atha saptamaà püraëam

bälya-lélä-caurya-çauryaà [1] atha dinäntaravat prabhätäntaù prabhätäyäà sabhäyäà madhukaëöha uväca—snigdhakaëöha, léläntareëa nidigdha-citto bhava | [2] atha varña-jäte jäte nabhasye mäsi sarva-sampan-mayaà janma-dinam äyätam | tatra ca gargopadeça-vargopäçrayä kåñëasya janma-tithi-püjä püryate sma | yatra ca vraja-kñiti-patinä praçasta-väcanädi-pürvakäpürva-parva pravartayämäsa | yathä— vedair vädyaiù pragétair naöana-paöimabhiù mantra-pürväbhiñekaiù sa-prétyädäna-dänaiù pramada-kala-kalair yajïa-vijïa-prayogaiù | ñaö-tilyädi-prakärair måd-aguru-rasa-dhänyädi-bhavyäbhimarçair matsyädénäà pramokair ajani jani-tithir gopa-räjäìgajasya ||1|| [sragdharä] kintu, krameëa våddhir varñäëäà yathä nandätma-janmanaù | tathä tat-parvaëo’py äsét sphuöaà yad-abhidä dvayoù ||2|| [anuñöubh] kåñëa-bhojanam annaà yat kåñëäcchädanam aàçukam | tat-tan-nämnä pracäro’bhüt tasya tasya vraje tataù ||3|| [anuñöubh] [3] tad evaà harñeëa varñe gaëite, kadäcid varñiyaù-prabhåtiñu stré-puàseñu tat-tat-kåti-vyäpåteñu nijotsaìgena bäla-gopälaù sva-mandirälinde jananyä lälyate sma, yathä-- mukhe mukhaà lagayati cumbati sma tad våthä kathäù kathayati tena durgamäù | hasaty atho hasati ca tatra bälake vrajeçvaré sukha-çata-siktatäm agät ||4|| [rucirä] [4] tataç ca pürva-pürva-nihiàsanät prajäta-mati-bhraàçena dhairya-rahitatayä kaàsena prahitaù sumanasäm ahitaù sura-vartmani dürataù sthitas tåëävartas taà tathä vartamänaà dadarça vimamarça ca | so’yam eva toyada-varëaù påthukaù påthu-gåhälindaà vindamänäyä mätur aìke vartata iti çaìke | [5] tad evam adhunä sarvaà dhunänaù sämbälam eva bälaà sura-vartmani vartayäëi | kintu pütanä nütana-tanu-kalanayä, çakaöaç ca çakaöäviñöämürtatä-valanayä chalayitum iñöenäpy anena diñöäntam äpyate sma | tasmäd ahaà tad-ubhayetara-väta-rüpeëa praviçämi iti | [6] tadä ca sadä tad-avasaram anusaranté tu yoga-mäyä tad-vapur-yogam äyätä, mätuù påthag-bhäväya sva-vaibhavam ävirbhävayämäsa | yena ca tad-ambä komala-néla-kamaläyamäna-kalevarasyäpi tasya bhäram asahamänä vismayamänä cänyasya tad-bhäräsahatayä sahasä bhümäv eva taà dhåtavaté, dhyätavaté ca jagatäm antaryämi-puruñam | atibhétä ca tad-upadrava-bädhanäya tad-ärädhanäya vyagra-cittä babhüva |

