

लोकमा य टळक ध डराज गो वद फाळक (दादासाहब फाळक) जयत नारळ कर झह र खान

प ल दशपाड मधर भाडारकर ान र म ाबाई िनव ीनाथ सोपानदव ौयस तळपद

नाना पाटकर आशतोष गोवार कर डॉ काश आमट मदा कनी आमट हमत करकर ःवात यवीर सावरकर वजया महता

सिचन तडलकर डबजी झगराजी जानोरकर (गाडगबाबा) मोहन आगाश माधर द त व ठल कामत दिलप वगसरकर वण वामन िशरवाडकर (कसमामज) ज बार पटल सोनाली कळकण रामचि नरहर िचतळकर (सी रामचि) ा मध दडवत सा वऽीबाई फल आ ण

सिचन पळगावकर अशोक सराफ महा मा योितबा फल

महश कोठार सयाजी िशद नरि दाभोळकर शाताराम राजाराम वणकि ( ह शाताराम) सनील गावसकर अतल कळकण इतर छायािच गणशो सव एस ट महामडळाच िच ह शतकर कःती गढ पाडवा गट व ऑफ इ डया आषाढ एकादशी रायगड

क कण र व मबईचा ड बवाला नागपचमी

हता मा चौक पाट मबईकर वट पो णमा

सपधचा िनकाल

थम पा रतोिषक- सतोष साळक

ि तीय पा रतोिषक- शरय परब

ततीय पा रतोिषक- मज मळजकर

_______________________________________________________________

आपला अिभ ाय ज र कळवावा आमचा प ा- Emarathiklgmailcom

-----------------------------------------------------------------------------------------

y~igraveu~v~ibrvbarjfiacute

िच कला- वद पराजप

सौ वसधरा जोशी माउस

एकदा एक उदीर बा पावर सला

पढ मोदक नको हणत रागावन बसला

दवा त ही आहात हण ब ीची दवता

का मला अस मग िनर र ठवता

तम या जवळ बसन मी रािहलो अडाणी

दररोज ऐकतो आर या आिण गाणी

उदरा या शारीन बा पा हसला

माउस हणन उदीर कॉ यटर समोर बसला

एका डो याची आई

एका गावात एक बाई आपलया छो ा मलाबरोबर एका छो ा झोपडीत राहात

होती आपलया मलाला काही कमी पड नय हणन दवसरा एक क न ती काम

करत अस पण या छो ा मलाला मा आपली आई अिजबात आवडत नाही तो

ितचा ितर कार करत असतो कारण ितला एक डोळा नसलयामळ ती भसर दसत

असत आईला तो शाळतही यऊ दत नसतो

एकदा एका काय मासाठी आईला शाळत जाव लागत पण ितला बघन कठ त ड

लपवाव ह मलाला कळत नाही रागाचा एक कटा टाकन तो ितथन पळन जातो

घरी आलयावर तो आईला चड बोलतो कशाला आली होतीस शाळत आता

माझ िम मला िचडवतील मी उ ा शाळत कसा जाऊ तला

एक डोळा का नाही मला त अिजबात आवडत नाहीस वगर

वगर आई काहीही बोलत नाही आपण आईला अ ात ा बोललो

याच मलालाही काही वाटत नाही रागान तो नसता धमसत

असतो आईशी काहीही न बोलता जवतो आिण झोपतो रा ी कधीतरी याला

जाग यत तर आपलया मलाची झोपमोड होऊ नय अशा दबकया आवाजात याची

आई रडत असत पण याचही याला काही वाटत नाही एका डो याचया

आपलया आईचा याला अिधकच ितर कार वाटायला

लागतो या णी तो िनणय घतो िशकन खप मोठ हायच

आिण इथन बाहर पडायच

या माण तो खप अ यास करतो उ िश णासाठी मो ा शहरात यतो

नामवत िव ापीठातन पदवी िमळवतो मो ा कपनीत मो ा ददयावर काम

क लागतो एका सदर मलीशी याच ल होत याला एक मलगा एक मलगी

होत आता याच कटब पण होत कारण ह सदर िच िबघडवणारी एका

डो याची याची आई ितथ नसत तो ितला जवळजवळ िवस न गलला असतो

अितशय सखात असतो

एक दवस याचया घराच दार वाजत दारात एका माणसाबरोबर याची तीच

एका डो याची आई उभी असत ितला बघन याची मलगी घाब न

आत पळन जात तो आधी च ावतो आिण मग वतःला सावरत

ितला हणतो कोण आहस त इथ का आलीस बघ माझी मलगी

तला घाबरली

मी ब तक चक चया प यावर आल अस काहीस पटपटत आई िनघन जात

ितन आपलयाला ओळखल नाही अशा समाधानात () मलगा दार लावन घतो

काही दवसानी माजी िव ाथ समलनासाठी याला याचया शाळतन प यत

परत या गावात जाऊ नय अस वाटत असतानाही तो समलनाला जा याचा

िनणय घतो ऑ फसचया कामासाठी जातोय अस बायकोला खोटच सागतो

समलन पार पडत कठलयातरी अनािमक ओढीन याची पावल याचयाही नकळत

झोपडीकड वळतात दाराला कलप असत शजारची बाई याला ओळखत आिण

एक प दत त प याचया आईच असत तो वाच लागतो मी खप आय य

जगल त याकड आता मी परत कधीही यणार नाही पण त कधीतरी यऊन मला

भटावस अशी माझी खप इचछा आह शाळचया समलनाला त यणार ह कळल

होत पण ितथ यऊन तला भटायच नाही अस मी न ठरवल कारण मला

मािहती आह एका डो याची ही तझी आई तला आवडत नाही मला एकच डोळा

का असही त मला एकदा िवचारल होतस त हा त खपच लहान होतास हणन

मी काही उ र दल नाही पण आज सागत बाळा त लहान

असताना एक अपघात झाला या अपघातात त तझा एक

डोळा गमावलास एका डो यान त सपण आय य कस

जगणार या िवचारान मी हराण झाल आिण माझा एक डोळा तला दला मला

तझा खप अिभमान आह त मला ज बोललास कवा मा याशी जसा वागलास

यासाठी मी त यावर अिजबात रागावलल नाही तझ मा यावर खप म आह

असाच िवचार मी करत कधी काळी मा या भोवती भोवती खळणारा त मला

नहमी आठवतोस

प वाचन मलगा ढसढसा रड लागला जी कवळ

याचयासाठी जगली वतःचा सवात मह वाचा अवयव िजन

याला सहजपण दऊन टाकला ितचयाशी आपण कती िनदयपण वागलो याला

चड पशचा ाप झाला तो आईला मोठमो ान हाका मा लागला पण आता

याचा काय उपयोग होता

मनाच ोक

गणाधीश जो ईश सवा गणाचा | मळारभ आरभ तो िनगणाचा || नम शारदा मळ च वार वाचा | गम पथ आनत या राघवाचा ||१||

सगम अथर- जो गणपती सवर लोकाचा ई र व सवर सदगणानी नटलला आह जो अनािद आह अनत आह जो असखय गणानी य आह व जी शारदा चार वाणीची जननी आह अशा दवतास नमःकार कर या व ौी रामरायाचया मागारन जीवनाची वाटचाल कर या

मना स ना भ पथची जाव | तरी ीहरी पािवजतो वभाव || जनी न त सव सोडनी ाव | जनी व त सव भाव कराव ||२||

सगम अथर- ह सजजन मना त परम राच ःमरण िनतय ठऊन भ ीन वयवहार कर तयामळ तला सहजच ौीकण सनन होतील कपा करतील कारण तो तयाचा ःवभावच आह माऽ त सजजन लोकाना ज आवडत नाही िनदनीय चकीच वाटत तस वाग नको व लोकादरास पाऽ होणार वदनीय अस

आचरण ठव भि पथ महणतात तो हाच

भात मनी राम चतीत जावा | पढ वखरी राम आध वदावा || सदाचार हा थोर सोड नय तो | जन तोची तो मानवी ध य होतो ||३||

सगम अथर- ातःकाळी उठलयावर थमतः ौीरामाच दवाच ःमरण कराव नतर वखरीन महणज तोडान मोठयान lsquoरामrsquo नाम घयाव हा सदाचार नहमी पाळावा सोड नय असा सदाचारान राहणाराच

मनय गौरवास पाऽ होतो धनय होतो

मना वासना द कामा न य र | मना सवथा पापब ी नको र || मना धमता नीती सोड नको हो | मना अतरी सार िवचार राहो ||४||

सगम अथर- र मना द इचछा मळीच उपयोगाची नाही पापी िवचार स ा मळीच अस नय धमारन व नीतीन वागण सोड नको मना हा ौ िवचार अतःकरणात जपन ठव

मना पापसक प सोडनी ावा | मना स यसक प जीव धरावा || मना क पना त नको वीषयाची | िवकार घड हो जन सव ची ची ||५||

सगम अथर- मना कधीही पापसकलप मनात यऊ दऊ नयत नहमी मनात सतयसकलप जागवावत मोह

पाडणाढया वःत व िवचार याची कलपनाही कर नय पापसकलप पापब ी व िवषय-िवकार यामळ लोकात समाजात आपली छीथ होत उपहास होतो महणन नहमी सतयसकलप करावत

hhbrvbarbrvbarbrvbarbrvbarkkparaparaacircacirckkbrvbarbrvbar ==acircacircllparapara ffparapara

कोबी वड सौ काचन मिनष काबळी

सािह य- १वाटी कीसलला कोबी २ वा ा िभजलली चणा डाळ १ इच आल ३-४ लसण पाक या १चमचा हळद िजर ३-४ िह िमर या को थबीर १२ चमचा ओवा मीठ तळ यासाठी तल इ यादी कती- थम कोबी कीसन यातल पाणी काढन टाकाव नतर चणा डाळ आल लसण िजर िमरची एक थोड जाडसर वाटाव त वाटण एका बाउल म य काढन यात कीसलला कोबी मीठ हळद ओवा को थबीर घालन एक कराव व याच छोट छोट गोल वड तळ हातावर थापन तला म य खरपस तळाव सॉस क वा खोब या या चटणीसह खा यास ाव_____________________________________________________________

फल - िबि कटापासन बनवलली चॉकलट सौ शीतल सतीश हा सािह य- १२५ म म का (बटर) २५० म मकिवटीज डायज टीव (McVities Digestive) िबि कट ४ टबल पन कीसलला नारळ ४ टबल पन कोको पावडर ४ टबल पन मध सका मवा आवडीनसार बनिव याची प त १ एका िपशवीम य कवा भा ाम य िबि कट घवन याचा चरा करावा २ एका भा ात म का घवन तो िवतळवा ३ यात िबि कटाचा चरा िखसलला नारळ कोको पावडर मध व सका मवा घाला ४ वरील िम ण एका पसरट भा ाम य ओताव ५ याच छोट लाड वळाव ६ वळलल चॉकलट लाड आवडीनसार कोको पावडर कीसलला नारळ कवा स या म ान सजवाव _________________________________________________________________________

बालशाही सौ शलजा जगदीश िशद

सािह य- २ १२ कप (५०० म) मदा ३४ कप तप (िवतळवन थड कलल) दही १२ कप १२ चमचा ब कग सोडा २ १२ कप साखर तप तळ यासाठी कती- म ाम य ब कग पावडर दही आिण तप घालन घ मळाव साधारण एक तास झाकन ठवाव ३ इचाच समान गोळ क न हल या हातान दाबन ख ा बनवावा तळ यासाठी कढईम य तप गरम कराव गरम झा यानतर गोळ मद आचवर तळन यावत एक दोन वळा पालटन लाल रग आ यानतर बाहर काढन ताटाम य ठवावी साखरम य साखर िभजल एवढ पाणी घालन गोळी पाक बनवावा गस बद क न पाकात तळलली बलीशाही घालावी चार त पाच िमिनट बालशाही पाकम य ठऊन नतर िचम ा या सहा यान बाहर काढन थड करावी थड झा यानतर हवाबद ड यात भ न ठवावी िह बालशाही आठ त दहा दवस टकत टीप- गोळीपाक तयार झाला की नाही ह पाह यासाठी एका बशीम य पाणी घऊन एक थब पाक घालन बघावा गोळी बशी या तळाशी तयार झा यास गस बद करावा

आ दती मळ शवची भाजी सािहतय- २५० ाम जाडी कडक ितखट शव ३मोठ काद जाड िचरलल ७-८ लसण पाक या

छोटा आ याचा तकडा एक छोटा चमचा धन िजर सक खोबर छोटातकडा २-३लवगा ४-५ िमर २-३ वलची सक लाल िमरची ४-५ दालिचनी तकडा थोड तल एवर ट गरम मसाला १छोटा चमचा मीठ चवीनसार कती- तर साठी कादा लसण आल आिण बाक सव मसा याच समान थो ा तलावर चागल परतन याव नतर गार क न थोडस पाणी टाकन िम सर मधन एकदम बारीक वाटन याव १ छोटा चमचा तल तापवन यात ती प ट आिण गरम मसाला )चवी माण (घालन तल सटपयत परतवन यावी नतर यात गरम पाणी घालन पातळ तर सारख कराव ती तर उकळवन यावी एकदम शवटी मीठ घालाव तर थोडी पातळच आस ावी जवायला याय या वळी गरम करताना यात शव टाकन परत उकळाव या बरोबर क ा कादा िलब छान लागत ही तर िमसळीसाठी पण वापरता यत

क या कवा उपज पोह

सािह य-१वाटी तकडा तादळ ( ोकन राइस) frac12 वाटी शगदाण frac12 वाटी चणाडाळ कडीप ा िहर ा िमर या िजर फोडणी साठीndashतल मोहोरी िहग हळद ितखट िजर कडीप ा मीठ चवीनसार कती- तादळ लालसर भाजन याव गार झा यावर िभजवन ठवावत डाळ दाण पण िभजवन ठवावत दो ही ४ -५ तास िभजवाव क या करावया या वळी थम तादळ उपसन ठवाव तल तापवन फोडणी क न यावी यात तादळ घालन छान परतावत तादळ परतत असताना डाळ आिण दाण िजर िमर या कडीप ा मीठ आिण थोड पाणी घालन िम सर मधन बारीक क न याव तादळ परतन झाल क िम सर मधल वाटण यात घालन नीट एक क न याव मग बारीक आचवर झाकण ठऊन क या होऊ ा ा मधन मधन हलवाव वाटल तर थो ा पा याचा िशपका ावा मोकळ झालल वाटल क गस बद करावा कोिथबीर घालन खायला याव याबरोबर दही कवा िलबाच उपासाच लोणच आिण क ा कादा छान लागतो तादळ डाळ आिण दाण ा मळ क या हा पदाथ पण अ होतो

ई-िवशषाक ऋणानबध सपधच उ र-

सपधसाठी ि िच छऽपती िशवाजी महाराज ितभाताई पाट ल रामदास ःवामी प डत भीमसन जोशी िसधताई सपकाळ पाडरग सदािशव सान (सान ग जी) डॉ बाबासाहब आबडकर िनळ फल

लता मगशकर शकर महादवन

ःमता पाट ल सी ड दशमख

लोकमा य टळक ध डराज गो वद फाळक (दादासाहब फाळक) जयत नारळ कर झह र खान

प ल दशपाड मधर भाडारकर ान र म ाबाई िनव ीनाथ सोपानदव ौयस तळपद

नाना पाटकर आशतोष गोवार कर डॉ काश आमट मदा कनी आमट हमत करकर ःवात यवीर सावरकर वजया महता

सिचन तडलकर डबजी झगराजी जानोरकर (गाडगबाबा) मोहन आगाश माधर द त व ठल कामत दिलप वगसरकर वण वामन िशरवाडकर (कसमामज) ज बार पटल सोनाली कळकण रामचि नरहर िचतळकर (सी रामचि) ा मध दडवत सा वऽीबाई फल आ ण