[7] tåëävartas tu vätävartena vartamänaù sura-vartmani taà ca vartayan gala-graha-päçam iva saïjagräha | goñöham api kañöada-karkarädi-våñöibhir nañöa-präyatayä ghaööayämäsa | yatra ca trasam atrasam api sarvaà vitrastam asti sma | tataç ca, tamobhir ävåtaà sarvaà bahir eva na kevalam | janänäm antaraà cäsét tåëävarta-pravartane ||5|| [anuñöubh] [8] tena tu durjanena tadaivam anyünänäà janyünäm ajanye janyamäne tatra vitrastäù prajäù prajajalpuù, yathä— utsarpat-karparäàça-vraëa-janaka-javaù çrotra-dåk-tarja-garja- dhvänas truöy-utkuöheñu prakaöa-kaöa-kaöeñv ardhayan väyur äyuù | goñöhaà koñöhaà ca bhindann naöati bata hahä hanta kià tatra våttaà yaträste néla-paìkeruha-dala-tulanä lälitäìgaù sa bälaù ||6|| [sragdharä] çréman-nanda-deva-mandire tu— upadrave’sminn adhi yad dadhe sutaà taà tatra näpaçyad asau vrajeçvaré | gavädhika-snigdhataräpi yä tadä vicära-lopäd valate sma go-tuläm ||7|| [upajäti 11] upaplava-marut-plave’bhajati tatra puträstitäm avékñya paçupeçvaré bata jagäma yäà vyagratäm | hahä vigata-tarëakä budhita-loka-bhäñädikä yadi sphurati naiciké kvacana käcid ühate täm ||8|| [påthvé] [9] tadä ca täm ärabhya jana-rodana-paramparayä paritaù prasarpaëäd amandena tad-äkrandena sarva-gokulam äkulaà babhüva | [10] avigaëayya ca tädåçaà visadåçam upadravaà sadravam evägamyägamyäpära-duùkha-vära-väräà nidhau sarve mamajjuù | tatra ca— tåëävarta-håte kåñëe mätur bhäräyitä tanuù | tadéyänäà yathä säséd ubhayeñäà yathä truöiù ||9|| [anuñöubh] [11] tataç ca, sarväsu nirviçeñaà rodana-vaçatäà viçantéñu, hä rohiëi, drohiëi, kià kariñyämi? kathaà tam anavalokya mariñyämi? kathaà vä vraja-räja-diçi mukhaà vitariñyämi iti paryantaà paryanta-daçävasänam anu yaù khalv açeña-viläpanaù prasü-viläpaù | sa punar avakalitaù sahasä ghåtam iva vilälayati hådayam | kathaà kathayitum éçyate? ity alam atiprasaìgena iti madhukaëöhaù svasya sarvasya ca vaivaçya-vaçyatäm äçaìkya maìkñu saìkathayämäsa, [12] nabhasä håtasya sujätasya çréman-nanda-jätasya tasya bandhünäm avagäòha-duùsaha-säda-sindhünäà sahasänukülaà külam äsannam | tathä hi, bälya-svabhävena balänujanmä balän nijagräha galaà tadéyam | tadätigäòhaà sa ca péòitas tau

mene bhujau päçi-bhujaìga-päçau ||10|| [upajäti 11] bhujäpéòanavat tasya bhäraç ca vavådhe çiçoù | voòhuà tyaktuà ca roddhuà ca näçakad dänavädhamaù ||11|| [anuñöubh] tadä ca mälya-haratänarhävasthena cämunä | sa bhära-häratäà präptaù sva-präëa-haratäà gataù ||12|| [anuñöubh] yathä, mälya-buddhyähival loma-paöala-bhräntyä tam åkñavat | kåñëo’vaveñöad ätmäìgaà vätülaù katham ujjhatu? ||13|| [anuñöubh] yathä ca, tåëävarte ruddha-kaëöhe tac-chväsä ruddhatäà gatäù | tadaiva ca bahir vätäs tat kià tasya ta eva te? ||14|| [anuñöubh] [13] athäkäçävakäçät prastara-kåtästaraëäyäm aìgaëa-sthalyäm ativistérëaà mahä-ghoña-badhiré-kåta-ghoñaà tad-vapur nipapäta | nipatya ca mürtiman mürtikam api çlatha-sandhi-bandhé-bhütam adåçyata | tataç ca, tat tu, kim idam ahahahä papäta kasmäd iti parivavrur upetya gopa-rämäù | bhayam adhur atha kaà nirékñya rakñas tad-upari bäla-harià ca mågyamäëam ||15|| [puñpitägrä] danu-sutam alam udvivartitäkñaà çiçum atha vékñya nirékñamäëa-netram | tad-upari sahasä nidhäya lattäm amum upajahrur amür mudä jananyäm ||16|| [puñpitägrä] [14] atha mantravat kiïcid vacanät punar amür amuñyäç cetanäm äcinvate sma, yathä, måtyur måto, måtyu-håtas tu jévitas tad etam ädatsva tanüja-vatsale | ity ukti-mantränvita-bälakauñadhaà vinyasya täà pratyudajéjivann amüh ||17|| [upajäti 12] çiçum upasadya yaçodä danuja-håtaà dräk ciceta lénäpi | varñäjalam upalabhya präëiti jätir yathendra-gopänäm ||18|| [géti] athägaman vraja-pati-saìgatä janäù sa-vismayaà sa-bhayam adabhra-sambhramam | gåhäntara-vrajana-vicäraëä’nyadä na tarhy abhüd yad abhavad eka-bhävatä ||19|| [rucirä] paçyann api tåëävartam apaçyann iva taà janaù | kåñëam evägamad drañöuà tat-premä hy adbhutädijit ||20|| [anuñöubh] spåñöaù kampreëa hastena dåñöaù säsreëa cakñuñä | piträtha mätur utsaìgäd aviträ çiçur ädade ||21|| [anuñöubh] [15] tataç ca räkñasa-sparçaja-kñatajädi-çaìkayä,

nirékñitävayava-gaëo’pi mätåbhir vilokitaù sa tu janakena kåtsnaçaù | mameti-dhé-påthu-mamatäspadaà dåçä svayä paraà na tu parayä parékñyate ||22|| [rucirä] [16] atha vyagrehitä våñabhänv-agresaräù parama-hitäù parasparam aparasparaà kathayäïcakruù— kväyaà hatas tévra-balaù paläçanaù, kva térëavän so’yam atéva bälakaù | kià vä sva-päpena vihiàsyate khalaù sädhuù samatvena bhayät pramucyate ||23|| [upajäti 12] [17] athaväsmäkam eva bhägyam idam iti yogyam | tathä hi— kià nas tapaù pürtam açeña-sauhådam dattaà tatheñöaà hari-tuñöaye’jani | rakño-gåhétaù punar eña bälakaù svayaà sva-bandhün sukhayan yad ägataù ||24|| [upajäti 12] samastärtha-karé viñëu-bhaktiù säkñäd vrajeçvare | dåçyatäà måçyatäm anyat kià vä bälaka-maìgalam ||25|| [anuñöubh] yataù— sarvadä kramate yasya buddhiù sad-bhaktaye hareù | sa sadä kramate tasya lakñméç ca kramatetaräm ||26|| [anuñöubh] iti | [18] deväç ca sa-kautukam imaà çré-kåñëäbhipräyam utprekñäà cakrire | bälo’haà na paricinomy abhadra-bhadraà yaù kroòe kalayati tad-galaà dadhämi | tena tvaà yadi maraëaà prayäsi kaù svid doñaù syän mama tam atha tvam eva jalpa ||27|| [praharñiëé] iti | [19] tataç ca sarvänarväcénäbhéra-véräëäà seyaà mantraëä jätä, goñöham idaà duñöänäm adhiñöhänaà våttam, tasmäd gåha eva gopanéyam idaà bäla-yugalam iti | [20] tataù çaìkätiçaya-mayaà dina-katipayaà nänä-kréòanakena kréòayamänä mätå-samänä gopikä gopikä babhüvuù | yatra ca bäla-bälikä-kula-pälikädayaù sadayaà samägamya ramyaà tat-keli-kutühalaà kalayanti, yathä— kréòanäni vividhäni taà sadä darçayanti ca mudä hasanti ca | khelayanti ca balena tä iti sväntare param amü arakñiñuù ||28|| [rathoddhatä] tataç ca—