सिचन पळगावकर अशोक सराफ महा मा योितबा फल

महश कोठार सयाजी िशद नरि दाभोळकर शाताराम राजाराम वणकि ( ह शाताराम) सनील गावसकर अतल कळकण इतर छायािच गणशो सव एस ट महामडळाच िच ह शतकर कःती गढ पाडवा गट व ऑफ इ डया आषाढ एकादशी रायगड

क कण र व मबईचा ड बवाला नागपचमी

हता मा चौक पाट मबईकर वट पो णमा

सपधचा िनकाल

थम पा रतोिषक- सतोष साळक

ि तीय पा रतोिषक- शरय परब

ततीय पा रतोिषक- मज मळजकर

_______________________________________________________________

आपला अिभ ाय ज र कळवावा आमचा प ा- Emarathiklgmailcom

-----------------------------------------------------------------------------------------

िच कला- वद पराजप

सौ वसधरा जोशी माउस

एकदा एक उदीर बा पावर सला

पढ मोदक नको हणत रागावन बसला

दवा त ही आहात हण ब ीची दवता

का मला अस मग िनर र ठवता

तम या जवळ बसन मी रािहलो अडाणी

दररोज ऐकतो आर या आिण गाणी

उदरा या शारीन बा पा हसला

माउस हणन उदीर कॉ यटर समोर बसला

एका डो याची आई

एका गावात एक बाई आपलया छो ा मलाबरोबर एका छो ा झोपडीत राहात

होती आपलया मलाला काही कमी पड नय हणन दवसरा एक क न ती काम

करत अस पण या छो ा मलाला मा आपली आई अिजबात आवडत नाही तो

ितचा ितर कार करत असतो कारण ितला एक डोळा नसलयामळ ती भसर दसत

असत आईला तो शाळतही यऊ दत नसतो

एकदा एका काय मासाठी आईला शाळत जाव लागत पण ितला बघन कठ त ड

लपवाव ह मलाला कळत नाही रागाचा एक कटा टाकन तो ितथन पळन जातो

घरी आलयावर तो आईला चड बोलतो कशाला आली होतीस शाळत आता

माझ िम मला िचडवतील मी उ ा शाळत कसा जाऊ तला

एक डोळा का नाही मला त अिजबात आवडत नाहीस वगर

वगर आई काहीही बोलत नाही आपण आईला अ ात ा बोललो

याच मलालाही काही वाटत नाही रागान तो नसता धमसत

असतो आईशी काहीही न बोलता जवतो आिण झोपतो रा ी कधीतरी याला

जाग यत तर आपलया मलाची झोपमोड होऊ नय अशा दबकया आवाजात याची

आई रडत असत पण याचही याला काही वाटत नाही एका डो याचया

आपलया आईचा याला अिधकच ितर कार वाटायला

लागतो या णी तो िनणय घतो िशकन खप मोठ हायच

आिण इथन बाहर पडायच

या माण तो खप अ यास करतो उ िश णासाठी मो ा शहरात यतो

नामवत िव ापीठातन पदवी िमळवतो मो ा कपनीत मो ा ददयावर काम

क लागतो एका सदर मलीशी याच ल होत याला एक मलगा एक मलगी

होत आता याच कटब पण होत कारण ह सदर िच िबघडवणारी एका

डो याची याची आई ितथ नसत तो ितला जवळजवळ िवस न गलला असतो

अितशय सखात असतो

एक दवस याचया घराच दार वाजत दारात एका माणसाबरोबर याची तीच

एका डो याची आई उभी असत ितला बघन याची मलगी घाब न

आत पळन जात तो आधी च ावतो आिण मग वतःला सावरत

ितला हणतो कोण आहस त इथ का आलीस बघ माझी मलगी

तला घाबरली

मी ब तक चक चया प यावर आल अस काहीस पटपटत आई िनघन जात

ितन आपलयाला ओळखल नाही अशा समाधानात () मलगा दार लावन घतो

काही दवसानी माजी िव ाथ समलनासाठी याला याचया शाळतन प यत

परत या गावात जाऊ नय अस वाटत असतानाही तो समलनाला जा याचा

िनणय घतो ऑ फसचया कामासाठी जातोय अस बायकोला खोटच सागतो

समलन पार पडत कठलयातरी अनािमक ओढीन याची पावल याचयाही नकळत

झोपडीकड वळतात दाराला कलप असत शजारची बाई याला ओळखत आिण

एक प दत त प याचया आईच असत तो वाच लागतो मी खप आय य

जगल त याकड आता मी परत कधीही यणार नाही पण त कधीतरी यऊन मला

भटावस अशी माझी खप इचछा आह शाळचया समलनाला त यणार ह कळल

होत पण ितथ यऊन तला भटायच नाही अस मी न ठरवल कारण मला

मािहती आह एका डो याची ही तझी आई तला आवडत नाही मला एकच डोळा

का असही त मला एकदा िवचारल होतस त हा त खपच लहान होतास हणन

मी काही उ र दल नाही पण आज सागत बाळा त लहान

असताना एक अपघात झाला या अपघातात त तझा एक

डोळा गमावलास एका डो यान त सपण आय य कस

जगणार या िवचारान मी हराण झाल आिण माझा एक डोळा तला दला मला

तझा खप अिभमान आह त मला ज बोललास कवा मा याशी जसा वागलास

यासाठी मी त यावर अिजबात रागावलल नाही तझ मा यावर खप म आह

असाच िवचार मी करत कधी काळी मा या भोवती भोवती खळणारा त मला

नहमी आठवतोस

प वाचन मलगा ढसढसा रड लागला जी कवळ

याचयासाठी जगली वतःचा सवात मह वाचा अवयव िजन

याला सहजपण दऊन टाकला ितचयाशी आपण कती िनदयपण वागलो याला

चड पशचा ाप झाला तो आईला मोठमो ान हाका मा लागला पण आता

याचा काय उपयोग होता

मनाच ोक

गणाधीश जो ईश सवा गणाचा | मळारभ आरभ तो िनगणाचा || नम शारदा मळ च वार वाचा | गम पथ आनत या राघवाचा ||१||

सगम अथर- जो गणपती सवर लोकाचा ई र व सवर सदगणानी नटलला आह जो अनािद आह अनत आह जो असखय गणानी य आह व जी शारदा चार वाणीची जननी आह अशा दवतास नमःकार कर या व ौी रामरायाचया मागारन जीवनाची वाटचाल कर या

मना स ना भ पथची जाव | तरी ीहरी पािवजतो वभाव || जनी न त सव सोडनी ाव | जनी व त सव भाव कराव ||२||

सगम अथर- ह सजजन मना त परम राच ःमरण िनतय ठऊन भ ीन वयवहार कर तयामळ तला सहजच ौीकण सनन होतील कपा करतील कारण तो तयाचा ःवभावच आह माऽ त सजजन लोकाना ज आवडत नाही िनदनीय चकीच वाटत तस वाग नको व लोकादरास पाऽ होणार वदनीय अस

आचरण ठव भि पथ महणतात तो हाच

भात मनी राम चतीत जावा | पढ वखरी राम आध वदावा || सदाचार हा थोर सोड नय तो | जन तोची तो मानवी ध य होतो ||३||

सगम अथर- ातःकाळी उठलयावर थमतः ौीरामाच दवाच ःमरण कराव नतर वखरीन महणज तोडान मोठयान lsquoरामrsquo नाम घयाव हा सदाचार नहमी पाळावा सोड नय असा सदाचारान राहणाराच

मनय गौरवास पाऽ होतो धनय होतो

मना वासना द कामा न य र | मना सवथा पापब ी नको र || मना धमता नीती सोड नको हो | मना अतरी सार िवचार राहो ||४||

सगम अथर- र मना द इचछा मळीच उपयोगाची नाही पापी िवचार स ा मळीच अस नय धमारन व नीतीन वागण सोड नको मना हा ौ िवचार अतःकरणात जपन ठव

मना पापसक प सोडनी ावा | मना स यसक प जीव धरावा || मना क पना त नको वीषयाची | िवकार घड हो जन सव ची ची ||५||

सगम अथर- मना कधीही पापसकलप मनात यऊ दऊ नयत नहमी मनात सतयसकलप जागवावत मोह

पाडणाढया वःत व िवचार याची कलपनाही कर नय पापसकलप पापब ी व िवषय-िवकार यामळ लोकात समाजात आपली छीथ होत उपहास होतो महणन नहमी सतयसकलप करावत

hhbrvbarbrvbarbrvbarbrvbarkkparaparaacircacirckkbrvbarbrvbar ==acircacircllparapara ffparapara

कोबी वड सौ काचन मिनष काबळी

सािह य- १वाटी कीसलला कोबी २ वा ा िभजलली चणा डाळ १ इच आल ३-४ लसण पाक या १चमचा हळद िजर ३-४ िह िमर या को थबीर १२ चमचा ओवा मीठ तळ यासाठी तल इ यादी कती- थम कोबी कीसन यातल पाणी काढन टाकाव नतर चणा डाळ आल लसण िजर िमरची एक थोड जाडसर वाटाव त वाटण एका बाउल म य काढन यात कीसलला कोबी मीठ हळद ओवा को थबीर घालन एक कराव व याच छोट छोट गोल वड तळ हातावर थापन तला म य खरपस तळाव सॉस क वा खोब या या चटणीसह खा यास ाव_____________________________________________________________

फल - िबि कटापासन बनवलली चॉकलट सौ शीतल सतीश हा सािह य- १२५ म म का (बटर) २५० म मकिवटीज डायज टीव (McVities Digestive) िबि कट ४ टबल पन कीसलला नारळ ४ टबल पन कोको पावडर ४ टबल पन मध सका मवा आवडीनसार बनिव याची प त १ एका िपशवीम य कवा भा ाम य िबि कट घवन याचा चरा करावा २ एका भा ात म का घवन तो िवतळवा ३ यात िबि कटाचा चरा िखसलला नारळ कोको पावडर मध व सका मवा घाला ४ वरील िम ण एका पसरट भा ाम य ओताव ५ याच छोट लाड वळाव ६ वळलल चॉकलट लाड आवडीनसार कोको पावडर कीसलला नारळ कवा स या म ान सजवाव _________________________________________________________________________

बालशाही सौ शलजा जगदीश िशद

सािह य- २ १२ कप (५०० म) मदा ३४ कप तप (िवतळवन थड कलल) दही १२ कप १२ चमचा ब कग सोडा २ १२ कप साखर तप तळ यासाठी कती- म ाम य ब कग पावडर दही आिण तप घालन घ मळाव साधारण एक तास झाकन ठवाव ३ इचाच समान गोळ क न हल या हातान दाबन ख ा बनवावा तळ यासाठी कढईम य तप गरम कराव गरम झा यानतर गोळ मद आचवर तळन यावत एक दोन वळा पालटन लाल रग आ यानतर बाहर काढन ताटाम य ठवावी साखरम य साखर िभजल एवढ पाणी घालन गोळी पाक बनवावा गस बद क न पाकात तळलली बलीशाही घालावी चार त पाच िमिनट बालशाही पाकम य ठऊन नतर िचम ा या सहा यान बाहर काढन थड करावी थड झा यानतर हवाबद ड यात भ न ठवावी िह बालशाही आठ त दहा दवस टकत टीप- गोळीपाक तयार झाला की नाही ह पाह यासाठी एका बशीम य पाणी घऊन एक थब पाक घालन बघावा गोळी बशी या तळाशी तयार झा यास गस बद करावा

आ दती मळ शवची भाजी सािहतय- २५० ाम जाडी कडक ितखट शव ३मोठ काद जाड िचरलल ७-८ लसण पाक या

छोटा आ याचा तकडा एक छोटा चमचा धन िजर सक खोबर छोटातकडा २-३लवगा ४-५ िमर २-३ वलची सक लाल िमरची ४-५ दालिचनी तकडा थोड तल एवर ट गरम मसाला १छोटा चमचा मीठ चवीनसार कती- तर साठी कादा लसण आल आिण बाक सव मसा याच समान थो ा तलावर चागल परतन याव नतर गार क न थोडस पाणी टाकन िम सर मधन एकदम बारीक वाटन याव १ छोटा चमचा तल तापवन यात ती प ट आिण गरम मसाला )चवी माण (घालन तल सटपयत परतवन यावी नतर यात गरम पाणी घालन पातळ तर सारख कराव ती तर उकळवन यावी एकदम शवटी मीठ घालाव तर थोडी पातळच आस ावी जवायला याय या वळी गरम करताना यात शव टाकन परत उकळाव या बरोबर क ा कादा िलब छान लागत ही तर िमसळीसाठी पण वापरता यत

क या कवा उपज पोह

सािह य-१वाटी तकडा तादळ ( ोकन राइस) frac12 वाटी शगदाण frac12 वाटी चणाडाळ कडीप ा िहर ा िमर या िजर फोडणी साठीndashतल मोहोरी िहग हळद ितखट िजर कडीप ा मीठ चवीनसार कती- तादळ लालसर भाजन याव गार झा यावर िभजवन ठवावत डाळ दाण पण िभजवन ठवावत दो ही ४ -५ तास िभजवाव क या करावया या वळी थम तादळ उपसन ठवाव तल तापवन फोडणी क न यावी यात तादळ घालन छान परतावत तादळ परतत असताना डाळ आिण दाण िजर िमर या कडीप ा मीठ आिण थोड पाणी घालन िम सर मधन बारीक क न याव तादळ परतन झाल क िम सर मधल वाटण यात घालन नीट एक क न याव मग बारीक आचवर झाकण ठऊन क या होऊ ा ा मधन मधन हलवाव वाटल तर थो ा पा याचा िशपका ावा मोकळ झालल वाटल क गस बद करावा कोिथबीर घालन खायला याव याबरोबर दही कवा िलबाच उपासाच लोणच आिण क ा कादा छान लागतो तादळ डाळ आिण दाण ा मळ क या हा पदाथ पण अ होतो

ई-िवशषाक ऋणानबध सपधच उ र-

सपधसाठी ि िच छऽपती िशवाजी महाराज ितभाताई पाट ल रामदास ःवामी प डत भीमसन जोशी िसधताई सपकाळ पाडरग सदािशव सान (सान ग जी) डॉ बाबासाहब आबडकर िनळ फल

लता मगशकर शकर महादवन

ःमता पाट ल सी ड दशमख

लोकमा य टळक ध डराज गो वद फाळक (दादासाहब फाळक) जयत नारळ कर झह र खान

प ल दशपाड मधर भाडारकर ान र म ाबाई िनव ीनाथ सोपानदव ौयस तळपद

नाना पाटकर आशतोष गोवार कर डॉ काश आमट मदा कनी आमट हमत करकर ःवात यवीर सावरकर वजया महता

सिचन तडलकर डबजी झगराजी जानोरकर (गाडगबाबा) मोहन आगाश माधर द त व ठल कामत दिलप वगसरकर वण वामन िशरवाडकर (कसमामज) ज बार पटल सोनाली कळकण रामचि नरहर िचतळकर (सी रामचि) ा मध दडवत सा वऽीबाई फल आ ण

सिचन पळगावकर अशोक सराफ महा मा योितबा फल

महश कोठार सयाजी िशद नरि दाभोळकर शाताराम राजाराम वणकि ( ह शाताराम) सनील गावसकर अतल कळकण इतर छायािच गणशो सव एस ट महामडळाच िच ह शतकर कःती गढ पाडवा गट व ऑफ इ डया आषाढ एकादशी रायगड

क कण र व मबईचा ड बवाला नागपचमी

हता मा चौक पाट मबईकर वट पो णमा

सपधचा िनकाल

थम पा रतोिषक- सतोष साळक

ि तीय पा रतोिषक- शरय परब

ततीय पा रतोिषक- मज मळजकर

_______________________________________________________________

आपला अिभ ाय ज र कळवावा आमचा प ा- Emarathiklgmailcom

-----------------------------------------------------------------------------------------