bälena samam anyo'nyaà präbalyaà darçayann iva | ürdhvädho-bhävam äsädya sarvä häsayati sma saù ||29|| [anuñöubh] mätèëäm agrato bähü vikñipan dhävati sma saù | darçayann iva tejaù svaà hasan päte ruroda ca ||30|| [anuñöubh] balaà vä jïänaà vä kiyad abhavad asyeti vimåçan yadä gopé-saìghaù kim api muhur änetum adiçat | tadä çaktià vyaïjan kva ca punar açaktià kva ca çiçuù sa paçyaàs tad-vaktraà hasati ca puro häsayati ca ||31|| [çikhariëé] nämädeçaà yadä mätä diçate nayanädikam | kåñëaç ca kurute bäòhaà cakre tasyä na kià tadä? ||32|| [anuñöubh] rudantam indave mantha-gargaryäà pratirüpiëe | piëòena nävanétena våddhägardhayatärbhakam ||33|| [anuñöubh] svasya svalpäpahäre’pi cakranda maëi-hänivat | kåtvänya-maëi-hänià ca prähaséd bäla-kåñëakaù ||34|| [anuñöubh] nirmaïchanaà tava bhajäma kuleçalälya bälyätimohana balänuja nåtya nåtya | ity aìganäbhir uditas thi thi thitthi théti kÿptena täla-valayena harir nanarta ||35|| [vasantatilakä] mäà nartayata bho våddhäù, iti täsäà puro gataù | bhadraà nåtyasi bhadras tvam, iti stoträn nanarta saù ||36|| [anuñöubh] vihasantéñu sarväsu sauñöhavät pracyaväd api | nåtyan vréòitavat kåñëo mätur aìke’paläyata ||37|| [anuñöubh] [21] kñaëaà viramya ca ramyänanaù stana-dhayanam api taträrabdhavän, yad darçanam anu saìkarñaëaù serñyam iva nijam utkarñaà väïchan nija-janané-stana-pänam ärabdhavän | [22] tadaiva ca tau léläbhiù praméläm ägatau yätåbhyäà mätåbhyäà çanaiù çanaiù çayyäm adhiçäyyete sma | [23] tad evaà sarämasya tasya nirodhe vidhéyamäne bahir vijihérñite cätéva tad-upajévana-pévatäm äsann eva yogamäyä tad-anukulyäya kiïcit prapaïcitavaté, yathä— ekadärbhakam ädäya sväìkam äropya bhäviné | prasnutaà päyayämäsa stanaà sneha-pariplutä || péta-präyasya janané sutasya rucira-smitam | lälayanté mukhaà viçvaà jåmbhato dadåçe idam || [BhP 10.7.34-5] iti | [24] tena ca santataà vismayamänäyäà nijajäyäyäà tasyäà kadäcit çrémän vrajaräjaù papraccha, mayä yad aniñöa-bhayäd bäla-rodhanam upadiñöam, tat kià nirvahati? [25] sä präha—nirvahaty eva, kintu våtheti lakñyate |

[26] vrajaräja uväca—hanta, katham iva? [27] sä präha—vraja-mätra-vrajanaà varjyate | dåñöaà tu måñöa-smitaà jåmbhamänasya bälakasya vadana-dvärä jagad eva iti | [28] atha vrajaräjaù sa-vailakñyam älakñya lakñmé-jäni-lakñyatayä maunam älambya vilambya coväca—yady evam, tadä svajana-paräyaëasya çré-näräyaëasya vidhitsitam eva sarvaà vicikitsitam api cikitsitaà kariñyati | tasyaiva khalv idaà vaibhavam iti | [29] evaà tad-avadhi tad-vidhinä nätinirodhe vidhéyamäne kvacid api samaye saàyamanaà samayä sarämaù sa rämänujaù çrédäma-sudäma-vasudämädibhiù samaà ramate sma | [30] tatra vinodena mådadanaà cakräëe cakräìkita-caraëe saìkarñaëä-dayaù kheläyäà kalita-kalahä rahas tan-mätaraà nivedayämäsuù, ye khalu tayä tad-vidha-vidhäne’vadhäpitä vidhéyante sma | [31] mätä ca pracchannam ägacchanté bähuà gåhétvä papraccha, capala, kim idaà duçcaritam äcaritam? [32] sa tu sahasä saìkalitänana-kamalaù kätara-matir mätaram uväca—mätar, na kim api | [33] mätä präha—måttikäm atti sma bhavän | [34] suta uväca—ka idaà vadati? [35] mätä präha—sarva eva tava savayasaù | [36] suta uväca—ete khalu nija-nija-vastyän madhura-vastüni muñëantaù sa-tåñëam atrapam atra parasparam açnanti, tad anaìgé-kåtavataù kapäöita-radane mama vadane prathamaà samaà baläc chaläd api samarpayanti, tac ca tvayi sa-nirvedaà nivedayitum icchor mama tucchaà sa-vivädaà durvädam etam avädiñuù | [37] mätä suvismitam ürdhvam adho mürdhänam ädhüya sasmitam uväca—savyäja-räja! taväpy agrajaù so’yaà vyaïjayati, tatra kià vadiñyati? [38] suta uväca—ete sarva eva véthyäà véthyäà mithyäbhiçaàsinaù | [39] mätä präha—sa-cchala-pralapita! bho mat-pitaù, balabhadraù kim iti pramiti-rahitam abhadraà vadatu? [40] suta uväca—ayam apy etad-gaëa-pätéti tathänyedyur måttikäm atti sma, tad avadyaà nivedayitum udyataà mad-vacanaà måñodyatäm äsädayitum iti | [41] mätä tan-mukhaà dhåtvä sahäsam äha sma, kim idaà ciraà nigirann asi? [42] suta uväca—uktam eva mama lapane baläd galäntaù praveçäya kim api nyastaà samastaiù iti |

[43] mätä präha—dhürta, kathaà jänéyäm? [44] suta uväca—sämprataà mama mukham eva nirékñyatäm | [45] mätä sa-saàrambha-smitam uväca—vyädehi, paçyämaù | [46] tataç ca bhayena sa eña måc-cihnitam apy ahnäya vadanaà vyädadau | [47] tatas tad-bhayam avadadhänä samädadhänä ca rasäntareëa mätuù kopa-çäntaye tad-antar-yogam äyätä sä yogamäyä punar viçvaà darçitavaté | [48] tatra cedaà vrajeçvaré parämamarçe—

aho bahir ivekñyate jagad idaà mukhäbhyantare çiços tad anu bhür iyaà bhuvi ca mäthuraà maëòalam | iha vraja-kulaà yad anv api mayä dhåto bälakaù sa eva tad aho kathaà kim iva hanta kià sidhyati ||38|| [påthvé]