सौ वसधरा जोशी माउस

एकदा एक उदीर बा पावर सला

पढ मोदक नको हणत रागावन बसला

दवा त ही आहात हण ब ीची दवता

का मला अस मग िनर र ठवता

तम या जवळ बसन मी रािहलो अडाणी

दररोज ऐकतो आर या आिण गाणी

उदरा या शारीन बा पा हसला

माउस हणन उदीर कॉ यटर समोर बसला

एका डो याची आई

एका गावात एक बाई आपलया छो ा मलाबरोबर एका छो ा झोपडीत राहात

होती आपलया मलाला काही कमी पड नय हणन दवसरा एक क न ती काम

करत अस पण या छो ा मलाला मा आपली आई अिजबात आवडत नाही तो

ितचा ितर कार करत असतो कारण ितला एक डोळा नसलयामळ ती भसर दसत

असत आईला तो शाळतही यऊ दत नसतो

एकदा एका काय मासाठी आईला शाळत जाव लागत पण ितला बघन कठ त ड

लपवाव ह मलाला कळत नाही रागाचा एक कटा टाकन तो ितथन पळन जातो

घरी आलयावर तो आईला चड बोलतो कशाला आली होतीस शाळत आता

माझ िम मला िचडवतील मी उ ा शाळत कसा जाऊ तला

एक डोळा का नाही मला त अिजबात आवडत नाहीस वगर

वगर आई काहीही बोलत नाही आपण आईला अ ात ा बोललो

याच मलालाही काही वाटत नाही रागान तो नसता धमसत

असतो आईशी काहीही न बोलता जवतो आिण झोपतो रा ी कधीतरी याला

जाग यत तर आपलया मलाची झोपमोड होऊ नय अशा दबकया आवाजात याची

आई रडत असत पण याचही याला काही वाटत नाही एका डो याचया

आपलया आईचा याला अिधकच ितर कार वाटायला

लागतो या णी तो िनणय घतो िशकन खप मोठ हायच

आिण इथन बाहर पडायच

या माण तो खप अ यास करतो उ िश णासाठी मो ा शहरात यतो

नामवत िव ापीठातन पदवी िमळवतो मो ा कपनीत मो ा ददयावर काम

क लागतो एका सदर मलीशी याच ल होत याला एक मलगा एक मलगी

होत आता याच कटब पण होत कारण ह सदर िच िबघडवणारी एका

डो याची याची आई ितथ नसत तो ितला जवळजवळ िवस न गलला असतो

अितशय सखात असतो

एक दवस याचया घराच दार वाजत दारात एका माणसाबरोबर याची तीच

एका डो याची आई उभी असत ितला बघन याची मलगी घाब न

आत पळन जात तो आधी च ावतो आिण मग वतःला सावरत

ितला हणतो कोण आहस त इथ का आलीस बघ माझी मलगी

तला घाबरली

मी ब तक चक चया प यावर आल अस काहीस पटपटत आई िनघन जात

ितन आपलयाला ओळखल नाही अशा समाधानात () मलगा दार लावन घतो

काही दवसानी माजी िव ाथ समलनासाठी याला याचया शाळतन प यत

परत या गावात जाऊ नय अस वाटत असतानाही तो समलनाला जा याचा

िनणय घतो ऑ फसचया कामासाठी जातोय अस बायकोला खोटच सागतो

समलन पार पडत कठलयातरी अनािमक ओढीन याची पावल याचयाही नकळत

झोपडीकड वळतात दाराला कलप असत शजारची बाई याला ओळखत आिण

एक प दत त प याचया आईच असत तो वाच लागतो मी खप आय य

जगल त याकड आता मी परत कधीही यणार नाही पण त कधीतरी यऊन मला

भटावस अशी माझी खप इचछा आह शाळचया समलनाला त यणार ह कळल

होत पण ितथ यऊन तला भटायच नाही अस मी न ठरवल कारण मला

मािहती आह एका डो याची ही तझी आई तला आवडत नाही मला एकच डोळा

का असही त मला एकदा िवचारल होतस त हा त खपच लहान होतास हणन

मी काही उ र दल नाही पण आज सागत बाळा त लहान

असताना एक अपघात झाला या अपघातात त तझा एक

डोळा गमावलास एका डो यान त सपण आय य कस

जगणार या िवचारान मी हराण झाल आिण माझा एक डोळा तला दला मला

तझा खप अिभमान आह त मला ज बोललास कवा मा याशी जसा वागलास

यासाठी मी त यावर अिजबात रागावलल नाही तझ मा यावर खप म आह

असाच िवचार मी करत कधी काळी मा या भोवती भोवती खळणारा त मला

नहमी आठवतोस

प वाचन मलगा ढसढसा रड लागला जी कवळ

याचयासाठी जगली वतःचा सवात मह वाचा अवयव िजन

याला सहजपण दऊन टाकला ितचयाशी आपण कती िनदयपण वागलो याला

चड पशचा ाप झाला तो आईला मोठमो ान हाका मा लागला पण आता

याचा काय उपयोग होता

मनाच ोक

गणाधीश जो ईश सवा गणाचा | मळारभ आरभ तो िनगणाचा || नम शारदा मळ च वार वाचा | गम पथ आनत या राघवाचा ||१||

सगम अथर- जो गणपती सवर लोकाचा ई र व सवर सदगणानी नटलला आह जो अनािद आह अनत आह जो असखय गणानी य आह व जी शारदा चार वाणीची जननी आह अशा दवतास नमःकार कर या व ौी रामरायाचया मागारन जीवनाची वाटचाल कर या

मना स ना भ पथची जाव | तरी ीहरी पािवजतो वभाव || जनी न त सव सोडनी ाव | जनी व त सव भाव कराव ||२||

सगम अथर- ह सजजन मना त परम राच ःमरण िनतय ठऊन भ ीन वयवहार कर तयामळ तला सहजच ौीकण सनन होतील कपा करतील कारण तो तयाचा ःवभावच आह माऽ त सजजन लोकाना ज आवडत नाही िनदनीय चकीच वाटत तस वाग नको व लोकादरास पाऽ होणार वदनीय अस

आचरण ठव भि पथ महणतात तो हाच

भात मनी राम चतीत जावा | पढ वखरी राम आध वदावा || सदाचार हा थोर सोड नय तो | जन तोची तो मानवी ध य होतो ||३||

सगम अथर- ातःकाळी उठलयावर थमतः ौीरामाच दवाच ःमरण कराव नतर वखरीन महणज तोडान मोठयान lsquoरामrsquo नाम घयाव हा सदाचार नहमी पाळावा सोड नय असा सदाचारान राहणाराच

मनय गौरवास पाऽ होतो धनय होतो

मना वासना द कामा न य र | मना सवथा पापब ी नको र || मना धमता नीती सोड नको हो | मना अतरी सार िवचार राहो ||४||

सगम अथर- र मना द इचछा मळीच उपयोगाची नाही पापी िवचार स ा मळीच अस नय धमारन व नीतीन वागण सोड नको मना हा ौ िवचार अतःकरणात जपन ठव

मना पापसक प सोडनी ावा | मना स यसक प जीव धरावा || मना क पना त नको वीषयाची | िवकार घड हो जन सव ची ची ||५||

सगम अथर- मना कधीही पापसकलप मनात यऊ दऊ नयत नहमी मनात सतयसकलप जागवावत मोह

पाडणाढया वःत व िवचार याची कलपनाही कर नय पापसकलप पापब ी व िवषय-िवकार यामळ लोकात समाजात आपली छीथ होत उपहास होतो महणन नहमी सतयसकलप करावत

hhbrvbarbrvbarbrvbarbrvbarkkparaparaacircacirckkbrvbarbrvbar ==acircacircllparapara ffparapara

कोबी वड सौ काचन मिनष काबळी

सािह य- १वाटी कीसलला कोबी २ वा ा िभजलली चणा डाळ १ इच आल ३-४ लसण पाक या १चमचा हळद िजर ३-४ िह िमर या को थबीर १२ चमचा ओवा मीठ तळ यासाठी तल इ यादी कती- थम कोबी कीसन यातल पाणी काढन टाकाव नतर चणा डाळ आल लसण िजर िमरची एक थोड जाडसर वाटाव त वाटण एका बाउल म य काढन यात कीसलला कोबी मीठ हळद ओवा को थबीर घालन एक कराव व याच छोट छोट गोल वड तळ हातावर थापन तला म य खरपस तळाव सॉस क वा खोब या या चटणीसह खा यास ाव_____________________________________________________________

फल - िबि कटापासन बनवलली चॉकलट सौ शीतल सतीश हा सािह य- १२५ म म का (बटर) २५० म मकिवटीज डायज टीव (McVities Digestive) िबि कट ४ टबल पन कीसलला नारळ ४ टबल पन कोको पावडर ४ टबल पन मध सका मवा आवडीनसार बनिव याची प त १ एका िपशवीम य कवा भा ाम य िबि कट घवन याचा चरा करावा २ एका भा ात म का घवन तो िवतळवा ३ यात िबि कटाचा चरा िखसलला नारळ कोको पावडर मध व सका मवा घाला ४ वरील िम ण एका पसरट भा ाम य ओताव ५ याच छोट लाड वळाव ६ वळलल चॉकलट लाड आवडीनसार कोको पावडर कीसलला नारळ कवा स या म ान सजवाव _________________________________________________________________________

बालशाही सौ शलजा जगदीश िशद

सािह य- २ १२ कप (५०० म) मदा ३४ कप तप (िवतळवन थड कलल) दही १२ कप १२ चमचा ब कग सोडा २ १२ कप साखर तप तळ यासाठी कती- म ाम य ब कग पावडर दही आिण तप घालन घ मळाव साधारण एक तास झाकन ठवाव ३ इचाच समान गोळ क न हल या हातान दाबन ख ा बनवावा तळ यासाठी कढईम य तप गरम कराव गरम झा यानतर गोळ मद आचवर तळन यावत एक दोन वळा पालटन लाल रग आ यानतर बाहर काढन ताटाम य ठवावी साखरम य साखर िभजल एवढ पाणी घालन गोळी पाक बनवावा गस बद क न पाकात तळलली बलीशाही घालावी चार त पाच िमिनट बालशाही पाकम य ठऊन नतर िचम ा या सहा यान बाहर काढन थड करावी थड झा यानतर हवाबद ड यात भ न ठवावी िह बालशाही आठ त दहा दवस टकत टीप- गोळीपाक तयार झाला की नाही ह पाह यासाठी एका बशीम य पाणी घऊन एक थब पाक घालन बघावा गोळी बशी या तळाशी तयार झा यास गस बद करावा

आ दती मळ शवची भाजी सािहतय- २५० ाम जाडी कडक ितखट शव ३मोठ काद जाड िचरलल ७-८ लसण पाक या

छोटा आ याचा तकडा एक छोटा चमचा धन िजर सक खोबर छोटातकडा २-३लवगा ४-५ िमर २-३ वलची सक लाल िमरची ४-५ दालिचनी तकडा थोड तल एवर ट गरम मसाला १छोटा चमचा मीठ चवीनसार कती- तर साठी कादा लसण आल आिण बाक सव मसा याच समान थो ा तलावर चागल परतन याव नतर गार क न थोडस पाणी टाकन िम सर मधन एकदम बारीक वाटन याव १ छोटा चमचा तल तापवन यात ती प ट आिण गरम मसाला )चवी माण (घालन तल सटपयत परतवन यावी नतर यात गरम पाणी घालन पातळ तर सारख कराव ती तर उकळवन यावी एकदम शवटी मीठ घालाव तर थोडी पातळच आस ावी जवायला याय या वळी गरम करताना यात शव टाकन परत उकळाव या बरोबर क ा कादा िलब छान लागत ही तर िमसळीसाठी पण वापरता यत

क या कवा उपज पोह

सािह य-१वाटी तकडा तादळ ( ोकन राइस) frac12 वाटी शगदाण frac12 वाटी चणाडाळ कडीप ा िहर ा िमर या िजर फोडणी साठीndashतल मोहोरी िहग हळद ितखट िजर कडीप ा मीठ चवीनसार कती- तादळ लालसर भाजन याव गार झा यावर िभजवन ठवावत डाळ दाण पण िभजवन ठवावत दो ही ४ -५ तास िभजवाव क या करावया या वळी थम तादळ उपसन ठवाव तल तापवन फोडणी क न यावी यात तादळ घालन छान परतावत तादळ परतत असताना डाळ आिण दाण िजर िमर या कडीप ा मीठ आिण थोड पाणी घालन िम सर मधन बारीक क न याव तादळ परतन झाल क िम सर मधल वाटण यात घालन नीट एक क न याव मग बारीक आचवर झाकण ठऊन क या होऊ ा ा मधन मधन हलवाव वाटल तर थो ा पा याचा िशपका ावा मोकळ झालल वाटल क गस बद करावा कोिथबीर घालन खायला याव याबरोबर दही कवा िलबाच उपासाच लोणच आिण क ा कादा छान लागतो तादळ डाळ आिण दाण ा मळ क या हा पदाथ पण अ होतो

ई-िवशषाक ऋणानबध सपधच उ र-

सपधसाठी ि िच छऽपती िशवाजी महाराज ितभाताई पाट ल रामदास ःवामी प डत भीमसन जोशी िसधताई सपकाळ पाडरग सदािशव सान (सान ग जी) डॉ बाबासाहब आबडकर िनळ फल

लता मगशकर शकर महादवन

ःमता पाट ल सी ड दशमख

लोकमा य टळक ध डराज गो वद फाळक (दादासाहब फाळक) जयत नारळ कर झह र खान

प ल दशपाड मधर भाडारकर ान र म ाबाई िनव ीनाथ सोपानदव ौयस तळपद

नाना पाटकर आशतोष गोवार कर डॉ काश आमट मदा कनी आमट हमत करकर ःवात यवीर सावरकर वजया महता

सिचन तडलकर डबजी झगराजी जानोरकर (गाडगबाबा) मोहन आगाश माधर द त व ठल कामत दिलप वगसरकर वण वामन िशरवाडकर (कसमामज) ज बार पटल सोनाली कळकण रामचि नरहर िचतळकर (सी रामचि) ा मध दडवत सा वऽीबाई फल आ ण

सिचन पळगावकर अशोक सराफ महा मा योितबा फल

महश कोठार सयाजी िशद नरि दाभोळकर शाताराम राजाराम वणकि ( ह शाताराम) सनील गावसकर अतल कळकण इतर छायािच गणशो सव एस ट महामडळाच िच ह शतकर कःती गढ पाडवा गट व ऑफ इ डया आषाढ एकादशी रायगड

क कण र व मबईचा ड बवाला नागपचमी

हता मा चौक पाट मबईकर वट पो णमा

सपधचा िनकाल

थम पा रतोिषक- सतोष साळक

ि तीय पा रतोिषक- शरय परब

ततीय पा रतोिषक- मज मळजकर

_______________________________________________________________

आपला अिभ ाय ज र कळवावा आमचा प ा- Emarathiklgmailcom

-----------------------------------------------------------------------------------------