[49] atha punaù svapnädikam analpaà kalpayitvä paçcimam idaà niçcikäya, ahaà yaçodäsmi patir vrajädhipaù sutaù sa eña svam idaà ca gokulam | pratéyate’thäpi çiçor mukhe jagad yan-mäyayetthaà kumatiù sa me gatiù ||39|| [upajäti 12] [50] tad evaà sa ca näräyaëas tad-bhäva-paräyaëatäà täm anu nitäntäà vicärayann ätmanaù paramäbhiruci-paricitävirbhäve tasminn eva vismiti-nicitaà janany-ucita-sneham eva dehayämäsa, yaà khalu nemaà viriïci [BhP 10.9.20] vakñyamäëänusäreëa samastäni çästräëi sadä praçastatayä gäyanti | [51] atha kautukäntaraà cäntaram änéyatäm | tad evaà sarvänandanaù çréman-nanda-nandanaù kréëéhi bhoù phaläni iti [BhP 10.11.10] géti-réti-rocana-vacanaà karëayor äracayann eva capala-locanaù kiïcanäpy älocayann eva ca laghunäpi päëi-yugalena laghutayä puraù patita-dhänya-puïjataù pürëam aïjalim ädäya tad-abhimukhaà jagäma | kintu drava-vaçäd alpakäïjalitaù skhalitam idam iti bhidäà na vidäïcakära, kevalam eva kara-yugalaà krayya-phala-pürita-tat-patra-pätropari parivåttyä ca cälayämäsa | [52] tataç ca sä smitavaté smita-digdha-tan-mukha-mädhuré-sädhu-rétibhiù snigdha-hådayä vyaïjita-spåhävaléà tad-aïjalià phala-valayena bhikñayanté dürata eva saìkalana-mudräm api çikñayanté sakalena tu pürayituà çaçäka | [53] nija-bhäjanaà phala-riktaà babhüva vä na vä kim iti tu na viviktuà cakära | gåhäbhyantareëäntarite tu tasmin nijaà patrajam amatram ayatnatayä ratna-püritam apy anibhälya bhäram apy asambhälya tan-mädhuryäveçäbhiniveçavaté svajanänäm api çarma-jananäya bahula-phalävali-bali-samänayanäya ca nija-nilayam eva jagäma | kintu gåhaà gatvä jïäta-maëi-tattväpy akuëöhäsakåd-utkaëöhävahena tan-mukha-çobhäbhara-viraheëa sä dhanyä härita-mahä-dhanaà-manyä babhüva, yata eva sä kåñëa-dåçvaré viçvam api visasmära |

[54] sa tu vividha-durvidha-çarma-vidhäna-sannidhänaù svayaà labdha-nidhänavad atisävadhäna-päëir nåtyann iva mätuù samépam aïcan madhura-caïcalehitas tasyä nicoläïcale nirbandhataù sakaläni phaläni babandha | [55] mätä coväca—putra kutra labdhäni tänémäni? [56] sutas tu bälya-bhäväd ardhärdha-varëaà varëayämäsa, kadäcid äcita-phalä dhänyäni mülyam ädäya dhanyä mayi cänukülyam ädhäya samarpitavaté | [57] mätoväca—vatsa, gåhajanavat sarvataù pratétià mä kåthäù iti | [58] sutas tu kä khalv apratétir iti ca na vidäïcakära | [59] kñaëataç ca täà gatäà nirékñya punar ägataù sakñaëatayä janäya tat-phala-vibhajanäya jananéà niyojayämäsa | [60] mätä cämandenänandena kåta-spandena kara-dvandvena täni vibhajanté tadantékåtià näsasäda | dina-katipayaà vismaya-vaçä smayamänä vasati sma | tad-äsväda-karäç ca labdha-camatkärä na vismaranti sma | [61] atha léläntaram udbhävayitum evaà vibhävyate— gokuleñu kila çélam édåçaà yad divä vanam ayanti gonaräù | yoñitaù pracura-gavya-saàskriyäà kréòanaà rahasi bäla-tarëakäù ||40|| [rathoddhatä] iti | [62] tadä caikadä gåha-vyaya-payaù-kåte samépakåte vatsa-sadmani ruddha-dvärän çakåt-kari-särän bäla-hariù paritaù-sthita-bälaka-jälaù kalayämäsa | tatra ca, vatsér matvä tadä dhenüç chäga-tokäni vatsakän | ätmänaà go-duhaà bälä go-doham anunirmamuù ||41|| [anuñöubh] vatséñu yarhi gavyanto goduhanti sma te’rbhakäù | teñäà prahäsajä bhäsaù payasyante sma täs tadä ||42|| [anuñöubh] iyeña ca yadä dhenu-cäraëänukåtià prati | mantrayitvä tadä kåñëaù prämuïcan nava-vatsakän ||43|| [anuñöubh] rakñäm icchü vatsa-pucchaà gåhëänau räma-keçavau | tad-äkåñöatayä goñöhe bälair babhramatustaräm ||44|| [anuñöubh] [63] tac ca tarëakänugatayä tayoù prathamam abhyarëägamanam äkarëya nirvarëya ca vara-varëinyaù skhalad-varëaà varëayämäsuù | tathä hi gétam—

bala-kåñëau balavalitaviläsau | khelata iha sakhi sakhi-kåta-häsau ||dhru|| tarëaka-puccha-dhåti-vyäpåtinau | praëaya-kalita-kali-kalane kåtinau || gåha-gåha-vékñaëa-sakñaëa-netrau | dhenu-päla-tulayä dhåta-vetrau || druta-tarëakam anuvidrutavantau | çreëéyita-cala-veëémantau || çärada-värñika-värida-vapuñau |

cala-locana-ruci-capaläàçu-juñau || skhalad-alaka-dyuti-valayita-lapanau | ali-lalitämala-kamala-glapanau || néla-kanaka-ruci-çuci-laghu-vasanau | caïcala-caraëa-sphuöa-raöa-rasanau ||45 iti | [mäträsamaka]

[64] tad evam aìganäd aìganäd vrajäìganäbhir aham-pürvikayänugamyamänau, vihitäkasmika-parva-sukha-dohana-sarva-mohanatayädhigamyamänau,

saàväda-viväda-paréväda-bandhura-bandhünäm abhyarëatayä nirvarëyamänau, tädåçäkarëana-nivarëanam anu parasparaà varëyamänau, täsu ca käbhiçcid amåtam anåtaà kurvatä praticarvaëaà sarasena rasa-visareëa

bhojyamänau, tadvad ekäbhir nija-gåhäjévya-divya-maëi-häram upahäram upahäraà

häritayopayojyamänau tadvad varëyamänau, täsu ca käbhir api premänugamya-ramya-vacana-pracaya-racanayä kaïcana kälaà

varivasyamänau, kià cänyäbhiù samuttambhita-karëa-tarëaka-kåta-kåñöi-dåñöitaù çasyamänavat

parihasyamänau, tadvad anyataräbhis tan-madhura-cakura-cikura-caïcuratä-pracura-caïcalatäà

nicäyya cäturyataç caritam idaà bhavan-mätå-caraëeñu gocarayämaù, iti sücanayä tasmäd varjyamänau,

täbhir eva mätara-pitaräv ärabhya gaëanälabhya-kuläli-gäli-pälim upalabhya kalita-vyalékam iva sa-kolähala-praëaya-kalita-kalitayä tarjyamänau

bala-gopäla-nämänau valgu-bälyavayasä samänau kheläà kalayämäsatuù | [65] atha mätaräv api jätäv amü kutra yätäv iti kätaräyamäëa-nayane nirjanatä-janita-svairatä-bhäg-ayane vraja-névåd-ayane ruñä ninditäbhir upamätåbhir mudä vanditäbhir api tad-abhidhätå-yätåbhiù samam eva gåhataù kåta-niryäëe svayam eva samyag mågayamäëe dara-sarasi-janija-cihna-vigata-nihnava-caraëa-lakñaëa-vilakñaëa-vartma-valanena mahilänäà kutühala-koläha-läva-kalanena ca samayä samayäïcakräte | tadä ca nijägamana-varjanéà tarjaném abhicälya pracchannatayä nibhälya tasmäd akasmäd anayor bähü jagåhatuù | bälakäs tu sarvataù sarva eva dudruvuù, mahiläç ca käçcanänukülyataù käçcana prätikülyata iva ca tayoç cäpalyaà lapantyaù samam eva mätåbhyäm abhyäyayuù | dhätryas tu bälayor atéva sneha-pätryas tarëakän ädäya tad-abhyarëam äjagmuù | [66] atha tad ärabhya véthéà véthém upalabhya kutukakarmä balänujanmä saha- sahacaraù kolähalaà kalayämäsa | tadä ca kadäcin nijatanüjalabhyaprägalbhya-spåhiëé vrajeçagåhiëé tadänandabåàhiëébhir vivadamänäbhir iva déyamäna-tadéyamänasamänäbhir upälambhasamädhänalambhanaväkoväkyavyaìgam avyaìgam abhyadhäyi | [67] tatra sabhäyäà sä yathä— äsénä kanakäsane sutayutä çrémad-vrajädhéçvaré péöha-çreëim upäçritä vraja-vadhür nänätma-bhäva-çriyaù | kåñëa-prema-sudhä-mahomaya-giräm äsvädanäd dhinvaté täbhiç ca pratidhinvitäkhila-sabhä çobhäìga-yañöir babhau ||46||