एका डो याची आई

एका गावात एक बाई आपलया छो ा मलाबरोबर एका छो ा झोपडीत राहात

होती आपलया मलाला काही कमी पड नय हणन दवसरा एक क न ती काम

करत अस पण या छो ा मलाला मा आपली आई अिजबात आवडत नाही तो

ितचा ितर कार करत असतो कारण ितला एक डोळा नसलयामळ ती भसर दसत

असत आईला तो शाळतही यऊ दत नसतो

एकदा एका काय मासाठी आईला शाळत जाव लागत पण ितला बघन कठ त ड

लपवाव ह मलाला कळत नाही रागाचा एक कटा टाकन तो ितथन पळन जातो

घरी आलयावर तो आईला चड बोलतो कशाला आली होतीस शाळत आता

माझ िम मला िचडवतील मी उ ा शाळत कसा जाऊ तला

एक डोळा का नाही मला त अिजबात आवडत नाहीस वगर

वगर आई काहीही बोलत नाही आपण आईला अ ात ा बोललो

याच मलालाही काही वाटत नाही रागान तो नसता धमसत

असतो आईशी काहीही न बोलता जवतो आिण झोपतो रा ी कधीतरी याला

जाग यत तर आपलया मलाची झोपमोड होऊ नय अशा दबकया आवाजात याची

आई रडत असत पण याचही याला काही वाटत नाही एका डो याचया

आपलया आईचा याला अिधकच ितर कार वाटायला

लागतो या णी तो िनणय घतो िशकन खप मोठ हायच

आिण इथन बाहर पडायच

या माण तो खप अ यास करतो उ िश णासाठी मो ा शहरात यतो

नामवत िव ापीठातन पदवी िमळवतो मो ा कपनीत मो ा ददयावर काम

क लागतो एका सदर मलीशी याच ल होत याला एक मलगा एक मलगी

होत आता याच कटब पण होत कारण ह सदर िच िबघडवणारी एका

डो याची याची आई ितथ नसत तो ितला जवळजवळ िवस न गलला असतो

अितशय सखात असतो

एक दवस याचया घराच दार वाजत दारात एका माणसाबरोबर याची तीच

एका डो याची आई उभी असत ितला बघन याची मलगी घाब न

आत पळन जात तो आधी च ावतो आिण मग वतःला सावरत

ितला हणतो कोण आहस त इथ का आलीस बघ माझी मलगी

तला घाबरली

मी ब तक चक चया प यावर आल अस काहीस पटपटत आई िनघन जात

ितन आपलयाला ओळखल नाही अशा समाधानात () मलगा दार लावन घतो

काही दवसानी माजी िव ाथ समलनासाठी याला याचया शाळतन प यत

परत या गावात जाऊ नय अस वाटत असतानाही तो समलनाला जा याचा

िनणय घतो ऑ फसचया कामासाठी जातोय अस बायकोला खोटच सागतो

समलन पार पडत कठलयातरी अनािमक ओढीन याची पावल याचयाही नकळत

झोपडीकड वळतात दाराला कलप असत शजारची बाई याला ओळखत आिण

एक प दत त प याचया आईच असत तो वाच लागतो मी खप आय य

जगल त याकड आता मी परत कधीही यणार नाही पण त कधीतरी यऊन मला

भटावस अशी माझी खप इचछा आह शाळचया समलनाला त यणार ह कळल

होत पण ितथ यऊन तला भटायच नाही अस मी न ठरवल कारण मला

मािहती आह एका डो याची ही तझी आई तला आवडत नाही मला एकच डोळा

का असही त मला एकदा िवचारल होतस त हा त खपच लहान होतास हणन

मी काही उ र दल नाही पण आज सागत बाळा त लहान

असताना एक अपघात झाला या अपघातात त तझा एक

डोळा गमावलास एका डो यान त सपण आय य कस

जगणार या िवचारान मी हराण झाल आिण माझा एक डोळा तला दला मला

तझा खप अिभमान आह त मला ज बोललास कवा मा याशी जसा वागलास

यासाठी मी त यावर अिजबात रागावलल नाही तझ मा यावर खप म आह

असाच िवचार मी करत कधी काळी मा या भोवती भोवती खळणारा त मला

नहमी आठवतोस

प वाचन मलगा ढसढसा रड लागला जी कवळ

याचयासाठी जगली वतःचा सवात मह वाचा अवयव िजन

याला सहजपण दऊन टाकला ितचयाशी आपण कती िनदयपण वागलो याला

चड पशचा ाप झाला तो आईला मोठमो ान हाका मा लागला पण आता

याचा काय उपयोग होता

मनाच ोक

गणाधीश जो ईश सवा गणाचा | मळारभ आरभ तो िनगणाचा || नम शारदा मळ च वार वाचा | गम पथ आनत या राघवाचा ||१||

सगम अथर- जो गणपती सवर लोकाचा ई र व सवर सदगणानी नटलला आह जो अनािद आह अनत आह जो असखय गणानी य आह व जी शारदा चार वाणीची जननी आह अशा दवतास नमःकार कर या व ौी रामरायाचया मागारन जीवनाची वाटचाल कर या

मना स ना भ पथची जाव | तरी ीहरी पािवजतो वभाव || जनी न त सव सोडनी ाव | जनी व त सव भाव कराव ||२||

सगम अथर- ह सजजन मना त परम राच ःमरण िनतय ठऊन भ ीन वयवहार कर तयामळ तला सहजच ौीकण सनन होतील कपा करतील कारण तो तयाचा ःवभावच आह माऽ त सजजन लोकाना ज आवडत नाही िनदनीय चकीच वाटत तस वाग नको व लोकादरास पाऽ होणार वदनीय अस

आचरण ठव भि पथ महणतात तो हाच

भात मनी राम चतीत जावा | पढ वखरी राम आध वदावा || सदाचार हा थोर सोड नय तो | जन तोची तो मानवी ध य होतो ||३||

सगम अथर- ातःकाळी उठलयावर थमतः ौीरामाच दवाच ःमरण कराव नतर वखरीन महणज तोडान मोठयान lsquoरामrsquo नाम घयाव हा सदाचार नहमी पाळावा सोड नय असा सदाचारान राहणाराच

मनय गौरवास पाऽ होतो धनय होतो

मना वासना द कामा न य र | मना सवथा पापब ी नको र || मना धमता नीती सोड नको हो | मना अतरी सार िवचार राहो ||४||

सगम अथर- र मना द इचछा मळीच उपयोगाची नाही पापी िवचार स ा मळीच अस नय धमारन व नीतीन वागण सोड नको मना हा ौ िवचार अतःकरणात जपन ठव

मना पापसक प सोडनी ावा | मना स यसक प जीव धरावा || मना क पना त नको वीषयाची | िवकार घड हो जन सव ची ची ||५||

सगम अथर- मना कधीही पापसकलप मनात यऊ दऊ नयत नहमी मनात सतयसकलप जागवावत मोह

पाडणाढया वःत व िवचार याची कलपनाही कर नय पापसकलप पापब ी व िवषय-िवकार यामळ लोकात समाजात आपली छीथ होत उपहास होतो महणन नहमी सतयसकलप करावत

hhbrvbarbrvbarbrvbarbrvbarkkparaparaacircacirckkbrvbarbrvbar ==acircacircllparapara ffparapara

कोबी वड सौ काचन मिनष काबळी

सािह य- १वाटी कीसलला कोबी २ वा ा िभजलली चणा डाळ १ इच आल ३-४ लसण पाक या १चमचा हळद िजर ३-४ िह िमर या को थबीर १२ चमचा ओवा मीठ तळ यासाठी तल इ यादी कती- थम कोबी कीसन यातल पाणी काढन टाकाव नतर चणा डाळ आल लसण िजर िमरची एक थोड जाडसर वाटाव त वाटण एका बाउल म य काढन यात कीसलला कोबी मीठ हळद ओवा को थबीर घालन एक कराव व याच छोट छोट गोल वड तळ हातावर थापन तला म य खरपस तळाव सॉस क वा खोब या या चटणीसह खा यास ाव_____________________________________________________________

फल - िबि कटापासन बनवलली चॉकलट सौ शीतल सतीश हा सािह य- १२५ म म का (बटर) २५० म मकिवटीज डायज टीव (McVities Digestive) िबि कट ४ टबल पन कीसलला नारळ ४ टबल पन कोको पावडर ४ टबल पन मध सका मवा आवडीनसार बनिव याची प त १ एका िपशवीम य कवा भा ाम य िबि कट घवन याचा चरा करावा २ एका भा ात म का घवन तो िवतळवा ३ यात िबि कटाचा चरा िखसलला नारळ कोको पावडर मध व सका मवा घाला ४ वरील िम ण एका पसरट भा ाम य ओताव ५ याच छोट लाड वळाव ६ वळलल चॉकलट लाड आवडीनसार कोको पावडर कीसलला नारळ कवा स या म ान सजवाव _________________________________________________________________________

बालशाही सौ शलजा जगदीश िशद

सािह य- २ १२ कप (५०० म) मदा ३४ कप तप (िवतळवन थड कलल) दही १२ कप १२ चमचा ब कग सोडा २ १२ कप साखर तप तळ यासाठी कती- म ाम य ब कग पावडर दही आिण तप घालन घ मळाव साधारण एक तास झाकन ठवाव ३ इचाच समान गोळ क न हल या हातान दाबन ख ा बनवावा तळ यासाठी कढईम य तप गरम कराव गरम झा यानतर गोळ मद आचवर तळन यावत एक दोन वळा पालटन लाल रग आ यानतर बाहर काढन ताटाम य ठवावी साखरम य साखर िभजल एवढ पाणी घालन गोळी पाक बनवावा गस बद क न पाकात तळलली बलीशाही घालावी चार त पाच िमिनट बालशाही पाकम य ठऊन नतर िचम ा या सहा यान बाहर काढन थड करावी थड झा यानतर हवाबद ड यात भ न ठवावी िह बालशाही आठ त दहा दवस टकत टीप- गोळीपाक तयार झाला की नाही ह पाह यासाठी एका बशीम य पाणी घऊन एक थब पाक घालन बघावा गोळी बशी या तळाशी तयार झा यास गस बद करावा

आ दती मळ शवची भाजी सािहतय- २५० ाम जाडी कडक ितखट शव ३मोठ काद जाड िचरलल ७-८ लसण पाक या

छोटा आ याचा तकडा एक छोटा चमचा धन िजर सक खोबर छोटातकडा २-३लवगा ४-५ िमर २-३ वलची सक लाल िमरची ४-५ दालिचनी तकडा थोड तल एवर ट गरम मसाला १छोटा चमचा मीठ चवीनसार कती- तर साठी कादा लसण आल आिण बाक सव मसा याच समान थो ा तलावर चागल परतन याव नतर गार क न थोडस पाणी टाकन िम सर मधन एकदम बारीक वाटन याव १ छोटा चमचा तल तापवन यात ती प ट आिण गरम मसाला )चवी माण (घालन तल सटपयत परतवन यावी नतर यात गरम पाणी घालन पातळ तर सारख कराव ती तर उकळवन यावी एकदम शवटी मीठ घालाव तर थोडी पातळच आस ावी जवायला याय या वळी गरम करताना यात शव टाकन परत उकळाव या बरोबर क ा कादा िलब छान लागत ही तर िमसळीसाठी पण वापरता यत

क या कवा उपज पोह

सािह य-१वाटी तकडा तादळ ( ोकन राइस) frac12 वाटी शगदाण frac12 वाटी चणाडाळ कडीप ा िहर ा िमर या िजर फोडणी साठीndashतल मोहोरी िहग हळद ितखट िजर कडीप ा मीठ चवीनसार कती- तादळ लालसर भाजन याव गार झा यावर िभजवन ठवावत डाळ दाण पण िभजवन ठवावत दो ही ४ -५ तास िभजवाव क या करावया या वळी थम तादळ उपसन ठवाव तल तापवन फोडणी क न यावी यात तादळ घालन छान परतावत तादळ परतत असताना डाळ आिण दाण िजर िमर या कडीप ा मीठ आिण थोड पाणी घालन िम सर मधन बारीक क न याव तादळ परतन झाल क िम सर मधल वाटण यात घालन नीट एक क न याव मग बारीक आचवर झाकण ठऊन क या होऊ ा ा मधन मधन हलवाव वाटल तर थो ा पा याचा िशपका ावा मोकळ झालल वाटल क गस बद करावा कोिथबीर घालन खायला याव याबरोबर दही कवा िलबाच उपासाच लोणच आिण क ा कादा छान लागतो तादळ डाळ आिण दाण ा मळ क या हा पदाथ पण अ होतो

ई-िवशषाक ऋणानबध सपधच उ र-

सपधसाठी ि िच छऽपती िशवाजी महाराज ितभाताई पाट ल रामदास ःवामी प डत भीमसन जोशी िसधताई सपकाळ पाडरग सदािशव सान (सान ग जी) डॉ बाबासाहब आबडकर िनळ फल

लता मगशकर शकर महादवन

ःमता पाट ल सी ड दशमख

लोकमा य टळक ध डराज गो वद फाळक (दादासाहब फाळक) जयत नारळ कर झह र खान

प ल दशपाड मधर भाडारकर ान र म ाबाई िनव ीनाथ सोपानदव ौयस तळपद

नाना पाटकर आशतोष गोवार कर डॉ काश आमट मदा कनी आमट हमत करकर ःवात यवीर सावरकर वजया महता

सिचन तडलकर डबजी झगराजी जानोरकर (गाडगबाबा) मोहन आगाश माधर द त व ठल कामत दिलप वगसरकर वण वामन िशरवाडकर (कसमामज) ज बार पटल सोनाली कळकण रामचि नरहर िचतळकर (सी रामचि) ा मध दडवत सा वऽीबाई फल आ ण

सिचन पळगावकर अशोक सराफ महा मा योितबा फल

महश कोठार सयाजी िशद नरि दाभोळकर शाताराम राजाराम वणकि ( ह शाताराम) सनील गावसकर अतल कळकण इतर छायािच गणशो सव एस ट महामडळाच िच ह शतकर कःती गढ पाडवा गट व ऑफ इ डया आषाढ एकादशी रायगड

क कण र व मबईचा ड बवाला नागपचमी

हता मा चौक पाट मबईकर वट पो णमा

सपधचा िनकाल

थम पा रतोिषक- सतोष साळक

ि तीय पा रतोिषक- शरय परब

ततीय पा रतोिषक- मज मळजकर

_______________________________________________________________

आपला अिभ ाय ज र कळवावा आमचा प ा- Emarathiklgmailcom

-----------------------------------------------------------------------------------------

या माण तो खप अ यास करतो उ िश णासाठी मो ा शहरात यतो

नामवत िव ापीठातन पदवी िमळवतो मो ा कपनीत मो ा ददयावर काम

क लागतो एका सदर मलीशी याच ल होत याला एक मलगा एक मलगी

होत आता याच कटब पण होत कारण ह सदर िच िबघडवणारी एका

डो याची याची आई ितथ नसत तो ितला जवळजवळ िवस न गलला असतो

अितशय सखात असतो

एक दवस याचया घराच दार वाजत दारात एका माणसाबरोबर याची तीच

एका डो याची आई उभी असत ितला बघन याची मलगी घाब न

आत पळन जात तो आधी च ावतो आिण मग वतःला सावरत

ितला हणतो कोण आहस त इथ का आलीस बघ माझी मलगी

तला घाबरली

मी ब तक चक चया प यावर आल अस काहीस पटपटत आई िनघन जात

ितन आपलयाला ओळखल नाही अशा समाधानात () मलगा दार लावन घतो

काही दवसानी माजी िव ाथ समलनासाठी याला याचया शाळतन प यत

परत या गावात जाऊ नय अस वाटत असतानाही तो समलनाला जा याचा

िनणय घतो ऑ फसचया कामासाठी जातोय अस बायकोला खोटच सागतो

समलन पार पडत कठलयातरी अनािमक ओढीन याची पावल याचयाही नकळत

झोपडीकड वळतात दाराला कलप असत शजारची बाई याला ओळखत आिण

एक प दत त प याचया आईच असत तो वाच लागतो मी खप आय य

जगल त याकड आता मी परत कधीही यणार नाही पण त कधीतरी यऊन मला

भटावस अशी माझी खप इचछा आह शाळचया समलनाला त यणार ह कळल

होत पण ितथ यऊन तला भटायच नाही अस मी न ठरवल कारण मला

मािहती आह एका डो याची ही तझी आई तला आवडत नाही मला एकच डोळा

का असही त मला एकदा िवचारल होतस त हा त खपच लहान होतास हणन

मी काही उ र दल नाही पण आज सागत बाळा त लहान

असताना एक अपघात झाला या अपघातात त तझा एक

डोळा गमावलास एका डो यान त सपण आय य कस

जगणार या िवचारान मी हराण झाल आिण माझा एक डोळा तला दला मला

तझा खप अिभमान आह त मला ज बोललास कवा मा याशी जसा वागलास

यासाठी मी त यावर अिजबात रागावलल नाही तझ मा यावर खप म आह

असाच िवचार मी करत कधी काळी मा या भोवती भोवती खळणारा त मला

नहमी आठवतोस

प वाचन मलगा ढसढसा रड लागला जी कवळ

याचयासाठी जगली वतःचा सवात मह वाचा अवयव िजन

याला सहजपण दऊन टाकला ितचयाशी आपण कती िनदयपण वागलो याला

चड पशचा ाप झाला तो आईला मोठमो ान हाका मा लागला पण आता

याचा काय उपयोग होता

मनाच ोक

गणाधीश जो ईश सवा गणाचा | मळारभ आरभ तो िनगणाचा || नम शारदा मळ च वार वाचा | गम पथ आनत या राघवाचा ||१||

सगम अथर- जो गणपती सवर लोकाचा ई र व सवर सदगणानी नटलला आह जो अनािद आह अनत आह जो असखय गणानी य आह व जी शारदा चार वाणीची जननी आह अशा दवतास नमःकार कर या व ौी रामरायाचया मागारन जीवनाची वाटचाल कर या

मना स ना भ पथची जाव | तरी ीहरी पािवजतो वभाव || जनी न त सव सोडनी ाव | जनी व त सव भाव कराव ||२||

सगम अथर- ह सजजन मना त परम राच ःमरण िनतय ठऊन भ ीन वयवहार कर तयामळ तला सहजच ौीकण सनन होतील कपा करतील कारण तो तयाचा ःवभावच आह माऽ त सजजन लोकाना ज आवडत नाही िनदनीय चकीच वाटत तस वाग नको व लोकादरास पाऽ होणार वदनीय अस

आचरण ठव भि पथ महणतात तो हाच

भात मनी राम चतीत जावा | पढ वखरी राम आध वदावा || सदाचार हा थोर सोड नय तो | जन तोची तो मानवी ध य होतो ||३||

सगम अथर- ातःकाळी उठलयावर थमतः ौीरामाच दवाच ःमरण कराव नतर वखरीन महणज तोडान मोठयान lsquoरामrsquo नाम घयाव हा सदाचार नहमी पाळावा सोड नय असा सदाचारान राहणाराच

मनय गौरवास पाऽ होतो धनय होतो

मना वासना द कामा न य र | मना सवथा पापब ी नको र || मना धमता नीती सोड नको हो | मना अतरी सार िवचार राहो ||४||

सगम अथर- र मना द इचछा मळीच उपयोगाची नाही पापी िवचार स ा मळीच अस नय धमारन व नीतीन वागण सोड नको मना हा ौ िवचार अतःकरणात जपन ठव

मना पापसक प सोडनी ावा | मना स यसक प जीव धरावा || मना क पना त नको वीषयाची | िवकार घड हो जन सव ची ची ||५||

सगम अथर- मना कधीही पापसकलप मनात यऊ दऊ नयत नहमी मनात सतयसकलप जागवावत मोह

पाडणाढया वःत व िवचार याची कलपनाही कर नय पापसकलप पापब ी व िवषय-िवकार यामळ लोकात समाजात आपली छीथ होत उपहास होतो महणन नहमी सतयसकलप करावत

hhbrvbarbrvbarbrvbarbrvbarkkparaparaacircacirckkbrvbarbrvbar ==acircacircllparapara ffparapara

कोबी वड सौ काचन मिनष काबळी

सािह य- १वाटी कीसलला कोबी २ वा ा िभजलली चणा डाळ १ इच आल ३-४ लसण पाक या १चमचा हळद िजर ३-४ िह िमर या को थबीर १२ चमचा ओवा मीठ तळ यासाठी तल इ यादी कती- थम कोबी कीसन यातल पाणी काढन टाकाव नतर चणा डाळ आल लसण िजर िमरची एक थोड जाडसर वाटाव त वाटण एका बाउल म य काढन यात कीसलला कोबी मीठ हळद ओवा को थबीर घालन एक कराव व याच छोट छोट गोल वड तळ हातावर थापन तला म य खरपस तळाव सॉस क वा खोब या या चटणीसह खा यास ाव_____________________________________________________________

फल - िबि कटापासन बनवलली चॉकलट सौ शीतल सतीश हा सािह य- १२५ म म का (बटर) २५० म मकिवटीज डायज टीव (McVities Digestive) िबि कट ४ टबल पन कीसलला नारळ ४ टबल पन कोको पावडर ४ टबल पन मध सका मवा आवडीनसार बनिव याची प त १ एका िपशवीम य कवा भा ाम य िबि कट घवन याचा चरा करावा २ एका भा ात म का घवन तो िवतळवा ३ यात िबि कटाचा चरा िखसलला नारळ कोको पावडर मध व सका मवा घाला ४ वरील िम ण एका पसरट भा ाम य ओताव ५ याच छोट लाड वळाव ६ वळलल चॉकलट लाड आवडीनसार कोको पावडर कीसलला नारळ कवा स या म ान सजवाव _________________________________________________________________________

बालशाही सौ शलजा जगदीश िशद

सािह य- २ १२ कप (५०० म) मदा ३४ कप तप (िवतळवन थड कलल) दही १२ कप १२ चमचा ब कग सोडा २ १२ कप साखर तप तळ यासाठी कती- म ाम य ब कग पावडर दही आिण तप घालन घ मळाव साधारण एक तास झाकन ठवाव ३ इचाच समान गोळ क न हल या हातान दाबन ख ा बनवावा तळ यासाठी कढईम य तप गरम कराव गरम झा यानतर गोळ मद आचवर तळन यावत एक दोन वळा पालटन लाल रग आ यानतर बाहर काढन ताटाम य ठवावी साखरम य साखर िभजल एवढ पाणी घालन गोळी पाक बनवावा गस बद क न पाकात तळलली बलीशाही घालावी चार त पाच िमिनट बालशाही पाकम य ठऊन नतर िचम ा या सहा यान बाहर काढन थड करावी थड झा यानतर हवाबद ड यात भ न ठवावी िह बालशाही आठ त दहा दवस टकत टीप- गोळीपाक तयार झाला की नाही ह पाह यासाठी एका बशीम य पाणी घऊन एक थब पाक घालन बघावा गोळी बशी या तळाशी तयार झा यास गस बद करावा

आ दती मळ शवची भाजी सािहतय- २५० ाम जाडी कडक ितखट शव ३मोठ काद जाड िचरलल ७-८ लसण पाक या

छोटा आ याचा तकडा एक छोटा चमचा धन िजर सक खोबर छोटातकडा २-३लवगा ४-५ िमर २-३ वलची सक लाल िमरची ४-५ दालिचनी तकडा थोड तल एवर ट गरम मसाला १छोटा चमचा मीठ चवीनसार कती- तर साठी कादा लसण आल आिण बाक सव मसा याच समान थो ा तलावर चागल परतन याव नतर गार क न थोडस पाणी टाकन िम सर मधन एकदम बारीक वाटन याव १ छोटा चमचा तल तापवन यात ती प ट आिण गरम मसाला )चवी माण (घालन तल सटपयत परतवन यावी नतर यात गरम पाणी घालन पातळ तर सारख कराव ती तर उकळवन यावी एकदम शवटी मीठ घालाव तर थोडी पातळच आस ावी जवायला याय या वळी गरम करताना यात शव टाकन परत उकळाव या बरोबर क ा कादा िलब छान लागत ही तर िमसळीसाठी पण वापरता यत

क या कवा उपज पोह

सािह य-१वाटी तकडा तादळ ( ोकन राइस) frac12 वाटी शगदाण frac12 वाटी चणाडाळ कडीप ा िहर ा िमर या िजर फोडणी साठीndashतल मोहोरी िहग हळद ितखट िजर कडीप ा मीठ चवीनसार कती- तादळ लालसर भाजन याव गार झा यावर िभजवन ठवावत डाळ दाण पण िभजवन ठवावत दो ही ४ -५ तास िभजवाव क या करावया या वळी थम तादळ उपसन ठवाव तल तापवन फोडणी क न यावी यात तादळ घालन छान परतावत तादळ परतत असताना डाळ आिण दाण िजर िमर या कडीप ा मीठ आिण थोड पाणी घालन िम सर मधन बारीक क न याव तादळ परतन झाल क िम सर मधल वाटण यात घालन नीट एक क न याव मग बारीक आचवर झाकण ठऊन क या होऊ ा ा मधन मधन हलवाव वाटल तर थो ा पा याचा िशपका ावा मोकळ झालल वाटल क गस बद करावा कोिथबीर घालन खायला याव याबरोबर दही कवा िलबाच उपासाच लोणच आिण क ा कादा छान लागतो तादळ डाळ आिण दाण ा मळ क या हा पदाथ पण अ होतो

ई-िवशषाक ऋणानबध सपधच उ र-

सपधसाठी ि िच छऽपती िशवाजी महाराज ितभाताई पाट ल रामदास ःवामी प डत भीमसन जोशी िसधताई सपकाळ पाडरग सदािशव सान (सान ग जी) डॉ बाबासाहब आबडकर िनळ फल

लता मगशकर शकर महादवन

ःमता पाट ल सी ड दशमख

लोकमा य टळक ध डराज गो वद फाळक (दादासाहब फाळक) जयत नारळ कर झह र खान

प ल दशपाड मधर भाडारकर ान र म ाबाई िनव ीनाथ सोपानदव ौयस तळपद

नाना पाटकर आशतोष गोवार कर डॉ काश आमट मदा कनी आमट हमत करकर ःवात यवीर सावरकर वजया महता

सिचन तडलकर डबजी झगराजी जानोरकर (गाडगबाबा) मोहन आगाश माधर द त व ठल कामत दिलप वगसरकर वण वामन िशरवाडकर (कसमामज) ज बार पटल सोनाली कळकण रामचि नरहर िचतळकर (सी रामचि) ा मध दडवत सा वऽीबाई फल आ ण

सिचन पळगावकर अशोक सराफ महा मा योितबा फल

महश कोठार सयाजी िशद नरि दाभोळकर शाताराम राजाराम वणकि ( ह शाताराम) सनील गावसकर अतल कळकण इतर छायािच गणशो सव एस ट महामडळाच िच ह शतकर कःती गढ पाडवा गट व ऑफ इ डया आषाढ एकादशी रायगड

क कण र व मबईचा ड बवाला नागपचमी

हता मा चौक पाट मबईकर वट पो णमा

सपधचा िनकाल

थम पा रतोिषक- सतोष साळक

ि तीय पा रतोिषक- शरय परब

ततीय पा रतोिषक- मज मळजकर

_______________________________________________________________

आपला अिभ ाय ज र कळवावा आमचा प ा- Emarathiklgmailcom

-----------------------------------------------------------------------------------------

भटावस अशी माझी खप इचछा आह शाळचया समलनाला त यणार ह कळल

होत पण ितथ यऊन तला भटायच नाही अस मी न ठरवल कारण मला

मािहती आह एका डो याची ही तझी आई तला आवडत नाही मला एकच डोळा

का असही त मला एकदा िवचारल होतस त हा त खपच लहान होतास हणन

मी काही उ र दल नाही पण आज सागत बाळा त लहान

असताना एक अपघात झाला या अपघातात त तझा एक

डोळा गमावलास एका डो यान त सपण आय य कस

जगणार या िवचारान मी हराण झाल आिण माझा एक डोळा तला दला मला

तझा खप अिभमान आह त मला ज बोललास कवा मा याशी जसा वागलास

यासाठी मी त यावर अिजबात रागावलल नाही तझ मा यावर खप म आह

असाच िवचार मी करत कधी काळी मा या भोवती भोवती खळणारा त मला

नहमी आठवतोस

प वाचन मलगा ढसढसा रड लागला जी कवळ

याचयासाठी जगली वतःचा सवात मह वाचा अवयव िजन

याला सहजपण दऊन टाकला ितचयाशी आपण कती िनदयपण वागलो याला

चड पशचा ाप झाला तो आईला मोठमो ान हाका मा लागला पण आता

याचा काय उपयोग होता

मनाच ोक

गणाधीश जो ईश सवा गणाचा | मळारभ आरभ तो िनगणाचा || नम शारदा मळ च वार वाचा | गम पथ आनत या राघवाचा ||१||

सगम अथर- जो गणपती सवर लोकाचा ई र व सवर सदगणानी नटलला आह जो अनािद आह अनत आह जो असखय गणानी य आह व जी शारदा चार वाणीची जननी आह अशा दवतास नमःकार कर या व ौी रामरायाचया मागारन जीवनाची वाटचाल कर या

मना स ना भ पथची जाव | तरी ीहरी पािवजतो वभाव || जनी न त सव सोडनी ाव | जनी व त सव भाव कराव ||२||

सगम अथर- ह सजजन मना त परम राच ःमरण िनतय ठऊन भ ीन वयवहार कर तयामळ तला सहजच ौीकण सनन होतील कपा करतील कारण तो तयाचा ःवभावच आह माऽ त सजजन लोकाना ज आवडत नाही िनदनीय चकीच वाटत तस वाग नको व लोकादरास पाऽ होणार वदनीय अस

आचरण ठव भि पथ महणतात तो हाच

भात मनी राम चतीत जावा | पढ वखरी राम आध वदावा || सदाचार हा थोर सोड नय तो | जन तोची तो मानवी ध य होतो ||३||

सगम अथर- ातःकाळी उठलयावर थमतः ौीरामाच दवाच ःमरण कराव नतर वखरीन महणज तोडान मोठयान lsquoरामrsquo नाम घयाव हा सदाचार नहमी पाळावा सोड नय असा सदाचारान राहणाराच

मनय गौरवास पाऽ होतो धनय होतो

मना वासना द कामा न य र | मना सवथा पापब ी नको र || मना धमता नीती सोड नको हो | मना अतरी सार िवचार राहो ||४||

सगम अथर- र मना द इचछा मळीच उपयोगाची नाही पापी िवचार स ा मळीच अस नय धमारन व नीतीन वागण सोड नको मना हा ौ िवचार अतःकरणात जपन ठव

मना पापसक प सोडनी ावा | मना स यसक प जीव धरावा || मना क पना त नको वीषयाची | िवकार घड हो जन सव ची ची ||५||

सगम अथर- मना कधीही पापसकलप मनात यऊ दऊ नयत नहमी मनात सतयसकलप जागवावत मोह

पाडणाढया वःत व िवचार याची कलपनाही कर नय पापसकलप पापब ी व िवषय-िवकार यामळ लोकात समाजात आपली छीथ होत उपहास होतो महणन नहमी सतयसकलप करावत

hhbrvbarbrvbarbrvbarbrvbarkkparaparaacircacirckkbrvbarbrvbar ==acircacircllparapara ffparapara

कोबी वड सौ काचन मिनष काबळी

सािह य- १वाटी कीसलला कोबी २ वा ा िभजलली चणा डाळ १ इच आल ३-४ लसण पाक या १चमचा हळद िजर ३-४ िह िमर या को थबीर १२ चमचा ओवा मीठ तळ यासाठी तल इ यादी कती- थम कोबी कीसन यातल पाणी काढन टाकाव नतर चणा डाळ आल लसण िजर िमरची एक थोड जाडसर वाटाव त वाटण एका बाउल म य काढन यात कीसलला कोबी मीठ हळद ओवा को थबीर घालन एक कराव व याच छोट छोट गोल वड तळ हातावर थापन तला म य खरपस तळाव सॉस क वा खोब या या चटणीसह खा यास ाव_____________________________________________________________