[çärdülavikréòitam] [68] väkoväkyaà yathä— tava sünur muhur anayaà kurute |

akuruta kià vä vyaïjita-kurute ||dhru|| muïcati vatsän bhrämaà bhrämam |

säcivyaà vaù kurute kämam || asamaya-mocanam asukha-nidhänam |

kaù kià kurute na yadi nidänam || vinä nidänaà kurute svämini |

kroçaà na kim iva kuruñe bhämini || kroçe hasati pratyuta so’yam |

dattvä vaçaya sphuöam api toyam || atti steyaà param iha rucitam |

ajïe bhänaà katham idam ucitam || steyopäye gurur ayam akhile |

närhati sarvaà mithyä nikhile || racayati péöhädikam äroham |

tad agamyaà kuru sarvaà doham || düräc chidraà kalayati pätre |

asya kathaà dhéù sati tan-mätre || antar-dhiyam anu sa iha viçälaù |

vakñi yathäsau na tathä bälaù || vetti sa kåtsnaà gopana-rétim |

geha-guhä nahi davayati bhétim || geha-guhätra våthä tanu-dépe |

tanur anuliptä kalaya samépe || maëi-gaëa-mahasä gaëayati na tamaù |

bhüñaëa-rahitas tiñöhet katamaù || api cäçayati baläd api kéçam |

manuñe kiyad amum attum adhéçam || tad açaktau pätraà bhedayate |

tasyäçaucaà vä vedayate || gama-samaye rodayati ca bäläm |

prakñyämo vara-mahilämäläm || api bälän mehayate gehe |

nahi nahi cürëaà patitaà snehe || tava purato’yaà sthiravan-mürtiù |

äçcaryeyaà tava väk-pürtiù ||47 iti | [mäträsamaka] [69] punaç ca pratétim äsädayantya ivedaà vadanti sma, näçcaryam aträcaryatäm | yataù, indriya-kulam atigüòhaà neträdy-anta-nigüòham evästi | tan-madhyäd api cittaà harato nå-harer na häryaà kim? ||48|| [äryä] [70] tad evam abhéñaìga-bhaìgébhir vara-varëinébhir varëyamänam äkarëya capala-dåñöi-parämåñöi-karëaà jhaöiti jäta-vilakñaëa-varëaà çré-kåñëa-mukha-çré-parëaà nirvarëya vihasantéà täm anu vihasantébhis täbhiù çapantébhir iva

bhaëitam—yadi ca vayaà sädhu-caritäcaritärthatäà gatäs, tadä bhavatyä bhavane’pi çéghram etat patiñyati | [71] hasanté sä coväca—bhadraà bhadram, tadaiva vo bhadratvam anubhaviñyämaù iti | [72] vastutas tu tasyäù komalatäyäm avakalitäyäà, muhur ayam asmad-älayaà valiñyate iti vicäryaiva caryeyam amübhir äcaryate sma | [73] atha samäpanam idaà madhukaëöha-vacanam, adbhutaà bälyacaritaà tava sünor vrajeçvara | kva tåëävarta-dalanaà kva mätur bhaya-bhävanam? ||49|| [anuñöubh] [74] tad evaà tad-divävåtte pürvavad eva tal-lélä-parvaëi säkñäd iva våtte sarve puraskåta-vrajeçäù sambhåta-tat-tad-äveçä yathäyatham ätma-pathaà pratasthire |

iti çré-çré-gopäla-campüm anu bälya-lélä-caurya-çauryaà näma

saptamaà püraëam ||7||