फल - िबि कटापासन बनवलली चॉकलट सौ शीतल सतीश हा सािह य- १२५ म म का (बटर) २५० म मकिवटीज डायज टीव (McVities Digestive) िबि कट ४ टबल पन कीसलला नारळ ४ टबल पन कोको पावडर ४ टबल पन मध सका मवा आवडीनसार बनिव याची प त १ एका िपशवीम य कवा भा ाम य िबि कट घवन याचा चरा करावा २ एका भा ात म का घवन तो िवतळवा ३ यात िबि कटाचा चरा िखसलला नारळ कोको पावडर मध व सका मवा घाला ४ वरील िम ण एका पसरट भा ाम य ओताव ५ याच छोट लाड वळाव ६ वळलल चॉकलट लाड आवडीनसार कोको पावडर कीसलला नारळ कवा स या म ान सजवाव _________________________________________________________________________

बालशाही सौ शलजा जगदीश िशद

सािह य- २ १२ कप (५०० म) मदा ३४ कप तप (िवतळवन थड कलल) दही १२ कप १२ चमचा ब कग सोडा २ १२ कप साखर तप तळ यासाठी कती- म ाम य ब कग पावडर दही आिण तप घालन घ मळाव साधारण एक तास झाकन ठवाव ३ इचाच समान गोळ क न हल या हातान दाबन ख ा बनवावा तळ यासाठी कढईम य तप गरम कराव गरम झा यानतर गोळ मद आचवर तळन यावत एक दोन वळा पालटन लाल रग आ यानतर बाहर काढन ताटाम य ठवावी साखरम य साखर िभजल एवढ पाणी घालन गोळी पाक बनवावा गस बद क न पाकात तळलली बलीशाही घालावी चार त पाच िमिनट बालशाही पाकम य ठऊन नतर िचम ा या सहा यान बाहर काढन थड करावी थड झा यानतर हवाबद ड यात भ न ठवावी िह बालशाही आठ त दहा दवस टकत टीप- गोळीपाक तयार झाला की नाही ह पाह यासाठी एका बशीम य पाणी घऊन एक थब पाक घालन बघावा गोळी बशी या तळाशी तयार झा यास गस बद करावा

आ दती मळ शवची भाजी सािहतय- २५० ाम जाडी कडक ितखट शव ३मोठ काद जाड िचरलल ७-८ लसण पाक या

छोटा आ याचा तकडा एक छोटा चमचा धन िजर सक खोबर छोटातकडा २-३लवगा ४-५ िमर २-३ वलची सक लाल िमरची ४-५ दालिचनी तकडा थोड तल एवर ट गरम मसाला १छोटा चमचा मीठ चवीनसार कती- तर साठी कादा लसण आल आिण बाक सव मसा याच समान थो ा तलावर चागल परतन याव नतर गार क न थोडस पाणी टाकन िम सर मधन एकदम बारीक वाटन याव १ छोटा चमचा तल तापवन यात ती प ट आिण गरम मसाला )चवी माण (घालन तल सटपयत परतवन यावी नतर यात गरम पाणी घालन पातळ तर सारख कराव ती तर उकळवन यावी एकदम शवटी मीठ घालाव तर थोडी पातळच आस ावी जवायला याय या वळी गरम करताना यात शव टाकन परत उकळाव या बरोबर क ा कादा िलब छान लागत ही तर िमसळीसाठी पण वापरता यत

क या कवा उपज पोह

सािह य-१वाटी तकडा तादळ ( ोकन राइस) frac12 वाटी शगदाण frac12 वाटी चणाडाळ कडीप ा िहर ा िमर या िजर फोडणी साठीndashतल मोहोरी िहग हळद ितखट िजर कडीप ा मीठ चवीनसार कती- तादळ लालसर भाजन याव गार झा यावर िभजवन ठवावत डाळ दाण पण िभजवन ठवावत दो ही ४ -५ तास िभजवाव क या करावया या वळी थम तादळ उपसन ठवाव तल तापवन फोडणी क न यावी यात तादळ घालन छान परतावत तादळ परतत असताना डाळ आिण दाण िजर िमर या कडीप ा मीठ आिण थोड पाणी घालन िम सर मधन बारीक क न याव तादळ परतन झाल क िम सर मधल वाटण यात घालन नीट एक क न याव मग बारीक आचवर झाकण ठऊन क या होऊ ा ा मधन मधन हलवाव वाटल तर थो ा पा याचा िशपका ावा मोकळ झालल वाटल क गस बद करावा कोिथबीर घालन खायला याव याबरोबर दही कवा िलबाच उपासाच लोणच आिण क ा कादा छान लागतो तादळ डाळ आिण दाण ा मळ क या हा पदाथ पण अ होतो

ई-िवशषाक ऋणानबध सपधच उ र-

सपधसाठी ि िच छऽपती िशवाजी महाराज ितभाताई पाट ल रामदास ःवामी प डत भीमसन जोशी िसधताई सपकाळ पाडरग सदािशव सान (सान ग जी) डॉ बाबासाहब आबडकर िनळ फल

लता मगशकर शकर महादवन

ःमता पाट ल सी ड दशमख

लोकमा य टळक ध डराज गो वद फाळक (दादासाहब फाळक) जयत नारळ कर झह र खान

प ल दशपाड मधर भाडारकर ान र म ाबाई िनव ीनाथ सोपानदव ौयस तळपद

नाना पाटकर आशतोष गोवार कर डॉ काश आमट मदा कनी आमट हमत करकर ःवात यवीर सावरकर वजया महता

सिचन तडलकर डबजी झगराजी जानोरकर (गाडगबाबा) मोहन आगाश माधर द त व ठल कामत दिलप वगसरकर वण वामन िशरवाडकर (कसमामज) ज बार पटल सोनाली कळकण रामचि नरहर िचतळकर (सी रामचि) ा मध दडवत सा वऽीबाई फल आ ण

सिचन पळगावकर अशोक सराफ महा मा योितबा फल

महश कोठार सयाजी िशद नरि दाभोळकर शाताराम राजाराम वणकि ( ह शाताराम) सनील गावसकर अतल कळकण इतर छायािच गणशो सव एस ट महामडळाच िच ह शतकर कःती गढ पाडवा गट व ऑफ इ डया आषाढ एकादशी रायगड

क कण र व मबईचा ड बवाला नागपचमी

हता मा चौक पाट मबईकर वट पो णमा

सपधचा िनकाल

थम पा रतोिषक- सतोष साळक

ि तीय पा रतोिषक- शरय परब

ततीय पा रतोिषक- मज मळजकर

_______________________________________________________________

आपला अिभ ाय ज र कळवावा आमचा प ा- Emarathiklgmailcom

-----------------------------------------------------------------------------------------

मनाच ोक

गणाधीश जो ईश सवा गणाचा | मळारभ आरभ तो िनगणाचा || नम शारदा मळ च वार वाचा | गम पथ आनत या राघवाचा ||१||

सगम अथर- जो गणपती सवर लोकाचा ई र व सवर सदगणानी नटलला आह जो अनािद आह अनत आह जो असखय गणानी य आह व जी शारदा चार वाणीची जननी आह अशा दवतास नमःकार कर या व ौी रामरायाचया मागारन जीवनाची वाटचाल कर या

मना स ना भ पथची जाव | तरी ीहरी पािवजतो वभाव || जनी न त सव सोडनी ाव | जनी व त सव भाव कराव ||२||

सगम अथर- ह सजजन मना त परम राच ःमरण िनतय ठऊन भ ीन वयवहार कर तयामळ तला सहजच ौीकण सनन होतील कपा करतील कारण तो तयाचा ःवभावच आह माऽ त सजजन लोकाना ज आवडत नाही िनदनीय चकीच वाटत तस वाग नको व लोकादरास पाऽ होणार वदनीय अस

आचरण ठव भि पथ महणतात तो हाच

भात मनी राम चतीत जावा | पढ वखरी राम आध वदावा || सदाचार हा थोर सोड नय तो | जन तोची तो मानवी ध य होतो ||३||

सगम अथर- ातःकाळी उठलयावर थमतः ौीरामाच दवाच ःमरण कराव नतर वखरीन महणज तोडान मोठयान lsquoरामrsquo नाम घयाव हा सदाचार नहमी पाळावा सोड नय असा सदाचारान राहणाराच

मनय गौरवास पाऽ होतो धनय होतो

मना वासना द कामा न य र | मना सवथा पापब ी नको र || मना धमता नीती सोड नको हो | मना अतरी सार िवचार राहो ||४||

सगम अथर- र मना द इचछा मळीच उपयोगाची नाही पापी िवचार स ा मळीच अस नय धमारन व नीतीन वागण सोड नको मना हा ौ िवचार अतःकरणात जपन ठव

मना पापसक प सोडनी ावा | मना स यसक प जीव धरावा || मना क पना त नको वीषयाची | िवकार घड हो जन सव ची ची ||५||

सगम अथर- मना कधीही पापसकलप मनात यऊ दऊ नयत नहमी मनात सतयसकलप जागवावत मोह

पाडणाढया वःत व िवचार याची कलपनाही कर नय पापसकलप पापब ी व िवषय-िवकार यामळ लोकात समाजात आपली छीथ होत उपहास होतो महणन नहमी सतयसकलप करावत

hhbrvbarbrvbarbrvbarbrvbarkkparaparaacircacirckkbrvbarbrvbar ==acircacircllparapara ffparapara

कोबी वड सौ काचन मिनष काबळी

सािह य- १वाटी कीसलला कोबी २ वा ा िभजलली चणा डाळ १ इच आल ३-४ लसण पाक या १चमचा हळद िजर ३-४ िह िमर या को थबीर १२ चमचा ओवा मीठ तळ यासाठी तल इ यादी कती- थम कोबी कीसन यातल पाणी काढन टाकाव नतर चणा डाळ आल लसण िजर िमरची एक थोड जाडसर वाटाव त वाटण एका बाउल म य काढन यात कीसलला कोबी मीठ हळद ओवा को थबीर घालन एक कराव व याच छोट छोट गोल वड तळ हातावर थापन तला म य खरपस तळाव सॉस क वा खोब या या चटणीसह खा यास ाव_____________________________________________________________

फल - िबि कटापासन बनवलली चॉकलट सौ शीतल सतीश हा सािह य- १२५ म म का (बटर) २५० म मकिवटीज डायज टीव (McVities Digestive) िबि कट ४ टबल पन कीसलला नारळ ४ टबल पन कोको पावडर ४ टबल पन मध सका मवा आवडीनसार बनिव याची प त १ एका िपशवीम य कवा भा ाम य िबि कट घवन याचा चरा करावा २ एका भा ात म का घवन तो िवतळवा ३ यात िबि कटाचा चरा िखसलला नारळ कोको पावडर मध व सका मवा घाला ४ वरील िम ण एका पसरट भा ाम य ओताव ५ याच छोट लाड वळाव ६ वळलल चॉकलट लाड आवडीनसार कोको पावडर कीसलला नारळ कवा स या म ान सजवाव _________________________________________________________________________

बालशाही सौ शलजा जगदीश िशद

सािह य- २ १२ कप (५०० म) मदा ३४ कप तप (िवतळवन थड कलल) दही १२ कप १२ चमचा ब कग सोडा २ १२ कप साखर तप तळ यासाठी कती- म ाम य ब कग पावडर दही आिण तप घालन घ मळाव साधारण एक तास झाकन ठवाव ३ इचाच समान गोळ क न हल या हातान दाबन ख ा बनवावा तळ यासाठी कढईम य तप गरम कराव गरम झा यानतर गोळ मद आचवर तळन यावत एक दोन वळा पालटन लाल रग आ यानतर बाहर काढन ताटाम य ठवावी साखरम य साखर िभजल एवढ पाणी घालन गोळी पाक बनवावा गस बद क न पाकात तळलली बलीशाही घालावी चार त पाच िमिनट बालशाही पाकम य ठऊन नतर िचम ा या सहा यान बाहर काढन थड करावी थड झा यानतर हवाबद ड यात भ न ठवावी िह बालशाही आठ त दहा दवस टकत टीप- गोळीपाक तयार झाला की नाही ह पाह यासाठी एका बशीम य पाणी घऊन एक थब पाक घालन बघावा गोळी बशी या तळाशी तयार झा यास गस बद करावा

आ दती मळ शवची भाजी सािहतय- २५० ाम जाडी कडक ितखट शव ३मोठ काद जाड िचरलल ७-८ लसण पाक या

छोटा आ याचा तकडा एक छोटा चमचा धन िजर सक खोबर छोटातकडा २-३लवगा ४-५ िमर २-३ वलची सक लाल िमरची ४-५ दालिचनी तकडा थोड तल एवर ट गरम मसाला १छोटा चमचा मीठ चवीनसार कती- तर साठी कादा लसण आल आिण बाक सव मसा याच समान थो ा तलावर चागल परतन याव नतर गार क न थोडस पाणी टाकन िम सर मधन एकदम बारीक वाटन याव १ छोटा चमचा तल तापवन यात ती प ट आिण गरम मसाला )चवी माण (घालन तल सटपयत परतवन यावी नतर यात गरम पाणी घालन पातळ तर सारख कराव ती तर उकळवन यावी एकदम शवटी मीठ घालाव तर थोडी पातळच आस ावी जवायला याय या वळी गरम करताना यात शव टाकन परत उकळाव या बरोबर क ा कादा िलब छान लागत ही तर िमसळीसाठी पण वापरता यत

क या कवा उपज पोह

सािह य-१वाटी तकडा तादळ ( ोकन राइस) frac12 वाटी शगदाण frac12 वाटी चणाडाळ कडीप ा िहर ा िमर या िजर फोडणी साठीndashतल मोहोरी िहग हळद ितखट िजर कडीप ा मीठ चवीनसार कती- तादळ लालसर भाजन याव गार झा यावर िभजवन ठवावत डाळ दाण पण िभजवन ठवावत दो ही ४ -५ तास िभजवाव क या करावया या वळी थम तादळ उपसन ठवाव तल तापवन फोडणी क न यावी यात तादळ घालन छान परतावत तादळ परतत असताना डाळ आिण दाण िजर िमर या कडीप ा मीठ आिण थोड पाणी घालन िम सर मधन बारीक क न याव तादळ परतन झाल क िम सर मधल वाटण यात घालन नीट एक क न याव मग बारीक आचवर झाकण ठऊन क या होऊ ा ा मधन मधन हलवाव वाटल तर थो ा पा याचा िशपका ावा मोकळ झालल वाटल क गस बद करावा कोिथबीर घालन खायला याव याबरोबर दही कवा िलबाच उपासाच लोणच आिण क ा कादा छान लागतो तादळ डाळ आिण दाण ा मळ क या हा पदाथ पण अ होतो

ई-िवशषाक ऋणानबध सपधच उ र-

सपधसाठी ि िच छऽपती िशवाजी महाराज ितभाताई पाट ल रामदास ःवामी प डत भीमसन जोशी िसधताई सपकाळ पाडरग सदािशव सान (सान ग जी) डॉ बाबासाहब आबडकर िनळ फल

लता मगशकर शकर महादवन

ःमता पाट ल सी ड दशमख

लोकमा य टळक ध डराज गो वद फाळक (दादासाहब फाळक) जयत नारळ कर झह र खान

प ल दशपाड मधर भाडारकर ान र म ाबाई िनव ीनाथ सोपानदव ौयस तळपद

नाना पाटकर आशतोष गोवार कर डॉ काश आमट मदा कनी आमट हमत करकर ःवात यवीर सावरकर वजया महता

सिचन तडलकर डबजी झगराजी जानोरकर (गाडगबाबा) मोहन आगाश माधर द त व ठल कामत दिलप वगसरकर वण वामन िशरवाडकर (कसमामज) ज बार पटल सोनाली कळकण रामचि नरहर िचतळकर (सी रामचि) ा मध दडवत सा वऽीबाई फल आ ण

सिचन पळगावकर अशोक सराफ महा मा योितबा फल

महश कोठार सयाजी िशद नरि दाभोळकर शाताराम राजाराम वणकि ( ह शाताराम) सनील गावसकर अतल कळकण इतर छायािच गणशो सव एस ट महामडळाच िच ह शतकर कःती गढ पाडवा गट व ऑफ इ डया आषाढ एकादशी रायगड

क कण र व मबईचा ड बवाला नागपचमी

हता मा चौक पाट मबईकर वट पो णमा

सपधचा िनकाल

थम पा रतोिषक- सतोष साळक

ि तीय पा रतोिषक- शरय परब

ततीय पा रतोिषक- मज मळजकर

_______________________________________________________________

आपला अिभ ाय ज र कळवावा आमचा प ा- Emarathiklgmailcom

-----------------------------------------------------------------------------------------

मना वासना द कामा न य र | मना सवथा पापब ी नको र || मना धमता नीती सोड नको हो | मना अतरी सार िवचार राहो ||४||

सगम अथर- र मना द इचछा मळीच उपयोगाची नाही पापी िवचार स ा मळीच अस नय धमारन व नीतीन वागण सोड नको मना हा ौ िवचार अतःकरणात जपन ठव

मना पापसक प सोडनी ावा | मना स यसक प जीव धरावा || मना क पना त नको वीषयाची | िवकार घड हो जन सव ची ची ||५||

सगम अथर- मना कधीही पापसकलप मनात यऊ दऊ नयत नहमी मनात सतयसकलप जागवावत मोह

पाडणाढया वःत व िवचार याची कलपनाही कर नय पापसकलप पापब ी व िवषय-िवकार यामळ लोकात समाजात आपली छीथ होत उपहास होतो महणन नहमी सतयसकलप करावत

hhbrvbarbrvbarbrvbarbrvbarkkparaparaacircacirckkbrvbarbrvbar ==acircacircllparapara ffparapara

कोबी वड सौ काचन मिनष काबळी

सािह य- १वाटी कीसलला कोबी २ वा ा िभजलली चणा डाळ १ इच आल ३-४ लसण पाक या १चमचा हळद िजर ३-४ िह िमर या को थबीर १२ चमचा ओवा मीठ तळ यासाठी तल इ यादी कती- थम कोबी कीसन यातल पाणी काढन टाकाव नतर चणा डाळ आल लसण िजर िमरची एक थोड जाडसर वाटाव त वाटण एका बाउल म य काढन यात कीसलला कोबी मीठ हळद ओवा को थबीर घालन एक कराव व याच छोट छोट गोल वड तळ हातावर थापन तला म य खरपस तळाव सॉस क वा खोब या या चटणीसह खा यास ाव_____________________________________________________________

फल - िबि कटापासन बनवलली चॉकलट सौ शीतल सतीश हा सािह य- १२५ म म का (बटर) २५० म मकिवटीज डायज टीव (McVities Digestive) िबि कट ४ टबल पन कीसलला नारळ ४ टबल पन कोको पावडर ४ टबल पन मध सका मवा आवडीनसार बनिव याची प त १ एका िपशवीम य कवा भा ाम य िबि कट घवन याचा चरा करावा २ एका भा ात म का घवन तो िवतळवा ३ यात िबि कटाचा चरा िखसलला नारळ कोको पावडर मध व सका मवा घाला ४ वरील िम ण एका पसरट भा ाम य ओताव ५ याच छोट लाड वळाव ६ वळलल चॉकलट लाड आवडीनसार कोको पावडर कीसलला नारळ कवा स या म ान सजवाव _________________________________________________________________________

बालशाही सौ शलजा जगदीश िशद

सािह य- २ १२ कप (५०० म) मदा ३४ कप तप (िवतळवन थड कलल) दही १२ कप १२ चमचा ब कग सोडा २ १२ कप साखर तप तळ यासाठी कती- म ाम य ब कग पावडर दही आिण तप घालन घ मळाव साधारण एक तास झाकन ठवाव ३ इचाच समान गोळ क न हल या हातान दाबन ख ा बनवावा तळ यासाठी कढईम य तप गरम कराव गरम झा यानतर गोळ मद आचवर तळन यावत एक दोन वळा पालटन लाल रग आ यानतर बाहर काढन ताटाम य ठवावी साखरम य साखर िभजल एवढ पाणी घालन गोळी पाक बनवावा गस बद क न पाकात तळलली बलीशाही घालावी चार त पाच िमिनट बालशाही पाकम य ठऊन नतर िचम ा या सहा यान बाहर काढन थड करावी थड झा यानतर हवाबद ड यात भ न ठवावी िह बालशाही आठ त दहा दवस टकत टीप- गोळीपाक तयार झाला की नाही ह पाह यासाठी एका बशीम य पाणी घऊन एक थब पाक घालन बघावा गोळी बशी या तळाशी तयार झा यास गस बद करावा

आ दती मळ शवची भाजी सािहतय- २५० ाम जाडी कडक ितखट शव ३मोठ काद जाड िचरलल ७-८ लसण पाक या

छोटा आ याचा तकडा एक छोटा चमचा धन िजर सक खोबर छोटातकडा २-३लवगा ४-५ िमर २-३ वलची सक लाल िमरची ४-५ दालिचनी तकडा थोड तल एवर ट गरम मसाला १छोटा चमचा मीठ चवीनसार कती- तर साठी कादा लसण आल आिण बाक सव मसा याच समान थो ा तलावर चागल परतन याव नतर गार क न थोडस पाणी टाकन िम सर मधन एकदम बारीक वाटन याव १ छोटा चमचा तल तापवन यात ती प ट आिण गरम मसाला )चवी माण (घालन तल सटपयत परतवन यावी नतर यात गरम पाणी घालन पातळ तर सारख कराव ती तर उकळवन यावी एकदम शवटी मीठ घालाव तर थोडी पातळच आस ावी जवायला याय या वळी गरम करताना यात शव टाकन परत उकळाव या बरोबर क ा कादा िलब छान लागत ही तर िमसळीसाठी पण वापरता यत

क या कवा उपज पोह

सािह य-१वाटी तकडा तादळ ( ोकन राइस) frac12 वाटी शगदाण frac12 वाटी चणाडाळ कडीप ा िहर ा िमर या िजर फोडणी साठीndashतल मोहोरी िहग हळद ितखट िजर कडीप ा मीठ चवीनसार कती- तादळ लालसर भाजन याव गार झा यावर िभजवन ठवावत डाळ दाण पण िभजवन ठवावत दो ही ४ -५ तास िभजवाव क या करावया या वळी थम तादळ उपसन ठवाव तल तापवन फोडणी क न यावी यात तादळ घालन छान परतावत तादळ परतत असताना डाळ आिण दाण िजर िमर या कडीप ा मीठ आिण थोड पाणी घालन िम सर मधन बारीक क न याव तादळ परतन झाल क िम सर मधल वाटण यात घालन नीट एक क न याव मग बारीक आचवर झाकण ठऊन क या होऊ ा ा मधन मधन हलवाव वाटल तर थो ा पा याचा िशपका ावा मोकळ झालल वाटल क गस बद करावा कोिथबीर घालन खायला याव याबरोबर दही कवा िलबाच उपासाच लोणच आिण क ा कादा छान लागतो तादळ डाळ आिण दाण ा मळ क या हा पदाथ पण अ होतो

ई-िवशषाक ऋणानबध सपधच उ र-

सपधसाठी ि िच छऽपती िशवाजी महाराज ितभाताई पाट ल रामदास ःवामी प डत भीमसन जोशी िसधताई सपकाळ पाडरग सदािशव सान (सान ग जी) डॉ बाबासाहब आबडकर िनळ फल

लता मगशकर शकर महादवन

ःमता पाट ल सी ड दशमख

लोकमा य टळक ध डराज गो वद फाळक (दादासाहब फाळक) जयत नारळ कर झह र खान

प ल दशपाड मधर भाडारकर ान र म ाबाई िनव ीनाथ सोपानदव ौयस तळपद

नाना पाटकर आशतोष गोवार कर डॉ काश आमट मदा कनी आमट हमत करकर ःवात यवीर सावरकर वजया महता

सिचन तडलकर डबजी झगराजी जानोरकर (गाडगबाबा) मोहन आगाश माधर द त व ठल कामत दिलप वगसरकर वण वामन िशरवाडकर (कसमामज) ज बार पटल सोनाली कळकण रामचि नरहर िचतळकर (सी रामचि) ा मध दडवत सा वऽीबाई फल आ ण

सिचन पळगावकर अशोक सराफ महा मा योितबा फल

महश कोठार सयाजी िशद नरि दाभोळकर शाताराम राजाराम वणकि ( ह शाताराम) सनील गावसकर अतल कळकण इतर छायािच गणशो सव एस ट महामडळाच िच ह शतकर कःती गढ पाडवा गट व ऑफ इ डया आषाढ एकादशी रायगड

क कण र व मबईचा ड बवाला नागपचमी

हता मा चौक पाट मबईकर वट पो णमा

सपधचा िनकाल

थम पा रतोिषक- सतोष साळक

ि तीय पा रतोिषक- शरय परब

ततीय पा रतोिषक- मज मळजकर

_______________________________________________________________

आपला अिभ ाय ज र कळवावा आमचा प ा- Emarathiklgmailcom

-----------------------------------------------------------------------------------------

hhbrvbarbrvbarbrvbarbrvbarkkparaparaacircacirckkbrvbarbrvbar ==acircacircllparapara ffparapara

कोबी वड सौ काचन मिनष काबळी

सािह य- १वाटी कीसलला कोबी २ वा ा िभजलली चणा डाळ १ इच आल ३-४ लसण पाक या १चमचा हळद िजर ३-४ िह िमर या को थबीर १२ चमचा ओवा मीठ तळ यासाठी तल इ यादी कती- थम कोबी कीसन यातल पाणी काढन टाकाव नतर चणा डाळ आल लसण िजर िमरची एक थोड जाडसर वाटाव त वाटण एका बाउल म य काढन यात कीसलला कोबी मीठ हळद ओवा को थबीर घालन एक कराव व याच छोट छोट गोल वड तळ हातावर थापन तला म य खरपस तळाव सॉस क वा खोब या या चटणीसह खा यास ाव_____________________________________________________________

फल - िबि कटापासन बनवलली चॉकलट सौ शीतल सतीश हा सािह य- १२५ म म का (बटर) २५० म मकिवटीज डायज टीव (McVities Digestive) िबि कट ४ टबल पन कीसलला नारळ ४ टबल पन कोको पावडर ४ टबल पन मध सका मवा आवडीनसार बनिव याची प त १ एका िपशवीम य कवा भा ाम य िबि कट घवन याचा चरा करावा २ एका भा ात म का घवन तो िवतळवा ३ यात िबि कटाचा चरा िखसलला नारळ कोको पावडर मध व सका मवा घाला ४ वरील िम ण एका पसरट भा ाम य ओताव ५ याच छोट लाड वळाव ६ वळलल चॉकलट लाड आवडीनसार कोको पावडर कीसलला नारळ कवा स या म ान सजवाव _________________________________________________________________________

बालशाही सौ शलजा जगदीश िशद

सािह य- २ १२ कप (५०० म) मदा ३४ कप तप (िवतळवन थड कलल) दही १२ कप १२ चमचा ब कग सोडा २ १२ कप साखर तप तळ यासाठी कती- म ाम य ब कग पावडर दही आिण तप घालन घ मळाव साधारण एक तास झाकन ठवाव ३ इचाच समान गोळ क न हल या हातान दाबन ख ा बनवावा तळ यासाठी कढईम य तप गरम कराव गरम झा यानतर गोळ मद आचवर तळन यावत एक दोन वळा पालटन लाल रग आ यानतर बाहर काढन ताटाम य ठवावी साखरम य साखर िभजल एवढ पाणी घालन गोळी पाक बनवावा गस बद क न पाकात तळलली बलीशाही घालावी चार त पाच िमिनट बालशाही पाकम य ठऊन नतर िचम ा या सहा यान बाहर काढन थड करावी थड झा यानतर हवाबद ड यात भ न ठवावी िह बालशाही आठ त दहा दवस टकत टीप- गोळीपाक तयार झाला की नाही ह पाह यासाठी एका बशीम य पाणी घऊन एक थब पाक घालन बघावा गोळी बशी या तळाशी तयार झा यास गस बद करावा

आ दती मळ शवची भाजी सािहतय- २५० ाम जाडी कडक ितखट शव ३मोठ काद जाड िचरलल ७-८ लसण पाक या

छोटा आ याचा तकडा एक छोटा चमचा धन िजर सक खोबर छोटातकडा २-३लवगा ४-५ िमर २-३ वलची सक लाल िमरची ४-५ दालिचनी तकडा थोड तल एवर ट गरम मसाला १छोटा चमचा मीठ चवीनसार कती- तर साठी कादा लसण आल आिण बाक सव मसा याच समान थो ा तलावर चागल परतन याव नतर गार क न थोडस पाणी टाकन िम सर मधन एकदम बारीक वाटन याव १ छोटा चमचा तल तापवन यात ती प ट आिण गरम मसाला )चवी माण (घालन तल सटपयत परतवन यावी नतर यात गरम पाणी घालन पातळ तर सारख कराव ती तर उकळवन यावी एकदम शवटी मीठ घालाव तर थोडी पातळच आस ावी जवायला याय या वळी गरम करताना यात शव टाकन परत उकळाव या बरोबर क ा कादा िलब छान लागत ही तर िमसळीसाठी पण वापरता यत

क या कवा उपज पोह

सािह य-१वाटी तकडा तादळ ( ोकन राइस) frac12 वाटी शगदाण frac12 वाटी चणाडाळ कडीप ा िहर ा िमर या िजर फोडणी साठीndashतल मोहोरी िहग हळद ितखट िजर कडीप ा मीठ चवीनसार कती- तादळ लालसर भाजन याव गार झा यावर िभजवन ठवावत डाळ दाण पण िभजवन ठवावत दो ही ४ -५ तास िभजवाव क या करावया या वळी थम तादळ उपसन ठवाव तल तापवन फोडणी क न यावी यात तादळ घालन छान परतावत तादळ परतत असताना डाळ आिण दाण िजर िमर या कडीप ा मीठ आिण थोड पाणी घालन िम सर मधन बारीक क न याव तादळ परतन झाल क िम सर मधल वाटण यात घालन नीट एक क न याव मग बारीक आचवर झाकण ठऊन क या होऊ ा ा मधन मधन हलवाव वाटल तर थो ा पा याचा िशपका ावा मोकळ झालल वाटल क गस बद करावा कोिथबीर घालन खायला याव याबरोबर दही कवा िलबाच उपासाच लोणच आिण क ा कादा छान लागतो तादळ डाळ आिण दाण ा मळ क या हा पदाथ पण अ होतो

ई-िवशषाक ऋणानबध सपधच उ र-

सपधसाठी ि िच छऽपती िशवाजी महाराज ितभाताई पाट ल रामदास ःवामी प डत भीमसन जोशी िसधताई सपकाळ पाडरग सदािशव सान (सान ग जी) डॉ बाबासाहब आबडकर िनळ फल

लता मगशकर शकर महादवन

ःमता पाट ल सी ड दशमख

लोकमा य टळक ध डराज गो वद फाळक (दादासाहब फाळक) जयत नारळ कर झह र खान

प ल दशपाड मधर भाडारकर ान र म ाबाई िनव ीनाथ सोपानदव ौयस तळपद

नाना पाटकर आशतोष गोवार कर डॉ काश आमट मदा कनी आमट हमत करकर ःवात यवीर सावरकर वजया महता

सिचन तडलकर डबजी झगराजी जानोरकर (गाडगबाबा) मोहन आगाश माधर द त व ठल कामत दिलप वगसरकर वण वामन िशरवाडकर (कसमामज) ज बार पटल सोनाली कळकण रामचि नरहर िचतळकर (सी रामचि) ा मध दडवत सा वऽीबाई फल आ ण

सिचन पळगावकर अशोक सराफ महा मा योितबा फल

महश कोठार सयाजी िशद नरि दाभोळकर शाताराम राजाराम वणकि ( ह शाताराम) सनील गावसकर अतल कळकण इतर छायािच गणशो सव एस ट महामडळाच िच ह शतकर कःती गढ पाडवा गट व ऑफ इ डया आषाढ एकादशी रायगड

क कण र व मबईचा ड बवाला नागपचमी

हता मा चौक पाट मबईकर वट पो णमा

सपधचा िनकाल

थम पा रतोिषक- सतोष साळक

ि तीय पा रतोिषक- शरय परब

ततीय पा रतोिषक- मज मळजकर

_______________________________________________________________

आपला अिभ ाय ज र कळवावा आमचा प ा- Emarathiklgmailcom

-----------------------------------------------------------------------------------------

कोबी वड सौ काचन मिनष काबळी

सािह य- १वाटी कीसलला कोबी २ वा ा िभजलली चणा डाळ १ इच आल ३-४ लसण पाक या १चमचा हळद िजर ३-४ िह िमर या को थबीर १२ चमचा ओवा मीठ तळ यासाठी तल इ यादी कती- थम कोबी कीसन यातल पाणी काढन टाकाव नतर चणा डाळ आल लसण िजर िमरची एक थोड जाडसर वाटाव त वाटण एका बाउल म य काढन यात कीसलला कोबी मीठ हळद ओवा को थबीर घालन एक कराव व याच छोट छोट गोल वड तळ हातावर थापन तला म य खरपस तळाव सॉस क वा खोब या या चटणीसह खा यास ाव_____________________________________________________________

फल - िबि कटापासन बनवलली चॉकलट सौ शीतल सतीश हा सािह य- १२५ म म का (बटर) २५० म मकिवटीज डायज टीव (McVities Digestive) िबि कट ४ टबल पन कीसलला नारळ ४ टबल पन कोको पावडर ४ टबल पन मध सका मवा आवडीनसार बनिव याची प त १ एका िपशवीम य कवा भा ाम य िबि कट घवन याचा चरा करावा २ एका भा ात म का घवन तो िवतळवा ३ यात िबि कटाचा चरा िखसलला नारळ कोको पावडर मध व सका मवा घाला ४ वरील िम ण एका पसरट भा ाम य ओताव ५ याच छोट लाड वळाव ६ वळलल चॉकलट लाड आवडीनसार कोको पावडर कीसलला नारळ कवा स या म ान सजवाव _________________________________________________________________________

बालशाही सौ शलजा जगदीश िशद

सािह य- २ १२ कप (५०० म) मदा ३४ कप तप (िवतळवन थड कलल) दही १२ कप १२ चमचा ब कग सोडा २ १२ कप साखर तप तळ यासाठी कती- म ाम य ब कग पावडर दही आिण तप घालन घ मळाव साधारण एक तास झाकन ठवाव ३ इचाच समान गोळ क न हल या हातान दाबन ख ा बनवावा तळ यासाठी कढईम य तप गरम कराव गरम झा यानतर गोळ मद आचवर तळन यावत एक दोन वळा पालटन लाल रग आ यानतर बाहर काढन ताटाम य ठवावी साखरम य साखर िभजल एवढ पाणी घालन गोळी पाक बनवावा गस बद क न पाकात तळलली बलीशाही घालावी चार त पाच िमिनट बालशाही पाकम य ठऊन नतर िचम ा या सहा यान बाहर काढन थड करावी थड झा यानतर हवाबद ड यात भ न ठवावी िह बालशाही आठ त दहा दवस टकत टीप- गोळीपाक तयार झाला की नाही ह पाह यासाठी एका बशीम य पाणी घऊन एक थब पाक घालन बघावा गोळी बशी या तळाशी तयार झा यास गस बद करावा

आ दती मळ शवची भाजी सािहतय- २५० ाम जाडी कडक ितखट शव ३मोठ काद जाड िचरलल ७-८ लसण पाक या

छोटा आ याचा तकडा एक छोटा चमचा धन िजर सक खोबर छोटातकडा २-३लवगा ४-५ िमर २-३ वलची सक लाल िमरची ४-५ दालिचनी तकडा थोड तल एवर ट गरम मसाला १छोटा चमचा मीठ चवीनसार कती- तर साठी कादा लसण आल आिण बाक सव मसा याच समान थो ा तलावर चागल परतन याव नतर गार क न थोडस पाणी टाकन िम सर मधन एकदम बारीक वाटन याव १ छोटा चमचा तल तापवन यात ती प ट आिण गरम मसाला )चवी माण (घालन तल सटपयत परतवन यावी नतर यात गरम पाणी घालन पातळ तर सारख कराव ती तर उकळवन यावी एकदम शवटी मीठ घालाव तर थोडी पातळच आस ावी जवायला याय या वळी गरम करताना यात शव टाकन परत उकळाव या बरोबर क ा कादा िलब छान लागत ही तर िमसळीसाठी पण वापरता यत

क या कवा उपज पोह

सािह य-१वाटी तकडा तादळ ( ोकन राइस) frac12 वाटी शगदाण frac12 वाटी चणाडाळ कडीप ा िहर ा िमर या िजर फोडणी साठीndashतल मोहोरी िहग हळद ितखट िजर कडीप ा मीठ चवीनसार कती- तादळ लालसर भाजन याव गार झा यावर िभजवन ठवावत डाळ दाण पण िभजवन ठवावत दो ही ४ -५ तास िभजवाव क या करावया या वळी थम तादळ उपसन ठवाव तल तापवन फोडणी क न यावी यात तादळ घालन छान परतावत तादळ परतत असताना डाळ आिण दाण िजर िमर या कडीप ा मीठ आिण थोड पाणी घालन िम सर मधन बारीक क न याव तादळ परतन झाल क िम सर मधल वाटण यात घालन नीट एक क न याव मग बारीक आचवर झाकण ठऊन क या होऊ ा ा मधन मधन हलवाव वाटल तर थो ा पा याचा िशपका ावा मोकळ झालल वाटल क गस बद करावा कोिथबीर घालन खायला याव याबरोबर दही कवा िलबाच उपासाच लोणच आिण क ा कादा छान लागतो तादळ डाळ आिण दाण ा मळ क या हा पदाथ पण अ होतो

ई-िवशषाक ऋणानबध सपधच उ र-

सपधसाठी ि िच छऽपती िशवाजी महाराज ितभाताई पाट ल रामदास ःवामी प डत भीमसन जोशी िसधताई सपकाळ पाडरग सदािशव सान (सान ग जी) डॉ बाबासाहब आबडकर िनळ फल

लता मगशकर शकर महादवन

ःमता पाट ल सी ड दशमख

लोकमा य टळक ध डराज गो वद फाळक (दादासाहब फाळक) जयत नारळ कर झह र खान

प ल दशपाड मधर भाडारकर ान र म ाबाई िनव ीनाथ सोपानदव ौयस तळपद

नाना पाटकर आशतोष गोवार कर डॉ काश आमट मदा कनी आमट हमत करकर ःवात यवीर सावरकर वजया महता

सिचन तडलकर डबजी झगराजी जानोरकर (गाडगबाबा) मोहन आगाश माधर द त व ठल कामत दिलप वगसरकर वण वामन िशरवाडकर (कसमामज) ज बार पटल सोनाली कळकण रामचि नरहर िचतळकर (सी रामचि) ा मध दडवत सा वऽीबाई फल आ ण

सिचन पळगावकर अशोक सराफ महा मा योितबा फल

महश कोठार सयाजी िशद नरि दाभोळकर शाताराम राजाराम वणकि ( ह शाताराम) सनील गावसकर अतल कळकण इतर छायािच गणशो सव एस ट महामडळाच िच ह शतकर कःती गढ पाडवा गट व ऑफ इ डया आषाढ एकादशी रायगड

क कण र व मबईचा ड बवाला नागपचमी

हता मा चौक पाट मबईकर वट पो णमा

सपधचा िनकाल

थम पा रतोिषक- सतोष साळक

ि तीय पा रतोिषक- शरय परब

ततीय पा रतोिषक- मज मळजकर

_______________________________________________________________

आपला अिभ ाय ज र कळवावा आमचा प ा- Emarathiklgmailcom

-----------------------------------------------------------------------------------------

आ दती मळ शवची भाजी सािहतय- २५० ाम जाडी कडक ितखट शव ३मोठ काद जाड िचरलल ७-८ लसण पाक या

छोटा आ याचा तकडा एक छोटा चमचा धन िजर सक खोबर छोटातकडा २-३लवगा ४-५ िमर २-३ वलची सक लाल िमरची ४-५ दालिचनी तकडा थोड तल एवर ट गरम मसाला १छोटा चमचा मीठ चवीनसार कती- तर साठी कादा लसण आल आिण बाक सव मसा याच समान थो ा तलावर चागल परतन याव नतर गार क न थोडस पाणी टाकन िम सर मधन एकदम बारीक वाटन याव १ छोटा चमचा तल तापवन यात ती प ट आिण गरम मसाला )चवी माण (घालन तल सटपयत परतवन यावी नतर यात गरम पाणी घालन पातळ तर सारख कराव ती तर उकळवन यावी एकदम शवटी मीठ घालाव तर थोडी पातळच आस ावी जवायला याय या वळी गरम करताना यात शव टाकन परत उकळाव या बरोबर क ा कादा िलब छान लागत ही तर िमसळीसाठी पण वापरता यत

क या कवा उपज पोह

सािह य-१वाटी तकडा तादळ ( ोकन राइस) frac12 वाटी शगदाण frac12 वाटी चणाडाळ कडीप ा िहर ा िमर या िजर फोडणी साठीndashतल मोहोरी िहग हळद ितखट िजर कडीप ा मीठ चवीनसार कती- तादळ लालसर भाजन याव गार झा यावर िभजवन ठवावत डाळ दाण पण िभजवन ठवावत दो ही ४ -५ तास िभजवाव क या करावया या वळी थम तादळ उपसन ठवाव तल तापवन फोडणी क न यावी यात तादळ घालन छान परतावत तादळ परतत असताना डाळ आिण दाण िजर िमर या कडीप ा मीठ आिण थोड पाणी घालन िम सर मधन बारीक क न याव तादळ परतन झाल क िम सर मधल वाटण यात घालन नीट एक क न याव मग बारीक आचवर झाकण ठऊन क या होऊ ा ा मधन मधन हलवाव वाटल तर थो ा पा याचा िशपका ावा मोकळ झालल वाटल क गस बद करावा कोिथबीर घालन खायला याव याबरोबर दही कवा िलबाच उपासाच लोणच आिण क ा कादा छान लागतो तादळ डाळ आिण दाण ा मळ क या हा पदाथ पण अ होतो

ई-िवशषाक ऋणानबध सपधच उ र-

सपधसाठी ि िच छऽपती िशवाजी महाराज ितभाताई पाट ल रामदास ःवामी प डत भीमसन जोशी िसधताई सपकाळ पाडरग सदािशव सान (सान ग जी) डॉ बाबासाहब आबडकर िनळ फल

लता मगशकर शकर महादवन

ःमता पाट ल सी ड दशमख

लोकमा य टळक ध डराज गो वद फाळक (दादासाहब फाळक) जयत नारळ कर झह र खान

प ल दशपाड मधर भाडारकर ान र म ाबाई िनव ीनाथ सोपानदव ौयस तळपद

नाना पाटकर आशतोष गोवार कर डॉ काश आमट मदा कनी आमट हमत करकर ःवात यवीर सावरकर वजया महता

सिचन तडलकर डबजी झगराजी जानोरकर (गाडगबाबा) मोहन आगाश माधर द त व ठल कामत दिलप वगसरकर वण वामन िशरवाडकर (कसमामज) ज बार पटल सोनाली कळकण रामचि नरहर िचतळकर (सी रामचि) ा मध दडवत सा वऽीबाई फल आ ण

सिचन पळगावकर अशोक सराफ महा मा योितबा फल

महश कोठार सयाजी िशद नरि दाभोळकर शाताराम राजाराम वणकि ( ह शाताराम) सनील गावसकर अतल कळकण इतर छायािच गणशो सव एस ट महामडळाच िच ह शतकर कःती गढ पाडवा गट व ऑफ इ डया आषाढ एकादशी रायगड

क कण र व मबईचा ड बवाला नागपचमी

हता मा चौक पाट मबईकर वट पो णमा

सपधचा िनकाल

थम पा रतोिषक- सतोष साळक

ि तीय पा रतोिषक- शरय परब

ततीय पा रतोिषक- मज मळजकर

_______________________________________________________________

आपला अिभ ाय ज र कळवावा आमचा प ा- Emarathiklgmailcom

-----------------------------------------------------------------------------------------

ई-िवशषाक ऋणानबध सपधच उ र-

सपधसाठी ि िच छऽपती िशवाजी महाराज ितभाताई पाट ल रामदास ःवामी प डत भीमसन जोशी िसधताई सपकाळ पाडरग सदािशव सान (सान ग जी) डॉ बाबासाहब आबडकर िनळ फल

लता मगशकर शकर महादवन

ःमता पाट ल सी ड दशमख

लोकमा य टळक ध डराज गो वद फाळक (दादासाहब फाळक) जयत नारळ कर झह र खान

प ल दशपाड मधर भाडारकर ान र म ाबाई िनव ीनाथ सोपानदव ौयस तळपद

नाना पाटकर आशतोष गोवार कर डॉ काश आमट मदा कनी आमट हमत करकर ःवात यवीर सावरकर वजया महता

सिचन तडलकर डबजी झगराजी जानोरकर (गाडगबाबा) मोहन आगाश माधर द त व ठल कामत दिलप वगसरकर वण वामन िशरवाडकर (कसमामज) ज बार पटल सोनाली कळकण रामचि नरहर िचतळकर (सी रामचि) ा मध दडवत सा वऽीबाई फल आ ण

सिचन पळगावकर अशोक सराफ महा मा योितबा फल

महश कोठार सयाजी िशद नरि दाभोळकर शाताराम राजाराम वणकि ( ह शाताराम) सनील गावसकर अतल कळकण इतर छायािच गणशो सव एस ट महामडळाच िच ह शतकर कःती गढ पाडवा गट व ऑफ इ डया आषाढ एकादशी रायगड

क कण र व मबईचा ड बवाला नागपचमी

हता मा चौक पाट मबईकर वट पो णमा

सपधचा िनकाल

थम पा रतोिषक- सतोष साळक

ि तीय पा रतोिषक- शरय परब

ततीय पा रतोिषक- मज मळजकर

_______________________________________________________________

आपला अिभ ाय ज र कळवावा आमचा प ा- Emarathiklgmailcom

-----------------------------------------------------------------------------------------

सपधचा िनकाल

थम पा रतोिषक- सतोष साळक

ि तीय पा रतोिषक- शरय परब

ततीय पा रतोिषक- मज मळजकर

_______________________________________________________________

आपला अिभ ाय ज र कळवावा आमचा प ा- Emarathiklgmailcom

-----------------------------------------------------------------------------------------